\id MAT - YAO BIBLE VERSION \ide UTF-8 \h Matayo \toc1 Ngani Jambone mpela yatite pakulemba Matayo \toc2 Matayo \toc3 Mat \mt2 Ngani Jambone mpela yatite pakulemba \mt1 Matayo \imt Chilongolelo \ip Ngani Jambone mpela yatite pakulemba che Matayo chili chimo mwa itabu ncheche mu Lilangano lya Sambano chachikusala nkati umi u Che Yesu Kilisito Chachilichose chikuŵilanjikwa “Injili,” malumbo gakwe, “Ngani Jambone.” Yele itabu yalembekwe pakumala chiwa chi Che Yesu, yele itabu yalembekwe ni che Matayo ni che Maliko ni che Luka ni che Yohana. Ŵaumanyilisi ngaakumanyilila uchenene katema pijalembekwe Ngani Jambone mpela yatite pakulemba Matayo, nambo ikuganichikwa kuti jalembekwe mu yaka sitini pakumala kupagwa kwa Che Yesu Kilisito Nombe ngakukumanyika kwapi kuŵalembele, nambo ikuganichikwa kuti jalembelechekwe ku Palesitina panepa mmusi wa ku Yelusalemu. \ip Matayo ni juŵalembile, mundu juŵaliji jwakukumbikanya nsongo akanaŵe kuŵilanjikwa ni Che Yesu kuŵa jwakulijiganya jwakwe. Ŵamanyiche sooni kwa liina lya che Lawi. Che Matayo ŵaliji jumo jwa achinduna likumi ni ŵaŵili, nombe ŵaalembele ŵa umanyilisi ŵa Chiyahudi. Gelego nkukombola kugaona pangasisika pakuŵa kwana Malembo sitini kutyochela mu Lilangano lya Kalakala. Nningwa wao waliji kulosya kuti Che Yesu ŵaliji Kilisito, Jwakuwombola jwasagulikwe ni Akunnungu, mundu jwati ŵakulondola ŵa Akunnungu ŵasalaga ngani syakwe. Sooni che Matayo ŵalembile indu yejinji nkati umwenye wa Akunnungu. Ŵayahudi ŵalolele kuti Jwakuwombola chaŵe chilongola jwa umwenye wa pachilambo pano. Che Matayo kwa kulilolechesya nnope akuchikanila chikulupi chao kwa kukunguluchila kuti umwenye wa Akunnungu uli wa chimbumu. \ip Ngani Jambone mpela yatite pakulemba che Matayo chili chitabu chambone kuŵa chaandanda mu Lilangano lya Sambano kwa ligongo lya malembelo gagalembekwe kutyochela mu Lilangano lya Kalakala. Chili chilumbikanyo chambone cha malangano gaŵili. Ŵaumanyilisi akuganisya kuti pane che Matayo ŵalingaga kusyasya mpela che Musa yatite kulemba mu itabu yakwe nsano yaandanda mu Lilangano lya Kalakala. Majiganyo ga Che Yesu paŵaliji pa chikwesya (Matayo 5-7). Ikukomboleka kulandanywa ni chipanganyo chiŵachitesile Akunnungu chakwapa che Musa Lilajisyo. (Chikumbuchilo cha lilajisyo 19:3-23:33) \iot Yaili mwelemo \io Che Matayo akujitanda Ngani Jambone nkati kupagwa ku Che Yesu Kilisito ni ndande ja masengo gakwe mu liunjili lya 1-4. \io Kumala pele che Matayo akusala nkati masengo ga Che Yesu ni majiganyo gakwe gamajinji mu liunjili lya 5-25. \io Liuto lya mbesi lya Ngani Jambone mpela yatite pakulemba che Matayo likusala nkati Che Yesu iŵatite pakumalichisya masengo gakwe, gagakuwoneka mu chiwa chakwe ni kusyuka kwakwe mu liunjili lya 26-28. \c 1 \s Lukosyo lu Che Yesu Kilisito \r (Luka 3:23-38) \p \v 1 Achi chili chitabu cha meena ga lukosyo lu Che Yesu Kilisito, Che Yesu Kilisito jwaliji jwa uŵelesi u che Daudi, jwa uŵelesi u che Iblahimu. \p \v 2 Che Iblahimu ŵammeleche che Isaka ni che Isaka ŵammeleche che Yakobo ni che Yakobo ŵammeleche che Yuda ni achapwakwe. \v 3 Che Yuda ŵammeleche che Pelesi ni che Sela, achikulu ŵao ŵaliji che Tamali ni che Pelesi ŵammeleche che Esloni ni che Esloni ŵammeleche che Alamu. \v 4 Che Alamu ŵammeleche che Aminadabu ni che Aminadabu ŵammeleche che Nashoni ni che Nashoni ŵammeleche che Salumoni ni, \v 5 Che Salumoni ŵammeleche che Boasi, achikulu ŵao che Boasi ŵaliji che Lahabu. Che Boasi ni che Lusi ŵaliji achaŵelesi ŵa che Obedi ni che Obedi ŵammeleche che Yese, \v 6 nombe che Yese ŵammeleche Mwenye che Daudi. \q Che Daudi ŵammeleche che Selemani, achikulu ŵao che Selemani ŵaliji ŵankwawo che Ulia. \v 7 Che Selemani ŵammeleche che Lehoboamu ni, che Lehoboamu ŵammeleche che Abiya ni che Abiya ŵammeleche che Asa ni, \v 8 che Asa ŵammeleche che Yehoshafati ni che Yehoshafati ŵammeleche che Yolamu ni che Yolamu ŵammeleche che Usia ni, \v 9 Che Usia ŵammeleche che Yosamu ni che Yosamu ŵammeleche che Ahasi ni che Ahasi ŵammeleche che Esekiya ni, \v 10 Che Esekiya ŵammeleche che Manase ni che Manase ŵammeleche che Amoni ni che Amoni ŵammeleche che Yosia ni, \v 11 Che Yosia ŵammeleche che Yekonia ni achapwakwe. Keleko kaliji katema kakwasamichisya Ŵayahudi ku chilambo cha ku Babeli. \p \v 12 Nipele, Ŵayahudi paŵaiche ku chilambo cha Babeli, che Yekonia ŵammeleche che Sealitieli ni che Sealitieli ŵammeleche che Selubabeli ni, \v 13 Che Selubabeli ŵammeleche che Abiudi ni che Abiudi ŵammeleche che Eliakimu ni che Eliakimu ŵammeleche che Asoli. \v 14 Che Asoli ŵammeleche che Sadoki ni che Sadoki ŵammeleche che Akimu ni che Akimu ŵammeleche che Eliudi, \v 15 Che Eliudi ŵammeleche che Eliasali ni che Eliasali ŵammeleche che Matani ni che Matani ŵammeleche che Yakobo, \v 16 Che Yakobo ŵammeleche che Yusufu, ŵankwawo che Maliamu achikulugwe Che Yesu ŵakuŵilanjikwa Kilisito Jwakuwombola. \p \v 17 Pelepo paliji ni iŵelesi kumi na nne kutyochela che Iblahimu kwaichilila che Daudi, iŵelesi kumi na nne kutyochela che Daudi mpaka Ŵayahudi paŵajigalikwe ku usami ku Babeli ni iŵelesi kumi na nne kutyochela kwigalikwa ku usami kuichila katema ka Kilisito. \s Kupagwa ku Che Yesu Kilisito \p \v 18 Yelei ni iŵatite pakupagwa Che Yesu Kilisito, che Maliamu, achikulugwe, ŵaliji atomelwe ni che Yusufu. Nambo akanaŵe kuwonegana mpela mundu ni ŵankwakwe, che Maliamu ŵalisimene ali ŵapachiilu kwa ukombole wa Mbumu jwa Akunnungu. \v 19 Nombe che Yusufu ŵankwakwe pakuŵa ŵaliji mundu jwambone paujo pa Akunnungu nganasaka kwachembulusya che Maliamu pa ŵandu, ŵasachile kwaleka pangaimanyilila ŵandu. \v 20 Nombewo paŵaliji aninkuganisya yeleyo, katumetume jwa kwinani jwa Ambuje ŵankopochele mu sagamisi, ŵansalile, “Che Yusufu mwana ju che Daudi nkajogopa kwajigala che Maliamu kuŵa ŵankwenu, ligongo ali ŵapachiilu kwa ukombole wa Mbumu jwa Akunnungu. \v 21 Chaligopole mwanache jwannume nomwe chimwape liina lyakwe Che Yesu, pakuŵa jwelejo ni juchiŵakulupusye ŵandu ŵakwe mu sambi syao.” \p \v 22 Nipele yoseyo yakopochele kuti liŵe isyene, liloŵe lya Ambuje liŵaŵechete kwa litala lya jwakulondola jwa Akunnungu achitiji, \v 23 “Mwalimwalipe chaŵe jwapachiilu, chaligopole mwanache jwannume, nombewo chachaŵilanga Emanueli” malumbo gakwe, “Akunnungu ali pamo ni uwe.” \p \v 24 Nombe che Yusufu paŵajimwiche, ŵatesile ilaila iŵatite pakusala katumetume jwa kwinani jwa Ambuje, ŵanjigele che Maliamu ŵankwawo ni kwaulanawo kumangwao. \v 25 Nambo nganawonegana nawo mpaka che Maliamu paŵaligopwele mwanache jwannume. Nombe che Yusufu ŵampele liina lyakwe Che Yesu. \c 2 \s Achalendo kutyochela kungopochelo lyuŵa \p \v 1 Che Yesu ŵapagwile mmusi wa ku Beselehemu, muchilambo cha ku Yudea, kele katemako che Helode ali mwenye. Napagwa pe, ŵandu ŵaŵaimanyichisye nnope ndondwa kutyochela kungopochelo lyuŵa ŵaiche ku Yelusalemu. \v 2 Ŵausisye ŵandu, “Ana alikwapi mwanache jwapagwile, kuŵa Mwenye jwa Ŵayahudi? Tujiweni ndondwa jakwe pajikopochele kungopochelo lyuŵa ni weleu tuiche kukwapopelela.” \p \v 3 Mwenye che Helode paŵapilikene yeleyo ni ŵapwele ntima, ŵelewo pamo ni ŵandu wose ŵa ku Yelusalemu. \v 4 Nipele, ŵaaŵilasile pamo achakulungwa wose ŵambopesi ni ŵakwiganya Malajisyo ga Akunnungu gaŵapele che Musa, ŵausisye kuti, “Ana Kilisito Jwakuwombola chapagwe kwapi?” \v 5 Nombewo ŵajanjile, “Mu musi wa ku Beselehemu, muchilambo cha ku Yudea, pakuŵa yeleyo ni yaitite pakulembekwa ni jwakulondola jwa Akunnungu, \q \v 6 ‘Mmwe Beselehemu chilambo cha ku Yudea, \q mmwe nganimma jwamwana kose pasikati misi ja chilambo cha ku Yudea, \q pakuŵa kutyochela kukwenu chakopochele chilongola \q juchiŵalongosye ŵandu ŵangu, Ŵaisilaeli.’ ” \p \v 7 Pelepo, che Helode ŵaaŵilasile pachisyepela ŵanyawo ŵaŵaimanyichisye nnope ndondwa ni ŵausisye katema chi jele ndondwa jo pijakopochele. \v 8 Nipele ŵatumile ku Beselehemu aninkuti, “Njaulanje nkauchilichisye uchenene ngani sya jwele mwanache. Mwamalaga kummona, nkauje kukuusalila, ni une jwakwe nyaule ngaatindiŵalile.” \p \v 9 Paŵamalisisye kumpilikanila mwenye, ŵajendelechele ni ulendo wao nipele jele ndondwa jo jiŵajiweni kungopochelo lyuŵa jalongolele mmbujo mwao mpaka pajaiche ni kwima pachanya nyuumba jiŵaliji mwanache. \v 10 Paŵajiweni jele ndondwa jo ŵasengwile nnope. \v 11 Ŵajinjile nkati ni ŵammweni mwanache jula pamo ni che Maliamu achikulugwe, ŵatindiŵalile ni kunkotamila. Pelepo ni ŵagopwele mmalombo gao ni ŵampele ntuuka, sahabu ni ubani ni mauta gagakuŵilanjikwa manemane. \p \v 12 Akunnungu ŵakanyisye mu sagamisi kuti akaujila sooni ku che Helode, nipele ŵausile kumangwao kwa litala line. \s Kuutuchila ku Misili \p \v 13 Paŵamasile kutyoka achalendo ŵala, katumetume jwa kwinani jwa Ambuje ŵankopochele che Yusufu mu sagamisi ni kwasalila, “Njimuche! Munjigale mwanache jo pamo ni achikulugwe ni mmutuchile ku Misili. Ntamanje kweleko mpaka pachinantanjile, pakuŵa che Helode akusaka kummulaga mwanache ju.” \p \v 14 Nipele che Yusufu ŵajimwiche ni kunjigala mwanache pamo ni achikulugwe, ŵatyosile chilo, ŵajawile ku Misili. \v 15 Ŵatemi kweleko mpaka che Helode paŵajasiche. Yeleyo yatendekwe kuti liloŵe liŵaŵechete Ambuje kwa litala lya jwakulondola jwakwe liŵe isyene, \q “Nammilasile mwanangu kutyochela ku Misili.” \s Kuulagwa kwa ŵanache achanandi \p \v 16 Che Helode paŵaimanyi kuti ŵaŵaimanyichisye ndondwa kwa nnope ŵala ŵalambwisye, ŵatumbile nnope. Ŵalajisye ŵandu ŵakwe akaaulaje ŵanache achanandi wose ŵachilume ŵapagwile ku Beselehemu ni mumbali mwakwe ŵaali ni yaka iŵili ni paasi ja pelepo. Ŵatesile yeleyo malinga ni katema paŵaimanyi kutyochela kwa ŵele ŵaŵaimanyichisye nnope ndondwa. \v 17 Yeleyo ni igatite kuŵa isyene maloŵe gagaŵechetekwe kwa litala lya che Yelemia juŵaliji jwakulondola jwa Akunnungu achitiji, \q \v 18 “Liloŵe lipikaniche ku Lama ko, \q kulila kwa kupeteka ni kulila kwa malumbo. \q Che Laheli akwalilila ŵanache ŵao, \q ni ngaakusaka kwamyalasya, \q pakuŵa ŵanache wose ajasiche.” \s Kutyoka ku Misili \p \v 19 Paŵawile che Helode, katumetume jwa kwinani jwa Ambuje ŵankopochele che Yusufu mu sagamisi ku Misili kula, \v 20 ŵansalile, “Njimuche! Munjigale mwanache jo pamo ni achikulugwe, mmuje sooni ku chilambo cha Isilaeli, pakuŵa ŵandu ŵaŵasakaga kummulaga mwanache jo ŵamale kwasika.” \v 21 Nipele che Yusufu ŵajimwiche ni ŵanjigele mwanache pamo ni achikulugwe, ŵausile ku chilambo cha Isilaeli. \p \v 22 Nambo che Yusufu paŵapilikene kuti che Alikelao mwanache ju che Helode, akamulile umwenye wa atatigwe, ŵajogwepe kwaula ku Yudea. Nombe, paŵamasile kukanyikwa mu sagamisi, ŵajawile mbande sya ku Galilaya, \v 23 ŵajawile kutama mu musi waukuŵilanjikwa ku Nasaleti. Yele ni iyatite pakuŵa isyene maloŵe gagaŵechetekwe kwa litala lya ŵakulondola ŵa Akunnungu gagakuti, \q “Chaŵilanjikwe jwa ku Nasaleti.” \c 3 \s Che Yohana Ŵakubatisya akwalalichila ŵandu \r (Maliko 1:1-8; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28) \p \v 1 Agala moŵa gala ŵakopochele che Yohana Ŵakubatisya, ŵatandite kwalalichila ŵandu mu lipululu lya ku Yudea. \v 2 Ŵatite, “Nneche sambi, pakuŵa Umwenye wa kwinani uŵandichile.” \v 3 Aŵa ni ŵeŵala che Yohana ŵala, juŵagambagwa ni che Isaya jwakulondola jwa Akunnungu paŵatite, \q “Liloŵe lya mundu likuŵilanga mwipululu, \q ‘Mwakolochesye Ambuje litala lyakwe, \q ngolosyanje litala lyakwe.’ ” \p \v 4 Che Yohana ŵawete chiwalo chichakolochekwe ni manyunya ga chinyama chachikuŵilanjikwa ngamia ni nkaanda wa lipende nchiunu mwao, chakulya chao chaliji itete ni uchi wa mwikonde. \v 5 Ŵandu ŵa ku Yelusalemu ni kutyochela kosekose ku chilambo cha Yudea ni ilambo yose yaili mungulugulu lusulo lwa Yolodani, ŵajaulile, \v 6 ŵajitichisye sambi syao ni kuleka, nombewo ŵabatisye mu lusulo lwa Yolodani. \p \v 7 Nambo che Yohana paŵaweni Mafalisayo achajinji ni Masadukayo aninkwaichilila kuti ŵabatisye ni ŵaasalile, “Ŵanyamwe uŵelesi wa lijoka! Ŵaani ŵanjamwiche muuŵambale uchimwa wa Akunnungu waukwika? \v 8 Nnosye kwa isambo kuti nnesile sambi. \v 9 Nkaganisya ni kuliŵechetela muntima kuti, ‘Tukwete ambuje ŵetu che Iblahimu!’ Ngunsalila isyene kuti, Akunnungu akupakombola kugapanganya maganga ga gaŵe uŵelesi u che Iblahimu. \v 10 Sambano jino liŵago lili chile kata michiga ja itela, nipele, chitela chachili chose changasogola isogosi yambone chichigwisikwe ni kujasikwa pa mooto. \v 11 Une ngumbatisyanga ni meesi kulosya kuti nnesile sambi. Nambo ŵakwika kunyuma kwangu akwete machili nnope kumbunda une, ni une nganguŵajilwa namose kwawula ilatu yao. Ŵelewo chambatisyanje ni Mbumu jwa Akunnungu ni kwa mooto. \v 12 Ŵelewo akwete lupeta mmakono mwao ali chile kupeta ngano. Chakumbikanye ngano jambone ni kutaga mu ngokwe ni ikambi kuitinisya pa mooto wangasimika.” \s Che Yesu akubatiswa \r (Maliko 1:9-11; Luka 3:21-22) \p \v 13 Kele katema ko Che Yesu ŵatyosile ku Galilaya ni kwika mu lusulo lwa Yolodani ku che Yohana, kuti nombewo abatiswe. \v 14 Nambo che Yohana ŵalinjile kwasiŵila aninkuti, “Une ni jungusachilwa kubatiswa ni mmwe sambano iŵele uli mmwe kwika kukwangu nambatisye?” \v 15 Nambo Che Yesu ŵajanjile, “Nneche kaje itendekwe yeleyo kwa sambano, pakuŵa ikusachilwa itendekwe yeila yose yaili yambone paujo pa Akunnungu.” Pelepo che Yohana ŵajitichisye. \p \v 16 Che Yesu paŵamasile kubatiswa ŵatyosile mmeesi ni papopo kwinani kwaugwiche, ŵammweni Mbumu jwa Akunnungu achitulukaga mpela nguunda ni kwatula pachanya pakwe. \v 17 Nipele Liloŵe kutyochela kwinani lyaŵechete, “Jweleju ni Mwanangu jungunnonyela nonyelwe nawo.” \c 4 \s Che Yesu akulinjikwa ni Shetani \r (Maliko 1:12-13; Luka 4:1-13) \p \v 1 Nipele Mbumu jwa Akunnungu jwanlongwesye Che Yesu mwikonde kuti alinjikwe ni Shetani. \v 2 Paŵatemi pangalya moŵa alobaini muusi ni chilo, mbesi jakwe jakwete sala. \v 3 Nipele Shetani ŵannyichilile, ni ŵansalile, “Iŵaga mmwe ndi Mwana jwa Akunnungu ngasalile aga maganga gagalauche gaŵe mikate.” \v 4 Che Yesu ŵajanjile, “Ilembekwe mu Malembelo ga Akunnungu kuti, \q ‘Mundu ngakulama ni nkate pe, \q nambo kwa liloŵe lyalili lyose lyakuŵecheta Akunnungu.’ ” \p \v 5 Nipele, Shetani ŵanjigele Che Yesu mpaka ku Yelusalemu pa musi wa Akunnungu, ŵammisile penani pa lusonga lwa Nyuumba ja Akunnungu, \v 6 ŵaasalile, “Iŵaga mmwe ndi Mwana jwa Akunnungu, nliponye paasi pakuŵa ilembekwe, \q ‘Akunnungu chachatuma achikatumetume ŵao ŵa kwinani kwa ligongo lyenu, \q channyakule mmakono mwao, \q ntakuligomba lukongolo lwenu pa liganga.’ ” \p \v 7 Che Yesu ŵajanjile, “Ilembekwe sooni mu Malembelo ga Akunnungu, ‘Nkaalinga Ambuje Akunnungu ŵenu.’ ” \p \v 8 Nipele Shetani ŵanjigele Che Yesu sooni ku chitumbi cheleu ni kwalosya mwenye syose sya chilambo ni ukulu wakwe. \v 9 Ŵansalile, “Ni yose yi chinampe ni kuŵa yenu iŵaga chimundindiŵalile ni kumbopelela.” \v 10 Pelepo, Che Yesu ŵanjanjile, “Shetani ngambe kwaula! Ilembekwe mu Malembelo ga Akunnungu, \q ‘Chimwatindiŵalile Ambuje Akunnungu ŵenu ni kwapopelela ŵawowo pewo.’ ” \p \v 11 Nipele Shetani, ŵannesile Che Yesu, ni ŵaiche achikatumetume ŵa kwinani ni kwatumichila. \s Che Yesu akugatanda masengo gao ku Galilaya \r (Maliko 1:14-15; Luka 4:14-15) \p \v 12 Che Yesu paŵapilikene kuti che Yohana ataŵikwe mu nyuumba jakutaŵilwa ŵandu, ŵajawile ku Galilaya. \v 13 Ŵatyosile ku Nasaleti ni kwaula kutama ku Kapelenaumu musi wauli mbwani ja litanda lya Galilaya, mu chilambo cha Sabuloni ni Nafutali. \v 14 Yeleyo ni ilyatite pakuŵa isyene liloŵe lilyaŵechetekwe kwa litala lya che Isaya jwakulondola jwa Akunnungu, \q \v 15 “Chilambo cha ku Sabuloni ni chilambo cha ku Nafutali, \q litala lyalikwaula ku bahali, peesi lusulo lwa Yolodani, \q ku Galilaya, chilambo cha ŵandu ŵangaŵa Ŵayahudi! \q \v 16 Ŵandu ŵakutama mu chipi \q chaliwone lilanguka lyalikulungwa. \q Nombe ŵandu ŵakutamanga pa chilambo cha chipi ni pa mmwilili wa chiwa, \q lilanguka chilyalanguchisye!” \v 17 Kutandilila kele katema Che Yesu ŵatandite kulalichila achitiji, “Nneche sambi, pakuŵa Umwenye wa kwinani uŵandichile!” \s Che Yesu akwaŵilanga ŵandu ncheche ŵakukoka somba \r (Maliko 1:16-20; Luka 5:1-11) \p \v 18 Che Yesu paŵajimajimaga mungulugulu litanda lya Galilaya, ŵaweni ŵanakajumo ŵaŵili ŵakukoka, che Simoni jwakuŵilanjikwa che Petulo ni che Andulea mpwakwe. Ŵaliji mu litanda aninkukoka somba kwa lwau pakuŵa ŵaliji ŵakukoka somba. \v 19 Che Yesu ŵaasalile, “Munguye, none chinantende ŵanyamwe mme ŵakwaikanawo ŵandu kwa Ambuje.” \v 20 Papopo ŵalesile nyau syao ni kwakuya. \p \v 21 Paŵajawile mmbujo kanandi ŵaweni ŵanakajumo ŵane ŵaŵili che Yakobo ni che Yohana ŵanache ŵa che Sebedayo. Ŵanyawo ŵaliji mu ngalaŵa pampepe ni che Sebedayo atati ŵao aninkusaula nyau syao. Nipele Che Yesu ŵaaŵilasile. \v 22 Papopo ŵajilesile ngalaŵa jila pamo ni atati ŵao, ni kwakuya. \s Che Yesu akwalamya ŵakulwala \r (Luka 6:17-19) \p \v 23 Che Yesu ŵajaulaga papalipose pala mu chilambo cha ku Galilaya, achijiganyaga mmajumba ga kupopelela ni kulalichila Ngani Jambone ja Umwenye wa Akunnungu. Ŵalamisye ŵandu ilwele yakupisyangana iŵaliji nayo. \v 24 Ngani syakwe syajenele mbande syose sya ku Silia. Ŵakulwala wose ŵaŵaliji ni ilwele yakupisyangana ni aŵala ŵakulaga, ŵaŵakamwilwe ni masoka ni ŵaali ni njilinjili ni ŵandu ŵakulemala ŵajawisye kweleko nombewo ŵalamisye ŵana wose. \v 25 Mipingo ja ŵandu achajinji kutyochela ku Galilaya ni ku Dekapoli yaani misi likumi ni ku Yelusalemu ni ku Yudea ni peesi lusulo lwa Yolodani ŵankuiye. \c 5 \s Che Yesu akwajiganya ŵandu pa chitumbi \p \v 1 Che Yesu paŵauweni mpingo wa ŵandu ŵakwesile pa chitumbi ni kutama. Ŵakulijiganya ŵao ŵajaulile, \v 2 nombewo ŵatandite kwajiganya. \s Kusangalala kusyenesyene \r (Luka 6:20-23) \q \v 3 “Akwete upile ŵele ŵakwakulupilila Akunnungu, \q pakuŵa umwenye wa kwinani uli wao. \q \v 4 Akwete upile ŵele ŵakulilasika muntima, \q pakuŵa chatulaswe. \q \v 5 Akwete upile ŵele ŵakulitimalika, \q pakuŵa chapochele chilanga cha Akunnungu. \q \v 6 Akwete upile ŵele ŵajakwete sala ni njota ja kupanganya yaili yambone paujo pa Akunnungu, \q pakuŵa Akunnungu chachajikutisya. \q \v 7 Akwete upile ŵaali ni chanasa kwa ŵane, \q pakuŵa chachikolelwa chanasa. \q \v 8 Akwete upile ŵaali ni ntima wambone, \q pakuŵa chachawona Akunnungu. \q \v 9 Akwete upile ŵakwalumbanya ŵandu, \q pakuŵa ŵanyawo chachiŵilanjikwa ŵanache ŵa Akunnungu. \q \v 10 Akwete upile ŵele ŵakusaukanga ligongo lya kupanganya yaili yambone paujo pa Akunnungu, \q pakuŵa Umwenye wa kwinani uli wao. \p \v 11 “Nsangalale ŵanyamwe ŵandu pachachintukananga ni kunnagasya ni kummechetela yangalumbana kwa ligongo lyangu. \v 12 Nsangalale ni kuchina pakuŵa mbote jenu jili jekulungwa kwinani. Pakuŵa iyoyo peyo ni iŵapanganyichisye ŵakulondola ŵa Akunnungu ŵaŵapali nkanaŵe ŵanyamwe. \s Lilanguka ni njete \r (Maliko 9:50; Luka 14:34-35) \p \v 13 “Ŵanyamwe ndi njete ja pachilambo! Nambo njete jasoyesyaga kulasa kwakwe chintaje chichi kuti unonye wakwe uujile sooni? Ngajikufai kulikose, nambo jikwasikwa paasa ni kuliŵatikwa ni ŵandu. \p \v 14 “Ŵanyamwe ndi lilanguka lya pachilambo! Musi wautaŵikwe pachanya chitumbi ngaukukomboleka kusisika. \v 15 Ŵandu ngakupamba lumuli ni kuluunichila ni lulo, nambo akuluŵika pachanya chindu chakuŵichila lumuli pakuti lwalanguchisye ŵaali nkati mo. \v 16 Iyoyo peyo lilanguka lyenu likusachilwa lilanguchisye paujo pa ŵandu, kuti aiwone isambo yenu yambone, ni ŵakusye Atati ŵenu ŵaali kwinani. \s Majiganyo gankati Malajisyo \p \v 17 “Nkaganisya kuti naiche kukugatyosya Malajisyo ni majiganyo ga ŵakulondola ŵa Akunnungu. Nganiika kukugatyosya nambo kukugamalichisya. \v 18 Ngunsalila isyene kuti, mpaka pelepo kwinani ni chilambo pachiimale kupita, ngapagwa namose nukuta pane chindu chamwana mu malajisyo chachichityochekwe mpaka imalile yose. \v 19 Nipele, mundu jwalijose jwangajitichisya namose likanyo limo mmalamulo ga mwana ga ni kwajiganya ŵane, jwelejo chaŵe jwannandi nnope mu Umwenye wa kwinani. Nambo jwelejo juchalikamulichisye ni kwajiganya ŵane, jwelejo chaŵe jwankulungwa mu Umwenye wa kwinani. \v 20 Nipele ngunsalila kuti, iŵaga umbone wenu ngaupunda aula wa ŵakwiganya Malajisyo ga Akunnungu gaŵapele che Musa ni Mafalisayo nganjinjila ng'oo mu Umwenye wa kwinani. \s Majiganyo gagakukanya kuŵa ni Uchimwa \r (Luka 12:57-59) \p \v 21 “Mpilikene kuti ŵandu ŵa chiikala ŵasalilwe kuti, ‘Nkaulaga! Juchaulaje akusachilwa alamulikwe.’ \v 22 Nambo une ngunsalila kuti, mundu jwalijose jwakuntumbilila mpwakwe, chiimbajile kulamulikwa. Jwakwachembulusya apwao chachajausya pa nkungulu. Ni jwakummilanga mpwao ‘Jwakuloŵela,’ chaŵajilwe kwinjila ku mooto wangasimika moŵa gose pangali mbesi. \v 23 Nipele mwapelekaga mbopesi jenu pa chilisa ni papopo mwakumbuchilaga kuti apwenu ŵana umenyani nomwe, \v 24 njileche mbopesi jenu mmbujo mwa chilisa, njaule kaje nkajilane ni mpwenu jo ni mmujeje ni kujityosya mbopesi jenu. \p \v 25 “Njilane chitema ni jwammagongo ndi mwitala nkanaŵe kwika ku nkungulu. Yapundaga pelepo jwammagongo jwenu chantaje mmakono mwa jwakulamula, nombe jwakulamula jo chantaje mmakono mwa jwangondo, nombejo champonye mu nyuumba jakutaŵilwa. \v 26 Ngunsalila isyene kuti, ngantyoka mwelemo mpaka pachimmalisye kulipa mbiya ja mbesi. \s Majiganyo gagakukanya Chikululu \p \v 27 “Mpilikene kuti, ŵandu ŵasalilwe, ‘Nkatenda chikululu!’ \v 28 Nambo une ngunsalila, kila mundu juchannolechesye jwankongwe kwa kunsaka, amasile kutenda chikululu nawo muntima mwakwe. \v 29 Nipele, iŵaga liso lyenu lya kundyo likunneŵasya nlityosye ni kulijasila kwakutalika. Mmbaya nnope kupotesya chiŵalo chenu chimo cha pachiilu, kupunda chiilu chenu chose chiponyekwe pa mooto wangasimika, moŵa gose pangali mbesi. \v 30 Ni iŵaga nkono wenu wa kundyo ukunneŵasya, nkate nkaujase kwakutalika. Mmbaya kukwenu kupotesya chiŵalo chimo cha chiilu kupunda chiilu chose chiponyekwe pa mooto wangasimika moŵa gose pangali mbesi. \s Majiganyo gagakukanya kulekangana \r (Matayo 19:9; Maliko 10:11-12; Luka 16:18) \p \v 31 “Iŵechetekwe kuti, ‘Jwakunleka ŵankwakwe, akusachilwa ŵaape talaka.’ \v 32 Nambo une ngunsalila kuti, kila mundu jwakunleka ŵankwakwe, pangaŵa kwa ligongo lya chikululu, akwatenda atende chikululu, nombe jwannume alombelaga jwankongwe jwalesilwe, akutenda chikululu. \s Majiganyo gagakukanya kulumbila \p \v 33 “Sooni mpilikene kuti ŵandu ŵa kalakala ŵasalilwe kuti, ‘Nkalumbila kwa unami, nambo mpanganye mpela imwalumbile kupanganya kwa Ambuje.’ \v 34 Nambo une ngunsalila, nkalumbila ng'o, atamuno kwa kwinani, pakuŵa chili chitengu cha umwenye cha Akunnungu, \v 35 atamuno kulumbila kwa chilambo, pakuŵa chili chitengu chao cha kuŵichila makongolo, atamuno kulumbila kwa musi wa Yelusalemu, pakuŵa uli musi wa Mwenye jwankulu. \v 36 Atamuno nkalumbila kwa ntwe wenu, pakuŵa ngankukombola kupanganya luumbo lumo kuŵa lweswela atamuno lwepiliu. \v 37 Mwatiji, ‘Elo’, jiŵe ‘Elo’, ni mwatiji, ‘Ngwamba’, jiŵe ‘Ngwamba’. Chachili chose cha kupunda yeleyo chikutyoka kwa jwangalumbana jula. \s Majiganyo gagakukanya kuliuchisya \r (Luka 6:29-30) \p \v 38 “Mpilikene kuti isasilwe, ‘Liso kwa liso, ni Liino kwa liino.’ \v 39 Nambo une ngunsalila kuti, nkaliuchisya kwa jwangalumbana. Mundu jwalijose juchampute lijanda pa lijeje lya kundyo, mwagalauchisye ni lijakwe. \v 40 Mundu anjausyaga ku nkungulu kukummechetela magambo melepe ansumule lishati lyenu, munnechele ni likoti lyenu. \v 41 Mundu jwalijose ankanganichisyaga njigale nsigo wao njaule nawo kilomita jimo, njende nawo kilomita siŵili. \v 42 Jwakummenda mumpe, nombe jwakusaka kunkongola, ngasimwajima. \s Kwanonyela ŵammagongo \r (Luka 6:27-28,32-36) \p \v 43 “Mpilikene kuti isasilwe, ‘Munnonyele njenu ni munchime jwammagongo jwenu.’ \v 44 Nambo une ngunsalila, mwanonyele ŵammagongo ŵenu ni mwapopelele aŵala ŵakunlagasya, \v 45 kuti mme ŵanache ŵa Atati ŵenu ŵaali kwinani. Pakuŵa akwalanguchisya lyuŵa lyakwe ŵandu ŵangalumbana ni ŵambone ni kwanyelela ula ŵandu ŵambone paujo pa Akunnungu ni ŵangalumbana. \v 46 Ana chimpate mbote chi mwanonyelaga pe ŵakunnonyela ŵanyamwe? Ngwamba! Pakuŵa ŵakukumbikanya nsongo nombe akutenda iyoyo? \v 47 Iŵaga nkwakomasyaga achapwenu pe, ana ntesile chapi chakupunda kwapunda ŵane? Ana ngati ŵangakwamanyilila Akunnungu akutenda iyoyo. \v 48 Nipele mme ŵautindimisyo mu ntima kwati mpela Atati ŵenu ŵa kwinani yatite kuŵa jwautindimisyo. \c 6 \s Majiganyo gankati kwakamuchisya ŵakulaga \p \v 1 “Nlilolechesye, nkatenda yambone pa ŵandu kuti mmoneche. Pakuŵa mwatendaga yeleyo ngampegwa ntuuka kutyochela kwa Atati ŵenu ŵa kwinani. \p \v 2 “Nipele pankunkamuchisya jwakulaga, nkagomba lipenga. Nkatenda mpela yakuti pakutenda ŵaulamba mmajumba ga kupopelela ni mmatala kuti ŵandu anlape. Ngunsalila isyene, ŵelewo ŵamale kupochela ntuuka wao. \v 3 Nambo mmwe pankunkamuchisya jwakulaga, ntende yeleyo mwakusisa namose ambusanga ŵenu akamanyilila, \v 4 nipele mwakamuchisye ŵakulaga mwakusisika ni Atati ŵenu ŵakulola yakusisika, chachimpa mbote. \s Majiganyo gankati kupopela \r (Luka 11:2-4) \p \v 5 “Sooni pankupopela, nkaŵa mpela ŵaulamba. Pakuŵa ŵelewo ikwanonyela kupopela achijimaga mmajumba ga kupopelela ni pamalekano melepe aoneche ni ŵandu. Ngunsalila isyene, ŵelewo ŵamale kupochela mbote jao. \v 6 Nambo mmweji pankupopela, njinjile nkati mwenu, mmugale nnango ni mwapopele Atati ŵenu ŵangakuwonekana. Nombe Atati ŵenu ŵakulola inkuipanganya kwakusisika, champe mbote. \p \v 7 “Pankupopela, nkaŵecheta maloŵe ga wamba mpela ŵandu ŵangakwamanyilila Akunnungu. Pakuŵa ŵanyawo akuganisya kuti Akunnungu chachapilikanila kwa ligongo lya maloŵe gao gamajinji. \v 8 Nipele nkalandana ni ŵanyawo, pakuŵa Atati ŵenu akumanyilila chinkusaka nkanaŵe kwaŵenda. \v 9 Nipele ŵanyamwe mpopeleje yeleyi, \q ‘Atati ŵetu ŵandi kwinani, \q Liina lyenu lichimbichikwe kwannope. \q \v 10 Umwenye wenu uiche. \q Chinkusaka cho chitendekwe pachilambo pano mpela kwinani. \q \v 11 Ntupe chakulya chetu cha lyuŵa ni lyuŵa. \q \v 12 Ntulechelesye ileŵo yetu, \q mpela uweji itukuti kwalechelesya wose ŵakutuleŵela. \q \v 13 Nkatujinjisya nkulinjikwa, \q nambo ntukulupusye ni jwangalumbana.’ Pakuŵa umwenye uli wenu ni machili ni ukulu moŵa gose pangali mbesi. \p \v 14 “Pakuŵa mwalechelesyaga ŵandu ileŵo yao, Atati ŵenu ŵa kwinani channechelesye ni ŵanyamwe ŵakwe. \v 15 Nambo iŵaga ngamwalechelesya ŵandu, nombe Atati ŵenu ŵa kwinani ngasannechelesya ni ŵanyamwe ŵakwe. \s Majiganyo gankati kutaŵa \p \v 16 “Pankutaŵa, ngasimma mpela ŵaulamba. Ŵanyawo akutaŵa sinya ku meeso kwao melepe awoneche ni ŵandu kuti akutaŵa. Nambo une ngunsalila isyene kuti ŵelewo ŵamale kupochela ntuuka wao. \v 17 Nambo mwe pankutaŵa, nsukusule ku meeso ni kupakala mauta muntwe, \v 18 kuti ŵandu anamanyilile kuti nkutaŵa, nambo mmanyiche ni Atati ŵenu ŵangakuwoneka. Nombe Atati ŵenu pe ŵakulola yakusisika, chachimpa mbote jenu. \s Mbiko kwinani \r (Luka 12:33-34) \p \v 19 “Nkaligosela mbiko pa chilambo pano pajikonasika ni idudu ni imbulukutu, ni ŵawiyi akwinjila ni kwiŵa. \v 20 Nambo nligosele mbiko kwinani kwangajonasika chindu ni idudu namose imbulukutu, atamuno ŵawiyi ngakukombola kwinjila ni kwiŵa. \v 21 Pakuŵa pajili mbiko jenu pele ntima wenu ni pachiuŵe. \s Liso lili lilanguka lya chiilu \r (Luka 11:34-36) \p \v 22 “Liso lili lulanga lwa chiilu. Nipele liso lyenu lyaŵaga lyansima, chiilu chenu chose chichiŵe mu lilanguka. \v 23 Nambo liso lyenu lyaŵaga ngaŵa lyansima, chiilu chenu chose chichiŵe mu chipi. Nipele lilanguka lyalili nkati mwenu lyaŵaga mu chipi, chipi cho chili totoloo! \s Akunnungu ni chipanje \r (Luka 16:13; 12:22-31) \p \v 24 “Ngapagwa jwakukombola kwatumichila achambuje ŵaŵili. Pakuŵa chanchime jumo ni kunnonyela jwine. Pane chanchimbichisye jumo ni kunnyelusya jwine. Ngankukombola kwatumichila Akunnungu nchitumichilaga mbiya kwanakamo. \p \v 25 “Kwa lyele ligongo ngunsalila, ngasinlilagasya kwa ligongo lya umi wenu kuti chindye chichi ni ching'we chichi namose kwa ligongo lya iilu kuti chimmwale chichi. Pakuŵa umi utopele kupunda yakulya ni chiilu chitopele kupunda iwalo. \v 26 Nnyilole ijuni ya mwikonde, ngaikupanda namose ngaikugungula atamuno nganiikola ikuti yaili yose. Nambo Atati ŵenu ŵa kwinani akuilisya. Ŵanyamwe ndi wakutopela kwipunda ijuni yo. \v 27 Nipele, ŵaani mwa ŵanyamwe kwakulichenjeusya nnope akukombola kulijonjechesya namose lyuŵa limo mmoŵa ga umi wakwe? \p \v 28 “Yankati iwalo, kwachichi nkulajilila? Nnole uluŵa wa mwikonde yaukuti umele wakwe. Ngaukupanganya masengo atamuno ngaukuliluchila iwalo. \v 29 Nambo ngunsalila kuti, namose mwenye che Selemani ni ukulu wao wose nganawale yambone mpela limo lya uluŵa wo. \v 30 Nipele iŵaga Akunnungu akulitakusya yeleyo lisamba lya mwitinji lyalikumela lelo ni malaŵi likupatuka ni kwasikwa pa mooto ana ngati chantakusye kwakupunda ŵanyamwe ŵandi ni chikulupi chamwana? \p \v 31 “Nipele ngasinkola lipamba chindye chichi? Atamuno ching'we chichi? Namose chimbwale chichi? \v 32 Pakuŵa yose yo ikuchenjeuchilwa ni ŵandu ŵangakwamanyilila Akunnungu. Nambo mwanya Atati ŵenu ŵa kwinani akumanyilila kuti nkuilajila yele indu. \v 33 Nipele nsose kaje Umwenye wa Akunnungu ni kupanganya yaili yambone paujo pa Akunnungu, ni indu ine chiijonjechekwe kukwenu. \v 34 Nipele ngasinkola lipamba yankati malaŵi, pakuŵa malaŵi ikwete yakwe. Kulaga kwa lyuŵa limo kukunkwana kwa lyele lyuŵa. \c 7 \s Yankati kwalamula ŵandu ŵane \r (Luka 6:37-38,41-42) \p \v 1 “Ngasimwalamula ŵane, kuti ni ŵanyamwe nkaika kulamulikwa ni Akunnungu, \v 2 pakuŵa chinchilamulikwa ni Akunnungu mpela inkuti kwalamula ŵane ni chipimo chilachila chinkupimila kwalamulila ŵane ni chichocho chachipimila Akunnungu kunlamula ŵanyamwe. \v 3 Ligongo chi nkulolechesya chiswani chachili mu liso lya mpwenu, ni papopo ngankulola chitela chachili mu liso lyenu? \v 4 Pane nkukombola chinauli kunsalila mpwenu kuti, ‘Mpwanga, nninde kaje nantyosye chiswani chachili mu liso lyenu’, akuno mu liso lyenu kwana chitela? \v 5 Jwaulamba mmwejo! Ntyosye kaje chitela chachili mu liso lyenu nipele chinlole uchenene ni kukombola kuchityosya chiswani chachili mu liso lya mpwenu. \p \v 6 “Ngasimwapa mbwa chachili chachiswela, ngakaŵa chagalauche ni kumpalula, namose ngasimwajasila maguluŵe igogo yenu ya ndalama, ngakaŵa chailiŵate. \s Mmende, nsose ni kugomba nnango \r (Luka 11:9-13) \p \v 7 “Mmende ni ŵanyamwe chimpegwe, nsose ni ŵanyamwe chinnyiwone, mpoposye ni ŵanyamwe chachimbugulila nnango. \v 8 Pakuŵa jwalijose jwakuŵenda akupegwa ni jwakusosa akwiwona ni jwakupoposya nnango ukuugulikwa kwa ligongo lyakwe. \v 9 Ana jwapi mwa ŵanyamwe, mwanache aŵendaga nkate chiŵape liganga? \v 10 Pane aŵendaga somba, chiŵape lijoka? \v 11 Iŵaga ŵanyamwe ŵangalumbana, nkumanyilila kwapa achiŵana ŵenu indu yambone, isyene Atati ŵenu ŵa kwinani chatende mwakupunda, chiŵape yambone aŵala ŵakwaŵenda. \p \v 12 “Nipele yose inkusaka ŵandu ampanganyichisye, ni ŵanyamwe ŵakwe mwapanganyichisye iyoyo. Pakuŵa gelega gali malumbo ga malajisyo ga che Musa ni majiganyo ga ŵakulondola ŵa Akunnungu. \s Nnango wakunyilila \r (Luka 13:24) \p \v 13 “Njinjile kwa kupitila nnango wakunyilila. Pakuŵa litala lyalikwaula ku uwonasi lipangwiche, ni nnango wakwinjilila mwelemo uli wepanguche ni ŵakwinjila mwelemo atupile. \v 14 Nambo litala lya kwinjilila mu umi linyilile ni nnango wakwinjilila mwelemo uli wakunyilila ni ŵandu ŵakulimanyilila litala lyo nganatupa. \s Chitela ni isogosi yakwe \r (Luka 6:43-44) \p \v 15 “Nlilolechesye ni ŵakulondola ŵa unami. Ŵelewo akwika kukwenu ali nkuwoneka mpela ngondolo kwa paasa, nambo kwa munkati ali masogo gakalipa. \v 16 Chimwamanyilile kwa isambo yao. Uli?, Ŵandu akukombola kukaŵa sabibu pa chitela cha miiŵa, pane tini pa nkwanga? Ngwamba! \v 17 Nipele, chitela chambone chikusogola isogosi yambone, ni chitela changalumbana chikusogola isogosi yangalumbana. \v 18 Chitela chambone ngachikusogola isogosi yangalumbana, ni chitela changalumbana ngachikusogola isogosi yambone. \v 19 Chitela chachili chose chingachikusogola isogosi yambone chachichigwisya ni kwasila pa mooto. \v 20 Nipele chinchamanyilila kwa isambo yao. \s Ngangummanyilila ŵanyamwe \r (Luka 13:25-27) \p \v 21 “Ngaŵa kila mundu jwakumilanga, ‘Ambuje, Ambuje’, juchajinjile mu umwenye wa kwinani, nambo ajula jwakwitenda yakwisaka Atati ŵangu ŵaali kwinani. \v 22 Lyuŵa lya malamulo lyo ŵajinji chaasalile, ‘Ambuje, Ambuje! Uwe ni ŵeŵala utwalalichilaga ngani syenu kwa liina lyenu, ni kwa liina lyenu twagakoposyaga masoka ni kupanganya yakusimonjeka yejinji’ \v 23 Pelepo chinjasalila kwa kang'wa jangu, ‘Ŵanyamwe nganinammanya ng'o, ntyoche mmbujo mwangu, ŵanyamwe ŵankupanganya yaigongomalo.’ \s Ŵakutaŵa nyuumba ŵaŵili \r (Luka 6:47-49) \p \v 24 “Nipele jwalijose jwakugapilikana maloŵe gangu ni kugapanganya, akulandana ni mundu jwakwete lunda, jwataŵile nyuumba jakwe pa lwala. \v 25 Pajanyele ula, sulo syasewiche, mbungo japujile ni kujigomba nyuumba jila. Nambo nyuumba jo nganijigwa pakuŵa jaliji jitaŵikwe pachanya lwala. \p \v 26 “Nambo jwalijose jwakugapilikanila maloŵe gangu ga nombejo anapanganye chachili chose, jwelejo akulandana ni mundu jwakuloŵela jwataŵile nyuumba jakwe pa nsanga. \v 27 Pajanyele ula, sulo syasewiche, ni mbungo japujile, ni kujigomba nyuumba jila, nombejo jagwile ni kugumuka jose.” \s Ukombole u Che Yesu \p \v 28 Nipele, Che Yesu paŵamasile kuŵecheta maloŵe go, mpingo wa ŵandu ŵasimosile yatite kwiganya. \v 29 Pakuŵa ŵajiganyaga nti mundu jwali ni ukombole, ngaŵa mpela yakuti kwiganya ŵakwiganya Malajisyo ŵao. \c 8 \s Che Yesu akunlamya mundu jwa matana \r (Maliko 1:40-45; Luka 5:12-16) \p \v 1 Che Yesu paŵatulwiche pa chitumbi, mipingo jekulungwa ja ŵandu jakuiye. \v 2 Nipele, ŵaiche mundu jwa matana, ŵatindiŵalile ni kwakotamila ni kuti, “Ambuje, mwasakaga, nkukombola kuswejesya!” \v 3 Che Yesu ŵajongwele nkono, ŵakwayiye ni kuti, “Ngusaka, nswejele.” Papopo mundu jo ŵalamile matana gao. \v 4 Nipele Che Yesu ŵansalile, “Mpilikane, munansalile mundu jwalijose, nambo njaule nkalilosye kwa jwambopesi, nkatyosye mbopesi mpela iŵatite pakusala che Musa kwalosya ŵandu wose kuti nnamile.” \s Chikulupi cha chilongola jumo jwa Chiloma \r (Luka 7:1-10) \p \v 5 Che Yesu paŵajinjilaga musi wa Kapelenaumu, chilongola jumo jwa ŵandu ŵangondo ŵa chilambo cha ku Loma ŵanjaulile ni kwachondelela ŵakamusye \v 6 achitiji, “Ambuje, katumetume jwangu agonile mu nyuumba atatele, ni akupotekwa nnope.” \p \v 7 Nipele Che Yesu ŵansalile, “Chiiche kukunnamya.” \v 8 Chilongola jwa ŵandu ŵangondo jo ŵanjanjile, “Ambuje, nganguŵajilwa mmwe njinjile mu nyuumba jangu. Nambo mmechete liloŵe pe ni katumetume jwangu chalame. \v 9 Pakuŵa noneji nombe ndili mundu jundi paasi pa ukombole wa achakulungwa, sooni ngwete ŵangondo paasi pa une. Nansalilaga jumo, ‘Njaule!’ Nombejo akwaula ni jwine, ‘Njise!’ Nombejo akwika ni kapolo jwangu, ‘Ntende achi!’, Nombejo akuchitenda.” \p \v 10 Nipele, Che Yesu paŵagapilikene maloŵe go, ŵasimosile, ni ŵasalile ŵandu ŵaŵaliji aninkwakuya, “Ngunsalila isyene, nganinammone mundu jwali ni chikulupi mpela achi namuno mu chilambo cha ku Isilaeli. \v 11 Nipele, ngunsalila kuti, ŵandu achajinji chaiche kutyochela kungopochelo lyuŵa ni kulikuswela lyuŵa, ni ŵanyawo chatame pachindimba cha chakulya pamo ni che Iblahimu ni che Isaka ni che Yakobo mu Umwenye wa kwinani. \v 12 Nambo ŵelewo ŵati aŵe mu Umwenye wo chaponyekwe paasa, pa chipi, kweleko chalile ni kuchilimya meeno.” \v 13 Nipele, Che Yesu ŵansalile chilongola jwa ŵandu ŵangondo jula, “Njaule kumangwenu ni itendekwe kukwenu mpela inkuti pakukulupilila.” Ni katumetume jwao ŵalamile katema kakoko. \s Che Yesu akwalamya ŵandu ŵajinji \r (Maliko 1:29-34; Luka 4:38-41) \p \v 14 Che Yesu ŵaiche kumusi ku che Petulo, ŵasimene akwegwao ŵa chikongwe che Petulo ali agonile pachindanda, aninkulwala chiboko. \v 15 Nipele, Che Yesu ŵankwaiye nkono jwankongwe, nombewo ŵalamile ni ŵajimwiche ni kwatumichila. \p \v 16 Ligulo lyakwe, ŵaichisye ŵandu achajinji ŵaŵakamwilwe ni masoka, nombejo kwa litala lya majiganyo gakwe, ŵagaŵinjile masoka go ni kwalamya wose ŵaŵalwalaga. \v 17 Ŵatesile yeleyo kuti gamalile maloŵe gaŵaŵechete che Isaya jwakulondola jwa Akunnungu gagakuti, \q “Asyene akutyosisye kulaga kwetu, \q ni kutulamya ilwele yetu.” \s Ŵakusachilwa kuŵa ŵakulijiganya \r (Luka 9:57-62) \p \v 18 Nipele, Che Yesu paŵauweni mpingo wa ŵandu uninkwasyungula, ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao ajomboche ajaulangane peesi litanda. \v 19 Jwakwiganya Malajisyo jumo ŵanjaulile Che Yesu ni kwasalila, “Jwakwiganya, une chinankuye kwakulikose kuchinjaule.” \v 20 Che Yesu ŵatite, “Macheto gakwete masomwa, ni ijuni ikwete isusi, nambo Mwana jwa Mundu nganakola peuto pakupumulila.” \p \v 21 Nipele, mundu jwine mwa ŵakulijiganya ŵao ŵansalile, “Ambuje muuneche kaje nyaule ngaasiche atati ŵangu.” \v 22 Nambo Che Yesu ŵansalile, “Munguye, mwaleche ŵawe ŵaasiche ŵawe ŵao.” \s Che Yesu akuchikalipila chimbunga \r (Maliko 4:35-41; Luka 8:22-25) \p \v 23 Che Yesu ŵajinjile mu ngalaŵa ni ŵakulijiganya ŵao ŵajawile nawo. \v 24 Chisisimuchile jatandite kupuga chimbunga chekulungwa mu litanda ni matumbela gatandite kujiunichila ngalaŵa. Nambo Che Yesu ŵaliji agonile lugono. \v 25 Ŵakulijiganya ŵao ŵajaulile kukwajimusya achitiji, “Ambuje ntukulupusye, tulinkwasika!” \v 26 Che Yesu ŵaasalile, “Ŵanyamwe ŵandu ŵandi ni chikulupi chamwana, ligongo chi nkogopa?” Nipele, ŵajinamukwiche, ni kuchikalipila chimbunga ni matumbela, ni kwatulele jii. \v 27 Ni ŵandu ŵasimonjile ni ŵatite, “Ana mundu ju ali jwanti uli? Namuno chimbunga ni matumbela ikwapilikanila!” \s Che Yesu akwalamya ŵandu ŵaŵili ŵaali ni masoka \r (Maliko 5:1-20; Luka 8:26-39) \p \v 28 Che Yesu paŵaiche peesi litanda mu chilambo cha Ŵagelasi, ŵandu ŵaŵili ŵaŵakamwilwe ni masoka ŵasimene nawo achikopochelaga kumalembe. Ŵandu wo ŵajogoyaga nnope, namose ŵandu nganapitaga litala lyo. \v 29 Nipele, ŵatandite kunyanyisya achitiji, “Nkusaka ichichi kwetuwe, alakwe Mwana jwa Akunnungu? Ana nnyiche kukutulagasya kakanaŵe katema ketu?” \p \v 30 Chiŵandi ni pelepo kwaliji ni mpingo wa maguluŵe ganinkulya. \v 31 Nipele, masoka gala gaachondelele Che Yesu ganinkuti, “Iŵaga nkutukoposya, ntusalile tukagajinjile maguluŵe gala.” \v 32 Che Yesu ŵagasalile, “Ayaga, njaule.” Papopo gakopweche kwa ŵandu ŵala ni kwinjila mmaguluŵe. Mpingo wose wa maguluŵe waselelechele mu litanda ni maguluŵe gose gawile mmeesi. \p \v 33 Ŵakuchinga maguluŵe gala ŵautwiche, ŵajawile mmusi. Kweleko ŵaasalile ŵandu ngani syose ni indu iyasimene ŵandu ŵaŵili ŵaŵakamwilwe ni masoka ŵala. \v 34 Nipele, ŵandu wose ŵa musi wo ŵatyosile kukwachingamila Che Yesu, paŵaweni ŵachondelele kuti atyoche mu chilambo chao. \c 9 \s Che Yesu akunnamya mundu jwakutatala \r (Maliko 2:1-12; Luka 5:17-26) \p \v 1 Che Yesu ŵajinjile mu ngalaŵa, ŵajombweche litanda ni kwika mmusi wao. \v 2 Pelepo ŵandu ŵampeleche mundu jumo jwatatele chiilu, ali agonile mu chitagala. Nipele Che Yesu paŵachiweni chikulupi chao, ŵansalile mundu jwakutatala jula, “Muusimane mtima, ambusanga! Nlecheleswe sambi syenu.” \v 3 Nipele, ŵakwiganya Malajisyo ŵane ŵatandite ganisya mmitima jao aninkuti, “Mundu ju akwatukana Akunnungu!” \p \v 4 Che Yesu ŵasimanyi ng'anisyo syao ni ŵausisye, “Kwachichi nkuganisya yangalumbana mmitima jenu? \v 5 Chichi chili chakwepepala nnope, kusala, ‘Sambi syenu silecheleswe,’ pane kusala, ‘Njimuche, Njaule?’ \v 6 Nambo, ngusaka mmanyilile kuti Mwana jwa Mundu akwete ukombole pa chilambo pano wa kwalechelesya ŵandu sambi syao.” Pelepo ŵansalile jwakutatala jo, “Njimuche, njigale chitagala chenu njaule kumangwenu.” \p \v 7 Nipele, mundu jo ŵajimwiche ni kwaula kumangwao. \v 8 Ŵandu wose mu mpingo wo paŵaiweni yeleyo, ŵasimosile ni kukamulwa ni lipamba, ŵaakusisye Akunnungu uŵapele ŵandu ukombole wanti yele. \s Che Yesu akummilanga che Matayo \r (Maliko 2:13-17; Luka 5:27-32) \p \v 9 Che Yesu ŵatyosile pelepo, ni paŵajaulaga, ŵambweni mundu jumo ali atemi mu nyuumba ja kulipila nsongo liina lyakwe che Matayo. Nipele Che Yesu ŵansalile, “Munguye.” Nombe che Matayo, ŵajimwiche ni kwakuya. \p \v 10 Che Yesu paŵaliji mu nyuumba ji che Matayo kulya chakulya, ŵakukumbikanya nsongo ŵajinji ni ŵaali ni sambi ŵaiche ni kutama pamo nawo ni ŵakulijiganya ŵao. \v 11 Mafalisayo paŵaiweni yeleyo, ŵausisye ŵakulijiganya ŵa Che Yesu, “Kwachichi jwakunjiganya akulya pamo ni ŵakukumbikanya nsongo ni ŵaali ni sambi?” \p \v 12 Che Yesu ŵagapilikene gelego ni ŵajanjile, “Ŵangakulwala ngakwalajila ŵantela, ikaŵe ŵakulwala ni ŵakwalajila ŵantela. \v 13 Nipele, njaule nkalijiganye malumbo ga maloŵe ga, ‘Ngusaka chanasa, ngaŵa mbopesi.’ Nganiika kukwaŵilanga ŵandu ŵakupanganya yambone paujo pa Akunnungu nambo ŵaali ni sambi.” \s Majiganyo gankati kutaŵa \r (Maliko 2:18-22; Luka 5:33-39) \p \v 14 Nipele, ŵakulijiganya ŵa che Yohana Ŵakubatisya ŵajaulile Che Yesu ni kwausya, “Uweji ni Mafalisayo tukutaŵa kaŵilikaŵili, kwachichi ŵakulijiganya ŵenu ngakutaŵa?” \v 15 Che Yesu ŵajanjile, “Uli, nkuganisya kuti nkukombola kwatendekasya achambusanga ŵa mlombela asupuche akuno ali pamo nawo? Ngwamba! Nambo chikaiche katema pachajigalikwe mlombela jo pasikati jao, gele moŵa go chachitaŵa. \p \v 16 “Ngapagwa mundu jwakutotela chigamba cha nguo jasambano mu nguo jewisale. Atamuno atendaga yeleyo chigamba chasambano cho chichipapule nguo jo, ni upapuche wakwe chiupundanganye. \v 17 Sooni ngapagwa ŵandu ŵakutaga divai jasambano mu misaku jewisale jekolochekwe ni mapende. Pakuŵa jele divai jasambano jo chijipapule misaku ni divai chijimwasiche ni misaku jo chijijonasiche. Nambo ŵandu akutaga divai jasambano mu misaku jasambano ni yose yana iŵili ikugosekwa.” \s Mwali juŵawile ni jwankongwe jumo \r (Maliko 5:21-43; Luka 8:40-56) \p \v 18 Nipele, Che Yesu paŵaliji nkuŵecheta gelego, ŵaiche chilongola jumo jwa Chiyahudi, ŵatindiŵalile ni kuti, “Mwali jwangu akuwa sampano. Nambo, choonde twende nkaasajichile nkono wenu kuti akole umi.” \v 19 Che Yesu ŵajimi ni kunkuya, ŵakulijiganya ŵao ŵajawile pamo nawo. \p \v 20 Jwakopochele jwankongwe jumo juŵalwalaga magono kwa yaka likumi ni iŵili, ŵannyichilile Che Yesu panyuma, ŵakwaiye lujenje lwa mwinjilo wao. \v 21 Ŵatesile yeleyo pakuŵa ŵaganisisye muntima mwao kuti, “Nakwayaga pe mwinjilo wakwe, chilame.” \v 22 Nombe Che Yesu ŵagalawiche, ŵamweni ni ŵansalile, “Muusimane ntima, mwanangu, chikulupi chenu chinnamisye.” Jwankongwe jo ŵalamile katema kakoko. \p \v 23 Nipele Che Yesu ŵaiche mu nyuumba ja chilongola jula. Ni ŵaweni ŵakugomba ipeta ni mpingo wa ŵandu aninkulila kwa malumbo, \v 24 ni ŵatite, “Ntyochanje pelepa, pakuŵa mwali ju nganajasika, agambile gona pe.” Ni ŵanyawo ŵaasechile. \v 25 Ŵandu ŵala paŵaŵinjikwe, Che Yesu ŵajinjile nkati, ŵankamwile nkono mwali jula, nombejo ŵajimwiche. \v 26 Ngani jila jajenele pa chilambo pala pose. \s Che Yesu akwalamya ŵandu ŵaŵili ŵangakulola \p \v 27 Che Yesu ŵatyosile pelepo, ni paŵaliji nkwaula, ŵandu ŵaŵili ŵangakulola ŵankuiye achinyanyisyaga, “Choonde Mwana ju che Daudi ntukolele chanasa!” \v 28 Che Yesu paŵajinjile mu nyuumba, ŵangakulola wala ŵajaulile, nombejo ŵausisye, “Ana nkukulupilila kuti ngukombola kunlamya?” Nombewo ŵajanjile, “Elo, Ambuje.” \v 29 Pelepo Che Yesu ŵagakwaiye meeso gao, ŵatite, “Iŵeje kukwenu mpela inkuti pakukulupilila.” \v 30 Meeso gao gaugwiche. Nombe Che Yesu ŵakanyisye kwa nnope kuti, “Ngasimunsalila mundu jwalijose ngani ji.” \v 31 Nambo ŵanyawo ŵatyosile ni kutanda kwenesya ngani si Che Yesu mchilambo chila chose. \s Che Yesu akunnamya mundu jwangakuŵecheta \p \v 32 Ŵandu ŵaŵili ŵala paŵaliji nkutyoka, ŵandu ŵane ŵannyichisye Che Yesu mundu jumo jwangakuŵecheta kwa ligongo lya kukamulwa ni masoka. \v 33 Paŵankopwesye masoka papopo mundu jwangakuŵecheta jula, ŵatandite kuŵecheta. Ŵandu ŵasimosile nikuti, “Nganigawoneche kose gelega mu chilambo cha ku Isilaeli!” \v 34 Nambo Mafalisayo ŵatite, “Akugakoposya masoka kwa machili ga jwankulu jwa masoka.” \s Che Yesu akwakolela chanasa ŵandu \p \v 35 Che Yesu ŵasyungwile mose mmisi ni mmisinda jose, achijiganyaga mmajumba gao ga kupopelela, ni kulalichila Ngani Jambone ja Umwenye wa Akunnungu ni kwalamisya ŵandu ilwele yose ni kulaga kwakulikose. \v 36 Nipele, paŵaweni ŵandu, mipingo kwa mipingo, ŵakolele chanasa pakuŵa ŵapesile ni kukola lipamba chisau ngondolo syangali ni jwakuchinga. \v 37 Pelepo ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao, “Magungulo gali gamajinji, nambo ŵakugungula nganatupa. \v 38 Nipele mwapopele Ambuje ŵa magungulo, apeleche ŵakupanganya masengo mmagungulo gao.” \c 10 \s Achinduna likumi ni ŵaŵili \r (Maliko 3:13-19; Luka 6:12-16) \p \v 1 Che Yesu ŵaaŵilasile pamo ŵakulijiganya ŵao likumi ni ŵaŵili, ŵapele ukombole wa kugakoposya masoka, ni kwalamya ŵandu ilwele yose ni kulaga kwakulikose. \v 2 Ni meena ga ŵele achinduna likumi ni ŵaŵili wo gali gelega: Che Simoni jwakuŵilanjikwa che Petulo ni che Andulea mpwao, che Yakobo mwanagwao che Sebedayo ni che Yohana mpwao, \v 3 Che Filipo ni che Batolomayo, che Tomasi ni che Matayo juŵaliji jwakukumbikanya nsongo, che Yakobo mwanagwao che Alufayo ni che Tadayo, \v 4 Che Simoni jwa ku Kanani ni che Yuda Isikaliote juŵangalawiche Che Yesu. \s Che Yesu akwatuma achinduna likumi ni ŵaŵili \r (Maliko 6:7-13; Luka 9:1-6) \p \v 5 Nipele, Che Yesu ŵaatumile ŵanyawo kumi na mbili ni kwapa ulamusi achitiji: “Nkajaula mmajumba ga ŵandu ŵangaŵa Ŵayahudi, atamuno nkajinjila mmisi ja Ŵasamalia. \v 6 Nambo njaule kwa ŵandu ŵa ku Isilaeli ŵasochelele mpela ngondolo syangali ni jwakuchinga. \v 7 Pinkwaulanga nkalalicheje yeleyi, ‘Umwenye wa kwinani uŵandichile.’ \v 8 Nkaalamye ŵakulwala, nkaasyusye ŵawile, nkaaswejesye ŵaali ni matana, nkagakoposye masoka. Mwapochele pangali malipilo, nkapeleganye pangali malipilo. \v 9 Kasinjigala sahabu atamuno mbiya atamuno makobili ga shaba mu ulendo wenu. \v 10 Nkajigala nsaku wa ulendo atamuno mwinjilo waaŵili, atamuno ilatu, atamuno nkongojo. Pakuŵa jwakupanganya masengo immajile kupegwa chakulya chakwe. \p \v 11 “Sooni pachinkajinjile mu musi wauli wose atamuno mu nsinda, nkasose mwelemo mundu juchasache kumpochela, ni nkalonjele mwelemo mpaka pachinkatyoche. \v 12 Pachinjinjile mu nyuumba mwakomasye nchitiji, ‘Chitendewele chiŵe kukwenu.’ \v 13 Nipele, ŵele ŵakutama mu nyuumba mo ampochelaga, chitendewele chenu chichitame kwa ŵanyawo. Nambo yaŵaga ngakumpochela, nipele, chitendewele chenu chichimmujile mwachinsyene. \v 14 Nipele, akanaga kumpochela mundu jwalijose atamuno kugapilikana maloŵe genu, pachinkopoche mu jele nyuumba jo atamuno mu wele musi wo, nkung'unde luundu mmakongolo mwenu kulosya kuti mkwajamuka. \v 15 Ngunsalila isyene, lyuŵa lya malamulo, ŵandu ŵa wele musi wo chakole magambo gamakulungwa kupunda gegala ga ku Sodoma ni ku Gomola. \s Malagasyo gagakwika \r (Maliko 13:9-13; Luka 21:12-17) \p \v 16 “Nnole, nguntuma ŵanyamwe mpela ngondolo mmasogo. Nipele nkole lunda mpela majoka, ni ŵakulitimalika mpela nguunda. \v 17 Mlilolechesye ni ŵandu, pakuŵa chachinjausya ŵanyamwe pankungulu ni chachimputa mbokola mmajumba gao ga kupopelela. \v 18 Chachinjausya kwa achakulu ni mamwenye kwa ligongo lyangu une, mpatanje kwasalila ŵanyawo Ngani Jambone jankati une ni kwa ŵandu ŵangaŵa Ŵayahudi. \v 19 Nipele pachachinjausya ŵanyamwe pa nkungulu, nkakola lipamba lyati chimmechete chichi pane chimmechete chinauli, pichikaiche katema, chimpegwe chakuŵecheta. \v 20 Pakuŵa ngaŵa ŵanyamwe ni uchimmechete, nambo Mbumu jwa Atati ŵenu jwaali nkati mwenu ni juchaŵechete. \p \v 21 “Nipele, jwankulungwa changalauche jwamnung'una aulajikwe, ni atati changalauche mwanagwe, ni ŵanache chiŵagalauche achaŵelesi ŵao ni kwaulaga. \v 22 Ŵandu chanchimanje ŵanyamwe kwaligongo lya kuungulupilila une. Nambo juchapililile mpaka kumbesi, jwelejo ni juchakulupuche. \v 23 Annagasyaga ŵandu mmusi umo, mmutuchilanje mmusi wine. Ngunsalila isyene, ngammalisya kuutuchila misi jinajose ja ku Isilaeli akanaŵe kwika Mwana jwa Mundu. \p \v 24 “Jwakulijiganya ngakumpunda jwakwiganya pane kapolo ngakumpunda mmbujegwe. \v 25 Paichile pa jwakulijiganya kuŵa mpela jwakujiganya ni kapolo mpela mmbujegwe. Iŵaga ammilasile nsyene nyuumba Belesebuli, uli ana ngati chakapunde kwaŵilanga ŵandu ŵaali mu nyuumba jo meena gakusakala nnope. \s Ŵakusachilwa kwajogopa \r (Luka 12:2-7) \p \v 26 “Nipele, kasimwajogopa ŵandu. Pakuŵa kila chindu cheunichikwe chichiŵe cheunukukwe, ni kila chachisisikwe chichimanyiche. \v 27 Chingunsalila pa chipi, nchisale palulanga, ni chinkupilikana mwipikanilo kwakunsongonela, nkachisale kwa ŵandu pangasisa. \v 28 Kasimwajogopa ŵakuchiulaga chiilu, nambo ngakukombola kujiulaga mbumu. Mmbaya mwajogope ŵakukombola kuchijonanga chiilu ni mbumu ku mooto wangasimika moŵa gose pangali mbesi. \v 29 Ijojolo iŵili ikusumichikwa kwa senti jimo. Namose ngapagwa hata chimo chachikuwa pangali Atati ŵenu kusaka. \v 30 Nambo kukwenu ŵanyamwe, atamuno umbo sya muntwe wenu nombe nasyo siŵalanjikwe syose. \v 31 Kwayele ngasinjogopa, ŵanyamwe ndi ŵakutopela mwakuipunda ijojolo. \s Kwakunda ni kwakana Kilisito \r (Luka 12:8-9) \p \v 32 “Nipele, jwalijose jwakunyitichisya une paujo pa ŵandu kuti jwele ali jwangune, noneji chinankunde jwelejo paujo pa Atati ŵangu ŵaali kwinani. \v 33 Nambo jwalijose juchachingana paujo pa ŵandu, noneji chinamkane paujo pa Atati ŵangu ŵaali kwinani. \s Utiinda \r (Luka 12:51-53; 14:26-27) \p \v 34 “Nkaganisya kuti ichenawo chitendewele pachilambo pano. Ngwamba! Nganiikanawo chitendewele nambo ichenawo ngondo. \v 35 Pakuŵa iche kukuntindanya mundu ni atatigwe, mwali ni achikulugwe, akwegwe ni nkwegwakwe. \v 36 Ni ŵammagongo ŵa mundu chaŵe ŵandu ŵaali mu nyuumba jakwe. \p \v 37 “Jwakunnonyela atatigwe pane achikulugwe kumbunda une, jwelejo ngakuŵajilwa kuŵa jwakulijiganya jwangu. Ni jwakunnonyela mwana jwannume pane mwana jwankongwe kumbunda une, jwelejo ngakuŵajilwa kuŵa jwakulijiganya jwangu. \v 38 Mundu jwangakuujigala nsalaba wakwe ni kunguya, jwelejo ngakuŵajilwa kuŵa jwakulijiganya jwangu. \v 39 Nipele, jwalijose jwakuugosa umi wakwe, chaujase, nambo jwele juchautyosye umi wakwe kwa ligongo lya kungulupilila une, chachiusimana. \s Mbote \r (Maliko 9:41) \p \v 40 “Jwakumpochela ŵanyamwe, akumbochela une ni jwakumbochela une, akwapochela ŵele ŵandumile une wo. \v 41 Jwakumpochela jwakulondola jwa Akunnungu ligongo atekuŵa jwakulondola, chachipochela mbote ja jwakulondola. Nombe jwakumpochela mundu jwakupanganya yambone paujo pa Akunnungu pakuŵa ali jwambone, chachipochela mbote ja mundu jwakupanganya yambone paujo pa Akunnungu. \v 42 Ngunsalila isyene, jwalijose juchachimpa jumo jwa ŵangamanyika kwannope ŵa ngao wa meesi gamasisi, pakuŵa ali ŵakulijiganya ŵangu, isyene, jwelejo chachipochela mbote jakwe.” \c 11 \s Ŵantenga kutyochela ku Che Yohana Ŵakubatisya \r (Luka 7:18-35) \p \v 1 Nipele, Che Yesu paŵamalisisye kwalajisya ŵakulijiganya ŵao likumi ni ŵaŵili, ŵatyosile kweleko, ŵajawile kwiganya ni kulalichila mmisi jajili ku Galilaya. \p \v 2 Nombe che Yohana paŵaliji mu nyuumba jakutaŵilwa ŵapilikene ngani ja masengo ga Kilisito Jwakuwombola, ŵaatumile ŵakulijiganya ŵao, \v 3 akausye, “Ana mmwe ni ŵele ŵakwika ŵala pane twalolele ŵane?” \v 4 Che Yesu ŵaajanjile, “Njaulanje nkaasalile che Yohana aila inkuipilikana ni kuilola. \v 5 Ŵangalola akulola, ni ŵangajenda akwenda, ni ŵamatana akuswejeswa, ni ŵangapilikana akupilikana, ni ŵawe akusyuswa, ni ŵakulaga akusalilwa Ngani Jambone. \v 6 Jwana upile jwele mundu jwangakungolela lipamba.” \p \v 7 Nipele, ŵele ŵakulijiganya ŵa che Yohana paŵaliji nkwenda, Che Yesu ŵatandite kwasalila ŵandu ngani si che Yohana aninkuti, “Ana mwajawile kukulola chichi kwele kwipululu ko? Uli, mwajawile kukulilola litete lili nkupungunyikwa ni mbungo?” \v 8 Iŵaga ngaŵa yeleyo ana mwajawile kukulola chichi? Mwajawile kukunnola mundu jwawete iwalo yambone? Ŵandu ŵakuwala iwalo yambone akutama mmajumba ga mamwenye. \v 9 Nambo, ana mwajawile kukulola chichi? Mwajawile kukunnola Jwakulondola jwa Akunnungu? Elo, ngunsalila, jwakumpunda jwakulondola jwa Akunnungu. \v 10 Jwelejo ni che Yohana, Akunnungu juŵangambaga mmalembelo ga Akunnungu, \q Nnole, nguntuma jwantenga jwangu mmbujo mwenu, \q juchakankolochesye litala lyenu. \v 11 Ngunsalila isyene, mwa ŵandu ŵakutama mu chilambo, nganatyochele mundu jwali jwankulungwa kumpunda che Yohana Ŵakubatisya. Nambo jwalijose jwakulolechela jwannandi mu Umwenye wa kwinani ali jwankulungwa kumpunda jwelejo. \v 12 Chitandile katema kaŵalalichilaga che Yohana Ŵakubatisya mpaka lelo, umwenye wa kwinani ukukanikwa, ni ŵandu ŵaali ni machili akulinga kuujigala kwa machili. \v 13 Majiganyo gose ga ŵakulondola ŵa Akunnungu ni Malajisyo gakunguluchile ngani ja umwenye wa Akunnungu mpaka katema ka che Yohana. \v 14 Iŵaga nkusaka kwitichisya gelega, che Yohana ju ni che Elia juchaiche. \v 15 Jwakwete mapilikanilo, apilikane! \p \v 16 “Chinaulandanye ni chichi uŵelesi wu? Ulandene ni achachanda ŵaŵatemi paluŵala lwa kusumichisya malonda, ni kuŵechetesyana ni achinjao, \q \v 17 ‘Twangombele ngoma nambo nganintyala! \q Twanjimbile nyimbo sya pamalilo nambo nganinlila!’ \v 18 Pakuŵa Che Yohana ŵaiche, ŵataŵaga ni nganang'waga divai, ni ŵanyawo ŵatite, ‘Akamwilwe ni masoka.’ \v 19 Mwana jwa Mundu ŵaiche, achilyaga ni aching'waga ni ŵanyawo ŵatite, ‘Munnole aju, jwakutolwa ni jwakolelwa, mmbusanga jwa ŵakukumbikanya nsongo ni ŵa sambi!’ Nambo lunda lwa Akunnungu lwawoneche kuŵa lwambone kwa litala lya ipanganyo yakwe.” \s Ŵandu ŵangakulupila ŵa misi jine jine \r (Luka 10:13-15) \p \v 20 Nipele, Che Yesu ŵatandite kwakalipila ŵandu ŵa misi jo jiŵatesile yakusimonjeka, nambo ŵandu ŵakwe nganaleka sambi. \v 21 “Ulaje kukwenu ku Kolasini! Ulaje kukwenu ku Besesaida! Pakuŵa, ayi yakusimosya yaitendekwe kukwenu, ikatendekwe akula ku Tilo ni ku Sidoni kula, ŵandu ŵakwe akawasile magunia ni kutama mu itutu kulosya kuti alesile sambi syao. \v 22 Nambo ngunsalila, lyuŵa lya kulamula, ŵanyamwe chinjamukwe kwannope kupunda ŵandu ŵa ku Tilo ni ku Sidoni. \v 23 Nomwe Kapelenaumu ana chinlikusye mpaka kwinani? Chinchituluswa mpaka kwiuto kwa ŵandu ŵawile. Pakuŵa, yakusimosya yaitendekwe kukwenu ikatendekwe ku Sodoma, wele musi wo ukaliji chiŵela mpaka lelo. \v 24 Nambo ngunsalila, lyuŵa lya kulamula mmwe chinjamukwe kwannope kupunda ŵandu ŵa ku Sodoma.” \s Njise kukwangu nkapumulile \r (Luka 10:21-22) \p \v 25 Katema kakoko, Che Yesu ŵatite, “Nguntogolela Atati, Ambuje ŵa kwinani ni chilambo, pakuŵa mwasisile indu yi ŵandu ŵa lunda ni ŵandu ŵa umanyilisi ni kwaunukulila ŵanache. \v 26 Elo, Atati, pakuŵa yeleyo ni yaitite pakunnonyela. \p \v 27 “Atati ŵangu ambele indu yose. Ngapagwa jwakummanyilila Mwana, akaŵe Atati, ni sooni ngapagwa jwakummanyilila Atati, akaŵe Mwana ni jwalijose jwakunsaka Mwana kuti ammunukulile. \v 28 Njisanje kukwangu ŵanyamwe wose unkusauka ni kutopelwa ni misigo jakutopa, none chinampumusye. \v 29 Mungunde, nkalijiganye kukwangu, pakuŵa une ndili jwakutulala ni jwakulitulusya, nomwe chinkapumule mmitima jenu. \v 30 Pakuŵa chingunsalila mpanganye chili chambone kukwenu ni chingumpa njigale ngachikutopa.” \c 12 \s Ambuje ŵa Lyuŵa lya Kupumulila \r (Maliko 2:23-28; Luka 6:1-5) \p \v 1 Kele katema ko Che Yesu ŵapitaga mmigunda ja ngano pa Lyuŵa lya Kupumulila. Nipele, ŵakulijiganya ŵao jakwete sala, ŵatandite kupulula masache ga ngano ni kulya. \v 2 Nambo Mafalisayo paŵaiweni yeleyo, ŵaasalile Che Yesu, “Nnole, ŵakulijiganya ŵenu akugapanganya gamakanye kugapanganya pa Lyuŵa lya Kupumulila.” \p \v 3 Che Yesu ŵajanjile ŵanyawo kuti, “Uli nganinsyome iŵatite pakupanganya che Daudi pamo ni achinjakwe pajakwete sala? \v 4 Jwelejo jwajinjile mu Nyuumba ja Akunnungu, ŵajigele ni kulya mikate jijatyosyekwe kwa ligongo lya Akunnungu. Che Daudi ni achinjakwe nganasachilwa kulya ikaŵe ŵambopesi pe. \v 5 Pane, uli ngannaŵe kusyoma mmalembelo ga Malajisyo ga Akunnungu gaŵapele che Musa kila Lyuŵa lya Kupumulila ŵambopesi akugatema Malajisyo pa nyuumba ja Akunnungu, nambo ngakuŵalanjilwa kuŵa aleŵile? \v 6 Nipele, ngunsalila kuti apano apali jwaali jwankulu kujipunda Nyuumba ja Akunnungu. \v 7 Nambo nkagamanyilile malumbo gakwe aga maloŵe ga gaasasile Akunnungu, ‘Ngusaka chanasa ngaŵa mbopesi,’ ngankaalamule ŵandu ŵangali ni sambi. \v 8 Pakuŵa Mwana jwa Mundu ali Ambuje ŵa Lyuŵa lya Kupumulila.” \s Mundu jwali ni nkono wakutatala \r (Maliko 3:1-6; Luka 6:6-11) \p \v 9 Nipele, Che Yesu ŵatyosile pelepo, ŵajinjile mu nyuumba ja kupopelela. \v 10 Mwaliji ni mundu jumo jwali ni nkono wakutatala. Nipele, ŵandu ŵausisye Che Yesu, “Uli, ili yambone kunnamya mundu pa Lyuŵa lya Kupumulila?” Ŵambusisye yeleyo kuti akolanje ligongo lya kwaŵechetela. \p \v 11 Nambo Che Yesu ŵaasalile, “Tujile jumo jwenu akwete ngondolo jimo, nombe najo jitumbuchile mwisimbo, uli, ana nganjenda kujikamula ni kujityosya pakuŵa lili Lyuŵa lya Kupumulila? \v 12 Nambo, mundu atopele kujipunda ngondolo! Nipele, ili yambone kupanganya yaili yambone pa Lyuŵa lya Kupumulila.” \v 13 Nipele, ŵansalile mundu jo kuti, “Ngolosye nkono wenu.” Ŵaugolwesye, nombe ni ŵalamile chisau nkono wine ula. \v 14 Nipele, Mafalisayo ŵatyosile paasa ni kuusyana ichajile pakwaulaga Che Yesu. \s Katumetume jwasagulikwe ni Akunnungu \p \v 15 Nambo Che Yesu paŵasimanyi ng'anisyo syao, ŵatyosile pepala. Ŵandu achajinji ŵakuiye ni ŵaalamisye ŵakulwala wose, \v 16 ŵakanyisye ngasiŵamanyisya ŵandu ngani syakwe, \v 17 pakuti gamalile maloŵe gaŵechete jwakulondola che Isaya, \q \v 18 “Nnole, jwakutumichila jwangu junansagwile, \q jwakunonyelwa jwangu jwakuusengwasya nnope ntima wangu. \q Chinantaje Mbumu jwangu, \q nombejo chakaasalile ŵandu ŵa ilambo kulamula kwangu. \q \v 19 Ngasakola makani atamuno nganyanyisya, \q ni liloŵe lyao ngalipikanika mwitala. \q \v 20 Chapunde kwakolela chanasa ŵandu ŵakwete masauko ga kuputikwa kwa nnasi, \q ni kwakamulisya ntima ŵandu ŵangali machili, \q mpaka ulamusi waukusachilwa pachiukomboleswe kulamula. \q \v 21 Ŵandu wose ŵa ilambo yose chakole chilolelo kwa jwelejo.” \s Che Yesu ni Belesebuli \r (Maliko 3:20-30; Luka 11:14-23) \p \v 22 Papopo ŵandu ŵannyichisye Che Yesu mundu jwangalola atamuno kuŵecheta kwa ligongo lya kukamulwa ni masoka. Nipele ŵannamisye jwangaŵecheta jo ni jwaŵechete ni kulola. \v 23 Mpingo wose wa ŵandu ŵasimosile ni ŵatite, “Jweleju ngati Mwana ju che Daudi?” \v 24 Nambo Mafalisayo paŵapilikene gelego, ŵatite, “Mundu ju akugakoposya masoka kwa machili ga Belesebuli jwankulu jwa masoka.” \p \v 25 Che Yesu ŵasimanyilile ng'anisyo syao, ŵaasalile, “Umwenye wauliwose waugaŵanyiche maunjili maunjili gagakumenyana, ngaukulonjela, yalumo peyo, musi pane ŵandu ŵa nyuumba jajilijose agaŵanyikaga maunjili maunjili gagakumenyana achinsyene pe, nyuumba jo ngajijima. \v 26 Iŵaga mpingo umo ukumenyana ni mpingo wine mu umwenye wa Shetani, malumbo gakwe umwenye wo ugaŵanyiche, nipele, chiujime chinauli? \v 27 Ŵanyamwe nkutinji une ngugakoposya masoka kwa machili ga Belesebuli, uli, ŵakulijiganya ŵenu akugakoposya kwa machili ga acheni? Kwa lye ligongo lyo ŵandu ŵakunkuya ni ŵachammechetele ŵanyamwe. \v 28 Nambo iŵaga une ngugakoposya masoka kwa ukombole wa Mbumu jwa Akunnungu, pelepo mmanyilile kuti umwenye wa Akunnungu unnyichilile. \p \v 29 “Sooni mundu akukombola chinauli kwinjila mu nyuumba ja mundu jwali ni machili ni kunsumula chipanje chakwe, akanamtaŵe kaje mundu jwali ni machili jula? Pele ni pachapakombole kunsumula chipanje chakwe. \p \v 30 “Jwalijose jwanganaŵa pamo none, akunganila une ni jwangasonganganya ŵandu pamo none, akwapwilinganya. \v 31 Kwa lye ligongo lyo ngunsalila, ŵandu chalecheleswe sambi ni liloŵe lyalili lyose lyakwatukana Akunnungu, nambo juchantukane Mbumu jwa Akunnungu jwelejo ngalecheleswa. \v 32 Ni jwalijose juchaŵechete liloŵe lya kunkanila Mwana jwa Mundu, chalecheleswe, nambo jwele juchaŵechete liloŵe lya kunkanila Mbumu jwa Akunnungu jo, ngalecheleswa, ngaŵa pa chilambo cha sambano chi atamuno pa chilambo chachikwika cho. \s Chitela ni isogosi yakwe \r (Luka 6:43-45) \p \v 33 “Chitela chambone chikusogola isogosi yambone ni chitela changalumbana chikusogola isogosi yangalumbana. Nipele chitela chikumanyika kwa isogosi yakwe. \v 34 Ŵanyamwe uŵelesi wa majoka! Nkukombola chinauli kusala gambone mwasyene mwaŵaga ŵangalumbana? Pakuŵa mundu akuŵecheta agala gagagumbele mu ntima wakwe. \v 35 Mundu jwambone akukoposya gambone mu ngokwe jakwe jambone, ni mundu jwangalumbana akukoposya gangalumbana mu ngokwe jakwe jangalumbana. \p \v 36 “Nipele, ngunsalila, lyuŵa lya kulamula ŵandu chasachilwe kwanga kwa liloŵe lyalili lyose lyangalumbana lyaŵaŵechete. \v 37 Pakuŵa kwa maloŵe genu gambone chachimmalanjila kuti ndi ŵambone paujo pa Akunnungu, ni kwa maloŵe genu gakusakala chinchilamulwa.” \s Kusaka chimanyisyo \r (Maliko 8:11-12; Luka 11:29-32) \p \v 38 Nipele, ŵane ŵa ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo ŵaasalile Che Yesu kuti, “Jwakwiganya, tukusaka kulola chimanyisyo kutyochela kukwenu.” \v 39 Nombejo ŵaajanjile, “Uŵelesi wangalumbana ni wangakulupilichika! Nkusakanga chimanyisyo, nambo ngampegwa chimanyisyo ikaŵe achila pe chimanyisyo cha che Yona jwakulondola jwa Akunnungu. \v 40 Pakuŵa mpela che Yona iŵatite pakutama moŵa gatatu muusi ni chilo mlutumbo lwa somba jajikulungwa, iyoyo Mwana jwa Mundu nombe ni ichajile pakutama mu lisi moŵa gatatu muusi ni chilo. \v 41 Ŵandu ŵa ku Ninawi chakopochele katema kakulamula, nombewo chasale kuti au uŵelesi u wana magambo. Pakuŵa ŵandu ŵa ku Ninawi ŵalesile sambi syao kwa ligongo lya kulalichila ku che Yona, ni nnole, apano apali jwampundile che Yona! \v 42 Mwenye jwankongwe jwa chilambo cha ku Sheba chakopochele katema au uŵelesi u pachiulamulikwe, nombe chasale kuti uŵelesi u wana magambo. Pakuŵa ŵelewo ŵaiche kutyochela kwakutalika, ŵaiche kukugapilikanila maloŵe ga lunda ga mwenye che Selemani, nambo pelepa kwana jwankulungwa kupunda mwenye che Selemani. \s Kuuja kwa lisoka \r (Luka 11:24-26) \p \v 43 “Lisoka palikunkopoka mundu, likusyungula syungula mwipululu mwangali meesi lichisosaga pakupumulila, nambo lyalepelaga kupata, \v 44 pelepo ni likuti, ‘Chimujile ku nyuumba jangu akula kungopochele kula.’ Nambo palikuuja ni kujisimana nyuumba jila jili jangali chindu ni jepyajile ni jekolosye, \v 45 pele likwaula kukugajigala masoka gane saba gakusakala kupunda ŵelewo, gose gakwaula kukunjinjila jwele mundu jo. Ni jwele mundu jo akuŵa jwangalumbana nnope kupunda iŵaliji kundanda. Yeleyo ni ichijile pakutyochela kwa ŵandu ŵangalumbana.” \s Achalongo ŵausyesyene ŵa Che Yesu \r (Maliko 3:31-35; Luka 8:19-21) \p \v 46 Che Yesu paŵaliji aninkwendelechela kukunguluka ni mipingo ja ŵandu, achikulu ŵao ni achalongo ajao ŵaiche ni kwima paasa, ŵasachile kunguluka nawo. \v 47 Nipele, mundu jumo ŵaasalile Che Yesu kuti, “Achikulu ŵenu ni achalongo ajenu ajimi paasa, akusaka kuŵecheta nomwe.” \v 48 Nambo Che Yesu ŵanjanjile jwele mundu jo kuti, “Ŵaani achikulu ŵangu? Ni ŵaani achalongo ajangu?” \v 49 Che Yesu ŵanlanjile mundu jula ŵakulijiganya ŵao achitiji, “Ŵeleŵa ni ŵaali achikulu ŵangu ni achalongo achinjangu! \v 50 Pakuŵa jwalijose jwakupanganya yakuisaka Atati ŵangu ŵa kwinani, jwelejo ni mpwanga ni mlumbwangu ni achikulu ŵangu.” \c 13 \s Chitagu cha jwakupanda \r (Maliko 4:1-9; Luka 8:4-8) \p \v 1 Ndaŵi jijojo, Che Yesu ŵakopweche mu nyuumba jila, ŵajawile kukutama mungulugulu litanda. \v 2 Mipingo jajikulungwa ja ŵandu jansyungwile nipele ŵakwesile mu ngalaŵa ni kutama. Ŵandu wose ŵajimi mungulugulu litanda, \v 3 nombe Che Yesu ŵaasalile indu yejinji kwa itagu, achitiji, “Mpilikane! Jwakupanda ŵajawile kukumisa mbeju. \p \v 4 “Paŵaliji nkumisa mbeju, sine syapatuchile mungulugulu matala ga mmigunda, nipele yaiche ijuni ni kusimila. \v 5 Sine syapatuchile mmaganga pangali litaka lyejinji. Syawoneche simesile kwachitema pakuŵa litaka lyaliji kanandi. \v 6 Nipele, lyuŵa palyaŵasile syatiniche ligongo michiga jakwe jaliji nganijijinjilisya paasi, syajumwile. \v 7 Sine syapatuchile pa miiŵa, nombe miiŵa jo jamesile ni kusiŵijikanya. \v 8 Sine syapatuchile pa litaka lya chajila, syamesile, ni kusogola, sine mia moja, sine sitini ni sine selasini. \v 9 Jwakwete mapilikanilo ga kupilikanila, apilikane!” \s Nningwa wa kwiganya kwa itagu \r (Maliko 4:10-12; Luka 8:9-10) \p \v 10 Ŵakulijiganya ŵao Che Yesu ŵajaulile ni kwausya kuti, “Ana ligongo chi nkuŵecheta ni ŵandu kwa itagu?” \v 11 Che Yesu ŵajanjile, “Ŵanyamwe mpegwilwe ukombole wa kumanyilila yantemela ya umwenye wa kwinani nambo ŵanewo nganapegwa. \v 12 Pakuŵa jwalijose jwakwete chindu chapegwe ni kujonjecheswa, nambo jwele jwanganakola chindu, atamuno chele chakwete cho chasumulwe. \v 13 Kwa ligongo lyo nguŵecheta nawo kwa itagu, pakuŵa akulola nambo ngakulola, akupilikana nambo ngakupilikanichisya atamuno ngakumanyilila. \v 14 Kwa ŵelewo gamalile agala maloŵe gaŵechete che Isaya jwakulondola jwa Akunnungu gagakuti: \q ‘Kupilikana chimpilikane nambo ngammanyilila. \q Kulola chinlolechesye nambo ngammona. \q \v 15 Pakuŵa lunda lwa ŵele ŵandu wo lupungwene, \q agasiŵile mapilikanilo gao, \q akupilenje. \q Nambo ikaliji akulola kwa meeso gao, \q ni kupilikana kwa mapilikanilo gao, \q nombe akamanyilile kwa lunda lwao, \q ni kung'alauchila, \q none ngaalamisye.’ \b \p \v 16 “Nambo nkwete upile ŵanyamwe pakuŵa meeso genu gakulola ni mapilikanilo genu gakupilikana. \v 17 Ngunsalila isyene kuti ŵakulondola achajinji ni ŵandu ŵajinji ŵakupanganya yambone paujo pa Akunnungu, ŵasachile kugaona gankugaona nambo nganagaona ni kugapilikana gamkugapilikana nambo nganagapilikana. \s Malumbo ga chitagu cha jwakupanda \r (Maliko 4:13-20; Luka 8:11-15) \p \v 18 “Nipele, ŵanyamwe mpilikane malumbo ga achi chitagu cha jwakupanda chi. \v 19 Jwalijose jwakulipilikana liloŵe lyankati Umwenye wa Akunnungu pangalimanyilila, ali mpela mbeju sisyapatuchile mmatala ga mmigunda, Jwangalumbana jula akwika kuchityosya chele chepandikwe mu ntima mwakwe cho. \v 20 Nombe syele mbeju sisyapatuchile mmaganga, sili mpela mundu jwakupilikana liloŵe ni kulipochela kwa unonyelo. \v 21 Nambo ngakulikamulichisya ni nganakola michiga nkati mwakwe, akulikamula katema kakajipi pe, pakukutyochela kulaga ni kusauka kwa ligongo lya liloŵe lyo, papopo akuleka kulikulupilila liloŵe. \v 22 Nombe syele mbeju sisyapatuchile pa miiŵa syo sili mpela mundu jwakulipilikana liloŵe, nambo kwa ligongo lya kuchenjeuchila masengo ga umi watulinawo ni kuchinonyela kwannope chipanje kukuliŵijikanya liloŵe lyo, nombejo ngakusogola isogosi, yaani kupanganya yaikwanonyelesya Akunnungu. \v 23 Nombe syele mbeju sisyapatuchile pa litaka lyambone sili mpela mundu jwakupilikana liloŵe ni kulimanyilila, jwelejo akupanganya yejinji yambone yaikusachilwa mpela mbeju ijikuti pakusogola, jimo mia moja, jine sitini, ni jine selasini.” \s Chitagu cha masindi \p \v 24 Che Yesu ŵaasalile ŵakulijiganya chitagu chine kuti, “Umwenye wa kwinani ukulandana ni mundu jwapandile mbeju syambone mu ngunda wakwe. \v 25 Nambo ŵandu paŵaliji agonile, ŵaiche jwammagongo jwakwe, ŵapandile masindi mwepande ngano, ni kutyoka. \v 26 Nipele, pasyamesile mbeju ni kutanda kusogola ni masindi gatandite kuwoneka. \v 27 Achikapolo ŵa asyene ngunda ŵaiche nikuti, ‘Ambuje, ngati mwapandile mbeju syambone mu ngunda mwenu? Sambano gatyochele kwapi masindi?’ \v 28 Nipele ŵatite, ‘Jwammagongo ni jwatesile yeleyo.’ Nipele, achikapolo wakwe ŵaausisye, ‘Uli, nkusaka tujaule tukagatupule?’ \v 29 Nombejo ŵajanjile, ‘Ngwamba, pachintupule masindi, pane chinkatupule pamo ni ngano. \v 30 Nneche ikule yose pamo mpaka katema ka kugungula. Nipele, katema ka kugungula chinjasalila ŵakugungula kuti, nsonganganye kaje masindi nkagataŵikanye ilingo ilingo, nkagatinisye. Nambo ngano nsonganganye ni kutaga mu ngokwe jangu.’ ” \s Chitagu cha mbeju ja Haladali \r (Maliko 4:30-32; Luka 13:18-19) \p \v 31 Nipele, Che Yesu ŵaatagulile ŵandu chitagu chine kuti, “Umwenye wa kwinani ulandene ni mbeju jajinandi nnope jajikuŵilanjikwa haladali jatosile mundu ni kujipanda mungunda mwakwe. \v 32 Jisyene jili jajinandi kusipunda mbeju sine syose, nambo jamelaga ni kukula jikuŵa jajikulungwa kupunda mimela jose. Ukukula ni kuŵa chitela mpaka ijuni ya mwinani ikwika ni kutaŵa isusi mu nyambi syakwe.” \s Chitagu cha amila \r (Luka 13:20-21) \p \v 33 Che Yesu ŵaasalile ŵandu chitagu chine kuti, “Umwenye wa kwinani ulandene ni amila jajigele jwankongwe jumo, ni kuwanganya ni utandi mbisi siŵili ni nusu, ni utandi wose wasaseŵele.” \s Yakuti pakutumia itagu \r (Maliko 4:33-34) \p \v 34 Che Yesu ŵaasalile ŵandu yose kwa itagu. Ni pangali chitagu nganiŵasalila chachili chose. \v 35 Pakuti limalile liloŵe lyaŵechete jwakulondola jwa Akunnungu: \q “Chiŵechetenawo kwa itagu, \q chinaasalile ŵandu indu yaisisikwe chitandile kugumbikwa chilambo.” \s Che Yesu akusagamukula chitagu cha masindi \p \v 36 Nipele, Che Yesu ŵaulesile mpingo wa ŵandu, ŵajinjile mu nyuumba. Ŵakulijiganya ŵao ŵaichile ni kwasalila, “Ntugopolele chitagu cha masindi ga mungunda.” \p \v 37 Che Yesu ŵaasalile, “Jwakupanda mbeju syambone ni Mwana jwa Mundu. \v 38 Nombe ngunda uli chilambo chino. Nombe syele mbeju syambone syo sili ŵele ŵandu ŵati Umwenye uli wo. Nambo masindi ali ŵandu ŵa jwangalumbana jula. \v 39 Nombe jwammagongo jwapandile masindi ali Shetani. Magungulo gali mbesi ja chilambo chino, nombe ŵakugungula ali achikatumetume ŵa kwinani. \v 40 Mpela ila masindi igakuti pakusonganganywa ni kutinisya, iyoyo ichichiŵa kumbesi kwa chilambo chino. \v 41 Mwana jwa Mundu chachalajisya achikatumetume ŵao ŵa kwinani kuti asonganganye kutyochela mu Umwenye wao wose aŵala ŵakwaleŵekasya ŵandu atende sambi ni wose ŵatesile ya sambi. \v 42 Ni achikatumetume ŵa kwinani wo chiŵaponye ŵandu pa litanuli lya mooto wakalipa ni kweleko chalile ni kuchilimya meeno. \v 43 Kele katema ko ŵandu ŵakupanganya yaili yambone paujo pa Akunnungu chachimelemenda mpela lyuŵa mu Umwenye wa Atati ŵao. Ŵakwete mapikanilo, apikanile! \s Chitagu cha mbiko jajisisiche \p \v 44 “Umwenye wa kwinani ulandene ni mbiko jajisisiche mu ngunda. Mundu jumpepe ŵajiweni ni kujisisa sooni. Nipele ŵasangalele nnope ni ŵajawile kukuisumisya iŵakwete yose ni kusuma ngunda ula. \s Chitagu cha igogo \p \v 45 “Sooni, umwenye wa kwinani ulandene ni mundu jwakusumisya malonda achisosaga igogo yambone. \v 46 Nombe paŵachiweni chigogo chimo cha ndalama jajikulungwa, ŵajawile, ŵaisumisye iŵakwete yose, ŵachisumile chigogo chila. \s Chitagu cha lwau lwa somba \p \v 47 “Sooni, Umwenye wa kwinani ulandene ni lwau lwauponyekwe mu litanda, lwatanjile somba syasili syose. \v 48 Lwau palwagumbele, ŵakukoka somba ŵaluutile kumbwani, ŵatemi kusagula somba syambone ni kusitaga mu itundu yao ni somba syangalumbana ŵasijasile. \v 49 Yeleyi ni ichichiŵa kumbesi kwa chilambo chino, achikatumetume ŵa kwinani chachikopochela, chiŵalekanganye ŵandu ŵambone ni ŵangalumbana. \v 50 Nombe ŵele ŵangalumbana wo chiŵajasile pa litanuli lya mooto. Kweleko chachilila ni kuchilimya meeno.” \s Mbiko ja sambano ni ja kalakala \p \v 51 Che Yesu ŵausisye, “Ana gele gose ga nkugamanyilila?” Ŵajanjile, “Elo.” \v 52 Nombewo ŵaasalile, “Kwa ligongo lyo, jwakwiganya Malajisyo ga Akunnungu gaŵapele che Musa jwalijose jwakuŵa jwakulijiganya jwa Umwenye wa kwinani, alandene ni nsyene nyuumba jwakukoposya mu mbiko jakwe indu ya ndalama ya sambano ni indu ya ndalama ya kalakala.” \s Che Yesu akukanikwa ku Nasaleti \r (Maliko 6:1-6; Luka 4:16-30) \p \v 53 Che Yesu paŵamasile kuŵecheta yele itagu yo, ŵatyosile pelepo, \v 54 ni ŵapite mu musi wao. Kweleko ŵajiganyaga ŵandu mu nyuumba jao ja kupopelela, nombewo ŵasimosile nikuti, “Jweleju apatile kwapi alu lunda lu ni ukombole wa kuipanganya yakusimonjeka? \v 55 Ana ajuju ngati mwana jwa jwakusepa itela? Achikulu ŵao ngati akuŵilanjikwa che Maliamu ni achapwakwe ngati che Yakobo ni che Yusufu ni che Simoni ni che Yuda? \v 56 Achalumbugwe wose ngati ali pamo ni uweji? Nambi ajuju apatile kwapi aga gose ga?” \v 57 Nipele, nganiŵakunda. Nambo Che Yesu ŵaasalile, “Jwakulondola jwa Akunnungu akuchimbichikwa nambo ngaakuchimbichikwa mu chilambo chakwe ni mu nyuumba jakwe!” \v 58 Kwa ligongo lyo, nganatenda yakusimonjeka yaijinji ligongo lya ungali chikulupi wao. \c 14 \s Chiwa chi Che Yohana Ŵakubatisya \r (Maliko 6:14-29; Luka 9:7-9) \p \v 1 Kele katema ko chilongola che Helode ŵapilikene ngani si Che Yesu. \v 2 Nipele, ŵaasalile achikatumetume ŵao, “Jwele mundu ni che Yohana Ŵakubatisya asyuchile mchiwa, lyele ni ligongo machili gakupanganya yakusimonjeka gakupanganya masengo nkati mwakwe.” \p \v 3 Che Helode ni juŵankamwile che Yohana ni kuntaŵa kwa minyolo, ŵammisile mu nyuumba jakutaŵilwa kwa ligongo lya che Helodia, ŵankwawo che Filipo nkulugwe. \v 4 Ligongo che Yohana ŵansalile che Helode kuti, “Ngankusachilwa kunnombela jwele jwankongwe jo!” \v 5 Che Helode ŵasachile kwaulaga che Yohana, nambo ŵajogwepe ŵandu pakuŵa kukwao che Yohana ŵaliji jwakulondola jwa Akunnungu. \p \v 6 Nipele, pa chindimba cha lyuŵa lyekulungwa lya kupagwa kwao che Helode, mwali jwao che Helodia ŵatyasile mmbujo mwa achalendo ni mwali jula ŵaasengwasisye che Helode, \v 7 mpaka ŵalanjile achitiji, “Ngulumbilila, chinampe chachili chose chachinsache.” \v 8 Nombejo ŵanyenjekwe ni achikulugwe, ŵatite, “Mumbeje panopano ntwe u che Yohana Ŵakubatisya mumbale.” \v 9 Mwenye ŵasupwiche, nambo kwa ligongo lya kulumbila kwao ni ligongo lya achalendo ŵaŵatemi pamo nawo, ŵalajisye apegwe. \v 10 Nipele, che Helode ŵannajisye mundu ku nyuumba ja kutaŵila ŵandu kuti ŵakate che Yohana ntwe. \v 11 Ntwe wakwe wajigalikwe mu mbale ni kumpa mwali, nombejo ŵampele achikulugwe. \v 12 Ŵakulijiganya ŵa che Yohana ŵaiche, ŵachijigele chiilu chakwe, ŵachisichile. Nipele ŵajawile kukwasalila Che Yesu. \s Che Yesu akwapa chakulya ŵandu elufu tano. \r (Maliko 6:30-44; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-14) \p \v 13 Che Yesu paŵapilikene ngani syo, ŵatyosile pepala kwa ngalaŵa, ŵajawile pantemela pajikape. Nambo ŵandu paŵapilikene, ŵakuiye kwa makongolo achityochelaga mmisi jao. \v 14 Nipele, paŵaiche kumbwani, ŵauweni mpingo wekulungwa wa ŵandu, ŵakolele chanasa ni ŵalamisye ŵakulwala ŵao. \p \v 15 Pakwaswele, ŵakulijiganya ŵao ŵaichilile ni kwasalila, “Apano patuli pa mwikonde ni sambano kuswele. Sambano, mwalanje ŵandu wo kuti ajaule mmisinda akalisumile chakulya.” \v 16 Che Yesu ŵaasalile, “Nganakola ligongo lya kwaula, ŵanyamwe mwape chakulya.” \v 17 Nambo ŵanyawo ŵanjanjile, “Tukwete mikate nsano pe ni somba siŵili.” \v 18 Che Yesu ŵaasalile, “Njise nawo apano.” \v 19 Ŵaasalile ŵandu kuti atame paasi pa manyasi. Nipele, Che Yesu ŵajigele mikate nsano ni somba sila, ŵalolite kwinani, ŵatogolele Akunnungu ni kugaŵanya ni kwapa ŵakulijiganya mikate jo, nombewo ŵagaŵenye ŵandu. \v 20 Ŵalile wose, ŵajikwite. Nipele ŵakulijiganya ŵalokwete sigasi sya mikate jila, ŵagumbesye itundu kumi na mbili. \v 21 Wose ŵaŵalile ŵala ŵaliji achalume mpela elufu tano, pangaŵalanjikwa achimmasyeto ni ŵanache. \s Che Yesu akwenda mmeesi \r (Maliko 6:45-52; Yohana 6:15-21) \p \v 22 Pangakaŵa, Che Yesu ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao akwele mu ngalaŵa kuti alongolele peesi litanda asyene aninkujilanga mipingo ja ŵandu. \v 23 Paŵamasile kwalanga ŵandu, ŵakwesile kwitumbi ali jikape kukupopela. Pakwaswele, ŵelewo ŵaliji kweleko jikape. \v 24 Kele katema ko ngalaŵa jo jaŵandichile pambindikati litanda, nambo jaliji nkupungunyikwa kwannope ni matumbela pakuŵa mbungo jaliji nkujiputa. \v 25 Kumasikusiku, Che Yesu ŵaichile ŵakulijiganya ŵao achendaga mmeesi. \v 26 Ŵakulijiganya ŵao paŵaweni achendaga mmeesi, ŵajogwepe nnope ni ŵatite, “Lili lilaika!” Ŵagumilangaga kwa woga. \v 27 Papopo, Che Yesu ŵasalile, “Muusimane ntima, ndili une, nkajogopa!” \v 28 Che Petulo ŵatite, “Ambuje mwaŵaga mmwe, muusalile iche kukwenu njendaga mmeesi.” \v 29 Che Yesu ŵatite, “Njise.” Nipele che Petulo ŵatulwiche mu ngalaŵa, ŵajesile mmeesi, kwajaulila Che Yesu. \v 30 Nambo paŵajiweni mbungo, ŵajogwepe ni ŵatandite kutiŵila, ŵagumisile achitiji, “Ambuje mungulupusye!” \v 31 Papopo Che Yesu ŵagolwesye nkono wao, ŵankamwile ni ŵansalile, “Mmwe ŵa chikulupi chachinandi, ligongo chi nkukola lipamba?” \v 32 Nipele, wose ŵakwesile mu ngalaŵa, ni mbungo jatulele. \v 33 Nombe, wose ŵaŵaliji mu ngalaŵa ŵatindiŵalile ni kwakotamila, achitiji, “Isyene alakwe ndi Mwana jwa Akunnungu.” \s Che Yesu akwalamya ŵakulwala ku msinda wa ku Genesaleti \r (Maliko 6:53-56) \p \v 34 Ŵajombweche litanda ni ŵaiche ku msinda wa ku Genesaleti. \v 35 Ŵandu ŵa pepala paŵaamanyi Che Yesu, ŵajenesye ngani muumbali mose mumwasyungwile. Nipele, ŵannyichisye ŵakulwala wose, \v 36 ni ŵachondelele kuti akwaye atamuno lujenje lya mwinjilo ŵao. Nombe wose ŵaŵankwaiye ŵalamile. \c 15 \s Majiganyo ga achambuje \r (Maliko 7:1-13) \p \v 1 Nipele, Mafalisayo ni ŵakwiganya Malajisyo ŵaichile Che Yesu kutyochela ku Yelusalemu. \v 2 Paŵaiche ŵambusisye, “Kwachichi ŵakulijiganya wenu akugapwanya majiganyo gatupochele kutyochela kwa achambuje ŵetu? Ngakunaŵa makono yambone akanaŵe kutanda kulya?” \v 3 Che Yesu ŵajanjile, “Kwachichi ŵanyamwe mkupwanya makanyo ga Akunnungu kwa kusechelela majiganyo genu mwachinsyene? \v 4 Akunnungu atite, ‘Mwachimbichisye atati ŵenu ni achikulu ŵenu,’ ni ‘Jwakunlwesya atatigwe atamuno achikulugwe, akusachilwa kuulajikwa.’ \v 5 Nambo ŵanyamwe nkwiganya kuti, mundu aŵaga ni chindu cha kwakamuchisya atatigwe atamuno achikulugwe, ni atiji, ‘Achi chindu chi ndyosisye sadaka kwa Akunnungu.’ \v 6 Nipele, jwele mundu jo ngakwachimbichisya atatigwe! Yele ni inkuti pakulinyelusya lilamulo lya Akunnungu ni kugakuya majiganyo genu mwachinsyene. \v 7 Ŵanyamwe ŵaulamba! Che Isaya jwakulondola jwa Akunnungu ŵasagamukwile yambone yankati ŵanyamwe paŵatite, \q \v 8 ‘Akunnungu akuti, aŵa ŵandu ŵa akunjimbichisyanga ni ngomo pe, \q nambo mmitima jao atalikengene ni une. \q \v 9 Nombe akumbopela iyiyipe, \q pakuŵa indu yakwiganya ili malajisyo ga ŵandu pe.’ ” \s Aila yaikuntaga mundu usakwa \r (Maliko 7:14-23) \p \v 10 Nipele, Che Yesu ŵauŵilasile mpingo wa ŵandu, ŵaasalile, “Mpilikane ni kumanyilila! \v 11 Chindu chachikuntaga mundu usakwa ngaŵa chachikwinjila nkang'wa, nambo achila chachikutyoka nkang'wa ni chachikuntaga mundu usakwa.” \p \v 12 Nipele ŵakulijiganya ŵao ŵajaulile ni kwasalila, “Ana nkumanyilila kuti Mafalisayo yachimile paŵapilikene maloŵe genu?” \v 13 Nambo ŵelewo ŵatite, “Mmela wauliwose wanganapande Atati ŵangu ŵa kwinani, chiuchitupulwa. \v 14 Mwaleche ŵanyawo! Ŵele ali ŵangalola ŵakwalongosya ŵangalola. Jwangalola annongosyaga jwangalola njakwe, wose ŵaŵili chatumbuchile mwisimbo.” \v 15 Che Petulo ŵatite, “Ntugopolele chele chitagu cho.” \v 16 Che Yesu ŵaasalile, “Nombe ŵanyamwe ŵakwe ngankumanyilila? \v 17 Ana ngankumanyilila kuti chindu chachikwinjila nkang'wa chikupita nnutumbo ni chikujasikwa kulindi? \v 18 Nambo yaikutyoka nkang'wa ikutyochela mu ntima, yele ni yaikuntaga mundu usakwa. \v 19 Pakuŵa mu ntima sikukopoka ng'anisyo syangalumbana sya kuulaga ni chikululu ni chigwagwa ni wiyi ni kuŵecheta yaunami ni kutukana. \v 20 Gelego ni gakuntaga mundu usakwa. Nambo kulya panganaŵa makono ngakukuntaga mundu usakwa.” \s Chikulupi cha jwankongwe jumo \r (Maliko 7:24-30) \p \v 21 Che Yesu ŵatyosile kweleko ni ŵajile ku chilambo cha ku Tilo ni ku Sidoni. \v 22 Nipele, jwankongwe jumo Mkanaani, kutyochela chilambo chilachila, ŵaichilile achinyanyisyaga, “Ambuje, Mwana ju che Daudi, mungolele chanasa! Mwali jwangu akamwilwe ni masoka kwannope.” \v 23 Nambo Che Yesu ngananjanga liloŵe. Ŵakulijiganya ŵao ŵajaulile ni kwachondelela achitiji, “Mwasalile ajaule, pakuŵa akutukuya ali nkunyokonya.” \v 24 Che Yesu ŵajanjile, “Akunnungu andumile kukwakulupusya ŵandu ŵa ku Isilaeli ŵaŵapotele mpela ngondolo.” \v 25 Pelepo jwambumba jula ŵaiche ni kwatindiŵalila paujo pao achitiji, “Ambuje, mungamuchisye.” \v 26 Che Yesu ŵajanjile, “Ngaŵa yambone kutola chakulya cha ŵanache ni kusiponyela mbwa.” \v 27 Jwankongwe jo ŵajanjile, “Elo, Ambuje, nambo mbwa sikulya mbakatika sisikupatuka pakulila achambuje ŵao.” \v 28 Pelepo Che Yesu ŵajanjile, “Jwankongwe, chikulupi chenu chachikulungwa, nipele, chitendekwe kukwenu chinkusaka.” Mwali jwao jula ni ŵalamile katema kakoko. \s Che Yesu akwalamya ŵandu ŵajinji \p \v 29 Che Yesu ŵatyosile pelepo ni kwaula mungulugulu litanda lya Galilaya, ŵakwesile kwitumbi, ŵatemi paasi. \v 30 Nipele, jaichile mipingo ja ŵandu ŵajinji, ŵampelechele ŵandu ŵangajenda ni ŵangalola ni ŵakulemala ni ŵangaŵecheta ni ŵane ŵajinji ŵakulwala, nipele ŵaŵisile mmbujo mwakwe ni kwalamya. \v 31 Nombe mpingo wa ŵandu ula wasimonjile nnope paŵaweni ŵangaŵecheta aninkuŵecheta ni ŵangalola aninkulola ni ŵakulemala ali alamile ni ŵangajenda aninkwenda, ŵandu ŵaakusisye Akunnungu ŵa ku Isilaeli. \s Che Yesu akwapa chakulya ŵandu elufu nne \r (Maliko 8:1-10) \p \v 32 Che Yesu ŵaaŵilasile ŵakulijiganya ŵao, ŵaasalile, “Ngwakolela chanasa aŵa ŵandu ŵa pakuŵa atemi ni une moŵa gatatu sambano ni nganakola chakulya. Ngangusaka naaleche ajaule pangalya ngakaŵa chakomoche mwitala.” \v 33 Ŵakulijiganya ŵala ni ŵatite, “Tutupate kwapi chakulya chachijinji cha kwajikutisya ŵele ŵandu ŵa?” \v 34 Che Yesu ŵaausisye, “Nkwete mikate jilingwa?” Ŵajanjile, “Saba ni tusomba kanandi pe.” \v 35 Nipele Che Yesu ŵaasalile ŵandu atamanje paasi. \v 36 Ŵajitosile mikate saba ni tusomba tula, ŵatogolele Akunnungu, ŵajigaŵenye ni kwapa ŵakulijiganya ŵao, nombe ŵakulijiganya wo ŵagaŵenye ŵandu. \v 37 Ŵalile wose, ŵajikwite. Paŵamasile kulya ŵalokotenye mbakatika ja mikate ni somba sila itundu saba yegumbale. \v 38 Ŵele uŵalile wo ŵaliji achalume elufu nne, pangaŵalanjila achakongwe ni ŵanache. \v 39 Nipele, Che Yesu ŵalanjile ŵandu, ŵakwesile mu ngalaŵa ni kwaula ku chilambo cha Magadani. \c 16 \s Ŵandu akusaka chimanyisyo \r (Maliko 8:11-13; Luka 12:54-56) \p \v 1 Mafalisayo ni Masadukayo ŵaajaulile Che Yesu, ni kwa kwalinga ŵaŵendile ŵalosye chimanyisyo kutyochela kwinani. \v 2 Nambo Che Yesu ŵaasalile, “Lyaikaga ligulo ŵanyamwe nkutinji, ‘Lelo chikulanguche pakuŵa kwiunde kuchejele!’ \v 3 Ni kuninkucha nkutinji, ‘Lelo mbungo chijipuje, pakuŵa kwiunde kuchejele sooni maunde gagumbele!’ Nipele, ŵanyamwe nkukombola kumanyilila upagwe wa liunde, nambo imanyisyo ya katema kano ngankukombola kuimanyilila. \v 4 Uŵelesi wangalumbana ni wangali ni chikulupi ukusosa chimanyisyo, nambo ngaupegwa chimanyisyo ikaŵe chimanyisyo chi che Yona.” Nipele ŵalesile ni kwaula. \s Amila ja Mafalisayo ni Masadukayo \r (Maliko 8:14-21) \p \v 5 Ŵakulijiganya ŵao paŵamasile koombochela mbande jine ja litanda, ŵaliji aliŵalile kwigala mikate. \v 6 Che Yesu ŵaasalile kuti, “Nlilolechesye ni nligose ni amila ja Mafalisayo ni Masadukayo!” \v 7 Nambo ŵele ŵanyawo ŵaliji nkuusyana achinsyene pe achitiji, “Akuŵecheta yeleyo pakuŵa nganitujigala mikate.” \v 8 Che Yesu ŵasimanyilile ng'anisyo syao ni kwasalila, “Ligongo chi nkuusyana mwachinsyene pe, ŵanyamwe ŵa chikulupi chachinandi kuti nganinjigala mikate? \v 9 Ana ngankumanyilila atamuno kukumbuchila panagaŵenye mikate tano jila, kwa ŵandu elufu tano ŵala? Ana itundu ilingwa ya mbakatika imwagumbesye? \v 10 Pane mikate saba jila jiŵagaŵenye ŵandu elufu nne, ana itundu ilingwa ya mbakatika imwalokotenye? \v 11 Uli, ngankumanyilila kuti nganingunguluchilaga mikate? Nambo nlilolechesye ni amila ja Mafalisayo ni Masadukayo!” \v 12 Pelepo ŵakulijiganya ŵaimanyilile kuti nganaŵecheta yankati amila ja mikate, nambo majiganyo ga Mafalisayo ni Masadukayo. \s Che Yesu ali Mwana jwa Akunnungu \r (Maliko 8:27-30; Luka 9:18-21) \p \v 13 Che Yesu paŵaiche mmusi wa Kaisalia Filipi, ŵausisye ŵakulijiganya ŵao kuti, “Ŵandu akuti Mwana jwa Mundu ali nduni?” \v 14 Ŵajanjile, “Ŵane akuti che Yohana Ŵakubatisya ni ŵane akuti che Elia ni ŵane akuti che Yelemia, pane jumo jwao ŵakulondola ŵa Akunnungu.” \v 15 Che Yesu ŵaausisye sooni, “Nombe ŵanyamwe nkuti une ndili nduni?” \v 16 Che Simoni Petulo ŵajanjile, “Alakwe ni Kilisito Jwakuwombola, Mwana jwa Akunnungu ŵaali ŵajumi.” \v 17 Che Yesu ŵatite, “Nkwete upile mmwe che Simoni mwana ju che Yona, pakuŵa ngaŵa mundu jwammunukulile ngani jo, nambo Atati ŵangu ŵaali kwinani. \v 18 None ngunsalila, mmwe ni che Petulo ni pa lwele lwala lu chindandisye mpingo wa ŵandu ŵakunkulupilila Kilisito ni machili ga chiwa ngagaika kuukombola. \v 19 None chinampe iugulilo ya Umwenye wa kwinani, ni chachili chose chachinchitaŵe pa chilambo pano, chichiŵe chetaŵikwe kwinani ni chachili chose chachinchigopole pa chilambo pano, chichiŵe chegopolwe kwinani.” \v 20 Nipele ŵakanyisye kwa nnope ŵakulijiganya ŵao kuti akansalila mundu kuti ŵelewo ali Kilisito. \s Che Yesu akuŵecheta yankati kulaga ni chiwa chao \r (Maliko 8:31-9:1; Luka 9:22-27) \p \v 21 Chitandile ke katema ko Che Yesu ŵatandite kwalosya pangasisika ŵakulijiganya ŵao kuti yaŵajile kwaula ku Yelusalemu ni kweleko chalagaswe ni achachekulu ni ilongola ŵa achakulu ŵambopesi ni ŵakwiganya Malajisyo. Nipele chachiulagwa ni pa lyuŵa lyaatatu chasyuche. \v 22 Pelepo che Petulo ŵaajigele Che Yesu pambali ni ŵatandite kwakalipila achitiji, “Ngwamba Ambuje! Ngagansimana gelego!” \v 23 Nambo Che Yesu ŵagalauchile ni kwasalila che Petulo, “Ntyoche paujo pangu, Shetani! Mmwe nkusiŵila litala paujo pangu, pakuŵa ngankuganisya gagali ga Akunnungu, nambo ga ŵandu!” \p \v 24 Nipele, Che Yesu ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao, “Mundu jwakusaka kunguya, alikane nsyene, atwichile nsalaba wakwe, anguye une. \v 25 Pakuŵa, mundu jwalijose jwakusaka kuukulupusya umi wakwe, chaujase. Nambo mundu jwakuutyosya umi wakwe kwaligongo lyangu, chaukole sooni. \v 26 Ana mundu chapate chichi akolaga chipanje cha pa chilambo, ali ajasile umi wakwe? Pane mundu chatyosye chichi pamalo pa umi wakwe? \v 27 Pakuŵa Mwana jwa Mundu chachiika mu ukulu wa Atatigwe pamo ni achikatumetume ŵakwe ŵa kwinani, pelepo chachinlipa jwalijose malinga ni masengo gao. \v 28 Ngunsalila isyene, apali ŵane mwa ŵanjimi apano ngaapasya chiwa akanaŵe kummona Mwana jwa Mundu achiikaga ali Mwenye.” \c 17 \s Che Yesu akugalauka uwoneche wakwe \r (Maliko 9:2-13; Luka 9:28-36) \p \v 1 Pagamasile moŵa sita, Che Yesu ŵajigele che Petulo ni che Yakobo ni che Yohana mpwao, ŵakwesile pamo nawo penani chitumbi cheleu, kweleko ŵaliji ŵanyapewo. \v 2 Kweleko, Che Yesu ŵagalawiche uwoneche wakwe paujo pao, ku meeso kwao kwamelemendaga mpela lyuŵa ni iwalo yao yaliji yeswela mpela lulanga. \v 3 Chisisimuchile che Musa ni che Elia ŵaakopochele, ŵaliji nkukunguluka ni Che Yesu. \v 4 Pelepo che Petulo ŵaasalile Che Yesu, “Ambuje, yambone uwe kuŵa apano! Mwasakaga chindaŵe masakasa gatatu, limo lyenumwe ni line li che Musa ni line li che Elia.” \p \v 5 Paŵaŵechetaga gelego, liunde lyeswela lyaunichile ŵanyawo, ni lyapikaniche liloŵe kutyochela mu liunde lila lichitiji, “Aju ali Mwanangu jungunnonyela, nonyelwe nawo, mumpilikanichisye jwelejo.” \v 6 Ŵakulijiganya paŵapilikene yeleyo ŵajogwepe nnope, ŵagwile manguku. \v 7 Nipele Che Yesu ŵaichilile, ŵakwayiye achitiji, “Njimuche, nkajogopa!” \v 8 Paŵalolite kwinani nganammona mundu jwalijose akaŵe Che Yesu jika pe. \p \v 9 Nipele, paŵatulukaga pa chitumbi po, Che Yesu ŵaasalile, “Kasimunsalila mundu jwalijose inyiweni ila, mpaka patachisyuka Mwana jwa Mundu kutyochela mu chiwa.” \v 10 Nipele ŵakulijiganya ŵao ŵammusisye, “Kwachichi nambi ŵakwiganya Malajisyo ga Akunnungu gaŵapele che Musa akuti chaiche kaje che Elia?” \v 11 Che Yesu ŵajanjile, “Isyene, che Elia chaiche kaje ni kukolosya indu yose iŵe chile. \v 12 Nambo ngunsalila, che Elia amasile kwika, nganammanyilila, nambo ŵantendele iŵasachile. Nombewo chachinnagasya Mwana jwa Mundu iyoyopeyo.” \v 13 Pelepo ŵakulijiganya ŵala ŵaimanyilile kuti ŵangambaga che Yohana Ŵakubatisya. \s Che Yesu akunnamya jwanchanda jwakamwilwe ni lisoka \r (Maliko 9:14-29; Luka 9:37-43) \p \v 14 Paŵaiche sooni pa wele mpingo wa ŵandu ula, ŵaiche mundu jumo mmbujo pa Che Yesu ni kwatindiŵalila, \v 15 ŵatite, “Ambuje, munkolele chanasa mwanangu pakuŵa akulwala njilinjili ni kulaga nnope, katema kakajinji akugwilila pa mooto pane mmeesi. \v 16 Nannyichisye kwa ŵakulijiganya ŵenu, nambo nganakombola kunnamya.” \v 17 Che Yesu ŵajanjile, “Uŵelesi wangali chikulupi ni wakulyungasika, ana chime ni ŵanyamwe mpaka chakachi? Mpaka chakachi chinampililile? Munjise nawo apano.” \v 18 Nipele, Che Yesu ŵalikalipile lisoka lila, nombelyo lyankopweche ni jwanchanda jula ŵalamile katema kakoko. \p \v 19 Nipele, ŵakulijiganya ŵaichile Che Yesu kwa chisyepela ni kwausya, “Ligongo chi nganitukombola kulikoposya lisoka lila?” \v 20 Che Yesu ŵajanjile, “Kwa ligongo lya chikulupi chenu chachinandi. Ngunsalila isyene, mwaŵaga ni chikulupi atamuno chaŵaga chachinandi chisau mbeju jajinandi nnope jajikuŵilanjikwa haladali, chinkombole kuchisalila achi chitumbi chi, ‘Ntyoche apa njaule ako,’ nombecho chichityoche. Ngalipagwa liloŵe lyangalikombolecheka kukwenu.” \v 21 Nambo lisoka lyanti yele ngalikutyosyekwa ikaŵe kwa kupopela ni kutaŵa. \s Che Yesu akuŵecheta sooni yankati chiwa ni kusyuka kwao \r (Maliko 9:30-32; Luka 9:43b-45) \p \v 22 Ŵakulijiganya paŵaliji pamo ku Galilaya, Che Yesu ŵaasalile, “Mwana jwa Mundu akwaula kukutagwa mmakono ga ŵandu. \v 23 Nombewo chachimmulaga, nambo chachisyuka pa lyuŵa lyaatatu.” Pelepo ŵakulijiganya ŵasongoneche nnope. \s Kupeleka nsongo wa Nyuumba ja Akunnungu \p \v 24 Che Yesu ni ŵakulijiganya ŵao paŵaiche ku Kapelenaumu ŵandu ŵakukumbikanya nsongo wa Nyuumba ja Akunnungu ŵaichilile che Petulo, ŵausisye, “Ana jwakwiganya jwenu akulipa nsongo wa Nyuumba ja Akunnungu?” \v 25 Che Petulo ŵajanjile, “Elo, akulipa.” Nipele, che Petulo paŵajinjile mu nyuumba, akanaŵe kuŵecheta liloŵe, Che Yesu ŵalongolele kummusya achitiji, “Che Simoni, mmwe nkuti uli? Mamwenye ŵa pa chilambo akukumbikanya nsongo atamuno ushulu kwa ŵandu chi? Kutyochela kwa achinsyene musi pane kwa achalendo?” \v 26 Che Petulo ŵajanjile, “Kutyochela kwa achalendo.” Che Yesu ŵansalile, “Nipele, iŵaga ili yeleyo, achinsyene musi wo ngakusachilwa kulipa. \v 27 Nambo tukaachima ŵandu ŵa. Njaule kulitanda nkaloposye, ni somba jandanda kutanjila pa ndowana, nkajiunukule kang'wa ni chinkasisimane mbiya sya nsongo. Njigale ni kwapa ligongo lyangune ni lyenu mmwe.” \c 18 \s Nduni jwaali jwankulungwa? \r (Maliko 9:33-37; Luka 9:46-48) \p \v 1 Kekala katema kala ŵakulijiganya ŵaichilile Che Yesu ni kwausya, “Ana nduni jwaali jwankulungwa mu Umwenye wa kwinani?” \v 2 Che Yesu ŵambilasile mwanache, ŵanjimiche mmbujo mwao. \v 3 Nipele ŵatite, “Isyene ngunsalila, iŵaga ngankugalauka ni kuŵa mpela ŵanache, nganjinjila kose mu umwenye wa kwinani. \v 4 Nipele jwalijose jwakulitimalika mpela aju mwanache ju, jwelejo ni jwali jwankulungwa mu umwenye wa kwinani. \v 5 Jwalijose jwakumpochela mwanache jumo mpela aju mu liina lyangu, jwelejo akumbochela une.” \s Kwatenda ŵane atende sambi \r (Maliko 9:42-48; Luka 17:1-2) \p \v 6 “Nambo jwalijose juchantende jumo jwa achanandi ŵa, ŵakungulupilila une atende sambi, ikaliji yambone kwa ŵelewo ataŵikwe pa lukosi liganga lyekulungwa lya kusyajila ni kumponya mu bahali pakwendesya nnope.\fig Ŵandu ŵaŵili ŵakutumia liganga lyekulungwa lya kusyajila mbeju|src="01 Millstone.jpg" size="col" ref="18:6"\fig* \v 7 Ulaje chiuŵe kwa ŵandu ŵa pa chilambo kwa ligongo lya kuichisya indu ya kwatenda ŵandu atende sambi. Indu yo ikusachilwa ikopochele nambo ulaje kukwakwe mundu juchaichenawo indu yo. \p \v 8 “Iŵaga nkono wenu pane lukongolo lwenu lukuntenda ntende sambi, mmukate nkaujase kwakutalika. Mmbaya kukwenu kwinjila mu umi pangali nkono umo pane lukongolo lumo kupunda kuponyekwa pa mooto wa moŵa gose pangali mbesi wangasimika ndi ni makono gaŵili ni makongolo gaŵili. \v 9 Ni liso lyenu lyantendaga ntende sambi, nlikolopole ni kuliponya kwakutalika. Mmbaya kukwenu kwinjila mu umi wangamala ni liso limo, kupunda kuponyekwa pa mooto wangasimika moŵa gose pangali mbesi ndi ni meeso gaŵili. \s Chitagu cha ngondolo jajisochele \r (Maliko 15:3-7) \p \v 10 “Nlilolechesye! Nkanchembulusya jumo jwa achanandi ŵa. Ngunsalila, achikatumetume ŵao kwinani ko moŵa gose akulola usyo wa Atati ŵaali kwinani. \v 11 Pakuŵa Mwana jwa Mundu ŵaiche kukwakulupusya aŵala ŵaŵasochele. \p \v 12 “Ana ŵanyamwe nkuti uli, Mundu akolaga ngondolo mia moja, ni jasochelaga ngondolo jimo, ngaasileka ngondolo tisini na tisa sila pasyaliji po ni kwaula kukujisosa jajisochele jila? \v 13 Ajisimanaga, ngunsalila isyene, akusengwa ligongo lya jejila kusipunda tisini na tisa syangasochela sila. \v 14 Iyoyo Atati ŵenu ŵa kwinani ngakusaka ata jumo jwa achanandi ŵa kuti asochele. \s Kunjamuka nlongo jwakutenda sambi \p \v 15 “Nlongo njenu anleŵelaga, munjaulile nkanlosye chileŵo chakwe nli ŵaŵili pe. Ampilikanilaga chimme mumpatile nlongo njenu. \v 16 Nambo iŵaga ngakumpilikanila, munjigale mundu jumo pane ŵaŵili pakuti kwa kang'wa sya ŵaumboni ŵaŵili pane ŵatatu, kila liloŵe likaluche, mpela Malembelo ga Akunnungu yagakuti pakusala. \v 17 Akanaga kwapilikanichisya ŵanyawo, muusalile mpingo wa ŵandu ŵakunkulupilila Kilisito. Ni akanaga kuupilikanila mpingo wa ŵandu ŵakunkulupilila Kilisito, mummalanjile yalumo mundu jwangakwamanyilila Akunnungu ni jwakukumbikanya nsongo. \s Kukanya ni kukunda \p \v 18 “Ngunsalila isyene, gagali gose gachingakanye pachilambo chigaŵe gamakanikwe kwinani ni gagali gose gachingakunde pachilambo, chigaŵe gamakundikwe kwinani. \p \v 19 “Ngunsalila isyene, ŵaŵili pasikati jenu ajilanaga pachilambo pano kwa chindu chachilichose chichaŵende, Atati ŵangu ŵa kwinani chiŵapanganyichisye chindu cho. \v 20 Pakuŵa palipose pakusongangana ŵandu ŵaŵili pane ŵatatu pamo kwa liina lyangu, une ndili pelepo ni ŵanyawo.” \s Chitagu cha jwakutumichila jwangalechelesya \p \v 21 Nipele, che Petulo ŵaichile Che Yesu nikuti, “Ambuje, ana mpwanga aneŵele kalingwa none naalechelesye? Mala saba?” \v 22 Che Yesu ŵajanjile, “Ngangunsalila mala saba pe, nambo saba mala sabini. \v 23 Kwayele, Umwenye wa kwinani ulandene ni mwenye jumo juŵasakaga kulola achikapolo ŵakwe yatite pakupanganya. \v 24 Paŵatandite kulola, ŵannyichisye mundu jumo juŵaliji ni ligambo lya mamilioni kwa mamilioni. \v 25 Mundu jo nganakola chakulipa, kwayele ambujegwe ŵalamwile asumisikwe nti kapolo mundu jula ni ŵankwakwe ni achiŵanagwe ni yanayose iŵakwete, kuti ligambo limale. \v 26 Nipele, kapolo jula ŵatindiŵele mmbujo pa ambujegwe ni kwaŵenda achitiji, ‘Ambuje mumbililile kaje, none chinanlipe yose.’ \v 27 Mmbujegwe kapolo jula ŵankolele chanasa, ŵannechelesye ligambo lila, ni kuntendela ajaule. \p \v 28 “Nambo kapolo jula ŵatyosile, ŵansimene jumo jwa achikapolo achinjakwe juŵandaiji mbiya kanandi. Ŵankamwile ni kunkamula pa lukosi achitiji, ‘Nlipe ligambo lyenu!’ \v 29 Nombe kapolo njakwe jula ŵatindiŵele pa makongolo gakwe ŵanchondelele achitiji, ‘Mumbililile kaje, none chinanlipe yose’. \v 30 Nombejo ŵakanile, ŵajawile kukumponya mu nyuumba jakutaŵilwa, mpaka patachilipa ligambo lila. \p \v 31 “Nipele, achikapolo achinjakwe paŵaiweni yeleyo ŵasongoneche nnope, ŵajawile kukwasalila ambuje ŵao yose iyatendekwe. \v 32 Pele ambujegwe ŵammilasile ni kunsalila, ‘Ugwe jwakutumichila jwangalumbana nnope! Nannechelesye ligambo lila lyose pamwanjondelele. \v 33 Ana nganinsachilwa kunkolela chanasa kapolo njenu jo mpela inatite pakunkolela chanasa mmwe?’ \p \v 34 “Nipele mmbujegwe jula ŵatumbile nnope, ŵampeleche katumetume jula kwa ŵakulagasya mpaka pele patachilipa ligambo lyose. \v 35 Ni atati ŵangu ŵa kwinani chachintendela iyoyo peyo iŵaga jwalijose mwa ŵanyamwe ngannechelesya mpwakwe ni mtima wakwe wose.” \c 19 \s Makanyo gankati kulekangana \r (Maliko 10:1-12) \p \v 1 Che Yesu paŵamasile kuŵecheta gele maloŵe go, ŵatyosile ku Galilaya, ŵapite ku Yudea peesi lusulo lwa Yolodani. \v 2 Ŵandu achajinji ŵakuiye ŵelewo kweleko, nombejo ŵalamisye ilwele yao. \p \v 3 Mafalisayo ŵaichile achalingaga achitiji, “Uli, ana ikusachilwa mundu kunleka ŵankwakwe kwa ligongo lililyose?” \v 4 Che Yesu ŵajanjile, “Uli, ana nganinsyoma Mmalembelo ga Akunnungu kuti Akunnungu juŵangumbile mundu kutyochela kundanda ŵaagumbile jwannume ni jwankongwe? \v 5 Ŵapundile kusala, ‘Kwaligongo lyo jwannume chiŵaaleche atatigwe ni achikulugwe, chalumbikane ni ŵankwakwe, nombe ŵaŵili wo chachiŵa chiilu chimo?’ \v 6 Kwa yeleyo, ngaaŵa sooni ŵaŵili, nambo chiilu chimo. Nipele chalumbikenye Akunnungu, mundu akachilekanganya.” \p \v 7 Nambo ŵele ŵanyawo ŵausisye, “Nambi kwachichi che Musa ŵatulamwile kuti jwankongwe apegwe talaka ni kunleka?” \v 8 Che Yesu ŵajanjile, “Che Musa ŵannechelele nlekangane ni achiŵankwenu kwa ligongo lya kukakatima kwa mitima jenu. Nambo chitandile kundanda nginiŵa yeleyi. \v 9 Nipele none ngunsalila ŵanyamwe, mundu juchalekangane ni ŵankwakwe kwaligongo lililyose ni kulombela jwankongwe jwine, ikaŵe kwa ligongo lya chikululu, akutenda chikululu.” \p \v 10 Ŵakulijiganya ŵao ŵaasalile, “Iŵaga yele kwa mundu ni ŵankwakwe, nipele mmbaya kutama pangalombela.” \v 11 Che Yesu ŵaasalile, “Ngaŵa ŵanawose ŵakukombola kulipochela liloŵe li, nambo ikaŵe ŵele ŵandu ŵapegwile ni Akunnungu machili ga kulipochela liloŵe li. \v 12 Pakuŵa kwana indu yakupisyangana yaikuntendekasya mundu kutama pangalombela, apali ŵaŵaŵelekwe yeleyo, ni ŵane atesilwe ni ŵandu atame ŵangalombela ni ŵane asachile achinsyene atame pangalombela kwaligongo lya umwenye wa kwinani. Jwakukombola kulipochela liloŵe li apochele.” \s Che Yesu akwapa upile ŵanache achanandi \r (Maliko 10:13-16; Luka 18:15-17) \p \v 13 Nipele ŵannyichisye Che Yesu ŵanache achanandi kuti ŵasajichile makono ni kwapopelela. Nambo ŵakulijiganya ŵao ni ŵakalipile. \v 14 Che Yesu ŵatite, “Mwaleche ŵanache aichanje kukwangu ni nkaasiŵila, pakuŵa Umwenye wa kwinani uli wa ŵandu ŵaali mpela ŵanache ŵa.” \v 15 Nipele, ŵasajichile makono kuti ŵape upile, ni ŵatyosile pelepo. \s Jwanchanda jwa kusichila \r (Maliko 10:17-31; Luka 18:18-30) \p \v 16 Mundu jumo ŵaichile Che Yesu ŵausisye, “Jwakwiganya, ana ndende chindu chi chichili chambone kuti ngapate umi wa moŵa gose pangali mbesi?” \v 17 Che Yesu ŵansalile, “Kwachichi nkuusya yankati umbone? Ngapagwa jwambone, nambo jumope yaani Akunnungu. Mwasakaga kwinjila mu umi, ngakamulichisye makanyo.” \p \v 18 Mundu jula ŵausisye, “Makanyo chi?” Che Yesu ŵatite, “Kasimmulaga ni Kasintenda chikululu ni Kasinjiŵa ni Kasinsala ya unami. \v 19 Sooni, mwachimbichisye atati ŵenu ni achikulu ŵenu ni Munnonyele njenu mpela inkuti pakulinonyela mwasyene.” \p \v 20 Jwanchanda jula ŵatite, “Makanyo ganagose nagakamulisye chitandile wanache wangu, chisoŵile chindu chi sooni?” \v 21 Che Yesu ŵansalile jwelejo, “Mwasakaga kuŵa jwautindimisyo, njaule nkasumisye yose inkwete ni mbiya syo nkaape ŵandu ŵakulaga, nomwe chinkole mbiko kwinani, mwamalaga muunguye.” \v 22 Paŵapilikene yele jwele nchanda jo, ŵajawile aninkusongoneka mu ntima, pakuŵa ŵakwete chipanje chachijinji. \p \v 23 Pelepo Che Yesu ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao, “Ngunsalila isyene, chiiŵe yakulimba jwachipanje kwinjila mu Umwenye wa kwinani. \v 24 Ngunsalila sooni, ili yakwaluka kwa chinyama chachikuŵilanjikwa ngamia kupeleta pachipowo cha sindano, kupunda jwachipanje kwinjila mu umwenye wa Akunnungu.” \v 25 Ŵakulijiganya ŵao paŵapilikene yele, ŵasimosile nnope, ŵausisye, “Ŵaani nambi, akukombola kukulupuka?” \v 26 Che Yesu ŵalolite, nikuti, “Lyeleli lili lyangakomboleka kwa ŵandu, nambo kwa Akunnungu indu yose ikukomboleka.” \p \v 27 Nipele, che Petulo ŵajanjile, “Nnole, uwe tulesile yose ni kunkuya, chitupate chichi nambi?” \v 28 Che Yesu ŵaasalile, “Ngunsalila isyene, Mwana jwa Mundu pachatame pa chitengu cha umwenye cha ukulu wao mu chilambo cha sambano, ŵanyamwe umunguiye chintame mu itengu kumi na mbili ni kusilamula ngosyo kumi na mbili sya ŵandu ŵa ku Isilaeli. \v 29 Ni jwalijose jwalesile nyuumba pane achapwakwe pane achalumbugwe pane atatigwe pane achikulugwe pane ŵanache pane migunda, kwa ligongo lyangu, chachipochela mala mia, ni chachinjila mu umi wa moŵa gose pangali mbesi. \v 30 Nambo ŵajinji ŵaali ŵandanda sambano chachiŵa ŵambesi ni ŵaali ŵambesi sambano chachiŵa ŵandanda. \c 20 \s Ŵamasengo mu ngunda wa sabibu \p \v 1 “Umwenye wa kwinani ulandene ni mundu jwaali ni ngunda wa sabibu, juŵatyosile kundaŵi pe kukwaŵika ŵandu ŵakulima mu ngunda wao. \v 2 Paŵamasile kulangana ni ŵakulima kuti chachalipa chipande chimo cha madini ga feza malinga ni malipilo ga lyuŵa limo, ŵapeleche ku ngunda wa sabibu. \v 3 Ŵatyosile saa tatu kundaŵi, ŵaweni ŵane ŵangali ni masengo ali ajimi pakusumichisya malonda. \v 4 Ŵaasalile, ‘Njende ni ŵanyamwe ku ngunda wa sabibu, none chinanlipe.’ \v 5 Nipele, ŵapite. Asyene ngunda ŵala ŵatyosile sooni saa sita ni saa tisa, ŵatesile iyoyo. \v 6 Pajaŵandichile saa kumi na moja, ŵatyosile sooni, ŵasimene ŵandu ŵane ali ajimi papopo pakusumisya malonda. Nipele ŵausisye, ‘Kwachichi nkwima apano muusi wose u pangali masengo?’ \v 7 Ŵajanjile, ‘Pakuŵa ngapagwa mundu jwatupele masengo.’ Nombejo ŵaasalile, ‘Njaule ni ŵanyamwe nkapanganye masengo ku ngunda wa sabibu.’ \p \v 8 “Pakwaswele, nsyene ngunda wa sabibu jula ŵansalile jwakulolela masengo gao kuti, ‘Nkaaŵilanje ŵamasengo mwape malipilo gao, kutandila ŵa kumbesi mpaka ŵa kundanda.’ \v 9 Nipele, ŵaiche ŵele ŵaŵapegwilwe masengo katema ka saa kumi na moja, jwalijose ŵapochele chipande chimo cha madini ga feza. \v 10 Ni ŵandanda ŵala paŵaiche ŵaganichisye kuti chapochele yakupunda, nambo nombe ŵanyawo ŵapochele chipande chimo cha madini ga feza yalumo ni achinjao. \v 11 Paŵapochele mbiya syao, ŵatandite kwasongonechela asyene ngunda ŵala. \v 12 Ŵatite, ‘Aŵaŵa ŵaŵapele masengo kumbesi apangenye masengo kwa katema ka lisaa limo pe, kwachichi ntulipile yalumo ni ŵanyaŵa akuno uweji tupililile masengo gakulimba muusi wose ni lyuŵa lili nkuŵala?’ \p \v 13 “Pelepo nsyene ngunda jula ŵanjanjile jumo jwao kuti, ‘Ambusanga, ngangummonela! Ana nganitulangana none kwa malipilo ga chipande chimo cha madini ga feza? \v 14 Njigale chichili chenu, njaule kumangwenu. Ngunonyelwa kumpa aju junampele masengo kumbesi yalumo ni mmwe. \v 15 Uli, ngangusachilwa kutenda indu ingunonyelwa nkati yose ingwete? Ana nkukola wiwu pakuŵa une ndili jwambone?’ ” \p \v 16 Nipele Che Yesu ŵamalichisye kwa kusala, “Iyoyo ŵaali ŵambesi chachiŵa ŵandanda ni ŵaali ŵandanda chachiŵa ŵambesi.” \s Che Yesu akuŵecheta kaatatu nkati chiwa chao \r (Maliko 10:32-34; Luka 18:31-34) \p \v 17 Che Yesu paŵaliji nkukwela kwaula ku Yelusalemu, ŵaajigele ŵakulijiganya ŵao kumi na mbili, paŵaliji nkwenda mwitala, peuto pangali ŵandu ŵane, ŵaasalile, \v 18 “Nnole! Tukwaula ku Yelusalemu, ni kwele Mwana jwa Mundu chakatajikwe mmakono mwa achakulu ŵambopesi ni ŵakwiganya Malajisyo, nombewo chalamulikwe aulajikwe. \v 19 Chakampeleche kwa ŵandu ŵangaŵa Ŵayahudi apate kuntendela chanache ni kumputa mbokola ni kwaŵamba pa nsalaba ni pa lyuŵa lyaatatu chachisyuka.” \s Kuŵenda kwa achikulu \r (Maliko 10:35-45) \p \v 20 Nipele achikulu ŵa ŵanache ŵa che Sebedayo ŵaichile Che Yesu, pamo ni achiŵanagwe, ŵatindiŵalile ni kwaŵenda chindu. \v 21 Che Yesu ŵammusisye, “Chichi nkusaka?” Ŵatite, “Choonde nlanje kuti mu umwenye wenu, achiŵanangu ŵaŵili ŵa chatame, jumo kundyo kwenu ni jwine kunchiji kwenu.” \v 22 Che Yesu ŵajanjile, “Ana nkumanyilila chinkuchiŵenda! Uli chinkombole kuching'welela chikombe cha masauko chiching'wele une?” Ŵanyawo ŵajanjile, “Tukupakombola.” \v 23 Che Yesu ŵaasalile, “Isyene chinng'welele chikombe changu cha masauko, nambo kutama kundyo ni kunchiji kwangu nganigaŵa masengo gangu nambo Akunnungu chachapa lipesa lyo ŵele ŵaŵakolochesye.” \p \v 24 Nombe ŵakulijiganya ŵane likumi ŵala paŵapilikene gele, ŵatumbilile ŵaŵili wo. \v 25 Nipele Che Yesu ŵaaŵilasile ni kwasalila, “Nkumanyilila kuti mamwenye ŵa ilambo akwalongosya ŵandu ŵao kwa machili, ni achakulu ŵao akwatenda ali ŵandu ŵao. \v 26 Nambo inaŵe yele kukwenu, nambo jwalijose jwakusaka kuŵa jwamkulungwa kukwenu akusachilwa aŵe katumetume jwa wose. \v 27 Ni jwalijose jwakusaka kuŵa jwaandanda kukwenu akusachilwa aŵe jwakutumichila jwenu. \v 28 Iyoyopeyo, Mwana jwa Mundu nganaika kuti atumichilwe nambo kuti atumichile, ni kuutyosya umi wakwe kuti gaŵe malipilo kwa ligongo lya chiwombolo cha ŵandu ŵajinji.” \s Che Yesu akwalamya ŵangalola ŵaŵili \r (Maliko 10:46-52; Luka 18:35-43) \p \v 29 Che Yesu ni ŵakulijiganya ŵao paŵaliji nkutyoka ku Yeliko, mpingo wa ŵandu ŵaliji nkwakuya. \v 30 Nipele, ŵapali ŵangalola ŵaŵili uŵatemi mungulugulu litala, nombewo paŵapikene kuti Che Yesu ŵaliji nkupita pelepo, ŵanyanyisye achitiji, “Ambuje, Mwana ju che Daudi, choonde ntukolele chanasa!” \v 31 Mpingo wa ŵandu wakalipile ni kwasalila amyalale. Nambo ŵanyawo ŵapundangenye kunyanyisya, achitiji, “Ambuje, Mwana ju che Daudi, choonde ntukolele chanasa!” \v 32 Che Yesu ŵajimi, ŵaaŵilasile ni kwausya, “Ana nkusaka nampanganyichisye ichichi?” \v 33 Ŵajanjile, “Ambuje, tukummenda gaunukuche meeso getu.” \v 34 Nipele, Che Yesu ŵakolele chanasa, ŵakwaiye meeso gao ni papopo ŵakombwele kulola, ni ŵankuiye. \c 21 \s Che Yesu akwinjila ku Yelusalemu kwa kusangalala \r (Maliko 11:1-11; Luka 19:28-40; Yohana 12:12-19) \p \v 1 Che Yesu pamo ni ŵakulijiganya ŵao ŵaŵandichile ku Yelusalemu, ni paŵaiche ku Besefage pachikwesya cha Miseituni, ŵatumile ŵakulijiganya ŵaŵili. \v 2 Ŵaasalile, “Njaule kunsinda wauli mmbujo mwenu, ni kweleko chinkajisimane mbunda jajitaŵikwe ni mwanambunda pamo najo. Nkaagopole njise nawo kwangune. \v 3 Iŵaga chakammusye mundu ligongo lya kwagopola, nkajile, ‘Ambuje akusisaka,’ ni pangakaŵa chakannechele.” \v 4 Ali lyatendekwe kuti gamalile gaŵaŵechete jwakulondola jwa Akunnungu. \q \v 5 “Mwasalile ŵandu ŵa musi wa Sayuni, \q Nnole, Mwenye jwenu akunnyichilila! \q Atulele, ni akwesile mbunda, \q ni mwanambunda, chinyama chachikujigala itutule.” \b \p \v 6 Ŵakulijiganya ŵala ŵajawile, ŵatesile mpela iŵatite pakusalilwa ni Che Yesu. \v 7 Ŵajiichenawo mbunda ni mwanambunda, ŵatandiche nguo syao pachanya pawo ni Che Yesu ŵatemi pachanya pakwe. \v 8 Mpingo wekulungwa wa ŵandu watandiche nguo syao mwitala, ni ŵane ŵakatile nyambi sya mwana sya itela ni ŵatandiche mwitala. \v 9 Mipingo ja ŵandu ŵaŵalongolele ni ŵaŵakuiye ŵanyanyisye achitiji, \q “Ajinichilwe Mwana ju che Daudi, \q Akole upile jwele jwakwika mu liina lya Ambuje! \q Ajinichilwe Akunnungu ŵaali kwinani!” \p \v 10 Che Yesu paŵajinjilaga ku Yelusalemu, ŵandu ŵa musi wose ŵaliji jugulijuguli. Ŵandu ŵaliji nkuusyana, “Ana aju ali nduni?” \v 11 Ŵandu mu mpingo ula ŵatite, “Ŵeleŵa ni Che Yesu, jwakulondola jwa Akunnungu kutyochela ku Nasaleti musi wa ku Galilaya.” \s Che Yesu pa Nyuumba ja Akunnungu \r (Maliko 11:15-19; Luka 19:45-48; Yohana 2:13-22) \p \v 12 Nipele, Che Yesu ŵajinjile mu lutenje lwa Nyuumba ja Akunnungu, ŵaaŵinjile ŵanawose uŵasumisyaga ni kusuma malonda pepala, ŵapitikwisye mesa sya ŵaŵasumanyaga mbiya, ni itengu yao ŵaŵasumisyaga nguunda. \v 13 Ŵaasalile, “Ilembekwe Mmalembelo ga Akunnungu, ‘Nyuumba jangu chijiŵilanjikwe nyuumba ja kupopelela.’ Nambo ŵanyamwe njitesile peuto pakulisisila ŵa wiyi.” \p \v 14 Ŵangalola ni ŵakulemala ŵanjaulile pa Nyuumba ja Akunnungu, nombe Che Yesu ŵalamisye. \v 15 Achakulu ŵambopesi ni ŵakwiganya Malajisyo paŵaiweni indu yambone nnope iŵaitesile Che Yesu ni ŵanache ali nkunyanyisya pa Nyuumba ja Akunnungu achitiji, “Ajinichilwe Mwana ju che Daudi,” ŵanyawo ŵatumbile. \v 16 Ŵausisye, “Uli ngankupilikana yakuti ŵanache?” Che Yesu ŵajanjile, “Elo, ngupikana! Ana nganinsyome Maloŵe ga? \q ‘Kutyochela nkang'wa sya ŵanache achanandi ni ŵakonga, \q nlipatile lumbili lwemalilwe.’ ” \p \v 17 Nipele, ŵalesile, ŵakopweche mmusi ni kwaula ku Besania ni kugona kweleko. \s Che Yesu akuulwesya nkuju \r (Maliko 11:12-14,20-24) \p \v 18 Kundaŵi, Che Yesu paŵaujaga kwaula ku Yelusalemu, jakwete sala. \v 19 Ŵauweni ntini mungulugulu litala, ŵaujaulile, nambo nganachisimana chindu mwelemo, ŵausimene uli masamba pe. Ŵausalile, “Nkasogola isogosi sooni moŵa gose pangali mbesi!” Papopo nkuju wo wanyasile. \v 20 Ŵakulijiganya paŵauweni, ŵasimosile, ŵaliusisye, “Ntini u ujumwile chinauli chitema kwantinyi?” \v 21 Che Yesu ŵajanjile, “Ngunsalila isyene, mwaŵaga ni chikulupi pangali lipamba lili lyose, chinkombole kupanganya ngaŵa yeleyo pe yaitendekwe mu chitela cha ntini, nambo atamuno mwachisalilaga achi chitumbi chi, ‘Ntupuche ni kuliponya mu bahali,’ chiitendekwe iyoyo. \v 22 Mwakolaga chikulupi, chachilichose chachimmende nkupopela, chimpate.” \s Liusyo lyankati ukombole u Che Yesu \r (Maliko 11:27-33; Luka 20:1-8) \p \v 23 Che Yesu ŵajinjile pa Nyuumba ja Akunnungu, ni kwiganya. Paŵajiganyaga, achakulu ŵa mbopesi ni achakulu ŵane ŵa ŵandu ŵausisye kuti, “Ana kwa ukombole chi nkutenda yele indu yi? Ŵaani ŵampele wele ukombole u?” \p \v 24 Che Yesu ŵajanjile, “None chinammusye liusyo limo pe, mwanyangaga, nipele, none chinansalile kwa ukombole chi nguitenda indu yi. \v 25 Uli ukombole u che Yohana wa kubatisya watyochele kwapi? Watyochele kwinani pane kwa ŵandu?” Nambo ŵaŵechetesyene achinsyene pe achitiji, “Twajilaga, ‘Watyosile kwinani,’ chatuusye, ‘Nambi kwachichi nganimunkulupilila?’ \v 26 Nambo twajilaga, ‘Watyochele kwa ŵandu,’ tukogopa mpingo wa ŵandu pakuŵa ŵanawose akwitichisya kuti che Yohana ali jwakulondola jwa Akunnungu.” \v 27 Nipele, ŵajanjile, “Ngatukumanyilila!” Nombe Che Yesu ŵatite, “Atamuno une ngangunsalila ŵanyamwe kwa ukombole chi nguitenda indu yi. \s Chitagu cha achachanda ŵaŵili \p \v 28 “Ŵanyamwe nkuganisya uli? Mundu jumo ŵakwete achachanda ŵaŵili. Ŵantendele jwaandanda jo kuti, ‘Mwanangu, lelo njaule nkapanganye masengo mungunda wa sabibu.’ \v 29 Nchanda jo ŵajanjile, ‘Ngangusaka!’ Nambo kanyuma kakwe ŵapitikwiche ntima, ŵajawile kupanganya masengo. \v 30 Atati ŵala ŵanjaulile mwanagwe jwaaŵili jo ni kunsalila ilaila, nombe ŵajanjile ŵatite, ‘Elo, atati!’ Nambo nganajaula kumasengo. \v 31 Ana jwapi jwa ŵele ŵaŵili wo jwatesile yakuisaka atatigwe?” \p Ŵajanjile, “Jwanchanda jwaandanda jo.” \p Che Yesu ŵatite, “Ngunsalila isyene, ŵakukumbikanya nsongo ni ŵakulaŵalaŵa chajinjile mu Umwenye wa Akunnungu nkanaŵe kwinjila. \v 32 Pakuŵa che Yohana ŵaiche kukwenu ni kunnanjila kutama yambone nti yakuti pakusaka Akunnungu, ni ŵanyamwe nganimunkulupilila, nambo ŵakukumbikanya nsongo ni ŵakulaŵalaŵa ŵankulupilile. Ni ŵanyamwe pammasile kugawona gele nganinleka sambi ni kunkulupilila.” \s Chitagu cha ngunda wa misabibu ni ŵakwasima ngunda \r (Maliko 12:1-12; Luka 20:9-19) \p \v 33 Che Yesu ŵatite, “Mpilikanile chitagu chine. Jwapali mundu jumo nsyene nyuumba ŵalimile ngunda wa sabibu, ŵausyunguchisye lutenje ni ŵakolosisye pakuminyila sabibu, ŵataŵile chilindo mmomopemo. Nipele ŵaujasimisye kwa ŵakulima ni kwaula ku chilambo cha kutalika. \v 34 Katema ka kugungula, ŵatumile achikapolo ŵao kwa ŵakulima ŵala, kuti akajigale liunjili lyakwe lya magungulo. \v 35 Ŵakulima ŵala ŵakamwile achikapolo ŵao, jumo ŵamputile, ni jwine ŵammuleje, ni jwine ŵamponyile maganga. \v 36 Sooni ŵatumile achikapolo ŵane ŵajinji kupunda ŵa kundanda. Ŵakulima ŵala ŵajasime ngunda ŵatendele ilaila. \v 37 Kumbesi kwakwe ŵantumile mwanagwe achiganisyaga mu ntima wakwe achitiji, ‘Chakanchimbichisye mwanangu.’ \v 38 Nambo ŵakulima ŵala paŵammweni mwanagwao ŵaŵechetesyene achinsyene pe, ‘Aju ni juchapochele iŵagosele, twende tummulaje kuti indu iŵagosele tujigale uwe!’ \v 39 Nipele, ŵankamwile, ŵantyosisye paasa ngunda wa sabibu, ŵammuleje. \p \v 40 “Sambano, nsyene ngunda wa sabibu jula pachachiika, chachatenda ichichi ŵakulima ŵala?” \p \v 41 Ŵanyawo ŵajanjile, “Chachajonanga wamba ŵele ŵachigongomalo wo ni ngunda wa sabibu ula chachiujasimisya kwa ŵakulima ŵane uchachapa liunjili lyakwe lya magungulo kwa katema kakwe.” \p \v 42 Pelepo Che Yesu ŵaasalile, “Uli ana nganinsyome lye liloŵe li Mmalembelo ga Akunnungu? \q ‘Liganga liŵalikanile ŵakutaŵa \q sambano lilyolyo lili lyetendekwe liganga lyalikusachilwa kwannope kugapunda maganga gose. \q Ambuje ni ŵatesile achi chindu chi, \q nombe chili chakusimonjeka nnope kwetuwe!’ \p \v 43 “Kwayele ngunsalila, Umwenye wa Akunnungu chiutyosekwe kukwenu, ni kupegwa ŵandu ŵakupanganya yakuisaka Akunnungu.” \v 44 Jwalijose juchagwilile pa liganga lyo chakasiche ipande ipande, ni jwalijose juchilyagwilile, chilinkanyatekanyate. \p \v 45 Achakulu ŵa mbopesi ni Mafalisayo paŵapilikene itagu yao, ŵamanyilile kuti ŵaliji nkwagamba ŵanyawo. \v 46 Nipele ŵasosaga litala lya kwakamula, nambo ŵajogwepe ŵandu pakuŵa ŵanyawo ŵanganisisye nti jwakulondola jwa Akunnungu. \c 22 \s Chindimba cha chakulya cha ulombela \r (Luka 14:15-24) \p \v 1 Che Yesu ŵaŵechetenawo sooni kwa itagu achitiji, \v 2 “Umwenye wa kwinani ulandene ni mwenye jumpepe juŵantendele mwanagwe chindimba cha chakulya cha ulombela. \v 3 Nipele ŵatumile achikapolo ŵao kukwaŵilanga ŵaalaliche kwika ku ulombela, nambo ŵakanile kwika. \v 4 Ŵaatumile sooni achikapolo ŵane, achitiji, ‘Mwasalile ŵalalichikwe ŵala kuti, jwammale kolosya yakulya yangu, sikite ng'ombe jangu ja nkambaku ni ng'ombe sine syakunakana, inayose ili chile, njise ku ulombela.’ \v 5 Nambo ŵandu ŵala ŵakanile kwika, ŵajawile, jumo ku ngunda wakwe, ni jwine ku masengo gakwe, \v 6 ni ŵane ŵaakamwile achikapolo ŵala ŵaputile ni ŵane kwaulaga. \v 7 Mwenye jula ŵatumbile, ŵaatumile ŵandu ŵangondo ŵao kuti akaaulaje ŵakuulaga ŵala ni kuchoma mooto musi wao. \v 8 Nipele ŵaasalile achikapolo ŵao, ‘Ulombela uli chile, nambo unalaliche ŵala nganaŵajilwa. \v 9 Nipele njaule mmalekano ni ŵanawose uchinkaasimane, nkaaŵilanje aichanje ku chindimba cha chakulya cha ulombela.’ \v 10 Achikapolo ŵao ŵala ŵatyosile, ŵajawile mmatala, ŵaichenawo wose uŵasimene nawo, ŵangalumbana ni ŵambone. Nyuumba ja ulombela jagumbele achalendo. \p \v 11 “Nambo paŵajinjile mwenye ku kwalola achalendo, ŵammweni mundu jumo jwanganatakula nguo sya ulombela. \v 12 Mwenye ŵammusisye, ‘Ambusanga, njinjile chinauli, nomwe nganinkola nguo sya ulombela?’ Nambo ŵelewo ŵamyalele. \v 13 Nipele, mwenye ŵaasalile achikatumetume ŵao, ‘Muntaŵe makongolo ni makono, mkamponye paasa ku chipi, kweleko chakalile ni kuchilimya meeno.’ ” \v 14 Che Yesu ŵamalichisye achitiji, “Ŵajinji ŵakuŵilanjikwa, nambo ŵasagulikwe nganatupa.” \s Nkati kulipa nsongo \r (Maliko 12:13-17; Luka 20:20-26) \p \v 15 Nipele, Mafalisayo ŵajawile, ŵajilene itajile pa kwatanjisya Che Yesu kwa maloŵe gao. \v 16 Nipele, ŵaatumile ŵakulijiganya ŵao, pamo ni ŵakulijiganya ŵa mumpingo u che Helode ku Che Yesu. Ŵausisye achitiji, “Jwakwiganya, tukumanyilila kuti mmwe ndi mundu jwakulupilichika, nkwiganya litala lya Akunnungu kwa usyene, pangaganisya ŵandu akusala chichi, pakuŵa ngankulola ukulu wa mundu. \v 17 Sambano, ntusalile, nkuganisya ichichi? Uli ili yambone kulipa nsongo kwa mwenye jwankulu jwa ku Loma pane akuŵilanjikwa che Kaisali, pane tunalipe?” \v 18 Nambo Che Yesu ŵaumanyilile nningwa wao wangalumbana, ŵaasalile, “Kwachichi nkuuninga, ŵanyamwe ŵaulamba? \v 19 Munosye mbiya ja kulipila nsongo.” Nombewo ŵaiche nawo likobili. \v 20 Nipele, Che Yesu ŵausisye, “Aku ku meeso ku ni liina li ya ŵaani?” \v 21 Ŵajanjile, “Che Kaisali.” Pelepo Che Yesu ŵaasalile ŵanyawo kuti, “Nipele, i che Kaisali mwapeje che Kaisali, ni ya Akunnungu mwapeje Akunnungu.” \v 22 Paŵagapilikene gele ŵasimosile, ŵalesile, ŵajawile. \s Liusyo lyankati kusyuka \r (Maliko 12:18-27; Luka 20:27-40) \p \v 23 Lye lyuŵa lyo, Masadukayo ŵane ŵakuti ngapagwa kusyuka ŵaichilile Che Yesu, \v 24 nipele, ŵausisye, “Jwakwiganya, che Musa ŵatite mundu jwalombele awaga pangaleka ŵanache, ikusachilwa mpwakwe annombele jwankongwe jwawililwe ni ŵankwakwe, kuti ammelechele ŵanache nkulugwe. \v 25 Nipele, pa musi petu pano ŵapali ŵandu saba ŵaŵapagwile lutumbo lumo. Jwaandanda jo ŵalombele ni ŵawile pangali ŵanache, ni mpwakwe ŵannombile jwankongwe jula. \v 26 Iyoyo yaliji kwa jwaaŵili jula ni jwaatatu ni mpaka ŵanawose saba. \v 27 Paŵamasile kuwa ŵanawose saba, jwankongwe jula ŵawile. \v 28 Nambi, pa lyuŵa lya kusyuka jwele jwankongwe chaŵe jwa ŵaani mwa ŵele saba wo? Pakuŵa wose saba ŵannombile.” \p \v 29 Che Yesu ŵajanjile ŵanyawo, “Ŵanyamwe nkosele pakuŵa ngankugamanyilila Malembelo ga Akunnungu atamuno ukombole wa Akunnungu. \v 30 Pakuŵa pachachisyuka ŵawe ngalombela atamuno kulombwa, chaaŵe mpela achikatumetume ŵa kwinani. \v 31 Nambo yankati kusyuka kwa ŵawe, uli, nganinsyoma aila iŵansalile Akunnungu? Ŵansalile, \v 32 ‘Une ndili Akunnungu ŵa che Iblahimu ni Akunnungu ŵa che Isaka ni Akunnungu ŵa che Yakobo.’ Nipele ŵele nganaŵa Akunnungu ŵa ŵawe, nambo ŵa ŵajumi.” \v 33 Mpingo wa ŵandu ula paŵapilikene yeleyo, ŵagasimosile majiganyo gao. \s Likanyo lyekulungwa \r (Maliko 12:28-34; Luka 10:25-28) \p \v 34 Mafalisayo paŵapilikene kuti Che Yesu ŵamyalesye Masadukayo, ŵasongangene pamo. \v 35 Jumo jwao, ŵakwiganya malajisyo, ŵausisye Che Yesu achalingaga kuti, \v 36 “Jwakwiganya, likanyo chi lyalili lyekulungwa mu Malajisyo?” \v 37 Che Yesu ŵanjanjile, “ ‘Mwanonyele Ambuje Akunnungu ŵenu ni ntima wenu wose ni mbumu jenu jose ni lunda lwenu lose.’ \v 38 Alili ni likanyo lyekulungwa ni lyaandanda. \v 39 Ni lyaaŵili lyalikulandana ni lyele, lili, ‘Munnonyele njenu mpela yankuti pakulinonyela mwasyene.’ \v 40 Malajisyo gose ga Akunnungu gaŵapele che Musa ni majiganyo ga ŵakulondola ŵa Akunnungu gakukulupilila ge makanyo gaŵili ga.” \s Liusyo lyankati Kilisito \r (Maliko 12:35-37; Luka 20:41-44) \p \v 41 Paŵasongangene pamo Mafalisayo, Che Yesu ŵausisye, \v 42 “Ŵanyamwe nkuganisya uli yankati Kilisito? Uli ali mwanagwao ŵaani?” Ŵajanjile, “Ŵa che Daudi.” \v 43 Che Yesu ŵaasalile, “Nipele, kwachichi che Daudi kwa ukombole wa Mbumu jwa Akunnungu akwaŵilanga Ambuje? Pakuŵa ŵatite, \q \v 44 ‘Ambuje ŵaasalile Ambuje ŵangu, \q ntame kundyo, \q mpaka pachinaaŵiche ŵammagongo ŵenu paasi pa makongolo genu.’ \m \v 45 Nipele, iŵaga che Daudi akwaŵilanga Kilisito ‘Ambuje’ ikukomboleka chinauli kuti ali mwanagwao?” \v 46 Ngapagwa mundu jwalijose juŵakombwele kwanga. Chitandile lyuŵa lyo ngapagwa juŵalinjile sooni kummusya. \c 23 \s Che Yesu akwajamuka ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo \r (Maliko 12:38-39; Luka 11:43,46; 20:45-46) \p \v 1 Nipele, Che Yesu ŵausalile mpingo wa ŵandu ni ŵakulijiganya ŵao kuti, \v 2 “Ŵakwiganya malajisyo ni Mafalisayo akwete ukombole wa kusala uchenene Malajisyo. \v 3 Kwalye ligongo lyo mpikanichisye ni kutenda chachili chose chichansalile. Nambo nkasyasya isambo yao, pakuŵa ngakutenda yele yakuisala yo. \v 4 Akutaŵanga misigo jakutopela ni kwatwika ŵandu mmakoyo, nambo ŵele achinsyene wo ngakusaka atamuno kukwaya ni chala. \v 5 Ŵanyawo akugatenda masengo gao gose kuti apate kuloleka ni ŵandu. Akuwala indu yailembekwe malembelo ga malajisyo pachanya meeso ni konjechesya ukulu wa nguo syao kuti aloleche ali ŵandu ŵa Akunnungu. \v 6 Ikwanonyela kutama peuto pa kuchimbichikwa mu indimba ni itengu ya kuchimbichikwa mmajumba ga kupopelela. \v 7 Ikwanonyela kwakomasya kwa kwachimbichisya pa kusumichisya malonda ni kusaka ŵandu ŵaŵilanje, ‘Jwakwiganya.’ \v 8 Nambo ŵanyamwe nkaŵilanjikwa ‘Jwakwiganya,’ pakuŵa jwakwiganya jwenu ali jumo pe, ni wose ndi achalongo. \v 9 Atamuno ngasimummilanga mundu ‘Atati’ pa chilambo pano, pakuŵa Atati ŵetu ali ŵamo pe, ŵaali kwinani. \v 10 Atamuno ngasimmilanjikwa ‘ilongola’ pakuŵa chilongola jwenu ali jumo pe, yaani Kilisito. \v 11 Nombe jwali jwankulungwa jwenu chaaŵe katumetume jwenu. \v 12 Jwakulikwesya chatuluswe ni jwakulitulusya chachikweswa. \s Che Yesu akwamuka yankati ulamba \r (Maliko 12:40; Luka 11:39-42,44,52; 20:47) \p \v 13 “Ulaje uwe kukwenu ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo, ŵaulamba! Pakuŵa nkuugala nnango wa Umwenye wa kwinani mmbujo pa ŵandu. Ni ŵanyamwe mwachinsyene ngankwinjila, atamuno ngankwaleka ŵakusaka kwinjila ajinjile. \v 14 Ulaje uwe kukwenu ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo, ŵaulamba! Nkwasumula ŵawililwe ni achiŵankwawo ipanje yao nchilitendaga ŵandu ŵambone nkupopela mapopelo gamaleu, kwa lye ligongo lyo kulaga kwenu chikuŵe kwakukulungwa nnope. \p \v 15 “Ulaje uwe kukwenu ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo, ŵaulamba! Pakuŵa nkutaŵa ulendo mu bahali ni pa chilambo kuti nkombole kuntenda namose mundu jumo aŵe jwa kunkuya mwanya. Pankumpata, nkuntenda aŵe mundu jwakwinjila ku jehanamu kumpunda mwachinsyene. \p \v 16 “Ulaje uwe kukwenu ilongola ŵangalola! Ŵanyamwe nkutinji mundu alumbililaga kwa Nyuumba ja Akunnungu, kwele kulumbila ko ngaŵa chindu, nambo alumbililaga kwa sahabu ja Nyuumba ja Akunnungu, kwele kulumbilila ko kukwakanganichisya kuchitenda chalumbilile. \v 17 Ŵanyamwe ŵangalola ŵakuloŵela! Chapi chachili cha malumbo nnope, sahabu pane Nyuumba ja Akunnungu jajikujitenda sahabu jiŵe jeswela? \v 18 Sooni nkutinji mundu alumbililaga pa chilisa ngaŵa chindu, nambo alumbilaga nkujikolanga mbopesi jajili pa chilisa, kwele kulumbilila ko kukwakanganichisya kuchitenda chalumbilile. \v 19 Ŵanyamwe ŵangalola! Ana kulumbilila chi kwakuli kwamalumbo nnope, kwa mbopesi pane kwa chilisa chachikujitenda mbopesi jiŵe jeswela? \v 20 Jwakulumbila kwa chilisa akulumbilila kwa chele chilisa cho, ni kwa chose chachili pachanya pakwe. \v 21 Ni jwakulumbila kwa Nyuumba ja Akunnungu akulumbilila kwa Nyuumba ja Akunnungu ni kwa jwele jwakutama nkati mo. \v 22 Nombe jwakulumbila kwa kwinani akulumbilila kwa chitengu cha Umwenye wa Akunnungu, ni kwa jwele jwakutama pachanya pakwe. \p \v 23 “Ulaje uwe kukwenu ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo, ŵaulamba! Nkupochela mbopesi kwa ŵandu, atamuno pa masamba ga kununjila, ni bisali ni jila, nkuileka indu yekulungwa yailajichikwe ni Malajisyo mpela ila kupanganya yaikwanonyelesya Akunnungu ni chanasa ni chikulupi. Gelega ni gankusachilwa kugakamulisya pangagaliŵalila gane. \v 24 ilongola ŵangalola! Nkujityosya membe mu yakung'wa, nambo nkuchimila chinyama chachikuŵilanjikwa ngamia! \p \v 25 “Ulaje uwe kukwenu ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo, ŵaulamba! Nkosya chikombe ni mbale kwa paasa, nambo nkati nkuleka indu impatile kwa wiyi ni nsese. \v 26 Ugwe Mfalisayo jwangalola! Njosye chikombe nkati kaje ni paasa chipasalale. \p \v 27 “Ulaje uwe kukwenu ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo, ŵaulamba! Pakuŵa nkulandana ni malembe gagasililwe ni chokaa, nombe kwa paasa gakuwoneka kuŵa gambone, nambo nkati mwakwe gagumbele maupa ga ŵawe ni usakwa wejinji. \v 28 Iyoyopeyo ni ŵanyamwe kwa paasa nkuoneka ni ŵandu kuŵa ŵambone nambo nkati ngumbele ulamba ni ungalimate. \s Kulaga kukwika \r (Luka 11:47-51) \p \v 29 “Ulaje uwe kukwenu ŵakwiganya Malajisyo ni Mafalisayo, ŵaulamba! Nkugumba malembe ga ŵakulondola ŵa Akunnungu ni kugasalalisya malembe ga ŵandu ŵambone. \v 30 Nkutinji, ‘Tukaapali kalakala katema ka achambuje ŵetu, ngatukaŵe pamo mmaulajo ga ŵakulondola ŵa Akunnungu!’ \v 31 Kwakuŵecheta yeleyo nkulilosya mwachinsyene kuti ŵanyamwe ndi achiŵana ŵa aŵala ŵaŵauleje ŵakulondola ŵa Akunnungu. \v 32 Hayaga, mmalichisye masengo gaŵachokwele achambuje ŵenu! \v 33 Ŵanyamwe ŵa uŵelesi wa lijoka lya sumu! Chimmutuche chinauli ulamusi wa ku jehanamu? \v 34 Nipele lye ligongo lyo une ngumpelechela ŵanyamwe ŵakulondola ŵa Akunnungu, ŵandu ŵa lunda ni ŵakwiganya malajisyo, ŵane mwa ŵanyawo chimwaulaje ni kwaŵamba pa nsalaba, ni ŵane chimwapute ibokola mmajumba genu ga kupopelela ni kwasosa mmisi jinajose. \v 35 Nipele chileŵo chichiŵe kukwenu kwa ligongo lya miasi ja ŵandu ŵambone jajijitiche mu chilambo muno. Elo chitandile chiwa chi che Habili jwanganakola chileŵo mpaka chi che Sakalia, mwana ju che Balakia, jumwammuleje pa Nyuumba ja Akunnungu pasikati ja papaswela ni chilisa. \v 36 Isyene ngunsalila kuti, ŵandu ŵa uŵelesi u chalamulikwe kwa ligongo lya indu yi. \s Che Yesu yakuti pakuunonyela musi wa ku Yelusalemu \r (Luka 13:34-35) \p \v 37 “Yelusalemu! Ugwe Yelusalemu! Nkwaulaga ŵakulondola ŵa Akunnungu ni kwaputa maganga ŵelewo ŵaŵatumikwe kukwenu. Ana kalingwa nasachile kwasonganganya achiŵana ŵenu, mpela nguku ijikuti pakwasonganganya achiŵanagwe kusi kwa mapapiko gakwe, nambo mwakanile. \v 38 Ayaga nipele, nyuumba jenu chijisigale lisame pe. \v 39 Ngunsalila, ngamuumona sooni mpaka pachinchiti, ‘Akole upile jwele jwakwika mu liina lya Ambuje.’ ” \c 24 \s Che Yesu akuŵecheta yankati konasika kwa Nyuumba ja Akunnungu \r (Maliko 13:1-2; Luka 21:5-6) \p \v 1 Che Yesu ŵakopweche pa Nyuumba ja Akunnungu, ni paŵajaulaga, ŵakulijiganya ŵao ŵajaulile ni kwalosya majumba ga Nyuumba ja Akunnungu. \v 2 Che Yesu ŵaasalile, “Elo, gose gankugawona ga! Isyene ngunsalila kuti, ngapagwa liganga namuno limo lichilisigale pa line, kila chindu chichijonasikwe.” \s Kulaga ni kusauka \r (Maliko 13:3-13; Luka 21:7-19) \p \v 3 Che Yesu paŵatemi ku chitumbi cha Miseituni, ŵakulijiganya ŵajaulile pa chisyepela, ŵausisye, “Ntusalile ana gelega chigatyochele chakachi? Ni chimanyisyo chi chakutulosya kwika kwenu ni kumbesi kwa chilambo chino?” \v 4 Che Yesu ŵajanjile, “Nlilolechesye kuti akaika kunnambusya mundu. \v 5 Pakuŵa achajinji chakopochele aninkuti, une ndili Kilisito nombewo chachasoyasya ŵandu ŵajinji. \v 6 Chimpikane yankati ngondo ni kusongona yankati ngondo, nambo nkatojima, pakuŵa gelega gakusachilwa gatyochele kaje, nambo kumbesi kwakwe kukanaŵe. \v 7 Chilambo chimo chichiputane ni chine, umwenye umo chiuputane ni wine. Kosekose kuchichiŵa ni sala ni chindendemesi cha chilambo. \v 8 Aga ganagose ga gali mpela kutanda kwa chilungusi. \p \v 9 “Nipele chachintyosya kuti ansausye ni kummulaga. Chinchichimwa ni ŵandu ŵa ilambo yose ligongo lya liina lyangu. \v 10 Sooni, achajinji chachileche chikulupi chao, chachigalaukana ni kuchimana jwine ni jwine. \v 11 Chachikopochela ŵakulondola ŵa unami achajinji chiŵalambusye ŵandu ŵajinji \v 12 Ligongo lya winji wa ungalimate, unonyelo wa ŵandu ŵajinji chiuchinandupa. \v 13 Nambo jwalijose juchapililile mpaka kumbesi, jwelejo ni juchakulupuche. \v 14 Nambo, kukanaŵe kwika kumbesi, aji Ngani Jambone ja umwenye wa Akunnungu chijilalichikwe pa chilambo chose jiŵe umboni kwa ilambo yose. \s Kulaga kwakukulungwa \r (Maliko 13:14-23; Luka 21:20-24) \p \v 15 “Nipele, pachinchione ‘Chindu cha soni chachikusakasya Nyuumba ja Akunnungu’ chichaŵechetekwe ni che Danieli, jwakulondola jwa Akunnungu kuti chijimi peuto papaswela, ŵakusyoma amanyilile malumbo gakwe. \v 16 Pelepo, ŵaali ku Yudea autuchile kumatumbi. \v 17 Jwaali pachanya nyuumba akatuluka ni kwinjila nkati kukwigala chindu. \v 18 Jwaali ku migunda akauja panyuma kukwigala nguo jao. \v 19 Ulaje kukwao ŵele utachiŵa pachiilu ni ŵachajonjesye gele moŵa go! \v 20 Mpopele kuti kuutuka kwenu kunaŵe katema ka mbepo, atamuno Lyuŵa lya Kupumulila! \v 21 Pakuŵa kele katema ko chikupagwe kulaga kwakukulungwa kwati nganikupagwe chitandile kugumbikwa chilambo chino mpaka sambano, atamuno ngali pachikutyochele sooni. \v 22 Iŵaga gele moŵa go ngagakapunguchikwe, ngapagwa mundu jwakakulupwiche, nambo gele moŵa go chigapunguchikwe kwa ligongo lya ŵele ŵaŵasagulikwe. \p \v 23 “Nipele, kele katema ko mundu aikaga kunsalila, ‘Kilisito ali apa’ pane ‘Ali akuno,’ nkakulupilila. \v 24 Pakuŵa chachikopochela ŵanya kilisito ŵa unami ni ŵakulondola ŵa unami. Chachitenda imanyisyo yaikulungwa ni yakusimonjeka ya kwalambusya ŵandu yakombolekaga namose ŵasagulikwe ŵa Akunnungu. \v 25 Mpilikane, nanjamwiche chile kakanaŵe katema. \v 26 Nipele, ansalilaga kuti, ‘Nnole, ali mwipululu,’ nkajaula kweleko, pane ‘Nnole, ali munkati,’ nkakulupilila. \v 27 Pakuŵa, mpela njasi ijikuti kumesya kutyochela kungopochelo lyuŵa mpaka kulikutiŵila lyuŵa, iyoyo peyo ni ichijile kwika kwa Mwana jwa Mundu. \v 28 Pele pauli ntembo, ni patachisongangana achikapungu. \s Kwika kwa Mwana jwa Mundu \r (Maliko 13:24-27; Luka 21:25-28) \p \v 29 “Nambo nkumala kulaga kwa ge moŵa go, lyuŵa chilipilile, ni lwesi ngalulanguchisya, ni ndondwa sisipatuche kutyochela kwinani ni machili ga kwinani chigachitinganyika. \v 30 Nipele, chimanyisyo cha Mwana jwa Mundu chichioneche kwinani, pelepo ŵandu wose ŵa pa chilambo chalile, Chachimmona Mwana jwa Mundu ali nkwika pachanya maunde ga kwiunde, ni machili ni ukulu wekulungwa. \v 31 Nombe chachatuma achikatumetume ŵao ŵa kwinani ali akamulile mapenga ga kusona nnope, ni ŵanyawo chachasonganganya ŵandu ŵao uŵasagulikwe kutyochela mbande syose ncheche sya chilambo, chitandile aji mbesi ja kwinani mpaka aji mbesi ji. \s Chitagu cha nkuju \r (Maliko 13:28-31; Luka 21:29-33) \p \v 32 “Kwa chitela cha ntini nlijiganye achi chitagu chi, Paukutanda kola nyambi ni kusipuka masamba, ŵanyamwe nkumanyilila kuti katema ka chuuku kaŵandichile. \v 33 Iyoyo peyo ŵanyamwe pachingaone aga gose ga gali nkutendekwa, mmanyilile kuti katema ka une kuuja kaŵandichile. \v 34 Isyene ngunsalila, Au uŵelesi u ngaupita gakanaŵe kutendekwa aga gose ga. \v 35 Kwinani ni chilambo chiichipita, nambo maloŵe gangu ngagapita ng'o. \s Ngapagwa jwakumanyilila lyuŵa ni saa \r (Maliko 13:32-37; Luka 17:26-30,34-36) \p \v 36 “Nambo, yankati lyuŵa ni saa, ngapagwa ŵakuimanyilila chakachi chiikopochele, atamuno achikatumetume ŵa kwinani, atamuno Mwana, Atati jika pe ni ŵakumanyilila. \v 37 Pakuŵa yaitite mmoŵa ga che Nuhu, ni iyoyo ichichiŵa kwika kwa Mwana jwa Mundu. \v 38 Pakuŵa gele moŵa go, chikumba meesi chachikulungwa chikanaŵe, ŵandu ŵalyaga ni kung'wa, ni ŵalombelaga ni kulombwa, mpaka lye lyuŵa lyo che Nuhu paŵajinjile mu safina. \v 39 Nganamanyilila mpaka chikumba meesi pachaiche ni kwakumba wose. Ni iyoyo ichichiŵa kwika kwa Mwana jwa Mundu. \v 40 Kele katema ko ŵandu ŵaŵili chachiŵa ku ngunda, jumo chachijigalikwa ni jwine kulekwa. \v 41 Achakongwe ŵaŵili chachiŵa aninkusyaga, jumo chachijigalikwa ni jwine kulekwa. \v 42 Nipele, nlilolechesye, pakuŵa ngankumanyilila lyuŵa chi litaiche Ambuje wenu. \v 43 Nambo nkumbuchile lyeleli, kuti akaimanyi nsyene nyuumba katema chi jwawiyi pataiche, akachesisye, ngakajileche nyuumba jakwe jijonasikwe. \v 44 Kwalye ligongo lyo, ŵanyamwe nliŵiche chile, pakuŵa ngankumanyilila katema kachaiche Mwana jwa Mundu.” \s Katumetume jwakukulupilichika ni jwangakukulupilichika \r (Luka 12:41-48) \p \v 45 Che Yesu ŵapundile kuŵecheta, “Nipele nduni jwali jwakutumichila jwakukulupilichika ni lunda, jwati ambujegwe chammiche pachanya pa ŵandu ŵao, ŵape chakulya katema kakwe? \v 46 Jwana upile jwakutumichila jo pataiche ambujegwe juchansimane aninkutendekanya yeleyo. \v 47 Isyene ngunsalila, chachimmika jwele katumetume jo alindilile chipanje chakwe chose. \v 48 Nambo jwakutumichila aŵaga jwangalumbana atiji muntima mwakwe kuti, ‘Ambuje ŵangu akukaŵa kuuja,’ \v 49 ni kutanda kwaputa achikapolo achinjakwe ni kulya ni kung'wa pamo ni ŵakolelwa, \v 50 ambujegwe kapolo jula chachiika lyuŵa lyangakulilolela ni saa jangakujimanya. \v 51 Chachinjamuka wamba ni kummika mu mpingo umo ni ŵaulamba. Kweleko chikuŵe ni kulila ni kuchilimya meeno. \c 25 \s Chitagu cha achiŵali likumi \p \v 1 “Kele katema ko, Umwenye wa kwinani chiulandane ni achiŵali likumi ŵaŵajigele ibatali yao, ŵatyosile kwachingamila ambuje ŵa ulombela. \v 2 Nsano ŵao ŵaliji ŵakuloŵela ni nsano ŵaliji ŵakalamuka. \v 3 Ŵaŵaliji ŵakuloŵela ŵala ŵajigele ibatali yao, nambo nganajigala mauta ga akiba. \v 4 Nambo ŵele ŵaŵaliji ŵakalamuka ŵala ŵajigele mauta mu yupa pamo ni ibatali yao. \v 5 Pakuŵa ambuje ŵaulombela ŵakaŵile kwika, achiŵali ŵala wose ŵagwesele ni kugona. \v 6 Nambo sikati chilo nnope kwapali kunyokonya, ‘Nnole! Ambuje ŵaulombela akwika, njaule nkaachingamile.’ \v 7 Pelepo achiŵali ŵala wose ŵajimwiche, ŵaiŵisile chile ibatali yao. \v 8 Ŵele ŵakuloŵela ŵala ŵaasalile ŵakalamuka kuti, ‘Mtupe mauta genu kanandi pakuŵa ibatali yetu ikusimika.’ \v 9 Nambo ŵakalamuka ŵala ŵajanjile, ‘Ngagatukwana uwe ni ŵanyamwe! Mmbaya njaule kwa kusumisya nkalisumile mwachinsyene!’ \v 10 Nipele, ŵele achiŵali ŵakuloŵela wo paŵajawile kusuma mauta, ambuje ŵaulombela ŵaiche, ni achiŵali ŵaŵaliŵisile chile ŵajinjile pamo nawo mu nyuumba ja ulombela ni nnango waugalikwe. \v 11 Kanyuma achiŵali ŵane ŵala ŵaiche, ŵaaŵilasile, ‘Achimwene, achimwene, ntuugulile!’ \v 12 Nambo ŵelewo ŵajanjile, ‘Ngunsalila isyene, ngangummanyilila ŵanyamwe.’ ” \v 13 Nipele, Che Yesu ŵatite, “Nlilolechesye, pakuŵa ngankumanyilila lyuŵa atamuno saa pachaiche Mwana jwa Mundu. \s Chitagu cha ŵakutumichila ŵatatu \r (Luka 19:11-27) \p \v 14 “Pakuŵa Umwenye wa kwinani uli mpela mundu jwasachile kwaula ulendo, ŵaaŵilasile ŵakutumichila ŵao ni kwalechela chipanje chakwe. \v 15 Ŵampele kila jumo ichaikombole, jumo maunjili nsano ga mbiya, ni jwine maunjili gaŵili ni jwine liunjili limo, ni ŵajawile. \v 16 Nipele, juŵapochele mbiya maunjili nsano ŵajawile kukusumisya malonda ni ŵapatile mbiya sine maunjili nsano. \v 17 Ilaila juŵapochele mbiya maunjili gaŵili jula, ŵapatile sine maunjili gaŵili. \v 18 Nambo jwele juŵapochele mbiya liunjili limo jula, ŵajawile, ni kusola lisimbo paasi, ni ŵasisile mbiya ja achimwene jwao. \p \v 19 “Pagapite moŵa gamajinji, achimwene jwa ŵakutumichila ŵala ŵausile, ni ŵatandite kuŵalanjila mbiya sisyatumiche ni mbiya sisyapatikene mu mbiya syakwe. \v 20 Katumetume juŵapochele mbiya maunjili nsano ŵaiche ali ajigele gane nsano, ŵaasalile, ‘Achimwene, mwambele maunjili nsano ga mbiya, nnole, nyonjechesye maunjili gane nsano.’ \v 21 Achimwene jwao ŵansalile jwelejo kuti, ‘Yambone, jwakutumichila jwambone ni jwakukulupilichika. Ndi jwakukulupilichika kwa indu yainandi pe, chinampe yejinji. Njise kukusengwa pamo ni achimwene jwenu.’ \p \v 22 “Sooni jwakutumichila juŵapochele mbiya maunjili gaŵili ŵaiche, ŵatyosisye mbiya sine maunjili gaŵili gagajonjechekwe, ŵatite, ‘Achimwene, mwambele mbiya maunjili gaŵili. Nnole, mbatile sine maunjili gaŵili gagajonjechekwe.’ \v 23 Achimwene jwao ŵansalile jwelejo kuti, ‘Yambone, jwakutumichila jwambone ni jwakukulupilichika. Ndi jwakukulupilichika kwa indu yainandi pe, chinampe yejinji. Njise kukusengwa pamo ni achimwene jwenu.’ \p \v 24 “Nambo juŵapochele mbiya liunjili limo jula ŵaiche, ŵatite, ‘Achimwene, nguimanyilila kuti mwe ndi ŵakulimba, mmweji nkugungula pa nganimpande, ni kusonganganya panganimmisa. \v 25 Najogwepe, najisisile mbiya jenu paasi. Nipele njigale mbiya jenu.’ \p \v 26 “Achimwene jwao ŵanjanjile, ‘Mwe ndi jwakutumichila jwangalumbana ni jwa ulesi! Nkuumanyilila kuti une ngugungula panganimbande, ni kusonganganya panganimisa. \v 27 Nipele yammajile kujiŵika mbiya jangu mu nyuumba ja kugosela mbiya, none pachiiche ngajijigele jajili jangu ni chakonjecheka chakwe! \v 28 Munsumule mbiya jo mumpe jwakwete mbiya maunjili likumi. \v 29 Pakuŵa, jwali ni chindu chapegwe ni konjechekwa. Nambo jwanganakola chindu, ata chele chakwete cho chichijigalikwe. \v 30 Yankati jwakutumichila jwangaikanacho chakonjecheka, mumponye paasa ku chipi! Kweleko chikuŵe ni kulila ni kuchilimya meeno.’ ” \s Kulamula kwa mbesi \p \v 31 “Katema kachaiche Mwana jwa Mundu mu ukulu wakwe ni achikatumetume ŵa kwinani wose ali pamo nawo, pelepo chachitama pa chitengu chao cha umwenye chachili ni ukulu. \v 32 Ŵandu ŵa ilambo yose chasongangane mmbujo mwao, nombe chachalekanganya ŵandu mpela ŵakuchinga yakuti pakusilekanganya ngondolo ni mbusi. \v 33 Chaachisiŵika ngondolo yaani ŵandu ŵambone kundyo kwakwe ni mbusi yaani ŵandu ŵangalumbana kunchiji kwakwe. \p \v 34 “Nombe Mwenye chiŵasalile ŵaali ŵa kundyo kwakwe kuti, ‘Njise ŵanyamwe ŵampegwile upile ni Atati ŵangu, mpochele umwenye ŵampanganyichisye chile chitandile kugumbikwa chilambo. \v 35 Pakuŵa jangwete sala ni ŵanyamwe mwambele chakulya ni jangwete njota ni ŵanyamwe mwambele meesi ni naliji jwannendo ni ŵanyamwe mwambochele mmajumba genu. \v 36 Naliji matakope, ŵanyamwe mwandakwisye ni naliji jwakulwala ŵanyamwe mwaaiche kukuunola ni naliji jwantawe ŵanyamwe mwanyimajimile.’ \v 37 Pelepo, ŵandu ŵakupanganya yaili yambone paujo pa Akunnungu chiŵajanje mwenye kuti, ‘Ambuje, ana chakachi twambweni ŵa sala ni kumpa chakulya, pane jinkwete njota ni kung'wesya meesi? \v 38 Ana chakachi twammweni nli jwannendo ni kumpochela, pane matakope ni kuntakusya? \v 39 Chakachi twammweni ndi nkulwala pane jwantawe ni kwika kukunnola?’ \v 40 Mwenye chiŵajanje, ‘Ngunsalila isyene, chachilichose chimwantendele jumo jwa ŵanyaŵa achalongo ŵangu achanandi, mwandendele une.’ \p \v 41 “Nipele chiŵasalile ŵele ŵaali kunchiji kwao, ‘Ntyoche mmbujo mwangu ŵanyamwe ŵankwete malweso! Njaule ku mooto moŵa gose pangali mbesi wangasimika, wauŵichikwe chile kwa ligongo lya Shetani ni achikatumetume ŵakwe. \v 42 Pakuŵa jangwete sala nganimumba chakulya, jangwete njota nganimumba meesi. \v 43 Naliji jwannendo nganimumbochela mmajumba genu ni panaliji matakope nganimumba nguo ni nalwalaga ni nataŵikwe nganinnyika kukulola.’ \p \v 44 “Pelepo nombe chajanje, ‘Ambuje, ana chakachi twammweni ndi jinkwete sala ni njota, ni ndi jwannendo pane matakope, ni ndi nkulwala pane jwantaŵikwe, nowe nganitunkamusya?’ \v 45 Mwenye chajanje, ‘Ngunsalila isyene, kila pamwakanaga kumpanganichisya gelega jumo jwa ŵanyaŵa achanandi ŵa, mwakanile kuumbanganichisya une.’ \v 46 Nipele, ŵanyaŵa chajaule kumasausyo moŵa gose pangali mbesi, nambo ŵandu ŵakupanganya yaili yambone paujo pa Akunnungu chajaule ku umi wa moŵa gose pangali mbesi.” \c 26 \s Majilano ga kwaulaga Che Yesu \r (Maliko 14:1-2; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53) \p \v 1 Che Yesu paŵamalisisye kuŵecheta gelego gose, ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao, \v 2 “Nkumanyilila kuti pachigamale moŵa gaŵili chichiŵe chindimba cha Pasaka, ni Mwana jwa Mundu chakatyosyekwe kuti aŵambikwe pa nsalaba.” \p \v 3 Katema ko achakulu ŵa mbopesi ni achakulu ŵa ŵandu ŵasimene pa nsana wa nyuumba ja Jwankulu Jwambopesi jwaŵilanjikwe che Kayafa. \v 4 Ŵajilene ichajile pa kwakamula Che Yesu kwa malindi ni kwaulaga. \v 5 Nambo ŵatite chele chindu chinatyochele katema ka lyuŵa lya chindimba cha Pasaka, ngakaŵa chikutyochele kutindiganya pa ŵandu. \s Che Yesu akupakaswa mauta ku Besania \r (Maliko 14:3-9; Yohana 12:1-8) \p \v 6 Che Yesu paŵaliji ku Besania, ku nyuumba ji che Simoni, juŵalamile matana. \v 7 Jwankongwe jumo juŵaliji ni chuupa chachikolochekwe ni liganga lya alabasta chachili ni mauta ga kununjila nnope ni ga ndalama jajikulungwa, ŵaichilile Che Yesu paŵatemi kulya chakulya, ŵajitile mauta muntwe. \v 8 Ŵakulijiganya ŵao paŵaiweni yele ŵatumbile, ŵatite, “Awu uwonasi u wa chichi? \v 9 Aga mauta ga ngati gakasumichikwe kwa mbiya jekulungwa, ni kupegwa ŵakulaga.” \p \v 10 Che Yesu ŵasimanyilile ng'anisyo syao, ŵaasalile, “Ligongo chi nkunsausya jwankongwe jo? Jwele atesile yambone kukwangu.” \v 11 Ŵakulaga alinji moŵa gose ni ŵanyamwe, nambo une nguuŵa ni ŵanyamwe moŵa gose. \v 12 Aju jwankongwe ju anyitilile pa chiilu mauta ga kununjila kuti amiche chile kwa masiko gangu. \v 13 Ngunsalila isyene, papali pose pa chilambo pano patachilalichila Ngani Jambone ji, achi chatesile jwankongwe ju chichisalichikwe kwa kunkumbuchila. \s Che Yuda akukunda kwagalauka Che Yesu \r (Maliko 14:10-11; Luka 22:3-6) \p \v 14 Nipele, che Yuda Isikaliote, jumo jwa likumi ni ŵaŵili ŵala, ŵajawile kwa achakulu ŵa mbopesi, \v 15 ŵausisye, “Ana chimuumbe ichichi nannyichisyaga Che Yesu kukwenu?” Ŵaŵalanjile ipande selasini ya feza. \v 16 Chitandile kele katema ko che Yuda ŵasosaga lipesa lya kwaichisya kukwao. \s Che Yesu ni ŵakulijiganya ŵao akulya chakulya cha Pasaka \r (Maliko 14:12-21; Luka 22:7-13,21-23; Yohana 13:21-30) \p \v 17 Lyuŵa limo likanaŵe lyuŵa lya chindimba cha mikate jangatagwa amila, ŵakulijiganya ŵajaulile Che Yesu ni kwausya, “Ana kwapi nkusaka tukankolochesye chakulya cha Pasaka?” \v 18 Ŵajanjile, “Njaule mmusi kwa mundu jumpepe, nkansalile, ‘Jwakwiganya akuti, katema kangu kaiche, chindye chakulya cha Pasaka kumangwenu pamo ni ŵakulijiganya ŵangu.’ ” \v 19 Ŵakulijiganya ŵala ŵatesile mpela iŵatite pakusalilwa ni Che Yesu, ŵakolosisye chakulya cha Pasaka. \p \v 20 Ligulo, Che Yesu ŵatemi pakulila chakulya pamo ni ŵakulijiganya ŵao kumi na mbili. \v 21 Paŵalyaga, Che Yesu ŵatite, “Ngunsalila isyene, jumo jwenu chakang'alauche.” \v 22 Ŵakulijiganya ŵasupwiche nnope, ŵatandite kuusya jumo jumo, “Ambuje! Uli, ndili une?” \v 23 Che Yesu ŵajanjile, “Juchakatoŵele nkate mumbale pampepe ni une jujojo ni juchakang'alauche. \v 24 Elo, Mwana jwa Mundu chawe mpela Malembelo ga Akunnungu igakuti pakusala, nambo ulaje kwa jwelejo juchakangalauche Mwana jwa Mundu! Ikaliji mmbaya ngakapagwe jwele mundu jo.” \p \v 25 Che Yuda, juŵangalawiche, ŵausisye, “Jwakwiganya! Ndili une?” Che Yesu ŵajanjile, “Ugwe mmechete.” \s Chakulya cha Ambuje \r (Maliko 14:22-26; Luka 22:14-20; 1 Ŵakolinto 11:23-25) \p \v 26 Paŵalyaga, Che Yesu ŵaujigele nkate, ŵatogolele Akunnungu, ŵaugaŵenye, ŵapele ŵakulijiganya ŵao achitiji, “Njigale ndye, achi ni chiilu changu.” \v 27 Nipele ŵachijigele chikombe cha divai, ŵatogolele, ŵapele achitiji, “Nng'welele achi ŵanawose, \v 28 pakuŵa aji ni miasi jangu ja lilangano jajikwitika kwa ligongo lya ŵajinji kwa kwalechelesya sambi. \v 29 Nambo ngunsalila kuti nguung'wa sooni divai ja sabibu mpaka paching'we jasambano pamo ni ŵanyamwe mu umwenye wa Atati ŵangu.” \p \v 30 Paŵamasile kwimba lujimbo lwa kulapa, ŵatyosile, ŵajawile kuchikwesya cha Miseituni. \s Che Yesu akusala kuti chakanikwe ni che Petulo \r (Maliko 14:27-31; Luka 22:31-34; Yohana 13:36-38) \p \v 31 Nipele Che Yesu ŵaasalile sooni, “Chilo cha lelo jino, ŵanyamwe ŵanawose chinchimwe ni une, pakuŵa Malembelo ga Akunnungu gakuti, ‘Chinampute jwakuchinga ni mpingo wa ngondolo chipwilingane.’ \m \v 32 Nambo pachimale kusyuka, chinannongolele ku Galilaya.” \v 33 Che Petulo ŵaasalile Che Yesu, “Nachiŵamuno ŵanawose chachimwe ni mmwe ni kunneka, nambo une ngali pachinanneche.” \v 34 Che Yesu ŵansalile che Petulo, “Ngunsalila isyene, chilo chino jikanaŵe kutongola tambala, chimungane katatu.” \v 35 Che Petulo ŵatite, “Iŵaga chingawe pamo nomwe, ngasinankana.” Ŵakulijiganya ŵane ŵala ŵanawose ŵatite iyoyo. \s Che Yesu akupopela ku Getesemane \r (Maliko 14:32-42; Luka 22:39-46) \p \v 36 Nipele Che Yesu ŵajawile pamo nawo kwiuto kwakukuŵilanjikwa ku Getesemane, ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao kuti, “Ntame apano une ngwaula ako kukupopela.” \p \v 37 Ŵalongene nawo che Petulo pamo ni ŵanache ŵaŵili ŵa chilume ŵa che Sebedayo, ŵatandite kusupuka nnope ni kulagasika. \v 38 Pelepo ŵaasalile, “Ngusupuka nnope muntima mpaka chiŵandi kuwa. Ntame apano ni nchesye pamo ni une.” \v 39 Nipele, ŵajawile mmbujo kanandi, ŵagwile manguku, ŵapopele achitiji, “Atati ŵangu, iŵaga ikukomboleka, achi chikombe cha malagasyo chimbite, nambo ngaŵa kwa kusaka une, nambo iŵe mpela inkuti pakusaka mmwe.” \v 40 Ŵajaulile ŵakulijiganya ŵala, ŵasimene agonile, ŵaasalile che Petulo, “Ana uli, nganinkombola kuchesya pamo ni une atamuno saa jimope? \v 41 Nchesye ni kupopela kuti nkaika kwinjila nkulinjikwa. Mbumu jikusaka nambo chiilu changali machili.” \p \v 42 Che Yesu ŵajawile sooni kaaŵili kukupopela, “Atati ŵangu, iŵaga ngaikomboleka achi chikombe cha malagasyo chipite pangang'welela une, nipele, chinkusaka chitendekwe.” \v 43 Ŵajaulile sooni ŵakulijiganya ŵao, ŵasimene agonile, pakuŵa meeso gao gatopelwe ni lugono. \p \v 44 Nipele ŵalesile, ŵajawile sooni kukupopela kaatatu kwa maloŵe galagala. \v 45 Nipele ŵajaulile ŵakulijiganya ŵala, ŵaasalile, “Ana uli, chiŵela nli mu lugono ni kupumulila? Nnole katema kasyene kaiche, ni Mwana jwa Mundu chatajikwe mmakono mwa ŵandu ŵa sambi. \v 46 Njime, twende. Nnole! Akwika jwakuung'alauka.” \s Che Yesu akukamulwa \r (Maliko 14:43-50; Luka 22:47-53; Yohana 18:3-12) \p \v 47 Nipele, Che Yesu paŵaliji nkuŵecheta nawo, ŵaiche che Yuda, jumo jwa ŵakulijiganya kumi na mbili ŵala. Pamo nawo ŵaiche ŵandu ŵajinji ali ajigele mapanga ni imbonga ŵaŵatumikwe ni achakulu ŵambopesi ni achakulu ŵa ŵandu. \v 48 Juŵasachile kungalauka Che Yesu jo, ŵapele chimanyisyo kuti, “Juchinankomasye kwa kwakunnonyela ni jujojo, munkamule.” \v 49 Che Yuda ŵammandichile Che Yesu, ŵaasalile, “Ngunkomasya jwakwiganya!” Nipele ŵankomasisye kwa kwakumbata. \v 50 Che Yesu ŵansalile, “Ambusanga, ntende chinnyichile.” Pelepo ŵaiche ŵandu ŵala, ŵankamwile Che Yesu ni kwaŵika paasi pa ulamusi wao. \p \v 51 Jumo jwa ŵaŵaliji pamo ni Che Yesu ŵalisolomwele lipanga lyakwe, ŵamputile kapolo jwa Jwankulu Jwambopesi, ŵankatile liwiwi. \v 52 Pelepo Che Yesu ŵansalile jwejo, “Mmusye upanga wenu mwigonelo mwakwe, pakuŵa jwalijose jwakuulaga ni lipanga, chaulajikwe ni lipanga. \v 53 Uli ana ngankwimanyilila kuti ngukombola kwaŵenda Atati ŵangu ni kuumbelechela kupunda ŵangondo mipingo kumi na mbili ŵa achikatumetume ŵa kwinani? \v 54 Nambo chigamalile chinauli Malembelo ga Akunnungu gagakuti ikuŵajilwa kuwa?” \p \v 55 Katema kakoko Che Yesu ŵausalile mpingo wa ŵandu uŵaiche kukwakamula, “Uli nnyiche kukungamula kwa mapanga ni imbonga mpela ndili mundu jwangangugakamulichisya malajisyo? Moŵa gose naliji pa Nyuumba ja Akunnungu njijiganyaga, nambo nganimungamula! \v 56 Nambo aga gose ga gatendekwe pakuti gamalile malembelo ga ŵakulondola ŵa Akunnungu.” Pelepo ŵakulijiganya ŵanawose ŵalesile, ŵatisile. \s Che Yesu akwauswa kunkungulu \r (Maliko 14:53-65; Luka 22:54-55,63-71; Yohana 18:13-14,19-24) \p \v 57 Nipele, ŵele ŵandu ŵaŵankamwile Che Yesu ŵanjawisye ku nyuumba ji che Kayafa juŵaliji Jwankulu Jwambopesi, kuŵasongangene ŵakwiganya Malajisyo ni achachekulu. \v 58 Che Petulo ŵankuiye kwa kutali mpaka mu lutenje lwa Jwambopesi Jwankulu, ŵajinjile nkati pamo ni ŵakulindilila kuti alole ichikatendekwe. \p \v 59 Nipele, achakulu ŵambopesi ni nkungulu wose ŵausosile umboni wa unami kuti akombole kumbulaga Che Yesu. \v 60 Nambo nganapata umboni wauli wose, nachiŵamuno ŵaiche ŵandu ŵajinji ŵa unami. Kumbesi kwakwe ŵaiche ŵandu ŵaŵili. \v 61 Ŵatite, “Aju mundu ju ŵatite, ‘Ngukombola kujigumula Nyuumba ja Akunnungu ni kujitaŵa sooni kwa moŵa gatatu.’ ” \v 62 Jwambopesi Jwankulu ŵajimi, ŵammusisye Che Yesu, “Ana ngankwanga liloŵe? Ana ŵandu ŵa akummechetela chichi?” \v 63 Nambo Che Yesu ŵatemi ji. Jwambopesi Jwankulu ŵansalile, “Ngunnumbisya kwa Akunnungu ŵaali ŵajumi, ntusalile naga isyene mmwe ni Kilisito, Mwana jwa Akunnungu!” \v 64 Che Yesu ŵanjanjile, “Mmwe mmechete! Nambo ngunsalila kuti, chitandile sambano chimumbone Mwana jwa Mundu ali atemi kundyo kwa Ambuje ŵa machili, chimumbone iyoyo achiikaga pa maunde ga kwinani.” \p \v 65 Pelepo, Jwambopesi Jwankulu ŵapapulenye nguo syao, ŵatite, “Ŵatukene Akunnungu! Uli tukuusaka sooni umboni nkati jweleju? Sambano mpilikene yatite pakwatukana Akunnungu. \v 66 Ŵanyamwe nkuti uli?” Ŵanyawo ŵanjanjile, “Aŵajilwe kuwa!” \v 67 Nipele ŵansunile mata ku meeso, ŵamputile. Ŵane ŵamputile majanda palijeje, \v 68 achitiji, “Nlondole, alakwe Kilisito Jwakuwombola, ŵaani ŵamputile!” \s Che Petulo akwakana Che Yesu \r (Maliko 14:66-72; Luka 22:56-62; Yohana 18:15-18,25-27) \p \v 69 Che Petulo ŵatemi paasa mu lutenje. Nipele, jwakutumichila jumo jwankongwe ŵanjaulile, nikuti, “Alakwe mwaliji pampepe ni Che Yesu jwa ku Galilaya.” \v 70 Nambo che Petulo ŵakanile mmbujo mwa ŵanawose achitiji, “Ngangumanyilila inkuŵecheta yo.” \v 71 Paŵakopokaga paasa, katumetume jwine jwankongwe ŵammweni, ŵaasalile uŵaliji pelepo kuti, “Mundu ju ŵaliji pamo ni Che Yesu jwa ku Nasaleti.” \v 72 Che Petulo ŵakanile sooni kwa kulumbilila, “Ngangummanyilila mundu ju.” \v 73 Kanyuma kanandi, ŵandu ŵaŵaliji pelepo ŵajaulile che Petulo, ŵansalile, “Kusyene, mmwe nomwe nli jumo jwakwe, pakuŵa uŵechete wenu ukummanyisya.” \v 74 Pelepo che Petulo ŵatandite kulumbilila kwakulilwesya achitiji, “Ngangummanyilila mundu ju!” Katema kakoko tambala jatongwele. \v 75 Che Petulo ŵagakumbuchile maloŵe gaŵasalilwe ni Che Yesu kuti, “Chimungane katatu, jikanaŵe kutongola tambala.” Nipele, ŵatyosile paasa, ŵalisile nnope. \c 27 \s Che Yesu akujigalikwa ku Che Pilato \r (Maliko 15:1; Luka 23:1-2; Yohana 18:28-32) \p \v 1 Pakwachele, achakulu ŵambopesi ni achakulu ŵa ŵandu ŵajilene ichajile pakwaulaga Che Yesu. \v 2 Ŵataŵile magwedegwede, ŵanjigele, ŵampeleche ku che Pilato, jwankulu jwa Chiloma. \s Chiwa chi che Yuda \r (Masengo 1:18-19) \p \v 3 Pelepo, che Yuda juŵangalawiche, paŵaiweni kuti Che Yesu amasile kulamulikwa, ŵalilasiche muntima, ŵausisye kwa achakulu ŵambopesi ni achakulu ŵa ŵandu ipande selasini ya feza. \v 4 Ŵaasalile, “Leŵile kwa kuntyosya mundu jwangali ni sambi aulajikwe.” Nambo ŵele ŵanyawo ŵatite, “Yeleyo ili yetuwe? Chimmanyilile mwasyene.” \v 5 Nombejo ŵaponyele feza sila pa Nyuumba ja Akunnungu, ŵakopweche paasa, ŵajawile kukulitaŵilila. \v 6 Achakulu ŵambopesi ŵasijigele feza sila, nikuti, “Ngalumbana kusiŵika kwa jwakugosa feza sya Nyuumba ja Akunnungu pakuŵa sili feza sisyapatikene kwa kuulaga.” \v 7 Nipele, ŵajilene, ŵasumile ngunda wa lilongo kuti paŵe pakwasichila achalendo. \v 8 Nipele, mpaka lelo jino wele ngunda wo ukuŵilanjikwa ngunda uwasumikwe kwa feza sisyapatikene kwa kuulaga. \p \v 9 Kwa yeleyo maloŵe gaŵaŵechete che Yelemia jwakulondola jwa Akunnungu gamalile gagakuti, “Ŵajigele ipande selasini ya feza, malinga ni malipilo gaŵajilene Ŵaisilaeli kulipa kwa ligongo lyao. \v 10 Feza syo ŵasumile ngunda wa lilongo, mpela iŵanajisye Ambuje.” \s Che Pilato akwausya Che Yesu mausyo \r (Maliko 15:2-5; Luka 23:3-5; Yohana 18:33-38) \p \v 11 Che Yesu ŵajimi mmbujo mwa jwankulu jwa chilambo. Nipele, jwankulu jwa Chiloma ŵammusisye, “Ana mmwe ni Mwenye jwa Ŵayahudi?” Che Yesu ŵanjanjile, “Mmwe mmechete.” \v 12 Nambo achakulu ŵambopesi ni achachekulu paŵammechetelaga, nganajanga. \v 13 Nipele che Pilato ŵammusisye, “Ana ngankupilikana ganagose gele gakummechetela go?” \v 14 Nambo Che Yesu nganajanga namose liloŵe limo, jwankulu jwa Chiloma jo ŵasimosile nnope. \s Che Yesu akulamulikwa kuwa \r (Maliko 15:6-15; Luka 23:13-25; Yohana 18:39-19:16) \p \v 15 Yasyoŵeleche jwankulu jwa Chiloma kwagopolela Myahudi jumo jwataŵikwe juŵansachile katema ka chindimba cha Pasaka. \v 16 Kele katema ko paliji ni jwantawe juŵamanyiche nnope, liina lyakwe che Balaba. \v 17 Nipele, paŵasongangene ŵandu pamo, che Pilato ŵausisye, “Ana nkusaka nangopole jwapi mwa ŵele ŵaŵili, che Balaba pane Che Yesu jwakuŵilanjikwa Kilisito?” \v 18 Pakuŵa ŵaimanyilile kuti ŵantyosisye kwa ligongo lya wiu. \p \v 19 Che Pilato paŵatemi pa chitengu cha kulamulila, ŵankwawo ŵaichenawo utenga wanti, “Nkalipasyapasya kutenda chachili chose nkati jwele mundu jwambone jo, pakuŵa lelo lasile mu sagamisi kwa ligongo lyakwe.” \p \v 20 Nambo achakulu ŵambopesi ni achakulu ŵane ŵanyenjile ŵandu kuti ŵaŵende agopolwe che Balaba ni ŵaulaje Che Yesu. \v 21 Che Pilato ŵausisye ŵanyawo, “Nkunsaka jwapi nangopolele mwa ŵele ŵaŵili ŵa?” Ŵajanjile, “Che Balaba!” \p \v 22 Che Pilato ŵausisye ŵanyawo, “Sano, naatende chichi Che Yesu jwakuŵilanjikwa Kilisito?” Ŵanawose ŵatite, “Mwaŵambe pa nsalaba!” \p \v 23 Nambo che Pilato ŵausisye, “Ligongochi? Ungalumbana chi watesile?” Ŵanyawo ŵanyanyisye achitiji, “Mwaŵambe pa nsalaba!” \p \v 24 Nipele, che Pilato paŵaiweni kuti ngakukombola kupanganya chachili chose nambo kutindiganya kukutanda, ŵajigele meesi ni kunaŵa makono mmbujo pa ŵandu ni ŵatite, “Une ngangulipasyapasya nkati chiwa cha aju mundu ju, chinyimanyilile mwachinsyene.” \v 25 Ŵandu ŵanawose ŵatite, “Miasi jao jiŵe pachanya petu ni achiŵana ŵetu!” \v 26 Nipele che Pilato ŵagopolele che Balaba kutyochela mu nyuumba jakutaŵilwa, nambo paŵamasile kumputa Che Yesu ibokola ŵantyosisye kukwaŵamba pa nsalaba. \s Ŵangondo akuntendela chanache Che Yesu \r (Maliko 15:16-20; Yohana 19:2-3) \p \v 27 Nipele ŵangondo ŵa jwankulu jwa Chiloma ŵanjinjisye Che Yesu nkati likome, wansyungwile mpingo wose. \v 28 Ŵammusile nguo syao, ŵammwasisye mwinjilo wechejeu wa chimwenye. \v 29 Nipele ŵakolosiye chindu mpela singwa ja miiŵa, ŵammwasisye mu ntwe, sooni ŵammichile nnasi kundyo. Ŵatindiŵele mmbujo mwao ni kuntendela chanache achitiji, “Tukunkomasya Mwenye jwa Ŵayahudi!” \v 30 Ŵansunile mata, ŵaujigele nnasi ula ni kumputa mu ntwe. \v 31 Paŵamasile kuntendela chanache, ŵammusile mwinjilo ula ni kuntakusya nguo syao, nipele ŵampeleche kukwaŵamba pa nsalaba. \s Che Yesu akuŵambikwa pa nsalaba \r (Maliko 15:21-32; Luka 23:26-43; Yohana 19:17-27) \p \v 32 Paŵajaulaga, ŵansimene mundu jumo liina lyakwe che Simoni jwa musi wa ku Kulene, ŵankanganichisye kujigala nsalaba u Che Yesu. \v 33 Paŵaiche peuto papakuŵilanjikwa Goligota, malumbo gakwe, peuto pa Chikalakasa cha Ntwe, \v 34 ŵampele divai jewanganye chindu chakuŵaŵa kutyosya kupeteka. Nambo Che Yesu nkupasya pe ŵakanile kung'wa. \p \v 35 Ŵaŵambile pa nsalaba, nipele ŵagaŵene nguo syao kwakutendela gudugudu. \v 36 Ŵatemi pepala, ŵaliji nkwalindilila. \v 37 Pachanya ntwe wakwe pa nsalaba ŵaŵisile chibao cha maloŵe gagalembekwe, “Aŵa ni Che Yesu, Mwenye jwa Ŵayahudi.” \v 38 Paliji ni ŵachiswamba ŵaŵili ŵaŵambikwe pamo nawo, jumo kunchiji ni jwine kundyo. \p \v 39 Ŵandu ŵaŵapitaga pelepo ŵantukene achipukunyaga mitwe jao nikuti, \v 40 “Mmwe jumwatite kuti nkukombola kujigumula Nyuumba ja Akunnungu ni kujitaŵa kwa moŵa gatatu. Sambano nlikulupusye mwasyene. Iŵaga mmwe ndi Mwana jwa Akunnungu, ntuluche pa nsalaba po!” \v 41 Iyoyo peyo achakulu ŵambopesi pamo ni ŵakwiganya malajisyo ni achachekulu ŵantendele chanache achitiji, \v 42 “Ŵakulupwisye ŵane, nambo asyene ngakukombola kulikulupusya! Iŵaga ŵele ali Mwenye jwa Ŵaisilaeli! Sambano atuluche pa nsalaba po, noweji tutwakulupile. \v 43 Ŵaakulupilile Akunnungu ni kuŵecheta kuti ŵele ali Mwana jwa Akunnungu, nipele, iŵaga Akunnungu akunsaka ŵakulupusye sambano.” \p \v 44 Iyoyo peyo ŵeŵala uŵaŵambikwe pamo nawo pa nsalaba nombe ŵantukene. \s Chiwa chi Che Yesu \r (Maliko 15:33-41; Luka 23:44-49; Yohana 19:28-30) \p \v 45 Chitandile lyuŵa pantwe mpaka saa tisa, chilambo chose chaliji chipi. \v 46 Pajaiche saa tisa Che Yesu ŵalisile kwa liloŵe lyekulungwa, “Eloi, Eloi, lama sabakitani?” Malumbo gakwe, “Akunnungu ŵangu, Akunnungu ŵangu, kwachichi mulesile?” \v 47 Nambo ŵandu ŵane ŵaŵajimi pele paŵapilikene yele ŵatite, “Akwaŵilanga che Elia.” \v 48 Jumo jwao ŵautwiche, ŵajigele lidodoki ni kunyoya mu divai jakuipa, ŵajiŵisile mu nnasi, ŵapele ang'we. \v 49 Ŵane ŵatite, “Nnindilile tulole iŵaga che Elia chaiche kukwakulupusya.” \p \v 50 Nipele, Che Yesu ŵalisile sooni kwa liloŵe lyekulungwa, ŵajasiche. \p \v 51 Pelepo nguo ja lusasa ja Nyuumba ja Akunnungu japapwiche pambindikati, kutyochela mwinani mpaka paasi, chilambo chatinganyiche ni lwala syapalwiche. \v 52 Malembe gaunukwiche ni iilu ya ŵandu ŵajinji ŵa Akunnungu ŵaŵajasiche ŵasyuchikwe. \v 53 Nombewo ŵakopweche mmalembe, ni Che Yesu paŵamasile kusyuka, ŵajinjile mu mmusi wa Akunnungu, yaani Yelusalemu, ni ŵandu ŵajinji ŵaweni. \p \v 54 Nipele, jwankulu jwa ŵangondo ni ŵangondo ŵane ŵaŵaliji pamo nawo achinlindililaga Che Yesu paŵachiweni chilambo chininkutinganyika ni gagakopochele gala, ŵajogwepe nnope, ŵatite, “Isyene aju mundu ju ŵaliji Mwana jwa Akunnungu.” \p \v 55 Pelepo paliji ni achakongwe ŵajinji ŵaŵalolechesyaga kwakutali. Ŵanyawo ni ŵeŵala ŵaŵankuiye Che Yesu kutyochela ku Galilaya ni kwatumichila. \v 56 Mwa ŵele ŵanyawo ŵaliji che Maliamu jwa musi wa ku Magidala ni che Maliamu achikulugwe che Yakobo ni che Yusufu, pamo ni achikulu ŵa ŵanache ŵa che Sebedayo. \s Masiko gi Che Yesu \r (Maliko 15:42-47; Luka 23:50-56; Yohana 19:38-42) \p \v 57 Pakwaswele, ŵaiche mundu jumo jwa chipanje jwa musi wa ku Alimataya liina lyao che Yusufu, nombejo jwaliji jwakulijiganya jwa Che Yesu. \v 58 Ŵajawile kwa che Pilato, ŵaŵendile apegwe chiilu chi Che Yesu. Che Pilato ŵalamwile kuti apegwe. \v 59 Che Yusufu ŵachijigele chiilu chila, ŵachiŵijilile nguo jeswela mbee jajili jasambano, \v 60 Che Yusufu ŵachiŵisile chiilu chi Che Yesu mu lilembe lyasambano liŵasepile palwala kwa ligongo lyakwe nsyene. Nipele, ŵaligalambulile liganga lyekulungwa pa nnango wa lilembe ni kutyoka. \v 61 Che Maliamu jwa musi wa ku Magidala ni che Maliamu ŵane ŵala ŵatemi aninkulolechesya ku lilembe. \s Lilembe likulindililwa \p \v 62 Malaŵi jakwe, yaani lyuŵa lyakuliŵika chile kwa ligongo lya Lyuŵa lya Kupumulila, achakulu ŵambopesi ni Mafalisayo ŵajaulile che Pilato, \v 63 Ŵatite, “Achimwene, tukukumbuchila kuti jwakulambusya jula akanaŵe kuwa ŵatite, ‘Pakumala moŵa gatatu chisyuche.’ \v 64 Kwayele tukummenda mwasalile ŵangondo ajaule akalilindilile lilembe kwa moŵa gatatu, kuti ŵakulijiganya ŵao anakombole kuchijigala chiilu chao ni kwasalila ŵandu kuti asyuchile. Akuno kulambusya kwa mbesi kuno chikuŵe kwawamba nnope kupunda kwaandanda kula.” \v 65 Che Pilato ŵaasalile, “Ayaga, nkwete ŵangondo, njaule nkalilindilile inkuti pakukombola.” \v 66 Nipele, ŵajawile, ŵalilindilile lilembe, ŵaŵisile chiugulilo peganga ni kwaleka ŵangondo kulindilila. \c 28 \s Kusyuka ku Che Yesu \r (Maliko 16:1-10; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10) \p \v 1 Palyamasile Lyuŵa lya Kupumulila, kuninkucha lyuŵa lyaandanda lya chijuma, che Maliamu jwa musi wa ku Magidala ni che Maliamu jwine ŵajawile kukulilola lilembe. \v 2 Chisisimuchile chakopochele chindendemesi chachikulungwa cha chilambo, katumetume jwa kwinani jwa Ambuje ŵatulwiche kutyochela kwinani, ŵaligalambwile liganga lila ni kutamila. \v 3 Uwoneche wakwe waliji mpela kumesya ni nguo syakwe syaliji syeswela mbee. \v 4 Ŵakulindilila lilembe lila ŵatetemele kwa lipamba nnope, ŵaliji mpela ŵawe. \p \v 5 Nambo katumetume jwa kwinani jula ŵaasalile achakongwe ŵala achitiji, “Ŵanyamwe nkajogopa! Ngumanyilila kuti nkunsosa Che Yesu juŵaŵambikwe pa nsalaba. \v 6 Nganapagwa pelepa pakuŵa ŵamale kusyuka mpela iŵasasile. Njise kunnole paŵagonile. \v 7 Nipele, njaule chitema nkaasalile ŵakulijiganya ŵao kuti asyuchile, nombewo akunnongolela ku Galilaya, kweleko chimwasimane. Ayaga, une jwammale kunsalila.” \p \v 8 Achiŵaga ni lipamba ni kusengwa kwakukulungwa, achakongwe wo ŵatyosile chitema ku lilembe, achiutukaga kukwasalila ŵakulijiganya ŵao. \p \v 9 Chisisimuchile, Che Yesu ŵasimene nawo, ŵatite “Ngunkomasya.” Achakongwe ŵala ŵajawile, ŵagakamwile makongolo gao ni kwapopelela. \v 10 Nipele Che Yesu ŵaasalile, “Nkajogopa! Njaule nkaasalile achalongo ŵangu ajaule ku Galilaya, kweleko ni kuchakamone une.” \s Utenga wa ŵakulindilila lilembe \p \v 11 Achakongwe ŵala pawajaulaga, ŵakulindilila ŵampepe ŵa lilembe ŵajawile mu mmusi kukwasalila achakulu ŵambopesi yanayose iyatendekwe. \v 12 Nipele, ŵasimene pamo ni achachekulu, ŵatemi nkungulu, pakumala kukunguluka ŵapele ŵakulindilila ŵala mbiya syasijinji, \v 13 ni kwasalila, “Ŵanyamwe chinjile yeleyi, ‘Ŵakulijiganya ŵao ŵaiche chilo, ŵachijiŵile chiilu uwe tuli tugonile.’ \v 14 Iŵaga chaimanye yeleyi jwankulu jwa chilambo, uwe chitwanyenje, ni ŵanyamwe ngamma ni masausyo.” \p \v 15 Ŵakulindilila ŵala ŵasijigele mbiya sila, ŵatesile mpela iŵatite pakusalilwa. Jele ngani jo jajenele pasikati ja Ŵayahudi mpaka lelo jino. \s Che Yesu akwakopochela ŵakulijiganya ŵao \r (Maliko 16:14-18; Luka 24:36-49; Yohana 20:19-23; Masengo 1:6-8) \p \v 16 Ŵakulijiganya kumi na moja ŵala ŵajawile ku Galilaya ku chitumbi kwaŵasalilwe ni Che Yesu ajaule. \v 17 Paŵamweni, ŵampopelele, nambo ŵampepe mwa ŵanyawo ŵaliji ni lipamba. \v 18 Nipele Che Yesu ŵaiche chiŵandi, ŵaasalile, “Mbegwile ukombole wose kwinani ni pachilambo. \v 19 Nipele njaule, nkaatende ŵandu ŵa ilambo yose aŵe ŵakulijiganya ŵangu, nchabatisyaga kwa liina lya Atati ni lya Mwana ni lya Mbumu jwa Akunnungu. \v 20 Nkaajiganye kugakamulichisya gose mpela ila indite pakunnajisya ŵanyamwe. None ndili pamo ni ŵanyamwe moŵa gose, elo, mpaka kumbesi kwa chilambo.”