\id DEU \ide UTF-8 \h Sariyane Sora \toc1 Nabi Musa Alaa Falan Naxan Sɛbɛ \toc2 Sariyane \mt1 Sariyane \mt2 Nabi Musa Alaa Falan Naxan Sɛbɛ \ip Tawureta Musa yire suulunden ni i ra. Isirayila kaane bata yi findi konyine ra Misiran yamanani. Na konyiyaan bata yi bu han Ala Nabi Musa xɛ waxatin naxan yi. Ala yi a mali a xa Isirayila kaane raxɔrɔya. E yi mini Misiran yamanani Ala sɛnbɛn barakani. Na xanbi ra, Ala yi e xun ti Kanan yamanan na, a dɛnaxan fixi e ma. E yi kira yi, Ala yi mini e xa Sinayi geyaan fari. A yi a sariyan fi Nabi Musa ma alogo yamaan xa lu e Marigin sagoon ligɛ. Koni yamaan yi Ala matandi sanɲa yi wuyaxi tonbonni. Na taruxun birin sɛbɛxi Tawureta Musa yiren bonne kui. \ip Benun e xa Kanan bɔxɔn sɔtɔ, Nabi Musa yi Isirayila kaane malan. A yi taruxuni ito birin nabira e ma. A mɔn yi xɛtɛ Alaa sariyan birin ma alogo e nama ɲinan a xɔn Kanan bɔxɔni. Na kawandin nan sɛbɛxi Kitabun yireni ito kui. \ip Isirayila kaane somatɔna Kanan bɔxɔni, Musa yi kawandi saxan ba Isirayila kaane xa. A singen sɛbɛxi keli Sariyane sora 1 ma han a sora 4.43. A firinden sɛbɛxi keli Sariyane 4.44 ma han a sora 28.68. A saxanden sɛbɛxi keli Sariyane 28.69 ma han a sora 30.20. \ip Musa Ala kɛwanle nan ma fe rabirama en ma, a naxanye rakamalixi a xanuntenya gbeeni a yamaan xa: a bata yi layirin xidi e tagi, a yi ti e yɛɛ ra ɲɛɛ tonge naanin bun ma tonbonni, a yi e ratanga e yaxune ma, a yi a sariyane nun yamarine fala e xa e nun a dɛ xuine. Koni Kitabun yireni ito mi findixi kawandin xan gbansan na, hanma sariyan naxanye bata yi kolon nun Kitabun yire singene xɔn. Musa falan tima nɛn be alo kawandi ba kɛndɛna, naxan a ramɛ muxune xilima sɛnbɛn na alogo e xa e xaxili lu Alaa tinxinyaan xɔn ma. Nayi, e yi kisi feen lanna raso e nun a tan Ala keden peen tagi. Musa yi a fala, a naxa, “Isirayila kaane, ɛ tuli mati. Alatala en ma Ala keden peen na a ra. I xa Alatala i ya Ala xanu i bɔɲɛn birin na e nun i niin birin na e nun i sɛnbɛn birin na.” (Sariyane 6.4-5) Falani ito findixi Isirayila kaane tubi xuiin nan na e naxan falama lɔxɔ yo lɔxɔ e dɛnkɛlɛyana fe ra. \ip A sora naanin dɔnxɛne, ne findixi fala ɲaxumɛ firin nun taruxu firin nan na: a singen feene nan falama naxanye a yitama Yosuwe sugandi kii naxan yi Musa ɲɔxɔni alogo a xa ti Isirayila yamaan yɛɛ ra, siga na yamanani Ala yi naxan fima e ma (Sariyane 31). A mɔn bɛtin yitama naxan xili “Musaa bɛtina” (Sariyane 32). A mɔn Musaa dubana fe yɛbama Isirayila kaane xa (Sariyane 33), a yi Musa faxa feen fala (Sariyane 34). \ip E sariya kɛdin naxan to Yerusalɛn taani Ala Batu Banxini Manga Yosiya waxatini, na nɔɛ findɛ Kitabun yireni ito nan na (A mato Mangane Firinden sora 22 kui). Kitabun yireni ito a feene mɔn falama kitabu gbɛtɛ yire wuyaxi kui alo Mangane nun Nabi Yeremi a Kitabun yirena han sa dɔxɔ Yesu waxatin na. Misaala ra, Matiyu 4.4 hanma Matiyu 10 e nun Maraka 12.32. \c 1 \s Nabi Musaa kawandi baana \p \v 1 Falane ni itoe ra, Nabi Musa naxanye fala Isirayila kaane birin xa. Na waxatini, a yi Yurudɛn sogetede mabinna nin, Araba tonbonni Sufi yɛtagi, Paran, Tofeli, Laban, Xaserɔti, nun Disahabi longonne ra. \v 2 Keli Horebe geyaan ma siga Kadesi-Barineya, xii fu nun keden sigatiin na a ra kiraan xɔn ma naxan danguma Seyiri geyane binni. \v 3 E minin ɲɛɛ tonge naaninden kike fu nun kedenden xii singe lɔxɔni Misiran bɔxɔni, Nabi Musa yi Alatalaa yamarine birin nali Isirayila kaane ma. \v 4 Na waxatini, Musa bata yi Amorine manga Sixɔn nɔ yɛngɛni naxan yi dɔxi Xɛsibɔn yi, e nun Manga Ogo, Basan mangana, naxan yi dɔxi Asatarɔti nun Edere yi. \v 5 Yurudɛn sogeteden mabinni, Moyaba bɔxɔni, Nabi Musa yi Alaa sariyan yɛba e xa, a naxa: \p \v 6 Alatala en ma Ala ito nan falaxi en xa, Horebe geyaan ma, a naxa, “Ɛ bata bu geyani ito ma. \v 7 Ɛ keli, ɛ siga geyane ma Amorine dɛnaxan yi, mɛnna longonna birin, Araba bɔxɔni, geyane fari, Sefela nun Negewi binni, fɔxɔ ige dɛɛn na, han Kanan bɔxɔni, han Liban yi, sa dɔxɔ Efirati baa gbeen na. \v 8 Ɛ xa na bɔxɔn mato, n naxan fixi ɛ ma. Ɛ siga, ɛ xa na tongo, bayo n tan Alatala yati nan n kɔlɔ ɛ benbane xa, Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba, e nun e bɔnsɔnna birin hali e dangu xanbini, a n na bɔxɔn nan soma e yii.” \s Nabi Musa yi kitisane dɔxɔ \r Xɔrɔyaan 18.13-27 \p \v 9 Na waxatini, n ni ito nan fala ɛ xa, n naxa, “N tan kedenna mi nɔɛ ɛ goronna tongɛ. \v 10 Alatala ɛ Ala bata ɛ rawuya ayi. Iki ɛ bata wuya ayi alo sarene kore. \v 11 Alatala ɛ benbane Ala xa ɛ rawuya ayi han wuli wuli. A xa ɛ baraka alo a a falaxi kii naxan yi. \v 12 Koni, n tan kedenna nɔɛ ɛ birin goronna tongɛ di, n yi ɛ kitine birin sa? \v 13 Ɛ xa xɛmɛne sugandi ɛ bɔnsɔnne yi, naxanye xaxili fan, e feene yɛɛ toma, e binyaxi. N ne nan tima yamaan xun na.” \v 14 Ɛ yi n yabi, a n ma falan lanxi. \v 15 Nayi, n yi ɛ yɛɛratine tongo, xɛmɛ xaxilimaan naxanye binyaxi ɛ bɔnsɔnne yɛ. N yi e dɔxɔ muxu wuli xun na hanma muxu kɛmɛ hanma muxu tonge suulun hanma muxu fu. E findi kuntigine ra ɛ bɔnsɔnne tagi. \v 16 Na waxatini, n yi yamarini ito so ɛ kitisane yii. N naxa, “Ɛ xa ɛ tuli mati ɛ bari bodene ra. Ɛ yi e birin makiti tinxinni, ɛ ngaxakedenne tagi e nun e tan nun xɔɲɛne tagi. \v 17 Ɛ nama muxu yo rafisa bonne xa kiti sadeni. Ɛ ɛ tuli mati sɛnbɛ kanna nun sɛnbɛtaren fan na. Ɛ nama gaxu muxu yo yɛɛ ra, bayo Ala nan kitisaan na. Xa kitin xɔdɔxɔ ɛ yii, ɛ xa a fala n xa, n tan yi kitin sa.” \v 18 Na kiini n bata yamarine birin yɛba ɛ xa, a lan ɛ xa naxan liga. \s Murutɛn Kadesi yi \r Yatɛne 13.1-33 \p \v 19 Na to dangu, en bata keli Horebe geyaan ma, en yi dangu tonbon magaxuxin na ɛ dɛnaxan toxi. En yi ti kiraan xɔn siga Amori geyane ma, alo Alatala en ma Ala a yamari en ma kii naxan yi. En yi so Kadesi-Barineya yi. \v 20 N yi a fala ɛ xa, n naxa, “Ɛ bata Amori geyane li, Alatala en ma Ala dɛnaxan fixi en ma. \v 21 A mato, Alatala ɛ Ala bata bɔxɔni ito dɔxɔ en yɛɛ ra. Ɛ siga, ɛ xa na tongo alo Alatala ɛ benbane Ala a falaxi ɛ xa kii naxan yi. Ɛ nama gaxu, ɛ nama kuisan.” \p \v 22 Na waxatini, ɛ birin yi fa n fɛma, ɛ yi a fala n xa, ɛ naxa, “En xa xɛrane rasiga, e xa sa bɔxɔni ito feene rakɔrɔsi. E fa dɛntɛgɛn sa en xa, en lan en xa sigan ti kiraan naxan xɔn e nun en sigama taan naxanye yi.” \v 23 Ɛ miriyaan yi rafan n ma. Nanara, n yi xɛmɛ fu nun firin yɛba ɛ bɔnsɔn keden kedenne tagi. \v 24 E yi siga geyane yi han e sa Esikoli lanbanna li. E yi na yirene rakɔrɔsi. \v 25 E yi na bɔxɔn bogi seene ba, e yi fa e yita en na. E yi dɛntɛgɛn sa en xa, e naxa, “Alatala en ma Ala bɔxɔ faɲin nan fixi en ma.” \v 26 Koni ɛ mi tinxi sigɛ, ɛ murutɛ nɛn Alatala ɛ Alaa yamarin bun ma. \v 27 Ɛ yi lu tondi falane tiyɛ ɛ bubune kui. Ɛ naxa, “Alatala en naɲaxuxi, nanara a en naminixi Misiran yi alogo a xa en so Amorine yii e yi en halagi. \v 28 En sigan minɛn? En ngaxakedenne bata en tunnaxɔlɔ, e naxa, ‘Mɛn kaane fangan gbo en xa! E mɔn kuya en xa. Na taane gbo. Yinna naxanye e rabilinni, ne texi han kore. Nxu bata Anakine yati to na yi.’ ” \p \v 29 N yi a fala ɛ xa, n naxa, “Ɛ nama kuisan. Ɛ nama gaxu e yɛɛ ra de! \v 30 Alatala ɛ Ala naxan tima ɛ yɛɛ ra, a tan nan yɛngɛn soma ɛ xa alo a a liga ɛ yɛɛ xɔri kii naxan yi Misiran yi han tonbonni. \v 31 Ɛ bata a to nayi, Alatala ɛ Ala faxi ɛ ra nɛn alo muxuna a diin xalima kii naxan yi ɛ sigatiin birin yi han ɛ yi fa be li.” \v 32 Koni na birin yi, ɛ mi yi laxi Alatala ɛ Ala ra. \v 33 A tan nan yi tima ɛ yɛɛ ra kiraan xɔn, a daaxadene fen ɛ xa ɛ luma dɛnaxanye yi. Kɔɛɛn na, a kirani yalan tɛɛn na. Yanyin fan na, kundaan yi ti ɛ yɛɛ ra. \r Yatɛne 14.20-45 \p \v 34 Alatala to ɛ falan mɛ, a xɔlɔ, a yi a kɔlɔ, \v 35 “Muxu kobini ito yo mi soɛ bɔxɔ faɲini ito yi, n naxan layirin tongo ɛ benbane xa \v 36 fɔ Yefune a dii Kalebi, na nan a toma. N na bɔxɔn soma a yii nɛn a naxan yisigaxi e nun a bɔnsɔnna, bayo a lu nɛn Alatalaa kiraan xɔn ken!” \p \v 37 Alatala bata xɔlɔ n fan ma ɛ tan ma fe ra. A yi a fala, a naxa, “I tan yɛtɛɛn mi soma bɔxɔni ito yi. \v 38 Nunu a dii Yosuwe, i mali muxun nan fama sodeni. I xa a sɛnbɛ so, bayo a tan nan tima Isirayila yɛɛ ra, e bɔxɔni ito sɔtɔ e kɛɛn na. \v 39 Ɛ diine, ɛ a falaxi naxanye ma a e findima nɛn muxu suxine ra, e tan naxanye munma fe kobi nun fe faɲin tagi rabaan kolon, e tan nan soma na bɔxɔni. N na fima e tan nan ma. E tan nan a sɔtɔma e kɛɛn na. \v 40 Koni ɛ tan, ɛ mɔn xa xɛtɛ, ɛ siga tonbonni, siga Gbala Baan kiraan xɔn.” \p \v 41 Ɛ yi a yabi, ɛ naxa, “Nxu bata findi yulubi kanne ra Alatala yɛɛ ra yi, koni iki nxu xa siga yɛngɛ sodeni, alo Alatala en ma Ala a yamarixi nxu ma kii naxan yi.” Ɛ birin yi ɛ yɛngɛso seene tongo, bayo ɛ a mirixi nɛn a geya bɔxɔni ito masɔtɔn mi xɔdɔxɔ. \v 42 Koni Alatala yi a fala n xa, a naxa, “A fala e xa, i naxa, ‘Ɛ nama siga yɛngɛ sodeni de! N mi luma ɛ xɔn. Ɛ yaxune ɛ nɔma nɛn.’ ” \v 43 N yi ɛ maxadi na kiini, koni ɛ mi ɛ tuli mati n na. Ɛ yi murutɛ Alatalaa yamarin ma, ɛ yi siga geya yireni wasoni. \v 44 Amorin naxanye yi dɔxi geyane yi, ne yi mini ɛ yɛngɛdeni alo kumi ɲɛɲɛne dinma muxun na kii naxan yi. E yi ɛ kedi, e yi ɛ bɔnbɔ keli Seyiri han Xoroma. \v 45 Ɛ to xɛtɛ, ɛ yi wuga Alatala yɛtagi han! Koni Alatala mi ɛ xuiin namɛ, a mi a tuli mati ɛ xuiin na. \v 46 Ɛ mɔn yi lu Kadesi yi alo ɛ bu na kii naxan yi a singeni. \c 2 \p \v 1 Na xanbi ra, nxu yi xɛtɛ tonbonni nxu kiraan suxu naxan danguma Gbala Baani, alo Alatala a fala n xa kii naxan yi. Nxu yi Seyiri geyane mabilin xii wuyaxi bun. \s Isirayila kaane siga tiina \p \v 2 Alatala yi a fala n xa, a naxa, \v 3 “Ɛ bata bu geyani ito rabilinni. Ɛ firifiri kɔmɛnna ma.” \v 4 A yi a fala n xa a n xa yamarini ito fi ɛ ma. Ɛ danguma nɛn Seyiri bɔxɔni, ɛ ngaxakedenne dɛnaxan yi, Esayu bɔnsɔnna. E gaxuma nɛn ɛ yɛɛ ra, koni ɛ xa a liga ɛ yeren ma, \v 5 ɛ nama yɛngɛn gidi e ma, bayo n mi sese soma ɛ yii fata e bɔxɔn na, hali san tidena. N bata Seyiri geyane fi Esayu ma. \v 6 Ɛ na donseen nun igen naxan tongo fɔ ɛ xa a saren fi nɛn gbetin na. \v 7 Alatala ɛ Ala bata barakan sa ɛ kɛwanli. A yi a ɲɔxɔ lu ɛ sigatiin xɔn ma ɛ yi tonbonni ito yi waxatin naxan yi. Ɲɛɛ tonge naaninni ito bun ma, Alatala ɛ Ala nan yi ɛ xɔn. Sese mi dasaxi ɛ ma. \p \v 8 Nanara, en yi dangu en ngaxakedenne bɔxɔn dɛxɔn Esayu bɔnsɔnna naxanye dɔxi Seyiri bɔxɔni. En mɔn yi Araba kiraan suxu, naxan kelima Elati nun Esiyon-Gebere yi. Na xanbi ra, en yi en maxɛtɛ, en yi dangu Moyaba tonbon kiraan xɔn. \p \v 9 Alatala yi a fala n xa, a naxa, “Ɛ nama yɛngɛn gidi Moyaba kaane ma de! Ɛ nama e fen yɛngɛn na de, bayo n mi e bɔxɔ yo soma ɛ yii e konni. N bata Ari bɔxɔn fi Loti bɔnsɔnna ma. \v 10 Emi kaane nan yi Ari bɔxɔni nun. Siya sɛnbɛmaan nan yi ne ra. E yi wuya, e kuya alo Anaki bɔnsɔnna muxune. \v 11 Muxuna nde yi e yatɛma Refa kaane nan na, alo Anaki bɔnsɔnna muxune, koni Moyaba kaane yi a falama e ma nɛn a ‘Emi kaane.’ \v 12 Xori kaane nan yi dɔxi Seyiri bɔxɔni a singeni. Koni Esayu bɔnsɔnna muxune yi e kedi, e yi e raxɔri. E tan yi dɔxɔ na yi, alo Isirayila kaane fan naxan liga na bɔxɔni Alatala dɛnaxan fi e ma. \v 13 Iki, ɛ keli, ɛ yi Serede xuden gidi.” Nayi, en yi na gidi. \v 14 Ɲɛɛ tonge saxan nun solomasɛxɛ nan dangu xabu en keli Kadesi-Barineya yi, han en Serede xuden gidi waxatin naxan yi. Na lixi, yɛngɛsoon naxanye birin yi na na waxati danguxini nun, ne birin bata yi faxa alo Alatala a kɔlɔ e xa kii naxan yi. \v 15 Alatala yi keli e xili ma han e birin yi ɲan daaxadeni. \p \v 16 Na yɛngɛsone to ɲan yamaan yɛ, e faxa, \v 17 Alatala yi a fala n xa, a naxa, \v 18 “To, ɛ danguma nɛn Moyaba danna ra, siga Ari bɔxɔni. \v 19 Ɛ Amonine lima nɛn na. Ɛ nama yɛngɛn gidi e ma de! Ɛ nama e fen yɛngɛn na, bayo n mi e bɔxɔ yo soma ɛ yii. N na fixi Loti bɔnsɔnna nan ma.” \p \v 20 Na bɔxɔn fan yi yatɛxi Refa kaane gbeen nan na, bayo Refa kaane yi dɔxi na nun. Amonine yi a falama e ma nɛn a “Samisumi kaane.” \v 21 Siya sɛnbɛmaan nan yi e ra, e yi wuya, e kuya alo Anaki bɔnsɔnna muxune. Koni Alatala yi e halagi Amoni kaane xɔn. Amoni kaane yi e kedi, e yi dɔxɔ e bɔxɔni. \v 22 Ala bata yi na fe sifan liga Esayu a diine xa naxanye yi dɔxi Seyiri bɔxɔni, a to yi Xori kaane halagima e xɔn. E e kedi nɛn e yi dɔxɔ e funfuni. E dɔxi mɛnni han iki. \v 23 Awi kaane tan, naxanye yi dɔxi taane kui han Gasa, Kafatoro kaane nan ne halagi e to fa keli Kafatoro yi. E yi dɔxɔ e funfuni. \p \v 24 Ala yi a fala en xa, a naxa, “Ɛ ti kiraan xɔn, ɛ xa Arinon xuden gidi. A mato, n bata Xɛsibɔn manga Sixɔn, Amorin so ɛ yii, e nun a bɔxɔna. Iki, ɛ xa na tongo. Ɛ xa na yɛngɛn nakeli. \v 25 To, n na ɛ yɛɛragaxun luma nɛn dunuɲa siyane birin yi. E na ɛ xinla mɛ, e xuruxurunma nɛn gaxuni gbirigbiri!” \s E yi Manga Sixɔn nɔ \r Yatɛne 21.21-30 \p \v 26 N yi xɛrane rasiga bɔɲɛ xunbeli falane tideni Xɛsibɔn manga Sixɔn xa, keli Kedemoti tonbonni. N naxa, \v 27 “Nxu wama i ya bɔxɔni gidi feni. Nxu sigama kira gbeen nan tun xɔn. Nxu mi sigɛ kɔmɛnna ma, nxu mi sigɛ yiifanna ma. \v 28 Nxu na donseen nun igen naxan tongo, nxu a birin saren fima nɛn gbetin na. A lu nxu xa dangu nxu sanni i ya bɔxɔni. \v 29 Esayu bɔnsɔnna naxanye dɔxi Seyiri bɔxɔni e nun Moyaba kaan naxanye dɔxi Ari bɔxɔni, ne bata yi nxu sago sa a nxu xa dangu e bɔxɔne yi. I fan xa n sago sa alogo nxu xa Yurudɛn baan gidi, nxu yi so bɔxɔni Alatala nxɔ Ala dɛnaxan fixi nxu ma.” \v 30 Koni Xɛsibɔn manga Sixɔn yi tondi nxu dangu feen ma a bɔxɔni, bayo Alatala ɛ Ala bata yi a xaxinla xɔdɔxɔ ayi. A yi a bɔɲɛn balan alogo a xa a so ɛ yii alo a kii naxan yi to. \p \v 31 Alatala yi a fala n xa, a naxa, “A mato, n bata Sixɔn nun a bɔxɔn so ɛ yii. Ɛ xa sa na tongo ɛ gbeen na.” \v 32 Sixɔn nun a yamaan birin yi fa en yɛngɛdeni Yahasi yi. \v 33 Alatala en ma Ala yi Sixɔn so en yii, en yi a nɔ, e nun a diine nun a yamaan birin. \v 34 En yi na taane birin suxu, en yi e birin kala. En mɔn yi xɛmɛne nun ɲaxanle nun diine birin faxa. En mi muxu yo lu a nii ra. \v 35 En mi sese tongo fɔ xuruseene nun se kɛndɛn naxanye yi na taane kui. \v 36 Keli Aroyeri Arinon xuden dɛ, e nun taan naxan na mɛrɛmɛrɛni, siga han Galadi, taa yo mi nɔ sɔtɔ en ma. Alatala en ma Ala e birin so nɛn en yii. \v 37 Koni ɛ mi ɛ masoxi Amonine bɔxɔn na, hanma Yaboko xuden dɛ, hanma taan naxanye na geyane ma alo Alatala a yamari ɛ ma kii naxan yi. \c 3 \s E yi Basan yamanan masɔtɔ \r Yatɛne 21.31-35 \p \v 1 En yi en maxɛtɛ, en yi te Basan kiraan xɔn. Basan manga Ogo yi mini en yɛngɛdeni Edere yi, e nun a ganla birin. \v 2 Alatala yi a fala n xa, a naxa, “I nama gaxu a yɛɛ ra, bayo n na soma i yii nɛn e nun a ganla birin e nun a bɔxɔna. I bata naxan liga Sixɔn na, Amorine mangana, naxan yi dɔxi Xɛsibɔn, i na nan ligama a fan na.” \v 3 Alatala en ma Ala yi Basan manga Ogo so en yii, e nun a ganla birin. En yi e birin faxa, muxu ɲɛɲɛ yo mi lu. \v 4 Na waxatini, en yi a taane birin suxu. Na taa yo mi lu en mi dɛnaxan suxu. Taa tonge sennin nan yi e ra naxanye yi Arigobi rabilinni Basan manga Ogo a mangayaan bun. \v 5 Na taane birin yi rabilinxi yin matexine nan na. E yi balanxi dɛ wure daxine nan na. Banxidɛ wuyaxi fan yi na naxanye mi yi rabilinxi yinne ra. \v 6 En yi na taane birin kala fefe, alo en na a liga Xɛsibɔn manga Sixɔn ma bɔxɔn na kii naxan yi. En yi xɛmɛne nun ɲaxanle nun diine birin faxa taane birin yi. \v 7 En yi seene birin kala fɔ xuruseene nun se kɛndɛne, en naxanye tongo. \p \v 8 Na waxatini, en yi bɔxɔne birin tongo Yurudɛn sogeteden binni, e ba Amorine manga firinne yii, keli Arinon xudeni han Xerimon geyana. \v 9 Sidɔn kaane a falama na geyaan ma nɛn a “Siriyon.” Amorine tan naxa a “Seniri.” \v 10 En yi na taane birin tongo na fiili yireni e nun Galadi bɔxɔna e nun Basan bɔxɔn birin, sa dɔxɔ Salaka nun Edere ra. Na taane birin yi Ogo a mangayaan nan bun Basan bɔxɔni. \v 11 Basan manga Ogo nan keden mi faxa Refa kaane yɛ. A wure saden mɔn Rabaha yi, Amonine manga taana. A kuyana, nɔngɔnna yɛ solomanaanin, a yigbona nɔngɔnna yɛ naanin. \s Galadi nun Basan bɔxɔ yitaxunna \r Yatɛne 32.1-42 \p \v 12 Na waxatini, en yi na bɔxɔn tongo. Keli Aroyeri yi, sa dɔxɔ Arinon xude dɛɛn na e nun Galadi geyaan fɔxɔ kedenna e nun na taane, n yi na birin so Rubɛn nun Gadi bɔnsɔnna yii. \v 13 N yi Galadi fɔxɔ boden nun Basan manga Ogo bɔxɔn so Manase bɔnsɔnna fɔxɔ kedenna yii. Arigobi rabilinna bɔxɔn nun Basan bɔxɔn yi yatɛxi Refa kaane bɔxɔn nan na. \v 14 Manase a dii Yayiri yi Arigobi bɔxɔn findi a gbeen na han Gesuri kaane nun Maka kaane bɔxɔne danne. E yi Yayiri xili sa Basan bɔxɔn xun ma. Han iki e a falama Basan bɔxɔn ma nɛn a “Yayiri taana.” \v 15 N yi Galadi so Makiri yii. \v 16 N yi Galadi fɔxɔ kedenna so Rubɛn bɔnsɔnna nun Gadi bɔnsɔnna yii han Arinon xudena. Xude wunla nan na danna ra, sa dɔxɔ Yaboko xuden na, Amonine bɔxɔn danna. \v 17 N mɔn yi Araba bɔxɔn fan so e yii naxan danna lanxi Yurudɛn baan ma keli Kinɛrɛti Darani, sa dɔxɔ Araba Fɔxɔ Ige Daraan na, Pisiga geyaan lanbanni, sogeteden binni. \p \v 18 Na waxatini n yi yamarini ito fi ɛ ma. N naxa, “Alatala ɛ Ala bata bɔxɔni ito fi ɛ ma alogo a xa findi ɛ gbeen na. Koni ɛ xɛmɛ kɛndɛne birin xa e yitɔn e siga e ngaxakedenne Isirayila kaane yɛɛ ra yɛngɛ sodeni. \v 19 Ɛ ɲaxanle nun ɛ diine nun ɛ xuruseene nan tun luma taane kui n naxan soxi ɛ yii. N na a kolon xuruse wuyaxi ɛ yii. \v 20 Ɛ luma nɛn sofayani han Alatala ɛ Ala yi matabun fi ɛ ngaxakedenne fan ma. Alatala ɛ Ala bɔxɔn fima e ma nɛn Yurudɛn kidi ma. Na waxatini, ɛ birin nɔɛ xɛtɛ nɛn ɛ gbee bɔxɔni n naxan soxi ɛ yii.” \p \v 21 Na waxatini, n yi yamarin so Yosuwe yii. N yi a fala a xa, n naxa, “I bata feene birin to i yɛɛn na Alatala ɛ Ala naxan ligaxi manga firinni itoe ra. Alatala na ligama nɛn yamanan birin na, i na dangu dɛnaxan yi. \v 22 I nama gaxu e yɛɛ ra, bayo Alatala ɛ Ala nan e yɛngɛma ɛ xa.” \s Nabi Musa mi soma Kanan bɔxɔni \p \v 23 Na waxatini, n yi Alatala maxandi, n naxa, \v 24 “Marigina Alatala, i bata i ya fisamantenyaan nun i sɛnbɛn yita i ya walikɛɛn na. Ala gbɛtɛ yo mi kore xɔnna ma hanma bɔxɔn ma naxan nɔɛ i ya wanle nun i ya kabanakone ligɛ. \v 25 Yandi, tin n xa Yurudɛn baan gidi alogo n xa na bɔxɔ faɲin to naxan a kidi ma, e nun a geya yire faɲina, e nun Liban bɔxɔna.” \v 26 Koni Alatala bata yi xɔlɔ n ma ɛ tan ma fe ra. A mi n xuiin namɛxi. Alatala yi a fala n xa, a naxa, “A lu na ki, i nama fa feni ito fala n xa sɔnɔn. \v 27 Te Pisiga geyaan xuntagi, i yi sogegododen binna mato e nun kɔmɛn fɔxɔn binni, e nun yiifari fɔxɔn binni, e nun sogeteden binni. I xa a mato i yɛtɛ yɛɛn na. Koni i xa a kolon a faɲin na, i mi Yurudɛn baan gidima. \v 28 Yamarin fi Yosuwe ma, i limaniyaan nun sɛnbɛn fi a ma, bayo a tan nan tima yamaan yɛɛ ra Yurudɛn baan gidideni. I bɔxɔn naxan toma, a tan nan a ligama Isirayila yi na bɔxɔn sɔtɔ e kɛɛ bɔxɔn na.” \v 29 Nayi, en yi lu lanbanni Beti-Peyori yɛtagi. \c 4 \s Alaa sariyan suxu fena \p \v 1 Iki, Isirayila, ɛ tuli mati. Ɛ xa tɔnne nun sariyane suxu, n na ɛ xaranma naxanye ma iki, alogo ɛ xa siimayaan sɔtɔ, ɛ mɔn xa bɔxɔn sɔtɔ Alatala ɛ benbane Ala naxan fixi ɛ ma. \v 2 Ɛ nama sese sa n ma yamarin fari, n naxan falaxi ɛ xa. Ɛ mɔn nama sese ba a ra. Ɛ xa Alatala ɛ Ala yamarine suxu alo n na falama ɛ xa kii naxan yi. \p \v 3 Ɛ bata a to ɛ yɛɛne ra Alatala naxan ligaxi Baali-Peyori yi. Alatala ɛ Ala bata muxun birin faxa naxanye Baali suxuren batuxi Peyori yi. \v 4 Koni ɛ tan naxanye biraxi Alatala ɛ Ala fɔxɔ ra, ɛ birin mɔn ɛ nii ra han to. \p \v 5 Ɛ a kolon, n bata ɛ xaran tɔnne nun sariyane ma alo Alatala n ma Ala a yamarixi n ma kii naxan yi, alogo ɛ xa e suxu na bɔxɔni dɛnaxan findima ɛ gbeen na. \v 6 Ɛ xa e suxu ki faɲi, alogo a xa findi lɔnnin na ɛ xa, e nun xaxili faɲin na siya gbɛtɛne yɛɛ ra yi. Siya gbɛtɛne na sariyani itoe e fe mɛ, e a falama nɛn, e naxa, “Siya gbeeni ito lɔnnixi, e xaxinla fan.” \v 7 Siyaan mundun ma ala masoxi a ra alo Alatala en ma Ala masoxi en na kii naxan yi, en na a maxandi waxatin naxan yi? \v 8 Siya gbeen mundun na alo en tan tɔnne nun sariya tinxinxine naxan yii alo n sariyan naxan soma ɛ yii to? \v 9 Ɛ a liga ɛ yeren ma ɛ siimayaan birin yi, ɛ yi ɛ yɛtɛ ratanga alogo ɛ nama ɲinan na feene xɔn ɛ naxanye toxi. Ne nama ba ɛ bɔɲɛni. Ɛ xa ɛ diine xaran ne ma e nun e fan yixɛtɛne. \p \v 10 Ɛ miri na lɔxɔn ma ɛ ti Alatala ɛ Ala yɛtagi waxatin naxan yi Horebe geyaan ma. Na lɔxɔni Alatala yi a fala n xa, a naxa, “Yamaan birin xa malan n yɛtagi. N xa n ma sariyan fala e xa alogo e xa gaxu n yɛɛ ra e dunuɲa yi gidini. E mɔn xa e diine fan xaran ne ma.” \v 11 Ɛ yi ɛ maso ɛ ti geyaan san bun. Tɛɛn bata yi geyaan birin suxu, te han kore. Dimin nun tutin nun kundaan yi godo. \v 12 Alatala yi falan ti ɛ xa tɛɛn tagi. Ɛ yi a xuiin mɛ falan tiyɛ, koni ɛ mi a gbindin to. Ɛ yi a xuiin nan tun mɛma. \v 13 A yi a layirin nali ɛ ma, yamari fune, a naxanye yamarixi ɛ ma a ɛ xa e suxu. A yi ne sɛbɛ gɛmɛ walaxa firinne ma. \v 14 Na waxatini, Alatala yi n yamari, a n xa ɛ xaran tɔnne nun sariyane ma, alogo ɛ xa e suxu bɔxɔni naxan findima ɛ gbeen na, ɛ na Yurudɛn baan gidi. \p \v 15 Alatala falan ti ɛ xa waxatin naxan yi Horebe geyaan fari, tɛɛn tagi, ɛ mi a gbindin to. Nayi, ɛ xa ɛ yɛtɛ ratanga, \v 16 ɛ nama findi fe kalane ra, ɛ suxuren nafala sena nde sawuran na naxan nun xɛmɛna hanma ɲaxanla maliga, \v 17 hanma subena naxan bɔxɔn ma, hanma xɔliin naxan kore, \v 18 hanma bubusena hanma yɛxɛne igeni. \v 19 Ɛ nama ɛ yɛɛ rate kore ɛ sogen batu, hanma kikena, hanma sarene. Seen naxanye birin kore, ɛ nama ɛ yigodo ne xa, ɛ nama e batu. Alatala ɛ Ala nan ne soxi siyane birin yii naxanye dunuɲa yi. \v 20 Koni ɛ tan, Alatala bata ɛ ramini Misiran yamanani alo wuren bama sulun tɛɛni\f + \fr 4.20\fr* \fk Sulun tɛɛn\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Furu tɛɛna\fk*.”\f* kii naxan yi, alogo ɛ xa findi a gbee yamaan na, alo ɛ kii naxan yi to. \p \v 21 Alatala yi xɔlɔ n ma ɛ fe ra. A yi a kɔlɔ, a n mi Yurudɛn baan gidima, n so bɔxɔ faɲini ito yi Alatala ɛ Ala naxan fi ɛ ma ɛ kɛɛn na. \v 22 N tan, n faxama bɔxɔni ito nin. N mi Yurudɛn baan gidima. Koni ɛ tan a gidima nɛn, ɛ yi na bɔxɔ faɲin tongo ɛ gbeen na. \v 23 Ɛ a liga ɛ yeren ma alogo ɛ nama ɲinan Alatala ɛ Alaa layirin xɔn a naxan tongoxi ɛ xa. Ɛ nama se maliga suxure yo rafala Alatala ɛ Ala tɔnna saxi naxan na, \v 24 bayo Alatala ɛ Ala xɔxɔlɔn, a luxi nɛn alo tɛɛn naxan halagin tima. \p \v 25 Ɛ na diine nun mamandenne sɔtɔ waxatin naxan yi, ɛ na bu na bɔxɔni, xa ɛ kalan ti, ɛ suxuren nafala sena nde maligan na, ɛ fe ɲaxin liga Alatala ɛ Ala yɛtagi naxan a raxɔlɔma, \v 26 koren nun bɔxɔn nan en serene ra to, ɛ ɲanma nɛn bɔxɔni mafurɛn naxan findima ɛ gbeen na Yurudɛn kidima. Ɛ mi siimaya sɔtɔma. Ɛ halagima nɛn. \v 27 Alatala ɛ raxuyama ayi nɛn siya gbɛtɛne tagi. Ɛ xurunɲɛ ayi ne yɛ Alatala na ɛ xali dɛnaxan yi. \v 28 Ɛ suxurene batuma nɛn mɛnni, muxune naxanye rafalama wudin na, hanma gɛmɛn na, suxuren naxanye mi nɔɛ seen toɛ, e mi fe mɛma, e mi e dɛgema, e mi se xirin mɛma. \v 29 Ɛ fama nɛn Alatala ɛ Ala fendeni mɛnni. Ɛ mɔn a toma nɛn, xa ɛ a fen ɛ bɔɲɛn birin na e nun ɛ niin birin yi. \v 30 Ɛ tɔrɔma waxatin naxan yi, na feene birin ɛ lima nɛn. Na waxatini ɛ xɛtɛma nɛn Alatala ɛ Ala ma, ɛ yi a xuiin namɛ. \v 31 Bayo Alatala ɛ Ala, Ala na a ra naxan kininkinin, naxan mi ɛ rabeɲinma, naxan mi ɛ halagima. A mi ɲinanɲɛ layirin xɔn, a a kɔlɔ naxan ma ɛ benbane xa. \p \v 32 Ɛ miri fe fonne ma naxanye bata dangu, e nun naxanye bata liga xabu Ala Adama daxi bɔxɔn fari waxatin naxan yi. Ɛ miri bɔxɔn yiren birin ma. Fe gbɛtɛ bata liga naxan gbo ito xa ba? Ɛ bata na ɲɔxɔnna mɛ ba? \v 33 Siya gbɛtɛn na ba naxan bata Ala fala xuiin mɛ tɛɛn tagi, a mɔn yi lu a nii ra alo ɛ tan? \v 34 Ala mundun bata siyana nde ba siya gbɛtɛn yii misaale nun taxamasenne nun kabanakone nun yɛngɛne nun sɛnbɛ gbeen nun nɔɔn nun fe magaxuxine xɔn, alo Alatala ɛ Ala feen naxanye birin liga ɛ xa Misiran yamanani ɛ yɛɛ xɔri? \v 35 Na bata fixa ɛ xa alogo ɛ xa la a ra, a Alatala keden peen nan Ala ra, gbɛtɛ mi na fɔ a tan. \v 36 Ɛ bata a xuiin namɛ keli kore alogo a xa ɛ maxuru. A tɛɛ gbeen yita ɛ ra bɔxɔn ma, ɛ mɔn yi a xuiin namɛ tɛɛn tagi. \v 37 A ɛ benbane xanu nɛn, a yi e bɔnsɔnna fan sugandi hali e dangu xanbini. Na nan a toxi a yi ɛ ramini sɛnbɛn na Misiran yamanani. \v 38 A yi siyane kedi ɛ xa naxanye sɛnbɛn yi gbo ɛ tan xa. A yi e bɔxɔn so ɛ yii ɛ kɛɛn na alo a kii naxan yi to. \v 39 Ɛ xa a kolon ɛ bɔɲɛni to, a Alatala keden peen nan Ala ra kore xɔnna ma e nun bɔxɔn ma. Gbɛtɛ mi na. \v 40 Ɛ xa a tɔnne nun a yamarine suxu, n naxanye soma ɛ yii to, alogo ɛ xa hɛrin sɔtɔ ɛ tan nun ɛ yixɛtɛne hali ɛ dangu xanbini, alogo ɛ xa siimaya xunkuyen sɔtɔ bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma han habadan. \s Marakisi taane \r Yatɛne 35.6-34 nun Sariyane 19.1-13 nun Yosuwe 20.1-9 \p \v 41 Nabi Musa yi taa saxan sugandi Yurudɛn sogeteden binni. \v 42 Ne yi findi marakisi taane ra faxa tiine xa naxanye e boden faxama koni e mi a rakelixi a ma, e mi a yitɔnxi xɔnnantenyani. Na kanna nɔma ludeni taani itoe nde keden yi nɛn alogo a niin xa ratanga gbeeɲɔxɔyaan ma. \v 43 Na taane ni i ra: Bɛsɛri taan naxan tonbonni fiili yireni Rubɛn bɔnsɔnna konni, Ramoti taan naxan Galadi bɔxɔni, Gadi bɔnsɔnna konni, e nun Golan taan naxan Basan bɔxɔni Manase bɔnsɔnna konni. \s Musaa kawandi baan firindena \p \v 44 Alaa sariyan ni i ra, Nabi Musa naxan nali Isirayila kaane ma. \v 45 Maxadi xuine nun tɔnne nun sariyane ni i ra, Nabi Musa naxan fala Isirayila kaane xa e yi minima Misiran yamanani waxatin naxan yi. \v 46 E yi Yurudɛn kidima mɛrɛmɛrɛne yi Beti-Peyori yɛtagi, Manga Sixɔn ma bɔxɔn ma, Amorine mangana, naxan yi dɔxi Xɛsibɔn yi. Nabi Musa nun Isirayila kaane yi a nɔ e yi minima Misiran bɔxɔni waxatin naxan yi. \v 47 E yi a bɔxɔn tongo, e nun Ogo a bɔxɔna, Basan mangana. Amorine manga firinne nan yi ne ra Yurudɛn kidima, a sogeteden binni. \v 48 Na bɔxɔn danne ni i ra: Keli Aroyeri yi han Arinon xuden dɛ sa dɔxɔ Xerimon geyaan na, naxan xili Siyon, \v 49 e nun Araba bɔxɔn birin Yurudɛn kidima a sogeteden binni, a sa dɔxɔ Fɔxɔ Ige Daraan na Pisiga geyaan san bun. \c 5 \s Yamari fune fe \r Xɔrɔyaan 20.1-17 \p \v 1 Nabi Musa yi Isirayila yamaan maxili, a yi a fala e xa, a naxa, “Isirayila kaane, ɛ tuli mati tɔnne nun sariyane ra, n naxanye falama ɛ xa to. Ɛ xa e xaran, ɛ yi e suxu ki faɲi. \v 2 Alatala en ma Ala bata layirin tongo en xa Horebe geyaan ma. \v 3 Alatala nun en benbane xa mi layirini ito xidixi. A xidixi en tan nan birin tagi en tan naxan mɔn en nii ra to. \v 4 Alatala falan ti nɛn ɛ xa keli tɛɛn tagi geyaan ma yɛɛ nun yɛɛ. \v 5 Na waxatini n tan nan yi tima ɛ nun Alatala tagi alogo n xa Alatalaa falane rali ɛ ma, bayo ɛ yi gaxuxi tɛɛn yɛɛ ra. Ɛ mi te geyaan fari.” A yi a fala, a naxa, \v 6 “Alatala nan n tan na i ya Ala naxan i raminixi konyiyani Misiran yi.” \s Yamari singena \p \v 7 “I nama ala gbɛtɛ batu fɔ n tan.” \s Yamari firindena \p \v 8 “I nama suxuren nafala hanma sena nde sawurana, seen naxan kore, naxan bɔxɔn ma hanma naxan igeni. \v 9 I nama i xinbi sin e xa. I nama e batu. Amasɔtɔ n tan, Alatala, i ya Ala, n xɔxɔlɔn. Naxanye na n naɲaxu, n ne hakɛne saranma e diine ra nɛn han mayixɛtɛ saxan hanma naanin. \v 10 Koni naxanye na n xanu, e n ma yamarine suxu, n hinanma ne ra nɛn han mayixɛtɛ wuli keden.” \s Yamari saxandena \p \v 11 “I nama Alatala i ya Ala xinla fala fuuni, amasɔtɔ Alatala na kanna ɲaxankatama nɛn.” \s Yamari naanindena \p \v 12 “I xa Matabu Lɔxɔn binya, i yi a rasariɲan alo Alatala i ya Ala a yamarixi i ma kii naxan yi. \v 13 I xa wali xii sennin bun ma, i yi i ya wanle birin kɛ. \v 14 Koni xii soloferede lɔxɔni, Alatala i ya Alaa Matabu Lɔxɔn nan na ra. I nama wali yo kɛ, i tan ba, i ya dii xɛmɛn ba, i ya dii tɛmɛn ba, i ya konyin ba, i ya ɲingen ba, i ya sofanla ba, i ya xuruseen birin ba hanma hali xɔɲɛn naxan i konni, alogo i ya walikɛne fan xa e matabu alo i tan. \v 15 I nama ɲinan a konyin nan yi i ra Misiran yi. Alatala i ya Ala yi i ramini konyiyani a sɛnbɛn nun nɔɔn na. Na nan a toxi n na falaxi i xa, i xa Matabu Lɔxɔn binya.” \s Yamari suulundena \p \v 16 “I baba nun i nga binya alo Alatala i ya Ala a yamarixi i ma kii naxan yi, alogo i xa siimaya xunkuyen nun hɛrin sɔtɔ bɔxɔni Alatala i ya Ala naxan fima i ma.” \s Yamari sennindena \p \v 17 “I nama faxan ti.” \s Yamari soloferedena \p \v 18 “I nama yalunyaan liga.” \s Yamari solomasɛxɛdena \p \v 19 “I nama muɲan ti.” \s Yamari solomanaanindena \p \v 20 “I nama wule seren ba i adamadi boden xili ma.” \s Yamari fudena \p \v 21 “I nama mila i bodena ɲaxanla xɔn hanma a banxina hanma a xɛɛna hanma a konyina hanma a ɲingena hanma a sofanla hanma i adamadi boden gbee seen naxan birin na.” \p \v 22 Alatala na feene nan falaxi ɛ birin malanxin yɛɛ xɔri, a xui yitexin na, geyaan fari, keli tɛɛn nun dimin nun kundani. A mi sese sa a fari. A yi e sɛbɛ walaxa gɛmɛ daxi firin ma, a yi e so n yii. \r Xɔrɔyaan 20.18-21 \p \v 23 Ɛ xuini ito mɛxi waxatin naxan yi keli dimini tɛɛn tagi geyaan fari, ɛ nun ɛ mangane nun fonne yi fa n fɛma. \v 24 Ɛ yi a fala n xa, ɛ naxa, “Alatala en ma Ala bata a nɔrɔn yita en na e nun a gbona. En bata a xuiin namɛ falan tiyɛ tɛɛn tagi. Nxu bata a kolon to, a Ala nɔɛ falan tiyɛ nɛn muxun na, na kanna mɔn yi lu a nii ra. \v 25 Iki, nanfera en na en masoma faxan na? Tɛɛni ito en faxama nɛn. Xa en mɔn en tuli mati Alatala en ma Ala xuiin na, en faxama nɛn. \v 26 Adamadiin mundun luxi alo en tan naxan bata habadan Ala xuiin mɛ falan tiyɛ tɛɛn tagi, a mɔn yi lu a nii ra? \v 27 I tan Musa, i maso Alatala en ma Ala ra, i yi i tuli mati a ra. A naxan falama, i xa na radangu nxu ma. Nxu nxu tuli matima i ra nɛn. Nxu mɔn yi a liga.” \p \v 28 Alatala yi ɛ falan mɛ, ɛ naxan falaxi n xa. A yi a fala n xa, a naxa, “N bata yamaan xuiin mɛ, e naxan falaxi i xa. Ɲɔndin na a ra. \v 29 A yi lan nun n yɛɛragaxun xa lu e bɔɲɛni waxatin birin, e yi n ma yamarine suxu, alogo e tan nun e bɔnsɔnna xa hɛrin sɔtɔ habadan! \v 30 Siga, i xa sa a fala e xa, a e xa so e bubune kui. \v 31 Koni i tan xa lu n fɛma be. N xa n ma yamarine nun tɔnne nun sariyane birin fala i xa, i lan i xa e xaran naxanye ma, alogo e xa ne suxu e na so bɔxɔni n dɛnaxan fima e ma.” \v 32 Alatala ɛ Ala naxan yamarixi ɛ ma, ɛ xa na liga ki faɲi. Ɛ nama siga kɔmɛn ma, ɛ nama siga yiifanna ma. \v 33 Ɛ xa bira kirani ito nan fɔxɔ ra Alatala en ma Ala naxan yamarixi, alogo ɛ xa lu ɛ nii ra, ɛ sabati, ɛ siimaya xunkuyen sɔtɔ bɔxɔni ɛ dɛnaxan sɔtɔma. \c 6 \s I xa Ala xanu \p \v 1 Yamarine nun tɔnne nun sariyane ni i ra, Alatala ɛ Ala naxan yamarixi n ma alogo n xa ɛ xaran e ma, alogo ɛ xa e suxu bɔxɔni ɛ Yurudɛn gidima naxan sɔtɔdeni. \v 2 Ɛ xa gaxu Alatala en ma Ala yɛɛ ra. Ɛ xa tɔnne nun yamarine birin suxu ɛ siimayaan birin yi, n naxanye soxi ɛ yii, ɛ tan, ɛ diine, e nun ɛ mamandenne, alogo ɛ xa siimaya xunkuyen sɔtɔ. \v 3 Isirayila kaane, ɛ xa ɛ tuli mati falani itoe ra ɛ yi e suxu ki faɲi, alogo ɛ xa hɛrin sɔtɔ, ɛ yi wuya ayi na bɔxɔni nɔnɔn nun kumin gbo dɛnaxan yi, alo Alatala ɛ benbane Ala a falaxi ɛ xa kii naxan yi. \p \v 4 Isirayila kaane, ɛ tuli mati. Alatala en ma Ala keden peen na a ra. \v 5 I xa Alatala i ya Ala xanu i bɔɲɛn birin na e nun i niin birin na e nun i sɛnbɛn birin na. \v 6 N yamarini itoe naxan fixi i ma iki, e xa lu i bɔɲɛni. \v 7 I xa i ya diine xaran ne ma waxatin birin. I xa e fe fala i nɛma banxini, i nɛma sigatini, i nɛma i sɛ e nun i nɛma kelɛ. \v 8 I xa na falane xidi i yiin na, e nun i tigi ra alogo i nama ɲinan e xɔn. \v 9 I xa e sɛbɛ i ya banxin sɛnbɛtɛnne ma e nun dɛɛne ma. \p \v 10 Alatala ɛ Ala na ɛ xali bɔxɔni a dɛnaxan soma ɛ yii, alo a a kɔlɔ ɛ benbane Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba xa kii naxan yi, taa belebele tofaɲine dɛnaxan yi ɛ mi naxanye tixi, \v 11 e nun banxi rafexine hɛrisigɛn sifan birin na ɛ mi naxanye fenxi, e nun xɔɲinne ɛ mi naxanye gexi, e nun manpa bili langane nun oliwi bili langane ɛ mi naxanye sixi, \v 12 ɛ na ɛ dɛge han ɛ yi wasa, ɛ nama ɲinan Alatala ɛ Ala xɔn de, naxan ɛ raminixi konyiyani Misiran yi. \v 13 Ɛ xa Alatala binya ɛ Ala, ɛ yi a keden peen batu. Ɛ xa ɛ kɔlɔ a tan nin. \v 14 Ɛ nama ala gbɛtɛye batu de, ɛ rabilinna muxune naxanye batuma, \v 15 bayo Alatala ɛ Ala naxan ɛ tagi, na xɔxɔlɔn. Xa na mi a ra a xɔlɔma nɛn ɛ ma, a mɔn yi ɛ faxa. \v 16 Ɛ nama Alatala ɛ Ala mato bunbani de, alo ɛ naxan liga Masa yi. \v 17 Koni ɛ xa Alatala ɛ Alaa yamarine suxu ki faɲi, e nun a maxadi xuine e nun a tɔnne a naxanye yamarixi ɛ ma. \v 18 Ɛ xa tinxinyaan nun fe faɲine liga Alatala yɛɛ ra yi, alogo ɛ xa hɛrin sɔtɔ, ɛ yi bɔxɔ faɲin sɔtɔ Alatala a kɔlɔ naxan na ɛ benbane xa. \v 19 Ɛ ɛ yaxune kedima nɛn alo Alatala a fala kii naxan yi. \p \v 20 Ɛ diine na ɛ maxɔdin waxatin naxan yi, e naxa, “Maxadi xuine nun tɔnne nun yamarini itoe bunna nanse ra, Alatala en ma Ala naxan yamarixi en ma?” \v 21 Ɛ e yabima nɛn, ɛ naxa, “Nxu yi findixi Firawonaa konyine nan na Misiran yamanani, koni Alatala yi nxu ramini Misiran yi a sɛnbɛn xɔn. \v 22 Alatala yi taxamasenne nun kabanako belebele magaxuxine liga nxu yɛɛ xɔri Misiran kaane ra, e nun Firawona nun a denbayaan birin. \v 23 A yi nxu ramini Misiran yi alogo a xa nxu xali bɔxɔni, a a kɔlɔ dɛnaxan ma fe ra en benbane xa, a a soma en yii. \v 24 Alatala yi nxu yamari, a nxu xa sariyani itoe birin suxu nxu yi gaxu Alatala en ma Ala yɛɛ ra alogo nxu xa hɛrin sɔtɔ waxatin birin, nxu yi siimaya faɲin sɔtɔ alo en kii naxan yi iki. \v 25 Xa en yamarini itoe birin suxu ki faɲi Alatala en ma Ala naxanye yamarixi en ma, na findima en ma tinxinyaan nan na.” \c 7 \s Isirayila nun Kanan kaane fe \r Xɔrɔyaan 34.11-16 \p \v 1 Alatala ɛ Ala na ɛ xali bɔxɔni waxatin naxan yi, a dɛnaxan fima ɛ ma, a siya solofere kedima nɛn: Xitine nun Girigasane nun Amorine nun Kanan kaane nun Perisine nun Xiwine, e nun Yebusune, siya solofere naxanye wuya ɛ xa, e sɛnbɛn mɔn gbo ɛ xa. \v 2 Alatala ɛ Ala na e lu ɛ sagoni waxatin naxan yi, ɛ yi e nɔ, ɛ xa e halagi fefe! Ɛ nama layiri yo xidi, ɛ mɔn nama kininkinin e ma. \v 3 Futun nama so ɛ tagi. Ɛ nama ɛ dii tɛmɛne fi e dii xɛmɛne ma. Ɛ nama ɲaxanle fen e yɛ ɛ dii xɛmɛne ɲaxanle ra. \v 4 Xa na mi a ra xɔɲɛni itoe ɛ diine ratantanma nɛn, e yi se gbɛtɛye batu, Alatala yi xɔlɔ ɛ ma, a yi ɛ halagi mafurɛn! \v 5 Ɛ xa ito nan liga e ra: Ɛ xa e saraxa gandene nun e kide gɛmɛne birin kala. Ɛ yi e Asera kide gbindonne sɛgɛ, ɛ yi e suxurene birin gan. \p \v 6 Bayo ɛ bata findi yama rasariɲanxin na Alatala ɛ Ala xa. Alatala ɛ Ala bata ɛ tan nan sugandi bɔxɔn siyane birin yɛ alogo ɛ xa findi a gbee yamaan na. \v 7 Alatala mi biraxi ɛ fɔxɔ ra, a yi ɛ sugandi, bayo ɛ tan gbo yamaan birin xa. Ɛ tan yi xurun yamaan birin xa. \v 8 Koni Alatala ɛ tan nan xanuxi. A yi a layirin nakamali a naxan tongo, a a kɔlɔ naxan ma ɛ benbane xa. Na nan a toxi a ɛ ramini a sɛnbɛn na konyiyani. A yi ɛ xunba Firawona yii, Misiran mangana. \v 9 Nanara, ɛ xa a kolon, a Alatala ɛ Ala, a tan keden peen nan Ala ra. A tinxin. Naxanye na a xanu, e a yamarin suxu, a a layirin nakamalima ne xa nɛn a hinanni han mayixɛtɛ wuli keden. \v 10 Naxanye na a xɔnnantenya, a ne fan saranna fima nɛn, a yi e halagi. Ala na xɔnnantenyaan saranma nɛn keden na. \v 11 Nayi, i xa n ma yamarine nun tɔnne nun sariyane suxu ki faɲi, n ni yamarixi naxan na to. \r Sariyane 28.1-14 \p \v 12 Xa i yamarini itoe ramɛ, i yi e suxu ki faɲi, Alatala i ya Alaa layirin nakamalima i xa nɛn a hinanni, alo a a kɔlɔ i benbane xa kii naxan yi. \v 13 A i xanuma nɛn, a barakan sa i ya fe yi, a mɔn yi i wuya ayi. A barakan sama nɛn i ya dii barini e nun i ya xɛɛne bogiseene, maala nun manpa nɛnɛn nun turena, e nun i ya ɲinge diin nun yɛxɛɛ diin naxanye xalin kuruni, na bɔxɔni, a a kɔlɔ naxan ma ɛ benbane xa, a a soma ɛ yii. \v 14 A ɛ barakama nɛn dangu siyane birin na. Dii baritaren mi luyɛ ɛ tagi, xɛmɛn ba, ɲaxanla ba, hali xuruseene. \v 15 Alatala ɛ ratangama nɛn furen sifan birin ma. A mi fitina fure yo ragidɛ ɛ ma alo ɛ naxanye toxi Misiran yi. Koni a ne rasanbama muxune ma nɛn naxanye na ɛ xɔn. \v 16 Ɛ lan nɛn ɛ xa muxune birin faxa, Alatala ɛ Ala naxanye soma ɛ yii. Ɛ nama kininkinin e ma, ɛ mɔn nama e gbee alane batu, alogo e nama ɛ ratantan. \p \v 17 Ɛ a mirima nɛn ɛ bɔɲɛni, “Siyani itoe gbo en tan xa. Nxu tan e nɔɔn di?” \v 18 Koni, ɛ nama gaxu e yɛɛ ra. Alatala ɛ Ala naxan ligaxi Firawona nun Misiran bɔxɔn birin na, na xa rabira ɛ ma. \v 19 Ɛ bata fe xɔdɛxɛne to naxanye dɔxi e ra, e nun taxamasenne nun kabanakoon naxanye ligaxi. Ɛ bata Alatala ɛ Ala sɛnbɛn nun nɔɔn to a ɛ ramini naxan na Misiran bɔxɔni. Alatala ɛ Ala na fe sifan ligama nɛn yamanane birin na ɛ gaxuxi naxanye yɛɛ ra. \v 20 Alatala ɛ Ala ɛ luma nɛn alo ɲurun naxanye ɛ yaxune kedima han hali naxanye e luxunxi ɛ ma, ne fan yi halagi. \v 21 Ɛ nama gaxu e yɛɛ ra, bayo Alatala ɛ Ala nan ɛ tagi, a gbo, a magaxu. \v 22 Alatala ɛ Ala siyani itoe kedima nɛn ɛ yɛɛ ra xunxuri yɛɛn ma, ɛ mi nɔɛ e birin faxɛ sanɲa yi kedenni, alogo burunna subene nama wuya ayi, e ɛ tɔrɔ. \v 23 Alatala ɛ Ala e soma nɛn ɛ yii. A yi e yifu han, e halagi. \v 24 A e mangane soma nɛn ɛ yii, ɛ yi e xinle ralɔ ayi dunuɲa yi. Muxu yo mi nɔɛ tiyɛ ɛ kanke. Ɛ e birin halagima nɛn. \v 25 Ɛ xa e ala sawurane gan. Ɛ nama mila xɛmaan nun gbetin xɔn naxan na suxurene ma. Ɛ nama ne tongo ɛ gbeen na alogo a nama findi luti ratixin na ɛ fan yɛɛ ra. Amasɔtɔ se xɔsixin nan na ra Alatala ɛ Ala yɛɛ ra yi. \v 26 Ɛ nama na suxure sifan naso ɛ banxine yi de, alogo ɛ fan nama halagi alo e tan. Ɛ xa ne raɲaxu bayo e haramuxi. \c 8 \s Ɛ nama ɲinan Alatala xɔn \p \v 1 Ɛ xa yamarini itoe birin suxu n naxanye yamarima ɛ ma to alogo ɛ xa siimaya faɲin sɔtɔ, ɛ yi wuya ayi. Ɛ yi na bɔxɔn sɔtɔ Alatala a kɔlɔxi naxan ma fe ra, a a soma nɛn ɛ benbane yii. \v 2 Ɛ ɛ miri sigati xunkuyen ma Alatala ɛ Ala naxan nagidi ɛ ma tonbonni ɲɛɛ tonge naanin bun alogo a xa ɛ findi muxu yɛtɛ magodoxine ra. A mɔn xa ɛ kɛɲaan fɛsɛfɛsɛ, alogo a xa a kolon feen naxan ɛ sɔndɔmɛni, xa ɛ a yamarine suxɛ, hanma xa ɛ mi e suxɛ. \v 3 A ɛ findi muxu yɛtɛ magodoxine ra nɛn, a yi ɛ rakamɛ. A mɔn yi Manna donseen\f + \fr 8.3\fr* \fk Manna donsena\fk* a fe mato Xɔrɔyaan 16.13-15 nun 16.31 kui.\f* so ɛ yii, ɛ nun ɛ benbane mi yi donseen naxan kolon. Na birin alogo a xa a yita ɛ ra, a muxun mi balon donseen xan gbansan na, fɔ Alatala falan naxanye birin tima. \v 4 Ɲɛɛ tonge naaninni itoe bun, ɛ domane mi kalaxi, ɛ sanne mi kusinxi. \v 5 Ɛ xa a kolon a Alatala ɛ Ala ɛ maxuruma nɛn alo diin fafe a maxuruma kii naxan yi. \v 6 Ɛ xa Alatala ɛ Alaa yamarine birin suxu, ɛ bira a kirane fɔxɔ ra, ɛ mɔn yi gaxu a yɛɛ ra. \p \v 7 Alatala ɛ Ala ɛ xalima nɛn bɔxɔ faɲini xudene nun darane dɛnaxan yi. Tigi ige gbeen minima na bɔxɔn lanbanne nun a geyane yi. \v 8 Murutun nun fundenna nun manpa binle\f + \fr 8.8 \fr*\ft Wudi binla nde na yi, mɛn kaane naxanye sima, e yi naxanye bogi yitɔnma alo manpana e gbee kiini.\ft*\f* nun xɔdɛ binle nun girenada binle nun oliwi turene nun kumin gbo na bɔxɔni. \v 9 Burun mi ɲanma na bɔxɔni, sese mi fa dasama ɛ ma. Ɛ nɔɛ wuren bɛ nɛn gɛmɛni, wure gbeela fan yi sɔtɔ geyane yi. \p \v 10 Ɛ na ɛ dɛge han ɛ yi lugo, ɛ xa barika bira Alatala ɛ Ala xa bɔxɔ faɲini ito a fe ra. \v 11 Ɛ a liga ɛ yeren ma de! Ɛ nama ɲinan Alatala ɛ Ala xɔn, ɛ yi tondi a yamarine nun sariyane nun tɔnne suxɛ, n naxanye yamarima ɛ ma to. \v 12 Ɛ na ɛ dɛge han ɛ yi lugo, ɛ na banxi faɲine ti, ɛ yi dɔxɔ mɛnni, \v 13 ɛ ɲingene nun siine nun yɛxɛɛne na wuya ayi, ɛ gbetin nun ɛ xɛmaan na gbo ayi, ɛ hɛrisigɛn birin na gbo, \v 14 ɛ xa a liga ɛ yeren ma alogo ɛ nama waso han ɛ yi ɲinan Alatala ɛ Ala xɔn, naxan ɛ ramini konyiyani Misiran bɔxɔni. \v 15 A bata ɛ radangu tonbon gbee magaxuxin na, saɲi xɔlɛne nun tanle dɛnaxan yi, igen mi bɔxɔn naxan yi. A yi igen namini fanyeni ɛ xa. \v 16 A yi Manna donseen so ɛ yii tonbonni ɛ benbane mi yi donseen naxan kolon, alogo a xa ɛ findi muxu yɛtɛ magodoxine ra, a yi ɛ kɛɲaan fɛsɛfɛsɛ, a yi nɔ fe faɲi ligadeni ɛ xa. \v 17 Ɛ nama a miri, a ɛ hɛrisigɛni ito sɔtɔxi ɛ sɛnbɛn nun ɛ fangan nan xɔn. \v 18 Ɛ xaxili lu Alatala ɛ Ala xɔn, bayo a tan nan sɛnbɛni ito fima ɛ ma alogo ɛ xa na hɛrisigɛn birin sɔtɔ. A a layirin nakamalima iki alo a a kɔlɔ ɛ benbane xa kii naxan yi. \v 19 Xa ɛ ɲinan Alatala ɛ Ala xɔn, xa ɛ bira ala gbɛtɛye fɔxɔ ra, xa ɛ ɛ xinbi sin e xa, ɛ yi e batu, n xa a fala ɛ xa to, ɛ halagima nɛn. \v 20 Ɛ halagima nɛn alo Alatala siya gbɛtɛne halagima ɛ yɛɛ ra kii naxan yi iki, bayo ɛ mi ɛ tuli matixi Alatala ɛ Ala a xuiin na. \c 9 \s Isirayila kaane Ala matandina \p \v 1 Isirayila kaane, ɛ tuli mati. Iki, ɛ Yurudɛn baan gidima nɛn. Ɛ siyane kedima nɛn naxanye gbo ɛ xa, e sɛnbɛn dangu ɛ ra. Ɛ yi e taane tongo naxanye yinne mate han kore. \v 2 Mɛn kaane gbo, e kuya. Anaki bɔnsɔnna muxune nan ne ra, ɛ naxanye fe kolon. Ɛ bata a mɛ, muxune naxa, “Nde nɔɛ tiyɛ Anaki bɔnsɔnna kanke?” \v 3 Ɛ xa a kolon iki, a Alatala ɛ Ala nan tima ɛ yɛɛ ra, alo tɛɛn naxan seen birin ganma. A tan nan e halagima, a e yarabima nɛn ɛ xa. Ɛ yi e kedi, ɛ yi e ɲan mafurɛn alo Alatala ɛ Ala a fala ɛ xa kii naxan yi. \v 4 Alatala ɛ Ala na e kedi ɛ yɛɛ ra waxatin naxan yi, ɛ nama ɛ yɛtɛ matɔxɔ fa fala, “Alatala n nafaxi be bɔxɔni ito masɔtɔden ni bayo n tinxin.” Na mi a ra. Alatala siya gbɛtɛne kedima ɛ yɛɛ ra e kɛwali ɲaxine nan ma fe ra. \v 5 Ɛ nama a miri, a ɛ fama e bɔxɔn sɔtɔdeni ɛ tinxinna nun ɛ lannayaan nan ma. Alatala siyani itoe kedima ɛ yɛɛ ra e kɛwali ɲaxine nan ma, alogo a xa a kɔlɔ xuiin nakamali, a naxan fala ɛ benbane Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba xa. \v 6 Ɛ xa a kolon, a Alatala ɛ Ala mi bɔxɔ faɲini ito soxi ɛ yii ɛ gbeen na ɛ tinxinna xan ma fe ra. Amasɔtɔ yama murutɛxin nan ɛ ra. \p \v 7 Na feen xa rabira ɛ ma ɛ Alatala ɛ Ala raxɔlɔ kii naxan yi tonbonni. Ɛ nama ɲinan na xɔn de! Xabu ɛ keli Misiran yi, han ɛ so be, ɛ yi murutɛma Alatala ɛ Ala xili ma. \v 8 Ɛ Alatala raxɔlɔ nɛn Horebe geyaan fari han a yi wa ɛ faxa feni. \v 9 N to te geyaan fari alogo n xa walaxa gɛmɛ daxine tongo naxan findixi layirin na en nun Alatala tagi, n yi yanyi tonge naanin nun kɔɛ tonge naanin ti geyaan fari, n mi donseen don, n mi igen fan min. \v 10 Alatala yi walaxa gɛmɛ daxi firin so n yii, a naxan sɛbɛ a yɛtɛ yiin na. Alatala yamarin naxanye fala ɛ xa tɛɛn tagi ɛ yi malanxi waxatin naxan yi geyaan fari, ne birin yi sɛbɛxi walaxane ma. \v 11 Yanyi tonge naanin nun kɔɛ tonge naanin to dɛfe, Alatala yi walaxa gɛmɛ daxi firinne so n yii a layirin na. \v 12 Alatala yi a fala n xa, a naxa, “Keli, i xa godo mafurɛn bayo i yamaan naxan naminixi Misiran yi, e bata findi fe kalane ra. E bata kiraan fata, n na e yamarixi naxan na, e wure raxulunxin nafala suxuren na.” \v 13 Alatala mɔn yi a fala n xa, a naxa, “N bata a to, a yama murutɛxini ito ra. \v 14 I masiga n na alogo n xa e halagi, n xa e xinla ralɔ ayi dunuɲa yi. N ni i tan nan bɔnsɔnna muxune findima siya gbeen na naxan sɛnbɛn gbo, e mɔn wuya dangu siyani ito ra.” \v 15 N yi godo geyaan ma, tɛɛn yi naxan ma. Na layiri walaxa gɛmɛ daxi firinne yi suxi n yii. \v 16 Na waxatini, n yi a to, a ɛ bata yulubin liga Alatala ɛ Ala ra. Ɛ bata wure raxulunxin nafala ɲinge sawuran na. Ɛ bata kiraan fata Alatala naxan yamari ɛ ma. \v 17 N yi walaxa gɛmɛ daxi firinne tongo, n yi e woli ayi, e yi yibɔ ɛ yɛɛ xɔri. \v 18 N mɔn yi bira bɔxɔni Alatala yɛtagi, n lu na yanyi tonge naanin nun kɔɛ tonge naanin. N mi donseen don, n mi igen fan min. N na birin liga ɛ yulubine nan ma fe ra, ɛ fe ɲaxin naxan nabaxi Alatala yɛɛ ra yi, a xɔlɔ. \v 19 N yi gaxu Alatalaa xɔlɔn na bayo a xɔlɔxi ɛ ma han a yi wa ɛ halagi feni. Koni Alatala mɔn yi n ma maxandin namɛ. \v 20 Alatala bɔɲɛn yi texi Haruna ma han a yi wa a halagi feni, koni n mɔn yi Ala maxandi Haruna fan xa. \v 21 N mɔn yi ɲinge sawuran tongo ɛ naxan nafalaxi ɛ yulubine yi, n yi a woli tɛɛni, n yi a yiwuru han a findi a fuɲin na. N yi na fuɲin woli xudeni naxan kelima geyaan fari. \p \v 22 Ɛ mɔn Alatala raxɔlɔ nɛn Tabɛra taan nun Masa nun Kibiroti-Hatawa yi. \v 23 Alatala to ɛ xɛ keli Kadesi-Barineya yi, a yi a fala ɛ xa, a naxa, “Ɛ siga, ɛ xa bɔxɔn tongo n naxan soxi ɛ yii.” Koni ɛ yi Alatala ɛ Alaa yamarin matandi. Ɛ mi la a ra, ɛ mɔn mi a xuiin namɛ. \v 24 Xabu n na ɛ kolon waxatin naxan yi, ɛ murutɛxin na a ra Alatala xili ma. \v 25 Alatala to wa ɛ faxa feni, n yi bira bɔxɔni a yɛtagi, n yi lu na yanyi tonge naanin nun kɔɛ tonge naanin. \v 26 N yi Alatala maxandi, n naxa, “Marigina Alatala, i nama i ya yamaan halagi i gbeen naxan na, i yamaan naxan xunba i fangan na, i naxan naminixi Misiran bɔxɔni i sɛnbɛn na. \v 27 I ɲɔxɔ lu i ya walikɛne xɔn ma, Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba. I xa diɲa yamani ito a xaxili xɔdɛxɛn nun a fe ɲaxin nun a yulubin ma, \v 28 alogo Misiran kaane nama a fala, e naxa, ‘Alatala mi nɔxi e xalideni bɔxɔni a naxan ma fe falaxi e xa. A e raɲaxuxi nɛn. A bata e ramini alogo a xa sa e faxa tonbonni.’ \v 29 Koni Ala, i ya yamaan nan e ra, i gbee yamana, i naxan namini i sɛnbɛn nun i ya nɔɔn xɔn.” \c 10 \s Alaa diɲana \r Xɔrɔyaan 34.1-10 \p \v 1 Na xanbi, Alatala yi yamarin fi n ma, a naxa, “Walaxa gɛmɛn daxi firin nafala alo a singene. I mɔn xa wudi kankiraan nafala. I yi te n fɛma geyaan fari. \v 2 N mɔn xa yamarine sɛbɛ naxanye yi walaxan bonne ma i naxanye kalaxi. I xa e sa na kankiraan nan kui.” \v 3 N yi kankiraan nafala kasiya wudin na. N yi walaxa gɛmɛ daxi firin fan nafala alo bonne. N yi te e ra geyaan fari. \v 4 Alatala yi sɛbɛnla ti walaxa nɛnɛni itoe ma, alo naxan yi sɛbɛxi bonne ma, yamari fune, a naxan falaxi ɛ xa geyaan ma tɛɛn tagi ɛ yi malanxi waxatin naxan yi. Alatala yi e so n yii. \v 5 N yi godo geyaan fari, n yi walaxane sa kankiraan kui, n naxan nafalaxi. E yi lu na alo Alatala a yamari n ma kii naxan yi. \p \v 6 Isirayila kaane yi keli Yakani a diine xɔɲinne yireni, siga Mosera yi. Haruna faxa mɛnna nin, a yi maluxun na. A dii Eleyasari yi findi saraxaraliin na a funfuni. \v 7 Na xanbi ra, Isirayila kaane yi siga Gudugoda yi. E to keli Gudugoda yi, e yi siga Yotobata yi, xude wuyaxi yi bɔxɔn naxan yi. \v 8 Na waxatini, Alatala yi wanla taxu Lewi bɔnsɔnna ra, a e xa findi Alatalaa Layiri Kankiraan maxali muxune ra.\f + \fk 10.8\fk* \fk Layiri Kankirana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Xɔrɔyaan 25.10-22 kui.\f* E mɔn xa ti Alatala yɛtagi e a wanle kɛ. E yi duba yamaan xa Alatala xinli. Na nan ligama han to. \v 9 Nanara, Lewi bɔnsɔnna muxune mi kɛɛn sɔtɔxi e ngaxakedenne yɛ. Alatala nan luxi e xa alo e kɛɛna alo a a fala e xa kii naxan yi. \p \v 10 N lu nɛn geyaan fari yanyi tonge naanin nun kɔɛ tonge naanin alo n naxan liga a fɔlɔni. Alatala mɔn yi n ma maxandin namɛ, bayo a mi ɛ faxa feen nagidixi. \v 11 Alatala yi a fala n xa, a naxa, “Keli, i ti yamaan yɛɛ ra. E xa so bɔxɔni n na n kɔlɔxi naxan ma fe ra e benbane xa, a n na soma nɛn e yii.” \s Alaa xanuntenyana \p \v 12 Iki, Isirayila kaane, Alatala ɛ Ala wama ɛ xa nanse liga? A wama nɛn ɛ xa gaxu Alatala ɛ Ala yɛɛ ra alogo ɛ xa sigan ti a kiraan xɔn, ɛ yi a xanu, ɛ yi wali Alatala ɛ Ala xa ɛ bɔɲɛn birin na e nun ɛ niin birin na. \v 13 Ɛ mɔn xa Alatalaa yamarine nun tɔnne suxu ɛ Ala, n naxan soxi ɛ yii to alogo ɛ siimayaan xa fan. \v 14 Alatala ɛ Ala nan gbee kore xɔnna birin na. E nun bɔxɔ xɔnna nun a yi seene birin. \v 15 Koni Alatala ɛ benbane nan xanu. Iki ɛ tan nan e bɔnsɔnna ra, a ɛ tan nan sugandixi siyaan bonne yɛ, alo ɛ kii naxan yi to. \p \v 16 Nayi, ɛ xa ɛ bɔɲɛne rasariɲan, ɛ nama fa murutɛ sɔnɔn. \v 17 Bayo Alatala ɛ Ala nan alane Ala ra e nun mangane mangana, Ala naxan sɛnbɛn gbo, a magaxu. A mi muxune rafisama e bode xa, a mi dimi yi seene rasuxuma kiti sadeni. \v 18 A tan nan kiridine nun kaɲa gilɛne xun mayɛngɛn na. Xɔɲɛn nafan a ma, a donseen nun marabɛri baan soma e yii. \v 19 Ɛ fan xa xɔɲɛne rafan naxanye ɛ tagi bayo xɔɲɛne nan yi ɛ tan fan na Misiran yi. \v 20 Ɛ xa gaxu Alatala ɛ Ala yɛɛ ra, ɛ yi a batu. Ɛ xa kankan a ma, ɛ mɔn xa ɛ kɔlɔ a tan nan xili yi. \v 21 Ɛ xa a tan nan tantun. A tan nan ɛ Ala ra, naxan kabanakone nun fe magaxuxine ligaxi ɛ yɛɛ xɔri. \v 22 Ɛ benbane yi soma Misiran yi waxatin naxan yi, e mi yi danguxi muxu tonge solofere ra. Iki Alatala ɛ Ala bata ɛ rawuya ayi dangu sarene ra kore. \c 11 \s Alaa wanle Isirayila xa \p \v 1 Ɛ xa Alatala ɛ Ala xanu, ɛ yi a gelene nun tɔnne nun sariyane nun yamarine suxu waxatin birin. \v 2 Ɛ xa a kolon to, a ɛ diine mi a toxi, Alatala ɛ Ala ɛ maxuru kii naxan yi a gboon nun a sɛnbɛn nun a nɔɔn nun \v 3 a kabanakone nun a wanle xɔn, a naxanye ligaxi Misiran bɔxɔni Firawona ra e nun a bɔxɔn birin na. \v 4 E mɔn mi a toxi a naxan ligaxi Misiran sofa ganla ra, e nun e soone nun e yɛngɛ so wontorone. E mi a kolon Ala Gbala Baa igen sa sofane xun ma kii naxan yi, e yi ɛ sagatanma waxatin naxan yi. Alatala yi e birin nalɔ ayi habadan! \v 5 Ɛ diine mɔn mi a toxi a naxan ligaxi tonbonni benun ɛ xa be li. \v 6 E nun a naxan liga Datan nun Abirami ra, Eliyabi a dii xɛmɛne, Rubɛn bɔnsɔnna. Bɔxɔn yi yibɔ Isirayila kaane birin yɛɛ xɔri, a yi a raxutu e nun e denbayane nun e bubune nun e fɔxɔrabirane birin ma. \v 7 Ɛ tan nan fe gbeeni itoe to ɛ yɛɛn na Alatala naxanye ligaxi. \p \v 8 Nanara, ɛ xa yamarini itoe birin suxu, n naxanye yamarima ɛ ma to, alogo ɛ xa sɛnbɛn sɔtɔ ɛ yi bɔxɔni ito masɔtɔ Yurudɛn baan kidi ma, ɛ sigama dɛnaxan yi. \v 9 Ɛ xa e suxu alogo ɛ xa siimaya xunkuyen sɔtɔ bɔxɔni Alatala a kɔlɔxi naxan ma fe ra ɛ benbane xa e nun e bɔnsɔnna, nɔnɔn nun kumin gbo dɛnaxan yi. \v 10 Ɛ bɔxɔn naxan sɔtɔma a mi luxi alo Misiran bɔxɔna, ɛ kelixi dɛnaxan yi. Mɛnni, xɛɛ biin na ɲan, fɔ ɛ xa igen maxali a ma nɛn ɛ sanni alo nakɔna. \v 11 Ɛ bɔxɔn naxan sɔtɔma Yurudɛn baan kidi ma, geya yiren nun lanban yiren na a ra. Tule igen nan sama a ma. \v 12 Bɔxɔn na a ra Alatala ɛ Ala a ɲɔxɔ luxi dɛnaxan xɔn. A tan nan a xun matoma a ra, keli ɲɛɛn fɔlɔn na han a raɲanna. \s Alaa layirina \p \v 13 Xa ɛ yamarini itoe suxu a faɲin na n naxanye yamarima ɛ ma to, xa ɛ Alatala ɛ Ala xanu, ɛ yi a batu ɛ bɔɲɛn birin na e nun ɛ niin birin na, \v 14 n tulen nafama nɛn ɛ bɔxɔn ma a waxatini, ɲɛmɛn nun sogefuren na, alogo ɛ xa hɛrisigɛn sɔtɔ, murutuna, manpa nɛnɛna, e nun turena. \v 15 N mɔn sɛxɛn fan nasabatima nɛn ɛ bɔxɔni ɛ xuruseene balon na. Ɛ ɛ dɛgema nɛn han ɛ wasa. \v 16 Ɛ a liga ɛ yeren ma alogo sese nama ɛ rakunfa, ɛ yi ɛ xun xɛtɛ, ɛ yi ɛ xinbi sin ala gbɛtɛye bun, ɛ e batu. \v 17 Xa ɛ na liga, Alatala xɔlɔma nɛn ɛ ma han! A yi tulen dan alogo sansi yo nama fa sabati bɔxɔni sɔnɔn, ɛ yi ɲan bɔxɔni ito yi mafurɛn Alatala naxan soma ɛ yii. \p \v 18 Ɛ xa falani itoe lu ɛ niini e nun ɛ bɔɲɛni. Ɛ e xidi ɛ yiin na e nun ɛ tigi ra alogo ɛ nama ɲinan e xɔn. \v 19 Ɛ xa ɛ diine xaran ne ma, ɛ xa e fe fala ɛ nɛma dɔxi banxini, ɛ nɛma sigatini, ɛ nɛma saxi, ɛ nɛma kelima. \v 20 Ɛ xa e sɛbɛ ɛ banxine sɛnbɛtɛnne nun e dɛɛne ma, \v 21 alogo Alatala a kɔlɔ bɔxɔn naxan ma fe ra, a a soma ɛ benbane yii nɛn, ɛ nun ɛ yixɛtɛne xa lu mɛnni, fanni kuyen mɔn bɔxɔn xun ma. \v 22 Xa ɛ yamarini itoe suxu ki faɲi, n na ɛ yamarima naxanye ra, xa ɛ Alatala ɛ Ala xanu, xa ɛ sigan ti a kirane xɔn, xa ɛ kankan a ma, \v 23 nayi Alatala siyani itoe birin kedima nɛn ɛ yɛɛ ra. Ɛ yi siyani itoe bɔxɔn findi ɛ gbeen na, hali e maxɔdɔxɔ ɛ xa, e sɛnbɛn gbo ɛ xa. \v 24 Ɛ na ɛ sanna ti dɛnaxan birin yi, na findima ɛ gbeen nan na. Ɛ bɔxɔn danna kelima nɛn tonbonni sa dɔxɔ Liban bɔxɔn na, keli Efirati baan na sa dɔxɔ fɔxɔ igen na sogegododen binni. \v 25 Muxu yo mi tiyɛ ɛ yɛɛ ra. Ɛ na siga dɛdɛ yi, Alatala ɛ Ala ɛ yɛɛragaxun sama nɛn mɛn kaane yi e kuisan, alo a a fala ɛ xa kii naxan yi. \p \v 26 Ɛ a mato, n bata barakan nun dangan sa ɛ yɛtagi to. \v 27 Xa ɛ Alatala ɛ Alaa yamarine suxu, n na ɛ yamarima naxanye ra to, ɛ barakan sɔtɔma nɛn. \v 28 Koni xa ɛ mi Alatala ɛ Alaa yamarine suxu, xa ɛ kiraan fata n na ɛ yamarima naxan na to, ɛ bira ala gbɛtɛne fɔxɔ ra ɛ mi naxanye kolon, ɛ dangan nan sɔtɔma. \p \v 29 Alatala ɛ Ala na ɛ xali bɔxɔni waxatin naxan yi a dɛnaxan soma ɛ yii, ɛ xa duba falani itoe ti Garisimi geyaan fari, ɛ yi danga falane ti Ebali geyaan fari. \v 30 Na geyane nayi Yurudɛn kidi ma, sogegododen kiraan xanbi ra, Kanan kaane bɔxɔni, Araba yi, Giligali yɛtagi, Morɛ wudi gbeene dɛnaxan yi. \v 31 Ɛ Yurudɛn baan gidima iki, siga na bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan soma ɛ yii, a findi ɛ gbeen na, ɛ mɔn yi dɔxɔ na. \v 32 Nanara, ɛ xa tɔnne nun yamarine birin suxu ki faɲi, n naxanye soma ɛ yii to. \c 12 \s Ala batu yire kedenna fe yi \p \v 1 Ɛ xa tɔnni itoe nun yamarine suxu ki faɲi na bɔxɔni, Alatala ɛ benbane Ala dɛnaxan soma ɛ yii. \v 2 Ɛ siyaan naxanye kedima, ɛ xa ne suxure batudene birin kala, geyane fari e nun fɔtɔnne bun. \v 3 Ɛ xa e saraxa gandene kala, ɛ yi e kide gɛmɛne yibɔ, ɛ yi e Asera kide gbindonne gan, ɛ yi e ala sawurane rabira, ɛ yi e xinle ɲan na yirene yi. \p \v 4 Ɛ nama Alatala ɛ Ala batu na kiini. \v 5 Koni ɛ xa Alatala fen yire kedenni, a na dɛnaxan sugandi ɛ bɔnsɔnne tagi, alogo a xa lu mɛnni, a xinla matɔxɔma dɛnaxan yi. Ɛ xa siga mɛnna nin, \v 6 ɛ yi ɛ saraxa gan daxine ba e nun ɛ saraxane nun ɛ yaganne nun ɛ kiseene nun ɛ dɛ tiin nakamali saraxane nun ɛ ɲɛnige ma saraxane, e nun ɛ xuruseene dii singene. \v 7 Ɛ xa ɛ saraxane don mɛnni Alatala ɛ Ala yɛtagi, ɛ tan nun ɛ denbayane. Ɛ xa sɛwa hɛrin na Alatala ɛ Ala naxan fixi ɛ ma. \p \v 8 Na bɔxɔni, ɛ nama Ala batu alo en naxan nabama iki, birin nun a rafan fe. \v 9 En na rabama bayo ɛ munma so ɛ matabu yireni singen, Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma. \v 10 Koni ɛ Yurudɛn baan gidima nɛn, ɛ yi dɔxɔ na bɔxɔni Alatala dɛnaxan soma ɛ yii. A ɛ ratangama nɛn ɛ yaxune birin ma naxanye ɛ rabilinni alogo ɛ xa dɔxɔ bɔɲɛ xunbenli. \v 11 Alatala ɛ Ala yirena nde sugandima nɛn mɛnni, a xinla matɔxɔn dɛnaxan yi. Ɛ xa fa ɛ kiseene ra mɛnni n naxanye yamarixi ɛ ma: ɛ saraxa gan daxine, ɛ saraxane, ɛ yaganne, ɛ kiseene, e nun ɛ se faɲin naxanye fima Ala ma dɛ tiini. \v 12 Ɛ sɛwama nɛn mɛnni Alatala ɛ Ala yɛtagi, ɛ tan, ɛ diine, ɛ konyine, e nun Lewi bɔnsɔnna muxun naxanye ɛ konni bayo bɔxɔn mi soma e yii e kɛɛ bɔxɔn na. \p \v 13 Ɛ nama ɛ saraxa gan daxine ba ɛ waxɔn yirene yi de! \v 14 Ɛ xa e ba Alatala ɛ Alaa yire sugandixin nin Isirayila bɔnsɔn keden konni. N naxan birin yamarixi ɛ ma, ɛ xa na birin liga mɛnni. \v 15 Koni i nɔɛ nɛn suben don daxin faxɛ yiren birin yi, Alatala naxan fixi i ma, i na dɔxɔ dɛnaxan yi. Muxu sariɲanxin nun a sariɲantaren nɔɛ a donɲɛ nɛn, alo xɛnla hanma bolena. \v 16 Koni ɛ nama suben don e nun a wunla, ɛ xa a wunla bɔxɔn alo igena. \p \v 17 Ɛ mi lan ɛ murutun hanma manpa nɛnɛn hanma turen don ɛ konni naxan findɛ yaganna ra, hanma ɛ xuruseene dii singene hanma ɛ saraxan naxanye bama dɛ tiin ma, hanma ɛ ɲɛnige ma saraxane hanma ɛ kiseene. \v 18 Ɛ xa ne don Alatala ɛ Ala yɛtagi, a dɛnaxan sugandima, ɛ tan nun ɛ diine nun ɛ konyine, e nun Lewi bɔnsɔnna muxun naxanye ɛ konni. Ɛ xa sɛwa hɛrin na Alatala ɛ Ala yɛtagi, a naxan fixi ɛ ma. \v 19 Ɛ a liga ɛ yeren ma, ɛ nama ɲinan Lewine xɔn ɛ nɛma na bɔxɔni. \p \v 20 Alatala ɛ Ala na ɛ bɔxɔn nagbo ayi waxatin naxan yi, alo a falaxi ɛ xa kii naxan yi, xa suben xɔnla ɛ suxu, ɛ xa na don alo ɛ wama a xɔn kii naxan yi. \v 21 Xa ɛ dɔxɔden makuya Alatala ɛ Alaa yire sugandixin na, ɛ nɔɛ xuruseene faxɛ nɛn Alatala naxanye fixi ɛ ma alo n na a yamarixi ɛ ma kii naxan yi. Ɛ nɔɛ na subene donɲɛ nɛn ɛ taane yi alo ɛ wama a xɔn kii naxan yi. \v 22 Muxu sariɲanxin nun a sariɲantaren nɔɛ a donɲɛ nɛn alo xɛnla hanma bolena. \v 23 Koni ɛ nama suben don e nun a wunla, bayo wunla luxi nɛn alo a niina. A mi lan ɛ xa suben nun a niin don. \v 24 Ɛ nama suben don e nun a wunla, ɛ xa a bɔxɔn alo igena. \v 25 Ɛ nama a don alogo ɛ xa hɛrin sɔtɔ, ɛ tan, e nun ɛ diine hali ɛ dangu xanbini. Amasɔtɔ ɛ fe tinxinxine ligama Alatala yɛɛ ra yi. \p \v 26 Koni naxan yo rasariɲanxi Ala xa hanma i dɛ ti naxan ma fe ra, a i a soma Ala yii nɛn, i xa ne xali Alatalaa yire sugandixini. \v 27 Ɛ xa ɛ saraxa gan daxine ba Alatala ɛ Alaa saraxa ganden fari, suben nun a wunla. Ɛ xa saraxa gbɛtɛne wunla bɔxɔn Alatala ɛ Ala a saraxa ganden fari, ɛ yi a suben don. \p \v 28 Ɛ xa feni itoe birin namɛ ɛ yi e liga n naxanye yamarima ɛ ma, alogo ɛ xa hɛrin sɔtɔ, ɛ tan nun ɛ diine hali ɛ dangu xanbini, han habadan. Amasɔtɔ fe faɲin na a ra naxan nafan Alatala ɛ Ala ma. \p \v 29 Alatala ɛ Ala na siyane halagi ɛ yɛɛ ra, ɛ naxanye bɔxɔn masɔtɔma, ɛ na dɔxɔ e bɔxɔni, \v 30 ɛ xa ɛ yɛtɛ ratanga e fe ɲaxi ligan ma e halagi xanbini. Ɛ nama e alane feen maxɔdin, ɛ naxa, “Siyani itoe yi e alane batuma di? En fan xa na nan liga.” \v 31 Ɛ nama na fe sifan liga Alatala ɛ Ala ra, bayo e yi fe xɔsixin sifan birin ligama e alane xa naxanye raɲaxu Alatala ma. E yi e dii xɛmɛne nun dii tɛmɛne nan ganma e suxurene kideni. \s Suxure batuna \p \v 32 Ɛ xa feni itoe birin liga n naxanye yamarima ɛ ma. Ɛ nama sese ba a ra, ɛ mɔn nama sese sa a fari. \c 13 \p \v 1 Xa nabina nde hanma sayibana nde keli ɛ tagi, a yi taxamasenna hanma kabanako fe famatɔɔn fala ɛ xa, \v 2 na yi rakamali, a mɔn yi a fala ɛ xa, a naxa, “En bira suxurene batu feen fɔxɔ ra,” ɛ tan mi alan naxanye kolon, \v 3 ɛ nama ɛ tuli mati na nabiin na hanma na sayibana. Alatala ɛ Ala nan ɛ kɛɲaan fɛsɛfɛsɛma alogo a xa a kolon xa ɛ a xanuxi ɛ bɔɲɛn birin na e nun ɛ niin birin yi. \v 4 Ɛ xa bira Alatala ɛ Ala nan keden fɔxɔ ra, ɛ yi gaxu a yɛɛ ra. Ɛ yi a yamarine nun a falane suxu, ɛ yi a keden peen batu, ɛ yi kankan a ma. \v 5 Koni ɛ xa nabiin hanma sayiban tan faxa, bayo a yi wama ɛ ramurutɛ feni Alatala ɛ Ala xili ma naxan ɛ raminixi Misiran yi a ɛ xunba konyiyani. A bata kata a xa ɛ ba kiraan xɔn Alatala ɛ yamarixi naxan na. Fɔ ɛ xa fe ɲaxin birin ba ɛ tagi. \v 6 I ngaxakedenna hanma i ya diina hanma i ya ɲaxanla i naxan xanuxi hanma i lanfaan naxan nafan i ma alo i yɛtɛna, xa na nde i rakunfa wundoni alogo ɛ xa alana nde batu, i mi naxan kolon, ɛ benbane fan mi yi naxan kolon, \v 7 ɛ rabilinna siyana ndee suxurena, naxanye makuya ɛ ra hanma naxanye maso, keli bɔxɔn danna boden ma sa ti boden na, \v 8 i nama tin a falan ma. I nama i tuli mati a ra. I nama kininkinin a ma. I nama a ratanga. I nama a luxun. \v 9 I xa na kanna faxa, i tan nan singe xa a gɔlɔn gɛmɛn na, yamaan fan yi a magɔlɔn. \v 10 Ɛ xa a magɔlɔn han a yi faxa, bayo a bata kata a xa i raxɛtɛ Alatala i ya Ala fɔxɔ ra naxan i raminixi konyiyani Misiran bɔxɔni. \v 11 Isirayila kaane birin na feen mɛma nɛn, e yi gaxu. Nayi, na fe ɲaxi sifan mi fa ligama ɛ tagi sɔnɔn. \p \v 12 Xa ɛ falana nde mɛ taana nde a fe ra, Alatala ɛ Ala dɛnaxan soma ɛ yii, \v 13 fa fala muxu ɲaxina nde bata keli mɛnni naxan a falama bonne xa, a naxa, “En xa suxurena ndee batu, ɛ mi naxanye kolon,” \v 14 nayi ɛ xa na feen xɔnfen ki faɲi ɛ yi ɲɔndin fen. Ɛ xa a kolon xa na fe ɲaxin ligaxi ɛ tagi. \v 15 Ɛ xa na taa kaane birin faxa silanfanna ra.\f + \fr 13.16\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* Ɛ xa na taan nun a muxune nun a xuruseene birin naxɔri. \v 16 Ɛ xa e hɛrisigɛn birin malan taa tagini, ɛ tɛɛn sa a ra, ɛ taan birin gan Alatala ɛ Ala yɛtagi. Na findima bɔxɔ rabeɲinxin nan na habadan. A mi fa tima sɔnɔn. \v 17 Ɛ nama na sena ndee findi ɛ gbeen na ɛ naxanye ganma alogo Alatala nama xɔlɔ ɛ ma. A kininkininma ɛ ma nɛn, a yi ɛ rawuya ayi alo a a kɔlɔ kii naxan yi ɛ benbane xa. \v 18 Na ma, ɛ xa Alatala ɛ Ala xuiin namɛ, ɛ yi a yamarine suxu, n naxanye yamarima ɛ ma to, ɛ yi fe tinxinxin liga Alatala ɛ Ala yɛɛ ra yi. \c 14 \s Namun natɔnxine \p \v 1 Alatala ɛ Alaa diine nan ɛ tan na. Xa sayaan ti, ɛ nama ɛ yɛtɛ maxaba. Ɛ nama ɛ xunna dɛ bi. \v 2 Yama rasariɲanxin nan ɛ tan na Alatala ɛ Ala xa. A ɛ tan nan sugandixi bɔxɔn siyane birin tagi, a ɛ xa findi a gbeen na. \s Sube radaxaxine \r Saraxaraline 11.1-23 \p \v 3 Ɛ nama se xɔsixi yo don. \v 4 Subene ni i ra, ɛ nɔɛ naxanye donɲɛ: ɲingen nun yɛxɛɛn nun siin \v 5 nun xɛnla nun tɔkɛn nun bolen nun geya ma siin nun wonden nun yaleen e nun burunna yɛxɛɛna. \v 6 Sube toro kanna naxan toro bɔxi ɲaxi ra, a mɔn donseen laxunma, ɛ nɔɛ ne donɲɛ nɛn. \p \v 7 Koni na subene tagi, naxanye toro bɔxi ɲaxi ra, hanma naxanye donseen laxunma, ndee e yɛ ɛ nama ne don alo ɲɔgɔmɛna hanma ɲerena hanma fanyerasina. E findixi sube haramuxine nan na ɛ xa, bayo e donseen laxunma, koni e toro mi bɔxi ɲaxi ra. \v 8 Xɔsɛn toron bɔxi, koni a mi donse laxunma, a haramuxin na a ra ɛ tan xa. Ɛ nama na suben don, ɛ mɔn nama ɛ yiin din a faxaxin na. \p \v 9 Niimaseen naxanye igeni, ɛ lan ɛ xa xali yɛxɛne don naxanye e bama. \v 10 Koni naxanye mi e bama, e xali mi e ma, ɛ nama ne don. E mi sariɲan ɛ xa. \p \v 11 Ɛ nɔɛ xɔli radaxaxine birin donɲɛ nɛn. \v 12 Koni ɛ nama itoe don: singbinna nun dugana e nun xɔlimangan \v 13 nun bangaan nun sɛgɛn siyaan birin, \v 14 e nun xaxaan siyaan birin \v 15 nun dangaranfulen nun kutunxunban nun fɔxɔ ige ma xɔlina, e nun tɔxɛdi tongon siyaan birin, \v 16 e nun kunkutunna nun fɔtɔnbunsamuran nun toxoroon \v 17 nun yɛxɛ suxu kankon nun kankanna nun ɲinɲaxan \v 18 nun yaya xɔnla nun saɲi xɔnla siyaan birin, e nun sarasima xɔnla nun tuyɛna. \v 19 Niimase xunxuri gabutɛ kanna birin haramuxin na a ra ɛ xa. Ɛ nama e don. \v 20 Koni ɛ nɔɛ niimase xunxuri gabutɛ kanna ndee donɲɛ nɛn naxanye radaxaxi. \p \v 21 Ɛ nama suben don naxan faxaxi a yɛtɛ ma. Ɛ nɔɛ a soɛ xɔɲɛn yii nɛn naxan dɔxi ɛ konni, a yi a don, hanma ɛ a sara xɔɲɛ gbɛtɛne ma. Koni yama rasariɲanxin nan ɛ tan na Alatala ɛ Ala xa. \p I nama sii diin ɲin a nga xiɲɛ igen na. \s Yaganna fe \p \v 22 Ɛ na naxan birin sɔtɔ xɛɛn ma, ɛ xa na yaganna ba a ra ɲɛɛ yo ɲɛɛ. \v 23 Ɛ xa ɛ murutun nun ɛ manpa nɛnɛn nun ɛ turen yaganna don Alatala ɛ Ala yɛtagi a na dɛnaxan sugandi a xinla matɔxɔden na alogo ɛ xa gaxu Alatala ɛ Ala yɛɛ ra waxatin birin. \v 24 Xa na yiren makuya i ra ɲaxi ra, xa Ala bata i baraka han i mi nɔɛ na yaganna maxalɛ bayo Alatala a yire sugandixi makuya i ra a xinla matɔxɔma dɛnaxan yi, \v 25 nayi i xa i ya yaganna masara gbetin na. I na gbetin xali Alatala i ya Ala yire sugandixini. \v 26 Mɛnni i xa na gbetin masara sena ndee ra naxan na i kɛnɛn, ɲingene hanma yɛxɛɛne hanma manpana, naxanye birin nafan i ma. Ɛ nun i ya denbayaan yi ɛ dɛge Alatala ɛ Ala yɛtagi, ɛ yi sɛwa. \v 27 Ɛ nama ɲinan Lewi bɔnsɔnna muxune xɔn naxanye dɔxi ɛ konne yi, bayo e mi kɛɛ bɔxɔn sɔtɔxi e gbeen na. \p \v 28 Ɲɛɛ saxan yo ɲɛɛ saxan ɛ xa ɛ yaganna birin namara ɛ taane yi. \v 29 Lewi bɔnsɔnna muxune kɛɛn mi na naxanye xa e nun xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛn naxanye ɛ tagi, ne birin xa fa e dɛgedeni han e yi lugo. Nayi, Alatala ɛ Ala barakan sama nɛn ɛ kɛwanle yi ɛ naxanye birin ligama. \c 15 \s Xɔrɔya ɲɛɛna \r Saraxaraline 25.8-38 \p \v 1 Ɲɛɛ solofere yo ɲɛɛ solofere ɛ xa diɲa donle ma. \v 2 A xa liga ikiini: muxun naxanye birin bata e ngaxakedenna Isirayila kaana nde doli, e xa diɲa na donla ma. Ɛ nama ɛ ngaxakedenna Isirayila kaane karahan doli fi feen na bayo Alatalaa waxati saxin na a ra alogo yamaan yi diɲa donle ma. \v 3 Ɛ nɔɛ xɔɲɛn tan karahanɲɛ nɛn, a yi ɛ donla fi, koni ɛ naxan dolixi ɛ ngaxakedenna ma, ɛ xa diɲa na ma. \v 4 Anu, tɔrɔ muxun mi luma ɛ yɛ, bayo Alatala baraka gbeen sama nɛn ɛ fe yi na bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan soma ɛ yii ɛ kɛɛn na. \v 5 A na ligama nɛn xa ɛ Alatala ɛ Ala xuiin namɛ ɛ yi a yamarine birin suxu ki faɲi, n naxan falama ɛ xa to. \v 6 Alatala, ɛ Ala barakan sama nɛn ɛ fe yi alo a a fala ɛ xa kii naxan yi. Siya wuyaxine fama nɛn ɛ dolideni, koni ɛ tan mi donla tongoma. Ɛ nɔɔn sɔtɔma nɛn siya wuyaxine xun na, koni muxe mi nɔɔn sɔtɔma ɛ tan xun na. \p \v 7 Xa tɔrɔ muxuna nde i ngaxakedenne yɛ i konni Alatala i ya Ala dɛnaxan fima i ma, i nama ɲɛnige ɲaxiyaan liga a ra, i tondi a dolɛ. \v 8 A makoon naxan ma, i xa na doli a ma fonisireyani. \v 9 I xa i yɛtɛ ratanga miriya ɲaxini ito ma, i naxa, “A gbee mi luxi ɲɛɛ soloferen xa a li, yamaan diɲama donle ma ɲɛɛn naxan na.” I nama yɛ xɔdɔxɔ ayi i ngaxakeden tɔrɔ muxune ma i tondi seen soɛ e yii. Nayi, a a mawugama nɛn Alatala xa i xili ma, i yi findi yulubi tongon na. \v 10 I xa a ki fonisireyani hali i mi nimisa i bɔɲɛni. Nayi, Alatala ɛ Ala barakan sama nɛn ɛ kɛwanle birin yi. \v 11 Yiigelitɔɔn mi ɲanma ɛ yamanani habadan, nanara, n na a yamarixi ɛ ma ɛ xa hinan ɛ ngaxakedenne ra, tɔrɔ muxun nun yiigelitɔɔn naxanye ɛ konni. \s Konyine xɔrɔya fena \r Xɔrɔyaan 21.2-6 nun Saraxaraline 25.38-55 \p \v 12 Xa ɛ ngaxakedenna Heburu xɛmɛna nde hanma ɲaxanla a yɛtɛ mati ɛ ma konyin na, a walima nɛn ɛ xa ɲɛɛ sennin. A ɲɛɛ soloferedeni ɛ xa a xɔrɔya. \v 13 Koni ɛ nama a yii genla yiba. \v 14 Alatala, ɛ Ala seen naxanye birin fixi ɛ ma barakani alo yɛxɛɛn nun siin nun murutuna, e nun manpana, ɛ xa a ki na nde yi. \v 15 Ɛ nama ɲinan a konyine nan yi ɛ ra Misiran yi. Alatala ɛ Ala nan ɛ xunbaxi. Nanara, n yamarini ito soma ɛ yii to. \p \v 16 Xa i ya konyina a fala i xa, a a mi kelima i konni bayo ɛ nun i ya denbayaan nafan a ma, a a lan i konni, \v 17 nayi, i xa sɔxɔn seen tongo, i yi a tunla maso banxin dɛɛ wudin na, i yi a tunla sɔxɔn. Nayi, a findima nɛn i ya konyin na a siin birin yi. I na nan ligama i ya konyi gilɛn fan na. \v 18 Ɛ nama sunu konyin xɔrɔya feen na. Amasɔtɔ a ɲɛɛ sennin wanla tɔnɔn gbo dangu walikɛɛn gbeen na dɔxɔ firin. Na ma, Alatala, ɛ Ala barakan sama nɛn ɛ kɛwanle birin yi. \s Xuruseene dii singene fe \p \v 19 Ɛ ɲingen nun yɛxɛɛn nun siin dii xɛmɛ singene birin naxanye xalima, ne birin findima Alatala ɛ Ala nan gbee ra. Ɛ mi lan ɛ turaan nawali xa dii singen na a ra, hanma ɛ yɛxɛɛ diin xaben maxaba a ma xa dii singen na a ra. \v 20 Ɲɛɛ yo ɲɛɛ ɛ tan nun ɛ denbayaan xa ne don Alatala ɛ Ala yɛtagi a yire sugandixini. \v 21 Xa fɛɛn xuruseen na, xa a yɛɛn kalaxi hanma a sanna, hanma fɛ gbɛtɛ, ɛ nama na ba saraxan na Alatala ɛ Ala xa. \v 22 Ɛ a donma ɛ konni nɛn, ɛ nun muxu sariɲanxin nun muxu sariɲantarene. E birin lan nɛn e xa a don alo ɛ xɛnla nun bolen donma kii naxan yi. \v 23 Koni ɛ nama suben wunla don de! Ɛ xa a rabɔxɔn alo igena. \c 16 \s Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla \r Xɔrɔyaan 12.14-20 nun Saraxaraline 23.4-8 nun Yatɛne 28.16-25 \p \v 1 Abiba kiken na, ɛ xa Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla raba Alatala ɛ Ala binya feen na, bayo Alatala, ɛ Ala ɛ ramini na kiken nan na Misiran yi kɔɛɛn na. \v 2 Ɛ xa yɛxɛɛn hanma siin hanma ɲingen ba saraxan na Alatala ɛ Ala xa Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sali lɔxɔni. Ɛ na saraxan bama Alatalaa yire sugandixini a xinla binyama dɛnaxan yi. \v 3 Sali lɔxɔni, ɛ nama burun don buru rate seen\f + \fr 16.3\fr* \fk burun nate sena:\fk* Lɛbɛnna na a ra naxan burun nagboma ayi. \f* saxi naxan yi. Ɛ xa buru ratetaren don xii solofere naxan findixi sunun taxamaseri burun na. Na nan a rabirama ɛ ma a ɛ mafuraxin nan keli Misiran yi. Na ma, ɛ mi ɲinanɲɛ ɛ mini lɔxɔn xɔn ɛ siin birin yi Misiran bɔxɔni. \v 4 Na xii soloferen bun, a mi lan buru ratese yo xa to ɛ konne yi, ɛ bɔxɔn birin yi. Ɛ saraxan naxan bama xii singe lɔxɔn ɲinbanna ra, na sese nama lu han xɔtɔnni. \v 5 Na Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla saraxan mi lan a xa ba yiren birin yi, Alatala ɛ Ala naxan fima ɛ ma. \v 6 Ɛ a bama yire keden peen nin, Alatala ɛ Ala na dɛnaxan sugandi a xinla binyama dɛnaxan yi. Na saraxan bama ɲinbanna nan na sogen godo waxatini, ɛ mini waxatin naxan yi Misiran yi. \v 7 Ɛ suben ɲinma nɛn, ɛ yi a don na yireni Alatala ɛ Ala dɛnaxan sugandima. Na kuye yibani, ɛ yi siga ɛ konne yi. \v 8 Ɛ xa buru ratetaren don xii sennin. A xii soloferede lɔxɔni, ɛ malanna ti Alatala ɛ Ala xa. Ɛ nama wali yo kɛ na lɔxɔni. \s Xunsagine sanla \r Saraxaraline 23.15-22 nun Yatɛne 28.26-31 \p \v 9 Ɛ na murutu xaban fɔlɔ, ɛ xa xunsagi solofere tɛngɛ, \v 10 ɛ yi Xunsagine Sanla raba Alatala ɛ Ala xa. Ɛ yi ɲɛnige ma saraxan ba naxan na lan hɛrisigɛn yatɛn ma Alatala ɛ Ala naxan fixi ɛ ma. \v 11 Ɛ sɛwama nɛn Alatala ɛ Ala ra na yireni a dɛnaxan sugandima a xinla binyan dɛnaxan yi, ɛ tan nun ɛ diine nun ɛ konyine, e nun Lewi bɔnsɔnna muxun naxanye ɛ konni e nun xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛne. \v 12 Ɛ nama ɲinan a konyine nan yi ɛ ra Misiran yi. Ɛ xa yamarini itoe suxu ki faɲi. \s Bubu Kui Sanla \r Saraxaraline 23.33-43 nun Yatɛne 29.12-39 \p \v 13 Ɛ na yelin ɛ sansine bɔnbɔdeni lonne ma ɛ yi e malan, ɛ yi ɛ wudi bogi igene fan ba, ɛ xa Bubu Kui Sanla raba xii solofere. \v 14 Ɛ xa sɛwa na sanli, ɛ tan nun ɛ diine nun ɛ konyine nun Lewi bɔnsɔnna muxune nun xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛn naxanye ɛ konni. \v 15 Ɛ sanli ito rabama nɛn xii solofere Alatala ɛ Ala xa, a na dɛnaxan sugandi. Amasɔtɔ Alatala ɛ Ala barakan sama nɛn ɛ se xaban nun ɛ wanla birin yi. Ɛ yi sɛwa han! \p \v 16 Ɲɛɛ yo ɲɛɛ, Isirayila xɛmɛne birin xa ti Alatala ɛ Ala yɛtagi sanɲa ma saxan a na dɛnaxan sugandi: Buru Tetaren Sanla nun Xunsagine sanla nun Bubu Kui Sanla. Ɛ mi lan ɛ xa siga Alatala yɛtagi ɛ yii genla ra. \v 17 Ɛ birin xa fa a kiseen na ɛ nɔɛ naxan na, naxan na lan hɛrisigɛn ma Alatala ɛ Ala naxan fixi ɛ ma. \s Sariyan sa kiina \p \v 18 Taane birin kui, Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma, bɔnsɔn yo bɔnsɔn, ɛ xa kitisane sugandi, e yamaan makiti tinxinni. \v 19 Ɛ nama kitin sa tɔɲɛgɛni de! Ɛ mɔn nama muxune rafisa e bode xa. Ɛ nama dimi yi seene rasuxu mayifuni, bayo kiseene nɔɛ fe kolonna yɛɛne raxiyɛ nɛn, a tinxin muxuna falane yifu. \v 20 Ɛ lu tinxinna fɔxɔ ra, alogo ɛ xa siimaya faɲin sɔtɔ, ɛ mɔn yi nɔ bɔxɔn sɔtɛ Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma. \s Suxure batuna fe \p \v 21 Ɛ nama Asera kide gbindonna ti saraxa ganden dɛxɔn ma, ɛ naxan nafala Alatala ɛ Ala xa. \v 22 Ɛ nama suxure gɛmɛn ti, bayo Alatala ɛ Ala na fe sifan naɲaxuxi. \c 17 \s Sariyana saraxana fe yi \p \v 1 Ɛ nama ɲingen hanma yɛxɛɛn ba saraxan na Alatala ɛ Ala xa, fɛ naxan na, hanma naxan madɔnxi, bayo Alatala ɛ Ala na fe sifan naɲaxuxi. \p \v 2 Xa xɛmɛna nde hanma ɲaxanla nde dɔxi ɛ taana nde yi Alatala ɛ Ala naxan fima ɛ ma, a fa fe ɲaxin liga naxan mi rafan Alatala ɛ Ala ma, nayi, a bata Alaa layirin matandi. \v 3 Xa a mi n ma yamarin suxu, a ala gbɛtɛne batu, hanma sogena hanma kikena hanma sarene, \v 4 ɛ yi na mɛ, ɛ xa a feen xɔnfen ki faɲi. Ɛ na a kolon na fe ɲaxin bata liga Isirayila yi, \v 5 a na findi xɛmɛn na hanma ɲaxanla, ɛ xa na kanna xali taan so dɛɛn na, ɛ yi a magɔlɔn han a faxa. \p \v 6 Muxun naxan lan a xa faxa, a mi faxɛ singen fɔ muxu firin hanma saxan na sereyaan ba. A mi lan a xa faxa sereya kedenna gbansanna xuiin ma. \v 7 Naxanye sereyaan baxi, ne nan singe xa gɛmɛn woli a ma a faxa feen na. Yama dɔnxɛn fan yi a magɔlɔn. Ɛ fe ɲaxin ɲanma ɛ tagi na kiini nɛn. \s Kitine fe \p \v 8 Xa faxa kitin bata fa hanma matandina hanma maxɔlɔna naxan findixi kiti xɔdɛxɛn na ɛ taani, ɛ xa siga na yireni Alatala ɛ Ala dɛnaxan sugandima. \v 9 Ɛ sigama Lewi bɔnsɔnna muxune nan fɛma, saraxaraline, e nun kitisaan naxan dɔxi na waxatini, ɛ a yɛba e xa. Nayi, e a falama nɛn ɛ xa, a lan kitin xa sa kii naxan yi. \v 10 E na naxan fala ɛ xa na yireni Alatala ɛ Ala dɛnaxan sugandima, ɛ kitin bolonma na nan ma. E na naxan fala ɛ xa, ɛ xa na suxu ki faɲi. \v 11 E na sariyan naxan birin fala ɛ xa, ɛ xa na liga. Ɛ nama fata a ma yiifanna ma, hanma kɔmɛnna ma. \v 12 Xa muxuna nde waso, a mi a tuli mati saraxaraliin na naxan bata dɔxɔ Alatala ɛ Alaa wanla xun na hanma kitisana, na kanna lanma nɛn a xa faxa. Ɛ fe ɲaxin ɲanma na kii nin Isirayila yi. \v 13 Yamaan na na feen mɛ, e gaxuma nɛn e wason yiba. \s Mangayana \p \v 14 Ɛ na so bɔxɔni waxatin naxan yi, Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma, ɛ na dɔxɔ na, yanyina nde ɛ a mirima nɛn, a ɛ fan xa ɛ gbee mangan sɔtɔ alo ɛ rabilinna siyane. \v 15 Alatala ɛ Ala na muxun naxan sugandi, na nan findima ɛ mangan na. Ɛ nama tin xɔɲɛn xa findi ɛ mangan na, naxan mi findixi ɛ ngaxakeden Isirayila kaana nde ra. \v 16 A mi lan ɛ mangan xa soo wuyaxi sɔtɔ. A mi lan a xa muxune rasiga Misiran yi soone saradeni, bayo Alatala a falaxi nɛn ɛ xa, a ɛ nama siga na bɔxɔni sɔnɔn. \v 17 A mi lan a yi ɲaxalan wuyaxi dɔxɔ. Na feene nan a bɔɲɛn naxɛtɛma Ala fɔxɔ ra. A mi lan a yi gbeti gbeen nun xɛma wuyaxi sɔtɔ. \v 18 Mangan na dɔxɔ a manga gbɛdɛni waxatin naxan yi, sariya kitabun naxan namaraxi Lewine yii, saraxaraline, a xa na sɛbɛ a yɛtɛ xa. \v 19 Na kitabun luma nɛn a dɛxɔn. A xa a xaran lɔxɔn birin a siimayani, alogo a xa gaxu Alatala a Ala yɛɛ ra, a mɔn yi nɔ a sariyan nun a tɔnne suxudeni naxanye sɛbɛxi a kui. \v 20 Na nan a ligama, a mi a yɛtɛ rafisama a ngaxakedenne xa, a fata sariyan ma yiifanna ma hanma kɔmɛnna ma. Nayi, a mangaya xunkuyen sɔtɔma nɛn, a tan nun a diine Isirayila yamaan tagi. \c 18 \s Saraxaraline wanla \p \v 1 Saraxaraline, Lewi bɔnsɔnna muxune, ne mi bɔxɔ yitaxun daxin sɔtɔma e kɛɛn na alo Isirayila muxu gbɛtɛye. E baloma saraxane nan na naxan nalima Alatala ma tɛɛn na. Na nan findixi e kɛɛn na. \v 2 E mi kɛɛ sɔtɔma e ngaxakedenne tagi. Alatala nan findima e kɛɛn na alo a a fala e xa kii naxan yi. \v 3 Isirayila kaane na fa ɲingen na hanma yɛxɛɛna saraxa badeni, ito nan findima Lewi kaa saraxaraline gbeen na: suben balaxana, a gbɛgbɛna, e nun a buru subene. \v 4 Ɛ mɔn xa ɛ bogise singe saraxane so e yii: murutuna, manpa nɛnɛna, turena, e nun ɛ yɛxɛɛ xaben naxan singe maxabaxi. \v 5 Alatala ɛ Ala Lewi bɔnsɔnna nan sugandixi bɔnsɔnna birin tagi alogo e tan nun e diine xa wali Alatala xinla binyadeni waxatin birin. \p \v 6 Xa Lewi bɔnsɔnna muxuna nde keli Isirayila taana nde yi a dɔxi dɛnaxan yi, a siga na yireni Alatala dɛnaxan sugandima, \v 7 mɛnni, a lanma a xa wali Alatala a Ala xinla a fe ra, a ngaxakeden Lewine dɛxɔn naxanye walima Alatala yɛtagi. \v 8 A lan nɛn a yi balon sɔtɔ alo saraxaraliin bonne, hali a to a yii seene matixi, a gbeti sɔtɔ. \s Yiimatone nun kɔɛramuxune fe \p \v 9 Ɛ na so bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma, ɛ nama so kɛwali xɔsixine yi mɛn kaane naxanye ligama. \v 10 Muxun nama lu ɛ yɛ naxan a diin ganma saraxan na hanma yiimatona hanma koron bɔnbɔna hanma seri kanna hanma kɔɛramuxuna, \v 11 hanma tirin tiina hanma naxan barinne maxɔdinma hanma ɲinan kanne, hanma barin kiine. \v 12 Na muxu sifan mi rafan Alatala ɛ Ala ma. Alatala ɛ Ala siyani itoe kedima nɛn ɛ yɛɛ ra na kɛwali xɔsixine fe ra. \v 13 Ɛ kɛwanle xa kamali Alatala ɛ Ala yɛɛ ra yi. \v 14 Ɛ siyaan naxanye kedima, ne biraxi yiimatoon nun koron bɔnbɔn xuiin nan fɔxɔ ra, koni Alatala ɛ Ala mi tinɲɛ ɛ tan yi na liga. \s Ala nabine rafama nɛn \p \v 15 Alatala ɛ Ala nabina nde raminima nɛn ɛ yɛ naxan luma alo n tan. Ɛ xa ɛ tuli mati a ra. \v 16 Ɛ naxan maxɔdin Alatala ɛ Ala ma, ɛ yi malanxi lɔxɔn naxan yi Horebe geyaan fari. Ɛ yi a fala, ɛ naxa, “N mi waxi Alatala n ma Ala xuiin namɛ feni sɔnɔn. N mi waxi tɛɛ gbeeni ito fan to feni sɔnɔn alogo n nama faxa.” \v 17 Alatala yi a fala n xa, a naxa, “E naxan falaxi, na fan. \v 18 N nabiin naminima nɛn e yɛ, naxan luxi alo i tan. N nan n ma falan nalima a ma nɛn, a yi na yɛba e xa, n na a yamarin naxan na. \v 19 Xa muxu yo mi a tuli mati falan na nabiin naxan nalima n xinli, n tan yɛtɛɛn na kanna makitima nɛn. \v 20 Koni xa nabina nde susu, a falan ti n xinli, n mi naxan yamarixi a ma, hanma a yi falan ti ala gbɛtɛye xinli, ɛ xa na kanna faxa.” \v 21 Yanyina nde, ɛ ɛ yɛtɛ maxɔdinma nɛn, ɛ naxa, “En nɔɛ a kolonɲɛ di, a Alatala a falan mi a ra?” \v 22 Xa nabiin falan ti Alatala xinli, a falan mi kamali, Alatala mi na falaxi. Nabiin nan na falaxi a wasoni. Hali ɛ mi gaxu a yɛɛ ra. \c 19 \s Marakisi taane \r Yatɛne 35.6-34 nun Sariyane 4.40-43 nun Yosuwe 20.1-9 \p \v 1 Alatala ɛ Ala na siyane halagi, a naxanye bɔxɔn soma ɛ yii, ɛ e kedima nɛn, ɛ yi dɔxɔ e taane nun e banxine kui. \v 2 Na na dangu, ɛ xa taa saxan sugandi bɔxɔni, Alatala ɛ Ala naxan fi ɛ ma. \v 3 Ɛ xa kirane rafala siga mɛnne yi, ɛ yi yamanani taxun dɔxɔde saxan, Alatala ɛ Ala naxan fima ɛ ma ɛ kɛɛn na, alogo, faxa tiine birin xa siga na taane yi, e niin yi rakisi. \v 4 Naxan na faxan ti, a li, a mi a rakelixi a ma, a mi a yitɔnxi xɔnnantenyani, na kanna nɔɛ sigɛ nɛn na taana nde yi, a niin yi ratanga. Misaala ra, muxun naxan siga fɔtɔnni wudi sɛgɛdeni e nun a lanfana, \v 5 a wudin sɛgɛma, bunbin yi koren, a yi a lanfaan li, na yi faxa. Na faxa tiin sifan nɔɛ luyɛ nɛn na taana nde yi alogo a niin xa rakisi. \v 6 Xa kirani kuya, faxa muxun gbeeɲɔxɔ muxun faxa tiin sagatanma nɛn a xɔlɔni han a yi a li, a yi a faxa, hali a mi yi lan a yi faxa bayo a mi a lanfaan faxa feni tɔnxi xɔnnantenyani. \v 7 N yamarini ito fixi ɛ ma na nan ma. Ɛ xa taa saxan sugandi marakisi taane ra. \v 8 Xa Alatala ɛ Ala ɛ bɔxɔn nagbo ayi alo a a kɔlɔ ɛ benbane xa kii naxan yi, xa a bɔxɔni ito birin so ɛ yii a ɛ benbane tuli sa naxan na, \v 9 xa ɛ yamarini itoe birin suxu a faɲin na, n naxanye falama ɛ xa to, a ɛ xa Alatala ɛ Ala xanu, ɛ yi bira a kirane fɔxɔ ra, nayi ɛ mɔn xa taa saxan sugandi, ɛ yi e sa taa saxanna bonne fari. \v 10 Nayi, Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma ɛ kɛɛn na, ɛ mi tɔɲɛgɛtɔɔn faxɛ na bɔxɔni. \p \v 11 Koni xa muxuna nde a boden naɲaxuxi, a a mɛlɛn, a yi a faxa, xa na kanna siga na taana nde yi, \v 12 na taan fonne lan nɛn e xa a suxu, e yi a xali faxa muxun gbeeɲɔxɔ muxun fɛma alogo a xa a faxa. \v 13 Ɛ nama kininkinin na kanna ma de! Ɛ xa na faxa ti sifan ɲan Isirayila bɔxɔni, ɛ yi hɛrin sɔtɔ. \s Bɔxɔne danne nun wule sereyane \p \v 14 Ɛ na dɔxɔ bɔxɔni Alatala ɛ Ala naxan fima ɛ ma ɛ kɛɛn na, ɛ nama ɛ lanfana bɔxɔn danna taxamasenne masiga ɛ benbane naxanye dɔxɔ. \v 15 Muxun naxan bata hakɛn liga hanma gbalona hanma yulubina, na kanna mi lan a xa kiti muxu kedenna sereya baxin xɔn. Na fe sifan makitima sereya firin hanma saxan fala xuiin nan xɔn. \p \v 16 Xa sere ɲaxin sereyaan ba, a yi muxun tɔɲɛgɛ gbalona nde a fe ma, \v 17 yɛngɛ fa firinni itoe lan nɛn e xa siga Alatala batu yireni saraxaraline nun kitisane fɛma naxanye walima na waxatini. \v 18 Kitisane a feen fɛsɛfɛsɛma nɛn. E na a kolon a seren bata wule sereyaan ba, a a ngaxakedenna tɔɲɛgɛ, \v 19 nayi ɛ xa a liga na kanna ra alo a tan yi a ligama a ngaxakedenna ra kii naxan yi nun. Ɛ xa fe ɲaxin ɲan ɛ tagi. \v 20 Muxu gbɛtɛne na feen mɛma nɛn, e yi gaxu. Nayi, e mi fa susuɛ na fe ɲaxin sifan ligadeni sɔnɔn. \v 21 Ɛ nama kininkinin na muxu sifan ma: Niin ɲɔxɔn xa fi niin na, yɛɛn yi ɲɔxɔ yɛɛn na, ɲinna yi ɲɔxɔ ɲinna ra, yiin yi ɲɔxɔ yiin na, sanna yi ɲɔxɔ sanna ra. \c 20 \s Yɛngɛn sariyana \p \v 1 Ɛ na siga ɛ yaxune yɛngɛdeni, ɛ na soo wuyaxi to e nun yɛngɛso seene nun sofa wuyaxi naxanye wuya dangu ɛ ra, hali ɛ mi gaxu. Alatala ɛ Ala naxan ɛ raminixi Misiran bɔxɔni, na luma nɛn ɛ xɔn. \v 2 Ɛ nɛma ɛ yitɔnma waxatin naxan yi yɛngɛ so xinla ma, saraxaraliin xa ti, a falan ti yamaan xa, a naxa, \v 3 “Isirayila kaane, ɛ tuli mati! To, ɛ sigama ɛ yaxune nan yɛngɛdeyi. Ɛ nama tunnaxɔlɔ ɛ ma, ɛ nama gaxu, ɛ nama kuisan, ɛ bɔɲɛn nama mini, \v 4 bayo Alatala ɛ Ala luma nɛn ɛ xɔn ɛ yaxune yɛngɛdeni. A e yɛngɛma nɛn ɛ xa, a yi ɛ rakisi.” \p \v 5 Na waxatini sofa kuntigine fan falan tima nɛn ganla xa. E naxa, “Muxuna nde ɛ yɛ be ba, naxan bata yelin banxi tideni koni a munma so a kui singen? Na kanna xa xɛtɛ a konni, xa na mi a ra waxatina nde a nɔɛ faxɛ nɛn, muxu gbɛtɛ yi so a banxini. \v 6 Muxuna nde ɛ yɛ be ba, naxan bata manpa binle si, koni a munma e bogine bolon singen? Na kanna xa xɛtɛ a konni, xa na mi a ra waxatina nde a nɔɛ faxɛ nɛn, muxu gbɛtɛ yi a tɔnɔn sɔtɔ. \v 7 Muxuna nde ɛ yɛ be ba, naxan bata ɲaxalandina nde masuxu, koni ɲaxanla munma siga a konni singen? Na kanna xa xɛtɛ a konni, xa na mi a ra waxatina nde a nɔɛ faxɛ nɛn yɛngɛni, muxu gbɛtɛ yi a ɲaxanla dɔxɔ.” \v 8 Sofa kuntigine mɔn sofane maxɔdinma nɛn, e naxa, “Muxuna nde ɛ yɛ be ba, naxan mi fa susuɛ, a gaxuxi? Na kanna xa xɛtɛ a konni alogo a lanfane fan nama tunnaxɔlɔ e ma.” \v 9 Sofa kuntigini itoe na yelin falan tiyɛ yamaan xa, e yi sofana ndee findi gali mangane ra. \p \v 10 Ɛ na siga taana nde yi yɛngɛ sodeni, ɛ xa mɛn kaane maxɔdin singen, a e xa e yɛtɛ raxɛtɛ ɛ ma. \v 11 Xa e tin na ma, e yi taan nabilin yinna rabi ɛ xa, e birin luma nɛn ɛ yamarin bun, e yi mudun fi. \v 12 Koni xa e mi tin na ma, e yi ɛ yɛngɛ, nayi ɛ xa na taan bilin. \v 13 Alatala ɛ Ala na taan soma nɛn ɛ yii, ɛ xɛmɛne birin faxa silanfanna ra. \v 14 Koni ɲaxanle nun diine nun xuruseene nun nafunla naxanye birin na taan kui, ne birin findima nɛn ɛ gbeen na. Ɛ yi ɛ yaxune hɛrisigɛn birin don, Alatala ɛ Ala naxan fixi ɛ ma. \p \v 15 Ɛ na nan ligama taane ra naxanye makuya, naxanye mi na taane yɛ ɛ dɔxɔma naxanye yi. \v 16 Koni a na findi taane ra Alatala ɛ Ala dɛnaxanye fima ɛ ma ɛ kɛɛn na, ɛ mi sese luma a nii ra mɛnni. \v 17 Ɛ Xitine nun Amorine nun Kanan kaane nun Perisine nun Xiwine nun Yebusune birin halagima nɛn alo Alatala ɛ Ala a yamarixi ɛ ma kii naxan yi, \v 18 alogo e nama ɛ xaran na fe ɲaxine ma e naxanye ligama e suxure batudeni. Ɛ yi Alatala ɛ Ala yulubin tongo. \p \v 19 Xa ɛ bata taana nde bilin mɛn kaane yɛngɛ xinla ma, ɛ mi lan ɛ yi na wudine sɛgɛ naxanye bogima. E bogine findima ɛ balon nan na. Na wudi sixine mi findixi ɛ yɛngɛfane ra. \v 20 Koni wudi binla naxanye bogin mi donma, ɛ nɔɛ ne sɛgɛ nɛn alogo e xa findi yɛngɛso seene ra ɛ xa, ɛ ne rawali na taan yɛngɛdeni han ɛ yi a masɔtɔ. \c 21 \s Faxan naxan kari mi kolonxi \p \v 1 Ɛ na so bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma, xa ɛ muxu faxaxina nde to burunna ra, a a li a faxa muxun mi kolonxi, \v 2 ɛ fonne nun ɛ kitisane sigama nɛn. Keli binbin yireni han taan naxanye mɛnna rabilinni, e ne yikuyene maliga. \v 3 E na a kolon taan naxan maso na ra, na taan fonne ɲinge gilɛn nan tongoma naxan munma wali, xun xidi yegen munma xidi naxan xunna ma. \v 4 Na taan fonne ɲinge gilɛn xalima nɛn xudeni naxan mi xɔrima, sansiin munma rawali dɛnaxan yi. E yi a kɔɛɛn gira mɛnni, a faxa. \v 5 Lewi yixɛtɛne, saraxaraline fan fama nɛn, bayo Alatala ɛ Ala ne nan sugandixi a e xa wali a xa, e mɔn yi dubane ti Alatala xinli, e mɔn yi matandi feene nun muxu maxɔlɔne makiti. \v 6 Taan naxan maso binbin yiren na, na fonne xa e yiine raxa ɲinge gilɛn xun ma, e naxan faxaxi xudeni. \v 7 E yi a fala, e naxa, “Nxu tan xa mi faxan tixi, nxu mi a toxi ligɛ. \v 8 Alatala, i xa ito rasuxu i solona seen na Isirayila yamaan xa, i naxan xunbaxi. Yandi, i nama i ya yamaan yatɛ sɔnmane ra na faxa tixina fe yi.” Nayi, Alatala na solona seen nasuxuma nɛn faxa tixina fe yi. \v 9 Ɛ na yulubi tongoxin bama yamaan ma, bayo ɛ bata na feen liga naxan tinxin Alatala yɛɛ ra yi. \s Muxu suxine yɛngɛni \p \v 10 Ɛ na siga ɛ yaxune yɛngɛdeni, xa Alatala ɛ Ala e sa ɛ sagoni, ɛ yi e findi ɛ muxu suxine ra, \v 11 yanyina nde muxuna nde a yɛɛn tima nɛn suxu muxu ɲaxalan tofaɲina nde ra. Xa na kanna wama a dɔxɔ feni a ɲaxanla ra, \v 12 nayi a nɔɛ a xalɛ nɛn a konni. Na ɲaxanla a xunna bima nɛn, a yi a yii xanle fan maxaba, \v 13 a yi a domaan fan masara. A luma nɛn banxin kui, a yi a fafe nun a nga ɲan feen liga kike keden. Na xanbi ra, xɛmɛn nɔɛ a findɛ a gbeen na nɛn, a findi a ɲaxanla ra. \v 14 Xa a fe raɲaxu xɛmɛn ma, a nɔɛ a beɲinɲɛ nɛn, a siga dɛnaxan na a kɛnɛn. A mi lan sɔnɔn a xa a mati gbetin na, a mɔn mi nɔɛ a findɛ a konyin na sɔnɔn bayo a bata yi a kolon a ɲaxanla ra. \s Dii forimaan tidena \p \v 15 Xa ɲaxalan firin xɛmɛna nde yii, keden yi rafan a ma dangu boden na, na ɲaxalan firinne yi dii xɛmɛn keden keden bari, koni dii singen yi findi ɲaxanla diin na naxan mi rafan xɛmɛn ma, \v 16 a na wa a kɛɛni taxun feni a diine ra, diin forimaan lan a xa kɛɛn naxan sɔtɔ, a mi lan xɛmɛn xa na so a batɛna diin yii, a dii singen yi fula a tiden na. \v 17 A xa a kolon ɲaxanla naxan naɲaxuxi a ma, na nan ma dii findixi a dii singen na. A hɛrisigɛn dɔxɔde firin nan soma dii forimaan yii, bayo na nan singen xɛmɛn sɛnbɛn yitaxi. A tan nan lan a dii forimaan tiden sɔtɔ. \s Dii murutɛxina \p \v 18 Xa xɛmɛna nde dii xɛmɛ xalabanten murutɛxin sɔtɔ, a yi a li a mi a tuli matima a fafe nun a nga xuiin na, e bata kata e xa a xuru koni a mi e xuiin suxi, \v 19 a fafe nun a nga xa a suxu, e yi a xali taan fonne fɛma taan so dɛɛn na. \v 20 E yi a fala e xa, e naxa, “Nxɔ diini i ra, a xalabanten, a mɔn murutɛxi. A mi nxu xuiin suxuma. Sabaan nun dɔlɔn nan nafan a ma.” \v 21 Nayi, taan xɛmɛne birin a magɔlɔnma nɛn han a faxa. Ɛ xa fe ɲaxin ɲan ɛ tagi. Isirayila kaane na feen mɛma nɛn, e gaxu. \s Muxu binbin singanxina \p \v 22 Xa ɛ muxun faxa, naxan bata gbalo feen liga, a lan a xa faxa naxan ma, ɛ mɔn yi a binbin singan wudin na, \v 23 a binbin mi lan a xa xi singanxi han xɔtɔnni. A lan nɛn a xa maluxun na lɔxɔni, bayo Ala bata na muxu singanxin danga. Ɛ nama na binbi singanxina dangan lu yamanani, Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma ɛ kɛɛn na. \c 22 \s I muxu boden yii seene masuxu \p \v 1 Ɛ na ɛ ngaxakedenna ɲingen hanma a yɛxɛɛn to, a sigama burunna xun xɔn, ɛ nama ɛ xun xanbi so a yi. Ɛ lan nɛn ɛ xa a xali a kanna fɛma. \v 2 Xa ɛ ngaxakedenna konna makuya, hanma ɛ mi a yire kolon, ɛ xa xuruseen xali ɛ konni. Ɛ yi a ramara han ɛ a kanna to waxatin naxan yi, ɛ yi a so a yii. \v 3 Ɛ na nan ligama a sofanla fan na, a domana, e nun a seen naxan birin lɔxi ayi. Ɛ mi lan ɛ xa ɛ xun xanbi so ne yi. \v 4 Xa ɛ ngaxakedenna sofanla hanma a ɲingen to biraxi kiraan xɔn, ɛ nama ɛ xun xanbi so a yi. Ɛ lan nɛn, ɛ xa a mali a rakelɛ. \s Xɛmɛn nun ɲaxalan domane \p \v 5 Ɲaxanla mi lan a yi xɛmɛ domaan nagodo a ma. Xɛmɛn fan mi lan a ɲaxalan domaan nagodo a ma. Muxun naxanye na fe sifan ligama, na kanne mi rafan Alatala ɛ Ala ma. \s Daliseen masuxu kiina \p \v 6 Ɛ na a to kiraan xɔn ma, xɔliin bata a tɛɛn sa wudin kɔɛ ra, xa na mi a ra bɔxɔn ma, a nga felenxi a xɛlɛne ma, xa na mi a ra a diine ma, ɛ mi lan ɛ xa a nga nun a diine tongo e bode xɔn. \v 7 Ɛ xa a nga beɲin, a xa siga. Ɛ yi a diine tan tongo. Nayi, ɛ siimaya xunkuyen nun hɛrin sɔtɔma nɛn. \s Muxune xa ratanga \p \v 8 Xa i banxi nɛnɛn ti, i yi foye suxudeni tɔn banxin kɔɛ ra alo kore banxina, i xa a rabilin sansandin na alogo muxuna nde nama bira lɔxɔna nde, a faxa, fata i ya banxin ti kiin na. \s Fe yibasanna fe \p \v 9 I nama sansi siya firinna si i ya manpa bili nakɔni, xa na mi a ra a bogin findima se haramuxin nan na. \v 10 I nama xun xidi yegen xidi ɲingen nun sofanla xunne ma e bode xɔn i yi xɛɛn bi. \v 11 I nama domaan nagodo i ma naxan sɔxɔnxi yɛxɛɛ xabe garin nun gɛsɛ futu garin basanxin na. \s Gubana \p \v 12 I xa luti dɛnbɛxine singan i ya gubaan tongon naaninne ra. \s Kiti xɔdɛxɛne ɲaxanla fe yi \p \v 13 Xa xɛmɛna nde ɲaxanla dɔxɔ, e yi kafu, a feen yi raɲaxu xɛmɛn ma, \v 14 a yi a xili kala fɔlɔ, a naxa, “N bata ɲaxanli ito dɔxɔ, koni nxu to kafu, n yi a li, a mi yi Alaa kiraan xɔn.” \v 15 Na na liga, sungutunna fafe nun a nga sereya seen xalima nɛn taan fonne fɛma taan so dɛɛn na, naxan a yitama a sungutun nasɔlɔnxin nan yi a ra. \v 16 A fafe ito nan falama, a naxa, “N bata n ma dii tɛmɛn fi xɛmɛni ito ma, koni a mi rafan a ma sɔnɔn. \v 17 A bata wulen sa a xun ma, a sungutun nasɔlɔnxin mi yi a ra.” Sungutunna sɔtɔ muxune xa na futun nasɔnɔya sereya dugin sa taan fonne yɛtagi. \v 18 Taan fonne na xɛmɛn suxuma nɛn, e yi a fe ɲaxin saran a ra. \v 19 E na a makiti, e xa a yangin, a gbeti gbanan kɛmɛ so sungutunna fafe yii, bayo a bata Isirayila ɲaxanla nde xili kala. Na xanbi a lanma nɛn ɲaxanla mɔn xa xɛtɛ xɛmɛn konni. A nɛma a siimayani, a mi nɔɛ a mɛ na ɲaxanla ra. \p \v 20 Koni, xa ɲɔndin nan na feen na, sereya se yo mi na naxan a yitama a bata futun nasɔnɔya, \v 21 na ɲaxanla xalima nɛn a fafe a banxin dɛɛn na. Taa yi kaane yi a magɔlɔn han a faxa, bayo a bata yagi feen liga, ɲaxanla mi lan a xa naxan liga Isirayila bɔxɔni. A bata xɛmɛ feen kolon a a fafe konni waxatin naxan yi. Ɛ xa fe ɲaxin ɲan ɛ tagi. \p \v 22 Xa ɛ xɛmɛn nun ɲaxanla suxu naxan findixi xɛmɛ gbɛtɛ a ɲaxanla ra, e saxi, na fe ɲaxi raba firinne lan nɛn e xa faxa, ɲaxanla nun xɛmɛna. Ɛ xa fe ɲaxin ɲan Isirayila bɔxɔni. \p \v 23 Xa xɛmɛn naralan sungutunna nde ra taan kui, naxan bata masuxu, e yi kafu, \v 24 ɛ xa na muxu firinne xali taan so dɛɛn na, ɛ yi e magɔlɔn han e faxa. Sungutunna faxama nɛn bayo a mi sɔnxɔn natexi taan kui. Xɛmɛn fan faxama nɛn bayo a bata ɲaxalan masuxin futun kala. Ɛ xa fe ɲaxin ɲan ɛ tagi. \p \v 25 Koni xa xɛmɛn naralan sungutunna ra burunna ra, naxan bata masuxu, a yi fu a ma, na xɛmɛ nan gbansan faxama. \v 26 Ɛ nama fefe liga sungutunna ra bayo a mi fe ɲaxi yo ligaxi a lan a xa faxa naxan ma. Na feen luxi nɛn alo xɛmɛn naxan fu a boden ma alogo a xa a faxa. \v 27 Amasɔtɔ xɛmɛn naralanxi sungutunna ra burunna nan na. Hali sungutunna xɛmɛ kanni ito sɔnxɔn nate, muxu yo mi yi na naxan yi a ratangɛ. \p \v 28 Xa xɛmɛn naralan sungutunna ra naxan munma masuxu, a yi fu a ma, muxuna nde yi e to na feen xun na, \v 29 na xɛmɛn xa gbeti gbanan tonge suulun so sungutunna fafe yii, a yi sungutunna dɔxɔ a ɲaxanla ra, bayo a bata a futun kala. A nɛma a siimayani, a mi nɔɛ a mɛ na ɲaxanla ra. \p \v 30 Xɛmɛn nun a fafe a ɲaxanla nama kafu, alogo a nama a fafe rayagi. \c 23 \s Muxun naxanye mi lan Alaa yamaan malanni \p \v 1 Muxun naxan tɛgɛnxi, hanma a bari seen bolonxi, na kanna mi lan a siga Alatalaa yamaan malanni. \v 2 Naxanye na kafu sariyatareyani, e diin bari, na diin fan mi daxa a siga Alatalaa yamaan malanni han a yixɛtɛ fudena. \p \v 3 Amonine nun Moyaba kaane mi sigɛ Alatalaa yamaan malanni hali e yixɛtɛ fudena. \v 4 A ligama na kiini habadan bayo siyani itoe mi faxi ɛ ralandeni burun nun igen na e yii, ɛ yi kelima Misiran yi waxatin naxan yi. E Beyori a dii Balami saren fi nɛn ɛ xili ma keli Petori taani Mesopotamiya yamanani alogo a xa ɛ danga. \v 5 Koni Alatala ɛ Ala mi tin a tuli matiyɛ Balami ra. A bata dangan masara barakan na bayo ɛ rafan Alatala ɛ Ala ma. \v 6 Ɛ nama e mali bɔɲɛ xunbenla nun hɛrin sɔtɔ feen na ɛ siin birin yi. \p \v 7 Ɛ nama Edɔn kaane raɲaxu bayo ɛ ngaxakedenna nan e ra. Ɛ nama Misiran kaane raɲaxu bayo ɛ waxatina nde ti nɛn e bɔxɔni. \v 8 E yixɛtɛ saxanden nɔɛ soɛ nɛn Alatalaa yamaan malanni. \s Daaxaden sariɲanna fe \p \v 9 Ɛ na siga ɛ yaxune yɛngɛdeni, ɛ yi daaxa yirena nde yi, ɛ lan nɛn ɛ xa ɛ yɛtɛ ratanga fe ɲaxin birin ma. \v 10 Xa xɛmɛna nde ɛ yɛ naxan mi sariɲanxi, igen bata mini a xɛmɛyani kɔɛɛn na, a xa mini daaxaden fari ma. \v 11 Ɲinbanna ra, a xa a maxa. Sogen na godo waxatin naxan yi a nɔɛ soɛ nɛn daaxadeni. \p \v 12 Ɛ xa yirena nde sugandi daaxaden fari ma, na yi findi xandaan na. \v 13 Wali sena nde xa lu ɛ goronne yɛ, alogo ɛ na siga xandani, ɛ xa yinla ge, ɛ yi ɛ makoon naba, ɛ bɛndɛn naxɛtɛ a yɛ ma. \v 14 Ɛ daaxaden lan nɛn a xa sariɲan, bayo Alatala ɛ Ala masiga tiden na a ra ɛ kantan feen na, a yi ɛ yaxune sa ɛ sagoni. Xa a fe ɲaxin li daaxadeni, a a makuyama ɛ ra nɛn. \s Konyi sariyana \p \v 15 Xa konyina nde a gi a kanna ma, a yi a yigiya ɛ konni, ɛ nama a xali a kanna fɛma de! \v 16 A lan nɛn a xa dɔxɔ ɛ dɛxɔn taani, a na wa lu feni dɛnaxan yi. Ɛ nama ɲaxu a ra. \s Yalunyana fe \p \v 17 Isirayila xɛmɛna hanma ɲaxanla nama findi yalunden na. \v 18 Yalunde gilɛn sarena, hanma yalunde xɛmɛn sarena, na mi lan a xa so Alatala ɛ Ala banxini ɛ dɛ xui yo rakamali feen na, bayo Alatala ɛ Ala na fe sifan naɲaxuxi. \s Donla nun dɛ xuina \p \v 19 Ɛ na sena nde doli ɛ ngaxakedenna ma, gbetina, donsena, xa na mi a ra se gbɛtɛ, ɛ nama tɔnɔ yo sa a fari. \v 20 Ɛ nɔɛ tɔnɔn fenɲɛ nɛn xɔɲɛn na, koni ɛ ngaxakedenna tan mi a ra de. Ɛ xa na sariyan suxu ɛ bɔxɔni, ɛ dɛnaxan sɔtɔma, alogo Alatala ɛ Ala xa barakan sa ɛ kɛwanle birin yi. \p \v 21 I na dɛ xuiin tongo Alatala i ya Ala xa, i nama i madigan a rakamali feen na, xanamu Alatala i ya Ala a maxɔdinma nɛn i ma, i yi findi yulubi tongon na. \v 22 Xa i mi dɛ xui tongo, yulubi fe mi a ra. \v 23 Koni xa i dɛ xuiin tongo Alatala i ya Ala xa, i lan nɛn i xa a rakamali ki faɲi alo i a ɲɛnige kii naxan yi. \p \v 24 I nɔɛ manpa bogina nde bɛ nɛn i gbeen mi naxan na, i yi a don, han i lugo, koni i nama nde sa i ya goronni. \v 25 I na so murutu xɛɛn na, i gbee mi naxan na, i nɔɛ tɔnsɔnna ndee bolonɲɛ nɛn i yiin na, koni i nama i ngaxakedenna a murutun xaba wɔlitɛn na. \c 24 \s Futu kalana fe \p \v 1 Xa xɛmɛna nde ɲaxanla dɔxɔ, a fe yi raɲaxu a ma, nayi, a e futu kala kɛdin nan sɛbɛma, a a so a yii, a yi a rasiga a konni. \v 2 Ɲaxanla to bata keli xɛmɛn konni, a nɔɛ dɔxɛ nɛn xɛmɛ gbɛtɛ xɔn. \v 3 Xa a fe sa raɲaxu na xɛmɛn fan ma, a e taxun kɛdin sɛbɛ, a yi a so a yii, a yi a rasiga a konni, hanma xa na xɛmɛn sa faxa, \v 4 xɛmɛ singen naxan a mɛxi a ra, na mi lan a yi a tongo sɔnɔn, a findi a ɲaxanla ra, bayo a bata haramuya a ma. Alatala na fe sifan naɲaxuxi. Ɛ mi lan ɛ xa na yulubi sifan liga bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan soma ɛ yii ɛ kɛɛn na. \s Muxu feen sariyana \p \v 5 Xɛmɛn naxan baxi ɲaxanla dɔxɔdeni, a mi lan a xa so sofayani. Kɔntɔfili gbɛtɛ yo mi lan a xa lu a ma han ɲɛɛ keden alogo a xa a ɲaxanla masuxu a naxan dɔxi, a a rasɛwa. \p \v 6 Ɛ mi lan ɛ xa wuli ngaan nun wuli diin dɔxɔ tolimani, xa na mi a ra wulin diin gbansanna, bayo na findima balotareyaan nan na. \p \v 7 Xa Isirayila kaana nde a ngaxakedenna suxu nɔɔni, a yi a findi konyin na, hanma a a mati, a lan nɛn na kanna xa faxa. Ɛ fe ɲaxin ɲanma ɛ tagi na kiini. \p \v 8 Xa fure ɲaxin bata mini muxuna nde fatin ma ɛ xa a liga alo Lewi yixɛtɛn saraxaraline a fala ɛ xa kii naxan yi. N na e yamari naxan na, ɛ xa na birin suxu ki faɲi. \v 9 Alatala ɛ Ala naxan ligaxi Mariyama ra ɛ keli xanbini Misiran yi, ɛ xa ɛ miri na ma. \p \v 10 Xa ɛ ngaxakedenna nde sena nde dɔxɔ ɛ ma tolimani, ɛ nama so a banxini na tolima seen tongodeni. \v 11 Ɛ xa lu tanden ma, na kanna xa mini na tolima seen na. \v 12 Xa yiigelitɔɔn na a ra, a yi a gubaan so i yii tolimaan na, i nama a ramara han kɔɛɛn na. \v 13 I xa a raxɛtɛ a ma sogen godo waxatini, alogo a xa xi a yi, a barikan bira i xa. Na yatɛma nɛn tinxinna ra Alatala i ya Ala yɛɛ ra yi. \p \v 14 I nama ɲaxu yiigelitɔ walikɛ tɔrɔxine ra, a na findi i ngaxakeden Isirayila kaan na hanma xɔɲɛn na naxan dɔxi i konni. \v 15 I xa a wanla saranna so a yii lɔxɔ yo lɔxɔ benun sogen xa godo, bayo yiigelitɔɔn nan a ra, a xaxili tixi a saranna nan na. Xa a mawuga Alatala xa i ya fe yi, i findima nɛn yulubi tongon na. \p \v 16 Fafane mi faxama diine funfuni, diine fan mi faxama fafane funfuni, koni birin faxama a yɛtɛ yulubin nan ma fe ra. \p \v 17 I nama kiti kobin sa xɔɲɛn ma hanma kiridina. I nama kaɲa gilɛna a gubaan nasuxu tolimaan na. \v 18 I nama ɲinan, a i findi nɛn konyin na Misiran yi, Alatala i ya Ala nan i xunba. Na feen na a toxi n yamarini ito fixi i ma. I xa a suxu. \p \v 19 I na seen xaba xɛɛn ma, tɔnsɔnna naxanye na lu e xɔri ma, i nama ne matongo. I xa e lu na xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛne xa. Nanara, Alatala i ya Ala i barakama nɛn i ya wanle birin yi. \v 20 I na i ya oliwi binle bogine malan, e bogin naxanye na lu e kɔɛ ra, i mi lan i xa xɛtɛ ne badeni. I xa e lu na xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛne xa. \v 21 I na i ya manpa bogine fan ba, e bogin naxanye na lu e ra, i mi lan i xa xɛtɛ ne badeni. I xa e lu na xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛne xa. \v 22 I nama ɲinan, a i findi nɛn konyin na Misiran yi. Na feen na a toxi n yamarini ito fixi i ma. I xa a suxu. \c 25 \s Bosa rabɔnbɔna \p \v 1 Xa xɛmɛ firin yɛngɛ, e na siga kitisane fɛma alogo e xa e makiti, kitisane xa yoon fi ɲɔndi kanna ma, wule falana kala tixin yi saran a ra. \v 2 Xa wule falan lanma a xa bɔnbɔ, kitisaan xa a rasa bɔxɔni, e yi a bɔnbɔ a yɛɛ xɔri bosaan yɛ yatɛn na a lan a xa naxan sɔtɔ fata sariyan na. \v 3 Na kui, ɛ mi lan ɛ xa dangu bosaan yɛ tonge naanin na. Xa ɛ nde sa na fari, ɛ bata ɛ ngaxakedenna rayagi. \s Ɲingena wanla \p \v 4 I na ɲingen ti malo bodonna ra, i nama a dɛɛn xidi. \s Kaɲa gilɛ diitare kanna fe \p \v 5 Xa ngaxakeden ma xɛmɛ firinne dɔxi yire kedenni, keden yi faxa a mi dii bari, na ɲaxanla mi lan a xa dɔxɔ xɛmɛ gbɛtɛ xɔn ma denbayaan fari ma. A lan a xa dɔxɔ a xɛmɛna ngaxakedenna nde nan xɔn, a findi a ɲaxanla ra. \v 6 A dii singen naxan barima, na lan a xili sa faxa muxun xun ma, alogo a xinla nama lɔ ayi Isirayila bɔxɔni. \v 7 Xa xɛmɛn tondi a ngaxakedenna a ɲaxanla dɔxɛ, kaɲa gilɛn xa siga taan so dɛɛn na taan fonne dɛnaxan yi, a a yɛba e xa, a naxa, “N ma xɛmɛna ngaxakedenna mi tinxi n ma fe ma. A bata tondi dii fideni a ngaxakedenna ma Isirayila bɔnsɔnne yɛ, naxan lan a xili sa a xun ma.” \v 8 Taan fonne xɛmɛn xilima nɛn, e yi a maxɔdin. Xa a tondi a ngaxakedenna a ɲaxanla dɔxɛ, \v 9 kaɲa gilɛna a masoma nɛn a ra taan fonne yɛɛ xɔri, a sankidin ba a xɛmɛna ngaxakedenna sanni, a yi a dɛ igen puru a yɛtagi. A yi a fala, a naxa, “Ito nan ligama xɛmɛn na naxan tondima mayixɛtɛn fideni a ngaxakedenna ma.” \v 10 Nayi, na xɛmɛna a denbayaan xili bama Isirayila yi ikiini, “Sankidi ba denbayana.” \s Naxan mi daxa yɛngɛni \p \v 11 Xa xɛmɛ firin yɛngɛma, na nde keden ma ɲaxanla yi siga a xɛmɛn badeni boden yii, xa a boden xɛmɛya yiren suxu, \v 12 ɛ nama kininkinin na ɲaxanla ma. Ɛ xa a yiin bolon a ra. \s Tinxinna yulayani \p \v 13 Ɛ nama kilo firin xali ɛ sagbaan kui naxan mi kamalixi, keden binya, boden yelefu. \v 14 Ɛ nama liga se firin fan lu ɛ konni naxan mi kamalixi, keden xungbo, boden xurun. \v 15 Kilo kamalixin nun liga se kamalixin nan lan a xa lu ɛ yii. Nayi, ɛ siimaya xunkuyen sɔtɔma nɛn bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan soma ɛ yii. \v 16 Naxan yo na na liga, a mayifuun ti, na muxu sifan mi rafan Alatala ɛ Ala ma. \s Amalɛkine yaxuya fena \p \v 17 Ɛ nama ɲinan Amalɛkine naxan liga ɛ ra ɛ to yi keli Misiran yi. \v 18 E mini nɛn ɛ ma kiraan xɔn, e yi xanbiralune yɛɛ rasa. Na waxatini, ɛ yi xadanxi han! Ala yɛɛ ragaxu yo mi yi e yi. \v 19 Iki, Alatala ɛ Ala na ɛ rasabati ɛ rabilinna yaxune yɛɛ xɔri na bɔxɔni a dɛnaxan soma ɛ yii, ɛ xa Amalɛkine raxɔri han e xinla yi tunun dunuɲa yi. Ɛ nama ɲinan na xɔn! \c 26 \s Bogi se singene nun yaganna fe \p \v 1 Ɛ na so bɔxɔni Alatala ɛ Ala naxan fima ɛ ma ɛ kɛɛn na, a yi findi ɛ gbeen na, ɛ na dɔxɔ mɛnni waxatin naxan yi, \v 2 ɛ birin nde bama nɛn ɛ bɔxɔn bogi se singene ra, na bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan fima ɛ ma. Ɛ xa a sa deben kui, ɛ yi a xali na yireni Alatala ɛ Ala dɛnaxan sugandima a xinla matɔxɔn dɛnaxan yi. \v 3 Ɛ sigan saraxaraline nan fɛma naxanye walima na waxatini. Ɛ yi a fala e xa, ɛ naxa, “N na a falama to Alatala en ma Ala xa, a n bata so na bɔxɔni, a a kɔlɔ naxan ma fe ra a a soma en benbane yii.” \p \v 4 Saraxaraliin deben nasuxuma nɛn ɛ yii, a a dɔxɔ Alatala ɛ Alaa saraxa ganden yɛtagi. \v 5 Ɛ falani ito nan tima Alatala ɛ Ala xa, ɛ naxa, “N benban findixi Arami kaan nan na, sigatiina. A siga nɛn Misiran yi, e nun a muxune. E yi dɔxɔ na. E yi findi siya gbee sɛnbɛmaan na, muxu wuyaxi. \v 6 Koni Misiran kaane nxu ɲaxankata nɛn, e nxu tɔrɔ, e konyiya xɔdɛxɛn sa nxu ma. \v 7 Nxu yi Alatala maxandi, nxu benbane Ala. A yi nxɔ maxandi xuiin namɛ, a mɔn yi nxɔ mantɔrɔne to, e yi fe ɲaxine nun fe xɔdɛxɛn naxanye dɔxɔma nxu ra. \v 8 Alatala yi nxu ramini a sɛnbɛn nun nɔɔn nun fe magaxuxine nun taxamasenne nun kabanakone ra Misiran yi. \v 9 A yi fa nxu ra han be, a yi bɔxɔni ito so nxu yii, nɔnɔn nun kumin gbo dɛnaxan yi. \v 10 Na nan a toxi, iki, Alatala, n faxi bɔxɔn bogi se singeni itoe ra i tan fɛma, i naxanye fixi n ma.” \p Ɛ deben dɔxɔma nɛn Alatala ɛ Ala yɛtagi, ɛ yi ɛ xinbi sin a xa. \v 11 Ɛ tan nun Lewine nun xɔɲɛn naxanye ɛ tagi, ɛ birin yi sɛwa ɛ bode xɔn ma se faɲine fe ra Alatala ɛ Ala naxan fixi ɛ ma e nun ɛ denbayana. \p \v 12 Ɲɛɛ saxandene findixi yagan ɲɛɛne nan na. Ɛ na yelin yaganna malanɲɛ, ɛ xa a so Lewine nun xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛne nan yii naxanye ɛ taane yi. Ne fan yi e dɛge, e yi lugo. \v 13 Na waxatini, ɛ falani ito nan tima Alatala ɛ Ala xa, ɛ naxa, “Naxan findixi i gbeen na, n bata a birin namini n konni. N bata a so Lewine nun xɔɲɛne nun kiridine nun kaɲa gilɛne yii alo i a yamarixi kii naxan yi. N mi i ya yamari yo matandixi hanma n ɲinan a xɔn. \v 14 Hali sayaan to so n ma n mi i ya yaganna siyadin don, hanma n yi a xunnakala fe haramuxini, hanma n yi barinne ki nde ra. N bata i xuiin suxu, Alatala n ma Ala. I naxan yamarixi n ma, n bata na birin liga. \v 15 I xa i miri nxu ma ariyanna yi, i dɔxɔde sariɲanxini. I yi Isirayila baraka, i ya yamana e nun i bɔxɔn naxan fixi nxu ma, i i kɔlɔ naxan ma fe ra nxu benbane xa, nɔnɔn nun kumin gbo dɛnaxan yi.” \s Fala raɲanna sariyana fe yi \p \v 16 Alatala ɛ Ala bata ɛ yamari to, a ɛ xa a tɔnne nun a sariyane suxu ki faɲi! Ɛ xa ɛ ɲɔxɔ lu e xɔn ma ɛ bɔɲɛn birin na e nun ɛ niin birin yi. \v 17 Ɛ bata ɛ dɛ ti Alatala xa to, a a tan nan ɛ Ala ra, a ɛ birama nɛn a kirane fɔxɔ ra, a ɛ a tɔnne nun a yamarine nun a sariyane suxuma nɛn. \v 18 Alatala fan bata a dɛ ti, a ɛ tan findima a gbee yamaan na, alo a a falaxi ɛ xa kii naxan yi. Ɛ xa a yamarine suxu, \v 19 alogo a xa ɛ rafisa a siya daxine birin xa. Ɛ nɔrɔn nun ɛ xinla nun ɛ sɛnbɛn danguma nɛn e birin na. Ɛ mɔn yi findi yama rasariɲanxin na Alatala ɛ Ala xa, alo a a fala kii naxan yi. \c 27 \s Duban nun dangana fe \p \v 1 Nabi Musa yi yamarini ito fi Isirayila kaane ma fonne yɛɛ xɔri, a naxa, “Ɛ xa yamarini itoe birin suxu n naxanye fiin to. \v 2 Ɛ nɛma Yurudɛn baan gidin waxatin naxan yi, siga na bɔxɔni Alatala ɛ Ala naxan soxi ɛ yii, ɛ xa gɛmɛ gbeene ti, ɛ e mafixa. \v 3 Ɛ yi sariya falani itoe birin sɛbɛ e ma, ɛ na gidi waxatin naxan yi, ɛ so na bɔxɔni Alatala ɛ Ala naxan soma ɛ yii, nɔnɔn nun kumin gbo dɛnaxan yi alo Alatala ɛ benbane Ala a fala ɛ xa kii naxan yi. \v 4 Ɛ na yelin Yurudɛn baan gidɛ, ɛ xa gɛmɛni itoe ti Ebali geyaan fari, ɛ yi e mafixa, alo n na yamarima ɛ ma kii naxan yi to. \v 5 Ɛ xa gɛmɛne malan Alatala ɛ Ala xa saraxa ganden na mɛnni, wure walise mi dinxi gɛmɛn naxanye ra. \v 6 Ɛ gɛmɛne nan matongoma, ɛ yi Alatala ɛ Alaa saraxa ganden nafala. Ɛ yi saraxa gan daxine ba Alatala ɛ Ala xa na fari. \v 7 Ɛ mɔn xa bɔɲɛ xunbeli saraxane fan ba mɛnni, ɛ e don, ɛ sɛwa Alatala ɛ Ala yɛtagi. \v 8 Ɛ gɛmɛn naxanye tixi, ɛ xa Alaa sariya falane sɛbɛ ne ma, ɛ yi e kɛrɛndɛn ki faɲi.” \p \v 9 Musa nun saraxaraline, Lewine mɔn yi falan ti yamaan xa, e naxa, “Isirayila yamana, ɛ sabari. Ɛ yi ɛ tuli mati. Ɛ bata findi Alatala ɛ Alaa yamaan na to. \v 10 Ɛ xa Alatala ɛ Alaa falan namɛ. Ɛ xa a yamarine nun a tɔnne suxu, n naxanye yamarima ɛ ma to.” \p \v 11 Na lɔxɔ kedenni, Musa mɔn yi yamarini ito so yamaan yii, a naxa, \v 12 “Ɛ na Yurudɛn baan gidi waxatin naxan yi, bɔnsɔnni itoe xa ti Garisimi geyaan fari, e duba yamaan xa: Simeyɔn nun Lewi nun Yuda nun Isakari nun Yusufu e nun Bunyamin. \v 13 Bɔnsɔnni itoe xa ti Ebali geyaan nan fari, e dangan ti: Rubɛn nun Gadi nun Aseri nun Sabulon nun Dan e nun Nafatali. \v 14 Lewine falan tima nɛn Isirayila birin xa e xui yitexin na.” \p \v 15 E naxa, “Ala xa na kanna danga naxan na suxuren nafala, hanma se gbɛtɛ rafalaxi wure raxulunxin na, a yi a batu wundoni. Na se sifan naɲaxu Alatala ma.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 16 “Ala xa na kanna danga naxan na a fafe nun a nga rayagi.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 17 “Ala xa na kanna danga naxan na a bodena bɔxɔn danne taxamasenne masiga.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 18 “Ala xa na kanna danga naxan na danxutɔɔn ti kira ɲaxin xɔn.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 19 “Ala xa na kanna danga naxan na kiti ɲaxin sa xɔɲɛn ma hanma kiridina hanma kaɲa gilɛna.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 20 “Ala xa na kanna danga naxan nun a fafe a ɲaxanla kafuma, bayo a bata a fafe rayagi.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 21 “Ala xa na kanna danga naxan na yɛnɛyaan liga suben xɔn.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 22 “Ala xa na kanna danga naxan nun a magilɛn kafuma, a fafe a dii tɛmɛna, hanma a nga a dii tɛmɛna.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 23 “Ala xa na kanna danga naxan nun a bitan ɲaxanla kafuma.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 24 “Ala xa na kanna danga naxan na a boden faxa wundoni.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 25 “Ala xa na kanna danga naxan na dimi yi seene rasuxu tɔɲɛgɛden faxa feen na.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \p \v 26 “Naxan mi sariya falani itoe suxuma a yi e liga, Ala xa na kanna danga.” Yamaan birin xa a ratin, e naxa, “Amina.” \c 28 \s Dubane fe \r Saraxaraline 26.3-13 nun Sariyane 7.12-24 \p \v 1 Xa ɛ Alatala ɛ Ala xuiin suxu ki faɲi, ɛ yi yamarini itoe suxu n naxanye soxi ɛ yii to, nayi Alatala ɛ rafisama nɛn bɔxɔn siyane birin xa. \v 2 Ɛ baraka feni itoe nan sɔtɔma, xa ɛ Alatala ɛ Ala xuiin suxu: \p \v 3 A barakan sama nɛn ɛ fe yi taan kui e nun xɛɛne ma. \v 4 A barakan sa ɛ dii barin nun ɛ bɔxɔn bogi seene nun ɛ xuruse kurune nun ɲingene nun yɛxɛɛne yi. \v 5 A yi barakan sa ɛ donse sagane nun ɛ donse rafaladene yi. \p \v 6 A yi ɛ baraka ɛ somatɔɔn nun ɛ minimatɔɔn na. \v 7 Ɛ yaxune na keli ɛ yɛngɛdeni, Alatala e kedima nɛn ɛ yɛɛ ra. Xa e so kira keden nan xɔn, e e gima nɛn ɛ yɛɛ ra kira solofere xɔn. \v 8 Alatala ɛ Ala barakan sama nɛn ɛ gbengbene yi, e nun ɛ wanle birin yi. A barakan sama ɛ fe yi na bɔxɔni a dɛnaxan fima ɛ ma. \v 9 Xa ɛ Alatala ɛ Ala yamarine suxu, ɛ mɔn yi bira a kirane fɔxɔ ra, a ɛ findima a yamaan na nɛn alo a a kɔlɔ ɛ xa kii naxan yi. \v 10 Bɔxɔn siyane birin a kolonma nɛn nayi, a Alatala xinla bata fala ɛ xun ma, e gaxu ɛ yɛɛ ra. \p \v 11 Alatala ɛ hɛrisigɛn fari sama nɛn na bɔxɔni a a kɔlɔ ɛ benbane xa naxan ma fe ra a a soma ɛ yii. Ɛ dii wuyaxi barima nɛn, ɛ xuruseene dii wuyaxi xalima nɛn, a mɔn yi barikan sa ɛ bɔxɔn bogi seene yi. \v 12 Alatala koren nabima nɛn ɛ xa, a igen namaraxi dɛnaxan yi, alogo a xa tulen nafa ɛ bɔxɔne ma a waxatini, a ɛ wanle birin nasɔnɔya. Siya wuyaxine fama ɛ dolideni nɛn, koni ɛ tan mi donla tongoma. \v 13 Alatala ɛ tima nɛn yɛɛn na. Ɛ mi luyɛ dɔnxɛn na mumɛ! Xa ɛ Alatala ɛ Ala yamarine suxu, n naxanye falama ɛ xa to, a ɛ yitema nɛn bonne xa, ɛ mi luyɛ e bun mumɛ! \v 14 Ɛ nama yamarini itoe beɲin n naxanye falaxi ɛ xa, ɛ siga yiifanna ma hanma kɔmɛnna ma, ɛ yi bira ala gbɛtɛne fɔxɔ ra, ɛ yi e batu. \s Dangane fe \r Saraxaraline 26.14-46 \p \v 15 Xa ɛ tondi Alatala ɛ Ala xuiin suxɛ, xa ɛ tondi a yamarine nun a tɔnne suxɛ, n naxanye falama ɛ xa to, nayi dangani itoe nan fama ɛ ma, e yi ɛ suxu. \v 16 Ala ɛ dangama nɛn taani e nun xɛɛne ma. \v 17 A dangan sama nɛn ɛ donse sagane nun ɛ donse rafaladene yi. \v 18 A dangan sa ɛ dii barin nun ɛ bɔxɔn bogi seene nun ɛ xuruse kurune nun ɲingene nun yɛxɛɛne yi. \v 19 A yi ɛ danga ɛ somatɔɔn nun ɛ minimatɔɔn na. \p \v 20 Alatala dangan nun mayifuun nun fe magaxuxin nafama ɛ ma nɛn ɛ wanle birin yi han ɛ sa halagi, bayo ɛ bata fe ɲaxin liga, ɛ to xɛtɛ a fɔxɔ ra. \p \v 21 Alatala fitina furen nadinma ɛ ma nɛn han ɛ birin yi ɲan na bɔxɔni ɛ sigama dɛnaxan masɔtɔdeni. \v 22 Alatala ɛ doyenma nɛn furen na, e nun fati mawolonna nun fati makusinna. A fama nɛn kuye wolonna ra, e nun furuna, sansine funduma nɛn hanma e kun. Feni itoe ɛ tɔrɔma nɛn han ɛ halagi. \v 23 Kuyen xarama nɛn, bɔxɔn fan yi xɔdɔxɔ ayi alo wurena. \v 24 Alatala yi ɛ tulen masara gbangbanna ra keli kore, godo xɛɛne ma, han ɛ birin yi halagi. \v 25 Alatala a ligama nɛn, ɛ yi halagi ɛ yaxune yɛtagi. Xa ɛ siga e yɛngɛdeni kira keden nan xɔn, ɛ gima nɛn e yɛɛ ra kira solofere xɔn. Dunuɲa muxune birin kabɛma nɛn ɛ kalana fe ra. \v 26 Xɔline nun burunna subene ɛ binbine donma nɛn. Muxu yo mi e kedi. \p \v 27 Alatala ɛ tɔrɔma nɛn setene ra alo a naxan liga Misiran kaane ra. A ɛ tɔrɔ bontenbandunna nun gasine ra, e nun maxɛnxɛnna naxan mi danma. \v 28 Alatala ɛ findima nɛn danxutɔne ra, a faan naso ɛ yi, ɛ yi findi fatɔne ra. \v 29 Yanyin na ɛ sigati kiin yi ɛ yifu alo danxutɔne. Ɛ wali yo mi lanɲɛ. Ɛ lu tɔrɛ, e yi ɛ yii geli. Muxu yo mi nɔɛ ɛ bɛ e yii. \v 30 Ɛ na ɲaxalandin masuxu, xɛmɛ gbɛtɛ fuma a ma nɛn. Ɛ na banxin ti, ɛ mi soɛ a kui. Ɛ na manpa binle si, ɛ mi nɔɛ e bogine donɲɛ. \v 31 Ɛ ɲingene kɔɛ raxabama nɛn ɛ yɛɛ xɔri, ɛ mi e suben donɲɛ. E ɛ sofanla bama nɛn ɛ yii, ɛ mi a masɔtɛ. Ɛ yɛxɛɛne soma nɛn ɛ yaxune yii, muxu yo mi ɛ maliyɛ. \v 32 Ɛ dii xɛmɛne nun dii tɛmɛne soma nɛn siya gbɛtɛn yii alo konyine ɛ yɛɛ xɔri. Ɛ xadanma nɛn e yɛɛ ra kira yitodeni, koni fɛrɛ yo mi luyɛ ɛ xa, ɛ yi e mali. \v 33 Xɔɲɛne baloma ɛ sansine nan na. Ɛ wanla naxan birin kɛma, a tɔnɔn findima e gbeen nan na. E ɛ rayarabima nɛn, e yi ɛ ɲaxankata ɛ siin birin yi. \v 34 Ɛ na feni itoe birin to, ɛ luma nɛn alo fatɔne. \p \v 35 Alatala sete ɲaxine ratema nɛn ɛ sanne nun ɛ xinbine ma naxan mi yalanɲɛ. E yi din ɛ fatin birin na, keli ɛ xunna ma han ɛ sanne. \v 36 Alatala ɛ nun ɛ mangan kedima nɛn, ɛ na naxan dɔxɔ ɛ xun na, siga bɔxɔni ɛ tan nun ɛ benbane mi naxan kolon. Mɛnni ɛ ala xɔɲɛne batuma nɛn naxanye rafalaxi wudin na, hanma gɛmɛna. \v 37 Alatala ɛ xalima siyaan naxanye konni, ne kabɛma nɛn ɛ fe ma, e yi ɛ magele, e yi ɛ rayelefu. \p \v 38 Ɛ sansi gbegbe wolima nɛn ɛ xɛɛne ma, koni ɛ ndedi nan tun xabama, bayo tuguminne dinma nɛn a birin na. \v 39 Ɛ manpa binle sima nɛn, ɛ yi e masuxu ki faɲi, koni ɛ mi e igen minɲɛ, ɛ mi e bogine malanɲɛ bayo kunle soma e yi nɛn. \v 40 Oliwi binle luma nɛn bɔxɔn birin yi, koni ɛ mi e turen soma ɛ ma, bayo oliwi bogine yolonma nɛn. \v 41 Ɛ diine barima nɛn, koni e mi luyɛ ɛ yii, bayo ɛ yaxune e xalima nɛn. \v 42 Ɛ wudine nun bɔxɔn bogi seene findima tuguminne nan gbee ra. \v 43 Xɔɲɛn naxanye dɔxi ɛ yɛ, ne fe matema nɛn ɛ xa pon! Koni ɛ tan ma fe magodoma nɛn han! \v 44 Ɛ sigama nɛn e dolideni, koni e tan mi fɛ ɛ dolɛ mumɛ! Ala e tima nɛn yɛɛn na. Ɛ yi lu dɔnxɛn na. \v 45 Dangani itoe birin fama nɛn ɛ fɔxɔ ra, e yi ɛ sagatan, e yi ɛ suxu han ɛ birin yi halagi, bayo ɛ bata tondi Alatala ɛ Ala xuiin suxɛ. Ɛ mi a yamarine nun a tɔnne suxi a naxanye soxi ɛ yii. \v 46 Na findima taxamasenna nun kabanakoon nan na ɛ tan nun ɛ yixɛtɛne xa habadan! \p \v 47 Bayo ɛ mi tin walɛ Alatala ɛ Ala xa sɛwan nun ɲɛnige faɲini, ɛ yi hɛrini waxatin naxan yi, \v 48 nayi ɛ walima nɛn ɛ yaxune xa Alatala naxanye rafama ɛ xili ma. Kamɛn nun min xɔnla ɛ suxuma nɛn. Ɛ magenla luma nɛn tɔrɔni. E yi wuren xidi ɛ kɔɛ xanbi ra ɛ goronna tongo, han ɛ yi halagi. \v 49 Alatala fama nɛn siyana nde ra, keli yire makuyeni bɔxɔn danna ra. A godoma nɛn ɛ ma alo singbinna. Ɛ mi a xuiin mɛma. \v 50 E findima muxu yɛ xɔdɛxɛne nan na, naxanye mi xɛmɛ fonne binyama, e mɔn mi kininkininɲɛ diine ma. \v 51 E ɛ xuruseene nun ɛ bɔxɔn bogi seene tongoma nɛn, ɛ yi halagi. E mi ɛ murutun hanma manpana hanma turen naluma ɛ yii. E ɛ ɲinge diine nun yɛxɛɛ diine nun siine xalima nɛn han ɛ yi halagi. \p \v 52 E ɛ taane birin nabilinma nɛn yɛngɛni, na bɔxɔni Alatala ɛ Ala dɛnaxan soma ɛ yii. E ɛ yɛngɛma nɛn han ɛ taan yinna naxanye mate, ɛ laxi naxanye ra, ne yi bira. \v 53 Yɛngɛni ito yi, ɛ yaxune ɛ rakamɛma nɛn han ɛ yi ɛ diine don, Alatala ɛ Ala naxanye fixi ɛ ma. \v 54 Hali xɛmɛ faɲi hinantɔna ɛ tagi, a mi kininkininɲɛ a ngaxakedenne ma hanma a ɲaxanla hanma a dii ɲɛɲɛne. \v 55 A mi tinɲɛ a diin subeni taxunɲɛ e ra, bayo na findixi a balo dɔnxɛn nan na. Ɛ yaxune ɛ rayarabima na kii nin ɛ taan birin yi. \v 56 Hali ɲaxalan faɲi hinantɔna ɛ tagi, naxan mi susuɛ a sanna tiyɛ bɔxɔn ma, a tan fan mi kininkininɲɛ a rafan xɛmɛn ma hanma a diina. \v 57 A mi tinɲɛ a dii barixin subeni taxunɲɛ e ra e nun a diin xunyɛna, bayo a wama ne don feni wundoni. Ɛ yaxune na ɛ rabilin yɛngɛni e fama nɛn na tɔrɔ sifan na ɛ konni. \p \v 58 Xa ɛ mi sariya falani itoe suxu a faɲin na naxanye sɛbɛxi kitabuni ito kui, xa ɛ mi gaxu Alatala ɛ Ala xili gbee magaxuxin yɛɛ ra, \v 59 Alatala fitina furene nun fure ɲaxine dɔxɔma nɛn ɛ tan nun ɛ yixɛtɛne ma naxan magaxu, e mɔn mi yalanɲɛ xulɛn. \v 60 A fitina furene birin nafama nɛn ɛ ma, ɛ yi gaxuxi naxanye yɛɛ ra Misiran bɔxɔni. Na furene yi ɛ suxu, e yi ɛ nɔ. \v 61 Alatala furen sifan birin sanbama ɛ ma nɛn e nun yihadin birin hali ba naxanye sɛbɛxi kitabuni ito kui, han ɛ birin yi halagi. \v 62 Ɛ tan naxanye yi wuya dangu sarene ra kore, ɛ yatɛn xurunma ayi nɛn bayo ɛ bata Alatala ɛ Ala xuiin matandi. \v 63 Alatala fe faɲin ligaxi ɛ xa kii naxan yi, a ɛ rawuya ayi kii naxan yi, a mɔn ɛ halagima na kii nin, a yi ɛ faxa. A ɛ bama nɛn na bɔxɔni ɛ fama naxan masɔtɔdeni. \v 64 Alatala yi ɛ raxuya ayi siyane birin yɛ, keli dunuɲa fɔlɔn ma han a danna. Ɛ ala gbɛtɛne batuma nɛn, naxanye rafalaxi wudin nun gɛmɛn na, ɛ tan nun ɛ benbane mi naxanye kolon. \v 65 Na siyane tagi, ɛ mi matabu yo sɔtɔma, ɛ mi yire yo sɔtɔma ɛ dɔxɔma dɛnaxan yi. Alatala ɛ bɔɲɛne wolonma nɛn, a ɛ yɛɛne raxadan xi xɔnla ra, a ɛ niine yiɲaxu ɛ ma. \v 66 Ɛ siimayaan findima kɔntɔfinle nan na, gaxuna ɛ raxuruxurunma nɛn kɔɛɛn nun yanyin na. Ɛ sikɛma nɛn ɛ niin yɛtɛna fe ra. \v 67 Ɛ na na feene to waxatin naxan yi naxanye ligama, gaxun soma nɛn ɛ bɔɲɛni. Xɔtɔnni, ɛ yi a fala, ɛ naxa, “Xa ɲinbanna nan yi a ra nun!” Ɲinbanna ra, ɛ yi a fala, ɛ naxa, “Xa xɔtɔnna nan yi a ra nun!” \p \v 68 Alatala ɛ xalima nɛn kunkine kui Misiran yi, n na a fala dɛnaxan ma, a ɛ mi mɛnna toma sɔnɔn. Mɛnni, xɛmɛne nun ɲaxanle, ɛ katama nɛn ɛ xa ɛ yɛtɛ mati ɛ yaxune ma konyine ra, koni muxu yo mi ɛ sarama. \c 29 \p \v 1 Alatala falani itoe nan ti a layirin na a naxan yamari Musa ma, a xa a xidi e nun Isirayila kaane tagi, Moyaba bɔxɔni, ba layirin na e naxan xidi Horebe geyaan fari. \s Nabi Musaa kawandi dɔnxɛna \p \v 2 Nabi Musa yi Isirayila yamaan birin maxili, a yi a fala e xa, a naxa: \p Ɛ yi Misiran yi waxatin naxan yi, ɛ a to nɛn Alatala naxan liga Firawona nun a kuntigine nun a yamanan birin na. \v 3 Ɛ bata fe xɔdɛxɛne to, e nun taxamasenne nun kabanakone a naxanye liga e ra, \v 4 koni han to Alatala munma xaxinla fi ɛ ma naxan nɔɛ feni itoe kolonɲɛ. Ɛ yɛɛne mi a toma, ɛ tunle fan mi a mɛma. \v 5 N ti nɛn ɛ yɛɛ ra tonbonni ɲɛɛ tonge naanin. Ɛ domane nun ɛ sankidine mi kala, \v 6 ɛ mi burun don, ɛ mi manpaan min. Alatala na liga nɛn alogo ɛ xa a kolon, a a tan nan ɛ Ala ra. \v 7 Ɛ to so be, Sixɔn, Xɛsibɔn mangana, e nun Ogo, Basan mangana, ne yi fa en yɛngɛdeni, koni en yi e nɔ. \v 8 Ɛ yi e bɔxɔne tongo, ɛ e yitaxun Rubɛn bɔnsɔnna nun Gadi bɔnsɔnna muxune ra, e nun Manase bɔnsɔnna fɔxɔ kedenna. \v 9 Nanara, ɛ lanma ɛ xa layiri falani itoe suxu ki faɲi, alogo ɛ wanle birin xa sɔnɔya. \p \v 10 Isirayila kaane, ɛ malanxi to Alatala ɛ Ala yɛtagi. Ɛ birin be, ɛ mangane nun ɛ yɛɛratine nun ɛ fonne nun ɛ kuntigine, \v 11 e nun ɛ ɲaxanle nun ɛ diine nun xɔɲɛn naxanye wudin sɛgɛma e nun naxanye igen bama ɛ xa. \v 12 Ɛ be to alogo Alatala ɛ Ala xa layirin xidi e nun ɛ tan tagi, a yi a kɔlɔ. \v 13 A ɛ tan nan a yamaan na, a a tan nan ɛ Ala ra, alo a a fala ɛ xa kii naxan yi, e nun a mɔn a kɔlɔ ɛ benbane Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba xa kii naxan yi. \v 14 N mi layirini ito xidima ɛ tan xan gbansan xa marakɔlɔn xɔn, \v 15 ɛ tan naxanye tixi be Alatala en ma Ala yɛtagi. N na a xidima ɛ nun ɛ yixɛtɛne nan fan xa naxanye munma bari singen. \v 16 Ɛ a kolon en bu Misiran yi kii naxan yi, e nun en mɔn dangu yamanane ra kii naxan yi kira yi be. \v 17 Ɛ bata siyani itoe suxure ɲaxine to: a wudi daxine, a gɛmɛn daxine, a gbeti daxine, e nun a xɛma daxine. \v 18 Xɛmɛ ba, ɲaxalan ba, bɔnsɔn ba, xabila ba, ɛ sese nama xɛtɛ Alatala ɛ Ala fɔxɔ ra, ɛ siga na siyane alane batudeni. Ɛ a liga ki faɲi alogo suxure batu yo nama lu ɛ yɛ alo sansi salen xɔlɛna. \v 19 Na muxu sifan na kɔlɔni ito mɛ, a dubama a yɛtɛ xa nɛn a bɔɲɛni, a naxa, “N bɔɲɛ xunbenla sɔtɔma nɛn hali n to kankanxi n kɛɲaan ma.” Na yi yamana feen birin kala. \v 20 Alatala mi diɲɛ na kanna ma. Alaa xɔlɔn nun a kunfa sariɲanxin kelima nɛn na kanna xili ma. A dangane birin sa a fari naxanye sɛbɛxi kitabuni ito kui. A xinla yi lɔ ayi dunuɲa yi. \v 21 Alatala na kanna luma nɛn a danna Isirayila yamaan yɛ alogo yihadin xa a li naxan findixi layirin dangane ra, naxanye sɛbɛxi sariya kitabuni ito kui. \p \v 22 Ɛ yixɛtɛn naxanye fama ɛ xanbi ra, e nun xɔɲɛn naxanye kelima bɔxɔ makuyene yi, ne fitina feene nun fe xɔdɛxɛne toma nɛn, Alatala naxanye dɔxɔma ɛ bɔxɔn na. \v 23 Dolen nun fɔxɔn luma nɛn bɔxɔn fari. Sese mi nɔɛ siyɛ, sansi yo mi nɔɛ solɛ, hali ɲɔxɔnde keden mi luyɛ. Yamanan luma nɛn alo Sodoma nun Gomora nun Adamaha nun Seboyimi, Alatala taan naxanye kala a xɔlɔni. \v 24 Nayi, siya gbɛtɛne maxɔdinna tima nɛn, e naxa, “Nanfera Alatala ito rabaxi a bɔxɔn na? A xɔlɔxi nanfera na kiini?” \v 25 E yabima nɛn, e naxa, “Feni itoe ligaxi nɛn bayo yamani ito bata Alatala layirin kala, e benbane Ala naxan xidi e xa, a to e ramini Misiran yi. \v 26 E bata suxurene batu, e yi e xinbi sin e xa, e mi yi naxanye kolon, Ala mi tinxi naxanye ra. \v 27 Nanara, Alatala ɲaxankatani ito birin dɔxi bɔxɔni ito ra a xɔlɔni alo a sɛbɛ kitabuni ito kui kii naxan yi. \v 28 Alatala bata a xɔlɔ gbeen dɔxɔ a yamaan na, a yi e ba e bɔxɔni, a yi e rasiga bɔxɔn gbɛtɛni, e dɛnaxan yi iki.” \p \v 29 Alatala en ma Ala nan gbee wundo feene ra. Koni feen naxanye makɛnɛnxi en xa, en nun en ma diine nan gbee ne ra habadan! A lan nɛn en xa sariya falani itoe birin suxu. \c 30 \s Alaa layirina \p \v 1 N feen naxanye birin falaxi ɛ xa, dubane nun dangane, ne birin kamalima nɛn. Alatala ɛ Ala na ɛ raxuya ayi waxatin naxan yi siya gbɛtɛne yɛ, ɛ mirima nɛn feni itoe ma. \v 2 Ɛ yi xɛtɛ Alatala ɛ Ala ma, ɛ mɔn yi a xuiin suxu ɛ bɔɲɛn birin na e nun ɛ niin birin yi, ɛ tan nun ɛ diine alo n na yamarima ɛ ma kii naxan yi to. \v 3 Nayi, Alatala ɛ Ala kininkininma ɛ ma nɛn, a ɛ ba konyiyani, a yi ɛ malan keli siyane yɛ a ɛ raxuya ayi naxanye yɛ. \v 4 Hali ɛ kedixin sa dɔxi han bɔxɔn danna ra, Alatala ɛ Ala ɛ tongoma nɛn mɛnni, a mɔn yi ɛ malan. \v 5 Alatala ɛ Ala mɔn ɛ xalima nɛn ɛ benbane bɔxɔni alogo ɛ xa na masɔtɔ, a yi ɛ rasabati, a ɛ rawuya ayi dangu ɛ benbane ra. \v 6 Alatala ɛ Ala nan ɛ nun ɛ yixɛtɛne bɔɲɛne rasariɲanma alogo ɛ xa Alatala ɛ Ala xanu ɛ bɔɲɛn ma e nun ɛ niin birin yi, ɛ yi siimaya faɲin sɔtɔ. \v 7 N tan Alatala, ɛ Ala danga sɛbɛxini itoe birin dɔxɔma nɛn ɛ yaxune ra naxanye ɛ raɲaxuxi. \v 8 Nayi, ɛ mɔn birama nɛn Alatala fɔxɔ ra, ɛ a yamarine birin suxu n naxanye fima ɛ ma to. \v 9 Alatala, ɛ Ala baraka gbeen sama nɛn ɛ wanle birin yi. Ɛ yi dii wuyaxi sɔtɔ, e nun xuruseene nun hɛrisigɛ gbeena, xa ɛ Alatala kɛnɛn alo ɛ benbane \v 10 ɛ yi Alatala ɛ Ala xuiin suxu, ɛ yi a yamarine nun tɔnne suxu naxanye sɛbɛxi sariya kitabuni ito kui, ɛ yi xɛtɛ a ma ɛ bɔɲɛn birin na e nun ɛ niin birin yi. \s Alaa sariyana \p \v 11 N yamarin naxan fima ɛ ma to, fe xɔdɛxɛ mi a ra ɛ tan xa. \v 12 A mi kore, alogo i xa a fala, i naxa, “Nde nɔɛ tɛ kore, a xa sa fa a ra en xa, a a rali en ma alogo en xa a liga?” \v 13 A mi sa fɔxɔ igen fan kidima, alogo i xa a fala, i naxa, “Nde nɔɛ fɔxɔ igen gidɛ, a xa sa fa a ra en xa, a yi a rali en ma alogo en xa a liga?” \v 14 Ɛn-ɛn-ɛn, Alaa falana i dɛxɔn ma, a i dɛɛn kui, a i bɔɲɛni alogo i xa a liga. \s Nii rakisin sugandi fena \p \v 15 N bata fa siimayaan nun faxan na to e nun fe faɲin nun a ɲaxina. Ɛ a mato ɛ keden sugandi. \v 16 N bata ɛ yamari to, ɛ xa Alatala ɛ Ala xanu, ɛ xa sigan ti a kirane xɔn, ɛ xa a yamarine nun a tɔnne nun a sariyane suxu, alogo ɛ xa siimaya faɲin sɔtɔ, ɛ yi wuya ayi, Alatala ɛ Ala yi ɛ baraka na bɔxɔni ɛ fama dɛnaxan masɔtɔdeyi. \v 17 Koni xa ɛ xɛtɛ a fɔxɔ ra, ɛ a matandi, ɛ bira suxure batu feen fɔxɔ ra, \v 18 n xa a fala ɛ xa to, ɛ halagima nɛn feu! Ɛ mi buma na bɔxɔni ɛ dɛnaxan sɔtɔma Yurudɛn kidima. \v 19 Kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna nan n serene ra to, fa fala a n bata fa siimayaan nun faxan na e nun duban nun dangana. Ɛ xa siimayaan nan sugandi, ɛ tan nun ɛ yixɛtɛne. \v 20 Ɛ xa Alatala ɛ Ala xanu, ɛ yi a xuiin suxu, ɛ yi lu a fɔxɔ ra. Amasɔtɔ Alatala nan ɛ nii rakisin na. A siimaya xunkuyen fima ɛ ma nɛn na bɔxɔni, Alatala a kɔlɔ naxan ma fe ra, a a soma nɛn ɛ benba Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba yii. \c 31 \s Yosuwe findi fena yɛɛratiin na \p \v 1 Nabi Musa yi a fala Isirayila kaane birin xa, \v 2 a naxa, “N bata ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ mɔxɔɲɛ sɔtɔ iki, n mi fa nɔɛ tiyɛ ɛ yɛɛ ra. Alatala bata a fala n xa, a n mi Yurudɛn baan gidima. \v 3 Alatala ɛ Ala nan tima ɛ yɛɛ ra, a mɛn kaane birin halagi alogo ɛ xa e bɔxɔne masɔtɔ. Yosuwe fan tima nɛn ɛ yɛɛ ra, alo Alatala a fala kii naxan yi. \v 4 Alatala siyani itoe halagima nɛn alo a Sixɔn nun Ogo, Amorine mangane halagi kii naxan yi, e nun e yamanane. \v 5 Alatala yi e sa ɛ sagoni. Ɛ xa a liga e ra alo n bata a yamari ɛ ma kii naxan yi. \v 6 Ɛ sɛnbɛ so, ɛ wɛkilɛ! Ɛ nama kuisan, ɛ nama gaxu e yɛɛ ra, bayo ɛ nun Alatala ɛ Ala nan sigama. A mi kelɛ i dɛxɔn mumɛ, a mi ɛ rabeɲinɲɛ fefe ma.” \p \v 7 Nabi Musa yi Yosuwe xili, a yi falan ti a xa Isirayila kaane birin malanxin yɛɛ xɔri, a naxa, “I sɛnbɛ so, i wɛkilɛ, bayo i tan nan tima Isirayila kaane yɛɛ ra siga na bɔxɔni Alatala a kɔlɔ naxan ma fe ra a a soma ɛ benbane yii nɛn. I tan xa e kɛɛ bɔxɔne yitaxun e ra. \v 8 Alatala tima nɛn i yɛɛ ra, a lu i xɔn, a mi kelɛ i dɛxɔn, a mi i rabeɲinɲɛ fefe ma. I nama kuisan, i nama gaxu.” \p \v 9 Musa to sariyani ito sɛbɛ, a yi a taxu saraxaraline ra, Lewi yixɛtɛn naxanye Alatalaa Layiri Kankiraan xalima, e nun Isirayila fonne. \v 10 Musa yi yamarini ito fi e ma, a naxa, “Ɲɛɛ solofere yo ɲɛɛ solofere, yamaan diɲama donle ma ɲɛɛn naxan na, Bubu Kui Sanla waxatini, \v 11 ɛ xa sariyani ito xaran ɛ xui yitexin na Isirayila kaane birin xa, naxanye fama e malandeni Alatala ɛ Ala yɛtagi, a yire sugandixini. \v 12 Ɛ yamaan birin malanma nɛn mɛnni, xɛmɛne nun ɲaxanle nun diine e nun xɔɲɛn naxanye dɔxi ɛ taane yi, alogo e xa a mɛ, e yi fatan Alatala ɛ Ala binyadeni, e sariyani ito a falane birin suxu ki faɲi. \v 13 E diin naxanye mi sariyan kolonxi singen, ne fan a mɛma nɛn. E yi fatan Alatala ɛ Ala binyadeni fanni ɛ dɔxi na bɔxɔni ɛ Yurudɛn baan gidima naxan masɔtɔdeni.” \p \v 14 Alatala yi a fala Nabi Musa xa, a naxa, “I faxa waxatin bata maso, Yosuwe xili, ɛ birin yi siga Naralan Bubuni alogo n xa n ma yamarine fi a ma mɛnni.” Nabi Musa nun Yosuwe yi siga Naralan Bubuni. \v 15 Alatala yi mini e xa kundani naxan yi tema bubun so dɛɛn xun ma. \v 16 Alatala yi a fala Nabi Musa xa, a naxa, “I faxamatɔɔn na a ra. I faxa xanbini, yamani ito xɔɲɛne suxurene batuma nɛn na bɔxɔni e sigama dɛnaxan yi. E e mɛma n na nɛn, e yi layirin kala n naxan xidixi e xa. \v 17 Na waxatini, n xɔlɔma nɛn e ma han n yi n mɛ e ra. N na n yɛtagin luxunma nɛn e ma. Siya gbɛtɛne e halagima nɛn. Tɔrɔ wuyaxi nun fe xɔdɛxɛne yi so e xun na. E a kolonma nɛn na waxatini, a tɔrɔni itoe e lixi nɛn bayo n tan, e Ala, mi fa e yɛ sɔnɔn. \v 18 N na n yɛtagin luxunma nɛn e ma na waxatini bayo e bata fe ɲaxin liga e suxurene batu. \v 19 Iki, i xa bɛtini ito sɛbɛ. Musa, i xa a xaran Isirayila kaane xa, e yi lu a bɛ, alogo a xa findi seren na n tan nun Isirayila kaane tagi. \v 20 N yamani ito xalima nɛn na bɔxɔni, nɔnɔn nun kumin gbo dɛnaxan yi, alo n nan n kɔlɔ e benbane xa kii naxan yi. E na e dɛge, e lugo han e gbo, e birama nɛn ala gbɛtɛne fɔxɔ ra, e yi e batu, e n ma layirin kala. \v 21 Tɔrɔne nun fe xɔdɛxɛne na fa e ma, bɛtini ito findima seren nan na e xili ma. E yixɛtɛne mi ɲinanɲɛ a xɔn. N yamani ito kui feene kolon hali benun e xa so na bɔxɔni n na n kɔlɔ e xa naxan ma fe ra.” \v 22 Na lɔxɔni, Nabi Musa yi na bɛtin sɛbɛ, Ala naxan falaxi. A yi a xaran Isirayila kaane xa. \p \v 23 Ala yi yamarini ito so Nunu a dii Yosuwe yii. A yi a fala a xa, a naxa, “I sɛnbɛ so, i wɛkilɛ! I tan nan Isirayila kaane xalima na bɔxɔni n na n kɔlɔ e xa naxan ma fe ra. N tan yɛtɛɛn luma nɛn i xɔn.” \p \v 24 Nabi Musa yi sariya falani itoe birin sɛbɛ Kitabun kui. \v 25 A to yelin, a yi yamarini ito fi Lewine ma, naxanye Alatalaa Layiri Kankiraan xalima. A yi a fala e xa, a naxa, \v 26 “Ɛ kitabuni ito tongo, Alaa sariyan sɛbɛxi naxan kui, ɛ xa a sa Alatala ɛ Alaa Layiri Kankiraan dɛxɔn ma. A xa lu mɛnni seren na Isirayila kaane xili ma, \v 27 bayo n na kolon a matandi tiine nun yama murutɛxin nan ɛ ra. Xa ɛ Alatala matandima n mɔn ɛ yɛ waxatin naxan yi, n na faxa, ɛ mɔn a matandima nɛn dangu na ra. \v 28 Iki, ɛ ɛ malan n fɛma, ɛ nun ɛ fonne nun ɛ bɔnsɔnne yɛɛratine, alogo n xa falani itoe ti ɛ yɛtagi. Kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna nan findima serene ra ɛ xili ma. \v 29 N na a kolon, a n na faxa, ɛ kala gbeen tima nɛn, ɛ yi xɛtɛ kiraan fɔxɔ ra n na ɛ yamarixi naxan na. Waxati famatɔne yi, ɛ fe ɲaxin ligama nɛn Alatala yɛɛ ra yi, a yi xɔlɔ ɛ ma ɛ kɛwanle fe ra, yihadin yi ɛ li.” \p \v 30 Nabi Musa yi bɛtini ito birin xaran Isirayila yamaan xa. \c 32 \s Nabi Musaa bɛtina \q \v 1 Kore xɔnna, i tuli mati n ma falan na. \q Bɔxɔ xɔnna, n fala xuiin namɛ. \q \v 2 N ma xaranna xa godo yamaan ma \q alo tule igena. \q N ma falan xa lu \q alo xiila sɛxɛn na. \q \v 3 N na Alatala xinla nan nalima. \q Ɛ xa en ma Ala tantun, a gbo! \b \q \v 4 En kantan fanyen nan a ra, \q a wanle kamalixi. \q A kirane birin tinxin. \q Ɲɔndina Ala na a ra, \q naxan mi yifu. \q A tan nan tinxin, a fan! \q \v 5 Koni yamaan bata kala a yɛɛ ra yi, \q a dii mi fa e ra! \q Yagina e xa, \q yama yifuxin naxan mi tinxin. \q \v 6 Yama daxu xaxilitarena, \q ɛ lan ɛ xa na fe sifan liga Alatala ra ba? \q Ɛ Fafe xa mi a tan na, \q ɛ da mangana, \q naxan ɛ findixi a yamaan na? \q \v 7 Ɛ miri lɔxɔ danguxine ma. \q Ɛ yi ɛ xaxili lu waxati gbɛtɛne xɔn. \q Ɛ ɛ fafane maxɔdin e nun fonne. \q E xa fe danguxine yɛba ɛ xa. \q \v 8 Kore Xɔnna Ala to yi bɔxɔni taxunma siyane ra, \q a to yi adamadiine bama e bode ra, \q a yi yamanane danne sa \q fata Isirayila kaane yatɛn na. \q \v 9 Bayo Alatala gbeen findixi a yamaan nan na. \q A gbeen nan Yaxuba bɔnsɔnna ra. \b \q \v 10 A Isirayila toxi tonbonna nin, \q tɔrɔ bɔxɔ xarena. \q A yi a ratanga, \q a yi a ɲɔxɔ lu a xɔn \q alo a yɛtɛɛn yɛɛna. \q \v 11 A luxi alo singbinna \q naxan a diine maxaranma tugandeni. \q A a gubugubune dɔxɔ e bun \q alogo e nama bira, \q a yi e yite a gubugubune ra. \q \v 12 Alatala kedenna nan tixi a yamaan yɛɛ ra. \q Ala gbɛtɛ yo mi a malixi. \b \q \v 13 A yi e rasabati geyane fari. \q A yi e balo xɛɛne bogi seene ra. \q A yi kumin ba e xa gɛmɛne yi \q a turen ba fanyen ma. \q \v 14 Ɲingene nun yɛxɛɛne yi nɔnɔn fi ɛ ma. \q Yɛxɛɛ dii turaxine nun kɔtɔne, \q e nun kontonna naxanye kelixi Basan yi, \q ɛ yi ne suben don. \q Ɛ yi murutu kɛsɛ faɲine don, \q Ɛ yi manpa hagigɛne min. \b \q \v 15 Isirayila tinxinxin yi gbo ayi, \q a yi tondi, \q turen yi gbo a fatini, \q a fatin yi fanɲɛ ayi, \q a yi xɛtɛ Ala fɔxɔ ra, \q a da mangana, \q a yi a mɛ Ala ra, \q a kantan fanyena, \q naxan a rakisima. \q \v 16 Isirayila yi Ala raxɔxɔlɔnɲɛ ayi, \q e bira ala gbɛtɛne fɔxɔ ra, \q e suxurene ki. \q \v 17 E yi ɲinanne ki, \q Ala mi naxanye ra, \q e mi yi naxanye kolon, \q e benbane mi yi naxanye kolon. \q \v 18 Ɛ bata ɲinan Ala xɔn, \q naxan ɛ ratanga alo fanyena \q naxan ɛ ramini dunuɲa yi, \q a siimayaan fi ɛ ma. \b \q \v 19 Alatala to a diine kɛɲaan to, \q a yi xɔlɔ e ma, a yi a mɛ e ra. \q \v 20 A yi a fala, a naxa, \q “N xa n yɛtagi luxun e ma, \q n yi a mato feen naxan e lima. \q Amasɔtɔ yama xaxilitaren nan e ra. \q Dii yanfantenne nan e ra. \q \v 21 E bata n naxɔxɔlɔnɲɛ ayi wule alane xɔn. \q E bata n naxɔlɔ suxure fufafune fe ra. \q N tan fan e raxɔxɔlɔnma ayi nɛn muxune xɔn \q yama faɲin mi naxanye ra. \q N yi e raxɔlɔ siya xaxilitaren xɔn. \q \v 22 Ɔn, n ma xɔlɔn bata gbo ayi, \q a wolon han a barinne yimaxa laxira yi. \q A luma nɛn alo tɛɛn naxan bɔxɔn ganma. \q A gan han a sa geyane bunne li.” \b \q \v 23 “N fitina feene gboma ayi e ma, \q n nan n ma xanle birin wolima nɛn. \q \v 24 N fitina kamɛn nagodoma e xili ma nɛn, \q n fitina furen nafa e ma, \q n burunna sube xaɲɛne rafa e ma, \q e nun saɲi xɔlɛne. \q \v 25 Naxanye tanden ma, \q silanfanna nan e diine faxama. \q Naxanye banxini, \q gaxun yi ne faxa! \q E birin faxama nɛn, \q xɛmɛn nun ɲaxanla, \q dii ɲɔrɛn nun fonna. \q \v 26 N yi wama nɛn e birin naxuya feni ayi, \q e xinle yi tunun dunuɲa yi. \q \v 27 Koni n mi tin \q yaxune yi n magele. \q N mi wama a xɔn \q a e xa e miri \q a e tan nan e nɔxi, \q a Alatala funfun mi a ra. \q \v 28 Siya xaxilima mi ne ra. \q E mi lɔnnixi. \q \v 29 Xa fe kolonna nan yi e ra nun, \q e yi a kolonma nɛn \q e sigan dɛnaxan yi. \q \v 30 Yaxu keden nɔɛ \q Isirayila kaa wuli keden kedɛ di? \q Yaxu firin nɔɛ muxu wuli fu kedɛ di? \q Na mi ligɛ \q fɔ Alatala na e sa yaxune sagoni \q a tan naxan luxi \q alo e kantan fanyena. \q \v 31 Yaxune yati a kolon, \q a e kantan se mi dangu en kantan fanyen na, Ala.” \b \q \v 32 “E feene fɔlɔxi Sodoma nun Gomora nin. \q E luxi nɛn alo manpa binla \q naxan salenne bitinxi bɔxɔ ɲaxini, \q a bogi xɔlɛne ramini, \q \v 33 naxan igen luxi alo saɲin xɔlɛna. \q \v 34 Na feene birin namaraxi n yii wundoni. \q \v 35 N tan nan gbeeɲɔxɔ tiin na. \q N feene saranma nɛn e ɲɔxɔne ra, \q na muxune yi dagalanɲɛ ayi a waxatini. \q A gbee mi luxi, \q yihadin yi e li, \q e yigitɛgɛ lɔxɔn bata maso.” \q \v 36 Alatalaa yamaan makitima nɛn, \q koni a mɔn kininkininma e ma nɛn, \q bayo e sɛnbɛ yo mi fa na. \q Muxu yo mi na naxan e maliyɛ. \b \q \v 37 Ala e maxɔdinma nɛn, a naxa, \q “Ɛ alane minɛn \q naxanye yi ɛ kantanma, \q \v 38 ɛ yi naxanye kima sube tureni, \q naxanye yi ɛ manpaan minma? \q E xa keli ɛ malideni, \q e xa ɛ ratanga. \q \v 39 Iki ɛ xa a kolon, \q a n tan keden peen na a ra. \q Ala gbɛtɛ mi na fɔ n tan. \q N tan nan muxun faxama, \q n mɔn yi a rakeli. \q N tan nan muxun maxɔlɔma, \q n mɔn yi a yiyalan. \q Nde gbɛtɛ nɔɛ muxuna nde bɛ n yii? \q \v 40 Habadan Ala nan n tan na, \q n bata n yiini te kore, \q n yi n kɔlɔ n yɛtɛni: \q \v 41 N na n ma silanfanna raxanxan, \q n yi a suxu n yii, \q n nan n gbeen ɲɔxɔma nɛn n yaxune ra, \q n na e saren fima nɛn, \q naxanye n naɲaxuxi. \q \v 42 N na n ma xanle sinma nɛn wunli, \q n ma silanfanna yi suben don. \q Yɛngɛsone nun muxu suxine \q nun gali mangane birin faxama nɛn.” \q \v 43 Siyane, ɛ nun Alaa yamaan xa sɛwa ɛ bode xɔn. \q Ala a walikɛne faxan ɲɔxɔma nɛn. \q A e gbeen ɲɔxɔma nɛn a yaxune ra. \q A yi a yamaan nun e yamanan yulubine xafari. \p \v 44 Musa nun Nunu a dii Yosuwe yi bɛtini ito birin xaran yamaan xa e xuini texin na. \p \v 45 Musa to yelin falani itoe tideni Isirayila kaane xa, \v 46 a yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ xa falani itoe birin suxu ken n naxanye ralixi ɛ ma to. Ɛ xa e yamari ɛ diine ma alogo e xa sariya falani itoe birin suxu ki faɲi. \v 47 Fufafu falan mi itoe ra. Ɛ niin nakisi feen yɛtɛɛn nan e ra. Ɛ siimaya xunkuyen sɔtɔma nɛn e xɔn, na bɔxɔni ɛ dɛnaxan sɔtɔma Yurudɛn kidima.” \s Nabi Musaa saya fena \p \v 48 Na lɔxɔni, Alatala yi a fala Musa xa, a naxa, \v 49 “Siga Abarimi bɔxɔni, Nebo geyaan fari, naxan Moyaba yi, Yeriko taan yɛtagi. I xa Kanan bɔxɔn mato mɛnni, n naxan fima Isirayila kaane ma e kɛɛn na. \v 50 I na te geyaan fari, i faxama nɛn. I yi siga i benbane fɔxɔ ra laxira yi alo i tada Haruna faxa Horo geyaan fari kii naxan yi, a yi siga a benbane fɔxɔ ra laxira yi. \v 51 Na birin bayo, ɛ mi tinxinya ligaxi Isirayila kaane yɛtagi Kadesi yi, Meriba igene dɛnaxan yi, Sini tonbonni. Ɛ mi n ma sariɲanna binyaxi yamaan tagi. \v 52 Nanara, i bɔxɔn toma nɛn wulani, n naxan fima Isirayila kaane ma, koni i tan gbindin mi soɛ na.” \c 33 \s Nabi Musa dubana Isirayila xa \p \v 1 Benun Musa xa faxa, Alaa muxuna, a yi duba Isirayila kaane xa, a naxa: \q \v 2 Alatala fa nɛn \q keli Sinayi geyaan fari alo sogena. \q A yi te Seyiri bɔxɔni \q Isirayila kaane yi dɛnaxan yi. \q A nɔrɔn yi godo a yamaan ma \q keli Paran geyaan fari, \q maleka wuli wuyaxi yi biraxi a fɔxɔ ra. \q \v 3 Ala Isirayila bɔnsɔnna xanuxi yati! \q A a muxu sariɲanxine kantanma, \q naxanye e xinbi sinma a bun, \q e yi a xaranna ramɛ. \q \v 4 Musa bata sariyan fi en ma, \q alo nafunla Yaxubaa yamaan xa. \q \v 5 Ala findi nɛn Isirayila Mangan na, \q yamaan yɛɛratine malanni, \q e nun Isirayila bɔnsɔnne birin. \b \q \v 6 Ala xa siin fi Rubɛn bɔnsɔnna ma, \q Ala xa siimayaan fi Rubɛn yixɛtɛne ma, \q a yamaan yi wuya ayi. \p \v 7 Musa falani ito nan ti Yuda bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Alatala xa Yuda xuiin namɛ, \q alogo a xa fa a yamaan ma, \q Yuda yi a yɛtɛ xun mayɛngɛ. \q Ala xa a mali a yaxune yɛngɛdeni.” \p \v 8 Musa falani ito nan ti Lewi bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Ala, i bata Yurima nun Tumin\f + \fr 33.8\fr* \fk Yurima nun Tumin\fk* masɛnsɛn ti seene fe sɛbɛxi Xɔrɔyaan 28.30 kui. Saraxaraline yi masɛnsɛnna tima ne nan na alogo e xa Ala sagoon kolon.\f* so \q Lewi bɔnsɔnna yii i sagoon kolon feen na. \q I rafan muxune nan e ra, \q i naxanye kɛɲaan fɛsɛfɛsɛ Masa yi, \q i naxanye makiti Meriba igene fe ra. \q \v 9 E mi bira e fafe nun e nga sagoon fɔxɔ ra, \q xanamu e ngaxakedenne \q hanma e diine, \q koni e bira nɛn i ya fala gbansanna fɔxɔ ra, \q e yi i ya layirin kantan. \q \v 10 E tan nan Yaxuba bɔnsɔnna xaranma \q i ya yamarine ma, \q e yi Isirayila kaane xaran i ya sariyan ma. \q E wusulanna gan, \q e saraxa gan daxine ba i ya saraxa ganden fari. \q \v 11 Alatala xa e baraka. \q Ala xa barakan sa e kɛwanle birin yi. \q Ala xa e yɛngɛfane sɛnbɛn ɲan. \q Ala xa e yaxune rabira \q alogo e nama fa nɔ kelɛ sɔnɔn.” \p \v 12 Musa falani ito nan ti Bunyamin bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Alatala xanuntenne nan ne ra. \q E luma nɛn Ala fɛma bɔɲɛ xunbenli, \q bayo a e ratangama nɛn waxatin birin, \q a mɔn yi lu e xɔn.” \p \v 13 Musa falani ito nan ti Yusufu bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Alatala xa barakan sa e bɔxɔni. \q Ala xa xiila ragodo a ma keli kore. \q Ala xa tigi igen namini a ma keli bɔxɔni. \q \v 14 Ala xa sogen xa fan e sansine ra, \q kike yo kike e bogine yi mɔ. \q \v 15 Ala xa e xɛɛne rasabati \q geya bɔxɔ faɲine ma. \q \v 16 Ala xa e bɔxɔn bogi seene fan. \q Ala naxan falan ti fɔtɔndini, \q a xa hinan Yusufu ra, \q a naxan sugandixi mangan na \q a ngaxakedenne tagi. \q \v 17 Xunna kenla Yusufu xa. \q A sɛnbɛn gbo \q alo ɲingen dii tura singena, \q a fenne nan a yɛngɛso seene ra \q alo burunna ɲingena. \q A siyane birin nɔma nɛn \q han bɔxɔn danne. \q Efirami bɔnsɔnna wuli fu ganle nan ne ra. \q Manase bɔnsɔnna wuli wuli ganle nan ne ra.” \p \v 18 Musa falani ito nan ti Sabulon bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Sabulon bɔnsɔnna, ɛ sɛwa yulayani. \q Isakari bɔnsɔnna, ɛ sɛwa ɛ bubune kui. \q \v 19 Ɛ siyane xilima nɛn geyaan fari, \q ɛ saraxa tinxinxine ba. \q Amasɔtɔ ɛ ɛ balon sɔtɔma nɛn fɔxɔ igen nafunli, \q e nun hɛrisigɛn naxan fɔxɔ igen dɛ.” \p \v 20 Musa falani ito nan ti Gadi bɔnsɔnna a fe yi, a naxa, \q “Ala xa na kanna baraka \q naxan Gadi a bɔxɔn nagboma ayi. \q Gadi dɔxi mɛnni alo yatan \q naxan suben suxu a a sanna nun a xunni bɔ. \q \v 21 Gadi bata dahamu bɔxɔn findi a gbeen na \q alo mangan naxan tixi yamaan yɛɛ ra. \q A bata Alatala fe ragidixin nakamali, \q a mɔn bata Alaa kitin sa Isirayila ma.” \p \v 22 Musa falani ito nan ti Dan bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Dan luxi nɛn alo yata sɛnbɛmaan naxan kelima Basan bɔxɔni a tugan.” \p \v 23 Musa falani ito nan ti Nafatali bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Nafatali rafan Ala ma han! \q Alatala barakan saxi a fe yi kati! \q Ala xa a bɔxɔn nagbo ayi sogegododeni \q e nun yiifanna ma.” \p \v 24 Musa falani ito nan ti Aseri bɔnsɔnna fe yi, a naxa, \q “Ala xa Aseri baraka Yaxuba a diine yɛ. \q A ngaxakedenne xa hinan a ra. \q A turen xa gbo ayi \q han a yi a sanna maxa a ra. \q \v 25 Ala xa ɛ taan so dɛɛn findi wuren nun sulan na. \q Ala xa kɛndɛyaan fi ɛ ma ɛ siimayaan birin yi.” \p \v 26 Musa mɔn yi a fala, \q “Isirayilaa Ala maliga yo mi na. \q A kelima kore, a fa i mali. \q A kundani gidima a nɔrɔni. \q \v 27 Habadan Ala nan i yigiyaden na, \q a habadan yiine nan nasoxi i bun. \q A i yaxune kedima nɛn i yɛɛ ra, \q a naxa, ‘E halagi!’ \q \v 28 Isirayila dɔxɔma nɛn bɔɲɛ xunbenli. \q Ala Yaxuba bɔnsɔnna luma nɛn a danna, \q murutun nun manpa nɛnɛn yi gbo a bɔxɔni, \q xiila fan yi sa keli kore. \q \v 29 Sɛwana ɛ xa, Isirayila kaane. \q Ɛ maliga yo mi na siyane yɛ, \q Alatala naxan nakisima. \q A tan nan ɛ yɛ masansan wure lefaan na, \q ɛ mali tiina, \q a tan nan findixi ɛ nɔ ti silanfanna ra. \q Ɛ yaxune e mafelenma nɛn ɛ yɛtagi, \q ɛ fan yi e taane kidene kala.” \c 34 \s Nabi Musa yi faxa \p \v 1 Nabi Musa yi te Nebo geyaan fari, Moyaba mɛrɛmɛrɛni, han Pisiga geyana, naxan Yeriko taan yɛtagi. Alatala yi yamanan yiren birin yita a ra mɛnni, keli Galadi ma han sa dɔxɔ Dan yamanan na, \v 2 e nun Nafatali a bɔxɔn birin, e nun Efirami nun Manase a bɔxɔna, e nun Yuda a bɔxɔna han fɔxɔ igen naxan sogegododeni, \v 3 e nun Negewi bɔxɔna, e nun Yurudɛn mɛrɛmɛrɛna, e nun Yeriko taan lanbanna, tugu bili taana, han sa dɔxɔ Soyari ra. \v 4 Alatala yi a fala a xa, a naxa, “I yɛɛn ti bɔxɔn na n na n kɔlɔ naxan ma fe ra Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba xa. N naxa, ‘N bɔxɔni ito fima ɛ yixɛtɛne ma nɛn.’ N bata a yita i ra, koni i mi soon na.” \p \v 5 Musa, Alatalaa walikɛɛn yi faxa mɛnni, Moyaba bɔxɔni, alo Alatala a fala kii naxan yi. \v 6 Ala yi a maluxun mɛrɛmɛrɛni, Moyaba bɔxɔni Beti-Peyori yɛtagi. Muxu yo mi a kolon a gaburun dɛnaxan yi han to. \v 7 Nabi Musa faxaxi a ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ mɔxɔɲɛ nan ma. Koni, a mɔn yi seen toma a faɲin na, a sɛnbɛn fan mi yi ɲanxi. \v 8 Isirayila kaane yi Musa wuga Moyaba mɛrɛmɛrɛni xii tonge saxan han e yi yelin a ɲan feen ligɛ. \p \v 9 Nunu a dii Yosuwe yi lugoxi fe kolonna niin na bayo Musa bata yi a yiin sa a ma. Isirayila kaane yi a xuiin suxu, e mɔn yi Musa yamarine suxu Alatala naxanye fixi a ma. \p \v 10 Nabi gbɛtɛ yo munma mini Isirayila yamanani naxan maliga Nabi Musa ra. A yi falan tima Alatala xa yɛɛ nun yɛɛ. \v 11 Alatala a xɛxi Misiran yamanani taxamasenne nun kabanakone nan ligadeyi Firawona nun a kuntigine nun a yamanan birin yɛɛ xɔri. \v 12 Nabi Musa walixi sɛnbɛ magaxuxin nin Isirayila kaane birin yɛɛ xɔri.