\id ISA \ide UTF-8 \h Nabi Esayi Sora \toc1 Nabi Esayi Alaa Falan Naxan Sɛbɛ \toc2 Esayi \mt1 Esayi \mt2 Nabi Esayi Alaa Falan Naxan Sɛbɛ \ip Heburu xuini, Nabi Esayi xinla bunna nɛɛn fa fala, “Alatala nan marakisi tiin na.” Falani ito nan findixi Kitabun yireni ito falan xunna ra, bayo xaranni ito kui, en na a toma nɛn fa fala, a Alatala, Isirayilaa Ala mɔn yigin nun kisin fima a yamaan ma. \ip Nabi Esayi a sɛbɛni ito yitaxunxi dɔxɔ saxan nan na lan Isirayila yamana fe taruxun waxatine ma. A yire singena keli sora 1 han 39, na lanxi feene nan ma naxanye danguxi keli ɲɛɛ kɛmɛ solofere ɲɛɛ tonge naaninna ma han ɲɛɛ kɛmɛ solofere benun Marigi Yesu xa bari. Na waxatini, Nabi Esayi nan yi Alaa falan nalima Yerusalɛn yi. Misiran yamanan sɛnbɛn yi gbo Isirayila sogeteden yiifanna ma. Asiriya yamanan sɛnbɛn yi gboma ayi a kɔmɛn fɔxɔni. Isirayila yi lu mangaya sɛnbɛma firinne longonna ra. Nayi, yɛngɛne yi lu kelɛ Isirayila nun Yuda nun yamana gbɛtɛye tagi. Tɔrɔ waxatini ito yi, Esayi yi a falama Isirayila kaane xa nɛn a e xa la Ala ra e yi e lannayaan sa a yi. \ip A yire firindena keli sora 40 han 55, na xili nɛn waxatina nde yi a “Isirayila madɛndɛnna.” Ala xuiin naxanye mɛnne yi, ne yamaan madɛndɛnma nɛn a yi e sɛnbɛ so. A mi luxi alo a yire singena. Na waxatini, Asiriya kaane mi yi fa findixi yamanan sɛnbɛmaan na fɔ Babilɔn kaane. Ne yi Yerusalɛn taan suxu yɛngɛni ɲɛɛ kɛmɛ suulun ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ nun solofere benun Marigi Yesu xa bari, e yi siga a dugurenne fɔxɔ kedenna ra konyiyani. Nabi Esayi yi muxu suxine ralimaniya Alaa falane xɔn. A naxa a Ala mɔn a yamaan naxɛtɛma nɛn a yamanani alo a to e ramini Misiran yi a fɔlɔni. \ip Kitabun yireni ito kui, waliyiya falana ndee tima lan “Alatalaa walikɛɛn” ma. (Na sɛbɛxi sora 42.1-7 nun 49.1-6 nun 50.4-9 nun 52.13 han 53.12 kui). Na kanna, waxatina nde a luxi nɛn alo Ala yɛtɛna, waxatina nde alo yamaan naxan Alaa falan suxi, waxatina nde yi mɔn, a luxi nɛn alo Perise mangan Kirusi. Na falana ndee Yesu fa feen yɛbaxi nɛn ɲɛɛ kɛmɛ wuyaxi benun a xa bari katarabi Esayi sora 53 ma. \ip Esayi yire saxandena sora 55 han 66, na lanxi muxu suxine xɛtɛ waxatin nan ma Yuda yamanani ɲɛɛ kɛmɛ suulun tonge saxan nun solomasɛxɛ benun Marigi Yesu xa bari. Na waxatini, Perisene yi nɔɔn sɔtɔ Babilɔn yamanani. Nayi, Yuda kaane yi fa nɔɛ xɛtɛ nɛn Yuda yi. Perisene manga Kirusi kɛdin sɛbɛ nɛn na waxatini naxan a ragidi a Isirayila kaane mɔn xa Ala Batu Banxi nɛnɛn ti. Muxu suxin xɛtɛna a konni, na mi findixi fe bɔrɔxɔxi ra bayo taan kalaxin nan yi a ra. Na nan na ra, Esayi yi xibaru faɲin nali tɔrɔ muxuni itoe ma naxanye bata tunnaxɔlɔ e ma. Marigi Yesu Esayi a falane nan tongoxi alogo a xa a yɛtɛ fa xunna yɛba. Na sɛbɛxi Luka 4.16-21 kui. \c 1 \p \v 1 Feni itoe makɛnɛn Amɔsi a dii xɛmɛna Esayi nan xa lan Yuda nun Yerusalɛn ma, Yusiya nun Yotami nun Axasi nun Xesekiya Yuda mangane waxatine yi. \s Yama murutɛxina fe \q \v 2 Kore xɔnna, ito ramɛ! \q Bɔxɔ xɔnna, i tuli mati! \q Amasɔtɔ, Alatala falan tima, a naxa, \q “N bata diine ragbo, \q n yi e maxuru, \q koni e bata murutɛ n ma. \q \v 3 Ɲingena a kanna kolon, \q sofanla a kolon \q a kanna a dɛgema dɛnaxan yi, \q koni Isirayila mi sese kolon, \q n ma yamaan mi sese famuma.” \q \v 4 Gbalon yama yulubitɔni ito xa, \q siyaan naxan hakɛne goronna binya, \q fe ɲaxi rabane bɔnsɔnna, \q dii tinxintareni itoe! \q E bata Alatala rabeɲin, \q e yi e mɛ Isirayilaa Ala Sariɲanxin na, \q e xun xanbi so a yi. \q \v 5 Ɛ wama a mɔn xa ɛ bɔnbɔ minɛn ma, \q ɛ to luma murutɛ a ma? \q Ɛ xunna birin bata findi furen na, \q ɛ bɔɲɛn birin sɔxɔlɛxi. \q \v 6 Keli ɛ sanna ma han ɛ xunna, \q sese mi kɛndɛ. \q Maxɔlɔdene nun bɔnbɔ fɔxɔne nun fure dɛɛne ɛ fatin birin ma, \q muxe mi naxanye dandanma, \q muxe mi e maxidima, \q muxe mi turen tima e dɛ. \q \v 7 Ɛ yamanan luxi nɛn \q alo tonbon ɲaxina, \q ɛ taane bata gan. \q Xɔɲɛne ɛ yamanan sansine kalama ɛ yɛɛ xɔri. \q Ɛ bɔxɔn bata halagi, \q a lu alo yaxune na dangu a yi. \q \v 8 Siyon taan nan keden pe luxi \q alo bubun manpa bili nakɔni \q alo gagen kɔkunba xɛɛni \q alo yaxune na taan nabilin a yɛngɛ xinla ma. \q \v 9 Xa Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna \q mi yi muxe lu a nii ra en konni nun, \q en yi luma nɛn nun alo Sodoma taana, \q en liga alo Gomora taana. \b \q \v 10 Ɛ Alatalaa falan namɛ, \q Sodoma mangane! \q Ɛ tuli mati en ma Alaa sariyan na, \q Gomora kaane! \q \v 11 Alatala naxa, \q “Ɛ saraxa wuyaxine tɔnɔn mundun n ma? \q Ɛ bata yɛxɛɛne gan n xa saraxan na \q e nun xuruse raturaxine turena, \q han n yi wasa na feene ra. \q Turane nun yɛxɛɛ diine nun kɔtɔne wunla mi fa n kɛnɛnxi sɔnɔn! \q \v 12 Ɛ na fa n yɛtagi, \q nde a falaxi \q ɛ xa fa n batu banxin tanden mabodon gbansan? \q \v 13 Ɛ ba fɛ kiseene ra n xɔn, \q naxanye tɔnɔ mi na, \q ɛ wusulanna tutin haramuxin na a ra n yɛɛ ra yi. \q Ɛ kike nɛnɛn sanle rabama \q e nun Matabu Lɔxɔne, \q ɛ malanne tima. \q Ɛ hakɛn naxanye ligama malanne yi, \q ne bata n yili. \q \v 14 Ɛ kike nɛnɛ sanle nun ɛ malanne bata n niin tɔrɔ. \q Goronna nan e ra n xun ma, \q n bata xadan e bun. \q \v 15 Ɛ na ɛ yiine yite n maxandideni, \q n mi n yɛɛn tima ɛ ra. \q Hali ɛ n maxandi han, \q n mi n tuli matiyɛ ɛ ra. \q Wunla ɛ yiin birin na. \q \v 16 Ɛ maxa, ɛ yɛtɛ rasariɲan, \q ɛ yi ɛ kɛwali ɲaxine ba n yɛtagi, \q ɛ ba fe ɲaxine ligɛ. \q \v 17 Ɛ xaran fe faɲin ligan ma, \q ɛ tinxinna fen, \q ɛ ɲaxankata tiine ti kira faɲin xɔn. \q Ɛ yi kiridine xun mayɛngɛ kitin bolon, \q ɛ kaɲa gilɛne xun mafala kitini.” \b \q \v 18 Alatala naxa, \q “Ɛ fa, \q en fa feene fɛsɛfɛsɛ en bode xɔn. \q Hali ɛ yulubine luxi alo wunla, \q e fixama nɛn alo balabalan kɛsɛna. \q Hali e to gbeeli iki, \q e mɔn sariɲanma nɛn \q alo dugi fixɛna. \q \v 19 Xa ɛ xuru, \q ɛ n ma falan namɛ, \q ɛ nɔɛ yamanan bogise faɲine donɲɛ nɛn. \q \v 20 Koni xa ɛ tondi, \q xa ɛ lu murutɛ n xili ma \q silanfanna nan ɛ faxama,”\f + \fr 1.20\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* Alatala dɛ xuiin nan na ra. \b \q \v 21 Taa tinxinxin findixi taa yalunxin na di? \q Kiti kɛndɛn yi Yerusalɛn yiren birin yi a fɔlɔni nun. \q Tinxin muxune nan yi dɔxi na. \q Koni iki, faxa tiine nan na yi. \q \v 22 Yerusalɛn kaane, \q ɛ gbetin bata findi wuren gbiin na, \q igen bata basan ɛ dɔlɔ faɲin na. \q \v 23 Muxu murutɛxine nan ɛ kuntigine ra \q e nun muɲadene bata malan. \q Dimi yi seene rafan e ma mayifuni \q e yi e gi kiseene fɔxɔ ra. \q E mi kiridine xun mayɛngɛ kitin bolonma. \q Kaɲa gilɛne kitine bɔtɛ mi e xa. \q \v 24 Nanara, Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna, \q Isirayilaa Ala Sɛnbɛmana falan ni ito ra, \q a naxa, “Gbalona ɛ xa! \q N nan n yɛtɛ sɔtɔma nɛn n yɛngɛfane ra. \q N nan n gbeen ɲɔxɔma nɛn n yaxune ra. \q \v 25 Yerusalɛn kaane, \q n kelima nɛn ɛ xili ma. \q N na ɛ rasariɲanma nɛn \q alo wuren gbiin na ba tɛɛn na, \q a maxa safunna ra. \q N yi ɛ fe ɲaxine birin ba ɛ yi \q alo yɔxɔn bama wureni kii naxan yi. \q \v 26 N mɔn kitisa faɲine fima ɛ ma nɛn \q alo a fɔlɔni, \q ɛ kawandi muxune yi lu \q alo a singene. \q Na xanbi ra, a fa falama ɛ ma nɛn nayi, \q a taa tinxinxina, lannaya yirena.” \b \q \v 27 Siyon taan xunbama nɛn kiti kɛndɛn xɔn. \q A muxun naxanye na fa Ala ma, \q ne xunbama nɛn tinxinyaan xɔn. \q \v 28 Koni murutɛdene nun yulubitɔne halagima nɛn e bode xɔn. \q Naxanye na e mɛ Alatala ra, \q ne fe bata dan. \b \q \v 29 Nayi, ɛ yagima nɛn ɛ wudi binle fe ra, \q ɛ yi naxanye batuma \q e nun ɛ nakɔ yiren naxanye sugandi ɛ kidene ra. \q \v 30 Amasɔtɔ ɛ luma nɛn \q alo wudin naxanye dɛ yolonma, \q hanma alo ige mi nakɔɔn naxanye yi. \q \v 31 Ɛ sɛnbɛmane luma nɛn \q alo sɛxɛ xarena, \q e kɛwanle yi findi tɛɛ fuluxaan na \q naxan tɛɛn soma, \q e nun e wanle yi gan e bode xɔn, \q muxu yo mi na tɛɛn natu. \c 2 \s Alaa geyana fe \r Mike 4.1-3 \p \v 1 Feni itoe makɛnɛn Amɔsi a dii xɛmɛna Esayi nan xa lan Yuda nun Yerusalɛn ma. \q \v 2 Waxati famatɔni \q Alatala Batu Banxin geyaan naxan fari \q na danguma nɛn geyane birin na, \q a lu geyane birin xun ma, \q siyane birin yi lu fɛ a ma han! \q \v 3 Siya wuyaxine fama nɛn, \q e a fala, e naxa, \q “Ɛ fa, en siga, \q en te Alatalaa geyaan ma, \q Yaxubaa Alaa banxini. \q A xa en xaran a sigati kiine ma, \q alogo en xa bira a kirane fɔxɔ ra.” \q Amasɔtɔ sariyan minima nɛn Siyon yi. \q Alatalaa falan minima nɛn Yerusalɛn yi. \q \v 4 A findima nɛn kitisaan na siyane tagi. \q A yɛngɛne ɲanma nɛn yama wuyaxi tagi. \q E e silanfanne bɔnbɔma nɛn \q e yi e rafala ɲinge kenne ra, \q e tanbane yi rafala wɔlitɛne ra. \q Siya yo mi fa silanfanna tongoma gbɛtɛ xili ma. \q Yɛngɛn mi fa maxaranɲɛ mumɛ. \q \v 5 Yaxuba yixɛtɛne, ɛ fa, \q en sigan ti Alatalaa kɛnɛnni! \s Alatalaa lɔxɔn findixi kitisa lɔxɔn nan na \q \v 6 Ala, i bata i mɛ i ya yamaan na, \q Yaxuba bɔnsɔnna, \q bayo koron bɔnbɔne waraxi ayi \q naxanye sa kelixi sogeteden mabinni, \q yiimatone fan bata wuya ayi \q alo naxanye Filisitine konni. \q I ya yamaan nun siya gbɛtɛne bata so feene yi. \q \v 7 Yamanan nafexi gbeti fixɛn nun xɛmaan nan na, \q a nafunla mi nɔɛ yatɛ. \q Yamanan nafexi soone nan na, \q a yɛngɛ so wontorone mi nɔɛ yatɛ. \q \v 8 Yamanan nafexi suxurene nan na. \q Muxune e xinbi sinma e yii fɔxɔn nan bun ma, \q e tan yɛtɛɛn seen naxanye rafalaxi. \q \v 9 Nayi, muxune birin e mafelenma nɛn, \q e fe yi magodo. \q Ala, i nama e rakeli de! \q \v 10 Ɛ sa ɛ luxun fanyene bun, \q ɛ so bɔxɔn bun ma \q alogo ɛ xa ɛ gi Alatala bun ma \q naxan magaxu, \q e nun a binye gbeen nɔrɔna! \b \q \v 11 Adamadi yɛɛ rawasoxine xun sinma nɛn, \q wasodene yi mafelen. \q Alatala nan keden ma fe yitema na lɔxɔni. \q \v 12 Amasɔtɔ Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna lɔxɔn mamɛma \q a kelima wasodene nun yɛtɛ yigbone xili ma lɔxɔn naxan yi, \q a yi ne ragodo naxanye e yɛtɛ yitema. \q \v 13 A kelima nɛn Liban suman kuyene birin xili ma \q e nun Basan yamanan warine birin \q \v 14 e nun geya gbeene nun yire matexine birin, \q \v 15 e nun kore banxine nun makantan yinne birin, \q \v 16 e nun Tarasisi kaane kunki gbeene nun gise faɲine birin. \q \v 17 Wasodene mafelenma nɛn, \q yɛtɛ yigbone fe yi godo. \q Alatala nan keden ma fe yitema na lɔxɔni. \q \v 18 Suxurene birin yi lɔ ayi. \b \q \v 19 Muxune soma nɛn faranne nun yinle ra \q alogo e xa e luxun Alatala ma, \q naxan magaxu, \q e nun a binye gbeen nɔrɔna \q a na keli bɔxɔni maxadeni. \q \v 20 Na lɔxɔni, \q muxune e suxure gbeti daxine nun \q xɛma daxine rawolima ayi nɛn sulumɛne nun tuyɛne bun \q e suxuren naxanye rafalaxi e batu seen na. \q \v 21 E soma nɛn fanye longonne nun yinle ra \q alogo e xa e gi Alatala ma, \q naxan magaxu \q e nun a binye gbeen nɔrɔna \q a na keli bɔxɔni maxadeni. \q \v 22 Nayi, ɛ xɛtɛ adamadiine fɔxɔ ra \q nii raxili keden peen nan fa e nun sayaan tagi. \q Nayi, nanse e tan na? \c 3 \s Ala Yuda rabeɲinma nɛn \q \v 1 Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna balon nun fɛrɛn birin bama nɛn \q Yerusalɛn kaane nun Yuda kaane birin yii. \q A donseene nun igene birin ba na \q \v 2 e nun sofa kɛndɛne nun yɛngɛsone \q nun kitisane nun nabine \q nun yiimatone nun fonne birin, \q \v 3 e nun sofa kuntigine nun muxu gbeene \q nun kawandi tiine nun yii rafalane, \q e nun woyimɛ yɛbaxine. \q \v 4 Ala naxa, \q “N diidine findima nɛn e mangane ra, \q naxanye mangayaan nabama e waxɔnna ra.” \q \v 5 Muxune e bode ɲaxankatama nɛn yamani, \q birin yi lu a dɔxɔ boden xili ma \q diidine yi ɲaxu fonne ra \q fuyantenne yi ɲaxu muxu binyene ra. \q \v 6 Muxuna nde a ngaxakedenna suxuma nɛn a fafe xabilani, \q a yi a fala a xa, a naxa, \q “Dugi faɲin mɔn i yii, \q findi en ma mangan na, \q i ti yama kalaxini ito yɛɛ ra!” \q \v 7 Bodena a yabima nɛn na lɔxɔni, \q a naxa, “Ɛ mali fɛrɛn mi n xa. \q Donse mi n konni, \q marabɛri ba mi na. \q I nama n findi yamaan mangan na de!” \b \q \v 8 Yerusalɛn kalamatɔɔn ni i ra, \q Yuda yamanan bata bira. \q Amasɔtɔ e bata murutɛ Alatalaa binyen xili ma, \q e a matandima e falane nun e kɛwanle yi. \q \v 9 E yɛtagin kiin gbansanna e xun maxidima. \q Kɛnɛn ma feen nan fa e yulubine ra \q alo Sodoma kaane, \q e mi fa e fe luxunma. \q Gbalon na kanne xa, \q amasɔtɔ e halagin nan yitɔnma e yɛtɛ xa na ra! \b \q \v 10 Ɛ nɔɛ a falɛ nɛn, \q ɛ naxa, “Tinxin muxune nan hɛrini. \q E kɛwanle tɔnɔn sɔtɔma nɛn. \q \v 11 Koni gbalon muxu ɲaxine xa! \q Feene birin xɔdɔxɔma ayi nɛn e ma. \q Amasɔtɔ, e saranma nɛn e kɛwanle ra.” \q \v 12 Ala yi a fala, a naxa, \q “Diidine nan n ma yamaan ɲaxankata tiine ra, \q ɲaxanle nan e xun na. \q N ma yamana, \q ɛ yɛɛratine ɛ ralɔma ayi nɛn, \q e yi ɛ kirani fu ɛ ma.” \s Ala yɛɛratine makiti fena \q \v 13 Alatala bata keli, \q a yitɔnxi kitin xili ma, \q a bata keli siyane makitideni. \q \v 14 Alatala a yamaan fonne nun a kuntigine makitima, a naxa, \q “Ɛ tan nan n ma nakɔɔn kalaxi, \q n ma yamana. \q Ɛ yi ɛ banxine rafe yiigelitɔne seene ra. \q \v 15 Nanfera ɛ n ma yamani lunburunma. \q Nanfera ɛ yiigelitɔne ɲaxankatama?” \q Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falan nan na ra. \b \q \v 16 Alatala naxa, \q “Siyon sungutunne bata e yɛtɛ yite. \q E sigan tima e kɔɛni texin na \q e muxune rakunfa e yɛɛne ra. \q E sigan tima dɔɲin dɔɲinna ra, \q e lu e san kɔɛ rasone xuiin naminɛ.” \q \v 17 Marigin Siyon kaa sungutunne findima nɛn teli kanne ra, \q Alatala yi e xunne magenle lu. \p \v 18 Na lɔxɔni, Marigina e ratofan seene bama nɛn e yii: San kɔɛ rasone nun ɲɛrɛne nun maxidi seen naxanye digilin fɔlɔxi alo kikena \v 19 e nun tunla soone nun yii kɔɛ rasone nun kɔɛ mafilinne \v 20 e nun labaranne nun ɲɛrɛ yɔlɔnxɔnne nun tagixidi dɛnbɛxine nun latikɔnɔnne nun e kantan seene, \v 21 e nun yii soli rasone nun ɲɔɛ raso wurene, \v 22 nun sali dugi faɲine nun doma gbeene nun gubane nun gbeti sa seene e yii, \v 23 e nun mato kikene nun doma yelefuxin tofaɲine nun kɔɛ raxidine nun tungun mafelenne. \b \q \v 24 E latikɔnɔnne xirin masarama nɛn se kunxin xirin na, \q e tagi xidin yi masara lutin na. \q E xun dɛnbɛxi faɲine gbananma nɛn, \q sunu dugine nun bɛnbɛnle yi ragodo e ma dugi faɲine funfuni. \q Yagin larune yi sa e ma tofanna funfuni. \q \v 25 Yerusalɛn kaane, \q ɛ xɛmɛne faxama nɛn silanfanna ra, \q ɛ sofane yi faxa yɛngɛni. \q \v 26 Nayi, taan birin e wugama nɛn, \q e sunu. \q A muxune halagixin yi lu dɔxi bɔxɔni. \c 4 \q \v 1 Na lɔxɔni, ɲaxalan solofere xɛmɛ kedenna suxuma nɛn \q e a fala a xa, e naxa, \q “Nxu donseen nun marabɛri baan fenɲɛ nxu yɛtɛ xa, \q alogo tun nxu xa yatɛ i ya ɲaxanle ra, \q i yi nxɔ yagin ba!” \p \v 2 Na lɔxɔni, Alatala se faɲi nɔrɔxina nde rasolima nɛn yamani. Yamanan bogi seene yi findi Isirayila muxu dɔnxɛne kanba xunna nun binyen na. \v 3 Nayi, naxanye na lu Yerusalɛn yi, naxanye mɔn na lu e nii ra Siyon yi, a falama nɛn ne ma, a “Muxu Rasariɲanxine,” Ala bata naxanye birin xili sɛbɛ alogo e xa nii rakisin sɔtɔ Yerusalɛn yi. \v 4 Marigina Nii Sariɲanxin yi kiti kɛndɛn nun tɛɛn nafa Yerusalɛn yi, a ɲaxanle rasariɲan e fe xɔsixine ma. A Siyon taan nasariɲan faxa ti wuli funfune ma. \v 5 Na xanbi ra, Alatala kundaan nun tutin naminima nɛn Siyon geyaan nun a yama malanxin xun ma. Kɔɛɛn na, a findi tɛɛ dɛgɛ gbeen na. A nɔrɔn yi lu e birin xun ma alo xunna soona, \v 6 alo yigiyaden naxan nininna fima kuye wolon waxatini yanyin na e nun soden nun luxundena, tule gbeen na fa. \c 5 \s Isirayila yamanan luxi nɛn alo Alaa nakɔna \q \v 1 N xa sigin sa n xanuntenna xa, \q n xɔyina manpa bili nakɔna fe ra. \q Manpa bili nakɔna nde yi n xanuntenna yii \q geyaan sabati yireni. \q \v 2 A bɔxɔn wali nɛn \q a yi gɛmɛne ba a yi, \q a yi sansi yɛbaxine si na yi. \q A yi gbengben ti kantan tiden na. \q A yi dɔlɔ ige baden ge fanyeni. \q A yengi yi manpa bogi faɲine nan ma a nakɔni, \q koni a manpa bogi xɔlɛne nan sɔtɔxi. \b \q \v 3 Nayi, n xanuntenna naxa, \q “Ɛ tan naxanye dɔxi Yerusalɛn yi, \q ɛ tan Yuda kaane, \q ɛ tan nan kitin sama nxu nun n ma nakɔɔn tagi. \q \v 4 N yi lan nun n xa nanfe gbɛtɛ liga n ma nakɔɔn xa, \q n munma naxan liga a xa singen? \q N yengi yi bogi faɲine nan ma nun, \q nanfera nayi, a bogine birin xɔlɔ? \q \v 5 Iki, n xa a fala ɛ xa \q n fama naxan ligadeni n ma manpa bili nakɔɔn na: \q N na a sansanna kalama nɛn, \q xuruseene yi a madon. \q N na a rabilinna yinna rabirama nɛn \q dangu muxune yi a yibodon. \q \v 6 N na a findima bɔxɔ rabeɲinxin na nɛn, \q a mi fa masɛgɛ, a mi biyɛ. \q Sɛxɛ ɲaxine nun ɲanle minima nɛn a ma, \q n yi tɔnna dɔxɔ kundane ma \q a e nama tulen nafa a ma.” \b \q \v 7 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna manpa bili nakɔɔn lanxi \q Isirayila yamaan nan ma. \q Nakɔɔn naxan yi rafan a ma nun han, \q Yuda yamaan nan yi na ra. \q Alatala yengi yi kiti kɛndɛn nan ma a yamani \q koni a gbalon nan lixi na. \q A yengi yi tinxinyaan nan ma, \q koni a gbelegbele xuiin nan mɛxi na. \b \q \v 8 Gbalon na kanne xa \q naxanye banxine tima e bode fari, \q e xɛɛne tugun e bode ra \q han e bɔxɔn birin tongo, \q e yi dɔxɔ kedenyani yamanani. \q \v 9 N tunla Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falani ito nan mɛxi, a naxa, \q “N bata n kɔlɔ, \q banxi wuyaxini itoe kalama nɛn. \q Banxi gbee faɲini itoe kui genla yi lu. \q \v 10 Manpa bili nakɔɔn naxan gbo \q han ɲingen xi fu tiyɛ naxan bideni, \q na mi manpa litiri tonge naanin naminɛ. \q Naxan na murutun kilo kɛmɛ bi, \q na kilo fu nan tun xabama.” \b \q \v 11 Gbalon na kanne xa \q naxanye kurunma, \q e e gi dɔlɔn fɔxɔ ra, \q naxanye xima e yɛɛ ra yi dɔlɔ mindeni, \q han e xunna yi keli. \q \v 12 E dɛgema e banden don ɲaxaɲaxane yi \q bɔlɔn xuiin nun konden xuini \q e nun tanban xuiin nun xulen xuiin nun dɔlɔna. \q Anu, e mi Alatala kɛwanle rakɔrɔsima \q e mi a wanle toma. \q \v 13 Nanara, Ala naxa, \q “N ma yamaan sigama nɛn konyiyani, \q bayo e mi waxi sese kolon feni. \q E muxu gbeene faxama kamɛn nan na, \q yamaan yi halagi ige xɔnla ma.” \q \v 14 Nanara, laxira a dɛni bima nɛn pon, \q a yi a so dɛ gbeeni bi \q dan mi naxan na \q muxu gbeene nun e yamaan birin yi godo mɛnni \q e nun e sɔnxɔ ratene nun e mananmanantɔne birin. \q \v 15 Muxune birin mafelenma nɛn, \q adamadiine fe yi godo, \q wasodene yi e xun sin. \q \v 16 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna fe yitema nɛn \q a kiti kɛndɛn xɔn. \q Ala sariɲanxina a sariɲanna mayitama nɛn \q a tinxinyaan xɔn. \q \v 17 Nayi, taa kalaxini ito findima nɛn \q yɛxɛɛne rabaden na, \q e fa e dɛge na, \q xɔɲɛne yi e balon sɔtɔ nafulu kanne banxi xɔnne yi. \b \q \v 18 Gbalon na kanne xa \q naxanye hakɛne e xidixi wulen xɔn \q alo lutina, \q e bubu e fɔxɔ ra. \q E e yulubin bandunma e fɔxɔ ra \q alo yɔlɔnxɔnna wontoron bandunma kii naxan yi. \q \v 19 E a falama, e naxa, \q “Ala xa a mafura, \q a xa a wanla kɛ xulɛn \q alogo nxu xa a to. \q A feen xa yiso, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina fe ragidixine xa rakamali, \q nxu yi a fe kolon.” \b \q \v 20 Gbalon na kanne xa, \q naxanye a falama, \q a fe ɲaxin fan, \q a fe faɲin ɲaxu, \q naxanye kɛnɛnna yatɛma dimin na, \q dimin yi yatɛ kɛnɛnna ra, \q naxanye xɔlɛn yatɛma a ɲaxumɛn na, \q ɲaxunna yi yatɛ xɔlɛn na. \b \q \v 21 Gbalon na kanne xa \q naxanye e yɛtɛ findixi fe kolonne ra \q e yi e yɛtɛ yatɛ xaxilimane ra! \b \q \v 22 Gbalon na kanne xa \q naxanye tunnafan dɔlɔ mindeni, \q naxanye fatan dɔlɔ minseene basanɲɛ! \q \v 23 E fe kalan beɲinma se feen na \q koni e mi tinma sɔntarena kitin sɛ. \q \v 24 Nanara, e luma nɛn \q alo tɛɛn sɛxɛn naxan ganma, \q alo sɛxɛ xaren naxan ɲanma tɛɛ dɛgɛni. \q E salenne kunma nɛn, \q e fugene yi siga ayi \q alo gbangbanna. \q Amasɔtɔ e bata e mɛ Alatalaa sariyan na, \q Sɛnbɛn Birin Kanna. \q E bata Isirayilaa Ala Sariɲanxina falan nabeɲin. \b \q \v 25 Nanara, Alatala bata xɔlɔ a yamaan ma han! \q A bata a yiini bandun e xili ma, \q a yi e ɲaxankata. \q Geyane xuruxurunma, \q binbine biraxi na xun xɔn \q alo ɲaman kiraan xɔn. \b \q Koni hali na birin, \q Alatalaa xɔlɔn mi ɲan, \q a yiin mɔn yi lu yitexi e xili ma. \b \q \v 26 Ala bata taxamasenni te \q alogo siya makuyene xa a to, \q a yi siyana nde xili kolinni \q sa keli bɔxɔn danna ra. \q Ɛ mi e to fɛ e giyɛ? \q E xulun de! \q \v 27 Muxu yo mi xadanxi e yɛ, \q e sese mi e madiganma, \q xixɔnla mi muxu yo ma, \q e birin bata xulun. \q Sofa yo mi a tagixidin fulunxi, \q e sese a sankidi luti mi bolonxi. \q \v 28 E xalimakunle ɲɔɛne ralemunxi, \q e xanle birin bandunxi. \q E soone torone xɔdɔxɔ \q alo gɛmɛna, \q e wontorone sanne firifirima \q alo wuluwunla. \q \v 29 E sofane sɔnxɔ xuiin magaxu \q alo yatana, \q e wurundunma alo yata sɛnbɛmane, \q e xaɲɛxin xɔɔyi seen suxuma, \q e yi a xali. \q Muxu yo mi nɔɛ a bɛ e yii. \q \v 30 Na lɔxɔni, \q e sɔnxɔni tema nɛn na yi \q alo fɔxɔ igen na walanɲɛ ayi. \q Nayi, naxan na a yɛɛn ti yamanan na, \q na dimin nun yigitɛgɛn nan toma a yi, \q kundaan yi lu kɛnɛnna yɛ ma. \c 6 \s Ala yi Esayi findi a walikɛɛn na \p \v 1 Manga Yusiya faxa ɲɛɛni, n Marigin to nɛn dɔxi mangaya gbɛdɛ matexini pon! A doma gbeen lenbene yi Ala Batu Banxin nafexi. \v 2 Maleka gubugubu kanne yi a xun ma. Gubugubu sennin nan yi e keden kedenna birin ma. Gubugubu firinna e yɛtagin yɛɛ maluxunxi, firinna e sanne yɛɛ maluxunxi, firin yi lu e tugan seen na. \v 3 E yi e xui raminima e bode ma, e naxa, \q “A sariɲan, a sariɲan, \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna sariɲan! \q Bɔxɔn birin nafexi a binyen nan na.” \m \v 4 Ala Batu Banxin dɛɛn ti wudine nun a so dɛɛn lonna yɛtɛɛn yi lu xuruxurunɲɛ e xuiin ma, na yi rafe tutin na. \p \v 5 N yi a fala, n naxa, “Gbalona n xa, n bata halagi! Amasɔtɔ muxun nan n na naxan dɛ haramuxi, n dɔxi yamaan yɛ, fala haramuxin minima naxanye dɛ. Anu, n bata mangan to n yɛɛn na, Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna.” \v 6 Koni maleka gubugubu kanna nde keden yi tugan, a fa n binni, tɛɛ wolonna suxi a yii, a naxan tongo saraxa ganden fari tɛɛ kɔ seen na. \v 7 A yi tɛɛ wolonna din n dɛɛn na, a yi a fala, a naxa, “Iki, bayo ito bata din i dɛɛn na, i hakɛn bata xafari, solonaan bata ti i yulubin ɲan feen na.” \p \v 8 Nayi, n yi Marigin xuiin mɛ maxɔdinna tiyɛ, a naxa, “N na nde rasigama? Nde sigɛ nxu xa?” N yi a yabi, n naxa, “N tan ni i ra, n nasiga.” \p \v 9 A mɔn yi a fala, a naxa, \q “Siga, i sa a fala yamani ito xa, i naxa, \q ‘Ɛ tuli matima nɛn han, \q koni ɛ mi fefe famuma. \q Ɛ seen matoma nɛn han, \q koni ɛ mi a yigbɛma.’ \q \v 10 E bɔɲɛn naxɔdɔxɔ ayi, \q i yi e tunle xɔri, \q i e yɛɛne raxi. \q Xanamu, e yɛɛne toon tima nɛn, \q e tunle yi falan mɛ, \q e xaxinle yi feen famu, \q e yi xɛtɛ n ma, \q e kɛndɛyaan sɔtɔ.” \p \v 11 N yi maxɔdinna ti, n naxa, \q “Marigina, han waxatin mundun yi?” \p A yi n yabi, a naxa, \q “Han taane na halagi waxatin naxan yi, \q e muxu yo mi lu, \q e banxine yi kui geli, \q xɛɛne yi kala, \q e findi bɔxɔ rabeɲinxine ra, \q \v 12 han Alatala yi muxune masiga a ra \q han yamanan yi rabeɲin fefe!” \q \v 13 Xa muxune yatɛn yaganna ɲɔxɔn na lu yamanani, \q tɛɛn mɔn xɛtɛma nɛn na raxɔrideni. \q Koni wudi gbeene dungine nun wari dungine luma bɔxɔni \q kii naxan yi e na sɛgɛ waxatin naxan yi, \q bɔnsɔn sariɲanxina nde fan luma yamanani na kii nin \q alo wudi dungin naxan sa maɲingima. \c 7 \s Esayi yi Alaa falan nali Axasi ma \p \v 1 Yotami a dii xɛmɛna Axasi, Yusiya mamandenna, Yuda Mangan waxatini, Arami manga Resin nun Remaliyaa dii xɛmɛn Peka, Isirayila mangan yi siga Yerusalɛn yɛngɛ xinla ma, koni e mi a nɔ. \v 2 Muxune yi a fala Axasi xa Dawuda yixɛtɛna, e naxa, “Arami kaane nun Efirami bɔnsɔnna muxune bata e malan ɛ xili ma.” Mangan nun a yamaan bɔɲɛn yi maxa na feen ma alo foyen wudine yimaxama kii naxan yi. \p \v 3 Nayi, Alatala yi a fala Esayi xa, a naxa, “Ɛ nun i ya dii xɛmɛn Seyari-Yasubu\f + \fr 7.3\fr* \fk Seyari-Yasubu\fk* bunna nɛɛn Heburu xuini fa fala “Yamaan muxu dɔnxɛne xɛtɛma nɛn sa keli konyiyani.”\f* xa mini Axasi ralandeni ige ramaraden faxaraxiin xunna ra,\f + \fr 7.3\fr* Ige ramaraden naxan geyaan na.\f* dugi xane xɛɛ ma kiraan xɔn. \v 4 A fala a xa, i naxa, ‘A liga i yeren ma, i raxara, i nama gaxu. I nama tunnaxɔlɔ i ma muxu firinni itoe xɔlɔ gbeena fe ra, Resin\f + \fr 7.4\fr* Arami kaane mangan nan \fk Resin\fk* na. \f* Arami kaan nun Remaliyaa dii xɛmɛna. Yegen tumatɔɔn nan tun ne firinna ra. \v 5 N na a kolon Arami kaane nun Efirami bɔnsɔnna muxune nun Remaliyaa dii xɛmɛn bata a nata a e xa fe ɲaxin liga i ra. E naxa, \v 6 “En siga Yuda yamanan xili ma! En sa mɛn kaane yigitɛgɛ! En yi e yamanani taxun, en yi Tabele a dii xɛmɛn dɔxɔ mangan na e xun na.” \v 7 Koni Marigina Alatala ito nan falaxi, \q Na mi lanɲɛ, na mi ligama. \q \v 8 Amasɔtɔ Damasi findixi Arami manga taan nan tun na. \q Resin findixi Damasi mangan nan tun na. \q Benun ɲɛɛ tonge sennin e nun suulun, \q Efirami bɔnsɔnna kalama nɛn, \q a mi fa yatɛ yamaan na. \q \v 9 Samari findixi Efirami manga taan nan tun na. \q Remaliyaa dii xɛmɛn findixi Samari mangan nan tun na. \q Xa ɛ mi dɛnkɛlɛya, \q ɛ mi tiyɛ!’ ” \s Diin barima naxan xili Ɛmanuwɛli \p \v 10 Alatala mɔn yi falan ti Axasi xa, a naxa, \v 11 “Taxamasenna nde maxɔdin bɔxɔn bun hanma kore xɔnna ma Alatala ma, i ya Ala.” \v 12 Koni Axasi yi a yabi, a naxa, “N mi sese maxɔdinma, n mi Alatala bunbama.”\f + \fr 7.12\fr* Na feen sɛbɛxi Sariyane 6.16 kui.\f* \p \v 13 Nayi, Esayi yi a fala Axasi xa, a naxa, “Ɛ tuli mati, Dawuda yixɛtɛne! Ɛ muxune tunnaxɔlɔma e ma, koni ɛ mi ɛ wasa soxi na yi. Ɛ mɔn n ma Ala fan tunnaxɔlɛ a ma ba? \v 14 Nayi, Marigin yɛtɛɛn taxamasenna yitɛ ɛ ra: sungutun nasɔlɔnxin fudikanma nɛn, a yi dii xɛmɛn bari. A yi xili sa ‘Ɛmanuwɛli,’ na bunna nɛɛn fa fala, ‘Ala en tagi.’ \v 15 A baloma fɛnɛn nun kumin nan na, han a yi nɔ fe ɲaxin nun a faɲin tagi rabɛ. \v 16 Anu benun na diin xa nɔ fe ɲaxin nun a faɲin tagi rabɛ, i gaxuxi manga firinna naxanye yɛɛ ra, ne yamanane rabeɲinma nɛn. \v 17 Koni Alatala ɲaxankata lɔxɔne rafama nɛn i tan xili ma, e nun i ya yamaan nun i babaa denbayaan xili ma. Na lɔxɔne ɲɔxɔn munma lu na singen xabu Isirayila nun Yuda yamanane fata. Na fatama Asiriya mangan nan na.” \b \q \v 18 Na lɔxɔni, \q Alatala tugetugene xilima nɛn kolinni \q sa keli Nila baan biradeni fɔxɔ igen ma Misiran yi \q e nun kumi ɲɛɲɛn naxanye Asiriya yamanani. \q \v 19 E birin fama nɛn \q e fa dɔxɔ folone ra xudene xɔn, \q e nun gɛmɛ bɔxine kanke ra, \q e nun wudi dungine nun darane birin yi. \b \q \v 20 Na lɔxɔni, \q Marigina Asiriya mangan findima nɛn a walikɛɛn na, \q a findi dɛ xabe biin na \q keli Efirati baan kidi ma \q a yi ɛ xunne nun ɛ sanne mabi, \q hali ɛ dɛ xabene birin. \b \q \v 21 Na lɔxɔni, \q muxuna nde ɲinge keden nun sii firin namarama nɛn. \q \v 22 E yi nɔnɔ gbegbe fi muxune ma \q e fɛnɛn yi don. \q Muxun naxanye birin na lu yamanani, \q ne baloma fɛnɛn nun kumin nan na. \b \q \v 23 Na lɔxɔni, \q manpa bili wuli keden xɛɛn naxan ma \q naxanye sarama gbeti gbanan wuli keden na \q mɛnna findima ɲanle nun tansin xɛɛn nan na. \q \v 24 Muxune sigama nɛn mɛnni xanle nun xalimakunle ra e yii, \q amasɔtɔ sɛxɛn nun ɲanle nan luma bɔxɔn ma. \q \v 25 Muxune gaxuma nɛn ɲanle nun tansinne yɛɛ ra, \q muxu yo mi fa sigɛ geyane fari \q dɛnaxanye yi bima ɲinge kenna ra nun. \q Mɛn yi findi ɲinge rabaden na, \q yɛxɛɛne yi na yibodon. \c 8 \s Asiriya yamanan yi findi Alaa walikɛɛn na \p \v 1 Alatala yi a fala n xa, a naxa, “Walaxa belebelena nde tongo, i yi sɛbɛnla ti a ma naxan nɔɛ xaranɲɛ, i naxa, ‘Nafunle Suxu Keden Na. A Tongo Mafurɛn.’ ” \v 2 N yi walaxan yita sereya tinxinxi firin na: Saraxarali Yuriya nun Sakari, Yeberekiyaa dii xɛmɛna. \p \v 3 Na xanbi ra, n yi n ma ɲaxanla kolon ɲaxanla ra, nabi ɲaxalanmana. A yi fudikan, a yi dii xɛmɛn bari. Nayi, Alatala yi a fala n xa, a naxa, “A xili sa, ‘Nafunle Suxu Keden Na. E Tongo Mafurɛn.’ \v 4 Amasɔtɔ, benun i ya diin xa fatan a falɛ ‘baba’ hanma ‘n na,’ Asiriya mangana muxune Damasi taan nun Samari taan nafunle tongoma yɛngɛni nɛn.” \s Asiriya kaane fama nɛn \p \v 5 Alatala mɔn yi a fala n xa, a naxa: \q \v 6 Yamani ito tondixi Silowa baa ige faɲin ma, \q e tunnaxɔlɔxi e ma Manga Resin\f + \fr 8.6\fr* Arami kaane mangan nan \fk Resin\fk* na. \f* yɛtagi e nun \q Remaliyaa dii xɛmɛna. \q \v 7 Nayi, Marigina Efirati baa ige walanxi gbeen nadinma nɛn e xili ma alo fufana, \q Asiriya mangan nun a sɛnbɛ gbeen nan na ra. \q Efirati baan fema nɛn \q han a bɔxɔn a ma. \q \v 8 Fufaan danguma nɛn Yuda yamanan naxɔrɛ, \q a sa yiren birin xun ma, \q a te han a kɔɛɛn bun. \q A fa han \q a sa ɛ yamanan yiren birin xun ma. \q Ala en tagi!\f + \fr 8.8\fr* Heburu xuini, a sɛbɛxi, “Ɛmanuwɛli.” Na feen mato Esayi 7.14 nun 8.10 kui.\f* \s Siyane mi nɔɛ sese ra Ala yamaan xili ma \q \v 9 Siyane, ɛ gbelegbele, \q ɛ gaxu! \q Ɛ tuli mati, \q ɛ tan naxanye sa yamana makuyene yi! \q Ɛ yitɔn yɛngɛn xili ma, \q ɛ yigitɛgɛma nɛn! \q \v 10 Ɛ na yɛngɛ feene yitɔn, \q e kalama nɛn! \q Ɛ na falan ti, a mi kamalima! \q Amasɔtɔ Ala nxu tagi.\f + \fr 8.10\fr* Heburu xuini, a sɛbɛxi, “Ɛmanuwɛli.” Na feen mato Esayi 7.14 nun 8.8 kui.\f* \s Ala yɛɛragaxun nan fan \p \v 11 Alatala bata a yii sɛnbɛ gbeen sa n ma, a yi n maxadi, a n nama yamani ito raliga. A yi a fala n xa, a naxa: \q \v 12 Yamani ito feen naxanye yatɛma yanfan na \q ɛ tan nama ne birin yatɛ yanfan na de! \q Ɛ nama gaxu e gaxu feene yɛɛ ra \q ɛ nama xamin ne fe yi de! \q \v 13 Ɛ xa Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna nan tun kolon sariɲanden na, \q ɛ lan ɛ xa na nan binya, \q ɛ lan ɛ xa gaxu a tan nan yɛɛ ra. \q \v 14 Amasɔtɔ Ala findima nɛn yire sariɲanxin na \q e nun gɛmɛna Isirayila yama firinne xa, \q yamana e sanna radinma gɛmɛn naxan na, \q a findi e rabira gɛmɛn na. \q A findima nɛn luti ratixin na \q Yerusalɛn kaane yɛɛ ra, \q a e suxu. \q \v 15 E wuyaxi e sanna radinma nɛn, \q e bira, e fe yi kala. \q E suxuma nɛn lutin na, \q e mi nɔɛ e fulunɲɛ. \s Nabiin yigina fe \q \v 16 N yi na sereyaan namara n yi, \q n yi xaranni ito balan, \q n na fala n ma xarandiine nan tun xa. \q \v 17 N na Alatala mamɛma \q naxan bata a yɛtagin luxun Yaxuba bɔnsɔnna ma. \q N nan n yigi sama Ala nin. \b \q \v 18 Nxu nun n ma diine nan ito ra, \q Alatala naxanye fixi n ma. \q Nxu findixi taxamasenne nun marakolon seene nan na \q Isirayila yi, fata Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna ra \q naxan dɔxɔden Siyon geyaan fari. \p \v 19 Ndee a falama, e naxa, “Ɛ barin kiine nun yiimatone maxɔdin, naxanye wundo feene kɔyɛkɔyɛnma, e falan ti e dɛ bun ma. A mi daxa yamaan xa e gbee alane maxɔdin ba? Muxune mi barinne xan maxɔdinma ɲɛɲɛ muxune xa ba?” \v 20 Ɛ ne yabima nɛn, ɛ naxa, “Fɔ en xa xɛtɛ Alaa sariyan nun a fala xuine nan ma.” Xa naxan mi falan tima na kiini, na kanna mi kɛnɛnna toma. \s Ɲaxankata dimina \q \v 21 Muxune yigitɛgɛxin nun e kamɛtɔne \q e masiga tima nɛn yamanan xun xɔn ma. \q Kamɛn na e suxu ɲaxi ra, \q e xɔlɔma nɛn, \q e sa e mangan nun e Ala danga. \q E yɛɛn tima nɛn koren na, \q \v 22 na xanbi ra e yi bɔxɔn mato. \q Koni e tɔrɔn nun dimin nun bɔɲɛ rafɔrɛ gbeen nan tun toma. \q E yi rawoli dimi gbeeni. \c 9 \s Kɛnɛn gbeen toma nɛn \q \v 1 Anu, naxanye yi luxi na tɔrɔni, \q ne dimin ɲanma nɛn. \q Waxati danguxini, \q Ala yagin nan nagidi \q Sabulon yamanan nun Nafatali yamanan ma. \q Koni waxati famatɔni, \q kiraan naxan sigama baan ma, \q Yurudɛn baan kidi ma, \q a na rafema nɛn binyen na \q e nun siya gbɛtɛne yamanana, Galile. \q \v 2 Yamaan naxan sigan tima dimini, \q ne bata kɛnɛn gbeen to. \q Naxanye dɔxi dimi gbeeni, \q kɛnɛnna bata mini ne ma! \q \v 3 Ala i bata yamaan nawuya ayi, \q i yi e sɛwan nagbo ayi. \q E sɛwaxi i yɛtagi \q alo muxune nɛma sɛwɛ se xaba waxatini, \q alo e ɲaxanma kii naxan yi \q e nɛma yɛngɛ yi se tongoxine yitaxunɲɛ. \q \v 4 Amasɔtɔ i ya yamaan tɔrɔma goron tongo wudin naxan bun \q e nun wure gbelemɛn naxan saxi e tungunna ma \q e nun e ɲaxankata muxune bosana, \q i bata ne birin kala \q alo i a liga kii naxan yi \q Midiyane nɔ lɔxɔni.\f + \fr 9.3\fr* \fk Midiyane\fk* nɔ feen mɔn sɛbɛxi Kitisane 6 han 8 kui.\f* \q \v 5 Yaxune sankidin naxanye \q birin yɛngɛ yirene yibodonma \q e nun dugin naxanye birin bata sin wunli \q ne birin ganma nɛn \q alo yegen tɛɛni. \q \v 6 Amasɔtɔ diina nde bata bari en xa, \q dii xɛmɛn bata sɔtɔ en xa. \q Mangayaan luma nɛn a tan xa. \q A xili bama nɛn a, \q “Kabanako Kawandi Tiina, \q Ala Sɛnbɛmana, \q Habadan Fafe, \q Bɔɲɛ Xunbeli Mangana.” \q \v 7 A mangayaan nun bɔɲɛ xunbenla \q sigama gboɛ ayi nɛn \q dan mi naxan na. \q A dɔxɔma nɛn Dawuda mangaya gbɛdɛni \q a yamanan xun na. \q A yi a sɛnbɛ so, \q a yi a masuxu kiti kɛndɛn nun tinxinni, \q keli to ma han habadan. \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna na ligama a xanuntenya gbeen nin. \s Alaa xɔlɔna fe \q \v 8 Marigin bata falan ti Yaxuba bɔnsɔnna xili ma, \q na yi Isirayila yamaan sɔtɔ. \q \v 9 Yamaan birin a kolonma nɛn. \q Efirami bɔnsɔnna muxune nun Samari kaane birin yi falan tima wason nun yɛtɛ yigboni, e naxa, \q \v 10 “Yinna bitikidine bata bira,\f + \fr 9.9\fr* \fk Bitikidin\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Birikidina\fk*.”\f* \q en na a ti gɛmɛ masolixine ra. \q Xɔdɛ binle bata kala, \q en na e masara sumanne ra.” \q \v 11 Nayi, Alatala Asiriya kaane radinma nɛn Isirayila kaane ma, Manga Resin\f + \fr 9.10\fr* Arami kaane mangan nan \fk Resin\fk* na. Asiriya kaane nan Manga Resin yaxune ra. Na feen sɛbɛxi Mangane Firinden 16.8-9 kui.\f* yɛngɛfane. \q A bata e yaxune sɛnbɛ so. \q \v 12 Arami kaan naxanye sogeteden binni, \q e nun Filisiti kaan naxanye sogegododen binni, \q ne nan Isirayila kaane raxɔrima feu! \b \q Koni hali na birin, \q Alaa xɔlɔn mi ɲan, \q a yiin mɔn yi lu yitexi e xili ma. \b \q \v 13 Nayi, Alatala bata a yamaan ɲaxankata, \q koni e mi e xun xɛtɛxi a ma, \q e mɔn mi Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna fenxi. \q \v 14 Nayi, Alatala Isirayila yamanan birin naxɔrima nɛn \q lɔxɔ keden peeni, \q fɔlɔ a xunna ma han a xunla, \q fɔlɔ tugu binle ma han gbalane. \q \v 15 Fonne nun kuntigine nan a xunna ra, \q nabiin naxanye wule xaranna tima, \q ne nan a xunla ra. \q \v 16 Yamani ito yɛɛratine nan e ralɔma ayi, \q e muxun naxanye matinxinma, \q ne fan yifuxi. \q \v 17 Nanara, Marigin mi sɛwaxi a foningene ra, \q a mi kininkininma a kiridine nun a kaɲa gilɛne ma. \q Amasɔtɔ Ala kolontarene nun \q muxu ɲaxine nan e birin na, \q e fala ɲaxin nan tun tima. \b \q Koni hali na birin, \q Alaa xɔlɔn mi ɲan, \q a yiin mɔn yi lu yitexi e xili ma. \b \q \v 18 Ɲaxuyaan muxune ganma yati, \q alo tɛɛn naxan ɲanle nun sɛxɛne birin ɲanma, \q a yi tɛɛn so fɔtɔnna ɲansanne ra, \q e tutin yi lu tɛ kore. \q \v 19 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna xɔlɔ gbeen \q bata tɛɛn so yamanan birin na. \q A luxi nɛn \q alo tɛɛn yamaan nan ganma, \q muxu yo mi kininkininma a ngaxakedenna ma. \q \v 20 Muxune donseen tongoma yiifanna ma, \q kamɛn mi ba e ma. \q E yi e balon fen e kɔmɛnna ma, \q e mi wasa. \q Birin baloma a lanfaan nan na. \q \v 21 Manase bɔnsɔnna baloma Efirami bɔnsɔnna ra, \q Efirami bɔnsɔnna baloma Manase bɔnsɔnna ra, \q e tan bɔnsɔn firinne yi keli Yuda bɔnsɔnna xili ma. \b \q Koni hali na birin, \q Alaa xɔlɔn mi ɲan, \q a yiin mɔn yi lu yitexi e xili ma. \c 10 \s Gbalon Yuda taane xili ma \q \v 1 Gbalon na kanne xa \q naxanye tɔnne dɔxɔma hakɛni, \q naxanye sariyane sɛbɛma bodene tɔrɔ xinla ma, \q \v 2 e tondi sɛnbɛtarene xun mayɛngɛ kitin sɛ. \q Yiigelitɔɔn naxanye n ma yamaan yɛ, \q e mi ne kitin sama. \q E kaɲa gilɛne kansunma, \q e kiridine muɲa. \q \v 3 Ɛ fe saranna na ɛ sɔtɔ lɔxɔ naxan yi, \q gbalon na fa sa keli wulani, \q ɛ nanse ligama? \q Ɛ ɛ gima siga nde kon yi \q alogo ɛ xa maliin sɔtɔ? \q Ɛ nafunle luma minɛn? \q \v 4 Fɔ ɛ mafelen kasorasane tagi, \q hanma ɛ bira bɔxɔni binbine yɛ. \b \q Koni hali na birin, \q Alaa xɔlɔn mi ɲan, \q a yiin mɔn yi lu yitexi e xili ma. \s Gbalona Asiriya kaane xili ma \q \v 5 Ala naxa, \q “Gbalona Asiriya yamanan xa, \q naxan findixi bosaan na n yii n ma xɔlɔna fe ra! \q N ma fitinan dunganna a tan nan yii. \q \v 6 N na a sofane rasigama nɛn \q Ala kolontare siyaan xili ma. \q N yi e radin yamaan xili ma \q naxanye n naxɔlɔma \q e xa sa mɛn kaane yii seene suxu, \q e yi e nafunle tongo, \q e yi e yibodon \q alo borona kiraan xɔn! \q \v 7 Koni Asiriya kaane mi na feen to na kiini. \q E tan e miri na fe ma kii gbɛtɛni. \q E tan yi waxi halagi nan tun ti feni, \q e yi siya wuyaxine raxɔri fefe! \q \v 8 Amasɔtɔ e naxa, \q ‘N ma sofa kuntigine mi findixi mangane xan na ba? \q \v 9 N mi Kalano taan suxi \q alo Karakemisi taan ba? \q N mi Xamata taan ligaxi \q alo Arapada taan ba? \q N mi Samari taan ligaxi \q alo Damasi taan ba?\f + \fr 10.9\fr* Asiriya kaane bata yi taani itoe suxu. E sɛbɛ kiina a yitaxi, a e luma e masoɛ Yerusalɛn taan nan na.\f* \q \v 10 N bata suxure batu yamanani itoe suxu, \q naxanye suxurene yi fisa Yerusalɛn \q nun Samari yamanan gbeene xa. \q \v 11 N naxan liga Samari yamanan nun a suxurene ra, \q n mi nɔɛ na ligɛ Yerusalɛn nun a suxurene ra ba?’ ” \p \v 12 Koni Marigin na yelin a wanle birin nakamalɛ Siyon geyaan fari e nun Yerusalɛn yi, a Asiriya mangan fan saranma nɛn a yɛtɛ yiteen nun a yɛɛ rawason na. \v 13 Amasɔtɔ na mangan yi a falama nɛn, a naxa, \q “N feni itoe birin ligaxi \q n fangan nun n ma fe kolonna nin, \q amasɔtɔ xaxilimaan nan n na. \q N bata yamanane danne kala, \q n yi e nafunle muɲa, \q n mangane ba e dɔxɔdene yi \q alo sɛnbɛmaan yɛtɛna. \q \v 14 N bata siyane nafunle tongo \q alo muxun xɔli tɛɛn tongon kii naxan yi. \q N bata bɔxɔ xɔnna seene birin malan \q alo muxun xɔli xɛlɛ rabeɲinxine matongon kii naxan yi. \q E sese mi nɔxi e gabutɛni tɛ, \q hanma e dɛ xanli bi, e wuga.” \b \q \v 15 Bunbin nɔɛ a yɛtɛ matɔxɛ \q dangu a rawali muxun na ba? \q Sɛrana a yɛtɛ matɔxɛ \q dangu a rawali muxun na ba? \q Bosaan nɔɛ a tongo muxun nawalɛ ba? \q Dunganna nɔɛ muxun tongɛ ba? \b \q \v 16 Nanara, Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna \q yama hiyabuxini ito radoyenma nɛn. \q Halagi ti tɛɛ gbeen yi so e binyen na. \q \v 17 Isirayilaa kɛnɛnna, \q Ala yɛtɛɛn findima nɛn tɛɛn na. \q E sariɲantɔɔn yi findi tɛɛ dɛgɛn na, \q a Asiriya yamanan ɲanle \q nun a sɛxɛne birin gan, \q e ɲan lɔxɔ kedenni. \q \v 18 A fɔtɔn gbeene raxɔrima nɛn fefe \q e nun wudin naxanye birin bogima. \q A yamanan halagi \q alo furemaan nɛma doyenɲɛ. \q \v 19 Wudi dɔnxɛn naxanye na lu Asiriya fɔtɔnne yi \q hali dii ɲɔrɛna, \q a nɔɛ e yatɛn sɛbɛ nɛn. \s Yamaan muxu dɔnxɛne fe \p \v 20 Na lɔxɔni, Isirayila yamaan muxu dɔnxɛn naxanye na lu e nii ra Yaxuba bɔnsɔnni, ne mi fa e lannantenyaan sama e ɲaxankata muxune yi sɔnɔn. E fa e lannayaan sama Alatala nin, Isirayilaa Ala Sariɲanxina. \v 21 Yamaan muxu dɔnxɛne xɛtɛma nɛn Ala sɛnbɛmaan ma, Yaxuba bɔnsɔnna muxu dɔnxɛne. \v 22 Anu, Isirayila kaane, hali ɛ yamaan wuya ayi alo mɛɲɛnsinna naxan fɔxɔ igen dɛ, hali na, e dɔnxɛdin nan tun xɛtɛma. Halagin bata ragidi, naxan gboma ayi, a mɔn tinxin. \v 23 Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna bata halagin naxan nagidi, a na rakamalima nɛn yamanan birin yi. \s Ala a yamaan xunbama nɛn \p \v 24 Nanara, Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna ito nan falaxi, a naxa, “N ma yamana, ɛ tan naxanye dɔxi Siyon yi, ɛ nama gaxu Asiriya kaane yɛɛ ra! E ɛ bɔnbɔma nɛn dunganna ra, e yi gbengbetenni te ɛ xili ma alo Misiran kaane yi a ligama kii naxan yi nun. \v 25 Koni benun waxati, n ma xɔlɔn ɲanma nɛn ɛ xili ma. N fitinaxin yi keli e kaladeni.” \v 26 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna bosaan tongoma nɛn Asiriya kaane xili ma, alo a keli Midiyan kaane xili ma kii naxan yi Orebi fanye yireni. A a dunganni bandunma nɛn baan xun ma, alo a liga Misiran yamanani kii naxan yi. \q \v 27 Na lɔxɔni, \q a goronna bama nɛn ɛ tungunna ma, \q e goron tongo wudin naxan sa ɛ kɔɛ ma konyiyani, \q ɛ xungboma nɛn han na yi gira, a bira. \s Yaxune yi maso Yerusalɛn ra \q \v 28 E bata Ayati taan li. \q E danguma Migiron nin, \q e yi e goronne lu Mikimasi taani.\f + \fr 10.28\fr* Yaxune ganla yi fɛ nɛn Yerusalɛn yɛngɛdeni kirani ito xɔn. A bunna nɛɛn fa fala “Yaxune bata maso.”\f* \q \v 29 E danguma geya longori ra kiraan nan xɔn \q e a fala, e naxa, \q “En xi Geba yi.” \q Rama kaane xuruxurunma gaxuni. \q Sɔli a taan Gibeya muxune bata e gi. \q \v 30 Galin kaane, ɛ gbelegbele! \q Layisa kaane, ɛ tuli mati! \q Anatɔti kaane, ɛ makininkinin de! \q \v 31 Madimena kaane bata xuya ayi, \q Gebimi kaane e luxunden fenma. \q \v 32 To, yaxune sa tima nɛn Nobi yi, \q e yi e yiini te, \q e yi e kɔnkɔ Siyon taa faɲin geyaan xili ma, \q Yerusalɛn geyana. \b \q \v 33 Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna \q wudi yii gbeene sɛgɛma nɛn sɛnbɛni. \q Wudi kuyene yi rabira bɔxɔni. \q Naxanye kondeye mate han, \q a ne ragodoma nɛn. \q \v 34 A fɔtɔnna ɲansanne sɛgɛma nɛn bunbin na, \q Liban fɔtɔnne yi bira Sɛnbɛ Kanna bun. \c 11 \s Manga nɛnɛn Dawuda bɔnsɔnni \q \v 1 Dii xɛmɛn minima nɛn Yese bɔnsɔnni\f + \fr 11.1\fr* \fk Yese\fk* nan Dawuda fafe ra. Na sɛbɛxi Samuyɛli Singena 16.18-19 kui.\f* \q alo wudi ɲingin minima \q wudi dungin ma kii naxan yi. \q Na sabatima nɛn fata a salenne ra. \q \v 2 Alatalaa Nii Sariɲanxin luma nɛn a yi, \q fe kolonna nun xaxilimayaan sɔtɔma niin naxan xɔn, \q kawandi kɛndɛn nun sɛnbɛn sɔtɔma niin naxan xɔn, \q Alatala kolonna nun a yɛɛragaxun sɔtɔn niin naxan xɔn. \q \v 3 A niin sama nɛn Alatala yɛɛragaxun fari. \q A mi kitin sama yɛtagin ma. \q A mi feene ragidima muxune fala xuiin xɔn. \q \v 4 Koni a sɛnbɛtarene makitima nɛn tinxinni. \q Yiigelitɔɔn naxanye yamanani, \q a yi ne feene ragidi ɲɛnige faɲini. \q A yamanan muxune garinma nɛn falan na \q alo bosana. \q A fala xuine yi muxu ɲaxine faxa. \q \v 5 Tinxinyaan nun tɔgɔndiyaan luma nɛn a yi \q alo tagi xidin muxun tagi waxatin birin. \b \q \v 6 Nayi, kankon nun yɛxɛɛ diin luma nɛn e bode xɔn, \q burunna ɲarin nun siin yi e sa yire kedenni, \q turadin nun yatan nun xuruse turaxin yi lu e bode xɔn, \q diidina nde yi ti e yɛɛ ra. \q \v 7 Ɲinge gilɛn nun kanko gbeena e dɛgema nɛn, \q e diine yi sa e sa yire kedenni. \q Yatan yi sɛxɛn don alo ɲingena. \q \v 8 Dii ɲɔrɛn sabaan soma nɛn saɲin soden dɛxɔn, \q diin yi nɔ a yiin nasoɛ koson yinla ra. \q \v 9 Fe ɲaxi mi fa luma na, gbalo mi na \q Alatalaa geya sariɲanxin birin fari. \q Amasɔtɔ Alatala kolonna yamanan nafema nɛn, \q alo fɔxɔ igena a folon nafema kii naxan yi. \q \v 10 Na lɔxɔni, \q diin naxan minixi Yese bɔnsɔnni \q na luma tixi nɛn \q alo taxamasenna yamane yɛɛ ra. \q Siyane fama nɛn a fɛma, \q a dɔxɔden yi lu mayilenɲɛ binyeni. \s Muxu suxine xɛtɛ fena \q \v 11 Na lɔxɔni, \q Marigin mɔn a yiini bandunma nɛn \q alogo a xa a yamaan muxu dɔnxɛne xunba: \q naxanye na lu e nii ra Asiriya yamanani \q e nun Misiran yamanan lanbanna nun a faxan na, \q e nun Kusi nun Elan nun Babilɔn yamanane yi, \q e nun Xamata yamanan nun fɔxɔ ige tagi bɔxɔne yi. \q \v 12 A taxamasenna tima nɛn siyane xa, \q a Isirayila kaane malan \q naxanye yi suxi yɛngɛni. \q Yuda bɔnsɔnna muxun naxanye xuyaxi ayi \q dunuɲa xun xɔn, a yi ne malan \q sa keli bɔxɔn tongon naaninne birin yi. \q \v 13 Nayi, \q Efirami bɔnsɔnna mi fa Yuda bɔnsɔnna maxɔxɔlɔnma. \q Yuda bɔnsɔnna yaxune raxɔrima nɛn, \q Efirami mi fa Yuda maxɔxɔlɔnma, \q Yuda mi fa findima Efirami yaxun na sɔnɔn. \q \v 14 E birin sigama nɛn yɛngɛni \q sogegododen binni Filisitine geyane fari, \q e sa sogeteden binna muxune nafunle tongo yɛngɛni. \q Edɔn nun Moyaba yamanane yi lu e sɛnbɛn bun, \q Amonine yi xuru e ma. \q \v 15 Alatala igen ɲanma nɛn Misiran fɔxɔ ige yireni, \q a yi a yiini bandun Efirati baan xun ma, \q a yi na baani taxun xude solofere ra \q a dɛ foye gbeen na, \q muxune yi nɔ a gidɛ, \q e mi e sankidine ba. \q \v 16 Kiraan luma nɛn a yamaan xa \q naxanye na lu e nii ra Asiriya yamanani. \q A luma nɛn alo a liga e benbane xa kii naxan yi \q e to mini Misiran yamanani. \c 12 \s Yama rakisixin yi Ala tantun \p \v 1 I a falama nɛn na lɔxɔni, i naxa, \q “Alatala, n ni i tantunma. \q I yi xɔlɔxi n ma, \q koni i ya xɔlɔn bata xɛtɛ n fɔxɔ ra, \q i yi n madɛndɛn. \q \v 2 Ala nan n nakisixi yati. \q N na n yigi sama a tan nin, \q n mi fa gaxuma. \q Alatala nan n fangan na. \q Alatala nan n ma bɛti ba xunna ra. \q N nakisimana a tan nan na.” \q \v 3 Ɛ kisin sɔtɔma nɛn sɛwani \q alo ɛ igen bama tigi yinla ra kii naxan yi. \b \q \v 4 Na lɔxɔni, ɛ a falama nɛn, ɛ naxa, \q “Ɛ tantunna fi Alatala ma, \q ɛ xui ramini a ma a xinli, \q ɛ a kɛwanle rali siyane tagi \q ɛ a rabira muxune ma a xinla gbo kii naxan yi. \q \v 5 Ɛ bɛtin ba Alatala xa bayo a bata fe gbeene rakamali. \q Ɛ e fe fala dunuɲa muxune birin xa!” \q \v 6 Siyon kaane, ɛ sɔnxɔ sɛwani, \q ɛ gbelegbele ɲaxanni! \q Amasɔtɔ, Isirayilaa Ala Sariɲanxin gbo, \q naxan ɛ tagi! \c 13 \s Babilɔn taan naɲanna bata maso \p \v 1 Waliyiya falan ni ito ra naxan makɛnɛn Amɔsi a dii xɛmɛna Esayi xa lan Babilɔn taan ma. \q \v 2 Ala naxa, \q “Ɛ taxamasenna ti geya mabaxin fari. \q Ɛ gbelegbele \q alogo ɛ xa sofane rakolon. \q Ɛ yiine maliga \q alogo e xa so taan muxu gbeene so dɛɛne ra. \q \v 3 N tan nan yamarin fixi muxune ma \q naxanye rasariɲanxi n xa. \q N bata n ma sofa yɛbaxine xili, \q naxanye sɛwama n ma nɔ sɔtɔn na, \q alogo e xa n ma xɔlɔn mayita.” \b \q \v 4 Ɛ tuli mati sɔnxɔ xuini ito ra geyane fari \q yama gbeen nan xui a ra. \q Ɛ tuli mati, \q yamanane bata yimaxa \q alo siyane na e malan. \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna nan \q a ganli tɔnma yɛngɛ so xinla ma. \q \v 5 Alatala fama e nun \q ganla naxan a xɔlɔn naxuyama ayi \q sa keli bɔxɔn yire makuyeni \q sa keli kore xɔnna danna ra. \q E yamanan birin kalama nɛn. \b \q \v 6 Ɛ gbelegbele sununi, \q amasɔtɔ Alatalaa lɔxɔn bata maso. \q A fama alo halagi ti gbalona, \q fata Ala Sɛnbɛ Kanna ra. \q \v 7 Nanara, birin bata xadan, \q muxune bata tunnaxɔlɔ e ma. \q \v 8 Gaxun bata e suxu, \q xɔlɛn sifan birin e fari. \q Muxune e fatine yimaxama xɔlɛn bun \q alo ɲaxanla tinna ma. \q E birin xaminxina e bode matoma. \q E yɛtagine yifɔrɔxi. \b \q \v 9 A mato, Alatalaa lɔxɔn fama, \q kininkinintare lɔxɔna, \q fitinan nun xɔlɔ gbeen naxan yi, \q alogo bɔxɔ xɔnna xa raxɔri, \q a findi tonbonna ra \q a yi yulubitɔne halagi a yi. \q \v 10 Saren naxanye kore e nun e sare kurune, \q ne mi fa dɛgɛn sɔnɔn. \q Sogen nɛɛn fa te, \q a bata yidimi, \q kiken mi fa dɛgɛma sɔnɔn. \q \v 11 Ala naxa, “N dunuɲa muxune \q kɛwali ɲaxine saranma e ra nɛn, \q n yi muxu ɲaxine hakɛne saran e ra. \q N yi yɛtɛ yitene wason dan, \q n yi nɔ kanne yandan kala. \q \v 12 N muxune xuruma nɛn bɔxɔni \q han e mi fa toma xulɛn \q alo xɛma faɲina, \q e to raxɔlɔma ayi nɛn \q alo xɛmaan naxan sa kelima Ofiri yamanani.” \b \q \v 13 Nanara, n kore xɔnni maxama nɛn, \q bɔxɔ xɔnna yi xuruxurun, a ba a funfuni \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna fitinana fe ra \q a xɔlɔn na keli lɔxɔn naxan yi alo tɛɛna. \q \v 14 Nayi, muxune birin sigama nɛn e konne yi \q birin yi a gi siga a yamaan fɛma \q alo xɛnla naxan sagatanma, \q alo xuruse raba mi yɛxɛɛn naxanye fɔxɔ ra. \q \v 15 E na muxu yo to, \q na kanni sɔxɔnma nɛn tanban na, \q E na naxan yo suxu, \q na kanna faxama nɛn silanfanna ra. \q \v 16 E dii futene yi yibutuxun e yɛtagi, \q e banxi kui seene yi tongo, \q muxune yi fu e ɲaxanle ma e yɛtagi. \b \q \v 17 Ala naxa, \q “N Mede kaane rakelima nɛn e xili ma \q gbetin bɔtɛ mi siyaan naxan xa, \q e mɔn mi sɛwama xɛmaan na. \q \v 18 E banxulanne yi faxa Mede kaane xalimakunle ra, \q e mi kininkininma dii futene ma, \q e ɲaxu diidine ra.” \q \v 19 Babilɔn naxan findixi taa tofaɲin na yamanane yɛ, \q naxan findixi Babilɔn kaane binyen nun e kanba xunna ra, \q Ala na taan halagima nɛn \q alo Sodoma taan nun Gomora taana. \q \v 20 Muxu yo mi fa dɔxɔma a yi, \q a yigenla luma nɛn \q han mayixɛtɛ nun mayixɛtɛ. \q Hali Arabu sigatine yati mi danguɛ a yi, \q hali xuruse rabane mi fa e xuruseene xalima na. \q \v 21 Koni burunna subene nan dɔxɔma na, \q xutunxunbane yi e banxine rafe. \q Dangaranfulene yi lu na yi, \q kɔtɔne yi na findi e bodonden na. \q \v 22 Kankone wuga xuiin yi lu minɛ a yire makantanxine yi, \q barekodane yi so a manga banxine kui. \q Babilɔn gbee waxati saxin bata maso. \q A siimayaan mi fa xunkuya. \c 14 \s Isirayila kaane xɛtɛ fena \p \v 1 Alatala kininkininma nɛn Yaxuba yixɛtɛne ma. A mɔn Isirayila yamaan sugandima nɛn, a mɔn yi e radɔxɔ e bɔxɔni. Xɔɲɛne yi sa e fari, e findi Yaxubaa yamaan na. \p \v 2 Siyaan bonne fama nɛn Isirayila kaane tongodeni, e siga e ra Alatalaa yamanani. Isirayila yamaan yi siyane findi e konyine ra, xɛmɛn nun ɲaxanla. Na kiini, muxun naxanye e findi konyine ra, e fan yi ne findi e konyi ra, e findi e ɲaxankata muxune kanne ra. \s Babilɔn mangan saya sigina \p \v 3 Isirayila kaane, lɔxɔna nde, Alatala matabun fima nɛn ɛ ma ɛ tɔrɔne nun ɛ lanbaranne nun ɛ konyiya xɔdɛxɛn ɲan xanbini. \v 4 Na waxatini, ɛ sigi ɲaxumɛni ito sama nɛn, ɛ Babilɔn mangan magele, ɛ naxa, \q Ee! En ɲaxankata muxun mi fa na! \q A gbalon bata ɲan! \q \v 5 Alatala bata muxu ɲaxine bosaan sɛnbɛn kala. \q A bata nɔ sɔtɔ dunganna kala \q \v 6 naxan yi siyane mabɔnbɔma xɔlɔni \q a yɛ wuyaxi, \q dan mi naxan na, \q naxan fitinaxin yi nɔɔn tima yamanane xun na \q a gbalon sa e fari \q naxan dan mi na. \q \v 7 Iki, yamanan birin bata lu bɔɲɛ xunbenli, \q muxune gbelegbelema sɛwani. \q \v 8 Hali fɔfɔne nun Liban sumanne sɛwaxi \q i kala feen na, e a falama, \q e naxa, “Xabu i binbin maluxun, \q muxu yo mi fa fama nxu sɛgɛdeni.” \q \v 9 Faxa muxune e ramaxama nɛn bɔxɔn bun ma \q fa i ralandeni, \q i nɛma fɛ waxatin naxan yi, \q dunuɲa ito muxu gbeene birin. \q Naxanye yi siyane mangane ra, \q ne birin kelima nɛn. \q \v 10 E falan ti, e naxa, \q “I fan bata findi fangataren na \q alo nxu tan. \q Iki, i bata lu alo nxu tan!” \q \v 11 E bata ɛ nun i ya wason \q nun i ya bɔlɔn xuiin birin nagodo gaburun na. \q Kɔnɛne nan i saden na i bun ma, \q kunle yi findi i ya bitinganna ra. \q \v 12 Ee! I bata bira sa keli kore \q i tan tagalan saren naxan dɛgɛma subaxani! \q I bata woli bɔxɔni, \q i tan naxan yi siyane rabirama! \q \v 13 I yi a falama i yɛtɛ ma, i naxa, \q “N tema nɛn kore xɔnna ma, \q n sa n ma mangaya gbɛdɛn dɔxɔ mɛnni \q Alaa sarene faxa ra. \q N sa dɔxɔ alane tagi, \q e malanma geyaan naxan ma sogeteden kɔmɛnna ma. \q \v 14 N tema nɛn kundane fari, \q N yi lu alo Kore Xɔnna Ala.” \q \v 15 Koni e bata sa i sa fɔ gaburun xɔnna ma \q i lu laxira yili tilinxin na. \b \q \v 16 Naxanye na i to, \q ne i matoma nɛn ki faɲi. \q E miri i ya fe ma, \q e yi a fala, e naxa, \q “Xɛmɛni ito xa mi yi bɔxɔn naxuruxurunma ba, \q a yi yamanane yimaxa? \q \v 17 Ito xa mi dunuɲa findi tonbonne ra ba \q a yi taane kala, \q a tondi kasorasane beɲinɲɛ?” \q \v 18 Ɲɔndin na a ra, \q siyane birin mangane maluxunxi binyen nin \q e keden kedenna birin yi lu e gaburune ra. \q \v 19 Koni i tan bata woli ayi i ya gaburun fari ma \q alo wudi yii xaren biraxina. \q Faxa muxune bata sa i yɛɛ ma, \q naxanye faxaxi silanfanna ra \q naxanye bata sa gɛmɛne fari yinla ra. \q I bata lu alo binbi yibodonxina. \q \v 20 Koni i tan mi maluxunma alo ne \q amasɔtɔ i bata i ya yamanan kala, \q i yi i ya yamaan naxɔri. \q Bɔnsɔn ɲaxina fe mi fa falama habadan. \q \v 21 Ɛ a diine faxa feni tɔn \q lan e benbane gbalo feene ma. \q E nama fa keli, \q e yi bɔxɔn birin findi e gbeen na, \q e dunuɲa rafe e taane ra. \b \q \v 22 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falan ni ito ra, a naxa, \q “N kelima nɛn Babilɔn taan xili ma, \q n yi a xinla ralɔ ayi \q e nun a muxun naxanye na lu e nii ra \q e nun e diine nun e yixɛtɛne birin.” \q Alatalaa falan nan na ra. \q \v 23 N taani ito findima nɛn dara yiren na \q gbalane dɛnaxan yi e nun sagalene dingirana. \q N yi Babilɔn taan makɔ halagi ti silanden na. \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falan nan na ra. \b \q \v 24 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna bata a kɔlɔ, a naxa, \q “N bata feen naxan yitɔn, \q na ligama nɛn. \q N bata naxan nagidi, \q na kamalima nɛn. \q \v 25 N Asiriya kaane halagima nɛn n ma yamanani, \q n yi e raxɔri n ma geyane fari. \q E konyiyaan bama nɛn n ma yamaan xun ma, \q e goronna yi ba e tungunna fari.” \q \v 26 Ala na nan nagidixi dunuɲa birin xili ma, \q a yiini texi siyane birin xili ma na kii nin. \q \v 27 Xa Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna fena nde ragidi, \q nde nɔɛ a yikalɛ? \q A na a yiini te, \q nde nɔɛ a raxɛtɛ a funfuni? \s Waliyiya falana Filisitine xili ma \p \v 28 Waliyiya falani ito tixi Manga Axasi faxa ɲɛɛn nan na. \q \v 29 Ɛ tan Filisitine, \q e yi ɛ bɔnbɔma bosaan naxan na, \q na bata kala, \q koni ɛ nama sɛwa na ra. \q Amasɔtɔ koson minima nɛn saɲi faxaxin bɔnsɔnni, \q ninginangan yi mini koson bɔnsɔnni naxan tuganma. \q \v 30 Tɔrɔ muxu gbeene, \q ne donseen sɔtɔma nɛn, \q sɛnbɛtarene yi e matabu bɔɲɛ xunbenli. \q Koni ɛ tan Filisitine, \q n na ɛ bɔnsɔnna halagima fitina kamɛn nan na. \q Naxanye na lu e nii ra, \q ne birin yi faxa. \q \v 31 Ɛ tan taa makantanxine, \q ɛ wuga xuini te! \q Taan muxune, ɛ gbelegbele! \q Filisiti yamaan bata tunnaxɔlɔ e ma, \q amasɔtɔ tɛɛ tutin fama nɛn \q sa keli sogeteden kɔmɛnna ma. \q Muxu yo mi baxi yaxune ganla safane ra. \q \v 32 Filisitine xɛrane yabin findin nanse ra? \q “Alatala nan Siyon taan tixi, \q a yamaan yiigelitɔne yigiyade faɲin sɔtɔma dɛnaxan yi.” \c 15 \s Waliyiya falan Moyaba xili ma \p \v 1 Waliyiya falana Moyaba yamanan xili ma: \q Ari taan bata raxɔri Moyaba yamanani \q a kala kɔɛ kedenna ra. \q Kiri taan bata raxɔri Moyaba yamanani \q a kala kɔɛ kedenna ra. \q \v 2 Dibon kaane tema e suxure kide matexine yi \q e wugama. \q Moyaba kaane gbelegbelema Nebo nun Medeba taane yi. \q Muxune birin bata e xunne nun e dɛ xabene bi sununi. \q \v 3 Sunu dugine nun bɛnbɛnle ragodoxi e ma kirane xɔn ma. \q E gbelegbelema e banxine fari \q e nun e yama malandene yi, \q e birin wugama han! \q \v 4 Xɛsibɔn nun Eleyale kaane \q gbelegbelema mali muxu feen na. \q E xuiin sa mɛma fɔ Yahasi taani. \q Nanara, Moyaba sofane gbelegbelema, \q e bata tunnaxɔlɔ e ma. \b \q \v 5 N gbelegbelema Moyaba kaane fe ra. \q A muxune bata e gi siga han Soyari taani, \q siga han Egilati-Selisiya taani. \q E tema wugɛ Luxiti geyaan na. \q E wuga xuini tema e kalana fe ra Xoronayin kiraan xɔn. \q \v 6 Nimirimi daraan bata xɔri \q sɛxɛne bata xara, \q ɲɔxɔndene bata ɲan. \q Sese xinde mi fa na. \q \v 7 Nanara, muxune e se dɔnxɛne tongoma \q naxanye luxi e yii, \q e nɔxi naxanye ramarɛ, \q e yi siga e ra Wudi Tofaɲin Xuden kidi ma. \q \v 8 Sɔnxɔ xuiin minima Moyaba yamanan birin yi. \q E wuga xuiin minima \q sa keli fɔ Egilayimi taani, \q sa keli fɔ Elimi xɔɲin yireni. \q \v 9 Xuden naxan danguma Dimɔn yi, \q na bata findi wunla ra. \q Ala naxa, \q “N mɔn gbalo nɛnɛne rasigama nɛn Dimɔn yi. \q N yatana nde rafama nɛn Moyaba muxu gixine xili ma, \q e nun naxanye na lu e yamanani.” \c 16 \s Moyaba Yerusalɛn xandima nɛn \p \v 1 Moyaba mangane yi a fala, e naxa, \q “Ɛ yɛxɛɛne rasiga Yuda yamanan mangan ma, \q sa keli Sela tonbonni, \q siga Siyon geyaan fari.” \q \v 2 Moyaba ɲaxanle bata baan gididen li Arinon yi. \q E luxi nɛn alo xɔliin naxanye e gixi, \q naxanye kedixi, \q e makuya e tɛɛn na. \q \v 3 Moyaba kaane yi a fala Yerusalɛn kaane xa, e naxa, \q “Nxu maxadi, \q i fena nde ragidi. \q Yanyi tagi sogen bun, \q i nininna xa so nxu xun na \q alo kɔɛna, i nxu kantan. \q Nxɔ muxu gixine luxun, \q i nama gi muxune yanfa de! \q \v 4 A lu nxɔ muxu gixine xa e dɔxɔ ɛ konni, \q dɔxɔden so e yii e ratangɛ halagi tiin ma dɛnaxan yi. \q Naxan nxu ɲaxankatama, \q na mi luma habadan, \q halagin fama nɛn a dandeni. \q Naxan nxu yɛngɛma, \q na kelima nɛn yamanani. \q \v 5 Nayi, i ya mangayaan sɛnbɛn sɔtɔma nɛn hinanna xɔn, \q Dawuda yixɛtɛna nde yi mangayaan naba lannayani, \q kitisaan naxan kiti kɛndɛn fenma \q naxan sɔbɛ soxi tinxinna ma.” \s Yerusalɛn mi nɔɛ Moyaba maliyɛ \r Yeremi 48.29-36 \q \v 6 Nxu bata Moyaba kaane wasona fe mɛ \q naxan gbo han, \q e nun e yɛtɛ yigboon \q nun e wason nun e yɛtɛ yitena. \q Koni e yɛtɛ matɔxɔma fuun nin. \q \v 7 Nanara, Moyaba kaane gbelegbelema sununi \q e yamanana fe ra, \q e birin e wuga xuini tema. \q E kutunma nimisani Kiri-Haresɛti taa kalaxina fe ra. \q E bata tunnaxɔlɔ e ma fefe! \q \v 8 Xɛsibɔn xɛɛne bata kala, \q alo Sibima manpa binle.\f + \fr 16.8 \fr*\ft Wudi binla nde na yi, mɛn kaane naxanye sima, e yi naxanye bogi yitɔnma alo manpana e gbee kiini.\ft*\f* \q Siyane mangane bata manpa bili yɛbaxine yibodon \q naxanye bogine yi sigama han Yaasɛri taani, \q e xuya tonbonna xun xɔnna ra, \q e yiine yi sigaxi han Fɔxɔ Daraan kidi ma. \q \v 9 Nanara, n wugama Yaasɛri kaane xɔn \q Sibima manpa binle fe ra. \q Ee! Xɛsibɔn taan nun Eleyale taana! \q N na n yɛɛgen nagboma ayi nɛn ɛ ma! \q Yɛngɛn xuiin bata mini ɛ manpa bili nakɔne yi, \q e nun ɛ se xaba daxine yi. \q \v 10 Sɛwan nun ɲaxaɲaxan bata ɲan wudi bili nakɔne yi. \q Sigi sa xuiin nun sɛwa xuiin mi fa mɛma \q nxɔ manpa bili nakɔne yi. \q Muxu yo mi fa manpa bogine igen bama, \q n bata danna sa sɛwa xuiin na. \q \v 11 Nanara, n bɔɲɛn wugama Moyaba fe ra. \q N ma mawuga xuiin luxi nɛn \q alo bɔlɔn xuina sununi. \q N kutunma Kiri-Haresɛti taana fe ra. \q \v 12 Nxu Moyaba yamaan toma xadanɲɛ \q e suxure kide matexine yi, \q e yi so e suxure banxine yi maxandi tideni, \q koni na tɔnɔ yo mi na. \p \v 13 Alatala bata yi na fala Moyaba kaane xili ma. \v 14 Iki Alatala naxa, “Benun ɲɛɛ saxan yatɛ xa dangu, Moyaba muxu gbeene nun a yama gbeen yarabima nɛn, fangatare dando gbansan yi lu e nii ra ne yɛ.” \c 17 \s Damasi nun Isirayila \p \v 1 Waliyiya falana Damasi taan xili ma: \q Damasi taan kalamatɔɔn ni i ra, \q a taa xɔnna yi lu \q alo gɛmɛne e bode fari. \q \v 2 Aroyeri yamanan taane luma nɛn nabeɲinxi \q e findi xuruseene konna ra. \q E luma nɛn na, \q muxu yo mi e yigbɛtɛnma. \q \v 3 Taa makantan yin yo mi fa luma Efirami yamanani sɔnɔn. \q Mangayaan bama nɛn Damasi taani. \q Arami yamanan muxu dɔnxɛn naxanye luma, \q ne binyen mi danguɛ Isirayila kaane binyen na. \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falan nan na ra. \q \v 4 Nayi, na lɔxɔni, \q Yaxubaa binyen xurunma nɛn. \q A yamaan yi lu doyenɲɛ. \q \v 5 A luma nɛn \q alo sansine na yelin malanɲɛ se xaba waxatini \q alo a xaba muxun na a tɔnsɔn xabaxine malan a yii \q alo e na tɔnsɔnne makentun Refa lanbanni. \q \v 6 A tɔnsɔn dɔnxɛna ndee luma nɛn a kentun daxin na, \q alo oliwi bogine na rayolon tamin na, \q a xɔri firin saxan yi lu a kondeni, \q naanin suulun ɲɔxɔn yi lu a yii bogixine ra. \q Alatalaa falan nan na ra, Isirayilaa Ala. \b \q \v 7 Na lɔxɔni, \q muxune yɛɛne luma e da mangan nan na, \q e yɛɛ rafindi Isirayilaa Ala Sariɲanxin ma. \q \v 8 E mi fa e yɛɛ rasigɛ suxure kidene yi mumɛ, \q e naxanye rafalaxi e yiine ra. \q E mi fa Asera kide gbindonne matoɛ mumɛ, \q e nun e wusulan gandene, \q e yɛtɛ yii fɔxɔne. \p \v 9 Na lɔxɔni, e taa makantanxin naxanye rabeɲinma Isirayila kaane bun, ne birin yigenla luma nɛn alo fɔtɔnna hanma geyaan kondena. \q \v 10 Amasɔtɔ i bata ɲinan Ala xɔn i rakisimana. \q I mi i yengi dɔxi i kantan fanyen xɔn, i ya Ala. \q Nanara, i bata nakɔɔn nafala a faɲin na, \q i yi sansi xɔɲɛne si. \q \v 11 I e si lɔxɔn naxan yi, \q hali e na soli na lɔxɔni, \q na xɔtɔnna yɛtɛni i ya si seen yi fuga, \q koni a xaba waxatin na a li, \q a lɔma ayi nɛn, \q furen nun sɔxɔlɛ ɲantaren na fa lɔxɔn naxan yi. \b \q \v 12 Ee! Siya wuyaxine sɔnxɔma \q alo fɔxɔ igen xuxu xuiin kii naxan yi. \q Ee! Yamanane muxune xaɲɛma ayi \q alo baa ige gbeen na walanɲɛ ayi. \q \v 13 Siyane sɔnxɔ xuiin luxi nɛn \q alo fɔxɔ ige gbeen xuxu xuina. \q Marigin na a kɔnkɔ e ma, \q e e gi, siga yire makuyeni. \q E kedima nɛn \q alo foyen na se dagin xali geyaan fari \q alo sɛxɛ xaren kala ti foyeni. \q \v 14 Gaxu gbeen na a ra ɲinbanna ra, \q benun xɔtɔnni, e mi fa na! \q Na nan na muxune sɔtɔma \q naxanye nxɔ seene birin tongoma. \q Na nan e sɔtɔma naxanye fuma nxu ma. \c 18 \s Falan Kusi yamanan xili ma \q \v 1 Gbalon yamanan xa, \q tuguminne gabutɛne xuiin gbo dɛnaxan yi \q Kusi yamanan baane xun ma!\f + \fr 18.1\fr* \fk Kusi\fk* yamanan yi Misiran yamanan nan faxa ra Nila baan dɛ fati fɔrɛne bɔxɔni.\f* \q \v 2 Mɛn kaane xɛrane rasigama baan xɔn kunkine kui \q naxanye rafalaxi gbala xidine ra. \q Ɛ siga ɛ konne yi ɛ tan xɛra sɔnɔyaxine. \q Ɛ siga ɛ siyaan fɛma naxan muxuye kuya, \q e fatin mayilenma, \q naxan magaxu be nun yiren birin yi, \q siya sɛnbɛmani ito naxan nɔɔn tima, \q baane wuya naxan ma yamanayi. \q \v 3 Ɛ tan dunuɲa muxune birin, \q ɛ tan naxanye bɔxɔ xɔnna fari, \q e na taxamasenni te geyaan fari, \q ɛ a mato! \q Ɛ na xɔtaan fe xuiin mɛ waxatin naxan yi, \q ɛ tuli mati! \q \v 4 Amasɔtɔ Alatala bata a fala n xa, \q a naxa, “N waxi feene rakɔrɔsi feni, \q n lu raxaraxi n dɔxɔdeni ti, \q alo wuyenna naxan minima yanyin na, \q alo xiila wuyenna bɔxɔn ma kuye wolon waxatini.” \q \v 5 Amasɔtɔ benun se xaba waxatin xa a li, \q fugene yolonma nɛn, \q e yi findi tɔnsɔnne ra, \q ne yi mɔ fɔlɔ, \q muxune yi e yii bogitarene xaba filɛn na, \q e nun e sonle nun e dɛɛne. \q \v 6 Kusi kaane fan nabeɲinma na kii nin xɔline xa \q geyane fari e nun burunna subene. \q Sɛgɛne e yibɔma nɛn soge furen na, \q sube xaɲɛne fan yi e don ɲɛmɛn na. \b \q \v 7 Nayi, muxune fama nɛn finmaseene ra \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna xɔn, \q keli siyaan fɛma naxan muxuye kuya, \q e fatin mayilenma, \q e magaxu be nun yiren birin yi, \q siya sɛnbɛmani ito naxan nɔɔn tima, \q baane wuya naxan ma yamanayi. \q E fama nɛn na finmaseene ra Siyon geyaan fari \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna xinla binyama dɛnaxan yi. \c 19 \s Falan Misiran yamanan xili ma \p \v 1 Waliyiya falana Misiran yamanan xili ma: \q Alatala ni i ra, a fama kundani Misiran yi mafurɛn! \q Misiran kaane suxurene xuruxurunma nɛn a yɛɛ ra, \q Misiran kaane yi tunnaxɔlɔ e ma. \q \v 2 Ala naxa, “N Misiran kaane radinma \q e bode xili ma nɛn, e yi e bode yɛngɛ, \q birin yi keli a ngaxakedenmaan xili ma, \q birin yi keli a xɔyin xili ma, \q taane yi keli e bode xili ma, \q mangayane yi keli mangayane xili ma. \q \v 3 Misiran kaane tunnaxɔlɔma e ma nɛn, \q n yi mayifuun bira e feene yi. \q E suxurene maxɔdinma nɛn, \q e nun barinne nun yiimatone nun kɔɛramuxune. \q \v 4 N Misiran sama nɛn kininkinintarena nde sagoni, \q manga yɛɛ xɔdɛxɛn yi lu a xun na.” \q Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falan nan na ra. \q \v 5 Nila baan xɔrima nɛn, \q baan wunla yi xara fefe! \q \v 6 Baane xirin yi mini, \q xudene yi xurun Misiran yi, \q e birin yi xara. \q Gbalane lisima a ra nɛn, \q \v 7 sɛxɛne yi xara Nila baan xɔn \q han a biradena fɔxɔ igen ma. \q Xɛɛn naxanye bixi Nila baan xɔn, \q ne xarama ayi nɛn, \q foyen yi siga e ra, sese mi fa luma. \q \v 8 Yɛxɛ suxune kutunma nɛn, e sunu, \q naxanye birin kɔnna birama Nila baani. \q Yala wonle fan sɛnbɛn yi ɲan. \q \v 9 Naxanye gɛsɛne wurundunma, \q ne yagima nɛn. \q Naxanye dugine rafalama e nun naxanye e sɔxɔnma, \q ne yigitɛgɛma nɛn. \q \v 10 Yamanan muxu kɛndɛne fangan ɲanma nɛn, \q walikɛne yi kɔntɔfili. \b \q \v 11 Xaxilitaren nan Soyan taan kuntigine ra, \q Misiran mangan kawandi muxune \q a kawandima xaxilitareyaan nin \q e naxa, “Fekolonna nde nan ma dii n tan na, \q a singe ra mangane diina nde.” \q E nɔɛ susɛ na falɛ mangan xa di? \q \v 12 Nayi, Misiran mangana, \q i ya xaxilimane minɛn? \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna naxan nagidixi \q lan i ya yamanan ma, \q e xa i xaran na ma. \q \v 13 Xaxilitaren nan Soyan taan kuntigine ra. \q Nofi taan mangane tantanma. \q Misiran yamana kanne nan a ralɔma ayi. \q \v 14 Alatala bata niina nde raso e yi \q naxan e xun magima e ra \q alogo Misiran kaane xa tantan e feen birin yi \q alo dɔlɔ minna na dingenɲɛ ayi baxundeni. \q \v 15 Misiran muxu gbeen nun a muxudina, \q muxu yo mi fa sese ligama naxan fan, \q a na findi muxu binyen na \q hanma a binyetarena. \s Misiran yamanan naɲanna fe \p \v 16 Na lɔxɔni, Misiran kaane luma nɛn alo ɲaxanle. E xuruxurunma nɛn gaxuni, Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna na a yiini te e xili ma waxatin naxan yi. \v 17 Yuda yamanana fe findima fe magaxuxin nan na Misiran kaane xa. Muxune na a fe fala e yɛɛ xɔri, e gaxuma nɛn na feen yɛɛ ra Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna bata naxan nagidi e ma. \p \v 18 Na lɔxɔni, Heburu xuiin fama nɛn faladeni Misiran taa suulunna ndee yi, e muxune yi e kɔlɔ a e bata findi Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna gbeen na. Na taan keden xili bama nɛn a Taa Halagixina. \p \v 19 Na lɔxɔni, saraxa ganden fama nɛn ludeni Alatala xa Misiran yamanan tagini, gɛmɛ gbeena nde yi dɔxɔ yamanan danna ra naxan Alatalaa fe rabirama muxune ma. \v 20 Na nan findima taxamasenna nun seren na fa fala Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna Misiran yi. Misiran kaane na e xui ramini Alatala ma e ɲaxankata muxune fe ra waxatin naxan yi, a Marakisi Tiin nafama nɛn e ma, naxan e xun mayɛngɛma a yi e xunba. \v 21 Alatala a yɛtɛ yitama nɛn Misiran kaane ra. Na lɔxɔni, Misiran kaane Alatala kolonma nɛn. E yi a batu, e saraxane nun bogise saraxane ba a xa. E yi dɛ xuine tongo Alatala xa, e yi e rakamali. \v 22 Alatala Misiran kaane ɲaxankatama nɛn fitina fena nde xɔn, koni a e yiyalanma nɛn, e yi xɛtɛ Alatala ma, a yi e maxandi xuiin namɛ, a yi e yiyalan. \p \v 23 Na lɔxɔni, kiraan kelima nɛn Misiran yi siga Asiriya yamanani. Asiriya kaane sigama nɛn Misiran yi, Misiran kaane yi siga Asiriya yi. E birin yi Ala batu e bode xɔn. \v 24 Na lɔxɔni, Isirayila findima nɛn Misiran nun Asiriya yamanane saxanden na dunuɲa duban sɔtɔma naxanye xɔn. \v 25 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna dubama nɛn e xa, a naxa, “N bata barakan sa n ma yamaan Misiran ma fe yi, e nun Asiriya yamanana, n yii fɔxɔna e nun Isirayila, n ma bɔxɔna.” \c 20 \s Falan Misiran nun Kusi xili ma \p \v 1 Asiriya mangan Sarigon a sofa kuntigin nasiga ɲɛɛn naxan na Asadodi taan xili ma Filisiti yamanani, a yi a yɛngɛ, a yi a tongo, \v 2 na waxatin yɛtɛni, Alatala yi falan ti Esayi xa Amɔsi a dii xɛmɛna, a naxa, “Sunu dugin naxan xidixi i tagi, na ba, i yi i ya sankidine ba.” Esayi yi a falan suxu, a magenla yi lu sigan tiyɛ, sankidi mi a sanni. \p \v 3 Alatala mɔn yi a fala, a naxa, “A ɲɛɛ saxanna ni i ra n ma walikɛna Esayi sigan tima a magenla, sankidi mi a sanni. Taxamasenna nan na ra e nun marakolonna Misiran yamanan nun Kusi yamanan xa,\f + \fr 20.3\fr* \fk Kusi\fk* yamanan yi Misiran yamanan nan faxa ra Nila baan dɛ fati fɔrɛne bɔxɔni.\f* \v 4 fa fala Asiriya mangan Misiran kaane nun Kusi kaane suxuma nɛn yɛngɛni, a e xali konyiyani. A dii ɲɔrɛne nun fonne magenle nan xalima, sankidi mi e sanni, e xɔrɛ magenle yi findi yagin na e xa. \v 5 Nayi, muxun naxanye e yigi saxi Kusi yi hanma naxanye yi Misiran matɔxɔma, ne gaxuma nɛn, e yagi. \v 6 Na lɔxɔni, muxun naxanye dɔxi fɔxɔ igen dɛ, ne a falama nɛn, e naxa, ‘Nxu yi yigi saxi naxanye fari, a mato naxan ligama ne ra. Nxu yi waxi siga feni nxu luxundeni e konni, alogo nxu xa maliin sɔtɔ, nxu yi xunba Asiriya mangan ma. Nayi, nxu fa nɔɛ kisɛ di?’ ” \c 21 \s Falan Babilɔn yamanan xili ma \p \v 1 Waliyiya falan ni i ra tonbonna xili ma fɔxɔ igen dɛ.\f + \fr 21.1\fr* \fk Tonbonna:\fk* A Babilɔn nan ma fe falama na ra.\f* \q Yaxun fama nɛn \q sa keli tonbonni yamana magaxuxini \q alo kala ti foyen nɛma fɛ yiifari ma tonbonna makɔɛ. \q \v 2 Ala bata fe magaxuxin yita n na. \q Yanfantenna bata keli yanfa sodeni. \q Halagi tiin bata halagin ti fɔlɔ. \q Elan kaane, ɛ siga yɛngɛni! \q Mede kaane ɛ taan nabilin!\f + \fr 21.2\fr* \fk Elan kaane nun Mede kaane\fk* yi Babilɔn kaane xɔyine nan na benun e xa e yɛngɛ, e yi e nɔ.\f* \q Muxune yi kutunma e bun ma, \q koni n fa danna sama nɛn na ma! \q \v 3 Nanara, n tagin xuruxurunma. \q N ɲaxankataxi \q alo ɲaxanla tinna ma. \q N naxan mɛma, \q na bata n gaxu ki faɲi! \q N naxan toma, \q na bata n kɔntɔfili. \q \v 4 Wɛkilɛ mi fa n yii, \q n xuruxurunma gaxuni. \q N yi ɲinbanna nan mamɛma nun \q alogo n xa bɔɲɛ xunbeli, \q koni kɔɛɛn fan bata magaxu ayi. \b \q \v 5 Donseen bata rafala, \q dagine bata yisa, \q muxune dɔxi e dɛgedeni, \q e minma. \q Kuntigine, ɛ keli! \q Ɛ yɛngɛ so seene yitɔn. \b \q \v 6 Marigina ito nan falaxi n xa, a naxa, \q “Sa kantan tina nde ti, \q a na naxan to, a na fala i xa. \q \v 7 Xa a yɛngɛ so wontorone to, \q soone naxanye bandunma, \q soo ragine dɔxi sofanle fari, \q ndee fan dɔxi ɲɔgɔmɛne fari, \q a xa a liga a yeren ma ki faɲi.” \b \q \v 8 Kantan tiin xa sɔnxɔ, a naxa, \q “N Marigina, n tixi yinna xuntagi fɛriɲɛn gbɛn! \q N nan n ma kantan tideni kɔɛna ngaan na. \q \v 9 Ɛ a mato, xɛmɛna nde fama yɛngɛ so wontoron kui \q soo firin naxan bandunma. \q Na yi a xuini te, a naxa, \q ‘Babilɔn taan bata kala! \q A bata kala! \q E ala sawurane birin bata bira \q e xuya ayi bɔxɔni.’ ” \q \v 10 N ma yamana, \q ɛ tan naxan bata bɔnbɔ \q alo murutun lonna ma, \q n na nan mɛxi Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna ra, Isirayilaa Ala, \q n yi a rali ɛ ma. \s Falana Edɔn yamanan xili ma \p \v 11 Waliyiya falan ni i ra Duma taan xili ma. \q Xuina nde minima Seyiri yamanani, \q a naxa, “Kantan tina, kɔɛɛn di? \q Kantan tina kɔɛɛn di?” \q \v 12 Kantan tiin yi a yabi, \q a naxa, “Xɔtɔnna a lima nɛn, \q kɔɛɛn fan yi so. \q Xa i mɔn waxi maxɔdinna ti feni, \q maxɔdinna ti. \q Waxati gbɛtɛ, i mɔn yi fa.” \s Alaa falana Arabi xili ma \p \v 13 Waliyiya falan ni i ra Arabi yamanan xili ma. \q Ɛ xima nɛn Arabi burunna ra, \q Dedan bɔnsɔnna, sigatiine tonbonni. \q \v 14 Ɛ tan Tema kaane, \q ɛ sa fa igen na muxune xa \q min xɔnla naxanye ma \q ɛ fa balon na muxu gixine xa. \q \v 15 Muxune bata e gi silanfanna bun \q silanfanne yi texi e xili ma, \q xanle bandunxi e xili ma, \q e gixi yɛngɛn gbalon bun. \p \v 16 Marigina ito nan falaxi n xa, a naxa, “Benun ɲɛɛ keden yatɛ, Kedari bɔnsɔnna\f + \fr 21.16\fr* \fk Kedari\fk* findixi Sumayilaa diin nan na. Na feen sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 25.13 kui.\f* binyen birin ɲanma nɛn. \v 17 Muxu wuyaxi mi fa luma e nii ra e xali wonle yɛ, Kedari yɛngɛsone.” Alatala, Isirayilaa Ala nan na falaxi. \c 22 \s Yerusalɛn taana fe \p \v 1 Waliyiya falan ni i ra Lankɛnɛmaya Lanbanna xili ma. \q Yerusalɛn kaane, \q nanfera ɛ tema banxine xuntagi? \q \v 2 Nanfera sɔnxɔ sɔnxɔn bata keli ɛ taani, \q a yimaxa, \q sumunna taan naxan yi yɛyɛ? \q Ɛ faxa muxune mi faxaxi silanfanna ra, \q e mi faxaxi yɛngɛni. \q \v 3 Ɛ kuntigine birin bata e gi, \q xalimakuli wonle yi e findi kasorasane ra. \q Ɛ muxune birin bata yi e gi yaxune yɛɛ ra, \q e yi e birin suxu, e yi e xali. \q \v 4 Nanara, n yi a fala, n naxa, \q “Ɛ yɛɛn ba n na, \q ɛ n lu na, n xa wuga xɔlɛni. \q N ma yamaan bata kala, \q koni hali ɛ mi kata n masabarideni.” \q \v 5 Amasɔtɔ to, \q Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna \q bata magaxun nun mantɔrɔn nun mayibasanna rafa \q en ma Lankɛnɛmaya Lanbanni. \q Taan nabilinna yinna bata kala! \q Xili ti xuiin minima malina fe ra geyaan ma. \q \v 6 Elan yamanan ganle bata xalimakunle tongo \q e nun yɛngɛ so wontorone nun soone. \q Kiri yamanan sofane e yɛ masansan wure lefane yitɔnma. \q \v 7 Ɛ mɛrɛmɛrɛn faɲine bata rafe yɛngɛ so wontorone ra, \q soo ragine yitɔnxi e xa yɛngɛn fɔlɔ ɛ taan so dɛɛne ra. \q \v 8 Yuda yamanan mi fa makantanxi sɔnɔn. \b \q Na lɔxɔni, \q i yɛɛ raxɛtɛma nɛn yɛngɛ so seene ma \q banxini naxan xili “Fɔtɔn Yi Banxina.” \q \v 9 Ɛ yi yalenne to Dawudaa Taan makantan yinna ma \q ɛ yi igen namara ige ramarade xurini yɛngɛn yɛɛ ra. \q \v 10 Ɛ Yerusalɛn taan banxine yatɛ, \q ɛ ndee rabira \q alogo ɛ xa makantan yinna sɛnbɛ so. \q \v 11 Ɛ yi ige ramaraden nafala yin firinne longonna ra \q ige ramarade fonna igen xa. \q Koni naxan na feene birin xunna ra, \q ɛ mi ɛ yɛɛ rafindixi na ma. \q A yi e yitɔnma to mi na ra, \q koni ɛ mi yi na kanna toma. \b \q \v 12 Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna \q a falaxi na lɔxɔn nin, \q a ɛ xa wuga, ɛ gbelegbele, \q ɛ yi ɛ xunne bi, \q ɛ yi kasa bɛnbɛli dugine so sununi. \q \v 13 Anu, sɛwan nun ɲaxaɲaxan nan be iki! \q Muxune ɲingene kɔɛ raxabama, \q e yɛxɛɛne faxama, \q e suben donma, e manpaan minma. \q Ɛ a falama, ɛ naxa, \q “En na en dɛge, en yi en min, \q bayo en faxan nɛn tila!” \p \v 14 N tunla Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falani ito nan mɛxi, a naxa, “Ɛ hakɛni ito mi xafarima han ɛ faxa!” Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna na nan falaxi. \s Marakolonna lan Sebena fe ma \p \v 15 Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna ito nan falaxi, a naxa, “Siga, i sa mangana muxuni ito li, Sebena, naxan manga banxina feene xun na, i yi a fala a xa, i naxa, \q \v 16 ‘Nanse i xa be? \q I ya muxun mundun be, \q i to gaburun gema i yɛtɛ xa be? \q I matabude dɔnxɛn nafalama i yɛtɛ xa geyaan fari \q i gaburun ge i yɛtɛ xa fanyeni! \q \v 17 I tan sɛnbɛmana, \q Alatala i wolima ayi nɛn pon! \q A yi i suxu ken, \q \v 18 a yi siga i mafilinfilinɲɛ \q alo se radigilinxina \q a i woli yamana gbeeni. \q I sa faxama mɛnna nin, \q ɛ nun i ya wontoro faɲine yi lu na, \q i tan naxan i kanna denbayaan nayagima!’ ” \b \q \v 19 Ala naxa, \q “N ni i kedima nɛn i ya walideni, \q n yi i ba i tideni. \q \v 20 Na lɔxɔni, \q n nan n ma walikɛna Eliyakimi xilima nɛn, \q Xiliki a dii xɛmɛna. \q \v 21 N ni i ya dugine ragodo a ma, \q n ni i ya tagi xidin xidi a tagi, \q n ni i sɛnbɛn so a yii. \q A findima nɛn Yerusalɛn kaane fafe ra \q Yuda yamaan birin yɛ. \q \v 22 N Dawudaa manga banxin dɛɲinna soma nɛn a yii. \q A na naxan nabi, \q muxu yo mi nɔɛ a balanɲɛ. \q A na naxan balan, \q muxu yo mi nɔɛ a rabiyɛ. \q \v 23 N na a bitinma nɛn \q alo bitin wudina yire kɛndɛni, \q a yi binyen fi a fafe a denbayaan ma. \q \v 24 A denbayaan muxu binyene birin luma nɛn singanxi a ra, \q alo wudi yiin singanxi a binla ra kii naxan yi, \q alo goron xunxurine nun baramane \q nun ige sa seene dɔxɔma e bode fari kii naxan yi.” \p \v 25 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falan ni ito ra, a naxa, “Na lɔxɔni, gbangban wudin talama nɛn naxan yi bitinxi yire kɛndɛni. A kalama nɛn, a yi bira. Nayi, goronna naxan yi singanxi a ra, na yi halagi.” Alatala na nan falaxi. \c 23 \s Tire nun Sidɔn halagi fena \p \v 1 Waliyiya falana Tire taan xili ma: \q Ɛ tan Tarasisi kaan naxanye kunkine kui fɔxɔ igen xun ma, \q ɛ gbelegbele sununi amasɔtɔ Tire taan bata kala, \q banxi yo mi fa na, \q kunki tide mi fa na. \q E bata na xibarun mɛ, \q fata Sipiri fɔxɔ ige tagi bɔxɔn na. \q \v 2 Ɛ dundu, ɛ tan naxanye dɔxi fɔxɔ igen dɛ, \q ɛ tan naxanye bata fɔxɔ igeni siga \q ɛ Sidɔn taan yulane findi nafulu kanne ra. \q \v 3 Sansiin naxanye yi bima baan dɛ Sihori yi, \q fɔxɔ igen kidi ma pon, \q e fa ne ra e taani. \q Sansiin naxanye yi xabama Nila baan xɔn, \q ne yi findixi Sidɔn taan tɔnɔn nan na. \q Na yamanan bata yi findi siyane lɔxɔ tiden na. \q \v 4 Sidɔn kaane, ɛ yagi, \q baan xɔn yire makantanxina. \q Bayo fɔxɔ igen\f + \fr 23.4\fr* \fk Fɔxɔ igen\fk* yi findixi Sidɔn kaane gbee ala ɲaxalanmana nde nan na.\f* bata a mɛ ɛ ra, a naxa, \q “N mi dii barin tɔrɔyane sɔtɔxi, \q n mi dii barixi. \q N mi dii xɛmɛye ragboxi, \q n mi dii tɛmɛ maxuruxi.” \q \v 5 Xibaruni ito na Misiran yamanan li, \q e yigitɛgɛma nɛn Tire taana fe ra. \b \q \v 6 Ɛ fɔxɔ igeni gidi han Tarasisi taani, \q ɛ gbelegbele sununi ɛ tan fɔxɔ ige tagi bɔxɔ yidɔxɔne. \q \v 7 Ɛ ɲaxaɲaxa taan nan ito ra ba, \q naxan masɛgɛ xabu waxati xunkuyene yi \q naxan muxuye bata yi siga \q e sa dɔxɔ yire makuyene yi? \q \v 8 Nayi, nde na feen nataxi Tire taan xili ma, \q naxan yi mangayane yitaxunma yamanane yi nun? \q Kuntigin nan yi a yulane ra, \q xili kan gbeene dunuɲa yi. \q \v 9 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna nan na ragidixi, \q alogo a xa ne fe magodo \q naxanye wasoxi e tofanna fe ra, \q alogo a xa bɔxɔn muxu yitexine rayagi. \b \q \v 10 Nayi, Tarasisi kaane, \q ɛ bɔxɔn bi, \q alo e a ligama Nila baan dɛ kii naxan yi, \q amasɔtɔ kunki tide mi fa na ɛ kunkine xa. \q \v 11 Alatala bata a yiini te baan xili ma, \q a bata yamanane yimaxa. \q A bata yamarin fi Kanan yamanan xili ma, \q a taa makantanxine xa kala. \q \v 12 A bata a fala, a naxa, \q “Ɛ tan Sidɔn kaane, \q ɛ sumunna bata ɲan. \q Yaxune bata fu ɛ taa tofaɲin ma. \q Keli, ɛ fɔxɔ igeni gidi, \q siga Sipiri fɔxɔ ige tagi bɔxɔni. \q Hali na, matabu yo mi ɛ xa.” \q \v 13 Babilɔn yamanan mato, \q yamaan naxan mi yi sese ra, \q Asiriya kaane bata yi naxan findi burunna subene gbeen na. \q E e sanganso makantanxine ti nɛn a yi, \q e yi a banxine kala, \q a findi taa xɔnna ra. \q \v 14 Ɛ tan Tarasisi kaan naxanye kunkine kui fɔxɔ igen xun ma, \q ɛ gbelegbele sununi \q amasɔtɔ ɛ yire makantanxin bata kala. \p \v 15 Na waxatini, ɲinan tima nɛn Tire taan xɔn ɲɛɛ tonge solofere, na lanxi mangana nde nan ma siimaya ma. A ligama Tire taan na nɛn alo a liga yalunden na kii naxan yi sigini ito yi, a naxa, \q \v 16 Bɔlɔnna tongo, i a maxa, \q i sigi wuyaxi sa, \q i taani siga i tan ɲaxalan maɲinanxina \q alogo i ya fe xa rabira muxune ma. \p \v 17 Ɲɛɛ tonge solofere na dangu, Alatala Tire taana fe ragidima nɛn. A mɔn yi a saran haramuxin sɔtɔ fɔlɔ, a yalunyaan naba bɔxɔ xɔnna yamanane birin xɔn. \v 18 Koni a sɔtɔ seen nun a saren haramuxin luma Alatala nan xa. E mi malanma, e mi ramarama. E soma muxune nan yii naxanye luma Alatala yɛtagi alogo e xa balo gbeen nun marabɛri ba faɲin sɔtɔ. \c 24 \s Alatala bɔxɔn birin halagima nɛn \q \v 1 Alatala bɔxɔn birin halagima nɛn, \q a yi a raxɔri. \q A bɔxɔ xɔnna kalama nɛn, \q a yi a muxune birin naxuya ayi. \q \v 2 Na maraɲan ki kedenna nan saraxaraliin nun a yamaan xa, \q e nun kuntigin nun a walikɛɛn xa, \q e nun banxi kanna nun a walikɛ ɲaxanla xa, \q e nun sare matiin nun sare soon xa, \q e nun doli tongo nun doli soon xa, \q e nun donla naxan ma \q e nun seen soma naxan yii. \q \v 3 Bɔxɔ xɔnna kalama nɛn fefe, \q a yigenla yi lu \q amasɔtɔ Alatala bata na fala. \q \v 4 Bɔxɔn sunuxi, a xaraxi. \q Dunuɲa sigama kalɛ, \q a muxu gbeene fan yi doyen. \q \v 5 Adamadiine bata bɔxɔ xɔnna raharamu. \q E mi Alaa sariyane suxi, \q e yi a tɔnne beɲin. \q E bata habadan layirin kala \q e nun Ala tagi. \q \v 6 Nanara, Alaa dangan bata bɔxɔ xɔnna suxu, \q a muxune yi e yulubin yanginna sɔtɔ. \q A muxune ganma, \q e wuyaxi mi lu. \q \v 7 Manpa nɛnɛn bata xara, \q manpa binle yi lisi a ra. \q Naxanye bɔɲɛ yi sɛwaxi, \q ne wugama. \q \v 8 Sɛwan tanban xuine bata dan, \q ɲaxaɲaxa xuine bata ɲan, \q sɛwan bɔlɔn xuine bata dan. \q \v 9 Muxune mi fa manpaan minma sigini. \q Manpane bata xɔlɔ ayi \q e min muxune dɛ. \q \v 10 Taa rabeɲinxin bata kala. \q Banxine birin nagalixi, \q muxu yo mi fa nɔɛ soɛ. \q \v 11 Muxune gbelegbelema manpa feen na kirane xɔn. \q Sɛwan bata findi bɔɲɛ rafɔrɛn na. \q Ɲaxaɲaxan bata ɲan yamanani. \q \v 12 Banxi xɔnne nan tun fa luxi taani, \q taan so dɛɛn bata kala, \q a biraxin yi lu na. \q \v 13 A ligama na kii nin bɔxɔni siyane tagi, \q se wuyaxi mi luma, \q alo oliwi bogine na yelin malanɲɛ, \q alo manpa binle xɔri bolon waxatini. \s Dunuɲa muxune ɲaxanma \q \v 14 Naxanye luxi e nii ra, \q ne e xuini tema, \q e sɔnxɔ sɛwani e Alatalaa binyen nali. \q E gbelegbelema ɲaxaɲaxani keli sogegododen binni. \q \v 15 E naxa, \q “Sogeteden binna yamanane, \q ɛ Alatala binya! \q Ɛ Alatala xinla tantun \q fɔxɔ ige tagi bɔxɔne yi, \q Isirayilaa Ala!” \q \v 16 Nxu bɛti xuine mɛma nɛn bɔxɔn danne birin yi: \q “Binyena Ala tinxinxin xa!” \q Koni n tan naxa, \q “N bata lɔ ayi, n bata lɔ ayi, \q gbalona n xa! \q Yanfantenne yanfan soma! \q Yanfana! \q Yanfantenne yanfan soma!” \q \v 17 Gaxun nun yili gbeen nun luti ratixine \q ɛ tan bɔxɔ xɔnna muxune yɛɛ ra. \q \v 18 Naxan na a gi gbelegbele xuiin bun gaxuni, \q na yi sin yinla ra. \q Xa naxan te yinla ra, \q na yi a suxu lutin na. \q Kore xɔnna dɛɛne birin nabima nɛn \q tulen yi fa, \q bɔxɔ xɔnna bunne birin yi xuruxurun. \q \v 19 Bɔxɔ xɔnni bɔma nɛn, \q a xuya ayi, a yolon, \q bɔxɔn bata yimaxa fefe! \q \v 20 Bɔxɔn dingenma ayi nɛn \q alo dɔlɔ minna, \q a tintin alo gagen foye gbeen bun. \q A bira a Ala matandine goronna bun \q a mi fa nɔɛ kelɛ. \q \v 21 Na lɔxɔni, \q Alatala sɛnbɛma ganla saranma e kɛwanle ra nɛn \q naxanye bɔxɔn nun kuyen lan tagini \q e nun bɔxɔ xɔnni ito mangane. \q \v 22 E malanma nɛn yili gbeen na \q alo kasorasane. \q E balan kasoon na. \q Waxati xunkuye na dangu, \q e fa e dɛntɛgɛ. \q \v 23 Kiken nun sogen yagima nɛn. \q Amasɔtɔ Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna \q findima nɛn mangan na Yerusalɛn yi, \q Siyon geyaan fari. \q A binyen yi makɛnɛn taan fonne birin yɛtagi. \c 25 \s Wali faɲi kolon bɛtina \q \v 1 Alatala! N ma Ala ni i ra! \q N ni i tantunma nɛn, \q n yi i xinla binya. \q I bata i ya kabanako feene rakamali, \q i naxanye ragidixi i ya tinxinyani \q xabu to mi na ra. \q \v 2 I bata taan lu \q alo gɛmɛ malanxine, \q i bata taa makantanxin findi taa xɔnna ra. \q Taa mi fa xɔɲɛne taa fangamaan na, \q a mi fa tima sɔnɔn. \q \v 3 Nanara, yama sɛnbɛmane i binyama nɛn \q siya gbalotɔne taane yi gaxu i yɛɛ ra. \q \v 4 Luxunden nan i tan na yiigelitɔne xa, \q sɛnbɛtarene luxundena \q e na bira lanbaranni, \q e nun yigiyadena tule gbeen bun, \q e nun nininna soge xɔlɛn bun. \q Muxu ɲaxine xɔlɔn luxi nɛn \q alo tule foye gbeen na dɔxɔ sansanni, \q \v 5 alo sogen wuyenna tonbonna ma. \q I xɔɲɛne sɔnxɔ xuiin danma, \q alo kundaan nininna wuyenni suxuma kii naxan yi, \q i gbalotɔne nɔ sɔtɔ sigin danma na kii nin. \s Sɛwa bandena siyane birin xa \q \v 6 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna ɲaxaɲaxani tɔnma geyani ito fari, \q a lu alo sube turaxi donna \q nun manpa faɲi minna, \q suben nun manpa fisamantenne yɛtɛna. \q \v 7 Geyani ito fari, \q a sunu dugin bama nɛn \q yamanane muxune birin yɛtagin xun na, \q e nun kasangenna naxan siyane birin ma. \q \v 8 A sayaan halagima nɛn habadan! \q Marigina Alatala yi muxune birin yɛɛgen fitan e yɛtagi. \q A yi yagin ba a yamani bɔxɔn yiren birin yi. \q Alatala nan na falaxi. \s Moyaba yamanan kalana fe \q \v 9 Na lɔxɔni, e a falama nɛn, \q e naxa, “En ma Ala ni i ra! \q En na en xaxili tixi a tan nan na, \q a yi en nakisi! \q Alatala ni i ra! \q En xaxili tixi a tan nan na. \q En ɲaxan, \q en sɛwa a marakisina fe ra!” \q \v 10 Alatala bata a yengi lu geyani ito xɔn! \q Anu, Moyaba yamanan bata kala \q alo sɛxɛn naxan yibodonxi ɲɛɲɛ yinla ra. \q \v 11 Mɛn kaane yiine yitexi \q alo muxun naxan a bama igeni. \q Koni hali e to kataxi, \q Marigina e ragodoma nɛn e wasoni. \q \v 12 Moyaba kaane, \q Marigina ɛ yamanan makantan yinne rabirama nɛn, \q a e rabirama nɛn bɔxɔni, \q a yi e findi burunburunna ra. \c 26 \s Ala tantun bɛtina \p \v 1 Na lɔxɔni, Yuda yamanan muxune bɛtin bama nɛn, e naxa, \q “Nxu bata taa makantanxi faɲin sɔtɔ. \q Ala bata a rabilin marakisin na \q alo yinna \q a xa nxu makantan. \q \v 2 Ɛ taan so dɛɛne rabi, \q yama tinxinxin xa so \q naxanye luxi tɔgɔndiyani. \q \v 3 Naxanye yugon fan, \q i tan Ala nan bɔɲɛ xunbeli kɛndɛn nagidima ne ma, \q amasɔtɔ e yigi saxi i tan nin. \q \v 4 Ɛ yigi sa Alatala yi habadan, \q bayo Alatala nan ɛ habadan kantan fanyen na, \q ɛ Alatala. \q \v 5 Muxun naxanye dɔxi yire matexini, \q a ne ragodoma nɛn, \q a yi e taa matexin kala, \q a yi a halagi bɔxɔ xɔnna ma, \q a a findi burunburunna ra. \q \v 6 Sɛnbɛtarene a yibodonma nɛn, \q a lu yiigelitɔne san tidene bun.” \b \q \v 7 Tinxin muxuna kiraan tinxin nɛn. \q I tan Ala faɲin kiraan malaxunma nɛn tinxin muxun xa. \q \v 8 Alatala, nxu xaxili tixi i tan nan na \q i ya kiti saxine kiraan xɔn ma. \q Nxu niin makoon naxan ma, \q nxu lu i xinla falɛ, \q nxu lu nxu mirɛ i ma. \q \v 9 I xɔnla n niin yɛtɛɛn suxuma kɔɛɛn na, \q n ni i fenma n sɔndɔmɛn birin na. \q I na kiti kɛndɛn sa bɔxɔni \q dunuɲa muxune yi tinxinyaan kolon. \q \v 10 Xa i hinan muxu ɲaxine ra, \q e mi tinxinyaan kolonɲɛ. \q Hali yamana faɲini, \q e tinxintareyaan nan nabama, \q e mi Alatalaa gboon toma. \b \q \v 11 Alatala, i yiini texi e xili ma, \q koni e mi a toma. \q Anu, e i ya xanuntenya gbeen toma nɛn \q i ya yamaan xa, e yi yagi. \q Tɛɛn naxan i yaxune raxɔrima, \q na xa e gan. \q \v 12 Alatala i bɔɲɛ xunbenla fima nxu ma, \q i tan nan nxɔ feene birin nakamalima nxu xa. \q \v 13 Alatala, nxɔ Ala, \q kari gbɛtɛne nxu nɔ nɛn, \q naxanye mi findixi i tan na, \q koni nxu i tan nan keden pe xili binyama. \q \v 14 Ne bata faxa, \q e mi fa xɛtɛma sɔnɔn. \q E bata findi yiyane ra, \q e mi fa kelima sɔnɔn. \q I bata e kɛwanle saran e ra, \q i yi e halagi, \q i yi e funfun birin naxɔri. \q \v 15 Alatala, i bata nxɔ bɔxɔn fari sa, \q i bata a fari sa. \q I bata i ya binyen mayita, \q i yi yamanan danne masiga. \b \q \v 16 Alatala, muxune e yɛɛ rafindima i tan nan ma tɔrɔni. \q I na e xuru mantɔrɔni, \q e yi xɛtɛ i xandɛ e dɛ bun. \q \v 17 Alatala, nxu lu nɛn i yɛtagi, \q alo ɲaxanla nɛma wugama sɔxɔlɛni tinna ma. \q \v 18 Nxu fan na sɔxɔlɛn sifan sɔtɔxi nɛn, \q nxu wuga, \q koni nxu foyen nan tun barixi. \q Nxu mi kisin fixi bɔxɔ xɔnna ma \q nxu mi muxu nɛnɛne raminixi dunuɲa yi. \s Faxa muxune kelima nɛn \q \v 19 Ɛ faxa muxune niin birama e yi nɛn, \q e yi keli. \q Ɛ tan naxanye saxi burunburunni, \q ɛ xulun, ɛ sɔnxɔ sɛwani. \q Marigina, i xiila rafama bɔxɔn ma \q alo kɛnɛnna, \q faxa muxune yi keli gaburun na. \q \v 20 N ma yamana, ɛ so ɛ konni, \q ɛ dɛɛn balan ɛ fɔxɔ ra. \q Ɛ luxun waxatidi, \q han Alaa xɔlɔn yi dangu. \q \v 21 Amasɔtɔ Alatala nan minima a dɔxɔdeni \q a yi bɔxɔn muxune hakɛne saran e ra. \q Bɔxɔ xɔnna muxu faxaxine wunla makɛnɛnma nɛn, \q a yi ba muxune wunla luxunɲɛ \q naxanye faxaxi a fari. \c 27 \s Nɔ sɔtɔna ige yi sube ɲaxin fari \q \v 1 Na lɔxɔni, Alatala a silanfan wure xɔdɛxɛn tongoma nɛn \q naxan gbo, a sɛnbɛn gbo, \q a yi keli ige yi sube ɲaxin xili ma \q ige yi sube ɲaxina, \q saɲin naxan a gima, \q ige yi sube ɲaxina, \q saɲi tinxintarena. \q A yi fɔxɔ ige yi ninginanga gbeen faxa. \s Marigin nun a nakɔna fe \q \v 2 Ɛ manpa bili nakɔɔn matɔxɔma nɛn sigini \q na lɔxɔni, \q naxan bogiye ɲaxun han! \q \v 3 “N tan, Alatala, \q n tan nan manpa bili nakɔni ito kantan muxun na. \q N na a ige sama nɛn waxatin birin, \q n yi a kantan kɔɛɛn nun yanyin na \q alogo muxu yo nama fe ɲaxin liga a ra. \q \v 4 N mi fa xɔlɔxi a ma. \q Koni xa n tansinne nun ɲanle li na, \q n na e yɛngɛma nɛn, \q n yi e gan. \q \v 5 Koni xa naxan a yigiyaden fen n tan yi, \q na kanna xa bɔɲɛ xunbenla raso nxu nun a tan tagi, \q a xa bɔɲɛ xunbenla yatin naso nxu nun a tan tagi!” \s Ala fama nɛn a yamaan mafeludeni \q \v 6 Waxati famatɔne yi, \q Yaxubaa yamana a salenne raminima nɛn, \q Isirayila bɔnsɔnna yi a sonle nun a fugene ramini. \q A dunuɲa rafe a bogine ra. \q \v 7 Ala a yamaan bɔnbɔxi nɛn ba, \q alo a e bɔnbɔ muxune bɔnbɔxi kii naxan yi? \q A a yamaan faxaxi nɛn ba \q alo a na kanne faxa kii naxan yi \q naxanye yi e faxama nun? \q \v 8 Ɛn-ɛn de, koni a e makitixi nɛn \q a yi e kedi, \q a siga e ra konyiyani. \q A e kedi a kala ti foyen nan na, \q alo sogeteden foye gbeena. \b \q \v 9 Yaxuba bɔnsɔnna hakɛn mafeluma ikii nin, \q ito nan Isirayila bɔnsɔnna yulubi xafarin mayitama: \q e na e kide saraxa gandene birin findi burunburunna ra, \q e Asera kide gbindonne nun wusulan gandene ba tixi. \b \q \v 10 Muxu yo mi fa luma taa makantanxini. \q A luma nɛn nabeɲinxi \q alo tonbonna. \q Ɲinge diine yi fa e dɛ madondeni a yi, \q e yi na findi e matabuden na. \q E yi a wudi ɲingine madon. \q \v 11 Wudi yiine na xara, \q e girama nɛn, \q ɲaxanle yi e gan. \q Amasɔtɔ yama xaxilitaren nan ito ra. \q Nanara, \q e da mangan mi fa kininkininma e ma. \q Ala naxan e daxi, \q na mi hinanma e ra. \s Isirayila suxu muxune xɛtɛ fena \q \v 12 Na lɔxɔni, \q Alatala a sansi xabaxine bɔnbɔma nɛn \q keli Efirati baan ma \q han sa dɔxɔ Misiran xuden na, \q ɛ birin yi malan keden keden yɛɛn ma, \q ɛ tan Isirayila kaane. \q \v 13 Na lɔxɔni, \q xɔta xui gbeen minima nɛn. \q Muxun naxanye lɔxi ayi Asiriya yamanani, \q e nun naxanye kedi Misiran yi, \q ne birin fama nɛn, \q e fa Alatala batu geya sariɲanxin fari Yerusalɛn yi. \c 28 \s Gbalon Samari kaane xili ma \q \v 1 Gbalon Samari taan xa, \q naxan maligaxi manga kɔmɔtin na \q naxan findixi Efirami yamanan dɔlɔ minne xunna kenla ra, \q naxanye nɔrɔn luxi \q alo se fugen yolonmatɔna, \q taan naxan mɛrɛmɛrɛ ɲingixin xun ma, \q dɔlɔn bata naxan muxuye kala. \q \v 2 A mato, \q Marigina walikɛ sɛnbɛmaan fama nɛn, \q alo balabalan kɛsɛne foye gbeeni \q alo tulen foye kala tiin naxan fama fufaan na \q a yi taan nagodo bɔxɔni a fangani. \q \v 3 Taan naxan luxi \q alo mangaya kɔmɔtina, \q naxan findixi Efirami dɔlɔ minne xunna kenla ra, \q na yibodonma nɛn. \q \v 4 Taan naxan nɔrɔn luxi \q alo fugen yolonmatɔna \q naxan tixi mɛrɛmɛrɛ ɲingixin xun ma, \q na luma nɛn \q alo xɔdɛ bogi singen naxan mɔma \q benun se xaba waxatin xa a li. \q Muxu yo na a to, \q na kanna a bama nɛn kedenna, \q a yi a don sa! \b \q \v 5 Na lɔxɔni, \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna nan findima manga kɔmɔtin na a yamaan muxu dɔnxɛne xa \q naxanye na lu e nii ra, \q alo mangaya taxamaseri nɔrɔxina. \q \v 6 A xaxinla fima nɛn kitisane ma \q alogo e xa kiti kɛndɛn sa. \q A yi fangan fi muxune ma \q naxanye yaxune kedima taan so dɛɛn na. \s Dɔlɔ minne yi Nabi Esayi magele \q \v 7 Hali e saraxaraline nun e nabine tantanma dɔlɔn xɔn. \q Manpaan bata e xunna firifiri. \q Manpaan bata e ratantan. \q Dɔlɔn bata e xaxinli fu, \q manpaan yi e xunna firifiri. \q E nɛma fe toon tima alo xiyena, \q e tantanma, \q e nɛma kitin sɛ, \q e a feni fu. \q \v 8 E tabanle birin nafexi e baxunna ra, \q e yiren birin xɔsixi. \b \q \v 9 Na dɔlɔ minne maxɔdinna tima, e naxa, \q “Esayi ito waxi nde xaran feyi? \q A a falane yɛbama nde xa? \q Diidin naxanye baxi xiɲɛn na ba? \q Dii futen naxanye dɛɛn baxi badeni xiɲɛn na ba? \q \v 10 Bayo a naxa, \q ‘Tɔnne tɔnne fari, \q tɔnne tɔnne fari. \q Sɔnne sɔnne fari, \q sɔnne sɔnne fari. \q Ndee be, ndee na.’ ” \q \v 11 Awa, nayi, Ala fa falan tima yamani ito xa \q xɔɲɛne falane nun xui gbɛtɛne nan xɔn, \q e mi naxanye famuma. \q \v 12 Anu, a bata yi a fala e xa nun, a naxa, \q “Matabuden nan be ra, \q xa naxan xadanxi, \q na xa fa a matabu be. \q Bɔɲɛ xunbeli yiren nan be ra.” \q Koni e tondixi e tuli matiyɛ. \q \v 13 Nayi, Alatala falan tima e xa na kii nin yati, a naxa, \q “Tɔnne tɔnne fari, \q tɔnne tɔnne fari. \q Sɔnne sɔnne fari, \q sɔnne sɔnne fari. \q Ndee be, ndee na,” \q alogo e nɛma sigan tiyɛ, \q e xa bira e xanbiramaan na, \q e maxɔlɔ, \q e yi e suxu lutin na, \q e sa kasoon na. \s Marigin yi banxin bɛtɛn sa Yerusalɛn yi \q \v 14 Ɛ tan magele tiin naxanye Yerusalɛn yamaan xunna, \q ɛ tuli mati Alatalaa falan na! \q \v 15 Ɛ a falama, ɛ naxa, \q “Nxu bata layirin xidi nxu nun sayaan tagi, \q nxu bata lanna raso nxu nun laxira tagi. \q Xa gbalon fa, \q a mi nxu konna lima, \q amasɔtɔ nxu bata wulene findi nxu yigiyaden na, \q nxu yi mayifu falane findi nxu luxunden na.” \q \v 16 Nanara, Marigina Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “N bata gɛmɛna nde dɔxɔ Siyon taani \q alo banxin tongon gɛmɛ faɲi yɛbaxina. \q Naxan na dɛnkɛlɛya a ma, \q na mi yimaxɛ mumɛ!” \q \v 17 N kiti kɛndɛn nun tinxinyaan findima \q n ma banxin ti se tinxinxine nan na, \q koni balabalan kɛsɛne ɛ yigiyaden makɔma nɛn, \q ɛ wulene, \q igen yi sa ɛ luxunden xun ma. \q \v 18 Layirin naxan ɛ nun sayaan tagi, \q na yi kala. \q Lanna naxan ɛ nun laxira tagi, \q na mi fa luma na. \q Gbalon na fa waxatin naxan yi, \q a yi ɛ halagi. \q \v 19 A na fa waxati yo yi, \q a ɛ xalɛ a yii, \q bayo a danguma nɛn xɔtɔnna nun yanyin nun kɔɛɛn na. \q Gaxun nan tun a ra, \q a xuiin bunna na famu waxatin naxan yi. \q \v 20 Saden xurunma ayi nɛn saden na, \q bitinganna yi dungi ayi mafelenna ra. \b \q \v 21 Alatala mɔn kelima nɛn \q alo a liga kii naxan yi Perasimi geyaan fari. \q A bɔɲɛn tema nɛn \q alo a liga kii naxan yi Gabayon lanbanni,\f + \fr 28.21\fr* Dawuda Filisitine nɔ nɛn yɛngɛni Ala sɛnbɛn xɔn \fk Perasimi\fk* geyaan fari e nun \fk Gabayon\fk* yi. Na feen sɛbɛxi Samuyɛli Firinden 5.20 kui.\f* \q alogo a xa a wanle rakamali \q naxanye makabɛ, \q a kɛwali magaxuxine. \q \v 22 Awa iki, ɛ magelen dan. \q Xanamu, ɛ xidi yɔlɔnxɔnne mɔn gbɛtɛnma nɛn ɛ yi. \q Marigina Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna na nan falaxi n xa, \q a bata a ragidi a xa yamanan birin halagi. \s Xɛɛ bi feen sandane \q \v 23 Ɛ tuli mati n xuiin na. \q Ɛ xaxili lu n ma falane xɔn. \q \v 24 Xɛɛ biin na wa sansiin si feni, \q a luun bɔxɔn biin nan tun fari waxatin birin yi ba? \q A luma a bɔxɔn nawalɛ nɛn ba, \q a buxa dan mi naxan na? \q \v 25 Koni a na yelin a bɔxɔni tɔnɲɛ waxatin naxan yi, \q a mi sabi dɛ daxine xan sima na xanbi ra ba? \q A mi sabi seene siyɛ ba \q e nun sorontonna? \q A mi maala nun fundenna wolɛ e xɛɛne yi ba, \q a sansi gbɛtɛye si xɛɛn dɛ? \q \v 26 A Ala nan na tagi raba kiin yitaxi a ra, \q a yi a xaran a liga kiin ma. \b \q \v 27 Sabidɛ daxine mi bodonma ɲingen xɛɛ ra bɔnbɔ seen na, \q muxu yo mi wontoron sanne radanguɛ \q sabi se xun xurine fari e bɔnbɔ seen na, \q koni ndee bɔnbɔma gbelemɛn nan na, \q muxune yi nde bodon. \q \v 28 Fɔ sansi kɛsɛne xa din nɛn e findi fuɲin na \q benun burun xa sɔtɔ. \q Nayi, muxun mi luma a bɔnbɛ han habadan. \q Hali e wontoron nun a bandun soone radangu a fari, \q na mi a kɛsɛne findɛ a fuɲin na. \q \v 29 Na feene fataxi Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna nan na, \q kabanako kawandi tiin naxan ma fe kolonna gbo han! \c 29 \s Tɔrɔn nun yigin Yerusalɛn xa \q \v 1 Gbalona Ariyele taan xa, Ariyele!\f + \fr 29.1\fr* \fk Ariyele\fk* findixi Yerusalɛn taan xili gbɛtɛ nan na be. Dawuda Yerusalɛn taan yɛngɛ feen sɛbɛxi Samuyɛli firinden 5.6-9 kui.\f* \q Manga Dawudaa ganla taan naxan nabilin yɛngɛni! \q Ɛ sanle birin nabama e kiini ɲɛɛ yo ɲɛɛ, \q \v 2 koni n na Ariyele taan yɛngɛma nɛn. \q Ɛ wugama nɛn, ɛ sunu, \q ɛ taan yi lu n xa \q alo saraxan ganma dɛnaxan fari. \q \v 3 N nan n ma ganla tima nɛn ɛ taan nabilinni. \q N yi ɛ mini kiraan bolon ɛ ma yɛngɛ so seene ra. \q N yi yire makantanxine yitɔn ɛ xili ma. \q \v 4 Ɛ fe yigodoma nɛn han a lu \q alo ɛ xuiin kelima bɔxɔn nan bun ma. \q Ɛ xuiin yi xurun mini burunburunni. \q Ɛ xuiin luma minɛ nɛn bɔxɔni, \q alo barinne ɲunuɲunun xuiin bɛndɛn bun. \b \q \v 5 Ɛ yaxu yamaan luma nɛn \q alo xubena, \q ɛ tɔrɔ muxune ganla luma nɛn \q alo foyen sɛxɛn naxan xalima. \q Sanɲa ma kedenni, mafurɛn, \q \v 6 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna fama i malideni \q galan xuiin nun bɔxɔ xuruxurunna nun xui gbeen \q nun kala ti foyen nun tule foye gbeen \q nun halagi ti tɛɛ dɛgɛ gbeen nin. \q \v 7 Ariyele kaane, \q yamanan naxanye ganle ɛ yɛngɛma, \q ne danguma nɛn alo xiyena. \q Naxanye birin yi fuma ɛ ma \q e ɛ taan nabilin yɛngɛni, \q ne ɲanma nɛn \q alo xiyen kɔɛɛn na. \q \v 8 Kamɛn muxun naxan ma, \q na xiye sama nɛn, a dɛgema, \q koni a na xulun, \q a lima nɛn, \q kamɛn mɔn a ma. \q Min xɔnla muxun naxan ma, \q na xiye sama nɛn, a minma, \q koni a na xulun, \q a a li, a kɔɛ yinla raxaraxi, \q a fanga mi na. \q A ligama na kii nin yamanane muxune xa \q naxanye Siyon geyaan yɛngɛma. \s Yamaan mi xaxili sɔtɔxi \q \v 9 Ɛ kabɛ, ɛ ɛ dundu! \q Ɛ findi danxutɔne ra, \q ɛ nama seen to. \q Ɛ xunna xa firifiri, \q koni hali ɛ mi manpaan min. \q Ɛ dingenɲɛ ayi siga tideni, \q koni hali a mi findi dɔlɔn funfun na. \q \v 10 Amasɔtɔ Alatala bata ɛ xaxinli fu, \q a mi tinxi ɛ nabine xa fe toon ti, \q a dugin so ɛ fe toone xun na. \p \v 11 Fe makɛnɛnxini itoe birin bata lu ɛ tan xa alo fala sɛbɛxine kɛdi mafilinxini, naxan balanxi taxamasenna ra. Ɛ a so muxu xaranxina nde yii, ɛ yi a fala a xa, ɛ naxa, “Ito xaran nxu xa yandi.” A ɛ yabima nɛn, a naxa, “N mi nɔɛ a xaranɲɛ, kɛdin balanxin na ra.” \v 12 Hanma ɛ xa a so xarantarena nde yii, ɛ naxa, “Ito xaran nxu xa yandi!” A ɛ yabima nɛn, a naxa, “N mi nɔɛ sɛbɛnla xaranɲɛ!” \p \v 13 Marigin naxa, \q “Yamani ito maso n na e falane xɔn. \q E n binyama e dɛɛn nin, \q koni e bɔɲɛn makuya n na pon! \q Binyen naxan e yi lan n ma, \q na fataxi adamadiine yamari xaranxine nan gbansan na! \q \v 14 Nanara, n mɔn luma nɛn yamani ito ratɛrɛnɛ kabanako feene ra. \q E fe kolonne fe kolonna tununma nɛn, \q e xaxilimane xaxinla yi lɔ ayi.” \b \q \v 15 Gbalon na kanne xa \q naxanye kata gbeen tima \q alogo e xa e fe yitɔnxine luxun Alatala ma wundoni. \q E wanle kɛma dimini, \q e yi a fala, e naxa, \q “Nde nɔɛ en toɛ? \q Nde en ma fe kolonɲɛ?” \q \v 16 Anu, ɛ bata tantan fefe! \q Nde fɛɲɛ rafalan yatɛ fɛɲɛ bɛndɛn na? \q Muxun yii fɔxɔna a falɛ a rafala muxun ma ba, \q a naxa, “I tan mi n nafalaxi”? \q Fɛɲɛna a falɛ fɛɲɛ rafalan ma ba, \q a naxa, “I mi sese kolon”? \s Ala a yamaan kiin masarama nɛn \q \v 17 Benun waxatidi, \q Liban fɔtɔnna findima nɛn bogise wudi bili nakɔɔn na, \q na bogise wudi bili nakɔne yi lu alo fɔtɔnna. \q \v 18 Na lɔxɔni, \q naxan sɛbɛxi kɛdin kui, \q tuli xɔrine na mɛma nɛn. \q Danxutɔne yi mini dimi gbeeni, \q e yi seen to. \q \v 19 Tɔrɔ muxune sɛwa gbeen sɔtɔma nɛn Alatala yi, \q yiigelitɔne yi ɲaxan Isirayilaa Ala Sariɲanxini. \q \v 20 Amasɔtɔ gbalotɔne tununma nɛn, \q magele tiine yi lɔ ayi. \q Naxanye katama hakɛn ligadeni bonne ra, \q ne halagima nɛn, \q \v 21 naxanye wulen sama muxune xun ma kitisadeni, \q e yi lutin nati muxune yɛɛ ra kitini, \q e yoo kanna tɔɲɛgɛ. \p \v 22 Nanara, Alatala naxan Iburahima xunba, \q na ito nan falaxi Yaxubaa yamaan xa, a naxa, \q “Yaxuba bɔnsɔnna mi fa rayarabima, \q a mi fa yagima sɔnɔn. \q \v 23 Amasɔtɔ e tan nun e diine n kɛwanle toma nɛn, \q e yi n xili sariɲanxin binya, \q e yi n tan Yaxubaa Ala Sariɲanxina sariɲanna kolon, \q e gaxu n yɛɛ ra, n tan Isirayilaa Ala. \q \v 24 Naxanye yi lɔxi ayi e miriyane xɔn, \q ne xaxinla sɔtɔma nɛn, \q matandi tiine yi xaranna sɔtɔ.” \c 30 \s Isirayila kaane nama e yigi sa Misiran kaane yi \q \v 1 Alatalaa falan ni ito ra, a naxa, \q “Gbalona ɛ tan dii murutɛxine xa! \q Ɛ feene yitɔnma \q naxanye mi kelixi n tan ma. \q Ɛ layirine xidima \q naxanye mi fataxi n ma Nii Sariɲanxin na. \q Ɛ yulubine sama e bode fari. \q \v 2 Ɛ sigama Misiran yamanani, \q koni ɛ mi n maxɔdinma. \q A xɔnla ɛ ma Misiran mangan xa ɛ kantan, \q ɛ yi yigiyaden fen Misiran sɛnbɛn bun alo nininna! \q \v 3 Koni Misiran Mangana makantanna findima ɛ xa yagin nan na. \q Ɛ yigiyaden naxan fenma Misiran kaane fɛma \q na yi ɛ yigin kala. \q \v 4 Kuntigine bata sa Soyan taan li, \q xɛrane bata Xanɛsi taan li. \q \v 5 Koni e birin nayagima nɛn \q bayo na yamanan tɔnɔ yo mi e ma. \q Misiran kaane mi ɛ malima, \q e mi munanfan yo fima ɛ ma. \q E yagin nun yarabin nan tun nalima ɛ ma.” \s Isirayila xɛrane Misiran yi \q \v 6 Waliyiya falana subene xili ma Negewi tonbonni: \q E xɛrane danguma gbalo yiren nun tɔrɔ yiren nin \q yata xɛmɛne nun yata gilɛne dɛnaxan yi, \q e nun fɔdɔgɔne nun saɲi ɲaxin naxanye tuganma. \q E nafunle maxalima sofanle nan fari \q e nun e sɔtɔ seene ɲɔgɔmɛne fari, \q sanbane nan ne ra na yamanan xa \q naxan tɔnɔ mi na. \q \v 7 E sigama Misiran yi \q naxan ma maliin findima fe fuun na, \q sese mi a ra! \q Nanara, n na a xili bama Ninginanga Narixina. \s Marakolonna lan waxati famatɔna fe ma \q \v 8 Marigin yi a fala Esayi xa, a naxa, \q “Iki, feni itoe sɛbɛ kɛdina nde kui \q Yerusalɛn kaane yɛtagi e nun walaxan fari \q alogo a xa lu na waxati famatɔne yi \q habadan han habadan.” \q \v 9 Yama murutɛxin nan ito ra, \q diidi wule falane, \q diidin naxanye tondima Alatala sariyan namɛ. \q \v 10 E a falama fe toone xa, e naxa, \q “Ɛ nama fa fe toon ti sɔnɔn!” \q E a falama nabine xa, e naxa, \q “Ɛ nama ɲɔndin makɛnɛn nxu xa! \q Ɛ fe faɲin nan ma fe fala nxu xa. \q Ɛ nxu rafan feene fala nxu xa, \q hali a findi wulen na. \q \v 11 Ɛ keli kira faɲin xɔn, \q ɛ a beɲin. \q Ɛ ba Isirayilaa Ala Sariɲanxina fe yɛbɛ nxu xa!” \b \q \v 12 Nanara, Isirayilaa Ala Sariɲanxina ito nan falaxi, a naxa, \q “Ɛ to ɛ mɛma n ma falane ra \q ɛ yi ɛ yigi sa ɛ muxu ɲaxankata feene \q nun ɛ muxu mayanfa feene yi, \q \v 13 nayi, na hakɛn luma ɛ xa nɛn \q alo taan makantan yin matexin na bɔ fɔlɔ! \q Mɛnna na tintin, \q a birama nɛn sa! \q \v 14 A yibɔma nɛn a xunxurin na \q alo fɛɲɛ goronna, \q a yensenɲɛ ayi kininkinintareyani, \q hali a dungi xungbena a mi toɛ a dungine yɛ \q naxan findɛ tɛɛ kɔ seen na \q hanma ige sɛgɛ sena.” \s Yigi sana Ala yi \q \v 15 Marigina Alatala Isirayilaa Ala Sariɲanxin naxa, \q “Ɛ na ɛ xun xɛtɛ n ma, \q ɛ raxara, ɛ kisin sɔtɔma na nin. \q Ɛ na ɛ sabari, ɛ yigi sa n yi, \q ɛ sɛnbɛn sɔtɔma na nin.” \q Koni na xɔli mi ɛ ma. \q \v 16 Ɛ a falama, ɛ naxa, \q “Nxu nxu gima nɛn soone fari!” \q Nayi, ɛ ɛ gima nɛn yati! \q Ɛ naxa, “Nxu nxu gima nɛn soo xulumɛne fari!” \q Nanara, ɛ sagatan muxune fan xulunma ayi nɛn kati! \q \v 17 Ɛ muxu wuli kedenna e gima nɛn ɛ yaxun muxu kedenna bun, \q yaxun muxu suulun pe na e kɔnkɔ ɛ ma, \q ɛ birin ɛ gima nɛn. \q Naxanye na lu ɛ tagi, \q ne luma nɛn kedenyani \q alo taxamaseri dugin wudi kuyen ɲɔɛ ra geyaan xuntagi. \s Marakisi waxatina \q \v 18 Anu, Alatala ɛ mamɛma \q alogo a xa hinan ɛ ra, \q a kelima nɛn a yi a kininkininna yita ɛ ra. \q Ala naxan kiti kɛndɛn sama, \q na nan Alatala ra. \q Sɛwan na kanne xa \q naxanye e xaxili tima a ra. \q \v 19 Ɛ tan Siyon kaane, \q ɛ tan naxanye dɔxi Yerusalɛn yi, \q ɛ mi fa wugama sɔnɔn! \q Ɛ na ɛ xui ramini a ma, \q a hinanma ɛ ra nɛn han! \q A na ɛ xuiin mɛ tun, \q a ɛ yabima nɛn. \q \v 20 Marigin tɔrɔyaan nun mayigbɛtɛnna ragidi nɛn ɛ ma \q ɛ donseen nun ɛ min igen na. \q Koni ɛ karamɔxɔ mi fa a luxunma ɛ ma, \q ɛ a toma nɛn ɛ yɛɛn na. \q \v 21 I na siga yiifanna ma hanma kɔmɛnna, \q i fala xuiin mɛma nɛn i xanbi ra, a naxa, \q “Kiraan ni ito ra, siga a xɔn!” \b \q \v 22 Ɛ suxure gbeti daxine nun a xɛma daxine \q yatɛma nɛn se haramuxine ra, \q e woli ayi alo ɲamana, \q i yi a fala e ma, i naxa, “Xɔsina.” \q \v 23 Nayi, Ala tulen nafama nɛn i ya sansi sixine ma, \q bɔxɔn yi balo faɲi gbeen fi i ma. \q Na lɔxɔni, \q i ya xuruseene sa e dɛ madonma nɛn \q xuruse rabade gbeene yi. \q \v 24 Ɲingene nun sofanla naxanye xɛɛn bima, \q ne yi balo ɲaxumɛn don \q fɔxɔn saxi naxan yi \q naxan sama e bun se kɔ seen nun sansi yife seen na. \q \v 25 Faxa gbeen tima lɔxɔn naxan yi, \q taan makantan sangansone na bira waxatin naxan yi, \q folone nun xudene rafema nɛn \q geya gbeene nun yire matexine birin yi. \q \v 26 Kiken dɛgɛma nɛn \q alo sogena na lɔxɔni, \q sogen dɛgɛn yi gbo ayi dɔxɔ solofere \q dangu a ki fonna ra. \q Na lɔxɔni, \q Alatala a muxune maxɔlɔdene dandanma nɛn, \q a yi e fure dɛɛne yiyalan, \q a tan yɛtɛɛn naxanye maxɔlɔ. \s Ala Asiriya yɛngɛma nɛn \q \v 27 A mato, Alatala sɛnbɛn fama sa keli wulani, \q a fama xɔlɔ gbeen nun ɲaxankatan nan na, \q a fitinaxin yi falan ti \q alo tɛɛn naxan halagin tima. \q \v 28 A nii raxinla luxi nɛn \q alo baan na walanɲɛ ayi \q naxan bɔxɔnma a ma \q a te han muxun kɔɛɛn bun. \q Nayi, a siyane yimaxama nɛn a halagi ti segedenna ra. \q A yi karafen bira xɔɲɛ yamane dɛni, \q naxan e rasigama \q yireni dɛnaxan xɔli mi e ma. \b \q \v 29 Ɛ tan Yerusalɛn kaane, \q ɛ bɛtin bama nɛn \q alo sali lɔxɔn kɔɛna. \q Ɛ bɔɲɛn sɛwama nɛn \q alo muxune nɛma sigɛ xulen xuini Alatalaa geyaan fari, \q Isirayila kantan fanyena Ala. \q \v 30 Alatala a xui gbeen naminima nɛn \q a yi a sɛnbɛ gbeen makɛnɛn. \q A yi a xɔlɔ gbeen nagodo \q alo halagi ti tɛɛ gbeena, \q tule ige gbeen nun galanna nun balabalan kɛsɛne yi godo. \q \v 31 Asiriya kaane na Alatala xuiin mɛ, \q e xuruxurunma nɛn gaxuni a bosaan bun ma. \q \v 32 Alatala ne xuruma bosaan yɛɛn naxanye birin na, \q ne ligama tanbanna nun bɔlɔn xuiin nin, \q a nɛma e yɛngɛma a sɛnbɛni. \q \v 33 Tɛɛni tɔnxi xabu to mi na ra! \q A yitɔnxi mangan xili yi yili gbee tilinxin na, \q yege gbeen nun tɛɛ gbeen naxan na. \q Alatala nii raxinla nan minima \q alo dole tɛɛn xudena, \q a na tɛɛn nadɛgɛ. \c 31 \s Isirayila kaane nama e yigi sa Misiran kaane yi \q \v 1 Gbalon ne xa \q naxanye sigama Misiran yi maliin fendeni, \q naxanye xaxili tixi soone ra, \q naxanye e yigi sama yɛngɛ so wontorone yi, \q bayo e wuya, \q e nun soo ragine, \q bayo e sɛnbɛn gbo, \q koni e mi e yɛɛ rafindima Isirayilaa Ala Sariɲanxin ma, \q e mi Alatala fenma! \q \v 2 Anu, a tan fan fe kolon, \q a nɔɛ gbalon nafɛ nɛn. \q A mi a falan maxɛtɛma. \q A kelima nɛn muxu ɲaxine yamaan xili ma, \q hakɛ kanne mali muxune. \q \v 3 Misiran kaane findixi adamadiine nan na, \q Ala mi e ra. \q E soone mi findixi niin xan na, \q subene nan tun e ra. \q Alatala na a yiini te naxan xili ma, \q naxan na na kanna mali, \q na salaxunma nɛn, \q a fan naxan malima, \q na kanna yi bira, \q e firinna birin yi halagi e bode xɔn. \s Marigin Yerusalɛn kantanma nɛn \p \v 4 Alatala bata a fala n xa, a naxa, \q “N tan Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna godoma nɛn \q n yi yɛngɛn so Siyon geyaan fari \q e nun a yire matexine yi \q alo yatan wurundunma a se suxin ma kii naxan yi, \q alo yata sɛnbɛmaan na xuruseen suxu. \q Hali xuruse rabane birin keli a xili ma, \q a mi gaxuma e sɔnxɔ sɔnxɔn yɛɛ ra, \q hali e to wuya, \q a mi tunnaxɔlɔma a ma. \q \v 5 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna Yerusalɛn kantanma nɛn, \q alo xɔliin naxanye e firifirima e tɛɛn xun ma a kantandeni. \q A a kantanma nɛn, \q a yi a xunba. \q A a ratangama nɛn, \q a yi a xɔrɔya.” \q \v 6 Ɛ tan Isirayila kaane, \q ɛ xun xɛtɛ a ma, \q ɛ murutɛxi a tan naxan ma fefe! \q \v 7 Na lɔxɔni, \q ɛ birin ɛ mɛma nɛn ɛ suxure gbeti daxine \q nun a xɛma daxine ra, \q ɛ tan yulubitɔne yii fɔxɔne. \b \q \v 8 Asiriya kaane faxama nɛn silanfanna ra \q naxan mi findixi muxun gbeen na. \q Silanfanna naxan mi fataxi adamadi yo ra, \q na e raxɔrima nɛn. \q E gima nɛn silanfanna bun, \q e banxulanne yi findi konyine ra. \q \v 9 Naxan e kantanma, na gaxuxin yi a gi. \q E kuntigine gaxuma nɛn \q e na e yaxune taxamasenna to. \q Alatalaa falan nan na ra \q naxan ma tɛɛn dɛgɛma Siyon yi, \q sulun tɛɛn\f + \fr 31.9\fr* \fk Sulun tɛɛn\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Furu tɛɛna\fk*.”\f* naxan yii Yerusalɛn yi. \c 32 \s Mangaya tinxinxina \q \v 1 A mato, mangana nde mangayaan nabama nɛn tinxinni, \q kuntigine yi kuntigiyaan liga kiti kɛndɛn xɔn. \q \v 2 E muxune birin luma nɛn \q alo yigiyaden foyen bun \q alo luxunden kala ti foyen bun, \q alo igena kiraan tonbonni, \q alo gɛmɛ gbeen nininna bɔxɔ yixareni. \q \v 3 Yɛɛ kanne yɛɛne mi fa luma raxixi, \q tuli kanne yi e tuli mati. \q \v 4 Muxun naxanye xaxili mi dɔxi, \q ne xaxinla nun kolonna sɔtɔma nɛn, \q dɛ masuxune yi falan ti a tinxinni e dɛ mafuraxin na. \q \v 5 Nayi, a mi fa falama xaxilitarene ma a xaxilimane, \q fe ɲaxi rabane mi fa yatɛma muxu gbeene ra. \b \q \v 6 Amasɔtɔ xaxilitaren xaxilitareya falan nan tima. \q E hakɛ feene yitɔnma e bɔɲɛni, \q e lu Ala kolontareya wanle kɛ, \q e lu fala ɲaxine tiyɛ Alatala ma. \q E kamɛtɔne luma kamɛn na, \q min xɔnla naxan ma, \q e na kuma igeni. \q \v 7 Fe ɲaxi rabane wanle ɲaxu. \q E fe ɲaxine yitɔnma \q alogo e xa yiigelitɔne halagi wulene xɔn, \q hali yoon tɔrɔ muxune xa e kitini. \q \v 8 Koni muxu faɲine fe faɲine nan yitɔnma \q e yi lu e ɲɛnige faɲiyani. \s Marakolonna lan ɲaxanle ma \q \v 9 Ɛ tan ɲaxanla naxanye luxi xaxili sani, \q ɛ keli, ɛ tuli mati n na! \q Ɛ tan sungutunna naxanye xaxili ragidixi feu, \q ɛ tuli mati n ma falan na! \q \v 10 Benun ɲɛɛ keden e nun nde, \q ɛ tan naxanye xaxili ragidixi, \q ɛ yimaxama nɛn, \q bayo se bogi bolon daxine ɲanma nɛn, \q sansi xaba daxine yi dasa se xaba waxatini. \b \q \v 11 Nayi, ɛ gaxu, \q ɛ tan ɲaxanla naxanye xaxili sani, \q ɛ kɔntɔfili, ɛ tan sungutunna naxanye xaxili ragidixi. \q Ɛ dugine ba ɛ ma, \q ɛ yi kasa bɛnbɛli dugine xidi ɛ tagi sununi. \q \v 12 Ɛ kanken makudun, ɛ wuga \q xɛɛ tofaɲine nun manpa bili sabatixine fe ra, \q \v 13 e nun n ma yamana bɔxɔna, \q firin ɲali kanne nun tansinne bata sabati dɛnaxan yi. \q Ɛ wuga banxi faɲine fe ra \q sɛwan yi dɛnaxanye yi \q e nun sumunna yi taan naxan yi yɛyɛ. \q \v 14 Amasɔtɔ manga banxin nabeɲinma nɛn, \q taa yimaxaxini ito yigelima nɛn, \q a yire makantanxine nun sangansone yi findi \q banxi xɔnne ra han habadan, \q e nun burunna sofanle magidena, \q e nun xuruseene dɛ madondena, \q \v 15 han Alaa Nii Sariɲanxin yi godo nxu ma keli kore, \q tonbonna yi findi wudi bili nakɔɔn na, \q wudi bili nakɔɔn yi findi fɔtɔnna ra. \q \v 16 Nayi, kiti kɛndɛn luma nɛn tonbonni, \q tinxinna yi lu wudi bili nakɔni. \q \v 17 Tinxinyaan yi bɔɲɛ xunbenla raso. \q Tinxinyaan tɔnɔn yi findi sabarin nun makantanna ra habadan. \q \v 18 N ma yamaan dɔxɔma nɛn bɔɲɛ xunbeli yireni, \q dɔxɔde makantanxine yi, \q matabu faɲin dɛnaxanye yi. \q \v 19 Hali balabalan kɛsɛne fɔtɔnna kalama nɛn, \q taan mumɛɛn yi fɔn, \q \v 20 sɛwan luma nɛn ɛ tan xa. \q Ɛ tan ɛ sansine sima nɛn xudene birin dɛ, \q ɛ yi ɛ ɲingene nun sofanle lu e sagoni. \c 33 \s Gbalon halagi tiin xa \q \v 1 Gbaloni i xa, \q i tan naxan halagin tima \q i tan naxan munma halagin sɔtɔ singen, \q i tan naxan bonne yanfama \q muxe munma i tan naxan yanfa singen! \q I na yelin halagin tiyɛ waxatin naxan yi, \q i fan yi halagi. \q I na yanfantenyaan dan waxatin naxan yi, \q muxune yi i fan yanfa. \q \v 2 Alatala, hinan nxu ra! \q Nxu xaxili tixi i tan nan na. \q Findi nxu fangan na xɔtɔn yo xɔtɔn, \q i nxu rakisi tɔrɔ waxatini! \q \v 3 Siyane na i xuiin mɛ, \q e yi e gi. \q I nɛɛn fa keli, \q yamanane muxune bata xuya ayi. \q \v 4 Ɛ tan siyane, \q ɛ seen naxanye tongoxi yɛngɛni, \q muxune bata fu na ma \q alo tuguminne na so. \q Muxune dutunma ne ma \q alo suɲɛ sɛtɛna. \b \q \v 5 Alatala na feene birin xun ma \q bayo a dɔxi kore xɔnna ma. \q A bata sariyan nun tinxinna raso Siyon taan yiren birin yi. \q \v 6 I tan, Alatalaa yamana, \q i luma nɛn makantanni. \q Xaxilimayaan nun Ala kolonna findixi kisin nan na, \q e nun Marigin binyana \q na nan findixi i ya nafunla ra. \s Ala kelima nɛn yaxune xili ma \q \v 7 Sofa wɛkilɛxine nan gbelegbele xui ito ra kirane xɔn. \q Bɔɲɛ xunbenla rali muxune yi xɛtɛ wugɛ xɔlɛni. \q \v 8 Kirane bata rabeɲin, \q muxu yo mi fa danguma kirane xɔn. \q Yaxun bata layirin kala, \q a yi taane raɲaxu, \q a mi muxu yo binyaxi. \q \v 9 Yamanan bata lu sununi, \q a kalama. \q Liban yamanan bata yagi, \q a fɔtɔnna bata xara. \q Sarɔn mɛrɛmɛrɛn luxi \q alo tonbonna, \q Basan nun Karemele yamanane wudine dɛɛne yi yolon. \b \q \v 10 Alatala naxa, \q “Iki, n bata keli. \q Iki, n na n ma binyen mayitama nɛn. \q Iki, n na n ma fe yitema nɛn. \q \v 11 Ɛ feen naxanye yitɔnma, \q ne luxi nɛn \q alo se dagina hanma sɛxɛna. \q Ɛ yɛtɛɛn yengin yi findi tɛɛn na \q naxan ɛ raxɔrima. \q \v 12 Siyane ganma nɛn \q e lu alo xuben sulun tɛɛni,\f + \fr 33.12\fr* \fk Sulun tɛɛn\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Furu tɛɛna\fk*.”\f* \q alo tansinne na masɛgɛ, \q e gan.” \b \q \v 13 Ɛ tan naxanye makuya, \q ɛ tuli mati n naxan ligaxi. \q Ɛ tan naxanye maso, \q ɛ n sɛnbɛn yatɛn kolon. \q \v 14 Yulubitɔne bata gaxu Siyon yi, \q xuruxurunna bata so Ala kolontarene yi. \q E maxɔdinna tima, e naxa, \q “Nde luyɛ halagi tɛɛni ito dɛxɔn en yɛ? \q Nde nɔɛ luyɛ habadan tɛɛ wolonni ito dɛxɔn en yɛ?” \q \v 15 Fɔ naxan sigan tima tinxinni, \q a ɲɔndin fala, \q naxan a mɛma tɔnɔne ra \q naxanye sɔtɔxi gbaloni, \q naxan mi tinma dimi yi seen nasuxɛ mayifuni, \q a tunla ba muxune ra \q naxanye faxa ti feene yitɔnma, \q a yɛɛn ba fe ɲaxine ra. \q \v 16 Na kanna fe luma nɛn \q alo a na dɔxɔ yire matexini, \q geyaan faran makantanxin yi findi a luxunden na. \q A donseen nun igen mi dasama. \s Yerusalɛn yi xunba \q \v 17 I mangan toma nɛn i yɛɛn na a nɔrɔ gbeeni, \q i yi yamanan danne to masigaxi pon! \q \v 18 Nayi, i mirima nɛn i ya ɲaxankata danguxine ma, \q i yi a fala, i naxa, \q “Na kuntigine minɛn \q naxanye yi mudun nasuxuma \q e nun naxanye yi makantan yinna xun matoma a ra?” \q \v 19 I mi fa na yama wasoxin toma sɔnɔn, \q xɔɲɛn naxanye fala xuine mi nɔɛ famunɲɛ, \q xɔɲɛn naxanye fala xui mi mɛma a faɲin na. \q \v 20 Siyon taan mato, \q en sanle rabama taan naxan yi. \q Ɛ yɛɛn tima nɛn Yerusalɛn ra, \q bɔɲɛ xunbeli yirena, \q a lu alo bubun naxan mi fa wayanma, \q naxan wudiye mi fa talama \q naxan lutiye mi fa fulunma sɔnɔn. \q \v 21 Alatala a yɛtɛ yitama en na Ala Sɛnbɛmaan na mɛnna nin. \q Xudene nun baa gbeene luma nɛn mɛnni, \q yɛngɛ so kunkine mi danguɛ dɛnaxan yi. \q Kunki gbeene mi danguɛ na mumɛ! \q \v 22 Amasɔtɔ Alatala nan en ma kitisaan na. \q Alatala nan en ma sariyasaan na. \q Alatala nan en ma mangan na. \q A tan nan en nakisima. \b \q \v 23 Koni yaxune luxi nɛn \q alo kunkin naxan lutiye bata fulun, \q foyen kunkin nasigama dugin naxanye xɔn \q ne mi fa xidixi sɔnɔn, \q ne fan singanxi wudi kuyen naxan na, \q na mi fa suxi. \q Nayi, e se tongoxi gbeen yɛngɛni, \q na yitaxunma nɛn \q hali sankalatɔne e gbeen xalima nɛn. \q \v 24 Nayi, Yerusalɛn kaa yo mi a falɛ, \q e naxa, “N mi yalan.” \q Na taan muxune hakɛne mafeluma nɛn. \c 34 \s Edɔn makitina \q \v 1 Siyane, ɛ maso, \q ɛ yi ɛ tuli mati. \q Siyane, ɛ a liga ɛ yeren ma! \q Bɔxɔ xɔnna xa a mɛ, \q e nun a yi seene birin, \q e nun dunuɲa nun naxanye birin minima a yi. \q \v 2 Amasɔtɔ Alatalaa xɔlɔn godoma nɛn siyane birin fari, \q a fitinan yi godo e ganle birin ma. \q A bata halagin nagidi e birin ma. \q A tinma nɛn e birin yi faxa. \q \v 3 E faxa muxune luma nɛn biraxi bɔxɔn ma \q e binbine xirin yi mini han, \q e wunle yi sa e geyane birin ma. \q \v 4 Sare kurune\f + \fr 34.4\fr* Mɛn kaane yi \fk sarene\fk* batuma na waxatini.\f* birin kalama nɛn \q alo se kunxina, \q kuyen yi mafilin alo kɛdina, \q sare ganla birin yi yolon \q alo manpa binla dɛ xarene \q alo xɔdɛ bili bogi xaraxine. \b \q \v 5 Ala naxa, “N ma silanfanna bata sarene wunla ramini han! \q A godoma nɛn Edɔn kaane ma, \q a yi e makiti, \q n halagin nagidixi yamaan naxan ma.” \q \v 6 Wunla bata so Alatalaa silanfanna yiren birin ma \q a madole muxu turen na. \q A luxi nɛn \q alo kontonne nun kɔtɔne wunla saraxabadeni, \q alo e turen naxan e gbingini. \q Bayo Alatala saraxa gbeen bama nɛn Bosara taani \q Edɔn kaa wuyaxi yi faxa yɛngɛni. \q \v 7 E yɛɛratine fangan gbo \q alo burunna ɲingene, \q koni e fan faxama nɛn bonne xɔn, \q e nun ɲingene nun turane. \q E yamanan nafema nɛn wunla ra, \q e turen yi radin bɔxɔn ma. \q \v 8 Bayo, gbeeɲɔxɔ lɔxɔn nan na ra Alatala xɔn, \q gbeeɲɔxɔn ɲɛɛn nan na ra \q Siyon taan xun mayɛngɛna fe yi. \b \q \v 9 Edɔn yamanan baane findima nɛn dolen na. \q A xuben yi maxɛtɛ dole tɛɛn na, \q e bɔxɔn yi findi dolen ganmatɔɔn na. \q \v 10 Kɔɛɛn nun yanyin na, \q a tɛɛn mi tuma, \q a tutin yi lu tɛ kore habadan! \q E yamanan yi lu rabeɲinxi \q han mayixɛtɛ nun mayixɛtɛ, \q muxun mi fa danguɛ na yi mumɛ! \q \v 11 Na yi findi xutunxunbane nun sagalene konna ra, \q toxorone nun xaxane yigiyadena. \q Ala yi a lu a yitɔntaren nun a yigenla ra \q alo a dunuɲa da waxatin naxan yi. \b \q \v 12 A muxu gbeene mi fa luma na, \q naxanye mangan dɔxɛ, \q a kuntigine birin ɲanma nɛn. \q \v 13 Wudi ɲali kanne solima e manga banxine kui nɛn, \q sɛxɛ ɲaxine nun tansinne yi a yire makantanxine rasuxu, \q a findi kankone nun dangaranfulene konna ra, \q \v 14 burunna subene nun kankone naralandena, \q burunna kɔtɔne yi lu wugɛ e bode ma mɛnni. \q Kɔɛ ra yinnan Liliti yi dɔxɔ na bɔɲɛ xunbenli. \q \v 15 Saɲin fan a soden toma na nin, \q a yi a xɛlɛne bira, \q a yi e rasɛgɛ, \q a a diine malan a nininna bun. \q Sɛgɛne fan e malanma na nin. \b \q \v 16 Xa ɛ Alatalaa kɛdin kui to, \q ɛ ito xaranma nɛn na, a naxa, \q “Subeni itoe sese mi dasama na yi, \q birin nun a lanfaan nan fama, \q bayo Ala bata na yamarin fala. \q A Nii Sariɲanxin nan e malanma. \q \v 17 A tan nan e dɔxɔdene ragidima. \q A tan nan e yirene maliga, \q a yi e yitaxun. \q Na yamanan findima nɛn e gbeen na han habadan, \q e yi lu na han mayixɛtɛn nun mayixɛtɛ.” \c 35 \s Yerusalɛn xunba fena konyiyani \q \v 1 Tonbonna nun bɔxɔ xaren sɛwama nɛn! \q Burunna ɲingima nɛn sɛwani \q a fuga alo gabala fugena. \q \v 2 Fugene luma nɛn burunna yiren birin yi. \q Burunna ɲingine yiriwama nɛn ɲaxanni. \q A sɔnxɔ sɛwani! \q Liban yamanan nɔrɔn sifan bata fi a ma, \q e nun Karemele geyaan nun Sarɔn mɛrɛmɛrɛna. \q Nayi, muxune nɔɛ Alatalaa binye gbeen toɛ nɛn, \q en ma Alaa nɔrɔna. \b \q \v 3 Ɛ muxu xadanxine rawɛkilɛ. \q Naxanye xinbiye xuruxurunma, \q ɛ ne sɛnbɛ so. \q \v 4 Naxanye bɔɲɛ bata mini, \q ɛ a fala ne xa, ɛ naxa, \q “Ɛ wɛkilɛ, ɛ nama gaxu, \q ɛ Ala famaan ni i ra ɛ gbeen ɲɔxɔdeni. \q Ala ɛ yaxune saranna fima nɛn, \q a tan yɛtɛɛn yi fa ɛ rakisideni.” \b \q \v 5 Nayi, danxutɔne seen toma nɛn, \q tuli xɔrine yi feen mɛ. \q \v 6 Nayi, sankalatɔne yi tuganɲɛ ayi \q alo xɛnle, \q bobone yi sɔnxɔn nate sɛwani. \q Amasɔtɔ tigi ige gbeen minima nɛn tonbonni, \q baane yi mini bɔxɔ xareni. \q \v 7 Ɲɛmɛnsin wolonxin findima nɛn daraan na, \q min xɔli yiren yi masara tigi yirene ra. \q Kankone yi xima dɛnaxanye yi nun, \q gbalan nun tanbinna yi sabati mɛnni. \b \q \v 8 Kira gbeen luma mɛnna nin \q naxan xili bama \q a “Sariɲanna Kirana.” \q Muxu haramuxine mi sigan tima a xɔn \q fɔ a xa findi ne nan gbee ra \q naxanye na bira a fɔxɔ ra. \q Xaxilitare yo mi na xɔn sigɛ. \q \v 9 Yatane mi luma mɛnni, \q sube xaɲɛne mi fɛ na mumɛ! \q E mi toɛ na! \q Alaa muxu xunbaxine nan sigan tima mɛnni. \q \v 10 Alatala na naxanye xɔrɔya, \q ne fama mɛnna nin. \q E fama nɛn gbelegbelɛ ɲaxaɲaxani Siyon taani, \q habadan sɛwan yi e yɛtagini yalan. \q Ɲaxaɲaxan nun sɛwan luma nɛn e yi, \q sunun nun kutunna yi ɲan fefe! \c 36 \s Asiriya mangan yi a kɔnkɔ Yerusalɛn xili ma \r Mangane Firinden 18.13,17-37 e nun Taruxune Firinden 32.9-19 \p \v 1 Xesekiyaa mangayaan ɲɛɛ fu nun naanindeni, Asiriya mangan Sɛnakɛribi yi siga Yuda taa makantanxine xili ma, a yi e birin suxu. \v 2 Asiriya mangan yi a sofa kuntigin nun a gali sɛnbɛmaan nasiga Manga Xesekiya ma Yerusalɛn yi keli Lakisi taani. Sofa kuntigin yi fa Yerusalɛn yi, a sa ti ige ramaraden faxaraxiin dɛxɔn,\f + \fr 36.2\fr* Ige ramaraden naxan geyaan na.\f* dugi xane xɛɛ ma kiraan na. \p \v 3 Nayi, Xiliki a diina Eliyakimi, manga banxi kuntigin yi mini a ralandeni e nun sɛbɛli tiin Sebena nun Asafi a dii xɛmɛn Yowa, mangana yenla. \v 4 Sofa kuntigin yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ a fala Xesekiya xa, ɛ naxa, ‘Asiriya manga gbeena ito nan falaxi, a naxa: I yigi saxi nanse ma? \v 5 I yengi a ma a fɛrɛn nun sɛnbɛna i yii, i yɛngɛn so, koni fala fuun nan na ra. Nayi, i ya lannayaan saxi nanse yi han i murutɛ n xili ma? \v 6 I ya lannayaan saxi Misiran nin, a mɛn kaane xa ɛ mali. Na luxi nɛn alo muxun na la xayen na a dunganna ra naxan girama, a yi a yiin xaba. Naxan na a digan a yi, na a maxɔlɔma nɛn. Misiran mangan na kii nin muxune xa naxanye e taxuma a ra. \v 7 Waxatina nde ɛ falama nɛn n xa, ɛ naxa, “Alatala, nxɔ Ala, nxu nxu taxuxi na nan na.” Koni, Xesekiya bata yi Ala batudene kala geyaan fari, a yi a fala Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane xa, a naxa, “Ɛ xinbi sinma nɛn yire sariɲanxini ito yɛtagi.” \v 8 Iki, ɛ nun n kanna Asiriya mangan xa lan fena nde ma, n soo wuli firin soɛ ɛ yii, xa ɛ nɔɛ soo ragine sɔtɛ. \v 9 Ɛ mi n kanna walikɛɛn keden peen nɔɛ, hali naxan xurun e birin xa. Ɛ lannayaan saxi Misiran yi soo ragine nun wontorone nan ma fe ra. \v 10 A yɛtɛna, n faxi yamanani ito kaladeni Alatala sagoon nan xanbi ba? Alatala yɛtɛɛn nan a falaxi n xa, a n xa sa yamanani ito yɛngɛ, n yi a raxɔri.’ ” \p \v 11 Nayi, Eliyakimi nun Sebena nun Yowa yi a fala sofa kuntigin xa, e naxa, “Falan ti nxu xa Arami xuini, amasɔtɔ nxu a mɛma, nxu mi falan tima Heburu xuini yamaan yi a mɛ naxanye yinna xuntagi.” \v 12 Sofa kuntigin yi e yabi, a naxa, “N kanna n nafaxi ɛ tan nun ɛ kanna nan ma falani itoe tideni ba? Muxun naxanye dɔxi yinna xuntagi, ne fan xa a mɛ nɛn bayo ne fan e gbiin donma nɛn, e yi e xɔnla min ɛ xɔn yɛngɛni.” \p \v 13 Nayi, sofa kuntigin to a maso, a yi a xuini te Heburu xuini, a naxa, “Ɛ manga gbeen xuine ramɛ, Asiriya mangana! \v 14 Mangana ito nan falaxi, a naxa, ‘Ɛ nama tin Xesekiya xa ɛ mayenden, a mi nɔɛ ɛ rakisɛ n ma mumɛ. \v 15 Xesekiya nama a liga ɛ yi ɛ lannayaan sa Alatala yi, a yi a falɛ a Alatala ɛ ratangama nɛn, a taani ito mi sama Asiriya mangan sagoni. \v 16 Ɛ nama ɛ tuli mati Xesekiya xuiin na mumɛ, amasɔtɔ Asiriya mangana ito nan falaxi, a naxa: Ɛ bɔɲɛ xunbenla fen n na, ɛ xɛtɛ n ma, birin a yii se nun a bogise donɲɛ, birin yi a ige ramaraden igen min, \v 17 han n yi fa, n yi ɛ xali yamana gbɛtɛ yi alo ɛ gbeena, murutun nun manpa bili nakɔne yamanan naxan yi, bogiseen nun burun yamanan naxan yi. \v 18 Nayi, ɛ nama tin Xesekiya xa ɛ mayenden, a fala a Alatala ɛ xunbama nɛn. Siya gbɛtɛne alane Asiriya mangani kala nɛn e yamanan suxu feen ma ba? \v 19 Xamata taan nun Arapada taana, ne alane minɛn? Sefarawayimi alane minɛn? E Samari xunba nɛn n yii ba? \v 20 Yamanane alane yɛ, nde a yamanan xunba n yii? Alatala xa Yerusalɛn xunba n yii di?’ ” \p \v 21 Naxanye birin yi na, ne yi dundu, e mi yabi keden peen ti, amasɔtɔ Manga Xesekiyaa yamarin nan yi na ra. \v 22 Xiliki a dii xɛmɛna Eliyakimi, mangana banxi kuntigin nun sɛbɛli tiin Sebena nun Asafi a dii xɛmɛn Yowa, mangana yenla, ne yi fa Xesekiya fɛma, e dugine yibɔxi e ma sununi, e sofa kuntigina falane yɛba a xa. \c 37 \s Xesekiya yi Nabi Esayi maxɔdin \r Mangane Firinden 19.1-13 \p \v 1 Manga Xesekiya to na mɛ, a yi a dugine yibɔ a ma, a kasa bɛnbɛli dugin nagodo a ma sununi, a siga Alatala Batu Banxini. \v 2 A yi Eliyakimi rasiga, mangana banxi kuntigina e nun Sebena, sɛbɛli tiina e nun saraxarali fonne, kasa bɛnbɛli dugin nagodoxi e ma sununi siga Nabi Esayi konni, Amɔsi a dii xɛmɛna. \v 3 E yi a fala nabiin xa, e naxa, “Xesekiya naxa iki: ‘Kɔntɔfinla nun tɔrɔn nun yagi lɔxɔn nan to ra nxu xa, diin bari waxatin bata a li, koni fanga mi a nga ra a yi a bari. \v 4 Alatala, i ya Ala bata Asiriya sofa kuntigina falane birin namɛ, naxan kari a rafaxi habadan Alatala konbideni. Xa Ala tin, Alatala, i ya Ala a ɲaxankatama nɛn a falane fe ra a naxanye tixi. Nayi, i tan Esayi xa Ala maxandi yama dɔnxɛna fe ra.’ ” \p \v 5 Manga Xesekiyaa xɛrane to siga Esayi fɛma, \v 6 Esayi yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ ito nan falama ɛ kanna xa, ɛ naxa, ‘Alatala ito nan falaxi, a naxa: I falan naxanye mɛxi i nama gaxu ne fe ra, Asiriya mangana walikɛne n nayelefu falan naxanye tixi. \v 7 N xaxinla nde rasoma a yi nɛn, a na xibarun mɛ waxatin naxan yi, a xɛtɛma nɛn a yamanani. N yi sa a faxa silanfanna ra mɛnni.’ ” \s Asiriya mangan mɔn yi a kɔnkɔ Yerusalɛn ma \p \v 8 Asiriya sofa kuntigin yi a mɛ a kanna bata yi keli Lakisi taani siga Libina yɛngɛdeni, a fa a li mɛnna nin. \v 9 Nayi, Asiriya mangan yi a mɛ a Misiran mangan Tirihaka, Kusi kaan fama a yɛngɛdeni. A na fe mɛxina, a yi xɛrane rasiga Xesekiya ma, a naxa, \v 10 “Ɛ sa ito fala Yuda mangan Xesekiya xa, ɛ naxa, ‘I laxi i ya Ala ra ɲaxi ra, i yengi a ma a nɔɛ nɛn n tan Asiriya mangani kalɛ Yerusalɛn yɛngɛdeni. I nama tin Ala yi i mayenden. \v 11 I bata a mɛ Asiriya mangane feen naxanye ligaxi yamanan bonne ra, e e raxɔrixi kii naxan yi. I yengi a ma a i xunbɛ nɛn na ma ba? \v 12 N benbane siyaan naxanye alane raxɔri, ne e xunba nɛn ba, Gosan nun Xarani nun Resefi yamanane, e nun Eden kaan naxanye Telasara taani? \v 13 Manga Xamata nun Manga Arapada nun Sefarawayimi taa mangana hanma Hena, hanma Iwa, ne mangane minɛn yi?’ ” \s Xesekiyaa Ala maxandina \r Mangane Firinden 19.14-19 \p \v 14 Xesekiya yi kɛdi sɛbɛxin nasuxu xɛrane yii, a yi a xaran. Na xanbi ra, a te Alatala Batu Banxini, a sa kɛdin sa Alatala yɛtagi. \v 15 Xesekiya yi Alatala maxandi, a naxa, \v 16 “Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna, Isirayilaa Ala, naxan dɔxi maleka sawurane tagi! I tan Ala keden peen nan bɔxɔ xɔnna mangayane birin xun na, i tan nan bɔxɔn nun kuyen daxi. \v 17 Alatala, i tuli mati n na, i n xuiin namɛ. Alatala, i yɛɛne rabi, i n mato. I Sɛnakɛribi a falani itoe birin namɛ, a sofa kuntigin naxanye rafaxi habadan Ala konbideni. \v 18 Alatala, ɲɔndin na a ra! Asiriya Mangan bata siyane raxɔri, a yi e bɔxɔne kala. \v 19 E bata e alane woli tɛɛni, bayo Ala mi yi e ra nun mumɛ, muxune yii funfune nan yi e ra, wudine nun gɛmɛ masolixine nan tun yi e ra. \v 20 Iki, Alatala, nxɔ Ala! Nxu xunba Sɛnakɛribi yii, alogo bɔxɔ xɔnna yamanane birin xa a kolon a i tan keden peen nan Ala ra, Alatala!” \s Sɛnakɛribi a fe yi kala \r Mangane Firindena 19.20-37 Taruxune Firinden 32.20-21 \p \v 21 Nayi, Esayi, Amɔsi a dii xɛmɛn yi xɛraan nasiga a faladeni Xesekiya xa, a naxa, “Isirayilaa Ala, Alatala ito nan falaxi, a naxa: N bata i ya maxandi xuiin mɛ i naxan tixi n ma Sɛnakɛribi a fe yi, Asiriya mangana. \v 22 Alatala falani ito nan tixi Sɛnakɛribi xili ma, a naxa, \q ‘Siyon taa faɲin bata i raɲaxu, \q a i magelema. \q Yerusalɛn kaane e xunna fitifitima i xanbi ra. \q \v 23 I nde konbixi \q i a rayelefu? \q I xuini texi nde xili ma? \q I bata i yɛɛne rate kore Isirayilaa Ala Sariɲanxin xili ma! \q \v 24 Fata i ya xɛrane ra, \q n tan Marigina, i bata n konbi. \q I yi a fala, i naxa, \q “N ma wontoro wuyaxine xɔn, \q n bata te geyane xuntagi, \q Liban yamanan danne ra. \q N na a wudi kuyene sɛgɛma nɛn, \q e nun a suman wudi faɲi faɲine. \q N sa a xuntagin naɲanna li \q e nun a fɔtɔn faɲina. \q \v 25 N bata xɔɲinne ge yamana gbɛtɛne yi, \q n yi e igen min. \q N Misiran baa igene birin xɔrima nɛn \q n na siga a xili ma waxatin naxan yi.” \q \v 26 Koni, i tan Sɛnakɛribi, \q i mi a kolon \q a n feni itoe yɛlanxi nɛn \q to mi na ra? \q N yi e yitɔn xabu waxati danguxine. \q Iki, n bata yamarin fi, \q a rakamali, \q i xa taa makantanxine lu kalaxi \q alo gɛmɛ malanxine. \q \v 27 E muxune sɛnbɛ mi na, \q e gaxuxi, e yagixi. \q E bata lu alo xɛɛ ma sɛxɛne \q alo se sonle, \q alo sɛxɛn fanyen ma \q naxan xarama benun a xa gbo. \q \v 28 Koni, n na a kolon, \q i na dɔxɔ, \q i na mini, i na so, \q i na xɔlɔ n xili ma. \q \v 29 I bata xɔlɔ n xili ma, \q n yi i konbi ti xuiin mɛ. \q Nanara, n nan n ma wuren birama nɛn i ɲɔɛni \q n yi n ma karafen bira i dɛ kidine yi. \q I faxi kiraan naxan xɔn \q n yi i raxɛtɛ na xɔn.’ \q \v 30 Ala ito nan falaxi \q i tan Xesekiya xa, a naxa, \q ‘Ito xa findi taxamasenna ra i xa: \q Bogiseen naxanye solixi e yɛtɛ ma, \q ɛ bata ne don ɲɛɛni ito ra, \q na nan mɔn ligama ɲɛɛ famatɔni, \q koni ɲɛɛ saxandeni, \q ɛ seen sima nɛn, ɛ yi a xaba, \q ɛ yi manpa binle si, \q ɛ yi e bogine don. \q \v 31 Yuda bɔnsɔnna muxu dɔnxɛn naxanye na lu, \q ne mɔn e salenne raminima nɛn \q alo wudina, e bogi. \q \v 32 A dɔnxɛne minima nɛn Yerusalɛn yi, \q a dɔnxɛne luma nɛn e nii ra Siyon geyane yi. \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna na nan ligama a xanuntenyani.’ ” \s Sɛnakɛribi raɲanna \p \v 33 Nanara, Alatala ito nan falaxi Asiriya Mangan ma iki, a naxa, \q “A mi soɛ taani ito yi mumɛ! \q A mi xalimakuli wolɛ be yi. \q A mi makantan wure lefa tima a xa. \q A mi gbingbin natema a xili ma.” \p \v 34 Alatalaa falan ni ito ra. A naxa, \q “A faxi kiraan naxan xɔn \q a xɛtɛma nɛn na xɔn. \q A mi soɛ taani ito yi mumɛ. \q \v 35 N taani ito makantanma nɛn, \q n yi a rakisi, \q n tan ma fe ra \q e nun Dawuda a fe ra, n ma walikɛna.” \p \v 36 Na xanbi ra, Alatalaa malekan yi mini, a muxu wuli kɛmɛ tonge solomasɛxɛ wuli suulun faxa Asiriya kaane ganli. Yamaan to keli xɔtɔnni, e yi e binbine to. \v 37 Nayi, Asiriya mangan Sɛnakɛribi yi a ganla rakeli, a xɛtɛ Niniwa yi. \v 38 Lɔxɔna nde, Sɛnakɛribi yi xinbi sinxi a ala Nisiroki batu banxini a batudeni, a dii xɛmɛne Adarameleki nun Sareseri yi a faxa silanfanna ra, e yi e gi siga Ararati yamanani. A dii Esaraxadon yi dɔxɔ a ɲɔxɔni. \c 38 \s Xesekiyaa furena fe \r Mangane Firinden 20.1-11 e nun Taruxune Firinden 32.24-26 \p \v 1 Na waxatini, saya furen yi Xesekiya suxu. Nabi Esayi, Amɔsi a diin yi fa a fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘I ya feene yitɔn, amasɔtɔ i faxamatɔɔn ni i ra, i mi fa siimaya sɔtɔma.’ ” \v 2 Xesekiya yi a yɛɛ rafindi banxin kanken ma, a maxandini ito ti Alatala ma, a naxa, \v 3 “Alatala, n ma fe xa rabira i ma fa fala, n sigan ti nɛn i yɛtagi lannayaan nun bɔɲɛ faɲiyani, naxan fan i yɛɛ ra yi, n yi na liga!” Xesekiya yi wuga han. \p \v 4 Nayi, Alatala yi falan ti Esayi xa, a naxa, \v 5 “Siga, i sa a fala Xesekiya xa, i naxa, ‘I fafe Dawudaa Ala, Alatala ito nan falaxi, a naxa: N bata i ya maxandi xuiin mɛ, n bata i yɛɛgen to. N mɔn ɲɛɛ fu nun suulun sama nɛn i ya siimayaan fari. \v 6 N ni i tan nun i ya taan xunbama nɛn Asiriya mangan yii, n taani ito kantanma nɛn.’ ” \p \v 7 Esayi yi a fala a xa, a naxa, “Alatala taxamasenni ito nan yitama i ra, alogo i xa a kolon fa fala Alatala naxan falaxi, a na ligama nɛn, a naxa, \v 8 ‘N nininna raxɛtɛma nɛn xanbin na Axasi a banxin teden ma sanna yɛ fu.’ ” Nayi, nininna yi xɛtɛ xanbin na banxin teden ma sanna yɛ fu. \s Xesekiyaa Ala maxandina \p \v 9 Yuda mangan Xesekiya bɛtini ito nan sɛbɛ, a to fura, a yi keli furen ma. \q \v 10 N yi a falama nɛn, n naxa, \q “N nɛɛn fa n ma siimayaan tagiin li tun, \q n sigama nɛn laxira so dɛɛne ra \q n yi bɔnɔ n ma siimayaan lɔxɔ dɔnxɛne yi!” \q \v 11 N mɔn yi a falama nɛn, n naxa, \q “N mi fa Alatala toma sɔnɔn \q niiramane tagi bɔxɔ xɔnna fari, Alatala! \q N mɔn mi fa muxu yo toma sɔnɔn \q muxune yɛ dunuɲa yi! \q \v 12 N fati bɛndɛna n niin yigiyadeni ito bata kala, \q a makuya n na \q a lu alo xuruse rabana bubuna. \q N bata n ma siimayaan mafilin \q alo gɛsɛ wurundunxina. \q N ma gɛsɛn bata bolon. \q Xɔtɔnna nun ɲinbanna tagi, \q i n naɲanma nɛn! \q \v 13 N bata n naxara han xɔtɔnni, \q koni alo yatana, \q a bata n xɔnne birin yixin. \q Yanyin nun kɔɛɛn na, \q i bata n naɲan. \q \v 14 N wuga xuiin mini nɛn \q alo tuntunna nɛma tuganɲɛ, \q n lu kutunɲɛ alo ganbana. \q N yɛɛne lu nɛn tixi kore tɔrɔni, \q n yi lu a falɛ, n naxa, \q ‘Marigina, n ɲaxankataxi, \q n mali!’ ” \b \q \v 15 N fa nanse falama? \q A bata falan ti n xa. \q A tan yɛtɛɛn nan feni ito ligaxi. \q N sigan tima nɛn yɛtɛ magodoni n ma siimayaan birin yi \q n niin sɔxɔlɛni ito a fe ra. \q \v 16 Marigina, siimayaan sɔtɔma i ya fanna nin, \q n mɔn n nii ra a tan nan xɔn. \q I bata n sɛnbɛ so, \q i yi n nakɛndɛya. \q \v 17 N ma tɔrɔyaan bata maxɛtɛ bɔɲɛ xunbenla ra. \q I tan nan n niin masigaxi sayaan na, \q n to rafanxi i ma, \q i yi i xun xanbi so n yulubine birin yi. \q \v 18 Laxira xa mi i tantunma. \q Sayaan xa mi i matɔxɔ bɛtin bama. \q Faxa muxune nɛma sama gaburun na, \q ne yengi mi fa i ya lannayaan ma. \q \v 19 Koni naxanye e nii ra, niiramane, \q ne nan i tantunma alo n tan to. \q Fafane i ya lannayana fe falama nɛn e diine xa. \b \q \v 20 Alatala bata n nakisi! \q Nayi, nxu nxɔ maxaseene xuiin naminima nɛn \q Alatala Batu Banxini nxu siin sogen dɔnxɛn birin yi. \p \v 21 Esayi bata yi a fala, a naxa, “Ɛ xɔdɛ bogi yidinxina nde tongo, ɛ a sa a furen dɛ, a yalanma nɛn.” \v 22 Xesekiya bata yi a fala, a naxa, “N na kolonma taxamasenna mundun xɔn fa fala a n sigama Alatala Batu Banxini?” \c 39 \s Babilɔn xɛrane \r Mangane Firinden 20.12-21 \p \v 1 Na waxatini, Babilɔn Manga Baladan ma dii xɛmɛn Merodaki-Baladan yi bataxin nun finma seen nasiga Xesekiya ma, amasɔtɔ a bata yi a fure feen nun a kɛndɛyana fe mɛ nun. \v 2 Xesekiya yi xɛrane rasɛnɛ, a yi a banxin kui seene birin yita e ra: gbeti fixɛn nun xɛmana, wudi bogi ture faɲine nun latikɔnɔnna nun a yɛngɛ so seene ramaradena, e nun naxan birin yi a nafulu ramaradeni. Sese mi lu Xesekiyaa banxini a mi naxan yita e ra e nun a bɔxɔn birin. \p \v 3 Nabi Esayi mɔn yi fa Manga Xesekiya fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “Muxuni itoe nanse falaxi i xa? E kelixi minɛn?” Xesekiya yi a yabi, a naxa, “E kelixi yamana makuyen nin, Babilɔn.” \v 4 Esayi mɔn yi a maxɔdin, a naxa, “E i ya banxin to nɛn?” Xesekiya yi a yabi, a naxa, “Seen naxanye birin n ma banxin kui, e ne birin to nɛn. Sese mi n ma nafulu ramaradeni, n mi naxan yitaxi e ra.” \p \v 5 Nayi, Esayi yi a fala Xesekiya xa, a naxa, “Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna falan namɛ! \v 6 Waxati fama, seen naxanye birin i ya banxini e nun i benbane naxanye fen han to, e ne birin xalima nɛn Babilɔn yi, sese mi luma. Alatalaa falan nan na ra. \v 7 E i ya dii xɛmɛna ndee tongoma nɛn, i yɛtɛɛn naxanye sɔtɔma, alogo e xa findi Babilɔn mangana banxin xɛmɛ tɛgɛnne ra.” \v 8 Xesekiya yi Esayi yabi, a naxa, “I Alatalaa falan naxan tixi, a fan.” A mirixi a ma, a naxa, “En luma nɛn bɔɲɛ xunbenli e nun marakantanni n ma siimayani.” \c 40 \s Alaa yamaan xunba fena \q \v 1 Ɛ Ala naxa, \q “Ɛ n ma yamaan madɛndɛn, \q ɛ a madɛndɛn! \q \v 2 Ɛ Yerusalɛn kaane ralimaniya, \q ɛ a rali e ma, \q a e ɲaxankata wanle bata ɲan. \q A e bata mafelu e hakɛn na, \q e bata yelin e yulubine saranna sɔtɛ \q Alatala yii han dɔxɔ firin!” \b \q \v 3 Muxuna nde xuiin minima, a naxa, \q “Ɛ kirani tɔn Alatala yɛɛ ra tonbonni, \q ɛ kira tinxinxin nafala en ma Ala xa burunna ra! \q \v 4 Ɛ folone birin naxutu, \q ɛ geyane nun yire matexine birin wuru. \q Yire tintinxine yi matinxin, \q gɛmɛ yirene yi findi lantane ra. \q \v 5 Nayi, Alatalaa binyen minima nɛn kɛnɛnni, \q daala birin yi a to!” \q Alatala dɛ xuiin nan na ra. \b \q \v 6 Muxuna nde a falama, \q a naxa, “I xui ramini!” \q N yi a fala, n naxa, \q “N xa nanse fala?” \q A naxa, “Adamadiine birin luxi nɛn \q alo sɛxɛna \q e binyen birin yi lu alo se fugena. \q \v 7 Alatala dɛ foyen na dangu sɛxɛne fari, \q e xarama nɛn, \q e fugene yi yolon. \q Yamaan luxi nɛn alo sɛxɛna yati! \q \v 8 Sɛxɛne xarama nɛn, \q e fugene yi yolon, \q koni en ma Alaa falan luma nɛn habadan.” \s Xibaru faɲina fe \q \v 9 Ɛ tan Siyon kaan naxanye sa xibaru faɲin xɛrayani bama, \q ɛ te geya matexin fari, \q ɛ xuini te han, \q ɛ tan Yerusalɛn kaan naxanye sa xibaru faɲin xɛrayani bama. \q Ɛ xuini te, ɛ nama gaxu. \q Ɛ a fala Yuda yamanan taane xa, \q ɛ naxa, “Ɛ Ala ni i ra!” \q \v 10 A mato, \q Marigina Alatala fama fangani. \q A mangayaan nabama a sɛnbɛni. \q A fama a yama xunbaxin na, \q a naxan sɔtɔxi a kɔntɔnna ra. \q \v 11 A a yamaan masuxuma \q alo xuruse rabana. \q A yɛxɛɛ diine tongoma nɛn a yii, \q a yi e xali a yii kanke, \q a ti e ngane yɛɛ ra a fanni. \s Ala dangu seen birin na \q \v 12 Nde fɔxɔ igene saxi a yiin kui, \q a yi e maliga, \q a kore xɔnna danne maliga a yiin na? \q Nde bɔxɔn bɛndɛn yatɛxi deben kui, \q a geyane yiliga sikeela ra, \q a yire matexine binyan yatɛn kolon ligaseen xɔn? \q \v 13 Nde Alatala miriyane kolon? \q Nde nɔɛ findɛ a kawandi muxun na, \q a yi a rakɔta? \q \v 14 Ala nde maxɔdinxi a maxadi feen na, \q alogo a xa xaxinla sɔtɔ? \q Nde a xaranxi kiti kɛndɛ saan ma? \q Nde a xaranxi fekolonna ma? \q Nde xaxilimayaan kiraan yitaxi a ra? \q \v 15 Siyane luxi nɛn \q alo igen dindinna palanna kui. \q E mi yatɛxi se ra \q alo gbangbanna na sa sikeela fari. \q Fɔxɔ ige tagi bɔxɔne yelefu \q alo gbangbanna naxan tema. \q \v 16 Liban yamanan subene birin xurun saraxan na \q naxan yi daxa nun a ba Ala xa, \q a wudine mi wuya \q naxanye findɛ saraxa gan tɛɛn yegene ra. \q \v 17 Sese mi siyane ra a yɛɛ ra yi! \q Ala ne yatɛxi fufafuun nan na. \q A yigenla fisa e xa! \b \q \v 18 Ɛ waxi Ala sa feni nde ma? \q Ɛ sawuran mundun yitɛ \q e nun naxan maliga? \q \v 19 Xabun nan sawuran nafalama suxuren na, \q xɛma wanla yi xɛmaan sa a ma, \q a yi kɔɛ bira yɔlɔnxɔn wure gbeti daxine rafala. \q \v 20 Yiigelitɔɔn naxan mi nɔɛ na sɔtɛ a gbee ala xa, \q na kanna wudi xɔdɛxɛn nan sugandima, \q a yi xabu kesuxin fen, \q na yi suxuren nafala a xa \q naxan mi kalama. \b \q \v 21 Ɛ mi a kolon ba? \q Ɛ mi a mɛxi ba? \q A mi ralixi ɛ ma ba, \q xabu a fɔlɔni? \q Bɔxɔn bɛtɛn saxi kii naxan yi, \q ɛ munma na famu ba? \q \v 22 A tan nan dɔxi bɔxɔ xɔri digilinxin xun ma, \q muxune fan luxi a yɛɛ ra yi nɛn \q alo suɲɛne. \q A kore xɔnni fulunma \q alo dugi yelefuxina xunna soon na, \q alo gagena a dɔxɔden na. \q \v 23 A tan nan kuntigine sɛnbɛn kalama, \q e lu fuyan, \q a yi bɔxɔ xɔnna kitisane lu fuu. \q \v 24 E luxi nɛn alo sansina. \q E nɛɛn fa si tun, \q e na woli xɛɛn ma tun, \q salen yɛtɛ mi e binle ma singen, \q Alaa foyen yi fa e ma, e xara, \q wuluwunla yi e xali alo se dagina. \b \q \v 25 Ala sariɲanxin naxa, \q “Ɛ n misalima nde ma, \q nxu nun naxan lan?” \q \v 26 Ɛ yɛɛne rate kore, \q ɛ a mato! \q Nde na seene daxi? \q Nde e ganla dɛfexin naminima, \q a yi e birin xili e xinla ra? \q Fata a fanga gbeen nun a sɛnbɛ magaxuxin na, \q keden peen mi dasama. \s Ala nan fangan fima muxune ma \q \v 27 Yaxuba bɔnsɔnna, \q nanfera ɛ a falama, \q Isirayila yixɛtɛne, \q nanfera ɛ a falama, ɛ naxa, \q “Nxɔ kiraan bata luxun Alatala ma, \q nxɔ Ala mi fa nxu xun mafala kitin sama?” \q \v 28 I mi a kolon ba? \q I mi a mɛxi ba? \q Alatala nan habadan Ala ra, \q naxan bɔxɔn danne birin daxi. \q A mi xadanma, a mi taganma. \q A xaxilimayaan mi nɔɛ fɛsɛfɛsɛ! \q \v 29 A fangan fima muxu xadanxine ma, \q a muxu taganxine sɛnbɛn xun masa. \q \v 30 Banxulanne yɛtɛɛn xadanma, \q e tagan, \q foningene yi bira xadanni. \q \v 31 Koni naxanye xaxili tixi Alatala ra, \q ne mɔn sɛnbɛn sɔtɔma nɛn. \q E tuganma nɛn alo singbinna, \q e yi e gi, e mi xadan, \q e lu sigan tiyɛ, e mi tagan. \c 41 \s Ala nun suxurene fe \q \v 1 Ala naxa, \q “Ɛ tan fɔxɔ ige tagi bɔxɔn muxune, \q ɛ dundu alogo ɛ xa n xuiin namɛ. \q Ɛ tan yamanane muxune, \q ɛ wɛkilɛn sɔtɔ, \q ɛ maso, ɛ falan ti. \q En kitin sa en tagi. \q \v 2 Nde muxuna nde rakelixi sogeteden binni,\f + \fr 41.2\fr* Yanyina nde, a Kirusi nan ma fe falama be, Perisene mangan naxan Babilɔn kaane nɔ yɛngɛni. Na feen mato Taruxune Firinden 36.22-23 kui.\f* \q a yi a xili, \q a xa lu tinxinna fɔxɔ ra? \q Nde siyane soxi a yii \q a mangane xuru a bun, \q a silanfanna yi e findi burunburunna ra \q a xanla yi e findi se dagin na \q foyen naxan xalima! \q \v 3 A muxune sagatanma yɛngɛni, \q a mɔn yi dangu bɔɲɛ xunbenli kiraan xɔn \q a munma yi a sanna ti dɛnaxan yi. \q \v 4 Nde feni itoe rakamalixi, \q a tan naxan yi mayixɛtɛne maxilima \q xabu a fɔlɔni? \q N tan Alatala nan a fɔlɔn na, \q n mɔn luma nɛn a raɲanni.” \q \v 5 Fɔxɔ ige tagi bɔxɔne muxune bata a to, \q e gaxu, \q bɔxɔn danne muxune xuruxurunma, \q e birin bata keli, e fama. \q \v 6 Birin a bode malima, \q birin a falama a lanfaan xa, \q a naxa, “I wɛkilɛ!” \q \v 7 Yii rafalan fan xabun sɛnbɛ soma, \q naxan wuren malaxunma, \q na xabun nawɛkilɛma, \q a yi a fala suxuren nafala kiin ma, \q a naxa, “A lanxi.” \q A yi suxuren gbangban \q alogo a nama bira. \s Marigin yi Isirayila xunba \q \v 8 Koni ɛ tan, Isirayila yixɛtɛne, \q n ma walikɛne, \q Yaxuba yixɛtɛne, \q n naxanye sugandixi, \q ɛ tan Iburahima bɔnsɔnna, \q n xɔyina, \q \v 9 n sa ɛ tan nan fenxi bɔxɔn danne ra, \q n sa ɛ tan nan xilixi bɔxɔn tongonne ra, \q n na a falaxi ɛ tan nan xa, n naxa, \q “N ma walikɛɛn nan ɛ ra, \q n bata ɛ sugandi, \q n mi n mɛxi ɛ ra.” \q \v 10 Nayi, ɛ nama gaxu \q amasɔtɔ n na ɛ xɔn. \q Ɛ nama kɔntɔfili, \q amasɔtɔ ɛ Ala nan n na. \q N na ɛ sɛnbɛn gboma ayi nɛn, \q n yi ɛ mali, \q n yi ti ɛ bun sɛnbɛn nun tinxinni. \q \v 11 Naxanye birin yi kelixi ɛ xili ma, \q ne yagima nɛn e xun sin! \q Naxanye yɛngɛn nakelixi ɛ xili ma, \q ne luma nɛn fufafu, e raxɔri. \q \v 12 Ɛ ɛ yɛngɛfane fenma nɛn, \q koni ɛ mi fa e toma sɔnɔn! \q Naxanye yi ɛ yɛngɛma, \q ne luma nɛn fuu. \q \v 13 Amasɔtɔ n tan nan Alatala ra, \q ɛ Ala, \q naxan ɛ yiifari ma yiin suxuma, \q n yi a fala ɛ xa, \q n naxa, “Ɛ nama gaxu, \q n tan nan ɛ malima.” \b \q \v 14 Alatalaa falan ni ito ra, a naxa, \q “Ɛ tan Yaxuba bɔnsɔnna, \q ɛ tan naxanye luxi alo kunla, \q ɛ nama gaxu, \q ɛ tan Isirayila muxudine, \q n tan nan ɛ malima, \q n tan Isirayilaa Ala Sariɲanxin naxan ɛ xunbama. \q \v 15 A mato, n bata i findi ɲingen xɛɛ ra bɔnbɔ seen na \q wure ɲin wuyaxin naxan ma \q naxanye nɛnɛ a ra, e ɲɔɛ raminixi. \q I geyane wuruma nɛn, \q i yi e raxuya ayi, \q i yi yire matexine liga \q alo se dagina. \q \v 16 I e yifema nɛn, \q foyen yi siga e ra, \q wuluwulu gbeen yi e raxuya ayi. \q I tan ɲaxanma nɛn Alatala yi, \q i yi i kanba Isirayilaa Ala Sariɲanxini.” \s Tonbonna findima ige yiren na \q \v 17 Yiigelitɔne nun tɔrɔ muxune igen fenma, \q koni sese mi na! \q Min xɔnla bata e lɛnna maxara. \q Koni n tan, \q Alatala, n na e yabima nɛn, \q n tan, Isirayilaa Ala, \q n mi e rabeɲinɲɛ mumɛ! \q \v 18 N baa igen nafama nɛn yire matexi magenle fari, \q n yi ige xunne ramini mɛrɛmɛrɛne tagi, \q n tonbonne findi darane ra, \q bɔxɔ xaren yi findi tigi yiren na. \q \v 19 N suman binle nun kasiya binle sima nɛn tonbonni, \q e nun miriti binle nun oliwi binle. \q Ige mi yiren naxanye yi, \q n fɔfɔne nun gbinɲɛne nun xarinne si mɛnne yi e bode xɔn, \q \v 20 alogo e xa a to, e yi a kolon, \q e yi a rakɔrɔsi, \q e birin yi a famu \q a Alatala nan feni itoe birin ligaxi, \q a Isirayilaa Ala Sariɲanxin nan e rakamalixi. \s Suxurene tɔnɔ mi na \q \v 21 Alatala naxa, \q “Ɛ fa ɛ xun mafala kitini.” \q Yaxubaa Mangan naxa, \q “Ɛ fa ɛ xɔn ba.” \q \v 22 Ɛ suxurene xa fa a fala en xa \q naxan fama ligadeni. \q Ɛ a fala nxu xa feen naxanye bata liga, \q alogo nxu xa nxu miri e ma, \q nxu yi e raɲan kiin kolon. \q Xanamu, ɛ a yita nxu ra \q naxan fama ligadeni. \q \v 23 Ɛ waxati famatɔne fe fala nxu xa. \q Nayi nxu a kolonma nɛn \q a alane nan ɛ ra. \q Ɛ fena nde liga, \q xa a findi a faɲin na \q hanma a ɲaxina, \q alogo nxu birin xa na to, \q gaxun yi nxu suxu. \q \v 24 Koni na yigenla fisa ɛ xa, \q ɛ wanle mi sese ra. \q Naxan na ɛ sugandi, \q muxu haramuxin nan na kanna ra. \b \q \v 25 N bata muxuna nde rakeli sogeteden kɔmɛnna ma, \q a fama nɛn sa keli sogeteden binni \q naxan n maxandima. \q A mangane yibodonma alo borona, \q alo fɛɲɛ rafalan fɛɲɛ bɛndɛni bodonma kii naxan yi. \q \v 26 Nayi, nde bata yi na feen fala a fɔlɔni, \q alogo en xa a kolon? \q Nde a fala benun a xa liga, \q alogo en xa a fala, en naxa, \q “A ɲɔndi”? \q Muxu yo mi sese fala, \q feni ito mi falaxi benun a xa liga, \q muxe mi ɛ fala yo mɛxi. \q \v 27 Koni n singe nan a fala Siyon taani, \q n naxa, “A mato, e tan ni i ra!” \q N bata xɛrana nde fi Yerusalɛn ma, \q naxan fama xibaru faɲin na. \q \v 28 Anu n mi kawandi muxu yo toxi suxureni itoe yɛ, \q n na maxɔdinna ti, \q e mi n yabima. \q \v 29 A mato sese mi e ra. \q E wanle mi sese ra. \q E suxurene findixi foyen nun fe fuun nan na. \c 42 \s Alaa walikɛna \q \v 1 N ma walikɛɛn ni i ra, \q n naxan sɛnbɛ soma, \q n naxan sugandixi, \q naxan n kɛnɛnxi. \q N na n ma Nii Sariɲanxin sama nɛn a yi, \q a yi kiti kɛndɛn sa siyane xun na. \q \v 2 A mi sɔnxɔ sɔnxɔɛ, \q a mi a xuini tɛ, \q a mi falan tiyɛ taan xun xɔn, \q \v 3 a mi xaye yidɔxini girɛ. \q A mi lɛnpun tumatɔɔn natuyɛ. \q Koni, a kiti kɛndɛn sama nɛn ɲɔndin xɔn. \q \v 4 A mi xadanma, \q a mi tunnaxɔlɔma a ma, \q han a yi fa kiti kɛndɛn na bɔxɔ xɔnna fari, \q han fɔxɔ ige tagi bɔxɔne muxune fan yi e yigi sa a sariyani. \b \q \v 5 Alatala ito nan falaxi, Ala \q naxan kore xɔnna daxi, \q a yi a yibandun, \q naxan bɔxɔn nun a yi seene daxi, \q a niiraxinla bira adamadiine yi \q naxanye dɔxi a yi, \q a niin bira ne yi \q naxanye sigan tima a fari, a naxa, \q \v 6 “N tan Alatala, \q n tan nan i xilixi tinxinni, \q n yi i suxu i yii ma, \q n yi i makantan, \q n yi n yengi lu i xɔn. \q N ni i findi n ma yamaan layirin xidi muxun na \q e nun kɛnɛnna siyane xa, \q \v 7 alogo i xa danxutɔne yɛɛne rabi, \q i yi suxu muxune ramini kasoon na, \q i yi kasorasane xɔrɔya, \q e mini dimini.” \b \q \v 8 “Alatala nan n tan na, \q n xinla nan na ra. \q N mi n ma binyen soma gbɛtɛ yii. \q N mi n ma tantunna fiyɛ suxurene ma. \q \v 9 Fe singene bata yelin kamalɛ, \q n fe nɛnɛne nan ma fe ralima ɛ ma \q benun e xa fɔlɔ, \q n xa ɛ rakolon ne ma.” \s Bɛti nɛnɛna \q \v 10 Ɛ bɛti nɛnɛn ba Alatala xa, \q bɔxɔn danne birin xa a tantun bɛtini, \q ɛ tan naxanye sigama fɔxɔ igen xun ma \q e nun a yi seene birin, \q fɔxɔ ige tagi bɔxɔne nun e muxune birin. \q \v 11 Tonbonna nun a taane xa e xuini te, \q e nun Kedari bɔnsɔnna\f + \fr 42.11\fr* \fk Kedari\fk* findixi Sumayilaa diin nan na. Na feen sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 25.13 kui.\f* dɔxɔdene! \q Sela kaane xa gbelegbele sɛwani, \q e xa sɔnxɔ ɲaxaɲaxani geyane xuntagi! \q \v 12 Binyen xa fi Alatala ma! \q A xa tantun fɔxɔ ige tagi bɔxɔne birin yi! \q \v 13 Alatala minima nɛn alo sofa wɛkilɛxina, \q a bɔɲɛn tema nɛn alo yɛngɛ so sɛnbɛmana. \q A sɔnxɔma nɛn yaxune xili ma yɛngɛni, \q a yi e nɔ. \b \q \v 14 Xabu waxati xunkuye, \q n dunduxi, \q n naxaraxi, n na n yɛtɛ suxi. \q Koni iki, n sɔxɔlɛxi \q alo ɲaxanla nɛma tinna ma, \q n gbelegbelema, \q n kutunma ɲaxankatani. \q \v 15 N geyane nun yire matexine kalama nɛn \q n yi e se ɲingine birin xara. \q N baane findima nɛn tonbonne ra \q n yi darane xɔri. \q \v 16 N danxutɔne rasigama nɛn kiraan xɔn \q e mi naxan kolon. \q E yengi mi kiraan naxanye ma, \q n yi ti e yɛɛ ra ne xɔn, \q n yi dimin findi kɛnɛnna ra e yɛtagi, \q n gɛmɛ yirene findi lantaan na e xa. \q N na nan ligama, \q n mi e rabeɲinɲɛ mumɛ! \q \v 17 Koni naxanye e yigi sama suxurene yi, \q e yi a fala sawurane xa, \q e naxa, “Nxɔ alane nan ɛ ra,” \q ne xɛtɛma nɛn e xanbi ra, \q e yagi. \s Isirayila yama tondixina \q \v 18 Ɛ tan tuli xɔrine, ɛ tuli mati! \q Ɛ tan danxutɔne, ɛ yɛɛn ti, \q ɛ seen to! \q \v 19 Danxutɔna nde ra, \q xa n ma walikɛɛn xa mi a ra? \q Tuli xɔrina nde ra \q alo n xɛraan naxan nasigaxi? \q Danxutɔna nde ra, \q alo n bɔɲɛ xunbenla fixi naxan ma? \q Danxutɔna nde ra, \q alo Alatalaa walikɛna? \q \v 20 I bata fe gbegbe to, \q koni i mi e famuxi. \q I tunle rabixi, \q koni e mi feen mɛma! \q \v 21 Alatalaa tinxinna fe ra, \q a bata a kɛnɛn, \q a xa a sariyan gboon nun a nɔrɔn makɛnɛn. \q \v 22 Anu, yama yiigelitɔ halagixini ito mato! \q E bata e birin suxu, \q e birin balanxi yinle ra, \q e birin saxi kasoon na. \q E yii seene bata suxu yɛngɛni, \q muxe mi na naxan e xunbɛ. \q E yɛtɛɛn bata findi se suxin na yɛngɛni, \q muxe mi na naxan a falɛ, \q a naxa, “Ne raxɛtɛ!” \b \q \v 23 Nde a tuli matima ito ra ɛ yɛ? \q Nde a ligama a yeren ma, \q to xanbi ra, a yi a tuli mati? \q \v 24 Nde Yaxuba bɔnsɔnna soxi a yaxune yii, \q a Isirayila so halagi tiine yii? \q Alatala xa mi a ra, \q en naxan yulubi tongo, \q en mi tin birɛ naxan ma kira fɔxɔ ra \q en tondi a sariyane suxɛ? \q \v 25 Nayi, a yi a xɔlɔ gbeen nagodo e fari \q alo tɛɛna \q e nun yɛngɛn gbalone. \q A yi e gan, \q koni e mi sese famuxi, \q a yi e raxɔri, \q koni e mi na feen yatɛ e bɔɲɛni. \c 43 \s Alatala nan Isirayila xunbama \q \v 1 Ala naxan i daxi, \q Yaxuba bɔnsɔnna, \q naxan i rafalaxi, \q Isirayila bɔnsɔnna, \q Alatala ito nan falaxi iki, \q a naxa, “I nama gaxu, \q amasɔtɔ n bata i xunba! \q N bata i xili i xinla ma. \q N tan nan gbee i ra! \q \v 2 Xa i danguma fɔxɔ igeni, \q n luma nɛn i xɔn. \q Xa i danguma baane yi, \q i mi i maminɲɛ. \q Xa i danguma tɛɛni, \q a mi i ganɲɛ, \q tɛɛ dɛgɛn mi i raxɔrɛ. \q \v 3 Amasɔtɔ Alatala nan n na, \q i ya Ala, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina, \q i rakisimana. \q N bata Misiran yamanan fi i xunbaan na, \q n yi Kusi yamanan nun Sɛba yamanan findi i ɲɔxɔn na. \q \v 4 Bayo i yatɛxi n xɔn, \q i binyaxi n yɛɛ ra yi, \q n bata i xanu. \q N bata muxune findi i ɲɔxɔn na, \q n yi yamane fi i niin xunbaan na.” \b \q \v 5 “I nama gaxu, \q amasɔtɔ n luma nɛn i xɔn. \q N fama nɛn i yixɛtɛne ra \q sa keli sogeteden binni, \q n yi sa e malan \q keli sogegododen binni. \q \v 6 N na a falama nɛn kɔmɛnna binna xa, \q n naxa, ‘E beɲin!’ \q N yi a fala yiifanna binna xa, \q n naxa, ‘I nama e makankan!’ \q Fa n ma dii xɛmɛne ra \q sa keli yire makuyeni, \q e nun n ma dii tɛmɛne \q sa keli bɔxɔn danne ra, \q \v 7 n xinla falama naxanye birin xun ma \q n naxanye daxi n ma binyena fe ra, \q n naxanye rafalaxi, \q n yi e da.” \b \q \v 8 Yamani ito ramini \q naxanye danxuxi, \q anu e yɛɛne fan, \q tuli xɔrini itoe, \q naxanye tunle fan. \q \v 9 Siyane birin xa e malan e bode xɔn, \q yamanane muxune birin! \q Nde na fe falaxi e yɛ \q benun a xa liga? \q Nde fe fonne ralixi en ma? \q E xa fa e serene ra, \q e yi a mayita a yoona e xa! \q En xa e xuiin namɛ, \q alogo muxune xa a fala, \q e naxa, “E ɲɔndi!” \b \q \v 10 Alatalaa falan ni ito ra, \q a naxa, “Ɛ tan nan n serene ra, \q ɛ tan naxanye findixi n ma walikɛne ra, \q n naxanye sugandixi \q alogo ɛ xa n kolon, \q ɛ yi la n na. \q N tan yi na yi \q benun suxure yo xa rafala, \q ala gbɛtɛ yo mi na n tan xanbi. \q \v 11 N tan nan Alatala ra, \q n tan yati! \q Ba n tan na, \q marakisi ti gbɛtɛ yo mi na. \q \v 12 N tan nan feene makɛnɛnma, \q n muxune rakisi, n yi ɛ rakolon! \q Ala xɔɲɛ mi a ra \q naxan ɛ tagi fɔ n tan! \q Nayi, n serene nan ɛ ra, \q fa fala n tan nan Ala ra.” \q Alatalaa falan nan na ra. \q \v 13 “N tan yatigin nan na ra \q xabu a fɔlɔni! \q Muxu yo mi nɔɛ muxun bɛ n yii. \q N na naxan liga, \q nde nɔɛ a rakalɛ ayi?” \s Alaa kininkininna \p \v 14 Alatala ito nan falaxi, naxan ɛ xunbama, Isirayilaa Ala Sariɲanxina, a naxa, \q “N muxuna nde rasigama nɛn \q Babilɔn yamanan xili ma, \q ɛ tan ma fe ra. \q N yi Babilɔn muxu gixine kunkine kala, \q e yi e mamin, \q e yi e kanbama naxanye yi nun. \q \v 15 Alatala nan n tan na, \q ɛ Ala sariɲanxina, \q naxan Isirayila daxi, ɛ mangana.” \b \q \v 16 Alatala ito nan falaxi, \q naxan kiraan sama baa igen xɔnna ma, \q dangu ige gbeene yi, \q \v 17 naxan yɛngɛ so wontorone nun soone rasiga yɛngɛni, \q e nun ganla nun sofa wɛkilɛxine e bode xɔn, \q e yi e sa, \q e mi fa kelima sɔnɔn, \q e yi tu alo saraban na ɲan. \q \v 18 A naxa: \q Fe singene nama fa rabira ɛ ma, \q ɛ ɲinan fe fonne xɔn! \q \v 19 Ɛ a mato, \q n fe nɛnɛn nan ligama! \q Na bata a fɔlɔ iki, \q ɛ mi a kolon ba? \q N kiraan sama nɛn tonbonni, \q n yi baane ramini bɔxɔ xareni. \q \v 20 Burunna subene n binyama nɛn, \q kankone nun dangaranfulene, \q amasɔtɔ n bata igen namini tonbonni, \q n yi baane ramini bɔxɔ xareni, \q alogo n ma yamaan xa e min, \q n naxan sugandixi. \q \v 21 N yamaan naxan nafalaxi, \q na n tantunma nɛn. \s Ala yamaan makitima \q \v 22 Ɛ tan Yaxuba bɔnsɔnna, \q ɛ mi n tan xan xilixi! \q Ɛ tan Isirayila kaane, \q ɛ bata ɛ tunnaxɔlɔ ɛ ma n tan mabinni. \q \v 23 Ɛ mi ɛ yɛxɛɛne nun ɛ siine baxi n xa saraxa gan daxin na. \q Ɛ saraxane mi findixi n ma binyen na. \q N mi saraxane findixi goronna ra ɛ xun ma, \q n mi ɛ raxadanxi wusulan saraxane badeni. \q \v 24 Ɛ mi gbeti yikalaxi n xa, \q alogo ɛ xa latikɔnɔnna sara n xa, \q ɛ saraxa subene turen mi n wasaxi. \q Koni ɛ yulubine bata findi goronna ra n xun ma \q ɛ yi n naxadan hakɛne xɔn. \q \v 25 Koni n tan nan keden pe ɛ hakɛne xafarima, \q n tan yɛtɛna fe ra. \q N mi fa n mirima ɛ yulubine fe ma sɔnɔn. \q \v 26 Fe danguxine rabira n ma. \q En kiti feni ito yɛba en bode xa. \q Ɛ falan ti, ɛ yi ɛ yɛtɛ xun mafala. \q \v 27 Ɛ benban nan singe yulubin liga, \q ɛ fala radangune yi murutɛ n xili ma. \q \v 28 Nanara, n bata yire sariɲanxin kuntigine yatɛ muxu haramuxine ra, \q n yi halagin nagidi Yaxuba yixɛtɛne ma, \q n yi marayarabin nagidi Isirayila kaane ma. \c 44 \s Alatala nan keden Ala ra \q \v 1 Koni iki, Yaxuba bɔnsɔnna, \q n ma walikɛne, \q ɛ tuli mati, \q n na Isirayila naxan sugandixi! \q \v 2 Alatala ito nan falaxi, \q naxan i daxi, \q naxan i rafalaxi i nga kui, \q naxan i malima, a naxa, \q “Ɛ nama gaxu, n ma walikɛne, \q Yaxuba bɔnsɔnna, \q i tan Isirayila tinxinxina \q n naxan sugandixi. \q \v 3 Bayo n ni igen nafama nɛn bɔxɔ xareni \q n yi xudene radangu tonbonni. \q N na n ma Nii Sariɲanxin nagodoma nɛn i bɔnsɔnne ma, \q n yi barakan sa i yixɛtɛne fe yi. \q \v 4 E sabatima nɛn \q alo sɛxɛne burunna ra, \q alo wudi faɲine xudene dɛ. \q \v 5 Muxuna nde a falama nɛn, \q a naxa, ‘Alatala nan gbee n na,’ \q boden yi a fala, \q a a xili nɛn ‘Yaxuba,’ \q gbɛtɛ yi a sɛbɛ a yiin ma, \q fa fala ‘Alatala gbeena,’ \q a yi a yɛtɛ xili ba a ‘Isirayila.’ ” \s Naxanye suxurene rafalama \q \v 6 Alatala ito nan falaxi, \q Isirayila Mangan naxan a xunbama, \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna naxa, \q “N tan nan a fɔlɔn nun a raɲanna ra. \q Ba n tan na, \q Ala gbɛtɛ mi na. \q \v 7 Nde luxi alo n tan? \q Na kanna xa a xuini te! \q A xa a yɛba n xa, \q naxan birin bata dangu \q xabu n singe ra muxune da waxatin naxan yi! \q A mɔn xa fe famatɔne fe fala, \q naxanye fama ligadeni! \q \v 8 Ɛ nama gaxu, \q ɛ nama xuruxurun, \q n mi yi ɛ rakolonxi feni ito ma ba, \q n yi a rali ɛ ma \q xabu to mi na ra? \q N serene nan ɛ tan na. \q Ala gbɛtɛ na, \q ba n tan na ba? \q Ɛ kantan fanye gbɛtɛ yo mi na, \q ba n tan na. \q N mi gbɛtɛ kolon.” \b \q \v 9 Naxanye birin suxurene rafalama, \q fuyantenne nan ne birin na, \q e se rafalaxi fisamantenne tɔnɔ yo mi na. \q E yɛtɛ serene nan e ra: \q E mi se toma, e mi fe kolon, \q e mɔn luma nɛn yagini. \q \v 10 Muxun na alana nde rafala \q hanma suxurena nde, \q na tɔnɔ mi na. \q \v 11 Na kanna nun a sifan birin yagima nɛn. \q Suxuren nafala muxune findixi adamadiine nan tun na. \q E birin xa e malan, \q e xa e maso. \q E gaxuma nɛn, \q e yagi e bode xɔn. \q \v 12 Xabun nɛma bunbin xabuma, \q a walima tɛ wolonne nan na, \q a yi a rafala dɛɛramaan na. \q A a rawalima a sɛnbɛn nan na \q koni kamɛn na a suxu, \q a sɛnbɛn yi ɲan, \q min xɔnla yi a suxu, a xadan. \q \v 13 Kabintan lutin sama nɛn wudin ma, \q a yi lutin funfun naba a ma, \q a yi a masoli wali seen na, \q a yi a radigilin, \q a yi a rafala muxu sawuran na, \q a lu adamadiyaan nɔrɔn birin yi \q alogo a xa a ti a batu banxini. \q \v 14 A sumanne nan sɛgɛma \q hanma xarinne hanma warine \q a naxanye raluxi fɔtɔnni, \q e gbo. \q Xanamu, a fɔfɔna nde tongo, \q a tan yɛtɛɛn naxan sixi, \q tule igen yi sa a ma, a gbo. \q \v 15 Adamadiine na wudina ndee ganma yegen na, \q e yi nde tongo, \q e yi e maxara a ra. \q E na nan ndee mɔn tongoma, \q e yi kudin so, \q e mɔn yi ndee tongo, \q e yi e gbee alana nde rafala, \q e yi e xinbi sin a bun, \q e suxuren nafala, e yi a batu. \q \v 16 E yi a wudi dɔnxɛn findi yegen na, \q a gan, \q e yi suben ɲin ndee ra, \q e yi a gan ndee ra, \q e yi a don han e lugo. \q A mɔn yi a maxara, \q a yi a fala, a naxa, \q “N na n maxarama, \q n tɛɛ dɛgɛn toma yati! ” \q \v 17 A wudin dɔnxɛna, \q a yi na rafala a gbee ala ra, \q a suxurena, \q a yi a xinbi sin a yɛtagi, \q a yi a batu, a naxa, \q “N xunba, \q bayo i tan nan n ma ala ra!” \q \v 18 E mi fe kolon, \q e xaxili mi na, \q e yɛɛne raxixi \q alogo e nama sese to. \q E mi nɔɛ e mirɛ, \q e feene famu. \q \v 19 Muxune mi e mirima, \q e xaxinla sɔtɔ, \q e mi feene yɛɛ toɛ \q alogo e xa a fala, e naxa, \q “N bata wudina ndee gan, \q n kudin so a ra, \q n yi suben gan ndee ra, \q n yi a don. \q N lan n xa a dɔnxɛn findi se haramuxin na ba, \q n yi n xinbi sin yegen bun?” \q \v 20 E kankanma naxan ma, \q xuben nan gbansan na ra. \q E bɔɲɛn bata tantan, \q a e ralɔ ayi. \q E niin mi xunbama, \q e mi a falama, e naxa, \q “Seen naxan n yii ito ra, \q wulen xa mi a ra ba?” \s Tinxinna Ala xa \q \v 21 Yaxuba bɔnsɔnne, \q na feen xa rabira ɛ ma! \q Amasɔtɔ n ma walikɛɛn nan ɛ ra, \q Isirayila kaane! \q N na ɛ rafalaxi nɛn \q alogo ɛ xa findi n ma walikɛne ra, \q Isirayila kaane, \q n mi ɲinanma ɛ xɔn. \q \v 22 N bata ɛ hakɛne ba ɛ ma \q alo kundaan kore xɔnna ma \q e nun ɛ yulubine \q alo kundaan xɔtɔnni. \q Ɛ xun xɛtɛ n ma, \q amasɔtɔ n bata ɛ xunba. \b \q \v 23 Kore xɔnna, gbelegbele sɛwani, \q amasɔtɔ Alatala bata wali! \q Bɔxɔn bunna, sɔnxɔ sɛwani, \q geyane, ɛ xuini te \q e nun ɛ tan fɔtɔnne nun wudine birin. \q Amasɔtɔ Alatala bata Yaxuba yixɛtɛne xunba, \q a yi a binyen mayita Isirayila yi. \q \v 24 Alatala ito nan falaxi, \q a tan naxan i xunbama, \q naxan i rafalaxi \q xabu i i nga kui, a naxa, \q “N tan, Alatala, \q n bata feen birin liga, \q n tan nan keden kore xɔnni fulunxi, \q n tan yɛtɛɛn nan bɔxɔ xɔnna saxi. \q \v 25 N tan nan waliyine wule mantaxane kalama, \q n yi yiimatone findi daxune ra, \q n yi fekolonne raxɛtɛ xanbin na \q n yi e xaxilimayaan findi xaxilitareyaan na. \q \v 26 N na n ma walikɛna falane rakamalima nɛn. \q N ma xɛrane na fe famatɔɔn naxanye rali, \q n na a rakamalima nɛn. \q N bata a fala Yerusalɛn ma, n naxa, \q ‘Muxune mɔn dɔxɔma nɛn a yi, \q Yuda taane mɔn tima nɛn, \q n mɔn yi taa kalaxine yitɔn.’ \q \v 27 N nɔɛ a falɛ tilinna ma, \q n naxa, ‘Xara, \q n xa i ya igen xɔri.’ \q \v 28 N yi a fala Kirusi ma, \q n naxa, ‘N ma xuruse rabana! \q A n waxɔn feene birin ligama nɛn.’ \q N na a fala Yerusalɛn ma, \q n naxa, ‘A mɔn xa ti!’ \q E nun Ala Batu Banxin ma, \q n naxa, ‘A mɔn xa bɛtɛn sa!’ ” \c 45 \s Ala yi Kirusi findi a walikɛɛn na \q \v 1 Alatala ito nan falaxi a muxu sugandixin xa, \q a naxa, “Kirusi, n naxan yii suxi, \q alogo n xa siyane magodo a yɛtagi, \q n yi mangane yɛngɛ so seene ba e ma, \q n yi dɛɛn fɔxɔ firinne rabi a yɛɛ ra, \q alogo taan so dɛɛne nama fa ragali sɔnɔn, \q \v 2 n tan yɛtɛɛn tima nɛn i yɛɛ ra, \q n yi gbingbinne malaxun, \q n yi sulan dɛɛne kala, \q n yi dɛɛne balan wurene bolon. \q \v 3 N bɔxɔ bun nafunla soma nɛn i yii, \q e nun nafulu luxunxina, \q alogo i xa a kolon \q fa fala a n tan nan Alatala ra, \q naxan i xilima i xinla ra, \q n tan Isirayilaa Ala. \q \v 4 N bata i xili i xinla ma, \q n yi tide binyen fi i ma, \q n ma walikɛɛn Yaxuba yixɛtɛne fe ra, \q Isirayila kaane, n naxanye sugandixi, \q koni i mi n kolon. \q \v 5 Alatala nan n tan na, \q gbɛtɛ mi na. \q Ba n tan na, Ala gbɛtɛ mi na. \q N bata i yitɔn yɛngɛn xili yi, \q hali i to mi n kolon, \q \v 6 alogo muxune xa a kolon, \q keli sogen teden ma han a gododena, \q fa fala ba n tan na, \q se gbɛtɛ mi na. \q N tan nan Alatala ra, \q gbɛtɛ mi na. \q \v 7 N tan nan kɛnɛnna daxi, \q n yi dimin da, \q n yi bɔɲɛ xunbenla fi, \q n yi tɔrɔn nafa. \q N tan Alatala nan feen birin ligama.” \b \q \v 8 “Tulen xa a yitɔn kore, \q tinxinna yi godo alo tulena! \q Bɔxɔn xa rasɔnɔya \q alogo kisin xa mini alo sansina, \q e nun tinxinyaan yi sabati e bode xɔn! \q N tan Alatala nan ne birin daxi.” \b \q \v 9 Gbalon na kanna xa \q naxan yɛngɛn nakelima a dali marigin ma, \q muxun naxan luxi \q alo fɛɲɛna fɛɲɛne tagi. \q Fɛɲɛ bɛndɛna a falɛ a rafala muxun ma ba, \q a naxa, “I nanse ligama?” \q hanma a naxa, \q “Sese mi i ya wanla ra!” \q \v 10 Gbalon na kanna xa \q naxan a falama a fafe ma, \q a naxa, “I nanse barixi ito ra?” \q hanma a naxa a nga ma, \q “I diin barin nanfera?” \q \v 11 Alatala ito nan falaxi, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina, \q naxan Isirayila daxi, a naxa, \q “Ɛ tan nan n maxɔdinma fe famatɔne ma, \q lan n ma diine fe ma, \q ɛ yi yamarine so n yii lan n yii fɔxɔn ma? \q \v 12 N tan nan bɔxɔ xɔnna rafalaxi \q n adamadiine da a fari! \q N tan yɛtɛɛn nan kore xɔnni fulunxi. \q N tan nan a sarene birin yamarima. \q \v 13 N tan nan Kirusi rakelixi n ma tinxinyana fe ra, \q n yi a ti kira yitɔnxin xɔn. \q A n ma taan tima nɛn. \q N ma muxun naxanye yi suxi yɛngɛni, \q a ne beɲinma nɛn, \q e mi e xun saren fi.” \q Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna naxa na kiini. \b \q \v 14 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Misiran kaane nun Kusi yamanan yulaya seene, \q na Sabe kaa muxu kuyene wanle tɔnɔn luma nɛn i xa. \q E fama nɛn i konni, \q e findi i gbeen na, \q e bira i fɔxɔ ra, \q e xidixi e bode ra, \q e yi e xinbi sin i yɛtagi \q e yi i maxandi, e naxa, \q ‘Ala i tan nan xɔn. \q Ala gbɛtɛ mi na, \q sese mi ala gbɛtɛye ra!’ ” \b \q \v 15 I tan Isirayilaa Ala, Marakisi Tiina, \q i findixi Ala luxunxin nan na. \q \v 16 Suxure rafalane birin yagixi, \q e xun sinxi, \q e birin xun sinxin sigama e bode xɔn. \q \v 17 Koni Isirayila kaane tan kisin sɔtɔma Alatala nan na habadan. \q Ɛ mi fa yarabɛ, ɛ xun sin mumɛ! \b \q \v 18 Amasɔtɔ Alatala ito nan falaxi, \q a tan naxan kore xɔnna daxi, \q a tan Ala, naxan bɔxɔ xɔnna daxi, \q naxan a bɛtɛn saxi, a mi a magenla lu, \q koni a yi a da alogo muxune xa lu a yi. \q A naxa, “N tan nan Alatala ra, \q gbɛtɛ mi na. \q \v 19 N mi falan tixi luxunna xan yi, \q dimini bɔxɔn yirena nde yi. \q N mi a falaxi Yaxuba yixɛtɛne xa, \q n naxa, ‘Ɛ n fen fuyan!’ \q N tan Alatala, \q n ɲɔndin nan falama, \q n fe faɲin nan nalima.” \s Siyane tubi fena Ala ma \q \v 20 “Ɛ tan siyane muxu gixine, \q ɛ fa ɛ malan, \q ɛ birin yi ɛ maso be! \q Xaxilitarene nan wudi suxurene tongoma, \q e yi batu seene maxandi \q naxanye mi nɔɛ e rakisɛ. \q \v 21 Ɛ falane ti, ɛ yi ɛ xɔnba. \q Ɛ bode kawandi! \q Nde muxune rakolonxi feni ito ra \q xabu a fɔlɔni? \q Nde bata yi a rali nun \q xabu to mi na ra? \q N tan Alatala mi a ra ba? \q Ba n tan na, Ala gbɛtɛ mi na, \q Ala naxan tinxin, \q Marakisi Tiina. \q Ba n tan na, gbɛtɛ mi na. \q \v 22 Ɛ yɛɛ rafindi n ma, ɛ xa kisi, \q ɛ tan naxanye birin bɔxɔn danne ra! \q Bayo Ala nan n na, \q gbɛtɛ mi na. \q \v 23 N bata n kɔlɔ n yɛtɛni, \q n yɛtɛɛn bata fala tinxinxini ito ti, \q falan naxan mi maxɛtɛma, n naxa, \q ‘Xinbin birin sinma nɛn n bun ma, \q lɛnna birin yi a kɔlɔ n yi. \q \v 24 E naxa: Tinxinna nun sɛnbɛna Alatala nan keden pe yi.’ ” \q Naxanye birin yi xɔlɔxi a ma, \q ne birin yagixin fama nɛn a fɛma. \q \v 25 Isirayila kaane birin tinxinna sɔtɔma nɛn Alatala xɔn, \q e yi e kanba Ala yi. \c 46 \s Babilɔn suxurene halagi fena \q \v 1 Beli suxuren bata a xinbi sin,\f + \fr 46.1\fr* Babilɔn kaane gbee alane nan yi \fk Beli\fk* nun \fk Nebo\fk* ra.\f* \q Nebo suxuren yi a felen. \q Ɲingene nan e suxurene maxalima. \q E yi e dɔxɔma e xun ma nɛn sali waxatine yi, \q koni iki e bata findi goronna ra sube xadanxine xun ma. \q \v 2 E bata e felen e bode xɔn, \q e yi e xinbi sin, \q e mi nɔɛ e suxurene rakisɛ \q naxanye findixi goronna ra \q bayo e tan yɛtɛɛn sigama konyiyani. \b \q \v 3 Yaxuba yixɛtɛne, ɛ tuli mati n na, \q ɛ tan Isirayila yamaan muxu dɔnxɛne, \q ɛ tan naxanye goron n xun ma \q xabu ɛ nga kui, \q xabu ɛ xiɲɛn minma! \q \v 4 N luma na ki kedenna nin \q han ɛ fori waxatini. \q N tima nɛn ɛ bun ma \q han ɛ xun sɛxɛne yi fixa. \q N bata na liga, \q n mɔn waxi ɛ xali feni, \q n ti ɛ bun, n yi ɛ xɔrɔya. \b \q \v 5 Ɛ n misalixi nde ra? \q Nxu nun nde lan? \q Ɛ nxu nun nde saxi nxu bode ma, \q nxu nun naxan maliga? \q \v 6 Muxune e xɛmane fima, \q e gbeti fixɛni liga sikeela fari, \q e xabun saren fi \q alogo a xa ala sawurana nde rafala, \q e xinbi sinɲɛ naxan bun ma, \q e yi a batu. \q \v 7 E a tongo e tungunna ma, \q e a maxali, \q e sa a dɔxɔ a dɔxɔdeni. \q A mi nɔɛ kelɛ a funfuni! \q Hali e xui ramini a ma, \q a mi e yabima. \q A mi e ratangama e kɔntɔfinle ma. \q \v 8 Feni ito xa rabira ɛ ma, \q ɛ yi ɛ wɛkilɛ! \q Ɛ tan muxu murutɛxine, \q ɛ miri na ma ɛ bɔɲɛni. \b \q \v 9 Feen naxanye danguxi a fɔlɔ fɔlɔni, \q ne xa rabira ɛ ma. \q Amasɔtɔ Ala nan n na, \q gbɛtɛ mi na! \q Ala nan n na, \q sese mi maliga n na! \q \v 10 Naxan fama ligadeni a raɲanna ra, \q n na ralima a fɔlɔn nin. \q Naxan munma liga, \q n na fe falama xabu waxati xunkuye. \q N naxa, n ma fe ragidixin nakamalima nɛn. \q N wama naxan birin xɔn, \q n yi na liga. \q \v 11 N bata sɛnbɛmana nde xili, \q sa keli sogeteden binni, \q naxan luxi alo singbinna \q alogo a xa n ma fe ragidixin nakamali, \q sa keli yamana makuyeni. \q N naxan falaxi, n yi na rakamali, \q n na naxan yitɔn, n yi na liga. \q \v 12 Ɛ tuli mati n xuiin na, \q ɛ tan muxu bɔɲɛ xɔdɛxɛne, \q ɛ tan naxanye makuya tinxinna ra! \q \v 13 N ma tinxinyaan somatɔɔn ni i ra! \q A mi fa makuya. \q N mi fa buma, n kisin nafa. \q N kisin nasoma nɛn Siyon taani, \q n yi n ma nɔrɔn fi Isirayila ma. \c 47 \s Babilɔn taan kala fena \q \v 1 Keli i ya mangaya gbɛdɛni \q i dɔxɔ bɔxɔni, Babilɔn taa faɲina. \q Babilɔn kaane, ɛ dɔxɔ bɔxɔni! \q A mi fa falama a ma sɔnɔn \q a taa ɲaxumɛ tofaɲina. \q \v 2 Ɛ se din seene tongo alo konyine, \q ɛ yi sansi kɛsɛne findi a fuɲin na. \q Ɛ doma gbeene mate, \q ɛ danbane xa to, ɛ xudene gidi. \q \v 3 Ɛ ragenla toma nɛn, \q ɛ yagixin yi to. \q N nan n gbeen ɲɔxɔma nɛn, \q muxu yo mi n yikalɛ. \b \q \v 4 Isirayilaa Ala Sariɲanxin nan en xunbama, \q a xili nɛn Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna. \b \q \v 5 Ɛ dɔxɔ, ɛ dundu, \q ɛ siga dimini, \q ɛ tan Babilɔn kaane! \q A mi fa falama a ma sɔnɔn \q a yamanane mangana. \q \v 6 N xɔlɔ nɛn n ma yamaan ma, \q n bata yi n kɛɛn nayarabi, \q n yi e rabeɲin ɛ yii. \q Ɛ mi kininkininxi e ma, \q ɛ konyi wanle ragboxi ayi hali fonne fari. \q \v 7 Ɛ yi a falama nɛn, ɛ naxa, \q “N luma nɛn mangayani habadan!” \q Koni ɛ mi na feene yatɛxi \q ɛ mi ɛ mirixi feene raɲan kiin ma. \b \q \v 8 Nayi, Babilɔn taana, \q i tan naxan luxi alo ɲaxalan ɲaxina, \q i tuli mati ito ra iki. \q Ɛ tan Babilɔn kaan naxanye dɔxi makantanni, \q ɛ tan naxanye a falama, ɛ naxa, \q “Nxu tan, nxu ɲɔxɔn mi na, \q nxu mi findɛ kaɲa gilɛne ra mumɛ, \q nxɔ diine mi faxɛ mumɛ!” \q \v 9 Na fe firinne ɛ sɔtɔma nɛn lɔxɔ kedenni \q sanɲa ma kedenni, \q ɛ diine yi faxa, \q ɛ findi kaɲa gilɛne ra. \q Ne dɛfexin ligama nɛn ɛ ra, \q hali ɛ kɔɛ ra feene to gboxi ayi, \q hali ɛ tirin feene sɛnbɛn yi gbo! \b \q \v 10 Ɛ bata ɛ yigi sa ɛ fe ɲaxine yi. \q Ɛ yi a falama nɛn ɛ yɛtɛ ma, ɛ naxa, \q “Muxu yo mi nxu toma!” \q Ɛ xaxilimayaan nun ɛ fekolonna bata ɛ xunna firifiri. \q Ɛ yi a falama ɛ bɔɲɛni nɛn, ɛ naxa, \q “Nxu tan, nxu ɲɔxɔn mi na!” \q \v 11 Gbalon fama nɛn ɛ ma \q ɛ mi naxan nadangu xiriya kolon. \q Halagin godoma nɛn ɛ ma, \q ɛ mi naxan nadangu saraxan nɔɛ. \q Yihadin fama nɛn ɛ ma sanɲa ma kedenni, \q ɛ xaxili mi naxan ma. \q \v 12 Nayi, ɛ lu ɛ tirin feene fari \q e nun ɛ kɔɛraya fe wuyaxine, \q ɛ yi ɛ yɛtɛ yixadanma naxanye fɔxɔ ra \q xabu ɛ dii ɲɔrɛ waxatina! \q Yanyina nde, \q ɛ tɔnɔn sɔtɔma e yi nɛn, \q yanyina nde \q ɛ muxune magaxuma e yi nɛn. \q \v 13 Ɛ bata ɛ yɛtɛ yixadan suxurene maxɔdindeni. \q Awa, nayi, muxun naxanye xibarune toma sarene yi, \q ne xa keli, e fa ɛ rakisi, \q e tan naxanye sarene rakɔrɔsima \q e fe famatɔne fala kike yo kike! \q \v 14 E luma nɛn \q alo se dagina, tɛɛn yi e gan. \q E niin mi tangama na tɛɛ dɛgɛn ma. \q Anu a mi findima tɛɛ wolondin xan na de \q burun ganma naxan na, \q muxuna a maxarɛ naxan na! \q \v 15 Ɛ yixadanma muxun naxanye fɔxɔ ra \q xabu ɛ dii ɲɔrɛ waxatina, \q ne raɲanna ligama na kii nin, \q ɛ tɔrɔma naxanye fe ra. \q E birin sigama nɛn e xun xɔn e tantanni, \q e tan sese mi ɛ rakisɛ mumɛ! \c 48 \s Ala fe nɛnɛne ralima \q \v 1 Ɛ tan Yaxuba yixɛtɛne, \q ɛ tuli mati ito ra, \q ɛ tan naxanye xili Isirayila \q ɛ tan naxanye barixi Yuda bɔnsɔnni, \q ɛ tan naxanye ɛ kɔlɔma Alatala xinli \q ɛ tan naxanye Isirayilaa Ala maxandima, \q koni ɲɔndin nun tinxinyaan mi a ra! \q \v 2 Amasɔtɔ ɛ xili saxi taa sariɲanxin nan xun ma. \q Ɛ yengi saxi Isirayilaa Ala nan ma \q naxan xili Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna. \q \v 3 Feen naxanye danguxi, \q n bata yi ne fala xabu waxati xunkuye. \q N yɛtɛɛn nan ne ralixi, \q n yi muxune rakolon ne ra, \q na xanbi ra, sanɲa ma kedenni, \q n yi e liga, e yi rakamali. \q \v 4 Amasɔtɔ n na a kolon nɛn \q a yama tengbesenxin nan ɛ ra, \q ɛ kɔɛni balanxi alo wure gbelemɛna, \q ɛ tigin xɔdɔxɔ alo sulana. \q \v 5 Nanara, n feni itoe fala ɛ xa \q xabu waxati xunkuye, \q n yi ɛ rakolon e ra benun e xa liga, \q alogo ɛ nama a fala, ɛ naxa, \q “Nxɔ suxurene nan e ligaxi, \q nxɔ sawurana hanma nxɔ ala wure daxin nan e yamarixi.” \q \v 6 Ɛ bata feni itoe mɛ, \q ɛ yi e birin to rakamalɛ! \q Ɛ fan mi ɛ tiyɛ e ra ɛ dɛni ba? \b \q Iki, n fa ɛ rakolonma fe nɛnɛne nan ma, \q naxanye luxunxi, \q ɛ mi naxanye kolon. \q \v 7 N baxi e yitɔndeni nɛn, \q fe fonne mi e tan na. \q Benun to, ɛ munma yi e sese a fe mɛ nun, \q alogo ɛ nama a fala, \q ɛ naxa, “Nxu yi na kolon.” \q \v 8 Anu, ɛ mi yi sese mɛxi, \q ɛ mi yi sese kolon. \q Ɛ tunla munma yi a mɛ singen waxati danguxine yi. \q Bayo n yi a kolon a yanfantenne nan ɛ ra. \q Xabu ɛ yi ɛ nga kui, \q a yi falama ɛ ma a muxu murutɛxine. \q \v 9 N bata n ma xɔlɛni suxu n xinla fe ra. \q N bata diɲa ɛ ma n tantunna fe ra, \q alogo n nama ɛ halagi. \q \v 10 N bata ɛ rasɛnsɛn tɛɛn na \q alo gbeti wurena sulun tɛɛni.\f + \fr 48.10\fr* \fk Sulun tɛɛn\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Furu tɛɛna\fk*.”\f* \q N mi yi ɛ rasoxi sulun tɛɛn xan yi de, \q koni n yi ɛ rasoxi ɲaxankata yinla nan na. \q \v 11 N bata keli ito ligadeni n yɛtɛna fe ra, \q n na a ligama n yɛtɛɛn yatin nan ma fe ra! \q Amasɔtɔ n tinɲɛ di, \q n xinla yi rayelefu? \q N mi n ma binyen fiyɛ gbɛtɛ ma. \b \q \v 12 Yaxuba bɔnsɔnna, \q ɛ tuli mati n na! \q Isirayila kaane, n naxanye xilixi! \q N tan na a ra, \q n tan nan a fɔlɔn nun a raɲanna ra. \q \v 13 N tan nan bɔxɔ xɔnna bɛtɛn saxi, \q n yiifanna yi kore xɔnni fulun. \q N na e xili, e fama nɛn mafurɛn! \b \q \v 14 Ɛ birin xa ɛ malan, ɛ tuli mati! \q Nde feni ito falaxi suxurene yɛ? \q Muxuna nde rafan Alatala ma. \q Na a waxɔn feene ligama nɛn Babilɔn taan na, \q a yiini tema nɛn Babilɔn kaane xili ma.\f + \fr 48.14\fr* Perise mangan Kirusi nan fama Babilɔn kaane yɛngɛdeni.\f* \q \v 15 N tan nan keden pe falan tixi, \q n mɔn yi a xili, n yi a rafa. \q A wanla sɔnɔyama nɛn! \q \v 16 Ɛ maso n na, ɛ tuli mati ito ra. \q Xabu a fɔlɔni, n mi falan ti wundoni. \q Xabu feni itoe fɔlɔna, n yi be. \q Iki, Marigina Alatala bata nxu nun a Nii Sariɲanxin xɛ. \b \q \v 17 Alatala ito nan falaxi, \q naxan i xunbama, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina, a naxa, \q “Alatala nan n tan na, i ya Ala, \q naxan i xaranma i yɛtɛ munanfanna ma, \q naxan tima i yɛɛ ra, \q a siga i ra kiraan xɔn \q naxan lanɲɛ i ma. \q \v 18 Xa i yi n ma yamarine ramɛ nun, \q i ya bɔɲɛ xunbenla yi luma nɛn nun \q alo baana, \q i ya tinxinna yi lu \q alo fɔxɔ igen walanna, \q \v 19 i yixɛtɛne yi wuya ayi \q alo ɲɛmɛnsinna \q i ya diine yi gbo ayi \q alo ɲɛmɛnsin xɔnne. \q I xinla mi bɛ n yɛtagi mumɛ!” \q \v 20 Ɛ mini Babilɔn yamanani, \q Ɛ ɛ gi Babilɔn kaane ma! \q Ɛ gbelegbele sɛwani, ɛ fa a rali, \q a xa rawanga! \q Ɛ a fe raxuya ayi han bɔxɔn danne, \q ɛ a fala, ɛ naxa, “Alatala bata a walikɛɛn Yaxuba bɔnsɔnna xunba!” \q \v 21 Min xɔnla mi e suxuma, \q a na ti e yɛɛ ra, dangu tonbonni. \q A igen naminima nɛn fanyeni e xa. \q A fanyen bɔma nɛn, \q ige gbeen yi mini keden na. \q \v 22 Alatala naxa, \q “Bɔɲɛ xunbeli mi muxu ɲaxine xa!” \c 49 \s Marigina walikɛɛn nan kɛnɛnna ra siyane xa \q \v 1 Ɛ tuli mati n na, \q fɔxɔ ige tagi bɔxɔn muxune. \q Yamana makuyene, \q ɛ ito ramɛ. \q Benun n xa bari, \q Alatala bata yi n xili. \q \v 2 A bata n dɛɛn lu \q alo silanfan xɛnxɛna, \q a yi a yiin nininna ti n xun ma, \q a yi n findi xalimakuli ɲɔɛ ralemunxin na, \q a n luxun a xalimakuli saseni. \q \v 3 A yi a fala n xa, a naxa, \q “N ma walikɛɛn nan i ra, Isirayila, \q n ma binyen luma naxan yi.” \q \v 4 Koni n tan yi a fala, n naxa, \q “N bata n yɛtɛ yixadan fufafu, \q n bata n fangani kala fuyan, \q n mi se sɔtɔxi. \q Koni Alatala n ma kitin sama nɛn. \q N saranna n ma Ala nan yii. \q \v 5 Awa iki, Alatala bata falan ti, \q a tan naxan n daxi nga kui \q alogo n xa findi a walikɛɛn na, \q alogo n xa Yaxuba bɔnsɔnna raxɛtɛ a ma, \q alogo Isirayila kaane mɔn xa malan a fɛma, \q n bata binyen sɔtɔ Alatala yɛtagi. \q Amasɔtɔ n ma Ala nan findixi n fangan na. \q \v 6 A bata a fala n xa, a naxa, \q ‘I findi fena n ma walikɛɛn na \q alogo i mɔn xa Yaxuba bɔnsɔnna rakeli, \q i yi Isirayila yamaan muxu dɔnxɛne raxɛtɛ n ma, \q na xurun. \q N ni i findima nɛn kɛnɛnna ra siyane xa, \q alogo n ma marakisin xa makɛnɛn \q siga han bɔxɔn danne ra.’ ” \s Isirayila yamaan muxu dɔnxɛne xɛtɛ fena \q \v 7 Alatala naxan i xunbama, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina, \q na nan ito falaxi i xa, \q i tan naxan naɲaxuxi, \q i tan naxan yatɛxi muxu haramuxin na yamaan xɔn, \q i tan naxan findixi kuntigine konyin na, \q a naxa, “Mangane i toma nɛn, \q e yi keli, \q kuntigine i toma nɛn, \q e yi e xinbi sin i bun ma Alatalaa fe ra \q naxan tinxin, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina \q naxan i sugandixi.” \q \v 8 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “N ma marafanna waxatin na a li, \q n ni i yabima nɛn! \q I rakisin waxatin na a li, \q n ni i malima nɛn. \q N na i ramarama nɛn, \q n yi i findi layiri xidi muxun na \q alogo yamanan mɔn xa yitɔn \q bɔxɔn kɛɛ rabeɲinxine mɔn yi yitaxun, \q \v 9 alogo a xa fala kasorasane xa \q fa fala, ‘Ɛ mini!’ \q e nun naxanye luxi dimini \q fa fala, ‘Ɛ mini kɛnɛnni!’ \q E nɔɛ e dɛgɛ nɛn kirane xɔn \q alo xuruse kuruna, \q e xuruse rabaden toɛ nɛn geyane birin fari. \q \v 10 Kamɛn mi fa e suxuma sɔnɔn, \q min xɔnla mi e suxɛ. \q Kuye wolonna nun sogen mi e tɔrɛ mumɛ, \q bayo naxan kininkininma e ma, \q na tima nɛn e yɛɛ ra, \q a yi e xali tigi yirene yi. \q \v 11 N na n ma geyane birin findima nɛn kirane ra, \q n ma kirane mɔn yi yitɔn. \q \v 12 E mato, e fama \q sa keli yire makuyeni, \q ndee kelima sogeteden kɔmɛnna binni, \q ndee sogegododen binni, \q ndee sa kelima Sinimi yamanani.” \b \q \v 13 Kore xɔnna, gbelegbele sɛwani! \q Bɔxɔ xɔnna, ɲaxan! \q Geyane, ɛ sɛwa xuini te! \q Bayo, Alatala a yamaan madɛndɛnma, \q a kininkininma a tɔrɔ muxune ma. \s Yerusalɛn taan mɔn tima nɛn \q \v 14 Siyon kaane yi a falama nɛn, \q e naxa, “Alatala bata nxu rabeɲin, \q Marigin bata ɲinan nxu xɔn.” \q \v 15 Ala naxa, \q “Ɲaxanla ɲinanɲɛ a diin xɔn ba, \q naxan xiɲɛn na? \q A mi kininkininɲɛ a dii barixin ma ba? \q Hali a tan ɲinanɲɛ a xɔn, \q n tan mi ɲinanɲɛ i xɔn mumɛ! \q \v 16 N bata i xinla kɛrɛndɛn n yiine kui, \q n na n ɲɔxɔ lu taan makantan yinne xɔn ma waxatin birin. \q \v 17 I ya diine xɛtɛma e giyɛ i ma nɛn, \q i kala muxun naxanye yi i halagima, \q ne e gima i ma nɛn. \q \v 18 I yɛɛ rakoɲin i rabilinni, \q i ya diine birin bata e malan, \q e fama i fɛma. \q Habadan Ala nan n na, \q n bata n kɔlɔ n yɛtɛni, \q e findima nɛn i maxidi seen na \q alo ɲɛrɛna i kɔɛ ra \q alo ɲaxalandina a maxidima kii naxan yi.” \q Alatalaa falan nan na ra! \q \v 19 Hali taa xɔnne nun bɔxɔ rabeɲinxine \q nun yire kalaxine to gbo yamanani iki, \q e sa xurunma ayi nɛn dɔxɔden na i ya yamaan xa. \q Naxanye yi i halagima, \q ne makuyama i ra nɛn. \q \v 20 E diin naxanye baxi i yii, \q ne mɔn a falama nɛn i xa, \q e naxa, “Yireni ito xurun nxu ma, \q dɔxɔdena nde fen nxu xa, \q nxu xa ba yigbɛtɛnxi.” \q \v 21 Nayi, i a falama nɛn i bɔɲɛni, \q i naxa, “Nde itoe barixi n xa? \q Diine yi baxi n yii nun, \q n yi luxi alo gbantana. \q N bata yi xali konyiyani, \q n namɛxin nan yi a ra! \q Nde diini itoe maxuruxi? \q N kedenna bata yi lu, \q koni diini itoe sa kelixi minɛn?” \q \v 22 Marigina Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “N na n yiin maligama nɛn siyane xa, \q n na n ma taxamasenni tema nɛn yamanane xa, \q e yi fa i ya dii xɛmɛne ra e yii kanke, \q e yi i ya dii tɛmɛne maxali e tungunne ma. \q \v 23 Mangane nan i ya diine maxuruma i xa \q mangane ɲaxanle yi i ya dii tɛmɛne balo i xa. \q E yi e xinbin sin i yɛtagi, \q e yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, \q e yi i san ma lɔxɔne makɔn. \q I a kolonma nɛn nayi, \q a Alatala nan n tan na, \q naxanye e xaxili tixi n tan na \q ne mi yagima.” \b \q \v 24 Sofaan seen naxan tongoxi yɛngɛni, \q na bɛ a yii ba? \q Ɲaxankata tiina muxu suxin nɔɛ a futuxulɛ ba? \q \v 25 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Sofana se tongoxin bama nɛn a yii yati, \q ɲaxankata tiina muxu suxin yi a futuxulu. \q N na i yɛngɛfane yɛngɛma nɛn, \q n yi i ya diine rakisi. \q \v 26 Naxanye yi ɲaxu i ra, \q n yi ne radin e bode ma \q e balo e bode suben na, \q e yi e bode wunla min \q alo manpa nɛnɛna. \q Nayi, adamadiine birin a kolonma nɛn \q a Alatala nan n na, \q i rakisimaan naxan i xunbama, \q Yaxubaa Ala Sɛnbɛmana.” \c 50 \s Ala nan a yamaan nakisima \q \v 1 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Futu kala kɛdin minɛn \q n na n mɛxi ɛ nga ra naxan xɔn? \q Hanma n na ɛ matixi n doli faane ma naxan xɔn? \q Ɛ matixi ɛ hakɛne nan ma fe ra \q ɛ nga ramɛxi ɛ matandine nan ma fe ra. \q \v 2 N to fa, nanfera muxe mi yi be? \q N to xinla ti, nanfera, \q muxe mi n yabi? \q N yiin dungi nayi ba, \q a yi muxune xunba? \q Sɛnbɛ mi n na ba, \q n yi muxune xɔrɔya? \q Anu, n baa igen xɔrima, \q n na n kɔnkɔ a ma, \q n yi baane findi tonbonna ra, \q e yɛxɛne yi kun, \q bayo ige mi na, \q e birin yi faxa min xɔnla ra. \q \v 3 N yi dimin naso kore \q alo sunu dugina.” \s Marigina walikɛna \q \v 4 Marigina Alatala bata n xaran \q alogo n xa a kolon \q n naxan falɛ muxu xadanxine xa, \q e sɛnbɛn sɔtɔ. \q A n naxulunma xɔtɔn yo xɔtɔn, \q alogo n xa a falan namɛ \q alo a xarandiina. \q \v 5 Marigina Alatala bata n tunle rabi, \q n tan fan mi murutɛxi a ma, \q n mi xɛtɛxi xanbin na. \q \v 6 N na n fanna ti nɛn n bɔnbɔ muxune xa, \q n yi n dɛɛn ti ne xa \q naxanye n dɛ xabene matalama. \q N mi n yɛtagin baxi konbin nun dɛgen bun. \q \v 7 Koni Marigina Alatala n mali nɛn, \q nanara n mi rayarabi. \q N bata n yɛtagin findi fanyen na, \q n to a kolon a n mi fama yagideni. \q \v 8 Naxan yoon fima n ma, \q na bata maso. \q Nde waxi n xun maxidi feni nayi? \q En kitin yɛba en bode xa! \q Nde mi tinxi n ma yoon ma? \q A xa fa n xili ma! \q \v 9 Marigina Alatala n malima nɛn. \q Nayi, nde n yalagima? \q E birin kalama nɛn \q alo dugi fonna, kunle yi e don. \b \q \v 10 Nde a tuli matiyɛ Alaa walikɛɛn na Alatala yɛɛragaxun ma? \q Naxan yo sigan tima dimini, \q kɛnɛnna dasaxi naxan ma, \q na xa a yigi sa Alatala yi, \q a yi a xaxili ti a Ala ra! \q \v 11 Koni ɛ tan naxanye tɛɛne soma, \q ɛ yi tanba radɛgɛxine tongo, \q nba ɛ sigan ti ɛ yɛtɛna tɛɛ dɛgɛn ma, \q ɛ tanban naxanye radɛgɛxi. \q Ɛ fa ito nan sɔtɔma: \q ɛ faxama sɔxɔlɛn nin. \c 51 \s Kisin naxan dan mi na \q \v 1 Ɛ tuli mati n na, \q ɛ tan naxanye tinxinyaan fɔxɔ ra, \q ɛ tan naxanye Alatala fenma! \q Ɛ yɛɛn ti fanyen na, \q ɛ minixi naxan yi, \q e nun gɛmɛna ɛ baxi dɛnaxan yi. \q \v 2 Ɛ yɛɛn ti Iburahima ra, ɛ fafe, \q e nun Saran, naxan ɛ barixi.\f + \fr 51.2\fr* \fk Iburahima\fk* nun \fk Saran\fk* ma fe sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 17.14 kui.\f* \q Amasɔtɔ n Iburahima xili waxatin naxan yi, \q dii mi yi a yii nun. \q Koni n barakan sa nɛn a fe yi, \q n yi mayixɛtɛ wuyaxi fi a ma. \q \v 3 Alatala Siyon taan masabarima na kii nin, \q a yi kininkinin a yire kalaxine birin ma. \q A yi a tonbonna lu \q alo Eden nakɔna.\f + \fr 51.3\fr* \fk Eden\fk* nakɔna fe sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 2.8-9 kui.\f* \q A bɔxɔ xarene yi lu alo Alatalaa nakɔna. \q Sɛwan nun ɲaxanna luma nɛn a yi, \q bɛti xuine nun sigi xuine yi mɛ a yi. \q \v 4 Ala naxa, “Ɛ tan n ma yamana, \q ɛ tuli mati n na! \q Ɛ tan n ma yamanan muxune, \q ɛ n xuiin namɛ, \q bayo n sariyan fima nɛn, \q n ma kiti kɛndɛn yi findi kɛnɛnna ra siyane xa. \q \v 5 N ma tinxinyaan somatɔɔn ni i ra, \q n ma marakisin yi makɛnɛn. \q N kiti kɛndɛn nafama nɛn siyane ma n sɛnbɛn xɔn. \q Fɔxɔ ige tagi bɔxɔne yi e yigi sa n yi, \q e yi e xaxili ti n sɛnbɛn na. \q \v 6 Ɛ yɛɛ rate kore, \q ɛ mɔn xa bɔxɔn mato. \q Kore xɔnna lɔma ayi nɛn alo tutina, \q bɔxɔ xɔnna yi ɲan alo dugina, \q a muxune yi faxa alo tugetugene. \q Koni n ma marakisin luma nɛn habadan, \q n ma tinxinyaan mi ɲanɲɛ mumɛ! \b \q \v 7 Ɛ tuli mati n na, \q ɛ tan naxanye tinxinna kolon. \q Ɛ tan yamaan naxan n ma sariyan namaraxi ɛ bɔɲɛni! \q Ɛ nama gaxu muxune mafala xuine yɛɛ ra, \q ɛ nama gaxu e konbine yɛɛ ra. \q \v 8 Bayo, e fatin kalama nɛn, \q kunle yi e don, \q alo domaan xiine bun, \q koni n ma tinxinna luma nɛn habadan, \q n ma marakisin yi lu mayixɛtɛ nun mayixɛtɛne xa.” \q \v 9 Keli Ala, keli! I sɛnbɛ so! \q Alatala, i fangan nakeli \q alo lɔxɔ singene, \q alo waxati danguxine yi! \q I tan xa mi Misiran yamanan kala ba, \q i yi na ige yi ninginangani sɔxɔn? \q \v 10 I tan xa mi baa gbeen igen xara ba, \q tilin gbeen yi xɔri. \q I tan xa mi kiraan sa baan xɔnna ma\f + \fr 51.10\fr* Na feen sɛbɛxi Xɔrɔyaan 14.21 kui.\f* \q alogo i ya muxu xunbaxine xa gidi? \q \v 11 Alatala na naxanye xɔrɔya, \q ne xɛtɛma nɛn. \q E fama nɛn gbelegbelɛ ɲaxaɲaxani Siyon taani, \q habadan sɛwan yi e yɛtagini yalan. \q Ɲaxaɲaxan nun sɛwan luma nɛn e yi, \q sunun nun kutunna yi ɲan fefe! \b \q \v 12 N tan keden peen nan ɛ ralimaniyama. \q Nanfera ɛ gaxuma muxune yɛɛ ra, \q naxanye faxama? \q Adamadiine raɲanna luma nɛn \q alo sɛxɛna. \q \v 13 I bata ɲinan Alatala xɔn naxan i daxi, \q naxan kore xɔnni fulunxi, \q a bɔxɔ xɔnna bɛtɛn sa! \q I luma nɛn gaxuni waxatin birin i ɲaxankata tiin bun ma \q alo a na a yitɔn i halagi xinla ma! \q Koni ɲaxankata tiina fitinan minɛn? \q \v 14 A gbee mi fa luxi kasorasane xa beɲin. \q E mi faxama kasoon na, \q donseen mi fa dasama e ma sɔnɔn. \q \v 15 Alatala nan n tan na, i ya Ala, \q naxan fɔxɔ igeni maxama, \q a mɔrɔnne yi xuxu.\f + \fr 51.15\fr* \fk Igen mɔrɔnne:\fk* alo foyen na so igeni.\f* \q A xili nɛn Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna. \q \v 16 N bata n ma falan naso i dɛ \q n yi n yiin nininna ti i xun ma. \q N tan naxan kore xɔnna sa a funfuni, \q n yi bɔxɔ xɔnna bɛtɛn sa, \q n yi a fala Siyon kaane xa, n naxa, \q “N ma yamaan nan ɛ tan na.” \s Ala Yerusalɛn sɛnbɛ soma nɛn \q \v 17 Ɛ xulun, ɛ xulun! \q Yerusalɛn kaane ɛ keli! \q Ɛ tan naxanye ɛ minxi Alatalaa xɔlɔn dɔlɔ lengenna ra \q ɛ tan naxanye a xɔlɔ igelengenna rafexin minxi \q han ɛ yi a ɲan, \q a yi ɛ xunna firifiri! \q \v 18 Ɛ diin naxanye birin barixi, \q keden mi na naxan tiyɛ ɛ yɛɛ ra. \q Ɛ diin naxanye birin maxuruxi \q keden mi na naxan ɛ yii rasuxɛ. \q \v 19 Tɔrɔn bata ɛ sɔtɔ firin firin yɛɛn ma: \q gbalon nun halagina \q fitina kamɛn nun yɛngɛna. \q Anu, nde i ralimaniyɛ, \q nde i masabarɛ? \q \v 20 Ɛ banxulanne bata bira bɔxɔn ma kira xunne birin na, \q e fugaxi a ra \q alo bolen na a suxu lutin na, \q e saxi Alatalaa xɔlɔn bun, \q ɛ Ala bata a kɔnkɔ e ma. \b \q \v 21 Nanara, i tuli mati n na, \q taa tɔrɔxina, \q i tan naxan xunna firifirixi, \q koni i mi dɔlɔ minxi! \q \v 22 Marigina Alatala ito nan falaxi, \q i ya Ala, \q naxan a yamaan xun mayɛngɛma, a naxa, \q “N ni igelengenna bama nɛn i yii \q naxan i xun magima a ra, \q n ma xɔlɔ igelengenna. \q I mi fa a minma sɔnɔn. \q \v 23 N na a soma nɛn muxune yii \q naxanye yi i tɔrɔma, \q naxanye yi a falama i ma, e naxa, \q ‘I felen nxu xa dangu!’ \q I yi i fanna ti e xa alo bɔxɔna \q alo kirana dangu muxune xa.” \c 52 \s Yerusalɛn xunba fena \q \v 1 Ɛ xulun, ɛ xulun Siyon kaane! \q Ɛ mɔn xa sɛnbɛn sɔtɔ. \q Yerusalɛn taa sariɲanxin muxune, \q ɛ dugi faɲine tongo! \q Bayo, xɔɲɛ sariɲantaren mi fa soma ɛ konni. \q \v 2 Ɛ yikunkun, \q ɛ gbangbanna ba ɛ ma Siyon kaane, \q Ɛ mɔn xa keli, \q ɛ dɔxɔ ɛ funfu fonni. \q Ɛ lutine ba ɛ kɔɛ, \q ɛ tan Yerusalɛn taan muxu suxine! \q \v 3 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Bayo ɛ matixi nɛn, \q ɛ sare mi fi, \q ɛ mɔn xunbama nɛn, se mi fi.” \q \v 4 Marigina Alatala mɔn ito nan falaxi, a naxa, \q “N ma yamaan sigaxi nɛn Misiran yamanani singen, \q a sa lu konyiyani, \q koni dɔnxɛn na, \q Asiriya kaane nan e ɲaxankata.” \q \v 5 Alatalaa falan ni ito ra, a naxa, \q “Iki, n fa nanse ligama? \q N ma yamaan bata xali konyiyani, \q e mi sara. \q Naxanye bata nɔɔn sɔtɔ e xun na, \q ne sɔnxɔma, \q e n xinla rayelefuma waxatin birin.” \q Alatalaa falan nan na ra. \q \v 6 “Nanara, n ma yamana n xinla kolonma nɛn, \q nanara e a kolonma nɛn na lɔxɔni, \q a n tan nan falan tixi, \q n naxa, ‘N tan ni i ra!’ ” \b \q \v 7 Xɛra faɲi yibane faan lanxi geyane fari han, \q naxanye bɔɲɛ xunbenla fe ralima, \q naxanye fama sɛwa feen xibarun na, \q naxanye marakisina fe falama, \q naxanye a falama Siyon kaane xa, \q e naxa, “Ɛ Ala nan mangan na!” \q \v 8 Ɛ tuli mati ɛ taan kantan muxune xuiin na! \q E xuini tema, \q e birin yi sɔnxɔ sɛwani, \q bayo e Alatala toma fɛ Siyon taani e yɛtagi. \q \v 9 Ɛ xuini te, \q ɛ gbelegbele sɛwani ɛ bode xɔn ma, \q Yerusalɛn taa kalaxin muxune! \q Bayo Alatala a yamaan masabarima, \q a Yerusalɛn taan xunbama nɛn. \q \v 10 Alatala bata a yii sariɲanxin sɛnbɛn makɛnɛn \q siyane birin yɛtagi, \q bɔxɔn danne birin en ma Alaa marakisin toma nɛn. \b \q \v 11 Ɛ siga, ɛ siga, ɛ mini na yi! \q Ɛ nama din se sariɲantare yo ra! \q Ɛ masiga e ra, ɛ yi sariɲan \q ɛ tan naxanye Alatalaa goronne maxalima! \q \v 12 Ɛ mafuraxin nama mini, \q ɛ nama siga ɛ giyɛ, \q bayo Alatala tixi ɛ yɛɛ ra. \q Isirayilaa Ala mɔn luma nɛn ɛ xanbi ra ɛ kantandeni. \s Alatalaa walikɛna \q \v 13 N ma walikɛna fe sabatima nɛn, \q a fe yi mate, a yi tide gbeen sɔtɔ, \q a binyen sɔtɔ, \q \v 14 hali a fe to findixi tɛrɛna feen na muxu wuyaxi xa, \q bayo a yɛtagin mi yi fa luxi alo muxuna, \q a kiin mi yi fa maliga adamadiin na. \q \v 15 Anu, a siya wuyaxine rasariɲanma nɛn wuli raxuyaxin xɔn. \q Falan yi ɲan mangane dɛ a yɛtagi, \q bayo e bata feen to naxan munma yi fala e xa, \q e munma yi naxan mɛ nun, \q e yi na famu. \c 53 \q \v 1 Feen naxan nalixi en ma, nde laxi na ra? \q Alatala a sɛnbɛn makɛnɛn nde xa? \b \q \v 2 Alaa walikɛɛn sabati nɛn a yɛtagi \q alo sansi sonla, \q alo wudi salenna \q naxan minima bɔxɔ xareni. \q A mi yi tofan, \q a mi yi nɔrɔxi \q naxan a ligɛ en yabu a ra. \q A to ki yo mi yi en mabandunma. \q \v 3 A yi raɲaxuxi nɛn, \q muxune yi e mɛ a ra. \q Muxu sɔxɔlɛxin nan yi a ra \q naxan bata yi dari tɔrɔn na, \q muxe mi yi wama naxan mato feni. \q A yi raɲaxuxi, \q en mi yi a yatɛxi se ra. \b \q \v 4 Anu, a en ma furene sɔxɔlɛn nan tongo, \q a yi a ti en ma tɔrɔne ra. \q Koni, en yi mirixi a ma \q fa fala a Ala nan a ratɔrɔnxi, \q a yi a ɲaxankata, \q a yi a rayarabi. \q \v 5 Anu, muxune a sɔxɔn en yulubine nan ma fe ra, \q a yi rahalagi en hakɛne fe ra. \q Maratɔrɔnna naxan bɔɲɛ xunbenla fiyɛ en ma, \q na yi sa a fari, \q en kɛndɛyaan sɔtɔxi a maxɔlɔne nan xɔn. \q \v 6 En birin bata yi lɔ ayi, \q alo xuruseene, \q birin yi sigama a gbee kira nan xɔn, \q koni Alatala yi en birin hakɛn goronna dɔxɔ a tan xun ma. \b \q \v 7 E a ɲaxankata nɛn, \q e a rayarabi, a mi sese fala. \q A yi lu alo yɛxɛɛ diin naxan xalima a faxadeni, \q alo yɛxɛɛn naxan a dunduma \q e nɛma a fati ma xabene maxabɛ, \q a mi sese fala. \q \v 8 A xali nɛn gbaloni, a makiti, \q koni nde yi kɔntɔfilixi na feen na \q a waxatin muxune yɛ? \q Amasɔtɔ a ba nɛn ɲɛɲɛ muxune yɛ \q ɲaxankatan yi sa a fari n ma yamaan yulubine fe ra. \q \v 9 A gaburun lu nɛn muxu ɲaxine yɛ, \q a maluxun nafulu kanne fɛma,\f + \fr 53.9\fr* Na feen sɛbɛxi Matiyu 27.57-60 kui.\f* \q hali a to mi gbalo fe yo liga \q a mi yanfa fala yo ti. \b \q \v 10 Alatala tin nɛn a xa halagi xɔlɛni, \q bayo xa a niin ba tagi yitɔnna saraxan nan na, \q a mayixɛtɛne toma nɛn \q a siimayaan yi xunkuya ayi \q Alatala yi a sagoon nakamali a xɔn. \q \v 11 A niin sɔxɔlɛne dangu xanbini, \q a kɛnɛnna toma nɛn, a wasa. \q A kolonna xɔn, \q n ma walikɛ tinxinxin muxu wuyaxi ratinxinma nɛn \q a yi e hakɛne goronna tongo. \q \v 12 Nanara, n tide gbeen soma a yii nɛn, \q a yi yɛngɛ se tongoxine yitaxun e nun sɛnbɛmane. \q Amasɔtɔ a tin nɛn a sayaan ma, \q a yatɛ nɛn alo fe ɲaxi rabane, \q a yi muxu wuyaxi yulubin goronna tongo \q a yi solonaan ti hakɛ kanne xa. \c 54 \s Yerusalɛn mi fa rabeɲinxi \q \v 1 I tan Yerusalɛn taan naxan luxi alo gbantana, \q i xa sɛwa, i tan naxan mi dii barixi!\f + \fr 54.1\fr* Yerusalɛn taan yatɛxi \fk gbantan\fk* na nɛn bayo a muxune bata yi siga konyiyani yɛngɛn xɔn.\f* \q I xa ɲaxan i sɔnxɔ sɛwani, \q i tan naxan mi dii sɔtɔn xɔlɛn kolon. \q Bayo ɲaxalan nabeɲinxina diine wuyama ayi nɛn \q dangu xɛmɛ taa ra dɔxɔn gbeene ra. \q Alatala naxa na kiini. \q \v 2 I ya bubuni gbo, i yi a fari sa han! \q I nama sikɛ, \q i ya bubun lutine rakuya ayi, \q i yi a sɛnbɛtɛnne xɔn din. \q \v 3 Amasɔtɔ ɛ sabatima nɛn yiifanna nun kɔmɛnna ma, \q yamanane yi findi ɛ yixɛtɛne gbeen na, \q e yi taa yigenle rafe. \q \v 4 Ɛ nama gaxu, \q amasɔtɔ ɛ mi yagin sɔtɔɛ. \q Ɛ nama kɔntɔfili amasɔtɔ ɛ mi rayagima, \q koni ɛ ɲinanma nɛn ɛ dii ɲɔrɛyaan yagin xɔn \q ɛ mi fa ɛ mirima ɛ kaɲa gilɛyaan yagine ma sɔnɔn. \q \v 5 Amasɔtɔ naxan ɛ daxi, \q na luxi nɛn alo ɛ xɛmɛn nan na ra. \q A xili nɛn Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna. \q Isirayilaa Ala Sariɲanxin nan ɛ xunbama. \q A xili nɛn bɔxɔn birin ma Ala. \q \v 6 Amasɔtɔ Alatala mɔn ɛ xilima nɛn \q alo ɲaxanla naxan yi rabeɲinxi, \q naxan sunuxi! \q Muxun mi nɔɛ a foninge waxatin ɲaxanla ramɛ! \q Ɛ Ala naxa na kiini. \q \v 7 N na ɛ rabeɲin nɛn waxatidi, \q koni n mɔn yi ɛ xɔn suxu kininkinin gbeeni. \q \v 8 N na n yɛtagin luxun nɛn ɛ ma waxatidi, \q n ma xɔlɔ gbeeni. \q Koni n kininkininma ɛ ma nɛn \q n ma habadan hinanni. \q Alatala na nan falaxi naxan ɛ xunbama. \b \q \v 9 Ala naxa, “N na a ligama nɛn to \q alo Nuhan waxatini, \q n na n kɔlɔ waxatin naxan yi fa fala \q fufa gbeen mi fa sama bɔxɔ xɔnna xun ma sɔnɔn. \q N mɔn bata n kɔlɔ na kiini, \q n mi fa xɔlɔma ɛ xili ma sɔnɔn, \q n mi fa n kɔnkɔma ɛ ma sɔnɔn. \q \v 10 Hali geyane xuruxurun, \q hali yire matexine yimaxa, \q n ma hinanna mi a makuyɛ ɛ ra, \q n ma bɔɲɛ xunbeli layirin mi kalɛ en tagi.” \q Alatala naxa na kiini, \q naxan kininkininxi ɛ ma. \s Ala mɔn Yerusalɛn tima nɛn \q \v 11 Yerusalɛn taa tɔrɔxina, \q foye gbeen naxan yimaxaxi, \q muxu yo mi naxan madɛndɛnxi! \q Awa, n tan, Ala, n mɔn Yerusalɛn taan tima nɛn gɛmɛ tofaɲine ra, \q n mɔn yi a bɛtɛn sa gɛmɛ mamiloxi faɲine ra. \q \v 12 N taan makantan sangansone findima nɛn gɛmɛ gbeeli faɲine ra, \q n yi taan so dɛɛne ti gɛmɛ fixɛ mayilenxine ra \q n taan nabilinna yinna ti bɔxɔ bun nafunle ra. \q \v 13 Ɛ diine birin findima nɛn Alatalaa xarandiine ra, \q e bɔɲɛ xunbenla yi gbo ayi. \q \v 14 Ɛ sabatima nɛn tinxinyani. \q Ɲaxankatan masigama ɛ ra nɛn. \q Ɛ mi fa gaxuma sese yɛɛ ra, \q gaxun masigama ɛ ra nɛn, \q a mi fa a masoma ɛ ra. \q \v 15 Xa muxune ɛ yɛngɛ, \q na mi kelixi n tan ma, \q naxan yo na ɛ yɛngɛ, \q na birama nɛn ɛ sanna bun! \q \v 16 A mato, n bata xabun da, \q naxan tigen tɛɛn nafema, \q naxan yɛngɛ so seen nafalama a kiini. \q Koni n tan nan mɔn halagi tiin daxi \q naxan a kalama. \q \v 17 Yɛngɛ so se yo na rafala ɛ xili ma, \q na mi fefe ligɛ ɛ ra. \q Naxan yo na ɛ tɔɲɛgɛ kitisadeni, \q ɛ yoon sɔtɔma na ma nɛn. \q Alatalaa walikɛne na nan sɔtɔma e kɛɛn na, \q n bata na kitin sa e xun mayɛngɛn na. \q Alatalaa falan nan na ra. \c 55 \s Alaa marakisin sare mi na \q \v 1 Min xɔnla ɛ tan naxanye birin ma, \q ɛ birin xa fa, igen ni i ra! \q Hali gbeti mi ɛ yii, ɛ fa, \q ɛ fa donseen sara, ɛ a don! \q Ɛ fa minseen nun nɔnɔn sara, \q gbeti mi fima, a sare mi fima. \q \v 2 Nanfera ɛ seen sarama \q donse mi naxan na? \q Nanfera ɛ yɛtɛ yixadanma seene fe ra \q naxanye mi ɛ wasama? \q Nayi, ɛ tuli mati n na ki faɲi, \q ɛ yi donse kɛndɛn don, \q donse ɲaxumɛne yi ɛ nii yifan ɛ ma. \q \v 3 Ɛ tuli mati, ɛ fa n ma, \q ɛ n xuiin namɛ, \q ɛ nii rakisin sɔtɔma nɛn. \q N habadan layirin xidima en tagi nɛn, \q alo n hinanna nun tinxinna naxan yita Dawuda ra. \q \v 4 N bata Dawuda findi seren na siyane xa, \q e nun mangana siyane xun na. \q \v 5 Ɛ siyana ndee xilima nɛn \q ɛ mi naxanye kolon, \q siyaan naxanye mi ɛ kolon, \q ne yi e gi e fa ɛ fɛma \q Alatalaa fe ra, \q ɛ Ala Isirayilaa Ala Sariɲanxina, \q naxan xunnayerenna fima ɛ ma. \b \q \v 6 Ɛ Alatala fen \q a tinma ɛ xa a to waxatin naxan yi. \q Ɛ a xili, \q a maso ɛ ra waxatin naxan yi. \q \v 7 Muxu ɲaxin xa xɛtɛ a kiraan fɔxɔ ra, \q hakɛ kanna xa a miriyane lu, \q a tubi Alatala ma, \q naxan kininkininma a ma, \q en ma Ala naxan a mafeluma hinanni. \q \v 8 Alatalaa falan ni ito ra, a naxa, \q “Bayo n ma miriyane mi ɛ miriyane ra, \q ɛ kirane mi lanxi n ma kiraan ma. \q \v 9 Kore xɔnna matexi bɔxɔn xun ma kii naxan yi, \q n fan ma kirane fisa ɛ kirane xa na kii nin \q n ma miriyane fan yi fisa ɛ miriyane xa na kiini.” \b \q \v 10 Tulen nun balabalan kɛsɛne godoma keli kore \q anu, e wuyenna mi tɛ kore \q fɔ bɔxɔ xɔnni kun, \q e yi seene rasoli, e sabati \q e yi findi sansi bogine ra xɛɛ biine xa, \q e findi donseen na kamɛtɔne xa. \q \v 11 N ma falan fan na kii nin \q naxan minima n dɛ. \q A yigenla mi xɛtɛ n ma, \q fɔ a n waxɔn feen liga, \q a n ma fe ragidixin nakamali, \q n na a rasigaxi naxan na. \b \q \v 12 Ɛ minima konyiyani sɛwan nin, \q ɛ yi rafa bɔɲɛ xunbenli, \q geyane nun yire matexine sɔnxɔma nɛn ɲaxanni ɛ yɛɛ ra, \q burunna wudine birin yi e yiine bɔnbɔ. \q \v 13 Ɲali yirene yi findi fɔfɔ yirene ra, \q tansin yirene yi findi miriti wudi xiri ɲaxumɛ yirene ra. \q Na findima nɛn xinla ra Alatala xa, \q habadan taxamasenna \q naxan mi kalama mumɛ! \c 56 \s Ala Batu Banxin siyane birin xa \q \v 1 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Ɛ kiti kɛndɛn sa, \q ɛ tinxinyaan liga, \q amasɔtɔ n ma marakisin bata maso \q n ma tinxinyaan makɛnɛnmatɔɔn ni i ra. \q \v 2 Sɛwan na kanna xa \q naxan na ligama, \q adamadiin naxan na suxuma, \q a yi Matabu Lɔxɔn binya, \q a mi a rayelefu, \q a yi a yiin ba fe ɲaxin birin yi.” \q \v 3 Xɔɲɛn naxan findima Alatala gbeen na, \q na nama a fala, a naxa, \q “Alatala n bama nɛn a yamaan yɛ!” \q Hanma xɛmɛ tɛgɛnna\f + \fr 56.3\fr* \fk Xɛmɛ tɛgɛnna\fk*: Na waxatini, mangane yi xɛmɛna ndee tɛgɛnma nɛn alogo e xa e yengi dɔxɔ mangana feene xɔn, e mi bira mangana ɲaxanle fɔxɔ ra. Be a sunuxi bayo a kolon a xinla lɔma ayi nɛn, a to mi diin barima. \f* yi a fala, a naxa, \q “Wudi xaren nan tun n tan na!” \q \v 4 Amasɔtɔ Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Naxanye n ma Matabu Lɔxɔn binyama \q e yi n nafan feen sugandi, \q e lu n ma layirin bun ki faɲi, \q \v 5 n yirena nde luma nɛn e xa n Batu Banxin nun a yinna kui, \q n yi e xinle sɛbɛ mɛnni \q alogo ɲinan nama ti e xɔn. \q Na tɔnɔna e ma dangu dii xɛmɛne nun dii tɛmɛne ra. \q N xinla naxan fima e ma, \q na luma nɛn habadan, \q sese mi a bɛ na. \q \v 6 Xɔɲɛn naxanye findixi Alatala gbeen na, \q alogo e xa a batu, \q Alatala xinla rafan naxanye ma, \q naxanye birin Matabu Lɔxɔn binyama, \q e mi a rayelefu, \q e lu n ma layirin bun ki faɲi, \q \v 7 n ne xalima nɛn n ma geya sariɲanxin fari, \q n yi e rasɛwa n xinla maxandi banxini. \q E saraxa gan daxine nun e saraxane rasuxuma nɛn \q n ma saraxa ganden fari, \q amasɔtɔ n ma banxin xili bama nɛn, \q Ala maxandi banxina siyane birin xa.” \q \v 8 Marigina Alatalaa falan ni ito ra, \q a tan naxan Isirayila muxu suxine malanma, a naxa, \q “N bata ndee malan, \q n mɔn gbɛtɛye malanma nɛn sa ne fari.” \s Manga ɲaxine fe \q \v 9 Ɛ tan burunna subene, \q ɛ tan fɔtɔn yi subene, ɛ fa ɛ dɛge! \q \v 10 Isirayila xun makantanne bata findi danxutɔne ra, \q e mi sese kolon, \q e bata findi bare bobone ra, \q naxanye mi nɔɛ wonwonɲɛ. \q E luma saxi nɛn, e lu xiye sɛ, \q xixɔnla yi rafan e ma. \q \v 11 Barene nan ne ra naxanye seni bɔma, \q naxanye mi wasama mumɛ! \q Xuruse rabane nan ne ra \q naxanye mi sese famuma. \q E birin sigama e gbee kiraan nan xɔn. \q Birin biraxi a yɛtɛ tɔnɔn nan fɔxɔ ra. \q \v 12 E naxa, “Ɛ fa, nxu xa sa dɔlɔn fen! \q En dɔlɔn min han en xunna yi keli! \q Tila fan luma nɛn alo to, \q bayo a gbegbe mɔn luxi.” \c 57 \b \q \v 1 Tinxindene halagima, \q koni muxu yo mi a mirima na feen ma. \q Lannaya muxune faxama, \q muxu yo mi a famuma fa fala \q tinxindene faxama nɛn \q alogo e xa ba gbalo famatɔɔn yɛɛ ra. \q \v 2 Bayo naxanye sigan tima ɲɔndini, \q ne soma bɔɲɛ xunbeli yiren nin, \q e matabuden sɔtɔ. \b \q \v 3 Ɛ tan kɔɛramuxu diine, ɛ maso be, \q yalunde bɔnsɔnna, \q naxan yalunyaan ligama! \q \v 4 Ɛ nde magelema, \q ɛ dɛɛn bandunma nde ma \q ɛ lɛnna raminima nde ma? \q Ɛ mi findixi dii murutɛxine xan na ba, \q wule fala bɔnsɔnne, \q \v 5 ɛ tan naxanye kunfan nagboma ayi wudine kideni, \q e nun wudi yifɔtɔnxine birin bun, \q ɛ tan naxanye ɛ diine kɔɛ raxaban darane kideni, \q e nun gɛmɛ longonne ra? \q \v 6 Gɛmɛ malaxunxine nan ɛ kɛɛn na ɛ xude kidene yi, \q ɛ gbeen ne nan na Isirayila kaane! \q Ɛ minse saraxane bɔxɔnxi ne nan xa, \q ɛ yi bogi se saraxane ba e xa. \q N nɔɛ diɲɛ na birin bun ba? \q \v 7 Ɛ sa ɛ sadene tixi geya matexine nan fari, \q ɛ tema mɛnna nin ɛ sa saraxane ba. \q \v 8 Ɛ bata ɛ suxurene singan ɛ banxin dɛɛn nun a ti wudine xanbi ra. \q Ɛ bata ɛ masiga n na, \q ɛ ragenla yi lu, \q ɛ te ɛ sade xungbeen ma, \q ɛ nun muxune yi lanna raso ɛ tagi \q a rafan ɛ ma ɛ nun naxanye xa kafu, \q ɛ yi lu ne matoɛ. \q \v 9 Ɛ bata siga turen na manga gbeen kideni,\f + \fr 57.9\fr* Waxatina nde, \fk Manga gbeeni\fk* ito findixi suxurena nde nan na.\f* \q ɛ yi latikɔnɔnna ragbo ayi. \q Ɛ bata ɛ xɛrane rasiga pon, \q ɛ yi godo han laxira yi. \q \v 10 Ɛ bata ɛ yixadan na sigatine yi han, \q koni ɛ mi a fala, \q ɛ naxa, “A lu na!” \q Ɛ mɔn ɛ sɛnbɛ soxi, ɛ mi xadanxi. \b \q \v 11 Nayi, ɛ yi gaxuxi nde yɛɛ ra, \q naxan a liga, ɛ n yanfa, \q n ma fe mi fa rabiraxi ɛ ma, \q ɛ mɔn mi ɛ mirima n ma? \q N to dunduxi xabu to mi a ra, \q na nan a ligaxi, \q ɛ mi fa gaxuma n yɛɛ ra ba? \q \v 12 Koni n na ɛ gbee tinxinna \q nun ɛ kɛwanle raminima nɛn kɛnɛnni. \q E tɔnɔ mi luma ɛ ma. \q \v 13 Ɛ na ɛ xui ramini malina fe ra, \q ɛ suxure kurun xa ɛ xunba! \q Foyena e birin xalima nɛn, \q foyedi xurun yi e tongo a siga e ra. \q Koni naxan na a yigiya n tan yi, \q na yamanan sɔtɔma nɛn a kɛɛn na, \q n ma geya sariɲanxin yi findi a gbeen na. \s Ala a yamaan nakɛndɛyama nɛn \q \v 14 A falama nɛn nayi, fa fala, \q “Ɛ kirani tɔn ki faɲi, \q ɛ kiraan kalaxi yirene birin nafala n ma yamaan yɛɛ ra.” \q \v 15 Amasɔtɔ kore xɔnna Ala matexina ito nan falaxi, \q naxan na yi habadan, \q naxan xili sariɲan, a naxa, \q “N dɔxi yire matexi sariɲanxin nin, \q koni n mɔn muxu ɲaxankataxine xɔn \q naxanye e yɛtɛ magodoxi \q alogo n xa muxu nii sɔxɔlɛxine rasɛwa. \q \v 16 N mi luma yalagin tiyɛ waxatin birin, \q n mi luyɛ xɔlɔxi habadan, \q bayo muxune niin bama nɛn n yɛtagi nayi, \q n naxanye daxi, ne yi raxɔri. \q \v 17 N bɔɲɛn bata te Isirayila kaane ma \q lan e hakɛ tongoxine fe ma milɛni, \q n yi e ɲaxankata, \q n yi n yɛtagin luxun e ma n ma xɔlɔni. \q Anu, e tengbesenxin bata lu e bɔɲɛna kiraan xɔn. \q \v 18 N bata e kɛwanle to, \q koni n na e yiyalanma nɛn, \q n yi ti e yɛɛ ra, n mɔn yi e madɛndɛn, \q e nun naxanye sunuxi e fɔxɔ ra. \q \v 19 N tantun falan sama nɛn e dɛ. \q Bɔɲɛ xunbeli dɛfexin yi lu muxune xa \q naxanye makuya e nun naxanye maso! \q N na e rakɛndɛyama nɛn.” \q Alatala naxa na kiini. \q \v 20 Koni muxu ɲaxine luxi nɛn \q alo fɔxɔ igen naxan walanxi ayi \q naxan mi nɔɛ a raxarɛ \q naxan walanye boron nun lɔxɔn nakelima. \b \q \v 21 N ma Ala naxa, \q “Bɔɲɛ xunbeli mi muxu ɲaxine xa!” \c 58 \s Sunna naxan nafan Ala ma \q \v 1 Sɔnxɔ i xuini texin na! \q I xuini te han alo xɔta xuina, \q i n ma yamana murutɛna fe rali e ma, \q i yi Yaxuba yixɛtɛne yulubina fe fala e xa! \q \v 2 E waxi n tan nan fen fe yi lɔxɔ yo lɔxɔ, \q e sɔbɛ soxi n ma kiraan kolon feni, \q alo yamaan naxanye yi tinxinyaan ligama \q naxanye mi e mɛxi e Alaa kiti kɛndɛne ra. \q E n maxɔdinma \q a n xa kiti tinxinxine sa e xa. \q \v 3 E naxa, “Nxu sunna suxuma nanfera, \q xa i mi a toma? \q Nxu nxu yɛtɛ tɔrɔma nanfera, \q xa i mi na yatɛxi?” \q Anu, ɛ na sunna suxu lɔxɔn naxan yi, \q ɛ ɛ rafan feene nan ligama, \q ɛ yi ɛ walikɛne ɲaxankata. \q \v 4 Ɛ nɛma sunni, \q sɔnxɔ sɔnxɔn nun yɛngɛne na a ra, \q ɛ bɔnbɔn ti a ɲaxin na. \q Koni xa ɛ sunna suxu alo to, \q ɛ xuiin mi Ala lima. \q \v 5 N na ɛ xaranxi na sunna sifan nan ma ba \q alogo tun muxun xa a yɛtɛ tɔrɔ lɔxɔna nde yi, \q alogo tun muxun xa a xun sin \q alo sɛxɛna, \q a yi sunu dugine ragodo a ma, \q a yi a sa xubeni. \q Ɛ na nan ma ba, a sunna, \q lɔxɔn naxan nafan Alatala ma? \b \q \v 6 N na ɛ xaranxi sun suxu kiini ito nan ma: \q Ɛ yɔlɔnxɔn ɲaxine ba muxune ma, \q ɛ konyine fulun, \q ɛ muxu ɲaxankataxine xɔrɔya \q ɛ xun xidi wudine birin kala. \q \v 7 Feni itoe xa mi a ra ba: \q Ɛ donseni taxun ɛ nun kamɛtɔne ra, \q ɛ yiigelitɔne yigiya ɛ konni, \q yigiyade mi naxanye yii, \q ɛ dugin so muxune yii, \q marabɛnna naxanye ma, \q ɛ ba ɛ xun xanbi soɛ ɛ ngaxakedenne yi? \q \v 8 Nayi, ɛ yanbanma nɛn \q alo kuye bamatɔna \q ɛ yi kɛndɛya mafurɛn, \q ɛ tinxinyaan yi ti ɛ yɛɛ ra, \q Alatalaa binyen yi ɛ kantan ɛ xanbi ra. \q \v 9 Nayi, ɛ xinla tima nɛn, \q Alatala yi ɛ yabi, \q ɛ xui raminima nɛn a ma, \q a yi a fala, a naxa, “N tan ni i ra!” \q Xa ɛ konyiya feene masiga ɛ konna ra, \q ɛ ba ɛ yii sonla tiyɛ bonne ra, \q ɛ ba fala ɲaxine tiyɛ, \q \v 10 xa ɛ ɛ yɛtɛ fi kamɛtɔne fe ra, \q ɛ muxu ɲaxankataxine ralugo, \q nayi, ɛ yanbanma nɛn dimini, \q kɔɛɛn yi lu ɛ xa alo yanyi tagina. \q \v 11 Alatala tima nɛn ɛ yɛɛ ra waxatin birin, \q a yi ɛ rawasa tonbonni, \q a yi ɛ fati bɛndɛn sɛnbɛ so. \q Nayi, ɛ luma nɛn alo nakɔ ige saxina, \q alo tigin naxan mi xarama. \q \v 12 Yire kalaxi fonne mɔn tima nɛn ɛ barakani, \q ɛ benbane banxi kalaxine mɔn yi bɛtɛn sa, \q a yi fala ɛ ma, a “Yinna yinle yitɔn muxun naxanye kirane nun dɔxɔdene rafalama.” \s Matabu Lɔxɔna fe \q \v 13 Xa i yɛtɛ suxu Matabu Lɔxɔn kala feen ma, \q i ba i yɛtɛ rafan feene ligɛ n ma lɔxɔ sariɲanxini, \q xa i a fala Matabu Lɔxɔn ma, \q a “sɛwa lɔxɔna,” \q i yi a fala Alatalaa lɔxɔ sariɲanxin ma, \q a “lɔxɔ binyena,” \q i yi a binya, \q i mi siga i yɛtɛ a kiraan xɔn, \q i mi i yɛtɛ rafan fe liga \q hanma i fala fuune ti, \q \v 14 nayi, i sɛwama nɛn Alatala yi, \q n yi i rate bɔxɔn yire matexine fari, \q n yi i balo i benba Yaxuba kɛɛn na. \q Alatala dɛ xuiin nan na ra. \c 59 \s Yulubin naxanye ɛ masigama Alatala ra \q \v 1 Alatala yiin mi dungi, \q a yi ɛ rakisi. \q Tuli xɔri mi a ra \q naxan mi ɛ xuiin namɛ. \q \v 2 Koni ɛ hakɛne nan ɛ masigama ɛ Ala ra, \q ɛ yulubine nan a yɛtagin luxunma ɛ ma, \q naxan a ligama a mi ɛ xuiin namɛma. \q \v 3 Bayo faxa ti wunla ɛ yiine ra, \q ɛ yiine hakɛ feene yi, \q wulena ɛ dɛ, \q tinxintareya falan nan ɛ lɛnna ma. \b \q \v 4 Muxu yo mi a mawugama tinxinni, \q muxu yo mi kitin yɛbama ɲɔndini, \q muxune yigi saxi e fala fuune nun wule falane nin. \q Fe kobin muxune kui \q alo e fudi kanna na a ra, \q e yi lu hakɛne barɛ. \q \v 5 E koso xɛlɛne birama, \q e yalane yitɔnma muxune yɛɛ ra \q alo simisamana. \q Naxan na e xɛlɛne don, \q na yi faxa, \q anu xa keden bɔ, \q saɲi ɲaxin nan minima a kui. \q \v 6 E fan mi yalani tɔnma dugin xan na de, \q e mi nɔɛ e ragenla luxunɲɛ e yii fɔxɔne ra. \q Hakɛne nan ne ra, \q gbalon nan tun e yiine ra. \q \v 7 E sanne e rasigan fe ɲaxini mafurɛn! \q E mafura sɔntarene wunla raminɛ, \q e miriyane ɲaxu, \q gbalon nun kalan nan e kirane xɔn. \q \v 8 E mi bɔɲɛ xunbenla kiraan kolon. \q Kiti kɛndɛn mi e kiraan xɔn. \q E kira yifuxine nan nafalama e yɛtɛ xa, \q naxan yo na siga e xɔn, \q na mi bɔɲɛ xunbenla sɔtɔma. \s Alaa yamaan yi e ti e yulubine ra \q \v 9 Nanara, kiti kɛndɛn makuya en na \q tinxinna mi a masoma en na. \q En yengi kɛnɛnna ma, \q koni en dimin nin! \q Kɛnɛnna na, \q koni en sigan tima banban dimin nin. \q \v 10 En tantanma \q alo danxutɔne nɛma sigan tiyɛ banxin xɔn, \q a luxi alo en yɛɛ mi na, \q en tantanma. \q En na en sanna radinma yanyin na \q alo fitirin na a ra. \q En luxi nɛn \q alo faxa muxune niiramane yɛ. \q \v 11 En sɔnxɔma alo kanko xaɲɛne, \q en kutunma alo ganbane. \q En yengi a ma kiti kɛndɛn xa sa en xa, \q koni na mi ligama! \q En yengi kisin ma, \q koni a makuya en na! \b \q \v 12 Amasɔtɔ nxɔ matandine gbo i tan Ala yɛtagi, \q nxɔ yulubine sereyaan bama nxu xili ma, \q nxɔ matandine nxu fɔxɔ ra, \q nxu nxu hakɛne kolon: \q \v 13 Nxu bata murutɛ, \q nxu Alatala yanfa, \q nxu yi nxu masiga nxɔ Ala ra. \q Nxu gbalo feene nun murutɛ feene nan falama, \q nxu wulene fala nxu bata naxanye yitɔn nxu bɔɲɛni. \q \v 14 Nanara, nxu nxu mɛma kiti kɛndɛn na, \q tinxinyaan yi masiga nxu ra pon! \q Lannayaan bata kala yamani, \q ɲɔndi fala mi na. \q \v 15 Lannayaan bata lɔ ayi, \q naxan na a mɛ fe ɲaxin na, \q na yi findi muxu kansun daxin na. \s Ala fama Yerusalɛn yi \q Alatala yi a to a kiti kɛndɛn mi fa na mumɛ, \q na yi raɲaxu a ma. \q \v 16 A yi a to a muxu faɲi keden peen mi na. \q Na yi a ratɛrɛna \q fa fala a solona muxu mi na. \q Nayi, a yɛtɛɛn yi marakisin ti, \q a tinxinyaan yi findi a mali seen na. \q \v 17 A yi tinxinyaan findi a kanke yɛ masansanna ra, \q a yi kisin findi a xunna makantan wure kɔmɔtin na, \q a gbee ɲɔxɔn yatɛ a dugin na, \q a yi a yɛtɛ rabilin a xanuntenya gbeen na \q alo doma gbeena. \q \v 18 A muxune birin kɛwanla saranma e ra nɛn, \q a yi fitinan nagidi a yɛngɛ faane ma \q a yi a gbeen ɲɔxɔ a yaxune ma, \q a yi ige tagi bɔxɔne saran \q alo a lan e ma kii naxan yi. \q \v 19 Nayi, muxune gaxuma nɛn Alatala xinla yɛɛ ra \q sa keli sogeteden ma \q han sa dɔxɔ sogegododen na. \q Yaxune na fa alo baana, \q Alatala dɛ foyena e radinma ayi nɛn. \q \v 20 Xunba tiin fama nɛn Siyon taani Yaxuba yixɛtɛne xa \q naxanye na xɛtɛ e Ala matandine fɔxɔ ra. \q Alatalaa falan nan na ra. \p \v 21 Alatala naxa, “N ma layirin ni ito ra nxu nun ne tagi: N ma Nii Sariɲanxin naxan ɛ ma, e nun n ma falane n naxanye rasoxi ɛ dɛ, ne mi bama ɛ dɛ, e mɔn mi bama ɛ diine dɛ, e mɔn mi bama ɛ diine yixɛtɛne dɛ keli iki ma han habadan!” Alatala naxa na kiini. \c 60 \s Alatalaa binyen Yerusalɛn yi \q \v 1 Ɛ keli, ɛ yanban, \q amasɔtɔ ɛ kɛnɛnna bata fa. \q Alatalaa binyen bata te \q alo sogena, a dɛgɛma ɛ xun ma. \q \v 2 Ɛ a mato, dimin bata sin bɔxɔn ma \q e nun dimin gbeen yamanane xun ma, \q koni Alatala bata mini kɛnɛnni ɛ tan xun ma, \q a binyen yi godo ɛ ma. \q \v 3 Siyane sigan tima ɛ kɛnɛnni \q ɛ mayiyalanna yi kɛnɛnna fi mangane ma \q alo sogen tematɔna. \b \q \v 4 Ɛ yɛɛ rakoɲin ɛ rabilinni: \q birin e malanma, e fama ɛ fɛma. \q Ɛ dii xɛmɛne fama sa keli yire makuyeni, \q ɛ dii tɛmɛne maxalima muxune yii kanke. \q \v 5 Ɛ na a to, ɛ sɛwan gboma ayi nɛn, \q ɛ bɔɲɛn dinma nɛn sɛwani, ɛ ɲaxan, \q bayo fɔxɔ igen nafunle e xun sama ɛ ma nɛn, \q siyane nafunle yi fa ɛ ma. \q \v 6 Ɲɔgɔmɛ kurune luma nɛn ɛ yamanan birin yi, \q Midiyan nun Efa bɔnsɔnne ɲɔgɔmɛ kɛndɛne. \q Muxune birin fama nɛn xɛmaan nun wusulanna ra ɛ xɔn \q sa keli Saba yamanani, \q e fa Alatalaa binyen naliyɛ. \q \v 7 Kedari\f + \fr 60.7\fr* \fk Kedari\fk* findixi Sumayilaa diin nan na. Na feen sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 25.13 kui.\f* bɔnsɔnna xuruse kurune birin malanma nɛn ɛ konni, \q Nebayoti bɔnsɔnna xuruseene luma nɛn ɛ sagoni, \q e ba saraxa gan daxine ra n ma saraxa ganden fari, \q e yi rafan n ma. \q N yi a liga n ma banxi nɔrɔxin yi nɔrɔ han! \b \q \v 8 Ndee ne ra \q naxanye tuganma alo kundana, \q alo ganban naxanye tuganma siga e tɛɛn ma? \q \v 9 Ige tagi bɔxɔne yigi saxi n tan nin, \q Tarasisi kunkine sigama kunkin bonne yɛɛ ra, \q sa fa ɛ diine ra sa keli yire makuyeni \q e nun e gbeti fixɛn nun e xɛmana Alatalaa xinla fe ra, ɛ Ala, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina, \q naxan nɔrɔn fixi ɛ ma. \b \q \v 10 Xɔɲɛne mɔn ɛ taan makantan yinna tima nɛn, \q e mangane yi findi ɛ walikɛne ra, \q bayo n na ɛ ɲaxankata nɛn n ma xɔlɔ gbeeni, \q koni n kininkininma nɛn ɛ ma n ma hinanni. \q \v 11 Ɛ taan so dɛɛne luma nɛn nabixi habadan, \q e mi balanɲɛ kɔɛɛn na e mi balanɲɛ yanyin na, \q alogo siyane nafunle xa so ɛ konni, \q e nun e mangane nun e fɔxɔ ra birane. \b \q \v 12 Bayo, siyaan nun yamanan naxanye mi walɛ ɛ tan xa, \q ne halagima nɛn. \q E raxɔrima nɛn fefe! \b \q \v 13 Liban yamanan binyen fama nɛn ɛ konni, \q fɔfɔne nun gbinɲɛne nun xarinne birin \q alogo e xa fa n ma yire sariɲanxin nayabu, \q alogo n xa n san tiden binyen nagbo ayi. \q \v 14 Ɛ ɲaxankata muxune diine fama nɛn, \q e fa e felen ɛ yɛtagi, \q muxun naxanye ɛ raɲaxuxi, \q ne birin yi fa e xinbi sin ɛ bun ma. \q E yi a fala ɛ ma, \q a “Alatalaa taana, \q Isirayilaa Ala Sariɲanxina taana, Siyon.” \b \q \v 15 Ɛ yi rabeɲinxi, ɛ raɲaxu, \q muxu yo mi yi fa danguma ɛ konni. \q Iki, n xunna kenla fima ɛ ma nɛn habadan, \q n yi ɛ findi sɛwa xunna ra mayixɛtɛ nun mayixɛtɛne xa. \q \v 16 Ɛ siyane nun e mangane nafunle donma nɛn, \q nayi, ɛ yi a kolon \q a n tan nan Alatala ra \q naxan ɛ rakisima, \q ɛ xunbamana, Yaxubaa Ala Sɛnbɛmana. \b \q \v 17 N xɛmaan nafama nɛn ɛ ma sulan ɲɔxɔni, \q e nun wure gbetina wure fɔrɛn ɲɔxɔni. \q N sulan nafama ɛ ma nɛn wudin ɲɔxɔni, \q e nun wuren na gɛmɛn ɲɔxɔni. \q N yɛɛratine nun kuntigine fi ɛ ma \q naxanye bɔɲɛ xunbenla nun tinxinyaan nasoma. \b \q \v 18 Gbalona fe mi fa mɛma ɛ yamanani, \q hanma kalana hanma halagina ɛ bɔxɔn danne ra, \q ɛ yi ɛ taan makantan yinna xili sa “Marakisina,” \q ɛ yi ɛ taan so dɛɛne xili sa “Tantunna.” \b \q \v 19 Sogen xa mi fa findima kɛnɛnna ra ɛ xa yanyin na, \q hanma kike dɛgɛna kɔɛɛn na, \q koni Alatala nan fa findima kɛnɛnna ra ɛ xa habadan, \q ɛ Ala yi findi ɛ binyen na. \q \v 20 Sogen mi fa birama ɛ konni sɔnɔn, \q kiken mi fa godoma ɛ konni, \q bayo Alatala nan findima kɛnɛnna ra ɛ xa habadan \q ɛ sunu lɔxɔne yi ɲan. \b \q \v 21 Nayi, tinxin muxune nan tun fa luma ɛ yamanani, \q yamanan findima nɛn e gbeen na habadan. \q E tan findima nɛn n ma sansi sonla ra, \q n naxan sixi n yiine ra, \q alogo e xa n ma binyen makɛnɛn. \q \v 22 Naxan xurun ɛ tagi, \q na muxu wuli keden naminima nɛn, \q muxudina ɛ tagi, \q na bɔnsɔnna yi findi siya sɛnbɛmaan na. \q N tan Alatala, \q n na feene rabama nɛn mafurɛn, \q e waxatin na a li. \c 61 \s Marakisi xɛrana \q \v 1 Marigina Alatalaa Niina n yi, \q bayo Alatala bata n sugandi, \q a n xa Xibaru Faɲin nali yiigelitɔne ma, \q a bata n nasiga \q a n xa muxu bɔɲɛ kalaxine mali, \q a n xa xɔrɔya feen kawandin ba suxu muxune xa, \q e nun kasorasane beɲin fena. \q \v 2 N yi Alatalaa hinan ɲɛɛna fe rali \q e nun en ma Ala gbeeɲɔxɔ lɔxɔna, \q alogo n xa muxu sunuxine madɛndɛn, \q \v 3 naxanye wugama Siyon taani, \q n yi ne ralimaniya. \q Benun e xa xuben sa e xunni sununi, \q n yi mangaya kɔmɔti faɲin so e xun na, \q n sɛwa turen sa e xunni \q benun a xa findi sunun na, \q n tantun dugin nagodo e ma \q benun a xa findi xaxili kalan na, \q alogo muxune xa a fala e ma misaala ra \q fa fala muxu tinxinxine alo warine, \q Alatala muxun naxanye rasabatixi \q alogo a binyen xa makɛnɛn. \b \q \v 4 E mɔn singe ra fonne taa xɔnne tima nɛn, \q e yire kalaxi fonne yitɔn \q e yi taa rabeɲinxine ti, \q dɛnaxanye kalaxi \q xabu mayixɛtɛ danguxine. \b \q \v 5 Xɔɲɛne findima nɛn ɛ xuruse rabane ra, \q siya gbɛtɛne diine yi findi ɛ xɛɛ biine nun manpa bili nakɔ walikɛne ra. \q \v 6 Koni a falama ɛ tan ma nɛn, \q a Alatalaa saraxaraline, \q a fala ɛ ma, \q a en ma Ala batu muxune. \q Ɛ baloma nɛn siyane nafunle ra, \q ɛ yi ɛ kanba e binyeni. \b \q \v 7 Benun ɛ xa yagi, \q ɛ seene dɔxɔde firin sɔtɔma nɛn. \q Benun ɛ xa rayarabi, \q ɛ gbelegbelema nɛn sɛwani ɛ kɛɛna fe ra. \q Ɛ yi kɛɛn dɔxɔde firin sɔtɔ ɛ yamanani \q ɛ yi habadan sɛwan sɔtɔ. \q \v 8 Bayo, kiti kɛndɛn nafan n tan Alatala ma, \q muɲan nun tinxintareyaan naɲaxu n ma. \q N na ɛ saranma nɛn n ma tinxinni, \q n yi habadan layirin xidi en tagi. \q \v 9 Ɛ bɔnsɔnna kolonma nɛn siyane tagi, \q ɛ yixɛtɛne yi kolon yamanan muxune birin yɛ. \q Naxan yo na e to, \q a a kolonma nɛn \q a Alatalaa duba diine nan e ra. \s Ala wali faɲi kolon bɛtina \q \v 10 N sɛwama nɛn Alatala yi, \q n niin yi sɛwa n ma Ala yi, \q bayo a bata n maxidi marakisi dugine yi, \q a yi tinxinyaan nagodo n ma \q alo domana, \q alo xɛmɛn ɲaxalandi kanna a xunna maxidima kii naxan yi alo saraxaralina \q alo ɲaxalandina a maxidi seene soma kii naxan yi. \q \v 11 Marigina Alatala tinxinyaan nun tantunna raminima nɛn siyane birin yɛtagi \q alo bɔxɔn soli seene raminin kii naxan yi, \q alo nakɔɔn sansine ramini kii naxan yi. \c 62 \s Yerusalɛn taan nakisi fena \q \v 1 Siyon taana fe ra, \q n mi n dunduma, \q Yerusalɛn ma fe ra, \q n mi n naxarama, \q han a tinxinyaan yi makɛnɛn \q alo sogen tematɔna, \q a marakisin yi mayilen \q alo xaye xidi dɛgɛne dimini. \q \v 2 Nayi, siyane ɛ tinxinna toma nɛn \q mangane birin yi ɛ binyen to, \q ɛ yi xili nɛnɛn sɔtɔ, \q Alatala na naxan fala a dɛɛn na. \q \v 3 Ɛ findima nɛn manga kɔmɔti mayilenxin na Alatala yii, \q e nun mangaya taxamaseri namuna ɛ Ala yii. \q \v 4 A mi fa falama ɛ ma sɔnɔn, \q fa fala “Yama rabeɲinxina.” \q A mi fa falama ɛ bɔxɔn ma sɔnɔn \q fa fala “Bɔxɔ raxɔrixina.” \q Koni ɛ xili bama nɛn \q fa fala “N nafan yirena,” \q a fala ɛ bɔxɔn ma \q fa fala “Ɲaxalan futuxina.” \q Bayo ɛ rafan Alatala ma, \q a findima nɛn ɛ bɔxɔn kanna ra. \q \v 5 Ɛ diine ɛ yamanan masuxuma nɛn \q alo banxulanna sungutunna futuma kii naxan yi, \q ɛ yi findi sɛwan na ɛ Ala xa \q alo ɲaxalandina a xɛmɛn nasɛwama kii naxan yi. \b \q \v 6 Yerusalɛn kaane, n bata kantan tiine dɔxɔ ɛ taan makantan yinna xuntagi, \q kɔɛɛn nun yanyin na, \q e mi e dunduma. \q Ɛ tan naxanye taana fe rabirama Alatala ma \q ɛ nɛma a maxandɛ, \q ɛ nama ɛ matabu de! \q \v 7 Ɛ mɔn nama tin \q a fan xa a raxara \q han a yi Yerusalɛn rasabati, \q bɔxɔ xɔnna muxune birin yi a tantun. \b \q \v 8 Alatala bata a kɔlɔ a yiifanna nun a sɛnbɛ gbeeni, a naxa, \q “N mi fa ɛ bogi seene soma ɛ yaxune yii e balon na mumɛ, \q xɔɲɛne mi fa ɛ manpa nɛnɛn minɲɛ mumɛ, \q ɛ wali xɔnna. \q \v 9 Koni naxanye bogi seene xabama, \q ne nan e donma \q e Alatala tantun, \q naxanye na manpa bogine malan, \q ne nan e igen minma \q n ma yire sariɲanxin yinna kui.” \b \q \v 10 Ɛ mini, \q ɛ mini taan so dɛɛne ra! \q Ɛ kirani tɔn yamaan yɛɛ ra! \q Ɛ kiraan nafala, \q ɛ a rafala, ɛ gɛmɛne ba a xɔn, \q ɛ taxamasenni te, a siyane xa fa. \q \v 11 Ɛ a mato, Alatala a xuiin naminima \q han bɔxɔn danne ra, \q a naxa, “Ɛ a fala Siyon kaane xa, \q ɛ naxa, ‘Ɛ a mato, \q ɛ rakisimaan fama! \q Ɛ a mato, a fama \q e nun a muxu sɔtɔxine, \q a kɔntɔnna biraxi a fɔxɔ ra.’ ” \q \v 12 A falama nɛn ne ma \q a “Yama Sariɲanxina, \q Alatalaa Muxu Xunbaxine.” \q A falama nɛn ne ma \q a “Ala Yamaan Naxan Xɔn Fenxi, \q Taan Naxan Mi Fa Rabeɲinxi.” \c 63 \s Ala gbeeɲɔxɔ lɔxɔna \q \v 1 Nde ito ra \q naxan fama sa keli Edɔn yamanani, \q naxan keli Bosara taani, \q dugi gbeela ragodoxi a ma, \q a maxidixi dugi mayilenxini, \q a sigan tima xunna kenli, \q a sɛnbɛn binyeni? \q Ala naxa, “N tan na a ra, \q naxan falan tima tinxinni \q naxan muxune rakisima a sɛnbɛni.” \q \v 2 Nanfera i ya dugine gbeeli \q alo naxanye manpa bogine yibodonma manpa ige badeni? \q \v 3 Ala naxa, “N kedenna nan yi manpa bogine yibodonma manpa ige badeni \q siyane muxu yo mi yi n fɛma. \q Nayi, n yi e yidin n ma xɔlɔni, \q n fitinaxin yi e yibodon, \q e wunla yi xuya n ma dugine ra, \q e yi gbeeli. \q \v 4 Bayo gbeeɲɔxɔ lɔxɔna fe yi n bɔɲɛni. \q N ma yamaan xunba ɲɛɛn bata a li. \q \v 5 N muxune fen nɛn, \q koni muxu yo mi fa n mali! \q N kabɛ na feen ma, \q fa fala muxu yo mi fa n sɛnbɛ so. \q Nayi, n yɛtɛɛn yiin nan marakisini tɔn, \q n ma xɔlɔn yi findi n sɛnbɛn na. \q \v 6 N yi yamanane yibodon n ma xɔlɔni, \q n fitinaxin yi e halagi, \q n yi e wunla xuya bɔxɔn ma.” \s Marabirana Alaa wali faɲine ma \q \v 7 N na Alatala hinan wanle rabirama nɛn muxune ma, \q a lan a xa tantun naxanye fe ra, \q Alatala feen naxanye birin ligaxi en xa, \q a fanna Isirayila yamaan xa naxan gbo, \q a naxan birin ligaxi a kininkininna nun a hinan gbeeni. \q \v 8 Bayo, a bata yi a fala, a naxa, \q “N ma yamaan nan e ra yati, \q n ma diin naxanye mi n yanfɛ!” \q A yi findi e rakisimaan na. \q \v 9 E tɔrɔne birin yi a fan tɔrɔ, \q malekan naxan a yɛtagi, \q na yi e rakisi. \q A yɛtɛɛn yi e xunba a xanuntenyaan nun a kininkininni. \q A tan nan e tongo, \q a e mali waxati danguxine birin yi. \q \v 10 Koni e murutɛ nɛn, \q e yi a Nii Sariɲanxin nafɔrɔ a ma. \q A yi findi e yaxun na, \q a tan yɛtɛɛn yi e yɛngɛ. \b \q \v 11 Nayi, waxati danguxine fe yi rabira a yamaan ma, Musaa waxatina, \q e yi a fala, e naxa, \q “Ala minɛn naxan e ragidi baani, \q e nun a yamaan yɛɛratine? \q A minɛn, \q naxan yi a Nii Sariɲanxin nagodoma e tagi? \q \v 12 Naxan a yii sɛnbɛmaan makɛnɛn Musa xa, \q a yi lu a xɔn, \q a yi igeni taxun e yɛtagi, \q alogo a xinla xa lu habadan. \q \v 13 Nde yi tixi e yɛɛ ra dangu tilinna xɔnna ma? \q E mi e sanna radin \q alo soon nɛma a giyɛ tonbonni. \q \v 14 Alatalaa Nii Sariɲanxin yi e xali matabuni \q alo xuruseen naxan godoma lanbanni. \q I tixi i ya yamaan yɛɛ ra na kii nin \q i yi xili binyen sɔtɔ.” \s Yamana Ala maxandina \q \v 15 Ala, i yɛɛ masa nxu ma keli kore, \q i nxu mato, \q sa keli i dɔxɔde sariɲanxi nɔrɔxini. \q I ya xanuntenya gbeen nun i sɛnbɛ gbeen minɛn? \q Nxu mi fa i ya marafanna nun i ya kininkininna toma. \q \v 16 Anu, i tan nan nxu fafe ra! \q Hali xa nxu benba Iburahima mi nxu kolon, \q xa nxu benba Isirayila fan mi nxu kolon, \q i tan Alatala, i tan nan nxu fafe ra, \q i xili nɛn, Nxu Xunbamana \q xabu to mi na ra. \q \v 17 Nanfera Alatala, \q i nxu makuyama i ya kiraan na, \q i nxu bɔɲɛni xɔdɔxɔ \q alogo nxu nama gaxu i yɛɛ ra? \q I mɔn xa fa i ya walikɛne fe ra, \q i kɛɛ bɔnsɔnna fe ra. \q \v 18 Yamanan findixi nɛn i ya yama sariɲanxin gbeen na waxatidi tun, \q nxu yaxune yi i ya yire sariɲanxini bodon. \q \v 19 Xabu waxati xunkuye \q nxu luxi nɛn \q alo i mi yi muxun naxanye kari ra, \q e nun i xinla mi falama naxanye xun ma. \q Xa i yi kuyeni bɔɛ nun, \q xa i yi godɛ nun, \q geyane yi yimaxama i bun ma nɛn. \c 64 \q \v 2 Alo tɛɛ dɛgɛn tɛɛ wolonna ganma kii naxan yi, \q igen yi a ramini tɛɛn ma, \q i yaxune i xinla kolonma na kii nin, \q siyane birin yi xuruxurun i yɛtagi. \q \v 3 I fe magaxuxine liga nɛn, \q nxu yengi mi yi naxanye ma \q i godo nɛn, \q geyane yi yimaxa i yɛɛ ra. \q \v 4 Xabu a rakuya, a munma kolon, \q tuli yo munma a mɛ, \q yɛɛn munma a to singen, \q fa fala alana nde na, \q ba i tan na \q muxuna a yigi sɛ naxan yi, \q a yi a mali. \q \v 5 I muxuni suxuma \q naxan tinxinna ligama sɛwani, \q naxan a xaxili luma i ya kiraan xɔn. \q Koni i bata xɔlɔ \q bayo nxu luxi yulubin nan ligɛ waxatin birin. \q Nayi, nxu kisima di? \q \v 6 Nxu birin bata lu \q alo se haramuxine, \q nxu kɛwali tinxinxine birin luxi \q alo dunkobi xɔsixina. \q Nxu birin xarama ayi \q alo ɲɔxɔnde xarene, \q nxu yulubine nxu xalima alo foyena. \q \v 7 Muxu yo mi na naxan i xinla xandima, \q a yi kata, a bira i fɔxɔ ra. \q Bayo i bata i yɛtagin luxun nxu ma, \q i yi nxu lu halagini nxu yulubine fe ra. \b \q \v 8 Anu, Alatala, i tan nan nxu fafe ra. \q Fɛɲɛ bɛndɛn nan nxu tan na, \q fɛɲɛ rafalan nan i tan na. \q I tan nan yii fɔxɔ nxu tan birin na. \q \v 9 Alatala, i nama xɔlɔ han a dangu ayi, \q nxu yulubine fe nama rabira i ma han habadan. \q Yandi, nxu mato, \q i ya yamaan nan nxu birin na! \q \v 10 I ya taa sariɲanxine bata findi tonbonne ra. \q Siyon taan bata findi tonbonna ra, \q Yerusalɛn taan bata findi yire rabeɲinxin na. \q \v 11 Nxɔ Ala Batu Banxi sariɲanxi nɔrɔxina, \q nxu benbane yi i tantunma dɛnaxan yi, \q tɛɛn bata na gan. \q Nxu rafan se kɛndɛne birin bata kala. \q \v 12 Alatala, tɔrɔni ito birin yi, \q i mɔn mi fe ligama? \q I mɔn luma dunduxi nɛn, \q i yi nxu ratɔrɔn han a dangu ayi ba? \c 65 \s Kiti famatɔna \q \v 1 Naxanye mi yi n maxɔdinma, \q n bata n yɛtɛ yita ne ra. \q Naxanye mi yi n fenma, ne bata n to. \q Yamaan naxan mi yi n maxandima n xinli, \q n yi a fala ne xa, n naxa, \q “N tan ni i ra! N tan ni i ra!” \q \v 2 N na n yiini bandunma yama murutɛxin xa fɛriɲɛn gbɛn, \q naxanye sigan tima kiraan xɔn \q naxan mi fan, \q e lu e yɛtɛ miriyane fɔxɔ ra. \q \v 3 Yamaan na a ra \q naxan n naxɔlɔma n yɛtagi \q e saraxane bama kide nakɔne yi \q e wusulanne gan saraxa gande bitikidi daxine fari,\f + \fr 65.3\fr* \fk Bitikidin\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Birikidina\fk*.”\f* \q \v 4 e dɔxɔma gaburu yirene yi, \q e kɔɛɛn nadangu faranne ra, \q e xɔsɛ subene don. \q Donse haramuxine nan e goronne kui. \q \v 5 E a falama, e naxa, \q “I masiga, i nama i yiin din n na, \q n ma sariɲanna nɔrɔn gbo i ma.” \q Na falana n tɔrɔma \q alo tɛɛ tutina n ɲɔɛni, \q tɛɛn naxan luma dɛgɛ waxatin birin. \q \v 6 Koni ito nan sɛbɛxi n yɛtagi: \q N mi n dundɛ na feene ma mumɛ, \q n na e saranma nɛn a dɛfexin na yati! \q \v 7 N na e hakɛne yatɛma nɛn \q e nun e benbane hakɛne! \q E to wusulanna gan saraxan na geyane fari \q e n naxɔlɔ yire matexine fari, \q n na e saranma nɛn e kɛwali fonne ra a dɛfexin na. \q N tan Alatala naxa na kiini. \b \q \v 8 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Ige ɲaxumɛn na to manpa bogi tɔnsɔnna naxan yi, \q muxune a falama nɛn, e naxa, \q ‘I nama a kala, \q bayo se faɲina nde a yi!’ \q N tan fan a ligama na kii nin n ma walikɛne fe ra, \q alogo e birin nama halagi. \q \v 9 N mayixɛtɛna nde raminima nɛn Yaxuba bɔnsɔnni, \q n yi n ma geyane findi Yuda bɔnsɔnna ndee gbeen na, \q n naxanye sugandixi, \q e yi findi ne kɛɛn na, \q n ma walikɛne yi dɔxɔ e yi. \q \v 10 Sarɔn yamanan yi findi xuruse rabaden na, \q Akori lanbanna yi findi ɲinge kurune saden na \q n ma yamaan xa naxan n fenma.” \b \q \v 11 “Koni ɛ tan naxanye ɛ mɛma Alatala ra, \q ɛ ɲinan n ma geya sariɲanxin xɔn, \q ɛ yi donseene rafala Gadi suxuren xa \q ɛ yi igelengenne rafe dɔlɔ basanxine ra Meni suxuren xa, \q \v 12 n sayaan nan nagidima ɛ ma silanfanna ra. \q Ɛ birin ɛ xinbi sinma nɛn, \q ɛ kɔɛ raxaba, \q bayo n bata xinla ti, \q ɛ mi n yabi, \q n falan ti, ɛ mi ɛ tuli mati n na. \q Naxan ɲaxu Ala yɛɛ ra yi, \q ɛ yi na liga, \q naxan mi rafan n ma, \q ɛ yi na sugandi.” \b \q \v 13 Nanara, Marigina Alatala ito nan falaxi, \q a naxa, “N ma walikɛne e dɛgema nɛn, \q koni kamɛna ɛ tan suxuma nɛn. \q N ma walikɛne e minma nɛn, \q koni min xɔnla ɛ tan suxuma nɛn. \q N ma walikɛne sɛwama nɛn, \q koni ɛ tan yarabima nɛn. \q \v 14 N ma walikɛne e xuini tema nɛn ɲaxanni \q e bɔɲɛn sɛwaxin na, \q koni ɛ tan, ɛ xuini tema nɛn sɔxɔlɛn nin, \q ɛ bɔɲɛ kalaxin na, \q ɛ gbelegbele nii rafɔrɛni. \q \v 15 Ɛ xinla findima nɛn danga ti seen na n ma muxu sugandixine xa, e naxa, \q ‘Marigina Alatala xa i fan faxa alo ne!’ \q Koni n ma walikɛne tan xili gbɛtɛ sɔtɔma nɛn. \q \v 16 Naxan na duban ti yamanani, \q na duban tima nɛn Ala ɲɔndin kanna xɔn ma. \q Naxan na a kɔlɔ yamanani, \q na a kɔlɔma Ala ɲɔndin kanna nin, \q bayo ɲinan tima nɛn tɔrɔ danguxine xɔn ma, \q e bama nɛn n yɛtagi. \q \v 17 Amasɔtɔ n kore xɔri nɛnɛn nun bɔxɔ xɔri nɛnɛn dama nɛn, \q ɲinan yi ti waxati danguxin xɔn, \q miri mi fa tima a xɔn mumɛ! \q \v 18 Koni ɛ sɛwama nɛn han habadan, \q ɛ lu ɲaxanni na fe ra n naxan dama. \q Bayo, n Yerusalɛn dama sɛwan nan xili yi \q a muxune yi lu ɲaxanni. \q \v 19 N Yerusalɛn findima nɛn sɛwan na n xa \q n yi ɲaxan n ma yamani. \q Wuga xuiin nun gbelegbele xuiin mi fa mɛma a yi sɔnɔn. \q \v 20 A mi fa ligama mɛnni \q diin bari nɛnɛn yi faxa, \q a na xii dando ti, \q hanma fonne mi e siimayaan dɛfe, \q bayo muxun naxan mi forixi e tagi, \q na mi faxɛ ɲɛɛ kɛmɛn xanbi. \q Yulubi kanna naxan ma siimayaan mi danguma ɲɛɛ kɛmɛn na, \q na yatɛma dangatɔɔn nan na. \q \v 21 E banxine tima nɛn, \q e dɔxɔ e kui, \q e sansine sima nɛn, \q e yi e bogine don. \q \v 22 E mi fa banxine tima, \q muxu gbɛtɛ yi dɔxɔ e kui. \q E mi fa sansine sima, \q muxu gbɛtɛ yi e bogin don, \q bayo n ma muxune siimayaan luma nɛn \q alo wudina, \q n ma muxu sugandixine sɛwama nɛn e wali xɔnne fe ra. \q \v 23 E mi fa walima fuuni, \q e mi fa diine barima, \q gbalon yi e sɔtɔ, \q bayo e findima yamaan nan na \q Alatala barakan sama naxanye fe yi, \q e tan nun e yixɛtɛne. \q \v 24 Nayi, benun e xa n maxandi, \q n bata e yabi, \q e nɛma falan ti, n bata e xuiin namɛ. \q \v 25 Kankon nun yɛxɛɛ diina e dɛgema nɛn e bode xɔn, \q yatan sɛxɛn donma nɛn alo ɲingena, \q burunburunna yi findi saɲin balon na. \q E mi fe ɲaxi yo ligama, \q kala yo mi fa tiyɛ n ma geya sariɲanxin yire yo yi!” \q Alatala naxa na kiini. \c 66 \s Ala batu ki kɛndɛna \q \v 1 Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “Kore xɔnna nan n ma manga gbɛdɛn na, \q bɔxɔn yi findi n san tiden na. \q Ɛ nɔɛ banxin mundun tiyɛ n xa, \q n ma matabuden findɛ minɛn na? \q \v 2 N tan nan seni itoe birin daxi, \q e yi lu na. \q Nayi, n na n yɛɛn tima muxun sifani ito nan na: \q tɔrɔ muxun naxan niin sɔxɔlɛxi, \q naxan xuruxurunma gaxuni n ma falan bun.” \q Alatalaa falan nan na ra. \b \q \v 3 Naxan na ɲingen ba saraxan na \q na yatɛma nɛn alo muxu faxana, \q naxan na yɛxɛɛn ba saraxan na, \q na luxi nɛn alo a baren nan faxama, \q naxan na bogi se saraxan ba, \q na luxi nɛn \q alo a xɔsɛn wunla nan nalima n ma, \q naxan na wusulanna gan, \q na luxi nɛn \q alo a suxuren nan kima, \q na muxune birin biraxi e yɛtɛ kirane nan fɔxɔ ra, \q e haramu feene yi rafan e ma. \q \v 4 N fan fe xɔdɛxɛn nan nagidima e ma. \q N na e gaxu feen nafama nɛn e ma, \q bayo n bata xinla ti, \q muxu yo mi a ratin, \q bayo n bata falan ti, \q muxu yo mi a tuli mati n na. \q Koni naxan naɲaxu n ma, \q e yi na liga, \q naxan yo mi rafan n ma, \q e yi na sugandi. \s Ala a yamaan madɛndɛnma nɛn \q \v 5 Ɛ tuli mati Alatalaa falan na, \q ɛ tan naxanye xuruxurunma gaxuni a falan bun ma. \q A naxa, “Ɛ ngaxakedenne ito nan falaxi, \q ɛ raɲaxu naxanye ma, \q naxanye e mɛma ɛ ra n xinla fe ra, \q e naxa, ‘Alatala xa a binyen mayita, \q nxu yi ɛ sɛwan to!’ \q Koni e tan nan yagima. \q \v 6 Sɔnxɔ xuiin minima nɛn taani! \q Gbelegbele xuiin yi mini Ala Batu Banxini! \q Alatala nan a yaxune saranma e kɛwanle ra.” \b \q \v 7 “Benun a kuiin xa keli a ra, \q a bata diin xali, \q benun a xa diin barin xɔlɛn kolon, \q a bata a dii xɛmɛn bari! \q \v 8 Nde bata na fe sifan mɛ singen? \q Nde bata na fe sifan to singen? \q Yamanan tiyɛ lɔxɔ kedenni ba? \q Siyana nde nɔɛ sɔtɛ lɔxɔ kedenni ba? \q Anu, Siyon taan luxi nɛn \q alo ɲaxalan fudikanna, \q a kuina a xɔlɔ fɔlɔxi nɛn tun, \q a yi a yamaan bari!” \q \v 9 Alatala naxa, \q “N tan dii bari waxatin nafɛ ba, \q diin mi bari? \q Xa n tan nan diin barin nagidixi, \q n tondɛ na ma ba?” \q Ɛ Ala naxa na kiini. \b \q \v 10 Ɛ ɲaxan Yerusalɛn kaane xɔn, \q a xa findi ɛ sɛwa xunna ra, \q a rafan ɛ tan naxanye birin ma! \q Ɛ ɲaxan Yerusalɛn kaane xɔn han, \q ɛ tan naxanye birin sunuxi a fe ra. \q \v 11 Amasɔtɔ, a luma nɛn alo ɛ nga, \q ɛ yi a xiɲɛn min, a yi ɛ madɛndɛn. \q Ɛ lugoma nɛn, \q ɛ yi a fanna nun a binyen kolon. \b \q \v 12 Bayo Alatala ito nan falaxi, a naxa, \q “N bɔɲɛ xunbenla rasigama Yerusalɛn ma nɛn alo baana, \q e nun siyane nafunla alo fufana. \q Ɛ xiɲɛn minma nɛn, ɛ yi banba, \q ɛ masugusugu xinbin fari, \q \v 13 alo muxuna nga a madɛndɛnma kii naxan yi, \q n fan ɛ madɛndɛnma na kii nin. \q Ɛ madɛndɛnma nɛn Yerusalɛn taani.” \q \v 14 Ɛ na toma nɛn, \q ɛ bɔɲɛn yi lu sɛwaxi, \q ɛ mɔn yi sabati alo sɛxɛna. \q Alatala a sɛnbɛn yitama nɛn a walikɛne ra, \q a yi a xɔlɔn yita a yaxune ra. \q \v 15 Bayo Alatala fama tɛɛn nan na, \q a yɛngɛ so wontorone luxi \q alo wuluwunla, \q alogo a fitinaxin xa a xɔlɔn nakamali \q a kɔnkɔ xuiin yi rakamali tɛɛ dɛgɛ gbeen na. \q \v 16 Alatala muxune birin makitima nɛn \q tɛɛn nun silanfanna ra. \q Alatala muxu faxaxine rawuyama ayi nɛn. \q \v 17 Naxanye e yitɔnma, \q e yɛtɛ rasariɲan \q alogo e xa siga kide nakɔne yi, \q e biraxi e bode fɔxɔ ra, \q siga nakɔɔn tagini, \q e tan naxanye xɔsɛ subene nun sulumɛne nun haramu seene donma, \q ne birin halagima nɛn e bode xɔn. \q Alatalaa falan nan na ra. \s Ala siyane birin malanma nɛn \p \v 18 Ala naxa, “N na e kɛwanle nun e miriyane kolon. Siyane nun xuine birin malan waxatin bata a li. E fama nɛn, e yi n ma binyen to. \v 19 N taxamasenna sama nɛn e tagi: yamaan muxu dɔnxɛn naxanye luxi e nii ra, n na ndee rasigama nɛn siyane ma, siga Tarasisi kaane nun Pulone ma e nun Ludu kaane, xali woli kɛndɛne. Ndee mɔn yi siga Tubali nun Girɛki yamanani e nun fɔxɔ ige tagi bɔxɔ makuyene, naxanye mi n xinla fe mɛxi, naxanye mi n ma binyen toxi, e yi n ma binyena fe fala siyane tagi. \v 20 E fama nɛn ɛ ngaxakedenne birin na, keli siyane birin yi, e findi kiseene ra Alatala xa, e fa soone fari e nun wontorone nun wontoro xunna soxine kui e nun sofanle nun ɲɔgɔmɛne fari, fa n ma geya sariɲanxin fari Yerusalɛn yi. Alatala naxa na kiini. E fama e ra nɛn alo Isirayila kaane fama e bogi se saraxane ra Alatala Batu Banxini kii naxan yi goron sariɲanxine kui. \v 21 N mɔn e tan ndee findima nɛn saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxune ra.” Alatala naxa na kiini. \q \v 22 “Ɛ xinla nun ɛ yixɛtɛne luma nɛn n yɛtagi \q alo kore xɔri nɛnɛn nun bɔxɔ xɔri nɛnɛn luma n yɛtagi kii naxan yi, \q n fama naxanye dadeni.” \q Alatalaa falan nan na ra \q \v 23 “Nayi, kike nɛnɛ yo kike nɛnɛ, \q Matabu Lɔxɔ yo Matabu Lɔxɔ, \q adamadiine birin fama nɛn, \q e fa e xinbi sin n bun ma.” \q Alatala naxa na kiini. \q \v 24 “E na mini, \q e yi muxune binbine to, \q naxanye murutɛxi n xili ma. \q Kunla naxanye e donma, \q ne mi faxɛ mumɛ, \q tɛɛn naxan e ganma, \q na mi tuyɛ mumɛ! \q Adamadiine birin yi kabɛ e tɔrɔyaan ma.”