\id JOB \ide UTF-8 \h Yuba Sora \toc1 Nabi Yubaa Fe Taruxuna \toc2 Yuba \mt1 Yuba \mt2 Nabi Yubaa Fe Taruxuna \ip Kitabun yireni ito Yuba nan ma fe taruxun yɛbama. A a tinxinna nan ma fe singe falama. Yuba findi dɛnkɛlɛya muxun nan na e nun nafulu kanna a dunuɲa yi gidini. Koni Setana yi Ala maxɔdin xa a tinxinyaan mi yi fataxi a nafulu kanyaan na. Ala yi tin Setana xa Yuba mato xa a dɛnkɛlɛyɛ yiigelitɔyani. A yii seene nun a diine nun a kɛndɛyaan birin yi ba a yii. \ip Nayi, Yuba nun a xɔyine yi lu e bode matandɛ fa fala a tɔrɔxi naxan na. A xɔyine yi a fala a Yubaa yulubine nan a ligaxi a tɔrɔxi. Yuba xɔyine dunuɲa muxune xaxinle nan falama hali Ala gbeene mi ne ra! Yuba xɔyine mi yi laxi a ra xa tinxin muxun na tɔrɔ sifan sɔtɛ. Yuba xɔyi saxan yi kata alogo e xa a xaxili ragidi fa fala tɔrɔn naxan a fari, na fataxi yulubina nde nan na a naxan ligaxi. Nayi, fe matandi gbeen yi fɔlɔ fala ɲaxumɛ wuyaxi naxan yi. A xɔyi saxanne yi lu muxune miriyane falɛ naxanye nun ɲɔndin maliga, koni Yuba tan yi e matandi Ala kɛɲana fe yi, a mɔn naxa a a tan mi sese ligaxi a ɲaxin na. \ip Yubaa falane yi, Marigi Yesu a fe falama benun a xa liga bayo Yuba a falama a xunbamana nde na yi naxan Ala solonama muxune xa. Na feen sɛbɛxi Yuba 9.33 nun 16.19-21 nun 19.25 kui e nun Yuba 17.3. \ip Muxu gbɛtɛ fan yi basan falan na naxan xili Elihu. Na fan Yuba matandi nɛn. A yi a fala a Ala tɔrɔn nafama muxun ma nɛn alogo a xa a sɔnna yita a ra, anu muxu yo mi lan a xa Ala maxɔdin na ma. \ip Dɔnxɛn na, Ala yɛtɛɛn yi falan ti. Koni a mi tin maxɔdinne yabɛ Yuba nun a xɔyine maxɔdinna naxanye ti. Benun na, Ala nan Yuba maxɔdin dunuɲa da feene ma. Nayi, Yuba yi a Ala kolon dunuɲa da mangan na. Nayi, muxun lan a xa lu dɛnkɛlɛyaan nun tinxinna fari hali a tɔrɔxi. \ip A raɲanna ra, Ala naxa, a Yuba nan keden a fe falaxi a kiini. Yuba bɔnɔ seen naxanye birin yi, a yi ne ɲɔxɔn dɔxɔde firin so a yii. Na feen sɛbɛxi Yuba 42.7-17 kui. \c 1 \s Yuba nun a denbayana fe \p \v 1 Xɛmɛna nde yi Yusu yamanani, a yi xili Yuba. Fɛ mi yi na xɛmɛn na, muxu faɲin nan yi a ra, a yi gaxuxi Ala yɛɛ ra, a yi fe ɲaxin matangama. \v 2 A dii xɛmɛ solofere nun dii tɛmɛ saxan nan sɔtɔ. \v 3 Yɛxɛɛn wuli solofere yi a yii, e nun ɲɔgɔmɛn wuli saxan nun tura kɛmɛ suulun nun sofali gilɛ kɛmɛ suulun e nun walikɛ wuyaxi. Muxu gbeen nan yi xɛmɛni ito ra dangu sogeteden muxune birin na. \p \v 4 A dii xɛmɛne yi e malanma e bode kon yi donse dondeni waxatin birin, e yi xɛraan nasigama e magilɛ saxanne ma nɛn alogo e xa fa e dɛge, e min e bode xɔn. \v 5 Donse don lɔxɔne na yi dangu, Yuba yi a diine xilima nɛn alogo a xa e rasariɲan. A yi kelima nɛn xɔtɔn, a yi saraxa gan daxin ba e birin xa, amasɔtɔ Yuba yi mirixi a ma fa fala, “Waxatina nde, n ma diine bata yulubin tongo, e fala ɲaxin ti Ala ma e bɔɲɛni.” Yuba yi na nan ligama waxatin birin. \p \v 6 Lɔxɔna nde, malekane yi fa e malan Alatala yɛtagi, Setana\f + \fr 1.6\fr* \fk Setana\fk* bunna nɛɛn fa fala “Muxu magina” hanma “Tɔɲɛgɛlana.”\f* fan yi fa e yɛ. \v 7 Alatala yi a fala Setana xa, a naxa, “I kelixi minɛn?” Setana yi Alatala yabi, a naxa, “N kelixi bɔxɔn xun xɔn, n masiga tideni.” \v 8 Alatala yi a fala Setana xa, a naxa, “I bata n ma walikɛɛn Yuba rakɔrɔsi ba? Muxu yo mi luxi alo a tan bɔxɔn fari, sɔntaren nun muxu faɲin na a ra, naxan gaxuxi Ala yɛɛ ra, a fe ɲaxin matangama.” \v 9 Setana yi Alatala yabi, a naxa, “Yuba gaxuxi Ala yɛɛ ra nɛn tun ba? \v 10 I mi a makantanxi ba, e nun a denbayaan nun a seene birin? I bata barakan sa a feene yi, a xuruseene mɔn wuyama ayi yamanani. \v 11 Koni, xa i i yiini bandun, i yi a din a seene ra, a i dangama nɛn.” \v 12 Alatala yi a fala Setana xa, a naxa, “N bata a yii seene birin sa i sagoni, koni i nama i yii din a gbindin na.” Nayi, Setana yi keli Alatala yɛtagi. \p \v 13 Lɔxɔna nde, Yubaa dii xɛmɛne nun a dii tɛmɛne yi e dɛgema, e manpaan minma e tadaa banxini, \v 14 xɛrana nde yi fa Yuba li, a yi a fala a xa, a naxa, “Turane yi xɛɛ biini, sofali gilɛne yi e dɛgema e dɛxɔn, \v 15 Sabe kaane bata e suxu, e siga e ra, e bata i ya walikɛne faxa. N keden peen nan minixi ayi, n faxi nɛn n xa fa na xibarun nali i ma.” \v 16 A mɔn yi fala tiini, walikɛ gbɛtɛ yi fa, a yi a fala a xa, a naxa, “Alaa tɛɛn bata godo keli kore, a yi yɛxɛɛne nun walikɛne gan, e birin yi faxa. N keden peen nan a yiminixi, n faxi nɛn n xa fa na xibarun nali i ma.” \v 17 A mɔn yi fala tiini, walikɛ gbɛtɛ fan yi fa, a yi a fala a xa, a naxa, “Babilɔn kaane malanxin gali saxanna ra, e bata i ya ɲɔgɔmɛne suxu, e siga e ra, e yi i ya walikɛne faxa. N keden peen nan a yiminixi, n faxi nɛn n xa fa na xibarun nali i ma.” \v 18 A mɔn yi fala tiini, walikɛ gbɛtɛ yi fa, a yi a fala a xa, a naxa, “I ya dii xɛmɛne nun i ya dii tɛmɛne yi e dɛgema, e yi manpaan minma e tadaa banxini. \v 19 Nanunna, foye gbeen yi fa keli tonbonni, a yi banxin fɔxɔ naaninne birin tuntun, a yi bira e fari, e birin bata faxa. N keden peen nan a yiminixi, n faxi nɛn n xa fa na xibarun nali i ma.” \p \v 20 Nayi, Yuba yi keli, a yi a domani bɔ, a yi a xunna bi. Na xanbi ra, a yi bira bɔxɔni, a xinbi sin Ala yɛtagi, \v 21 a naxa, \q “N magenla nan minixi nga kuini, \q n magenla nan mɔn sigama laxiraya yi. \q Alatala nan e fixi n ma, \q Alatala nan e tongoxi. \q Alatala xinla xa tantun.” \p \v 22 Na birin yi, Yuba mi yulubin tongo. A mi fala ɲaxi yo ti Ala ma. \c 2 \s Yubaa tɔrɔyaan firindena \p \v 1 Lɔxɔna nde, malekane mɔn yi fa e malan Alatala yɛtagi, Setana fan yi fa e yɛ Alatala yɛtagi. \v 2 Alatala yi a fala Setana xa, a naxa, “I kelixi minɛn?” Setana yi a yabi, a naxa, “Bɔxɔn xun xɔn, n masiga tideni.” \v 3 Alatala yi a fala Setana xa, a naxa, “I bata n ma walikɛɛn Yuba rakɔrɔsi ba? Muxu yo mi luxi alo a tan bɔxɔn fari, sɔntaren nun muxu faɲin na a ra, naxan gaxuxi Ala yɛɛ ra, a fe ɲaxin matangama. A mɔn tinxinyani tun, anu i n nadinma a n xa a tɔrɔ a sɔntareyani.” \v 4 Setana yi a fala Alatala xa, a naxa, “Muxun yɛtɛɛn nan a fatin na! Muxun naxan birin sɔtɔma, a findima a dunuɲa yi gidin kɔntɔnna nan na. \v 5 Koni, xa i yiini bandun, i yi a din a xɔnne nun a fati bɛndɛn na, a fala ɲaxin tima nɛn i ma kɛnɛnni.” \v 6 Alatala yi Setana yabi, a naxa, “Awa, n bata a sa i sagoni, koni i nama a faxa de.” \p \v 7 Nayi, Setana yi keli Alatala yɛtagi. Na xanbi ra, a yi sete ɲaxine ramini Yuba fatin birin ma, keli a sanne kui han a xun tagi. \v 8 Yuba yi fɛɲɛ fɛrɛnna tongo a xɔlin seen na, a dɔxɔ tɛɛ xubeni. \v 9 A ɲaxanla yi a fala a xa, a naxa, “I luma nɛn i ya tinxinni ba? Fala ɲaxin ti Ala ma, i xa faxa!” \v 10 Koni, a yi a yabi, a naxa, “I falan tima alo ɲaxalan xaxilitarena! En hɛrin nasuxuma Ala yii, nanfera en mi tɔrɔn nasuxɛ?” Na birin yi, Yuba mi yulubin tongo a fala xuiin xɔn. \s A xɔyi saxanne fe \p \v 11 Yuba xɔyi saxanne yi a tɔrɔne birin ma fe mɛ naxanye a sɔtɔ, e yi fa sa keli e yamanane yi, Teman kaana Elifasi nun Suxa kaan Bilidada nun Nama kaan Sofara. E yi lan a ma a e xa sa e xɔyiyaan yita Yuba ra, e yi a madɛndɛn. \v 12 E to sa a to wulani, fayida e mi a kolon. E yi gbelegbele, e yi e dugine yibɔ, e burunburunna sa e xunne yi. \v 13 E yi lu dɔxi a fɛma bɔxɔni xi solofere, kɔɛ solofere. Muxu yo mi sese fala a xa, amasɔtɔ e bata yi a to, a yi tɔrɔxi kii naxan yi. \c 3 \s Yubaa falane \p \v 1 Na xanbi ra, Yuba yi a dɛni bi, a yi a bari lɔxɔn danga. \v 2 Yuba yi a fala, a naxa, \q \v 3 “N bari lɔxɔn xa raxɔri, \q e nun kɔɛna \q muxune a fala waxatin naxan yi, \q e naxa, ‘Dii xɛmɛn bata bari!’ \q \v 4 Na lɔxɔn xa findi dimin na, \q Ala mako nama lu a ma kore, \q kɛnɛnna nama fa mini a ma sɔnɔn. \q \v 5 Dimi gbeen xa a suxu, \q kunda fɔrɛn yi godo na lɔxɔn ma, \q han dimin yi sogen suxu. \q \v 6 Na kɔɛɛn xa findi dimi gbeen na, \q a nama fa yatɛ ɲɛɛn lɔxɔne yɛ \q a nama fa lu kikene yi. \q \v 7 Na lɔxɔn xa findi gbantan na, \q sɛwa xui nama lu a yi. \q \v 8 Naxanye gbalo lɔxɔne fe falama, \q naxanye fatan ige yi sube ɲaxin naxulunɲɛ, \q ne xa na lɔxɔn danga. \q \v 9 A subaxa ma sarene xa yidimi, \q a yengi xa lu kɛnɛnna xɔn, \q koni a nama a to, \q a nama xɔtɔnna to. \q \v 10 Amasɔtɔ, a mi sese ligaxi \q alogo n nama sɔtɔ, \q a bata n lu, n yi sɔxɔlɛni ito sɔtɔ to.” \b \q \v 11 “Nanfera n mi faxa n to bari? \q Nanfera n mi faxa n xali lɔxɔni? \q \v 12 Nanfera n bata xinbi firinna li n yɛɛ ra \q n nasuxudeni, \q e nun xiɲɛne alogo n xa xiɲɛn min? \q \v 13 Xa n yi faxa nun, \q a lima nɛn nun \q n saxi n ma gaburun na bɔɲɛ xunbenli, \q nayi, n yi xima nɛn xaxili sani nun \q \v 14 manga fonne fɛma, bɔxɔn kuntigine, \q naxanye banxi faɲine tixi \q naxanye kalaxin bata lu iki, \q \v 15 e nun kuntigi fonne fɛma, \q xɛmaan yi naxanye yii, \q naxanye e banxine rafe gbeti fixɛn na. \q \v 16 Xanamu, a yi lan nun n mi balo, \q alo diin naxan faxaxi barixi, \q a mi kɛnɛnna to. \q \v 17 Bayo, muxu ɲaxine mi fa walima gaburun na, \q muxu xadanxine e matabuma dɛnaxan yi. \q \v 18 Kasorasane fan birin yi bɔɲɛ xunbenla sɔtɔ, \q e mi fa ɲaxankata tiin xuiin mɛma sɔnɔn. \q \v 19 Sɛnbɛtaren nun sɛnbɛ kanna na, \q konyin yi xunba a kanna ma. \b \q \v 20 Nanfera Ala, \q i kɛnɛnna fima tɔrɔ muxune ma? \q Nanfera i siimayaan fima muxu nimisaxine ma, \q \v 21 naxanye faxan mamɛma, \q a mi fama, \q naxanye sayaan fenma dangu nafunla ra? \q \v 22 Bayo e yi luma nɛn sɛwani \q e na siga laxira yi, \q e bɔɲɛn yi xunbelima nɛn \q e na maluxun waxatin naxan yi. \q \v 23 Nanfera muxun luyɛ a nii ra \q naxan mi kira yo toma a sigɛ naxan xɔn, \q Ala yɛtɛɛn naxan saxi sansanna kui? \q \v 24 N ma tɔrɔne bata findi n balon na, \q n gbelegbele xuiin minima alo igena. \q \v 25 N gaxuxi naxan birin yɛɛ ra, \q na nan n sɔtɔn be. \q N yi gaxuxi tɔrɔn naxanye yɛɛ ra, \q ne nan n fari be. \q \v 26 N mi fa raxaraxi, \q n mi bɔɲɛ xunbelixi, \q n mi n matabuma, \q n kɔntɔfilixi yɛyɛ.” \c 4 \s Elifasi a falan Yuba xa \p \v 1 Nayi, Teman kaana Elifasi yi falan tongo, a naxa, \q \v 2 “Xa n falan ti i xa, \q i nɔɛ diɲɛ na ma ba? \q Koni, nde nɔɛ a dundɛ? \q \v 3 A mato, \q i bata muxu wuyaxi xaran, \q i yi sɛnbɛtarene madɛndɛn, \q \v 4 naxanye yi birama, \q i ya falan yi ne rakeli, \q naxanye san yi xadanma, \q i yi ne mali. \q \v 5 Iki, na bata i fan sɔtɔ, \q anu i bata yigitɛgɛ. \q A to i tan li, i yi kɔntɔfili. \q \v 6 I ya lannantenyaan xa lu i ya Ala yɛɛragaxuni, \q i ya fɛtareyaan yi findi i yigin na.” \b \q \v 7 “Awa, i miri, \q sɔntaren mundun bata halagi? \q Muxu faɲin mundun bata raxɔri? \q \v 8 N naxan nakɔrɔsixi, \q naxanye hakɛ feene ligama e nun \q naxanye ɲaxankatan tima, \q ne na saranna sɔtɔma nɛn. \q \v 9 Alaa foyen nan e halagima, \q a xɔlɔn tɛɛn yi e gan. \q \v 10 Ala yatane wurundun xuiin nadunduma, \q a yi yata sɛnbɛmane ɲinne gira. \q \v 11 Nayi, yatan faxama donsetareyaan nan na, \q yatana diine yi xuya ayi.” \b \q \v 12 “Xibarun bata fa n ma \q alo wundona, \q n tunla bata ɲunuɲunun xuiin mɛ. \q \v 13 Xiyene nɛma fɛ kɔɛɛn na, \q xixɔnla nɛma muxune fari, \q \v 14 gaxu gbeen yi n suxu, \q n xɔnne birin yi xuruxurun. \q \v 15 Yinnan yi dangu n yɛtagi, \q n fati ma xaben yi ramaxa. \q \v 16 Sena nde yi tixi n yɛtagi, \q n mi yi naxan kolon, \q a nininna yi n yɛɛ ma. \q Na yi madundu, \q na xanbi ra n yi xuina nde mɛ, a naxa, \q \v 17 ‘Adamadiin tinxinɲɛ ayi dangu Ala ra ba? \q Muxun sariɲanɲɛ ayi \q dangu a Dali Marigin na ba? \q \v 18 Xa Ala mi laxi a walikɛne ra, \q xa a fe ɲaxin to a malekane yi, \q \v 19 a fa lɛ muxune ra nayi ba, \q naxanye bɛndɛ banxine kui, \q naxanye fatiye findixi bɛndɛn na, \q naxanye yibutuxunɲɛ \q alo laxaturane? \q \v 20 E faxɛ nɛn lɔxɔ kedenni. \q E halagɛ nɛn habadan, \q muxe mi kɔntɔfili e fe ra. \q \v 21 E bubune xidi lutine bata bolon, \q e faxama nɛn e fekolontareyani.’ ” \c 5 \q \v 1 “Iki, xinla ti i mali feen na! \q Muxuna nde na ba naxan i yabɛ? \q I falan tima maleka sariɲanxin mundun xa? \q \v 2 Fe matandin nan xaxilitaren faxama. \q Xɔxɔlɔnya gbeen yi kɔmɔn faxa. \q \v 3 N xaxilitaren to nɛn sabatɛ, \q koni dangan so nɛn a banxini xulɛn. \q \v 4 Mali ti yo mi a diine xa, \q e bata yalagi taan kitisadeni, \q muxu yo mi e xunba! \q \v 5 Kamɛtɔne a sansi bogine donma. \q Hali naxanye ɲanle tagi, \q e yi ne birin tongo, \q yiigelitɔne yi a yiiseene tongo. \q \v 6 Hakɛn mi kelima bɔxɔn xan yi, \q sɔxɔlɛn mi solima bɔxɔni. \q \v 7 Muxun daxi sɔxɔlɛn nan xili yi, \q alo tɛɛ budone to tuganma ayi.” \b \q \v 8 “Xa n tan na yi a ra nun, \q n yi Ala nan maxandima, \q n yi n ma kɔntɔfinla yita Ala ra. \q \v 9 A feen naxanye ligama ne gbo, \q e mi yɛɛ toɛ, \q a kabanako feene dan mi na. \q \v 10 A tulen nafama bɔxɔn fari, \q a igen nafa xɛɛne ma. \q \v 11 Muxun naxanye magodoxi, \q a ne yite. \q Naxanye sunuxi, \q a kisin fi ne ma. \q \v 12 A muxu kɔtaxine miriyane kalama, \q e mi nɔ sɔtɔma e feene yi. \q \v 13 A xaxilimane suxuma \q e yɛtɛna kɔtɛne nan xɔn, \q kɔtadene fe yitɔnxine kalama nɛn xulɛn. \q \v 14 E soma dimini yanyi tagin nin, \q e tantanma yanyi tagini \q alo kɔɛɛn na a ra. \q \v 15 Koni, a tan tɔrɔ muxun natangama fala ɲaxin ma \q naxan luxi alo silanfanna,\f + \fr 5.15\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* \q a e rakisi sɛnbɛ kanna ma. \q \v 16 Nayi, yigin sɛnbɛtaren xa, \q koni fala mi tinxintaren dɛ.” \b \q \v 17 “Nayi, sɛwan na kanna xa \q Ala na naxan natɔrɔn! \q I nama i mɛ Ala Sɛnbɛ Kanna a xurun na. \q \v 18 Amasɔtɔ a tan nan maxɔlɔn tima, \q a yi dandanna ti. \q A tan nan faxan tima, \q a mɔn yi marakisin ti. \q \v 19 A i rakisɛ nɛn tɔrɔn ma \q dɔxɔɲa ma sennin, \q a i ratanga fe ɲaxin ma \q dɔxɔɲa ma solofere. \q \v 20 A i rakisima nɛn \q faxan ma fitina kamɛni, \q a i rakisi silanfanna ma yɛngɛni. \q \v 21 A i ratangama nɛn fala ɲaxin ma, \q i mi gaxuma halagin waxatini. \q \v 22 Halagin nun fitina kamɛn bɔtɛ mi luma i xa, \q i mi gaxuma burunna subene yɛɛ ra. \q \v 23 Gɛmɛ mi taranma i ya xɛɛn ma, \q hali burunna subene, \q yɛngɛ mi luma ɛ nun ne tagi. \q \v 24 Bɔɲɛ xunbenla luma nɛn i konni. \q I na i ya xuruseene xun mato a ra, \q i a lima nɛn sese mi dasaxi. \q \v 25 I ya diine wuyama ayi nɛn, \q i yixɛtɛne yigboma ayi nɛn alo sɛxɛna. \q \v 26 I faxama foriyaan nin, \q alo murutuna a xaba waxatini.” \b \q \v 27 “Nxɔ fe xɔnfenna xun soon nan na ra. \q I tuli mati na ra, i xaxili sɔtɔ.” \c 6 \s Yubaa yabina Elifasi xa \p \v 1 Yuba yi a yabi, a naxa, \q \v 2 “N yi wama nɛn \q n ma sunun yatɛn xa kolon, \q n ma tɔrɔn yi sa sikeela kanke ra. \q \v 3 A yi binyama ayi nɛn \q dangu baan ɲɛmɛnsinna ra. \q Nanara, n ma falan bata radangu ayi. \q \v 4 Ɲɔndin na a ra, \q Ala Sɛnbɛ Kanna bata n sɔxɔn \q a xalimakunle ra, \q e xɔlɛn yi so n niini, \q n bata gaxu gbalone yɛɛ ra \q Ala naxanye rafama n xili ma. \q \v 5 Burunna sofanla luyɛ wugɛ sɛxɛ sabatixini ba? \q Ɲingen wugɛ sɛxɛ xɔnla ma sɛxɛni ba? \q \v 6 Donseen naxan mi ɲaxun, \q na donɲɛ ba xa fɔxɔ mi a yi? \q Silon xinden ɲaxun muxun dɛ ba? \q \v 7 N mi yi waxi \q n yiin din feni na donseene ra. \q N ma tɔrɔn bata findi donseen na n xa \q naxan mi ɲaxun!” \b \q \v 8 “N waxi nɛn \q n ma maxɔdinna xa yabi, \q Ala yi n waxɔn feen liga n xa. \q \v 9 A xa Ala kɛnɛn, a yi n faxa. \q A xa a yiini bandun, a yi n naɲan. \q \v 10 Nayi, n bɔɲɛ xunbenla sɔtɔma nɛn, \q n sɛwa n ma tɔrɔ ɲantareni, \q bayo n mi n mɛma Ala sariɲanxina falane ra. \q \v 11 N sɛnbɛn bata ɲan, \q n yi yigitɛgɛ. \q N naɲanna findima nanse ra, \q n to luma n nii ra? \q \v 12 N sɛnbɛn luxi nɛn \q alo gɛmɛ xɔdɛxɛn ba? \q N fati bɛndɛn findixi sulan nan na ba? \q \v 13 N mali se yo mi fa n yii, \q hali a xuridina, a mi fa n yii.” \b \q \v 14 “Muxun naxan yigitɛgɛni \q na lan a hinanna sɔtɔ a xɔyine ra, \q hali a na a mɛ Ala Sɛnbɛ Kanna yɛɛragaxun na. \q \v 15 Anu, n xɔyine tan bata n yanfa \q alo baa igen na xara tonbonni, \q alo baa wunle na xara. \q \v 16 Xunbeli waxatin naɲanni, \q e findima nɛn fufaan na, \q e rafe ige xunbenla nun ige dundun na. \q \v 17 Soge furen na, e xɔri, \q sogen na te, e xara xulɛn. \q \v 18 Yulane kiraan beɲinma \q siga na ige fendeni, \q e siga tonbonni, e faxa. \q \v 19 Tema kaa yulane igen fenma, \q Saba kaa sigatiine tan \q ne laxi a ra a igen na yi. \q \v 20 Koni, e yagima nɛn \q bayo e bata e yigi sa na yi, \q e na na li, e sunuma nɛn. \q \v 21 Ɛ luxi nɛn \q alo na igen tonbonni n tan xa. \q Ɛ na n ma tɔrɔn to, ɛ gaxuma nɛn. \q \v 22 N bata ɛ maxɔdin kisena nde ma ba? \q N bata ɛ maxɔdin \q a ɛ xa finmase yifuxina nde fi muxuna nde ma n xa ba? \q \v 23 N bata ɛ maxɔdin \q a ɛ xa n ba yaxun yii ba? \q N bata ɛ maxɔdin \q a ɛ xa n xunba n ɲaxankata muxune yii ba?” \b \q \v 24 “Ɛ n xaran, nayi, n xa n dundu. \q N naxan kalaxi, ɛ na fala n xa. \q \v 25 Fala faɲine mi muxun tɔrɔma, \q koni ɛ mafalane tɔnɔn nanse ra? \q \v 26 Ɛ waxi n ma falane nan matandi fe yi \q alo yigitarena fala fuune. \q \v 27 Ɛ muxu sifan susɛ masɛnsɛnna tiyɛ \q alogo ɛ xa kiridin sɔtɔ ɛ konyin na, \q ɛ yi sa ɛ xɔyi kɛndɛn mati konyiyani!” \b \q \v 28 “Iki, ɛ yɛɛ ra findi n ma, \q n wulen falɛ ɛ yɛtagi ba? \q \v 29 Ɛ xɛtɛ na falan fɔxɔ ra, \q n bata ɛ mafan, \q ɛ nama findi tinxintarene ra. \q Ɛ mɔn xa xɛtɛ, ɛ miri, \q n ma tinxinyaan nan a bunna ra. \q \v 30 Tinxintareya falana n dɛ ba? \q N mi nɔɛ fe ɲaxin kolonɲɛ ba?” \c 7 \s Yuba yi a tɔrɔna fe fala Ala xa \q \v 1 “Adamadina dunuɲa yi gidin xɔdɔxɔ \q alo sofa wanla ganli, \q a siimayana \q alo karahan walikɛɛn gbeena, \q \v 2 alo konyina, \q nininna xɔnla naxan ma, \q alo walikɛɛn naxan a saren mamɛma. \q \v 3 Na kiini, n kɛɛn bata findi fuun na \q n ma siimayani, \q kɔɛne yi rafe sɔxɔlɛne ra n tan xa. \q \v 4 N na n sa, n yi a fala, n naxa, \q ‘N kelima waxatin mundun yi?’ \q Kɔɛɛn mi ɲanma, \q n lu n maxɛtɛ n ma saden ma \q han xɔtɔnni. \q \v 5 Kunle nun bɛndɛna n fatin ma \q alo dugina, \q setene sɔxɔnma n fatin birin ma, \q a kun. \q \v 6 N ma siimayaan mafura danguɛ \q dangu gɛsɛ sɔxɔnna kinaan na, \q a danguma yigitɛgɛni.” \b \q \v 7 “Ala, a xa rabira i ma, \q a n ma siimayaan mi buma, \q n mi fa hɛrin toma n yɛɛn na sɔnɔn. \q \v 8 Yɛɛn naxan n matoma, \q na mi fa n toma sɔnɔn, \q i n fenma nɛn, koni n mi fa na sɔnɔn. \q \v 9 Kundaan naxan danguma, \q na ɲanma nɛn. \q Na kiini, muxun naxan na siga laxira yi, \q na mi fa xɛtɛma sɔnɔn. \q \v 10 A mi fa xɛtɛma a banxini sɔnɔn, \q a konna mi fa a kolonma sɔnɔn.” \b \q \v 11 “Nanara, n mi fa n dunduma sɔnɔn, \q n falan tima nɛn n niin ɲaxankatani. \q N nan n mawugama nɛn n niin xɔlɛni. \q \v 12 Nanfera i kantan muxun dɔxi n xili ma? \q N tan magaxu ba, alo fufana, \q hanma ige yi sube xaɲɛna nde? \q \v 13 N na a falama, n naxa, \q ‘N sadena n masabarima nɛn, \q n xiden yi n mali n ma mawugani suxɛ.’ \q \v 14 Nayi, i n magaxuma xiyene yi, \q i n xibaruma kuisan feene nan ma. \q \v 15 A yi rafanɲɛ n ma nun, n faxa. \q Sayaan fisa n xa \q benun n xa lu doyenɲɛ tun. \q \v 16 N ma siimayaan bata raɲaxu n ma, \q n mi waxi a xɔn n xa lu n nii ra habadan. \q Nayi, xɛtɛ n fɔxɔ ra, \q amasɔtɔ n ma siimayaan mi xunkuya.” \b \q \v 17 “Nanse adamadiin na \q alogo i xa feni itoe birin liga a ra, \q han i yi i yengi dɔxɔ a xɔn ma iki, \q \v 18 han i yi lu fɛ a xɔn xɔtɔn yo xɔtɔn, \q i yi lu a fɛsɛfɛsɛ waxatin birin? \q \v 19 I xun xanbi soma n yi \q waxatin mundun yi? \q I a luma waxatin mundun yi \q n yi n dɛgen nagerun? \q \v 20 Hali n bata yulubin liga, \q n nɔɛ nanse ligɛ i ra, \q i tan naxan adamadiine rakɔrɔsima? \q Nanfera i n yatɛxi se kala daxin na? \q N goronna i tan xun ma di? \q \v 21 Nanfera i mi n ma matandine mafeluyɛ, \q i n hakɛne ba n ma? \q Iki, n na n sama nɛn burunburunni, \q i n fenma nɛn, n mi fa na.” \c 8 \s Bilidadaa fala singena Yuba xa \p \v 1 Suxa kaan Bilidada yi falan tongo, a naxa, \q \v 2 “Han waxatin mundun yi, \q i luyɛ i fala xuini? \q Han waxatin mundun yi, \q i fala xuine findɛ foye ɲaxin na? \q \v 3 Alaa sariyan kalɛ ba? \q Ala Sɛnbɛ Kanna tinxinna kalɛ ba? \q \v 4 I ya diine yulubin liga nɛn a ra, \q Ala yi e saran e murutɛ feene ra. \q \v 5 Koni, xa i tan Ala fen, \q xa i Ala Sɛnbɛ Kanna maxandi, \q \v 6 xa i sariɲan, xa i fanɲɛ ayi, \q a i malima nɛn, \q a i raxɛtɛ i funfuni. \q \v 7 I kii fonna mi yi sese ra, \q i kii nɛnɛn findima nɛn binye gbeen na. \q \v 8 Nayi, mayixɛtɛ danguxine maxɔdin, \q i xaxili dɔxɔ e benbane xaxilimayaan xɔn. \q \v 9 Amasɔtɔ, en barixi xoroni, \q en mi sese kolon, \q en ma siimayaan luxi nɛn \q alo nininna. \q \v 10 Koni, e i xaranma, \q e falan tima i xa e xaxilimayani.” \b \q \v 11 “Gbalan solɛ daraan xanbi ba? \q Gbalan sabatɛ igen xanbi ba? \q \v 12 Hali a xindena, \q a mi sɛgɛxi, \q a xarɛ sinma sɛxɛn bonne yɛɛ ra \q xa a mi igeni. \q \v 13 Na nan ligama muxune birin na \q naxanye ɲinanma Ala xɔn. \q Naxanye mi Ala kolon, \q ne yigin ɲanma nɛn, \q \v 14 e yigin kalama nɛn \q alo simisamana yalana. \q \v 15 A yigi sama a banxin nin, \q koni a mi sensen, \q a kankanxi a yiiseene ma, \q koni e mi luma. \q \v 16 A luxi nɛn \q alo wudi xinden sogen na, \q naxan a yiine yibandunma nakɔɔn xun ma. \q \v 17 A salenne godoxi \q han e sa so gɛmɛni, \q a sa gɛmɛn kuiin li. \q \v 18 Koni, xa a ba a tideni, \q mɛnna bɔxɔna a mɛma a ra nɛn, \q a naxa, ‘N tan munma i tan to.’ \q \v 19 E sɛwan ɲanma na kii nin \q naxanye ɲinanma Ala xɔn, \q gbɛtɛye fan yi mini e funfuni. \q \v 20 A mato, \q Ala mi sɔntaren nawolima ayi, \q a mi fe ɲaxi rabane sɛnbɛ soma. \q \v 21 Ala i ragelema nɛn, \q a yi sɛwan sa i yi. \q \v 22 I yaxune yagima nɛn, \q ɲaxudene yi ɲan.” \c 9 \s Yubaa yabina \p \v 1 Yuba yi a yabi, a naxa, \q \v 2 “Ɲɔndin na a ra, \q n na a kolon a na kii nin, \q anu adamadiin nɔɛ tinxinɲɛ ayi di \q Ala yɛɛ ra yi? \q \v 3 Xa muxuna nde waxi Ala matandi feni, \q hali Ala a maxɔdin sanɲa ma wuli keden, \q a mi a yabɛ hali keden pe. \q \v 4 Fekolonna nun sɛnbɛn birin a tan nan xa. \q Nde nɔɛ Ala matandɛ, \q na feen mi saran a ra? \q \v 5 A geyane bama e funfuni, \q a mi e rasogin, \q a yi e raxuya ayi a xɔlɔni. \q \v 6 A bɔxɔn naxuruxurunma a dɔxɔdeni, \q a yi bɔxɔn bunne raxuruxurun. \q \v 7 A na falan ti sogen xa, \q sogen mi tema, \q a yi sarene ratagan dɛgɛ. \q \v 8 A tan nan keden koren daxi, \q a sigan ti fɔxɔ igen mɔrɔnne fari.\f + \fr 9.8\fr* \fk Igen mɔrɔnne:\fk* alo foyen na so igeni.\f* \q \v 9 A bata Kanko Gbee sare kurun \q nun Donso sare kurun \q nun Dii Tɛmɛ Solofere sare kurun \q nun yiifari fɔxɔn sarene da.\f + \fr 9.9\fr* Mɛn kaane yi \fk sare kurune\fk* yatɛxi nɛn alo se sawurane, e yi na sare kurune xili sa na seene xun ma. \f* \q \v 10 A fe gbeene ligama \q muxun mi naxan famunɲɛ, \q a kabanako feene liga \q naxanye mi nɔɛ yatɛ. \q \v 11 A danguma n dɛxɔn ma, \q n mi a toma. \q A lɔma ayi, n mi a yigbɛma. \q \v 12 A naxan xasunxi fangani, \q nde nɔɛ na bɛ a yii? \q Nde susɛ a maxɔdinɲɛ, \q fa fala, ‘I nanse ligama?’ \q \v 13 Ala mi xɛtɛma a xɔlɔn fɔxɔ ra, \q hali ige yi ninginangan Raxabi \q nun a walikɛne xinbi sinxi Ala bun ma.” \b \q \v 14 “Nayi, n tan nɔɛ a yabɛ nanse ra? \q N falan mundun tiyɛ a yɛtagi? \q \v 15 Hali n tinxin, n mi a yabɛ, \q n na n makiti muxun nan mafanma. \q \v 16 Hali n na a xili, a yi a ratin, \q n mi lɛ a ra xa a tuli matiyɛ n xuiin na. \q \v 17 Amasɔtɔ a bata n halagi foye ɲaxin na, \q a yi n ma fure dɛɛne rawuya ayi, \q bun mi naxan ma. \q \v 18 A mi tinma n yi yengi a faɲin na, \q koni a n nalugoma xɔlɛn nan na. \q \v 19 Nde sɛnbɛ gbo dangu birin na, \q xa a tan mi a ra? \q Nde n xilima kiti sadeni, \q xa a tan mi a ra? \q \v 20 Hali n yi tinxin, \q a n yalagima nɛn n ma falane xɔn. \q Hali sɔntaren nan yi n na, \q a yi n yitɛ sɔnmaan na. \q \v 21 Sɔntaren nan n na, \q koni n mi fa n yɛtɛ yatɛxi, \q n bata n mɛ n niin na, \q \v 22 a birin keden, \q nanara n na a falama fa fala \q a Ala sɔntaren naxɔrima nɛn \q alo muxu ɲaxina. \q \v 23 Xa gbalon fa, a faxan ti sa, \q Ala sɔntarene tɔrɔyaan magelema nɛn. \q \v 24 A dunuɲa sama muxu ɲaxine sagoni, \q a yi kitisane yɛɛne raxi. \q Xa a tan mi a ra, \q nde fa a ligɛ?” \b \q \v 25 “N ma siimayaan mafura danguɛ \q dangu gilaan na, \q n ma lɔxɔne e gima, \q n mi hɛrin toma, \q \v 26 e mafura alo kunki gbala daxina igeni, \q alo singbinna naxan sinma suben ma. \q \v 27 Xa n na a fala, n naxa, \q ‘N xa ɲinan n ma mawugan xɔn, \q n yi n ma sunun lu na, n yi n sɔbɛ so,’ \q \v 28 n gaxuma nɛn n ma tɔrɔn birin yɛɛ ra, \q bayo n na a kolon \q a i mi n yatɛ sɔntaren na, \q \v 29 n kolonma tinxintaren nan na i yɛɛ ra yi. \q Nanfera n na n yɛtɛ xadanma fuuni? \q \v 30 Xa n na n maxa safunna ra, \q xa n na n yiine raxa libin na, \q \v 31 i n nasinma nɛn lɔxɔn xɔrɛ ra, \q n yi raɲaxu n ma dugine yɛtɛɛn ma. \q \v 32 Muxu mi a tan na alo n tan, \q n mi nɔɛ a yabɛ, \q hanma nxu siga kiti sadeni. \q \v 33 Tagi yitɔn muxu mi nxu tagi, \q naxan nɔɛ a yiin sɛ nxu firinna birin ma\f + \fr 9.33\fr* \fk Tagi yitɔn muxuna\fk* fe mɔn sɛbɛxi Yuba 16.19-21 nun Yuba 19.25 kui.\f* \q \v 34 naxan a dunganna bɛ n fari, \q alogo a nɔrɔn nama fa n magaxu. \q \v 35 Nayi, n yi falan tima nɛn, \q n mi gaxu a yɛɛ ra. \q Koni n bata a kolon a n kedenna na a ra.” \c 10 \s Yuba mɔn yi yabin ti \p \v 1 Yuba mɔn yi a fala, a naxa, \q “N ma siimayaan bata raɲaxu n ma, \q n mi fa n ma mawugane danma sɔnɔn, \q n na n ma sɔxɔlɛn falama nɛn. \q \v 2 N na a falama nɛn Ala xa, n naxa: \q I nama n yalagi, \q a yita n na nanfera i xɔlɔxi n ma. \q \v 3 Ɲaxankatan findɛ fe faɲin na i tan xa ba? \q I yɛtɛ wali xɔnna rawolɛ ayi ba? \q I yi muxu ɲaxine feene rasabati? \q \v 4 I toon tima i muxu yɛɛne nan na ba, \q i toon tima nɛn alo adamadiine ba? \q \v 5 I ya siimayaan luxi nɛn \q alo adamadiine gbeen ba? \q I ya lɔxɔne luxi nɛn \q alo muxune gbeen ba? \q \v 6 Nanfera i yi n hakɛne fenma, \q i yi n yulubine xɔnfen? \q \v 7 Anu, i a kolon a muxu ɲaxi mi n na, \q muxu yo mɔn mi nɔɛ n nakisɛ i yii. \b \q \v 8 I tan nan n daxi, \q i yiine yi n nafala, \q koni iki, i waxi n naxɔri feni. \q \v 9 N ma fe xa rabira i ma, \q a i n nafalaxi nɛn \q alo bɛndɛ yi sena, \q i mɔn waxi n naxɛtɛ feen nin bɛndɛni ba? \q \v 10 I n nafala nɛn nga fatini, \q alo nɔnɔn naxan findin fɛnɛn na. \q \v 11 I yi fati bɛndɛn nun fati kidin sa n ma, \q i yi n nafala xɔnne nun fasane ra. \q \v 12 I mɔn yi siimayaan fi n ma, \q i hinan n na, \q i yi n niin nakantan. \b \q \v 13 Koni, i yi wundo feni ito luxunxi i bɔɲɛni, \q n na i ya miriyani ito kolon, \q \v 14 fa fala xa n yulubin liga, \q i nɔɛ n toɛ nɛn, \q i mɔn mi diɲɛ n hakɛn ma. \q \v 15 Xa muxu ɲaxin nan n na nun, \q gbalona n xa! \q Hali n tinxin, \q n mi nɔɛ n xunna rakelɛ, \q n tan naxan nafexi yagin nun tɔrɔn na. \q \v 16 Xa n nan n xunna rakeli, \q i n kedima nɛn alo yatana, \q i mɔn yi i ya kabanako feene ragodo n xili ma han! \q \v 17 I mɔn i ya gbalone rakelima n xili ma, \q i ya xɔlɔn xun masama n xili ma, \q i ya ganle biraxi e bode fɔxɔ ra \q n yɛngɛ xinla ma.” \b \q \v 18 “Nanfera i naminixi nga kuini? \q Hali n yi faxa nun, muxu yo mi n to, \q \v 19 n lu alo n mi da, \q n ba nga kuini, \q n sa maluxun gaburun na. \q \v 20 N ma lɔxɔne mi fa wuya sɔnɔn, \q nayi, a lu, n xa sɛwa ndedi, \q \v 21 benun n xa siga yamanani \q xɛtɛ mi dɛnaxan yi, \q dɛnaxan nafexi dimin nun sayaan nininna ra, \q \v 22 yamana yifɔrɛna alo dimina, \q sayaan nininna nun kalan dɛnaxan yi, \q kɛnɛnna luxi dɛnaxan yi alo dimina.” \c 11 \s Sofara yi falan ti Yuba xa \p \v 1 Nama kaan Sofara yi falan tongo, a naxa, \q \v 2 “Fala wuyaxini itoe yabi mi na ba? \q Falan nan tun yoon fima muxun ma ba? \q \v 3 Muxune dundɛ i ya fala ɲaxine bun ma ba? \q I magelen tiyɛ ba, muxe mi i rayagi? \q \v 4 I a falama, i naxa, \q ‘N ma fekolonna sariɲan, \q fɛ yo mi n na Ala yɛtagi.’ \q \v 5 Koni, xa Ala yi waxi falan ti feni nun, \q xa a yi a dɛni biyɛ a falan ti i xa nun, \q \v 6 xa a yi a fekolonna wundone fala i xa, \q naxanye fan xaxinla xa, \q nayi, i yi a kolonma nɛn \q a Ala mi i hakɛne birin saranxi i ra.” \b \q \v 7 “I nɔɛ Ala miriyane kolonɲɛ? \q I nɔɛ Ala Sɛnbɛ Kanna sɛnbɛn danna kolonɲɛ? \q \v 8 A mate dangu kore xɔnna ra. \q I nanse ligɛ? A tilin laxira xa. \q I nanse famuma? \q \v 9 A kuya dangu bɔxɔn na, \q a gbo dangu fɔxɔ ige baan na. \q \v 10 Xa Ala fa muxune suxɛ, \q xa a e xili kiti sadeni, \q nde nɔɛ a matandɛ? \q \v 11 Amasɔtɔ, Ala fuyantenne kolon, \q a na hakɛn to, \q a mi a yɛɛn naxiyɛ a ma. \q \v 12 Koni, kɔmɔn mi nɔɛ findɛ xaxilimaan na, \q alo sofali xuruxin to mi barɛ burunna ra.” \b \q \v 13 “I bɔɲɛn nafindi Ala ma, \q i yiin ti a tan xa, \q \v 14 i mɛ i hakɛne ra, \q i nama tin tinxintareyaan yi so i konni. \q \v 15 Nayi, fɛ mi luma i ra, \q i xunna kenla sɔtɔma nɛn, \q i findi muxu kɛndɛn na, \q i mi fa gaxuma sese ra. \q \v 16 I ɲinanma nɛn i ya sɔxɔlɛne ra, \q i ɲinanma nɛn e xɔn \q alo igen naxan danguma xude wunla ra. \q \v 17 I ya siimayaan makɛnɛnma nɛn \q alo yanyi tagina, \q a dimin yi lu alo xɔtɔnna. \q \v 18 I lannayaan sɔtɔma nɛn, \q bayo i yigin sɔtɔma nɛn, \q Ala i rakantanma nɛn \q i lu bɔɲɛ xunbenli. \q \v 19 Muxu yo mi fa i raxulunɲɛ i ya xixɔnli, \q muxu wuyaxi fama nɛn i xandideni. \q \v 20 Koni, ɲaxudene yɛɛn danxuma nɛn, \q e yigin kalama nɛn, \q e yengi fa tixi sayaan nan na.” \c 12 \s Yuba yi Sofara yabi \p \v 1 Yuba yi a yabi, a naxa, \q \v 2 “Ɲɔndin na a ra, \q muxuyaan kolonna birin ɛ yi, \q fekolonna ɲanma nɛn ɛ faxa xanbini. \q \v 3 Koni, xaxilimayana nde n fan yi, \q alo ɛ tan, ɛ mi dangu n na, \q nayi nde mi nɔɛ feni itoe birin kolonɲɛ? \q \v 4 N bata findi magele seen na n xɔyine xa, \q n tan naxan yi Ala maxandima, a yi n yabi. \q Muxu tinxinxi kamalixin bata findi magele seen na. \q \v 5 Ɛ tan, muxu hɛrixine tɔrɔ muxune raɲaxuxi, \q na luxi nɛn alo muxun na salaxun, \q ɛ mɔn yi a radinɲɛ ayi. \q \v 6 Bɔɲɛ xunbenla mafu tiine konne yi, \q naxanye Ala rafenma, ne makantanni, \q e e yɛtɛ sɛnbɛn nan yatɛxi e gbee ala ra.” \b \q \v 7 “Koni, subene maxɔdin, \q e i xaranɲɛ nɛn. \q Xɔline maxɔdin kore xɔnna ma, \q e a falɛ i xa nɛn. \q \v 8 Falan ti bɔxɔn na, a i xaranɲɛ nɛn, \q yɛxɛne baani, e a falɛ i xa nɛn. \q \v 9 Ne birin yɛ, nde mi a kolon fa fala \q naxan birin daxi, \q a Alatala wanla nan na a ra? \q \v 10 Dali seene birin niine a tan nan yii, \q e nun yengin naxan muxune birin yi. \q \v 11 Tunla falane tagi rabaan kolon, \q alo dɛɛn donseen ɲaxunna kolonma kii naxan yi. \q \v 12 Fekolonna fama foriyaan nan xɔn, \q xaxilimayaan fama simaya xunkuyen nan xɔn.” \b \q \v 13 “Koni Ala nan gbee fekolonna nun sɛnbɛn na. \q Maxadin nun xaxilimayana a tan nan yii. \q \v 14 Ala na naxan kala, \q muxu yo mi na yitɔnɲɛ, \q a na naxan sa kasoon na, \q muxu yo mi na xɔrɔyɛ. \q \v 15 Xa a mi tin tulen xa fa, \q furun yi ti, \q koni a na tulen beɲin, \q bɔxɔn yi kala. \q \v 16 Sɛnbɛn nun kolonna a tan nan yi, \q yanfantenne nun muxu yanfaxine birin a tan nan bun. \q \v 17 A tan nan a ligama \q yamaan kawandi muxune yi sigan ti \q e san yigenla ra, \q a yi kitisane findi daxune ra. \q \v 18 A tan nan mangane sɛnbɛn bama e ra, \q a yi kasorasa dugin nagodo e ma. \q \v 19 A tan nan saraxaraline fan nasigama \q e san yigenla ra, \q a yi nɔya kɛndɛne kala. \q \v 20 A tan nan falan bama fala tiine yi, \q a yi xaxilimayaan ba fonne yi. \q \v 21 A tan nan tɔrɔn nafama kuntigine ma, \q a yi sɛnbɛmane sɛnbɛn kala. \q \v 22 A tan nan dimi yi feene raminin kɛnɛnni, \q naxanye yi laxira yi, a yi ne makɛnɛn. \q \v 23 A tan nan siyane rawuyama ayi, \q a yi e raxɔri. \q A siyane ragbo ayi, \q a yi e raxuya ayi. \q \v 24 A xaxinla ba yamaan kuntigine ma, \q a yi e rabeɲin tonbonni kira mi dɛnaxan yi. \q \v 25 E lu dimini kɛnɛn mi dɛnaxan yi, \q a yi e xun magi e ra alo dɔlɔ minna.” \c 13 \s Yuba yi wa falan ti feni Ala xa \p \v 1 Yuba mɔn yi a fala, a naxa, \q “A mato, n yɛɛn bata na birin to, \q n tunla bata na birin mɛ, \q n yi a famu. \q \v 2 Ɛ naxan kolon, \q n fan na kolon, \q ɛ mi dangu n na. \q \v 3 Koni, n tan waxi \q falan ti feni Ala Sɛnbɛ Kanna nan xa, \q n waxi n xa n mawuga Ala xa. \q \v 4 Koni ɛ tan wulen nan tun sama ɲɔndin yɛ ma, \q ɛ birin findixi dandan ti fuyanne nan na. \q \v 5 Xa ɛ yi ɛ dundɛ nun, \q na yi findɛ ɛ fekolonna ra nɛn. \q \v 6 Ɛ n ma mawugan namɛ, \q ɛ tuli mati n ma mawuga xuiin na. \q \v 7 Ala makoon luyɛ ɛ tinxintareyaan ma ba, \q ɛ wulene fala Ala mali feen na? \q \v 8 Ɛ waxi ɛ sa feni Ala nan fari n xili ma ba? \q Ɛ Ala nan xun mafalama ba? \q \v 9 A na ɛ miriyane yatɛ, \q na fanɲɛ ɛ ra ba? \q Ɛ nɔɛ a yanfɛ ba alo muxuna? \q \v 10 Ɲɔndin naxan na, \q ɛ na kitin sa yɛtagin ma hali wundoni, \q Ala falan tima nɛn ɛ xili ma. \q \v 11 Ɛ mi gaxuma a binyen yɛɛ ra ba? \q A magaxun mi ɛ suxɛ ba? \q \v 12 Ɛ sandane luxi nɛn \q alo xubena, \q ɛ xun mafala falane kalama nɛn \q alo bɛndɛna.” \b \q \v 13 “Ɛ dundu, ɛ n lu! \q N xa falan ti \q hali sese n sɔtɔ. \q \v 14 Nanfera n nan n fati bɛndɛn xinɲɛ n ɲinne ra, \q nanfera n tinɲɛ sayaan ma? \q \v 15 Xa Ala wa, a xa n faxa, \q n yengi mi fa sese ma \q koni n waxi n sigati kiin xɔnba feni \q a tan nan yɛtagi. \q \v 16 Na yɛtɛɛn findima n ma kisin nan na, \q bayo Ala kolontare yo mi tima a yɛtagi. \q \v 17 Ɛ tuli mati n ma falan na a faɲin na, \q n ma fe yɛ xaranna xa so ɛ tunla ma. \q \v 18 N bata n xun mafala feni tɔn, \q n na a kolon a ɲɔndina n tan nan xa. \q \v 19 Nde waxi n xun maxidi feni? \q Nayi, xa ɲɔndi mi n xa, \q n tinxi n yi n dundu, n faxa.” \b \q \v 20 “N ma Ala, \q fe firin gbansan masiga n na, \q nayi, n mi luxunɲɛ i ma: \q \v 21 I ya xɔlɔn masiga n na, \q i ya magaxun nama fa n suxu sɔnɔn. \q \v 22 Na xanbi ra, falan ti n xa, \q n ni i yabɛ, \q hanma n yi falan ti, i yi n yabi. \q \v 23 Yoli n hakɛne nun n yulubine yatɛn na? \q N ma murutɛ feene nun n ma yulubine yita n na. \q \v 24 Nanfera i yɛtagin luxunma n ma, \q i yi n yatɛ i yaxun na? \q \v 25 I n tan nan magaxuma ba, \q n tan naxan luxi \q alo ɲɔxɔndena foyen sigan naxan na? \q I n tan nan sagatanma ba, \q n tan naxan luxi \q alo malo dagi xarena? \q \v 26 I fe xɔlɛne sɛbɛma n xili ma, \q i n ma dii ɲɔrɛyaan hakɛn goronna dɔxɔ n xun ma. \q \v 27 I n sanne sama kutun na, \q i yɛɛn tixi n sigati kiin birin na, \q hali n san funfune, \q i e birin nakɔrɔsima. \q \v 28 Koni, adamadiine kunma \q alo wudi kalaxi, \q alo xiine dugin kala kii naxan yi.” \c 14 \s Yuba mɔn yi yabin ti \p \v 1 Yuba mɔn yi a fala, a naxa, \q “Adamadiin minixi ɲaxanla nin, \q a siimayaan mi xunkuya, \q a rafexi lanbaranna nan na, \q \v 2 a luxi nɛn \q alo wudi fugen naxan minima, \q a xara, alo nininna, a mi buma. \q \v 3 N ma Ala, \q i yɛɛn tima n tan nan na ba \q naxan luxi alo adamadiin bodene? \q I kitin nasoma en tan nan tagi ba? \q \v 4 Nde nɔɛ se sariɲanxin bɛ se haramuxini? \q Muxu yo. \q \v 5 I bata muxuna siimayaan danna ragidi, \q i yi a siimayaan kikene yatɛ, \q a mi danguɛ naxanye ra \q i naxanye saxi. \q \v 6 Nanara, i yɛɛn ba muxun na, \q a xa a matabu, \q alogo a xa a waxatin naɲan bɔɲɛ xunbenli \q alo walikɛɛn yanyin naɲanma kii naxan yi.” \b \q \v 7 “Yigin wudin tan ma, \q bayo a na sɛgɛ, a mɔn yi mini, \q a ɲɔxɔn mi ɲanma, \q \v 8 hali a salenna fori bɔxɔni, \q a xun dungin yi faxa bɔxɔni, \q \v 9 igen nɛɛn fa sa a ma tun, \q a mɔn bata a mabun, \q a yi a ɲingine ramini \q alo a yi kii naxan yi a fɔlɔni. \q \v 10 Koni, xa muxun faxa, \q a sɛnbɛn bata ɲan. \q Muxun na faxa, a sigan minɛn? \q \v 11 Igen ɲanma nɛn baani, \q xudene yi xara. \q \v 12 Muxun na faxa, \q a ɲanma na kii nin, \q a mi fa kelima sɔnɔn, \q fanni kore xɔnna na, \q a mi xulunma, \q a mi kelima a xixɔnli.” \b \q \v 13 “Xa i yi tinɲɛ n luxunɲɛ laxira yi nun, \q n yi lu na han i ya xɔlɔn yi ɲan! \q I mɔn yi waxatin nagidi n ma, \q n ma fe rabirama i ma waxatin naxan yi. \q \v 14 Koni muxun naxan bata faxa, \q na mɔn kelɛ ba? \q N diɲama nɛn n ma wali waxatin bun, \q han i fa n naxulunma waxatin naxan yi. \q \v 15 Nayi, n ni i yabɛ, i na n xili, \q i na wa n to feni, \q i tan naxan n daxi. \q \v 16 Anu iki, i n sigati kiin birin yatɛxi. \q Koni na waxatini, \q i mi fa n yulubine yatɛma, \q \v 17 i n ma murutɛ feene luxunma nɛn bɛnbɛnla kui, \q i yi n hakɛne mafelu.” \b \q \v 18 “Koni, hali geyane, \q nde luma bɛ e ra waxatin birin \q han e xuya ayi, \q hali fanyene, \q e bama e funfuni a xunxuri yɛɛn ma, \q \v 19 igen luma nde bɛ gɛmɛne ra, \q baa walanxine yi bɔxɔn tongo, \q i fan adamadiine yigin kalama na kii nin. \q \v 20 I muxune yɛngɛma habadan, \q e yi faxa, \q i yi e yɛtagin masara, i yi e kedi. \q \v 21 Xa binyena e diine ma, \q e mi na kolon. \q Xa e rayarabi, e mi na yigbɛma. \q \v 22 A tan nan tun a tɔrɔn kolon, \q a sunuxi a yɛtɛ nan tun ma fe ra.” \c 15 \s Elifasi a falan firindena: Ala ɲaxudene saranma nɛn e kɛwanle ra \p \v 1 Teman kaana Elifasi mɔn yi falan tongo, a naxa, \q \v 2 “Fekolonna lan a yi yabin ti \q naxan tɔnɔ mi na ba, \q naxan findixi fala fuun na? \q \v 3 I lan i yi i xun mafala fala buntarene ra ba, \q naxanye tɔnɔ mi na? \q \v 4 I Ala yɛɛragaxun kalama muxune yi, \q i e Ala maxandi feene xunna kalama. \q \v 5 I i hakɛne nan ma fe falama. \q Fala ɲaxine nan i dɛ. \q \v 6 N tan mi a ra, \q i fala xuiin nan i yalagixi. \q I dɛɛn nan i seren na. \b \q \v 7 I singe nan barixi adamadiine birin yɛɛ ra ba? \q I singe nan daxi benun geyane xa da ba? \q \v 8 I Ala wundo falane ramɛ nɛn ba? \q I tan nan keden fe kolon ba? \q \v 9 I nanse kolon, \q nxu mi naxan kolon? \q I nanse famuma, \q nxu mi naxan famuma? \q \v 10 Xun sɛxɛ fixɛne na, \q fonne nxu yɛ, \q naxanye fori i fafe xa. \q \v 11 Ala i ralimaniyama falan naxanye ra, \q i makoon mi ne ma ba, \q nxu fala faɲin naxanye tima? \q \v 12 Nanfera i bɔɲɛn tema? \q Nanfera i yɛɛn xun sinma, \q \v 13 i niin nafɔrɔ Ala xili ma, \q i na fala sifane ti? \b \q \v 14 Nanse adamadiin na, \q a yi a yɛtɛ yatɛ sariɲanden na? \q Naxan minixi ɲaxanli, \q na findɛ tinxinden na ba? \q \v 15 Hali a malekane, \q Ala mi lannayaan saxi ne yi. \q Hali kore xɔnna, \q a mi sariɲan a yɛɛ ra yi. \q \v 16 A xa lannayaan sa muxun tan yi di nayi, \q naxan ɲaxu, naxan yanfan tima, \q tinxintareyaan nafan naxan ma \q alo igen min daxina?” \b \q \v 17 “N xa a yɛba i xa, i tuli mati. \q N xa a yɛba n naxan toxi, \q \v 18 fekolonne naxan falaxi, \q e nun e benbane, \q naxanye mi sese luxunxi e ma, \q \v 19 Ala yamanan so naxanye gbansan yii, \q xɔɲɛ yo munma yi so naxanye yɛ.” \b \q \v 20 “Ɲaxuden luma kɔntɔfinla nin a siimayaan birin yi, \q ɲaxankata tiina waxatin yatɛxin na a ra. \q \v 21 A wurundun xui magaxuxine mɛma, \q bɔɲɛ xunbeli waxatini, \q halagin yi fa a tan ma. \q \v 22 A mi laxi a mini feen na sɔnɔn dimini, \q a faxama yɛngɛn nin. \q \v 23 A donseen fenma, \q koni a sɔtɛ minɛn? \q A kolon a faxan lɔxɔna a mamɛma. \q \v 24 Kɔntɔfili feene nun kuisan feene a magaxuma nɛn, \q e wuyaxi yi fa a xili ma \q alo mangana ganla nan sigan yɛngɛni. \q \v 25 Ne feene birin a sɔtɔma nɛn \q bayo a bata susu Ala ra, \q a murutɛ Ala Sɛnbɛ Kanna xili ma. \q \v 26 A keli nɛn Ala xili ma a tengbesenyani, \q a yɛ masansan wure lefa gbeen tixi a yɛɛ ma. \q \v 27 A yɛtagin tuyanxi, \q a gbingin gbo, \q \v 28 koni a luma nɛn taa rabeɲinxine yi, \q banxi kui genle yi, \q naxanye kalamatɔ a ra. \q \v 29 Na kanna mi fa hɛrin sɔtɔma, \q a nafunla mi sabatima, \q a fɔxɔn mi fa luma bɔxɔn fari sɔnɔn. \q \v 30 A mi tangama sayaan ma, \q a luma nɛn \q alo tɛɛn wudi dungin naxan ganma, \q Ala dɛ foyen yi a xali wulani.” \b \q \v 31 “A yigin saxi fuyanten feene nin, \q koni a yɛtɛ nan yanfanma, \q bayo fuyantenyaan nan findima a saranna ra. \q \v 32 Na kamalima nɛn benun a xa faxa, \q alo wudin naxan mi fa a maɲingima. \q \v 33 A luxi nɛn alo manpa binla\f + \fr 15.33 \fr*\ft Wudi binla nde na yi, mɛn kaane naxanye sima, e yi naxanye bogi yitɔnma alo manpana e gbee kiini.\ft*\f* \q naxan a bogine rayolonma e mɔn xinde, \q hanma alo oliwi binla \q naxan fugeye yolonma a ra.” \b \q \v 34 “Na ligama nɛn \q bayo dii mi barima Ala kolontarene denbayane yi, \q yanfan banxin naxanye kui, \q ne findima tɛɛn balon nan na. \q \v 35 Sɔxɔlɛ feene e yi, \q na yi findi fe ɲaxine ra, \q e yanfani tɔn e bɔɲɛni.” \c 16 \s Yubaa yabina: Sereyana nde n xa kore xɔnna ma \p \v 1 Yuba yi a yabi, a naxa, \q \v 2 “N bata fala sifani ito mɛ dɔxɔ wuyaxi, \q ɛ birin findixi madɛndɛn ti ɲaxine nan na. \q \v 3 Danna fuyanten falani itoe ma ba? \q Nanse ɛ tɔrɔma ɛ to n yabima na kiini? \q \v 4 N fan yi nɔɛ falan tiyɛ nɛn alo ɛ tan, \q xa ɛ tan nan yi n tan na nun. \q Nayi, n yi falane tima nɛn ɛ xili ma nun, \q n yi n xunni maxa ɛ magele xinla ma, \q \v 5 n yi ɛ sɛnbɛ soma nɛn n ma falane ra, \q n yi ɛ madɛndɛn ɛ tɔrɔni n ma fala faɲine xɔn.” \b \q \v 6 “Koni, n ma falane mi nɔɛ n tan madɛndɛnɲɛ n ma tɔrɔni. \q Xa n na n dundu, \q na fan mi se bɛ n ma tɔrɔn na. \q \v 7 Iki, Ala bata n sɛnbɛn ɲan yati! \q A bata n ma denbayaan birin halagi. \q \v 8 A bata n fatin mafasa, \q na yi findi sereyaan na n xili ma. \q A to n naxɔsixi, \q na yi findi n magi xunna ra. \q \v 9 Ala n yibɔma a xɔlɔni, \q a n yɛngɛ, \q a ɲinne raxinma n xili ma, \q n yɛngɛ faan yi a yɛɛ ɲaxin ti n na. \q \v 10 Muxune e dɛni bima n xili ma, \q e n konbi, e n dɛɛn bɔnbɔ, \q e malan n xili ma. \q \v 11 Ala bata n so tinxintarene yii, \q a bata n so ɲaxudene yii. \b \q \v 12 N yi bɔɲɛ xunbenla nin, \q Ala bata fa n kaladeni. \q A bata n suxu n xanbi ra, \q a n nabira bɔxɔni. \q A bata n lu \q alo xalimakunla sa sɔtima seen naxan yi, \q \v 13 a xalimakuli wonle bata n nabilin. \q Ala n sɔxɔnma n gbingini, \q a mi kininkininma, \q a n bɔɲɛn sa bɔxɔni. \q \v 14 A fama n xili ma alo sofana, \q a n ɲaxankata, a lu n maxɔlɛ.” \b \q \v 15 “N bata kasa bɛnbɛli dugin nagodo n ma sununi, \q n mi naxan bama, \q n lu xun sinxi burunburunni. \q \v 16 Wugan bata n yɛɛn gbeeli, \q sayaan singanxi n yɛtagi. \q \v 17 Anu, n mi fe ɲaxi yo ligaxi, \q n ma Ala maxandin yi sariɲan.” \b \q \v 18 “I tan Bɔxɔna, n faxamatɔɔn ni i ra, \q i nama n wunla yɛ maluxun. \q N wuga xuiin xa mɛ han habadan. \q \v 19 Iki yɛtɛni, serena nde n xa kore, \q naxan seren bama n xa mɛnni.\f + \fr 16.19\fr* Na \fk serena\fk* fe mɔn sɛbɛxi Yuba 19.25 nun Yuba 9.33 kui.\f* \q \v 20 N xɔyine n magelema, \q koni n yɛɛn tixi Ala nan na n ma wugani. \q \v 21 Na kanna Ala solonama muxun xa, \q alo adamadina a xɔyin xun mafalama kii naxan yi. \q \v 22 Koni, n ma siimayaan bata a danna li, \q n sigama nɛn kiraan xɔn, \q xɛtɛ mi dɛnaxan yi.” \c 17 \s Yuba yigin yi kala \p \v 1 Yuba mɔn yi a fala, a naxa, \q “N yengin dasama, \q n ma siimayaan yi ɲan, \q gaburun dɔxi n yɛɛ ra. \q \v 2 Magele tiine n nabilinni yati, \q e fa fuma n ma, n mi nɔɛ xiyɛ.” \b \q \v 3 “Ala, i bata tolimaan naxan maxɔdin n ma, \q i yɛtɛɛn xa na so n yii. \q Xa i tan mi a ra, \q nde gbɛtɛ n ma donla goronna tongɛ? \q \v 4 Bayo i bata xaxinla birin ba n xɔyine yi, \q na ma, i nama tin e xa nɔɔn sɔtɔ. \q \v 5 E luxi nɛn \q alo muxun naxan yanfan soma a xɔyine xili ma, \q na yi findi tɔrɔn na a diine xa.” \b \q \v 6 “Muxune n magelema e sigine yi, \q e dɛgen namini n yɛtagi. \q \v 7 N yɛɛne bata yidimi sununi, \q n fati bɛndɛn bata yelefu ayi alo a nininna. \q \v 8 Muxu faɲine na n to, \q n kiin yi e ratɛrɛna, \q sɔntarene xɔlɔma n ma, \q e yi n yatɛ Ala kolontaren na. \q \v 9 Koni, tinxin muxune xa lu e kiraan xɔn, \q naxanye sariɲan, ne sɛnbɛn sɔtɔma nɛn. \q \v 10 Koni ɛ tan, ɛ xɛtɛ, ɛ mɔn xa fa. \q N mi fekolon toma ɛ yɛ. \q \v 11 N ma siimayaan bata ɲan, \q n ma wanle bata kala, \q n waxɔn feene bata kala. \q \v 12 N xɔyine a falama, e naxa, \q a kɔɛɛn findima nɛn a yanyin na, \q fitirin na so, e fala a subaxan na a ra. \b \q \v 13 N xa n yigi sa laxira yi tun ba, \q n na n sama dimini dɛnaxan yi? \q \v 14 N falan tima nɛn n gaburun xa \q alo a tan nan n fafe ra. \q N falan ti kunle xa \q alo e tan nan nga nun n magilɛn na. \q \v 15 Nayi, n yigin minɛn? \q Nde n yigin toɛ? \q \v 16 Yigin laxira yi ba, \q nxu birin na siga nxu sa nxu sa burunburunni?” \c 18 \s Bilidadaa falan firindena: Fe ɲaxi rabane saranna \p \v 1 Suxa kaan Bilidada mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “I falan danma waxatin mundun yi? \q Xaxili fen, na xanbi ra, en falan tiyɛ. \q \v 3 Nanfera i nxu yatɛxi xuruseene ra? \q Nanfera i nxu mirixi xaxilitarene ra? \q \v 4 Yuba, i tan nan i yɛtɛ maxɔlɔxi i ya xɔlɔni. \q I laxi a ra a muxune dunuɲa rabeɲinma \q i tan ma fe ra ba? \q Fanyen xa keli a dɔxɔdeni i ya fe ra ba?” \b \q \v 5 “Ɲaxudena tɛɛ dɛgɛn tuma nɛn, \q a tanden yalanna yi ɲan. \q \v 6 Kɛnɛnna yi findi dimin na a konni, \q a lɛnpun yi tu a xun ma.” \b \q \v 7 “A madiganma nɛn a sigatiin sɛnbɛni, \q a feene a rabirama nɛn. \q \v 8 A sanne suxuma nɛn yalaan na, \q a sin yinla ra. \q \v 9 A suxuma a san tinban nan ma, \q gbatun yi a suxu. \q \v 10 Lutin natixi a yɛɛ ra bɔxɔn nin, \q wosona a kiraan xɔn. \q \v 11 Gaxun luma ayi nɛn yiren birin yi, \q a bira a san funfun fɔxɔ ra.” \b \q \v 12 “A tan naxan sɛnbɛ yi gbo, \q a sɛnbɛn bata ɲan, \q gbalon bata maso a ra. \q \v 13 Furen bata a fati kidin kala, \q saya furen bata a salen seene kun a ma. \q \v 14 Sayaan bata a suxu a konni, \q a yigi saxi dɛnaxan yi, \q a yi a xali manga magaxuxin fɛma. \q \v 15 Muxu gbɛtɛ nɔɛ dɔxɛ nɛn a konni sɔnɔn, \q a gbee mi fa a ra, \q seri fuɲin bata sa a konna birin ma.\f + \fr 18.15 \fr*Na \fk seri fuɲin\fk* sama faxa muxun konna ma nɛn alogo na xa rasariɲan.\f* \q \v 16 A bata lu \q alo wudin salenne na xara a bun, \q a dɛɛne yi xara a ma.” \b \q \v 17 “A funfun birin bata ɲan bɔxɔn fari, \q a xinla mi fa falama kiraan xɔn sɔnɔn. \q \v 18 A bata radin dimini keli kɛnɛnna ma, \q a yi ɲan dunuɲa yi. \q \v 19 Dii yo mi a yii, \q mayixɛtɛ yo mi a xanbi ra, \q muxu yo mi fa a konni sɔnɔn. \q \v 20 Muxun naxanye sogeteden binni, \q ne kabɛma nɛn a raɲanna ma, \q muxun naxanye sogegododen binni, \q gaxun yi ne suxu. \q \v 21 Tinxintarena denbayaan luma na kii nin, \q Ala kolontaren nan kon na ra.” \c 19 \s Yuba yi Bilidada yabi \p \v 1 Yuba yi a yabi, a naxa, \q \v 2 “Ɛ luma n ɲaxankatɛ \q han waxatin mundun yi, \q ɛ n sɔxɔlɛ ɛ falane ra? \q \v 3 Ɛ bata n konbi \q han sanɲa ma fu, \q ɛ mi yagɛ n tɔrɛ sɔnɔn ba? \q \v 4 Hali n bata tantan, \q n ma tantanna goronna luma n tan nan xun ma. \q \v 5 Xa ɛ ɛ yɛtɛ yite n xili ma, \q ɛ yi n mafala n yagi feen na, \q \v 6 nayi, ɛ xa a kolon \q a Ala nan tɔrɔni ito ragidixi n ma, \q a n mafilin a yalani. \q \v 7 Xa n gbelegbele tɔrɔni ito bun, \q n mi yabi sɔtɔma. \q N na xinla ti n mali feen na, \q kiti kɛndɛn mi sɛ. \q \v 8 Ala bata kiraan suxu n yɛɛ ra, \q n mi nɔɛ danguɛ, \q a yi dimin naso n ma kiraan xɔn. \q \v 9 A bata n ma binyen ba n yi, \q a yi n ma xunna kenla ba n yi \q naxan yi luxi \q alo manga kɔmɔtina n xa. \q \v 10 A bata n kala yiren birin yi, \q n naxɔrima nɛn. \q A bata n yigin kala \q alo wudin talaxina. \q \v 11 A bata xɔlɔ n xili ma han, \q a yi n yatɛ a yaxun na. \q \v 12 A yɛngɛsone bata e malan, \q e fa n xili ma, \q e yi n konna rabilin.” \b \q \v 13 “A bata ngaxakedenne masiga n na, \q naxanye n kolon, \q ne bata siga ayi pon. \q \v 14 N kon kaane bata n nabeɲin, \q n lanfane yi ɲinan n xɔn. \q \v 15 N ma muxune \q nun n ma walikɛ ɲaxanle birin n yatɛxi \q alo xɔɲɛna, \q n bata findi xɔɲɛn na e yɛɛ ra yi. \q \v 16 N na n ma walikɛɛn xilima, \q koni a mi n yabima, \q hali n na a mafan. \q \v 17 N ma ɲaxanla mi fa tinɲɛ n dɛɛn xirin ma, \q n ma fe bata raɲaxu n ma denbayaan ma. \q \v 18 Hali dii ɲɔrɛne, \q n naɲaxu e birin ma, \q n na keli, e n mafala. \q \v 19 N naɲaxu n xɔyi kɛndɛne birin ma, \q hali naxanye rafan n ma, \q ne bata e xun xanbi so n yii. \q \v 20 N bata doyen, \q n kidin nun n xɔnne nan gbansan fan n ma. \q \v 21 N xɔyine, \q ɛ kininkinin n ma, \q ɛ kininkinin n ma, \q bayo Ala sɛnbɛn bata n ɲaxankata! \q \v 22 Nanfera ɛ n sagatanma alo Ala? \q Ɛ munma wasa n ɲaxankatadeni ba?” \b \q \v 23 “N yi waxi a xɔn ma nun \q n ma falane yi sɛbɛ, \q e yi sa kɛdini, \q \v 24 e yi sɛbɛ yɔxɔ lefaan ma wure ɲɔɛ ralemunxin na, \q e yi kɛrɛndɛn fanyen ma han habadan! \q \v 25 N na a kolon \q a n xunbamana a nii ra. \q Dɔnxɛn na, a kelima nɛn, \q a ti bɔxɔ xɔnna ma.\f + \fr 19.25\fr* Na \fk xunbamana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Yuba 9.33 nun 16.19-21 kui.\f* \q \v 26 Hali n fati kidin birin na kun fureni, \q n gbindin sa Ala toma nɛn. \q \v 27 N na a toma nɛn, \q n na a tan nan toma, \q gbɛtɛ mi a ra. \q N kunfaxi na waxatin xɔn! \q \v 28 Ɛ a falama, ɛ naxa, \q ‘En na a sagatanma di? \q En fa fɛɛn mundun toma a ra \q a yalagi xunna ra?’ \q \v 29 Anu, ɛ yi lan nɛn, \q ɛ gaxu silanfanna yɛɛ ra, \q amasɔtɔ Ala ɛ saranma nɛn ɛ ɲaxankatane ra sayaan na. \q Nayi, ɛ a kolonma nɛn a Ala kitin na.” \c 20 \s Sofaraa yabin firindena: Ɲaxudene xunna kenla mi buma \p \v 1 Nama kaan Sofara mɔn yi a fala, a naxa, \q \v 2 “N xaminxi ɛ miriyane fe yi \q na nan n karahanma, \q n xa yabin ti, \q n mi fa nɔɛ diɲɛ. \q \v 3 N bata n konbi xuine mɛ, \q koni, n yabin tima nɛn xaxilimayani. \q \v 4 I mi a kolon ba, waxatin birin, \q xabu adamadiine lu bɔxɔn fari, \q \v 5 a ɲaxudene xunna kenla mi buma, \q a Ala kolontarene sɛwan ɲanma nɛn mafurɛn? \q \v 6 Hali a te han kore, \q hali a xunna sa so kundani, \q \v 7 a lɔma ayi nɛn habadan \q alo a gbiina. \q Naxanye yi a toma, \q ne a falama nɛn, e naxa, \q ‘A minɛn?’ \q \v 8 A danguma nɛn alo xiyena, \q a funfun yi lɔ ayi, \q a ɲanma nɛn \q alo xiyen kɔɛɛn na. \q \v 9 Muxun naxan yi a matoma, \q na mi fa a matoma sɔnɔn, \q hali a dɔxɔden mi fa a toma sɔnɔn. \q \v 10 A diine karahanxin yi yiigelitɔne yii raxɛtɛ, \q e tan yɛtɛɛn yi a nafunle raxɛtɛ na muxune ma. \q \v 11 Hali a siimayaan to munma yi xunkuya, \q a yi sa a gaburun na.” \b \q \v 12 “Fe ɲaxin ɲaxun a dɛ \q alo sukana, \q a naxan luxunma a lɛnna bun, \q \v 13 a naxan madunxunma a dɛ, \q a mi waxi naxan xa ɲan, \q \v 14 koni a donseen kunma nɛn a kui, \q a findi fɔdɔgɔɔn xɔlɛn na. \q \v 15 A bata nafunle magerun, \q koni a e baxunma nɛn, \q Ala e raminima nɛn a kui. \q \v 16 A yi fɔdɔgɔɔn xɔlɛn nan madunxunma, \q saɲin xɔlɛn nan a faxama. \q \v 17 Kumin nun nɔnɔn gbo yamanani \q alo baa igena, \q koni a mi fa na toma sɔnɔn. \q \v 18 A tɔnɔn naxan sɔtɔxi, \q a na raxɛtɛma nɛn, \q a mi a donma, \q a mi fa a yulaya seene tɔnɔn sɔtɔma sɔnɔn. \q \v 19 Na birin ligama nɛn \q bayo a yiigelitɔne ɲaxankata nɛn, \q a yi e rabeɲin, \q a yi banxina nde tongo \q a mi naxan tixi.” \b \q \v 20 “A mi yi wasama a kunfani, \q nanara, a nafunla sese mi yi luma. \q \v 21 Muxu yo mi tangama a kunfan ma, \q koni a hɛrin mi buma. \q \v 22 A kɔntɔfilima nɛn \q hali a hɛrini, \q tɔrɔyaan sifan birin yi fa a ma. \q \v 23 A na a kuiin nafe, \q Ala a xɔlɔn nafama nɛn a xili ma, \q a godoma nɛn a ma alo tulena, \q a findi a balon na. \q \v 24 Xa a gi wure silanfanna bun, \q xalimakuli sula daxin nan sa a yisɔxɔnma. \q \v 25 A xalimakunla botinma nɛn a fatini, \q naxan ɲɔɛ bata sa a bɔɲɛn sɔxɔn, \q koni sayaan magaxuna a suxuma nɛn. \q \v 26 A nafulu ramaraden nafema \q dimi gbeen nan tun na. \q Tɛɛn yi fa a halagideni \q muxe mi naxan nadɛgɛxi, \q muxun naxanye mɔn na lu a konni, \q tɛɛn yi ne fan gan. \q \v 27 Kore xɔnna a hakɛne raminima nɛn kɛnɛnni, \q bɔxɔ xɔnna yi keli a xili ma. \q \v 28 A nafunle yi makuyama a ra nɛn, \q Ala na a xɔlɔn nagodo a xili ma lɔxɔn naxan yi. \q \v 29 Ala fe ɲaxi rabane raɲanma na kii nin, \q Ala na nan findixi a kɛɛn na.” \c 21 \s Yuba yi Sofara yabi: Nanfera ɲaxudene hɛrini? \p \v 1 Yuba mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “Ɛ tuli mati, \q ɛ tuli mati n ma falan na, \q ɛ n nalimaniyama na kiini. \q \v 3 Ɛ tin n xa falan ti, \q n na falan ti, \q nayi, ɛ nɔɛ n magelɛ nɛn. \q \v 4 N na n mawugama adamadiine nan xɔn ba? \q Ɛn-ɛn de! Nanfera nayi, \q ɛ waxi a xɔn a n xa diɲa? \q \v 5 Ɛ na ɛ miri n ma fe ma, \q ɛ kabɛma nɛn, \q ɛ yi ɛ yiin sa ɛ dɛ ra, \q ɛ yi ɛ dundu. \q \v 6 Feen naxan birin n sɔtɔxi, \q n na n miri ne ma, \q n kuisanma nɛn, \q n fatin yi xuruxurun n ma.” \b \q \v 7 “Nanfera ɲaxudene mɔn e nii ra? \q Nanfera e siimayaan buma? \q Nanfera e sɛnbɛn sɔtɔma? \q \v 8 E yi e yixɛtɛne to sabatɛ e dɛxɔn ma, \q e yi e mamandenne to. \q \v 9 Feene birin lanxi e yii, \q e mi gaxuma, \q Ala mi e ratɔrɔnma. \q \v 10 E turane e ɲinge gilɛne rawuyama ayi waxatin birin, \q e ɲingene diine barima, \q e mi faxama. \q \v 11 E diine e gima na xun xɔn \q alo xuruse diine, e yi e bodon. \q \v 12 E sigin sama kondenna nun tanban xuini, \q xulen xuiin nafan e ma. \q \v 13 E na e siimayani dangu a faɲin na, \q e siga laxira yi bɔɲɛ xunbenli.” \b \q \v 14 “Anu, e a falama Ala xa, \q e naxa, ‘I masiga nxu ra, \q nxu mi waxi i ya kirane kolon feni. \q \v 15 A lan nxu yi findi Ala Sɛnbɛ Kanna konyine ra ba? \q Ala mafanna tɔnɔn findɛ nanse ra nxu xa?’ \q \v 16 E laxi a ra a hɛrin kanna e tan nan na, \q koni, e fe yitɔnxine raɲaxu n ma.” \b \q \v 17 “Ɛ bata ɲaxudene lɛnpun to tuyɛ sanɲa ma yoli? \q Ɛ bata e to gbaloni ba? \q Ɛ bata Ala to e ratɔrɔnɲɛ a xɔlɔni ba? \q \v 18 E luxi nɛn ba \q alo foyen sɛxɛn naxan xalima, \q alo wuluwunla xuben naxan yitema? \q \v 19 Ɛ a falama, ɛ naxa, \q ‘Ala ɲaxudene hakɛne saranna ramaraxi e diine nan xa.’ \q Koni, e hakɛne yi lan a xa saran e yɛtɛɛn nan na, \q alogo e xa a kolon. \q \v 20 A yi lan e yɛtɛɛn yi e halagin to, \q e yi Ala Sɛnbɛ Kanna xɔlɛn min. \q \v 21 A denbayaan bɔtɛ mundun fa a tan xa \q a faxa xanbini? \q \v 22 Nde nɔɛ Ala xaranɲɛ fe kolonna ma, \q a tan naxan malekane makitima? \q \v 23 Muxuna nde faxama hɛri gbeen nin, \q kɔntɔfili yo mi a ma, \q a bɔɲɛn xunbelixi, \q \v 24 a tuyanxi, \q sɛnbɛn mɔn a ra. \q \v 25 Muxu gbɛtɛ bɔɲɛn sunuxin yi faxa, \q a mi fe faɲi yo sɔtɔ hali keden pe. \q \v 26 Koni, e firinna birin sama bɛndɛn nin, \q kunle yi e don.” \b \q \v 27 “N bata ɛ miriyane kolon ki faɲi, \q ɛ feen naxanye yitɔnxi n xili ma. \q \v 28 Ɛ a falama nɛn, \q ɛ naxa, ‘Muxu gbeeni ito, \q a banxin minɛn? \q Ɲaxuden konna go? \q E mi fa na.’ \q \v 29 Koni, ɛ mi dangu muxune maxɔdinxi ba? \q Ɛ mi laxi e sereyaan na ba? \q \v 30 Gbalon na fa, \q fe ɲaxi rabane yi kisi, \q Alaa xɔlɔn na fa, \q a mi sese ligama e tan na. \q \v 31 Nde e raxɔlɛ e fe raba kiin ma? \q Nde e saren fiyɛ e kɛwanle ra? \q \v 32 E na e maluxun, \q muxune yi e yengi dɔxɔ e gaburune xɔn, \q \v 33 mɛrɛmɛrɛn bɛndɛ yelefuxine yi sa e fari. \q Dunuɲa muxune birin birama nɛn e fɔxɔ ra, \q gali gbeen yi siga e yɛɛ ra. \q \v 34 Nanfera nayi ɛ n masabarima fala fuune ra? \q Yanfa falane nan tun ɛ yabine ra.” \c 22 \s Elifasi a falan saxanden Yuba xa: Hakɛ kanna nan Yuba ra yati! \p \v 1 Teman kaana Elifasi mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “Adamadiin tɔnɔna Ala ma ba? \q Hali xaxilimana, \q a tɔnɔn luma a yɛtɛ nan tun ma. \q \v 3 I na tinxinɲɛ ayi, \q na tɔnɔna Ala Sɛnbɛ Kanna nan ma ba? \q Xa fɛ mi i sigati kiin na, \q na munanfanna a ma ba? \q \v 4 I mirixi a ma ba \q a Ala i ratɔrɔnma nɛn, \q a i xali kiti sadeni, \q i to gaxuxi a yɛɛ ra? \q \v 5 I ya fe ɲaxine mi gbo ba? \q I hakɛne dan mi na. \q \v 6 I yi tolimaan tongoma i ngaxakedenne yii fuun nin, \q i yi e dugine ba e ma, \q i yi e magenla lu. \q \v 7 I mi yi igen soma muxun yii \q min xɔnla naxan ma, \q i yi tondi donseen soɛ kamɛtɔɔn yii. \q \v 8 Yamanan yi sɛnbɛmaan nan yii, \q wasoden nan yi dɔxi yamanani. \q \v 9 I yi kaɲa gilɛne raxɛtɛma nɛn e yii genla ra, \q i yi kiridine ɲaxankata. \q \v 10 Nanara, i rabilinxi luti ratixine ra, \q gaxun yi i suxu xulɛn. \q \v 11 Nayi, i mi dimini ito toma ba, \q i mi fufani ito toma ba \q naxan i rabilinxi?” \b \q \v 12 “Ala mi kore xɔnna xan ma ba? \q Sarene mato kore, e mate pon! \q \v 13 I a falama, i naxa, \q ‘Ala nanse kolon? \q A nɔɛ kitin sɛ kunda dimin xanbi ra ba? \q \v 14 Kundana a yɛɛ ma, \q a mi sese toma, \q a nɛma kore xɔnna rabilinɲɛ.’ \q \v 15 I mɔn waxi lu feni kira fonni ito xɔn ba, \q muxu ɲaxine sigan tima naxan xɔn? \q \v 16 E faxan nɛn \q benun e waxatin xa li, \q alo fufa gbeen banxi kanken xalima kii naxan yi. \q \v 17 E yi a falama nɛn Ala xa, \q e naxa, ‘I masiga nxu ra. \q Ala Sɛnbɛ Kanna nan i tan na, \q koni i nɔɛ nanse ligɛ nxu ra?’ \q \v 18 Anu, Ala nan e banxine rafe nafunla ra. \q Ee! Ɲaxudene fe yitɔnxine raɲaxu n ma! \q \v 19 Tinxindene na e to gbaloni, e sɛwa. \q Sɔntarene e magelema nɛn, e naxa, \q \v 20 ‘En yaxune bata raxɔri! \q Tɛɛn yi e yiiseene halagi.’ ” \b \q \v 21 “Lanna xa lu ɛ nun Ala tagi, \q nayi, i bɔɲɛ xunbenla sɔtɔma nɛn, \q i hɛrin sɔtɔ. \q \v 22 Ala i xaranma naxan ma, \q i na suxu, \q i yi a falane sa i bɔɲɛni. \q \v 23 Xa i mɔn fa Ala Sɛnbɛ Kanna ma, \q a mɔn i sɛnbɛ soma nɛn. \q I xa tinxintareyaan masiga i konna ra, \q \v 24 i xa i ya xɛma faɲin woli ayi bɔxɔni, \q hanma i sa a bira xude yi gɛmɛne longonna ra. \q \v 25 Ala Sɛnbɛ Kanna nan xa findi i ya nafunla ra, \q alo xɛmaan nun gbeti fixɛ gbeena i xa. \q \v 26 Nayi, i sɛwan sɔtɔma nɛn Ala Sɛnbɛ Kanni, \q i xunna kenla sɔtɔ Ala yɛtagi, \q \v 27 i yi a maxandi, a yi i yabi, \q i yi i dɛ ti xuine rakamali. \q \v 28 Xa i fena nde ragidi, \q Ala a rakamalima nɛn i xa, \q kɛnɛnna luma nɛn i ya kiraan birin xɔn. \q \v 29 Ala na muxuna nde rayagi, \q i a falama nɛn \q a Ala na ligaxi nɛn \q bayo wasoden nan na kanna ra, \q koni, naxan na a yɛtɛ magodo, \q Ala na rakisima nɛn. \q \v 30 Ala nan sɔntarene xunbama, \q nanara, xa i sariɲan, \q a i xunbama nɛn.” \c 23 \s Yubaa yabina Elifasi xa: Yuba mi fa Ala toma \p \v 1 Yuba mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “N ma mawugan mɔn findixi murutɛn nan na to, \q n yiin saxi n dɛ ra, \q koni n wuga xuiin mɔn minima. \q \v 3 Xa n yi a kolon nun Ala dɛnaxan yi, \q n yi sigama nɛn han a konni, \q \v 4 n yi n ma mawugan yita a ra, \q n yi n xɔnba fala wuyaxi ti a xa. \q \v 5 Nayi, n yi a kolonma nɛn \q a n yabima falan naxan na, \q n yi a famu \q a naxan falama n xa. \q \v 6 A yi kelɛ n xili ma a sɛnbɛ gbeeni ba? \q Ɛn-ɛn de, a yi a tuli matima nɛn n na. \q \v 7 A yi a kolonma nɛn \q a muxu faɲin nan falan tima a xa. \q Nayi, n yi tangama nɛn kitin ma habadan.” \b \q \v 8 “Koni, n na siga sogeteden binni, \q a mi na, \q n mi a toma sogegododen binni, \q \v 9 n na a fen n kɔmɛnna ma, \q n mi a toma, \q n na xɛtɛ n yiifanna mabinni, \q n mi a toma. \q \v 10 Anu, a n ma kiraan kolon. \q A na n fɛsɛfɛsɛ tɔrɔni, \q n sariɲanxin minima nɛn \q alo xɛmana. \q \v 11 N biraxi a san funfun nan tun fɔxɔ ra, \q n lu a kiraan xɔn, \q n mi keli a xɔn. \q \v 12 N mi tondi a yamarine suxɛ, \q n na a falane birin namara nɛn n bɔɲɛni. \q \v 13 Koni, a na fena nde ragidi, \q nde a ligɛ a na masara? \q A na wa naxan xɔn, a na liga. \q \v 14 A naxan nagidixi n ma, \q a na nan nakamalima, \q anu a mɔn na fe sifa wuyaxin nagidixi n ma yɛɛn na. \q \v 15 Nanara, n gaxuma Ala yɛɛ ra. \q N na n miri, n gaxu a fe yi. \q \v 16 Ala bata n tunnaxɔlɔ n ma, \q Ala Sɛnbɛ Kanna bata n nafe gaxun na. \q \v 17 Koni hali dimin to so n ma, \q a yi n nabilin, \q hali n mi fa sese toma, \q n mi n dundu.” \c 24 \s Yuba mɔn yi falan ti: Nanfera Ala mi ɲaxudene makitima? \q \v 1 “Nanfera Ala Sɛnbɛ Kanna mi kiti waxatine saxi? \q Nanfera naxanye a kolon \q ne mi a toma kelɛ muxu ɲaxine xili ma? \q \v 2 Muxu ɲaxine xɛ bɔxɔne danne fari sama, \q e xuruseene muɲama, \q e yi e raba, \q \v 3 e kiridin nan ma sofali suxuma, \q e kaɲa gilɛn nan ma ɲinge makankanma tolimani, \q \v 4 e tɔrɔ muxune radinma ayi kiraan xɔn, \q yamanan yiigelitɔne birin e luxunma e bun.” \b \q \v 5 “Yiigelitɔne sigama e wanla ra nɛn, \q e sa e donseen fen burunna ra, \q e sa e diine balon fen \q alo burunna sofanle tonbonni. \q \v 6 E sa e xuruseene balon fen \q muxu gbɛtɛye xɛɛne ma, \q e lu ɲaxudene manpa bogi dɔnxɛne makentunɲɛ. \q \v 7 E ragenle nan xima kɔɛɛn na, \q dugi mi e ma, \q bitingan mi e yii xunbenla ra. \q \v 8 Tulen naxan fama geyane fari, \q na e bɔnbɔma xunbenli, \q banxi mi e yii, \q e saxi fanyene nan ma.” \b \q \v 9 “Muxu ɲaxine yiigelitɔna diin tongoma a yii doli saranna ra, \q hali kiridina, \q e xasunma xiɲɛn na a nga yii. \q \v 10 Yiigelitɔne ragenla nan sigama, \q dugi mi e ma, \q hali e to malo xidine maxali, \q kamɛna e ma, \q \v 11 e oliwi turen bama muxu gbɛtɛne sansanne kui, \q e walima manpa rafaladeni, \q koni e mi nɔɛ sese minɲɛ. \q \v 12 Muxune faxamatɔɔn wugama taani, \q muxu maxɔlɔxine wugama e mali feen na, \q anu na fe mi findɛ tɛrɛna fe ra Ala xa.” \b \q \v 13 “Kɛnɛnyaan naɲaxu muxu ɲaxine ma, \q kira yiyalanxin mi rafan e ma, \q e mi sigama a xɔn. \q \v 14 Faxa tiin kelima sogen godo waxatin nin, \q a yi yiigelitɔɔn nun tɔrɔ muxun faxa, \q a muɲan ti kɔɛɛn na. \q \v 15 Yalunden ɲinbanna nan mamɛma, \q a a falama nɛn, a naxa, \q ‘Muxu yo mi n toma,’ \q a yi a yɛtagin luxun. \q \v 16 Muɲaden banxin dɛɛn kalama kɔɛɛn nan na, \q yanyin na, a yɛtɛ mabalan a konni, \q a mi kɛnɛnna kolon. \q \v 17 Na muxune yanyin fɔlɔma sogen godo waxatin nin, \q e bata dari kɔɛɛn magaxu feene ra.” \b \q \v 18 “Koni ɛ tan a falama, ɛ naxa, \q ‘Ɲaxuden xalima nɛn \q alo se yelefuxina igen xun ma, \q a dɔxɔden yi findi yire dangaxin na bɔxɔn fari, \q a mɔn mi fa walima a manpa bili xɛɛn ma. \q \v 19 Balabalan kɛsɛne xuyama ayi kii naxan yi sogen na, \q yulubi kanne sigama na kii nin laxira yi. \q \v 20 Hali naxanye e barixi, \q ne ɲinanma nɛn e xɔn, \q e findi donseen na kunle xa, \q e fe falan mɔn yi dan. \q Nanara, tinxintareyaan kalama nɛn \q alo wudin na bira.’ ” \b \q \v 21 “ ‘Na muxune ɲaxalan gbantane tɔrɔxi nɛn, \q e mi kaɲa gilɛne mali. \q \v 22 Koni Ala nɔɛ sɛnbɛmane raxɔrɛ a sɛnbɛni nɛn, \q a na keli, a muxu ɲaxine halagi. \q \v 23 Ala ne luma bɔɲɛ xunbenla nun marakantanni, \q koni a yɛɛn tima nɛn e sigati kiin na. \q \v 24 Na muxune sabatima nɛn waxati di, \q koni na xanbi ra, e lɔ ayi, \q e kɔnkɔrɔnma nɛn \q alo ɲɔxɔnde xarena, \q e xun sinma nɛn \q alo se tɔnsɔnna xaba daxina.’ ” \b \q \v 25 “Xa a mi na kiini, \q nde n matandɛ, \q a n ma falan nakala ayi?” \c 25 \s Bilidadaa falan saxandena: Adamadiine mi tiyɛ Ala yɛtagi \p \v 1 Suxa kaan Bilidada yi Yuba yabi, a naxa, \q \v 2 “Sɛnbɛn nun magaxuna Ala nan yi, \q a tan nan bɔɲɛ xunbenla rafama \q han kore xɔnna ma. \q \v 3 Nde nɔɛ a ganla yatɛ? \q A sogen mi tema nde xun ma? \q \v 4 Adamadiin nɔɛ tinxinɲɛ di Ala yɛɛ ra yi? \q Naxan barixi ɲaxanla xɔn, \q na rasariɲanma di? \q \v 5 Hali kiken mi fixa Ala yɛɛ ra yi, \q hali sarene mi sariɲan. \q \v 6 Adamadiine tan di nayi, \q naxanye tide xurun \q alo kɔnɛne nun kunle?” \c 26 \s Yubaa yabin Bilidada xa: I n yabima fuun nin \p \v 1 Yuba mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “I fatan sɛnbɛtarene maliyɛ yati! \q I bata fa fangatarene malideni! \q \v 3 I fatan fekolontaren kawandɛ, \q i yi a maxadi han! \q \v 4 Koni i ya falane tima nde xa? \q I falani itoe tongoxi nde yii?” \b \q \v 5 “Faxa muxune niine xuruxurunma Ala yɛɛragaxuni laxira yi, \q naxanye bɔxɔ bun igene bun. \q \v 6 Ala yɛɛn laxira yiren birin na, \q hali sayani muxe mi e luxunɲɛ a tan ma. \q \v 7 Ala nan kore xɔnni fulunxi na yigenla xun ma, \q a bɔxɔn singan na yigenli. \q \v 8 Ala tulen namarama kundani, \q koni kundane mi kalama igen binyen bun. \q \v 9 A yi a mangaya gbɛdɛn luxun, \q a yi a kundaan sa a yɛɛ ma. \q \v 10 Ala yi digilinna sa fɔxɔ igen xun ma, \q naxan dan findixi kɛnɛnna nun dimin naralanden na. \q \v 11 Kore xɔnna sɛnbɛtɛnne xuruxurunma, \q e kabɛ Alaa xɔlɔn ma. \q \v 12 Ala bata fɔxɔ igene nɔ a sɛnbɛni, \q a yi ige yi ninginangan Raxabi faxa a xaxilimayani. \q \v 13 A foyen bata kore xɔnna fixa, \q a bata ige yi sube ɲaxin faxa a yiin na, \q saɲin naxan a gima. \q \v 14 A wali xurine nan itoe ra, \q nxu a ɲununɲunun xuiin nan tun mɛma. \q Nayi, nde nɔɛ a sɛnbɛn galan xuiin kolonɲɛ?” \c 27 \s Yuba mɔn yi yabin ti: Sɔntaren nan n na \p \v 1 Yuba mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “N bata n kɔlɔ habadan Ala yi, \q naxan tondixi n ma kitin sɛ, \q Ala Sɛnbɛ Kanna \q naxan n niin nafexi xɔlɛn na, \q \v 3 xa n niin mɔn n yi, \q xa Alaa foyen mɔn soma n ɲɔɛni, \q \v 4 n bata n kɔlɔ \q n dɛɛn mi tinxintareya falan tiyɛ, \q wule yo mi minɛ n dɛ. \q \v 5 Na miriyaan makuya n na, \q n xa ɲɔndin fi ɛ ma. \q Han n yi faxa, \q n mi n ma fɛtareya wanle kalɛ, \q \v 6 n luma nɛn tinxinni, \q n mi a beɲinɲɛ mumɛ, \q n xaxinla mi n yalagɛ n ma simayani mumɛ!” \b \q \v 7 “N yaxun nan lan a yatɛ ɲaxuden na, \q naxan kelima n xili ma, \q na xa yatɛ tinxintaren na! \q \v 8 Ala kolontarena a yigin sama nanse yi, \q Ala na a niin ba a yi? \q \v 9 Tɔrɔn na fa a ma, \q Ala a gbelegbele xuiin namɛ ba? \q \v 10 A sɛwan sɔtɛ Ala Sɛnbɛ Kanna yii ba? \q A Ala maxandɛ waxatin birin ba?” \b \q \v 11 “Iki, n na Ala sɛnbɛn yitama nɛn ɛ ra, \q n mi Ala Sɛnbɛ Kanna miriyane luxunma ɛ ma. \q \v 12 Ɛ birin bata a to ki faɲi, \q nayi, nanfera ɛ yɛtɛ luma fe fuune yi?” \b \q \v 13 “Ala nan kɛɛni ito ramaraxi ɲaxuden xa, \q ɲaxankata tiin naxan sɔtɔma Ala Sɛnbɛ Kanna yii fa fala: \q \v 14 Xa e diine wuya, \q e faxama yɛngɛn nin, \q donseen yi dasa e yixɛtɛne ma. \q \v 15 Naxanye na lu e xanbi ra, \q furen yi ne faxa, \q e kaɲa gilɛne mi e wugama. \q \v 16 Hali e gbeti fixɛn makɔ \q alo burunburunna, \q e nun dugina alo borona, \q \v 17 tinxin muxune nan e dugine ragodoma e ma, \q sɔntarene nan e gbeti fixɛni taxunma e ra. \q \v 18 E banxine kala ɲaxun \q alo dondoli xuyenna, \q alo kantan muxuna bubuna. \q \v 19 E sama nɛn nafulu kanyani, \q koni a danna nan na ra, \q e na xulun, \q e lima nɛn sese mi na. \q \v 20 Gaxuna e ratɛrɛnama nɛn \q alo fufana, \q wuluwunla yi e xasun kɔɛɛn na. \q \v 21 Sogeteden foyen yi e tongo, \q a yi e xali wulani, \q a yi e ba e dɔxɔdeni, \q \v 22 a yi e radinɲɛ ayi kininkinintareyani, \q e yi e gi a sɛnbɛn bun ma. \q \v 23 Yamaan yi e yii bɔnbɔ e magele feen na, \q muxune yi kolin e dɔxɔde fonne birin kala kii ma.” \c 28 \s Fekolonna wundona \q \v 1 “Ɲɔndin na a ra, \q gbeti wure fixɛn geden na, \q xɛmaan fan nasariɲanden na, \q \v 2 wuren bama bɛndɛn nin, \q wure gbeela fan bama gɛmɛn nin. \q \v 3 Wuren fen muxune kɛnɛnna raminima dimin nin bɔxɔn bun, \q e godoma wuren fenɲɛ han a dandena, \q e wuren fen naxan luxunxi dimini bɔxɔn bun. \q \v 4 Wuren fen muxune yili tilinxine gema burunna ra, \q muxu gbɛtɛ yo mi sigɛ dɛnaxan yi, \q e makuya muxu gbɛtɛne ra, \q e singanxin nan walima e yinle ra lutine ra. \q \v 5 Bɔxɔ xɔnna donseen fima en ma, \q koni, a bunni maxaxi alo tɛɛn nan a ganxi. \q \v 6 Gɛmɛ mamiloxi faɲine toma fanye yirene nin, \q xɛma fuɲin toma bɛndɛn nin.” \b \q \v 7 “Dugane mi na bɔxɔ bun kirane kolon, \q sɛgɛn yɛɛn mi ne toma, \q \v 8 burunna sube yo munma siga e xɔn, \q yata yo munma dangu e xɔn. \q \v 9 Koni, muxun susuma fanyen gɛ, \q a yi geyane ge han e danna, \q \v 10 a folon gema fanyene yi, \q a yi se kɛndɛne birin to a yɛɛn na, \q \v 11 a yi xude xunne xɔri, \q naxan luxunxi, \q a yi na ramini kɛnɛnni.” \b \q \v 12 “Koni, fekolonna minɛn yi? \q Xaxilimayaan dɔxi minɛn yi? \q \v 13 Adamadiine mi a saren kolon, \q a mi niiramane yɛ bɔxɔ xɔnna fari. \q \v 14 Fɔxɔ ige gbeena a falama, \q a naxa, ‘A mi n tan yii.’ \q Baan fan a falama, \q a naxa, ‘A mi n tan yii.’ \q \v 15 Fekolonna mi sɔtɛ xɛmaan xɔn, \q a mi sarɛ gbeti fixɛn na, \q \v 16 xɛmaan naxan kelima Ofiri yamanani, \q a mi sɔtɛ na ra, \q hanma onixi gɛmɛ tofaɲina, \q hanma gɛmɛ mamiloxi faɲina. \q \v 17 A mi sɛ xɛmaan ma, \q a mi sɛ kilasi gɛmɛ fixɛ faɲin ma, \q a mi masarɛ xɛma faɲin goronna ra. \q \v 18 A dangu korala gɛmɛ tofaɲin \q nun gɛmɛ gbɛtɛ ra \q naxan fixa alo dayimuna. \q Fekolonna dangu bɔxɔ bun nafunla birin na. \q \v 19 Topasi gɛmɛ faɲin \q naxan keli Kusi yamanani, \q a mi sɛ na ma, \q a mi misalɛ xɛma sensenna ma.” \b \q \v 20 “Nayi, fekolonna kelima minɛn yi? \q Xaxilimayaan dɔxi minɛn yi? \q \v 21 A luxunxi niiramane birin ma, \q hali xɔliin naxanye kore xɔnna ma, \q ne mi a toma. \q \v 22 Sayaan nun laxira yi a fala, \q e naxa, ‘Nxu a xinla nan gbansan mɛxi.’ ” \b \q \v 23 “Koni, Ala a kiraan kolon, \q a tan nan keden a dɔxɔden kolon, \q \v 24 bayo a tan nan toon tima \q han bɔxɔn danna, \q a seen birin toma kore xɔnna bun. \q \v 25 A tan foyen sɛnbɛn danna saxi, \q a yi igene danna sa, \q \v 26 a yi tulen danna sa, \q a yi galanna kiraan sa. \q \v 27 Nayi, Ala yi fekolonna to, \q a yi a fɛsɛfɛsɛ, a yi a makɛnɛn. \q \v 28 Na xanbi ra, \q a yi a fala adamadiine xa, a naxa, \q ‘Marigin yɛɛragaxun nan findixi fekolonna ra! \q Xaxilimayaan nan fe ɲaxin matangan na!’ ” \c 29 \s Yubaa xun mafalana: Waxati danguxine yi ɲaxun \p \v 1 Yuba mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “Xa n yi luyɛ nun \q alo waxati danguxine yi, \q na yi lanɲɛ! \q Na waxati danguxine yi, \q Ala yi yengi dɔxi n xɔn nun, \q \v 3 a lɛnpun yi dɛgɛma n xun ma, \q n yi sigan tima a kɛnɛnna nin \q hali kɔɛɛn na. \q \v 4 N yi kɛndɛ, \q Alaa xanuntenyaan yi n konni. \q \v 5 Na waxatini, \q Ala Sɛnbɛ Kanna mɔn yi n xɔn, \q n ma diine birin mɔn yi n dɛxɔn, \q \v 6 n yi n sanne maxama nɔnɔn fɛnɛn nan na, \q hali turen yi minima fanyeni n xa! \b \q \v 7 Na waxatini, \q n na yi mini siga taan so dɛɛn na, \q n sa n ma gbɛdɛn dɔxɔ yamaan malandeni, \q \v 8 banxulanne yi n to, \q e yi xɛtɛma nɛn, \q fonne yi keli, \q e lu tixi n yɛtagi, \q \v 9 kuntigine yi e falan dan, \q e dundu, \q \v 10 mangane yi e falane dan, \q e lɛnne yi xidi e dɛ kankeni. \q \v 11 Muxu yo na yi n ma falane mɛ, \q na kanna yi a falama nɛn n ma a dubadiina. \q Muxu yo na yi n to, \q a yi n matɔxɔ, \q \v 12 amasɔtɔ n yi yiigelitɔne ratangama \q naxanye yi e mawugama n xa, \q n yi kiridine ratanga \q muxu yo mi naxanye malima. \q \v 13 Saya furen yi muxun naxanye ma, \q ne yi dubama n tan nan xa, \q n yi kaɲa gilɛn nasɛwama. \q \v 14 Tinxinyaan yi ragodoxi n ma \q alo n ma domana, \q kiti kɛndɛn nan yi findixi n ma dugin nun n ma kɔmɔtin na. \q \v 15 N tan nan yi findixi danxutɔɔn yɛɛne ra, \q n tan nan yi madɔntɔɔn sanne ra. \q \v 16 N yi findixi tɔrɔ muxune fafe ra, \q n yi xɔɲɛne xun mayɛngɛ kitini. \q \v 17 N tan nan yi tinxintarene sɛnbɛn kalama, \q n yi e se tongoxine ba e yii. \b \q \v 18 Nayi, n yi a fala n yɛtɛ ma, \q n naxa, ‘N faxama nɛn sabatini, \q n ma lɔxɔne gboma ayi nɛn \q alo ɲɛmɛnsinna, \q \v 19 n luma nɛn alo wudina, \q naxan salen sinxi igeni, \q xiila sama naxan yii ra kɔɛɛn na. \q \v 20 N ma binyen gboma ayi nɛn, \q n sɛnbɛn mi ɲanma mumɛ, \q a lu alo xali bandunxina.’ ” \b \q \v 21 “Na waxatini, \q muxune yi e tuli matima n na sabarini. \q N na yi e kawandi, \q e yi e dundu. \q \v 22 N na yi falan ti, \q e mi yi a matandima. \q N ma falane yi luxi nɛn e xa \q alo tulen naxan godoma bɔxɔ xaren ma. \q \v 23 E yi n mamɛma nɛn \q alo e tulen mamɛma kii naxan yi, \q e dɛɛne yi lu yibixi n bun \q alo muxun naxanye tulen mamɛma soge furen na. \q \v 24 E na yi yigitɛgɛ, \q n yi e ralimaniya, \q e mi yi wama fula feni n ma fanna ra. \q \v 25 N tan nan yi dɔxi e xun na, \q n kiraan yita e ra, \q alo mangana a ganla xun na, \q alo muxun naxan tɔrɔ muxune masabarima.” \c 30 \s Yubaa xun mafalana: Tɔrɔya waxatin bata fa \q \v 1 “Koni iki, \q n bata findi magele seen na diidine xa, \q naxanye babaye yi raɲaxu n ma, \q han n mi yi tinɲɛ \q e lu n ma barene yɛ \q n ma xuruseene kantandeni. \q \v 2 E babane yi nɔɛ nanse ligɛ n xa e sɛnbɛni? \q E sɛnbɛn birin bata yi ɲan. \q \v 3 Kamɛn nun tɔrɔn bata yi e raxadan, \q e yi donseen fenma tonbonna nin, \q \v 4 e yi donseen fenma fɔtɔnne nin burunna ra, \q budemaan nan tun yi e yii balon na. \q \v 5 E yi kedixi muxune yɛ, \q muxune gbelegbele e fɔxɔ ra \q alo muɲadene nan yi e ra. \q \v 6 E yi e banxine tima geya kankene nan na, \q e nun yili yirene nun faran yinle ra. \q \v 7 E yi wugama fɔtɔndine nin \q alo sofanle, \q e yi sa e sa ɲanle yi. \q \v 8 Xaxilitarene nan ne ra, \q xili mi e ra, \q naxanye yi kedima gbelemɛn na yamanani.” \b \q \v 9 “Koni iki, \q n bata findi magele seen na e sigine yi, \q e lu n konbɛ tun. \q \v 10 N naɲaxu e ma, \q e masigama n na. \q E mi sikɛma dɛgen naminɛ n yɛtagi. \q \v 11 Bayo Ala bata n sɛnbɛn kala, \q a yi n nayarabi, \q e mi fa yagima feen ligɛ n na. \q \v 12 Muxu kobine kelima n xili ma n yiifanna ma, \q e katama n nabiradeni e sanne ra, \q e n yɛngɛma \q alogo e xa n halagi. \q \v 13 E bata n ma kirane kala. \q Birin kataxi gbalon xa n sɔtɔ, \q e mako mi muxu yo ma na feni. \q \v 14 E fa n yɛngɛma \q alo sofane na fu taan ma \q e yinna rabira. \q E mi sikɛma fadeni n xili ma \q n ɲaxankata waxatini. \q \v 15 Gaxun bata n nabilin, \q n ma binyen bata siga \q alo foyen nan a xalixi, \q n ma hɛrin waxatin bata dangu \q alo kundana.” \b \q \v 16 “Iki, n niin bama n yi. \q Tɔrɔ lɔxɔne bata n li. \q \v 17 Xɔlɛna n suxuma kɔɛɛn na \q han n xɔnne, \q naxan dan mi na. \q \v 18 Ala n suxuma a sɛnbɛn birin yi n ma domaan ma, \q a yi n yidɛtɛn \q alo doma kɔɛɛn naxan muxune kɔɛni dɛtɛnma. \q \v 19 A bata n woli boroni. \q N bata lu \q alo xuben nun burunburunna.” \b \q \v 20 “N ma Ala, n na i xilima, \q koni i mi n yabima. \q N tima i yɛtagi, \q koni i n matoma nɛn gbansan. \q \v 21 I bata i yɛɛ xɔdɔxɔ n ma, \q i n yɛngɛ i sɛnbɛn birin na. \q \v 22 I bata n lu foyeni, a lu sigɛ n na. \q Wuluwunla n xalima na xun xɔn. \q \v 23 N na a kolon a i n xalima sayaan nin, \q niiramane birin sigama dɛnaxan yi.” \b \q \v 24 “N mi yi tɔrɔ muxune mali ba, \q naxanye n xili e ɲaxankatani? \q \v 25 Naxanye yi tɔrɔxi, \q n mi wuga ne xɔn ba? \q N bɔɲɛn mi yi sunu yiigelitɔne fe ra ba? \q \v 26 N yengi yi fe faɲine nan ma, \q koni fe ɲaxine bata fa. \q N yi kɛnɛnna nan mamɛma, \q koni dimin bata fa. \q \v 27 Xabu tɔrɔna n sɔtɔ, \q n kui seene ɲinma. \q \v 28 N sigan tiin dimin nan tun yi, \q n mi sogen toma mumɛ! \q N tima yamaan tagi, \q n yi e mafan n mali feen na, \q \v 29 n wuga xuiin minima alo kankone, \q alo dangaranfulene. \q \v 30 N fati kidin bata fɔrɔ n ma, \q a yi koyen. \q Fati mawolonna bata n xɔnne yili. \q \v 31 N ma kondenna bata findi sunu sigi sa seen na, \q n ma xulenna yi findi wuga seen na.” \c 31 \s Yubaa xun mafalan danna \q \v 1 “Nxu nun n yɛɛne bata layirin xidi fa fala \q n nama sungutunna mato kunfani. \q \v 2 Xa n na liga, \q Ala nanse rafɛ n ma keli kore? \q Ala Sɛnbɛ Kanna kɛɛn mundun nafama n ma keli kore? \q \v 3 Halagin mi fama tinxintareyaan xan xɔn ba? \q Gbalon mi fama hakɛ kanne xan xa ba? \q \v 4 Ala mi n sigati kiin toma ba? \q A mi n san funfune birin yatɛn kolon ba?” \b \q \v 5 “Na ma, n sigan ti nɛn fuyantenyani ba? \q N sanne yi birama yanfan nin ba? \q \v 6 Ala xa n sa sikeli tinxinxin fari, \q a yi n ma fɛtareya wanle to. \q \v 7 Xa n keli nɛn a kiraan xɔn, \q xa n bɔɲɛn yi bira n yɛɛn fɔxɔ ra, \q xa xɔsi yo yi lu n yiine ra, \q \v 8 nayi, n naxan sixi, \q gbɛtɛ xa na don, \q muxune yi n ma sansine matala na bɔxɔn ma.” \b \q \v 9 “Xa n bɔɲɛn kunfa nɛn ɲaxanla nde xɔn, \q xa n dɔxɔ nɛn n dɔxɔ bodena ɲaxanla yɛɛ ra, \q \v 10 nayi, n ma ɲaxanla xa lu xɛmɛ gbɛtɛ bun, \q e nun xɛmɛ gbɛtɛye yi kafu. \q \v 11 Amasɔtɔ xa n yi na liga nun, \q n ma yalunyaan yi findima fe haramuxin nan na, \q na yi findi hakɛn na kitisane naxan natɔrɔnɲɛ. \q \v 12 N ma kalan yi findin tɛɛn na \q naxan yi n ganma han a n halagi fefe, \q a yi n hɛrisigɛn birin kala.” \b \q \v 13 “N tondi nɛn kiti kɛndɛn sɛ n ma walikɛne xa ba, \q e mawuga n fari waxatin naxan yi? \q \v 14 Xa n yi na liga nun, \q n nanse ligɛ Ala na keli waxatin naxan yi? \q A na na feen fɛsɛfɛsɛ, \q n na a yabima nanse ra? \q \v 15 Amasɔtɔ a tan Ala keden peen nan nxu birin daxi, \q e tan nun n tan nxu ngane kui.” \b \q \v 16 “N tondi nɛn tɔrɔ muxune maxɔdinna yabɛ ba? \q N kaɲa gilɛne lu nɛn e yigitɛgɛni ba? \q \v 17 N kedenna donseen don nɛn ba, \q n mi se so kiridine yii? \q \v 18 Anu, xabu n foninge waxatini, \q n lu nɛn kiridine masuxɛ \q alo e fafane. \q Xabu n da, \q n na n yengi dɔxi kaɲa gilɛne xɔn. \q \v 19 N yiigelitɔɔn to nɛn ba, \q dugi mi yi naxan yii, \q hanma tɔrɔ muxuna marabɛnna yi naxan ma, \q \v 20 n mi yi e marabɛri ba n ma yɛxɛɛ xabe dugi binyene ra, \q alogo e xa duba n xa? \q \v 21 Xa n na n yiini te nɛn kiridin xili ma, \q bayo n kitisane maliin sɔtɔma nɛn, \q \v 22 nayi, n tungunna xa ba n fanna ra, \q n yii tɔnsɔnna yi bolon n tɔnxɔnna ra. \q \v 23 N mi yi na ligɛ bayo n gaxuxi Alaa gbalon yɛɛ ra, \q n mi nɔɛ tiyɛ a yɛtagi a nɔrɔni \q xa n yi na liga nun.” \b \q \v 24 “N yi n yigin sa xɛmani ba? \q N yi a fala, n naxa, \q ‘I tan nan n kantan seen na?’ \q Ɛn-ɛn de! \q \v 25 N sɛwa nɛn n ma hɛrigɛ gbee kanyaan na ba, \q n nafunla naxanye sɔtɔ? \q \v 26 N to sogen to xɔlɛ, \q hanma n to kiken nayabuxin to kore xɔnna ma, \q \v 27 n bɔɲɛn mi kunfa wundoni. \q N mi e batu mumɛ. \q \v 28 Xa n yi na liga nun, \q na yi findima nɛn hakɛn na \q kitisane naxan natɔrɔnɲɛ, \q nayi n bata yi Ala ramɛ nun \q naxan kore xɔnna ma.” \b \q \v 29 “N sɛwa nɛn n yaxuna ɲaxankatan na ba? \q N na n bodon nɛn ba, \q fe ɲaxine to a li? \q \v 30 N mi n yaxune danga \q alogo Ala xa e faxa, \q bayo n mi tinɲɛ yulubin tongɛ n fala xuine xɔn. \q \v 31 Naxanye birin yi fama n konni, \q ne yi a falama nɛn, e naxa, \q ‘Muxun birin lugoma suben na Yuba konni.’ \q \v 32 Xɔɲɛn mi yi xima tandeni mumɛ, \q n yi n ma dɛɛn nabima nɛn dangu muxune xa. \q \v 33 N na n ma murutɛ feene luxun nɛn ba \q alo adamadi gbɛtɛye? \q N na n hakɛne luxun n yɛtɛ yi ba? \q \v 34 N yi gaxuxi yamana falan nan na ba? \q I laxi a ra \q a n yi gaxuxi denbayane maraɲaxun nan yɛɛ ra ba, \q han n yi n dundu, n lu n konni? \b \q \v 35 A yi rafanɲɛ n ma \q n ma mawuga xuiin yi ramɛ! \q N ma fala dɔnxɛne ni i ra, \q n na n yii fɔxɔn sama naxan ma, \q Ala Sɛnbɛ Kanna xa n yabi. \q Xa n yaxun yi mawuga kɛdin sɛbɛ n xili ma, \q na yi rafanɲɛ n ma. \q \v 36 N yi a sama nɛn n tungunna ma, \q n yi a so n xunna alo manga kɔmɔtina. \q \v 37 N nan n sigati kiin yɛbama nɛn a xa, \q n yi fa a yɛtagi alo kuntigina.” \b \q \v 38 “N ma bɔxɔn yi gbelegbele n xili ma ba? \q N ma xɛɛne yi e mawuga n fari ba? \q \v 39 N yi muxune bogi seene don ba, \q n mi e saren fi? \q N yi e kanne tɔrɔ ba? \q \v 40 Xa n yi na liga nun, \q nayi, ɲanle xa sabati n ma xɛɛne ma, \q benun murutun xa sabati, \q sɛxɛn yi sabati, \q benun fundenna xa sabati.” \b \p Yubaa falane danna ni ito ra. \c 32 \s Elihu a falana \p \v 1 Elifasi nun Bilidada nun Sofara yi ba falan tiyɛ Yuba xa, bayo a yi a yɛtɛ mirixi tinxinden nan na. \v 2 Nayi, Elihu yi xɔlɔ, Busi kaan Barakɛli a dii xɛmɛn naxan Rami xabilani. A xɔlɔ Yuba xili ma, amasɔtɔ a yi a falama nɛn a a tinxin Ala yɛtagi. \v 3 A mɔn yi xɔlɔ xɛmɛ saxanne ma, bayo e mi yabi faɲin sɔtɔxi Yuba ra, na feen yi lu alo Ala nan findixi fe kalan na. \v 4 Bayo e yi fori a xa, Elihu yi a sabari, a munma yi falan ti Yuba xa. \v 5 Koni Elihu to a to yabi mi yi fa xɛmɛ saxanna ne dɛ, a yi xɔlɔ. \p \v 6 Nayi, Elihu, Busi kaan Barakɛli a dii xɛmɛn yi falan ti, a naxa, \q “N tan nan mɔn foningeyani, \q fonna nan ɛ tan na, \q nanara n yi xuruxurunma, \q n gaxu n ma kolonna yitɛ ɛ ra. \q \v 7 N yi a mirixi nɛn, n naxa, \q ‘Fonne nan lanma e falan ti, \q fonne nan lan e fekolonna xaranna ti.’ \q \v 8 Koni ɲɔndin naxan na, \q naxan xaxinla fima muxun ma, \q niin nan na ra, \q naxan kelima Ala Sɛnbɛ Kanna niiraxinli. \q \v 9 Siimayaan xa mi tun fama fekolonna ra, \q kiti kɛndɛn kolonna mi fama foriyaan xan xɔn tun. \q \v 10 Nanara, n na a falama, n naxa, \q ‘Yuba, i tuli mati n fan na. \q N fan xa n ma kolonna yita i ra.’ ” \b \q \v 11 “Han iki, n bata ɛ falane ramɛ, \q n yi waxi ɛ fe kolon falane nan namɛ fe yi, \q han ɛ yi ɛ falane yɛba. \q \v 12 N na n tuli matixi nɛn ɛ ra ki faɲi, \q koni ɛ tan sese a fala mi Yuba kɛnɛnxi, \q ɛ tan sese mi a falane yabixi a faɲin na. \q \v 13 Ɛ nama a fala, ɛ naxa, \q ‘Nxu bata yabin sɔtɔ fekolonni fa fala \q Ala nan keden nɔɔn sɔtɛ Yuba ma, \q muxun mi a ra.’ \q \v 14 Yuba mi a falane tixi n tan xan xili ma, \q n mi a yabima alo ɛ tan.” \b \q \v 15 “Yuba, i lanfane bata tunnaxɔlɔ e ma, \q e mi fa i yabima, \q fala mi fa e xɔn. \q \v 16 N mɔn xa lu sabarixi ba, \q hali e to mi fa fala tima, \q bayo e bata e dundu, \q e mi fa yabi tima? \q \v 17 N fan waxi n ma yabin ti feni. \q N fan waxi n ma kolonna yita feni, \q \v 18 bayo fala gbegbe n kui, \q n xaxinla n nadinma n xa falan ti, \q \v 19 na bata n bɔɲɛn nate, \q alo manpa nɛnɛn naxan wuyenna a sa seen balanxini bɔma. \q \v 20 N xa falan ti, nanara a godɛ, \q n xa n dɛni bi, n yi n ma yabin fi. \q \v 21 N mi muxu yo rafisama a bode xa. \q N mi muxu yo matɔxɔma. \q \v 22 A yɛtɛna, n mi fatan muxu matɔxɛ, \q xanamu, naxan n daxi \q na yi n faxama nɛn mafurɛn.” \c 33 \s Elihu a falane: Ala muxune maxadima tɔrɔyaan nan xɔn \p \v 1 Elihu mɔn yi a fala Yuba xa, a naxa, \q “Yuba, iki i tuli mati n ma falane ra, \q i tuli mati n ma falane ra ki faɲi. \q \v 2 N nan n dɛni bima, \q n falan ti i xa. \q \v 3 N ma falane n ma bɔɲɛ faɲiyaan nan makɛnɛnma, \q n na n ma kolonna ɲɔndin nan falama i xa. \q \v 4 Alaa Nii Sariɲanxin nan n daxi, \q Ala Sɛnbɛ Kanna niiraxinla nan niin biraxi n yi. \q \v 5 N yabi, xa i nɔɛ, \q i yitɔn, i fa n yabi n yɛtagi. \q \v 6 En birin lan Ala yɛtagi, \q n fan baxi bɛndɛn nin. \q \v 7 Nayi, i nama gaxu n tan yɛɛ ra, \q n mi i ɲaxankatama.” \b \q \v 8 “Koni, i fala xuiin mɔn n tunla ma, \q n bata i ya falane mɛ dɔxɔ wuyaxi, \q \v 9 i naxa, ‘Fɛ yo mi n na, \q murutɛde mi n na Ala ma. \q N sariɲan, hakɛ mi n ma. \q \v 10 Anu, Ala mɔn fɛɛn toma n na, \q a n yatɛxi a yaxun na. \q \v 11 A n sanne sama kutun na, \q a yɛɛn tixi n sigati kiin birin na.’ ” \b \q \v 12 “Koni, na feen ma, \q n xa a fala i xa, ɲɔndi mi i xa, \q amasɔtɔ Ala dangu adamadiin birin na. \q \v 13 Nanfera i a matandima, \q a to mi a dɛntɛgɛma i xa? \q \v 14 Anu, Ala falan tima muxune xa kii wuyaxi, \q koni e mi e tuli matima a ra. \q \v 15 A falan tiin muxune xa xiyene \q nun fe toni kɔɛɛn na. \q Xixɔli gbeen na dangu muxune ma, \q e nɛma saxi e sadene ma, \q \v 16 nayi, Ala yi feene yita muxune ra, \q a yi e rakolon, \q \v 17 alogo a xa muxune ba e wali ɲaxine yi, \q a yi e ratanga wason ma. \q \v 18 Nayi, Ala muxun niin natangama nɛn gaburun ma, \q a yi a rakisi laxira yi.” \b \q \v 19 “Ala mɔn muxun natɔrɔnma tɔrɔn na, \q naxan a rakankanma a sadeni, \q a xɔnne yi lu a xɔlɛ. \q \v 20 Nayi, donseen yi raɲaxu a ma, \q hali donse ɲaxumɛne. \q \v 21 A yi doyen mafurɛn, a yi xɔsi, \q han a xɔnna naxanye mi yi toma, \q ne yi mini kɛnɛnni. \q \v 22 A yi maso gaburun na, \q a niin yi so saya malekane yii.” \b \q \v 23 “Koni, na yi lan \q xa Alaa malekana nde fa a fɛma, \q naxan findɛ tagi yitɔn keden peen na wuli kedenna yɛ, \q a kira tinxinxin yita a ra. \q \v 24 Malekan yi kininkinin a ma, a naxa, \q ‘Ala, i nama tin a xa godo gaburun na, \q n bata a xunbaan sɔtɔ.’ \q \v 25 Nayi, na muxun fatin mɔn yi a dii ɲɔrɛ sɛnbɛn sɔtɔ, \q a mɔn yi sɛnbɛn sɔtɔ \q alo a foninge waxatina. \q \v 26 Nayi, na muxun na falan ti Ala xa, \q a yi a yabi, \q a yi fa gbelegbelɛ Ala yɛtagi sɛwani, \q amasɔtɔ Ala bata a tinxinyaan saren fi a ma. \q \v 27 A luma sigin sɛ nɛn yamaan yɛtagi, \q a naxa, ‘N yulubin tongo nɛn, \q n yi sariyan kala, \q koni Ala mi na saranxi n na. \q \v 28 Ala bata n niin natanga gaburun ma, \q n luma nɛn kɛnɛnna nin.’ ” \b \q \v 29 “Ala na birin ligama, \q a ligama nɛn sanɲa ma wuyaxi muxune xa, \q \v 30 alogo a xa e niin natanga gaburun ma, \q alogo e xa lu e nii ra kɛnɛnni.” \b \q \v 31 “Yuba, i tuli mati n na ki faɲi! \q I dundu, n xa falan ti i xa. \q \v 32 N yabi, \q xa falana nde i xɔn, falan ti, \q amasɔtɔ n waxi i ya tinxinyaan to feni. \q \v 33 Xanamu, i tan nan lan \q i tuli mati n na, \q i dundu, \q n xa i xaran fekolonna ma.” \c 34 \s Tinxinna kanna nan Ala ra \p \v 1 Nayi, Elihu mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “Fekolonne, ɛ n ma falane ramɛ, \q ɛ tan xaxilimane, ɛ tuli mati n na! \q \v 3 Bayo, muxun tunla nɔɛ falane fɛsɛfɛsɛ nɛn, \q alo a dɛɛn to nɔɛ donse faɲin kolonɲɛ. \q \v 4 En birin xa kiti kɛndɛn fen, \q en na a kolon en bode tagi naxan fan.” \b \q \v 5 “Yuba bata yi a fala, \q a naxa, ‘N tinxin, \q koni Ala mi tinxi kiti kɛndɛn sɛ n xa. \q \v 6 Yoona n tan nan xa, \q koni n yatɛxi wuleden nan na. \q N ma furen mi yalanma, \q hali n to mi murutɛxi Ala ma.’ ” \b \q \v 7 “Muxun mundun na \q naxan luxi alo Yuba? \q A magelen tima \q alo a igen minma kii naxan yi, \q \v 8 a birama fe ɲaxi rabane fɔxɔ ra, \q e nun ɲaxudene sigan tima, \q \v 9 bayo Yuba bata yi a fala, \q a naxa, ‘Muxun mi sese sɔtɔma, \q a na kata e nun Ala xa lan.’ ” \b \q \v 10 “Nayi, xaxilimane, \q ɛ tuli mati n na! \q Ala mi ɲaxu mumɛ! \q Tinxintare mi Ala Sɛnbɛ Kanna ra mumɛ! \q \v 11 Ala muxune saranma e kɛwanla nan na, \q a birin suxu a sigati kiin xɔn. \q \v 12 Ɲɔndin nan na ra, \q Ala mi fe ɲaxin ligama! \q Ala Sɛnbɛ Kanna mi kiti kɛndɛn kalama! \q \v 13 Nde Ala dɔxi bɔxɔn xun na? \q Nde dunuɲa birin taxuxi a ra? \q \v 14 Xa Ala yi mirixi a yɛtɛ nan tun ma, \q a yi a niin namara a yɛtɛ xa, \q \v 15 nayi, daliseene birin yi faxama nɛn sanɲa ma kedenni, \q adamadiine mɔn yi xɛtɛ bɛndɛni.” \b \q \v 16 “Yuba, xa i xaxinla na, \q ito ramɛ, \q i tuli mati n fala xuine ra. \q \v 17 Kiti kɛndɛn naɲaxu naxan ma, \q na nɔɛ mangayaan ligɛ ba? \q I susɛ tinxinden yalagɛ ba, \q a tan naxan sɛnbɛ kanna ra? \q \v 18 Ala nan keden pe nɔɛ susɛ a falɛ mangan xa, \q a naxa, ‘Fuyantenna!’ \q Ala nan tun a falɛ kuntigine xa, \q a naxa, ‘Ɲaxudene!’ \q \v 19 Ala mi kuntigine rafisama e bode xa, \q a mi yiigelitɔɔn nun nafulu kanna tagi rasaxi, \q amasɔtɔ a tan nan e birin daxi. \q \v 20 E birin faxama nɛn. \q Kɔɛ tagini, Ala na e yigisan, \q e raxɔri, sɛnbɛmane fe yi godo. \q Na mi fatama muxu yo ra.” \b \q \v 21 “Ala yɛɛn tixi muxune sigati kiin birin na, \q a e san funfune birin yatɛma. \q \v 22 Dimi yo mi fa na, \q fe ɲaxi rabane nɔɛ e luxunɲɛ naxan yi. \q \v 23 Ala mako mi fa muxune kɛɲaan fɛsɛfɛsɛn ma, \q benun a xa e xali kiti sadeni. \q \v 24 A hayu mi fa sɛnbɛmane fenna ma, \q benun a xa e kala, \q a mɔn yi muxu gbɛtɛ dɔxɔ e funfuni. \q \v 25 Ɲɔndin nan na ra, a e kɛwanle kolon. \q Kɔɛ kedenna ra, a yi e ba, a yi e faxa. \q \v 26 A e ɲaxankatama nɛn yamaan yɛtagi \q alo fe ɲaxi rabane, \q \v 27 bayo e bata xɛtɛ Ala fɔxɔ ra, \q e yi a sariyane birin beɲin. \q \v 28 E yi yiigelitɔne ɲaxankata \q han e yi e xuini te Ala ma. \q Nayi, Ala yi tɔrɔ muxune wuga xuiin namɛ.” \b \q \v 29 “Koni, xa Ala lu dunduxi, \q nde a yalagɛ? \q Xa a a yɛtagin luxun, \q nde nɔɛ a toɛ? \q Anu, a mɔn luma muxune nun siyane birin xun na nɛn \q \v 30 alogo Ala kolontaren nama dɔxɔ mangayani, \q naxan findima kalan na yamaan xa.” \b \q \v 31 “A nɔɛ ligɛ nɛn, \q muxuna nde yi a fala Ala xa, a naxa, \q ‘N bata kalan ti, \q koni n mi fa fe ɲaxin ligama sɔnɔn. \q \v 32 N mi naxan toma, na yita n na. \q Xa n bata tinxintareyaan liga, \q n mi fa a ligama sɔnɔn.’ \q \v 33 Ala lan a xa na kanna ratɔrɔn \q fata i miriyaan na ba? \q I tan naxan Ala rasɔtɔma, \q i tan naxan tondixi Ala ra. \q I tan nan lan i yi a yɛba, \q n tan mi a ra, \q i miriyaan fala.” \b \q \v 34 “Xaxilimane a falama nɛn n xa, \q e nun fekolonna \q naxanye n xuiin namɛma, e naxa, \q \v 35 ‘Yuba falan tima fekolontareyaan nin, \q xaxilimaya mi a falane ra.’ \q \v 36 A lan Yuba yi lu kitin dɛ \q han a danna, \q bayo a falan tima alo fe ɲaxi rabana. \q \v 37 A mɔn murutɛn sama a yulubin fari, \q a Ala magelema en yɛtagi, \q a falane mi ɲanma Ala xili ma.” \c 35 \s Elihu a falane: Fe fuun nan Yubaa falane ra \p \v 1 Nayi, Elihu mɔn yi falan ti, a naxa, \q \v 2 “I laxi a ra a ɲɔndina i xa ba? \q I yi a fala, i naxa, \q ‘N tinxin Ala yɛɛ ra yi.’ \q \v 3 Koni, i mɔn a falama, \q i naxa, ‘N to mi yulubi ligaxi, \q na tɔnɔn nanse ra n tan xa?’ ” \b \q \v 4 “Awa, n tan nan i yabima, \q e nun i xɔyin naxanye i fɛma. \q \v 5 I yɛɛn ti kore, i kundaan mato, \q e mate i xun ma pon! \q \v 6 Xa i yulubin liga, \q na sa Ala tɔrɛ mɛnni ba? \q I ya murutɛn na gbo ayi, \q na nanse ligɛ a ra? \q \v 7 Xa i tinxin, na nanse fima Ala ma? \q A nanse sɔtɔma i yii na ma? \q \v 8 I ya fe ɲaxine muxune nan tun tɔrɔma, \q i ya tinxinyaan munanfanna muxune nan ma.” \b \q \v 9 “Ɲaxankatan na gbo ayi yamaan ma, \q e mawugama nɛn. \q Sɛnbɛmaan na e tɔrɔ, \q e xui ramini malina fe ra. \q \v 10 Koni, muxu yo mi a falɛ, a naxa, \q ‘Ala minɛn, a tan naxan n daxi? \q A muxune rawɛkilɛma e bɛtin ba dimini, \q \v 11 a en xaranma burunna subene kɛɲane xɔn. \q A fekolonna fi en ma xɔline kiine xɔn.’ \q \v 12 Na muxune gbelegbelema malina fe ra, \q koni Ala mi e yabima, \q bayo e tan findixi fe ɲaxi rabane nun wasodene nan na. \q \v 13 E gbelegbelema fuyan, \q Ala mi e ramɛma, \q Ala Sɛnbɛ Kanna mi a tuli matima e xuiin na. \q \v 14 A i xuiin namɛma di nayi, \q i tan naxan a falama a i mi a toma? \q I yi a fala a i bata i ya kitin so a yii, \q i a tan nan mamɛma! \q \v 15 Iki, bayo Alaa xɔlɔn munma fa, \q e nun a mi a tuli matixi murutɛ falane ra, \q \v 16 nayi, Yuba luma a fala fuun nan tun tiyɛ, \q a yi fekolontare falane rawuya ayi.” \c 36 \s Elihu a falane: Ala adamadiine xaranma kii naxan yi \p \v 1 Elihu mɔn yi siga falan ma, a naxa, \q \v 2 “I mɔn xa tin ndedi, n xa i xaran, \q amasɔtɔ fala gbegbe mɔn n xɔn \q n naxan falɛ i xa Ala fe ra. \q \v 3 N nan n ma kolonna fenma yire makuyen nin, \q n yi yoon fi Ala ma naxan n daxi. \q \v 4 Wule mi n ma falane ra mumɛ. \q N tan naxan be i yɛtagi, \q n ma fekolonna kamalixi.” \b \q \v 5 “Ala sɛnbɛn gbo yati, \q a mi muxu yo rawolima ayi. \q A sɛnbɛn gbo a xaxilimayaan xɔn. \q \v 6 A mi ɲaxudene luma e nii ra. \q A kiti kɛndɛn sama yiigelitɔne xa. \q \v 7 A mi a xun xanbi soma tinxin muxune yi, \q koni a e fe yitema nɛn, \q a yi e dɔxɔ manga gbɛdɛne yi habadan. \q \v 8 Xa e xidixi yɔlɔnxɔnne ra, \q xa e tɔrɔni, \q \v 9 Ala e kɛwanle nan makɛnɛnma e xa na kiini, \q e nun e murutɛ feene \q e naxanye ligaxi wasoni. \q \v 10 A yi e xaran, \q a e xa e tuli mati e xuru falane ra, \q a yi e yamari, \q a e xa xɛtɛ e hakɛn fɔxɔ ra. \q \v 11 Xa e tuli mati, \q e yi a yamarin suxu, \q e siimayaan danguma hɛrin nin, \q e yi e dunuɲa yi gidin ɲan sɛwani. \q \v 12 Xa e mi a ramɛ, \q e faxama nɛn yɛngɛni, \q e halagi e fe kolontareyani.” \b \q \v 13 “Ala kolontarene nan xɔlɔn namarama, \q e mi Ala maxandima malina fe ra \q hali a na e ratɔrɔn. \q \v 14 E faxama e foningeyaan nin, \q e siimayaan yi raɲan yagin ma yalundene tagi. \q \v 15 Koni, Ala tɔrɔ muxune rakisima \q e tɔrɔn nan xɔn, \q a yi e rakolon ɲaxankatan xɔn. \q \v 16 A i tan fan bama nɛn tɔrɔni, \q a yi dɔxɔde rafulunxin fi i ma, \q a yi i ya tabanla rafe donse faɲine ra.” \b \q \v 17 “Koni iki, \q kitin naxan nagidixi fe ɲaxi rabane xili ma, \q na bata i sɔtɔ, \q Ala to a kiti kɛndɛn sa i xili ma, \q a yi i yalagi. \q \v 18 Nayi, xɔlɔn nama i radin \q i yi fe kobin liga, \q i nama xɛtɛ Ala fɔxɔ ra \q bayo na saren gbo. \q \v 19 I ya nafunle i bɛ tɔrɔni ba? \q Hali i sɛnbɛ gbeen mi nɔɛ i maliyɛ iki. \q \v 20 A xɔli nama i suxu kɔɛɛn xa so, \q alogo i xa muxune ba e konne yi. \q \v 21 A liga i yeren ma! \q I nama fa hakɛn liga sɔnɔn, \q i bata yi gbalon sɔtɔ na fe ra. \q \v 22 I xa a kolon \q a Alaa binyen gbo a sɛnbɛni. \q Nde nɔɛ xaranna tiyɛ alo a tan? \q \v 23 Nde kiraan yitaxi a ra? \q Nde nɔɛ a falɛ, a naxa, \q ‘I bata tinxintareyaan liga?’ ” \b \q \v 24 “I nama ɲinan Alaa wanle matɔxɔn ma, \q muxune birin naxanye fe falama e bɛtine yi, \q \v 25 adamadiine birin nɔɛ naxanye toɛ, \q e yi e mato wulani. \q \v 26 Ala gbo yati, \q en mi a gboon danna kolon, \q a siimayaan dan mi na. \q \v 27 A na igen nate wuyenni kore, \q a yi na findi tulen na mɛnni. \q \v 28 Na tulen yi keli kundane yi, \q a godo adamadiine ma. \q \v 29 Nde nɔɛ kundaan nafala kiin kolonɲɛ, \q e nun galanna godon kii naxan yi keli kore? \q \v 30 A mato, a kuyen ɲin masɔxɔnna raminima a rabilinni, \q a fɔxɔ igen nafema \q han dimin yi so a tilinna ma. \q \v 31 A yamaan makitima na tulen nan xɔn, \q a donse gbegbe fi e ma. \q \v 32 A galanna tongoma a yii firinne nan na, \q a yi a ragodo a na wa dɛnaxan xɔn. \q \v 33 A kuye sarinna a fa feen nan mayitama, \q hali xuruseene a fa feen kolon.” \c 37 \q \v 1 “Nanara, n bɔɲɛn xuruxurunma, \q a keli a sadeni. \q \v 2 Ɛ tuli mati, \q ɛ tuli mati kuye sarinna ra \q naxan findixi Ala xuiin na, \q a sɔnxɔ xuiin naxan minima a dɛ. \q \v 3 Ala a galanna ragodoma keli kore, \q a yi a ragodo dunuɲa birin xun xɔn. \q \v 4 Na xanbi ra, a sɔnxɔ, \q a yi a xui gbeen namini \q alo kuye sarinna, \q a mi fa galanni tima \q a na a xui ramini. \q \v 5 A kabanako feene rabama a sɔnxɔ xuiin xɔn, \q en mi nɔɛ naxanye famunɲɛ.” \b \q \v 6 “Ala yi balabalan kɛsɛne yamari, \q a naxa, ‘Ɛ godo bɔxɔni,’ \q a yi tulen nagodo, tule gbeen yati. \q \v 7 A yi muxune wanle ratima na kii nin \q alogo ne birin xa a wanla kolon. \q \v 8 Hali burunna subene soma nɛn faranne kui, \q e lu e yinle ra. \q \v 9 Kala ti foyen yi keli sogeteden yiifanna ma, \q xunbenla yi keli kɔmɛn fɔxɔni. \q \v 10 Ala niiraxinla nan ige xundin naminima, \q igen xunmaan yi xɔdɔxɔ alo wurena. \q \v 11 A yi kundane rafe tule igen na, \q e nun kuye ɲin masɔxɔnna, \q a yi e raxuya ayi yiren birin yi. \q \v 12 A tan nan e rasigama \q alo a ragidixi kii naxan yi \q alogo e xa a yamarin birin nakamali, \q dunuɲa birin yi. \q \v 13 Nayi, Ala a waxɔnna nan ligama bɔxɔn fari, \q a yi muxune ratɔrɔn \q hanma a yi hinan e ra.” \b \q \v 14 “Yuba, i tuli mati ito ra. \q Ti, i maɲɔxɔn Alaa kabanako feene ma! \q \v 15 I a kolon ba \q Ala e yamarima kii naxan yi? \q I a kolon ba \q a galanna ragodoma kii naxan yi kundani? \q \v 16 I a kolon ba \q e singanxi kii naxan yi foyeni? \q Kabanako feni itoe findixi fekolon kamalixina wanla nan na. \q \v 17 Koni i tan, \q i luma kuye wolonxini i ya dugine yi, \q foyen nɛma bɔxɔn ganɲɛ waxatin naxan yi. \q \v 18 I nɔɛ Ala maliyɛ kuyen dadeni ba \q naxan xɔdɔxɔ alo wure kikena? \q \v 19 Yuba, a yita nxu ra \q nxu nɔɛ naxan falɛ Ala xa. \q Sese mi makɛnɛnxi nxu xa, \q nxu dimin nin. \q \v 20 N mi waxi n xa falan ti Ala xa. \q Muxu mundun waxi Ala xa a raxɔri? \q \v 21 Muxu yo mi nɔɛ a yɛɛn tiyɛ sogen na, \q a na te kore, \q foyen na kundaan ba a yɛɛ ma. \q \v 22 Na ki kedenni, \q Alaa kɛnɛnna fama \q sa keli sogeteden kɔmɛn fɔxɔni \q naxan luxi alo xɛmana, \q nɔrɔn gbeen yi Ala rabilin. \q \v 23 Ala Sɛnbɛ Kanna nan a ra, \q en mi nɔɛ en masoɛ naxan na, \q a sɛnbɛn gbo, a kiti kɛndɛne gbo, \q a mi muxu tinxinxine ɲaxankatama. \q \v 24 Nanara, muxune gaxuma a yɛɛ ra, \q koni a tan yɛtɛɛn mi na muxune yatɛxi \q naxanye e yɛtɛ yatɛxi xaxilimane ra.” \c 38 \s Alaa yabin Yuba xa \p \v 1 Nayi, Alatala yi Yuba yabi wuluwulu gbeeni, a naxa, \q \v 2 “Nde i tan na \q naxan n ma fe ragidixine yidimima \q a xaxilitareya falane xɔn? \q \v 3 Keli, i yitɔn alo xɛmɛ wɛkilɛxina, \q n xa i maxɔdin, i yi n yabi.” \b \q \v 4 “I yi minɛn yi \q n to yi bɔxɔn bɛtɛn sama? \q A yɛba n xa, xa i ɲɔndin kolon. \q \v 5 Nde dunuɲa danne sa, \q i na kolon ba? \q Nde lutini bandun a yi a maliga? \q \v 6 Bɔxɔ xɔnna bɛtɛn saxi nanse fari? \q Nde a tongon gɛmɛn dɔxi, \q \v 7 xɔtɔn ma sarene to yi bɛtine bama, \q Alaa malekane to yi gbelegbelema sɛwani?” \b \q \v 8 “Nde fɔxɔ igen balanxi \q alogo a xa a raxara a dɔxɔdeni, \q a to yi minima a dadeni? \q \v 9 N yi kundaan findi a dugin na, \q n yi kunda fɔrɛn findi a mafilin dugin na, \q \v 10 n nan n ma sariyan sa a ma, \q n yi a danne sa, \q n to yi dɛɛne nun balan seene sama a ma. \q \v 11 N yi a fala fɔxɔ igen xa, n naxa, \q ‘I fama nɛn han be, i nama dangu be ra. \q I mɔrɔn gbeene danma be nin yati.’ ”\f + \fr 38.11\fr* \fk Igen mɔrɔnne:\fk* alo foyen na so igeni.\f* \b \q \v 12 “I bata yamarin fi xɔtɔnna ma \q i ya siimayani ba, \q hali sanɲa ma keden pe? \q I bata a miniden yita subaxan na ba, \q \v 13 alogo a xa bɔxɔn suxu a danne ma, \q a yi a yimaxa, a yi ɲaxudene kedi? \q \v 14 Sogen na te, a yi bɔxɔni yalan, \q a yigbɛ alo yii fɔxɔn bɛndɛni, \q a kɛnɛnna yi so dunuɲa xun na \q alo dugina. \q \v 15 Koni, ɲaxudene kumama nɛn e waxatin na, \q e sɛnbɛn yi kala.” \b \q \v 16 “I bata siga ba \q han fɔxɔ igen xunna? \q I bata i masiga ti fɔxɔ igen tilinna ma? \q \v 17 Laxira so dɛɛne yita nɛn i ra ba? \q I sayaan so dɛɛne to nɛn ba?” \b \q \v 18 “I bɔxɔna gboon yatɛn kolon ba? \q A fala n xa, \q xa i na feene birin kolon. \q \v 19 I kɛnɛnna dɔxɔden kolon? \q I a kolon dimin konna dɛnaxan yi? \q \v 20 I nɔɛ e bɛ e yirene yi? \q I e konna kiraan bayen kolon? \q \v 21 I lan i yi a kolon, \q to mi i tan naxan da.” \b \q \v 22 “I bata siga \q han ige xundin namaran dɛnaxan yi ba? \q I bata balabalan kɛsɛne ramaradene to ba? \q \v 23 N ne dɔxi gbalon waxatine nan yɛɛ ra, \q e nun sɔnxɔ nun yɛngɛ lɔxɔne. \q \v 24 I a kolon ba \q kɛnɛnna minin kiraan naxan xɔn? \q I a kolon ba \q sogetede foyen kelima dɛnaxan yi?” \b \q \v 25 “Nde kiraan nabaxi tule igen xa? \q Nde kiraan yitaxi kuye sarinna ra? \q \v 26 Nde tulen nafama bɔxɔn fari \q muxu yo mi dɛnaxan yi, \q e nun tonbonni \q muxe mi dɔxi dɛnaxan yi? \q \v 27 Nde igen nafama yire xarene ma, \q alogo sɛxɛn xa sabati?” \b \q \v 28 “Tulen fafe na ba? \q Nde xiila barixi? \q \v 29 Ige xundina nga na ba? \q Nde xunbenla barixi? \q \v 30 Igen xɔdɔxɔma alo gɛmɛna, \q ige xundin yi sa fufaan xun ma.” \b \q \v 31 “Nde nɔɛ sare kuru Dii Tɛmɛ Soloferene yɔlɔnxɔnna tugunɲɛ? \q I tan nɔɛ sare kuru Donsona lutin fulunɲɛ ba?\f + \fr 38.31\fr* Mɛn kaane yi \fk sare kurune\fk* yatɛxi nɛn alo se sawurane, e yi na sare kurune xili sa na seene xun ma. \f* \q \v 32 I nɔɛ sare kurune raminɛ e waxatini ba, \q i yi sare kuru Kanko Gbeen nun a diine rasiga ti? \q \v 33 I a kolon ba \q yanban seene koreni sigama sariyan naxanye ma? \q I tan nan yanban seene sɛnbɛn nawalima bɔxɔn ma ba?” \b \q \v 34 “I xuiin tɛ han kundane ma kore xɔnna ma ba, \q i yi e yamari a tulen xa fa i ma? \q \v 35 I tan nan kuye sarinne rasigama ba, \q e yi a fala i xa, \q e naxa, ‘Nxu tan ni i ra?’ \q \v 36 Nde fekolonna saxi muxun bɔɲɛni? \q Nde xaxilimayaan fixi a ma? \q \v 37 Nde nɔɛ kundaan yatɛ a xaxilimayaan xɔn? \q Nde nɔɛ ige sa seene xun sinɲɛ kore, \q \v 38 gbangbanna yi findi boron na, \q bɔxɔn kobelene yi dɔxɔ e bode ra?” \s Ala nan subene birin kanna ra \q \v 39 “I tan nan donseen soma yata gilɛn yii ba? \q I tan nan kamɛn bama yata sɛnbɛmane ma ba, \q \v 40 e nɛma sa e yinla kui, \q hanma e nɛma luxunxi subene yɛɛ ra? \q \v 41 Nde donseen soma xaxaan yii, \q a diine na e xuini te Ala ma, \q a na siga na xun xɔn donse fendeni?” \c 39 \q \v 1 “I a kolon ba \q bolen diin xalima waxatin naxan yi? \q I xɛnle toma ba, e nɛma diin xalɛ? \q \v 2 I e kuiin maxali waxatin yatɛma ba? \q I e dii xali waxatin kolon ba, \q \v 3 e na e felen e dii xalin tɔrɔni, \q e yi e diin xali? \q \v 4 E diine sɛnbɛn sɔtɔma, \q e gbo xunnabani. \q Na xanbi ra, e keli e ngane fɛma, \q e mi fa fama sɔnɔn.” \b \q \v 5 “Nde burunna sofanla xunnabaxi? \q Nde a fulunxi? \q \v 6 N bata tonbonna findi a dɔxɔden na, \q fɔxɔ bɔxɔn yi findi a konna ra. \q \v 7 A na sɔnxɔ sɔnxɔ xuiin mɛ taane yi, \q a gele, \q a mi soo ragiin xuiin mɛ mumɛ! \q \v 8 A sigama a dɛgɛdeni geyane nan fari, \q dɛnaxan xinde, a yi mɛn fen.” \b \q \v 9 “Burunna ɲingen tinɲɛ findɛ i ya walikɛɛn na ba? \q A xiyɛ i ya xuruseene balon sa seen dɛxɔn ba? \q \v 10 I nɔɛ a xidɛ \q alogo a xa i ya xɛɛn bi ba? \q A xɛɛ rabɔnbɔ seen bandunɲɛ i fɔxɔ ra mɛrɛmɛrɛne yi ba? \q \v 11 I yigin sɛ a yi ba, \q bayo a sɛnbɛn gbo? \q I ya wali xɔdɛxɛne luyɛ a ma ba? \q \v 12 I yengi sɛ a ma ba? \q A fɛ i ya se xabaxine ra i xa, \q a fa e sa i ya lonna ma? \q \v 13 Dangaranfulene gabutɛne yitema sɛwani, \q koni e mi nɔɛ tuganɲɛ \q alo xɔliin bodene. \q \v 14 A xɛlɛne luma biraxi bɔxɔn nan ma, \q a yi e lu burunburun wolonni. \q \v 15 A mi mirixi a ma \q fa fala e nɔɛ yibɔɛ nɛn, \q a burunna subena nde tiyɛ e yi nɛn. \q \v 16 A ɲaxu a diine ra \q alo a tan xa mi e xalixi, \q a mi gaxuma \q fa fala a bata tɔrɔ fuuni e xalideni. \q \v 17 Ala bata a kuma fe kolonna ra, \q a mi xaxili fixi a ma. \q \v 18 Koni, a na keli a gideni, \q a gelema nɛn soon nun soo ragiin ma.” \b \q \v 19 “I tan nan sɛnbɛn fima soon ma ba? \q I tan nan a kɔɛ ma xabene saxi ba? \q \v 20 I nɔɛ a ratuganɲɛ alo suɲɛna? \q A gbelegbele xuiin magaxun nan tima. \q \v 21 A bɔxɔni sɔxɔnma a torone ra lanbanni, \q a sɛwaxi a fangan na, \q a sigama ganla yɛɛ ra yɛngɛni. \q \v 22 Gaxun bɔtɛ mi a xa, \q a mi kuisanna kolon, \q a mi xɛtɛma a xanbi ra silanfanna yɛɛ ra. \q \v 23 Xalimakuli sa seen nun tanban gbeen nun a xurin naxan xidixi a fari, \q ne xuiin minima a nɛma a giyɛ. \q \v 24 A kunfaxin tuganma, a siga. \q Xɔtaan na fe, \q a mi fa nɔɛ tiyɛ yɛngɛni. \q \v 25 Xɔta xuiin na mini, \q a gbelegbele sɛwani, \q a yɛngɛn xirin mɛma \q hali a nɛma sa wulani, \q e nun kuntigine gbelegbele xuiin nun yɛngɛ so xuina.” \b \q \v 26 “Sɛgɛn tuganma i ya xaxilimayaan nan xɔn ba, \q a yi a gabutɛne yibandun sogeteden yiifanna binni? \q \v 27 Singbinna tuganma i ya yamarin nan bun ba, \q a yi a tɛɛn sa geya matexine fari? \q \v 28 A yigiyaxi gɛmɛ yirene nin, \q a yire makantanxine nin geyane xuntagi. \q \v 29 A a donseen fenma mɛnna nin \q a nɛma dɔxi, \q a yi sa a to yire makuyeni. \q \v 30 Binbine dɛnaxan yi, a mɛnna nin, \q a diine baloma wunla nan na.” \c 40 \p \v 1 Alatala mɔn yi a fala Yuba xa, a naxa, \q \v 2 “I tan naxan Ala Sɛnbɛ Kanna yalagima, \q i mɔn luyɛ a matandɛ? \q I tan naxan Ala mafalama, \q i nɔɛ a yabɛ?” \s Yuba yi Ala yabi \p \v 3 Yuba yi Alatala yabi, a naxa, \q \v 4 “Sese mi n tan na. \q N nɔɛ i yabɛ nanse ra? \q Fɔ n na n yiin sa n dɛ ra, \q n yi n dundu. \q \v 5 N bata falan ti, \q n mi fa yabi tima. \q N bata a radangu ayi, \q n mi fa sese falama.” \s Alaa yabina \p \v 6 Alatala yi Yuba yabi wuluwulu gbeeni, a naxa, \q \v 7 “Keli, i yitɔn alo xɛmɛ wɛkilɛxina, \q n xa i maxɔdin, i yi n yabi. \q \v 8 I waxi a fala feen nin ba \q fa fala a n mi kiti kɛndɛn sama? \q I waxi n yalagi feen nin ba, \q i yi yoon fi i yɛtɛ ma? \q \v 9 I sɛnbɛn gbo alo Ala ba? \q I xuiin findɛ kuye sarinna ra ba \q alo Ala gbeena?” \b \q \v 10 “I yɛtɛ maxidi binyen nun gboon na, \q i yi i maxidi nɔrɔn nun xunnayerenna ra. \q \v 11 I ya xɔlɔn nasiga muxune ma, \q i wasodene birin nagodo sanɲa yi kedenni. \q \v 12 I wasodene birin nagodo sanɲa yi kedenni yati, \q i ɲaxudene birin halagi \q e dɛnaxanye yi, \q \v 13 i yi ne birin maluxun, \q i yi e balan gaburun kui. \q \v 14 Nayi, xa i yi na liga nun, \q n tan yɛtɛɛn yi i matɔxɔma nɛn, \q bayo i yɛtɛ sɛnbɛn yi i rakisima nɛn.” \b \q \v 15 “Malinna mato, sube magaxuxina. \q N tan nan a daxi \q alo n ni i daxi kii naxan yi. \q A sɛxɛn donma alo ɲingena. \q \v 16 A sɛnbɛna a tagin nin. \q A sɛnbɛna a fudi ma fasane nin. \q \v 17 A xunla xɔdɔxɔ alo sumanna, \q a danba subene fasane yibalanxi ken! \q \v 18 A xɔnne fan luxi alo sulana, \q a ɲɛnsɛn xɔnne luxi alo wurena.” \b \q \v 19 “A findixi Alaa dalise fisamantenna nan na. \q N tan, a da mangan nan keden nɔɔn sɔtɔma a ma silanfanna ra. \q \v 20 A balon sɔtɔma geyane fari, \q burunna subene birin dɛnaxan yi. \q \v 21 A sama wudine nan bun, \q a yi a luxun dara yi gbalane bun, \q \v 22 a matabuma wudine nininna nan na, \q wudin naxanye xuden dɛ, \q ne yi a rabilin. \q \v 23 Xa igen gbo ayi, a mi gaxuma, \q hali Yurudɛn baa igen fa han a dɛ, \q a luma nɛn xaxili sani. \q \v 24 Xa a yɛɛne rabixi, \q nde nɔɛ a suxɛ? \q Nde nɔɛ a suxɛ, \q a wuren bira a ɲɔɛni? \c 41 \s Ige yi sube ɲaxina \q \v 1 I ige yi sube ɲaxin suxɛ kɔnna ra ba? \q I a suxɛ a lɛnna ma ba i ya lutin na? \q \v 2 I gbalan sɔtɛ a ɲɔɛɛn kui ba, \q i yi a gbɛgbɛn sɔxɔn wuren na? \q \v 3 I mirixi a ma \q a kankanɲɛ i mafanna ma ba, \q a fala faɲine ti i xa? \q \v 4 A layirin xidɛ ɛ tagi ba, \q a findɛ i ya konyin na habadan? \q \v 5 I sabaan soɛ a ra ba alo xɔlina? \q I lutin xidɛ a sanna ra ba, \q i yi a so i ya dii tɛmɛne yii? \q \v 6 Yɛxɛ suxune a matiyɛ lɔxɔni ba, \q e a yitaxunɲɛ yulane ra? \q \v 7 I nɔɛ a kidin kalɛ xalimakunle ra ba? \q I nɔɛ a xunna sɔxɔnɲɛ kulundene ra ba? \q \v 8 Nayi, hali i yiin din a ra a yɛngɛ xinla ma \q sanɲa ma keden pe, \q i mi fa na ɲɔxɔn ligama sɔnɔn.” \q \v 9 “Muxun naxan waxi a xa a nɔ, \q na a yɛtɛ nan madaxuma. \q Muxu yo na a to tun, \q na birama nɛn a xanbiramaan na. \q \v 10 Muxu yo mi susɛ yɛngɛn bagɛ a ma, \q nayi nde susɛ tiyɛ n yɛtagi? \q \v 11 Nde a doli n ma, \q alogo n xa a fi? \q N tan nan gbee dunuɲa seene birin na!” \b \q \v 12 “N mɔn xa falan ti ige yi sube ɲaxin salen seene ma, \q e nun a sɛnbɛ magaxuxin nun a fati faɲina. \q \v 13 Nde nɔɛ a kidin bɛ a ma? \q Nde nɔɛ a xanle sɔxɔnɲɛ \q naxanye xɔdɔxɔ alo wurena? \q \v 14 Nde nɔɛ a gbɛgbɛni biyɛ? \q Muxune gaxuma a ɲinne nan yɛɛ ra. \q \v 15 A xali xɔdɛxɛne safa wuyaxi nan a fari, \q e dɔxi e bode ra a fari \q alo yɛ masansan wure lefane. \q \v 16 E saxi e bode fari, \q hali foyen mi nɔɛ danguɛ. \q \v 17 E tugunxi e bode ra, \q e bode suxi, \q e mi nɔɛ bɛ e bode ra.” \b \q \v 18 “Ige yi sube ɲaxin na tison, \q kɛnɛnna yi mini, \q a yɛɛne luxi alo subaxana. \q \v 19 Tɛɛ dɛgɛn minima a dɛ, \q tɛɛ wolonne tuganma. \q \v 20 A ɲɔɛ tutin tema, \q alo tunde wolonna, \q alo sɛxɛ tutina. \q \v 21 A ɲɔɛ foyen tigine radɛgɛma, \q tɛɛ dɛgɛn yi mini a dɛ. \q \v 22 Sɛnbɛna a kɔɛɛn nin, \q gaxun nan sigama a yɛɛ ra. \q \v 23 A fati kidin ɲixiriɲixirine wuya, \q e bata xɔdɔxɔ ayi a ma, \q sese mi bama a ma. \q \v 24 A bɔɲɛn xɔdɔxɔ alo gɛmɛna, \q a xɔdɔxɔ alo se kunba gɛmɛna.” \b \q \v 25 “A na keli, alane yi gaxu, \q e yigitɛgɛxin yi xɛtɛ. \q \v 26 Silanfanna mi sese ligama a ra, \q hanma tanba xurin nun dɛgɛmaan nun tanba gbeena. \q \v 27 Wuren luxi nɛn a tan xa \q alo sɛxɛna, \q sulana alo wudi kunxina. \q \v 28 A mi a gima xalimakunla yɛɛ ra, \q lantan gɛmɛne findixi se dagin nan na a tan xa. \q \v 29 Gbelemɛn luxi nɛn a tan xa \q alo sɛxɛna, \q a gelen tanban woli xuiin ma nɛn. \q \v 30 A kui kidin luxi nɛn \q alo gɛmɛ ralemunxine, \q alo xɛɛ rabɔnbɔ seen naxan bubuma boroni.” \b \q \v 31 “A na sin fɔxɔ igen tilinna ma, \q igen yi a ramini alo a tɛɛn nan ma. \q A fɔxɔ igeni maxama nɛn \q alo seri igen tɛɛn ma. \q \v 32 A funfuni yalanxin nan luma a xanbi ra igeni, \q a lu alo fonna xun sɛxɛn na mini fufaan fari. \q \v 33 A kanna mi muxu yo ra bɔxɔ xɔnna fari. \q Dali seen na a ra naxan mi gaxuma. \q \v 34 A yaxu sɛnbɛma yo na keli, \q a yɛɛn yoma na kanna ma nɛn, \q bayo a tan nan sube xaɲɛne birin ma mangan na.” \c 42 \s Yubaa yabi dɔnxɛna \p \v 1 Yuba yi Alatala yabi, a naxa, \q \v 2 “N na a kolon a i nɔɛ feen birin na, \q i nɔɛ i waxɔn feene birin nakamalɛ. \q \v 3 I yi n maxɔdin, i naxa, \q ‘Nde i tan na, \q naxan n ma fe ragidixine yidimima \q a xaxilitareya falane xɔn?’ \q Awa, n yi feene falama nɛn, \q n mi yi naxanye famuma a faɲin na. \q \v 4 I yi a fala n xa, i naxa, \q ‘I tuli mati, a lu n xa falan ti, \q n xa i maxɔdin, i yi n yabi.’ \q \v 5 Awa, n bata yi i ya fe mɛ, \q iki n yɛɛn bata i to. \q \v 6 Nanara, n nan n yɛtɛ yalagima, \q n dɔxɔ burunburunna nun xubeni nimisani.” \s Yubaa taruxun naɲanna \p \v 7 Alatala yelin xanbini falane tiyɛ Yuba xa, Alatala yi a fala Elifasi, Teman kaan xa, a naxa, “N ma xɔlɔn bata keli i xili ma ɛ nun i lanfa firinne, amasɔtɔ ɛ mi n ma fe falaxi tinxinni alo n ma walikɛɛn Yubaa ligaxi kii naxan yi. \v 8 Iki, ɛ tura solofere nun konton solofere tongo, ɛ siga n ma walikɛɛn Yuba fɛma, ɛ yi saraxa gan daxin ba ɛ yɛtɛ xa. N ma walikɛɛn Yuba n solonama nɛn ɛ xa, n yi a maxandi xuiin nasuxu, n mi ɛ suxu ɛ xaxilitareyani. Ɛ mi n ma fe falaxi tinxinni, alo n ma walikɛɛn Yubaa ligaxi kii naxan yi.” \v 9 Teman kaana Elifasi nun Suxa kaan Bilidada nun Nama kaan Sofara yi siga, e yi a liga alo Alatala a fala kii naxan yi, Alatala yi Yubaa maxandi xuiin nasuxu. \p \v 10 Yuba yelin maxandin tiyɛ a lanfane xa waxatin naxan yi, Alatala mɔn yi a raxɛtɛ a kii fonni. Seen naxanye yi Yuba yii nun, Ala yi ne dɔxɔde firin so a yii. \v 11 Yuba tada xɛmɛmane nun a magilɛne birin yi fa a xɔntɔn e nun muxun naxanye birin yi a kolon, e yi sɛwa banden don a xɔn a konni, e yi kininkinin falane ti a xa, e yi a masabari lan gbalon ma Alatala naxan birin saxi a fari. E birin yi a ki gbetin nun xɛma yiisolirasone yi. \v 12 Alatala mɔn yi barakan sa Yuba siimaya dɔnxɛni dangu a fɔlɔn na, a yi yɛxɛɛ wuli fu nun naanin sɔtɔ, ɲɔgɔmɛ wuli fu nun sennin, ɲinge wuli keden, e nun sofali wuli keden. \v 13 A mɔn yi dii xɛmɛ solofere sɔtɔ e nun dii tɛmɛ saxan. \v 14 A yi a singen xili sa Yemima, a firindena Kesiya, a saxandena Keren-Hapuku. \v 15 Ɲaxalan tofaɲin mi yi toɛ yamanani alo Yubaa dii tɛmɛne. E fafe Yuba yi kɛɛn so e birin yii alo e tada xɛmɛmane. \v 16 Na xanbi ra, Yubaa siimayaan yi siga han ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge naanin, a yi a yixɛtɛne to han a dɔxɔde naanindena. \v 17 Na xanbi ra, Yuba yi faxa foriyani, a wasaxina a siimayaan na.