\id ECC \ide UTF-8 \h Karamɔxɔn Sora \toc1 Mangana Fe Kolon Falane \toc2 Karamɔxɔna \mt1 Karamɔxɔna \mt2 Mangana Fe Kolon Falane \ip Kitabun yireni ito mi a sɛbɛ muxun xinla falaxi koni a findixi Muluku Sulemani nan na fata a falatide singen na. A sɛbɛ muxun katama a xa adamadiine dunuɲa yi gidin bunna fɛsɛfɛsɛ. A falama, a dunuɲa fe wuyaxi findixi fe fufafune nan na. A yelinxina dunuɲa feene fɛsɛfɛsɛ, a yi a falani so, a naxa, “Gaxu Ala yɛɛ ra, i yi a yamarine suxu bayo adamadiyaan gbengbenna na nan na.” (Karamɔxɔn 12.13) \c 1 \s Dunuɲa feene luxi nɛn fuu \p \v 1 Karamɔxɔna falane nan itoe ra, Dawudaa dii xɛmɛn naxan findixi mangan na Yerusalɛn yi. \b \q \v 2 N tan karamɔxɔ naxa: \q Fe fuune fe fuune fari, \q fe fuyanne kɔnin, e birin fe fuu! \q \v 3 Muxun wanla naxan birin nabama dunuɲa yi, \q na tɔnɔn nanse ra a ma? \q \v 4 Mayixɛtɛna nde danguma, \q mayixɛtɛna nde barima, \q koni bɔxɔ xɔnna tan a kiini han habadan! \q \v 5 Sogen tema, a godoma, \q a mɔn yi a mafura xɛtɛ a tedeni. \q \v 6 Foyen sigama yiifanna ma, \q a xɛtɛma kɔmɛnna ma, \q a firifirima, a firifiri \q han a mɔn yi xɛtɛ a kelideni. \q \v 7 Baa igene birin sa sinma fɔxɔ igen nan ma, \q koni fɔxɔ igen mi rafema mumɛ! \q Igene mɔn luma xɛtɛ e kelidene yi xude xunne yi. \q \v 8 Feene birin muxun xadanma \q han a mi nɔɛ a falɛ! \q Yɛɛn mi wasama toon tiyɛ, \q tunla mi wasama fe ramɛdeni. \q \v 9 Naxan yi na nun, \q na nan mɔn na, \q naxan bata yi liga, \q na nan mɔn ligama, \q fefe nɛnɛ mi na dunuɲa yi. \q \v 10 Muxune a falama sena nde ma, \q fa fala, “A mato, a nɛnɛn na a ra!” \q Anu, na yi na nun, \q xabu benun en xa da. \q \v 11 Ɲinan tima nɛn fe danguxine xɔn. \q Hali fe famatɔne ɲinanma muxune ra nɛn \q naxanye barima e xanbi waxati famatɔne yi. \s Karamɔxɔna xaxilimayana \p \v 12 N tan, karamɔxɔna, n bata findi Isirayila Mangan na Yerusalɛn yi. \v 13 N bata a ragidi n bɔɲɛni, n xa feene birin fɛsɛfɛsɛ, n yi e rakɔrɔsi n ma fekolonna xɔn feen naxanye birin ligama dunuɲa yi. Ala bata adamadiine ti ɲaxankata wanla nan na! \v 14 Feen naxanye ligama dunuɲa yi, n bata ne birin to, e birin findixi fe fuun nan na alo muxun na kata foyen sagatandeni. \q \v 15 Naxan dalinxi na mi nɔɛ ratinxinɲɛ. \q Naxan dasaxi, na mi nɔɛ yatɛ. \p \v 16 N yi a fala n yɛtɛ ma, n naxa, “N tan bata fekolon gbeen sɔtɔ dangu muxun bonne birin na naxanye bata yi mangayaan liga n yɛɛ ra Yerusalɛn yi. N bata xaxilimayaan nun fekolonna gbegbe famu.” \v 17 N kataxi nɛn n xa fekolonna famu, e nun xaxilitareyaan nun daxuyana. Koni n yi a kolon, na fan birin luxi nɛn alo muxun na kata foyen sagatandeni. \v 18 Bayo, fekolonna gbegbeen fama xaminna nan na, xaxinla nɛma gboma ayi, bɔɲɛ rafɔrɛn fan gboma ayi. \c 2 \s Fatin nafan feene luxi nɛn fuyan \p \v 1 N yi a fala n yɛtɛ ma, n naxa, “En siga, n xa sa a mato xa ɲaxaɲaxan fan.” Koni hali na fan findixi fe fuun nan na. \v 2 N yi a fala, n naxa, “Daxuyaan nan gele ma feene ra, ɲaxaɲaxan tɔnɔn nanse ra?” \v 3 N yi a ragidi n bɔɲɛni, a n xa n yɛtɛ rasɛwa dɔlɔn minna nin, n yi n sɔbɛ so xaxilitareyaan ma, anu n yi matoon nan tima fekolonna xɔn, han n yi a kolon xa na nan fan adamadiin na, a na liga a siimayani dunuɲa yi. \p \v 4 N bata wali gbeene kɛ. N banxine ti nɛn n yɛtɛ xa, n manpa bili nakɔne si, \v 5 n yi nakɔne nun langane yitɔn, n yi wudi bogilaan sifan birin si e yi. \v 6 N bata ige ramaradene rafala alogo n xa n ma wudidine ige sa nakɔni. \v 7 N konyi xɛmɛne nun konyi gilɛne sɔtɔ nɛn, e diine bari n konni. Xuruse xungbeen nun a xunxurin fan yi n yii dangu muxune birin na naxanye yi n yɛɛ ra Yerusalɛn yi. \v 8 N gbetin nun xɛmaan gbegbe ramara nɛn n yɛtɛ xa, e nun mangane nun yamanane nafulu kɛndɛne. Yeli xɛmɛne nun yeli gilɛne yi n yii. N mɔn yi xɛmɛne rafan fe kɛndɛn sɔtɔ, ɲaxalan wuyaxi. \v 9 N findi nɛn muxu gbeen na dangu muxune birin na, naxanye bata yi dangu n yɛɛ ra Yerusalɛn yi. Anu, n yi matoon nan tima n ma fekolonna xɔn. \v 10 N yɛɛn kunfa sese xɔn, n mi tagan na sɔtɛ. N mi n mɛ n waxɔn fe yo ra, bayo n ma wanle birin yi n bɔɲɛn nasɛwama, na nan yi findixi n saranna ra n ma wanle birin yi. \v 11 Anu, na xanbi ra, n yi n miri n wali xɔnne birin ma, e nun n tɔrɔn naxan sɔtɔ e kɛdeni, n yi a to fa fala a birin findixi fe fuun nan na, alo muxun na kata foyen sagatandeni, e tɔnɔ yo mi luma dunuɲa yi. \s Fekolonna nun xaxilitareyaan fan luxi nɛn fuyan \p \v 12 Nayi, n yi wa fekolonna famu feni, e nun daxuyaan nun xaxilitareyana. Muxun naxan findima mangan na n ɲɔxɔni, na nɔɛ nanse ligɛ? Fɔ naxan bata yi liga nun. \v 13 N yi a to fa fala fekolonna fisa xaxilitareyaan xa, alo kɛnɛnna to fisa dimin xa. \v 14 Amasɔtɔ xaxilimaan yɛɛn na alogo a xa seen to, koni xaxilitaren tan sigan tiin dimin nin. Anu, n tan a kolon yati, a maraɲan kii kedenna nan e firinna birin mamɛma. \v 15 N yi a fala n yɛtɛ ma, n naxa, “Xa xaxilitaren naɲan kiin nan n fan mamɛma, nayi, na tɔnɔn nanse ra, xa n findi fekolonna ra?” N yi a fala n yɛtɛ ma, n naxa, “Na fan findixi fe fuun nan na.” \v 16 Bayo muxune ɲinanma xaxilima danguxin xɔn sinma alo xaxilitarena. Fanni lɔxɔne danguma, ɲinan tima a xɔn. Xaxilimaan faxama nɛn alo xaxilitarena! \v 17 Nayi, dunuɲa yi gidin yi raɲaxu n ma, bayo tɔrɔyaan nan adamadiine wanla ra e naxan birin ligama dunuɲa ito yi. Fe fuun nan a birin na, alo muxun na kata foyen sagatandeni. \p \v 18 N ma wanle birin yi raɲaxu n ma n naxanye kɛxi dunuɲa yi, bayo fɔ n xa e tɔnɔn lu n xanbi ra muxun yii. \v 19 Nde a kolon xa na kanna findɛ xaxilimaan na hanma xaxilitarena? Anu, n naxan birin sɔtɔxi dunuɲa yi n ma wanla nun n ma xaxilimayani, a na sɔtɔma nɛn. Fe fuun nan mɔn na fan na! \v 20 Nayi, n yi tunnaxɔlɔ fɔlɔ n ma lan wali xɔdɛxɛne birin ma n naxanye ligaxi dunuɲa ito yi. \v 21 Amasɔtɔ, muxun naxan fatan, na nɔɛ walɛ fekolonna nun xaxilimayani, a kɛɛn yi findi muxun gbeen na naxan mi walixi. Na fan findixi fe fuun nan na e nun kala gbeena. \v 22 Muxun nanse sɔtɔma fata a wali xɔdɛxɛne nun a kɔntɔfinle birin na dunuɲa ito yi? \v 23 A siimayaan birin findixi tɔrɔn nun sɔxɔlɛn nan na. Bɔɲɛ sa mi a xa hali kɔɛɛn na. Fe fuun nan na fan na. \p \v 24 Sese mi fan adamadiin na fɔ a xa a dɛge, a yi a min, a hɛrin sɔtɔ a wanli. Koni, n na a toxi nɛn fa fala na fan kelima Ala nan ma, \v 25 bayo, nde nɔɛ a dɛgɛ, hanma a sɛwa, xa Ala mi tin? \v 26 Muxun naxan na Ala kɛnɛn, a yi xaxinla fi na kanna ma e nun fekolonna nun sɛwana. Koni, a yulubi kanna tan tima wanla ra nɛn alogo a xa nafunla malan, a yi a ramara muxu gbɛtɛ yɛɛ ra naxan Ala kɛnɛnxi. Fe fuun nan na fan na alo muxun na kata foyen sagatandeni. \c 3 \s Feen birin nun a waxatin na a ra \q \v 1 Feen birin nun a waxati saxin na a ra, \q waxatin feen birin ma dunuɲa yi. \q \v 2 Muxun bari waxatin na, \q a faxa waxatin na. \q Soli seen si waxatin na, \q a tala waxatin fan na. \q \v 3 Faxa ti waxatin na, \q dandan waxatin fan na. \q Banxin kala waxatin na, \q a ti waxatin fan na. \q \v 4 Wuga waxatin na, \q gele waxatin fan na. \q Sunu waxatin na, \q bodon waxatin fan na. \q \v 5 Gɛmɛne woli waxatin na, \q e matongo waxatin na. \q Sunbun waxatin na, \q sunbutareyaan waxatin fan na. \q \v 6 Seen fen waxatin na, \q a tunun waxatin na. \q Seen namara waxatin na, \q a rabeɲin waxatin fan na. \q \v 7 Seni bɔ waxatin na, \q a madɛgɛ waxatin na. \q Dundu waxatin na, \q fala ti waxatin fan na. \q \v 8 Marafanna waxatin na, \q maraɲaxun waxatin fan na. \q Yɛngɛ waxatin na, \q bɔɲɛ xunbeli waxatin fan na. \p \v 9 Walikɛɛn tɔnɔn mundun sɔtɔma a wanli? \v 10 N bata a to Ala bata adamadiine ti ɲaxankata wanla naxan na. \v 11 Ala bata seen birin da alogo e xa lan e waxatin ma. A mɔn yi a ragidi habadan feene xa lu adamadiine bɔɲɛni. Anu, e mi nɔɛ Ala kɛwanle yɛɛ toɛ keli e fɔlɔden ma han e raɲanna. \v 12 N yi a kolon fa fala, sese mi fan muxun na fɔ a xa ɲaxan, a fe faɲin liga a dunuɲa yi gidini. \v 13 Muxun birin xa a dɛge, a yi a min, a yi hɛrin sɔtɔ a wanli. Ala bata na nan nagidi muxune ma. \v 14 N na a kolon Alaa wanle birin luma nɛn habadan, sese mi sama a fari, sese mi bama a ra. Ala na feene ligaxi nɛn alogo muxune xa gaxu a yɛɛ ra. \v 15 Feen naxanye ligama, e nun naxanye fama ligadeni, ne bata yi liga nun. Ala nan fe danguxine raminima dunuɲa yi mɔn. \s Sayaan nan birin naɲanna ra \p \v 16 N mɔn fe gbɛtɛ toxi dunuɲa yi. Kiti sa kɛndɛn yi lan dɛnaxan yi, ɲaxuyaan nan mɛnni. Tinxinna yi lan dɛnaxan yi ɲaxuyaan nan mɛnni. \v 17 N yi a fala n yɛtɛ ma, n naxa, “Ala tinxin muxun nun ɲaxuden makitima nɛn, bayo feen birin nun a waxati saxin na a ra, kɛwanla birin nun a dingiraan na a ra.” \p \v 18 N yi a fala n yɛtɛ ma lan adamadiine ma, n naxa, “Ala muxune kɛɲaan nan fɛsɛfɛsɛma alogo e tan yɛtɛɛn xa a kolon a e luxi nɛn alo subene. \v 19 Bayo muxune nun subene raɲanna birin keden, e birin faxama nɛn. Nii kedenna nan e birin yi. Na kui, muxun mi dangu suben na. Fe fuun nan ne birin na. \v 20 E birin sigama yire kedenna nin. E birin kelixi burunburunna nin, e birin xɛtɛn burunburunna nin. \v 21 Nde a kolon xa adamadiine niin tema kore nɛn, subene niin yi godo bɔxɔn bun?” \v 22 N bata a to sese mi lan adamadiin xa fɔ a yi ɲaxan a wanle yi, a gbeen na nan na. Bayo muxe mi faxa muxun naxɛtɛ alogo a xa a to naxan ligama a xanbi. \c 4 \s Dunuɲa ito mi fan \p \v 1 N mɔn yi ɲaxankatane birin to naxanye ligama dunuɲa yi, muxu ɲaxankataxine wugama, muxu yo mi e madɛndɛnma! Fangana e ɲaxankata muxun nan na, muxu yo mi e masabarima. \v 2 N tan naxan falɛ, faxa muxune nan e ɲaxun yi dangu niiramane ra, e tan to bata faxa. \v 3 Koni naxan munma da, na fisa ne firinna xa, bayo a munma fe ɲaxine to naxanye ligama dunuɲa yi. \p \v 4 N bata a to a muxune xadanna nun e wali xɔnne birin fataxi e xɔxɔlɔnyaan nan na lan e adamadi bodene ma. Fe fuun nan na fan na alo muxun na kata foyen sagatandeni. \v 5 Xaxilitaren tondima walɛ, kamɛn yi a kala. \v 6 Koni a fisa muxun yi mɔndɔ kedenna sɔtɔ bɔɲɛ xunbenli benun a xa mɔndɔ firinna sɔtɔ ɲaxankata wanli naxan nun foye sagatanna lan. \s Kedenyaan mi fan \p \v 7 N mɔn fe fu sifana nde toxi nɛn dunuɲa yi. \v 8 N muxuna nde toxi nɛn, a keden pe, muxe mi a fɔxɔ ra. Dii mi a yii, a ngaxakeden mi na, anu, dan mi yi a wanla ma. Hali a mi wasama nafunla ra. A yi maxɔdinna ti, a naxa, “N fa walima nde xa, n yi n niin kuma hɛrin na?” Fe fuun nan na fan na, ɲaxankata wanla. \p \v 9 Muxu firinna fisa muxu kedenna xa, bayo e saran faɲin sɔtɛ nɛn e wanli. \v 10 Bayo, xa boden bira, bodena a rakelɛ nɛn, koni gbalon na kanna xa naxan keden a ra. Xa a bira, muxu gbɛtɛ mi na naxan a rakelɛ! \v 11 Na kiini, xa muxu firinna e sa, xunbenla mi e suxɛ, koni naxan keden saxi, xunbenla bɛ na ma di? \v 12 Yaxun naxan muxu kedenna nɔɛ yɛngɛni, muxu firinna tan tiyɛ na yaxun yɛɛ ra nɛn. Luti saxanna dɛnbɛxin mi bolonɲɛ xulɛn! \s Mangayana \p \v 13 Dii ɲɔrɛn yiigelitɔɔn xaxilimaan dangu Manga forixi xaxilitaren na naxan mi fa nɔɛ kawandi xuiin namɛ. \v 14 Bayo, na dii ɲɔrɛn nɔɛ minɛ nɛn kasoon na a findi mangan na, muxun mɔn nɔɛ barɛ nɛn yiigelitɔyani a findi a bari taan mangan na. \v 15 N bata adamadiine birin to biraxi dii ɲɔrɛni ito fɔxɔ ra dunuɲa yi naxan fama dɔxɔdeni mangan funfuni. \v 16 Na yamaan dan mi yi na, a yi tixi naxanye yɛɛ ra. Na birin, a mi rafanɲɛ mayixɛtɛ famatɔne ma. Na fan findixi fe fuun nan na alo muxun na kata foyen sagatandeni. \c 5 \s I nama falan nadangu ayi \p \v 1 A liga i yeren ma i na siga Alaa banxini waxatin naxan yi. I maso i tuli matideni benun i xa saraxan ba alo xaxilitarene, bayo e nɛma fe ɲaxin ligama, e mi a kolon. \p \v 2 I nama dɛ mafura ayi, i bɔɲɛn nama wolon, i falan ti Ala yɛtagi, bayo Ala kore xɔnna nan ma, i tan dunuɲa nin. Nayi, i ya falan nama radangu ayi. \v 3 Amasɔtɔ muxun na xamin, a xiye sama nɛn xulɛn. Na kiini, falan na wuya ayi, xaxilitareya falane yi keli. \v 4 Xa i dɛ xuiin tongo Ala xa, i nama bu a rakamalideni, bayo xaxilitarene mi Ala kɛnɛnɲɛ. Nayi, i dɛ xuiin nakamali i naxan tongoxi. \v 5 A fisa i nama dɛ xuiin tongo, benun a xa lu a rakamalitaren na. \v 6 I nama tin i dɛɛn xa i gbindin birin bira yulubini. I nama a fala xɛraan xa fa fala tantanna nan yi i dɛ xuiin na. Nanfera i falan tiyɛ naxan Alaa xɔlɔn nakelima, a yi i wali xɔnne kala? \v 7 Bayo xiyene na wuya ayi, fe fuune e yi. Falan fan na kii nin. Nayi, gaxu Ala yɛɛ ra. \s Mangane yamaan ɲaxankatama \p \v 8 Xa i a to yamanana nde yi, muxune yiigelitɔne ɲaxankatama, kiti kɛndɛn nun tinxinyaan bata ba na, na nama i ratɛrɛna, bayo kuntigi gbeene nan kuntigine xun mayɛngɛma, kuntigi gbɛtɛ mɔn ne fan xun na. \v 9 Birin nan bɔxɔn bogiseene tongoma, hali manga yɛtɛn tɔnɔn sɔtɔma xɛɛne ma. \s Nafunla luxi nɛn fuyan \p \v 10 Gbetin nafan naxan ma, na mi wasama gbetin na mumɛ! Nafulu gbeen nafan naxan ma, na mi a sɔtɛ. Fe fuun nan mɔn na fan na! \v 11 Nafunla nɛma gboma ayi, a don muxune fan yi wuya ayi. A tɔnɔn mundun se kanne ma nayi ba a mato feen na? \v 12 Walikɛna xixɔnla ɲaxun, xa a donse gbeen don, hanma ndedi, koni nafulu kanna se kanyaan mi tinɲɛ a yi xi. \v 13 N bata gbaloni ito to dunuɲa yi: Muxun naxanye nafunla ramarama e yɛtɛna tɔrɔyaan yɛɛ ra. \v 14 Na nafunla kalama fe xɔdɛxɛn nin. A diin naxan barixi, na mi sese sɔtɔ. \v 15 Muxun barima nɛn a magenla, a mɔn xɛtɛn na kii nin. A mi sese xalima a wanla tɔnɔn na, a mi sigama sese ra a yii. \v 16 Gbalon nan mɔn na fan na. A xɛtɛma nɛn alo a faxi kii naxan yi. Nayi, a tɔnɔn mundun sɔtɔma, a to walixi foyen nan fɔxɔ ra? \v 17 Anu, a mɔn a siimayaan birin nabama dimin nin, lanbaranna nun sɔxɔlɛn nun nii yigbɛtɛnna dɛnaxan yi. \p \v 18 N na ito nan toxi: A fan muxun xa, a yi a dɛge, a yi a min, a yi hɛrin sɔtɔ a wanle birin yi dunuɲa yi a siimayani Ala naxan fixi a ma. A gbeen na nan na. \v 19 Xa Ala nafunla nun seen fi muxun ma, a mɔn yi tin na kanna xa nɔ e donɲɛ, a yi a wasa so a gbeeni, a sɛwa a wanli, Ala nan na fixi a ma. \v 20 Na kanna mi a mirɛ a siimayaan danna ma ɲaxi ra bayo Ala bata a bɔɲɛn nasɛwa. \c 6 \p \v 1 N gbalo fena nde toxi nɛn dunuɲa yi, naxan adamadiin tɔrɔma han! \v 2 Muxuna nde na yi, Ala nafunla nun hɛrisigɛn nun binyen fixi naxan ma, sese mi dasaxi naxan ma, a waxi naxan birin xɔn, koni Ala mi tinxi a xa a nafunla don, muxu gbɛtɛ yi e don. Na nan findixi fe fuun na e nun gbalo gbeena. \v 3 Xa muxuna nde dii kɛmɛ bari nun, a mɔn yi siimaya xunkuyen sɔtɔ, a na fori ki yo ki, na birin tɔnɔn nanse ra a ma, xa a mi sɛwan sɔtɔ a se kanyani, a yi maluxun binyeni? N na a falɛ nɛn, n naxa, “Diin naxan faxa a nga kui, na fisa na kanna xa.” \v 4 Bayo na diin daxi nɛn fuu, a mɔn dangun dimin nin, a xinla yi lu wundoni. \v 5 Hali na diin mi sogen toxi, a mi fefe kolonxi, na bɔɲɛ xunbelixi dangu bonna ra. \v 6 Hali a ɲɛɛ wuli firin sɔtɔ siimayaan na, xa a mi sɛwan sɔtɔ a se kanyani, na tɔnɔn nanse ra? E birin mi sigama yire kedenna xan yi ba? \p \v 7 Adamadina wanla birin kɛma a dɛge feen nan na, anu a mi wasɛ mumɛ! \v 8 Nanse fekolonna danguxi xaxilitaren na? Yiigelitɔɔn na sigati ki kɛndɛn kolon a dunuɲa yi gidini, na tɔnɔn nanse ra? \v 9 Yɛɛn bata seen naxan to, na fisa se xɔnla xa muxun naxan mirixi. Fe fuun nan mɔn na fan na alo muxun na kata foyen sagatandeni. \s Fekolonne maxadina \p \v 10 Seen birin xinla na. Adamadiin findixi naxan na, na kolonxi. Naxan sɛnbɛn dangu a tan na, a mi nɔɛ na matandɛ. \v 11 Falan nɛma gboma ayi, fe fuune fan wuyama ayi. En nanse sɔtɔma na yi? \v 12 Awa, nde a kolon naxan fan adamadiin xa a dunuɲa yi gidini, a nɛma a siimaya yi genli, naxan danguma alo nininna? Nde nɔɛ a falɛ adamadiin xa naxan ligama a xanbi dunuɲa yi a na faxa waxatin naxan yi? \c 7 \s Fekolonna \q \v 1 Xili kanyaan fisa latikɔnɔn kɛndɛn xa, \q muxun faxa lɔxɔn dangu a bari lɔxɔn na. \q \v 2 A fisa i siga ɲandeni \q benun i xa siga sɛwa bande dondeni, \q bayo sayaan muxune birin yɛɛ ra, \q niiramane birin lan \q e yi xaxili sɔtɔ na ma. \q \v 3 Sɔxɔlɛn fisa gelen xa, \q bayo yɛtagin na yifɔrɔ, \q na muxun xaxinla maliyɛ nɛn. \q \v 4 Fekolonne bɔɲɛn darixi ɲanden nan na, \q koni xaxilitarene bɔɲɛn darixi ɲaxaɲaxa yiren nan na. \q \v 5 A fisa muxun yi fekolonna maxadin namɛ, \q benun a xa xaxilitarene sigin namɛ. \q \v 6 Bayo xaxilitarene gele xuiin luxi nɛn \q alo ɲanla budo xuiin tɛɛni tunden bun. \q Fe fuun nan na fan na. \b \q \v 7 Fekolonna na ɲaxankatan ti, \q na a findima xaxilitaren nan na, \q dimi yi seene na rasuxu mayifuni, \q na muxun bɔɲɛn natantanma nɛn. \b \q \v 8 Feen naɲanna dangu a fɔlɔn na. \q A fisa muxun yi sabari \q benun a xa waso ayi. \b \q \v 9 I nama mafura xɔlɛ, \q bayo bɔɲɛ gbeen xaxilitarene nin. \b \q \v 10 I nama a fala, i naxa, \q “Nanfera waxati danguxine fisa iki xa?” \q Bayo na maxɔdinna mi kelixi fekolonna xan yi. \b \q \v 11 Fekolonna nun kɛɛn tɔnɔn birin lan, \q bayo a muxune malima dunuɲa yi. \q \v 12 I na lu fekolonni, \q na i ratangama nɛn alo gbeti kanyana, \q i na fe kolon, \q na fekolonna i luma nɛn i nii ra. \b \q \v 13 Alaa wanla mato: \q A na naxan yidɔxɔ, \q nde nɔɛ a ratinxinɲɛ? \q \v 14 I xa sɛwa waxati faɲini, \q i yi i miri tɔrɔ waxatini, \q bayo Ala nan e firinna birin daxi. \q Nanara, adamadiin mi nɔɛ sese yɛɛ toɛ fe famatɔne fe yi. \b \q \v 15 N bata feen birin to n ma dunuɲa yi gidi fufafuni. \q Tinxin muxuna ndee halagima e tinxinyani, \q ɲaxudena ndee yi siimaya xunkuyen sɔtɔ e ɲaxuyani. \q \v 16 I nama i ya tinxinyaan nadangu ayi, \q i nama i yɛtɛ findi fekolon gbeen na. \q Nanfera i yɛtɛ rahalagima? \q \v 17 I nama ɲaxuyaan nadangu ayi, \q i nama findi xaxilitaren na. \q Nanfera i faxɛ \q benun i ya waxatin xa a li? \q \v 18 A lan i yi kedenna suxu \q hali i mi boden beɲin, \q bayo naxan na gaxu Ala yɛɛ ra \q na feen birin yiminima nɛn. \b \q \v 19 Fekolonna xaxilimaan sɛnbɛ soma nɛn \q dangu yamana kan fu ra taani. \b \q \v 20 Tinxin muxu yo mi dunuɲa yi \q naxan fe faɲin ligama a mi yulubi liga. \b \q \v 21 I nama i tuli mati falan birin na, \q alogo i nama i ya walikɛɛn xuiin mɛ, \q a i rayelefuma. \q \v 22 Bayo i a kolon i bɔɲɛni, \q i tan yɛtɛɛn bata muxune rayelefu sanɲa ma wuyaxi. \b \q \v 23 N bata na feene birin fɛsɛfɛsɛ fekolonna xɔn, \q n yi a fala, n naxa, \q “N fekolonna sɔtɔma nɛn,” \q koni a mɔn makuya n na. \q \v 24 Sese a ra, a makuya pon! \q A tilin mumɛ! Nde nɔɛ a toɛ? \q \v 25 Nayi, n bata kata fekolonna famu feen nun a fɛsɛfɛsɛ feen \q nun a fen feen na e nun feene bunna, \q alogo n xa a famu a xaxilitareyaan nan ɲaxuyaan na, \q fa fala daxuyaan mi fan. \b \q \v 26 N bata a kolon \q a ɲaxanla naxan luxi alo luti ratixina, \q naxan bɔɲɛ findixi yalaan na, \q naxan yiine luxi alo yɔlɔnxɔnna, \q na xɔlɔ dangu sayaan na! \q Muxun naxan Ala kɛnɛnxi, \q na tangama nɛn a ma, \q koni yulubi kanna a suxuma nɛn a ra. \b \q \v 27 N tan, karamɔxɔna, \q n na ito nan toxi, \q n to feene fɛsɛfɛsɛxi keden keden yɛɛn ma, \q alogo n xa feene bunna yɛɛ to. \q \v 28 N mɔn feene yɛ fenma, \q koni n munma a yɛɛ to singen. \q N xɛmɛ kɛndɛ kedenna nan toxi xɛmɛ wuli keden yɛ, \q koni n mi ɲaxalan kɛndɛ keden peen toxi ɲaxanle yɛ. \q \v 29 Koni, n na ito nan to: \q Ala adamadiine da nɛn, e fan, \q koni e tan bata kɔtɛ wuyaxi fen. \c 8 \b \q \v 1 Nde luxi alo fekolonna, \q naxan nɔɛ feene bunne fɛsɛfɛsɛ? \q Muxuna fekolonna a yɛtagini yalanma nɛn, \q a yɛtagi yifɔrɛn yi tunun. \s Mangana yamarin suxu fena \q \v 2 N yi a fala, n naxa, \q “Mangana yamarin suxu, \q i to bata i kɔlɔ Ala xa.” \q \v 3 I nama mafura i makuyɛ mangan na, \q i nama kankan fe ɲaxin ma, \q bayo naxan nafan a ma, \q a na nan ligama. \q \v 4 Mangan sese fala, \q sɛnbɛn na nan na. \q Nayi, nde nɔɛ a falɛ a xa, \q fa fala, “I nanse ligama?” \q \v 5 Naxan na a yamarin suxu, \q na mi fe ɲaxin kolonma. \q Fekolonna mangana waxati saxin nun a kiti saxin kolonma nɛn. \q \v 6 Amasɔtɔ feen birin nun a waxatin nun a kiti saxin na a ra, \q bayo adamadiine fe ɲaxin gbo e ma. \q \v 7 A mi a kolon feen naxan fama, \q nayi nde nɔɛ a falɛ a xa \q naxan sa ligama? \q \v 8 Adamadiin xa mi niin kanna ra \q alogo a xa a makankan, \q fanga yo mi a ra a sayaan lɔxɔn fari. \q Yɛngɛn matanga fɛrɛ mi a xa, \q ɲaxuyaan fan mi muxu ɲaxi yo xunbama. \s Adamadiine dunuɲa yi gidina \p \v 9 N bata na birin to, n yi n miri muxune kɛwanle birin ma dunuɲa yi. Waxatini ito yi, muxun nɔyaan nan ligama a adamadi boden xun na, a yi a ɲaxankata. \v 10 N mɔn muxune toxi ɲaxudene maluxunɲɛ. Yamaan sigama, e xɛtɛma sa keli yire sariɲanxini, e ɲinan taani na muxu ɲanxin yi naxan ligama. Fe fuun nan na fan na. \v 11 Muxune to mi ratɔrɔnma e kɛwanle ra sasani, nanara fe ɲaxi rabaan xɔnla adamadiine bɔɲɛni han! \v 12 Hali yulubitɔɔn fe ɲaxi kɛmɛ liga, a siimayaan mɔn yi xunkuya ayi, n na a kolon, hɛrina Ala yɛɛ ragaxu muxune nan xa, bayo e gaxuxi a yɛɛ ra. \v 13 Koni hɛrin mi muxu ɲaxin xa! Seen nininna buma muxu ɲaxina siimayaan xa, amasɔtɔ a mi gaxuxi Ala yɛɛ ra. \p \v 14 Fe fu gbɛtɛ fan ligama dunuɲa yi: Tinxin muxuna nde raɲanna yi lanɲɛ muxu ɲaxin nan ma, muxu ɲaxina nde fan naɲanna yi lanɲɛ tinxin muxun nan ma. N na falɛ nɛn, n naxa, fe fuun nan na fan na. \v 15 Nayi, n sɛwan nan matɔxɔma, amasɔtɔ sese faɲi mi fa adamadiin xa dunuɲa yi, fɔ a a dɛge, a yi a min, a yi ɲaxan. Na nan a malima a wanli a siimayani Ala naxan nagidixi a ma dunuɲa yi. \v 16 N to kata fekolonna famu feen na, n yi muxune kɛwanle rakɔrɔsi dunuɲa yi, bayo adamadiin luma a yɛɛ ra yi yanyin nun kɔɛɛn na, \v 17 n yi Ala wali xɔnna to. Adamadiin mi nɔɛ feene yɛɛ toɛ naxanye ligama dunuɲa yi. Adamadiin naxan fenma tɔrɔni, a mi na toɛ, hali fekolonna yengi a ma a a fe kolon, a mi nɔɛ a yɛɛ toɛ. \c 9 \s Muxune birin naɲanma kii kedenna nin \p \v 1 N bata n miri feni itoe birin ma, n yi a rakɔrɔsi fa fala, tinxin muxune nun fekolonne nun e kɛwanle birin Ala nan yii. Adamadiin mi a kolon xa xanuntenyaan nan a yɛɛ ra hanma xɔnnantenyana. \v 2 Birin naɲanma kii kedenna nin. Tinxin muxun nun muxu ɲaxin birin naɲanna keden, muxu faɲi ba, muxu sariɲanxin ba, haramuden ba, muxun naxan saraxan bama e nun naxan mi saraxan bama, a na kii nin muxu faɲin nun yulubitɔɔn xa, naxan a kɔlɔma e nun naxan gaxuma a kɔlɛ. \p \v 3 Na nan fe ɲaxin na feene yɛ naxanye ligama dunuɲa yi. Maraɲan kii kedenna nan birin mamɛma. Fe ɲaxin nan muxune bɔɲɛni han! Daxuyana e bɔɲɛni e siimayaan birin yi. Na xanbi ra, e sa faxa muxune fari. \v 4 Yigin niiramane birin xa. Hali baren ɲɛɲɛn fisa yatan faxaxin xa. \v 5 Niiramane a kolon a e faxama nɛn, koni faxa muxune mi sese kolon. Saran mi fa e xa, amasɔtɔ ɲinan bata ti e xɔn. \v 6 E xanuntenyaan nun e xɔnnantenyaan nun e xɔxɔlɔnyaan bata ɲan, sese mi fa e xa feene yɛ naxanye ligama dunuɲa yi. \v 7 Nayi, sa i ya donseen don ɲaxanni, i yi i ya manpaan min bɔɲɛ xunbenli, bayo Ala bata yelin i kɛwanle birin nasuxɛ. \v 8 Sɛwa dugine xa lu i ma waxatin birin, turen yi lu i xunni waxatin birin. \v 9 I ɲaxan i ya dunuɲa yi gidini i ya ɲaxanla fɛma i naxan xanuxi, i ya siimaya fufafuun birin yi Ala naxan nagidixi i ma dunuɲa yi, i siin soge fuune birin, bayo i gbeen na nan na i ya dunuɲa yi gidini, i nɛma i ya wali xɔdɛxɛn kɛma dunuɲa yi. \v 10 I nɔɛ naxan yo ligɛ, na liga i sɔbɛɛn nan na, bayo i na sa gaburun na, wali mi na, miriya mi na, xaxilimaya mi na, fekolon mi na. \p \v 11 N mɔn bata feni ito to dunuɲa yi: Gilaan mi a ra naxan singe soma, sɛnbɛma mi na ra naxan nɔɔn sɔtɔma yɛngɛni, fekolonna mi na ra naxan donseen sɔtɔma, xaxilimaan mi na ra naxan nafunla sɔtɔma, muxu xaranxin mi a ra naxan marafanna sɔtɔma, bayo waxatine nun yɛgbane sa birama ayi e birin nan ma. \v 12 Awa, muxun mi a kolon feen naxan a yɛɛ ra. A luxi nɛn alo yɛxɛn naxanye mayendenma, e suxu yalaan na, hanma xɔliin naxanye suxuma luti ratixin na, waxati ɲaxin bagama nɛn adamadiine ma mafurɛn, a e ratɛrɛna. \s Fe kolonna nan fisa \p \v 13 N mɔn xaxilimayaan misaala nde toxi nɛn dunuɲa yi, naxan n natɛrɛna. \v 14 Taadina nde yi na nun, a muxune mi yi wuya. Manga sɛnbɛmana nde yi siga a xili ma, a yi a rabilin yɛngɛni, a yi yɛngɛ so seene yitɔn a xili ma han! \v 15 Fekolon yiigelitɔna nde yi na taani nun, naxan taan xunba a fekolonna xɔn. Koni muxu yo mi a yengi dɔxɔ na yiigelitɔɔn xɔn. \p \v 16 Nayi, n yi a fala, n naxa, “Fe kolonna dangu sɛnbɛn na.” Anu, muxune e mɛxi na yiigelitɔna fekolonna ra, e mi e tuli mati a falane ra. \v 17 Fe kolonne falan namɛna maraxarani, na dangu mangan sɔnxɔ xuiin na xaxilitarene yɛ. \v 18 Fekolonna dangu yɛngɛ so seene ra, koni yulubitɔ keden peen nɔɛ fe faɲi gbegbe kalɛ nɛn. \c 10 \s Xaxilitareyaan bɔnɔna \q \v 1 Tugetugene faxaxin nɔɛ latikɔnɔnna xiri ɲaxuɛ nɛn. \q Na kiini xaxilitareyana ndedi nɔɛ fekolonna nun binyen kalɛ nɛn. \q \v 2 Fekolonna xaxinla sigan kira faɲin nan xɔn, \q koni xaxilitaren xaxinla sigan kira ɲaxin nan xɔn. \q \v 3 Xaxilitaren nɛma sigan tima kiraan xɔn, \q xaxili mi a ma. \q Birin a xaxilitareyaan toma. \b \q \v 4 Xa kuntigin xɔlɔ i xili ma, \q i nama keli i ya walideni, \q bayo maraxaran yulubi gbeen nan matangama. \b \q \v 5 N fe ɲaxina ndee toxi dunuɲa yi, \q tantanna naxanye fata mangan na: \q \v 6 Fekolontarene tide gbeene sɔtɔma, \q sɛnbɛ kanne yi lu tide xurine yi. \q \v 7 N bata konyine to soone fari, \q mangane yi sigan ti e sanni alo konyine. \b \q \v 8 Naxan na yinla ge, \q a birama nɛn na ra. \q Naxan na yinna rabira, \q saɲin nan na xinma. \q \v 9 Naxan na gɛmɛne maxɛtɛ, \q na a maxɔlɔma nɛn e ra, \q naxan wudin bɔma, \q na nɔɛ a maxɔlɛ nɛn. \b \q \v 10 Xa bunbi mɛlɛnna dɛ mi a yi, \q a mi raxanxanxi, \q fɔ i xa i sɛnbɛn xun masa nɛn, \q koni fekolonna feen nɔɛ dangu na ra. \b \q \v 11 Naxan fatan saɲin suxɛ, \q na tɔnɔn nanse ra \q xa saɲina a xin \q benun a xa a suxu? \s Xaxilimayaan nun daxuyana \q \v 12 Fekolonna falane rafexi hinanna nan na, \q koni xaxilitarena falane bɔnɔn nan tima a ma. \q \v 13 A falane fɔlɔn xaxilitareyaan nan ma, \q a raɲan daxuya ɲaxin ma. \q \v 14 Xaxilitaren falane rawuyama ayi nɛn. \b \q Adamadiin mi a kolon \q naxan fama ligadeni. \q Nde a falɛ a xa \q naxan fa ligama a xanbi? \b \q \v 15 Xaxilitarena wanla a xadanma nɛn, \q bayo a yɛtɛɛn mi a kolon \q a sigɛ taani kii naxan yi. \b \q \v 16 Yamanan naxan manga findixi foningen na, \q gbalon na xa, \q e nun naxan ma kuntigiye e waxatin birin nadanguma donse dondeni. \q \v 17 Sɛwan na yamaan xa \q naxan manga findixi muxu binyene diin na, \q naxan ma kuntigiye e dɛgema a waxatini, \q e makoon naxan ma, \q e mɔn mi manpaan minna radangu ayi. \b \q \v 18 Muxu narixina xalanben fɔnma nɛn. \q Xa a mi walɛ, tulen soma nɛn a banxini. \b \q \v 19 Muxune sɛwa bande donna tima ɲaxaɲaxani, \q manpaan yi e niini fan e ma. \q Gbetin nan feen birin yabin na. \b \q \v 20 I nama mangan danga, \q hali i miriyani, \q i nama nafulu kanna danga i ya banxin kui, \q bayo a luyɛ nɛn \q alo xɔliin nan sa i xuiin naligama a xa, \q a yi i ya falane yɛba a xa. \c 11 \s I ya nafunla raso fe wuyaxi yi i baraka feen na \p \v 1 I ya balon xuya igen xun ma, amasɔtɔ waxati xunkuyen na dangu, i mɔn a toma nɛn. \v 2 I yii seene yitaxun muxu solofere hanma muxu solomasɛxɛ ra, bayo i mi a kolon gbalon naxan sa fama yamanani. \p \v 3 Igen na gbo kundani, a findima tulen nan na bɔxɔni. Xa wudin bira be binni hanma mɛn binni, a luma a biraden nan ma. \v 4 Naxan gaxuxi foyen nun tulen fa feen na, na mi nɔɛ sansiin siyɛ, a mɔn mi a xabɛ. \p \v 5 I to mi foyen siga kiin kolon, i mɔn mi a kolon diin gboma a nga kui kii naxan yi, na kiini, i mi nɔɛ dali manga Ala kɛwanle fan famunɲɛ. \p \v 6 Sansi xɔnna xuya, fɔlɔ xɔtɔnni han ɲinbanna, i nama i ya wanla rati. I mi a kolon i wali xɔnna dɛnaxan sɔnɔyama hanma xa i wali xɔnne birin fanma nɛn. \p \v 7 Kɛnɛnna fan, lu fena dunuɲa yi, na ɲaxun. \v 8 Adamadiin na siimayaan sɔtɔ han ɲɛɛ wuyaxi, a lan a xa sɛwa e birin na. Koni a xa a miri fa fala dimin waxatine gboma ayi nɛn. Fe famatɔne luxi nɛn alo foyena. \p \v 9 I tan naxan dii ɲɔrɛyani, ɲaxan i ya dii ɲɔrɛyaan waxatini, i sɛwa i bɔɲɛni. I bira i bɔɲɛ yi feene fɔxɔ ra, e nun i na seen naxanye to. Koni, a kolon fa fala Ala i kɛwanle birin makitima nɛn. \v 10 Nayi, xaminna ba i bɔɲɛni, tɔrɔyaan masiga i fatin na amasɔtɔ dii ɲɔrɛyaan nun fangan danguma nɛn fuyan! \c 12 \s Foriyaan nun sayana \p \v 1 I Dali Marigina fe xa rabira i ma i nɛma dii ɲɔrɛyani waxatin naxan yi, benun tɔrɔ lɔxɔne xa fa, waxatin yi maso, i a falama naxan yi, i naxa, “N mi ɲaxun yo toma,” \v 2 benun sogen nun kɛnɛnna nun kiken nun sarene xa yidimi, kundaan yi fa tulen dangu xanbini. \v 3 Na lɔxɔni, banxi kantanne xuruxurunma nɛn, xɛmɛ sɛnbɛmane yi e felen, ɲaxanle yi ba seen dinɲɛ bayo e mi fa wuya, naxanye seen matoma foye soden na, ne yi lu dimini.\f + \fr 12.3 \fr*A sandan nan sama be lan foriyaan ma. A falan tima wundoni lan fati yirene nan ma alo yiine nun fanna nun ɲinne nun yɛɛne nun tunle nun dɛɛn nun xun sɛxɛne. Misaala: Ɲaxanle nan sama ɲinne ma sandani ito yi.\f* \v 4 Nayi, dɛɛn fɔxɔ firinna naxanye rabima kiraan ma, ne balanma nɛn, se din xuiin yi siga xurunɲɛ ayi. Muxun kelima nɛn xɔliin wuga xuiin ma, koni sigisane birin yi siga xadanɲɛ ayi. \v 5 Yire matexin yi magaxu fɔlɔ ayi, gaxun yi lu kiraan xɔn. Xun sɛxɛne yi fixa alo wudin na fuga. Fatin yi binya ayi alo suɲɛn na sin bɔxɔni. Kunfa mi fa na, bayo adamadiin fa sigama a habadan banxin nin, wugalaane yi dangu kiraan xɔn a ɲan feen na. \v 6 Alaa fe xa rabira i ma benun gbeti wure luti daxin xa fulun, xɛma kundin yi kala, fɛɲɛn yi yibɔ tigi yinla ra, ige kundin lutin yi bolon a bira xɔɲinna ra, \v 7 benun bɛndɛn xa xɛtɛ bɔxɔni a kelixi dɛnaxan yi, niin yi xɛtɛ Ala ma naxan a fixi. \q \v 8 Nanara, n tan karamɔxɔ naxa: Fe fuune fe fuune fari, \q fe fuyanne kɔnin, e birin fe fuu! \s Falani sona \p \v 9 Karamɔxɔni ito findixi fekolonna nan na, koni a mɔn yamaan xaranxi nɛn. A mɔn yi a miri sanda wuyaxin ma, a ne yitɔn, a e yɛba. \v 10 Karamɔxɔni ito bata kata fala faɲine yitɔn feen na, a yi e sɛbɛ a kiin yɛtɛni, ɲɔndi falane nan e ra. \v 11 Fekolonne falane luxi nɛn alo xuruse gbɛngbɛn dunganne, e fala sɛbɛxine yi baraka alo wudi bitinxine, yɛɛrati kedenna nan e fixi. \v 12 N ma diina, i nama sese sa e fari. Kɛdi sɛbɛn dan mi na, kɛdi xaranna gbeen fati bɛndɛn xadanma nɛn. \v 13 Awa, feni itoe birin bata mɛ. E fala yisoxin ni i ra: Gaxu Ala yɛɛ ra, i yi a yamarine suxu bayo adamadiyaan gbengbenna na nan na. \v 14 Amasɔtɔ Ala adamadiine kɛwanle birin makitima nɛn, hali naxanye luxunxi, a faɲin nun a ɲaxina.