\id HEB heb \ide UTF-8 \h Heburune Sora \toc1 Alaa Falan Naxan Nasiga Heburune Ma \toc2 Heburune \mt1 Heburune \mt2 Alaa Falan Naxan Nasiga Heburune Ma \ip Naxan yo na Kitabun yireni ito xaran a yeren ma, a luma nɛn na kanna xa alo a kawandi ramɛɛn nin. Kitabun yireni ito sɛbɛxi nɛn alo kawandi ba daxin na. Kitabun yireni ito raɲanna a yitama a sɛbɛxi muxune nan ma. A mɔn mi a sɛbɛ muxun fan mayitaxi. Yanyina nde, Kitabun yireni ito sɛbɛxi Romi kaane nan ma (13.24). Feen naxan kolonxi Kitabun yireni ito sɛbɛ muxuna fe yi, Yahudiyan na a ra naxan dɛnkɛlɛyaxi Marigi Yesu ma. Muxun naxan a sɛbɛxi, a Tawureta nun Yaburi Kitabun yirene kolonxi ki faɲi. A Kitabun yireni ito sɛbɛxi Yahudiya gbɛtɛye ma naxanye fan bata yi dɛnkɛlɛya Yesu ma alo a tan. Koni, e to ɲaxankataxi Yesu xinla fe ra, e xɛtɛmatɔɔn na a ra Yahudiya dinan ma. E yi e mɛma nɛn dɛnkɛlɛyaan na Yesu ma. Kitabun sɛbɛ muxuna e kawandima nɛn a e xa e sɛnbɛ so e dɛnkɛlɛyani, a yi Alaa Muxu Sugandixin fisamantenyaan mayita alogo e nama xɛtɛ e namun fonne ma. Yanyina nde Kitabun yireni ito sɛbɛ nɛn ɲɛɛ tonge saxan Yesu keli xanbi sayani. \ip Kitabun yireni ito yitaxunxi yire dɔxɔ firin nan na. A yire singena (1.1-10.18) Alaa Muxu Sugandixina fisamantenyana feen nan falama. Fa fala a dangu nabine ra (1.1-3), a mɔn dangu malekane ra (1.4-2.18), a dangu Nabi Musa nun Yosuwe ra (3.1-4.13); a tan nan keden findixi habadan saraxan na, a gbo dangu Layiri Fonne saraxarali gbeene ra (4.14-7.28); a saraxa kamalixin baxi nɛn naxan ba sanɲa ma keden pe a muxune rakisi han habadan, a dangu Layiri Fonna saraxa wuyaxine birin na (8.1-10.18). \ip Kitabun yire firindena (10.19-13.19) na muxune sɛnbɛ soma alogo e xa lu dɛnkɛlɛyani (10.19-39) e nama xɛtɛ dina gbɛtɛ ma. En misali kɛndɛne toma mɛnna nin lan Layiri Fonna dɛnkɛlɛya muxune ma (Sora 11), a mɔn a falama dɛnkɛlɛya muxune yɛɛn xa lu tixi Alaa Muxu Sugandixin na, e yi nɔɔn sɔtɔ alo a tan (12.1-11). A yelin xanbini yamarina nde fiyɛ e ma e nun a yi e kawandi (12.12-13.19), Kitabun sɛbɛ muxun a raɲanma duba tiin nan ma e nun xɔntɔnne (13.20-25). \ip Kitabun sɛbɛ muxun mi danma fala ɲaxumɛne xan tun ma alogo a xa a Kitabun xaran muxune mali e tunnaxɔlɛni. A a yɛbama e xa a dɛnkɛlɛya muxune tɔrɔma dunuɲa ayi, a mɔn yi Alaa Muxu Sugandixina wanla xunna fala. Fa fala a faxan bata kisi feen nakamali saraxa yo mi yi nɔɛ naxan nakamalɛ. Nayi, a muxune mafanma e xa lu Alaa Muxu Sugandixin fɔxɔ ra. En fan lan en Habadan Alaa Muxu Sugandixi fisamantenna xuiin suxu. \c 1 \s Yesu gbo malekane xa \p \v 1 Waxati danguxini, Ala falan ti nɛn en benbane xa nabine xɔn sanɲa ma wuyaxi nun ki wuyaxi yi. \v 2 Koni a falan tixi en tan xa waxati raɲanni ito nin a Dii Xɛmɛn xɔn. A bata daala birin sa a Dii Xɛmɛn sagoni alo a kɛɛna. A dunuɲa daxi a tan nan baraka yi. \v 3 Alaa Dii Xɛmɛn findixi a binyen nɔrɔn nan na. Ala maligan yɛtɛɛn nan a ra. A dunuɲa yisuxi a falan sɛnbɛn nan na. A to yelin yulubi xafarin nakamalɛ, a yi dɔxɔ Ala Sɛnbɛn Birin Kanna yiifanna ma ariyanna yi. \p \v 4 Alaa Dii Xɛmɛn tiden yi gbo ayi dangu malekane ra, a yi xinla fi a ma naxan dangu e xinle ra. \v 5 Bayo, Ala mi a falaxi a maleka yo xa, a naxa, \q “N ma dii xɛmɛn nan i tan na, \q n bata findi i fafe ra to.\f + \fr 1.5\fr* Yaburin 2.7\f*” \m A mɔn mi a fala maleka yo xa, a naxa, \q “N findima nɛn i fafe ra, \q i fan yi findi n ma dii xɛmɛn na.\f + \fr 1.5\fr* Samuyɛli Firinden 7.14\f*” \p \v 6 Ala to a diin nafa dunuɲa yi alo dii singena, a mɔn naxa, \q “Alaa malekane birin xa a batu.\f + \fr 1.6\fr* Sariyane 32.43\f*” \p \v 7 A mɔn yi a fala malekane fe yi, a naxa, \q “Alaa malekane luma nɛn alo foyena, \q a walikɛne yi lu alo tɛɛ dɛgɛna.\f + \fr 1.7\fr* Yaburin 104.4\f*” \p \v 8 Koni a mɔn yi a fala a dii xɛmɛna fe yi, a naxa, \q “Ala, i luma nɛn i ya mangaya gbɛdɛni habadan! \q I ya manga dunganna yi findi tinxinyaan taxamasenna ra. \q \v 9 Tinxinna rafan i ma, \q fe ɲaxin mi rafan i ma. \q Nanara, Ala, i ya Ala bata i rafisa i bodene xa \q a sɛwa turen sa i xunni i sugandi feen na.”\f + \fr 1.8-9\fr* Yaburin 45.7-8\f* \m \v 10 A mɔn naxa, \q “Marigina, i bɔxɔ xɔnna da nɛn \q xabu a fɔlɔni. \q I yii fɔxɔn nan kore xɔnna ra. \q \v 11 Ne birin danguma nɛn, \q koni i tan luma nɛn na. \q Ne birin forima nɛn \q e kala alo dugina. \q \v 12 I yi e yisa alo domana, \q e yi masara alo dugina, \q koni i tan luma nɛn i kiini, \q i siin fan dan mi na mumɛ!”\f + \fr 1.10-12\fr* Yaburin 102.26-28\f* \p \v 13 Ala mɔn mi a fala a maleka yo xa, a naxa, \q “Dɔxɔ n yiifanna ma, \q han n yi i yaxune sa i sanna bun.”\f + \fr 1.13\fr* Yaburin 110.1\f* \m \v 14 Malekane mi findixi Alaa walikɛ totarene xan na ba, a naxanye rasigama kisi muxune malideni? \c 2 \s Ɛ ɲɔxɔ lu kisi feen xɔn \p \v 1 Nanara, en bata feen naxanye mɛ, fɔ en xa en ɲɔxɔ lu nɛn ne xɔn alogo en nama kiraan beɲin. \v 2 Amasɔtɔ, malekane\f + \fr 2.2\fr* Yahudiyane namunne xaranna kui, Nabi Musa Alaa sariyane sɔtɔxi \fk malekane\fk* nan xɔn ma.\f* fa xɛrayaan naxanye rali en benbane ma lan sariyan ma, ne birin suxutareyaan saranma nɛn a kala muxune ra alo a daxa kii naxan yi. \v 3 Nayi, en fa ratangama di, xa en na en mɛ kisi gbee sifani ito ra, Marigin yɛtɛɛn singe naxan nali, na xanbi ra, a ramɛ muxune fan yi a ɲɔndin yita en na? \v 4 Ala fan e sereya baan fari sa nɛn taxamasenne nun kabanako feene nun sɛnbɛ fe sifa wuyaxi ra, a yi a Nii Sariɲanxin kɛwanle yitaxun e ra a sagoni. \s Yesu en nakisimana \p \v 5 Awa, en yire famatɔɔn naxan ma fe falama, Ala mi na luma malekane xan sago yi. \v 6 Koni sereyani ito sɛbɛxi Kitabun yirena nde yi, a naxa, \q “Nanse daɲɔxɔn na, \q i to i yengi dɔxi a xɔn. \q Nanfera i ɲɔxɔ luxi adamadiin xɔn? \q \v 7 I a daxi nɛn, \q a nɔrɔn yi maso malekane ra. \q I binyen nun xunnayerenna fi a ma. \q \v 8 I bata seen birin lu a bun.”\f + \fr 2.8\fr* Yaburin 8.5-7\f* \m A to seen birin luxi adamadina nɔɔn bun, Ala mi sese lu naxan mi xuru a nɔɔn bun. Hali na, iki en mi a toma fa fala seen birin muxuna nɔɔn bun ma. \v 9 Koni en na a toma fa fala, Ala Yesu magodo nɛn waxati dungidi dangu malekane ra, alogo a xa faxa masɔtɔ Alaa hinanna xɔn muxune birin xa. Iki en na a mangayaan binyen nun a xunna kenla toma a faxana fe ra a tin naxan ma. \v 10 Ala naxan seen birin da a yɛtɛ xa, a yi waxi adamadi wuyaxi raso feni a binyeni. Na yi lanxi, a to en nakisimana fe rakamali a tɔrɔn xɔn. \p \v 11 Bayo Yesu naxan muxune rasariɲanma e nun a naxanye rasariɲanxi, ne birin fafe keden. Nanara, Yesu mi yagima a falɛ ne ma, “Ngaxakedenne.” \v 12 A naxa Kitabuni, \q “N na i xinla ralima nɛn ngaxakedenne ma. \q N ni i matɔxɔma nɛn yamaan yɛ.”\f + \fr 2.12\fr* Yaburin 22.23\f* \m \v 13 Kitabun mɔn naxa, “N nan n yigi sama Ala nin.” A mɔn naxa, “Nxu nun n ma diine nan ito ra, Ala naxanye fixi n ma.”\f + \fr 2.13\fr* Esayi 8.17-18\f* \p \v 14 Nayi, bayo Yesu a muxune findixi adamadiine nan na fati bɛndɛn nun wunli, Yesu fan yɛtɛɛn bata lu alo e tan. Na ma, a yi Yinna Manga Setana halagi a yɛtɛna sayaan xɔn ma sɛnbɛn yi naxan yii sayaan xun na. \v 15 A na ligaxi nɛn alogo naxanye yi sayaan gaxun konyiyani e dunuɲa yi gidini, a xa ne xɔrɔya. \v 16 Amasɔtɔ a mi faxi malekane xan malideyi, koni fɔ Iburahima bɔnsɔnne. \v 17 Na nan a liga, a yi lu alo a ngaxakedenne feen birin yi, alogo a xa nɔ saraxarali kuntigiyaan wanla kɛ Ala xa kininkininna nun tɔgɔndiyani, a yi Ala solona yamaan yulubine xafari feen na. \v 18 Bayo Setana kataxi a xa a fan natantan, a tan yɛtɛɛn yi tɔrɔ na feni, nayi, a fɛrɛna a xa, a yi muxune mali e nɛma e ratantan feene dɛ waxatin naxan yi. \c 3 \s Yesu dangu Nabi Musa ra \p \v 1 Nanara, ngaxakeden muxu rasariɲanxine, Ala bata ɛ tan naxanye xili, ɛ xaxili lu Yesu a fe xɔn, Alaa Xɛraan nun Saraxarali Kuntigi Singena, en naxan ma fe falama yamani. \v 2 Muxu tɔgɔndiyaxin nan yi a ra Ala xa, naxan a sugandixi alo Musa yi kii naxan yi Alaa banxin birin yi.\f + \fr 3.2\fr* A mato Yatɛne 12.7 kui.\f* \v 3 Banxi tiina xunna kenla gbo dangu banxin yɛtɛɛn na. Nanara, Yesu a xunna kenla gbo Musaa xunna kenla xa. \v 4 Awa, muxune nan banxine tima, koni Ala nan seen birin daxi. \v 5 Musa tan tɔgɔndiya nɛn wali kɛdeni Ala xa a banxin mumɛni, a sereyaan ba lan na feene ma Ala yi fama naxanye ligadeni. \v 6 Koni Alaa Muxu Sugandixin tan luxi na alo Alaa Dii Xɛmɛn naxan a banxin xun na. En findixi a banxin nan na, xa en na en wɛkilɛ, en yi en ma yigin namara en naxan matɔxɔma. \s Matabuna Alaa yamaan xa \p \v 7 Nayi, alo Alaa Nii Sariɲanxina a falaxi kii naxan yi, a naxa, \q “Xa ɛ Ala fala xuiin mɛ to, \q \v 8 ɛ nama ɛ bɔɲɛni xɔdɔxɔ \q alo ɛ yi murutɛxi Ala ma waxatin naxan yi, \q ɛ yi matoon xun ti Ala ra tonbonni. \q \v 9 Ɛ benbane n bunba nɛn mɛnni, e yi n matandi, \q hali e to n kɛwanle birin to ɲɛɛ tonge naanin. \q \v 10 Nayi, n xɔlɔ nɛn na waxatin muxune ma, n naxa, \q ‘E bɔɲɛn makuya n na waxatin birin, \q e mi n ma kiraan xɔn.’ \q \v 11 N yi n kɔlɔ n ma xɔlɔni, n naxa, \q ‘E mi soɛ n ma matabudeni mumɛ!’ ”\f + \fr 3.7-11\fr* Yaburin 95.7-11\f* \p \v 12 Ngaxakedenne, ɛ a liga ɛ yeren ma, bɔɲɛ ɲaxin nun dɛnkɛlɛyatareyaan nama lu ɛ sese yi naxan a ligɛ ɛ xɛtɛ habadan Ala fɔxɔ ra. \v 13 Koni ɛ bode ralimaniya lɔxɔ yo lɔxɔ, fanni en mɔn na waxatini Kitabun naxan ma fa fala “To” alogo ɛ tan nde nama tantan yulubin xɔn, ɛ tengbesenɲɛ ayi. \v 14 Amasɔtɔ en bata findi Alaa Muxu Sugandixin gbeene ra, xa en lu en ma tɔgɔndiyaan singeni, han a raɲanna. \p \v 15 Kitabun naxa, \q “Xa ɛ Ala fala xuiin mɛ to, \q ɛ nama ɛ bɔɲɛni xɔdɔxɔ \q alo ɛ yi murutɛxi Ala ma waxatin naxan yi.”\f + \fr 3.15\fr* Yaburin 95.7-8\f* \m \v 16 Awa, ndee yi ne ra, naxanye Alaa falan mɛ, e murutɛ a xili ma? Ne findixi muxune nan na Musa naxanye ramini Misiran yamanani. \v 17 Ala xɔlɔ ndee ma ɲɛɛ tonge naanin? Naxanye yulubin liga, e faxa tonbonni. \v 18 Ala a kɔlɔ ndee a fe ra, a e mi soɛ a matabu yireni? Naxanye tondi a falan suxɛ, a yi falan tima ne nan ma fe yi.\f + \fr 3.18\fr* A mato Yatɛne 14.1-35 nun Yaburin 95.11 kui.\f* \v 19 En bata a to nayi, fa fala e mi yi nɔɛ soɛ matabudeni lan e dɛnkɛlɛyatareyaan ma. \c 4 \s Matabudena Alaa muxune xa \p \v 1 Nayi, Ala to en tuli sa, a en nɔɛ soɛ nɛn a matabudeni, en na a liga en yeren ma nayi alogo ɛ tan nde nama lu alo ɛ fulaxi na ra. \v 2 Bayo Alaa falan Xibaru Faɲin nali nɛn en fan ma alo na waxati danguxin muxune. Koni e falan naxan mɛ, na tɔnɔ yo mi lu e tan ma, amasɔtɔ naxanye a ramɛ, ne mi a suxu dɛnkɛlɛyani. \v 3 En tan naxanye dɛnkɛlɛyaxi, en tan soma nɛn na matabudeni alo Ala a fala kii naxan yi, a naxa, \q “N bata n kɔlɔ n ma xɔlɔni, n naxa, \q ‘E mi soɛ n ma matabudeni mumɛ!’ ”\f + \fr 4.1\fr* Yaburin 95.11\f* \m Anu, Alaa wanla bata yi kamali xabu dunuɲa da waxatini. \v 4 Amasɔtɔ ito falaxi Kitabun yirena nde yi xii soloferedena fe yi, a naxa, “Ala yi a matabu a wali kɛɛn xii soloferede lɔxɔni.”\f + \fr 4.4\fr* Dunuɲa Fɔlɔn 2.2\f* \v 5 A mɔn naxa Kitabun yireni ito yi, “E mi soɛ n ma matabudeni mumɛ!” \v 6 Na bunna nɛɛn fa fala ndee gbɛtɛye soɛ nɛn, ba muxune ra naxanye singe Alaa falan Xibaru Faɲin mɛ, e mi so lan e fala suxutareyaan ma. \v 7 Nanara, waxati xunkuye to dangu, Ala mɔn yi lɔxɔ nɛnɛn sa, a yi na feen fala Dawuda a Kitabun kui, a yi na lɔxɔ nɛnɛn xili sa fa fala “To.” A naxa, \q “Xa ɛ Ala fala xuiin mɛ to, \q ɛ nama ɛ bɔɲɛni xɔdɔxɔ.” \p \v 8 Awa, xa Yosuwe bata yi yamaan naso Alaa matabudeni nun, Ala mi yi lɔxɔ gbɛtɛ a fe falɛ na xanbi ra. \v 9 Na bunna nɛɛn fa fala matabuden mɔn Alaa yamaan xa yɛɛn na. \v 10 Amasɔtɔ muxu yo so Alaa matabudeni, na fan a matabuma nɛn alo Ala a matabuxi kii naxan yi. \v 11 Na ma, en kata en so matabudeni, alogo muxu yo nama findi fala suxutaren na alo en benbane. \p \v 12 Amasɔtɔ Alaa falana, niiramaan na a ra, a sɛnbɛn gbo, a dɛɛn xanxan dangu silanfanna dɛ firin kanna ra.\f + \fr 4.12\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* A soma nɛn han a sɔndɔmɛn nun niin yɛtɛɛn fata, e nun fatin nadɔxɔdene nun fasane. A muxun miriyane nun a natane makitima nɛn. \v 13 Ala dali se yo mi luxunxi a ma. Ala feen birin toma. En birin en dɛntɛgɛma nɛn a xa. \s Saraxarali kuntigin nan Yesu ra \p \v 14 Nanara, bayo saraxarali kuntigi gbeena en yii naxan kelixi kore, Yesu Alaa Dii Xɛmɛna, nayi en na en sɔbɛ so en ma dɛnkɛlɛyani, en naxan ma fe falama yamani. \v 15 Amasɔtɔ en ma saraxarali kuntigina en ma fangatareyaan kolon, bayo Setana kata nɛn a fan natantandeni kiin birin yi alo en tan, anu, a mi yulubi yo liga. \v 16 Nanara, en na en maso Ala hinantenna manga gbɛdɛn na xaxili ragidini alogo en xa kininkininna nun hinanna sɔtɔ en makoon naxanye ma. \c 5 \s Yesu nan en ma saraxarali kuntigin na \p \v 1 Saraxarali kuntigine birin sugandima nɛn adamadiine yɛ, alogo e xa wali Ala xa, e yi kise ralixine nun saraxane ba yulubi xafarin na. \v 2 E nɔɛ xaxilitarene nun muxu tantanxine famunɲɛ nɛn, bayo e tan fan yɛtɛɛn tantanma. \v 3 E yulubi xafari saraxane bama e tan yɛtɛna fe ra na nan ma, e nun yamaan xa. \v 4 Muxu yo mi saraxarali kuntigiyaan xunna kenla fenɲɛ a yɛtɛ xa. Ala nan a xilixi alo a Haruna xili kii naxan yi. \p \v 5 A na kii nin, Alaa Muxu Sugandixin mi saraxarali kuntigi binyen sɔtɔ a yɛtɛ ra, koni Ala a fala nɛn a xa, a naxa, \q “N ma dii xɛmɛn nan i tan na, \q n bata findi i fafe ra to.”\f + \fr 5.5\fr* Yaburin 2.7\f* \m \v 6 A mɔn yi a fala Kitabun yire gbɛtɛ yi, a naxa, \q “Saraxaraliin nan i ra habadan, \q alo Mɛlikisedeki yi kii naxan yi.”\f + \fr 5.6\fr* Yaburin 110.4\f* \m \v 7 Yesu yi dunuɲa yi waxatin naxan yi, a yi Ala maxandima, a xuini te, a yɛɛgen yi mini, a yi Ala mafan naxan yi nɔɛ a rakisɛ sayaan ma. Ala yi a xuiin namɛ bayo a yi xuruxi a ma. \v 8 Koni hali Alaa Dii Xɛmɛn to a ra, a a xaran nɛn fala suxun ma a tɔrɔne yi. \v 9 Yesu a fe kamali waxatin naxan yi, a yi findi habadan Marakisi Tiin na muxune xa naxanye birin a xuiin suxuma. \v 10 Ala yi a findi saraxarali kuntigin na alo Mɛlikisedeki yi kii naxan yi. \s Sɛnbɛ soon dɛnkɛlɛyani \p \v 11 Fe wuyaxi nxu kui a fala daxin na ɛ xa lan feni ito ma, koni a yɛba raxɔlɔ ɛ xa, bayo ɛ mi a famuma xulɛn. \v 12 A yi lan nun ɛ yi findi karamɔxɔne ra waxatini ito yi, anu han iki ɛ makoon mɔn ɛ xaran muxun ma lan Alaa falan fe singene ma. Ɛ luxi alo dii ɲɔrɛn naxan mɔn xiɲɛn na bayo ɛ mi donse xɔdɛxɛn donɲɛ singen. \v 13 Muxun naxan mɔn xiɲɛ minni, dii ɲɔrɛn nan na ra. A mi xaranna kolon lan tinxinyaan ma. \v 14 Koni fonne nan gbee donse xɔdɛxɛn na. Naxanye dɛnkɛlɛya bata kɔxɔ, ne bata e yɛtɛ xaran fe faɲin nun a ɲaxin tagi rabaan ma. \c 6 \p \v 1 Nanara, en dangu Alaa Muxu Sugandixina xaranna fe singene ra, en siga yɛɛn na, hali en nama fa xɛtɛ fe fɔlɔne ma sɔnɔn alo itoe: en na en xun xanbi so fena wali ɲaxine yi naxanye muxun xalima yahannama, e nun dɛnkɛlɛyana Ala ma, \v 2 e nun xaranna muxu rafu feene ma igeni e tubi xinla ma e nun yii saan muxune ma Ala maxandini e nun faxa muxune rakenla sayani e nun habadan kitina. \v 3 Xa Ala tin, en sigɛ nɛn yɛɛn na. \p \v 4 Amasɔtɔ naxanye bata yi kɛnɛnna sɔtɔ sanɲa ma keden, e Ala kisin sɔtɔ, e yi Alaa Nii Sariɲanxin sɔtɔ, \v 5 naxanye bata yi Alaa falan ɲaxunna kolon e nun waxati famatɔɔn sɛnbɛne, \v 6 ne na ba dɛnkɛlɛyani, e mi fa nɔɛ raxɛtɛ sɔnɔn, e mɔn yi tubi. Amasɔtɔ ne luxi nɛn alo e mɔn Alaa Dii Xɛmɛn nan gbangbanma wudin ma, e yi a rayarabi yamaan yɛtagi. \p \v 7 A misaala, bɔxɔn naxan tule igen sɔtɔma waxatin birin, a si seene sabati a kanna xa, Alaa barakan nan na ra. \v 8 Koni bɔxɔn naxan ɲanle nun tansinne tunna raminima, na tɔnɔ mi na, a masoxi Alaa dangan nan na. A raɲanni, tɛɛn yi a gan. \p \v 9 Koni n xanuntenne, hali nxu falan tima na kiini, nxu laxi a ra, a fe gbɛtɛ nan ɛ tan yɛɛ ra lan ɛ kisi feen ma. \v 10 Bayo tinxintare mi Ala ra. A mi ɲinanma ɛ wanle xɔn, e nun ɛ xanuntenyaan naxan yitaxi a ra ɛ to a yama sariɲanxin malima han iki. \v 11 Nxu waxi a xɔn ma, ɛ keden kedenna birin xa lu na tunnafanni han a raɲanna alogo ɛ yengi seen naxanye ma, ɛ ne sɔtɔ. \v 12 Nxu mi waxi, ɛ xa tunnaxɔlɔ ayi. Koni fɔ ɛ xa na dɛnkɛlɛya muxune raliga naxanye diɲa alogo Ala ɛ tuli saxi naxan na, ɛ na sɔtɔ. \s Alaa layirina \p \v 13 Ala Iburahima tuli sa waxatin naxan yi, a yi a kɔlɔ a yɛtɛ yi, bayo muxe mi na a kɔlɔɛ naxan yi naxan gbo a tan xa. \v 14 A yi a fala, a naxa, “N na i barakama nɛn han! I bɔnsɔnna wuyama ayi nɛn.”\f + \fr 6.14\fr* A mato Dunuɲa Fɔlɔn 22.16-17 kui.\f* \v 15 Iburahima yi diɲa, a yi a legeden, Ala a tuli sa naxan na, a yi na sɔtɔ. \v 16 Adamadiine e kɔlɔma fena nde yi naxan gbo e tan xa, e kɔlɔn yi e falan sɛnbɛ so alogo muxune nama e matandi. \v 17 Nanara, Ala yi Iburahima tuli sa, a yi a kɔlɔ alogo naxanye yi lan e na feen sɔtɔ, ne xa a kolon a na fe ragidixin mi masarama. \v 18 Ala na liga nɛn alogo en tan naxanye a falan findixi en yigin na en xaxili tixi naxan na, en xa limaniya ki faɲi, a to na yitaxi en na fe firinna xɔn, naxanye mi maxɛtɛ, Ala mɔn mi wulen falɛ. \v 19 Na yigina en yii alo kunkin balana a rati seen na igen bun ma\f + \fr 6.19\fr* \fk Kunkin balani\fk* ito findixi wure gbee kɔnkɔrɔnxina nde nan na naxan xidima kunkin ma yɔlɔnxɔnna ra. A wolima igeni alogo a xa sa digi gɛmɛna nde ra igen bun ma, a kunkin naxara. Yireni ito niin gbee maraxara seen misalixi na kunki raxara seen nan ma.\f* naxan sigama han yire sariɲanxin yɛ masansan dugin xanbi ra en niin nasuxu seen na barakani \v 20 Yesu singe soxi en xa dɛnaxan yi, bayo a bata findi habadan saraxarali kuntigin na, a lu alo Mɛlikisedeki. \c 7 \s Mɛlikisedeki saraxaraliyani \p \v 1 Mɛlikisedeki\f + \fr 7.1\fr* \fk Mɛlikisedeki\fk* a feen mato Dunuɲa Fɔlɔn 14.17-20 kui.\f* nan yi Salemi mangan na e nun Kore Xɔnna Alaa saraxaralina. Iburahima yi kelima yɛngɛni waxatin naxan yi, a mangane nɔ naxan yi, Mɛlikisedeki yi siga a ralandeni, a yi duba a xa. \v 2 Iburahima yi a se tongoxine birin yaganna so a yii. Mɛlikisedeki xinla bunna nɛɛn “Tinxin Mangana.” Salemi mangan nan mɔn yi a ra nun, na fan bunna nɛɛn “Bɔɲɛ Xunbeli Mangana.” \v 3 A baba mi kolon, a nga mi kolon, a xabila mi kolon, a siimayaan fɔlɔn nun a raɲanna mi kolon. A luxi nɛn alo Alaa Dii Xɛmɛna naxan luma saraxaraliyani habadan. \p \v 4 Ɛ a gbo kii mato, hali en benba Iburahima yɛtɛɛn seen naxanye tongo yɛngɛni, a ne yaganna so a tan nan yii. \v 5 Sariyan naxa, a Isirayila yamaan bɔnsɔnne lan e xa yaganna so Lewi bɔnsɔnna muxune nan yii, saraxaraline.\f + \fr 7.5\fr* A mato Yatɛne 18.21 kui.\f* Anu, ngaxakedenmane nan e ra, e birin minixi Iburahima bɔnsɔnna nin. \v 6 Mɛlikisedeki tan mi yi findixi Lewi bɔnsɔnna muxu ra, koni a yaganna sɔtɔ nɛn Iburahima ra, Ala naxan tuli sa. Mɛlikisedeki yi duba a xa. \v 7 Anu, matandi mi naxan na, naxan duban tima, na dangu duba sɔtɔn na. \v 8 Lewi muxun naxanye yaganne rasuxu, ne faxama nɛn, koni Mɛlikisedeki tan mabinni, Kitabun naxa a na mi faxaxi. \v 9 Na kui a luxi alo Lewi bɔnsɔnna muxun naxanye yaganna rasuxuma, hali ne fan yaganna ba nɛn Mɛlikisedeki xa Iburahima sabun na. \v 10 Bayo Lewi bɔnsɔnna muxune mɔn yi e benba Iburahima fatini, a naralan Mɛlikisedeki ra waxatin naxan yi. \p \v 11 Xa feene yi nɔɛ rakamalɛ Lewi bɔnsɔnna saraxaraliyaan barakani nun, yamaan sariyan sɔtɔ naxan xɔn, e makoon mi yi birama saraxaraliya gbɛtɛ ma na xanbi ra nun naxan luxi alo Mɛlikisedeki hali ba Haruna bɔnsɔnne ra. \v 12 Bayo saraxaraliyaan na masara, fɔ sariyan fan xa masara. \v 13 Feni itoe fala Yesu naxan ma fe ra, na barixi bɔnsɔn gbɛtɛni, saraxaraliin munma yi mini bɔnsɔnna naxan yi. \v 14 A kolonxi nayi fa fala en Marigin barixi Yuda bɔnsɔnna nin. Awa, Musa saraxarali feen fala waxatin naxan yi, a mi na bɔnsɔnna fe fala. \s Saraxarali gbɛtɛ alo Mɛlikisedeki \p \v 15 Feni ito fixama nɛn dangu na ra xa saraxarali gbɛtɛ fa naxan luxi alo Mɛlikisedeki \v 16 naxan mi findixi saraxaraliin na sariyan xɔn a benbane fe ra, koni a findixi saraxaraliin na a faxatareyaan nan sɛnbɛ xɔn. \v 17 Amasɔtɔ Kitabun bata a fala, a naxa, “Saraxaraliin nan i ra habadan, alo Mɛlikisedeki yi kii naxan yi.\f + \fr 7.17\fr* Yaburin 110.4\f*” \v 18 Awa, yamari fonna bata ba na a sɛnbɛtareyana fe ra, a tɔnɔ to mi yi na. \v 19 Bayo sariyan mi sese rakamalixi. Koni yigi fisamantenna bata mini, en na en masoma Ala ra naxan baraka yi. \p \v 20 Na fe nɛnɛn mi tixi kɔlɔn xanbi. Bonne findi saraxaraline ra waxatin naxan yi, na kɔlɔ sifan mi ti. \v 21 Koni Yesu findixi saraxaraliin na kɔlɔn nan xɔn, Ala a fala a xa waxatin naxan yi, a naxa, \q “Marigin bata a kɔlɔ, \q a mi a xuiin maxɛtɛma, a naxa, \q ‘Saraxaraliin nan i ra habadan.’ ”\f + \fr 7.21\fr* Yaburin 110.4\f* \m \v 22 Kɔlɔni ito bata Yesu findi layirin xui kɛndɛn na en tan xa. \p \v 23 Saraxarali singene yi wuya bayo e yi faxama, \v 24 koni Yesu tan luun nɛn habadan. A saraxaraliyaan fan luma nɛn habadan. \v 25 Nayi, a nɔɛ muxune rakisɛ nɛn yati naxanye fama Ala ma Yesu barakani amasɔtɔ a tan luma nɛn habadan Ala solona fe nan na. \p \v 26 En makoon yi na saraxarali kuntigi sifan nan ma: naxan sariɲan, a mi fe ɲaxi rabama, fɛ mi naxan na, naxan mi yulubi kanne yɛ, naxan yitexi kore xɔnna ma. \v 27 A tan mi ligaxi alo saraxarali kuntigin bonne, amasɔtɔ ne saraxan bama lɔxɔ yo lɔxɔ e yɛtɛ yulubine fe ra e nun yamaan yulubine fe ra. Koni Yesu tan a yɛtɛ ba nɛn saraxan na yamaan yulubine fe ra sanɲa ma keden pe han habadan. \v 28 Musaa sariyan yi adamadi sɛnbɛtarene nan dɔxɔma saraxarali kuntigine ra, koni Ala a kɔlɔ falan naxan ma sariyan xanbi ra, na a Dii Xɛmɛn nan dɔxɔma naxan bata yelin kamalɛ han habadan. \c 8 \s Yesu nan en ma saraxarali kuntigin na \p \v 1 En ma falan birin xunna nan ito ra: En ma Saraxarali Kuntigin dɔxi Alaa Mangaya gbɛdɛn yiifanna ma ariyanna yi. \v 2 A walima yire sariɲanxin yɛtɛni, Marigina a yɛtɛ batuden naxan tixi, adamadiine mi naxan ti. \p \v 3 Saraxarali kuntigin birin dɔxi nɛn alogo e xa kiseene nun saraxane rali Ala ma, nayi fɔ sena nde xa lu a fan yii a naxan bɛ saraxan na. \v 4 Xa a yi dunuɲani nun, a mi yi findima saraxaraliin na nun, amasɔtɔ gbɛtɛye na naxanye Ala kiseene ralima alo sariyana a falaxi kii naxan yi. \v 5 Na saraxaraline walima yire sariɲanxin naxan yi, mɛn findixi ariyanna fe misaala nun a nininna nan na. Nanara, Ala Musa rakolon na ki, a to yi Ala Batu Bubun tima, a naxa, “A liga i yeren ma, i yi e rafala alo n na a misaala yitaxi i ra geyaan fari kii naxan yi.\f + \fr 8.5\fr* Xɔrɔyaan 25.40\f*” \v 6 Koni iki, Yesu bata wanla sɔtɔ naxan fisa saraxaraliin bonne wanla xa bayo a bata fa layirin na naxan fan Layiri Fonna xa, bayo na en tuli sa feen naxanye ra, ne fan a fonna xa. \p \v 7 Xa fɛ yo mi yi layiri singen na nun,\f + \fr 8.7\fr* \fk Layiri singena\fk* fe mato Xɔrɔyaan 24.3-8 kui.\f* en mako mi yi fa a firinden ma nun. \v 8 Koni Ala yi fɛɛn to a muxune ra, a yi a fala, a naxa, \q “Marigin naxa, ‘Na waxatin fama, \q n layiri nɛnɛn xidima \q nxu nun Isirayila nun Yuda yamane tagi waxatin naxan yi. \q \v 9 A mi ligama \q alo n layirin naxan xidi nxu nun e benbane tagi, \q n to e yii rasuxu \q n yi e ramini Misiran yamanani. \q Amasɔtɔ e mi n ma layirin suxu, \q n fan yi e rabeɲin.’ \q Marigin naxa na kiini. \q \v 10 Layirin ni i ra, \q n naxan xidima nxu nun Isirayila yamaan tagi. \q Marigin naxa iki: \q Na waxatin na dangu, \q n na n ma sariyane sama nɛn e xaxinli, \q n yi e sɛbɛ e bɔɲɛni. \q N findima nɛn e Ala ra, \q e yi findi n ma yamaan na. \q \v 11 Muxu yo mi fa a boden maxaranma, \q muxu yo mi a falɛ a ngaxakedenna xa, \q a naxa, ‘I xa Marigin kolon,’ \q bayo e birin n kolonma nɛn, \q keli muxudin ma han muxu gbeena. \q \v 12 N diɲama nɛn e tinxintareyaan ma, \q n yi e yulubine xafari.”\f + \fr 8.8-12\fr* Yeremi 31.31-34\f* \m \v 13 Ala to na layirin xili sa a nɛnɛna, na bunna nɛɛn a nɛnɛn bata lu a fonna ɲɔxɔni. Seen naxan bata fori, na tununma nɛn. \c 9 \s Yesu saraxana \p \v 1 Layiri singen kui, yamarina ndee yi na nun lan Ala batu feen nun a yire sariɲanxina fe ma dunuɲa muxune naxan tixi a xa. \v 2 E Ala batu bubun ti nɛn nayi. Na bubun kui singen yi xili Yire Sariɲanxina. Lɛnpune dɔxɔ seen yi na, e nun tabanla nun burun naxanye ralixi Ala ma. \v 3 Yɛ masansan dugin firinden xanbi ra, bubu kui gbɛtɛ yi na naxan yi xili Yire Sariɲanxi Fisamantenna, \v 4 e nun a wusulan saraxa gande xɛma daxina, e nun a Layiri Kankirana.\f + \fk 9.4\fk* \fk Layiri Kankirana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Xɔrɔyaan 25.10-22 kui.\f* Xɛmaan yi saxi na kankiraan birin ma. Xɛma kundidin yi na kui, Manna donseen\f + \fr 9.4\fr* \fk Manna donsena\fk* a fe mato Xɔrɔyaan 16.13-15 nun 16.31 kui. Donseen nan yi a ra Ala yi naxan fima a yamaan ma tonbonni.\f* fan yi na kui. Haruna dunganna fan yi kankiraan kui naxan bata yi a maɲingi e nun gɛmɛ walaxane layirin yi sɛbɛxi naxanye ma. \v 5 Na Layiri Kankiraan xun ma, maleka gubugubu kan nɔrɔxine sawuran yi na. E gubugubune yi bandunxi kankiraan dɛraganla xun ma, Ala solonaden na. Koni en nama na feene birin yɛba iki. \p \v 6 Feene birin to yitɔn na kiini, saraxaraline yi soma nɛn na yire singeni waxatin birin alogo e xa e wanla rakamali. \v 7 Koni yiren firindeni, saraxarali kuntigin nan tun keden yi soma na sanɲa ma keden ɲɛɛn bun ma. Anu, fɔ a saraxan wunla xali, a yi a rali a yɛtɛ yulubine nun yamaan yulubine xafari seen na. \v 8 Alaa Nii Sariɲanxin munma yi a kiraan makɛnɛn yamaan yi soma yire sariɲanxi fisamantenni naxan xɔn Ala batu bubu singen yi tixi waxatin naxan yi. \v 9 Misaala nan na ra waxatini ito xa. Nanara, kiseene nun saraxan naxanye yi ralima Ala ma, ne mi yi nɔɛ Ala batu muxune sɔndɔmɛne sariɲanɲɛ. \v 10 Tɔnna nan tun yi ne ra lan donseene nun min seene ma e nun fati maxana e dinan kiine ma, naxanye yi daxa han waxati nɛnɛn yi a li. \p \v 11 Koni Alaa Muxu Sugandixin to fa alo saraxarali kuntigin naxan fe faɲine rafa, a danguxi Ala Batu Banxi fisamantenna nin naxan kamalixi, muxune mi naxan tixi, dunuɲa gbee mi naxan na. \v 12 Yesu to so Yire Sariɲanxi Fisamantenni, a mi kɔtɔn wunla xan ba saraxan na de hanma tura dina, a yɛtɛ wunla nan ba sanɲa ma keden pe, a yi en xunba habadan. \v 13 Amasɔtɔ kɔtɔn wunla hanma turana, e nun ɲinge gilɛ ganxin xubena, xa ne xuya muxu xɔsixine ma, na yi e fati bɛndɛn nasariɲan, \v 14 nayi, Alaa Muxu Sugandixin wunla sɛnbɛn gbo dangu na ra! Amasɔtɔ, a bata a yɛtɛ ba saraxa fɛtaren na Ala xa, Alaa habadan Nii Sariɲanxin barakani. Na wunla en sɔndɔmɛne sariɲanma nɛn kɛwali ɲaxine ma naxanye en faxama, en yi nɔ habadan Ala batuɛ. \p \v 15 Na nan a ligaxi Yesu findixi layiri nɛnɛn sabun na alogo Ala naxanye xilixi, ne xa nɔ habadan kɛɛn sɔtɛ, a e tuli sa naxan na. A faxa na nan ma, a findi e xunba seen na yulubine yi naxanye ligaxi na layiri singen waxatini. \v 16 Amasɔtɔ xa layirin xidixi lan muxuna nde kɛɛ yitaxunna ma, na mi kamalɛ fɔ na kanna na faxa. \v 17 Kɛɛn mi taxunma fanni a kanna mɔn ɲɛɲɛ fɔ a na faxa, a layirin yi rakamali. \v 18 Nanara, hali layiri singen yɛtɛna, a mi fɔlɔ benun wunla xa mini. \v 19 Musa to yelin yamarine birin falɛ yamaan birin xa fata sariyan na, a yi turadine nun kɔtɔne wunla tongo, e nun igena, e nun yɛxɛɛ xabe gbeela, a yi wunla xuya Sariya Kitabun nun yamaan birin ma ɲɔxɔnden na naxan xili hisopina.\f + \fr 9.19\fr* \fk Hisopi\fk* findixi sansi bili xurudin nan na e yulubi xafari wunla xuyama naxan na saraxabadeni. Na feen sɛbɛxi Xɔrɔyaan 12.22 kui.\f* \v 20 A yi a fala, a naxa, “Wunli ito nan layiri xidi seen na, Ala ɛ yamarixi naxan suxu feen ma.\f + \fr 9.20\fr* Xɔrɔyaan 24.3-8\f*” \v 21 Musa mɔn yi wunla xuya Ala Batu Bubun nun a rawali seene birin ma. \v 22 Sariyan kui, fayida seen birin nasariɲanxi wunla nan xɔn, anu, xa wunla mi mini, yulubin mi xafarɛ. \s Yesu saraxan nan yulubin xafarima \p \v 23 A yi daxa na seene xa rasariɲan na kii nin, bayo e findixi ariyanna seene misaale nan na. Koni ariyanna seene yɛtɛɛn yi daxa e rasariɲan saraxan na naxan dangu ne ra. \v 24 Amasɔtɔ Alaa Muxu Sugandixin mi soxi yire sariɲanxini, muxune naxan tixi, dɛnaxan findixi ariyanna misaala gbansanna ra, koni a soxi ariyanna yɛtɛɛn nin, alogo a xa ti Ala yɛtagi en xa iki. \v 25 A mi soxi a yɛtɛ badeni saraxan na sanɲa ma wuyaxi alo saraxarali kuntigin soma kii naxan yi yire sariɲanxi fisamantenni ɲɛɛ yo ɲɛɛ sube wunla ra a yii. \v 26 Bayo xa na nan yi a ra nun, Yesu yi tɔrɔma nɛn nun sanɲa ma wuyaxi xabu dunuɲa da waxatina. Koni iki, waxati raɲanni, a bata mini kɛnɛnni sanɲa ma keden han habadan, a a yɛtɛ ba saraxan na, a yi yulubine birin ɲan. \v 27 Adamadiine birin faxan nɛn sanɲa ma keden pe, na xanbi ra kitin yi a li. \v 28 Alaa Muxu Sugandixin fan findixi saraxan na na kii nin sanɲa ma keden pe, a muxu wuyaxi yulubin ɲan. A mɔn fama nɛn, koni a mi fama yulubi xafari feen na. A fama a legeden muxune nan nakisideyi. \c 10 \s Yesu saraxana \p \v 1 Musaa sariyan findixi fe famatɔne maligan nan na, e tan yɛtɛɛn mi a ra. Nanara, saraxan naxanye bama waxatin birin ɲɛɛ yo ɲɛɛ, ne mi nɔɛ Ala batu muxune rakamalɛ. \v 2 Xa e yi nɔɛ na ra nun, muxune mi yi luyɛ e bɛ waxatin birin. Bayo Ala batu muxune yi sariɲanma nɛn nun sanɲa ma keden han habadan, e mi yi fa e yɛtɛ kolonɲɛ yulubi tongon na nun. \v 3 Koni na ɲɛɛ yo ɲɛɛ saraxane muxune yulubine rabirama e ma nɛn. \v 4 Amasɔtɔ turaan wunla nun siin wunla mi nɔɛ yulubin ɲanɲɛ mumɛ! \p \v 5 Na nan a ligaxi, Yesu fa dunuɲa yi waxatin naxan yi, a yi a fala Ala xa, a naxa, \q “I mi waxi saraxane nun kiseene xɔn, \q koni i bata n fati bɛndɛni tɔn n xa. \q \v 6 Saraxa gan daxine nun yulubi xafari saraxane mi rafan i ma. \q \v 7 Nayi, n yi a fala, \q n naxa, ‘N tan ni i ra. \q N ma fe sɛbɛxi Kitabuni. \q Ala, n bata fa i tan sagoon ligadeni.\f + \fr 10.7\fr* Yaburin 40.7-9\f*’ ” \m \v 8 Awa, a naxan singe fala, a naxa, “Saraxane nun kiseene nun saraxa gan daxine nun yulubi xafari saraxane mi rafan i ma.” Anu, sariyana e ba feen yamarixi. \v 9 Na xanbi ra, a mɔn yi a fala, a naxa, “N tan ni i ra, n bata fa i sagoon ligadeni.” Nayi, a yi saraxa singene ba na, a yi a masara a nɛnɛn na. \v 10 Yesu Alaa Muxu Sugandixina a sagoon naxan ligaxi, a yi a fati bɛndɛn ba saraxan na, na en sariɲanma nɛn sanɲa ma keden pe han habadan. \p \v 11 Saraxaraline birin e wanla kɛma lɔxɔ yo lɔxɔ. E saraxane bama yɛyɛ, naxanye mi nɔɛ yulubin xafarɛ mumɛ! \v 12 Koni Yesu tan, na saraxa keden peen nan ba yulubine fe ra, a yi dɔxɔ Ala yiifanna ma han habadan. \v 13 Iki a Ala mamɛma alogo a xa a yaxune lu a sanna bun ma. \v 14 Amasɔtɔ muxun naxanye rasariɲanma, a bata ne rakamali saraxa keden peen xɔn han habadan. \p \v 15 Alaa Nii Sariɲanxin fan na feen seren bama en xa. A fala singen naxan ti, a naxa, \q \v 16 “Layirin ni i ra nxu nun Isirayila kaane naxan xidima: \q Na waxatin na dangu, \q n nan n ma sariyane sama nɛn e bɔɲɛni, \q n yi e sɛbɛ e xaxinla ma.\f + \fr 10.16-17\fr* Yeremi 31.33-34 naxan bata yi sɛbɛ nun Heburune 8.8-12 kui.\f*” \q Marigin naxa na kiini. \m \v 17 A mɔn naxa, \q “N mi fa n xaxili luma e yulubine \q nun e sariya kala feene xɔn sɔnɔn.” \m \v 18 Anu, ne na mafelu, saraxa mi fa bama yulubina fe ra. \s En na en tunnafan \p \v 19 Nayi, ngaxakedenne, en xaxili ragidixi so feen na yire sariɲanxi fisamantenna nin Yesu wunla barakani. \v 20 A so dɛɛn naxan nabixi en xa, kira nɛnɛn nan na ra naxan tixi nii rakisin ma, en nɔɛ sigɛ yɛ masansan dugin xanbi ra naxan xɔn, kiraan naxan findixi a fati bɛndɛn na. \v 21 En ma saraxarali kuntigin nan Ala Batu Banxin xunna, \v 22 nayi, en xa en maso Ala ra bɔɲɛ sariɲanxin nun dɛnkɛlɛya dɛfexini, en bɔɲɛn to sariɲanxi feene birin ma, en xaxinla en yalagima naxanye ma, en fati bɛndɛn to maxaxi ige sariɲanxin na. \v 23 En lu en tiyɛ en yigina fe ra yamani, amasɔtɔ naxan en tuli saxi, na tinxin. \v 24 En na en ɲɔxɔ lu en bode xɔn ma, en yi en bode rawɛkilɛ xanuntenyaan nun wali faɲi rabaan ma. \v 25 En nama en mɛ en ma malanne ra alo muxuna ndee darixi a ligɛ kii naxan yi. Koni en na en bode ralimaniya waxatin birin, alo en to Marigina lɔxɔn toon masoɛ. \p \v 26 En yelin xanbini ɲɔndin kolonna sɔtɛ, xa en na a rakeli a ma, en lu yulubin ligɛ, saraxa mi fa en yii sɔnɔn yulubin mafelu feen na, \v 27 fɔ kiti famatɔɔn nun tɛɛ gbeen gaxuna naxan Ala matandi muxune halagima. \v 28 Ala sariyan naxan so Musa yii, naxan yo na yi na kala, na kanna yi faxama kininkinintareyaan nin, xa muxu keden hanma firin bata sereyaan ba.\f + \fr 10.28\fr* A mato Sariyane 19.15 kui.\f* \v 29 Awa, na kanna mi saranɲɛ a kɛwanle ra ba, naxan na Alaa Dii Xɛmɛna fe rayelefu, hanma naxan na Alaa layirin xidi wunla rafɛya naxan a sariɲanma, hanma naxan na Ala hinantenna Nii Sariɲanxin nasɔtɔ? \v 30 Bayo en tan a kolon naxan a falaxi, a naxa, “N tan nan gbeeɲɔxɔ tiin na, n tan nan donle saranma e yatɛne ra.” E nun mɔn, a naxa, “Marigina a yamaan makitima nɛn.\f + \fr 10.30\fr* Sariyane 32.35-36\f*” \v 31 Gbalon na a ra xa muxun bira habadan Ala ra. \p \v 32 Na lɔxɔ singene fe xa rabira ɛ ma, ɛ Alaa kɛnɛnna sɔtɔ waxatin naxan yi. Ɛ tunnafan nɛn yɛngɛ xɔdɛxɛn nun tɔrɔyani na waxatini. \v 33 E yi ɛ konbima yamaan yɛtagi waxatina nde yi, e ɛ tɔrɔ. Waxati gbɛtɛ, naxanye na fe sifan sɔtɔ, ɛ kafu nɛn ne ma. \v 34 Ɛ yi kininkinin kasorasane ma, ɛ yi tin sɛwani muxune yi ɛ yii seene tongo, bayo ɛ yi a kolon fa fala ɛ yii se fisamantenne ramaraxi habadan. \v 35 Nayi, ɛ xaxili ragidixi naxan ma, ɛ nama na rabeɲin, bayo a findima nɛn kɔntɔn gbeen na ɛ xa. \v 36 Ɛ makoon tunnafanna ma, alogo ɛ na Ala sagoon liga, a ɛ tuli sa naxan na, ɛ yi na sɔtɔ. \v 37 Amasɔtɔ Kitabuna a falaxi kii naxan yi, a naxa, \q “A bata lu ndedi, siya di, \q naxan fama, na yi fa, \q a mi fa buma. \q \v 38 Koni n ma tinxin muxun nii rakisin sɔtɔma nɛn \q a dɛnkɛlɛyaan xɔn.\f + \fr 10.37-38\fr* Xabakuki 2.3-4\f* \q Anu, xa naxan xɛtɛ a xanbi ra, \q na kanna mi n kɛnɛnɲɛ.” \m \v 39 En tan mi xɛtɛma en xanbi ra, en yi halagi, koni en luma dɛnkɛlɛyani nɛn, en niin yi kisi. \c 11 \s Dɛnkɛlɛyana fe \p \v 1 En na la en yigin na, en yi xaxili ragidi feen ma en mi naxan toma, na nan dɛnkɛlɛyaan na. \v 2 A singe ra muxune sereya faɲin sɔtɔ e dɛnkɛlɛyaan nan xɔn. \p \v 3 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, en na a kolon fa fala dunuɲa daxi Ala fala xuiin nan ma. Nanara, en seen naxanye toma ne mi fataxi fe toxine ra. \p \v 4 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Habila yi saraxan ba Ala xa naxan yi fisa Kayini gbeen xa. Ala yɛtɛɛn yi sereyaan ba a saraxana fe ma, fa fala, a tinxin muxun nan a ra. Dɛnkɛlɛyaan xɔn, hali Habila to bata faxa, koni a mɔn falan tima.\f + \fr 11.4\fr* A mato Dunuɲa Fɔlɔn 4.3-10 kui.\f* \p \v 5 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Xenɔki yi te kore xɔnna ma, a mi faxa, a mi fa to sɔnɔn. Amasɔtɔ Ala bata yi a xali. Benun a xa xali kore, a bata yi na sereɲɔxɔyaan sɔtɔ nun fa fala a bata Ala kɛnɛn.\f + \fr 11.5\fr* A mato Dunuɲa Fɔlɔn 5.18-24 kui.\f* \v 6 Muxu yo mi Ala kɛnɛnɲɛ dɛnkɛlɛyaan xanbi, bayo naxan fama Ala ma, fɔ na xa la a ra nɛn fa fala Ala na yi, e nun muxun naxanye a fenma, Ala ne kɔntɔnna fima nɛn. \p \v 7 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Nuhan to rakolon fe famatɔne fe yi, a munma yi naxanye to, a yi kunkin nafala Ala yɛɛragaxun ma a tan nun a denbayaan nakisɛ naxan kui. A dɛnkɛlɛyaan yi findi dunuɲa muxun bonne yalagi xunna ra, a tan yi tinxinyaan sɔtɔ a kɛɛn na dɛnkɛlɛyaan xɔn. \p \v 8 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Ala to Iburahima xili, a yi a falan suxu, a siga na yamanani, a yi naxan sɔtɔma a kɛɛn na, hali a to mi yi a kolon a sigan dɛnaxan yi. \v 9 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Ala a tuli sa yamanan naxan na, a dɔxɔ mɛnni xɔɲɛyani. A yi lu bubune kui, alo Isiyaga nun Yaxuba fan a liga kii naxan yi, Ala naxanye fan tuli sa na kɛɛ kedenna ra. \v 10 Amasɔtɔ Iburahima yi taan nan mamɛma nun naxan bɛtɛn sa kii kɛndɛ, Ala naxan ma fe yitɔn, a yi a ti.\f + \fr 11.10\fr* A findixi Yerusalɛn nɛnɛn nan na naxan ariyanna yi. A mato Heburune 11.16 nun 12.22 kui.\f* \p \v 11 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Iburahima fan yi sɛnbɛn sɔtɔ a nɔ diin sɔtɛ hali a to bata yi fori, hali gbantan to yi Saran fan na, amasɔtɔ naxan bata yi a tuli sa, a yi laxi na kanna tinxinyaan na. \v 12 Nanara, hali faxan to bata yi maso a ra, a bɔnsɔn wuyaxi bari nɛn, naxanye yi wuya alo sarene hanma baan xɔn ɲɛmɛnsinna naxanye xasabin mi nɔɛ yatɛ. \p \v 13 Na muxune birin faxa dɛnkɛlɛyaan nin. Ala e tuli sa naxanye ra, e mi ne sɔtɔ, koni e e to nɛn wulani, e sɛwa e fe ra. E yi e ti a ra fa fala a xɔɲɛn nun sigatiin nan tun e tan na dunuɲani ito yi.\f + \fr 11.13\fr* A mato Dunuɲa Fɔlɔn 23.4 kui.\f* \v 14 Naxanye falan tima na kiini, ne a yitama nɛn fa fala a e dɔxɔden nan fenma e yɛtɛ xa. \v 15 E keli yamanan naxan yi, xa na xɔnla yi e suxu nun, waxatina nde e yi fɛrɛn sɔtɔma nɛn e xɛtɛ na. \v 16 Koni e yi taa fisamantenna nan fenma, naxan findixi ariyanna ra. Nanara, na yagin mi Ala ma, e na a xili a e Ala, amasɔtɔ a bata taani tɔn e xa. \p \v 17 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Ala to wa Iburahima kɛɲaan fɛsɛfɛsɛ feni, Iburahima mi tondi Isiyaga bɛ saraxan na a xa. Ala naxan tuli saxi, na yi tin a dii xɛmɛ kedenna bɛ saraxan na, \v 18 hali Ala to bata yi a fala a xa nun, a naxa, “Naxanye yatɛma i bɔnsɔnna ra, ne minima Isiyaga bɔnsɔnna nin.”\f + \fr 11.17-18\fr* A mato Dunuɲa Fɔlɔn 21.12 nun 22.1-14 kui.\f* \v 19 Iburahima yi laxi a ra nun fa fala a Ala nɔɛ Isiyaga rakelɛ nɛn sayani. A dii xɛmɛn mɔn yi raxɛtɛ a ma, na feen yi findi taxamasenna ra. \p \v 20 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Isiyaga yi duba Yaxuba nun Esayu xa lan waxati famatɔne ma. \p \v 21 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, benun Yaxuba xa faxa, a duba nɛn Yusufu a dii xɛmɛ keden kedenne birin xa. A yi a tingilimati a dunganna xunna, a yi Ala batu. \p \v 22 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, benun Yusufu xa faxa waxatin naxan yi a Isirayila kaane ramini feen fala nɛn Misiran yamanani, a yamarin fi lan a binbina fe ma. \p \v 23 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Musa bari waxatin naxan yi, a sɔtɔ muxune yi a luxun kike saxan, bayo e bata yi a to, a dii faɲin nan yi a ra, e mi gaxu mangana tɔnna yɛɛ ra. \p \v 24 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Musa to gbo, a mi tin e xa a xili fa fala Misiran Mangana dii tɛmɛna dii xɛmɛna. \v 25 A yi tin a ma a e nun Alaa yamaan xa ɲaxankata e bode xɔn, benun a xa lu yulubini ɲaxunni naxan mi buma. \v 26 A yi rafan a ma, a xa ɲaxankata Alaa Muxu Sugandixina fe ra benun a xa Misiran yamanan nafunle sɔtɔ bayo a yɛɛn yi tixi a kɔntɔn famatɔɔn na. \p \v 27 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Musa yi keli Misiran yamanani, a mi gaxu mangan xɔlɔ feen na. A yi a tunnafan alo a yi Ala totaren toma nun. \v 28 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, a yi Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla\f + \fr 11.28\fr* \fk Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla:\fk* Musaa waxatini, Ala fitina feen nafa nɛn Firawona yamaan ma, malekan yi fa e dii singene birin faxa kɔɛ kedenna ra. Koni, Isirayila kaane yi saraxa wunla xuya e banxine dɛ wudine ma, saya malekan yi dangu e xun ma. Na feen sanla ni ito ra. A mato Xɔrɔyaan 12.1-13 kui.\f* yamarine suxu, a wunla xuya banxine dɛɛne ma alogo Halagi Ti Malekan nama Isirayila dii singene faxa. \p \v 29 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Isirayila kaane yi Baa Gbeela gidi, alo e yi xaren nan na, koni Misiran kaane to kata gidideni e birin yi mamin igeni. \p \v 30 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, Yeriko taan nabilinna yinna yi bira, e yelin xanbini a rabilinɲɛ xii solofere. \v 31 Dɛnkɛlɛyaan xɔn, yalunde ɲaxanla Raxabi mi halagi dɛnkɛlɛyatarene xɔn, amasɔtɔ a xɛrane yisuxu nɛn ki faɲi naxanye yi taan nakɔrɔsima wundoni.\f + \fr 11.31\fr* A mato Yosuwe 6.12-21 kui.\f* \p \v 32 N mɔn nanse falɛ? Waxati mi n yii, n Gedeyɔn ma fe fala, hanma Baraki hanma Samisɔn hanma Yefite hanma Dawuda hanma Samuyɛli hanma nabine. \v 33 Ne yamanane nɔ dɛnkɛlɛyaan nan xɔn. E tinxinyaan liga. Ala e tuli sa naxan na, e yi na sɔtɔ. E yi yatane dɛ xidi. \v 34 E tɛɛn sɛnbɛn natu. E tanga silanfanna ma,\f + \fr 11.34\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* e sɛnbɛtareyaan yi masara sɛnbɛn na, e fangan sɔtɔ yɛngɛni, e sofa xɔɲɛne kedi. \v 35 Ɲaxanla ndee faxa muxune yi xɛtɛ e ma keli sayani.\f + \fr 11.35\fr* A mato Mangane Singen 17.17-24 kui.\f* Muxu gbɛtɛ yi ɲaxankataxi, koni e tondi e xunbɛ alogo e xa marakeli fisamantenna sɔtɔ sayani. \v 36 E yi ndee magele, e yi ndee bulan. E yi ndee xidi, e yi e sa kasoon na. \v 37 E yi e magɔlɔn. E yi ndee yixaba sɛraan na. E yi ndee faxa silanfanna ra. Ndee yi marabɛri baxi yɛxɛɛ xabe dugine nun sii xabe dugine nan na, e yii gelixi, e bɛsɛnxɔnyaxi, e ɲaxankataxi. \v 38 E yi xuyaxi ayi burunna xun xɔn geyane fari. E dɔxɔ faranne nun yinle ra. Anu, e tan nɔrɔn mi lan dunuɲa muxune yɛ. \p \v 39 Na muxune birin sereya faɲin sɔtɔ e dɛnkɛlɛyaan nan xɔn, anu, Ala e tuli sa naxan na, e mi na sɔtɔ. \v 40 Koni Ala bata a ragidi a xa fe faɲini tɔn en xa alogo na muxune fe nama kamali en xanbi. \c 12 \s Ala nan en xuruma \p \v 1 Bayo en nabilinxi yama gbee sifani ito nan na en serene ra, nayi, en na en mɛ en yulubine nun en hakɛ goronne ra naxanye en madiganma, en yi en tunnafan xataɲɔxɔya giini naxan nagidixi en ma. \v 2 En na en yɛɛn ti Yesu ra, naxan dɛnkɛlɛyaan kiraan nabixi en xa e nun naxan mɔn a rakamalima. A tan naxan a mɛ sɛwan na naxan yi findɛ a gbeen na, a yi a wɛkilɛ faxan ma wudin fari, a mi na yagin yatɛ. Na xanbi ra, a yi dɔxɔ Alaa manga gbɛdɛn yiifanna ma. \p \v 3 Ɛ miri Yesu ma naxan diɲa yulubi kanne bɛsɛnxɔnya gbee sifani ito bun ma alogo ɛ niin nama rafɔrɔ, ɛ yigitɛgɛ. \v 4 Amasɔtɔ ɛ munma yulubin yɛngɛ singe han ɛ wunla yi mini. \v 5 Ɛ bata ɲinan na falan na, Ala ɛ ralimaniya naxan na, a ɛ xili fa fala “A diine.” A naxa, \q “N ma diina, \q Marigin nɛma i xurɛ, \q i nama yo na ma. \q A nɛma i sɔnna yitɛ i ra, \q i bɔɲɛn nama kala. \q \v 6 Amasɔtɔ Marigina a xanuntenne xuruma nɛn. \q A naxanye birin yatɛxi a diine ra \q a ne fe ɲaxine saranma e ra nɛn.\f + \fr 12.5-6\fr* Sandane 3.11-12\f*” \p \v 7 Ɛ tɔrɔne yisuxu ɛ yi, bayo Ala ɛ xuruma nɛn alo a diine. Diin mundun na naxan fafe mi a xuruma? \v 8 Xa Ala mi ɛ xuruma alo a lan birin ma kii naxan yi, na luxi nɛn alo ɛ mi findixi a diine ra fɔ muxu gbɛtɛna diine. \v 9 En birin fafane en xuruma dunuɲa yi, en yi e binya. A mi lanɲɛ nayi ba, en xuru en niin kanna ma dangu ne ra, en yi nii rakisin sɔtɔ? \v 10 En fafane en xuruma waxatidi tun, alo a lanxi e miriyani kii naxan yi. Koni Ala en xuruma en munanfanna nan ma, alogo en xa a sariɲanna sɔtɔ. \v 11 Muxun nɛma xurɛ, a mi sɛwɛ na ra bayo a xɔlɔ. Koni dɔnxɛn na, naxanye xuruxi, ne a tɔnɔn sɔtɔma nɛn bɔɲɛ xunbenla nun tinxinyani. \s Xaranna nun maxadina fe \p \v 12 Nanara, ɛ xa ɛ xadan yiine yixɔdɔxɔ, ɛ yi ɛ xinbine sɛnbɛ so ken! \v 13 Ɛ sigan ti kira tinxinxine nan xɔn, alogo naxanye godoma e sanna ma, ne sanna nama kala, fɔ e kɛndɛya. \p \v 14 Ɛ yixɔdɔxɔ, lanna xa lu ɛ nun muxune birin tagi, ɛ mɔn yi sariɲan. Amasɔtɔ muxu yo mi Marigin toɛ sariɲanna xanbi. \v 15 Ɛ a liga ɛ yeren ma, muxu yo nama fula Alaa hinanna ra. Ɛ sese nama liga alo sansi salen xɔlɛn naxan solima, a yɛngɛne rakeli ɛ tagi, a ɛ wuyaxi dabari. \v 16 Ɛ a liga ɛ yeren ma, muxu yo nama findi yanga suxun na hanma dina rabatutarena alo Esayu naxan a foriya tiden masara donseen na. \v 17 Ɛ a kolon fa fala dɔnxɛn na, a wa nɛn kɛɛn duban xɔn a baba yii, koni a mi a sɔtɔ. A yi feen birin liga, koni na mi feene maxɛtɛ mumɛ, hali a to wuga. \p \v 18 Ɛ mi luxi alo Isirayila kaan naxanye e maso geyaan na yiin dinɲɛ naxan na e nun tɛɛn nun dimin nun kunda yidimixin nun foyena. \v 19 Ɛ mi xɔta xuiin nun Ala fala xui magaxuxin mɛxi alo ne. E fala xuiin mɛ waxatin naxan yi, e yi Musa mafan, a e nama fa fala gbɛtɛ mɛ sɔnɔn. \v 20 Amasɔtɔ e yi gaxuxi Ala yamarin yɛɛ ra, naxan a fala, a naxa, “Naxan na a sanna ti geyaan ma, a xa magɔlɔn han a faxa hali subena.\f + \fr 12.20-21\fr* A mato Xɔrɔyaan 19.12-13 nun Sariyane 9.19 kui.\f*” \v 21 Na feen yi magaxu ayi han Musa yi a fala, a naxa, “N bata gaxu han n xuruxurunma.” \p \v 22 Koni ɛ ɛ masoxi Siyon geyaan nan na, habadan Alaa taana, Yerusalɛn ariyanna yi. A maleka wuli wuli wuyaxi malanxi ɲaxaɲaxani. \v 23 Ɛ bata maso dɛnkɛlɛya yamaan na, Alaa dii singene, naxanye xili sɛbɛxi ariyanna yi. Ɛ bata maso Ala ra, muxune birin ma kitisana. Ɛ bata maso tinxin muxune ra naxanye niin sariɲan. \v 24 Ɛ bata maso Yesu ra naxan layiri nɛnɛni tɔnxi, a wunla yi mini, a fala ti kiin yi fisa Habila wunla gbeen xa. \p \v 25 Ɛ a liga ɛ yeren ma naxan falan tima ɛ xa, ɛ nama tondi na xuiin namɛ. Amasɔtɔ Ala to Isirayila kaane rakolon dunuɲa yi, e tondi nɛn, e yi ɲaxankata. Nba, en tan kisima nayi di, xa en tondi na falan mɛ naxan fataxi ariyanna ra? \v 26 Na waxatini, a fala xuiin bɔxɔn naxuruxurun nɛn, koni iki a bata en tuli sa, a naxa, “N mɔn bɔxɔni maxama nɛn sanɲa ma keden e nun kore xɔnna fan.\f + \fr 12.26\fr* Xage 2.6\f*” \v 27 Fa fala, “sanɲa ma keden” na bunna nɛɛn, naxan yo yimaxama dunuɲa yi, a na bama nɛn alo dali seene. Naxanye mi mamaxɛ, ne yi lu. \p \v 28 Nanara, en to mangayaan sɔtɔma naxan mi mamaxɛ, en barikan bira Ala xa, en na Ala batu a tinna kui binyen nun gaxuni. \v 29 Amasɔtɔ en ma Ala mɔn luxi nɛn alo halagi ti tɛɛna. \c 13 \s En na Ala kɛnɛnma kii naxan yi \p \v 1 Ɛ lu ngaxakedenyaan xanuntenyani. \v 2 Ɛ nama ɲinan xɔɲɛ yisuxun xɔn ma amasɔtɔ ndee malekane yisuxu na kii nin, hali e to mi yi a kolon. \v 3 Ɛ ɲɔxɔ lu kasorasane xɔn, a xa liga alo ɛ birin nan kasoon na. Ɛ ɲɔxɔ lu muxu ɲaxankataxine xɔn, a xa liga alo ɛ birin nan tɔrɔxi. \p \v 4 Muxun birin xa futun binya, yalunyaan nama a xɔsi. Ala yanga suxune nun yalundene kitima nɛn. \p \v 5 Ɛ dunuɲa yi gidin nama findi gbeti xɔnxɔnna ra. Seen naxan ɛ yii, na xa ɛ wasa amasɔtɔ Ala bata a fala, a naxa, “N mi kelɛ i dɛxɔn mumɛ, n mi ɛ rabeɲinɲɛ fefe ma.”\f + \fr 13.5\fr* A mato Sariyane 31.6 nun 31.8 nun Yosuwe 1.5 kui.\f* \v 6 Nayi, en xa xaxili ragidi fa fala, \q “Marigin nan n mali muxun na, \q n mi gaxun sese yɛɛ ra! \q Adamadiin nɔɛ nanfe ligɛ n na?”\f + \fr 13.6\fr* Yaburin 118.6\f* \p \v 7 Ɛ xaxili lu ɛ yɛɛrati singene xɔn, naxanye Alaa falan ti ɛ xa. Ɛ miri e dunuɲa raɲanna kiin ma, ɛ yi e raliga e dɛnkɛlɛyani. \v 8 Yesu Alaa Muxu Sugandixin yi kii naxan yi xoro, a mɔn na kii nin to, a luma na kii nin habadan. \v 9 Ɛ nama tin xaran xɔɲɛ sifa yo ma naxan ɛ ratantanma. Amasɔtɔ a lan en niin xa sɛnbɛn sɔtɔ Alaa hinanni, koni don seene yamarine fe mi a ra, naxanye tɔnɔ mi na. \p \v 10 Saraxa gandena nde en tan yii, Ala Batu Bubuna saraxaraline mi daxa e yi na saraxa seen don.\f + \fr 13.10\fr* Na findixi ariyanna gbeen nan na, Yesu soxi dɛnaxan yi. A mato Heburune 9.11-14 kui.\f* \v 11 Amasɔtɔ saraxarali kuntigin suben naxan ba yulubi xafari saraxan na, a ne wunla xalima yire sariɲanxi fisamantenna nin. Koni e gbindin tan ganma yamaan daaxaden fari ma nɛn.\f + \fr 13.11\fr* A mato Saraxaraline 16.27 kui.\f* \v 12 Nanara, Yesu fan faxa taan xanbi ra, alogo a xa yamaan nasariɲan a yɛtɛɛn wunla xɔn.\f + \fr 13.12\fr* A mato Yoni 19.17-20 kui.\f* \v 13 Nayi, en siga a fɔxɔ ra yamaan dɔxɔden fari ma, en sa a yagin ɲɔxɔnna sɔtɔ. \v 14 Amasɔtɔ taa mi en yii dunuɲani ito yi naxan buyɛ. Taan naxan fama, en na nan fenma. \v 15 Nayi, en ma tantunna xa findi saraxan na naxan nalima Ala ma waxatin birin, en yi lu en tiyɛ a xinla ra. \v 16 Ɛ nama ɲinan ɛ fe faɲin naba, ɛ yi ɛ bode mali ngaxakedenyani, amasɔtɔ na saraxa sifan nan nafan Ala ma. \p \v 17 Ɛ ɛ yɛɛratine fala xuiin suxu ɛ xuru e sariyan bun. Amasɔtɔ e ɛ niin nakantanma, bayo e fan e dɛntɛgɛma nɛn. Nayi, ɛ liga e xa wanla kɛ sɛwani benun a xa e tɔrɔ, bayo na tɔnɔ mi ɛ tan ma. \p \v 18 Ɛ lu Ala maxandɛ nxu xa. Amasɔtɔ nxu laxi a ra a nxu bata xaxili sɔtɔ, e nun nxu waxi a xɔn ma nxu xa sigan ti fe faɲin nin. \v 19 N na ɛ mafanma ɛ Ala maxandi alogo n xa xɛtɛ ɛ ma mafurɛn! \s Dubana \p \v 20 Bɔɲɛ xunbenla Ala, naxan en Marigi Yesu rakeli sayani habadan layirin xidi wunla barakani, Yesu naxan a ɲɔxɔ luma en xɔn alo xuruse rabana, \v 21 na Ala xa fe faɲin birin fi ɛ ma, alogo ɛ nɔ a sagoon ligɛ, naxan a kɛnɛnɲɛ. Ala xa na liga Alaa Muxu Sugandixin Yesu xɔn, binyen fiin naxan ma habadan. Amina. \s Fala dɔnxɛne \p \v 22 Ngaxakedenne, n na ɛ mafanma, ɛ tuli mati maxadi falani ito ra diɲani amasɔtɔ n kɛdin naxan sɛbɛxi ɛ ma ito ra, a mi gbo. \v 23 Ɛ xa a kolon a en ngaxakedenna Timɔte bata mini kasoon na. Xa a fa sinma, nxu birin fɛ ɛ fɛma. \p \v 24 Nxu xa ɛ yɛɛratine nun ɛ yama sariɲanxin birin xɔntɔn. Itali kaane fan ɛ xɔntɔn. \p \v 25 Ala xa hinan ɛ birin na.