\id EPH \ide UTF-8 \h Efɛsi Kaane Sora \toc1 Pɔli Alaa Falan Naxan Nasiga Efɛsi Kaane Ma \toc2 Efɛsi Kaane \mt1 Efɛsi Kaane \mt2 Pɔli Alaa Falan Naxan Nasiga Efɛsi Kaane Ma \ip Pɔli yi kasoon nan na Romi taani a Kitabun yireni ito sɛbɛ waxatin naxan yi, a yi a rasiga Efɛsi kaane ma. Koni, a mi yi waxi a xɔn ma Efɛsi kaane gbansanna xa a xaran. A luxi alo a yi kɛdini ito rasigama Efɛsi kaane dɛnkɛlɛya yamaan nun a rabilinna taane dɛnkɛlɛya yamane nan ma Asi yamanani alogo e birin xa a xaran. Nayi, a mi muxu wuyaxi xɔntɔnxi a kui, a mɔn mi Efɛsi kaane maxadi e sɔnne fe yi. Kitabun yireni ito sɛbɛxi nɛn alo ɲɛɛ tonge saxan ɲɔxɔn Yesu te xanbini ariyanna yi. \ip Xɛra Pɔli fa nɛn Efɛsi taani a xɛraya sigatiin saxandeni, a yi ɲɛɛ saxan naba na. (Xɛrane 19.1 han 20.1) Kitabun yireni ito sora 3.1 nun 4.1 nan a yitama en na a xɛraan yi kasoon nan na a yi ito sɛbɛma Efɛsi kaane ma waxatin naxan yi. A mɔn itoe fan sɛbɛ kasoon nan na: Filipi Kaane, Filemɔn, e nun Kɔlɔsi Kaane. \ip Kitabun yireni ito fala yisoxini ito ra fa fala Ala feen birin nagidixi nɛn alogo “A xa seen birin malan, naxanye kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna ma, a yi a Muxu Sugandixin findi ne birin xunna ra.” (1.10) Ala a dɛnkɛlɛya yamaan nan findixi Yesu fati bɛndɛn na dunuɲa yi alogo a xa dunuɲa feene birin malan Yesu yamarin bun. Nayi, dɛnkɛlɛya yamaan lan nɛn e sariɲan e dunuɲa yi gidini. Lanna xa lu yamaan ni alogo Yesu a yamaan lanna xa findi a binya xunna ra dunuɲa nun kore xɔnna ma. Ala to dunuɲa muxune birin malanma alogo a xa binyen sɔtɔ kore xɔnna ma, en tan sese mi lan en yi na lanna kala en nun muxun bodene tagi fɔ en na en yɛtɛ magodo en bode xa, en sariɲan. (5.21) \ip A Kitabun yireni ito fɔlɔxi duban nan ma (1.1-2) a yi a raɲan duban ma. (6.21-24) Falan naxan tixi Kitabun kui, a yitaxunxi dɔxɔ firin: A singena (1.3-3.21), Ala naxan ligaxi en xa a Muxu Sugandixin Yesu xɔn, Pɔli yelin xanbini a sɛwan mayitɛ na fe ra, a yi dɛnkɛlɛya muxune lan feen yɛba, a yi a yita en na Ala Yahudiyane nun siya gbɛtɛne malanxi kii naxan yi, e findi yama kedenna ra, a yamana. A firindena (4.1-6.20), xɛrana a falama a Kitabun xaran muxune lan nɛn a e xa findi kedenna ra nii nɛnɛni Alaa Muxu Sugandixin Yesu nin. A yi a yɛba lanna luma e nun bonne tagi kii naxan yi dɛnkɛlɛya yamani e nun denbayani. \ip Pɔli Alaa yamaan lan feen nan yɛbama misali saxan xɔn: fati bɛndɛn lanna nun banxin ti kiina nun lanna xɛmɛn nun a ɲaxanla tagi. Alaa Muxu Sugandixin Yesu luxi alo fati bɛndɛn xunna, e nun alo banxin bundɔxɔ gɛmɛna. Dɛnkɛlɛya yamaan mɔn luxi Alaa Muxu Sugandixin xa nɛn alo ɲaxanla a xɛmɛn xa. Nayi, en na a toma nɛn fa fala lanna mi luyɛ dɛnkɛlɛya muxune tagi xa muxune mi xɛtɛ hakɛn nun yulubin fɔxɔ ra, e la Marigin na. \c 1 \p \v 1 N tan Pɔli naxan findixi Yesu Alaa Muxu Sugandixina xɛraan na Ala sagoon xɔn ma, n tan nan ito sɛbɛma yama sariɲanxin ma Efɛsi taani, tɔgɔndiya muxun naxanye Yesu Alaa Muxu Sugandixini. \v 2 En Fafe Ala nun en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin xa hinanna nun bɔɲɛ xunbenla fi ɛ ma. \s En barakan naxan sɔtɔma \p \v 3 En barikan bira en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin Fafe Ala xa naxan niin duban birin nagidixi en ma ariyanna yi a Muxu Sugandixini. \v 4 Benun dunuɲa xa da waxatin naxan yi, Ala bata yi en sugandi nun alogo en xa sariɲan, en lu fɛtareyani a yɛɛ ra yi. Ala bata yi a ragidi a xanuntenyani, \v 5 a xa en findi a diine ra Yesu Alaa Muxu Sugandixin barakani alo a rafan a ma a yɛtɛɛn sagoni kii naxan yi. \v 6 Na yi findi Ala hinan gbeen kanna tantun xunna ra a naxan fixi en ma a xanuntenna xɔn. \p \v 7 Amasɔtɔ en bata xunba Yesu wunla xɔn ma,\f + \fr 1.7\fr* \fk Yesu wunla xɔn ma:\fk* Na bunna nɛɛn, fa fala a sayaan xɔn ma.\f* en yulubine yi xafari, a yi a hinan dɛfexi gbeen mayita, \v 8 Ala bata naxan nagidi en ma a faɲin na a fekolonna nun a xaxilimayaan birin yi. \v 9 A bata a sagoon wundo feen makɛnɛn en xa, a rafan feen naxan nagidi Yesu barakani \v 10 alogo a xa na rakamali a waxatin na a li. Na sagoon ni i ra fa fala a xa seen birin malan, naxanye kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna ma, a yi a Muxu Sugandixin findi ne birin xunna ra. \p \v 11 En mɔn sugandixi en xa lu Yesu yi, alo Ala bata yi a ragidi en ma kii naxan yi nun, Ala naxan feen birin nakamalima a yɛtɛ a maragidin nun a sagoon xɔn. \v 12 Na ligaxi nɛn alogo en tan naxanye singe bata en yigi sa Alaa Muxu Sugandixini, en xa findi tantun seen na Ala binyen kanna xa. \p \v 13 Ɛ tan fan bata lu Yesu yi, ɛ to ɲɔndin falan mɛxi, ɛ rakisi fe Xibaru Faɲina, ɛ yi la Yesu ra, Ala yi a Nii Sariɲanxin lu ɛ yi a taxamasenna ra, a bata yi en tuli sa naxan na. \v 14 Alaa Nii Sariɲanxin luxi nɛn alo Ala se singen naxan soxi en yii taxamasenna ra alogo en xa a kolon en sa kɛɛn sɔtɔma nɛn Alaa yamaan na xunba waxatin naxan yi, en yi Ala tantun a binyeni. \s Pɔli a Ala maxandina \p \v 15 Nanara, xabu n na ɛ dɛnkɛlɛyana fe mɛ Marigi Yesu ma e nun ɛ xanuntenyana yama sariɲanxin birin xa, \v 16 n barikan birama Ala xa ɛ fe yi waxatin birin, n nɛma Ala maxandɛ ɛ xa. \v 17 N Fafe Ala, binyen kanna maxandima ɛ xa, en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixina Ala alogo a xa a Nii Sariɲanxin nagodo ɛ ma naxan fe kolonna fima, a feene makɛnɛn alogo ɛ Ala kolonna xa fari sa. \v 18 N na Ala maxandima ɛ xa alogo ɛ xa feene yɛɛ to ɛ bɔɲɛni, a fixa, alogo a ɛ xilixi yigin naxan ma, ɛ xa na kolon, a bata kɛɛ nɔrɔxin binyen naxan lu a yama sariɲanxin xa, \v 19 e nun a sɛnbɛ fisamantenna en tan dɛnkɛlɛya muxune xa. Na findixi a sɛnbɛ yɛtɛɛn nan na a naxan nawalixi a fanga gbeeni \v 20 a to a Muxu Sugandixin nakeli sayani, a yi a lu a yiifanna ma ariyanna yi. \v 21 A yi a lu mangayane nun nɔyane nun sɛnbɛne nun kuntigiyane birin xun na e nun xinla naxanye birin nɔɛ falɛ dunuɲani ito yi e nun waxati famatɔni. \v 22 Ala bata seen birin lu Yesu sanna bun ma, a yi a findi e xunna ra dɛnkɛlɛya yamaan xa. \v 23 Dɛnkɛlɛya yamaan luxi nɛn alo Yesu fati bɛndɛna. Dɛnkɛlɛya yamaan Yesu a feene birin nakamalima, Yesu naxan feen birin nakamalima kiin birin yi. \c 2 \s En kisima Alaa hinanna nan xɔn \p \v 1 Ɛ tan fan, ɛ faxaxin nan yi a ra ɛ hakɛne nun ɛ yulubine fe ra, \v 2 ɛ yi sigan tima naxanye yi nun ɛ yi dunuɲa muxune fɔxɔ ra waxatin naxan yi, e nun bɔxɔn nun kuyen lan tagin yinnane mangana, na nii ɲaxin naxan walima Ala matandi muxune yi iki. \v 3 A fɔlɔni nun, en fan birin yi en ma dunuɲa yi gidin ligama nɛn alo ne, en yi biraxi en fati bɛndɛn sagoon nan fɔxɔ ra, en yi en fati bɛndɛn nun en yugo ɲaxine natane liga. Nayi, fata en kɛɲaan na, Alaa xɔlɔn nan yi ragidixi en ma alo bodene. \p \v 4 Koni Alaa kininkininna gbo, a bata en xanu xanuntenya tilinxin na. \v 5 En tan naxanye yi faxaxi en hakɛne fe ra, Ala bata en niin bira en yi a Muxu Sugandixin barakani. Ɛ kisixi Alaa hinanna nan xɔn ma. \v 6 Ala bata en tan nun Yesu rakeli en bode xɔn ma sayani, en yi dɔxɔden sɔtɔ Yesu Alaa Muxu Sugandixin fɛma ariyanna yi, \v 7 alogo a xa a hinan tilinxi fisamantenna mayita waxati famatɔne yi a fanna xɔn a naxan yitaxi en na Yesu Alaa Muxu Sugandixin barakani. \v 8 Amasɔtɔ ɛ kisixi Alaa hinanna nan xɔn dɛnkɛlɛyaan barakani. Na mi fataxi ɛ tan xan na, Alaa kiseen na a ra. \v 9 Ɛ katan tɔnɔn xa mi a ra, nayi muxu yo mi nɔɛ a yɛtɛ matɔxɛ. \v 10 Ala wali xɔnna nan en na. A bata en da Yesu Alaa Muxu Sugandixin barakani, alogo en xa wali faɲine raba, Ala bata yi naxanye yitɔn en yɛɛ ra, alogo en xa sigan ti ne xɔn ma. \s Yama kedenna nan dɛnkɛlɛya muxune birin na \p \v 11 Ɛ tan naxanye barixi siyaan bonne yɛ, Yahudiyane naxanye yatɛxi banxulantarene ra fati bɛndɛn kiraan xɔn, n xa a rabira ɛ ma ɛ yi kii naxan yi a fɔlɔni nun: \v 12 Ɛ mi yi Alaa Muxu Sugandixini na waxatini. Ɛ mi yi lan nun ɛ Isirayila tɔnɔne sɔtɔ, Alaa yamana. Xɔɲɛne nan yi ɛ ra. Layiri yo mi yi ɛ nun Ala tagi. A mi yi ɛ tuli saxi sese ra. Yigi yo mi yi ɛ ma, Ala mi yi ɛ yi dunuɲa yi. \v 13 Koni iki Yesu Alaa Muxu Sugandixini, ɛ tan naxanye yi makuya nun, iki ɛ bata maso a ra Alaa Muxu Sugandixin wunla xɔn ma. \v 14 A tan nan lanna rasoxi en birin tagi. A bata Yahudiyane nun siya gbɛtɛne findi yama kedenna ra, a to a fati bɛndɛn fi, alogo a xa na danna kala naxan yi en tagi taxunxi yaxuyani. \v 15 A tan nan sariyan nun a yamarine nun tɔnne ɲan, a yi na yama firinne birin findi muxu nɛnɛ kedenna ra a yɛtɛ xa, a bɔɲɛ xunbenla rafa e tagi, \v 16 a e nun Ala tagini tɔn a sayaan xɔn a faxa wudin ma, e yi lan e bode ma alo gbindi kedenna, a e yaxuyaan kala. \v 17 Yesu yi fa, a bɔɲɛ xunbenla Xibaru Faɲin nali ɛ tan ma, naxanye yi makuya Ala ra nun e nun Yahudiyan naxanye yi maso a ra. \v 18 Yesu nan kiraan nabama en tan yama firinna birin xa, siga Fafe Ala yɛtagi a Nii Sariɲanxin barakani. \p \v 19 Nanara, ɛ tan naxanye mi yi Alaa yamani, xɔɲɛ mi fa ɛ ra. Ɛ bata findi dugurenne ra yama sariɲanxini. Ɛ bata so Alaa denbayani. \v 20 Ɛ bata lu alo banxin naxan bɛtɛn saxi gɛmɛne ra. Na gɛmɛne findixi xɛrane nun nabine nan na. Yesu Alaa Muxu Sugandixin yɛtɛɛn nan banxin tongon gɛmɛ kɛndɛn na. \v 21 Banxin yiren birin tugunxi e bode ra, a te a tan barakani, a yi findi Ala Batu Banxi sariɲanxin na Marigin xa. \v 22 A ɛ nun bonne tugunma nɛn ɛ bode ra a tan barakani, ɛ lu alo banxina Ala dɔxɔma naxan yi a Nii Sariɲanxini. \c 3 \s Pɔli a wanla siya gbɛtɛne xa \p \v 1 Nanara, n tan Pɔli Ala maxandima ɛ tan siya gbɛtɛne xa, n tan kasorasana Yesu Alaa Muxu Sugandixina fe ra. \v 2 N laxi a ra, ɛ bata a mɛ Ala hinanna naxan nagidixi n ma alogo n xa ɛ mali. \v 3 Ala bata a wundo feen kolonna makɛnɛn n xa, alo n bata a fena nde sɛbɛ ɛ ma kii naxan yi. \v 4 Ɛ na n ma sɛbɛnla xaran, n xaxinla naxan sɔtɔxi Alaa Muxu Sugandixina wundo feni, ɛ na yɛɛ toma nɛn. \v 5 Wundo feni ito mi makɛnɛnxi singe ra muxune xa, koni Ala bata a makɛnɛn a xɛra sariɲanxine nun nabi sariɲanxine xa a Nii Sariɲanxin barakani. \v 6 Na wundo feen nan ito ra fa fala siya gbɛtɛne nun Yahudiyane kɛɛ kedenna sɔtɔma nɛn Yesu a fe Xibaru Faɲin barakani. E birin bata findi yama kedenna ra alo fati bɛndɛ keden. Ala en tuli sa naxan na, e firinna birin na sɔtɔma nɛn a Muxu Sugandixin Yesu barakani. \p \v 7 Ala bata a sɛnbɛn nawali, a n ki a hinanni, alogo n xa findi Yesu a walikɛɛn na naxan a falan Xibaru Faɲin nalima. \v 8 Hali n to xurun muxu sariɲanxine birin xa, anu Ala bata a hinanna ragidi n ma, a n xa Alaa Muxu Sugandixina fe Xibaru Faɲin nɔrɔ tilinxin nali siya gbɛtɛne ma. \v 9 N mɔn xa a makɛnɛn wundo feni ito rakamalima kii naxan yi. Xabu waxati singene, wundoni ito yi luxunxi Daala Mangana Ala xɔn \v 10 alogo iki kuntigine nun nɔ kanna naxanye bɔxɔn nun koren lan tagini, dɛnkɛlɛya yamaan xa Alaa fe kolonna kɛɲaan birin yita ne ra. \v 11 Na birin findixi a habadan fe ragidixin nan na, a naxan nakamalixi en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin barakani. \v 12 Nayi, en nɔɛ en masoɛ Ala ra nɛn en ma dɛnkɛlɛyani Yesu barakani xaxili ragidini, sikɛ yo mi na. \v 13 Nanara, n na ɛ mafanma, ɛ nama yigitɛgɛ n ma tɔrɔne fe ra ɛ tan xa amasɔtɔ ɛ binyen nan ne ra. \s Yesu bata en xanu kii naxan yi \p \v 14 Na nan a ligaxi, n nan n xinbi sinma n Fafe Ala bun ma \v 15 bɔnsɔnna birin xinla fataxi naxan na naxanye kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna ma. \v 16 N na a maxandima fa fala a xa tin a binyen nɔrɔni, a ɛ sɔbɛ so sɛnbɛni ɛ muxuyaan feene yi a Nii Sariɲanxin barakani, \v 17 alogo Alaa Muxu Sugandixin xa lu ɛ bɔɲɛni dɛnkɛlɛyaan barakani. N na Ala maxandima ɛ xa, ɛ xa sabati, ɛ bitin xanuntenyani alo salenna \v 18 alogo ɛ nun yama sariɲanxin birin xa sɛnbɛn sɔtɔ ɛ Alaa Muxu Sugandixina xanuntenyaan gboon nun a tilinna nun a tiden famu, \v 19 ɛ yi a xanuntenyaan kolon naxan dangu kolonna birin na, alogo ɛ xa dɛfe Alaa fe kamalixin birin na. \p \v 20 Nba, sɛnbɛna Ala naxan na, a feen birin liga en xa fata sɛnbɛn na naxan walima en yi, en na naxan maxɔdin hali en nɔɛ en mirɛ naxan ma, mɔn hali dangu en ma miriyane ra pon, \v 21 binyen xa fi na ma dɛnkɛlɛya yamani, e nun Yesu Alaa Muxu Sugandixini, waxatin birin habadan han habadan. Amina! \c 4 \s Dɛnkɛlɛya yamaan xa lu lanna nin alo fati bɛndɛ kedenna \p \v 1 N tan naxan findixi kasorasaan na Marigina fe ra, n na ɛ mafanma, Ala bata ɛ xili naxan liga fe ma, ɛ sigati kiin xa lan na ma. \v 2 Ɛ xa ɛ yɛtɛ magodo, ɛ limaniya feen birin yi, ɛ yi diɲa. Ɛ diɲa ɛ bode xa xanuntenyani, \v 3 ɛ yi kata kiin birin yi alogo Alaa Nii Sariɲanxin lanna naxan fixi ɛ ma, na xa lu ɛ tagi, bɔɲɛ xunbenla yi ɛ tugun ɛ bode ra. \v 4 Dɛnkɛlɛya yamaan luxi nɛn alo fati bɛndɛ kedenna. Alaa Nii Sariɲanxi kedenna na a ra alo ɛ xilixi yigi kedenna ma kii naxan yi. \v 5 Marigi kedenna na a ra e nun dɛnkɛlɛya kedenna e nun marafu kedenna igeni tubi xinla ma. \v 6 Ala kedenna na a ra, muxun birin Fafe naxan seen birin xunna, naxan walima feen birin xɔn, naxan feen birin kui. \p \v 7 Ala bata kisena nde fi en keden kedenna birin ma alo a Muxu Sugandixina en kixi kiseen sifan naxan na. \v 8 Nanara, Kitabun naxa, \q “A te kore waxatin naxan yi, \q a yi siga suxu muxune ra a yii. \q A yi kiseene fi adamadiine ma.”\f + \fr 4.8\fr* Yaburin 68.19\f* \m \v 9 Nba, fa fala, “A bata te kore,” na bunna nanse ra? Na bunna nɛɛn fa fala a godo nɛn dunuɲa yi bɔxɔn ma. \v 10 Naxan godo dunuɲa yi, na nan mɔn te kore xɔnna ma pon, alogo a xa feen birin nakamali. \v 11 A tan nan kiseene yitaxunxi, a yi muxuna ndee findi xɛrane ra, a yi ndee findi nabine ra, a yi ndee findi Xibaru Faɲin nali muxune ra, a yi ndee findi yɛɛratine ra, a yi ndee findi karamɔxɔne ra. \v 12 A en kixi na kii nin alogo muxu sariɲanxine birin xa nɔ a wanla kɛ, alogo a yamaan xa sabati naxan luxi alo Alaa Muxu Sugandixin fati bɛndɛna. \v 13 Na ligama nɛn han en birin yi findi kedenna ra dɛnkɛlɛyani Alaa Dii Xɛmɛn kolonni. En findi muxu kamalixine ra alo Alaa Muxu Sugandixin kamalixi kii naxan yi. \v 14 Nayi, en mi findɛ dii ɲɔrɛne ra sɔnɔn, alo foyen nun ige walanna kunkin xalin kii naxan yi, en yi bira xaranne birin fɔxɔ ra, muxune yi en mayenden e kɔtɛne nun wulene xɔn. \v 15 Koni xa en ɲɔndin fala xanuntenyani, en kɔxɔma nɛn, en yi findi Alaa Muxu Sugandixin maligane ra feen birin yi, a tan naxan findixi en xunna ra. \v 16 A tan nan a ligaxi dɛnkɛlɛya yamaan xa findi fati bɛndɛ kedenna ra, a muxune yi lu e bode yi alo fati bɛndɛn yirene to tugunxi e bode ra fasane xɔn. Nayi, xa fatin yirene birin a wanla kɛ, a gboma nɛn, a kɔxɔ xanuntenyani. \s En muxuya nɛnɛn naxan sɔtɔma \p \v 17 Nba, n xa maxadi falani ito ti ɛ xa Marigin xinli: Ɛ nama fa sigan ti alo dɛnkɛlɛyatarene. E miriyane biraxi fufafu feene nan fɔxɔ ra. \v 18 E xaxinle yidimixi. E fe mi Alaa nii rakisina fe yi masɔtɔ e fe kolontareyaan nun e bɔɲɛ xɔdɛxɛyaan xɔn. \v 19 E mi fa yagima sɔnɔn. E yi e yɛtɛ findi haramu fe rabane ra alogo e xa fe xɔsixin sifan birin naba han e lu kunfɛ ayi. \p \v 20 Koni ɛ tan mi Alaa Muxu Sugandixina fe xaranxi na kiini. \v 21 Ɛ bata a fe mɛ, ɛ yi xaran Yesu gbee ɲɔndin ma yati. \v 22 Fa fala ɛ xa xɛtɛ ɛ dari fe fonne fɔxɔ ra, e nun ɛ muxuya fonna naxan luma ɛ rakunfɛ a ɛ ratantan. \v 23 Koni ɛ niin nun ɛ xaxinla xa findi a nɛnɛn na. \v 24 Ɛ mɔn xa muxuya nɛnɛn tongo, Ala muxuyaan naxan daxi a yɛtɛ maligan na, tinxinna nun sariɲanni. \p \v 25 Nanara, ɛ wulen lu, birin yi ɲɔndin fala a muxu bodene xa amasɔtɔ en findixi gbindi kedenna yirene nan na. \v 26 Xa ɛ xɔlɔ, ɛ nama hakɛn liga. Ɛ nama lu xɔlɔxi han sogen bira waxatina. \v 27 Ɛ mɔn nama fɛrɛn fi Yinna Manga Setana ma. \v 28 Xa naxan darixi muɲan tiyɛ, a xa a lu. A xa wali kɛndɛna nde kɛ, alogo a xa seen sɔtɔ a yiigelitɔne maliyɛ naxan na. \v 29 Ɛ nama fala kobi yo ti fɔ fala faɲin tun naxan muxune maliyɛ e hayun naxan ma, alogo na xa findi hinanna ra a ramɛ muxune xa. \v 30 Ɛ nama Alaa Nii Sariɲanxin nasunu, Ala naxan findixi taxamasenna ra ɛ yi han a sa fama ɛ xunbadeni lɔxɔn naxan yi. \v 31 Ɛ ba xɔnnantenyaan nun bɔɲɛ teen nun xɔlɔn nun sɔnxɔ sɔnxɔn nun muxu mafalan nun ɲaxuyaan ma ɛ tagi. \v 32 Ɛ fanna nun kininkininna yita ɛ bode ra. Ɛ yi ɛ bode mafelu alo Ala bata ɛ mafelu Alaa Muxu Sugandixin barakani kii naxan yi. \c 5 \s Ɛ sigan ti kɛnɛnni \p \v 1 Nanara, ɛ to findixi Ala xanuntenne nan na, ɛ Ala raliga, \v 2 ɛ sigan ti xanuntenyani alo Alaa Muxu Sugandixina en xanuxi kii naxan yi, a yi a yɛtɛ fi en ma fe ra, a liga alo saraxa baxina Ala xa, naxan gan xiri rafan a ma. \p \v 3 Koni yanga suxun nun fe xɔsixine nun milan nama lu ɛ yɛ, e fe yɛtɛɛn nama fala mumɛ, alo a lan yama sariɲanxini kii naxan yi. \v 4 Ɛ mɔn nama fe xɔsixine nun xaxilitareya falane nun yagitareya falane ti. Ne mi daxa koni fɔ barika birana. \v 5 Amasɔtɔ ɛ xa ito kolon yati, fa fala muxun naxan yanga suxun nun fe xɔsixine nun milɛ feene ligama, na sese mi kɛɛn sɔtɔma Ala nun a Muxu Sugandixina mangayani. Amasɔtɔ milɛn findixi se batun nan na alo suxure kiina. \p \v 6 Ɛ nama tin muxu yo xa ɛ mayenden fala fuune xɔn, amasɔtɔ Alaa xɔlɔn fama fala suxutarene xili ma na fe sifane nan ma fe ra. \v 7 Nanara, ɛ nama basan ne ra. \v 8 Amasɔtɔ ɛ tan fan yi luxi nɛn alo dimina koni iki ɛ bata lu alo kɛnɛnna Marigin barakani. Nayi, ɛ sigan ti alo kɛnɛnna muxune. \v 9 Amasɔtɔ fe faɲin sifan birin nun tinxinyaan nun ɲɔndin fama kɛnɛnna nan xɔn. \v 10 Ɛ feene fɛsɛfɛsɛ ɛ Marigin nafan feen kolon. \v 11 Ɛ fefe nun dimin kɛwanla fe fuune nama malan, koni fɔ ɛ xa e ramini kɛnɛnna nin. \v 12 Amasɔtɔ muxune feen naxanye ligama wundoni, hali ne falan gbansanna mayagi. \v 13 Koni kɛnɛnna na sɔnna naxan birinye makɛnɛn, ne yigbɛma nɛn. \v 14 Amasɔtɔ naxan birin na yigbɛ, na bata lu kɛnɛnni. A falaxi na nan ma, a naxa, \q “Ɛ tan naxanye xima, ɛ xulun, \q ɛ keli faxa muxune tagi, \q nayi Alaa Muxu Sugandixina ɛ luma nɛn kɛnɛnni.” \p \v 15 Nayi, ɛ a liga ɛ yeren ma ɛ sigati kiini, ɛ nama lu alo fe kolontarene, koni alo fe kolonne. \v 16 Ɛ fɛrɛn fen waxatine ma, amasɔtɔ waxatini itoe mi fan. \v 17 Nanara, ɛ nama findi xaxilitarene ra, koni ɛ kata Marigin sagoon kolon feen na. \p \v 18 Ɛ nama lugo dɔlɔn na, amasɔtɔ xurutareyaan nan na ra, koni ɛ lugo Alaa Nii Sariɲanxin na. \v 19 Nba, ɛ falan ti ɛ bode xa Yaburi falane nun bɛtine nun Ala tantun sigi sariɲanxine yi, ɛ bɛtin ba Marigin xa, ɛ yi a tantun ɛ bɔɲɛn birin na! \v 20 Ɛ barikan bira Fafe Ala xa seen birin ma fe yi waxatin birin en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin xinli. \s Ɲaxanle nun e xɛmɛne fe \p \v 21 Ɛ xuru ɛ bode ma Alaa Muxu Sugandixin yɛɛragaxuni. \v 22 Ɲaxanle, ɛ xuru ɛ xɛmɛne ma alo ɛ a ligama Marigin xa kii naxan yi. \v 23 Amasɔtɔ xɛmɛn nan ɲaxanla xunna ra, alo Alaa Muxu Sugandixin dɛnkɛlɛya yamaan xunna ra kii naxan yi, naxan luxi alo a fati bɛndɛna, a naxan nakisixi. \v 24 Ɲaxanle lanma nɛn e yi xuru e xɛmɛne ma feen birin yi alo dɛnkɛlɛya yamaan xuruxi Alaa Muxu Sugandixin ma kii naxan yi. \p \v 25 Xɛmɛne, ɛ fan xa ɛ ɲaxanle xanu alo Alaa Muxu Sugandixin bata dɛnkɛlɛya yamaan xanu kii naxan yi, a yi a yɛtɛ fi e fe ra, \v 26 alogo a xa e rasariɲan, a yi e rafixa igen nun fala xuiin xɔn,\f + \fr 5.26\fr* A muxune rasariɲanma \fk igeni\fk*, a e rafu e tubi xinla ma. A mato Tito 3.5 kui. A mɔn muxune rasariɲanma Yesu nun a \fk fala xuiin xɔn\fk*. A mato Yoni 1.1 nun 15.3 kui.\f* \v 27 alogo a xa e ti a yɛtagi yama nɔrɔxin na, alo lɔxɔ yo mi dugin naxan na, a mi yiɲɔrɔnmɔnxi, fɛ yo mi a ra koni yama sariɲanxin na a ra fɛtareyani. \v 28 Xɛmɛne lan e xa e ɲaxanle xanu na kii nin alo e yɛtɛ gbindina. Xɛmɛn naxan a ɲaxanla xanuma, na bata a yɛtɛ xanu. \v 29 Muxu yo munma a yɛtɛ fati bɛndɛn naɲaxu singen. Koni a a dɛgema nɛn ki faɲi, a yi a masuxu alo Alaa Muxu Sugandixin dɛnkɛlɛya yamaan masuxuma kii naxan yi \v 30 amasɔtɔ a fati bɛndɛn yirene nan en tan na. \v 31 Kitabun naxa, “Nanara, xɛmɛna a nga nun a fafe beɲinma, a yi a maso a ɲaxanla ra, e findi fati bɛndɛ kedenna ra.”\f + \fr 5.31\fr* Dunuɲa Fɔlɔn 2.24\f* \v 32 Wundo gbeen nan ito ra, koni n na Alaa Muxu Sugandixin nun dɛnkɛlɛya yamaan nan ma fe falama. \v 33 Koni ɛ fan birin xa ɛ ɲaxanla xanu alo ɛ yɛtɛna, ɲaxanla fan yi a xɛmɛn binya. \c 6 \s Diine nun e sɔtɔ muxune fe \p \v 1 Diine, ɛ ɛ sɔtɔ muxune fala xuiin suxu Marigina fe ra, amasɔtɔ na nan tinxin. \v 2 Yamari singen nan ito ra tuli saan saxi naxan fari, a naxa, “I baba nun i nga binya \v 3 alogo i xa hɛrin nun siimaya xunkuyen sɔtɔ dunuɲa yi.”\f + \fr 6.3\fr* A mato Xɔrɔyaan 20.12 nun Sariyane 5.16 kui.\f* \p \v 4 Dii fafane, ɛ nama ɛ diine raxɔlɔ. Koni ɛ e xuru, ɛ yi e maxadi Marigina kiraan xɔn. \s Konyine nun e kanne fe \p \v 5 Konyine, ɛ kanne fala xuiin suxu naxanye ɛ xun na dunuɲa yi, ɛ yi e binya, ɛ gaxu e yɛɛ ra. Ɛ e sagoon liga ɛ bɔɲɛ faɲin na alo ɛ a ligama Alaa Muxu Sugandixin xa kii naxan yi. \v 6 Ɛ nama a liga e yɛ xɔnna gbansan xan yi, alogo ɛ xa rafan e ma, koni alo Alaa Muxu Sugandixin yɛtɛna konyine, ɛ Ala sagoon liga ɛ bɔɲɛn birin na. \v 7 Ɛ wali e xa ɲɛnige faɲini, alo ɛ walima Marigin nan xa, muxune mi a ra. \v 8 Bayo ɛ a kolon fa fala Marigin muxun birin saranma nɛn a wali faɲin na, xa a findi konyin na hanma xɔrɔna. \p \v 9 Konyi kanne, ɛ fan xa a liga ɛ konyine xa na kiini. Ɛ nama ɛ kɔnkɔ e ma. Ɛ xa a kolon, a ɛ nun ɛ konyine birin kari keden peen sa ariyanna yi, naxan mi muxune rafisama a bode xa. \s Alaa yɛngɛ so seene \p \v 10 Falani soxin naxan na, ɛ sɔbɛ so Marigina fe yi a sɛnbɛn barakaxini. \v 11 Ɛ Alaa yɛngɛ so seene birin tongo alogo ɛ xa nɔ tiyɛ Yinna Manga Setanaa kɔtɛne birin yɛɛ ra. \v 12 Amasɔtɔ en mi adamadiine xan yɛngɛma, koni kuntigine nun nɔ kanne nun sɛnbɛ kanna naxanye dunuɲa yidimixini ito xun na, e nun yinna ɲaxin naxanye koren nun bɔxɔn lan tagini. \v 13 Nanara, iki ɛ xa Alaa yɛngɛ so seene birin tongo alogo waxati ɲaxin na a li, ɛ xa nɔ tiyɛ na yaxune yɛɛ ra, ɛ yi nɔɔn ti feen birin yi, ɛ yi lu ɛ funfuni ken! \p \v 14 Nanara, ɛ xa ti ken! Ɲɔndin yi findi ɛ tagi xidin na, tinxinyaan yi findi ɛ kanke yɛ masansanna ra. \v 15 Ɛ mayitɔnna nun ɛ wɛkilɛn xa lu alo ɛ sankidina ɛ sanni Yesu a fe Xibaru Faɲin nalideni naxan bɔɲɛ xunbenla fima. \v 16 Ɛ dɛnkɛlɛyaan xa lu ɛ yi alo ɛ yɛ masansan wure lefana ɛ yii ɛ Fe Ɲaxin Kanna xalimakuli radɛgɛxine birin natuun naxan na. \v 17 Ɛ xa kisi feen nasuxu alo xunna makantan wure kɔmɔtina, ɛ Alaa falan lu ɛ yii Alaa Nii Sariɲanxina silanfanna ra.\f + \fr 6.17\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* \v 18 Ɛ Ala maxandi waxatin birin Alaa Nii Sariɲanxin barakani Ala maxandin sifan birin yi. Ɛ lu ɛ yɛɛ ra yi na ma, ɛ tunnafan Ala maxandin ma yama sariɲanxin birin ma fe ra waxatin birin. \v 19 Ɛ Ala maxandi n fan xa, alogo n na keli fala tideni waxatin naxan yi, Ala xa falan so n yii, n yi n wɛkilɛ Xibaru Faɲin wundo feen makɛnɛndeni yamaan xa, \v 20 n findixi xɛraan na naxan ma fe ra hali n to xidixi yɔlɔnxɔnna ra iki. Ɛ Ala maxandi, alogo n xa n wɛkilɛ falan tideni alo n daxa kii naxan yi. \s Xɔntɔn dɔnxɛne \p \v 21 En nafan ngaxakedenna nun en walikɛ bode tɔgɔndiyaxin Tikiko naxan walima Marigin xa, na n ma fe birin yɛbama nɛn ɛ xa, alogo ɛ fan xa n ma fe xibarune kolon e nun n feen naxanye ligama. \v 22 N na a rasigama ɛ ma na nan ma alogo ɛ xa nxɔ fe kolon, a yi ɛ ralimaniya. \p \v 23 Fafe Ala nun Marigi Yesu a Muxu Sugandixin xa bɔɲɛ xunbenla nun xanuntenyaan nun dɛnkɛlɛyaan fi en ngaxakedenne birin ma. \v 24 Naxanye xanuntenyaan mi ɲanma en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin xa, Ala xa hinan ne ra.