\id DAN 
\ide UTF-8
\h Nabi Daniyɛli Sora
\toc1 Nabi Daniyɛli Alaa Falan Naxan Sɛbɛ
\toc2 Daniyɛli
\mt1 Daniyɛli
\mt2 Nabi Daniyɛli Alaa Falan Naxan Sɛbɛ
\ip Babilɔn mangan faxi Isirayila bɔxɔni yɛngɛ sodeni ɲɛɛ kɛmɛ sennin benun Yesu xa bari. E yi Nabi Daniyɛli suxu a dii ɲɔrɛyani yɛngɛni, e siga a ra Babilɔn yi. Nabi Daniyɛli yi findi Babilɔn mangane fekolonna nde ra. Ala sɛnbɛn soxi a yii, a xa xiyene nun wundo feene bunna fala mangane xa. Ala mɔn bata dunuɲa fe famatɔ wuyaxin lankɛnɛmaya Daniyɛli xa. A ne sɛbɛ Kitabun yireni ito kui.
\ip Kitabun yireni ito Yahudiya banxulan muxu naanin nan ma taruxun yɛbama en xa naxanye lu tinxinyani e Ala xa Babilɔn Manga Nebukadanesari yɛtagi. Taruxu sennin nan a yire singen kui (sora 1 han sora 6), naxanye a yitama en na Yahudiyane yi limaniyaxi kii naxan yi bɛsɛnxɔnyani. Misaala ra, en Daniyɛli a taruxun toma be, mangana kuntigine a woli yatane bun ma waxatin naxan yi (sora 6).
\ip Ala fe to naanin nan yitama Daniyɛli ra alo xiyena Daniyɛli sora 7 han sora 12 kui naxanye dunuɲa wundo feene makɛnɛnma Daniyɛli xa. Fe tooni itoe Yahudiya yamana taruxun nan yitama alo xiyena, siya wuyaxine yi naxanye tɔrɔma, han Ala mɔn yi e mali, e yi dɔxɔ e bɔxɔni.
\ip Daniyɛli feen naxanye toxi fata Ala ra, na yirena ndee Yesu fa waxatin nan yɛbama ɲɛɛ kɛmɛ wuyaxi benun Marigi Yesu xa bari. Misaala ra, mangan xiyen naxan ma fe sɛbɛxi Daniyɛli sora firindeni, na gɛmɛna nde a fe falaxi naxan keben, muxu yii mi naxan bɔxi. Na yi findi taxamasenna ra naxan Marigi Yesu fa waxatin nun a fa kiin yitama bayo gɛmɛn godoxi yirena nde fari naxan findixi Romi kaane mangayana fe taxamasenna ra. A mɔn naxa a na gɛmɛn yi findi geya belebelen na naxan bɔxɔna ngaan nafe. Na bunna nɛɛn, fa fala Marigi Yesu faxi Romi kaane mangaya waxatini, a dɛnkɛlɛya yamaan mɔn sabatima siyane birin tagi han to alo na xiyena a yitaxi kii naxan yi.
\ip Daniyɛli 9.25 fan Yesu fa waxatina fe falama. Malekana a falaxi Daniyɛli xa mɛnni fa fala a ɲɛɛ kɛmɛ naanin ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ nun saxan nan tima yamarina nde xanbi ra benun Alaa Muxu Sugandixin xa fa, a yi faxa. Na yamarina fe sɛbɛxi Esirasi 7.11 kui. Yerusalɛn taan tixi yamarin naxan ma, na yi fixi yanyina nde ɲɛɛ kɛmɛ naanin tonge suulun nun solomasɛxɛ benun Marigi Yesu xa bari hanma yanyina nde ɲɛɛ kɛmɛ naanin tonge naanin nun suulun fata ɲɛɛne tɛngɛ kii firinna ra muxune yi darixi naxanye rawalɛ na waxatine yi. Nayi, Kitabuna falan na kamalixi Yesu barin to ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulun ti, xanamu, a barin to ɲɛɛ tonge saxan nun solomasɛxɛ ti. Yesu faxa nɛn, a keli sayani yanyina nde a barin to ɲɛɛ tonge saxan nun saxan ti. Na bunna nɛɛn, fa fala Daniyɛli waliyiya falani ito Marigi Yesu faxa waxati yɛtɛn falaxi yanyina nde ɲɛɛ kɛmɛ suulun ɲɔxɔn benun Yesu xa bari.
\ip Kitabun yireni ito nun Lankɛnɛmaya kitabu yirena ndee maliga han! E firinna birin waxatin birin dɛnkɛlɛya muxune nan sɛnbɛ soma, e xa lu dɛnkɛlɛyani, hali kɔntɔfili feen nun tɔrɔyaan sifan birin e sɔtɔ.
\c 1
\s Daniyɛli nun a lanfane Babilɔn yi
\p
\v 1 Yehoyakimi a mangayaan ɲɛɛ saxandena, Yuda yamanani, Babilɔn mangan naxan yi xili Nebukadanesari, na nun a muxune yi siga, e sa fu Yerusalɛn taan ma, e yi a rabilin yɛngɛsone ra. 
\v 2 Marigin nan tinxi Yehoyakimi suxu feen ma, Yuda Mangana, e nun Ala Batu Banxin muran nasariɲanxine tongo feen ma. Manga Nebukadanesari yi ne xali Babilɔn yamanani, a yi se xɔnne ramara a gbee suxure banxin nafulu ramaradeni. 
\v 3 Mangan yi a fala a muxu gbeen xa, naxan xili Asipenasi, a naxa, a a xa sa Isirayila foningena ndee yɛ matongo, naxanye kelixi manga banxini xanamu xabila hiyabuxine yi. 
\v 4 A xa xaxilima xaranxine yɛ matongo naxanye kɛndɛ, e tofan. E xa kɔta alogo e xa nɔ wanla kɛ mangana banxini. E luma nɛn e xaranɲɛ Babilɔn xuiin nun a sɛbɛnle ma. 
\v 5 Mangan mɔn yi e soge keden balon tongo, keli a gbee donseene yi e nun a gbee dɔlɔne yi. E xaranma nɛn ɲɛɛ saxan bun ma, na xanbi ra, e yi fa lu wanla kɛ mangan xa. 
\v 6 Yuda kaan naxanye yi na muxune yɛ, ne xili: Daniyɛli nun Xananiya nun Mikayeli, e nun Asari. 
\v 7 Mangana tande xunna yi xili nɛnɛn sa e xun ma. A yi Daniyɛli xili sa a “Belitisasari.” A yi Xananiya xili sa “Sadiraki.” A yi Mikayeli xili sa “Mesaki.” A yi Asari xili sa “Abedinego.”
\p
\v 8 Daniyɛli yi a miri, a nama a yɛtɛ raharamu mangana a donseene ra e nun a dɔlɔn na.\f + \fr 1.8\fr* \fk Haramun\fk* nan yi mangana donseene ra bayo e yi ralima mangana suxurene nan ma.\f* Nanara, a yi tande xunna mafan a e nama a karahan a a yɛtɛ raharamu. 
\v 9 Ala yi a ragidi, tande xunna yi hinan Daniyɛli ra, a mɔn yi kininkinin a ma. 
\v 10 Tande xunna yi a fala Daniyɛli xa, a naxa, “N gaxuxi mangan yɛɛ ra, n kanna, naxan bata ɛ donna nun ɛ minse feen nagidi. Xa a i to, i fatin baxi i ra i lanfane tagi, n xunna lɔma ayi nɛn ɛ fe ra.” 
\v 11 Daniyɛli yi a fala na xa, tande xunna naxan tixi Daniyɛli nun Xananiya nun Mikayeli nun Asari xunna dɔxɔn na, a naxa, 
\v 12 “Se bogine nun igen gbansanna fi nxu ma, i xa nxu mato nayi han xi fu. 
\v 13 Na xanbi ra, i nxu nun nxu lanfane fatin sama e bode ma nɛn naxanye mangana a donseen donma, i nxɔ donse feen yɛbɛ nayi alo i naxan toxi.” 
\v 14 Nanara, a tin na ma, a yi e mato xi fu bun ma. 
\v 15 Xii fu danguxina, a yi a to e kɛndɛ, e fatin fan, dangu mangana donseen don muxune ra. 
\v 16 Nanara, e xunna dɔxɔn yi se bogine fi e ma, mangana donseen nun a dɔlɔn ɲɔxɔn na.
\p
\v 17 Ala yi lɔnnin fi foninge naaninni itoe ma a e xa fe sɛbɛxin birin bunna famu, e nun fekolonna. Daniyɛli yi nɔɛ xiyene bunne falɛ e nun fe toone alo xiyena. 
\v 18 E waxatin ɲan yanyi naxan yi mangan naxan sa, tande xunna yi e yita Nebukadanesari ra. 
\v 19 E birin nun mangan yi e bode to, foningene yɛ, muxu yo mi a kɛnɛn alo Daniyɛli nun Xananiya nun Mikayeli e nun Asari. Ne yi so a wanli. 
\v 20 Mangana e maxɔdin fefe ma lan xaxilimayaan nun fe kolonna fe ma, a yi a to e yabine yi dangu a woyimɛne nun a ɲinan kanne gbeen na dɔxɔɲa ma fu, naxanye yi a yamanani. 
\v 21 Daniyɛli yi lu na yi han Kirusi a mangayaan ɲɛɛ singena.
\c 2
\s Mangana xiyena fe
\p
\v 1 Nebukadanesari a mangayaan ɲɛɛ firindena, a yi xiye sa. A xaxinla yi ɲaxamin han xixɔnla yi a beɲin. 
\v 2 A yi woyimɛne nun ɲinan kanne nun kɔmɔ kanne nun yiimatone xili alogo e xa a xiyen bunna fala a xa. Ne yi malan, e ti a yɛtagi. 
\v 3 Mangan yi a fala ne xa, a naxa, “N xiyena nde nan saxi, naxan bata n xaxinla ɲaxamin. A xɔnla n ma, n xa na xiyen bunna kolon.”
\p
\v 4 Na yiimatone yi mangan yabi Arami xuini, e naxa, “Nxu kanna, Ala xa siin fi i ma. I ya xiyen yɛba nxu xa, nxu xa a bunna fala i xa.” 
\v 5 Mangan yi a fala yiimatone xa, a naxa, “N bata yelin a natɛ fa fala xa ɛ mi n ma xiyeni ito fala n xa e nun a bunna, n na ɛ yibolonma nɛn dungi dungi yɛɛn ma, ɛ banxine fan yi kala fefe! 
\v 6 Koni xa ɛ mɔn nɔ n ma xiyen nun a bunna faladeni n xa, ɛ kise wuyaxi sɔtɔma nɛn n yii, e nun kɔntɔnne nun xunnayeren gbegbe. Nanara, ɛ xa xiyen nun a bunna fala n xa.”
\p
\v 7 E mɔn yi a fala mangan xa, e naxa, “Mangana, i ya xiyen fala nxu xa, nxu xa a bunna fala i xa.” 
\v 8 Mangan yi a fala e xa, a naxa, “N bata a kolon, ɛ katama n xa diɲa han waxati gbɛtɛ bayo ɛ a kolon n ma fe ragidixin mi kalɛ. 
\v 9 Koni, xa ɛ mi n ma xiyen fala n xa, ɲaxankata kedenna sama ɛ birin fari nɛn. Ɛ faxi wulen nun yanfantenya falan nan tideyi n xa han n ma miriyaan yi maxɛtɛ. Nanara, ɛ n ma xiyen fala n xa, nayi n na a kolonma nɛn fa fala ɛ nɔɛ a bunna falɛ nɛn.”
\p
\v 10 Yiimatone yi a yabi, e naxa, “Nxɔ mangana, na muxu yo mi dunuɲani ito yi naxan nɔɛ na ligɛ naxan xɔli i ma. Na manga yo mi na, hali a fangan nun a sɛnbɛn na gbo kii yo ki, na munma fe sifani ito maxɔdin woyimɛne nun ɲinan kanne nun yiimatone ma singen. 
\v 11 I naxan maxɔdinxi, na xɔdɔxɔ. Muxu yo mi nɔɛ na yabin soɛ i yii fɔ alane, koni ne mi dɔxi adamadiine tagi.”
\p
\v 12 Nayi, mangan yi xɔlɔ, a bɔɲɛn yi te han! A yamarin fi fa fala a Babilɔn fekolonne birin xa faxa. 
\v 13 Mangana falan yi rawanga, fekolonne yi fa fama faxadeni nɛn. Nayi, e Daniyɛli fen e nun a lanfane alogo e fan xa faxa.
\s Ala yi xiyen lankɛnɛmaya
\p
\v 14 Daniyɛli yi a xuiin namini ɲɔxɔ luun nun xaxilimayaan na Ariyoki ma mangan kantan muxune xunna, naxan yi faan kiraan xɔn ma siga Babilɔn fekolonne faxadeni. 
\v 15 A Ariyoki maxɔdin, a naxa, “Nanfera mangan bata sariya xɔdɛxɛ sifani ito sa.” Ariyoki yi na feen yɛba Daniyɛli xa. 
\v 16 Nanara, Daniyɛli yi siga mangan fɛma, a yi a mayandi alogo a xa waxatin fi a ma, a xa nɔ a xiyen nun a bunna falɛ mangan xa.
\p
\v 17 Daniyɛli yi siga banxini, a feni ito birin yɛba a lanfane xa, Xananiya nun Mikayeli e nun Asari. 
\v 18 A yi e mafan a e xa Ala maxandi naxan kore, a xa kininkinin e ma, a xa fe luxunxini ito yita e ra alogo e nama Daniyɛli nun a lanfane faxa Babilɔn fekolonna bonne xɔn. 
\v 19 Nanara, Daniyɛli yi fe toon ti kɔɛɛn na alo xiyena, fe luxunxin yi lankɛnɛmaya a xa. Daniyɛli yi Ala tantun naxan kore, 
\v 20 a naxa,
\q “Ala xinla xa tantun habadan habadan!
\q Amasɔtɔ a tan nan gbee kolonna nun sɛnbɛn na.
\q
\v 21 A tan nan waxatin nun a kɛɲane maxɛtɛma:
\q A tan nan mangane bama.
\q A tan nan mangane dɔxɔma.
\q A fekolonna fima fekolonne ma,
\q a lɔnnin fima xaxilimane ma.
\q
\v 22 A fe tilinxi luxunxine lankɛnɛmayama.
\q A dimi yi feen kolon,
\q bayo kɛnɛnna a yii.
\q
\v 23 N benbane Ala,
\q n na i tantunma,
\q n yi i batu
\q fekolonna nun fangana a fe ra
\q i naxan fixi n ma.
\q I bata n nakolon na ra,
\q nxu naxan maxɔdinxi i ma,
\q i bata nxu rakolon mangana xiyen na.”
\s Daniyɛli yi mangan xiyen nun a bunna fala
\p
\v 24 Na xanbi ra, Daniyɛli yi siga Ariyoki fɛma, mangan yamarin fi naxan ma a xa Babilɔn fekolonne faxa. A sa a fala a xa iki, a naxa, “Hali i nama Babilɔn fekolonne faxa. Siga n na mangan yɛtagi. N xa a xiyen bunna fala a xa.” 
\v 25 Mafurɛn, Ariyoki yi siga Daniyɛli ra mangan fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “N bata muxu keden to na Yuda kaa suxine yɛ, naxan xiyen bunna falɛ mangan xa.” 
\v 26 Mangan yi Daniyɛli maxɔdin naxan xili Belitisasari, a naxa, “I tan nɔɛ xiyen nun a bunna falɛ n xa ba?”
\p
\v 27 Daniyɛli yi mangan yabi, a naxa, “Mangana, i fe luxunxin naxan maxɔdinxi fekolonne nun ɲinan kanne nun woyimɛne nun yiimatone ma, ne sese mi nɔɛ i ya xiyen nun a bunna falɛ i xa. 
\v 28 Koni Ala na yi, naxan kore xɔnna ma. A nɔɛ fe luxunxine yɛ mayalanɲɛ. A bata Manga Nebukadanesari rakolon naxan ligama waxati famani. Awa, i ya xiyen nun i ya fe toone ni i ra i naxanye to i ya saden ma. 
\v 29 I yi saxi waxatin naxan yi, mangana, i yi lu i mirɛ fe famatɔne ma. Awa, naxan fe luxunxine yɛ mayalanma, na bata i rakolon fe famatɔne ra. 
\v 30 N tan ma binni, fe luxunxini ito mi yɛ mayalanxi n xa fa fala n tan fekolon dangu ndenden na, koni alogo a bunna xa fala mangan xa, i yi i sondonna miriyane kolon.”
\p
\v 31 “Mangana, i fe toon nan tixi naxan findixi sawura belebelen na. Na sawura yi gbo kati! A yi mayilenma, a yi tixi i yɛtagi, a kɛɲaan yi magaxu han! 
\v 32 Xɛmaan yɛtɛɛn nan yi sawuran xunna ra, a kanken nun a yiine gbeti wuren nan e ra, a kuiin nun a tagina, sulana.\f + \fr 2.32\fr* A \fk xunna\fk* findixi Babilɔn kaane mangayaan nan na. Na feen sɛbɛxi Yeremi 51.7 kui. A \fk kanken nun a yiine\fk* findixi Perise kaane gbeen na Manga Kirusi naxan fɔlɔ ɲɛɛ kɛmɛ suulun tonge saxan nun solomanaanin benun Yesu xa bari. A \fk kuiin nun a tagi\fk* findixi Girɛki kaane mangayaan na Manga Alesandire bun ma ɲɛɛ kɛmɛ saxan benun Yesu xa bari. A danbane nun a sanne findixi Romi kaane mangayaan nan na. Yesu faxi waxatin naxan yi, Romi kaane nan yi mangane ra bɔxɔn yire wuyaxi xun na. \f* 
\v 33 A danbane yi rafalaxi wure fɔrɛn na, a sanne wure fɔrɛn nun bɛndɛ ganxina. 
\v 34 I yi a matoma waxatin naxan yi, gɛmɛna nde yi keben muxu yii mi naxan bɔxi, a fa bɔnbɔ na sawuran sanna ra wure fɔrɛn nun bɛndɛ ganxin dɛnaxan yi. A yi e rayensen. 
\v 35 Awa, a wure fɔrɛ yo, a bɛndɛ ganxi yo, a sulan yo, a wure gbeti yo, a xɛma yo, na birin yi lunburunɲɛ ayi, e yi findi burun burunna ra alo se dagin naxan yifema soge furen na. Foyen yi a xali a funfu yo mi lu na. Awa na gɛmɛn naxan fa bɔnbɔ na sawuran na, na yi findi geya belebelen na, a bɔxɔna ngaan nafe.”
\p
\v 36 “Xiyen ni i ra. Nxu a bunna fan falama nɛn mangan xa. 
\v 37 N kanna, mangane mangan ni i tan na. Amasɔtɔ Ala nan mangayaan nun sɛnbɛn nun fangan nun xunnayerenna fixi i ma, Ala Naxan Kore. 
\v 38 A tan nan i dɔxi muxune nun subene nun xɔline xun na, e nɛma dɛdɛ yi, a yi nɔɔn fi i ma ne birin xun na. I tan nan xɛma xunna ra. 
\v 39 I tan na dangu, mangaya gbɛtɛn kelima nɛn naxan sɛnbɛn xurun i gbeen xa. Na xanbi, mangayaan saxanden ligama nɛn alo sulana, na yi nɔɔn sa bɔxɔn birin ma. 
\v 40 Mangaya naaninden fama nɛn, na xɔdɔxɔ alo wurena. Wuren seen birin yensenma, a a lunburun. Na mangayaan fan bonne yensenma na kii nin, a yi e lunburun. 
\v 41 I a sanne nun a san sonle toxi rafalaxi wuren nun bɛndɛ ganxin basanxin na kiin de, na yamanani taxunma nɛn, koni wuren xɔdɔxɔn ɲɔxɔndɔnna taranma a yi nɛn, bayo i wuren nun bɛndɛ ganxin basanxin nan toxi. 
\v 42 Nanara, alo a san sonle yi rafalaxi wuren nun bɛndɛ ganxin basanxin na kii naxan yi, na yamanan fɔxɔ kedenna fangan gboma ayi nɛn, bode fɔxɔn yi xetunɲɛ ayi. 
\v 43 I wuren nun bɛndɛ ganxin basanxin nan toxi, bayo na muxune katama nɛn e xa malan, koni e mi malanɲɛ alo wuren nun bɛndɛ ganxin to mi basanɲɛ.”
\p
\v 44 “Na mangane waxatini, Ala Naxan Kore, na mangayana nde rafama nɛn naxan mi kalɛ habadan!\f + \fr 2.44\fr* Marigi Yesu a dɛnkɛlɛya yamaan naxan fɔlɔ, na findixi \fk mangayani\fk* ito ra naxan buma habadan. Daniyɛli a falani ito a yɛbaxi fa fala a Yesu yi lan a xa fa Romi kaane mangayaan waxatini. A faxi na waxatin nin. Yesu a dɛnkɛlɛya yamaan nan sabatima dunuɲa yiren birin yi fata falani ito ra. Na feen mato Daniyɛli 2.35 kui. A mɔn buma habadan ariyanna yi. \f* Na mangayaan mi danguma yamana gbɛtɛ nɔɔn bun. A yamanan bonne raxuyama ayi nɛn, a yi e raxɔri, koni a tan yɛtɛɛn luma nɛn habadan. 
\v 45 Na bunna nɛn, alo i gɛmɛn naxan toxi kebenɲɛ geyaan fari muxun yii mi dinxi naxan na, a fa wuren nun sulan nun bɛndɛn nun gbeti wuren nun xɛmaan yensen. Ala bata a yita mangan na naxan fama ligadeni yɛɛn na. Ɲɔndin nan xiyeni ito ra, muxune lan e xa la a bunna fan na.”
\s Mangan yi Daniyɛli binya
\p
\v 46 Nba, Manga Nebukadanesari yi a xinbi sin Daniyɛli bun ma, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. A yamarin fi a e xa saraxane ba a xa, e nun wusulanna. 
\v 47 Mangan yi a fala Daniyɛli xa, a naxa, “Ɛ Ala nan alane Ala ra. E nun mangane gbee marigina naxan wundo feene lankɛnɛmayama. Bayo i bata nɔ wundo feni ito yɛ mayalanɲɛ.”
\p
\v 48 Mangan yi Daniyɛli mate, a banna se wuyaxi so a yii. A yi a dɔxɔ Babilɔn yamanan birin xun na, a yi a findi mangan na Babilɔn fekolonna birin xun na. 
\v 49 Daniyɛli yi mangan mafan, a xa Babilɔn bɔxɔn fe yɛban so Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego yii. Daniyɛli yɛtɛɛn yi lu Manga Nebukadanesari a tanden ma wanla ra.
\c 3
\s Mangan yi suxuren nafala
\p
\v 1 Manga Nebukadanesari yi sawura xɛmaan nafala. A kuyan nɔngɔnna yɛ tonge sennin lixi. A yigbona, nɔngɔnna yɛ sennin. A sa a ti Dura Lanbanni, Babilɔn yamanani. 
\v 2 Manga Nebukadanesari yi bɔxɔne mangane nun bɔxɔ kanne nun yamana kanne nun sariya kanne nun nafulu ramarane nun sariyasane nun kitisane nun bɔxɔn kuntigine ngaan xili alogo e xa fa sawurana fe rawangadeni Manga Nebukadanesari naxan nafalaxi. 
\v 3 Awa, bɔxɔne mangane nun bɔxɔ kanne nun yamana kanne nun sariya kanne nun nafulu ramarane nun sariyasane nun kitisane nun bɔxɔn kuntigine ngaan yi e malan na sawurana fe rawangadeni Manga Nebukadanesari naxan nafala. E ti sawuran yɛtagi Manga Nebukadanesari naxan nafala.
\p
\v 4 Mangana fe rawangan yi sarin fangan na, a naxa, “Siyane nun bɔnsɔnne birin naxanye xuine birin falama, naxan yamarixi ɛ ma, na ni ito ra: 
\v 5 Ɛ na xɔtaan nun xulenna nun sɔrɔnna nun kondenna nun bɔlɔnna nun saraan nun sumun seen sifan birin xuiin mɛ waxatin naxan yi, ɛ bira bɔxɔni, ɛ yi sawura xɛmaan batu, Manga Nebukadanesari naxan nafalaxi. 
\v 6 Xa naxan yo mi bira a bun ma, a yi a batu, na rawolima ayi nɛn sulun tɛɛni\f + \fr 3.6\fr* \fk Sulun tɛɛn\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Furu tɛɛna\fk*.”\f* keden na!”
\p
\v 7 Nanara, siyane birin to xɔtaan nun xulenna nun sɔrɔnna nun kondenna nun bɔlɔnna nun saraan nun sumun seen sifan birin xuiin mɛ, siyane nun bɔnsɔnne birin naxanye xuine birin falama, ne yi bira sawura xɛmaan bun ma, e yi a batu, Manga Nebukadanesari naxan nafalaxi.
\p
\v 8 Na waxatin yɛtɛni, yiimatona ndee yi fa, e xa Yahudiyane kansun. 
\v 9 E yi a fala Manga Nebukadanesari xa, e naxa, “Ee! mangana! I xa bu dunuɲa yi. 
\v 10 Nxu kanna, i bata yi yamarin fi, a muxune birin xa bira sawura xɛmaan bun ma, e yi a batu, e na xɔtaan nun xulenna nun sɔrɔnna nun kondenna nun bɔlɔnna nun saraan nun sumun seen sifan birin xuiin mɛ waxatin naxan yi. 
\v 11 Nayi, naxan yo mi tin birɛ a bun, a yi a batu, na kanna wolima nɛn sulun tɛɛni. 
\v 12 Koni Yahudiyana ndee na yi, i tan yɛtɛɛn Babilɔn bɔxɔn fe yɛbaan soxi naxanye yii, Sadiraki nun Mesaki e nun Abedinego. I ya yamarin bɔtɛ mi ne xa. Ee! Mangana! E mi i ya alane batuma, e mi i ya sawura xɛmaan fan batuxi i naxan nafalaxi.”
\p
\v 13 Nebukadanesari bɔɲɛn yi te a xɔlɔ! A yi yamarin fi, e xa fa Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego ra. Sofane yi fa na xɛmɛne ra a yɛtagi. 
\v 14 Nebukadanesari yi a fala e xa, a naxa, “Sadiraki nun Mesaki e nun Abedinego, ɲɔndin na a ra ba? Ɛ mi n ma alane batuma, ɛ mɔn mi sawura xɛmaan batuma, n naxan nafala? 
\v 15 Awa, iki, ɛ na xɔtaan nun xulenna nun sɔrɔnna nun kondenna nun bɔlɔnna nun saraan nun sumun seen sifan birin xuiin mɛ sɔnɔn, ɛ bira, ɛ yi sawura xɛmaan batu n naxan nafalaxi. Koni xa ɛ mi a batu, ɛ rawolima nɛn sulun tɛɛni keden na! Ala mundun na yi naxan ɛ bama n yii?”
\p
\v 16 Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego yi a fala, e naxa, “Ee! Manga Nebukadanesari! Nxu mi waxi nxu yɛtɛ makata fe yi i yɛtagi. 
\v 17 Xa na rabɛ, nxɔ Ala, nxu walima naxan xa, na nɔɛ nxu ratangɛ. A nxu ratangama sulun xaɲɛn ma nɛn e nun i yiin ma. 
\v 18 Hali a mi na ligɛ, mangana, a kolon a nxu mi i ya alane batuma, nxu mi i ya sawura xɛmaan batuɛ i naxan nafalaxi.”
\s E woli fena tɛɛni
\p
\v 19 Nayi, Nebukadanesari yi mɔnɛ han! A yɛtagin yi masara Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego yɛɛ xɔri. Nebukadanesari yi yamarin fi e xa sulun\f + \fr 3.19\fr* \fk Sulunna\fk* mɔn falɛ fa fala furuna.\f* nawolon dɔxɔɲa ma solofere dangu e yi darixi a ra kiin de. 
\v 20 A yi a yɛngɛsona ndee yamari naxanye maxɔdɔxɔ a gali diine yɛ, e xa Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego xidi, e yi e rawoli sulun tɛɛ xaɲɛni. 
\v 21 Na xɛmɛ saxanna yi xidi, e marabɛri baxi e dugine nun e wantanne nun e namune yi, e nun e domaan birin. E yi woli sulun tɛɛ xaɲɛ tagi. 
\v 22 Sofaan naxanye Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego woli tɛɛni, tɛɛn yi ne faxa bayo mangan bata yi yamarin fi a xa wolon ɲaxi ra. 
\v 23 Koni Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego, ne saxanna xidixin yi bira sulun tɛɛ xaɲɛni.
\p
\v 24 Manga Nebukadanesari yi gaxu, a tuganɲɛ ayi, a keli. A yi a fala a maxadi tiine xa, a naxa, “En mi muxu saxan xidixin xan wolixi tɛɛn tagi ba?” E mangan yabi, e naxa, “Ɔn Mangana!” 
\v 25 A mɔn naxa, “Anu, n muxu naanin nan toma, e mi xidixi. E sigan tima tɛɛn tagi, tɔrɔya yo mi e ma. E naaninden kɛɲaan maliga malekan na.”
\s Mangan yi Ala binya
\p
\v 26 Nebukadanesari yi a maso sulun xaɲɛn dɛ ra, a naxa, “Sadiraki! Mesaki! Abedinego! Ala Matexina walikɛne, ɛ mini, ɛ fa be.” Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego yi keli tɛɛn tagi. 
\v 27 Bɔxɔne mangane nun bɔxɔ kanne nun yamana kanne yi e maso e ra. E yi a to, tɛɛn mi nɔ yo sɔtɔxi na xɛmɛne fatin ma. E xunsɛxɛne mi ganxi, e dugine mi kalaxi. Tɛɛn xiri mi dɔxi e ma. 
\v 28 Nebukadanesari yi a fala, a naxa, “Tantunna Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego a Ala xa! A tan nan a malekan nafaxi, a yi a walikɛne ratanga. E bata la a ra han, e yi mangana a yamarin kala. E yitɔnxi faxa feen ma, benun e xa ala gbɛtɛ batu, ba e Ala ra. 
\v 29 A mato fa, n yamarin naxan fima: xa muxu yo Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego a Ala rafɛya, a na taran siya yo yi, yamana yo yi, xui yo yi, na kanni sɛgɛma dungi dungi yɛɛn nan ma, a banxin yi findi kurun na, bayo ala yo mi na naxan nɔɛ makantan sifani ito ra alo a tan.”
\p
\v 30 Nanara, mangan yi Sadiraki nun Mesaki nun Abedinego a fe mate Babilɔn yamanani. 
\c 4
\p
\v 1 Manga Nebukadanesari yi xɛrane rasiga siyane nun bɔnsɔnne birin ma naxanye xuine birin falama, dunuɲa yiren birin yi, a naxa,
\q Bɔɲɛsa gbeen xa lu ɛ xa.
\q
\v 2 A findixi n xa fe faɲin nan na,
\q n xa taxamasenne nun kabanako feene yɛba ɛ xa
\q Ala Matexin naxanye ligaxi n xa.
\q
\v 3 A taxamasenne gbo,
\q a kabanako feene sɛnbɛn gbo.
\q A mangayana,
\q habadan mangayaan na a ra.
\q A nɔyaan luma nɛn mayixɛtɛ nun mayixɛtɛ.
\s Mangan xiyen firindena
\p
\v 4 N tan Nebukadanesari, n yi bɔɲɛ xunbenla nun ɲaxunna nin n ma mangaya banxini. 
\v 5 N yi xiye sa naxan n magaxuxi. Miriyane yi soma n yi n ma saden ma, n xaxinla fe toone yi n kuisan han! 
\v 6 Nanara, n bata yamarin fi, e xa fa Babilɔn fekolonne ra n fɛma alogo e xa n ma xiyen bunna fala n xa. 
\v 7 Woyimɛne nun ɲinan kanne nun yiimatone nun kɔmɔ kanne faxina, n yi n ma xiyen yɛba e xa, koni e sese mi nɔ a bunna falɛ n xa. 
\v 8 A raɲanna, Daniyɛli fan yi fa n fɛma naxan mɔn yi xili Belitisasari naxan xili luxi alo n ma ala xinla. Ala sariɲanxine niina a tan yi. N yi n ma xiyen yɛba a xa, 
\v 9 n naxa, “Belitisasari, woyimɛne kuntigina, n na a kolon fa fala ala sariɲanxine niina i tan yi. Wundo fe yo mi xɔdɔxɔ i tan yii. Fe toone bunna fala n xa, n xiye saxi naxanye ra.”
\p
\v 10 “Awa, n xaxinla toon naxan tixi, na ni i ra, n to yi saxi n ma saden ma, n yi n yɛɛ rakoɲinma, n yi a to:
\q Wudi bili gbee keden tixi bɔxɔn tagi,
\q naxan yi mate han!
\q
\v 11 Na wudin yi gbo,
\q a magaxu ayi,
\q a konden yi texi nɛn han kuyena.
\q A yi toma bɔxɔn danna birin na.
\q
\v 12 A ɲɔxɔndene yi fan,
\q a bogine yi wuya han!
\q Birin balon yi a kɔɛ ra.
\q Burunna subene yi fama a nininna bun.
\q Xɔline yigiyaxi a yiine kɔɛ ra.
\q Daliseene birin yi e donna sɔtɔma a bogin nan xɔn.
\q
\v 13 N xaxinla tooni,
\q n naxan to n ma saden ma,
\q n yɛɛn tixi,
\q n yi marakantan ti sariɲanxina nde keden to godɛ
\q keli kore xɔnna ma.
\q
\v 14 Na yi sɔnxɔ fangan na,
\q a falan ti iki, a naxa,
\q ‘Ɛ wudini ito rabira,
\q ɛ yi a yiine sɛgɛ,
\q ɛ yi a ɲɔxɔndene ba a ma,
\q ɛ yi a bogine raxuya ayi.
\q Subene xa e giyɛ a bun,
\q xɔline yi keli a yiine yi.
\q
\v 15 Koni ɛ xa a dungin nun a salenne lu bɔxɔni
\q ɛ yi a xidi wuren nun sula yɔlɔnxɔnna ra,
\q a yi lu xɛɛn ma sɛxɛn xɔrɛ ra.
\q A xa yikun xiila ra,
\q a yi a balo sɛxɛn na
\q alo subene.
\q
\v 16 A adamadi xaxinla maxɛtɛma nɛn,
\q sube xaxinla yi so a yii.
\q Ɲɛɛ solofere danguma a xun ma nɛn.
\q
\v 17 Marakantan muxune nan sariyani ito ragidixi,
\q maleka sariɲanxine nan yamarini ito fixi
\q alogo daale xa a kolon
\q fa fala Ala Matexin nɔɔn nabama
\q adamadiine mangayaan fari.
\q A a soɛ muxe yii naxan na rafan a ma,
\q hali muxune birin dangu naxan na.’ ”
\p
\v 18 “N tan Manga Nebukadanesari, n xiyen naxan sa, na nan na ra. Awa, i tan Belitisasari, i xa n xiyen bunna fala n xa, bayo n ma bɔxɔn fe kolonne, ne sese mi nɔxi a bunna falɛ n xa. Koni i tan nɔɛ bayo ala sariɲanxine niina i tan yi.”
\s Daniyɛli yi xiyen yɛba
\p
\v 19 Awa, Daniyɛli naxan xili Belitisasari, na yi a raxunbeli waxatidi, a miriyane yi a kuisan. Mangan yi a fala, a naxa, “Belitisasari, xiyen nun a bunna nama i kuisan.” Belitisasari yi a yabi, a naxa, “N kanna, a yi lan nun, xiyen xa findi i yaxune gbeen na, a bunna yi lu i sangaɲɔxɔne xa. 
\v 20 I wudi bili gbeen toxi gboɛ, a maxɔdɔxɔ ayi, naxan konden texi han kuye, naxan yi toma bɔxɔn danna birin yi, 
\v 21 naxan ɲɔxɔndene fan, naxan bogi wuya, naxan daliseen birin baloma, burunna subene e sama naxan bun ma, xɔline e tɛɛn sama naxan yiine yi.”
\p
\v 22 “Ee! Mangana! Na wudin ni i tan na. Bayo, i bata gbo i findi sɛnbɛ kanna ra. I ya gboon bata te han kuye e nun i ya nɔɔn bata dunuɲa danna birin li. 
\v 23 I tan mangan mɔn yi kantan ti sariɲanxine keden to godɛ keli kuye, a naxa, ‘Ɛ wudini ito rabira, ɛ a kala, koni ɛ dungin nun a salenne lu bɔxɔni. Koni ɛ a maxidi wure yɔlɔnxɔnna nun sulan yɔlɔnxɔnni xɛɛn ma sɛxɛn xɔrɛ ra. A xa yikun xiila ra. A xa lu burunna subene xɔn ma han ɲɛɛ solofere yi dangu a xun ma.’ ”
\p
\v 24 “Ee! Mangana! N xa a yɛba i xa Ala Matexin naxan nagidixi n kanna mangan ma. 
\v 25 I kedima nɛn adamadiine tagi, i sa i damakɛ burunna subene yɛ. I i dɛgema sɛxɛn nan na alo ɲingene. I mɔn yikunma xiila ra nɛn ɲɛɛ solofere bun ma, han i yi a kolon a Ala Matexin nan nɔɔn nabama adamadiine mangayaan xun na. A mangayaan fima muxun ma naxan na a kɛnɛn. 
\v 26 Wudi dungin nun a salenne lu feen yamarin fan bunna na, a i ya mangayaan naxɛtɛma i ma nɛn i na a kolon, a nɔɔn naxan yi, na kuye. 
\v 27 Nanara, Mangana, n ma maxadin xa rafan i ma: Danna sa i yulubine ra, i xa tinxin. I ya tantanne lu na, i xa kininkinin tɔrɔ muxune ma. Yanyina nde yi, i luyɛ bɔɲɛ xunbenli nɛn.”
\p
\v 28 Na feen birin yi kamali Manga Nebukadanesari ma. 
\v 29 Kike fu nun firin to dangu, a yi a masiga tima manga banxin sangansoon kɔɛ ra Babilɔn yi, 
\v 30 Mangan yi a fala, a naxa, “Babilɔn gbo de! N tan nan a tixi manga yigiyaden na n sɛnbɛn fangan na n ma xunnayerenna nun n ma binyen xa!”
\p
\v 31 Falan mɔn yi mangan dɛni singen, fala xuina nde yi keli kuye, a naxa, “Manga Nebukadanesari, falani ito tima i tan xa. Mangayaan sɛnbɛn bata ba i yii to. 
\v 32 I kedima nɛn muxune tagi, i sa i damakɛ burunna subene tagi, i yi sɛxɛn don alo ɲingene, ɲɛɛ solofere bun ma han i na a kolon waxatin naxan yi a Ala Matexin nan nɔɔn nabama adamadiine mangayaan fari. A a so muxe yi naxan na a kɛnɛn.” 
\v 33 Na waxatin yɛtɛni, na fala xuiin yi kamali Manga Nebukadanesari xili ma, a yi kedi adamadiine yɛ, a sɛxɛn don alo ɲingene. A fatin yi yikun xiila ra, han a xunsɛxɛn yi mini alo singbin xabena. A san xanle yi kuya ayi alo xɔliin gbeena.
\p
\v 34 Waxatin naxan saxi na danna to a li, n tan Nebukadanesari, n yi n yɛɛn nate kuye, n xaxinla yi xɛtɛ n ma. N na Ala Matexin batu, n yi a tantun, n yi a binya naxan na yi habadan! Naxan ma nɔɔn findixi habadan nɔɔn na e nun naxan ma mangayaan ligama mayixɛtɛ nun mayixɛtɛ xun na. 
\v 35 Sese mi dunuɲa muxune sɛnbɛn na Ala yɛɛ ra yi. Naxan na a kɛnɛn, a na nan ligama maleka ganla ra e nun muxune bɔxɔn ma. Muxu yo mi na naxan a yiin yɛɛ ratiyɛ, a a fala, a naxa, “I nanfe ligama?”
\p
\v 36 Na waxatin yɛtɛni, n xaxinla yi xɛtɛ n ma, n ma mangayaan xunnayerenna nun n ma nɔɔn mirinna fan yi xɛtɛ n ma. N ma maxadi tiine nun n ma muxu gbeene mɔn yi n xili, n dɔxɔ n ma mangaya gbɛdɛni. N ma gboon yi siga xun masɛ. 
\v 37 Iki, n tan Nebukadanesari, n na a batuma, n na a yite, n na a binya, kore xɔnna mangana yoona a xa a kɛwanla birin yi, a kirane tinxin. A nɔɛ muxune magodɛ nɛn naxanye e yɛtɛ yitema.
\c 5
\s Sɛbɛli magaxuxina
\p
\v 1 Lɔxɔna nde, Manga Belisasari yi ɲaxaɲaxani tɔn a muxu gbee wuli kedenna xa. A yi lu dɔlɔn minɲɛ e xɔn. 
\v 2 Dɔlɔn to a suxu, Belisasari yi yamarin fi a e xa fa igelengenna xɛma daxin nun gbeti daxin na, a baba Nebukadanesari kelixi naxanye ra Ala Batu Banxi gbeeni Yerusalɛn taani. Mangan yi waxi a min feni ne ra e nun a ɲaxanle nun a konyi ɲaxanle\f + \fr 5.2\fr* \fk Konyi ɲaxanle\fk* nan ne ra, a naxanye sɔtɔ a ɲaxanla ra.\f* nun a muxu gbeene. 
\v 3 Nayi, e yi fa xɛma igelengenne ra naxanye sa tongo Ala Batu Banxini Yerusalɛn taani. Mangan nun a muxu gbeene nun a ɲaxanle nun a konyi gilɛne yi e min ne ra. 
\v 4 E dɔlɔn min waxatin naxan yi, e yi lu alane batuɛ, xɛmaan nun gbetin nun sulan nun wuren nun wudin nun gɛmɛ alane.
\p
\v 5 Na waxatin yɛtɛni, muxun yii sonle yi mini kɛnɛnni lɛnpu dɛgɛn ma. E sɛbɛnla ti manga banxin kanke. Mangan yi yiini ito to naxan yi sɛbɛnla tima. 
\v 6 Mangan yɛtagin yi maxɛtɛ, a miriyane yi a kuisan, a tagi xudine yi ba a yi, a xinbine yi lu bɔnbɛ e bode ra. 
\v 7 A yi gbelegbele fangan na, a e xa fa ɲinan kanne nun yiimatone nun kɔmɔ kanne ra. A yi a fala Babilɔn fekolonne xa, a naxa, “Naxan na sɛbɛnli itoe xaran, a yi a bunna fala n xa, na maxidima nɛn manga dugin na, xɛma ɲɛrɛn yi bira a kɔɛ, a mɔn yi mangaya tiden saxanden sɔtɔ bɔxɔni ito yi.” 
\v 8 Mangana a fekolonne birin yi so, koni e mi nɔ sɛbɛnla xaranɲɛ, e yi a bunna fala mangan xa. 
\v 9 Na nan a liga, Manga Belisasari mɔn yi gaxu han, a yɛtagin yi maxɛtɛ, a muxu gbeene yi kui yifu.
\p
\v 10 Mangana nga to mangan nun a muxu gbeene sɔnxɔ xuiin mɛ, a so ɲaxaɲaxa banxini. A yi a fala, a naxa, “Mangana, i xa bu han! I ya miriyaye nama i kuisan. I yɛtagi nama maxɛtɛ. 
\v 11 Muxuna nde i ya bɔxɔni, ala sariɲanxine xaxinla a yi. I baba waxatini, a yi feene fixɛn toma, a xaxinla fan, a fekolonna nun alane gbeen lan. Nanara, i baba Manga Nebukadanesari yi a findi woyimɛne nun ɲinan kanne nun yiimatone nun kɔmɔ kanne kuntigin na. I baba mangan yɛtɛɛn na liga nɛn. 
\v 12 Bayo, nii fisamantenna nun lɔnnin nun xaxilimayaan Daniyɛli yi, mangan naxan xili sa Belitisasari. Xiyene bunna kolonna fan ayi. A mɔn sandane yɛbama, a maxɔdin xɔdɛxɛne yabima. Nanara, ɛ xa Daniyɛli xili. A nɔma nɛn a bunna faladeni i xa.”
\s Daniyɛli yi na sɛbɛnla xaran
\p
\v 13 Nayi, e fa Daniyɛli ra mangan yɛtagi. Mangan yi a fala a xa, a naxa, “I tan nan na Daniyɛli ra n baba faxi naxan na sa keli Yuda yi? 
\v 14 N bata i ya fe mɛ a alane niina i tan yi e nun i feene fixɛn toma. Xaxinla nun fekolonna i tan yi naxan ɲɔxɔn mi na. 
\v 15 E baxi fadeni nɛn fekolonne nun ɲinan kanne ra n fɛma alogo e xa sɛbɛnli ito xaran, e yi a bunna fala n xa, koni e mi nɔxi a bunna faladeni! 
\v 16 N bata a mɛ a i nɔɛ feene bunne yɛbɛ nɛn, i yi maxɔdin xɔdɛxɛne yabi. Iki, xa i nɔ sɛbɛnli ito xaranɲɛ, i n nakolon a bunna ma, i maxidima manga dugin na nɛn, xɛma ɲɛrɛn yi bira i kɔɛ, i yi findi bɔxɔn mangan muxu saxanden na.”
\p
\v 17 Daniyɛli yi a fala mangan xa, a naxa, “I ya kiseene ramara i yɛtɛ xa, i ya finmaseene fi gbɛtɛ ma. Hali na, n sɛbɛnla xaranma nɛn mangan xa, n yi i rakolon a bunna ma. 
\v 18 Ee! Mangana! Ala Matexin nan mangayaan nun gboon nun xunnayerenna nun nɔrɔn fixi i baba Nebukadanesari ma. 
\v 19 Nanara, siyane nun bɔnsɔnne birin naxanye xuine birin falama, ne gaxuxi a yɛɛ ra. A na wa a xɔn, a muxun faxa. A na wa, a a rakisi. A na wa naxan yite fe yi hanma a yigodo fe yi, a na liga. 
\v 20 Koni a yanda waxatin naxan yi, a bɔɲɛn yi xɔdɔxɔ han a waso ayi. Ala yi a ba a mangaya gbɛdɛni, a a binyen ba a yii. 
\v 21 A kedi adamane yɛ, a xaxinla yi lu alo subene gbeena. A yi lu burunna sofanle fɔxɔ ra, a yi sɛxɛn don alo ɲingene. A fatin yi yikun xiila ra, han a kolon a Ala Matexin nan nɔɔn nabama adamane mangayaan xun na. A muxe nan findima mangan na, a na wa naxan xɔn.”
\p
\v 22 “I tan, a diina Belisasari, i yi na birin kolon, koni i mi i yɛtɛ magodo. 
\v 23 I bata i yɛtɛ yite Marigin xili ma naxan kore, i yi Ala Batu Banxina igelengenne maxili i yɛtagi. Ɛ yi dɔlɔn min e ra, i tan nun i ya muxu gbeene nun i ya ɲaxanle nun i ya konyi ɲaxanle. I yi alane batu, gbetin nun xɛmaan nun sulan nun wuren nun wudin nun gɛmɛ alane, naxanye mi se toma, e mi fe mɛma, kolon mi e yii. I mi Ala binyaxi i ya niiraxinla nun i ya dunuɲa yi gidin naxan yii. 
\v 24 Na nan a toxi, a yiini ito rafaxi naxan sɛbɛnli ito tixi.”
\p
\v 25 “A tan ni i ra keden keden yɛɛn ma naxan sɛbɛxi: MENE MENE TEKELI PARISIN. 
\v 26 Falani itoe bunna ni i ra:
\q ‘MENE’ na bunna nɛɛn fa fala ‘Yatɛna.’
\q Ala bata i ya mangayaan lɔxɔn yatɛ,
\q a danna sa a ra.
\q
\v 27 ‘TEKELI’ na bunna nɛɛn fa fala ‘A maliga.’
\q I ratexi sikeela nan na, a li, i yelefu.
\q
\v 28 ‘PARISIN’ na bunna nɛɛn ‘Mayitaxunna.’
\q Bayo i ya bɔxɔni taxunma nɛn,
\q a yi so Mede kaane nun Perise kaane yii.”
\p
\v 29 Sasa, Belisasari yi yamarin fi a Daniyɛli xa maxidi manga dugin na, xɛma ɲɛrɛn yi bira a kɔɛ, a yi yamarin fi, a xa rawanga a bata yamanan mangayaan tiden saxanden sɔtɔ. 
\v 30 Na kɔɛɛn yɛtɛɛn na, e Babilɔn manga Belisasari faxa.
\s Daniyɛli nun yatane fe
\p
\v 31 Dariyusi Mede kaan mangayaan sɔtɔ a ɲɛɛ tonge sennin e nun firin nan ma. 
\c 6
\p
\v 1 Dariyusi yi a ragidi a xa bɔxɔne manga kɛmɛ e nun mɔxɔɲɛn ti a gbee yamanane xun na. 
\v 2 A yi manga gbee saxan dɔxɔ e xun na bɔxɔne mangane fa dɛntɛgɛn sama naxanye xa alogo mangana tɔnɔne xa xun makantan. Daniyɛli yi na manga saxanne yɛ. 
\v 3 Awa, Daniyɛli yi dangu manga gbee firinna bodene ra e nun bɔxɔne mangan birin bayo nii fisamantenna yi a tan yi. Nanara, mangan yi wa a dɔxɔ feni bɔxɔn birin xun na. 
\v 4 Awa, manga gbee bodene nun bɔxɔne mangane yi fɛrɛn fen fɔlɔ a tɔɲɛgɛ feen na lan bɔxɔna feene ma. Koni e mi kii yo sɔtɔ, e mi mayifu yo to a tan ma binna ra bayo a tinxin. Nanara, e mi kalan to a yi hanma mayifuna. 
\v 5 Awa, na muxune yi a fala, e naxa, “En mi fɛrɛ yo sɔtɛ Daniyɛli tɔɲɛgɛ feen ma xa a mi fata a Alaa sariyana feen na.”
\p
\v 6 Na manga gbeene nun bɔxɔne mangane birin yi siga mangan fɛma e bode xɔn. E yi falan ti, e naxa, “Manga Dariyusi xa siimayaan sɔtɔ habadan! 
\v 7 Yamanan manga gbeene nun bɔxɔ kanne nun bɔxɔne mangane nun maxadi tiine nun yamana kanne birin tinxi a mangana sariya keden xa rawanga naxan fama tɔnni ito sadeni: Xii tonge saxanna bun ma, naxan na ala yo maxandi hanma muxu gbɛtɛ ba i tan na, mangana, na xa woli yatane yinla ra. 
\v 8 Ee! Mangana! Iki, tɔnni ito yisarin, i yi i ya taxamasenna sa alogo a xa findi maxɛtɛtaren na alo Mede kaane nun Perise kaane sariyan to mi maxɛtɛ.” 
\v 9 Nanara, Manga Dariyusi yi a taxamasenna sa tɔnna sɛbɛn fari. 
\v 10 Awa, Daniyɛli to a kolon a feni ito bata yisarin, a yi te a sangansoon kɔɛ ra naxan foye suxuden dɛɛne yi rabixi Yerusalɛn binni. Dɔxɔɲa ma saxan sogen ma, a yi a xinbin sinma, a Ala maxandi, a a tantun alo a yi a ligan kiin de a singeni.
\p
\v 11 Na muxune birin yi siga Daniyɛli konni, e so, e Daniyɛli li a Ala mafanɲɛ, a yi Ala maxandima. 
\v 12 Nayi, e siga mangan fɛma, e yi mangana tɔnna fe fala a xa, e naxa, “I mi yi tɔnna nde yisarin naxan a fala a xii tonge saxanna bun ma, muxu yo a xui ramini ala gbɛtɛ ma a xandideni hanma muxu gbɛtɛ ba i tan na, mangana, na wolima yatane yinla ra nɛn?” Mangan yi e yabi, a naxa, “Ɲɔndin nan a feen na, fata Mede kaane nun Perise kaane gbee sariyan na naxan mi maxɛtɛ.”
\p
\v 13 E mɔn yi a fala, e naxa, “Ee! Mangana! Daniyɛli, Yuda muxu suxina nde, na mi i tan yatɛxi sese ra hanma i ya tɔn yisarinxina. A Ala maxandin nabama dɔxɔɲa ma saxan sogen ma.” 
\v 14 Mangan to na mɛ, a yi kɔntɔfili kati, a yi a ragidi a bɔɲɛni a a xa Daniyɛli rakisi. Han sogen bira waxatini, a katama a xa a rakisi. 
\v 15 Koni na muxune birin yi fa mangan fɛma, e yi a fala mangan xa, e naxa, “A kolon, mangana, Mede kaane nun Perise kaane sariyan mi tinɲɛ a tɔri saxin nun lanma xui sɛbɛxina mangan xɔn, na xa maxɛtɛ.”
\p
\v 16 Nanara, mangan yi yamarin fi a Daniyɛli xa woli yatane yinla ra. Mangan yi a fala Daniyɛli xa, a naxa, “I ya Ala, i naxan batuma sɔnɔyani, na xa i rakisi.” 
\v 17 E yi fa gɛmɛna nde ra, e a dɔxɔ yinla dɛ ra, mangan yi a mataxamaseri a yiirasoon na e nun a muxu gbeene yiirasone ra alogo fefe nama maxɛtɛ Daniyɛli ma binni. 
\v 18 Na xanbi ra, mangan yi siga a banxini, a yi xi sunni, a konyi ɲaxalan yo mi fa a fɛma, xixɔli mi a suxu.
\p
\v 19 Subaxa, mangan yi keli, a yi siga sasa yatane yinla dɛ ra. 
\v 20 A to maso yinla ra, a yi Daniyɛli xili a xui sɔxɔlɛxin na. Mangan yi a fala Daniyɛli xa, a naxa, “Daniyɛli, habadan Alaa walikɛna! I ya Ala, i naxan batuma sɔnɔyani, na nɔxi i rakisɛ yatane ma nɛn ba?”
\p
\v 21 Daniyɛli yi a yabi, a naxa, “Mangana, i xa siimayaan sɔtɔ habadan! 
\v 22 N ma Ala bata a malekan nafa, a fa yatane dɛɛn balan. E mi fe ɲaxi ligaxi n na, bayo n findixi sɔntaren nan na a yɛtagi, hali i fan yɛtagi. Ee! Mangana! N mi fe ɲaxi yo rabaxi.”
\p
\v 23 Nayi, mangan yi sɛwa han, a yi yamarin fi a e xa Daniyɛli rate yinla ra. Daniyɛli yi rate yinla ra, e mi maxɔlɔde yo to a ma, amasɔtɔ a yi dɛnkɛlɛyaxi a Ala ma. 
\v 24 Mangan yi yamarin fi a muxun naxanye Daniyɛli tɔɲɛgɛxi, a ne xa woli yatane yinla ra, e tan nun e diine nun e ɲaxanle. Benun e xa yinla xɔnna li, yatane yi e kutukutu, e yi e xɔnne yilunburun.
\p
\v 25 Na xanbi ra, Manga Dariyusi yi sɛbɛnla ti siyane nun bɔnsɔnne birin ma naxanye xuine birin falama naxanye bɔxɔna ngaan ma, a naxa, “Bɔɲɛ xunbeli gbegbe xa lu ɛ xɔn ma! 
\v 26 N bata yamarin fi n ma bɔxɔn birin yi, binyen xa fi Daniyɛli a Ala ma, yamaan yi gaxu a yɛɛ ra.
\q Bayo habadan Ala na a ra.
\q A nɛɛn habadan.
\q A mangayaan mi kalama habadan.
\q A nɔɔn luma nɛn han a raɲanna.
\q
\v 27 A tan nan maratangan nun marakisin tima,
\q a mantaxane nun kabanako feene ligama
\q kuyen nun bɔxɔn ma.
\q A tan nan Daniyɛli ratangaxi yatane fangan ma.”
\p
\v 28 Na xanbi ra, Daniyɛli yi sabati Dariyusi mangayaan bun ma, e nun Kirusi Perise kaana mangayaan bun ma.
\c 7
\s Daniyɛli a fe to singena alo xiyena: Sube naaninne
\p
\v 1 Belisasari a mangayaan ɲɛɛ singena Babilɔn yi, Daniyɛli yi xiye sa, a fe toon ti a xaxinli, a yi a saden ma waxatin de. Na xanbi ra, a yi xiyen nun a fe xɔnne sɛbɛ. 
\v 2 Daniyɛli yi a fala, a naxa, “N na a to nɛn n ma kɔɛ ra tooni, foyene sa kelima kuyen tongon naaninne yi, e e radin fɔxɔ ige gbeen xun ma.”
\p
\v 3 “Sube magaxuxi naanin yi mini fɔxɔ igeni, e sese keden mi yi a ra. 
\v 4 A singe ra xiin yi luxi alo yatana, a gubugubune alo singbin. N yi a matoma, e a gubugubune ba a ma, e a rakeli, e a ti a sanne xunna alo adama. Muxun sɔndɔmɛn yi so a yii.”
\p
\v 5 “Sube firinden luxi alo kanko belebelena. A saxi a fɔxɔ kedenna ma. Ɲɛnsɛn xɔri saxan yi a dɛ, a e xinma. E yi a fala a xa, e naxa, ‘Keli, i xɔɔyi se gbeen don.’ ”
\p
\v 6 “Na xanbi, n yi a matoma, n yi gbɛtɛ to alo tagi suxu ɲari. Xɔli gubugubu naaninna a fari, a xunna fan naanin. Nɔɔn yi so a yii. 
\v 7 Na xanbi ra, n yi a matoma n ma kɔɛ ra tooni, n yi suben naaninden to naxan mamirin, a magaxu e nun a maxɔdɔxɔ han a dangu ayi. Wure ɲin belebelene yi a dɛ ra, a yi a se suxine donma, a yi e laxunma, a dɔnxɛne bira a sanne bun. A tan nun sube fɔlɔne sese keden mi yi a ra, feri fu nan yi a ma. 
\v 8 N yi n mirima a fenne ma waxatin naxan yi, n yi a to, a feri xuridina nde yi mini e tagi, a feri fɔlɔyixi saxanne yi tala a yɛɛ ra. Awa, yɛɛ firin yi na fenna ma alo adaman yɛɛna e nun dɛna naxan yi falan tima dɛ ɲaxun na.”
\b
\q
\v 9 N yi lu a matoɛ,
\q gbɛdɛne yi dɔxɔ.
\q Habadan Siin Kanna yi fa dɔxɔ.
\q A dugine yi fixa alo nɔnɔna,
\q a xunsɛxɛn luxi alo garina,
\q a gbɛdɛn luxi alo tɛɛ dɛgɛ,
\q sanna digilinxine yi dɛgɛma a gbɛdɛn ma
\q alo wonson tɛɛna.
\q
\v 10 Baan yi minima a yɛtagi
\q a dɛgɛma tɛɛn na.
\q Muxu wuli wuline yi a batuma,
\q yatɛtaren yi tixi a dɛxɔn.
\q Nayi, kitisane yi e magodo,
\q e kitabune rabi.
\q
\v 11 N yi lu a matoɛ:
\q Waso falane fe ra
\q fenna yi naxan falama,
\q e sube naaninden faxa n yɛɛ xɔri.
\q E yi a binbin woli tɛɛni, a gan.
\q
\v 12 “Suben bonne fangan yi ba e yi,
\q koni nde yi sa e siimayaan fari han waxatina nde.
\q
\v 13 N yi a matoma n ma kɔɛ ra tooni,
\q a mato: adamadi maligan yi fa
\q sa keli kore kundani.
\q A yi a maso Habadan Siin Kanna binni,
\q e a maso a ra.
\q
\v 14 Sɛnbɛn nun xunnayerenna nun mangayaan yi so a yii,
\q alogo siyane nun bɔnsɔnne birin xa a batu
\q naxanye xuine birin falama.
\q A nɔɔna, habadan nɔɔn na a ra
\q naxan mi danguma mumɛ!
\q A mangayaan mi kalɛ habadan!”
\p
\v 15 “N tan Daniyɛli, n xaxinla yi ɲaxamin n kui, n ma fe toone yi n kuisan. 
\v 16 N yi n maso na muxuna nde ra, n yi a maxɔdin feni ito xunna yɛtɛɛn na. 
\v 17 A yi a bunna fala n xa, a naxa, ‘Sube magaxuxi naaninni itoe mangaya naaninna nan mayitaxi naxanye kelima dunuɲa yi. 
\v 18 Koni Ala Matexina muxu sariɲanxine mangayaan sɔtɔma nɛn, mangayaan yi lu e yii habadan, han habadanne habadanna.’ ”
\p
\v 19 “Na xanbi, n yi wama fixɛn sɔtɔ feni sube naanindena fe yi naxan nun suben bonne keden mi yi a ra, naxan yi magaxu, wure ɲinne yi naxan dɛ ra. A san xanle luxi alo sulana, a yi a se suxine donma, a e laxun a a dɔnxɛne mabodon. 
\v 20 N mɔn yi wama feri fune fe kolon feni, e nun fenna naxan mini, a yi saxan nabira e yɛ, na fenna naxan yɛɛ firin yi a ma e nun naxan dɛ yi yɛtɛ yigbo falane tima, a mɔn yi ligaxi alo a gbo bonne birin xa.”
\p
\v 21 “N yi a matoma, a yi muxu sariɲanxine yɛngɛma, a nɔ dɛɛn sɔtɔ e ma. 
\v 22 Han Habadan Siin Kanna yi fa, a xa yoon fi Ala Matexina muxu sariɲanxine ma. Waxatin yi a li, muxu sariɲanxine yi mangayaan sɔtɔ.”
\p
\v 23 “A yi falan ti n xa, a naxa, ‘Sube naanindena, mangayana nde nan na ra naxan taranma dunuɲa yi, naxan nun mangayaan bodene keden mi a ra. A bɔxɔna ngaan sɔtɔma nɛn, a a yibodon, a a lunburunɲɛ ayi.’ 
\v 24 Feri fune findixi manga fuun nan na naxanye kelima yamanani ito ma. Nde gbɛtɛ kelima nɛn e tan xanbi ra, e nun a fɔlɔne keden mi a ra, a manga saxan nagodoma nɛn. 
\v 25 A fala ɲaxine tima nɛn Ala Matexin ma, a yi muxu sariɲanxine kasari, a wama nɛn a xa waxatine nun sariyan masara. Muxu sariɲanxine yi lu a bun ma waxati saxan nun a tagi bun ma. 
\v 26 Na xanbi ra, kitin fama nɛn, e nɔɔn bama a yii nɛn, e a kala, e a raxɔri habadan. 
\v 27 Mangayaan nun nɔɔn nun gboon naxan yamana makuyene yi, ne soma nɛn Ala Matexina yama sariɲanxin yii. A mangayana, habadan mangayaan na a ra, nɔ kanna ngaana a batuma nɛn, e a yamarine suxu.”
\p
\v 28 “Bataxin danna ni ito ra. N tan Daniyɛli, n kuisan nɛn n ma miriyane ra, n yɛtagin yi maxɛtɛ. N yi falani itoe ramara n bɔɲɛni.”
\c 8
\s Daniyɛli a fe toon firindena alo xiyena: kontonna nun kɔtɔna
\p
\v 1 Manga Belisasari a mangayaan ɲɛɛ saxandena, n tan Daniyɛli, n mɔn yi fe toon ti alo xiyena. 
\v 2 N yi a matoma na toon kui, a liga n yɛɛ ra yi alo n Suse taani, Elan yamanan manga taana, Wɔlayi xuden dɛ. 
\v 3 N yi n yɛɛn nakeli, n yi kontonna to, a tixi xuden dɛxɔn ma. Feri kuye firin yi a ma, koni naxan minixi dɔnxɛn na, na kuya boden xa. 
\v 4 N yi kontonna to a fenne wolɛ sogegododen binni e nun kɔmɛn fɔxɔn nun yiifari fɔxɔn binni. Muxu yo mi yi nɔɛ a ratangɛ a sɛnbɛn ma. A yi a waxɔn feen nabama tun, a sɛnbɛn sigan gboɛ ayi.
\p
\v 5 N yi n maɲɔxɔnma na ma waxatin naxan yi, nanunna yi, kɔtɔna nde yi fa sa keli sogegododeni, a yi bɔxɔna ngaani sigama, a sanne mi yi dinma bɔxɔn na. Feri magaxuxi keden yi kɔtɔni ito xunna ma. 
\v 6 A fa han konton feri firin kanna yireni, n naxan to xuden dɛxɔn. A fɔɲɛn a ma a fangan birin na. 
\v 7 N yi a to a masoɛ kontonna ra. A a kɔnkɔ a ma, a a garin, a a feri firinne gira. Hali kontonna mi fanga sɔtɔ, a kɔtɔn nati. Kɔtɔn yi a rabira bɔxɔni, a yi a bodon, muxu yo mi nɔ a bɛ a yii.
\p
\v 8 Kɔtɔn sɛnbɛn yi gbo ayi han! Koni a sɛnbɛn to gbo ayi, a feri gbeen yi gira. Feri rayabuxi naanin yi mini a funfuni, e xunne tixi bɔxɔn tongon naaninne ra.
\p
\v 9 Ne yɛ, feri xurin yi mini keden ma, naxan sɛnbɛn yi gboma ayi yiifari fɔxɔn binna nun sogeteden binna nun na yamanan mabinni naxan tofan. 
\v 10 A mɔn yi keli kore xɔnna ganla xili ma, a yi na fɔxɔ kedenna nde rabira bɔxɔni e nun sarene. A yi e yibodon. 
\v 11 A yi keli kore gali manga yɛtɛɛn xili ma, a lɔxɔ yo lɔxɔ saraxan ba a yii, a yire sariɲanxin nabira. 
\v 12 Fata a murutɛ ɲaxin na, na ganla nun lɔxɔ yo lɔxɔ saraxan yi lu a sɛnbɛn bun ma. Fenna yi ɲɔndin woli bɔxɔni. A yi nɔ dɛɛn sɔtɔ a kɛwanla ngaan ma.
\p
\v 13 N yi maleka keden fala ti xuiin mɛ, maleka gbɛtɛ yi a fala fala tiin xa, a naxa, “Fe toxini itoe buma han waxatin mundun yi lan lɔxɔ yo lɔxɔ saraxan nun murutɛ halagi tiina fe ma, e nun yire sariɲanxin nun ganla yibodonna fe?”
\p
\v 14 A yi n yabi, a naxa, “Fɔ ɲinbanna nun xɔtɔn wuli firin kɛmɛ saxan na dangu. Na xanbi ra, yire sariɲanxin mɔn yi rasariɲan.”
\s Fe toon firinden bunna alo xiyena
\p
\v 15 N tan Daniyɛli, n yi fe tooni ito matoma, n mɔn yi a famunna fenma, daala nde yi ti n dɛxɔn ma naxan nun muxun maliga. 
\v 16 N mɔn yi muxu xuiin mɛ Wɔlayi xuden tagi, a yi sɔnxɔ, a naxa, “Baraka Yibirila, muxuni ito rafamu fe toon bunna ra.” 
\v 17 A yi a maso n dingirani. A to maso, n gaxu, n bira, n yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. Koni a naxa n na, “A famu, adamadina, fa fala fe tooni ito waxati raɲanna nan gbee a ra.” 
\v 18 A falan tima n xa waxatin naxan yi, n yi fuga a ra, n yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, koni a a yiin din n na, a n nakeli.
\p
\v 19 A mɔn yi a fala n xa, a naxa, “N xa i rakolon naxan fama ligadeni xɔlɔn ɲan waxatini, bayo waxatina nde saxi a ɲanna ma. 
\v 20 I kontonna naxan toxi feri firinna a xun ma, Mede nun Perise mangane nan ne ra. 
\v 21 Kɔtɔ maxabexin tan, Girɛki bɔxɔn mangan nan na ra. Feri gbeen naxan yi a yɛɛne longonna ra, e manga singen nan na ra. 
\v 22 Fenna to gira, feri naanin yi mini a funfuni naxan findixi mangaya naanin na naxanye kelima a bɔxɔni, koni e mi fanga sɔtɔma alo a tan.”
\p
\v 23 “E mangayaan na ɲan, murutɛlane na ɲaxu ayi, manga dɛ ɲaxuxi yii radon tiina nde kelima nɛn. 
\v 24 A sɛnbɛn gboma ayi nɛn, koni a tan yɛtɛɛn fangan mi a ra. A kala magaxuxine tima nɛn, a yi nɔ dɛɛn sɔtɔ a kɛwanle yi, a sɛnbɛne halagi e nun siya sariɲanxina. 
\v 25 A lugoxi kɔtɛn na, a nɔma nɛn bonne yanfadeni. A wasoma nɛn a sondonni, a muxu wuyaxi raxɔrima nɛn naxanye yengin yi a ma, e makantanxi. A kelima nɛn Mangane Mangan xili ma, koni a kalama nɛn, hali adama fangan mi a raba. 
\v 26 Ɲinbanna nun xɔtɔn ma fe toxin naxan ito ra, ɲɔndin na a ra. Fe tooni ito ramara wundoni, amasɔtɔ a waxati yikuyene nan ma fe falama.”
\p
\v 27 “N tan Daniyɛli, n yi lu soge wuyaxi, n fangan ɲanxi, n furaxi. Na xanbi, n keli, n yi n tɔgbɔ mangan hayune ra. N yi kɔntɔfinla nin, lan na fe toxin ma, bayo n mi yi a famuma.”
\c 9
\s Daniyɛli Ala maxandina
\p
\v 1 Dariyusi, Asuyerusu a diina, keli Mede bɔnsɔnni, na yi findi mangan na Babilɔn yamanani. 
\v 2 A mangayaan ɲɛɛ singeni, n tan Daniyɛli, n yi a kolon Kitabun xɔn ma, a a daxa ɲɛɛ tonge solofere xa kamali Yerusalɛn taan kala xanbini, fata ɲɛɛne yatɛn na Alatala naxan fala Nabi Yeremi xa.\f + \fr 9.2\fr* Yeremi 25.11-12\f* 
\v 3 Nanara, n yi sunna suxu, n kasa dugin nagodo n ma, n yi xuben so n xunna ma, n yi n yɛɛ rafindi Marigina Ala ma, alogo n xa a maxandi, n yi a mafan. 
\v 4 N yi Alatala maxandi, n ma Ala, n yi ito rali a ma, n naxa:
\p “Marigina Ala, i gbo, i magaxu. I tan nan i ya layirin nun hinanna ramaraxi i rafan muxune xa, naxanye i ya yamarine suxi. 
\v 5 Nxu bata yulubin liga, nxu bata tantan, nxu bata findi sɔn kanne ra, nxu bata murutɛ i tan xili ma, nxu yi nxu xun xanbi so i ya yamarine nun i ya sariyane yi. 
\v 6 Nxu mi i ya walikɛne, nabine xuiin namɛxi, naxanye falan ti i xinla ra nxɔ mangane xa, e nun nxɔ manga xunxurine nun nxu babane nun nxɔ yamanan muxune birin. 
\v 7 I tan, Marigina, i tinxin. To lɔxɔni, yagina nxu tan nan xa Yuda muxune nun Yerusalɛn kaane e nun Isirayila yamaan birin, naxanye maso e nun naxanye makuya e nun naxanye yamanane birin yi. I tan nan e rasigaxi amasɔtɔ e tinxintareyaan xɔn ma. 
\v 8 Alatala, yagina nxu tan nan xa e nun nxɔ manga gbeene nun nxɔ manga xunxurine nun nxu babane, bayo nxu bata yulubin tongo i tan ma. 
\v 9 Koni, i tan, Marigina, nxɔ Ala, i nxu mafeluma i ya kininkininni, hali nxu to murutɛxi i xili ma. 
\v 10 Nxu mi i tan Alatala xuiin namɛxi, nxɔ Ala, i to nxu maxɔdin nxu xa xuru i ya sariyane ma, i naxanye falaxi nxu xa fata i ya walikɛne nabine ra. 
\v 11 Isirayila yamaan birin bata i ya sariyan kala, e mi i xuiin namɛ. Nanara, dangan naxan sɛbɛxi Musaa sariyan kui, na bata godo nxu fari. 
\v 12 I bata na falan nakamali i naxan fala nxu xili ma e nun nxɔ kuntigin naxanye nxu ramaraxi. I tɔrɔya gbeen nafa nxu ma Yerusalɛn taani naxan ɲɔxɔndɔn munma godo yire yo yi 
\v 13 alo a sɛbɛxi kiin de Musa a sariyani. Na tɔrɔn birin bata fa nxu ma. Hali na, nxu mi Alatala maxandi, nxɔ Ala. Nxu munma fata nxɔ hakɛne ra, nxu mi i ya ɲɔndin kolon. 
\v 14 Nanara, Alatala tinxi tɔrɔyani ito rafadeni nxu ma. Amasɔtɔ Alatala nxɔ Ala, i tinxin i kɛwanla ngaani i naxanye rabaxi. Koni nxu mi i xuiin namɛ.”
\p
\v 15 “Marigina, nxɔ Ala, i tan nan i ya muxune ramini Misiran yi i yii sɛnbɛmaan na, naxan xili gbeen fi i ma alo a kiin de to. Koni nxu tan, nxu bata yulubin liga nxu findi sɔnmane ra. 
\v 16 Marigina, i ya xɔlɔn ba Yerusalɛn taan ma, e nun i ya geya sariɲanxina, i nama fitina mɛn kaane xili ma bayo i tinxin feene birin yi. Nxu yulubine nun nxu babane hakɛne bata nxu rayagi nxu rabilinna muxune yɛɛ ra. 
\v 17 Awa, nxɔ Ala, i xa i ya walikɛna maxandin namɛ e nun a mafanna. I tan Marigina fe ra, i yɛtagin nɔrɔn xa godo i ya yire sariɲanxi kalaxin ma. 
\v 18 N ma Ala, i tuli mati, i yi a mɛ, i yɛɛn nabi i yi nxɔ taa xɔnna mato, i xinla maxandin dɛɛn de! Amasɔtɔ nxu mi i maxandima nxu kɛwali tinxinxine xɔn ma fɔ i ya kininkinin gbeena. 
\v 19 Marigina, a ramɛ! Marigina nxu mafelu, i ɲɔxɔ lu. A raba, i nama bu i yɛtɛna fe ra. Ee! N ma Ala, bayo i xinla falama i ya taan nun i ya muxune nan xun ma.”
\p
\v 20 N yi lu falan tiyɛ, n yi n ti n yulubine ra e nun n ma yamaan gbeene ra, Isirayila, n yi lu Alatala mafanɲɛ, n ma Ala, a geya sariɲanxina fe ra. 
\v 21 N yi maxandini waxatin naxan yi, Baraka Yibirila, n maleka naxan to n ma fe too singeni, na gixin yi a maso n na kuye, ɲinbanna saraxa ba waxatini. 
\v 22 A yi n xaran a a fala n xa, a naxa, “Daniyɛli n bata fa mɔn alogo i xa nɔ famun tiyɛ. 
\v 23 I mafanna fɔlɔxina, bataxina nde yi mini, n faxi nɛn, n xa fa a rali i ma, bayo marafan muxun nan i ra. Falani ito suxu i yi fe tooni ito famun.”
\b
\q
\v 24 Ɲɛɛ solofere dɔxɔde tonge solofere nan saxi
\q i ya siyaan nun i ya taa sariɲanxin xa,
\q alogo murutɛn xa ɲan,
\q dan yi sa yulubine ra,
\q alogo hakɛne xa xafari,
\q habadan tinxinyaan yi fa,
\q alogo fe toon nun waliyiyaan xa kamali,
\q alogo sariɲandene sariɲanden xa masusan.
\p
\v 25 “I xa a kolon, i yi a famun: Keli na falan yisarin waxatin ma naxan a fala a Yerusalɛn mɔn xa yitɔn, a ti, han Manga sugandixin faana, ɲɛɛ solofere dɔxɔde solofere nun ɲɛɛ solofere dɔxɔde tonge sennin nun firin nan tima.\f + \fr 9.25\fr* A \fk falan yisarin\fk* naxan ma, na feen sɛbɛxi Esirasi 7.11 kui. Nabiya falani ito Yesu faxa waxatin nan falama.\f* Taan nun a yinna mɔn tima nɛn koni a waxatine xɔdɔxɔma ayi nɛn. 
\v 26 Na ɲɛɛ solofere dɔxɔde tonge sennin nun firin na dangu, e Muxu Sugandixin faxama nɛn, muxu yo mi luma a xa. Na xanbi ra, mangana nde nun a ganla fama nɛn, e taan kala e nun yire sariɲanxina. Na mangan naɲanna fama nɛn alo fufana. Kala nan nagidixi han yɛngɛn naɲanna. 
\v 27 Ɲɛɛ solofere bun ma, na mangan nun muxu wuyaxi layirin xidima nɛn. Na ɲɛɛ solofere tagiin bun ma, a saraxane nun kiseene bama a yii nɛn, a yi se haramuxin ti yire sariɲanxini naxan halagin tima, han a sa a raɲanna li naxan nagidixi a xa.”
\c 10
\s Daniyɛli a fe toon saxandena alo xiyena: Malekana
\p
\v 1 Perise mangana Kirusi a mangayaan ɲɛɛ saxandeni, Ala yi falana nde lankɛnɛmaya Daniyɛli xa naxan xili Belitisasari. Ɲɔndin nan na falan na fa fala yɛngɛ gbeen kelima nɛn. A na falan famu fe toon nan xɔn alo xiyena.
\p
\v 2 Na waxatini, n tan Daniyɛli, n yi xunsagi saxan naba sununi. 
\v 3 N mi donse timin timinxi yo don, n mi sube don, n mi minse min, n mi n masusan ture xiri ɲaxumɛn yo ra, han lɔxɔ xun saxan yi dangu.
\p
\v 4 Kike fɔlɔn xii mɔxɔɲɛn nun naaninna, n yi baa gbeen dɛxɔn ma naxan xili Tigiri baana. 
\v 5 N yi n yɛɛn nakeli, n yi muxun to, taa dugi fixɛna a ma e nun xɛmaan yɛtɛɛn tagi xidin xidixi a tagi. 
\v 6 A fatin dɛgɛma a ma alo gɛmɛ fixɛna. A yɛtagin mayilenma alo kuyen na a ɲinna masɔxɔn. A yɛɛne ligaxi alo tɛɛ dɛgɛna. A yiine nun a sanne mayilenma alo sulan xuruxina. A fala xuine ligaxi alo sɛtɛn xuina.
\p
\v 7 N tan, Daniyɛli, n keden peen nan na fe toon ti, muxun naxanye yi n dɛxɔn, ne mi na to, koni gaxu gbeen yi e suxu, e yi e gi, e sa e luxun. 
\v 8 N keden peen yi lu, n yi fe to gbeeni ito to. Fangan yi ɲan n yi, n yɛtagin yi maxɛtɛ, a tɔɲɔn. 
\v 9 N yi a fala ti xuiin mɛ. N yi a fala xuiin mɛma waxatin naxan yi, n fuga a ra, n yi bira, n yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. 
\v 10 Nayi, yiina nde yi din n na, a n xuruxurunxin nakeli n xinbine nun n yii xunna.
\p
\v 11 A a fala n xa, a naxa, “Daniyɛli, muxu rafanxina, kata i n ma fala tixine famu. Keli, i ti i funfuni i dɛɛn de, bayo n xɛxi i tan nan fɛma iki.” A to na falan ti n xa, n keli dingenɲɛ ayi. 
\v 12 A mɔn naxa, “Daniyɛli i nama gaxu, bayo xabu i a ragidi lɔxɔ singen naxan yi i bɔɲɛni i xa famun fen, i yi i yɛtɛ magodo Ala xa, i ya maxandi xuiin yi ramɛ. N faxi i ya fala xuine nan yabi ra i ma. 
\v 13 Koni Setanaa malekan naxan Perise bɔxɔn ma, na tixi n yɛɛ ra nɛn xii mɔxɔɲɛn nun keden han Mikeli, malekane mangana nde yɛtɛɛn yi fa n mali. Nayi, n nadigi nɛn Perise mangane fɛma. 
\v 14 Awa, iki n bata fa i rakolondeni feen naxan fama ligadeni i siyaan na yɛɛn na bayo fe toona nde luxi na waxatine xa.”
\p
\v 15 A to yi na falane tima n xa, n yi n xun sin bɔxɔn ma, n yi n dundu. 
\v 16 Na xanbi, adamadiine maligana nde yi fa a yiin din n dɛ kidin na, n yi n dɛni bi. Naxan yi tixi n dɛxɔn ma, n yi a fala na xa, n naxa, “N kanna, fe tooni ito a fe bata n kuisan. Fanga yo mi fa n na. 
\v 17 Konyin falan tima a marigin xa di? Iki, fanga yo mi fa n na, n niiraxinla dasama.”
\p
\v 18 Adamadiin maligan mɔn yi a yiin din n na. A fangan fi n ma. 
\v 19 A yi a fala, a naxa, “I nama gaxu, muxu rafanxina, i bɔɲɛn xa xunbeli. I sɛnbɛ so, i wɛkilɛ!” A to na fala n xa, n yi fangan sɔtɔ, n yi a fala, n naxa, “N kanna xa falan ti, bayo i bata n sɛnbɛ so.”
\p
\v 20 A yi a fala n xa, a naxa, “I a kolon, n faxi i ma naxan na? Iki n xɛtɛma, n xa sa Perise Yinna Mangan yɛngɛ. N na siga waxatin naxan yi, Girɛki Yinna Mangan fama nɛn. 
\v 21 Koni naxan sɛbɛxi ɲɔndi kitabuni, n faxi na nan nalideyi i ma singen. Muxu yo mi n maliyɛ n yaxuni itoe xili ma fɔ ɛ gbee malekan Mikeli.”
\c 11
\s Malekan yi falan ti Daniyɛli xa
\p
\v 1 “N tan nan yi Mikeli malima yɛngɛni Dariyusi Mede kaana mangayaan ɲɛɛ singeni.”
\p
\v 2 “Iki n xa ɲɔndin fala i xa. Manga saxan dɔxɔma Perise xunna nɛn, a naaninden nafunla sɔtɔma nɛn dangu bonne ra. A fangan na gbo ayi waxatin naxan yi a nafunle xɔn, a birin nakelima nɛn Girɛki yamanan xili ma.”
\p
\v 3 “Koni, gali mangana nde kelima nɛn, a nɔɔn sa e nun sɛnbɛ gbeena. Naxan na a kɛnɛn, a na rabama nɛn. 
\v 4 Koni a na mate kati, a yamanan yensenma nɛn, a yi yitaxun bɔxɔn tongon naaninna ra. A mi luyɛ a bɔnsɔnna xa, a mɔn sɛnbɛn mi gboma ayi alo a yi kiin de bayo a yamanani taxunma nɛn, a radangu gbɛtɛye ma naxan mi e tan na.”
\p
\v 5 “Yiifari fɔxɔn mangan findima fangamaan na nɛn, koni a kuntigina nde keden fangan gboma a gbeen xa nɛn, a nɔɔn ti. A nɔɔn findima nɔ sɛnbɛmaan nan na. 
\v 6 Ɲɛɛna ndee na dangu, e findima xɔyimaan na nɛn. Yiifari fɔxɔn mangana a dii tɛmɛn fama nɛn kɔmɛn fɔxɔn mangan fɛma e xa lanna xidi, koni a fangan mi luma a yi, a xɛmɛn nun a sɛnbɛn mi buma. Na waxatini, a soma nɛn yiini, e nun a rabilinna nun a baba nun naxanye tixi a bun. 
\v 7 Dii tɛmɛna xabilan muxuna nde kelima nɛn a baba ɲɔxɔni, a fama nɛn kɔmɛn fɔxɔn mangana ganla xili ma, a yi so a taa makantanxine kui. A e yɛngɛ, a e nɔ. 
\v 8 A mɔn sigama e suxurene yɛtɛɛn na nɛn Misiran yi e nun e sawura wure xabuxin nun muran xɔnne gbeti daxin nun xɛma daxina. Na xanbi, a lu ɲɛɛ dando, a makuyaxi kɔmɛn fɔxɔn mangan na. 
\v 9 Kɔmɛn fɔxɔn mangan sigama nɛn yiifari fɔxɔn mangana yamanani, koni a mɔn xɛtɛma nɛn a bɔxɔni.”
\p
\v 10 “Kɔmɛn fɔxɔn mangana a diine yitɔnma nɛn yɛngɛ so xinla ma, e gali wuli wuyaxi malanma nɛn naxan sigama yɛɛn na alo fufaan naxan bɔxɔnma, a mɔn yi xɛtɛ a yamanani. A fuma a yaxuna taa makantanxina nde ma nɛn. 
\v 11 Yiifari fɔxɔn mangan xɔlɔxina, a yi mini yɛngɛsodeni kɔmɛn fɔxɔn mangan xili ma, na fan yi gali gbeen nakeli. Koni na ganla suxuma nɛn yɛngɛni. 
\v 12 Na ganla xalima nɛn, yiifari mangan yi waso ayi. A muxu wuli wuyaxi rabirama nɛn, koni a mi nɔdɛ sɔtɔma.”
\p
\v 13 “Amasɔtɔ kɔmɛn fɔxɔn mangan mɔn fama gali wuli wuyaxi malandeni nɛn dangu a fɔlɔn na. Waxati dando nun ɲɛɛ dandon bun ma, e nun gali gbeen minima nɛn e nun gali muran wuyaxi. 
\v 14 Na waxatini, muxu wuyaxi kelima nɛn yiifari fɔxɔn mangan xili ma. Hali gbalotɔna ndee murutɛma nɛn i tan siyani alogo fe toon xa kamali, koni e dagalanma ayi nɛn. 
\v 15 Kɔmɛn fɔxɔn mangan fama nɛn gbingbinna ratedeni han a taa makantanxin yinna suxu ayi. Yiifari ganla nun a sofa kɛndɛne mi a yɛɛ ratiyɛ. E fangan ɲanma nɛn. 
\v 16 Naxan na rafan kɔmɛn fɔxɔn sofa mangan ma, a na nan ligama nɛn, bayo muxu yo mi a yɛɛ ratiyɛ. A dɔxɔma Yamana To Faɲini nɛn, a kala ti sɛnbɛna a yii.”
\p
\v 17 “A a natama nɛn a a xa fa e nun a yamanan sɛnbɛn birin alogo e nun yiifari fɔxɔn mangan xa lanna xidi, a wama nɛn a dii tɛmɛn fi feni yiifari fɔxɔn mangan ma a ɲaxanla ra, alogo a nɔdɛɛn sɔtɛ a ma kii naxan yi, koni a fe yitɔnxin mi lanma. 
\v 18 Na danguxina, a firifirima nɛn yamanane xili ma naxanye fɔxɔ igen mabinna ra, a a wuyaxi suxuma nɛn, koni gali mangana nde a marayarabi kɛwanla kalama nɛn hali a tan yɛtɛɛn mi yarabi. 
\v 19 Na xanbi ra, a a firifirima nɛn a yamanan taa makantanxine xili ma, koni a dagalanma ayi nɛn, a bira, a mi fa toma sɔnɔn.”
\p
\v 20 “A ɲɔxɔn yibiran fitinatɔna nde rafama nɛn yamanan faɲi yireni. Koni soge dando, a halagima nɛn, a mi fata xɔlɛ ra, a mi fata yɛngɛ ra.”
\s Manga ɲaxina fe kɔmɛn fɔxɔni
\p
\v 21 “Muxu raɲaxuxina nde tima nɛn a ɲɔxɔni, mangaya mahiban mi naxan ma. Bɔɲɛ xunbeli waxatin tagini, na xɛmɛn fama nɛn mangayaan tongodeni kɔtɛne ra. 
\v 22 Yaxu ganla naxan minima a xili ma alo fufana, a ne rayensenma ayi nɛn e nun layiri mangana. 
\v 23 A yanfan tima nɛn e nun bodene saratine kui, han a findi sɛnbɛmaan na hali a xɔyine to mi wuya. 
\v 24 Bɔɲɛ xunbenla waxatini, a sa fumama nɛn bɔxɔn nafulu yirene ma. A feen ligama nɛn a babane nun a benbane mi nɔ naxan ligɛ. A yɛngɛn tɔnɔne yitaxun e nun nafunla nun sɔlɔ feene. A kɔtɛn nan ligama a sa fu taa makantanxine ma han waxati.”
\p
\v 25 “A gali gbeen xunna ra, a fangan nun a wɛkilɛn nakelima yiifari fɔxɔn mangan xili ma nɛn. Yiifari fɔxɔn mangana a yitɔnma nɛn yɛngɛ so xinla ma, a gali xungbe sɛnbɛmaan nakeli. Koni a mi nɔɔn sɔtɔma, bayo e yanfan dɔxɔma a ra nɛn. 
\v 26 A rabilinna muxune nan a yanfama. A ganla suxuma nɛn, sofa wuyaxi yi faxa. 
\v 27 Manga firinna e bode toma nɛn yire kedenni koni bayo e sɔndɔmɛne rafexi fe ɲaxin na e wule falan nan tun masarama e bode tagi, koni a mi gasama amasɔtɔ a raɲanna waxati munma li. 
\v 28 Kɔmɛn fɔxɔn mangan xɛtɛma nɛn a konni e nun sɔlɔ fe wuyaxi. A bɔɲɛn tema Layiri Sariɲanxin xili ma nɛn kira yi, a a rafan feen liga, a xɛtɛ a konni.”
\p
\v 29 “A waxatin na a li, kɔmɛn fɔxɔn mangan mɔn fuma nɛn yiifari fɔxɔn ma, koni waxatini ito yi feene mi ligama alo a singeni. 
\v 30 Kunkine fama a yɛngɛdeni nɛn sa keli sogegododeni Sipiri yamanani. A na yɔntɔ, a xɛtɛma a xanbi ra nɛn. A xɔlɛn soma layiri sariɲanxin xun na nɛn. Muxun naxanye e xun xanbi soma na layiri sariɲanxini a ɲɔxɔ luma nɛn ne xɔn.”
\p
\v 31 “Sofane fama a yamarin bun nɛn, e makantande sariɲanxin xun kala. E tɔnna dɔxɔma nɛn lɔxɔ yo lɔxɔ saraxan ma. E ‘Halagi Tiina Se Haramuxin’ ti. 
\v 32 A layiri kalane yifuma a matɔxɔn xɔn nɛn. Koni muxun naxanye e Ala kolon, ne e yixɔdɔxɔma nɛn e tondi a yii. 
\v 33 Fe yɛɛ toone yamaan yɛ, ne muxu wuyaxi xaranma nɛn, koni nde dagalanma ayi nɛn waxatina nde yi silanfanna nun tɛɛn nun konyiyaan nun funmana fe ra.\f + \fr 11.33\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* 
\v 34 E na dagalanɲɛ ayi na waxatini, e mali siyadi sɔtɔma nɛn, nanara muxu wuyaxi basanma e ra nɛn nafigiyani. 
\v 35 Fe yɛɛ toone yɛ, nde faxama nɛn, alogo e sayaan xa yamaan sariɲan, a a yixa, a fixa han waxati raɲanni, bayo a mi fɛ fɔ waxatin naxan saxi.”
\s Mangan naxan a yɛtɛ yigboma
\p
\v 36 “Mangana a rabama alo a waxɔnna. A a yitema nɛn, a a yigbo alane ngaan xun na. A falana nde tima nɛn muxun yengi mi naxan ma alane Ala xili ma. A sabatima nɛn han Alaa xɔlɔn yi dɛfe, bayo naxan na ragidi, na kamalima nɛn. 
\v 37 Mangan mi alane binyama. A babane gbee ba, ɲaxanle gbee rafanxi ba, a mi ala yo binyama bayo a yɛtɛ yigboma e birin xun na nɛn. 
\v 38 E ɲɔxɔni, a tan makantandene ala binyama nɛn a babane mi yi naxan kolon. A a binyama nɛn xɛmaan nun gbetin nun bɔxɔ bun nafunle ra, e nun se xɔnne. 
\v 39 E nun na ala xɔɲɛn fuma nɛn taa makantanxine ma. Naxan na a binya, a xunnayerenna fi na ma, a nɔɔn fi a ma muxu wuyaxi xun na, a bɔxɔne fi a ma a kɔntɔnna ra.”
\p
\v 40 “Waxati raɲanni, yiifari fɔxɔn mangan kelima a xili ma nɛn, kɔmɛn fɔxɔn mangan soma a xun na nɛn alo foye gbeena e nun a yɛngɛ so wontorone nun soo kanne nun yɛngɛ kunki wuyaxi. A tan sigama nɛn yamanane kuine yi, a bɔxɔn e ma alo fufana, a dangu. 
\v 41 A soma Yamanan Tofaɲin kui nɛn, muxu wuyaxi yi dagalanɲɛ ayi, koni Edɔn nun Moyaba nun Amoni a kuntigine e yɛtɛ sɔtɔma a yii nɛn. 
\v 42 A nɔɔn sama nɛn bɔxɔ wuyaxin ma, hali Misiran mi a yɛtɛ sɔtɔma. 
\v 43 A nɔɔn sɔtɔma nɛn Misiran nafunla birin xun na e nun xɛmaan nun gbetin nun muran xɔnne. Libiya kaane nun Kusi kaane xuruma nɛn a bun ma. 
\v 44 Koni sogeteden nun kɔmɛn fɔxɔn xibarune fama nɛn a magaxudeni, e nun xɔlɔ gbeen sigama nɛn kala ti xinla ma a muxu wuli wuyaxi raxɔri. 
\v 45 A a gbee manga bubu gbeene tima nɛn baane longonna ra geya binyaxin nun a sariɲanxin ma binni. A fe raɲanna yi a li, muxu yo mi a maliyɛ.”
\c 12
\s Waxati raɲanna fe
\q
\v 1 “Na waxatini, maleka mangan Mikeli kelima nɛn
\q naxan i ya yamanan kantanma.
\q Na findima waxati xɔdɛxɛn na nɛn
\q naxan ɲɔxɔn munma liga
\q xabu yamanane fɔlɔni han iki.
\q I ya siyaan muxune kisima nɛn
\q naxanye xili na taran sɛbɛxi nii rakisin kitabun kui.
\q
\v 2 A gbegbe naxanye xima bɔxɔn bun,
\q ne xulunma ayi nɛn.
\q Ndee habadan nii rakisin sɔtɔma,
\q ndee yalagima nɛn, e yagi habadan!
\q
\v 3 Fe yɛɛ toone yanbanma nɛn
\q alo kore xɔnna lonni yalanna,
\q naxanye na muxu wuyaxi xaran tinxinna ma,
\q ne dɛgɛma nɛn alo sarene habadan habadan!”
\p
\v 4 “I tan, Daniyɛli, falani ito ramara wundoni, kitabuni ito balan, han waxati raɲanni. Nayi, a wuyaxi a xaranma nɛn, kolonna yi fari sa.”
\p
\v 5 N tan Daniyɛli, n yi fe toon matoma, daɲɔxɔ firin gbɛtɛye yi mini, boden tixi baan fɔxɔ kedenni, boden tixi fɔxɔ kedenni. 
\v 6 E keden yi falan nasiga xɛmɛn ma naxan maxidixi taa dugini, naxan yi tixi baa igen xun ma. A yi a fala, a naxa, “Fe magaxuxini itoe kamalima waxatin mundun yi?”
\p
\v 7 Muxun naxan yi maxidixi taa dugini, naxan yi tixi igen xun ma, na yi a yii firinne yite kuyen binni, n yi a xuiin mɛ, a naxa, “N bata n kɔlɔ Ala xinli naxan mi ɲanma habadan, feni itoe buma nɛn han waxati saxan nun a tagi. Feni itoe kamalima nɛn, koni fɔ muxu sariɲanxine sɛnbɛn na ɲan fefe.”
\p
\v 8 N yi a mɛ, koni n mi a yɛɛ to, n yi a fala, n naxa, “N kanna, nanse minima feni itoe birin yi?”
\p
\v 9 A yi n yabi, a naxa, “Daniyɛli, siga, bayo falani itoe luma nɛn wundoni, e balan, han waxati raɲanna. 
\v 10 A wuyaxi sariɲanma nɛn, e fixa, e xɛlɛxɛlɛ. Ɲaxudene a kobin nabama, a mi nɔɛ a yɛɛ toɛ. Fe yɛɛ toone a famuma nɛn.”
\p
\v 11 “Xabu lɔxɔ yo lɔxɔ saraxan ba ayi waxatin naxan yi, han sa ti Haramu Halagi Tiin dɔxɔn na a funfuni, xii wuli keden kɛmɛ firin e nun xii tonge solomanaanin nan danguma. 
\v 12 Sɛwan na kanna xa naxan na diɲa han xii wuli keden kɛmɛ saxan tonge saxan e nun suulun yi a li.”
\p
\v 13 “I tan Daniyɛli, lu a faɲin fari han a raɲanna, i yi i matabu. I mɔn kelima nɛn alogo i xa i kɛɛn sɔtɔ waxati raɲanni.”