\id 2SA \ide UTF-8 \h Samuyɛli Firinden Sora \toc1 Manga Dawudaa Fe Taruxuna \toc2 Samuyɛli Firindena \mt1 Samuyɛli Firindena \mt2 Manga Dawudaa Fe Taruxuna \ip Kitabun yireni ito, Samuyɛli Firinden Dawudaa mangayaan nan ma fe falama, naxan findixi Isirayila bɔxɔn manga firinden na, naxan yi gbo e mangane birin xa. A feene rabaxi nɛn ɲɛɛ wuli keden benun Marigi Yesu xa bari. A fɔlɔma Dawudaa wugan nan ma, a to Sɔli nun a dii xɛmɛn Yonatan faxa feen mɛ, a mɔn a yitama nɛn Dawuda findi mangan na kii naxan yi keli Yuda bɔnsɔnni. Sɔli a dii xɛmɛn yi mangayaan liga kɔmɛn fɔxɔn bɔnsɔnne xunna waxati dando yi. A to faxa, na bɔnsɔnne yi bira Dawuda fɔxɔ ra, e yi a sugandi mangan na. Nayi, Dawuda yi dɔxɔ Isirayila bɔnsɔn fu nun firinne xunna. Samuyɛli Firinden sora dɔnxɛne, ne fe dɔnxɛne nan falama lan Dawudaa mangayaan ma. \ip Kitabun yireni ito yi, Manga Dawuda yitaxi en na nɛn luxun mi naxan yi. A a gboon nun a sɛnbɛn nan yitama en na, koni a kala xɔnne fan mi luxunxi en ma, e nun gbalo feen naxanye a denbayaan sɔtɔ. Dawudaa taruxuna a yitama en na nɛn muxun sɛnbɛn sɔtɔma kii naxan yi, a na a ti a kala xɔnne ra, a yi yulubi xafarin xandi Ala ma. \ip Dɔnxɛn na, a gbengbenna, Dawuda findi misali faɲin nan na Isirayila yamaan xa waxati xɔdɛxɛne yi, Ala naxan nafaxi a yamaan ma. Nayi, Ala yi dɛ xuiin tongo Dawuda xa, fa fala “I ya mangayaan nun i ya denbayaan luma nɛn n yɛtagi habadan, bayo i ya mangayaan sɛnbɛn luma nɛn habadan.” (Samuyɛli Firindena 7.16) Ala Yesu nan nafa na falan nakamalideni, Yesu yi yatɛ Dawudaa dii xɛmɛn na layiri nɛnɛn kui (Na feen sɛbɛxi Matiyu 20.29-34 kui e nun 21.9). \c 1 \s Dawuda yi Sɔli faxa feen mɛ \p \v 1 Sɔli faxa xanbini, Dawuda Amalɛkine nɔxina, Dawuda yi fa lu Sikilaga taani xi firin. \v 2 Xi saxande lɔxɔni, banxulanna nde yi fa, sa keli Sɔli a gali malandeni. A dugine yibɔxi, burunburunna a xunni sununa fe ra. A to Dawuda fɛman li, a yi a xinbi sin bɔxɔn ma. \v 3 Dawuda yi a maxɔdin, a naxa, “I kelixi minɛn?” A yi a yabi, a naxa, “N nan n gixi Isirayila ganla nan ma.” \v 4 Dawuda yi a fala a xa, a naxa, “A yɛba n xa naxan danguxi.” Xɛmɛn yi a yabi, a naxa, “Isirayila sofa ganla bata a gi yɛngɛni, sofa wuyaxi bata faxa. Hali, Sɔli nun a diin Yonatan bata faxa.” \v 5 Banxulanna naxan faxi xɛrayaan na, Dawuda mɔn yi na maxɔdin, a naxa, “ I a kolonxi di, a Sɔli nun a dii xɛmɛn Yonatan bata faxa?” \v 6 Banxulanna yi a yabi, a naxa, “N yi Gilibowa geyaan nan fari, n yi Sɔli to, a tanban tixi a bun, a yi gbɛtɛnxi yaxune wontorone nun soo ragine xɔn. \v 7 A to a firifiri, a yi n to, a yi n xili. N yi a yabi, n naxa, ‘N tan ni i ra.’ \v 8 A yi n maxɔdin a nde n tan na. N yi a fala a xa a Amalɛkin nan n tan na. \v 9 Nayi, a yi n yamari a n xa fa a faxa, bayo a yi sɔxɔlɛxi, hali a mɔn to yi ɲɛɲɛ. \v 10 Nayi, n yi n maso a ra, n yi a faxa, bayo n yi a kolon a a mi yi kisima a biradeni. Na xanbi ra, mangana, n yi a mangaya taxamasenna ba a xun na. N yi a yiirasoon ba a yiin na. N bata fa e ra i xɔn.” \p \v 11 Dawuda yi a dugine yibɔ a ma. Naxanye birin yi a fɛma, ne fan yi na liga. \v 12 E yi saya feene liga, e wuga, e sun han ɲinbanna Sɔli nun a diin Yonatan ma fe ra e nun Alatala sofane nun Isirayila kaan naxanye faxaxi yɛngɛni. \p \v 13 Na xanbi ra, Dawuda yi a fala banxulanna xa naxan faxi xɛraan na, a naxa, “Nde i tan na?” A yi a yabi, a naxa, “Amalɛkin naxan dɔxi yamanani ito yi, na nan ma diin n tan na.” \v 14 Dawuda yi a fala, a naxa, “I mi gaxu mangan faxɛ Alatala bata yi naxan sugandi?” \v 15 Dawuda yi a sofa keden xili, a yi a fala, a naxa, “Siga, i yi sa a faxa.” Sofaan yi Amalɛki kaan garin, a yi a faxa. \v 16 Dawuda yi a fala Amalɛki kaan ma, a naxa, “I tan nan i faxa feen nagidixi, i yi i yɛtɛ yalagi, i naxa, ‘N tan nan Alatalaa manga sugandixin faxaxi.’ ” \s Dawuda yi e wuga \p \v 17 Dawuda yi saya sigini ito sa Sɔli nun a diin Yonatan xa. \v 18 A yi yamarin fi a Yuda kaane xa e maxaran na sigin ma naxan xili “Xalimakuli Sigina.” A sɛbɛxi kɛdin kui naxan yi xili Tinxin Muxuna kɛdina. \q \v 19 Isirayila sofa kɛndɛne bata faxa a geyane fari. \q A mato sofane faxaxi kii naxan yi! \q \v 20 A nama fala Gati taani, \q na xibarun nama fala Asikalɔn kirane xɔn, \q alogo Filisitine sungutunne nama sɛwa, \q alogo Ala kolontarene sungutunne nama ɲaxan. \q \v 21 Xiila nun tulen nama fa fa Gilibowa geyane fari, \q xɛɛ sabatila nama fa lu e ma, \q bayo sofane yɛ masansan wure lefane e rayagi mɛnna nin, \q Sɔli yɛ masansan wure lefana, \q turen yi ba soɛ a ma. \q \v 22 Yonatan ma xalimakunla mi yi xɛtɛma \q yaxu faxa daxin yɛtagi, \q yaxun sɛnbɛn yɛtagi. \q Sɔli a silanfanna yi a wanla rakamalima.\f + \fr 1.22\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* \q \v 23 Sɔli nun Yonatan yi rafan yamaan ma ki faɲi \q e siimayaan birin yi, \q hali e sayani, e mi fatɛ. \q E yi xulun singbinna xa, \q e sɛnbɛn yi gbo yatan xa. \q \v 24 Isirayila ɲaxanle, ɛ Sɔli wuga. \q A yi ɛ maxidima nɛn dugi faɲini, \q a xɛmaan sa ɛ dugine ra. \q \v 25 A mato, \q sofa sɛnbɛmane bata faxa yɛngɛni! \q Yonatan bata faxa geyane fari! \q \v 26 N bɔɲɛn sunuxi i ya fe ra, \q Yonatan, n tada, n xɔyi kɛndɛna. \q I ya xanuntenyaan yi rafan n ma, \q dangu ɲaxanle gbeen na. \q \v 27 A mato, sofa sɛnbɛmane bata faxa! \q Sofa fangamane bata raxɔri! \c 2 \s Dawuda yi findi Yuda mangan na \p \v 1 Na feene dangu xanbini, Dawuda yi Alatala maxɔdin, a naxa, “N lan n xa siga Yuda taana nde yi ba?” Alatala yi a yabi, a naxa, “Ɔn.” Dawuda yi a maxɔdin, a naxa, “N sigan minɛn?” Alatala yi a yabi, a naxa, “Xebiron yi.” \v 2 Dawuda yi siga e nun a ɲaxalan firinne, Axinowami, Yɛsɛreli kaana e nun Abigayili, Nabali Karemele kaana kaɲa gilɛna. \v 3 A yi a fɔxɔrabirane fan nun e denbayane xali, e sa dɔxɔ Xebiron nabilinni. \p \v 4 Nayi, Yuda bɔnsɔnna muxune yi fa Xebiron yi alogo e xa Dawuda findi Yuda mangan na. \p E to a fala Dawuda xa a Yabɛsi-Galadi kaane bata yi Sɔli maluxun, \v 5 a yi xɛrane rasiga a faladeni e xa, a naxa, “Alatala xa ɛ baraka ɛ to Sɔli maluxunxi ɛ kanna, ɛ hinanna mayita a mabinni. \v 6 Ala xa Alatala fan ɛ suxu hinanna nun lannayani. N tan fan fanma ɛ ra nɛn, bayo ɛ na nan ligaxi. \v 7 Iki, ɛ sɔbɛ so, ɛ wɛkilɛ. Ɛ kanna Sɔli bata faxa, Yuda kaane n tan nan sugandixi mangan na e xun na.” \s Yisebosɛti yi findi Isirayila mangan na \p \v 8 Abineri, Neri a dii xɛmɛna, Sɔli a sofa kuntigin bata yi Yisebosɛti suxu. Yisebosɛti, Sɔli a dii xɛmɛn nan yi a ra. Abineri yi a xali Maxanayin taani. \v 9 A yi a dɔxɔ mangan na Galadi xun na e nun Asuri nun Yɛsɛreli nun Efirami nun Bunyamin nun Isirayila birin xun na. \v 10 Yisebosɛti, Sɔli a dii xɛmɛn findɛ Isirayila mangan na, a bata yi ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ sɔtɔ. A ɲɛɛ firin nan ti mangayani. Koni Yuda bɔnsɔnna bata yi bira Dawudaa mangayaan fɔxɔ ra. \v 11 Dawuda ɲɛɛ solofere e nun kike sennin nan ti mangayani Xebiron yi Yuda bɔnsɔnna xun na. \s Yɛngɛn Yuda nun Isirayila tagi \p \v 12 Neri a dii xɛmɛna Abineri nun Sɔli a dii xɛmɛn Yisebosɛti a walikɛne yi keli Maxanayin taani, e siga Gabayon taani. \v 13 Seruyaa dii xɛmɛn Yowaba nun Dawudaa walikɛne fan yi kiraan suxu. E yi naralan Gabayon ige dɔxɔdeni. Ndee yi lu ige dɔxɔden fɔxɔ kedenni, ndee fan yi lu fɔxɔ kedenni. \v 14 Abineri yi a fala Yowaba xa, a naxa, “Banxulanna ndee xa keli, e yɛngɛn so en yɛtagi.” Yowaba yi a yabi, a naxa, “E xa keli.” \v 15 Sofane yi keli, e yi tɛngɛ muxu fu nun firin yi Bunyamin bɔnsɔnni, Sɔli a dii xɛmɛn Yisebosɛti xa, muxu fu nun firin yi Dawudaa walikɛne yɛ. E e maso e bode ra. \v 16 Birin yi a yɛngɛ so boden suxu a xunna ma, a yi a sɔxɔn a ɲɛnsɛnni silanfanna ra, e birin yi bira e bode xɔn. E na yiren xili sa, “Fanye Xɛɛna” Gabayon yamanani. \v 17 Na lɔxɔni, yɛngɛ gbeen yi keli. Dawudaa walikɛne yi Abineri nun Isirayila kaane nɔ na yɛngɛni. \p \v 18 Seruyaa dii saxanne Yowaba nun Abisayi nun Asahɛli nan yi mɛnni. Asahɛli yi xulun alo bolena, \v 19 a yi Abineri sagatanma, a mi yi xɛtɛma a fɔxɔ ra, a mi siga a yiifanna ma hanma a kɔmɛnna ma. \v 20 Abineri yi a xanbi rato, a yi a fala, a naxa, “I tan Asahɛli nan a ra ba?” A yi a yabi, a naxa, “N tan na a ra.” \v 21 Abineri yi a fala a xa, a naxa, “Siga yiifanna ma hanma kɔmɛnna ma, i sa banxulanna nde yɛngɛ, i yi a yɛngɛ yi se tongoxine ba a yii.” Koni Asahɛli mi yi waxi xɛtɛ feni Abineri fɔxɔ ra. \v 22 Abineri mɔn yi a fala Asahɛli xa, a naxa, “Xɛtɛ n fɔxɔ ra. Nanfe a ligɛ n xa i bɔnbɔ, n yi i faxa? Na xanbi ra, n mi fa nɔɛ i tada Yowaba yɛtagi toɛ.” \v 23 Koni Asahɛli mi tin kiraan masarɛ. Nayi, Abineri yi a sɔxɔn a kuini tanban xunna boden na, tanban yi sa mini Asahɛli fari. A bira, a faxa. Naxanye birin yi fama Asahɛli faxaxin biradeni, ne yi ti mɛnni. \p \v 24 Yowaba nun Abisayi yi bira Abineri fɔxɔ ra. Sogen bira waxatin naxan yi, e yi fa Ama geyaan fari, Giyahi yɛtagi, Gabayon tonbonna kiraan xɔn. \v 25 Bunyamin sofane yi e malan Abineri xanbi ra, e findi ganla ra e ti geyaan xun tagi. \v 26 Abineri yi Yowaba xili, a yi a fala a xa, a naxa, “Silanfanna luyɛ faxan tiyɛ tun ba? I mi a kolon a na raɲanna ɲaxuma ayi nɛn? I luma han waxatin mundun, i mi a fala yamaan xa a e xa xɛtɛ en ngaxakedenne fɔxɔ ra?” \v 27 Yowaba yi yabin ti, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Ala yi, xa i mi yi falan ti nun, n ma muxune mi yi xɛtɛma ɛ fɔxɔ ra han tila xɔtɔnni.” \v 28 Yowaba yi xɔtaan fe. A sofane yi xɛtɛ Isirayila kaane fɔxɔ ra, e yi yɛngɛn dan. \p \v 29 Abineri nun a sofane yi sigan ti kɔɛna ngaan na Araba yamanani. E Yurudɛn baani gidi, e Bitiron birin yigidi e sa Maxanayin taan li. \v 30 Yowaba xɛtɛxina Abineri fɔxɔ ra, a yi yamaan birin malan, Dawudaa walikɛɛn muxu fu nun solomanaanin yi dasaxi e nun Asahɛli. \v 31 Koni Dawudaa muxune bata yi muxu kɛmɛ saxan e nun tonge sennin faxa Bunyamin bɔnsɔnna muxune nun Abineri a muxune ra. \v 32 E fa Asahɛli ra, e yi a maluxun a fafe gaburun na Bɛtɛlɛmi yi. Na xanbi ra, Yowaba nun a muxune yi sigan ti kɔɛna ngaan na, e sa so Xebiron yi xɔtɔn dɛni. \c 3 \s Dawuda diin naxanye bari \r Taruxune Singen 3.1-4 \p \v 1 Yɛngɛn bu nɛn Sɔli a denbayaan nun Dawudaa denbayaan tagi han! Dawuda sɛnbɛn yi gboma ayi nɛn tun, Sɔli a denbayaan tan sɛnbɛn yi lu ɲanɲɛ. \v 2 Dawuda yi dii xɛmɛne sɔtɔ Xebiron taani. A dii singen yi xili nɛn Aminon, naxan nga yi Yɛsɛreli kaana Axinowami ra. \v 3 A diin firindena, Kileyabi, naxan nga yi Abigayili ra, Karemele kaan Nabali a kaɲa gilɛna. A diin saxandena, Abisalomi, naxan nga findi Gesuri taan Manga Talamayi a dii tɛmɛn Maka ra. \v 4 A diin naanindena, Adoniya, naxan nga findi Xagiti ra, a diin suulundena, Sɛfati, naxan nga yi Abitali ra. \v 5 A dii sennindena, Yitireyami, Dawudaa ɲaxanla Egelaa dii xɛmɛna. Diini itoe nan sɔtɔ Dawuda xa Xebiron yi. \s Abineri yi a mɛ Yisebosɛti ra \p \v 6 Yɛngɛn waxatini Sɔli a denbayaan nun Dawudaa denbayaan tagi, Abineri sɛnbɛn yi gbo ayi Sɔli a muxune xun na. \v 7 Konyi ɲaxanla\f + \fr 3.7\fr* \fk Konyi ɲaxanle\fk* sariyan sɛbɛxi Xɔrɔyaan 21.7-11 kui. Konyin na a ra, a naxan sɔtɔ a ɲaxanla ra.\f* nde yi Sɔli yii naxan yi xili Risipa, Ayaa dii tɛmɛna. Yisebosɛti yi a fala Abineri xa, a naxa, “Nanfera ɛ nun n baba konyi ɲaxanla sigaxi ɛ sa kafu?” \v 8 Yisebosɛti a falan yi Abineri xɔlɔ kati, a yi a yabi, a naxa, “I n mirixi Yuda bɔnsɔnna baren nan na ba? To, n walima tinxinna nin i baba Sɔli a denbayaan xa, e nun a ngaxakedenne nun a xɔyine, n mi i so Dawuda yii. I fa n mafalama ɲaxanli ito nan ma fe ra to? \v 9 Alatala xa tɔrɔ ɲaxin sa n fari xa n mi a liga Dawuda xa alo Alatala layirin tongoxi a xa kii naxan yi, \v 10 a to a fala, a a mangayaan bama nɛn Sɔli a denbayaan yii, a yi Dawuda dɔxɔ mangan na Isirayila xun na e nun Yuda, keli Dan ma han sa dɔxɔ Bɛriseba ra.” \v 11 Bayo Yisebosɛti yi gaxuxi Abineri yɛɛ ra, a mi nɔ a fala keden peen yabɛ. \p \v 12 Abineri yi xɛrane rasiga a faladeni Dawuda xa, a naxa, “Nde gbee yamanan na? En layirin xidi en tagi, n na i maliyɛ nɛn Isirayila birin yi lu i fɔxɔ ra.” \v 13 Dawuda yi a yabi, a naxa, “N tinxi, n layirin xidi en tagi, koni n fe keden nan maxɔdinxi i ma, i mi fa n yɛtagin toma, fɔ i na fa Mikali ra, Sɔli a dii tɛmɛna, i nɛma fɛ n fɛma.” \v 14 Dawuda yi xɛrane rasiga a faladeni Sɔli a dii xɛmɛn Yisebosɛti xa, a naxa, “N ma ɲaxanla Mikali so n yii, n Filisiti xɛmɛ kɛmɛ banxulan naxan futu se ra.” \v 15 Nayi, Yisebosɛti yi sa Mikali ba a xɛmɛn Palitiyɛli yii, Layisi a dii xɛmɛna. \v 16 A xɛmɛn wugamatɔɔn yi bira a fɔxɔ ra han Baxurin taani. Nayi, Abineri yi a fala a xa, a naxa, “Xɛtɛ i konni.” A yi xɛtɛ. \p \v 17 Abineri nun Isirayila fonne yi falan ti, a yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ waxi nɛn Dawuda xɔn mangayani xabu to mi a ra, \v 18 awa, a liga waxatin ni i ra, amasɔtɔ Alatala bata falan ti Dawudaa fe yi, a naxa, ‘N nan n ma yamaan xɔrɔyama, Isirayila, n ma walikɛɛn Dawuda nan xɔn Filisitine yii e nun yaxun bonne.’ ” \v 19 Abineri mɔn yi falan ti Bunyamin kaane fan xa. Na xanbi ra, a sa rali Dawuda ma Xebiron yi, naxan birin nafan Isirayila kaane ma e nun Bunyamin bɔnsɔnna muxune ma. \v 20 A yi fa Dawuda fɛma Xebiron yi, muxu mɔxɔɲɛ biraxi a fɔxɔ ra, Dawuda yi donse donna ɲaxaɲaxani tɔn Abineri xa e nun muxun naxanye yi a fɔxɔ ra. \v 21 Abineri yi a fala Dawuda xa, a naxa, “N kelima nɛn, n siga, n sa Isirayila birin malan n kanna sɛnbɛn bun ma, mangana. E layirin fenma nɛn ɛ nun ne tagi, i mangayaan liga yiren birin yi alo i waxi a xɔn kii naxan yi.” Dawuda yi tin Abineri yi siga bɔɲɛ xunbenli. \s Yowaba yi Abineri faxa \p \v 22 Na dangu xanbini, Yowaba nun Dawudaa muxune yi fa sa keli yɛngɛni, e yi fa yɛngɛ yi se tongoxi wuyaxi ra e yii. Abineri mi yi fa Dawuda fɛma Xebiron yi, bayo Dawuda tin nɛn a yi siga bɔɲɛ xunbenli. \v 23 Yowaba fa waxatin naxan yi e nun ganla naxan yi a fɔxɔ ra, e yi a fala a xa a Neri a dii xɛmɛna Abineri bata yi fa mangan fɛma, a yi a lu a siga bɔɲɛ xunbenli. \v 24 Yowaba yi siga mangan konni, a yi a fala mangan xa, a naxa, “I nanse ligaxi? Abineri yi fa i konni, i yi a lu a siga bɔɲɛ xunbenli? \v 25 Anu, i a kolon a Neri a dii xɛmɛna Abineri faxi i yanfadeni alogo a xa i siga kiin nun i xɛtɛ kiin kolon e nun i naxan ligama.” \v 26 Yowaba keli xanbini Dawuda konni, a yi xɛrane rasiga Abineri ɲɛɲɛ xɔn, ne yi sa a li fɔ Sira ige dɔxɔdeni, e sa fa a ra. Dawuda mi yi a kolon. \v 27 Abineri xɛtɛ waxatin naxan yi Xebiron yi, Yowaba yi a xili taan so dɛɛn dɛxɔn, alo a wundo falan nan tima a xa. A yi a sɔxɔn mɛnni a kuini, alogo a xa a xunyɛna Asahɛli gbee faxan ɲɔxɔ. \p \v 28 Dawuda to a mɛ naxan danguxi, a yi a fala, a naxa, “Alatala a kolon n tan nun n ma mangayaan mi findixi Neri a dii xɛmɛna Abineri faxa feen sabun na mumɛ! \v 29 Na goronna xa dɔxɔ Yowaba nun a denbayaan xun ma. Muxuna nde xa lu Yowabaa denbayani kɔrɔsilaan luyɛ naxan ma hanma dogonfonna, hanma naxan sigan tiyɛ dunganna ra, hanma e faxa silanfanna ra, hanma donse mi naxan yii.” \v 30 Yowaba nun a tada Abisayi Abineri faxa na kii nin, amasɔtɔ a bata yi e xunyɛna Asahɛli faxa Gabayon yi yɛngɛni. \p \v 31 Dawuda yi a fala Yowaba xa e nun yamaan naxan yi biraxi a fɔxɔ ra, a naxa, “Ɛ ɛ dugine yibɔ, ɛ kasa bɛnbɛli dugine ragodo ɛ ma sununi, ɛ Abineri saya feen liga.” Manga Dawuda yɛtɛɛn yi bira binbin fɔxɔ ra. \v 32 E yi Abineri maluxun Xebiron yi. Mangan yi a xuini te, a wuga, yamaan birin yi wuga. \v 33 Mangan yi saya sigin sa Abineri xa, a naxa, \q “Abineri yi lan ba a faxa \q alo xaxilitarena? \q \v 34 I yiine mi yi xidixi, \q i sanne mi yi xidixi. \q Anu, i bata faxa \q alo muxu faxane na muxun natɛrɛna.” \p Yamaan birin mɔn yi Abineri wuga. \v 35 Na xanbi ra, e yi e maso Dawuda ra alogo e xa donseen so a yii, sogen mɔn yi na, koni Dawuda yi a kɔlɔ, a naxa, “Ala xa tɔrɔya ɲaxin sa n fari xa n donseen don benun sogen bira waxatini.” \v 36 Yamaan birin yi na kolon, na yi rafan birin ma. \v 37 Nayi, Yuda yamaan birin nun Isirayila kaane yi a kolon a mangan xa mi yamarin fixi alogo Neri a dii xɛmɛna Abineri xa faxa. \v 38 Dawuda mɔn yi a fala a walikɛne xa, a naxa, “Ɛ a kolon ba fa fala a Isirayila kuntigi gbeena nde bata faxa to? \v 39 Hali mangan to n na, n sɛnbɛn ɲanxin na a ra iki. Muxune itoe, Seruyaa dii xɛmɛne dangu n tan na. Alatala yɛtɛɛn xa e tɔrɔ e to faxani ito tixi.” \c 4 \s Yisebosɛti faxa fena \p \v 1 Sɔli a dii xɛmɛn Yisebosɛti to a mɛ a Abineri bata yi faxa Xebiron yi, a yii xudin yi tuyɛ ayi, gaxun yi Isirayila kaane birin suxu. \v 2 Gali kuntigi firin yi Sɔli a dii xɛmɛn yii, Banaha nun Rekabu. Rimɔn Beroti kaan nan ma dii xɛmɛ yi e ra, Bunyamin bɔnsɔnni. \v 3 Amasɔtɔ Beroti kaane yi yatɛxi nɛn alo Bunyamin bɔnsɔnna, Beroti kaane bata yi fa, e dɔxɔ Gitayin taani, e dɔxi dɛnaxan yi han to. \p \v 4 Sɔli a dii xɛmɛn Yonatan ma dii xɛmɛna nde yi na naxan yi lɛbutɛnxi. A ɲɛɛ suulun nan yi a ra Sɔli nun Yonatan faxa feen xibarun yi fama waxatin naxan yi, sa keli Yɛsɛreli taani. Na nan a liga, dii ngana nde yi a tongo mafurɛn, a yi bira, a yi findi sanmadɔntɔɔn na, a tan diin yi xili nɛn Mefiboseti. \p \v 5 Beroti kaan Rimɔn ma dii xɛmɛne, Rekabu nun Banaha yi siga Yisebosɛti konni soge xɔlɛni, e yi a li xiyɛ yanyin na. \v 6 E so han banxin tagini alo e yi murutun nan tongoma, e yi Yisebosɛti sɔxɔn a kuini. Na xanbi ra, Rekabu nun a xunyɛn Banaha yi e gi. \v 7 E soɛ banxini, mangana a matabun saden ma, e yi a sɔxɔn, e a faxa. E a xunna xaba a dɛ, e yi a xunna suxu e yii, e siga yire xunkuyeni Araba kiraan xɔn ma. \v 8 E yi Yisebosɛti xunna xali Manga Dawuda fɛma Xebiron yi, e yi a fala a xa, e naxa, “Yisebosɛti xunna nan ito ra, Sɔli a dii xɛmɛna, i yaxuna, naxan yi wama i faxa feni. To, Alatala bata i gbeen ɲɔxɔ Sɔli nun a xanbin na.” \v 9 Dawuda yi a fala Beroti kaan Rimɔn ma dii xɛmɛne xa, Rekabu nun a xunyɛn Banaha, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, a tan naxan n ba tɔrɔn birin yi. \v 10 Naxan a fala n xa, a naxa, ‘Sɔli bata faxa,’ naxan yi laxi a ra a a bata xibaru faɲin nali n ma, n na a suxu nɛn, n yi a faxa Sikilaga yi, alogo a xa na xibaru faɲin saranna sɔtɔ. \v 11 Ɲaxudene muxu tinxinxin faxa waxatin naxan yi banxini a saden ma, iki n mi a wunla maxɔdinɲɛ ɛ ra ba, n yi ɛ ɲan bɔxɔn fari?” \v 12 Dawuda yi yamarin fi a sofa banxulanne ma e xa Rekabu nun a xunyɛn Banaha faxa. Na xanbi ra, e yi e yiine nun e sanne bolonɲɛ a ra, e yi e singan Xebiron ige ramaradeni. E yi Yisebosɛti xunna maluxun Neri a diina Abineri gaburun na Xebiron yi. \c 5 \s Dawuda yi findi mangan na Isirayila xun na \r Taruxune Singen 11.1-9 \p \v 1 Isirayila bɔnsɔnne birin yi fa Dawuda fɛma Xebiron yi. E yi a fala, e naxa, “En wuli keden fasa keden. \v 2 A fɔlɔni, Sɔli yi nxɔ mangan na waxatin naxan yi, i tan nan yi tixi Isirayila ganla yɛɛ ra. Alatala bata yi a fala i xa, a naxa, ‘I tan nan findima n ma yamana Isirayila kantan muxun na, i findi e yɛɛratiin na.’ ” \v 3 Nayi, Isirayila fonne birin yi fa mangan fɛma Xebiron yi, Manga Dawuda yi layirin tongo e xa Xebiron yi Alatala yɛtagi. E yi turen sa a xunni a dɔxɔ feen na Isirayila mangan na. \p \v 4 Dawuda findi mangan na a ɲɛɛ tonge saxanden nan ma, a yi ɲɛɛ tonge naanin ti mangayani. \v 5 A yi mangayaan liga Yuda xun na Xebiron yi ɲɛɛ solofere kike sennin, a yi ɲɛɛ tonge saxan nun saxan ti mangayani Yuda nun Isirayila birin xun na Yerusalɛn yi. \s Dawuda yi Yerusalɛn taan nɔ \p \v 6 Manga Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi siga Yerusalɛn xili ma. Yebusu kaan naxanye yi na yamanani, ne yi a fala Dawuda xa, e naxa, “I mi soɛ be, bayo hali danxutɔne nun sankalatɔne nɔɛ i kedɛ nɛn.” Nanara, e mirixi a ma, e naxa, “Dawuda mi nɔɛ soɛ be.” \v 7 Koni, Dawuda yi Siyon yinna suxu a sɛnbɛni, a naxan xili sa Dawudaa Taana. \v 8 Na lɔxɔni, Dawuda yi a fala, a naxa, “Naxan yo waxi Yebusu kaane nɔ feni, fɔ na kanna xa siga kiraan nan xɔn naxan gixi sa lan igen ma alogo a yi e masɔtɔ, Dawuda yi na ‘sankalatɔne nun danxutɔne’ raɲaxu.” Nanara, a falama a “Danxutɔne nun sankalatɔne” mi soma Ala Batu Banxini. \v 9 Dawuda yi dɔxɔ taan yire makantanxini, a yi mɛn xili sa a Dawudaa Taana. Na xanbi ra, Dawuda yi mɛnna nun na rabilinna ti keli Milo gbingbinna ma siga han taa tagini. \v 10 Nayi, Dawuda sɛnbɛn yi lu gbo ayi tun, bayo Alatala yi a xɔn, Ala Sɛnbɛn Birin Kanna. \s Dawudaa mangayaan yi baraka \r Taruxune Singen 14.1-2 \p \v 11 Tire taan mangan Xurami yi xɛrane rasiga Dawuda ma, e yi suman wudin xali na e nun wudi rawanle nun gɛmɛ masonle naxanye manga banxin ti Dawuda xa. \v 12 Dawuda yi a kolon a Alatala yatin nan a findixi mangan na Isirayila xun na, a yi a mangayaan sɛnbɛ so masɔtɔ a yamana Isirayila fe ra. \v 13 A keli xanbini Xebiron yi, Dawuda mɔn yi konyi ɲaxanla\f + \fr 5.13\fr* \fk Konyi ɲaxanle\fk* sariyan sɛbɛxi Xɔrɔyaan 21.7-11 kui. Konyin nan ne ra, a naxanye sɔtɔ a ɲaxanla ra.\f* ndee nun ɲaxanla ndee fen Yerusalɛn yi, a mɔn yi dii xɛmɛne nun dii tɛmɛne sɔtɔ. \v 14 Naxanye sɔtɔ a xa Yerusalɛn yi, ne xinle ni itoe ra: Samuwa nun Sobaba nun Natan nun Sulemani \v 15 nun Yibixari nun Elisuwa nun Nefegi nun Yafiya \v 16 nun Elisama nun Eliyada nun Elifeleti. \s Dawuda yi Filisitine nɔ \r Taruxune Singen 14.8-16 \p \v 17 Filisitine yi a mɛ a Dawuda bata yi findi mangan na Isirayila xun na, e birin yi siga a fendeni. Dawuda yi na mɛ, a yi so yire makantanxini. \v 18 Filisitine yi fa, e xuya ayi Refa lanbanna birin yi. \v 19 Dawuda yi Alatala maxɔdin, a naxa, “N xa siga Filisitine xili ma ba? I e soɛ n yii ba?” Alatala yi a yabi, a naxa, “Siga, bayo n Filisitine soma nɛn i yii.” \v 20 Nayi, Dawuda yi siga Baali-Perasimi yi, a Filisitine nɔ dɛnaxan yi. A yi a fala, a naxa, “Alatala bata n yaxune raxuya ayi n yɛɛ ra, alo fufaan gbiligbinla kalan kii naxan yi.” Nanara, e mɛnna xili sa Baali-Perasimi.\f + \fk 5.20\fk* \fk Baali-Perasimi\fk* bunna nɛn fa fala, “Halagin Kanna.” \f* \v 21 E yi e suxurene rabeɲin mɛnni, Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi e xali. \p \v 22 Filisitine mɔn yi te, e dɔxɔ Refa lanbanna birin yi. \v 23 Dawuda mɔn yi Alatala maxɔdin. Alatala yi a fala a xa, a naxa, “I nama te, dangu e xanbi ra, i yi i maso e ra fɔtɔnna dɛ. \v 24 I na siga ti xuiin mɛ wudine kondene yi, i keli e yɛngɛdeni mafurɛn, bayo Alatala nan tima i yɛɛ ra, a Filisiti ganla nɔ i xa.” \v 25 Alatala naxan yamari Dawuda ma, a na liga, a Filisitine nɔ, a lu e faxɛ keli Geba han sa dɔxɔ Geseri taan na. \c 6 \s E yi Layiri Kankiraan xali \r Taruxune Singen 13.1-14 \p \v 1 Dawuda mɔn yi Isirayila sofa sɛnbɛmane birin malan, muxu wuli tonge saxan. \v 2 Na ganla yi biraxi a fɔxɔ ra, a siga Baala taani Yuda yi, alogo a xa sa Alaa Kankiraan\f + \fk 6.2\fk* \fk Alaa Layiri Kankirana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Xɔrɔyaan 25.10-22 kui.\f* tongo, Ala xinla nan na kankiraan ma, Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna, naxan dɔxi maleka gubugubu kan sawurane tagi. \v 3 E yi Alaa Kankiraan sa wontoro nɛnɛn kui keli Abinadabo a banxini geyaan fari. Wusa nun Axiyo, Abinadabo a dii xɛmɛne nan yi wontoro nɛnɛn nagima. \v 4 E yi a tongo Abinadabo a banxini geyaan fari, Axiyo yi sigama a yɛɛ ra. \v 5 Dawuda nun Isirayila yamaan birin yi sɛwan mayitama Alatala ra, e maxaseen sifan birin maxama, alo bɔlɔnna nun kondenna nun tanbanna nun kariɲanna nun maxase gbɛtɛye. \p \v 6 E to Nakon ma lonna li, Wusa yi a yiini bandun, a Alaa Kankiraan suxu, bayo ɲingene bata yi salaxun. \v 7 Nayi, Alatala yi xɔlɔ a ma han! A yi a faxa na xaxilitareya wanla fe ra. Wusa yi faxa mɛnni, Alaa Kankiraan fɛma. \v 8 Alatala to Wusa niin ba, a faxa. Nayi, Dawuda yi xɔlɔ han, e yi mɛn xili sa “Wusa halagidena” han to. \v 9 Na lɔxɔni, Dawuda yi gaxu Alatala yɛɛ ra, a yi a fala, a naxa, “Alatalaa Kankiraan soma di n konni?” \v 10 Nayi, a yi tondi Alatalaa Kankiraan xalɛ a konni, Dawudaa Taani. A yi a xali Obedi-Edɔn Gati kaana banxini. \v 11 Alatalaa Kankiraan yi lu Obedi-Edɔn Gati kaana banxini kike saxan, Alatala yi barakan sa Obedi-Edɔn nun a denbayaan birin ma fe yi. \s Layiri Kankiraan Yerusalɛn yi \r Taruxune Singen 15.25-16.3 \p \v 12 E sa na fala Manga Dawuda xa a Alatala bata barakan sa Obedi-Edɔn ma denbayaan birin ma fe yi e nun a gbeen seen naxanye birin na masɔtɔ Alaa Kankirana fe ra. Nayi, Dawuda yi Alaa Kankiraan tongo Obedi-Edɔn yi, a siga a ra Dawudaa Taani sɛwani. \v 13 Alatalaa Kankiraan xali muxune na yi e sanna yɛ sennin tongo, Dawuda yi ɲinge keden nun ɲinge dii raturaxi keden nan bama saraxan na. \v 14 Dawuda yi a bodon a sɛnbɛn birin na Alatala yɛtagi, a yi maxidixi saraxarali domaan nan gbansan yi. \v 15 Dawuda nun Isirayila yamaan birin yi fa Alatalaa Kankiraan na Yerusalɛn yi, ɲaxaɲaxan nun xɔta xuine yi. \p \v 16 Alatalaa Kankiraan yi soma Dawudaa Taani waxatin naxan yi, Sɔli a dii tɛmɛn Mikali yi a matoma banxin foye soden na, a yi Manga Dawuda to tuganɲɛ ayi, a bodonma Alatalaa Layiri Kankiraan yɛtagi. Na ma, Mikali yi Dawuda raɲaxu a bɔɲɛni. \p \v 17 Na xanbi ra, e fa Alatalaa Kankiraan na, e yi a dɔxɔ bubuni, Dawuda naxan yɛlan a xili yi, Dawuda yi saraxa gan daxine nun bɔɲɛ xunbeli saraxane ba Alatala xa. \v 18 Dawuda yelin saraxa gan daxine nun bɔɲɛ xunbeli saraxane bɛ waxatin naxan yi, a yi duba Isirayila yamaan xa Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna xinli. \v 19 A mɔn yi donseene yitaxun Isirayila yamaan birin na, xɛmɛn nun ɲaxanla, birin yi burun sɔtɔ e nun tamaro bogi xare rafalaxin nun ɲaxun danna rafalaxin xundi keden keden. Na xanbi ra, birin yi siga a konni. \p \v 20 Dawuda yi xɛtɛ a duba a denbayaan xa, Sɔli a dii tɛmɛn Mikali yi mɛnni a ralandeni. A yi a fala, a naxa, “Binyen mundun yi a ra to Isirayila mangan to yi a yɛtɛ yitama a walikɛ ɲaxanle nun a walikɛ xɛmɛne ra, alo fuyantenna a ligɛ kii naxan yi.” \v 21 Dawuda yi Mikali yabi, a naxa, “N na a ligaxi Alatala nan yɛtagi naxan n sugandixi i baba nun a denbayaan birin xa, a n findi Isirayila kuntigin na, a yamana, n nan n ma sɛwan yitaxi na nan na. \v 22 N wama nɛn n xa raɲaxu dangu na ra, n yi n yɛtɛ magodo n yɛtɛ yɛtagi. Koni, walikɛ ɲaxanle n binyama nɛn i naxanye fe falaxi.” \v 23 Sɔli a dii tɛmɛn Mikali mi dii sɔtɔ han a faxa. \c 7 \s Alaa layirin Dawuda xa \r Taruxune Singen 17.1-15 \p \v 1 Manga Dawuda yi so a manga banxin kui. Alatala yi a ratanga a yaxune birin ma naxanye yi a yamanan nabilinxi. \v 2 Lɔxɔna nde, mangan yi a fala Nabi Natan xa, a naxa, “Banxin naxan nafalaxi suman wudin na, n na nan kui, koni Alaa Kankiraan mɔn bubun nan kui.” \v 3 Natan yi mangan yabi, a naxa, “Sa i rafan feene birin liga, bayo Alatala i xɔn.” \p \v 4 Koni na kɔɛɛn na, Alatala yi falan ti Natan xa, a naxa, \v 5 “Sa a fala n ma walikɛɛn Dawuda xa, i naxa, ‘Alatala ito nan falaxi, a naxa: I tan xa mi batuden tima n xa n luma dɛnaxan yi. \v 6 N yɛtɛɛn munma lu n batu banxin kui singen, xabu n na Isirayila kaane ramini lɔxɔni Misiran fari ma han to, koni n bata lu Isirayila kaane fɔxɔ ra bubun kui yiren birin yi. \v 7 N siga dɛnaxan birin yi nxu nun Isirayila kaane, n kuntigi wuyaxi dɔxɔ nɛn Isirayila xun na, n ma yamana, alogo e xa n ma yamaan masuxu. Koni, na waxatin birin yi, n mi a fala muxu yo xa, n naxa, “Nanfera, i mi suman wudi banxin tixi n xa?” ’ \v 8 Nanara, i mɔn xa a fala n ma walikɛɛn Dawuda xa, i naxa, ‘Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna ito nan falaxi, a naxa: N tan nan i baxi xuruse rabayani alogo i xa findi Isirayila yɛɛratiin na, n ma yamana. \v 9 I sigan dɛnaxan birin yi, n lu nɛn i xɔn, n yi i yaxune birin faxa i yɛtagi, n yi i findi xili gbee kanna ra alo muxu gbeen naxanye bɔxɔ xɔnna fari. \v 10 N yiren soma nɛn Isirayila yii, n ma yamana, e dɔxɔma dɛnaxan yi. E luma nɛn na, gaxu yo mi e suxɛ. Muxu ɲaxi yo mɔn mi fa e ɲaxankatama alo a fɔlɔni, \v 11 n kitisane dɔxɔ Isirayila xun na waxatin naxan yi, n ma yamana. N na i ratangama nɛn i yaxun birin ma, i lu bɔɲɛ xunbenli. N tan, Alatala naxan fala tima i xa, Alatala nan banxin tima i xa naxan findima i yixɛtɛne ra mangayani. \v 12 I na faxa waxatin naxan yi, i siga i benbane fɛma, n yi i yɛtɛna diina nde sugandi, a ti i ɲɔxɔni mangayani, n yi a mangayaan sɛnbɛ so. \v 13 Na nan n batu banxin tima n xa, n yi a mangayaan sɛnbɛ so habadan. \v 14 N findi a fafe ra, a fan yi findi n ma dii xɛmɛn na. Xa a fe ɲaxin liga, n na a fe ɲaxin saranma nɛn a ra alo dii fafan diin natɔrɔnma kii naxan yi. \v 15 Koni, n ma hinanna mi ɲanma a xa, alo n na a ba Sɔli ma kii naxan yi, n naxan makuya n na. \v 16 I ya mangayaan nun i ya denbayaan luma nɛn n yɛtagi habadan, bayo i ya mangayaan sɛnbɛn luma nɛn habadan.’ ” \v 17 Ala naxan birin fala Natan xa fetoni alo xiyena, a na birin yɛba Dawuda xa. \s Dawuda Ala maxandina \r Taruxune Singen 17.16-27 \p \v 18 Na xanbi ra, Manga Dawuda yi siga, a sa dɔxɔ Alatala yɛtagi, a yi a fala, a naxa, “Marigina Alatala, n na a kolon a n tan nun n ma denbayaan mi lan nxu na birin sɔtɔ i naxan fixi nxu ma. \v 19 Koni, Marigina Alatala, i tan yɛɛ ra yi, na xurun. I mɔn layirine tongoma n ma denbayana yɛɛ ra sigana fe yi. Marigina Alatala, na lan a raba n tan xa ba, n tan adamadi dɔrɔnna?” \p \v 20 “Marigina Alatala, n nɔɛ nanse sɛ a fari, bayo i tan yɛtɛna i ya walikɛɛn kolon? \v 21 I ya falana fe ra e nun fata i sagoon na, i bata fe gbeeni ito liga alogo i xa e yita i ya walikɛɛn na.” \p \v 22 “Marigina Alatala, i gbo. Muxu yo mi maliga i tan na. Ala gbɛtɛ mi na ba i tan na, alo nxu bata yi a mɛ kii naxan yi yɛ yo yɛ. \v 23 Siya gbɛtɛn mundun dunuɲa yi naxan luxi alo Isirayila i ya yamana, i tan Ala naxanye raminixi konyiyani? I e xunba nɛn Misiran kaane nun e alane sɛnbɛn bun, i yi e findi i ya yamaan na, i siya gbɛtɛne kedi i ya yamaan yɛɛ ra, i kabanako fe magaxuxine raba e yɛtagi alogo i xa i xinla makɛnɛn. \v 24 I yi Isirayila findi i ya yamaan na habadan. Alatala, i yi findi nxɔ Ala ra.” \p \v 25 “Iki, Marigina Alatala, i dɛ xuiin naxan tongoxi n tan, i ya walikɛɛn nun n ma denbayaan xa, na xa rakamali habadan. Na liga alo i a falaxi kii naxan yi. \v 26 Nayi, i xinla binyama nɛn habadan. Muxune yi a fala, e naxa, ‘Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna nan Isirayilaa Ala ra.’ Sɛnbɛn xa lu i ya walikɛɛn Dawudaa denbayani i yɛtagi. \v 27 I tan, Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna, Isirayilaa Ala, i bata i miriyaan yita n na a i n yixɛtɛne findima nɛn mangane ra n ɲɔxɔni. Nanara, i ya walikɛɛn bata wɛkilɛn sɔtɔ a maxandini ito ti i xɔn.” \p \v 28 “Marigina Alatala, i tan nan Ala ra, i na naxan fala, na ligama nɛn. Iki, i bata fala faɲini ito ti i ya walikɛɛn xa. \v 29 Nayi, barakan sa n ma denbayana fe yi alogo n yixɛtɛne xa lu mangayani i yɛtagi habadan alo i bata layirin tongo kii naxan yi. Marigina Alatala, i ya barakan xa lu n ma denbayaan fɔxɔ ra habadan.” \c 8 \s Dawuda nɔ sɔtɔna yɛngɛni \r Taruxune Singen 18.1-13 \p \v 1 Na waxatin danguxina, Dawuda yi Filisitine nɔ yɛngɛni, a yi e rayarabi, a yi yamanan ba e yii. \p \v 2 A mɔn yi Moyaba kaane nɔ. Na xanbi ra, a yi e karahan a e xa e sa bɔxɔni, a yi yamaan maliga lutin na. Lutin yɛ saxan yo saxan, a yi lutin yɛ singen nun a firinden muxune faxama nɛn. A yi a yɛ saxanden muxune lu e nii ra. Xabu na, Moyaba kaane yi lu Dawuda nɔɔn bun ma, e lu mudun fiyɛ. \p \v 3 Dawuda mɔn yi Rexobo a dii xɛmɛn Hadadeseri fan nɔ yɛngɛni, Soba mangana, Hadadeseri yi waxi Efirati baan tongo feni waxatin naxan yi. \v 4 Dawuda yi yɛngɛ so wontoro wuli keden kɛmɛ solofere suxu yɛngɛni e nun sofa wuli mɔxɔɲɛ. A yi soone birin san xanbi ra fasane bolon fɔ soo kɛmɛ ɲɔxɔndɔn a naxanye ramara. \v 5 Arami kaane to keli Damasi taani fa Soba mangan Hadadeseri malideni, Dawuda yi ne sofa wuli mɔxɔɲɛn nun firin faxa. \v 6 A yi a yamana kanne dɔxɔ Damasi taani Arami yamanani, Arami kaane yi lu Dawudaa yamarin bun, e lu mudun soɛ a yii. Dawuda na yi siga dɛdɛ, Alatala yi xunna kenla fima nɛn a ma. \v 7 Dawuda yi Hadadeseri a sofane yɛ masansan wure lefa xɛma daxine tongo, a siga e ra Yerusalɛn yi. \v 8 Manga Dawuda mɔn yi sula wuyaxi tongo Berotayi taani e nun Betaxa taani, Hadadeseri a taane. \p \v 9 Tohu, Xamata mangan yi a mɛ a Dawuda bata Hadadeseri a sofane birin nɔ yɛngɛni. \v 10 A yi a dii xɛmɛn Yorami rasiga Manga Dawuda ma, alogo a xa sa a xɔntɔn a nɔ sɔtɔna fe ra Hadadeseri yɛngɛni, bayo Tohu nun Hadadeseri yi yɛngɛni. Yorami yi siga xɛma seene ra e nun gbetin nun sulana. \p \v 11 Manga Dawuda yi ne fi Alatala ma, alo a gbeti fixɛn nun xɛmaan fi Ala ma kii naxan yi, a naxanye tongo siyane yii a naxanye nɔ: \v 12 Arami nun Moyaba nun Amonine nun Filisitine nun Amalɛkine. A mɔn yi seene fi Ala ma, a naxanye tongo yɛngɛni Rexobo a dii xɛmɛn Hadadeseri yii, Soba mangana. \p \v 13 Dawuda xinla sɔtɔ na kii nin, a yelin xanbini Arami kaane nɔɛ Fɔxɔ Lanbanni. A muxu wuli fu nun solomasɛxɛ faxa. \v 14 A yi yamana kanne lu Edɔn yi alogo na xa lu Dawudaa yamarin bun ma. Dawuda na yi siga dɛdɛ, Alatala yi xunna kenla fima nɛn a ma. \s Dawudaa kuntigi gbeene fe \r Taruxune Singen 18.14-17 \p \v 15 Dawuda yi lu Isirayila birin xun na. A yi kiti kɛndɛn sama tinxinna nin a yamaan birin yi. \v 16 Seruyaa dii xɛmɛn Yowaba nan yi sofa kuntigin na, Axiludu a dii xɛmɛn Yosafati nan yi mangana yenla ra. \v 17 Axitubaa dii xɛmɛn Sadɔki nun Abiyatari a dii xɛmɛna Aximeleki nan yi saraxaraline ra. Seraya nan yi sɛbɛli tiin na. \v 18 Bɛnaya, Yehoyadaa dii xɛmɛn nan yi Keretine nun Pɛlɛtine fɔxɔ ra, saraxaraline nan yi Dawudaa dii xɛmɛne ra. \c 9 \s Dawuda yi fan Mefiboseti ra \p \v 1 Lɔxɔna nde, Dawuda yi maxɔdinna ti, a naxa, “Sɔli a denbayaan muxuna nde mɔn luxi ba, alogo n xa hinan a ra Yonatan ma fe ra?” \v 2 Walikɛna nde yi Sɔli a banxini nun, a xili Siba, e fa na ra Dawuda fɛma. Mangan yi a maxɔdin, a naxa, “Siba nan i tan na ba?” A yi a yabi, a naxa, “N tan i ya walikɛɛn na a ra.” \v 3 Mangan yi a fala, a naxa, “Muxe mi fa Sɔli a denbayani ba, n na Alaa hinanna yitɛ naxan na?” Siba yi mangan yabi, a naxa, “Yonatan ma dii xɛmɛ keden mɔn na yi naxan sanne kalaxi.” \v 4 Mangan yi a fala, a naxa, “A minɛn?” Siba yi mangan yabi, a naxa, “A sa Amiyɛli a dii xɛmɛn Makiri a banxini Lodebara yi.” \v 5 Dawuda yi muxuna nde rasiga a tongodeni Amiyɛli a dii xɛmɛn Makiri a banxini Lodebara yi. \v 6 Sɔli mamandenna, Mefiboseti, Yonatan ma dii xɛmɛn fa waxatin naxan yi Dawuda konni, a bira bɔxɔni Dawuda yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. Dawuda yi a maxɔdin, a naxa, “Mefiboseti nan i tan na ba?” A yi a yabi, a naxa, “N tan nan yati a ra, mangana.” \v 7 Dawuda yi a fala a xa, a naxa, “I nama gaxu. I baba Yonatan ma fe ra, n waxi hinan feni i ra. N na i taɲe Sɔli a bɔxɔn birin soma nɛn i yii, i mɔn yi i dɛge n ma tabanla ra.” \v 8 Mefiboseti yi a xinbi sin, a naxa, “Mangana, nanse i ya walikɛɛn na, alogo i xa i yɛɛn ti bare faxaxin na alo n tan?” \p \v 9 Mangan yi Siba xili, Sɔli a walikɛna, a yi a fala a xa, a naxa, “Sɔli nun a denbayaan gbeen seen naxan birin na, n ne soma nɛn i kanna Sɔli mamandenna yii, Mefiboseti. \v 10 I tan nun i ya dii xɛmɛne nun i ya walikɛne, ɛ bɔxɔn walima nɛn a xa, alogo ɛ xa a denbayaan balo. Mefiboseti tan a dɛgema nɛn n ma tabanla ra lɔxɔ yo lɔxɔ.” Dii xɛmɛ fu nun suulun yi Siba yii e nun walikɛ mɔxɔɲɛ. \v 11 Siba yi a fala mangan xa, a naxa, “Mangan naxan birin yamarixi, n na ligama nɛn.” Dawuda bata yi a fala, a naxa, “Mefiboseti a dɛgema nɛn n ma tabanla ra, alo manga diina.” \v 12 Dii xɛmɛ keden yi Mefiboseti yii, a xili Mika. Naxanye birin yi Siba a banxini, Mefiboseti a walikɛɛn nan yi ne ra. \v 13 Bayo a yi godoma a san firinne birin ma, a yi dɔxɔ Yerusalɛn yi, alogo a xa nɔ sigɛ a dɛgedeni mangan konni a tabanla ra lɔxɔ yo lɔxɔ. \c 10 \s Dawuda nun Amonine yɛngɛna \r Taruxune Singen 19.1-19 \p \v 1 Na dangu xanbini, Amonine mangan yi faxa, a dii xɛmɛn Xanun yi dɔxɔ a ɲɔxɔni. \v 2 Dawuda yi a miri, a naxa, “N hinanma nɛn Naxasi a dii xɛmɛn Xanun na, alo a fafe hinan n na kii naxan yi.” Dawuda yi xɛrane rasiga alogo e xa sa a fafe sayaan xɔntɔn. Dawudaa xɛrane to sa so Amonine yamanani, \v 3 Amonine kuntigine yi a fala Xanun xa, e kanna, e naxa, “I laxi a ra a Dawuda muxune rafaxi i fafe saya xɔntɔnden nan tun yi ba? E mi faxi kɔtɛn xan na ba alogo e xa taan nakɔrɔsi, lɔxɔna nde e yi nɔ a suxɛ?” \v 4 Nayi, Xanun yi Dawudaa xɛrane suxu, a yi e dɛ xabene fɔxɔ kedenna bi, a yi e domane raxaba e xɔrɛne yilanni, a yi e raxɛtɛ. \v 5 E fa xɛrane fe dɛntɛgɛn sa Dawuda xa, a xɛra gbɛtɛye rasiga e ralandeni, bayo e yi yagixi han! Mangan yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ lu Yeriko yi han ɛ dɛ xabene yi mini. Na xanbi ra, ɛ fa so be.” \p \v 6 Amonine yi a to a e bata raɲaxu Dawuda ma alo se kunxin xirina. Nayi, e yi sofa wuli mɔxɔɲɛ tongo Arami kaan naxanye yi kelixi Beti-Rexobo nun Soba yi, e yi wuli keden tongo Maka mangana sofane yɛ, e nun wuli fu nun firin Tobo kaane yɛ. \v 7 Dawuda yi na mɛ, a yi sofa kuntigin Yowaba nun a sofa kɛndɛne birin nasiga e yɛngɛdeni. \v 8 Amonine yi mini, e ti yɛngɛ so xinla ma e taan so dɛɛn na. Arami kaan naxanye yi kelixi Soba nun Rexobo yi e nun Tobo nun Maka sofane fan yi sa e malan fɔxɔ kedenni burunna ra. \v 9 Yowaba to a kolon a yɛngɛn yi a yɛɛ ra, a yi a xanbi ra, a yi Isirayila sofa kɛndɛna ndee sugandi Arami kaane yɛngɛ xinla ma. \v 10 A yi sofa dɔnxɛne lu a tada Abisayi a yamarin bun ma Amonine yɛngɛ xinla ma. \v 11 Yowaba yi a fala a tada xa, a naxa, “Xa Arami kaane sɛnbɛn gbo n xa, i fa n mali. Xa Amonine fan sɛnbɛn gbo i xa, n fan yi sa i mali. \v 12 I tunnafan, en na en wɛkilɛ, en yi en ma yamaan xun mayɛngɛ e nun en ma Alaa taane, naxan nafan Alatala ma, a xa na liga.” \v 13 Yowaba nun a ganla yi e maso Arami kaane yɛngɛdeni, koni ne yi e gi e yɛɛ ra. \v 14 Amonine to a to, a Arami kaane bata e gi, e fan yi e gi Yowaba tada Abisayi bun. E yi sa so e taani. Nayi, Yowaba yi Amonine yɛngɛ feen dan, a xɛtɛ Yerusalɛn yi. \p \v 15 Arami kaane to a to, a Isirayila bata e nɔ, e yi e sɛnbɛn malan. \v 16 Arami kaan naxanye yi Efirati baan kidi ma, Hadadeseri yi xɛrane rasiga ne ma. E yi fa Xelama yi. Hadadeseri a sofa kuntigin Sofaki nan yi e xun na. \v 17 Dawuda to na mɛ, a yi Isirayila kaane birin malan, a Yurudɛn baan gidi, a siga Xelama yi. Arami kaane yi ti yɛngɛ so xinla ma Dawuda yɛɛ ra. E yɛngɛ. \v 18 Arami kaane yi e gi Isirayila kaane yɛɛ ra, Dawuda nun a ganla yi yɛngɛ so wontoro sofa muxu kɛmɛ solofere faxa e nun soo ragi wuli tonge naanin, a mɔn yi sofa kuntigin Sofaki fan yɛngɛ, a yi a faxa mɛnni. \v 19 Mangan naxanye birin yi Hadadeseri a nɔɔn bun ma, ne to a to a Isirayila bata e nɔ, e dɛ fanna fen e ra. E yi lu Isirayila kaane nɔɔn bun ma. Xabu na dangu, Arami kaane mi fa susu Amonine maliyɛ. \c 11 \s Dawuda nun Batiseba fe \p \v 1 Ɲɛɛ nɛnɛn fɔlɔna, mangane yi darixi minɛ yɛngɛ sodeni waxatin naxan yi, Dawuda yi Yowaba nun a sofa wɛkilɛxine nun Isirayila ganla birin nasiga, alogo e xa sa Amonine yɛngɛ, e yi e manga taan Rabaha rabilin. Koni, Dawuda tan lu nɛn Yerusalɛn yi. \v 2 Ɲinbanna nde ra, Dawuda yi keli a siga a masiga tideni a manga banxin xun tagi, a sa a kondeni, a yi ɲaxanla nde to a maxɛ. A yi tofan han. \v 3 Dawuda yi xɛrane rasiga na ɲaxanla xibarun fendeni. E yi a fala a xa, e naxa, “Batiseba na a ra, Eliyami a dii tɛmɛna, Yuriya Xiti kaana ɲaxanla.” \v 4 Dawuda yi xɛrane rasiga a xilideni. A yi fa a konni, a yi a kolon ɲaxanla ra. A yi baxi yelindeni a kike wanla ra. \v 5 Na ɲaxanla yi fudikan, a yi xɛraan nasiga a faladeni Dawuda xa, a naxa, “N bata fudikan de.” \p \v 6 Nayi, Dawuda yi xɛraan nasiga Yowaba ma, a naxa, “Yuriya Xiti kaan nafa n ma.” Yowaba yi Yuriya rafa Dawuda ma. \v 7 Yuriya yi siga Dawuda fɛma, a yi a maxɔdin Yowaba a fe ma, a yi a maxɔdin yamaan nun yɛngɛn kiin ma. \v 8 Na xanbi ra, a yi a fala a xa, a naxa, “Siga i konni, i sa i matabu.” Yuriya yi mini manga banxini, mangan yi finmaseene rasiga a ma. \v 9 Koni Yuriya yi a sa manga banxin dɛɛn na e nun a kanna walikɛɛn bonne, a mi siga a banxini. \v 10 E to na fala Dawuda xa, a yi Yuriya maxɔdin, a naxa, “I mi kelixi sigati xunkuyen xan yi iki? Nanfera i mi sigama i konni?” \v 11 Yuriya yi Dawuda yabi, a naxa, “Alaa Kankiraan nun Isirayila ganla nun Yuda kaane birin bubune nan kui, n kanna Yowaba nun i ya walikɛne fan burunna ra. N tan sigɛ n konni waxatini ito yi ba, n sa n dɛge, n yi n min, nxu nun n ma ɲaxanla yi kafu? N bata n kɔlɔ i yi, n mi na fe sifan ligɛ mumɛ!” \v 12 Dawuda yi a fala Yuriya xa, a naxa, “I mɔn xa lu be to, tila n yi i rasiga.” Na ma, Yuriya yi lu Yerusalɛn yi han na xɔtɔn bode. \v 13 Dawuda yi a xili a xa a dɛge, a yi a min a tabanla ra, a yi manpaan min han a xunna yi keli a ra. Koni ɲinbanna ra, Yuriya yi mini, a yi sa a sa sena nde fari a kanna walikɛɛn bonne fɛma, a mi siga a banxini. \p \v 14 Na xɔtɔn bode xɔtɔnni, Dawuda yi bataxina nde sɛbɛ Yowaba ma, a yi a so Yuriya yii. \v 15 A yi a sɛbɛ na bataxin kui, a naxa, “Yɛngɛn dɛnaxan na ɲaxu, Yuriya ti mɛnna yɛɛn na, ɛ yi ɛ masiga a ra, alogo yaxune xa a faxa.” \v 16 Nayi, Yowaba yi taan nabilin, a yi a kolon sofa sɛnbɛmane dɛnaxan yi, a yi Yuriya ti mɛnni. \v 17 Taan sofane yi mini e Yowaba yɛngɛ, e yi Dawudaa sofana ndee faxa. Yuriya Xiti kaan yi bira, a faxa. \v 18 Yowaba yi na feen nasiga Dawuda ma yɛngɛn danguxi kii naxan yi. \v 19 A yi xɛraan ti yamarini itoe ra, a naxa, “I na yelin yɛngɛn kiin yɛbɛ mangan xa waxatin naxan yi, \v 20 xa mangan xɔlɔ, a yi a fala, a naxa, ‘Nanfera ɛ masoxi taan na yɛngɛ sodeni? Ɛ mi a kolon a e bunna tima nɛn yinna xun tagi? \v 21 Nde Abimeleki faxaxi, Yerubeseti a dii xɛmɛn Tebesi taani? Ɲaxanla nde xa mi se din gɛmɛna nde ragodo a fari yinna xun tagi ba, a yi faxa?\f + \fr 11.21\fr* Na fe mɔn sɛbɛxi Kitisane 9.53 kui.\f* Nanfera ɛ masoxi yinna ra?’ Nayi, i yi a fala a xa, i naxa, ‘I ya walikɛɛn Yuriya Xiti kaan fan bata faxa.’ ” \p \v 22 Xɛraan yi siga. A sa na birin yɛba Dawuda xa alo Yowaba a fala a xa kii naxan yi. \v 23 Xɛraan yi a fala, a naxa, “Taan kantan tiine sɛnbɛn yi gbo nxu xa. E siga nɛn nxu xili ma burunna ra, nxu yi e kedi han taan so dɛɛn na. \v 24 Xalimakuli kanne yi nxu mabun keli yinna xun tagi, nanara i ya sofana ndee yi faxa alo Yuriya, Xiti kaana.” \v 25 Dawuda yi a fala xɛraan xa, a naxa, “Siga, i sa Yowaba rawɛkilɛ, i yi a fala a xa, i naxa, ‘I nama feni itoe yatɛ fe ɲaxin na. Yɛngɛ yo yɛngɛ, faxan tima fɔxɔ firinna birin nin. Taan suxu ki faɲi, i yi a kala.’ ” \p \v 26 Yuriyaa ɲaxanla na mɛ waxatin naxan yi, a a xɛmɛn bata faxa, a yi sunu. \v 27 Koni sunun waxatin to dangu a xun ma, Dawuda yi fa a ra a konni. A yi a findi a ɲaxanla ra, a yi dii xɛmɛ keden bari a xa. \p Dawuda feen naxan naba, na yi raɲaxu Alatala ma. \c 12 \s Nabi Natan yi Alaa xɔlɔna fe fala \p \v 1 Alatala yi Natan nasiga Dawuda ma. Natan yi fa a fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “Xɛmɛ firin yi taa kedenni, nafulu kanna nan yi boden na, bodena, yiigelitɔna. \v 2 Xuruse xunxurin nun a xungbeen wuyaxi yi nafulu kanna yii. \v 3 Sese mi yi yiigelitɔɔn tan yii fɔ yɛxɛɛdi keden, a naxan sara, a yi a baloma, a yi gboma a konni e nun a dii xɛmɛne. E birin yi donse kedenna nan donma e nun nɔnɔna, a yi xima a dɛxɔn nɛn. A yi luxi nɛn alo a dii tɛmɛna. \v 4 Lɔxɔna nde, xɔɲɛn yi fa nafulu kanna konni, a mi tin a xuruse keden tongɛ, a yi a faxa, koni a yi sa yiigelitɔna yɛxɛɛdin tongo, a yi na faxa a xɔɲɛn xa.” \p \v 5 Dawuda yi xɔlɔ na xɛmɛn ma han, a yi a fala Natan xa, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi. Xɛmɛn naxan na ligaxi, a lan a faxa. \v 6 Bayo a bata na liga, a mi kininkinin, a yɛxɛɛ muɲaxin ɲɔxɔma nɛn yɛxɛɛ naanin gbɛtɛye ra.” \p \v 7 Nayi, Natan yi a fala Dawuda xa, a naxa, “I tan nan na xɛmɛn na! Alatala, Isirayilaa Ala ito nan falaxi, a naxa, ‘N tan nan i sugandixi mangan na Isirayila xun na, n tan nan i baxi Sɔli yii! \v 8 N yi i kanna Sɔli a denbayaan lu i sɛnbɛn bun. N yi i kanna ɲaxanle so i yii. N yi Isirayila yamaan nun Yuda yamaan so i yii. Xa na yi xurun nun, n mɔn yi nde sɛ na fari nɛn. \v 9 Nanfera nayi, i n tan, Alatalaa falane rabeɲinxi, naxan mi rafan n ma, i yi na liga? I bata Xiti kaan Yuriya faxa yɛngɛni, i yi a ɲaxanla findi i gbeen na, i yi a faxa Amonine silanfanna ra. \v 10 Awa iki, silanfanna mi a masigama i ya banxin na, bayo i bata n naɲaxu, e nun bayo i bata Yuriya Xiti kaana ɲaxanla tongo, i yi a findi i ya ɲaxanla ra.’ \v 11 Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘N tɔrɔyaan nafama nɛn i ya denbayaan xili ma. N yi i ya ɲaxanle tongo i yɛɛ xɔri, n yi e so i ya muxuna ndee yii, e yi kafu yanyin na. \v 12 Bayo i bata a liga wundoni, n tan a rakamalima Isirayila birin nan yɛtagi yanyin na.’ ” \p \v 13 Dawuda yi a fala Natan xa, a naxa, “N bata Alatala yulubin tongo.” Natan yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Alatala bata i mafelu i yulubin na, i mi faxama. \v 14 Koni bayo i bata a liga yaxune yi Alatala mafala fata feni ito ra, diin naxan barixi, na faxama nɛn.” \v 15 Na xanbi ra, Natan yi siga a konni. \s Dawudaa diin yi faxa \p Yuriyaa ɲaxanla diin naxan bari Dawuda ma, Alatala yi na rafura, a lu doyenɲɛ. \v 16 Dawuda yi Ala maxandi diin xa, a sun. A to so a konni, a xi saxi bɔxɔni. \v 17 A banxin muxune yi a karahan alogo e xa a rakeli bɔxɔni, koni a mi tin kelɛ bɔxɔni, a mi donse don e xɔn. \v 18 Xi soloferede lɔxɔni, diin yi faxa. Dawudaa walikɛne yi gaxu a falɛ a xa fa fala diin bata faxa. Bayo e yi a falama nɛn, e naxa, “Diin to yi ɲɛɲɛ, en yi falan ti a xa, koni a mi a tuli mati en na, iki en susuma a falɛ a xa di fa fala diin bata faxa? A mi fe ɲaxina nde ligɛ ba?” \v 19 Dawuda yi a walikɛne to kɔyɛkɔyɛnɲɛ e bode tagi, a yi a kolon a diin bata faxa. A yi e maxɔdin, a naxa, “Diin bata faxa ba?” E yi a yabi, e naxa, “A bata faxa.” \v 20 Nayi, Dawuda yi keli bɔxɔni. A yi a maxa, a latikɔnɔnna sa a ma, a dugin masara, a mɔn yi siga Alatala batudeni, a yi a batu. Na xanbi ra, a yi siga a banxini, a yi a fala a e xa donseen so a yii, a yi a dɛge. \v 21 A walikɛne yi a fala a xa, e naxa, “I naxan ligaxi, na bunna nanse ra? Diin to yi ɲɛɲɛ, i sun, i wuga. Awa iki, diin bata faxa, i bata keli, i yi i dɛge.” \v 22 A yi e yabi, a naxa, “Diin yi ɲɛɲɛ waxatin naxan yi, n yi sunuxi, n wugama, bayo n yi mirixi a ma, n naxa, ‘Yanyina nde, Alatala kininkininma nɛn n ma, diin yi kisi.’ \v 23 Iki, a bata faxa, n sunma nanfera nayi? N nɔɛ a rakelɛ ba? N tan sigama nɛn a fɛma, koni a tan mi fa fɛ n fɛma sɔnɔn.” \s Muluku Sulemani bari fena \p \v 24 Dawuda yi a ɲaxanla Batiseba madɛndɛn, a yi siga a fɛma, a yi a kolon ɲaxanla ra. A dii xɛmɛn bari, Dawuda yi a xili sa Sulemani. A yi rafan Alatala ma, \v 25 nanara Nabi Natan yi a xili sa Yedideya,\f + \fr 12.25\fr* \fk Yedideya\fk* bunna nɛɛn fa fala “Naxan nafan Alatala ma.”\f* Alatalaa fe ra. \s Rabaha taan suxu fena \r Taruxune Singen 20.1-3 \p \v 26 Na waxatini, sofa kuntigin Yowaba bata yi Rabaha suxu, Amonine manga taana. \v 27 A yi xɛrane rasiga a faladeni Dawuda xa, a naxa, “N bata Rabaha yɛngɛ, n yi e ige baden suxu. \v 28 Nayi, iki, gali dɔnxɛn malan, i fa taan nabilin, i a tongo i yɛtɛ xa, n mi wama a tongo feni binyen birin yi lu n xa.” \v 29 Dawuda yi gali dɔnxɛn malan, a fa Rabaha yɛngɛ, a yi a tongo. \v 30 A yi mangaya taxamaseri kɔmɔtin tongo na mangan xun na. Na mangaya taxamaseri kɔmɔtin xɛmaan binyen yi kilo tonge saxan liyɛ, a yi maxidixi gɛmɛ faɲi kɛndɛn nan na. E yi a so Dawuda xun na, mangan yi se wuyaxi tongo taani. \v 31 Dawuda yi muxune suxu, a yi e ti karahan wanle ra, wudi masonla nun gɛmɛ bɔɔn nun wudi sɛgɛn nun bitikidi bɔnbɔna.\f + \fr 12.31\fr* \fk Bitikidin\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Birikidina\fk*.”\f* A na liga Amonine taan bonne birin yi. Na xanbi ra, a so Yerusalɛn yi e nun a ganla birin. \c 13 \s Aminon nun Tamari a fe \p \v 1 Na xanbi ra, Dawudaa dii xɛmɛna Abisalomi xunyɛ dii tɛmɛna nde yi na naxan yi xili Tamari, a yi tofan han, na yi rafan Aminon ma, Dawudaa dii xɛmɛna. \v 2 Aminon xaxinla bata yi keli han a fura Tamari a fe ra, a xunyɛna. A yi xɔdɔxɔ Aminon ma a xa fena nde liga a ra, amasɔtɔ sungutun nasɔlɔnxin nan mɔn yi a ra. \v 3 Koni Aminon lanfana nde yi na, a xili Yonadabo, Simeyaa dii xɛmɛna, Dawuda ngaxakedenna, kɔtaden nan yi Yonadabo ra nun. \v 4 A yi a fala Aminon xa, a naxa, “Nanfera xɔtɔn yo xɔtɔn i sunuxi, i tan, manga diina? I mi waxi a fala feni n xa ba?” Aminon yi a yabi, a naxa, “Tamari rafan n ma, n fafaxakedenna Abisalomi xunyɛna.” \v 5 Yonadabo yi a fala a xa, a naxa, “I yɛtɛ rafura i yi i sa saden ma. I baba na fa i fɛma waxatin naxan yi, i yi a fala a xa, i naxa, ‘Tin, n xunyɛn Tamari xa fa donsena nde rafala n xa, a xa a rafala n yɛtagi, a yɛtɛɛn yi a so n yii, n yi a don.’ ” \p \v 6 A yi a yɛtɛ rafura, a yi a sa. Mangan yi fa a todeni, Aminon yi a fala mangan xa, a naxa, “Tin, n xunyɛn Tamari xa fa buru firin nafala n yɛtagi, a yɛtɛɛn yi e raso n dɛ, n yi e don.” \v 7 Dawuda yi xɛraan nasiga na faladeni Tamari xa a konni, a naxa, “Siga i tada Aminon konni, i sa donseen nafala a xa.” \v 8 Tamari yi siga a tada Aminon ma banxini, a yi a li saxi. A yi se fuɲin tongo, a burun bɔnbɔ, a yi burun nafala a yɛtagi, a yi e gilin. \v 9 Na xanbi ra, a yi e ragodo alogo a xa e don, koni a mi tin. Aminon yi a fala, a naxa, “Muxune birin namini n ma banxini!” Muxune yi mini banxini. \v 10 Nayi, Aminon yi a fala Tamari xa, a naxa, “Fa donseen na n xi banxini, i yɛtɛɛn xa a raso n dɛ, n yi a don.” Tamari burun naxanye rafala, a ne xali a tada Aminon xi banxini. \v 11 A yi e soma a yii waxatin naxan yi alogo a xa e don, a yi Tamari suxu, a yi a fala a xa, a naxa, “Tamari, fa be, en fa kafu.” \v 12 A yi a yabi, a naxa, “Ɛn-ɛn, n tada, i nama n nayagi, amasɔtɔ na mi ligama Isirayila yi. I nama na xaxilitareyaan sifan liga. \v 13 N sigan minɛn yi nxu nun n ma yagina? I luma nɛn nayi alo xaxilitarena Isirayila yi. Iki, n bata i mafan, a fala mangan xa, a mi tondɛ n soɛ i yii mumɛ.” \p \v 14 Koni a mi a tuli matixi na ra mumɛ, a yi a suxu sɛnbɛn na, e kafu. \v 15 Na xanbi ra, Aminon yi a raɲaxu kati, dangu xanuntenyaan na naxan yi a bɔɲɛni lan a ma. A yi a fala a xa, a naxa, “Keli be.” \v 16 A yi a yabi, a naxa, “Ɛn-ɛn, bayo i na n kedi, na ɲaxuma ayi nɛn dangu a singen na i naxan ligaxi n na.” \v 17 Koni a mi a tuli matixi na ra mumɛ! Banxulanna naxan yi walima a xa, a yi na xili, a yi a fala a xa, a naxa, “Sungutunni ito masiga n konna ra. I yi banxin dɛɛn balan a fɔxɔ ra ki faɲi.” \v 18 Aminon ma walikɛɛn yi a ramini tandeni, a dɛɛn balan a fɔxɔ ra. \p Dugi yɛɛ masunbuxin nan yi ragodoxi Tamari ma, bayo mangana sungutun nasɔlɔnxine yi na nan soma. \v 19 Tamari yi xuben so a ma, dugi yɛɛ masunbuxin naxan yi a ma, a yi na yibɔ, a yi a yiin sa a xun ma, a siga wugɛ. \v 20 A tada Abisalomi yi a maxɔdin, a naxa, “Ɛ nun i tada Aminon bata kafu ba? N magilɛna, iki i dundu, i tada nan a ra, i nama feni ito sa i bɔɲɛni.” Tamari yagixin yi lu a tada Abisalomi a banxini, alo ɲaxalan nabeɲinxina. \p \v 21 Manga Dawuda na birin mɛ waxatin naxan yi, a xɔlɔ ki faɲi. \v 22 Abisalomi mi yi fa falan tima Aminon na, bayo a yi raɲaxu a ma, amasɔtɔ a bata a magilɛn Tamari karahan, e kafu. \s Abisalomi yi Aminon faxa \p \v 23 Ɲɛɛ firin dangu xanbini, bayo yɛxɛɛ xabe xabane yi Abisalomi yii Baali-Xasori yi, Efirami dɛxɔn, a yi mangana diine birin xili. \v 24 Abisalomi yi siga mangan fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “Mangana, yɛxɛɛ xabe xabane n konni. Tin, ɛ nun i ya walikɛne xa sa lan ɲaxaɲaxani ito yi.” \v 25 Mangan yi a fala Abisalomi xa, a naxa, “Ɛn-ɛn, n ma diina, nxu birin mi sigɛ, a findin goronna nan na i xun ma.” Abisalomi yi kankan na ma mangan xa, koni mangan mi wa siga feni, a yi sa duba a xa. \v 26 Abisalomi yi a fala, a naxa, “Nba, tin, n tada Aminon tan xa fa n fɔxɔ ra.” Mangan yi a yabi, a naxa, “Nanfera a sigama i konni?” \v 27 Na xanbi ra, Abisalomi mɔn yi xidi a ma han, a raɲan na, mangan yi a dii xɛmɛne nun Aminon beɲin, e birin yi siga Abisalomi konni. \p \v 28 Abisalomi yi yamarini ito fi a banxulanne ma, a naxa, “Ɛ liga ki faɲi, manpaan na Aminon bɔɲɛn nasɛwa waxatin naxan yi, n yi a fala ɛ xa, n naxa, ‘Ɛ Aminon faxa.’ Nayi, ɛ yi a faxa. Hali ɛ mi gaxu, n tan xa mi ɛ yamarixi ba? Ɛ sɔbɛ so ki faɲi.” \v 29 Abisalomi a banxulanne yi Aminon suxu alo Abisalomi e yamari kii naxan yi. Mafurɛn, mangana diin bonne yi keli, e yi te e sofanle fari, e yi e gi. \v 30 E mɔn yi kira yi, na xibarun yi sa Dawuda li, e naxa, “Abisalomi bata i ya diine faxa. Keden mi luxi a nii ra.” \v 31 Mangan yi keli, a yi a dugine yibɔ, a yi a sa bɔxɔni, a walikɛɛn naxanye birin yi a dɛxɔn ma, ne fan yi e dugine yibɔ. \v 32 Koni Yonadabo, Simeyaa dii xɛmɛna, Dawudaa ngaxakedenna, na yi falan tongo, a naxa, “N kanna, i nama a miri a e bata i ya diine birin faxa. Aminon nan keden faxaxi. Abisalomi bata yi a nata xabu Aminon kafu ɲɔxɔyaan naba a xunyɛn ɲaxalanmaan Tamari ra waxatin naxan yi. \v 33 I nama a miri a i ya diine birin bata faxa. Ɛn-ɛn, Aminon nan keden faxaxi.” \p \v 34 Abisalomi yi a gi. Banxulanna naxan yi tixi kantan tideni, na yi a yɛɛn nakeli, a yi gali gbeen to fɛ a xanbi ra Xoronayin kiraan xɔn, geyaan kanke ra. \v 35 Yonadabo yi a fala mangan xa, a naxa, “Mangana diine fama. N naxan birin falaxi, na bata liga.” \v 36 Yonadabo yi yelinma falan tiyɛ waxatin naxan yi, mangana diine yi fa. E wuga, mangan fan nun a walikɛne birin yi wuga. \v 37 Abisalomi bata yi a gi, a siga Talamayi konni, Amixudi a dii xɛmɛna, Gesuri mangana. Dawuda tan yi sunuxi a dii xɛmɛna Aminon ma fe ra. \p \v 38 Abisalomi yi a gi, a siga Gesuri yamanani, a lu na han ɲɛɛ saxan. \v 39 Manga Dawuda yi ba xɔlɔxi Abisalomi ma, bayo a bata yi diɲa Aminon faxa feen ma. \c 14 \s Abisalomi mɔn yi so Yerusalɛn yi \p \v 1 Yowaba, Seruyaa dii xɛmɛn bata yi a kolon a Abisalomi xɔnla bata yi mangan suxu. \v 2 Nayi, Yowaba yi ɲaxalan fe kolonna nde fen Tekowa taan kui. A yi a fala a xa, a naxa, “A liga alo i sunuxin na a ra. I saya dugine so, i nama latikɔnɔnna sa i ma, i yɛtɛ liga alo ɲaxanla naxan faxa muxun wugama xabu a rakuya. \v 3 I siga mangan fɛma, i falani itoe ti a xa iki.” Nayi, Yowaba yi a fala a xa a lan a xa naxan fala. \v 4 Ɲaxanla naxan kelixi Tekowa taani, na yi siga fala tideni mangan xa. A bira bɔxɔni, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, a sɔnxɔ, a naxa, “Mangana, n mali!” \v 5 Mangan yi a maxɔdin, a naxa, “I waxi nanse xɔn ma?” A yi a yabi, a naxa, “Kaɲa gilɛn nan n na, n ma xɛmɛn bata faxa. \v 6 Dii xɛmɛ firin n yii, e bata yɛngɛ xɛɛn ma boden yi boden faxa, bayo muxe mi yi na yi, a yi e tagi ba. \v 7 Na ma, xabilan muxune birin bata keli n xili ma, e yi a fala n xa, e naxa, ‘Naxan faxan tixi, na so nxu yii. Nxu xa a faxa a ngaxakedenna fe ra a naxan faxaxi. Nxu waxi kɛ tongon nan faxa fe yi.’ Yigidi kedenna naxan luxi n xa, e na kalama nɛn, e yi n ma xɛmɛn xinla ralɔ ayi, sese mi lu bɔxɔ xɔnna fari.” \v 8 Mangan yi a fala ɲaxanla xa, a naxa, “Siga banxini. N yamarin fima nɛn i ya fe yi.” \v 9 Ɲaxanla naxan kelixi Tekowa taani na yi a fala mangan xa, a naxa, “Mangana, n kanna, n tan nan kalan tixi e nun n babaa denbayana. Na yulubin nama lu mangan nun a mangayaan fari.” \v 10 Mangan yi a fala, a naxa, “Xa muxuna nde falan ti i ma, fa na kanna ra n fɛma. A mi fa na ɲɔxɔn ligɛ sɔnɔn.” \v 11 A yi a fala, a naxa, “Mangan xa dɛ xuiin tongo n xa a Marigina Ala xinli, alogo gbeeɲɔxɔ tiin nama kalan nadangu ayi, n ma dii xɛmɛn naxan luxi a yi na fan faxa.” A yi a fala, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, i ya diin xun sɛxɛ keden peen mi birɛ bɔxɔni.” \v 12 Ɲaxanla yi a fala, a naxa, “Tin, i ya walikɛ ɲaxanla xa fala keden peen ti i xa, i tan, n kanna, mangana.” A yi a fala, a naxa, “Falan ti.” \v 13 Ɲaxanla yi a fala, a naxa, “Nanfera i feene rabama kiini ito yi Alaa yamaan xili ma, i falan tima alo i baxi naxan ligade iki, i bata i yɛtɛ findi yulubi kanna ra, bayo i mi faxi Abisalomi ra sa keli yamanani a luxunxi dɛnaxan yi. \v 14 Lɔxɔna nde en birin faxan nɛn, en luxi nɛn alo igen na bɔxɔn, a mi fa makɔɛ. Anu, Ala mi mafura muxun niin bɛ, a feene yitɔnma alogo naxan bata kedi, na mɔn xa a maso. \v 15 Iki, n fa ito birin falaxi mangan xa nɛn, bayo yamaan bata yi n magaxu. Nayi, n yi a fala, n naxa, ‘N na a falama nɛn mangan xa, nayi waxatina nde n naxan falama, a na ligama nɛn. \v 16 A tinma nɛn naxan waxi nxu raxɔri feni Alaa yamani, a yi nxu ba na yii, n tan nun n ma dii xɛmɛna.’ \v 17 Iki, n tan, i ya walikɛ ɲaxanla naxa, ‘N kanna, mangana falan xa xaxilisaan fi n ma. Bayo n kanna, mangan luxi nɛn alo Alaa malekan naxan a faɲin nun a ɲaxin kolon. Alatala, i ya Ala xa lu n xɔn ma.’ ” \v 18 Mangan yi a fala ɲaxanla xa, a naxa, “I nama sese luxun n ma n naxan maxɔdinma i ma.” Ɲaxanla yi a yabi, a naxa, “Mangana, n kanna, falan ti.” \v 19 Mangan yi a maxɔdin, a naxa, “Yowaba xa mi ito birin falaxi i xa ba?” A yi a yabi, a naxa, “N bata n kɔlɔ mangan siini, mangana, n kanna, ɲɔndin na a ra. I ya walikɛɛn Yowaba nan n yamari, a falani itoe ti n xa n lan n xa naxanye fala i xa. \v 20 I ya walikɛɛn Yowaba ito ligaxi nɛn alogo feene xa liga kii gbɛtɛ yi. Koni n kanna xaxinla luxi nɛn alo Alaa malekana, a kolon naxan birin ligama bɔxɔ xɔnna ma.” \p \v 21 Mangan yi a fala Yowaba xa, a naxa, “Nayi, n waxi na liga feni, siga, i sa fa banxulanna Abisalomi ra.” \v 22 Yowaba yi bira, a yi a yɛtagin lan bɔxɔn ma, a duba mangan xa. A mɔn yi a fala, a naxa, “Mangana, n bata a kolon fa a i bata i ya fanna yita n na, amasɔtɔ i bata tin a ligadeni n naxan falaxi i xa.” \v 23 Yowaba yi keli, a siga Gesuri yi. A sa fa Abisalomi ra Yerusalɛn yi. \v 24 Koni mangan yi a fala, a naxa, “A xa xɛtɛ a konni. A nama fa n yɛtagi.” Nayi, Abisalomi yi siga a banxini, a mi fa mangan yɛtagi. \p \v 25 Isirayila birin yi, xɛmɛ tofaɲi mi yi na alo Abisalomi, keli a sansonle ma han a xun tagi, fɛ yo mi yi a ra. \v 26 A yi a xunna maxabama ɲɛɛ raɲanne nin bayo a yi binyama ayi nɛn. A xun sɛxɛne binyen yi dangu kilo firin na. \v 27 Abisalomi dii xɛmɛ saxan nan sɔtɔ e nun dii tɛmɛ keden naxan yi xili Tamari, a yi tofan han. \p \v 28 Abisalomi yi lu Yerusalɛn yi ɲɛɛ firin, a mi fa mangan yɛtagi. \v 29 Lɔxɔna nde, a yi Yowaba xili, a xa siga a ra mangan fɛma, koni Yowaba yi tondi sigɛ a konni. Abisalomi mɔn yi a maxɔdin a firindeni, koni Yowaba mi wa siga feni. \v 30 Nayi, Abisalomi yi a fala a walikɛne xa, a naxa, “Ɛ bata Yowabaa funde xɛɛn to n gbeen dɛxɔn ma, ɛ sa tɛɛn so a ra.” Abisalomi a walikɛne yi sa tɛɛn so xɛɛn na. \v 31 Mafurɛn, Yowaba yi siga Abisalomi konni, a yi a maxɔdin, a naxa, “Nanfera i tɛɛn soxi n ma xɛɛn na?” \v 32 Abisalomi yi Yowaba yabi, a naxa, “Bayo n bata yi a fala i xa nun a i xa fa, koni i mi tinxi. N yi waxi i rasiga feni mangan nan ma xɛrayani ito ra, fa fala ‘Nanfera n kelixi Gesuri yamanani? A yi lan nun n lu na yi mɔn.’ N waxi mangan yɛtagin to feni fa, xa fɛna n na, a xa n faxa.” \v 33 Yowaba yi siga Abisalomi a xɛrayaan nalideni mangan ma. Mangan yi Abisalomi xili, a fa a fɛma, a yi a xinbi sin a yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. Mangan yi Abisalomi sunbu. \c 15 \s Abisalomi a murutɛna \p \v 1 Na xanbi ra, Abisalomi yi wontoro keden tongo, e nun soone nun muxu tonge suulun, naxanye yi e gima a yɛɛ ra. \v 2 A yi keli xɔtɔnni sinma, a ti taa yi kiraan dɛɛn na. Muxu yo nɛma yi danguɛ siga mangan konni kiti sadeni, Abisalomi yi na kanna xilima nɛn, a yi a maxɔdin, a naxa, “I kelixi taan mundun yi?” Na kanna yi a yabima nɛn, a naxa, “Manga diina, n kelixi Isirayila bɔnsɔnna nde nin.” \v 3 Abisalomi yi a falama nɛn na kanna xa, a naxa, “I ya fe fan, i tinxin, koni muxu yo mi mangan konni naxan a tuli matima i ra.” \v 4 Abisalomi yi a falama nɛn, a naxa, “Ee! Xa n yi nɔɛ findɛ kitisaan na nun yamanani ito yi! Yɛngɛn naxanye birin tagi hanma kiti sa daxina, ne yi fama nɛn n fɛma, n yi kiti kɛndɛn sa e tagi.” \v 5 Xa na kanna a maso a ra, a yi a xinbi sin a yɛtagi, Abisalomi yi a rakelima nɛn, a yi a sunbu. \v 6 Muxun naxanye birin yi sigama mangan fɛma kiti sadeni, Abisalomi yi na ligama nɛn, Abisalomi lu rafanɲɛ Isirayila muxune ma na kii nin. \p \v 7 Ɲɛɛ naanin dangu xanbini, Abisalomi yi a fala mangan xa, a naxa, “Tin, n xa siga Xebiron yi, alogo n layirin naxan tongoxi Alatala xa, n xa sa na rakamali. \v 8 N yi Gesuri taani Arami yamanani waxatin naxan yi, n na layirin tongo nɛn, xa a n nafa Yerusalɛn yi, n saraxan bama nɛn Alatala xa Xebiron yi.” \v 9 Mangan yi a fala a xa, a naxa, “Siga bɔɲɛ xunbenli.” Nayi, Abisalomi yi keli, a siga Xebiron yi. \p \v 10 Abisalomi yi xɛrane rasiga wundoni Isirayila bɔxɔn birin yi, e xa sa a fala, e naxa, “Ɛ na xɔtaan xuiin mɛ waxatin naxan yi, ɛ xa a fala, ɛ naxa, ‘Abisalomi nan yamanan mangan na Xebiron taani.’ ” \v 11 Muxu kɛmɛ firin bata yi keli Yerusalɛn yi fa Abisalomi fɔxɔ ra, koni e yi biraxi a fɔxɔ ra xaxilitareyaan nin, e mi yi fefe kolon na feni. \v 12 Abisalomi yi saraxan nalima waxatin naxan yi, a yi xɛraan nasiga Giloha taani, Axitofeli Giloha kaan xilideni, Dawudaa maxadi tiina. Yanfan sɛnbɛn yi gbo ayi, muxune yi wuya ayi Abisalomi fɔxɔ ra. \s Dawuda yi a gi Yerusalɛn yi \p \v 13 Dɔnxɛn na, fala ralina nde yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Isirayila kaane bata bira Abisalomi fɔxɔ ra.” \v 14 Nayi, Dawudaa walikɛɛn naxanye yi a fɛma Yerusalɛn yi, a yi a fala ne xa, a naxa, “Ɛ keli, en na en gi, bayo fɛrɛ mi sa luma na en yi en ba Abisalomi yii. Ɛ siga mafurɛn, xanamu, a tan a mafurama nɛn a gbalon sa taan birin fari silanfanna ra.” \v 15 Mangana walikɛne yi a fala, e naxa, “Mangana, nxu kanna, nxu i sagoni.” \v 16 Mangana muxune birin yi bira a fɔxɔ ra, a yi a konyi ɲaxalan\f + \fr 15.16\fr* \fk Konyi ɲaxanle\fk* sariyan sɛbɛxi Xɔrɔyaan 21.7-11 kui. Konyin nan ne ra, a naxanye sɔtɔ a ɲaxanla ra.\f* fu lu manga banxin kantandeni. \v 17 Mangan nun a fɔxɔrabirane birin mini taani waxatin naxan yi, e sa ti banxina nde dɛxɔn naxan makuya taan na ndedi. \v 18 Dawudaa walikɛne birin yi lu danguɛ a dɛxɔn, e nun Keretine nun Pɛlɛtine nun Gati taan muxu kɛmɛ senninna naxanye bira a fɔxɔ ra, ne birin yi lu danguɛ mangan yɛtagi. \p \v 19 Mangan yi a fala Itayi Gati kaan xa, a naxa, “Nanfera i fan fama n fɔxɔ ra? Xɛtɛ, i lu Manga Abisalomi fɛma amasɔtɔ xɔɲɛn nan i tan na, muxu kedixin nan i tan na keli i ya yamanani. \v 20 I faxi xoro nin, n xa i xali n yii to ba? Anu n tan yɛtɛɛn mi a kolon n sigan dɛnaxan yi. I ngaxakedenne tongo, i xɛtɛ. Alaa hinanna nun a tinxinna xa lu i xɔn.” \v 21 Koni, Itayi yi mangan yabi, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi e nun n ma mangan niini. Mangana, n kanna, n tan i ya walikɛɛn luma nɛn i fɔxɔ ra, i na siga dɛdɛ, xa a findi sayaan na hanma kisina.” \v 22 Nayi, Dawuda yi a fala Itayi Gati kaan xa, a naxa, “En siga, dangu yɛɛn na!” Na ma, Itayi nun a sofane nun a denbayane birin yi siga. \p \v 23 Yamanan muxune birin yi wugama, e gbelegbele, ganla nɛma danguma Dawuda yɛtagi. Mangan yɛtɛɛn yi Kedirɔn lanbanni gidi kiraan xɔn naxan sigama tonbonni. \v 24 Sadɔki fan yi na, e nun Lewi bɔnsɔnna muxun naxanye yi Alaa Layiri Kankiraan xalima.\f + \fk 15.24\fk* \fk Layiri Kankirana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Xɔrɔyaan 25.10-22 kui.\f* E yi Alaa Kankiraan dɔxɔ, saraxarali Abiyatari yi lu saraxan naliyɛ han naxanye birin yi kelima taani, ne yi dangu ɲan. \v 25 Mangan yi a fala Sadɔki xa, a naxa, “Alaa Kankiraan naxɛtɛ taani. Xa n na Alatalaa hinanna sɔtɔ, a n naxɛtɛ, a tinma nɛn n Layiri Kankiraan to e nun a dɔxɔdena. \v 26 Koni xa Ala a fala, a naxa, ‘I mi fa rafan n ma sɔnɔn,’ awa, n tan ni i ra naxan na rafan a ma a xa na liga n na.” \v 27 Mangan mɔn yi a fala saraxarali Sadɔki xa, a naxa, “Xɛtɛ taani bɔɲɛ xunbenli, ɛ nun i ya dii xɛmɛna Aximaasi nun Abiyatari a dii xɛmɛn Yonatan. \v 28 N tan mabinni, n luma nɛn tonbonni baan gidideni, han n yi i ya xibarun sɔtɔ i ya xɛrane ra.” \v 29 Nayi, Abiyatari nun Sadɔki yi Alaa Kankiraan xali Yerusalɛn yi, a sa lu na. \p \v 30 Dawuda wugamatɔɔn yi te Oliwi geyaan fari, a yɛtagin luxunxi, a sanni genla a ra. Naxanye birin yi tema a fɔxɔ ra, ne fan bata yi e yɛtagine luxun, e yi wugama. \v 31 E yi a fala Dawuda xa, e naxa, “Axitofeli biraxi Abisalomi fɔxɔ ra yanfantenne yɛ.” Dawuda yi a fala, a naxa, “Alatala, a liga Axitofeli maxadine xa findi fufafuun na.” \v 32 Dawuda geyaan xun tagin li waxatin naxan yi, Ala batuma dɛnaxan yi, a yi a maxadi muxun Xusayi, Araka bɔnsɔnna muxuna nde to fɛ a ralandeni, a dugine yibɔxi, burunburunna a xunni. \v 33 Dawuda yi a fala a xa, a naxa, “I nama fa n fɔxɔ ra, i findima nɛn n goronna ra. \v 34 Xɛtɛ taani, i sa a fala Abisalomi xa, i naxa, ‘N bata findi i ya walikɛɛn na. A singeni, n wali nɛn i baba xa, koni iki, n waxi wali feni i tan nan xa.’ Na ma, i nɔɛ n maliyɛ Axitofeli a maxadi xuine kalɛ nɛn n xili ma. \v 35 Saraxaraline, Sadɔki nun Abiyatari luma nɛn i fɛma. I na naxan birin to manga banxini, i yi a fala saraxaraliin Sadɔki nun Abiyatari xa. \v 36 Sadɔki a dii xɛmɛna Aximaasi nun Abiyatari a dii xɛmɛn Yonatan firinne birin e fɛma, i na xibarun naxanye mɛ, i yi e rafa ne faladeni n xa.” \v 37 Nayi, Dawuda xɔyin Xusayi xɛtɛ taani waxatin naxan yi, Abisalomi fan yi so Yerusalɛn yi. \c 16 \s Dawuda xɔyine nun a yaxune \p \v 1 Dawuda bata yi dangu geyaan xuntagin na ndedi, Mefiboseti a walikɛɛn Siba yi fa a ralandeni. Sofali firin yi a fɔxɔ ra, buru kɛmɛ firin, bogise xɔnna xaren ligaseen yɛɛ kɛmɛ e nun xɔdɛ bogi xaren ligaseen yɛɛ kɛmɛ e nun manpa kundi keden yi naxanye fari. \v 2 Mangan yi a fala Siba xa, a naxa, “I ito ligan di?” Siba yi a yabi, a naxa, “Sofanle findin denbaya maxali seen nan na, burune nun wudi bogine findima i ya sofane balon nan na, naxanye na tagan tonbonni, manpaan yi findi ne min seen na.” \v 3 Mangan yi a fala, a naxa, “I kanna dii xɛmɛn minɛn yi?” Siba yi a yabi, a naxa, “Mefiboseti bata lu Yerusalɛn yi, bayo a falaxi nɛn, a naxa, ‘Isirayila yamana n babaa mangayaan soma nɛn n yii to.’ ” \v 4 Mangan yi a fala, a naxa, “Mefiboseti gbeen naxan birin na, n bata na birin so i yii.” Nayi, Siba yi a xinbi sin bɔxɔni. A yi a fala, a naxa, “I nuwali Mangana, i bata hinan n na.” \p \v 5 Manga Dawuda to fa Baxurin taan fɛma, muxuna nde yi mini, e nun Sɔli birin yi bɔnsɔn kedenna nin, a xili Simeyi, Geraa dii xɛmɛna. A mini, a lu dangan tiyɛ. \v 6 A lu gɛmɛne wolɛ Dawuda ma e nun Manga Dawudaa walikɛne birin, hali yamaan nun sofa sɛnbɛmane to yi a yiifanna nun a kɔmɛnna ma. \v 7 Simeyi yi a dangama, a gbelegbele, a naxa, “Siga, siga, fuyantenna, faxa tiina! \v 8 I faxan naxanye tixi Sɔli a denbayani, Alatala i ratɔrɔnma nɛn ne birin na. I bata mangayaan ba Sɔli yii, nanara Alatala bata a so i ya dii xɛmɛna Abisalomi yii. Iki, i tan tɔrɔni bayo faxa tiin nan i ra.” \v 9 Nayi, Seruyaa dii xɛmɛna Abisayi yi a fala mangan xa, a naxa, “Nanfera bare faxaxini ito mangan dangama, n kanna? A lu n xa sa a xunna ba a dɛ.” \v 10 Koni mangan yi Abisayi yabi, a naxa, “I tan nun i tada Yowaba, ɛ gbee biran nanse yi? Xa a sa a li xɛmɛni ito n dangama bayo Alatala nan a yamarixi a xa n danga, muxu yo mi nɔɛ falan tiyɛ a ma.” \v 11 Dawuda mɔn yi a fala Abisayi nun a walikɛne xa, a naxa, “Xa n ma diin waxi n faxa feni, a mi findɛ tɛrɛna fe ra xa Bunyamin kaani ito fan na liga. Ɛ a lu na, a xa n danga, xa Alatala bata a yamari. \v 12 Waxatina nde, Alatala n ma tɔrɔn toma nɛn. Nayi, a n ma dangan masarama nɛn duban na.” \p \v 13 Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi sigan waxatin naxan yi kiraan xɔn, Simeyi yi sigama e yɛlanni geyaan kanke ra, a mɔn yi lu e dangɛ, a yi lu gɛmɛn nun bɛndɛn wolɛ e ma. \v 14 Dɔnxɛn na, mangan nun a fɔxɔrabirane yi Yurudɛn baan li. E bata yi xadan, e yi e matabu mɛnni. \s Abisalomi Yerusalɛn yi \p \v 15 Abisalomi bata yi so Yerusalɛn yi e nun Isirayila yamaan birin, Axitofeli fan yi a fɔxɔ ra. \v 16 Xusayi, Araka bɔnsɔnna muxuna nde, Dawuda maxadi muxun fa waxatin naxan yi Abisalomi fɛma, a gbelegbele, a naxa, “Tantunna mangan xa.” \v 17 Abisalomi yi Xusayi maxɔdin, a naxa, “I ya tinxinna ngaan nan na ra i xɔyin Dawuda xa ba? Nanfera i mi sa a mati?” \v 18 Xusayi yi Abisalomi yabi, a naxa, “N mi tinxi nɛn. Bayo Alatala nun Isirayila birin naxan sugandixi mangan na, n na nan fɔxɔ ra. Nayi, n luma i tan nan fɔxɔ ra. \v 19 N walima nde xa? A findɛ a dii xɛmɛn na ba? Bayo n bata yi wali i baba xa, n walima nɛn i fan xa.” \p \v 20 Abisalomi yi a fala Axitofeli xa, a naxa, “Ɛ a fala ɛ bode tagi en lan en xa naxan liga.” \v 21 Axitofeli yi Abisalomi yabi, a naxa, “Dawuda konyi ɲaxanla\f + \fr 16.21\fr* \fk Konyi ɲaxanle\fk* sariyan sɛbɛxi Xɔrɔyaan 21.7-11 kui. Konyin nan ne ra, Dawuda naxanye sɔtɔ a ɲaxanla ra.\f* naxanye lu manga banxin kantandeni, ɛ nun ne xa sa kafu. Nayi, Isirayila birin a kolonɲɛ a i bata raɲaxu i baba ma alo se kunxin xirina, i fɔxɔrabirane yi sɛnbɛ so.” \v 22 Nayi, e bubun ti Abisalomi xa manga banxin xuntagi, Abisalomi nun a babaa konyi ɲaxanle yi sa kafu mɛnni Isirayila birin yɛtagi. \v 23 Na waxatini, Axitofeli a maxadin yi suxi alo Ala yɛtɛna a fala kii naxan yi. Dawuda nun Abisalomi fan yi a maxadine suxuma kii kedenna nin. \c 17 \s Xusayi yi Axitofeli matandi \p \v 1 Waxatidi to dangu, Axitofeli yi a fala Abisalomi xa, a naxa, “Tin, n xa muxu wuli fu nun firin sugandi, n siga Dawuda fɔxɔ ra to kɔɛɛn yɛtɛɛn na. \v 2 N sa a xadanxin lima nɛn, fanga mi fa a ra, n yi a suxu. Naxanye biraxi a fɔxɔ ra, ne yi e gi. Nayi, n yi mangan kedenna faxa. \v 3 N yi yamaan birin mabandun i ma. I xɛmɛn naxan fenma, na na faxa, yamaan birin fama nɛn i ma, e lu bɔɲɛ xunbenli.” \v 4 Na falan yi Abisalomi nun Isirayila fonne birin kɛnɛn. \p \v 5 Na waxatini, Abisalomi yi yamarin fi, a naxa, “Ɛ mɔn xa Xusayi, Araka bɔnsɔnna muxun fan xili alogo en xa a mɛ a naxan falama.” \v 6 Xusayi yi fa Abisalomi fɛma, Abisalomi yi a fala a xa, a naxa, “Axitofeli ito nan falaxi, a naxan falaxi a lan en yi na liga ba hanma ɛn-ɛn? I fan xa falan ti.” \v 7 Xusayi yi Abisalomi yabi, a naxa, “Ito yi, Axitofeli mi maxadi faɲi tixi. \v 8 I yɛtɛna i baba nun a muxune kolon ki faɲi. Sofa kɛndɛn nan e ra, e magaxu alo yatan naxan ma diiye baxi a yii burunna ra. Yɛngɛ soon nan yi i baba ra, a mi luma yamaan fɛma kɔɛɛn birin na. \v 9 Iki, a luxunxi yinla nde ra hanma yire gbɛtɛ. Dawudaa ganla na en ma muxuna ndee faxa tun, na feen xibarun sigama ayi nɛn, e naxa a Abisalomi a ganla bata nɔ. \v 10 Na na liga, hali sɛnbɛmaan naxanye luxi alo yatane en ma ganla yɛ, ne tunnaxɔlɔma e ma nɛn, bayo Isirayila kaane birin a kolon a yɛngɛ so faɲin nan i baba ra, anu a fɔxɔrabirane sɛnbɛn gbo. \v 11 Nayi, n miriyani, Isirayila sofane birin xa e malan i fɛma, keli Dan ma han sa dɔxɔ Bɛriseba ra. Nayi, e wuyama ayi nɛn alo baan ɲɛmɛnsinna. Na xanbi ra, i yɛtɛɛn yi siga e yɛngɛdeni. \v 12 A lu dɛdɛ, en na a suxɛ, en so a xunna alo xiila godon bɔxɔn ma kii naxan yi. E nun a muxune sese mi a yiminɛ. \v 13 Xa a luxun taana nde yi en ma, Isirayila kaane birin fɛ lutin na, en yi na taan halagi, hali a gɛmɛdina, a mi luyɛ.” \v 14 Abisalomi nun Isirayila kaane yi a fala, e naxa, “Araka bɔnsɔnna muxu Xusayi a maxadi xuine dangu Axitofeli gbeene ra.” Alatala bata yi a ragidi nun a Axitofeli a maxadi xuiin xa kala alogo tɔrɔn xa Abisalomi li. \p \v 15 Axitofeli naxan fala Abisalomi nun Isirayila fonne xa, Xusayi yi na rali saraxaralina Abiyatari nun Sadɔki ma. \v 16 A yi a fala e xa, a naxa, “Iki, ɛ mafura xɛraan nasigɛ Dawuda ma. Ɛ yi a fala a xa, a nama kɔɛɛn nadangu baan mɛrɛmɛrɛni. A lan a xa baan gidi alogo a nama e nun a fɔxɔrabirane raxɔri.” \v 17 Yonatan nun Aximaasi yi tixi En-Rogeli yi. Walikɛ gilɛna nde yi fa a fala e xa, a e xa sa na fala Dawuda xa, bayo e mi yi susɛ soɛ taani e yi e yɛtɛ mayita. \v 18 Koni, banxulanna nde yi e to, a sa a fala Abisalomi xa. Nayi, e firinna birin yi siga mafurɛn, e sa so xɛmɛna nde a banxini Baxurin taani xɔɲinna yi naxan ma sansan kui, e sa e luxun mɛnna ra. \v 19 Ɲaxanla yi bitinganna tongo, a yi a sa xɔɲinna dɛ ra, a sansi xɔri dinxin tongo a na sa mɛn fari alogo e nama sikɛ sese ma. \v 20 Abisalomi a walikɛne to na ɲaxanla banxin li, e yi a maxɔdin, e naxa, “Aximaasi nun Yonatan minɛn?” Ɲaxanla yi e yabi, a naxa, “E bata dangu xuden na.” Walikɛne yi e fen, e mi e to, e yi xɛtɛ Yerusalɛn yi. \v 21 E keli xanbini na, Aximaasi nun Yonatan yi te xɔɲinna ra, e sa Manga Dawuda rakolon. E yi a fala Manga Dawuda xa, e naxa, “Ɛ keli, ɛ mafura, ɛ baan gidi, bayo Axitofeli bata maxadin ti lan ɛ fe ma.” \v 22 Dawuda nun yamaan naxan yi a fɔxɔ ra, e keli benun subaxani, e birin yi Yurudɛn baan gidi. Keden mi lu naxan mi Yurudɛn baan gidi. \p \v 23 Axitofeli to a to, a a maxadi xuiin mi suxi, a yi a sofanla tongo, a siga a konni a taani. A yamarine fi a denbayaan ma. Na xanbi ra, a yi a yɛtɛ singan, a yi faxa. E yi a maluxun a baba gaburun na. \s Dawuda Maxanayin taani \p \v 24 Dawuda yi siga Maxanayin taani, Abisalomi Yurudɛn baani gidi waxatin naxan yi e nun Isirayila ganla birin. \v 25 Abisalomi bata yi Amasa findi sofa kuntigin na Yowaba funfuni. Amasa baba nan yi Yeteri ra, Isirayila kaan naxan Abigayili dɔxɔ, Naxasi a dii tɛmɛna, Yowaba nga Seruya xunyɛna. \v 26 Abisalomi nun Isirayila kaane yi e gali malanden nafala Galadi yamanani. \p \v 27 Dawuda to fa Maxanayin taani, Naxasi a dii xɛmɛn Sobi naxan yi kelixi Rabaha yi, Amonine manga taana, na nun Amiyɛli a dii xɛmɛn Makiri, Lodebara kaana, e nun Galadi kaan Barasilayi, naxan yi kelixi Rogelimi yi, \v 28 ne yi fa seni itoe ra Dawuda yɛɛ ra: sadene nun goronne nun fɛɲɛne nun murutun nun fundenna nun murutu fuɲin nun sansi xɔri gilinxine nun konso togen nun togen siya gbɛtɛye nun \v 29 kumin nun nɔnɔn nun yɛxɛɛne nun fɛnɛna. E fa ne birin na Dawuda nun a yamaan xa naxanye yi a fɔxɔ ra, alogo e xa e don, bayo e yi a falama nɛn, e naxa, “Kamɛn nun ige xɔnla bata yamani ito suxu tonbonni.” \c 18 \s Abisalomi faxa feen yɛngɛni \p \v 1 Dawuda yi yamaan malan naxanye yi a fɔxɔ ra, a yi sofa kuntigine dɔxɔ naxanye muxu kɛmɛne nun muxu wuline xun na. \v 2 Dawuda yi yamaan fɔxɔ singen nasiga Yowaba ma a yamarin bun, a yi a fɔxɔ firinden nasiga Abisayi ma a yamarin bun, Seruyaa dii xɛmɛn Yowaba tada. Dawuda yi a fɔxɔ saxanden nasiga Itayi Gati kaan ma a yamarin bun. Mangan mɔn yi a fala yamaan xa, a naxa, “N fan wama siga feni ɛ fɔxɔ ra.” \v 3 Koni, yamaan yi a fala a xa, e naxa, “I mi sigama. Bayo xa nxu nxu gi, yaxune mi nxu yatɛma, hali nxu fɔxɔ kedenna faxa, e mi na yatɛma. Koni, i tan dangu nxu tan sofa muxu wuli fu ra. Nanara, a lan i lu taani, i nɔɛ nxu maliyɛ dɛnaxan yi.” \v 4 Mangan yi e yabi, a naxa, “Naxan nafan ɛ ma, n na nan ligama.” Sofane yi minima kɛmɛ kɛmɛ yɛɛn nun wuli wuli yɛɛn ma waxatin naxan yi, mangan yi ti taan so dɛɛn na. \v 5 Mangan mɔn yi a fala Yowaba nun Abisayi nun Itayi xa, a naxa, “N bata ɛ mafan, ɛ nama fe ɲaxi yo liga Abisalomi ra, n ma diina.” Sofane birin yi a xuiin namɛ na yamarin fiyɛ kuntigine ma. \p \v 6 Dawudaa sofane yi mini siga Abisalomi a ganla yɛngɛdeni, yɛngɛn so Efirami fɔtɔnna nin. \v 7 Dawudaa ganla yi Abisalomi a ganla nɔ, e yi muxu wuli mɔxɔɲɛ faxa e ra na lɔxɔni. \v 8 Yɛngɛn yi so yamanan birin yi. Naxanye faxa fɔtɔnni, ne yi wuya dangu naxanye faxa yɛngɛni. \p \v 9 Na waxatini, Abisalomi yi mini Dawudaa walikɛne ma. Abisalomi bata yi te sofanla fari. Sofanla yi so wari bili gbeen yiine bun, Abisalomi xunna yi kankan wari yiine longonna ra. A lu bɔxɔn nun kuyen tagi, sofanla yi mini a bun. \v 10 Xɛmɛna nde to na to, a fa na fala Yowaba xa, a naxa, “N bata Abisalomi to singanxi wariin bun.” \v 11 Koni, Yowaba yi a fala xɛmɛn xa, a naxa, “I a to nɛn? Nanfera i mi a faxa keden na? N yi gbeti gbanan fu soɛ nɛn i yii e nun tagixidina nde.” \v 12 Koni na xɛmɛn yi a fala Yowaba xa, a naxa, “Hali i gbeti gbanan wuli keden so n yii, n mi tinɲɛ fe ɲaxin ligɛ mangana dii xɛmɛn na, bayo nxu birin a mɛ nɛn manga yamarini ito fima i tan nun Abisayi nun Itayi ma, a naxa, ‘Ɛ xaxili lu Abisalomi xɔn, muxu yo nama fe ɲaxin liga a ra.’ \v 13 Xa n yi na liga alo n mi sese mɛxi, n yi bɔnɔma n niini nɛn, mangan yi n ma wulen kolonma nɛn, bayo sese mi luxunɲɛ a ma. Nayi, i tan yɛtɛɛn mi yi n xun mafalɛ.” \v 14 Yowaba yi a yabi, a naxa, “N mi n ma waxatin kalama i tan xɔn.” A yi tanba saxan tongo, a sa e sɔti Abisalomi kankeni a ɲɛɲɛn singanxin na. \v 15 Sofa banxulan fuun naxanye yi Yowabaa yɛngɛ so seene maxalima, ne yi Abisalomi rabilin, e yi a raɲan. \p \v 16 Na xanbi ra, Yowaba yi xɔtaan fe alogo yɛngɛn xa dan. Nayi, Dawudaa sofane yi xɛtɛ Abisalomi a ganla fɔxɔ ra. \v 17 E yi Abisalomi tongo, e yi a woli yili gbeen na fɔtɔnni, e gɛmɛ gbegbe malan a fari. Na waxatini, Abisalomi a sofane yi e gi, birin yi siga a konni. \v 18 Abisalomi yi kɛndɛ waxatin naxan yi, a bata yi banxi gbeen ti Manga lanbanni, bayo a yi a mirima nɛn, a naxa, “Dii xɛmɛ mi fa n yii, n xinla luyɛ naxan yii.” Nanara, a yi na banxin xili sa a yɛtɛ xun ma, naxan mɔn xili bama han to a Abisalomi a banxina. \p \v 19 Aximaasi, Sadɔki a dii xɛmɛn yi a fala Yowaba xa, a naxa, “Tin, n xa n gi n sa a fala mangan xa Alatala kitin naxan nagidixi a ma, a yi a so a yaxune yii.” \v 20 Yowaba yi a fala a xa, a naxa, “Xibaru faɲi rali mi i ra to, lɔxɔ gbɛtɛ i sa xibaru faɲin naliyɛ, koni to i mi a xalɛ, bayo mangana dii xɛmɛn bata faxa.” \v 21 Yowaba yi a fala Kusi kaana nde xa, a naxa, “Siga, i naxan toxi, sa na fala mangan xa.” Kusi kaan yi a xinbi sin Yowaba bun ma, a yi a gi. \v 22 Aximaasi, Sadɔki a dii xɛmɛn mɔn yi a fala, a naxa, “Sese liga, tin, n fan xa n gi Kusi kaan fɔxɔ ra.” Yowaba yi a fala, a naxa, “N ma diina, nanfera i waxi i gi feni? Na mi findima xibaru faɲi ra i tan xa.” \v 23 Aximaasi mɔn yi a fala, a naxa, “Hali fefe liga, n waxi n gi feni.” Yowaba yi a fala a xa, a naxa, “Awa, i gi!” Aximaasi yi a gi mini Yurudɛn mɛrɛ yi kirani, a sa dangu Kusi kaan na. \p \v 24 Dawuda yi dɔxi dɛ firinne tagi. Kantan muxun yi siga yinna xun tagi, a yi a yɛɛn nasiga, a yi xɛmɛna nde kedenna to fɛ a giyɛ. \v 25 Kantan muxun yi gbelegbele, a yi a fala mangan xa. Mangan yi a yabi, a naxa, “Xa a kedenna nan a ra, a fama xibaru faɲin nan na.” Na xɛraan yi masoma, \v 26 kantan muxun mɔn yi muxu gbɛtɛ fan to gixi. A gbelegbele dɛ kantanna ra, a naxa, “Muxuna nde fan kedenna fama a giyɛ.” Mangan yi a fala, a naxa, “Na fan faan xibaru faɲin nan na.” \v 27 Kantan muxun yi a fala, a naxa, “Muxu singen luxi alo Aximaasi na a ra, Sadɔki a dii xɛmɛna.” Mangan yi a fala, a naxa, “Xɛmɛ faɲin nan a ra, a fama xibaru faɲin nan na.” \v 28 Aximaasi yi gbelegbele, a yi a fala mangan xa, a naxa, “I nuwali.” A yi a xinbi sin mangan yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, a yi a fala, a naxa, “Barikan bira Alatala xa, i ya Ala, naxan i yɛngɛ faane soxi i yii, mangana, n kanna.” \v 29 Mangan yi a maxɔdin, a naxa, “Abisalomi yiyalan?” Aximaasi yi a yabi, a naxa, “N tan i ya walikɛɛn mayimaxa gbeen to nɛn Yowaba nxu nun i ya walikɛna nde rafa waxatin naxan yi, koni n mi yi a kolon fefe yi a ra.” \v 30 Mangan yi a fala, a naxa, “I masiga, i ti be.” Aximaasi yi a masiga, a lu tixi. \v 31 Kusi kaan fan yi fa. A yi a fala, a naxa, “Mangana, n kanna, n baxi xibaru faɲin nan mɛdeyi, bayo Alatala bata i ya kitin sa to. Naxanye yi i yɛngɛma, a bata ne sa i sagoni.” \v 32 Mangan yi Kusi kaan maxɔdin, a naxa, “Sese mi Abisalomi sɔtɔxi ba?” Kusi kaan yi a yabi, a naxa, “Naxan na banxulanna sɔtɔxi, na xa i yaxune birin sɔtɔ, e nun naxanye birin murutɛxi i xili ma.” \s Dawuda yi a dii xɛmɛn wuga \p \v 33 Nayi, mangan yi kɔntɔfili, a yi te sangansoon kɔɛ ra taan yinna dɛɛn xun ma, a lu wugɛ. A yi lu sigamatini, a falama, a naxa, “N ma dii xɛmɛna Abisalomi! Hali n tan yi faxa i funfuni nun. N ma dii xɛmɛna Abisalomi, n ma dii xɛmɛna!” \c 19 \p \v 1 E yi na fala Yowaba xa, e naxa, “Mangan sunuxin luma Abisalomi wugɛ.” \v 2 Na lɔxɔn xunna kenla yi masara sunun na sofane birin xa. Bayo na lɔxɔni yamana a mɛ nɛn a mangan sunuxi a dii xɛmɛna fe ra. \v 3 Na lɔxɔn yɛtɛni, sofane luxunxin yi so taani alo sofa yagixin naxanye e gixi yɛngɛni. \v 4 Mangan bata yi a yɛtagin luxun, a gbelegbelema, a naxa, “N ma dii xɛmɛna Abisalomi! Abisalomi, n ma dii xɛmɛna, n ma dii xɛmɛna!” \v 5 Yowaba yi so mangan konni, a yi a fala a xa, a naxa, “I bata i ya walikɛne birin nayagi to, naxanye i niin nakisixi, ɛ nun i ya dii xɛmɛne nun i ya dii tɛmɛne nun i ya ɲaxanle nun i ya konyi ɲaxanle birin. \v 6 I raɲaxu naxanye ma, i bata ne rafan, i rafan naxanye ma, i yi ne raɲaxu. Bayo i bata a yita to, a i ya gali mangane nun i ya walikɛ tinxinxine, a ne bɔtɛ mi i xa. N bata a to iki xa Abisalomi yi lu a nii ra nun to, nxu tan birin yi faxa na, na yi rafan i ma nun. \v 7 Nayi, keli, i mini, i falan ti i ya walikɛne xa. Bayo n bata n kɔlɔ Alatala yi, xa i mi mini muxu keden mi luyɛ i fɔxɔ ra to kɔɛɛn na, na ɲaxuma ayi nɛn dangu tɔrɔn na naxan birin bata liga keli i foningeya waxatin ma han iki.” \v 8 Nayi, mangan yi keli, a dɔxɔ taan so dɛɛn na. E na fala yamaan xa, e naxa, “Mangan dɔxi taan so dɛɛn na.” Yamaan birin yi fa mangan yɛtagi. Na waxatini, Isirayila ganla tan bata yi a gi. Birin bata yi siga e konni. \s Dawuda xɛtɛ fena Yerusalɛn yi \p \v 9 Isirayila bɔnsɔnne birin nun yamaan birin yi matandin tima, e naxa, “Mangan bata en ba en yaxune yii, a tan nan en nakisi Filisitine ma, iki a bata a gi yamanani Abisalomi a fe ra. \v 10 Anu, en Abisalomi naxan sugandixi a xa findi en ma mangan na, na bata faxa. Nanfera nayi, ɛ mi Dawuda xilima, ɛ yi a dɔxɔ mangan na?” \v 11 Manga Dawuda yi xɛrane rasiga a faladeni saraxaraliin Sadɔki nun Abiyatari xa, a naxa, “Ɛ falan ti Yuda fonne xa, ɛ naxa, ‘Nanfera ɛ luun dɔnxɛn na mangan naxɛtɛdeni a manga banxini? Anu, n tan yɛtɛna Isirayila kaane miriyane kolon. \v 12 Ngaxakedenmane nan ɛ ra, en wuli keden, fasa keden. Nayi, ɛ nama lu dɔnxɛn na xɛtɛdeni mangan ma.’ \v 13 Ɛ mɔn xa a fala Amasa xa, ɛ naxa, ‘I ngaxakedenna xa mi n na ba? Xa n mi i findi sofa kuntigin na habadan Yowaba ɲɔxɔni, Ala xa n xa tɔrɔ gbeen sɔtɔ.’ ” \v 14 Dawudaa falane yi Yuda muxune birin kɛnɛn, alo muxu kedenna nan yi e ra, e xɛraan nasiga a faladeni mangan xa, e naxa, “Ɛ nun i ya walikɛne birin xa xɛtɛ be.” \p \v 15 Mangan yi xɛtɛ han Yurudɛn baani, Yuda kaane yi siga Giligali yi alogo e xa sa mangan nalan, e yi a ragidi Yurudɛn baani. \v 16 Gera, Bunyamin kaan naxan keli Baxurin taani, na dii xɛmɛn Simeyi yi na, na yi a mafura e nun Yuda muxune yi godo Manga Dawuda ralandeni. \v 17 Bunyamin kaan muxu wuli keden yi biraxi a fɔxɔ ra, Siba fan naxan yi walima Sɔli a denbayaan xa, e nun a dii xɛmɛ fu nun suulunne nun a walikɛ mɔxɔɲɛne. Ne yi fa Yurudɛn baan dɛ mangan yɛɛ ra. \v 18 Kunkibane yi fa alogo e xa mangana denbayaan xali e nun naxan na mangan kɛnɛn. Na to yelin Yurudɛn baan gidɛ, Geraa dii Simeyi yi bira mangan yɛtagi. \v 19 A yi a fala mangan xa, a naxa, “Mangan nama n suxu n hakɛn na. N tan i ya walikɛɛn hakɛn naxan liga i ra i mini lɔxɔni Yerusalɛn yi, ɲinan na xɔn, i tan mangana. \v 20 Mangana, n kanna, n na a kolon a n bata yulubin liga, koni i bata a to to, n singe nan faxi i ralandeni Yusufu bɔnsɔnna muxune birin yɛɛ ra.” \v 21 Nayi, Abisayi, Seruyaa dii xɛmɛn yi falan tongo, a yi a fala, a naxa, “Simeyi mi lan a faxa ba, a to Alatalaa muxu sugandixin dangaxi?” \v 22 Koni Dawuda yi a fala Abisayi nun a xunyɛn Yowaba xa, a naxa, “Seruyaa dii xɛmɛne, ɛ gbee biran nanse yi? Nanfera iki, ɛ n matandima? N mi waxi Isirayila kaa yo xa faxa to, n laxi a ra a n tan nan Isirayila mangan na to.” \v 23 Mangan yi a fala Simeyi xa, a naxa, “I mi faxama.” Mangan yi a kɔlɔ a xa. \p \v 24 Mefiboseti, Sɔli a dii xɛmɛn fan fa nɛn mangan nalandeni. A munma yi a sanne maxa, a mi a dɛ xabene bi, a mi a dugine xa, xabu mangan siga lɔxɔni han a xɛtɛ lɔxɔni bɔɲɛ xunbenli. \v 25 A to siga mangan yɛtagi keli Yerusalɛn yi, na yi a maxɔdin, a naxa, “Mefiboseti nanfera i mi sigaxi n fɔxɔ ra?” \v 26 A yi a yabi, a naxa, “Mangana, n kanna, n ma walikɛɛn nan n yanfaxi, bayo n tan i ya walikɛna a fala nɛn, a naxa, ‘N nan n ma sofanli tɔnma nɛn, n te a fari nxu nun mangan yi siga. Bayo sankalatɔɔn nan i ya walikɛɛn na.’ \v 27 Koni, a bata sa n tan i ya walikɛɛn mafala n kanna xa. Nayi, mangana, i luxi nɛn alo Alaa malekana. Naxan nafan i ma, na liga. \v 28 Bayo muxun naxanye birin n fafe a denbayani, mangan yi lan nun a ne faxa, n kanna, hali na birin, i bata naxanye dɛge tabanla ra i bata n tan i ya walikɛɛn basan ne ra. N fe tinxinxin mundun ligaxi n yi n kanna mafan?” \v 29 Mangan yi a fala a xa, a naxa, “Nanfera i mɔn falan tima? N bata a ragidi a i tan nun Siba xa bɔxɔne yitaxun.” \v 30 Nayi, Mefiboseti yi a fala mangan xa, a naxa, “A xa a birin tongo, amasɔtɔ n kanna, mangan bata so a banxini bɔɲɛ xunbenli.” \p \v 31 Barasilayi, naxan yi kelixi Rogelimi taani Galadi yamanani, na fan godo nɛn Yurudɛn baani, e nun mangan yi gidi, a fan xɛtɛ nɛn a fɔxɔ ra baan kidi ma. \v 32 Fonna nan yi a ra naxan bata yi ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ sɔtɔ, nafulu kan gbee nan yi a ra, a tan nan yi mangan baloma, a yi Maxanayin taani waxatin naxan yi. \v 33 Mangan yi a fala Barasilayi xa, a naxa, “Fa n fɔxɔ ra Yerusalɛn yi, n nan n yengi dɔxɛ i xɔn ma.” \v 34 Koni, Barasilayi yi mangan yabi, a naxa, “N mɔn ɲɛɛ yoli sɔtɛ alogo nxu nun mangan xa te nxu bode xɔn Yerusalɛn yi? \v 35 To n bata fori ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ. N nɔɛ a faɲin nun a ɲaxin kolonɲɛ ba, n donseen naxan donma, n yi a min, n mi fa nɔɛ na ɲaxunna kolonɲɛ, hanma xɛmɛne nun ɲaxanle sigi sa xuina. Nanfera n findɛ goronna ra i xun ma? \v 36 I ya walikɛɛn sigama nɛn i fɔxɔ ra ndedi Yurudɛn baan kidi ma. Koni nanfera mangana, i n saranna fima maani ito ra? \v 37 Nayi, a lu n xa xɛtɛ n ma taani, n sa faxa n baba nun nna gaburun dɛxɔn ma. Koni a mato, n ma dii xɛmɛn Kimihami ni i ra, a tan nan sigama i fɔxɔ ra, naxan na i kɛnɛn, i yi na liga a ra.” \v 38 Mangan yi a fala, a naxa, “Kimihami xa fa n fɔxɔ ra, naxan nafan a ma, n na a ligɛ a xa, i na wa naxan yo xɔn ma n tan yii, n na ligɛ i xa.” \v 39 Yamaan birin to Yurudɛn baani gidi, mangan fan yi gidi, mangan yi Barasilayi sunbu, a duba a xa, Barasilayi yi xɛtɛ a konni. \v 40 Mangan yi siga Giligali binni, Kimihami yi biraxi a fɔxɔ ra. \p Yuda yamaan birin nun Isirayila yamaan fɔxɔ kedenna bata yi mangan nagidi Yurudɛn baani. \v 41 Koni Isirayila muxune yi fa mangan fɛma, e yi a fala a xa, e naxa, “Nanfera nxu ngaxakedenne Yuda kaane i ragidixi Yurudɛn baani, ɛ nun i ya denbayana, anu i ya sofane birin yi i fɔxɔ ra?” \v 42 Yuda muxune birin yi Isirayila muxune yabi, e naxa, “Bayo nxu barin maso mangan na ɛ xa. Nanfera ɛ xɔlɔn na ra? Mangan nan nxu dɛgema ba? Hanma a seen nan fixi nxu ma?” \v 43 Isirayila muxune yi Yuda muxune yabi, e naxa, “Nxu gbeen nan mangan na sanɲa ma fu, nxu gbeen nan Dawuda ra dangu ɛ ra. Nanara, ɛ nxu raɲaxuxi? Nxu singe mi yi a fala a en ma mangan xa xɛtɛ ba?” Koni Yuda muxune yi falan ti a ɲaxin na dangu Isirayila muxune ra. \c 20 \s Seeba yi murutɛ Dawuda xili ma \p \v 1 Xɛmɛ fuyantenna nde yi Giligali yi, a xili Seeba, Bikiri a dii xɛmɛna, Bunyamin kaana. Na yi xɔtaan fe, a gbelegbele, a naxa, \q “Sese mi en nun Dawuda tagi. \q En nun Yese a dii xɛmɛni ito mi malanxi sese ma. \q Isirayila kaane, \q birin xa siga a kon yi.” \p \v 2 Nayi, Isirayila kaane yi xɛtɛ Dawuda fɔxɔ ra, e bira Seeba fɔxɔ ra, Bikiri a dii xɛmɛna. Koni, Yuda muxune yi lu e mangan fɔxɔ ra, e yi sa a mati keli Yurudɛn baani siga han Yerusalɛn yi. \p \v 3 Dawuda yi so a banxini Yerusalɛn yi. Mangan yi a konyi ɲaxalan fune tongo a naxanye lu banxin kantandeni. A yi e lu banxina nde kui naxan yi makantanxi ki faɲi, koni e mi fa kafu sɔnɔn, e yi lu ramaraxi han e sayaan lɔxɔni, e lu alo kaɲa gilɛne. \p \v 4 Mangan yi a fala Amasa xa, a naxa, “Yuda sofane maxili, ɛ birin xa fa be yi benun soge saxan.” \v 5 Amasa yi sa na yamarin liga, koni mangan lɔxɔn naxan saxi a xa, a yi na radangu. \v 6 Nayi, Dawuda yi a fala Abisayi xa, a naxa, “Seeba, Bikiri a dii xɛmɛn fe ɲaxin ligama en na nɛn dangu Abisalomi ra. I tan yɛtɛɛn xa i kanna walikɛne tongo, i yi Seeba sagatan, alogo a nama taa makantanxine li, a lɔ ayi e ma.” \v 7 Yowabaa muxune yi bira Abisayi fɔxɔ ra e nun Keretine nun Pɛlɛtine, e nun sofane birin. E birin yi mini Yerusalɛn yi alogo e xa Seeba sagatan, Bikiri a dii xɛmɛna. \p \v 8 E to Gabayon gɛmɛ gbeen yiren li, Amasa yi fa e yɛɛ ra. Yowaba yi maxidixi a sofa dugine yi, e nun a tagixidina, silanfanna yi singanxi naxan na a tɛɛni. Yowaba yi masoma waxatin naxan yi, silanfanna yi ba fɔlɔ a tɛɛni. \v 9 Yowaba yi a fala Amasa xa, a naxa, “Ngaxakedenna, i yiyalan?” A yi Amasa dɛ xaben suxu a yiifanna ra alo a yi a sunbuma nɛn. \v 10 Silanfanna naxan yi sɔtɔxi Yowaba kɔmɛnna ma, Amasa mi a yengi lu na xɔn ma. Yowaba yi a sɔxɔn a kuini na ra. Amasa fudi lutine yi sa bɔxɔni, Yowaba mi fa a yɛɛ firinden sin a ma, a yi faxa. Yowaba nun a tada Abisayi yi keli Seeba xili ma, Bikiri a dii xɛmɛna. \p \v 11 Yowabaa sofa keden yi lu tixi Amasa binbin dɛxɔn, a naxa, “Ndee Yowaba nun Dawuda a fe yi? Ne xa bira Yowaba fɔxɔ ra.” \v 12 Na waxatini, Amasa bata yi a makutukutu a wunli kira tagini. Sofaan yi a rakɔrɔsi, a yi a to birin tixi na. Nayi, a yi Amasa binbin ba kiraan xɔn, a sa a sa xɛɛn ma, a dugin so a xun na. \v 13 A to a ba kiraan xɔn, birin yi bira Yowaba fɔxɔ ra, alogo e xa siga Bikiri a dii xɛmɛn Seeba xili ma. \s Seeba raɲanna \p \v 14 Yowaba yi Isirayila bɔnsɔnne yamanan birin yigidi a sa Abeli-Beti-Maka taan li. Berimi kaane birin yi e malan, e bira a fɔxɔ ra. \v 15 Yowaba nun a ganla yi Abeli-Beti-Maka taan yɛngɛ, bayo Seeba yi na nin, e yi gbingbinna nde rate taan yinna xɔn. E yi lu yinna dinɲɛ alogo a xa bira. \v 16 Ɲaxalan xaxilimana nde yi na taani, na yi gbelegbele, a naxa, “N bata ɛ mafan! Ɛ tuli mati! Ɛ tuli mati! Ɛ a fala Yowaba xa a xa fa han be, n waxi falan ti feni a xa.” \v 17 Yowaba yi a maso, ɲaxanla yi a maxɔdin, a naxa, “Yowaba nan i tan na ba?” A yi a yabi, a naxa, “Ɔn, n tan nan yati a ra.” Ɲaxanla yi a fala a xa, a naxa, “Nba, i tuli mati n fala xuiin na.” Yowaba yi a yabi, a naxa, “N tuli matixi.” \v 18 Nayi, ɲaxanla yi a fala, a naxa, “A fɔlɔni, muxune yi darixi a falɛ nɛn, e naxa, ‘En maxɔdinna ti Abeli taani, en hayun fanma nɛn.’ \v 19 Nxɔ taan taa bɔɲɛ xunbelixine nun taa tinxinxine nan yɛ Isirayila yi, koni i tan waxi na taan kala feen nin Isirayila yi, naxan findixi munanfan taa gbeen na Isirayila yi. Nanfera naxan Alatala gbeen na, i waxi na kala feni?” \v 20 Yowaba yi a yabi, a naxa, “N ma miriyaan makuya na ra, sese kala fe mi n kui, hanma n yi sena nde raxɔri. \v 21 Na fe mi a ra mumɛ! Koni, xɛmɛna nde be, naxan sa kelixi Efirami geya yireni, a xili Seeba, Bikiri a dii xɛmɛna. Na bata murutɛ Manga Dawuda xili ma. Ɛ a keden peen yiiba n xa. Nayi, n ganla bama nɛn taan dɛ ra.” Ɲaxanla yi a fala Yowaba xa, a naxa, “Awa, nxu a xunna wolima i ma nɛn yinna fari ma.” \v 22 Ɲaxanla yi sa falan ti taan muxune birin xa a xaxilimayani, e yi Bikiri a dii xɛmɛn Seeba xunna bolon a dɛ, e yi a woli Yowaba ma. Yowaba yi xɔtaan fe, sofane yi e masiga taan na, birin yi siga e konne yi. Nayi, Yowaba yi xɛtɛ Yerusalɛn yi mangan fɛma. \s Dawudaa kuntigine fe \p \v 23 Yowaba yi Isirayila ganle birin yamarima nɛn Isirayila yi. Bɛnaya, Yehoyadaa dii xɛmɛn nan yi Keretine nun Pɛlɛtine xun na. \v 24 Adoran nan yi karahan wanle xunna ra, e nun Yosafati, Axiludu a dii xɛmɛn nan yi mangana yenla ra. \v 25 Sɛbɛli tiin nan yi Sewa tan na. Saraxaraliin nan yi Sadɔki nun Abiyatari ra. \v 26 Dawudaa saraxaralina nde nan yi Ira fan na, naxan yi kelixi Yayiri xabilani. \c 21 \s Ɲɛɛ saxan kamɛna fe \p \v 1 Dawudaa mangayaan waxatini, ɲɛɛ saxan kamɛn yi so. Dawuda yi Alatala maxɔdin. Ala yi a yabi, a naxa, “Na ligaxi Sɔli nun a denbayana muxu faxan nan ma fe ra, e to Gabayon kaane faxa.” \v 2 Mangan yi Gabayon kaane xili alogo a xa falan ti e xa. Isirayila bɔnsɔnna muxu mi yi Gabayon kaane ra, koni Amorine muxu dɔnxɛne nan yi e ra. Isirayila kaane bata yi e niin nakisin layirin tongo e xa. Koni hali na, Sɔli yi kataxi e faxa feen na bayo Isirayila nun Yuda yɛɛ rasigan xɔnla yi a ma. \p \v 3 Dawuda yi Gabayon kaane maxɔdin, a naxa, “N xa nanse liga ɛ xa? Kalan naxan tixi ɛ nɔɛ na yitɔnɲɛ di alogo ɛ xa duba Alatalaa yamaan xa?” \v 4 Gabayon kaane yi a yabi, e naxa, “Yɛngɛn naxan nxu nun Sɔli nun a denbayaan tagi, gbetin xa mi na yitɔnma, hanma xɛmana. Anu, a mi lan nxu yi muxun faxa Isirayila yi.” Nayi, mangan yi a fala, a naxa, “Naxan xɔli ɛ ma, ɛ na fala n xa, n xa na liga ɛ xa.” \v 5 E yi mangan yabi, e naxa, “Bayo xɛmɛni ito yi waxi nxu halagi feni, a bata yi a nata nun, a xa nxu halagi, a yi nxu raxɔri Isirayila bɔxɔn ma. \v 6 Nayi, ɛ a bɔnsɔnna muxu solofere so nxu yii, nxu xa e singan Alatala yɛtagi Gabayon taani, Sɔli yi dɔxi taan naxan yi, Alatala mangan naxan sugandixi.” Mangan yi a fala e xa, a naxa, “N na a soma ɛ yii nɛn.” \v 7 Mangan yi Mefiboseti ratanga, Yonatan ma dii xɛmɛna, Sɔli mamandenna, bayo Dawuda bata yi layirin xidi e nun Yonatan tagi Alatala xinli. \v 8 Koni, mangan yi Ayaa dii tɛmɛn Risipaa dii firinne, Aramoni nun Mefiboseti tongo, a naxanye bari Sɔli ma. A mɔn yi Sɔli a dii tɛmɛn Mikali a dii xɛmɛ suulunne tongo, a naxanye bari Barasilayi a diina Adiriyɛli ma, Abeli-Mehola kaana. \v 9 E yi e so Gabayon kaane yii, ne yi e singan geyaan fari Alatala yɛtagi. Na muxu soloferene birin yi faxa sanɲa ma kedenni. E e faxa funde xaba lɔxɔ singen nin. \p \v 10 Risipa, Ayaa dii tɛmɛn yi bɛnbɛnla tongo, a yi a sa fanyen ma a yɛtɛ xa. Keli se xaban fɔlɔn ma han tule igen yi bira bɔxɔni, a xɔline kedima yanyin na, a subene kedi kɔɛɛn na alogo e nama dɔxɔ e binbine ma. \v 11 Risipa, Ayaa dii tɛmɛna, Sɔli a konyi ɲaxanla naxan naba, e sa na fala Dawuda xa. \p \v 12 Nayi, Dawuda yi sa Sɔli nun a dii xɛmɛn Yonatan xɔnne maxili Yabɛsi kaane ra Galadi yamanani, naxanye bata yi e ba e funfuni Beti-San yi, Filisitine e singan dɛnaxan yi e Sɔli nɔ waxatin naxan yi Gilibowa yi. \v 13 Dawuda yi Sɔli nun Yonatan xɔnne tongo Yabɛsi yi. Muxu soloferen naxanye singan, e yi ne fan xɔnne malan. \v 14 E sa Sɔli nun a dii xɛmɛn Yonatan xɔnne maluxun Bunyamin yamanani Sela yi, Kisu gaburun na, Sɔli fafe. Mangan yamarin naxanye birin fi, e yi ne birin liga. Na xanbi ra, Ala yi hinan yamanan na. \s Yɛngɛn Filisitine xili ma \r Taruxune Singen 20.4-8 \p \v 15 Filisitine mɔn yi Isirayila yɛngɛ. Dawuda nun a walikɛne yi godo, e yi Filisitine yɛngɛ. Xadanna yi so Dawuda fatini. \v 16 Isebi-Benobi, Refa\f + \fr 21.16\fr* \fr Refa \fr*yi findixi muxu kuyene bɔnsɔnna benban nan na.\f* yixɛtɛna nde yi a nata a xa Dawuda faxa. Silanfan nɛnɛn yi singanxi a tagi xidin na e nun sulan yi tanban naxan ɲɔɛ ra naxan binyan yi danguɛ kilo saxan na. \v 17 Koni, Abisayi, Seruyaa dii xɛmɛn yi fa Manga Dawuda mali, a na Filisitin faxa. Nayi, Dawudaa muxune yi e kɔlɔ, e naxa, “I mi fa sigama nxu fɔxɔ ra yɛngɛni, alogo mangayaan nama ba Isirayila yi.” \p \v 18 Na xanbi ra, yɛngɛn mɔn yi keli Gobi yi Filisitine xili ma. Nayi, Xusa kaan Sibekayi yi Safi faxa, Refa yixɛtɛna nde nan yi na ra. \p \v 19 Yɛngɛ gbɛtɛ mɔn yi keli Gobi taani Filisitine xili ma. Bɛtɛlɛmi kaan Yari a diina Elexanan yi Gati kaan Goliyati faxa, naxan ma tanba yi gbo alo gbindonna. \p \v 20 Yɛngɛ gbɛtɛ mɔn yi keli Gati taani. Mɛnni, xɛmɛ kuyena nde yi na, naxan yii soli sennin nun san soli sennin kan yi a ra, e birin malanxina mɔxɔɲɛn nun naanin. Refa yixɛtɛn nan yi na fan na. \v 21 A yi Isirayila kaane konbi. Dawuda tada Simeyaa dii xɛmɛn Yonatan yi a faxa. \v 22 Na sofa naaninna naxanye yi kelixi Gati taani Refa bɔnsɔnni, Dawuda nun a sofane yi ne birin faxa. \c 22 \p \v 1 Dawuda bɛtini ito ba Alatala nan xa, Ala to a ba a yaxune birin yii e nun Sɔli yii. \p \v 2 A yi a fala, a naxa, \q Alatala nan n ma fanyen na, \q n ma yinna, n natanga muxuna. \q \v 3 N ma Ala nan n ma gɛmɛ gbeen na, \q n na n luxunma naxan kui. \q A tan nan n yɛ masansan wure lefaan na, \q e nun marakisi tiina \q naxan luxi \q alo n ma faran makantanxina, \q n nakisidena. \q A tan nan n xunbama gbaloni. \q \v 4 Tantunna Alatala xa! \q N na a xili, \q a yi n nakisi n yaxune ma. \q \v 5 Sayaan bata yi a xunfanna radin n xunna ma \q alo fɔxɔ igena, \q a yi n magaxuma \q alo baan xaɲɛxina. \q \v 6 Sayaan bata yi n nabilin a yɔlɔnxɔnne ra. \q A a lutine rati n yɛɛ ra. \b \q \v 7 N ma tɔrɔni, \q n na Alatala xili nɛn, \q n yi n xui ramini n ma Ala ma. \q A yi n xuiin mɛ a Batu Banxini, \q a yi a tuli mati n gbelegbele xuiin na. \q \v 8 Nanara, bɔxɔn yi maxa. \q Kuyen bun tiine yi yigisan, \q e xuruxurun Ala xɔlɔn bun. \q \v 9 Tutun yi mini a ɲɔɛni. \q Halagi ti tɛɛ dɛgɛn nun tɛɛ wolonne yi mini a dɛ. \q \v 10 Ala yi kuyen nafulunɲɛ ayi \q alo kɔlimɔna, a yi godo, \q kunda yidimixina a sanne bun. \q \v 11 A te maleka gubugubu kanna fari, \q a tugan xulɛn, \q a siga foyeni. \q \v 12 A yi a luxun dimini, \q naxan nabilinxi kunda gbeen na, \q a yi yidimixi alo ige tilinxina. \q \v 13 Kɛnɛn gbeen yi minima a yɛɛ ra, \q tɛɛ dɛgɛn yi minima naxan yi. \q \v 14 Alatala yi a kuye sarinna xuiin namini kore, \q Kore Xɔnna Ala xuiin yi mɛ. \q \v 15 A yi a xalimakunle woli a yaxune ma, \q a yi e raxuya ayi. \q A yi galanna ragodo e ma, \q e birin yi e gi. \q \v 16 Alatala to a kɔnkɔ e ma, \q a xɔlɔn to keli alo foye gbeena, \q fɔxɔ igen xɔnna yi mini kɛnɛnni \q bɔxɔn bunna yi to. \b \q \v 17 Ala yi a yiini bandun keli kore, \q a n suxu, \q a yi n ba igen tilinxi yireni. \q \v 18 A yi n xunba n yaxu sɛnbɛmane ma, \q e nun n yɛngɛ faan naxanye yi maxɔdɔxɔ n xa. \q \v 19 E n yɛngɛ nɛn, \q n yi tɔrɔxi waxatin naxan yi, \q koni Alatala yi n mali. \q \v 20 A n ba nɛn gbaloni, \q a yi n xɔrɔya, \q a yi n nakisi \q bayo n nafan a ma. \b \q \v 21 Alatala yi n kɔntɔnna fi n ma \q bayo n bata tinxinɲɛ ayi a yɛɛ ra yi, \q a n kɔntɔnna fi n ma \q lan n yiine sariɲanna ma. \q \v 22 Bayo n bata lu Alatalaa kirane xɔn ma, \q n mi n makuyaxi n ma Ala ra \q alo muxu ɲaxine. \b \q \v 23 N bata a sariyane birin suxu, \q n mi tondixi a tɔnne suxɛ. \q \v 24 N bata n yɛtɛ ratanga hakɛn ma, \q fɛ yo mi n na a yɛɛ ra yi. \q \v 25 Nanara, Alatala yi n kɔntɔnna fi n ma, \q bayo n bata tinxinɲɛ ayi a yɛɛ ra yi, \q n yiine sariɲanxi a yɛɛ ra yi. \b \q \v 26 Naxan na tinxinɲɛ ayi, \q i ya tinxinyaan yitama nɛn na ra. \q Fɛ mi naxan na, \q i ya fɛtareyaan yitama nɛn na ra. \q \v 27 Naxan na sariɲanɲɛ ayi, \q i ya sariɲanna yitama nɛn na ra. \q Koni naxan yidɔxi, \q i na suxu kiin kolon. \q \v 28 Bayo i tan nan yiigelitɔne rakisima, \q i mɔn yi wasodene fe ragodo. \q \v 29 Alatala, i tan nan n ma kɛnɛnna ra. \q I tan nan n ma dimini yalanma, Alatala. \q \v 30 En birin nɛma a ra, \q n ganla yɛngɛma nɛn, \q nxu nun n ma Ala nɛma a ra, \q n tuganma nɛn yinna xun ma. \b \q \v 31 Alaa kirane kamalixi feu! \q Alatalaa falane tinxin. \q Naxanye na e luxun a yi, \q a ne kantanma nɛn \q alo yɛ masansan wure lefana e yɛɛ ma. \q \v 32 Nde gbɛtɛ Ala ra, \q ba Alatala ra? \q Nde en ma fanyen xɔdɛxɛn na, \q ba en ma Ala ra? \q \v 33 Ala nan n makantanma fangani, \q a tan nan kira kamalixin yitama n na. \q \v 34 A tan nan n naxulunma ayi mafurɛn \q alo wondene, \q a n nate geyane fari. \q \v 35 A bata n maxaran yɛngɛn ma, \q nanara n nɔxi sulan xali xɔdɛxɛn bandunɲɛ. \b \q \v 36 I bata n nakisi \q alo wure lefa yɛ masansanna, \q i ya fanna n sɛnbɛn gboma ayi. \q \v 37 I bata kira gbeeni tɔn n xa \q alogo n nama bira. \q \v 38 N bata bira n yaxune fɔxɔ ra, \q n yi e halagi. \q N mi tinxi xɛtɛ e fɔxɔ ra \q fɔ n na e raxɔri. \q \v 39 N na e raxɔri nɛn, \q n yi e yibutuxun, \q e mi fa kelima sɔnɔn, \q e yi bira n sanna bun ma. \q \v 40 I sɛnbɛn soma n yii yɛngɛ so feen nan na, \q i n yaxune xinbi sin n bun ma. \q \v 41 I n yaxune ragima n yɛɛ ra, \q naxanye yi n naɲaxuxi, \q n ne halagi. \q \v 42 E gbelegbelema malina fe ra, \q koni e mi marakisima yo sɔtɔma, \q E Alatala xilima, \q koni a mi e yabima. \q \v 43 N na e yilunburunma nɛn \q alo gbangbanna, \q foyen sigama naxan na. \q N na e yibɔma nɛn, \q n yi e yibodon \q alo bɛndɛna kiraan xɔn. \b \q \v 44 I n natangama yama murutɛxin ma, \q i yi n findi siyane xunna ra. \q N mi muxun naxanye kolon, \q n nɔɔn sɔtɔma ne xun na. \q \v 45 Xɔɲɛne n matɔxɔma, \q n nɛɛn fa falan ti tun, \q e bata n xuiin suxu. \q \v 46 E yii xudi tuma ayi, \q e fa xuruxurunɲɛ, \q sa keli e yinne kui. \b \q \v 47 Alatala na! \q Tantunna xa fi n natangamaan ma! \q N nakisimana Ala xa batu! \q \v 48 Ala nan n gbeeɲɔxɔ tiin na, \q naxan siyane sama n ma nɔɔn bun ma. \q \v 49 A n natangama n yaxune ma. \q I xunnayerenna fima n ma \q n yaxune xun na, \q i yi n ba gbalotɔne yii. \b \q \v 50 Nanara, n na i tantunma siyane tagi. \q Alatala, n yi i xinla binya bɛtini. \q \v 51 A nɔ gbeene fima nɛn a mangan ma. \q A yi a hinanna yita a muxu sugandixin na, \q Dawuda nun a yixɛtɛne han habadan. \c 23 \s Dawudaa fala dɔnxɛne \p \v 1 Dawudaa fala dɔnxɛne nan itoe ra. \q Dawudaa falane ni itoe ra, \q Yese a dii xɛmɛna, \q xɛmɛ tide kan gbeena falane, \q Yaxubaa Ala naxan masusanxi \q mangayaan xili yi, \q e nun Isirayilaa bɛti ba faɲina. \b \q \v 2 “Alatalaa Nii Sariɲanxin falan tixi \q n tan nan xɔn, \q a falan soma n tan nan dɛ. \q \v 3 Isirayilaa Ala bata falan ti, \q Ala, Isirayila kantan fanyen bata a fala n xa, a naxa, \q ‘Mangan naxan na lu muxune xun na tinxinni, \q Ala yɛɛragaxuni, \q \v 4 na kanna luxi nɛn \q alo xɔtɔnna kɛnɛnna, \q sogen na te xɔtɔnni \q kunda yo mi na, \q fata a wuyenna ra, \q sansine minima nɛn bɔxɔn ma tulen fa xanbini.’ \b \q \v 5 A mato, Ala naxan nabaxi n ma denbayaan xa, \q a bata habadan layirin xidi n xa, \q a naxan xidixi sariyane xɔn \q naxanye a makantanma. \q Yɛyɛ a xunnayerenna fima n ma, \q a yi n ma fe ragidixine rakamali. \q \v 6 Koni fuyantenne birin luxi nɛn, \q alo wudi ɲali kanna \q naxan nawolima ayi, \q muxu yo mi e tongɛ a yiin na. \q \v 7 Muxun naxan nɛma a yiin dinɲɛ e ra, \q na kanna wuren nan nawalima \q hanma tanba wudi daxina, \q e birin yi gan, e halagi sa!” \s Dawudaa sofa wɛkilɛxine fe \r Taruxune Singen 11.10-47 \p \v 8 Dawudaa sofa wɛkilɛxine xinle ni itoe ra: Yosebi-Basebeti Takemɔni kaana, a yi Dawuda kantan muxu sofa faɲine nan yɛ. A mɔn yi xili Adino Esini kaana, a tan nan muxu kɛmɛ solomasɛxɛ faxa tanban na yɛngɛ kedenni. \p \v 9 A firinden findi Axoxi xabilan muxuna nde Dodo a diina Eleyasari nan na. A yi sofa wɛkilɛxi saxanne yɛ Dawuda fɔxɔ ra, naxanye e dɛ ɲaxu Filisitine ma naxanye yi malanxi yɛngɛ so xinla ma. Isirayila sofa ganla yi xɛtɛ xanbin na geyane fari, \v 10 koni Eleyasari a sɔbɛ so nɛn, a lu Filisitine faxɛ han xadanna yi xiin naso a yiini silanfanna fɛɛn ma. Na lɔxɔni, Alatala yi xunnayeren gbeen fi Isirayila ma. Sofaan bonne yi faxi faxa muxune seene nan tun tongodeyi Eleyasari fɔxɔ ra. \p \v 11 Harara kaana Xage a dii xɛmɛn Sama fan yi na. Filisitine bata yi e malan Lehi yi, toge xɛɛna nde ma. Isirayila sofa ganla yi e gi Filisitine bun ma. \v 12 Koni, Sama yi lu tixi xɛɛn tagi, a yi xɛtɛ a Filisitine yɛngɛ. Alatala yi xunnayeren gbeen fi Isirayila ma. \p \v 13 Lɔxɔna nde, murutu xaba waxatini, kuntigi tonge saxanne muxu saxan yi godo Dawuda fɛma Adulan faranna ra. Filisiti ganla yi malanxi Refa lanbanni waxatin naxan yi. \v 14 Dawuda yi a yire makantanxi faɲini waxatin naxan yi, Filisiti ganla nde yi Bɛtɛlɛmi yi. \p \v 15 Dawuda yi a waxɔn feen fala, a naxa, “Ige ramara yinla naxan Bɛtɛlɛmi so dɛɛn na, nde nɔɛ fɛ na igen na, a fa a so n yii, n yi n min?” \v 16 Nayi, na sofa wɛkilɛxi saxanne yi so fangani Filisitine daaxadeni. E sa igen ba ige ramara yinla ra Bɛtɛlɛmi so dɛɛn na. E yi a xali Dawuda xɔn, koni mangan yi tondi a minɲɛ, a yi a bɔxɔn saraxan na Alatala yɛtagi. \v 17 A yi a fala, a naxa, “Alatala, gbalon na a ra n xa, xa n igeni ito min. A luxi nɛn alo muxune wunla, naxanye sigaxi igeni ito badeni, e lu sayaan dɛ!” Nayi, a tondi a minɲɛ. Na sofa wɛkilɛxi gbee saxanne na nan liga. \p \v 18 Abisayi, Yowaba tada, Seruyaa dii xɛmɛn yi Dawuda makantan sofa kɛndɛne nan yɛ. A tan nan muxu kɛmɛ saxanna faxa a tanban na lɔxɔ kedenni. A fan yi xinla sɔtɔ alo na muxu saxanne. \v 19 A xunnayeren gbeen sɔtɔ nɛn dangu bonne ra. A yi findi muxu saxanne kuntigin na, koni a mi yi e yɛ. \p \v 20 Bɛnaya, Kabaseeli kaana, Yehoyadaa dii xɛmɛna, sofa wɛkilɛxi gbee nan yi na ra, naxan kabanako fe wali wuyaxi kɛ. A tan nan Moyaba sofa wɛkilɛxi firinne faxa. Lɔxɔna nde, xunbeli gbeen yi godon waxatin naxan yi, a tan nan mɔn godo ige ramara yinla ra, a yi yatan faxa. \v 21 A tan nan mɔn Misiran sofa gbee magaxuxina nde faxa, tanban yi naxan yii. Bɛnaya yi godo a fɔxɔ ra gbengbetenna ra a yii, a yi a tanban ba a yii, a yi a faxa a ra. \v 22 Bɛnaya, Yehoyadaa dii xɛmɛn na nan liga. A yi xinla sɔtɔ alo sofa wɛkilɛxi saxan singene. \v 23 A yi binye gbeen sɔtɔ dangu sofa tonge saxanne ra, koni a mi yi sofa muxu saxan singene yɛ. Dawuda yi a findi a kantan muxu sofa tonge saxanne kuntigin na. \p \v 24 Muxuni itoe fan yi na muxu tonge saxan ganla yɛ: \q Asahɛli, Yowaba tada, \q Elexanan, Dodo Bɛtɛlɛmi kaana dii xɛmɛna, \q \v 25 Sama nun Elika, Harodi kaane, \q \v 26 Xɛlɛsi, Paliti kaana, \q Ikɛsi a dii xɛmɛna Ira, Tekowa kaana, \q \v 27 Abiyeseri, Anatɔti kaana, \q Mebunnayi, Xusa kaana, \q \v 28 Salamɔn, Axoxi xabilan muxuna, \q Maharayi Netofa kaana, \q \v 29 Xɛlɛbi, Banaha Netofa kaana dii xɛmɛna, \q Itayi, Bunyamin kaana keli Gibeya yi, Ribayi a dii xɛmɛna, \q \v 30 Bɛnaya, Piraton kaana, \q Hidayi, keli Gaasa baa yireni, \q \v 31 Abi-Alabon, Aruba kaana, \q Asamawɛti, Baxurin kaana, \q \v 32 Eliyaba, Saalabon kaana, \q Yasen ma diina nde, Yonatan, \q \v 33 Sama, Harara kaana, \q Axiyama, Sarari Harara kaana dii xɛmɛna, \q \v 34 Elifeleti, Axasibayi a dii xɛmɛna, \q Maka taa kaana nde mamandenna, \q Eliyami, Giloha kaana Axitofeli a dii xɛmɛna, \q \v 35 Xesirayi, Karemele kaana, \q Paarayi, Araba kaana, \q \v 36 Yigali, Natan Soba kaana dii xɛmɛna, \q Bani, Gadi bɔnsɔnna muxuna nde, \q \v 37 Amonin Sɛlɛki nun \q Beroti kaan Naxarayi, \q naxan yi Seruyaa dii xɛmɛn Yowaba a yɛngɛ so seene maxalima nun \q \v 38 Ira nun Garɛbi, Yitiri xabilan muxune, \q \v 39 e nun Yuriya, Xiti kaana. \p E birin malanxina muxu tonge saxan e nun solofere. \c 24 \s Dawuda yi Isirayila yamaan yatɛ \p \v 1 Alatala mɔn yi xɔlɔ Isirayila kaane ma. A yi Dawuda radin e xili ma, a yi a fala, a naxa, “Siga, Isirayila nun Yuda muxune yatɛ.” \p \v 2 Nayi, mangan yi a fala sofa kuntigin Yowaba xa, naxan yi a fɛma, a naxa, “Sa Isirayila bɔxɔn birin yisiga keli Dan ma han sa dɔxɔ Bɛriseba ra. Yamaan xa yatɛ, bayo n waxi muxune yatɛn kolon feni.” \v 3 Yowaba yi mangan yabi, a naxa, “Mangana, Alatala i ya Ala xa yamaan nawuya ayi dɔxɔde kɛmɛ, n kanna yɛɛne yi a to. Koni nanfera, n kanna, i waxi na liga feni?” \v 4 Koni mangan yi kankan a yamarin ma dangu Yowaba nun kuntigi gbeene gbeen na, e yi mini, e yi Isirayila yamaan yatɛ. \v 5 E yi Yurudɛn baan gidi, e sa a fɔlɔ Aroyeri taan ma e nun taan naxan baan dɛ, dangu Gadi yi, siga Yaasɛri binni. \v 6 E siga Galadi yamanan nun Kadesi yi Xiti yamanani. E siga Dan yi e nun Sidɔn nabilinne. \v 7 E siga Tire taa rakantanxini, e nun Xiwine nun Kanan kaane taane birin yi. E sa a raɲan Yuda yiifari fɔxɔn ma Bɛriseba yi. \v 8 E yi yamanan birin yisiga na kiini, kike solomanaanin xi mɔxɔɲɛ, e sa Yerusalɛn li. \v 9 Yowaba yi yamaan yatɛn xasabin so mangan yii: Xɛmɛ wuli kɛmɛ solomasɛxɛ yi Isirayila yi naxanye yi nɔɛ yɛngɛn soɛ, wuli kɛmɛ suulun Yuda yi. \s Dawudaa yulubin yi saran a ra \p \v 10 Dawuda bɔɲɛn yi raɲaxu a ma a yelin xanbini yamaan yatɛ. Dawuda yi a fala Alatala xa, a naxa, “N yulubi gbeen nan ligaxi ito ra. Iki, n bata i mayandi, i xa diɲa n tan, i ya walikɛɛn yulubin ma. N bata xaxilitareyaan liga.” \p \v 11 Alatala yi falan ti Dawuda kawandi muxun Nabi Gadi xa, a naxa, \v 12 “Siga Dawuda fɛma, i sa a fala a xa, i naxa, ‘Alatala naxa iki: N bata tɔrɔ saxan nagidi i ma, keden sugandi. I na naxan sugandi, n na nan ligama i ra.’ ” \v 13 Gadi yi fa Dawuda konni, a fa ito fala a xa, a naxa, “Ɲɛɛ solofere kamɛn xa so i ya yamanani ba, hanma i yi i gi i yaxune yɛɛ ra kike saxan, hanma xi saxan furen yi so i ya yamanani? I miri, i yi a fala n xa n lan n xa sa naxan fala Ala xa naxan n xɛxi.” \v 14 Dawuda yi a yabi, a naxa, “N sɔxɔlɛ gbeeni, koni n wɛkilɛxi n lu Alatalaa sagoni, benun n xa lu muxune sagoni, bayo Alatala kininkinin.” \p \v 15 Alatala yi furen nafa Isirayila yi keli na xɔtɔnna ma han waxati fixina, keli Dan ma han sa dɔxɔ Bɛriseba ra. Muxu wuli tonge solofere yi faxa yamanani. \v 16 Malekan yi a yiini bandun Yerusalɛn xun ma alogo a xa a kala, Alatala yi sunu na tɔrɔna a fe ra, maleka kala tiin naxan yi tixi yamaan tagi, a yi a fala na xa, a naxa, “A bata radangu ayi. I yiin naxɛtɛ fa.” Alatalaa malekan yi Arawuna Yebusu kaana xɛɛn lonna nan dɛxɔn. \p \v 17 Malekan naxan yi yamaan naxɔrima, Dawuda na to waxatin naxan yi, a yi a fala Alatala xa, a naxa, “N tan nan yulubin ligaxi. N tan nan kalan tixi, koni yamani ito nanse ligaxi? Nayi, i yiin xa lu yitexi n tan nun n ma denbayaan nan xili ma.” \s Dawuda yi saraxa ganden nafala \p \v 18 Na lɔxɔ kedenni, Gadi yi fa Dawuda fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “Siga Yebusu kaana Arawunaa murutu lonna ma, i sa saraxa gandena nde rafala mɛnni Alatala xa.” \v 19 Gadi a falan ma, Dawuda yi siga mɛnni alo Alatala a yamari a ma kii naxan yi. \v 20 Arawuna yi mangan nun a walikɛɛn to fɛ a ma, nayi Arawuna yi mini, a yi a xinbi sin mangan bun ma, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. \v 21 Arawuna yi a maxɔdin, a naxa, “Nanfera, n kanna, mangan fama a walikɛɛn fɛma?” Dawuda yi a yabi, a naxa, “N bata fa alogo n xa i ya xɛɛn lonna sara i ma, n yi saraxa ganden nafala Alatala xa alogo furen xa masiga yamaan na.” \v 22 Arawuna yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Naxan birin nafan i ma, na tongo, i yi a fi Ala ma. A mato, ɲingeni itoe findɛ nɛn saraxa gan daxine ra, ɲingen xɛɛ ra bɔnbɔ seni itoe nun xun xidi wudin yi findi yegen na. \v 23 Mangana, n bata a birin so i yii. Alatala, i ya Ala xa tin i ya saraxan na.” \v 24 Koni, mangan yi a fala Arawuna xa, a naxa, “I nama sese fi n ma. N waxi nɛn i xa a mati n ma. N mi saraxa gan daxi fixine bama Alatala xa n ma Ala.” Dawuda yi xɛɛn lonna nun ɲingene sara gbeti gbanan tonge suulun na. \v 25 Dawuda yi saraxa ganden nafala mɛnni Alatala xa, a saraxa gan daxine nun bɔɲɛ xunbeli saraxane ba. Nayi, Alatala yi diɲa yamaan ma, furen yi masiga Isirayila yamaan na.