\id 2CH \ide UTF-8 \h Taruxune Firinden Sora \toc1 Yuda Mangane Fe Taruxune \toc2 Taruxune Firindena \mt1 Taruxune Firindena \mt2 Yuda Mangane Fe Taruxune \ip Kitabun yireni ito yitaxunxi nɛn dɔxɔ firin. Keli a sora singen ma han a sora solomanaaninna, na Dawudaa dii xɛmɛn Manga Sulemani a mangayaan nan ma fe falama. Keli a sora fuun ma han a sora tonge saxan e nun senninna, na Sulemani yixɛtɛne mangayane nan ma fe falama Yuda yamanani Isirayila yamanan yiifari fɔxɔni, han Nebukadanesari Yerusalɛn suxu waxatin naxan yi. Yuda yamaan fɔxɔ kedenna yi siga Babilɔn taani konyiyani. \c 1 \s Sulemani a xaxilimayana fe \r Mangane Singen 3.1-15 \p \v 1 Dawudaa dii xɛmɛn Sulemani a mangayaan sabati nɛn han! Alatala, a Ala lu nɛn a xɔn, a yi a findi manga binyaxin na. \v 2 Sulemani yi Isirayila yamaan birin maxili, gali kuntigin naxanye yi muxu wuli xun na e nun naxanye yi muxu kɛmɛ xun na, e nun Isirayila muxu gbeene nun denbaya xunne birin. \v 3 Manga Sulemani nun Isirayila yamaan birin yi sa e malan taan kideni Gabayon taani, amasɔtɔ e nun Alaa Naralan Bubun yi tixi mɛnna nin, Musa, Alatalaa walikɛɛn bubun naxan ti tonbonni. \v 4 Koni, Dawuda bata yi siga Alaa Layiri Kankiraan\f + \fk 1.4\fk* \fk Layiri Kankirana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Xɔrɔyaan 25.10-22 kui.\f* na Kiriyati-Yeyarin taani, a dɛnaxan yitɔn a xili yi, amasɔtɔ a bata yi bubuna nde ti Yerusalɛn yi nun. \v 5 Bɛsalɛli, Yuri a dii xɛmɛna, Xuru mamandenna, na saraxa ganden naxan nafala sulan na, na fan yi tixi mɛnna nin Alatala Batu Bubun yɛtagi Gabayon taani. Sulemani nun yamaan yi e malan mɛnni Alatala maxɔdin xinla ma. \v 6 Sulemani siga saraxa gande sula daxin dɛxɔn mɛnna nin Alatala yɛtagi a yi saraxa gan daxin wuli keden ba Ala xa Naralan Bubuni. \v 7 Na lɔxɔn yɛtɛɛn kɔɛɛn na, Ala yi mini Sulemani xa, a yi a fala a xa, a naxa, “Naxan xɔli i ma, na maxɔdin, n na a soma i yii nɛn.” \v 8 Sulemani yi a yabi, a naxa, “I bata n fafe Dawuda, i ya walikɛɛn suxu hinanni, i yi n findi mangan na a ɲɔxɔni. \v 9 Iki, Marigina Alatala, i layirin naxan tongo n fafe xa, na rakamali, amasɔtɔ i bata n findi mangan na yama gbeen xun na naxan wuya alo burunburunna. \v 10 Yandi, xaxili faɲin nun fe kolonna fi n ma, alogo n xa nɔ i ya yamaan makitɛ. Xa na mi a ra, nde nɔɛ i ya yama gbeeni ito marɛ?” \v 11 Ala yi a fala Sulemani xa, a naxa, “I mi nafunla maxɔdinxi, i mi binye maxɔdinxi, i mi a falaxi a i yaxune xa faxa, i mi siimaya xunkuyen maxɔdinxi. Koni i xaxilimayaan nun fekolonna nan maxɔdinxi alogo i xa nɔ n ma yamaan matinxinɲɛ, n ni i findixi mangan na naxan xun na. \v 12 Nanara, n xaxilimayaan nun fekolonna soma i yii nɛn. N mɔn yi nafunla nun binyen nun seen birin fi i ma, manga yo munma naxan sɔtɔ singen, gbɛtɛ mɔn mi naxan sɔtɔma ba i tan na.” \p \v 13 Sulemani yi keli taan kideni Gabayon yi Naralan Bubun yi dɛnaxan yi, a xɛtɛ Yerusalɛn yi, a yi lu mangayani Isirayila yi. \s Sulemani sɛnbɛna fe \r Taruxune Firinden 9.25-28 nun Mangane Singen 10.26-29 \p \v 14 Sulemani yi yɛngɛ so wontorone nun sofane malan, wontoro wuli keden kɛmɛ naanin e nun sofa wuli fu nun firin, a yi ndee lu a fɛma Yerusalɛn yi, a yi a dɔnxɛne rasiga taane yi a wontorone yi ramarama dɛnaxanye yi. \v 15 Xɛmaan nun gbeti fixɛn yi gbo ayi Yerusalɛn yi alo gɛmɛne, suman wudine fan yi wuya alo burunna xɔdɛ binla naxanye yi yamanan lanban yireni. \v 16 Sulemani a soone yi kelima Misiran nun Kuwe yamanane nin, yulane yi sa e sarama dɛnaxanye yi mangan xa. \v 17 Wontoron naxan yi kelixi Misiran yamanani, na yi sarama gbeti fixɛn kilo solofere nan na. Soon yi sarama gbeti fixɛn kilo keden e nun a tagiin nan na. Na yulane nan mɔn yi fama Xiti mangane nun Arami mangane gbeene ra. \c 2 \s Sulemani yi Ala Batu Banxin ti feni tɔn \p \v 1 Sulemani yi yamarin fi a e xa Alatala Batu Banxin ti a xinla binya feen na, e nun manga banxina a tan Sulemani xa. \p \v 2 Manga Sulemani yi muxu wuli tonge solofere sugandi goron maxanle ra, gɛmɛ sonle muxu wuli tonge solomasɛxɛ, muxu wuli saxan kɛmɛ sennin e kantan tiine ra. \p \v 3 Sulemani yi xɛraan nasiga Tire mangan Xurami ma, a naxa, “I naxan liga n fafe Dawuda xa, na liga n fan xa, i fɔfɔne rasiga naxan ma alogo a xa banxin ti a yɛtɛ xa. \v 4 N waxi banxin ti feni Alatala xa, n ma Ala, a xinla binya feen na alogo nxu xa saraxane rali a ma, e nun wusulan xiri faɲi gan daxine a yɛtagi, e nun burun nalixina a yɛtagi, e nun saraxa gan daxine xɔtɔnna nun ɲinbanna ra, e nun Matabu Lɔxɔne yi, e nun kike nɛnɛn sanle ma, e nun Alatala en ma Alaa sali lɔxɔne birin yi. Na nan daxa a liga Isirayila yamanani waxatin birin. \v 5 N waxi Ala Batu Banxin naxan ti fe yi, a lanma nɛn a findi banxi gbeen na, amasɔtɔ nxɔ Ala gbo alane birin xa. \v 6 Koni nde nɔɛ banxin tiyɛ a xa? Hali kore xɔnna nun a gbona, a mi nɔɛ xanɲɛ a yi. Nde n tan na naxan a ligɛ n tan yi banxin ti a xa? N saraxa ganden nan tun tima a xa. \v 7 Nayi, yiirawanla nde rafa n ma, naxan fatan xɛmaan nun gbeti fixɛn nun wuren nafalɛ. A mɔn fatan gɛsɛn wurundunɲɛ, a fatan dugi mamiloxin nun dugi gbeela nun dugi makadanxine rafalɛ. A xa fa sa n ma yiirawanle fari n fafe Dawuda naxanye sugandi Yerusalɛn taan nun Yuda yamanani. \v 8 I mɔn xa Liban sumanne rafa n ma e nun fɔfɔne nun xarinne, bayo n na a kolon a i ya walikɛne fatan Liban wudine sɛgɛ. Nayi, n ma walikɛne nun i ya walikɛne nɔɛ walɛ nɛn e bode yi, \v 9 e yi wudi wuyaxi yitɔn n xa, bayo n waxi banxi gbeen nan ti fe yi Ala Batu Banxin na. \v 10 I ya walikɛɛn naxanye wudine sɛgɛma e yi e yibolon, n murutu fuɲin kilo wuli sennin nan soma ne yii e nun fundenna kilo wuli sennin e nun manpaan litiri kɛmɛ solomasɛxɛ e nun turen litiri kɛmɛ solomasɛxɛ.” \r Mangane Singen 5.15-26 nun 7.13-14 \p \v 11 Tire mangan Xurami yi Sulemani a falan yabin sɛbɛ kɛdini, a naxa, “Alatala to a yamaan xanuxi, a bata i findi mangan na e xun na.” \v 12 Xurami mɔn yi a fala a xa, a naxa, “Binyen xa fi Alatala ma, Isirayilaa Ala, naxan bɔxɔn nun kore xɔnna daxi, a yi dii xaxilimaan fi Manga Dawuda ma naxan Alatala Batu Banxin tima e nun manga banxina a yɛtɛ xa. \v 13 Iki, n muxuna nde rasigama i ma naxan xaxili gbo, a fatan walɛ. Xirami-Abi nan na ra, \v 14 a nga kelixi Dan bɔnsɔnna nin, Tire kaan nan a fafe ra. A fatan xɛmaan nun gbeti fixɛn nun sulan nun wuren nun gɛmɛn walɛ. A mɔn fatan dugi mamiloxin nun dugi gbeela nun dugi makadanxin nafalɛ. A mɔn fatan wanla sawuran sifan birin nafalɛ, a nɔɛ seene birin nafalɛ nɛn muxune naxanye maxɔdinɲɛ a ra. E nun i ya yii ra walikɛne xa sa wali e bode xɔn e nun i fafe Dawuda gbee muxu sugandixine. \v 15 Iki, n kanna, tin i xa murutun nun fundenna nun turen nun manpaan nasiga i ya walikɛne ma, i naxanye fe falaxi. \v 16 Nxu sa Liban wudine sɛgɛma nɛn han i waxi xasabin naxan xɔn ma. Nxu yi e rasiga i ma igen xun ma han Yafa taani, i sa e tongo mɛnni, i siga e ra Yerusalɛn yi.” \r Mangane Singen 5.27-32 \p \v 17 Xɔɲɛn naxanye birin yi Isirayila yamanani, Manga Sulemani yi ne birin yatɛ alo a fafe Dawuda a liga kii naxan yi. Muxu wuli kɛmɛ wuli tonge suulun wuli saxan kɛmɛ sennin. \v 18 A yi muxu wuli tonge solofere sugandi goron maxanle ra, muxu wuli tonge solomasɛxɛ gɛmɛ masonle ra geyaan ma, muxu wuli saxan kɛmɛ sennin kantan tiine nun yamaan nawali muxune ra. \c 3 \s Ala Batu Banxin ti fena \r Mangane Singen 6.1-38 \p \v 1 Manga Sulemani yi Alatala Batu Banxin ti fɔlɔ Yerusalɛn yi Moriya geyaan fari,\f + \fr 3.1 \fr*\ft Ala yɛxɛɛn so Iburahima yii mɛnna nin, a yi Isiyaga lu a nii ra. Na feen sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 22.2 kui. \ft*\f* dɛnaxan yita a fafe Dawuda ra, a fafe Dawuda dɛnaxan yitɔn Oronan Yebusu kaana lonna ma. \v 2 A banxin ti fɔlɔ a mangayaan ɲɛɛ naaninden kiken firinden nan ma. \v 3 Sulemani yi Ala Batu Banxin bɛtɛn sa, a kuyana nɔngɔnna yɛ tonge suulun e nun naanin, a yigbona nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ. \v 4 Ala Batu Banxin so dɛɛn palaan yi kuya nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ, a kuyan nun banxini gboon yi lan, banxini teena nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ. Sulemani yi xɛma yilɛnlɛnxine sa na birin ma. \v 5 A yi farinne kankan banxin pala gbeen kankene birin ma, a yi xɛma faɲin sa farinne ma, a yi tugu dɛɛn nun yɔlɔnxɔndi sawurane rafala xɛmani. \v 6 A yi banxin natofan gɛmɛ faɲine ra, xɛmaan tan yi kelima Parabayimi nin. \v 7 A yi xɛma yilɛnlɛnxine sa Ala Batu Banxin ma, e nun a xalanbene nun a dɛ wudine nun a dɛɛne. A yi maleka sawurane soli banxi kankene ma. \p \v 8 Palaan naxan xili yire sariɲanxi fisamantenna, a yi na ti Ala Batu Banxini, naxan nun banxini gboon yi lan, a kuyana nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ. A yi xɛma faɲi yilɛnlɛnxine sa na palaan ma, kilo wuli mɔxɔɲɛn nun keden. \v 9 Kilo tagiin nan yi a gbangban lantuman xɛma daxin keden kedenna birin binyan na. A mɔn yi xɛma yilɛnlɛnxine sa banxin faxa binna birin ma. \p \v 10 A yi maleka sawuran firin ti banxin yire sariɲanxi fisamantenni, a xɛma yilɛnlɛnxine sa ne fan ma. \v 11 Maleka sawurane gubugubune birin yi kuya nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ. Sawura singen gubugubu keden yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun, a yi sigaxi han Ala Batu Banxin kankena, a gubugubun boden fan yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun, a yi sigaxi han maleka sawuran bonna gubugubuna. \v 12 Na sawura firinden gubugubu keden fan yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun, a fan yi sigaxi han banxi kanken fɔxɔ kedenna bonna, a gubugubu boden fan yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun, a yi sigaxi han maleka sawuran bonna gubugubuna. \v 13 Maleka sawurane gubugubune birin yi kuya nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ. E yi tixi e sanne xun na, e yɛɛ rafindixi palaan ma. \p \v 14 A yi gari makadanxin nun a gbeela nun a mamiloxin sɔxɔn e bode ra yɛ masansan dugin na, maleka sawurane yi rafalaxi ne ma. \s Saraxa gandena \r Mangane Singen 7.15-22 \p \v 15 A yi sɛnbɛtɛn firin ti banxin yɛtagi, naxanye yi kuya nɔngɔnna yɛ tonge saxan e nun suulun. E xunna so kondene yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun. \v 16 A yi yɔlɔnxɔnne rafala, a yi e singan sɛnbɛtɛnne ra. A girenada wudi bogi sawura kɛmɛ rafala, a yi e singan yɔlɔnxɔnne ra. \v 17 A yi sɛnbɛtɛnne ti Ala Batu Banxin tanden ma, keden yiifanna ma, keden kɔmɛnna ma, yiifari ma xii yi xili Yakin, kɔmɛn ma xiina Boosu. \c 4 \p \v 1 A yi saraxa ganden nafala sulan na, a kuyana nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ, a yitena nɔngɔnna yɛ fu. \s Ige ramarade gbeena \r Mangane Singen 7.23-26 \p \v 2 Nayi, Xirami yi sulan naxulun, a ige ramarade digilinxi gbeen nafala, a yigbona nɔngɔnna yɛ fu, a yitena nɔngɔnna yɛ suulun. Nɔngɔnna yɛ tonge saxan lutin nan yi a rabilinɲɛ. \v 3 Ɲinge sawurane yi a dɛ kinkin bunna rabilinxi. Na sawura fu yi rafalaxi a ma a nɔngɔnna yɛ keden yo keden bun. Ɲinge sawurane yi rafalaxi safa firin nan ma, ne nun ige ramaraden yi rafalaxi gbindi kedenna nan na. \v 4 Ige ramaraden yi dɔxi tura sawura sula daxi fu nun firin nan fari, saxan yɛɛ rafindixi sogegododen binni, saxan sogeteden binni, saxan yiifanna binni, saxan kɔmɛnna binni. E yi xun xanbi soxi e bode yi nɛn, e birin gbindin yi ige ramaraden nan bun ma. \v 5 Yiin yɛ keden nan yi ige ramaraden nabinyen na, a dɛ kinkin yi rafalaxi nɛn alo igelengenna dɛna, a luxi alo gabala fugena, litiri wuli kɛmɛ wuli mɔxɔɲɛ ɲɔxɔn nan yi sama a kui. \r Mangane Singen 7.38-39 \p \v 6 A yi ige kundi fu rafala, a yi suulun dɔxɔ yiifanna ma, suulun kɔmɛnna ma maxaden na, e nun saraxa gan daxine rasariɲandena. Ige ramarade gbeen nafala saraxaraline nan ma fe ra e maxaden na. \v 7 A yi lɛnpu dɔxɔ seen xɛma daxin fu rafala alo a yi yitaxi kɛdini kii naxan yi, a yi e dɔxɔ Ala Batu Banxini, suulun yiifanna ma, suulun kɔmɛnna ma. \v 8 A yi tabali fu rafala, a yi e ti Ala Batu Banxini, suulun yiifanna ma, suulun kɔmɛnna ma. A mɔn yi wuli xuya goronna xɛma daxi kɛmɛ rafala. \v 9 A yi yinna nde rafala saraxaraline xa, a mɔn yi yin gbeena nde rafala e nun a so dɛɛne, a yi sulan sa dɛɛne ma. \v 10 A yi ige ramara se gbeen dɔxɔ Ala Batu Banxin yiifanna ma sogeteden binni. \v 11 Xirami yi ige ramara seene nun tɛɛ kɔ seene nun goronne rafala. \p Xirami yi yelin wanle birin na, a naxanye fɔlɔ Manga Sulemani xa Ala Batu Banxini: \v 12 Sɛnbɛtɛn xungbeen firin, e nun e konde firinne e xuntagi alo barama, e nun yɔlɔnxɔn yalane sɛnbɛtɛnne kondene maxidi seene ra, \v 13 e nun girenada wudi bogi sawura kɛmɛ naaninna naxanye yi na yɔlɔnxɔn yala firinne ma naxanye yi saxi safa firinna ma e singan kondene rabilinni e maxidi seene ra, konden naxanye yi luxi alo barama, \v 14 e nun ige maxali wontorone nun ige kundine e xun tagi, \v 15 e nun ige kundi gbeen nun tura sawura fu nun firinne a bun tiine ra, \v 16 e nun xube kɔ seene nun sube tongo seene. \p Xirami-Abi muranna naxanye birin nafala Sulemani xa Alatala Batu Banxini, ne birin yi rafalaxi sula xuruxin nan na. \v 17 Mangan na seene rafala sula raxulunxin na bɔxɔ kui gexine nan kui, Yurudɛn baan mɛrɛmɛrɛni Sukɔti taan nun Sereda taan longonna ra. \v 18 Sulemani yi na seene birin nafala, na seene yatɛn sulan xasabin kilon mi yi nɔɛ kolonɲɛ. \p \v 19 Sulemani mɔn yi seni itoe birin nafala Ala Batu Banxin xa, xɛma saraxa gandena e nun tabanle buru ralixin yi sama naxanye fari. \v 20 Xɛma lɛnpu dɔxɔ seene nun xɛma lɛnpune, naxanye yi lanma e radɛgɛ yire sariɲanxi fisamantenna yɛtagi alo sariyana a falaxi kii naxan yi, \v 21 wudi fuge sawurane nun lɛnpune nun lɛnpu suxu se xɛma kɛndɛ daxine. \v 22 Filɛne nun wuli xuya goronne nun ige min seene nun dɛɛne yire sariɲanxin so dɛɛn nun Ala Batu Banxin so dɛɛn na, xɛmaan nan yi ne birin ma. \c 5 \p \v 1 Manga Sulemani yelin Alatala Batu Banxin tiyɛ waxatin naxan yi, a fafe Dawuda bata yi seen naxanye birin dɛntɛgɛ Ala xa nun, a yi fa ne birin na Ala Batu Banxini, gbetin nun xɛmaan nun seene birin. A yi e sa nafulu ramaradeni Ala Batu Banxini. \s Layiri Kankiraan fa fena \r Mangane Singen 8.1-13 \p \v 2 Nayi, Manga Sulemani yi Isirayila fonne nun bɔnsɔn kuntigine nun Isirayila kaane denbaya xunne birin malan Yerusalɛn yi Alatalaa Layiri Kankiraan tongo feen na keli Dawudaa Taani, dɛnaxan mɔn xili Siyon. E siga a ra Ala Batu Banxini. \v 3 Isirayila xɛmɛne birin yi e malan mangan fɛma kike solofereden na, sali waxatini. \v 4 Isirayila fonne birin to fa, Lewi bɔnsɔnna muxuna ndee yi fa kankiraan na. \v 5 E yi kankiraan nun Naralan Bubun xali e nun se sariɲanxin naxanye yi a kui. Saraxaraliin naxanye yi Lewi bɔnsɔnni, ne nan e xali. \v 6 Manga Sulemani nun Isirayila yamaan birin malanxina a fɛma, e ti Layiri Kankiraan yɛtagi. E yi yɛxɛɛne nun ɲingene ba saraxan na, e yi wuya han e xasabin mi yi nɔɛ kolonɲɛ. \v 7 Saraxaraline yi Alatalaa Layiri Kankiraan xali a yireni, banxin yire sariɲanxi fisamantenni maleka sawurane gubugubune bun ma. \v 8 Amasɔtɔ maleka sawurane gubugubune yi yibandunxi Layiri Kankiraan nun a tongo tamine nan xun ma. \v 9 A tongo tamine yi kuya han e xunne yi toma yire sariɲanxi fisamantenna yɛtagi, koni e mi yi toma tandeni. E mɔn na han to. \v 10 Walaxa firinne nan tun yi Layiri Kankiraan kui Musa naxanye sa a kui Horebe geyaan ma, Alatala layirin xidi e nun Isirayila kaane tagi dɛnaxan yi, e mini xanbini Misiran yamanani. \p \v 11 Saraxaraline yi minima yire sariɲanxini waxatin naxan yi, saraxaraliin naxanye birin yi na, ne birin bata yi rasariɲan hali e to mi yi yɛbaxi e yitaxun kii ma. \v 12 Lewi bɔnsɔnna bɛti bani itoe nan yi tixi Ala Batu Banxin saraxa ganden yiifanna ma, Asafi nun Heman nun Yedutun nun e diine nun e xabilane. E yi maxidixi taa dugi faɲine nin. E kariɲanne nun kondenne nun bɔlɔnne suxi e yii, saraxaraliin muxu kɛmɛ firin nan yi tixi e fɛma naxanye yi xɔtane fema. \v 13 Xɔta fene nun bɛti baane to e malan Alatala batudeni, e yi a tantun, e yi xɔtane fe, e kariɲanne maxa e nun maxase gbɛtɛye, e naxa, “Ala fan, a hinanna luma nɛn habadan!” Na waxatin yɛtɛni, Alatalaa banxin yi rafe kundaan na. \v 14 Saraxaraline mi yi nɔɛ luyɛ na e wanla ra, bayo kundaan yi gbo, amasɔtɔ Alatalaa nɔrɔn bata yi Alaa banxin nafe. \c 6 \s Ala Batu Banxin nasariɲan fena \r Mangane Singen 8.12-21 \p \v 1 Nayi, Sulemani yi a fala, a naxa, \q “Alatala bata a ragidi \q a xa dɔxɔ kunda yidimixini! \q \v 2 N bata banxi faɲin ti \q naxan findima i dɔxɔden na, i tan Ala, \q i luma dɛnaxan yi habadan.” \p \v 3 Mangan yi a yɛɛ rafindi Isirayila yamaan ma naxanye birin yi tixi na, a duba e xa. \v 4 A yi a fala, a naxa, “Tantunna Alatala xa, Isirayilaa Ala, naxan falan ti n fafe Dawuda xa, naxan a falane rakamalima, a naxa, \v 5 ‘Xabu n nan n ma Isirayila yamaan namini lɔxɔni Misiran yamanani, n mi taa sugandi Isirayila bɔnsɔnne xa, banxin tiyɛ n xinla binya feen na dɛnaxan yi, n mi mangan sugandi alogo a xa lu n ma Isirayila yamaan xun na. \v 6 Koni iki, n bata Yerusalɛn sugandi alogo n xinla xa lu na yi, n bata Dawuda sugandi alogo a xa lu n ma Isirayila yamaan xun na.’ \v 7 N fafe Dawuda yi waxi banxin ti feni Alatala xinla binyaden na, Isirayilaa Ala. \v 8 Alatala bata yi a fala n fafe xa, a naxa, ‘Amasɔtɔ i bata wa banxin ti feni n xinla binyaden na, na miriyaan tongo feen bata lan. \v 9 Koni, i tan xa mi banxin tima, fɔ i ya diina, i naxan sɔtɔxi, na nan banxin tima n xinla binyaden na.’ ” \p \v 10 Sulemani mɔn yi a fala, a naxa, “Alatala layirin naxan tongo, a bata na rakamali. N bata ti n fafe Dawuda ɲɔxɔni, n yi dɔxɔ Isirayila mangan na, alo Alatala a fala kii naxan yi, n yi banxin ti Alatala xinla binyaden na, Isirayilaa Ala. \v 11 N bata sa Layiri Kankiraan dɔxɔ mɛnni. Alatala layirin naxan xidi e nun Isirayila kaane tagi, na taxamasenna nan saxi a kui.” \s Manga Sulemani Ala maxandina \r Mangane Singen 8.22-53 \p \v 12 Sulemani yi ti Alatalaa yire sariɲanxin yɛtagi, Isirayila yamaan birin yɛtagi. A yi a yiine yite kore. \v 13 Sulemani bata yi gbingbinna rafala wure gbeela ra tanden tagi, a yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun, a yite nɔngɔnna yɛ saxan. A te na fari, a yi a xinbi sin Isirayila yamaan birin yɛtagi. A yi a yiine yite kore, \v 14 a yi Ala maxandi, a naxa, “Alatala, Isirayilaa Ala! Ala yo mi na alo i tan kore xɔnna ma hanma bɔxɔ xɔnna fari. I ya layirin nun i ya hinanna luma nɛn i ya walikɛne xa naxanye sigan tima i yɛtagi e bɔɲɛn birin na. \v 15 I bata i ya falan nakamali i ya walikɛɛn xa, n fafe Dawuda, i naxan fala i dɛɛn na, i bata na rakamali i sɛnbɛni to. \v 16 Iki, Alatala, Isirayilaa Ala, i mɔn xa a liga i layirin naxan tongo n fafe Dawuda xa, i bata yi a fala a xa, i naxa, ‘I ɲɔxɔ yibiran mi ɲanɲɛ n yɛtagi mumɛ Isirayilaa mangaya gbɛdɛni, xa i ya diine n ma kiraan suxu, e sigan ti n yɛtagi tinxinni, e n ma sariyan suxu alo i sigan tixi n yɛtagi kii naxan yi.’ \v 17 Iki, Alatala, Isirayilaa Ala, n bata i mafan, i xa na rakamali, i layirin naxan tongoxi i ya walikɛɛn Dawuda xa! \v 18 Koni, Ala fa dɔxɛ muxune tagi dunuɲa yi ba? Hali kore xɔnna nun a gbona, i mi nɔɛ xaɲɛ a yi, e faxi fa n banxin naxan tixi ito ra. \v 19 Hali na birin, Alatala, n ma Ala, i tuli matima i ya walikɛna maxandine nun a mafanne ra, i tuli mati i tantun xuine nun maxandi xuine ra i ya walikɛɛn naxanye tima i xa to. \v 20 I yɛɛne ti banxini ito ra kɔɛɛn nun yanyin na. I a fala dɛnaxan ma, i naxa, ‘N xinla luma be nɛn!’ I tuli mati maxandi xuiin na i ya walikɛɛn naxan tima yireni ito mabinni. \v 21 I ya walikɛɛn nun i ya Isirayila yamana maxandine rasuxu, e na sali yireni ito mabinni! I yabin ti i dɔxɔdeni kore xɔnna ma, i mafeluun ti, i yabin ti.” \p \v 22 “Xa muxuna nde a boden hakɛn tongo, a yi nɔɔn sa a ma, a rakɔlɔ, a xa fa a kɔlɔ i ya yire sariɲanxin yɛtagi banxini ito kui. \v 23 I a xuiin namɛ kore, i tin, i ya walikɛne kitin sa, i yi fe kalan yalagi, i yi a fe kalan goronna dɔxɔ a xun ma, i yi tɔɲɛgɛlana kitin sa, i yi a suxu a tɔɲɛgɛni.” \p \v 24 “A nɔɛ ligɛ nɛn yaxun yi i ya Isirayila yamaan nɔ, bayo e bata i yulubin tongo. Na waxatini, xa e xun xɛtɛ, e i xinla binya, e yi i maxandi, e mafeluun xandi i yɛtagi banxini ito kui, \v 25 nayi, i xa e xuiin namɛ kore, i diɲa i ya Isirayila yamaan yulubin ma, i fa e ra bɔxɔn ma i naxan so e tan nun e benbane yii.” \p \v 26 “A nɔɛ ligɛ nɛn kore xɔnna yi balan, tulen mi fa fɛ mumɛ e yulubine fe ra lan i tan ma. Na waxatini, xa e yɛɛ rafindi be ma, e yi i xandi, e yi i xinla binya, e xɛtɛ e yulubine fɔxɔ ra, bayo i bata e ɲaxankata, \v 27 nayi, i e xuiin namɛma nɛn kore, i diɲama nɛn i ya walikɛne yulubine ma e nun i ya Isirayila yamana. I yi e xaran kira faɲin ma e daxa e xa bira naxan fɔxɔ ra. I tulen nafa bɔxɔn fari i naxan soxi i ya yamaan yii.” \p \v 28 “A nɔɛ ligɛ nɛn tɔrɔyana nde fan yi fa, alo fitina kamɛna hanma fitina furena yamanani, hanma sansine yi xara, e kun hanma tuguminne yi mini hanma suɲɛne hanma yaxune na Isirayila kaane tɔrɔ waxatin naxan yi han e taa makantanxine yi, gbalon sifan birin na fa waxatin naxan yi, hanma fure ɲaxine. \v 29 Na waxatine yi, Isirayila kaane birin e tɔrɔn nun e ɲaxankatan kolonma nɛn, e yi sali, e yi i mafan, e yi e yiine yite banxini ito mabinni. \v 30 Nayi, i yi e yabi i dɔxɔdeni kore xɔnna ma, i yi e mafelu, i yi birin saran e kɛwanle ra, bayo i birin bɔɲɛ yi feen kolon, amasɔtɔ i tan nan keden pe adamadiine bɔɲɛ yi feene kolon. \v 31 Nayi, e gaxuma nɛn i yɛɛ ra, e lu i ya kiraan xɔn ma waxatin birin yi, e siin birin yi yamanani, i naxan soxi nxu benbane yii.” \p \v 32 “Xɔɲɛn naxan mi findixi i ya Isirayila yamaan muxun na, na fama nɛn be sa keli yamana makuyeni, i xili gbeen nun i sɛnbɛ gbeena fe ra. A na fa salideni banxini ito mabinni, \v 33 i a yabi kore xɔnna ma, i dɔxɔdeni. Xɔɲɛn na naxan birin maxɔdin i ma, i xa na so a yii, alogo dunuɲa siyane birin xa i xinla kolon, e gaxu i yɛɛ ra, alo Isirayila i ya yamana. E xa a kolon a banxi radaxaxin ni ito ra i tan xinli n naxan tixi!” \p \v 34 “A nɔɛ ligɛ nɛn Isirayila kaane yi siga e yaxune yɛngɛdeni i ya yamarin bun. E yi i maxandi, e yɛɛ rafindi i ya taa sugandixin ma e nun n na Ala Batu Banxin naxan tixi i xa. \v 35 Nayi, i tuli mati kore xɔnna ma, naxanye i maxandima, e i mafan, i yi ne mali.” \p \v 36 “A nɔɛ liga nɛn, e yi yulubin tongo, bayo adamadi yo mi na naxan mi yulubin ligama. I ya xɔlɔn yitama e ra nɛn, i yi e so e yaxune yii, ne yi siga e ra konyiyani e yamana makuyena ndee yi hanma naxanye maso. \v 37 Koni, e na tubi yamanani e konyiyani dɛnaxan yi, e xɛtɛ i ma e suxu muxune yamanani, e falan ti, e naxa, ‘Nxu bata yulubin tongo, nxu bata hakɛn liga, nxu bata fe ɲaxin liga,’ \v 38 e xɛtɛ i ma e bɔɲɛn birin na, e niin birin yi e suxu muxune yamanani naxanye e xalixi konyiyani, e mayandine rasiga i ma, e yɛɛ rafindixi yamanan ma i naxan so e benbane yii, e yɛɛ rafindixi i ya taa sugandixin ma e nun n na Ala Batu Banxin naxan tixi i xinli, \v 39 nayi, e sanla nun mafanne yabi kore xɔnna ma i dɔxɔdeni, i fa e mali, i yi i ya yamaan mafelu e yulubine ra.” \p \v 40 “N ma Ala, i yɛɛn nakeli, i yi i tuli mati i maxandi xuiin na yireni ito yi, nxu na i xandi waxatin naxan yi.” \r Yaburin 132.8-10 \q \v 41 “Marigina Alatala, keli, \q i fa i dɔxɔdeni, \q i tan nun i ya Layiri Kankirana, \q i sɛnbɛn naxan yi. \q Marigina Alatala, \q i ya saraxaraline rabilin kisin na \q alo domana, \q i ya tinxin muxune xa sɛwan sɔtɔ, \q bayo i tan fan. \q \v 42 Marigina Alatala, \q i nama i ya manga sugandixin nabeɲin, \q i miri i ya walikɛɛn Dawudaa tinxinyaan ma.” \c 7 \s Saraxa baxine Alatala xa \p \v 1 Sulemani yelin Ala maxandɛ waxatin naxan yi, tɛɛn yi keli kore xɔnna ma, a godo, a yi saraxane gan, Alatalaa nɔrɔn yi Ala Batu Banxin nafe. \v 2 Saraxaraline mi yi fa nɔɛ soɛ Alatala Batu Banxini sɔnɔn, amasɔtɔ Alatalaa nɔrɔn bata yi a batu banxin nafe ken! \v 3 Isirayila kaane birin tɛɛn to kelɛ kore xɔnna ma waxatin naxan yi, a yi Alatala Batu Banxin nafe, e yi e xinbi sin, e yi e yɛtagin lan bɔxɔn ma, e yi Alatala tantun, e naxa, “A fan, a hinanna luma nɛn habadan!” \r Mangane Singen 8.62-66 \p \v 4 Mangan nun yamaan birin yi saraxane ba Alatala xa. \v 5 Ɲinge wuli mɔxɔɲɛn nun firin e nun xuruse xunxuri wuli kɛmɛ wuli mɔxɔɲɛ, Manga Sulemani yi ne kɔɛ raxaba Ala xa. Na kiini mangan nun yamaan birin yi Ala Batu Banxin nabi. \v 6 Saraxaraline yi e wanla ra, Lewi bɔnsɔnna muxune fan ma maxaseene yi e yii Manga Dawuda naxanye rafala Alatala tantun seene ra. E yi Alatala tantun Dawudaa bɛti xuine ra, e naxa, “A hinanna luma nɛn habadan!” Saraxaraline yi xɔtane fema nɛn e yɛtagi, yamaan birin tixi. \p \v 7 Nayi, Sulemani yi yinna rasariɲan Ala Batu Banxin yɛtagi, a yi saraxa gan daxine nun bɔɲɛ xunbeli saraxane turene fi Alatala ma yinna kui. A na raba mɛnni nɛn, bayo a bata yi saraxa gande sula daxin naxan nafala, na yi xurun, saraxa gan daxine nun bogise saraxane nun turene birin mi yi xanɲɛ mɛnna fari. \p \v 8 Sulemani yi sanla raba xi solofere na waxatini, e nun Isirayila kaane birin. Yama gbeen yi fa sa keli Lebo-Xamata taani han Misiran xudeni. \v 9 Sanla xi solomasɛxɛde lɔxɔni, e yi malanna ti, bayo e bata yi saraxa ganden nasariɲan nun xi solofere, e mɔn yi sanla fan yɛtɛɛn naba xi solofere. \v 10 Kike solofereden xi mɔxɔɲɛn nun saxande lɔxɔni, Sulemani yi muxune raxɛtɛ e konni. Alatala bata yi naxan liga Dawuda nun Sulemani nun a yamana Isirayila birin xa, e yi sɛwaxi na fe ra han! \s Ala mɔn yi mini Sulemani xa \r Mangane Singen 9.1-9 \p \v 11 Sulemani yi yelin Alatala Batu Banxin tiyɛ na kii nin e nun manga banxina. A naxan birin miri a xa a liga Alatala Batu Banxini e nun a yɛtɛna manga banxini, a yi nɔ ne birin ligɛ. \v 12 Alatala yi mini Sulemani xa kɔɛɛn na, a yi a fala a xa, a naxa, “N bata i ya maxandi xuiin nasuxu, n bata yireni ito sugandi n yɛtɛ xa n batu banxin nun saraxa ganden na. \v 13 A nɔɛ ligɛ nɛn n kore xɔnna balan, tulen mi fa fɛ mumɛ, hanma n tuguminne yamari e siseene raxɔri bɔxɔn ma, hanma n fitina furen nasiga n ma yamaan ma. \v 14 Na waxatini, xa n xinla yamaan naxan yi, n ma yamana, xa ne e yɛtɛ magodo, xa e n maxandi, xa e n fen, e yi e xun xanbi so e fe ɲaxine yi, nayi n nan n tuli matima nɛn e ra kore xɔnna ma, n yi e yulubine xafari, n yi yamanan nakɛndɛya. \v 15 Fɔlɔ iki ma, n na n yɛɛn tima e ra nɛn, n yi n tuli mati e maxandi xuiin na e na naxan naba yireni ito yi. \v 16 N bata banxini ito sugandi, n na a rasariɲan, alogo n xinla xa lu a yi habadan. Nayi, n nan n yɛɛn nun n xaxinla tima nɛn na ra habadan. \v 17 I tan, xa i sigan ti n yɛtagi alo i fafe Dawuda a liga kii naxan yi, i feni itoe birin liga n naxanye yamarima i ma, i n ma tɔnne nun n ma sariyane suxu n naxanye soxi i yii, \v 18 nayi, n ni i ya mangayaan nasabatima nɛn, alo n na a fala i fafe Dawuda xa kii naxan yi, n to a fala a xa, n naxa, ‘I bɔnsɔnna mi ɲanɲɛ i ɲɔxɔni Isirayila xun na habadan.’ \v 19 Koni, xa i xun xanbi so n yi, xa i i mɛ n ma sariyane nun n ma yamarine ra, n naxanye soxi i yii, xa i siga ala gbɛtɛye batudeni, i xinbi sin e bun ma, \v 20 nayi, n na Isirayila kaane bama nɛn n ma bɔxɔni n naxan soxi e yii, n yi n mɛ n batu banxin na, n naxan nasariɲan n xinla binyaden na, na yi findi yagi feen nun magele feen na yamanane birin tagi. \v 21 Hali banxini ito to rayabu iki, n na n mɛ a ra waxatin naxan yi, dangu muxune birin kabɛma a ma nɛn. E yi a fala, e naxa, ‘Nanfera Alatala yamanani ito nun banxini ito ligaxi iki?’ \v 22 E yabima nɛn fa fala, ‘Bayo e bata Alatala rabeɲin, e benbane Ala, naxan e ramini Misiran yamanani, e yi ala gbɛtɛne xanu, e yi e xinbi sin e bun ma, e yi e batu, nanara Alatala bata tɔrɔni itoe birin nafa e ma.’ ” \c 8 \s Sulemani a wali sifa wuyaxine \r Mangane Singen 9.10-28 \p \v 1 Ɲɛɛ mɔxɔɲɛ bun ma, Sulemani yi Alatala Batu Banxin nun a manga banxin ti. \v 2 Xurami taan naxanye soxi a yii, Sulemani mɔn yi xɛtɛ ne tiin ma, a yi Isirayila kaane dɔxɔ e yi. \v 3 Na xanbi ra, Sulemani yi siga Xamata-Soba taan xili ma, a na tongo. \v 4 Tadamori taan naxan yamanan tonbon yireni, a mɔn yi na ti e nun taan naxanye findi se ramaradene ra Xamata yamanani. \v 5 Beti-Xoron taan naxan geyaan fari e nun Beti-Xoron taan naxan lanbanni, a yi ne fan ti taa rakantanxine ra, a yinne rabilin naxanye ma, a dɛɛne ti e ma naxanye balanma. \v 6 A mɔn yi Baalati taan ti e nun taa gbɛtɛye a yi balone ramarama dɛnaxanye yi, e nun yɛngɛ so wontorone nun soone yi taan naxanye yi. Sulemani wa naxanye birin ti feni Yerusalɛn taan nun Liban yamanani, e nun a yi dɔxi yamanan naxanye birin xun na, a na birin liga. \v 7 Xitine nun Amorine nun Perisine nun Xiwine nun Yebusun naxanye mi yi findixi Isirayila kaane ra, ne fan yi dɔxi Isirayila yamanani. \v 8 E diin naxanye lu e xanbi ra yamanani, Isirayila kaane mi naxanye raxɔri, Sulemani yi ne findi konyi walikɛne ra, e na yi han to. \v 9 Koni Sulemani mi Isirayila kaane ti konyi wanle ra a xa, bayo e findixi sofane nun sofa kuntigine nun a wontorone nun a soone ragi muxune nan na. \v 10 Manga Sulemani mɔn yi Isirayila kaan muxu kɛmɛ firin muxu tonge suulun sugandi naxanye yi a walikɛne xun na. \p \v 11 Sulemani yi Misiran mangana dii tɛmɛn tongo Dawudaa Taani, a siga a ra manga banxini a naxan tixi a xa, bayo a bata yi a fala, a naxa, “N ma ɲaxanla mi luma Isirayila mangan Dawudaa banxini, amasɔtɔ Alatalaa Layiri Kankiraan soxi dɛnaxan yi, mɛn findixi yire sariɲanxin nan na.” \p \v 12 Nayi, Sulemani yi saraxa gan daxine ba Alatala xa saraxa ganden fari a naxan nafala Alatala Batu Banxin so dɛɛn palaan yɛtagi. \v 13 A yi saraxane bama lɔxɔ yo lɔxɔ alo Musa a yamari kii naxan yi a xa a liga waxatin birin, Matabu Lɔxɔne nun kike nɛnɛn sanle nun sali lɔxɔ saxanne ɲɛɛ yo ɲɛɛ, Buru Tetaren Sanla\f + \fr 8.13\fr* \fk Buru Tetaren Sanla:\fk* Yahudiyane yi burun donma lɛbɛn mi yi saxi naxan yi xii solofere sanli ito bun. E sariɲan kiina nde nan yi a ra. A mato Xɔrɔyaan 12.15 kui.\f* nun Xunsagine Sanla nun Bubu Kui Sanla.\f + \fr 8.13\fr* \fk Bubu Kui Sanla\fk* fe sɛbɛxi Saraxaraline 23.33-38 kui.\f* \v 14 A yi saraxaraline dɔxɔ kuru yɛɛn ma alo a fafe Dawuda a liga kii naxan yi, Lewi bɔnsɔnna xɛmɛne yi findixi bɛti baane nan na Ala xa e nun e wali saraxaraliin xa alo a yi daxa kii naxan yi lɔxɔ yo lɔxɔ. Sulemani mɔn yi muxune ti Ala Batu Banxin dɛɛne kantandeni, a ito birin liga nɛn bayo Alaa muxun Dawuda bata yi a yamari na kiini. \v 15 E mi mangana yamarine matandi mumɛ lan saraxaraline nun Lewine ma, hanma feen naxanye yi lanxi Alaa nafulu ramaraden ma. \v 16 Sulemani wanle birin kɛ na kii nin, keli Alatala Batu Banxin ti fɔlɔ lɔxɔn ma han a ɲan. Alatala Batu Banxin wanle raɲan na kii nin. \p \v 17 Nayi, Sulemani yi siga Esiyon-Gebere kunki tiden nun Elati taani naxanye yi fɔxɔ igen dɛ, Edɔn yamanani. \v 18 Xurami yi kunkine rasiga Sulemani ma, fata Xurami a kunki ragine ra naxanye yi fɔxɔ igen kolon ki faɲi. Ne nun Sulemani a walikɛne yi siga Ofiri yamanani, e sa xɛmaan kilo wuli fu nun firin kilo kɛmɛ kilo mɔxɔɲɛ tongo, e fa e ra Manga Sulemani xɔn. \c 9 \s Saba manga ɲaxanla a xɔɲɛyana \r Mangane Singen 10.1-13 \p \v 1 Saba yamanan Manga ɲaxanla yi Sulemani mankanna mɛ. Nayi, a yi fa Yerusalɛn yi Sulemani todeni a fekolonna bunbadeni. Muxu wuyaxi yi biraxi a fɔxɔ ra e nun ɲɔgɔmɛn naxanye yi latikɔnɔnne nun xɛmaan nun munanfan gɛmɛne maxalima. A yi siga Sulemani fɛma, naxan birin yi a bɔɲɛni a yi ne fala a xa. \v 2 Sulemani yi a maxɔdinne birin yabi, sese mi lu a mi naxan yɛba a xa. \v 3 Saba manga ɲaxanla yi Sulemani a fekolonna to, e nun a banxin naxan tixi, \v 4 e nun donseen naxanye yi a tabanla ra e nun a rabilinna muxune ti kiine nun naxanye yi balon nun minse wanla ra, ne marabɛribane nun a saraxa gan daxine, a yi naxanye bama Alatala Batu Banxini. Ne yi a kɛnɛn han a yengin yi bolon. \v 5 A yi a fala mangan xa, a naxa, “Ɲɔndin nan yi a ra n naxan mɛxi n ma yamanani lan i ya falane nun i ya fekolonna ma. \v 6 N mi yi laxi a ra benun n xa fa, n fa a to n yɛɛn na. E mi yi a tagiin yɛtɛɛn falaxi n xa. N naxan birin mɛxi, i ya fekolonna dangu na ra. \v 7 Sɛwana i ya muxune xa, sɛwana i ya walikɛne xa naxanye i yɛtagi waxatin birin, naxanye i ya fekolonna ramɛma. \v 8 Tantunna Alatala xa, i ya Ala, naxan i malixi, a yi i dɔxɔ a manga gbɛdɛni alo mangana Alatala xa, i ya Ala. Bayo Isirayila rafan i ya Ala ma, a waxi a mali feni habadan, nanara a i findixi mangan na Isirayila xun na alogo i xa kiti kɛndɛn sa tinxinni.” \v 9 Ɲaxalan mangan yi xɛmaan kilo wuli saxan so mangan yii e nun latikɔnɔnna gbegbe, e nun munanfan gɛmɛne. Latikɔnɔn faɲi munma yi to nun singen alo Saba manga ɲaxanla naxan so Manga Sulemani yii. \p \v 10 Xurami a walikɛne nun Sulemani a walikɛne yi xɛmaan maxalima keli Ofiri yamanani, ne fan yi fa santali wudin sifa gbegbe ra e nun munanfan gɛmɛne sa keli Ofiri yi. \v 11 Manga Sulemani santali wudine findi te seene nan na Alatala Batu Banxini, e nun te seene mangana banxini, e nun maxaseene, alo kondenne nun bɔlɔnne maxa se maxane xa. Ne ɲɔxɔn munma yi to nun Yuda yi. \p \v 12 Naxan birin yi rafan Saba manga ɲaxanla ma a ne maxɔdin, Manga Sulemani yi ne so a yii. Manga Sulemani yɛtɛɛn seen naxanye so Saba manga ɲaxanla yii, ne yi gbo dangu a fa naxanye ra. Na xanbi ra, manga ɲaxanla nun a walikɛne yi xɛtɛ a yamanani. \s Sulemani a nafunle \r Mangane Singena 10.14-29 \p \v 13 Xɛmaan naxan yi fama Sulemani ma ɲɛɛ kedenna bun ma, na gboon yi sigɛ han kilo wuli mɔxɔɲɛ. \v 14 Yulaya seene mudun fan yi saxi ne fari e nun seen naxanye yi sa kelima yire gbɛtɛne yi. Arabi mangane nun yamana kanne fan yi fama xɛmaan nun gbeti fixɛn na Sulemani xɔn. \v 15 Manga Sulemani yi yɛ masansan wure lefaan xɛma daxin xungbeen kɛmɛ firin nafala, xɛmaan kilo sennin nan yi e keden kedenna birin na. \v 16 A mɔn yi yɛ masansan seen xɛma daxin xurin kɛmɛ saxan nafala, xɛmaan kilo keden e nun a tagi nan yi e keden kedenna birin na. Banxin naxan yi xili “Liban fɔtɔnna,” a yi sa e sa mɛnni. \v 17 Mangan yi sama ɲinna rafala manga gbɛdɛ gbeen na a xɛma igen sa a ma. \v 18 Tede sennin nan yi manga gbɛdɛn ma e nun san tiden xɛma daxin keden, a yiine yi a fɔxɔ firinna birin ma, yata sawura firin yi tixi a yiine fɛma. \v 19 Yata sawura fu nun firin yitaxunxi tedene fari, sennin yiifanna ma, sennin yi kɔmɛnna ma. Na ɲɔxɔnna mi yi yamana yo yi. \v 20 Xɛmaan nan yi Manga Sulemani a igelengenne birin na. Xɛmaan nan yi Liban fɔtɔn banxin kui muranne birin na. E mi yi sese rafalama wure gbeti fixɛn na, bayo Manga Sulemani waxatini wure gbeti fixɛn mi yi yatɛxi munanfan se ra. \v 21 Kunki gbeene yi Manga Sulemani yii, a yi naxanye rasigama baan xun ma Xurami a walikɛne yi naxanye ragima. Ɲɛɛ saxan yo ɲɛɛ saxan kunkine yi xɛtɛma nɛn Isirayila yi, e rafexi xɛmaan nun gbeti fixɛn nun sama ɲinne nun kudune nun gboxune ra. \p \v 22 Manga Sulemani yi dangu bɔxɔn mangane birin na fata a nafulu kanyaan nun a xaxilimayaan na. \v 23 Dunuɲa mangane birin yi katama Sulemani to feen na alogo Ala xaxilimayaan naxan saxi a bɔɲɛni e xa na mɛ. \v 24 Birin yi fama a sanbane ra, gbeti daxine nun xɛma daxine nun dugine nun yɛngɛ so seene nun latikɔnɔnne nun soone nun gbaxalone,\f + \fr 9.24\fr* \fk Gbaxaloni\fk* itoe sɔtɔma soon nun sofanla na diin sɔtɔ waxatin naxan yi.\f* a yi na kii nin ɲɛɛ yo ɲɛɛ. \v 25 Soo kula wuli naanin nan yi Sulemani yii soone nun yɛngɛ so wontorone xa, e nun soo wuli fu nun firin, a yi ndee lu a fɛma Yerusalɛn taani, a yi a dɔnxɛne rasiga taane yi naxanye yi yitɔnxi e xili yi. \v 26 Fɔlɔ Efirati baan ma, siga Filisitine yamanan ma han sa dɔxɔ Misiran danna ra, a tan nan yi mɛnne mangane birin xun na. \v 27 Mangan barakani, gbetin yi gbo ayi Yerusalɛn yi alo gɛmɛne, suman wudin yi wuya ayi alo burunna xɔdɛ binla naxan yamanan lanbanni. \v 28 Sulemani a soone yi kelima Misiran nun yamana gbɛtɛye nin. \s Sulemani yi faxa \r Mangane Singen 11.41-43 \p \v 29 Manga Sulemani kɛwanle birin, keli a fɔlɔn ma han a raɲanna, ne birin sɛbɛxi Nabi Natan kɛwali kɛdin kui e nun Silo kaana Axiya nabiya fala kɛdin kui, e nun Yido fetona a fetone yi lan Nebati a dii Yerobowan ma fe ma. \v 30 Sulemani ɲɛɛ tonge naanin nan ti mangayani Isirayila birin xun na Yerusalɛn yi. \v 31 A to faxa, e yi a maluxun a benbane fɛma a fafe Dawudaa Taani, a dii xɛmɛn Robowan yi ti a ɲɔxɔni mangayani. \c 10 \s Isirayila kaane yi murutɛ \r Mangane Singen 12.1-15 \p \v 1 Robowan yi siga Siken taani, amasɔtɔ Isirayila kaane birin bata yi fa Siken yi a findideni mangan na. \v 2 Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan mɔn yi Misiran yamanan nin, a to a gi Manga Sulemani bun ma, a sa dɔxɔ dɛnaxan yi. A na xibarune mɛ waxatin naxan yi, a mɔn yi xɛtɛ sa keli Misiran yi. \v 3 E yi muxune rasiga a xilideni. Nayi, Yerobowan nun Isirayila yamaan birin yi fa Robowan fɛma, e yi a fala a xa, e naxa, \v 4 “I fafe nxu suxi konyiyaan nan na. Iki, xa i tan nde ba na goronna ra nxu tungunna ma naxan binya alo xun xidi wudina ɲingen ma, nxu tinxi nxu wali i xa.” \v 5 Robowan yi e yabi, a naxa, “Ɛ siga, xi saxan na dangu ɛ fa n fɛma.” Yamaan yi siga. \v 6 Manga Robowan yi fonne maxɔdin naxanye yi a fafe Sulemani fɛma a siimayani, a yi e maxɔdin, a naxa, “Ɛ maxadin mundun tiyɛ yamani ito yabin na?” \v 7 Fonne yi a fala a xa, e naxa, “Xa i fan e ra, xa i e yisuxu, xa i e yabi fala faɲine ra, e findima nɛn i ya walikɛne ra habadan.” \v 8 Koni Robowan mi fonne maxadi xuiin suxu. A yi foningene maxɔdin naxanye yi a rabilinxi, a lanfane. \v 9 A yi e maxɔdin, a naxa, “Muxuni ito bata n maxɔdin a n xa ndedi ba goronna ra e xun ma n fafe e ɲaxankataxi naxan na. Ɛ n maxadima yabin mundun na n xa a so e yii?” \v 10 A lanfa foningene yi a fala a xa, e naxa, “Muxune e mawuga nɛn a i fafe bata e suxu alo konyine, e i maxɔdinxi nɛn a i xa ndedi ba goronna ra e xun ma. Awa, i lan i xa e yabi i kiini, i naxa, \q ‘N yii kirin gbo n fafe tagin xa. \q \v 11 N fafe bata ɛ konyiyaan naxɔdɔxɔ ayi, \q koni, n tan a raxɔdɔxɔma ayi ɛ ma nɛn dangu na ra. \q N fafe ɛ tɔrɔ bosaan nan na, \q koni n tan ɛ tɔrɔma tanle nan na.’ ” \p \v 12 Yerobowan nun yamaan birin yi fa Manga Robowan fɛma xi saxande lɔxɔni alo mangana a fala kii naxan yi, a naxa, “Xi saxan na dangu, ɛ fa n fɛma.” \v 13 Mangan yi ne yabi a xɔdɛxɛn na. Fonne maxadi xuiin naxan ti a xa, a yi na lu na. \v 14 A yi e yabi fata foningene maxadi xuiin na, a yi a fala e xa, a naxa, \q “N fafe bata ɛ konyiyaan naxɔdɔxɔ ayi, \q koni, n tan a raxɔdɔxɔma ayi ɛ ma nɛn dangu na ra. \q N fafe ɛ tɔrɔ bosaan nan na, \q koni, n tan ɛ tɔrɔma tanle nan na.” \m \v 15 Na kiini, mangan mi tin yamana maxandin ma. Marigina Alatala yi feene liga na kiini alogo a xa a tuli sa xuiin nakamali a naxan tongo Yerobowan xa, Nebati a dii xɛmɛna, fata Nabi Axiya, Silo kaan na. \s Isirayila yamanani taxun fena \r Mangane Singen 12.16-19 \p \v 16 Isirayila kaane to a kolon a mangan mi tinxi e maxandin ma, e yi a fala, e naxa, \q “Sese mi fa en nun Dawuda tagi, \q nxu nun Yese a dii xɛmɛni ito mi fa malanxi sese ma! \q Isirayila muxune, ɛ xɛtɛ ɛ konne yi! \q I tan, Dawuda bɔnsɔnna, iki i ya mangayaan naba i ya yamanani!” \m Isirayila kaane birin yi keli mɛnni, e siga e konne yi. \p \v 17 Isirayila kaan naxanye lu Yuda taane yi, Robowan lu mangayani ne nan gbansan xun na. \v 18 Nayi, Manga Robowan yi Hadoran nasiga naxan yi findixi karahan walikɛne kuntigin na. Koni Isirayila kaane yi a magɔlɔn, e yi a faxa. Manga Robowan yi a mafura soɛ yɛngɛ so wontorona nde kui, a yi a gi, a siga Yerusalɛn yi. \v 19 Isirayila kaane murutɛ Dawuda bɔnsɔnna xili ma na kii nin han to. \c 11 \s Robowan, Yuda Mangana \r Mangane Singen 12.21-24 \p \v 1 Robowan to so Yerusalɛn yi, a yi Yuda bɔnsɔnna muxune malan e nun Bunyamin bɔnsɔnna muxune, sofa wuli kɛmɛ wuli tonge solomasɛxɛ, alogo e xa Isirayila bɔnsɔnne yɛngɛ, e yamanan lu Robowan ma nɔɔn bun ma. \v 2 Koni Alatalaa falan yi fa sayiban Semaya ma, a naxa, \v 3 “Falan ti Robowan xa, Sulemani a dii xɛmɛna, Yuda mangana, e nun Isirayila kaane birin Yuda nun Bunyamin yi, i yi a fala e xa, i naxa, \v 4 ‘Alatala ito nan falaxi, a naxa: Ɛ nama fa Isirayila kaane yɛngɛ, naxanye findixi ɛ ngaxakedenne ra. Ɛ tan birin xa xɛtɛ ɛ konne yi, amasɔtɔ feni ito fataxi n tan nan na.’ ” E yi Alatalaa falane suxu, e yi xɛtɛ Yerobowan yɛngɛn fɔxɔ ra. \p \v 5 Robowan yi dɔxɔ Yerusalɛn yi. A yi taa makantanxina ndee ti Yuda yi. \v 6 A yi Bɛtɛlɛmi nun Etami nun Tekowa taane ti, \v 7 e nun Beti-Suru nun Soko nun Adulan, \v 8 e nun Gati nun Maresa nun Sifi, \v 9 e nun Adorayin nun Lakisi nun Aseka, \v 10 e nun Sora nun Ayalɔn nun Xebiron taane Yuda nun Bunyamin yamanane yi. Ne nan findi taa rakantanxine ra. \v 11 Robowan yi na taane rabilin yinne ra e nun donse ramaradene, e nun turen nun manpana. \v 12 Yɛ masansan wure lefane nun tanbane yi na taane birin yi, a yi ne findi taa sɛnbɛmane ra. A tan nan gbee yi Yuda nun Bunyamin ra. \p \v 13 Saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxun naxanye yi Isirayila yamanani, ne fan yi fa kafu Robowan ma. \v 14 Lewine yi e konna nun e seene rabeɲin, e siga Yuda nun Yerusalɛn yi, bayo Yerobowan nun a diine bata yi tondi e xa wali Alatala xa. \v 15 Yerobowan yi kide kiine sugandi alogo e xa saraxane ba taan kidene yi kɔtɔ sawurane nun ɲinge dii sawurane xa, a naxanye rafala. \v 16 Bɔnsɔnna naxanye birin yi Isirayila yamanani, naxanye yi Alatala fenma, Isirayilaa Ala, ne yi bira Lewine fɔxɔ ra siga Yerusalɛn yi alogo e xa sa saraxane ba Alatala xa, e benbane Ala. \v 17 Na yi a liga Yuda yamanan yi sɛnbɛ sɔtɔ, e yi Sulemani a dii xɛmɛn Robowan mali ɲɛɛ saxan, bayo e lu nɛn tinxinni Dawuda nun Sulemani a kiraan xɔn ɲɛɛ saxan. \s Robowan ma denbayana fe \p \v 18 Robowan yi Mahalati futu. Mahalati fafe nan yi Dawudaa dii xɛmɛn Yerimoti ra, a nga yi xili Abixali, Eliyabi a dii tɛmɛna, Yese a mamandenna. \v 19 Mahalati yi dii xɛmɛne bari a xa, Yewusi nun Sɛmaraya nun Sahan. \v 20 Ba na ra, a mɔn yi Abisalomi a dii tɛmɛn Maka futu. A yi Abiya nun Atayi nun Sisa nun Selomiti sɔtɔ a xa. \v 21 Abisalomi a dii tɛmɛn Maka yi rafan Robowan ma dangu a ɲaxalan bonne nun a konyi ɲaxanle birin na.\f + \fr 11.21\fr* \fk Konyi ɲaxanle\fk* sariyan sɛbɛxi Xɔrɔyaan 21.7-11 kui. Konyin nan ne ra, a naxanye sɔtɔ a ɲaxanla ra.\f* Ɲaxalan futuxin fu nun solomasɛxɛ nan yi a yii e nun konyi ɲaxalan tonge sennin naxanye findi a ɲaxanle ra, a yi dii xɛmɛ mɔxɔɲɛn nun solomasɛxɛ sɔtɔ e nun dii tɛmɛ tonge sennin. \v 22 Robowan yi tide singen so Makaa dii xɛmɛna Abiya yii, a yi a findi kuntigin na a diine birin xun na, bayo a yi waxi a findi feni mangan nan na. \v 23 Robowan yi xaxinla sɔtɔ, a yi a dii xɛmɛne raxuya ayi Yuda nun Bunyamin yamanan xun xɔn taa rakantanxine birin yi. A yi donse gbegbe so e yii, a yii ɲaxalan wuyaxi futu e xa. \c 12 \s Misiran mangan Sisaki yi Yerusalɛn yɛngɛ \r Mangane Singen 14.25-28 \p \v 1 Robowan to yelin findɛ mangan na, a sɛnbɛn sɔtɔ, e nun Isirayila kaane birin yi Alatalaa sariyan nabeɲin. \p \v 2 Bayo e mi yi tinxinxi Alatala yɛɛ ra yi, Misiran mangan Sisaki yi keli Yerusalɛn xili ma, Robowan ma mangayaan ɲɛɛ suulundeni. \v 3 Yɛngɛ so wontoron wuli keden kɛmɛ firin e nun soo ragiin muxu wuli tonge sennin nan yi a yii, e nun sofa wuyaxi, Libiya kaane nun Sudan kaane nun Suki kaane nun Kusi kaan naxanye bira a fɔxɔ ra keli Misiran yamanani. \v 4 A yi Yuda taa rakantanxine suxu siga han Yerusalɛn. \v 5 Nayi, Nabi Semaya yi fa Robowan nun Yuda kuntigine fɛma Yerusalɛn yi, e yi malanxi dɛnaxan yi Sisaki yɛngɛdeni. A yi a fala e xa, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘Bayo ɛ bata ɛ mɛ n na, n fan bata n mɛ ɛ ra, n yi ɛ so Sisaki yii.’ ” \v 6 Isirayila kuntigine nun mangan yi e ti e yulubine ra, e yi a fala, e naxa, “Yoona Alatala xa.” \v 7 Alatala to a to a e bata e yɛtɛ magodo, Alatala yi falan ti Semaya xa, a naxa, “Bayo e bata e yɛtɛ magodo, n mi fa e halagima sɔnɔn, n na e ratanga fɛrɛn fima e ma nɛn benun waxati, n ma xɔlɔn mi fa Yerusalɛn lima sɔnɔn fata Sisaki ra. \v 8 Koni e luma nɛn Sisaki a nɔɔn bun, alogo e xa a kolon fa fala, wanla n tan xa e nun wanla dunuɲa mangane xa, ne keden mi a ra.” \p \v 9 Misiran mangan Sisaki yi siga Yerusalɛn xili ma. A yi Alatala Batu Banxini nafunle birin tongo, e nun manga banxin daxine. A yɛ masansan wure lefa xɛma daxine tongo Sulemani naxanye rafala. \v 10 Nayi, e ɲɔxɔ yibirana, Manga Robowan yi yɛ masansan wure lefaan sula daxina ndee rafala, sofaan naxanye yi manga banxin dɛɛne kantanma, a yi e taxu ne kuntigine ra. \v 11 Waxatin birin mangan nɛma yi sigama Alatala Batu Banxini, sofane yi yɛ masansan wure lefane xalima nɛn mangan fɛma. Na xanbi ra, e mɔn yi xɛtɛ e ra e kantan ti banxini. \p \v 12 Bayo Robowan bata yi a yɛtɛ magodo, Alatala mi fa lu xɔlɔxi a ma, alogo a nama a halagi. Fe faɲina nde mɔn yi Yuda yi nun. \r Mangane Singen 14.21-24 \p \v 13 Robowan yi a mangayaan liga Yerusalɛn yi sɛnbɛmayani. Robowan findi mangan na a ɲɛɛ tonge naanin e nun kedenden nan ma, a yi ɲɛɛ fu nun solofere ti mangayani Yerusalɛn yi, Alatala taan naxan sugandi Isirayila bɔnsɔnne birin xa, alogo a xinla xa lu a yi. A nga yi xili nɛn Nama, Amonin nan yi a ra. \v 14 Robowan fe ɲaxin nan liga, bayo a mi a ragidi a bɔɲɛni, a xa Alatala fen. \r Mangane Singen 14.29-31 \p \v 15 Robowan ma kɛwanle, keli a fɔlɔn ma han a raɲanna, ne sɛbɛxi Nabi Semayaa kɛdine kui e nun fetoon Yido a kɛdine kui. Yɛngɛn yi Robowan nun Yerobowan tagi yɛyɛ. \v 16 Robowan yi faxa, e yi a maluxun Dawudaa Taani. A dii xɛmɛna Abiya yi ti a ɲɔxɔni mangayani. \c 13 \s Abiya, Yuda Mangana \r Mangane Singen 15.1-2 \p \v 1 Yerobowan ma mangayaan ɲɛɛ fu nun solomasɛxɛden na, Abiya yi findi mangan na Yuda xun na. \v 2 A yi a mangayaan liga Yerusalɛn yi ɲɛɛ saxan. A nga yi xili nɛn Mikahu, Yuriyeli a dii tɛmɛna nde, naxan yi kelixi Gibeya taani. \p Yɛngɛn so nɛn Abiya nun Yerobowan tagi. \v 3 Yɛngɛ so sɛnbɛmane nan yi Abiya yii, sofa wuli kɛmɛ naanin nan yi a yii. Yerobowan tan yi kata, a yi sofa kɛndɛn muxu wuli kɛmɛ solomasɛxɛ sɔtɔ. \p \v 4 Abiya yi te Sɛmarayin geyaan fari Efirami geya yireni. Abiya yi keli, a gbelegbele, a naxa, “Ɛ tuli mati n na, Yerobowan nun Isirayila kaane birin! \v 5 Ɛ mi a kolon ba fa fala a Alatala, Isirayilaa Ala bata Isirayila mangayaan so Dawuda nun a diine yii layirin xɔn naxan mi kalɛ mumɛ? \v 6 Koni Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan, Dawudaa dii xɛmɛn Sulemani a kuntigina nde bata yi murutɛ a kanna xili ma. \v 7 Fuyantenna ndee bata yi e malan a fɛma. E yi murutɛ Robowan xili ma. Sulemani a dii xɛmɛn Robowan yi dii ɲɔrɛyani waxatin naxan yi, a munma yi xaxili sɔtɔ singen, a sɛnbɛn mi yi na a xa e yɛngɛ. \v 8 Iki, ɛ waxi Alatalaa yamanan yɛngɛ feni, dɛnaxan Dawudaa diine yii. Sofa gali gbeen nan ɛ ra, ɲinge dii sawura xɛma daxine ɛ yii, Yerobowan naxanye rafalaxi ɛ xa, e findi ɛ alane ra. \v 9 Koni, ɛ bata Alatalaa saraxaraline kedi, Harunaa dii xɛmɛne nun Lewi bɔnsɔnna muxune, ɛ yi saraxaraline fen ɛ yɛtɛ xa alo yamanan bonne. Naxan yo na fa ɲinge diin nun konton solofere ra alogo a xa findi kide kiin na, na nɔɛ findɛ kide kiin na ɛ wule alane xa. \v 10 Koni Alatala nan nxu tan ma Ala ra, nxu nun mi nxu mɛxi a ra. Harunaa dii xɛmɛne nan Alatalaa saraxaraline ra, Lewine fan walima e fɛma. \v 11 Xɔtɔnna nun ɲinbanna, lɔxɔ yo lɔxɔ, nxu saraxa gan daxine bama Alatala xa, nxu yi wusulanna gan a xa, nxu yi burun sa Alaa tabanla ra, nxu lɛnpu xɛma daxine radɛgɛ ɲinbari yo ɲinbari. Nxu Alatalaa yamarine suxi, nxɔ Ala. Koni, ɛ tan bata ɛ mɛ a ra. \v 12 Ala, nxɔ Ala nun a saraxaraline nxu xɔn, e dɔxi nxu xun na. Ala saraxaraline yɛtɛɛn xɔtane fema nɛn alogo yamaan xa keli, siga yɛngɛni ɛ xili ma. Isirayila kaane, ɛ nama Alatala yɛngɛ, ɛ benbane Ala, amasɔtɔ ɛ mi a nɔɛ mumɛ!” \p \v 13 Abiya mɔn yi fala tiini, Yerobowan yi a sofa ganla nde rasiga Yuda sofa ganle xanbi ra alogo ndee xa lu e yɛɛ ra, ndee yi lu e xanbi ra. \v 14 Yuda sofane yi xɛtɛ e xanbi ra. Koni, e yi a to a yɛngɛn yi e yɛɛ ra, a yi e xanbi ra, e yi Alatala maxandi, saraxaraline yi yɛngɛ so xɔtaan fe. \v 15 Yuda sofane yi gbelegbele. Na to liga, Ala yi Yerobowan nun Isirayila kaane birin kedi Abiya nun Yuda kaane yɛɛ ra. \v 16 Isirayila sofane yi e gi Yuda sofane bun ma. Ala yi a liga Yuda sofane yi Isirayila sofane nɔ. \v 17 Abiya nun a muxune yi Isirayila kaane kasari, e yi muxu wuli kɛmɛ suulun faxa Isirayila sofane yɛ. \v 18 Yuda sofane yi Isirayila sofane nɔ na waxatini, amasɔtɔ e yi laxi Alatala nan na, e benbane Ala. \p \v 19 Abiya yi lu Yerobowan sagatanɲɛ, a yi a taana ndee tongo a yii, Betɛli nun a rabilinna taane, Yɛsana nun a rabilinna taane nun Eferon nun a rabilinna taane. \v 20 Fanga mi fa lu Yerobowan na Abiya waxatini. Dɔnxɛn na, Alatala mɔn yi a yɛngɛ, a yi a faxa. \v 21 Koni Abiya tan sɛnbɛn sɔtɔ nɛn. A yi ɲaxalan fu nun naanin futu. A yi dii xɛmɛ mɔxɔɲɛn nun firin sɔtɔ e nun dii tɛmɛ fu nun sennin. \r Mangane Singen 15.7-8 \p \v 22 Abiya kɛwali dɔnxɛne, a naxanye birin liga e nun a falane, ne birin sɛbɛxi Nabi Yido a kɛdine kui. \c 14 \p \v 1 Abiya yi faxa, e yi a maluxun Dawudaa Taani. A dii xɛmɛna Asa yi ti a ɲɔxɔni mangayani. Yamanan yi lu bɔɲɛ xunbenli a waxatini ɲɛɛ fu. \s Asa, Yuda Mangana \r Mangane Singen 15.11-12 \p \v 2 Naxan yi fan, a tinxin Alatala yɛɛ ra yi, a Ala, Asa yi na liga. \v 3 A yi ala gbɛtɛne saraxa gandene kala e nun taan kidene, a ne kala, a kide gɛmɛne yibɔ, a yi Asera kide gbindonne rabira. \v 4 A yi yamarin fi Yuda kaane xa a e xa lu Alatala fɔxɔ ra, e benbane Ala, e yi a sariyane nun a yamarine suxu. \v 5 A yi taan kidene nun wusulan gandene ba Yuda taane birin yi, yamanan yi lu bɔɲɛ xunbenli a waxatini. \p \v 6 A yi taa rakantanxine ti Yuda yi, yamanan yi lu bɔɲɛ xunbenli, muxu yo mi a yɛngɛ na waxatini, amasɔtɔ Alatala bɔɲɛ xunbenla fi nɛn a ma. \v 7 A yi a fala Yuda kaane xa, a naxa, “En taani itoe ti, en yi e rabilin yinne ra, dɛ balan daxine naxanye ma. Yamanan mɔn en gbeeyani iki, amasɔtɔ en bata Alatala fen, en ma Ala, a yi bɔɲɛ xunbenla fi en ma yiren birin yi.” Nayi, e yi taane ti, e sabati. \p \v 8 Sofa wuli kɛmɛ saxan nan yi Asa yii Yuda yi. Yɛ masansan wure lefaan nun tanban yi e birin yii. Sofa wuli kɛmɛ firin wuli tonge solomasɛxɛ nan keli Bunyamin bɔnsɔnni, yɛ masansan wure lefa xurudine nun xalimakunle yi e yii, sofa kɛndɛn nan yi e birin na. \p \v 9 Kusi kaan Sera nun a ganla muxu miliyɔn keden yi keli e xili ma, e nun yɛngɛ so wontoro kɛmɛ saxan, e yi siga han Maresa taani. \v 10 Asa yi mini a ralandeni, e nun a ganla yi ti yɛngɛ so kii ma Sefata lanbanni Maresa dɛxɔn. \v 11 Asa yi Alatala maxandi, a Ala, a naxa, “Alatala, i nɔɛ sɛnbɛtaren maliyɛ nɛn alo sɛnbɛ kanna. Fa nxu mali, Alatala, nxɔ Ala. Amasɔtɔ nxu yengi i tan nan ma, anu nxu faxi i xinla nin gali gbeeni ito xili ma. Alatala, i tan nan nxɔ Ala ra. I nama tin muxu yo xa nxu nɔ.” \v 12 Alatala yi Kusi kaane nɔ Asa nun Yuda kaane xa, Kusi kaane yi e gi. \v 13 Asa nun a ganla yi e kedi han Gerari taani, Kusi kaa wuyaxi yi faxa, fayida muxe mi lu, amasɔtɔ e halagi nɛn Alatala nun a ganla yɛtagi. Asa nun a yamaan yi se wuyaxi tongo. \v 14 E yi Gerari rabilinna taane birin halagi, bayo e muxune birin bata yi gaxu Alatala yɛɛ ra, e yi se wuyaxi tongo. \v 15 E yi xuruse kulane fan kala, e yi xuruse xunxuri wuyaxi tongo e nun ɲɔgɔmɛne. Na xanbi ra, e yi xɛtɛ Yerusalɛn yi. \c 15 \s Asa \p \v 1 Alaa Nii Sariɲanxin yi godo Odɛdi a dii xɛmɛna Asari ma. \v 2 A yi siga Asa fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “Asa nun ɛ tan Yuda kaane nun Bunyamin bɔnsɔnna muxune, ɛ tuli mati n na. Alatala ɛ xɔn xa ɛ lu a fɔxɔ ra. Xa ɛ a fen, ɛ a toma nɛn, koni xa ɛ xun xanbi so a yi, a mɛma nɛn ɛ ra. \v 3 Xabu waxati xunkuye, Isirayila kaane lu nɛn, e mi bira Ala yɛtɛɛn fɔxɔ ra, saraxarali mi yi na naxan yi e xaranɲɛ, sariya fan mi yi na. \v 4 Koni, e xɛtɛ nɛn Alatala ma, Isirayilaa Ala, e tɔrɔ waxatini, e yi a fen, a yi a yɛtɛ yita e ra. \v 5 Na waxatini, muxune mi yi sigama sigatini bɔɲɛ xunbenli, bayo kɔntɔfinle yi yamanan birin yi. \v 6 Siyane yi kelima siyane xili ma, taane yi keli taane xili ma, amasɔtɔ Ala bata yi ɲaxankatan sifan birin nagodo e ma. \v 7 Koni iki, ɛ tan xa ɛ sɔbɛ so, ɛ nama xadan, amasɔtɔ ɛ kɔntɔnna sɔtɔma nɛn.” \p \v 8 Manga Asa to na nabiya falane mɛ, Nabi Asari naxan ti, Odɛdi a dii xɛmɛna, Asa yi a sɔbɛ so, a yi suxurene ba Yuda yamanan nun Bunyamin yamanan birin yi, e nun a taan naxanye tongo Efirami geya yireni. A yi Alatalaa saraxa ganden nafala, naxan yi Alatala Batu Banxin so dɛɛn palaan yɛtagi. \v 9 A yi Yuda kaane nun Bunyamin bɔnsɔnna muxune birin malan e nun muxun naxanye sa kelixi Efirami bɔnsɔnna nun Manase bɔnsɔnna nun Simeyɔn bɔnsɔnna yɛ, e fa dɔxɔ Yuda yamanani, bayo Isirayila kaan wuyaxi bira nɛn Asa fɔxɔ ra, e to a to a Alatala, a Ala yi a xɔn. \v 10 Asaa mangayaan ɲɛɛ fu nun suulunden kike saxandeni, e birin yi e malan Yerusalɛn yi. \v 11 Na lɔxɔni, e fa xuruseen naxanye ra keli yɛngɛni, e yi ne birin ba saraxan na Alatala xa, ɲinge kɛmɛ solofere e nun yɛxɛɛ wuli solofere. \v 12 E yi layirin xidi a e xa Alatala fen, e benbane Ala, e bɔɲɛn nun e niin birin na. \v 13 Xa naxan yo mi Alatala fen, Isirayilaa Ala, muxudin nun muxu gbeena, xɛmɛn nun ɲaxanla, na kanna yi lan nɛn a faxa. \v 14 E yi e kɔlɔ Alatala xa e xuini texin na, e nun butu xuiin nun xɔta xuini. \v 15 Yuda kaane birin yi sɛwa na kɔlɔna fe ra, bayo e layirin xidi e bɔɲɛn birin nan na, e yi Alatala fen sɛwani, a yi a yɛtɛ yita e ra. Alatala yi bɔɲɛ xunbenla fi e ma yamanan birin yi. \r Mangane Singen 15.13-15 \p \v 16 Manga Asa yi a mame Makaa ɲaxalan mangaya tiden ba a yii, amasɔtɔ a bata yi Asera kide gbindonna bitin. Asa yi na gbindonna rabira, a yi a gan Kedirɔn lanbanni. \v 17 Koni, Asa mi taan kidene kala Isirayila yi, hali a to yi Ala fɔxɔ ra a bɔɲɛn ma feu, a siimayaan birin yi. \v 18 A fafe bata yi seen naxanye dɛntɛgɛ Ala xa e nun a tan yɛtɛɛn bata yi naxanye dɛntɛgɛ Ala xa, a yi ne birin maxali Ala Batu Banxini, gbeti fixɛn nun xɛmaan nun se sifa wuyaxi. \p \v 19 Yɛngɛ mi so Yuda yi han Asaa mangayaan ɲɛɛ tonge saxan e nun suulundena. \c 16 \s Asa yi yɛngɛn nakeli Basa xili ma \r Mangane Singen 15.16-22 \p \v 1 Asaa mangayaan ɲɛɛ tonge saxan e nun sennindeni, Isirayila manga Basa yi siga Yuda xili ma, a yi Rama taan sɛnbɛ so alogo a xa kiraan bolon Manga Asa ma Yuda yi. \p \v 2 Gbeti fixɛn nun xɛmaan naxan yi Alatalaa nafulu ramaraden nun mangana nafulu ramaradeni, Asa yi ne tongo, a yi e rasiga Damasi taani alogo e xa so Arami manga Ben-Hadada yii. \v 3 A mɔn yi xɛraan nasiga a faladeni, a naxa, “Layirin xa xidi i tan nun n tan tagi, alo a lu n fafe nun i fafe tagi kii naxan yi. Nanara, n bata xɛmaan nun gbeti fixɛn nasiga i ma. Nayi, sa layirin kala ɛ nun Isirayila mangan Basa tagi, alogo a xa a makuya n na.” \v 4 Ben-Hadada yi tin Manga Asa xuiin ma, a yi a gali kuntigine rasiga Isirayila taane xili ma, a yi Iyon taan nɔ e nun Dan nun Abeli-Mayin, e nun Nafatali taane birin seene yi ramarama dɛnaxanye yi. \v 5 Basa to na mɛ, a yi ba Rama taan tiyɛ. \v 6 Nayi, Manga Asa yi Yuda kaane birin xili, e yi gɛmɛne nun wudine maxali Manga Basa naxanye malan Rama taan sɛnbɛ so feen na, Asa yi ne rawali Geba nun Misipa taane tideni. \s Asa yi Xanani sa kasoon na \p \v 7 Na waxatini, Xanani yi siga Asa fɛma, Yuda mangana. Fetoon nan yi Xanani ra. A yi a fala Asa xa, a naxa, “Bayo, i bata i yigi sa Arami mangani, i mi i yigi saxi Alatala yi, i ya Ala, i bata fula Arami mangana ganla ra. \v 8 Kusi kaane nun Libiya kaane gali gbeen to malan waxati danguxine yi, e nun wontorone nun soo ragi wuyaxine, Alatala ne so nɛn i yii, bayo i yigi sa nɛn a yi. \v 9 Alatala dunuɲa yiren birin yitoma, a xa na muxune fen naxanye bɔɲɛn mumɛɛn luxi a xa, alogo a xa e sɛnbɛ so. I bata xaxilitareyaan liga feni ito yi, bayo fɔlɔ to ma, i soma nɛn yɛngɛne yi.” \p \v 10 Asa yi xɔlɔ fetoon ma han, a yi a sa kasoon na, amasɔtɔ a yi xɔlɔxi a ma lan na feen ma. Na waxatin yɛtɛni, Asa yi a yamaan muxuna ndee ɲaxankata fɔlɔ. \s Asaa mangayaan danna \r Mangane Singen 15.23-24 \p \v 11 Asa kɛwanle, keli a fɔlɔn ma han a raɲanna, ne sɛbɛxi Yuda nun Isirayila mangane kɛdine kui. \v 12 Manga Asaa mangayaan ɲɛɛ tonge saxan e nun solomanaaninden na, fure ɲaxin yi Asa sanne suxu, koni hali a to yi furaxi, a mi Alatala fen, a lu seribane nan tun fenɲɛ. \v 13 Asa yi faxa a mangayaan ɲɛɛ tonge naanin e nun kedenna ma. \v 14 E yi a maluxun a gaburu gexin na, a naxan ge Dawudaa Taani. E yi a sa sadena nde ma naxan yi maxidixi se faɲine ra, e ture xiri ɲaxumɛn so a ma alo a yi lan kii naxan yi, e yi wusulan gbegbe gan a binya feen na. \c 17 \s Yosafati, Yuda Mangana \p \v 1 Asaa dii xɛmɛn Yosafati yi dɔxɔ a ɲɔxɔni mangayani. A yi sɛnbɛn sɔtɔ Isirayila xili ma. \v 2 A yi sofane rasiga Yuda taa rakantanxine birin yi, a yi yamana kanne dɔxɔ a yamanani, e nun a fafe Asa taan naxanye birin tongo Efirami kaane yii. \v 3 Alatala yi lu Yosafati xɔn, bayo a lu nɛn a benba Dawudaa kiraan xɔn. A mi Baali suxuren batu, \v 4 a a fafe a Ala batu nɛn, a yi a yamarine suxu. Isirayila kaane yi naxan ligama, a tan mi tin na ma. \v 5 Alatala yi a mangayaan sɛnbɛ so, Yuda kaane birin yi fama nɛn finmaseene ra Yosafati xɔn. A yi nafunla nun binye gbeen sɔtɔ. \v 6 A yi lu Alatala batu dɛxunni, na nan a liga, a yi taan kidene kala, a yi Asera kide gbindonne birin naxɔri Yuda yi. \p \v 7 A mangayaan ɲɛɛ saxanden ma, a yi a kuntigini itoe rasiga Yuda taane yi e muxune xarandeni: Ben-Xayili nun Abadi nun Sakari nun Natanɛli e nun Mikahu. \v 8 A yi Lewi bɔnsɔnna muxuna ndee fan nasiga e fɔxɔ ra: Semaya nun Netaniya nun Sebadiya nun Asahɛli nun Semiramoti nun Yɛhonatan nun Adoniya nun Tobiya e nun Tobadoniya. Saraxarali firin fan yi e fɔxɔ ra: Elisama nun Yehorami. \v 9 E yi sa Yuda kaane xaran sariyane ma naxanye sɛbɛxi Alatalaa sariya kɛdin kui. E yi Yuda birin yisiga yamaan xarandeni. \s Yosafati sɛnbɛn naxan sɔtɔ \p \v 10 Alatala yɛɛragaxun yi Yuda yamanan nabilinna taane birin suxu, e mi susu Yosafati yɛngɛ. \v 11 Filisitine yi fa gbeti fixɛn nun se wuyaxi ra Yosafati xɔn, Arabune yi fa konton wuli kɛmɛ solofere kɛmɛ solofere ra e nun kɔtɔ wuli kɛmɛ solofere kɛmɛ solofere. \v 12 Yosafati a mangayaan yi lu sabatɛ kati. A yi taa makantanxine nun se ramaradene ti Yuda yamanani. \v 13 Se gbegbe yi ramaraxi a xɔn Yuda taane yi, e nun sofa kɛndɛne Yerusalɛn yi. \v 14 E yatɛne ni i ra bɔnsɔn yɛɛn ma: \p Yuda bɔnsɔnni, Adena, gali kuntigin yi sofa wuli kɛmɛ saxan nan xun na. \p \v 15 Gali kuntigin Yehoxanan nan fan yi tugunxi na ra, a yi sofa wuli kɛmɛ firin wuli tonge solomasɛxɛ nan xun na. \p \v 16 Sikiri a dii xɛmɛna Amasiya fan yi tugunxi na ra, naxan a yɛtɛ dɛntɛgɛ Alatala xa, a yi sofa wuli kɛmɛ firin nan xun na. \p \v 17 Bunyamin bɔnsɔnni, Eliyada, sofa kɛndɛn yi sofa wuli kɛmɛ firin nan xun na naxanye yi xalimakunla wolima. \p \v 18 Gali kuntigin Yehosabadi fan yi tugunxi na ra, a yi sofa wuli kɛmɛ wuli tonge solomasɛxɛ nan xun na. \p \v 19 Sofaan naxanye yi walima mangan xa ne nan itoe ra, mangan naxanye rasiga Yuda taa rakantanxine yi. \c 18 \s Yosafati nun Axabi \r Mangane Singen 22.1-4 \p \v 1 Yuda mangan Yosafati yi binyen nun nafunla sɔtɔ, e nun Manga Axabi yi findi bitanmane ra. \v 2 Ɲɛɛ dando to dangu, a yi siga Axabi fɛma Samari taani, Axabi yi yɛxɛɛ wuyaxi nun ɲinge wuyaxi kɔɛ raxaba Yosafati nun a fɔxɔrabirane donseen na. Na xanbi ra, a yi a fala Yosafati xa, a e birin xa siga Ramoti kaane yɛngɛdeni Galadi yamanani. \v 3 Axabi, Isirayila mangan yi a fala Yuda mangan Yosafati xa, a naxa, “I sigɛ n fɔxɔ ra Ramoti taani Galadi yamanani yɛngɛ sodeni ba?” Yosafati yi a yabi, a naxa, “I tan nun n tan birin keden, n ma yamaan nun i ya yamana, nxu birama nɛn i fɔxɔ ra siga yɛngɛni.” \s Waliyine yi nɔ sɔtɔna fe fala \r Mangane Singen 22.5-12 \p \v 4 Koni, Yosafati mɔn yi a fala Isirayila mangan xa, a naxa, “Alatala maxɔdin singen.” \v 5 Nayi, Isirayila mangan yi waliyine malan, kɛmɛ naanin ɲɔxɔn, a yi a fala e xa, a naxa, “En lan en sa yɛngɛn so Ramoti taani Galadi yamanani ba hanma en nama a liga?” E yi a yabi, e naxa, “Ala a soma nɛn mangan yii.” \v 6 Koni, Yosafati yi a maxɔdin, a naxa, “Alatalaa nabi yo mi fa be yi, en nɔɛ Alatala maxɔdinɲɛ naxan xɔn?” \v 7 Axabi, Isirayila mangan yi Yosafati yabi, a naxa, “Keden mɔn na Alatala gbeen na, koni a mi rafan n ma, amasɔtɔ a fe ɲaxin nan tun falama n xa, a faɲin mi na mumɛ! A xili Mikahu, Yimilaa dii xɛmɛna.” Yosafati yi a fala a xa, a naxa, “Mangan nama falan ti na kiini.” \v 8 Nayi, Isirayila mangan yi kuntigi keden xili, a naxa, “Fa Mikahu ra iki sa, Yimilaa dii xɛmɛna.” \p \v 9 Isirayila mangan nun Yuda mangan Yosafati birin yi dɔxi lonna ma Samari taan so dɛɛn na, e mangaya gbɛdɛne yi, e maxidixi e mangaya dugine yi. Waliyine birin yi waliyiyaan nabama e yɛtagi. \v 10 Sedeki, Kenan ma dii xɛmɛn bata yi wure fenne rafala, a yi a fala, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘I Arami kaane bɔnbɔma fenni itoe nan na han i yi e raxɔri.’ ” \v 11 Waliyine birin yi feene fala, e naxa, “Siga Ramoti taani Galadi yamanani. I nɔɔn sɔtɔma nɛn, Alatala a soma nɛn mangan yii.” \s Nabi Mikahu yi xunsinna fe fala \r Mangane Singen 22.13-28 \p \v 12 Xɛraan naxan siga Mikahu xilideni, na yi a fala a xa, a naxa, “Waliyine birin bata lan a ma, e fe faɲine fala mangan xa, i yitɔn i siga alo e tan. I fan yi sa fe faɲin fala!” \v 13 Koni Mikahu yi a yabi, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, n ma Ala na naxan fala n xa, n na nan falama mangan xa.” \p \v 14 Mikahu to fa mangan fɛma, mangan yi a maxɔdin, a naxa, “En lan en sa Ramoti taan yɛngɛ Galadi yamanani ba hanma en nama a liga?” Mikahu yi a yabi, a naxa, “Siga, i nɔɔn sɔtɔma nɛn. Mɛn kaane soma nɛn i yii.” \v 15 Koni, mangan yi a fala a xa, a naxa, “N na i rakɔlɛ Alatala yi sanɲa ma yoli fa fala i xa ɲɔndin nan gbansanna fala n xa?” \v 16 Mikahu yi a yabi, a naxa, “N bata Isirayila yamaan birin to xuyaxi ayi geyane fari, alo xuruseen naxanye kantan muxu mi na. Alatala mɔn yi fa a fala, a naxa, ‘Kan mi fa muxuni itoe ma, birin xa xɛtɛ a konni bɔɲɛ sani!’ ” \v 17 Isirayila mangan yi a fala Yosafati xa, a naxa, “N mi yi a fala i xa? A mi fe faɲin falama n xun ma mumɛ! A fe ɲaxin nan tun falama.” \p \v 18 Nayi, Mikahu mɔn yi a fala, a naxa, “I tuli mati Alatalaa falan na. N bata Alatala to dɔxi a mangaya gbɛdɛni, maleka ganla tixi a yiifanna nun a kɔmɛnna ma. \v 19 Alatala naxa, ‘Nde Isirayila mangan mayendenma, Axabi, alogo a xa siga Ramoti taan yɛngɛdeni Galadi yamanani, a faxa?’ Malekana ndee na falana nde ti, ndee yi gbɛtɛ fala. \v 20 Nayi, malekana nde yi fa ti Alatala yɛtagi, a yi a fala a xa, a naxa, ‘N tan nɔɛ a mayendenɲɛ nɛn.’ Alatala yi a fala a xa, a naxa, ‘Kiin mundun yi?’ \v 21 A yi a yabi, a naxa, ‘N minima nɛn, n wulen naso a waliyine birin dɛ.’ Ala yi a fala a xa, a naxa, ‘I a mayendenma nɛn, i yi a nɔ. Siga, i sa na liga.’ \v 22 Iki, waliyiin naxanye be, Alatala bata wulen naso ne birin dɛ. Alatala bata a ragidi a xa ɲaxankatan nafa i ma.” \p \v 23 Nayi, Kenan ma dii xɛmɛn Sedeki yi a maso, a Mikahu dɛɛn garin, a yi a magele, a naxa, “Alatalaa malekan minixi kiraan mundun xɔn, keli n tan yi, a wule falan ti i xa?” \v 24 Mikahu yi a yabi, a naxa, “I na i luxun konkon kui i ya banxini lɔxɔn naxan yi, i a kolonma nɛn.” \v 25 Isirayila mangan yi a fala, a naxa, “Mikahu suxu, i siga a ra Amɔn fɛma, Samari taan kuntigina, e nun Yowasa, mangana dii xɛmɛna. \v 26 I yi a fala e xa, i naxa, ‘Mangana ito nan falaxi, a naxa a ɛ xa xɛmɛni ito sa kasoon na, ɛ yi a balo buru xaren nun igen na, han n yi xɛtɛ kɛndɛyani.’ ” \v 27 Mikahu yi a fala, a naxa, “Xa i xɛtɛ kɛndɛyani, nayi Alatala mi falan tixi n tan yi.” A mɔn yi a fala, a naxa, “Ɛ tan yamaan birin xa ɛ tuli mati.” \s Manga Axabi yi faxa yɛngɛni \r Mangane Singen 22.29-35 \p \v 28 Isirayila mangan nun Yosafati, Yuda mangan yi siga Ramoti taani Galadi yamanani. \v 29 Isirayila mangan yi a fala Yosafati xa, a naxa, “N xa n maxidi alo muxu gbɛtɛ, n siga yɛngɛni, koni i tan xa, i maxidi i ya mangaya dugine yi.” Nayi, Isirayila mangan yi a maxɛtɛ, a siga yɛngɛni. \v 30 Arami mangan bata yi yamarini ito fi a yɛngɛ so wontoro kuntigine ma, a naxa, “Ɛ nama muxu yo yɛngɛ fɔ Isirayila mangan tun.” \v 31 Yɛngɛ so wontoro kuntigine Yosafati to waxatin naxan yi, e yi a fala, e naxa, “Isirayila mangan nan ito ra.” E maso a ra, e xa a yɛngɛ. Koni, Yosafati yi xinla ti a mali feen na. Alatala yi a mali, a yi Yosafati ratanga ne ma. \v 32 Yɛngɛ so wontoro kuntigine to a to Isirayila mangan mi yi a ra, e yi e masiga a ra. \v 33 Anu, xɛmɛna nde yi a xanla woli a xunna ayi, a Isirayila mangan fatin mageli yirena nde li makantan se mi yi dɛnaxan yi. Naxan yi mangana wontoron nagima, mangan yi a fala na xa, a naxa, “I firifiri, i n namini yɛngɛ soden fari ma, amasɔtɔ n bata maxɔlɔ.” \v 34 Yɛngɛn yi ɲaxu ayi na lɔxɔni. Isirayila mangan tixin yi lu a yɛngɛ so wontoron kui, a yi a digan a yi Arami kaane yɛtagi han ɲinbanna ra, a yi faxa soge godon na. \c 19 \s Yosafati yi kitisane dɔxɔ Yuda yi \p \v 1 Yuda mangan Yosafati yi xɛtɛ bɔɲɛ xunbenli Yerusalɛn yi. \v 2 Fe toon Yehu, Xanani a dii xɛmɛn yi mini a ralandeni. A yi a fala Yosafati xa, a naxa, “I muxu ɲaxin maliin nanfera? Alatala yaxune rafan i tan ma ba? Na ma, Alatala bata xɔlɔ i ma. \v 3 Koni hali na, fe faɲina nde mɔn i yi, bayo, i bata Asera kide gbindonne raxɔri i ya yamanani, i yi Alaa falan suxu.” \p \v 4 Manga Yosafati yi lu Yerusalɛn yi. Na waxatini, a yi lu yamanani sigɛ, keli Bɛriseba taan ma siga han Efirami geya yirena, a falama Isirayila kaane xa, a e xa fa Alatala ma, e benbane Ala. \v 5 A yi kitisane dɔxɔ Yuda yamanan taa rakantanxine birin yi. \v 6 A yi a fala kitisane xa, a naxa, “Ɛ a liga ɛ yeren ma, amasɔtɔ ɛ mi kitin sama muxune xan xili yi, koni ɛ a sama Alatala nan xili yi. A tan yɛtɛɛn luma nɛn ɛ xɔn ɛ nɛma kitin bolonɲɛ waxatin naxan yi. \v 7 Nayi, Alatala yɛɛragaxun xa lu ɛ yii, ɛ a liga ɛ yeren ma feene yi, bayo Alatala, en ma Ala mi tinɲɛ tinxintareyaan ma kitini, a mi tinɲɛ muxune xa rafisa e bode xa, a mi tinɲɛ ɛ dimi yi seene rasuxu mayifuni.” \p \v 8 Na kiini, Yosafati mɔn yi Lewi bɔnsɔnna muxune nun saraxaraline nun Isirayila bɔnsɔn xunne dɔxɔ Yerusalɛn yi, alogo e xa kitin sa Alatala xinli, e yi yɛngɛne ɲan yamaan tagi. \v 9 A yi e yamari, a naxa, “Ɛ kitin sa Alatala yɛɛragaxun nun tinxinni. \v 10 Ɛ ngaxakedenna naxanye taa gbɛtɛne yi, ne na fa kiti yo ra ɛ xɔn, xa a findi faxa feen na, hanma yɛngɛna, hanma sariyana fe, hanma yamarina fe, ɛ e rakolon alogo e nama bira Alatala ra, a yi xɔlɔ ɛ nun ɛ ngaxakedenne ma. Ɛ na nan ligama alogo ɛ tan yɛtɛɛn nama bira Alatala ra. \v 11 Saraxaraline kuntigina Amari ɛ xun na Alatalaa feene yi. Yuda bɔnsɔn kuntigin Sebadiya, Yisimayɛli a dii xɛmɛna ɛ xun na mangana feene birin yi. Lewine fan ɛ fɛma sɛbɛli tiine ra. Ɛ ɛ yixɔdɔxɔ, ɛ wali, Alatala xa lu na kanna xɔn naxan walima a faɲin na.” \c 20 \s Yosafati a Ala maxandina \p \v 1 Na to dangu, Moyaba kaane nun Amonine nun Mayon kaana ndee yi fa Yosafati yɛngɛdeni. \v 2 Xɛrane yi fa Yosafati fɛma, e fa a fala a xa, e naxa, “Gali gbeen fama i yɛngɛdeni sa keli Fɔxɔ Ige Daraan xanbi ra Arami yamanan binni, e bata fa han Xasasɔn-Tamari taani,” dɛnaxan mɔn xili En-Gedi. \p \v 3 Yosafati yi gaxu han a yi Alatala maxandi, a mɔn yi yamarin fi a birin xa sunna suxu Yuda yamanani. \v 4 Yuda kaane birin yi fa keli yamanan taan birin yi Alatalaa maxandideni, e yi e malan Alatala maxandideni. \v 5 Yosafati yi keli, a ti Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane birin tagi Alatala Batu Banxin sansan nɛnɛn yɛtagi. \v 6 A yi a fala, a naxa, “Alatala, nxu benbane Ala, i tan Ala kore xɔnna ma, i tan nan yamanane birin xun na. Muxu yo mi nɔɛ tiyɛ i yɛɛ ra. \v 7 I tan, nxɔ Ala xa mi yamanani ito muxune kedi Isirayila yamaan yɛɛ ra ba, i yi a so i ya yamaan yi, i xanuntenna Iburahima bɔnsɔnna muxune? \v 8 E yi dɔxɔ a yi, e yi yire sariɲanxin ti, e yi a fala, e naxa, \v 9 ‘Xa fe ɲaxina nxu sɔtɔ alo fe xɔlɛna hanma yɛngɛna hanma fitina furene hanma fitina kamɛna, nxu fama nɛn i yɛtagi banxini ito yi, amasɔtɔ i xinla banxini ito nin. Nxu yi i xili nxɔ tɔrɔni, i yi nxu ramɛ, i yi nxu mali.’ ” \p \v 10 “Iki, Amonine nun Moyaba kaane nun Seyiri geyaan muxune bata fa nxu yɛngɛdeni. Koni Isirayila kaane keli Misiran yamanani waxatin naxan yi, i mi tin Isirayila kaane xa yamanani itoe halagi. Nanara, nxu benbane yi kira gbɛtɛ tongo, e mi e halagi. \v 11 A mato, e nxu saranma naxan na to, e fama e fa nxu kedi bɔxɔn ma i naxan soxi nxu yii. \v 12 Nxɔ Ala, i mi i ya kitin yitɛ e ra ba? Amasɔtɔ fanga mi fa nxu ra yamani ito xili ma naxan fa nxu yɛngɛma, nxu nun mi a kolon nxu naxan ligama, koni nxu yɛɛn tixi i ra.” \s Ala yi nɔ sɔtɔn nagidi Yuda ma \p \v 13 Yuda yamaan birin yi ti Alatala yɛtagi, hali e diidine nun e ɲaxanle nun e mamandenne. \v 14 Alatalaa Nii Sariɲanxin yi godo Yaxasiyeli ma yamaan tagi, Lewi bɔnsɔnna muxuna nde nan yi a ra Asafi xabilani, Sakari a dii xɛmɛna. Sakari fafe yi xili nɛn Bɛnaya, na fan fafe yi xili Yeyiyɛli, na fan fafe yi xili Matani. \v 15 Yaxasiyeli yi a fala, a naxa, “Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane nun i tan Manga Yosafati, ɛ liga ɛ yeren ma! Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘Ɛ nama gaxu, ɛ nama xuruxurun gali gbeeni ito yɛɛ ra, bayo ɛ yɛngɛ mi yɛngɛni ito ra, koni Ala nan ma yɛngɛ a ra. \v 16 Tila, ɛ siga e xili ma. E na te Sisi geya yiren ma, ɛ sa e lima nɛn lanbanni Yeruyeli tonbonna yɛtagi. \v 17 Ɛ hayu mi e yɛngɛ feen ma. Ɛ fa, ɛ fa ti be, ɛ Alatalaa maliin sɔtɔma nɛn. Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane, ɛ nama gaxu, ɛ mini e yɛtagi tila, Alatala ɛ malima nɛn!’ ” \p \v 18 Yosafati yi a xinbi sin, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane birin yi e xinbi sin Alatala yɛtagi. \v 19 Lewi bɔnsɔnna muxuna ndee Kehati nun Kora xabilane yi, ne yi keli, e yi Alatala tantun e xuini texin na, Isirayilaa Ala. \p \v 20 E yi keli xɔtɔn, e siga Tekowa tonbonni. E yi minima waxatin naxan yi, Yosafati yi keli, a yi a fala e xa, a naxa, “Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane, ɛ tuli mati n na! Ɛ la Alatala ra, ɛ Ala, ɛ sɛnbɛn sɔtɔma nɛn. Ɛ sɔbɛ so, ɛ la Alaa nabine ra, ɛ nɔɔn sɔtɔma nɛn.” \p \v 21 Yosafati nun yamaan yi lan a ma, a yi bɛti baane sugandi Alatala xa alogo e xa lu bɛtin bɛ a nɔrɔ sariɲanxin matɔxɔdeni ganla yɛɛ ra, e naxa, \q “Ɛ Alatala tantun, \q bayo a hinanna luma nɛn habadan!” \p \v 22 E yi bɛtine nun tantunna fɔlɔma waxatin naxan yi, Alatala yi tantanna raso Amonine nun Moyaba kaane nun Seyiri geya fari kaane tagi, naxanye yi faxi Yuda xili ma, ne yi e bode yɛngɛ. \v 23 Amonine nun Moyaba kaane yi Seyiri geyaan muxune yɛngɛ, e yi e faxa han e yi e raxɔri. E to yelin Seyiri geyaan muxune faxɛ, e yi lu e bode faxɛ. \p \v 24 Yuda kaane ganla to fa yire matexina nde yi tonbon yiren xun ma, e yi e yɛɛ rafindi e yaxune ganla ma, koni muxu faxaxine nan tun yi biraxi. Muxu yo mi mini ayi. \v 25 Yosafati nun a sofane yi siga, e lu e seene kalɛ, e yi xuruse wuyaxi li na e nun nafunla nun dugine nun se faɲine. E yi e tongo han e yi e dɔnxɛn lu na. E yi xi saxan ti e seene tongoma, bayo seene yi wuya han! \v 26 Xi naaninde lɔxɔni, e yi e malan Beraka lanbanni, e yi barikan bira Alatala xa mɛnni, nanara, e yi mɛn xili sa a Beraka lanbanna han to.\f + \fr 20.26\fr* \fk Beraka\fk* bunna nɛɛn fa fala “Barikana.”\f* \v 27 Yosafati yi ti Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane yɛɛ ra, e xɛtɛ Yerusalɛn yi sɛwani, amasɔtɔ Alatala bata yi e ralugo sɛwan na e yaxune xun na. \v 28 E yi so Yerusalɛn yi e xulenne nun xɔtane fema, e bɔlɔnne maxama, e siga han Alatala Batu Banxini. \v 29 Alatala yɛɛragaxun yi so yamanane muxune birin yi, e to a mɛ a Alatala bata Isirayila yaxune yɛngɛ. \v 30 Yosafati a yamanan yi lu bɔɲɛ xunbenli, a Ala yi bɔɲɛ xunbenla fi a ma yiren birin yi. \s Yosafati a mangayaan danna \r Mangane Singen 22.41-50 \p \v 31 Yosafati yi findi mangan na Yuda xun na. A findi mangan na a ɲɛɛ tonge saxan e nun suulunden nan ma. A yi mangayaan liga Yerusalɛn yi ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulun. A nga yi xili nɛn Asuba, Silixi a dii tɛmɛna. \v 32 A yi sigan ti tinxinni alo a fafe Asa, a mi a kiraan beɲin, a fe faɲin liga Alatala yɛɛ ra yi. \v 33 Koni, a mi taan kidene kala, yamaan munma yi bira Ala fɔxɔ ra singen, e benbane Ala. \p \v 34 Yosafati kɛwali dɔnxɛne, keli a fɔlɔn ma han a raɲan na, ne sɛbɛxi Xanani a dii xɛmɛn Yehu a kɛdin kui, naxan sɛbɛxi Isirayila mangane kɛdine kui. \p \v 35 Na xanbi ra, Yuda manga Yosafati nun Isirayila mangan yi lu fe kedenni, Axasiya naxan yi fe ɲaxine rabama. \v 36 E yi lan e kunki gbeene rafala, e kunkine rafala Esiyon-Gebere nin. \v 37 Koni Maresa kaan Dodafaa dii xɛmɛna Eliyeseri yi nabiya falane ti Yosafati xili ma, a naxa, “Bayo ɛ nun Axasiya bata kafu, Alatala i ya wanla kalama nɛn.” Kunkine yi kala, e mi nɔ sigɛ yire makuyeni. \c 21 \p \v 1 Yosafati yi faxa, e yi a maluxun a benbane fɛma Dawudaa Taani. A dii xɛmɛn Yehorami yi dɔxɔ a ɲɔxɔni mangayani. \s Yehorami, Yuda mangana \r Mangane Firinden 8.17-24 \p \v 2 Yehorami xunyɛne ni i ra, Yosafati a dii xɛmɛne: Asari nun Yɛxiyɛli nun Sakari nun Asarayahu nun Mikeli e nun Sɛfati. Isirayila mangan Yosafati nan ma dii xɛmɛye yi e birin na. \v 3 E fafe Yosafati bata yi se faɲi wuyaxi so e yii gbeti fixɛ daxin nun xɛma daxin nun se faɲi gbɛtɛye, a mɔn yi Yuda taa rakantanxine sa ne fari, koni a yi Yehorami lu a ɲɔxɔni mangayani bayo na nan yi dii xɛmɛ singen na. \v 4 Yehorami yelin dɔxɛ mangan na a fafe a yamanani waxatin naxan yi, a sɛnbɛn sɔtɔ, a yi a xunyɛne birin faxa silanfanna ra e nun Isirayila kuntigina ndee.\f + \fr 21.4\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* \v 5 Yehorami findi mangan na a ɲɛɛ tonge saxan e nun firinden nan ma, a yi ɲɛɛ solomasɛxɛ ti mangayani Yerusalɛn yi. \v 6 A wali kiin yi ɲaxu alo Isirayila mangane, alo Axabi a denbayana, amasɔtɔ a bata yi Axabi a dii tɛmɛna nde dɔxɔ. Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, a na liga nɛn. \v 7 Koni hali na, Alatala mi tin Dawuda bɔnsɔnna raxɔrɛ, amasɔtɔ a layirin tongo nɛn Dawuda xa, a ɲɔxɔn mi ɲanɲɛ mangayani habadan, a tan nun a diine. \v 8 Yehorami waxatini, Edɔn kaane yi murutɛ Yuda xili ma, e yi mangana nde dɔxɔ e yɛtɛ xa. \v 9 Yehorami nun a sofa kuntigine nun a yɛngɛ so wontorone birin yi siga. Kɔɛ tagini, mangan nun a wontoro kuntigine yi Edɔn kaane yɛngɛ naxanye bata yi e rabilin, e yi e nɔ. \v 10 Edɔn kaane yi lu murutɛxi Yuda nɔ sɔtɔn xili ma han to. Libina kaane fan murutɛ nɛn na waxatini, amasɔtɔ Yehorami bata yi a mɛ Alatala ra, a benbane Ala. \p \v 11 Yehorami yi kidene rafala Yuda geyane fari, a yi Yerusalɛn kaane nun Yuda kaane ti tinxintareyaan ma, e yi Ala yanfa e suxurene xɔn alo ɲaxanla na a xɛmɛn yanfa yalunyaan kiraan xɔn. \p \v 12 Nabi Eli yi bataxin sɛbɛ Yehorami ma, a naxa, “Alatala, i benba Dawudaa Ala ito nan falaxi, a naxa, ‘I mi luxi tinxinni alo i fafe Yosafati nun Yuda mangana Asa. \v 13 I yi bira Isirayila mangane fɔxɔ ra. I bata Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane ti tinxintareyaan ma, e yi Ala yanfa e suxurene xɔn alo Axabi a denbayana a liga kii naxan yi. I bata i xunyɛ xɛmɛmane faxa i fafe a denbayani, naxanye yi fisa i tan xa. \v 14 Nanara, Alatala tɔrɔn nafama nɛn i ya muxune ma, i ya diine nun i ya ɲaxanle nun i gbeen seen naxanye birin na, \v 15 a yi fure ɲaxin nafa i ma, na furen ɲaxuma ayi i ra nɛn han i fudi xunxurine yi mini kɛnɛnni.’ ” \p \v 16 Filisitine nun Arabun naxanye yi dɔxi Kusi kaane fɛma, Alatala yi ne radin Yehorami xili ma. \v 17 E yi siga Yuda kaane xili ma, e yi so yamanani. Seen naxanye birin yi manga banxini, e yi ne birin tongo, e yi mangana diine nun a ɲaxanle suxu, e siga e ra. A dii xɛmɛ dɔnxɛna Axasiya nan keden lu na. \p \v 18 Na birin to dangu, Alatala yi kui fure yalantaren nafa a ma. \v 19 A furen yi siga gboɛ ayi, han a ɲɛɛ firinden dɔnxɛn na, Yehorami a furen sɛnbɛn yi gbo ayi, a fudi xunxurine yi mini kɛnɛnni. A yi faxa ɲaxankata gbeeni. A muxune mi wusulan gan a binya feen na, alo e a liga a benbane xa kii naxan yi. \v 20 Yehorami findi mangan na a ɲɛɛ tonge saxan e nun firinden nan ma, a yi ɲɛɛ solomasɛxɛ ti mangayani Yerusalɛn yi. A yi faxa. Muxu yo mi nimisa. E yi a maluxun Dawudaa Taani, koni a mi maluxun mangane gaburune ra. \c 22 \s Axasiya, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 8.25-29 \p \v 1 Yerusalɛn kaane yi Yehorami a dii dɔnxɛna Axasiya dɔxɔ mangan na a fafe ɲɔxɔni. A tadane birin bata yi faxa Arabune xɔn naxanye so Yuda sofane gali daaxadeni. Nayi, Yehorami a dii xɛmɛna Axasiya yi findi mangan na Yuda yi. \v 2 Axasiya findi mangan na a ɲɛɛ tonge naanin e nun firinden nan ma, a yi ɲɛɛ keden ti mangayani Yerusalɛn yi. A nga yi xili nɛn Atali, Omiri mamandenna. \v 3 A fan wali kiin yi ɲaxu ayi alo Axabi a denbayana, bayo a nga yi a tima fe ɲaxin nan na. \v 4 Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, a na liga nɛn alo Axabi a denbayana a liga kii naxan yi, bayo ne findi a kawandi muxune nan na a fafe faxa xanbini, e yi a ti halagin ma. \v 5 E kawandi xuiin ma, Axasiya yi siga Isirayila mangana Axabi a dii xɛmɛn Yorami fɔxɔ ra Arami mangan Xasayele yɛngɛdeni Ramoti taani Galadi yamanani. Arami kaane yi Yorami maxɔlɔ. \v 6 A yi xɛtɛ a maxɔlɔdene dandandeni Yɛsɛreli taani, Arami kaane a maxɔlɔ dɛnaxanye ma Ramoti yi, a to yi Arami mangan Xasayele yɛngɛma. Yuda mangan Yehorami a dii xɛmɛna Axasiya yi xɛtɛ Yorami matodeni, Axabi a dii xɛmɛn Yɛsɛreli yi, bayo a mi yi yalan. \p \v 7 Ala yi a liga, Axasiya yi siga Yorami fɛma a halagi feen ma. Axasiya to fa, e nun Yorami yi siga Nimisi a dii xɛmɛn Yehu fɛma, Alatala Axabi a denbayaan naxɔri feen yamarin so naxan yii. \v 8 Yehu yi Axabi a denbayaan halagin waxatin naxan yi, a yi sa Yuda kuntigina ndee nun Axasiya ngaxakedenna ndee li na, naxanye yi walima Axasiya xa, a yi e birin faxa. \v 9 A yi Axasiya fan fen, e yi sa a li luxunxi Samari taani. E yi siga a ra Yehu fɛma, e yi a faxa. E yi a maluxun, bayo e yi a falama nɛn, e naxa, “Yosafati a dii xɛmɛn nan a ra, naxan Alatala fen a bɔɲɛn ma feu!” Muxu yo mi fa lu mangayani Axasiya xabilani. \s Atali, Yuda mangana fe \r Mangane Firinden 11.1-3 \p \v 10 Axasiya nga Atali to a to a dii xɛmɛn bata faxa, a yi Yuda manga bɔnsɔnna muxune birin faxa. \v 11 Koni Manga Yehorami a dii tɛmɛn Yehoseba yi Axasiyaa dii xɛmɛn Yowasa tongo mangana diine yɛ wundoni naxanye yi lan e faxa. A yi sa a luxun xi banxina nde kui e nun dii ngana nde. Saraxarali Yehoyadaa ɲaxanla Yehoseba na liga nɛn, bayo Axasiya xunyɛn nan yi a ra. A a luxun Atali ma na kii nin, a mi a faxa. \v 12 Ɲɛɛ sennin a luxunxi e fɛma Ala Batu Banxini. Atali nan yi yamanan xun na na waxatini. \c 23 \s Yowasa, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 11.4-16 \p \v 1 Ɲɛɛ solofere dangu xanbini, Yehoyada sɛnbɛn yi gbo ayi, a yi layirin xidi e nun gali kuntigini itoe tagi naxanye yi dɔxi sofa kɛmɛ xun na: Yeroxamaa dii xɛmɛna Asari nun Yehoxanan ma dii xɛmɛn Yisimayɛli nun Obedi a dii xɛmɛna Asari nun Adayaa dii xɛmɛn Maaseya, e nun Sikiri a dii xɛmɛna Elisafati. \v 2 E yi Yuda yamanan birin yisiga, e yi Lewi bɔnsɔnna muxune malan naxanye yi Yuda yamanan taane yi e nun Isirayila xabila xunne. E yi fa Yerusalɛn yi, \v 3 yamaan birin yi layirin xidi e nun mangan tagi Ala Batu Banxini. Yehoyada yi a fala e xa, a naxa, “Mangana dii xɛmɛn findima nɛn mangan na alo Alatala a falaxi kii naxan yi lan Dawudaa diine ma. \v 4 Ɛ ito nan ligama: Saraxaraline nun Lewin naxanye lanma e xa wali Matabu Lɔxɔni, ndee xa Ala Batu Banxin dɛɛn kantan, \v 5 ndee yi lu manga banxini, ndee yi sa ti so dɛɛn na dɛnaxan xili Yɛsodi. Yamaan birin xa fa Alatala Batu Banxin yinna kui. \v 6 Muxu yo nama so Alatala Batu Banxini, ba saraxaraline nun Lewine ra naxanye walima na lɔxɔni. Ne nan lanma e so, bayo e sariɲan. Yamaan birin xa Alatalaa sariyani ito suxu. \v 7 Lewine xa mangan nabilin yɛngɛ so seene suxi e yii, muxu yo so banxini, e xa na kanna faxa. Mangan nɛma soɛ, a nɛma minɛ, ɛ xa lu a dɛxɔn.” \p \v 8 Saraxaraliin Yehoyada yamarin naxanye fi, Lewine nun Yuda kaane birin yi ne suxu. E birin yi e muxune tongo, naxanye yi e wanla danma Matabu Lɔxɔni e nun naxanye yi a fɔlɔma Matabu Lɔxɔni, bayo saraxaraliin Yehoyada mi matabu waxati fi e sese ma. \p \v 9 Manga Dawudaa tanbane nun a yɛ masansan wure lefaan naxanye yi ramaraxi Ala Batu Banxini, Yehoyada yi ne birin so sofa kuntigine yii. \v 10 A yi yamaan birin ti, e yɛngɛ so seene suxi e yii, e ti fɔlɔ banxin yiifari fɔxɔni han a kɔmɛn fɔxɔni saraxa ganden nun Ala Batu Banxin yɛtagi alogo e xa mangan nabilin. \v 11 E yi mangana dii xɛmɛn maso, e yi manga kɔmɔtin so a xun na, e yi layiri kɛdin so a yii. E yi a dɔxɔ mangan na, Yehoyada nun a dii xɛmɛne yi a ratinmɛ, e yi a fala, e naxa, “Ala xa sii xunkuye fi mangan ma!” \v 12 Atali yi yamaan gi xuiin mɛ e mangan tantunma, a yi fa yamaan fɛma Alatala Batu Banxini, \v 13 a yi mangan to tixi sɛnbɛtɛnna xɔn so dɛɛn na. Sofa kuntigine nun xɔta fene yi tixi mangan fɛma, yamaan birin yi sɛwaxi, e xɔtaan fema, sigi saane nun maxase maxane sigi sani. Nayi, Atali yi a domani bɔ a ma, a gbelegbele, a naxa, “Yanfana! Yanfana!” \v 14 Nayi, saraxaraliin Yehoyada yi yamarin fi sofa kuntigine ma naxanye yi gali xunna ra, a naxa, “Ɛ a ramini yamaan fari ma! Naxan na bira a fɔxɔ ra, ɛ na faxa silanfanna ra.” Amasɔtɔ saraxaraliin bata yi a fala, a naxa, “Ɛ nama a faxa Alatala Batu Banxini.” \v 15 E yi a suxu, e siga a ra manga banxin binni dɛɛn naxan yi xili Soona, e sa a faxa mɛnni. \s Yamananan kiine yi masara \r Mangane Firinden 11.17-20 \p \v 16 Yehoyada yi layirin xidi a tan mangan yɛtɛɛn nun yamaan tagi alogo e xa findi Alatalaa yamaan na. \v 17 Muxune yi sa so Baali batu banxini, e yi a birin kala, e yi saraxa gandene nun sawurane kala, e yi Baali ki muxun Matan fan faxa saraxa ganden yɛtagi. \v 18 Yehoyada yi Alatala Batu Banxin kantan feen wanla lu Lewi bɔnsɔnna muxune ma, Manga Dawuda bata yi wanla taxun naxanye ra Alatala Batu Banxini alogo e xa saraxa gan daxine ba Alatala xa, alo a sɛbɛxi Musaa sariya kɛdini kii naxan yi, e nun Dawuda a falaxi kii naxan yi, a e xa a liga sɛwani bɛti xuine yi. \v 19 Yehoyada mɔn yi kantan tiine ti Alatala Batu Banxin dɛɛne ra alogo sariɲantare yo nama so. \v 20 Yehoyada mɔn yi sofa kuntigine nun fonne nun yamana kanne malan e nun yamaan birin. A yi mangan tongo Alatala Batu Banxini, a siga a ra manga banxini mini So Dɛɛn Faxaraxiin na,\f + \fr 23.20\fr* So dɛɛn naxan geyaan na.\f* e yi sa Yowasa dɔxɔ manga gbɛdɛni. \v 21 Yamanan muxune birin yi sɛwa, bɔɲɛ xunbenla yi lu taani Atali faxa xanbini silanfanna ra. \c 24 \s Yowasa, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 12.1-17 \p \v 1 Yowasa findi mangan na a ɲɛɛ solofereden nan ma, a yi ɲɛɛ tonge naanin e nun keden ti mangayani Yerusalɛn yi. A nga yi xili nɛn Sibiya, Bɛriseba kaana. \v 2 Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, Yowasa yi na liga saraxarali Yehoyadaa siimayaan birin yi. \v 3 Yehoyada yi ɲaxalan firin futu Yowasa xa, a yi dii xɛmɛne nun dii tɛmɛne sɔtɔ. \p \v 4 Na xanbi ra, Yowasa yi a ragidi a xa Alatala Batu Banxini tɔn. \v 5 A yi saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxune malan, a yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ siga Yuda taane birin yi, ɛ sa gbetin nasuxu Isirayila kaane birin na ɲɛɛ yo ɲɛɛ alogo en xa Ala Batu Banxini tɔn. Ɛ na feni fura.” Koni Lewi bɔnsɔnna muxune mi na feene mafura. \v 6 Mangan yi saraxaraline kuntigin Yehoyada xili, a yi a maxɔdin, a naxa, “Nanfera i mi Lewine karahanxi a e xa mudun maxɔdin Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane ra Alatalaa walikɛɛn Musa nun Isirayila yamaan naxan maxɔdinxi e ma Layiri Sereya Bubuna fe yi?” \v 7 Ɲaxalan ɲaxina Atali fɔxɔ ra birane bata yi Ala Batu Banxin dɛɛn kala. Se sariɲanxin naxanye yi Alatala Batu Banxini, e yi ne tongo, e yi e findi Baali batu seene ra. \v 8 Nayi, Manga Yowasa yi a fala, a e xa kankirana ndee rafala mudu sa seen na, e sa a dɔxɔ Alatala Batu Banxin dɛɛn na. \v 9 E yi xibaruna nde rali Yerusalɛn nun Yuda yamanan birin yi, naxan yi a falama, a birin xa fa mudun na Alatala xɔn alo Alatalaa walikɛɛn Musa a yamari kii naxan yi Isirayila yi tonbonni. \v 10 Kuntigine nun yamaan yi lu fɛ mudune ra sɛwani gbeti ramara kankiraan kui han a yi rafe. \v 11 Lewine yi gbeti kankiraan xalima waxatin naxan yi, alogo mangana walikɛne xa a kui to xa gbeti gbegbe a kui, mangana sɛbɛli tiin nun saraxaraline kuntigina walikɛɛn bundɔxɔn yi fama nɛn, e fa gbeti kankiraan kui ba, e mɔn yi a tongo e xɛtɛ a ra a funfuni. E yi fɛriɲɛnma gbetin nasuxɛ na kii nin lɔxɔ yo lɔxɔ. \v 12 Mangan nun Yehoyada yi na gbetin soma Alatala Batu Banxin wali muxune nan yii, naxanye yi muxune tima gɛmɛ sonla nun xalanbe wanla nun wure wanla nun sulan wanla ra alogo e xa Alatala Batu Banxini tɔn. \v 13 Walikɛne yi wanla raba alo a yi lan kii naxan yi. E yi Ala Batu Banxin liga alo a yi kii naxan yi a singeni. E yi a yitɔn ki faɲi. \v 14 E to yelin banxini tɔnɲɛ, e yi gbeti dɔnxɛn xali Manga Yowasa nun Yehoyada xɔn. E yi seni itoe sara Alatala Batu Banxin xa: sali seene nun saraxa gan seene nun igelengenne nun se gbɛtɛye, a xɛma daxine nun gbeti fixɛ daxine. E lu nɛn saraxa gan daxin bɛ Alatala Batu Banxini Yehoyadaa siimayaan birin yi. \s Yowasaa tinxintareyana fe \p \v 15 Yehoyada yi fori, a faxa a ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge saxanna ma. \v 16 E yi a maluxun Dawudaa Taani mangane fɛma, bayo a fe faɲin naba nɛn Isirayila yi Ala binya feen na e nun a batu banxina. \v 17 Yehoyada faxa xanbini, Yuda muxu gbeene yi fa Manga Yowasa fɛma a tantundeni. Mangan yi a tuli mati e ra. \v 18 E yi Alatala Batu Banxin nabeɲin, e benbane Ala, e yi Asera kide gbindonne nun suxurene batu. Alatala yi xɔlɔ Yerusalɛn nun Yuda kaane ma. \v 19 Alatala yi nabine rasiga e ma alogo e xa sa e raxɛtɛ a ma. Nabine yi sa sereyaan ba e xa, koni e mi e tuli mati. \v 20 Na xanbi ra, Alaa Nii Sariɲanxin yi godo saraxaraliin Yehoyadaa dii xɛmɛn Sakari ma, a yi ti yamaan yɛtagi, a yi a fala e xa, a naxa, “Ala naxa iki: Nanfera ɛ mi Alatalaa yamarine suxuma? Ɛ mi sabatima, bayo ɛ bata ɛ mɛ Alatala ra. A fan a mɛma ɛ ra nɛn.” \v 21 E yi yanfan so a ma, mangan yi e yamari, e yi a magɔlɔn Alatala Batu Banxin yinna kui. \v 22 Sakari fafe Yehoyada bata yi hinanna naxan birin yita Manga Yowasa ra, na sese mi yi fa a kui. A yi a dii xɛmɛn faxa. Sakari faxamatɔɔn yi a fala, a naxa, “Alatala xa feni ito to, a yi i makiti a ra.” \s Yowasaa mangayaan danna \r Mangane Firinden 12.18-22 \p \v 23 Ɲɛɛn dɔnxɛn na, Arami kaane sofane yi siga Yowasa yɛngɛdeni. E yi fa Yerusalɛn nun Yuda yamanani. E yi kuntigine birin faxa, e yi e seene birin tongo, e siga e ra Damasi mangan xɔn. \v 24 Arami kaane sofane mi yi wuya, koni Alatala yi tin a e xa sofa gali sɛnbɛmaan naxɔri, bayo Yuda kaane bata yi e mɛ Alatala ra, e benbane Ala. Alatala Yowasa makiti na kii nin. \v 25 Arami kaane to xɛtɛ, e yi Yowasa furaxin lu ɲaxankata gbeeni, a walikɛne yi yanfan so a ma Yehoyadaa diina fe ra, e yi sa a faxa a saden ma. E yi a maluxun Dawudaa Taani, koni e mi a maluxun mangane gaburune ra. \v 26 Itoe nan yanfan so a ma: Amoni ɲaxanla naxan yi xili Simeyati, na dii xɛmɛn Sabadi nun Moyaba kaa ɲaxanla naxan yi xili Simiriti, na dii xɛmɛn Yehosabadi. \v 27 A dii xɛmɛne xinle nun waliyiya falan naxanye ti a xili ma e nun Ala Batu Banxini tɔn fena a xɔn, ne birin sɛbɛxi mangane kɛdine kui. A dii xɛmɛna Amasiya yi ti a ɲɔxɔni mangayani. \c 25 \s Amasiya, Yuda Mangana \r Mangane Singen 14.1-7 \p \v 1 Amasiya findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulunden nan ma. Ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun solomanaanin a mangayani Yerusalɛn yi. A nga yi xili nɛn Yehoyadan, Yerusalɛn kaana. \v 2 Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, a yi na liga, koni a mi a sɔbɛ so Alatala fe yi ɲaxi ra. \v 3 Amasiyaa mangayaan to sɛnbɛ sɔtɔ, a yi na kuntigine faxa naxanye a fafe faxa. \v 4 Koni a mi e diine faxa, lan Musaa sariya kɛdin ma, Alatala yamarini ito fi dɛnaxan yi, a naxa, “Fafane mi faxama diine funfuni, diine fan mi faxama fafane funfuni, koni birin faxama a yɛtɛ yulubin nan ma fe ra.”\f + \fr 25.4 \fr*Sariyane 24.16\f* \p \v 5 Amasiya yi a yamanan muxune malan denbaya yɛɛn ma, Yuda bɔnsɔnna muxune nun Bunyamin bɔnsɔnna muxune, a yi sofa kuntigine dɔxɔ e xun na naxanye yi muxu wuli nun muxu kɛmɛ xun na. A yi muxune yatɛ keli ɲɛɛ mɔxɔɲɛn ma han e nun nde. E yatɛna, muxu wuli kɛmɛ saxan, naxanye yi nɔ sigɛ yɛngɛni, naxanye yi tanban nun yɛ masansan wure lefaan nɔɛ. \v 6 A mɔn yi sofa muxu wuli kɛmɛ tongo Isirayila yi, naxanye yi sare fima gbeti fixɛn kilo wuli saxan na. \v 7 Koni Alaa sayibana nde yi fa falan ti mangan xa, a naxa, “Mangana, Isirayila sofane mi lan e siga i fɔxɔ ra, bayo Alatala mi Isirayila kaani itoe xɔn, Efirami bɔnsɔnna muxune. \v 8 Xa e siga i fɔxɔ ra, hali i sɛnbɛn sɔtɔ yɛngɛni, Ala i rabeɲinma nɛn i yaxune yii, bayo mali sɛnbɛna Ala nan keden pe ra, a tan nan mɔn nɔɛ muxun nabirɛ.” \v 9 Amasiya yi Alaa sayiban yabi, a naxa, “N gbeti fixɛn kilo wuli saxanna naxan soxi Isirayila sofane yii, n fa nanfe ligan na yi?” Alaa sayiban yi a yabi, a naxa, “Alatala nɔɛ gbɛtɛ soɛ i yii nɛn naxan dangu na ra.” \v 10 Amasiya yi sofane raxɛtɛ naxanye sa kelixi Efirami yi, e yi xɛtɛ e konne yi. Koni, e yi xɔlɔ Yuda kaane ma, e xɔlɔxi gbeen yi xɛtɛ e konne yi. \v 11 Amasiyaa mangayaan yi sɛnbɛn sɔtɔ a yamanani. E nun a ganla yi siga Fɔxɔ Lanbanni, a sa muxu wuli fu faxa naxanye yi kelixi Seyiri geya yireni. \v 12 Yuda kaane yi muxu wuli fu suxu e yɛ, e siga e ra geya gbeen xuntagi. E yi e radinɲɛ ayi gɛmɛn xuntagi, e birin yi faxa. \p \v 13 Amasiya bata yi Isirayila sofaan naxanye raxɛtɛ, alogo e nama lan yɛngɛni, ne yi Yuda taane yɛngɛ keli Samari taani han Beti-Xoron, e yi muxu wuli saxan faxa, e yi se wuyaxi tongo. \v 14 Amasiya yi fama waxatin naxan yi sa keli yɛngɛni, a sa Edɔn kaane nɔ yɛngɛn naxan yi, a yi fa Seyiri kaane suxurene ra a yii, a yi e ramara a yii, a lu e batuɛ, a lu wusulanna ganɲɛ e xa. \v 15 Nayi, Alatalaa yi xɔlɔ Amasiya ma, a yi sayibana nde rasiga a faladeni a xa, a naxa, “Nanfera i yamani ito alane batuxi, naxanye mi nɔ e yamaan badeni i yii?” \v 16 Sayiban mɔn yi fala tiini, Amasiya yi a yabi, a naxa, “N tan nan i findixi n kawandi muxun na ba? A lu. I waxi nɛn n xa i bɔnbɔ ba?” Sayiban yi a dundu, koni a mɔn yi a fala, a naxa, “N na a kolon Ala bata yelin a ragidɛ a xa i halagi, bayo i bata ito liga, i mi n ma falan suxi.” \s Yuda kaane yi Isirayila yɛngɛ \r Mangane Firinden 14.8-20 \p \v 17 Yuda mangana Amasiya yelin falan tiyɛ a kawandi muxune xa waxatin naxan yi, a yi xɛrane rasiga a faladeni Yowasi xa, Yehowaxasi a dii xɛmɛna, Isirayila mangan Yehu mamandenna, a naxa, “Fa, en xa yɛngɛ.” \v 18 Koni, Isirayila mangan Yowasi yi a fala Yuda mangana Amasiya xa, a naxa, “Tansinna nde yi Liban yamanani, a xɛraan nasiga a faladeni suman wudina nde xa Liban yamanani, a naxa, ‘I ya dii tɛmɛn fi n ma dii xɛmɛn ma futun na!’ Na xanbi ra, Liban burunna subena nde yi dangu tansinni bodonɲɛ. \v 19 I yɛtɛ matɔxɔma, i wasoma, a i bata Edɔn kaane nɔ. Koni iki, lu i konni! Nanfera i mɔn fe ɲaxin fɔlɔma naxan sa raɲanma kalan ma ɛ nun Yuda yamaan birin xa?” \v 20 Koni Amasiya mi a tuli mati a ra, fata Ala waxɔn feen na, alogo e nun a sofane xa sa e yaxune sagoni, amasɔtɔ a bata yi a yɛɛ rafindi Edɔn suxurene ma. \v 21 Nayi, Isirayila mangan Yowasi yi siga, e nun Yuda mangana Amasiya yi sa yɛngɛ Beti-Semɛsi taani Yuda yamanani. \v 22 Isirayila kaane yi Yuda kaane nɔ, e birin yi e gi, e siga e konne yi. \v 23 Isirayila mangan Yowasi yi Yuda mangana Amasiya suxu Beti-Semɛsi taani, Yowasaa diina, Axasiya mamandenna. A yi siga a ra Yerusalɛn yi, a yi nɔngɔnna yɛ tonge naanin kala Yerusalɛn yinna ra, keli Efirami dɛɛn ma han Songen ma dɛna. \v 24 Xɛmaan nun gbeti fixɛn nun se faɲin naxanye birin yi Ala Batu Banxini, e nun naxanye yi Obedi-Edɔn ma nɔɔn bun, a yi ne birin tongo, e nun manga banxin nafunle. A mɔn yi muxuna ndee suxu, a xɛtɛ Samari taani. \s Amasiyaa mangayaan danna \r Mangane Firinden 14.17-20 \p \v 25 Isirayila mangan Yehowaxasi a diin Yowasi faxa xanbini, Yuda mangan Yowasaa diina Amasiya mɔn yi ɲɛɛ fu nun suulun sɔtɔ siimayaan na. \v 26 Amasiya kɛwali dɔnxɛne, keli a fɔlɔn ma han a raɲan na, ne birin sɛbɛxi Yuda mangane nun Isirayila mangane kɛwali kɛdine kui. \v 27 Na xanbi ra, Amasiya yi a masiga Alatala ra, e yi yanfan so a ma Yerusalɛn yi, a yi a gi, a siga Lakisi taani, koni e yi siga a fɔxɔ ra Lakisi yi, e sa a faxa mɛnni. \v 28 E yi a binbin xali soone fari, e sa a maluxun Yuda Taani a benbane fɛma. \c 26 \s Yusiya, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 14.21-22 \p \v 1 Yuda kaane birin yi Yusiya dɔxɔ mangayani a fafe Amasiya ɲɔxɔni. Yusiya barin ɲɛɛ fu nun sennin nan yi a ra. \v 2 A fafe faxa xanbini, a mɔn yi Elati taan ti, a mɔn yi a raxɛtɛ Yuda yamanan fari. \r Mangane Firinden 15.2-3 \p \v 3 Yusiya findi mangan na a ɲɛɛ fu nun senninden nan ma, a yi ɲɛɛ tonge suulun e nun firin naba mangayani Yerusalɛn yi. A nga yi xili Yɛkoliya, Yerusalɛn kaana. \v 4 Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, a yi na liga alo a fafe Amasiya a liga kii naxan yi. \p \v 5 A yi lu Alaa kiraan xɔn Sakari a siimayaan birin yi, naxan yi feene toma fata Ala ra. Fanni a yi Alatala fenma, Ala nɔɔn fima a ma feen birin yi. \v 6 A yi mini Filisitine yɛngɛdeni, a yi Gati taan yinne birin nabira e nun Yaben taan nun Asadodi taana. Na xanbi ra, a yi taane ti Asadodi fɛma e nun yire gbɛtɛye yi Filisitine tagi. \v 7 Ala yi a mali Filisitine yɛngɛdeni e nun Arabun naxanye yi dɔxi Guri-Baali taani. Ala mɔn yi a mali Meyunin bɔnsɔnna muxune yɛngɛdeni. \v 8 Amonine yi mudun soma Yusiya nan yii, a xinla yi siga han Misiran yamana na, bayo a sɛnbɛn yi gbo. \v 9 Yusiya yi makantan sangansona ndee ti Yerusalɛn yinna xɔn. A yi kedenna ti Songenna so dɛɛn dɛxɔn, keden Lanban ma dɛɛn dɛxɔn, keden yinna songenna nde dɛxɔn. A yi e makantan. \v 10 Na xanbi ra, a mɔn yi makantan banxi matexina ndee ti tonbonni, a yi xɔɲin wuyaxi ge, bayo xuruse wuyaxi yi a yii xuruse sansanna nun mɛrɛmɛrɛne yi. Xɛɛ biine nun sansi siine fan yi a yii geya longonne ra, bayo xɛ biin yi rafan a ma. \v 11 Gali kɛndɛn yi Yusiya yii, e yi e yitaxun gali yɛɛn ma fata xasabin na sɛbɛli tiin Yeyiyɛli nun fe xunmatoon Maaseya naxanye yatɛ Xananiyaa yamarin bun, mangana kuntigina nde. \v 12 Sofa kuntigin naxanye yi denbaya xunne ra, ne yi lanxi muxu wuli firin muxu kɛmɛ sennin nan ma. \v 13 Sofaan muxu wuli kɛmɛ saxan wuli solofere kɛmɛ suulun nan yi e yamarin bun naxanye yi mangan malima a yaxune yɛngɛdeni. \v 14 Yusiya yi yɛ masansan wure lefane nun tanbane nun wure kɔmɔtine nun tagi xidine nun xalimakunle nun lantan gɛmɛne so sofane birin yii. \v 15 Yusiya yi yɛngɛ so sena ndee rafala Yerusalɛn yi fata fekolonna ndee ra naxanye yi nɔɛ xalimakunle nun gɛmɛ belebelene wolɛ. A yi e ti makantan sangansone fari taan yinna xuntagi e nun yinna songenne ma. Yusiya xinla yi siga ayi pon, bayo a mali kɛndɛn sɔtɔ nɛn han a mangayaan yi sabati. \p \v 16 Koni, Yusiya to sɛnbɛn sɔtɔ a mangayani, a yi waso ayi. Na feen nan naɲan kalan ma a xa. A yi tinxintareyaan liga Alatala, a Ala yɛɛ ra yi. Lɔxɔna nde, a yi so Alatala Batu Banxini alogo a xa wusulanne gan wusulan saraxa ganden fari. \v 17 Saraxaralina Asari nun Alatalaa saraxarali gbɛtɛye muxu tonge solomasɛxɛ yi so a fɔxɔ ra wɛkilɛni. \v 18 E yi a fala a xa, e naxa, “Yusiya, i tan xa mi lan i wusulanne gan Alatala xa, fɔ saraxaraline Haruna xabilani naxanye yi rasariɲanxi lan na feen ma. Mini yire sariɲanxini, bayo tinxintaren nan i ra, na mi findima binye ra i xa Marigina Alatala yɛɛ ra yi.” \v 19 Yusiya yi tixi, wusulan gan daxin suxi a yii, a yi xɔlɔ saraxaraline ma. Na sasani, dogonfonna yi mini a tigi ra saraxaraline yɛtagi Alatala Batu Banxin wusulan ganden dɛxɔn. \v 20 Saraxaraline kuntigina Asari nun na saraxarali gbɛtɛne birin yi a mato, e yi dogonfonna to a tigi ra. E yi a ramini tandeni mafurɛn, a tan yatigin yi a mafura minideni bayo Alatala bata yi a yulubin saran a ra. \p \v 21 Yusiya yi lu a danna banxini dogonfonna a ma han a yi faxa. A mi yi fa nɔɛ soɛ Alatala Batu Banxini. A dii xɛmɛn Yotami yi findi kuntigin na manga banxini, a lu yamanan muxune xun matoɛ a ra. \v 22 Yusiya kɛwali dɔnxɛne, keli a fɔlɔn ma han a raɲan na, Nabi Esayi, Amɔsi a dii xɛmɛn ne birin sɛbɛ nɛn. \v 23 Yusiya yi faxa, e yi a maluxun a danna xɛɛna nde ma a benbane fɛma, a mi yi makuya mangane gaburune ra, bayo e yi a falama nɛn, e naxa, “Dogonfontɔɔn nan a ra.” A dii xɛmɛn Yotami yi dɔxɔ a ɲɔxɔni mangayani. \c 27 \s Yotami, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 15.32-38 \p \v 1 Yotami findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulunna nan ma. A yi ɲɛɛ fu nun sennin ti mangayani Yerusalɛn yi. A nga yi xili nɛn Yerusa, Sadɔki a dii tɛmɛna. \v 2 Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, a yi na liga, alo a fafe Yusiya a liga kii naxan yi. Koni, a mi so Alatala Batu Banxini. Yamaan mɔn mi yi tinxin. \v 3 A tan nan Alatala Batu Banxin So Dɛɛn Faxaraxini tɔn,\f + \fr 27.3\fr* So dɛɛn naxan geyaan na.\f* a mɔn yi nde dɔxɔ Ofɛli yinna dɛ. \v 4 A yi taane ti Yuda yamanan geya yirene yi e nun sanganso makantanxine fɔtɔn yirene yi. \v 5 A yi Amonine mangan yɛngɛ, a yi e nɔ. Na ɲɛɛn na, Amonine yi gbeti fixɛn kilo wuli saxan so a yii, e nun murutun kilo wuli saxan e nun fundenna kilo wuli saxan. E mɔn ne nan so a yii ɲɛɛ firinden nun a saxandeni. \v 6 Yotami yi sɛnbɛn sɔtɔ, amasɔtɔ a yi tinxin Alatala yɛɛ ra yi, a Ala. \p \v 7 Yotami kɛwali dɔnxɛne, a yɛngɛn naxanye so e nun a feene birin, ne sɛbɛxi Isirayila mangane nun Yuda mangane kɛdine kui. \v 8 Yotami findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulunna nan ma. A yi ɲɛɛ fu nun suulun ti mangayani Yerusalɛn yi. \v 9 Yotami yi faxa, e yi a maluxun a benbane fɛma Dawudaa Taani. A dii xɛmɛna Axasi yi ti a ɲɔxɔni. \c 28 \s Axasi, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 16.1-20 \p \v 1 Axasi findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛden nan ma, a yi ɲɛɛ fu nun sennin ti mangayani Yerusalɛn yi. Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, a mi na liga, anu a benba Dawuda tan a faɲin nan liga. \v 2 Axasi yi sigan ti a ɲaxin na alo Isirayila mangane a liga kii naxan yi, a yɛtɛɛn yi suxure sawura wure daxine rafala Baali xa. \v 3 A yi saraxane ba Ben-Hinɔn lanbanni, a yi a dii xɛmɛne gan saraxan na, a yi na siyane raliga e fe xɔsixine yi, Alatala naxanye kedi yamanani, a e yamanan so Isirayila kaane yii. \v 4 Mangan yi saraxane bama, a wusulanna gan taan kidene yi geyane xuntagi e nun wudi gbeene birin bun. \p \v 5 Nanara, Alatala, a Ala yi a ganla sa Arami mangan sagoni. Arami kaane yi e yɛngɛ, e yi muxu wuyaxi suxu konyiyani, e siga e ra Damasi taani. A ganla mɔn yi sa Isirayila mangan fan sagoni, na yi bɔnɔ gbeen sa e ma. \v 6 Remaliyaa dii xɛmɛn Peka yi a liga sofaan muxu wuli kɛmɛ wuli mɔxɔɲɛ yi faxa Yuda yamanani lɔxɔ kedenni. Amasɔtɔ e bata yi e mɛ Alatala ra, e benbane Ala. \v 7 Efirami bɔnsɔnna sofa kɛndɛn Sikiri yi mangana dii xɛmɛn Maaseya faxa e nun Asirikami manga banxin kuntigina e nun Elikana mangan fe rafala bode singena. \v 8 Isirayila kaane yi muxu wuli kɛmɛ firin suxu konyiyani Yuda kaane yɛ, ɲaxanle nun dii xɛmɛne nun dii tɛmɛne. E mɔn yi se wuyaxi tongo, e siga na seene ra Samari taani. \p \v 9 Koni, Alatalaa nabina nde yi mɛnni naxan yi xili Odɛdi. Na yi mini sofane ralandeni sa keli Samari taani. A yi a fala e xa, a naxa, “Alatala, ɛ benbane Ala bata xɔlɔ Yuda kaane ma, a yi e sa ɛ sagoni, anu, ɛ tan bata halagin nagodo e ma han e gbelegbele xuiin yi te han kore xɔnna ma. \v 10 Iki, ɛ waxi ɛ xa na Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane findi ɛ konyi xɛmɛne nun ɛ konyi gilɛne ra. Koni, ɛ fan mi findixi yulubitɔne ra Alatala yɛɛ ra yi ba, ɛ Ala? \v 11 Nayi, ɛ tuli mati n na, ɛ mɔn xa Yuda muxu suxini itoe raxɛtɛ e konni, bayo Alatala xɔlɔxi ɛ ma ki faɲi.” \v 12 Nayi, Efirami muxu gbeena nde, alo Yehoxanan ma dii xɛmɛna Asari nun Mɛsilimɔti a dii xɛmɛn Bereki nun Salun ma dii xɛmɛn Yɛxisikayi nun Xadilayi a dii xɛmɛna Amasa, ne yi xɔlɔ sofane ma naxanye yi sa yɛngɛni. \v 13 E yi a fala e xa, e naxa, “Ɛ nama fa konyini itoe ra be, bayo en findima nɛn yulubitɔne ra Alatala yɛɛ ra yi. Ɛ waxi en yulubine nan fari sa fe yi ba? En yulubine bata gbo ayi, Ala bata xɔlɔ gbeen ti Isirayila kaane ma.” \v 14 Nayi, sofane yi muxu suxine nun se tongoxine birin naxɛtɛ kuntigine nun yamaan birin yɛtagi. \v 15 E muxun naxanye xili fala, ne yi keli, e yi dugine ragodo muxu suxi ragenle birin ma, e dugine nun sankidine so e yii, e donseene nun igen so e yii, e yi e furene dandan, naxanye mi yi nɔɛ sigan tiyɛ, e yi ne dɔxɔ sofanle fari, e siga e ra e ngaxakedenne fɛma Yeriko yi, Tugu Taana. Isirayila kaane mɔn yi xɛtɛ Samari taani. \p \v 16 Na waxatini, Manga Axasi yi xɛraan nasiga Asiriya mangan ma alogo a xa fa a mali. \v 17 Edɔn kaane mɔn yi Yuda kaane yɛngɛ, e yi muxuna ndee suxu. \v 18 Na waxatin yɛtɛni, Filisitine yi yɛngɛn nakeli lanban yi taane nun Negewi taane ma Yuda yi. E yi Beti-Semɛsi taan tongo, e nun Ayalɔn nun Gɛdirɔti taane nun Soko nun Timana nun Ginso taane nun e rabilinne taane, e yi dɔxɔ e yi. \v 19 Alatala Yuda yamanan nayarabi na kii nin Isirayila mangana Axasi a fe ra, naxan Alatalaa yamaan ti tantanna ma, e yi yulubin tongo. \v 20 Asiriya mangan Tigilati-Pilesere yi fa Axasi fɛma, koni benun a xa a mali, a yi a yɛngɛ. \v 21 Axasi bata yi Alatala Batu Banxin nafunle birin tongo, e nun manga banxin nun kuntigine nafunle, a yi e fi Asiriya mangan ma. Koni na tɔnɔ mi lu a ma. \p \v 22 Hali Axasi yi kɔntɔfilixi waxatin naxan yi, a mɔn lu nɛn tinxintareyani Alatala yɛɛ ra yi. \v 23 A yi saraxane ba Damasi alane xa, a na tɔrɔn masɔtɔxi naxanye xɔn, bayo a yi a mirima nɛn, a naxa, “Bayo, Arami mangana alane a malima, n fan xa saraxane ba e xa alogo e xa n mali.” Koni, na nan naɲan kala ma a ra, e nun Isirayila birin. \v 24 Axasi yi Alatala Batu Banxin seene birin malan, a yi e kala. A yi Alatala Batu Banxin dɛɛne balan, a yi kidene rafala Yerusalɛn taan yiren birin yi. \v 25 A yi taan kidene rafala Yuda taane birin yi alogo a xa saraxane ba ala gbɛtɛne xa. Na ma, Alatala, a benbane Ala yi xɔlɔ a ma kati! \p \v 26 A kɛwali dɔnxɛne, a feene birin, keli a fɔlɔn ma han a raɲanna, ne sɛbɛxi Yuda mangane nun Isirayila mangane kɛdine kui. \v 27 Axasi yi faxa, e yi a maluxun Yerusalɛn taani, koni a tan mi maluxun Isirayila mangane gaburun na. A dii xɛmɛn Xesekiya yi ti a ɲɔxɔni. \c 29 \s Xesekiya, Yuda mangana \r Mangane Firinden 18.1-3 \p \v 1 Xesekiya findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulunna nan ma, a yi ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun solomanaanin ti mangayani Yerusalɛn yi. A nga yi xili nɛn Abiya, Sakari a dii tɛmɛna. \v 2 Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, a yi na liga, alo a benba Dawuda a liga kii naxan yi. \p \v 3 A tan nan Alatala Batu Banxin nabi a mangayaan ɲɛɛ singen kike singen ma, a yi a dɛɛne yitɔn. \v 4 A yi saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxune malan yamaan malandeni sogeteden binni. \v 5 A yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ tuli mati n na, ɛ tan Lewine. Ɛ yɛtɛ rasariɲan, ɛ yi Alatala Batu Banxin nasariɲan, ɛ benbane Ala, ɛ yi se xɔsixine ramini yire sariɲanxini ito kui. \v 6 Bayo en benbane fe xɔsixine raba nɛn, naxanye raɲaxu Alatala ma, en ma Ala, e yi na liga, e yi e mɛ a ra, e yi e xun xanbi so Alatalaa yire sariɲanxini. \v 7 E yɛtɛɛn yi Ala Batu Banxin so dɛɛne balan, e yi lɛnpune ratu, e mi wusulan gan, e mi saraxa gan daxine ba Isirayilaa Ala xa yire sariɲanxini. \v 8 Nayi, Alatala yi xɔlɔ Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane ma, a yi gbalon nun sunun nun yagin nagodo e ma alo ɛ a toma kii naxan yi. \v 9 Nanara, en benbane faxa yɛngɛni, en ma dii xɛmɛne nun en ma dii tɛmɛne nun en ma ɲaxanle yi lu konyiyani. \v 10 Iki, n waxi layirin xidi feni en nun Alatala tagi, Isirayilaa Ala. \v 11 Iki, ngaxakedenne, ɛ ba tunnaxɔlɔn ma, bayo Alatala ɛ tan nan sugandixi alogo ɛ xa ti a yɛtagi a wanla ra, ɛ findi a walikɛne ra, ɛ yi wusulanne gan a xa.” \p \v 12 Nayi, Lewi bɔnsɔnna muxuni itoe yi fa: \p Kehati xabilani: \q Amasayi a diin Maxati nun Asari a diin Yowɛli. \p Merari xabilani: \q Abidi a diin Kisu nun Yehaleleli a diina Asari. \p Gɛrisɔn xabilani: \q Simaa diin Yowa nun Yowaa diina Eden. \p \v 13 Elisafan xabilani: \q Simiri nun Yeyiyɛli. \p Asafi xabilani: \q Sakari nun Matani. \p \v 14 Heman xabilani: \q Yɛxiyɛli nun Simeyi. \p Yedutun xabilani: \q Semaya nun Yusiyɛli. \p \v 15 E yi e bɔnsɔnna muxune birin malan. E yelin xanbini e rasariɲanɲɛ, e fa Alatala Batu Banxin nasariɲan alo mangana e yamarixi kii naxan yi, e nun Alatala a falaxi kii naxan yi. \v 16 Saraxaraline yi so Alatalaa yire sariɲanxini a rasariɲandeni. E se xɔsixin naxanye birin li Alatala Batu Banxini, e yi ne birin namini, Lewi bɔnsɔnna muxune yi se xɔsixine tongo e sa e woli Kedirɔn lanbanni. \v 17 E Alatala Batu Banxin nasariɲan fɔlɔ kike singen xi singe lɔxɔn nin. Xi solomasɛxɛde lɔxɔni, e yi so Alatala Batu Banxin so dɛɛn palaan ma, e mɔn yi xi solomasɛxɛ wali kɛ a rasariɲandeni. E yi yelin kike singen xi fu nun senninden ma. \p \v 18 Na xanbi ra, e mɔn yi siga Manga Xesekiya konni, e yi a fala a xa, e naxa, “Nxu bata Alatala Batu Banxin birin nasariɲan e nun saraxa ganden nun a seene birin e nun buru rasariɲanxin sama tabanla naxan fari e nun a seene birin. \v 19 Manga Axasi seen naxanye birin naxɔsi a tinxintareyani a mangayaan waxatini, nxu bata ne birin nasariɲan, nxu yi e sa Alatala yɛtagi.” \s Xesekiya mɔn yi saraxane ba \p \v 20 Manga Xesekiya yi keli xɔtɔn, a yi taan kuntigine malan, e siga Alatala Batu Banxini. \v 21 E yi siga tura solofere nun konton solofere nun yɛxɛɛ dii solofere nun kɔtɔ solofere ra mangana denbayaan nun yire sariɲanxin nun Yuda kaane yulubi xafarin na alogo e xa rasariɲan. Mangan yi a fala saraxaraline xa, Haruna yixɛtɛne, a e xa e ba saraxan na Alatalaa saraxa ganden fari. \v 22 Saraxaraline yi ɲingene kɔɛ raxaba, e yi e wunla xuya saraxa ganden ma. E mɔn yi kontonne kɔɛ raxaba, e yi e wunla xuya saraxa ganden ma. Na xanbi ra, e yi yɛxɛɛ diine kɔɛ raxaba, e yi e wunla xuya saraxa ganden ma. \v 23 E mɔn yi siga kɔtɔ kɔɛ raxaba daxine ra yulubi xafari seen na mangan nun yamaan birin yɛtagi, ne yi e yiine sa e ma. \v 24 Nayi, saraxaraline yi kɔtɔne kɔɛ raxaba, e yi e wunla bɔxɔn saraxa ganden ma alogo Isirayila kaane birin yulubine xa xafari. Mangan nan na saraxa sifa firinne yamarin fi alogo yamaan birin yulubin xa xafari. \v 25 Mangan yi Lewi bɔnsɔnna muxune lu Alatala Batu Banxini, kariɲanne nun kondenne nun bɔlɔnne yi suxi naxanye yii alo Dawuda nun mangana fetoon Gadi nun Nabi Natan a yamari kii naxan yi, bayo Alatalaa yamarin nan yi a ra, a nabine naxan nali muxune ma. \v 26 Lewi bɔnsɔnna muxune yi ti, Dawudaa maxaseene suxi e yii. Saraxaraline fan yi na, xɔtane suxi e yii. \v 27 Manga Xesekiya yi a fala, a e xa saraxa gan daxin ba saraxa ganden fari. E nɛma yi saraxan gan fɔlɛ waxatin naxan yi, e yi bɛtin ba Alatala xa xɔta xuiin nun Isirayila manga Dawudaa maxaseene ra. \v 28 Yamaan birin yi e xinbi sin, e lu bɛtin bɛ, e xɔtaan fema han saraxa gan daxin birin yi yelin ganɲɛ. \v 29 E to yelin saraxa gan daxin bɛ, mangan nun a yamaan naxan birin yi a fɔxɔ ra, e birin yi e xinbi sin, e yi Ala tantun. \v 30 Na xanbi ra, Manga Xesekiya nun a kuntigine yi Lewi bɔnsɔnna muxune yamari a e xa Alatala tantun Dawudaa bɛti xuine nun fetona Asafi a bɛti xuine ra. E yi bɛtin ba sɛwani, e yi e xinbi sin, e Alatala tantun. \p \v 31 Manga Xesekiya yi a fala, a naxa, “Bayo iki ɛ bata dɛntɛgɛ Alatala xa, ɛ fa ɛ saraxane nun barika bira saraxane ra Alatala Batu Banxini.” Yamaan yi fa e saraxane nun barika bira saraxane ra, e nun muxu bɔɲɛ faɲine birin yi fa saraxa gan daxine ra. \v 32 Yamaan fa saraxa gan daxin naxanye ra, ne yatɛn yi siga han ɲinge tonge solofere e nun yɛxɛɛ dii kɛmɛ firin e nun konton kɛmɛ, ne birin saraxa gan daxine Alatala xa. \v 33 E mɔn yi ɲinge kɛmɛ sennin e nun kontonne nun kɔtɔ wuli saxan ba saraxa gbɛtɛne ra. \v 34 Koni saraxaraline mi yi wuya, e mi yi nɔɛ saraxa gan daxine birin budɛ. Nanara, e ngaxakedenne Lewi bɔnsɔnni, ne yi fa e mali han wanla yi ɲan, han saraxaraliin bonne yi rasariɲan. E ngaxakedenne Lewi bɔnsɔnni, ne yi kataxi e rasariɲan feen nan na dangu saraxaraline ra. \v 35 Saraxa gan daxin yi wuya, sa bɔɲɛ xunbeli saraxane turene fari, e nun minse saraxane nun saraxa gan daxine. \p Alatala Batu Banxin nasariɲan na kii nin. \v 36 Ala bata yi naxan birin yitɔn yamana fe ra, Manga Xesekiya nun yamaan birin yi sɛwa na ra, amasɔtɔ na feene liga nɛn mafurɛn. \c 30 \s Xesekiya yi sanla raba \p \v 1 Manga Xesekiya yi xɛrane rasiga Yuda yamanan yiren birin yi. A mɔn yi bataxine sɛbɛ Efirami nun Manase kaane ma, alogo e xa fa Alatala Batu Banxini Yerusalɛn yi, e fa Alatala tantun, Isirayilaa Ala, Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla\f + \fr 30.1\fr* \fk Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla:\fk* Musaa waxatini, Ala fitina feen nafa nɛn Firawona yamaan ma, malekan yi fa e dii singene birin faxa kɔɛ kedenna ra. Koni, Isirayila kaane yi saraxa wunla xuya e banxine dɛ wudine ma, saya malekan yi dangu e xun ma. Na feen sanla ni ito ra. A mato Xɔrɔyaan 12.1-13 kui.\f* rabadeni. \v 2 Mangan nun a kuntigine nun yamaan birin bata yi lan a ma Yerusalɛn yi a e xa Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla raba ɲɛɛn kike firinden ma. \v 3 Bayo saraxarali wuyaxi mi yi sariɲanxi na waxatini, yamaan mɔn munma yi malan Yerusalɛn yi singen, e mi yi nɔɛ na sanla rabɛ singen. \v 4 Bayo mangan nun yamaan lanma feen nan yi a ra, \v 5 e yi a ragidi, a xa rali Isirayila birin ma, keli Bɛriseba taan ma han Dan yamanani alogo muxune xa fa Yerusalɛn yi, e fa Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla raba mɛnni Alatala xa, Isirayilaa Ala. Amasɔtɔ yamaan mi yi fa na sanla rabama e bode xɔn alo a yi sɛbɛxi kii naxan yi. \v 6 Xɛrane yi siga mangan nun a kuntigine bataxine ra Isirayila nun Yuda yamanan yiren birin yi, alo mangana a yamarixi kii naxan yi. E naxa, “Ɛ tan Isirayila kaane, ɛ xɛtɛ Alatala ma, Iburahimaa Ala, Isiyagaa Ala, Isirayilaa Ala alogo a mɔn xa xɛtɛ ɛ ma, ɛ tan yamaan muxu dɔnxɛn naxanye luxi ɛ nii ra, ɛ tan naxanye tangaxi Asiriya mangane ma. \v 7 Ɛ nama lu alo ɛ fafane, alo ɛ ngaxakedenne, naxanye mi yi tinxinxi Alatala yɛɛ ra yi, e benbane Ala, naxan e ba gbalon dɛ alo ɛ a toma kii naxan yi. \v 8 Nayi, ɛ nama tuli maxɔdɔxɔ ayi alo ɛ benbane. Ɛ fa Alatala ma, ɛ fa a yire sariɲanxini, a dɛnaxan nasariɲanxi han habadan, ɛ wali Alatala xa, ɛ Ala, alogo a xɔlɔ gbeen xa xɛtɛ ɛ fɔxɔ ra. \v 9 Xa ɛ fa Alatala ma, muxun naxanye ɛ ngaxakedenne suxu konyiyani, ne kininkininma nɛn e ma, e mɔn yi xɛtɛ yamanani ito yi. Alatala hinan, ɛ Ala, a fan, a mi a yɛtagin luxunma ɛ ma, xa ɛ xɛtɛ a ma.” \v 10 Xɛrane yi siga taane yi Efirami yamanan nun Manase yamanani han Sabulon yamanani. Koni, muxune yi lu e magelɛ. \v 11 Koni, Aseri bɔnsɔnna muxuna ndee nun Manase bɔnsɔnna muxuna ndee nun Sabulon bɔnsɔnna muxuna ndee yi e yɛtɛ magodo Ala xa, e tin sigɛ Yerusalɛn yi. \v 12 Ala yi muxune bɔɲɛn masara Yuda fan yi, e mangan nun a kuntigine yamarin suxu, alo Alatala a falaxi kii naxan yi. \p \v 13 Yama gbeen yi fa Yerusalɛn yi Buru Tetaren Sanla\f + \fr 30.13\fr* \fk Buru Tetaren Sanla:\fk* Yahudiyane yi burun donma lɛbɛn mi yi saxi naxan yi xii solofere sanli ito bun. E sariɲan kiina nde nan yi a ra. A mato Xɔrɔyaan 12.15 kui.\f* rabadeni kike firindeni. Yamaan yi gbo han! \v 14 Suxure batuden naxanye yi Yerusalɛn yi, e yi ne birin kala e nun e wusulan gandene, e yi ne woli Kedirɔn lanbanni. \v 15 Ɲɛɛn kike firinden xi fu nun naaninde lɔxɔni, e yi xuruseene kɔɛ raxaba Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla fe ra. Nayi, Lewi bɔnsɔnna muxune nun saraxaraline yi yagi han, e yi e yɛtɛ dɛntɛgɛ Ala xa, e yi saraxa gan daxine ba Alatala Batu Banxini. \v 16 Birin yi a wali suxu alo e yi lan kii naxan yi, fata Alaa walikɛɛn Musaa sariyan na. Xuruseen naxanye ba saraxan na, Lewine yi lu ne wunla soɛ saraxaraline yii, e yi lu a xuyɛ saraxa ganden ma. \v 17 Muxu wuyaxi mi yi sariɲanxi yamaan yɛ, e mi nɔɛ saraxane bɛ Alatala xa. Nayi, Lewine yi lu xuruseene kɔɛ raxabɛ e xa Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla fe ra. \v 18 Muxu wuyaxi yi na, Efirami kaane nun Manase kaane nun Isakari kaane nun Sabulon kaane yɛ naxanye mi yi sariɲanxi. Anu, e Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla saraxa subene don nɛn, e sariyan kala na nan xɔn. Na ma, Xesekiya yi duba e xa, a naxa, “Alatala naxan fan, na xa diɲa e yulubin ma. \v 19 Ala xa diɲa muxune birin ma naxanye Alatala, e benbane Ala fenxi e bɔɲɛn ma feu, hali e mi yi sariɲanxi.” \v 20 Alatala yi Xesekiya xuiin namɛ, a yi diɲa yamaan ma. \v 21 Nayi, Isirayila kaan naxanye yi Yerusalɛn yi, ne yi Buru Tetaren Sanla raba sɛwa gbeeni xi solofere. Lewi bɔnsɔnna muxune nun saraxaraline yi lu Alatala tantunɲɛ e sɛnbɛn birin na e maxaseene ra. \v 22 Xesekiya yi Lewine wali faɲi xɔntɔnna ti, naxanye yi walima Alatala xa ki faɲi. E saraxa subene don xi solofere, naxanye yi baxi bɔɲɛ xunbeli saraxane ra, e yi Alatala tantun, e benbane Ala. \p \v 23 Yamaan birin mɔn yi lan a ma, a e xa xi solofere sa sali lɔxɔne fari, e mɔn yi sanla raba sɛwani xi solofere, \v 24 bayo Yuda mangan Xesekiya bata yi binye gbeen fi yamaan ma, a yi e fanda tura wuli keden na e nun xuruse wuli solofere. Kuntigine fan bata yi tura wuli keden nun xuruse wuli fu ba sa mangan gbeene fari. Saraxarali wuyaxi bata yi rasariɲan. \v 25 Yuda kaane nun saraxaraline nun Lewine nun Isirayila kaan naxanye yi kelixi yire gbɛtɛye yi e nun xɔɲɛn naxanye yi dɔxi Isirayila kaane nun Yuda kaane yɛ, ne birin yi lu sɛwani e bode xɔn ma. \v 26 Sɛwa gbeen yi lu Yerusalɛn kaane yi. Xabu Isirayila Manga Dawudaa dii xɛmɛn Sulemani waxatini, na ɲɔxɔn munma yi liga Yerusalɛn yi singen. \v 27 Saraxaraline nun Lewine yi keli, e duba yamaan xa, e Ala maxandi, Ala yi e xuiin mɛ a konni ariyanna yi. \c 31 \s Xesekiya yi Ala Batu Banxin wanli tɔn \p \v 1 Na danguxina, muxun naxanye birin yi Isirayila yi, ne birin yi siga Yuda taane yi, e yi kide gɛmɛne kala, e yi Asera kide gbindonne rabira. E yi taan kidene kala, e nun e suxure saraxa gandene Yuda yamanan birin yi e nun Bunyamin nun Efirami nun Manase bɔnsɔnne yamanane yi. Na xanbi ra, Isirayila kaane birin yi siga e konni. \p \v 2 Xesekiya yi saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxune yitaxun, a yi birin ti a wali ra. E tan nan yi saraxa gan daxine nun bɔɲɛ xunbeli saraxane bama. E tan nan mɔn yi findixi Alatalaa walikɛne ra, e yi Alatala tantunma, e yi bɛtine ba Alatala xa a banxin so dɛɛn na. \v 3 Mangan yi a sɔtɔ sena ndee ba saraxa gan daxine ra, saraxan naxanye yi ganma xɔtɔnna nun ɲinbanna ra e nun Matabu Lɔxɔne nun kike nɛnɛn nun sali lɔxɔne ma, alo a sɛbɛxi kii naxan yi Alatalaa sariyani. \v 4 Xesekiya yi a fala Yerusalɛn kaane xa a e xa fa seene mudun na saraxaraline nun Lewine xa, alogo e xa Alatalaa sariyan nabatu a kiin ma. \v 5 Na falan mɛ yiren birin yi waxatin naxan yi, Isirayila kaane birin yi e murutu xabaxi singene nun manpa bogi singene nun ture baxi singene nun kumi ture singene nun sansi singene nun e yaganne birin so fɔlɔ saraxaraline nun Lewine yii. \v 6 Na kiini, Yuda kaane nun Isirayila kaan naxanye yi dɔxi Yuda taane yi, ne fan yi lu fɛ e xuruse xurin nun a xungbene yaganne ra e xɔn, e nun e se sariɲanxine yaganna naxanye yi dɛntɛgɛxi Alatala xa, e Ala, e yi se wuyaxi malan. \v 7 E yi se wuyaxi malan fɔlɔ ɲɛɛn kike saxandeni, e yi yelin ɲɛɛn kike solofereden ma. \v 8 Xesekiya nun a kuntigine yi fa na seene matodeni, e yi Alatala tantun, e yi duba a yamaan xa, Isirayila kaane. \v 9 Xesekiya yi saraxaraline nun Lewine maxɔdin na seene fe ra. \v 10 Nayi, saraxaraline kuntigina Asari, Sadɔki bɔnsɔnni, na yi a yabi, a naxa, “Xabu nxu fa fɔlɔ seene ra Alatala Batu Banxini, nxu donseen sɔtɔ nɛn nxu lugo, nxu yi a dɔnxɛn gbegbe lu, amasɔtɔ Alatala duba nɛn a yamaan xa, a dɔnxɛn naxanye luxi ne nan itoe ra.” \p \v 11 Xesekiya yi yamarin fi a e xa donse ramaradene rafala Alatala Batu Banxini. Nayi, e yi donse ramaradene rafala. \v 12 E yi fa na finmaseene nun yaganne nun se sariɲanxine birin na mɛnni. Lewi bɔnsɔnna muxuna nde yi na naxan yi xili Konani, e yi finmaseene taxu na ra, e yi a ngaxakedenna Simeyi fan findi a bundɔxɔn na. \v 13 Xɛmɛn naxanye yi xili Yɛxiyɛli nun Asasiya nun Naxati nun Asahɛli nun Yerimoti nun Yosabadi nun Eliyeli nun Yisimaki nun Maxati nun Bɛnaya, ne nan yi yamaan xunmatone ra Konani nun a xunyɛn Simeyi bun ma alo Manga Xesekiya nun saraxarali Asari a yamari kii naxan yi. Asari yi findi Ala Batu Banxin kuntigi gbeen na. \v 14 Yiminaa dii xɛmɛn Kore, Lewi bɔnsɔnna muxun naxan yi Sogeteden dɛɛn kantanma, a tan nan yi ɲɛnige ma saraxane rasuxuma naxanye yi fima Ala ma. A mɔn yi yaganne yitaxunma Alatala Batu Banxini e nun se sariɲanxi gbɛtɛye. \v 15 Saraxaralini itoe yi dɔxi saraxarali taan\f + \fr 31.15\fr* \fk Saraxaraline taane\fk* fe sɛbɛxi Yosuwe 21.1-45 kui.\f* naxanye yi, ne yi a mali: Eden nun Menayamin nun Yosuwe nun Semaya nun Amari nun Sɛkani. E yi seene yitaxun mɛnne yi e ngaxakedenne ra, fonna nun dii ɲɔrɛna alo a yi lan kii naxan yi, \v 16 fɔlɔ dii xɛmɛne ma naxanye xili sɛbɛxi e bɔnsɔn kɛdin ma fɔlɔ e ɲɛɛ saxanna ma, e nun naxanye birin yi soma Alatala Batu Banxini lɔxɔ yo lɔxɔ e wanla ra alo a yi yamarixi kii naxan yi fata e yɛba kiin na. \v 17 Saraxaraline xinle yi sɛbɛxi e bɔnsɔn kɛdin kui fata e denbayane ra, e nun Lewi bɔnsɔnna muxune fɔlɔ e ɲɛɛ mɔxɔɲɛn ma, alo e yi yamarixi wanla dɛ kii naxan yi fata e yɛba kiin na, \v 18 e nun e denbayane birin xinle yi sɛbɛxi e bɔnsɔn kɛdin kui, e ɲaxanle nun e dii xɛmɛne nun e dii tɛmɛne nun e muxune birin, bayo e tan bata yi rasariɲan Alaa wanla ra. \v 19 Haruna yixɛtɛne, saraxaralina ndee yi dɔxi banxidɛne ra saraxarali taane rabilinne yi. Muxuna ndee yi sugandixi taane birin yi alogo e xa donseene xali e xa e nun Lewi bɔnsɔnna xɛmɛne birin naxanye xinle yi sɛbɛxi e bɔnsɔn kɛdin kui. \p \v 20 Xesekiya na nan liga Yuda taane birin yi, a fe faɲin liga tinxinna nun lannayani Alatala yɛɛ ra yi, a Ala. \v 21 A wali wuyaxi kɛ nɛn Ala Batu Banxina fe yi, a yi Alaa sariyan nun a yamarin suxu a faɲin na. A yi Ala fen a bɔɲɛn ma feu, a yi sabati. \c 32 \s Asiriya Mangan yi a kɔnkɔ e ma \p \v 1 Xesekiyaa lannaya wanle dangu xanbini, Asiriya mangan Sɛnakɛribi yi so Yuda yi, a yi taa makantanxine yɛngɛ, a yi a ragidi a xa e findi a gbeen na. \v 2 Manga Xesekiya to a to Sɛnakɛribi bata fa Yerusalɛn yɛngɛdeni, \v 3 Xesekiya nun a kuntigine nun sofane yi lan a ma a e xa taa xanbi ra tigine birin dutun. \v 4 Yamaan yi e malan, e yi tigine birin dutun taa xanbin na, e nun ige dangudena nde bɔxɔn bun ma. E yi a fala, e naxa, “Asiriya kaane nama ige yo li be.” \v 5 Xesekiya yi a wɛkilɛ, a yi taan yinna yire kalaxine ti, a mɔn yi sangansone ti yinna xuntagi, a mɔn yi yin gbɛtɛ ti a fari ma. A yi Milo gbingbinna rafala Dawudaa Taani. A yi yɛngɛ so wuyaxi nun yɛ masansan wure lefa wuyaxi sɔtɔ a ganla xa. \v 6 A yi sofa kuntigine dɔxɔ yamaan xun na. A muxune birin malan taan yama malandeni taan so dɛɛn na. A yi a fala e xa, a naxa, \v 7 “Ɛ wɛkilɛ, ɛ sɛnbɛ so! Ɛ nama kuisan, ɛ nama gaxu Asiriya kaane mangan yɛɛ ra e nun yamaan naxan a fɔxɔ ra amasɔtɔ sɛnbɛn naxan en tan na, na gbo a gbeen xa. \v 8 Adamadi sɛnbɛn nan a tan na, anu Alatala nan en tan fɔxɔ ra, en ma Ala, naxan en malima en ma yɛngɛne yi.” Yamaan yi Yuda mangan Xesekiya a falane suxu. \v 9 Na danguxina, Asiriya mangan Sɛnakɛribi nun a ganla birin yi siga Lakisi taan xili ma. Na waxatini, Sɛnakɛribi yi sofa kuntigina ndee rasiga Yerusalɛn yi. A yi xɛraan nasiga Yuda mangan Xesekiya ma, e nun Yuda kaane birin Yerusalɛn yi, a naxa, \v 10 “Asiriya mangan Sɛnakɛribi ito nan falaxi, a naxa, ‘Ɛ yigi saxi nanse yi, naxan a ligaxi ɛ mɔn dɔxi Yerusalɛn yi yɛngɛn tagi? \v 11 Xesekiya xa mi ɛ radinma ba alogo kamɛn nun ige xɔnla xa ɛ faxa, a nɛma a falɛ, a naxa, “Alatala, en ma Ala en natangɛ Asiriya mangan ma ba?” \v 12 Xesekiya nan i ya Alaa saraxa gandene nun a kidene kalaxi, a yi a fala Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane xa, a naxa, “Ɛ xinbi sinma saraxa ganden keden peen nan yɛtagi, ɛ yi saraxane gan mɛnni.” \v 13 Ɛ mi a kolon ba, nxu naxan liga muxune nun yamanan bonne ra, n tan nun n benbane? Na siyane alane nɔ nɛn e yamanan muxune xunbɛ ba? \v 14 Awa, n benbane yamanan naxanye kala, yamanan mundun ma ala a rakisi? Nayi, ɛ Ala nɔɛ ɛ rakisɛ ba? \v 15 Na ma, Manga Xesekiya nama ɛ mayenden, a yi ɛ radin na kiini. Ɛ nama ɛ yigi sa a yi, bayo siya yo ala hanma yamana yo ala mi nɔxi a yamaan natangɛ n benbane ma. Nayi, ɛ alane fan mi nɔɛ ɛ bɛ n fan yii mumɛ!’ ” \s Sɛnakɛribi yi Ala rayelefu \r Mangane Firinden 19.8-13 nun Esayi 37.8-13 \p \v 16 Na xanbi ra, Asiriya mangan mɔn yi fala ɲaxin ti Marigina Alatala ma, e nun a walikɛɛn Xesekiya. \v 17 Asiriya mangan yɛtɛɛn bata yi Alatala, Isirayilaa Ala konbi kɛdin sɛbɛ nun, a naxa, “Siyaan bonne alane mi nɔxi e yamanan muxune ratangɛ n ma kii naxan yi, Xesekiyaa Ala fan mi nɔɛ a yamaan natangɛ n ma na kii nin.” \v 18 A yi falan ti a xuini texin na Heburu xuini, alogo Yerusalɛn yamaan naxan yi yinna xuntagi, a xa gaxun naso ne yi, a yi nɔ taan findɛ a gbeen na. \v 19 E lu falan tiyɛ Yerusalɛn Ala ma alo e yi falan tima siya gbɛtɛne ala rafalaxine nan ma bɔxɔ xɔnna fari. \s Ala yi Asiriya mangan nɔ \r Mangane Firinden 19.35-37 nun Esayi 37.36-38 \p \v 20 Nayi, Manga Xesekiya nun Nabi Esayi, Amɔsi a dii xɛmɛn yi e xuiin namini fɔlɔ Ala ma lan feni ito ma. \v 21 Na ma, Alatala yi malekana nde xɛ naxan sa Asiriya mangana sofa kɛndɛne birin naxɔri a gali dɔxɔdeni, e nun mangane nun kuntigi gbeene. Nayi, mangan yagixin yi xɛtɛ a yamanani. A sa so a gbee ala batu banxini, a dii xɛmɛne yi sa a faxa mɛnni. \v 22 Alatala Manga Xesekiya nun Yerusalɛn kaane rakisi na kii nin Asiriya manga Sɛnakɛribi sɛnbɛn ma, a mɔn yi e ratanga e rabilinna siyane birin ma. \v 23 Muxu wuyaxi yi fa saraxane ra Alatala xɔn Yerusalɛn yi, e nun kise faɲine Yuda mangan Xesekiya xa. Xabu na lɔxɔni, siyane birin yi a binya. \s Xesekiyaa mangayaan xunsona \p \v 24 Na waxatini, saya furen yi Xesekiya suxu. A yi Alatala maxandi, Ala yi a yabi, a yi kabanako feen liga alogo a xa a kolon a kɛndɛyaan sɔtɔma nɛn. \v 25 Koni Xesekiya mi findi wali faɲi kolon na, a yi waso ayi a bɔɲɛni. Ala yi xɔlɔ a ma, e nun Yuda nun Yerusalɛn. \v 26 Nayi, Manga Xesekiya nun Yerusalɛn kaane birin yi e xun xɛtɛ Alatala ma. Na ma, Alatalaa xɔlɔn mi fa e li Xesekiyaa siimayani. \p \v 27 Manga Xesekiya yi nafunla nun binye gbeen sɔtɔ. A yi gbeti fixɛn nun xɛmaan nun bɔxɔ bun nafunle nun latikɔnɔnne nun yɛ masansan wure lefane nun se faɲine birin namaradene rafala. \v 28 A yi murutun nun manpaan nun ture ramaradene rafala, e nun xuruseen sifan birin namaradene. \v 29 A yi taana ndee ti, Ala yi xuruse wuyaxi fi a ma e nun nafulu gbegbe. \v 30 Manga Xesekiya nan Gihon tigi ige kiraan masara, a yi a xun ti Dawudaa Taan sogegododen binni. Xesekiya nɔ sɔtɔ nɛn a feene birin ma. \v 31 Koni, lɔxɔna nde Babilɔn mangane to xɛrane rasiga a ma xibaru fendeni lan kabanako feen ma naxan danguxi a yamanani, Ala yi a lu a yɛtɛ yii a mato xinla ma alogo a xa a bɔɲɛ yi feene birin kolon. \p \v 32 Manga Xesekiya kɛwali dɔnxɛne, a tinxinyaan naxan liga, ne sɛbɛxi Amɔsi a dii xɛmɛn Nabi Esayi a kɛdin kui lan a fe toxine ma alo xiyena, naxan sɛbɛxi Yuda mangane nun Isirayila mangane kɛdine kui. \v 33 Manga Xesekiya yi faxa. Dawuda yixɛtɛne gaburun dɛnaxan yitɔnxi muxu gbeene xa, e yi sa a maluxun mɛnni. Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane birin yi fa a saya xɔntɔndeni. A dii xɛmɛn Manase yi findi mangan na a ɲɔxɔni. \c 33 \s Manase, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 21.1-18 \p \v 1 Manase findi mangan na a ɲɛɛ fu nun firinna nan ma, a yi ɲɛɛ tonge suulun e nun suulun ti mangayani Yerusalɛn yi. \v 2 Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, Manase yi na liga. Alatala siyaan naxan kedi Isirayila yamaan yɛɛ ra, a yi so ne fe xɔsixine yi. \p \v 3 A fafe Xesekiya taan kiden naxanye kala, a tan mɔn yi ne rafala. A yi saraxa ganden nafala Baali xa, a mɔn yi Asera kide gbindonne bitin, a yi a xinbi sin sarene birin xa, a yi e batu. \v 4 A yi suxure kidene ti Alatala Batu Banxini, Alatala bata a fala dɛnaxan ma, a naxa, “N xinla luma nɛn Yerusalɛn yi habadan.” \v 5 A yi sarene kidene ti Alatala Batu Banxin yin firinne kui. \v 6 A yi a diine ba saraxa gan daxin na Hinɔn lanbanni suxurene xa. A yi so yiimato feene nun woyimɛyaan nun kɔɛra feene yi. A yi muxune maxɔdin naxanye falan tima barinne ra. A yi fe xɔsixi gbegbe liga Alatala yɛɛ ra yi, a yi a raxɔlɔ. \v 7 A yi sa a suxure rafalaxi sawurana nde dɔxɔ Ala Batu Banxini. Anu, Ala a fala nɛn Dawuda xa e nun a dii xɛmɛn Sulemani, a naxa, “N xinla luma n batu banxini ito nin habadan e nun Yerusalɛn, n dɛnaxan sugandixi Isirayila bɔnsɔnne birin yɛ. \v 8 Xa Isirayila kaane n ma yamarine birin suxu, n naxan soxi ɛ benbane yii fata Musa ra, n mi tinɲɛ mumɛ e yi kedi yamanani ito yi.” \v 9 Koni, Manase yi a liga Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane yi yulubin tongo. E yi fe xɔsixine liga dangu siyane ra Alatala naxanye halagi Isirayila bun. \v 10 Alatala yi falan ti Manase nun a yamaan xa, koni e mi e tuli mati a ra. \p \v 11 Nayi, Alatala yi Asiriya yamanan mangana gali kuntigine rafa e xili ma, e yi Manase suxu, e karafen bira a ma, e yi a xidi sula yɔlɔnxɔnna ra, e siga a ra Babilɔn yi. \v 12 A tɔrɔni, a yi Alatala maxandi, a Ala, a yi a yɛtɛ magodo a benbane Ala xa. \v 13 A yi a mafan, Alatala yi a maxandi xuiin nasuxu. A yi a maxandin yabi, a mɔn yi xɛtɛ a ra Yerusalɛn yi a mangayani. Nayi, Manase yi a kolon a Alatala nan Ala ra. \p \v 14 Na danguxina, Manga Manase mɔn yi Dawudaa Taan nabilin yinna yirena nde ti, a yi a mate ayi, keli Gihon tigin ma lanbanni, siga sogegododen binni han taan so dɛɛn naxan xili Yɛxɛ Dɛna, a yi Ofɛli geyaan nabilin. A mɔn yi sofa kuntigine dɔxɔ Yuda taa makantanxine birin yi. \p \v 15 A yi xɔɲɛ suxurene nun sawurane ba Alatala Batu Banxini, a yi ne birin kala. A bata yi suxure saraxa ganden naxanye rafala geyaan fari, Alatala Batu Banxin yi dɛnaxan yi e nun Yerusalɛn yi, a yi ne birin kala. A yi e woli taan fari ma. \v 16 A mɔn yi saraxa ganden nafala Alatala xa, a yi bɔɲɛ xunbeli saraxane nun barika bira saraxane ba. A yi a fala Yuda kaane xa a e xa bira Alatala fɔxɔ ra, Isirayilaa Ala. \v 17 Yamaan mɔn yi saraxane bama taan kidene yi, koni e yi e bama Alatala nan tun xa, e Ala. \p \v 18 Manase kɛwali dɔnxɛne, a Ala maxandina, e nun nabiin naxanye yi falan tima a xa Alatala Isirayilaa Ala xinli, ne birin sɛbɛxi Isirayila mangane kɛdine kui. \v 19 A Ala maxandina, e nun Ala a yabi kii naxan yi, a tinxintareyaan nun a yulubina, taan kidene a naxanye ti, e nun a Asera kide gbindonna naxanye bitin, e nun a suxure sawuran naxanye ti benun a xa a yɛtɛ magodo, ne birin sɛbɛxi Hosayi a taruxu kɛdine kui. \v 20 Manase yi faxa, e yi a maluxun a konni. A dii xɛmɛna Amɔn yi findi mangan na a ɲɔxɔni. \s Amɔn, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 21.19-26 \p \v 21 Amɔn findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun firinden nan ma, a yi ɲɛɛ firin ti mangayani Yerusalɛn yi. \v 22 Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, a yi na liga alo a fafe Manase a liga kii naxan yi. Amɔn yi saraxane bama suxurene birin xa, a fafe naxanye rafala, a yi ne batu. \v 23 Koni, a mi a yɛtɛ magodo Alatala xa alo a fafe Manase a liga kii naxan yi, bayo Amɔn findi nɛn yulubi kan gbeen na. \v 24 A walikɛne yi yanfan so a ma, e sa a faxa a banxini. \v 25 Koni naxanye birin yanfan so Manga Amɔn ma, yamanan muxune yi ne birin faxa, yamanan muxune yi a dii xɛmɛn Yosiya dɔxɔ a ɲɔxɔni mangayani. \c 34 \s Yosiya, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 22.1-2 \p \v 1 Yosiya findi mangan na a ɲɛɛ solomasɛxɛden nan ma, a yi ɲɛɛ tonge saxan e nun keden ti mangayani Yerusalɛn yi. \v 2 Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, a yi na liga, a yi a benba Dawuda sɔnna tongo. A lu tinxinyaan kiraan xɔn. \p \v 3 A mangayaan ɲɛɛ solomasɛxɛdeni, hali a mɔn to yi xurun, a lu nɛn a benba Dawudaa Ala batuɛ. A ɲɛɛ fu nun firinna, a yi taan kidene kala fɔlɔ Yuda nun Yerusalɛn yi, e nun Asera kide gbindonne nun wure raxulunxi sawurane. \v 4 A yi Baali saraxa gandene kala. Wusulan ganden naxanye yi tixi e fari, a yi ne fan kala, a yi Asera kide gbindonne raxɔri, e nun suxure sawurane. A ne birin findi dungi dungine ra, a ne raxuya ayi muxune gaburune fari naxanye saraxane ba e xa. \v 5 A yi kide ki muxune xɔnne gan e suxure saraxa ganden fari. A Yuda nun Yerusalɛn rasariɲan na kii nin. \v 6 A mɔn yi siga Manase yamanani e nun Efirami bɔnsɔnna nun Simeyɔn bɔnsɔnna nun Nafatali bɔnsɔnna e nun bɔxɔn naxanye yi e rabilinxi. \v 7 A yi suxure saraxa gandene nun Asera kide gbindonne kala mɛnne yi, a yi suxurene findi burunburunna ra, a yi wusulan gandene birin kala Isirayila yi. Na xanbi ra, a mɔn yi xɛtɛ Yerusalɛn yi. \s Saraxaraline yi sariya kɛdin to \r Mangane Firinden 22.3-10 \p \v 8 Yosiyaa mangayaan ɲɛɛ fu nun solomasɛxɛdeni, a yi muxuni itoe rasiga yamanan nun Ala Batu Banxin nasariɲandeni: Asaliyaa dii xɛmɛn Safan nun taa mangan Maaseya nun Yehowaxasi a dii xɛmɛn Yowa, mangana yenla, e xa sa Alatala Batu Banxini tɔn, mangana Ala. \v 9 E sa saraxarali kuntigin Xiliki li a konni. Yamaan fa gbetin naxan na Ala Batu Banxini e nun Lewine kantan tiine gbetin naxan malan Efirami nun Manase nun Isirayila yamaan muxu dɔnxɛn naxanye luxi e nii ra, e nun Yuda nun Bunyamin bɔnsɔnne, e yi ne so a yii. E yi xɛtɛ Yerusalɛn yi. \v 10 Naxanye yi findixi Alatala Batu Banxini tɔn feen yɛɛratine ra, a na gbetin so ne yii. Ne yi a so walikɛne yii e saranna ra, naxanye yi walima Alatala Batu Banxini. \v 11 Ne yi na gbetin so gɛmɛ masonle nun kamudɛrɛne yii alogo e xa gɛmɛne nun xalanbene sara banxine xa Yuda mangane naxanye rabeɲin, e kala. \v 12 Na walikɛne yi wanla kɛ tinxinni. Lewi bɔnsɔnna muxune Yaxati nun Abadi Kehati xabilani, ne yi e xun na e nun Merari nun Sakari Mesulan xabilani. Na Lewine birin yi fatan maxaseen maxɛ. \v 13 E tan nan yi goron maxanle xunna e nun walikɛne xunmatone a ra walidene birin yi. Sɛbɛli tiin nan yi Lewi muxuna ndee ra e nun taruxu sɛbɛne nun kantan tiine. \p \v 14 Yamaan fa gbetin naxan na Alatala Batu Banxini, e yi na tongoma waxatin naxan yi, saraxaraliin Xiliki yi Alatalaa sariya kɛdin to a naxan so Musa yii. \v 15 Nayi, Xiliki yi a fala sɛbɛli tiin Safan xa, a naxa, “N bata sariya kɛdin to Alatala Batu Banxini.” Xiliki yi sariya kɛdin so Safan yii. \v 16 Safan yi siga a ra Manga Yosiya konni, Safan yi a fala a xa, a naxa, “I nxu ti wanla naxan na, nxu bata na birin kɛ. \v 17 Gbetin naxan yi Alatala Batu Banxini, e bata na tongo e yi a so wali kuntigine yii.” \v 18 Sɛbɛli tiin Safan yi sa ne birin yɛba mangan xa, a naxa, “Saraxaraliin Xiliki sariya kɛdin so nɛn n yii.” Na xanbi ra, Safan yi a xaran mangan yɛtagi. \v 19 Mangan to sariya falane mɛ na kɛdin kui, a yi a domani bɔ a ma. \v 20 Mangan yi yamarin so Xiliki yii e nun Safan ma dii xɛmɛna Axikan nun Mike a dii xɛmɛna Abadon nun sɛbɛli tiin Safan nun mangana walikɛna Asaya, a naxa, \v 21 “Ɛ sa Alatala maxɔdin n xa, e nun muxun naxanye luxi Yuda nun Isirayila yi lan kɛdi toxini ito a fe ma, bayo Alatalaa xɔlɔn gbo en xili ma, amasɔtɔ en benbane mi Alatalaa falan suxu mumɛ alo a sɛbɛxi kii naxan yi kɛdini ito kui.” \v 22 Xiliki nun mangana muxu sugandixine yi siga nabi ɲaxanla Xuluda fɛma. Xasara naxan yi dugine kantanma, na mamandenna Salun ma ɲaxanla, Tokehati a dii xɛmɛna. Na ɲaxanla yi dɔxi Yerusalɛn Taa Nɛnɛni. E yi e lanma xuiin fala a xa. \v 23 A yi a fala e xa, a naxa, “Alatala, Isirayilaa Ala ito nan falaxi, a naxa: Ɛ sa a fala ɛ xɛ muxun xa, \v 24 ɛ naxa, ‘Alatala ito nan falaxi, a naxa: N tɔrɔn nafama nɛn yireni ito nun a muxune xili ma, alo danga feene sɛbɛxi kii naxan yi kɛdini ito kui naxan xaranxi Yuda mangan yɛtagi. \v 25 Bayo, e bata e xun xanbi so n yi, e yi saraxane nun wusulanne gan suxurene xa alogo e xa n naxɔlɔ e kɛwanle xɔn. Nayi, n ma xɔlɔn gbo taani ito xili ma, a mi ɲanɲɛ mumɛ!’ \v 26 Ɛ mɔn xa a fala Yuda mangan xa, naxan ɛ xɛxi Alatala maxɔdindeni, Isirayilaa Ala, a Alatala ito nan falaxi lan falane ma ɛ naxanye mɛxi, a naxa, \v 27 ‘Bayo i bata gaxu, i yi i yɛtɛ magodo Ala xa, i to falani itoe mɛ naxanye ti yireni ito nun a muxune xili ma, i yi xɛtɛ n ma, bayo i bata i ya dugine yibɔ i ma, i yi wuga n yɛtagi, n bata a mɛ. Alatalaa falan ni i ra. \v 28 N ni i rasuxuma nɛn i benbane fɛma, i rasɛnɛma nɛn bɔɲɛ xunbenli i gaburun na, bayo i tan mi na tɔrɔne toma n naxanye rafama yamanani ito nun a muxune xili ma waxati famatɔne yi.’ ” E yi sa na yabin nali mangan ma. \s Ala batu ki faɲina Yosiya xɔn \r Mangane Firinden 23.1-3 \p \v 29 Manga Yosiya yi Yuda nun Yerusalɛn fonne birin malan. \v 30 Na xanbi ra, mangan yi siga Alatala Batu Banxini, Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane nun saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxune nun yamaan birin biraxi a fɔxɔ ra, muxudin nun muxu gbeena. Alaa layirin kɛdin naxan to Alatala Batu Banxini, a yi na kui feen xaran birin tuli matixin na. \v 31 Mangan yi ti a tideni Alatala yɛtagi, a yi layirin tongo Alatala xa, a xa a yamarine nun a sariyane nun a tɔnne suxu a bɔɲɛn nun a niin birin yi, alo a sɛbɛxi layiri kɛdin kui kii naxan yi. \v 32 A yi Bunyamin bɔnsɔnna muxune nun Yerusalɛn kaane birin naso na layirin bun. Yerusalɛn kaane yi na layirin suxu alo Ala a yamarixi kii naxan yi, e benbane Ala. \v 33 Yosiya yi danna sa fe ɲaxine birin na naxanye sa kelixi yamana gbɛtɛne yi, naxanye yi findixi Isirayila kaane gbeene ra. A yi muxune birin karahan Isirayila yi a e xa Alatala batu, e Ala. A lu nɛn Alatala, e benbane Ala fɔxɔ ra a dunuɲa yi gidin birin yi. \c 35 \s Yosiya yi sanla raba \r Mangane Firinden 23.21-23 \p \v 1 Yosiya yi Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla\f + \fr 35.1\fr* \fk Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla:\fk* Musaa waxatini, Ala fitina feen nafa nɛn Firawona yamaan ma, malekan yi fa e dii singene birin faxa kɔɛ kedenna ra. Koni, Isirayila kaane yi saraxa wunla xuya e banxine dɛ wudine ma, saya malekan yi dangu e xun ma. Na feen sanla ni ito ra. A mato Xɔrɔyaan 12.1-13 kui.\f* raba Alatala xa Yerusalɛn yi ɲɛɛn kike singen xi fu nun naaninde lɔxɔni, e yi Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla saraxa subene kɔɛ raxaba. \v 2 Yosiya mɔn yi saraxaraline ti e wanla ra, a yi e sɔbɛ so Alatala Batu Banxin wanla dɛxunni. \v 3 A yi a fala Lewi bɔnsɔnna muxune xa, naxanye yi Isirayila birin naxaranma, naxanye yi rasariɲanxi Alatalaa wanla dɛxunni, a naxa, “Ɛ sa Layiri Kankiraan dɔxɔ Alatala Batu Banxini Isirayila Manga Dawudaa dii xɛmɛn Sulemani naxan tixi. Ɛ mi fa a maxalima ɛ tungunne ma iki. Nayi, ɛ wali Alatala ɛ Ala xa e nun Isirayila, a yamana. \v 4 Ɛ yi ɛ yitaxun denbaya yɛɛn nun wali xundɛ yɛɛn ma, alo Isirayila manga Dawuda a sɛbɛxi kii naxan yi, e nun a dii xɛmɛn Sulemani. \v 5 Ɛ birin xa sa ti yire sariɲanxini, ɛ yɛba yamaan bɔnsɔnne yɛɛn ma. \v 6 Ɛ Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla saraxa yɛxɛɛ diine faxa ɛ ngaxakedenne xa, ɛ yi a liga alo Alatala a fala kii naxan yi fata Musa ra.” \p \v 7 Yosiya yi ɲinge wuli saxan ba yamaan birin xa e nun xuruse xunxuri wuli tonge saxan Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla saraxan na. Na birin ba mangana xuruseene nan na. \v 8 A kuntigine fan ɲɛnigen ma, ne fan yi xurusena nde ba yamaan nun saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxune xa. Ala Batu Banxin kuntigine Xiliki nun Sakari nun Yɛxiyɛli, ne yi xuruse wuli firin kɛmɛ sennin ba Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla fe ra e nun ɲinge kɛmɛ saxan. \v 9 Konani nun Semaya nun Natanɛli nun a ngaxakedenne nun Hasabi nun Yeyiyɛli nun Yosabadi, ne yi xuruse wuli suulun e nun ɲinge kɛmɛ suulun so Lewine yii Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla fe ra. \p \v 10 Sanla feene raba i kiini: saraxaraline nun Lewine yi lu tixi wali xundɛ yɛɛn ma, alo mangana a yamari kii naxan yi. \v 11 E Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla saraxa xuruseene kɔɛ raxabɛ, saraxaraline yi lu marasariɲanna tiyɛ xuruseene wunla ra Lewine yi naxan soma e yii, Lewine nan yi na saraxa subene budoma. \v 12 E yi saraxa gan daxine ba a ra, e naxanye soma muxune yii alogo e xa e yita Alatala ra, alo a sɛbɛxi Musaa kɛdine kui kii naxan yi, e ɲingene fan liga na kii nin. \v 13 E yi Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla saraxa subene sa tɛɛni, alo e darixi a ra kii naxan yi. Marasariɲan saraxa se gbɛtɛne, e yi ne ɲin tundene nun goronne kui, e yi e taxun yamaan na mafurɛn. \v 14 Na danguxina, e yi e nun saraxaraline gbeen nafala, bayo saraxaraline, Haruna yixɛtɛne lu nɛn walɛ han kɔɛɛn na, e yi saraxa gan daxine ba e nun saraxa sube turene. Na nan a liga Lewine yi e donseen nafala e nun Haruna yixɛtɛne xa, saraxaraline. \v 15 Asafi yixɛtɛn naxanye yi bɛtin bama, ne yi e wanle kɛma nɛn alo Dawuda a yamari kii naxan yi, e nun Asafi nun Heman nun mangana fetoon Yedutun. Kantan muxune birin yi e wanla dɛ. E mi keli e wali xundɛne yi mumɛ, bayo e ngaxakedenne Lewi bɔnsɔnna muxune yi donseen nafalama e xa. \v 16 Na lɔxɔni, wanle birin liga na kii nin alogo Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla xa raba Alatala xa, e yi saraxa gan daxine ba Alatala xa saraxa gandeni, alo Yosiya a yamarixi kii naxan yi. \v 17 Isirayila kaan naxanye yi na yi, ne yi Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla raba na waxatini. E mɔn yi Buru Tetaren Sanla\f + \fr 35.17\fr* \fk Buru Tetaren Sanla:\fk* Yahudiyane yi burun donma lɛbɛn mi yi saxi naxan yi xii solofere sanli ito bun. E sariɲan kiina nde nan yi a ra. A mato Xɔrɔyaan 12.15 kui.\f* raba xi solofere bun ma. \v 18 Sa fɔlɔ Nabi Samuyɛli waxatin ma, Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sali yo munma yi raba singen naxan yi luxi alo na. Yosiya nun saraxaraline nun Lewine nun Yuda kaane nun Isirayila kaan naxanye yi Yerusalɛn yi, ne birin yi Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla raba. Isirayila manga yo munma yi na sifan naba singen. \v 19 Na Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla raba Yosiyaa mangayaan ɲɛɛ fu nun solomasɛxɛn nan ma. \s Yosiyaa mangayaan naɲanna \r Mangane Firinden 23.24-30 \p \v 20 Na birin dangu xanbini, Yosiya yelin xanbini Ala Batu Banxini tɔnɲɛ, Misiran mangan Neko yi siga Karakemisi taan yɛngɛdeni Efirati baan dɛxɔn. Yosiya yi mini a ralandeni. \v 21 Neko yi xɛrane rasiga Yuda mangan ma, a naxa, “Nanse en tagi? N mi sigama i tan xan yɛngɛdeyi de, n sigan yama gbɛtɛ nan yɛngɛdeyi. Koni, Ala naxa a n xa siga mafurɛn. I nama Ala yɛngɛ de naxan n malima alogo a nama i halagi.” \v 22 Koni, Yosiya mi xɛtɛ a fɔxɔ ra, a yi a maxidi alo muxu gbɛtɛ alogo a xa siga a yɛngɛdeni. A mi a tuli mati Neko a falan na, naxan yi kelixi Ala ma. A fa a yɛngɛdeni Megido fixɛ yireni. \v 23 Xalimakuli wonle yi a sɔxɔn, a yi a fala a walikɛne xa, a naxa, “Ɛ n xali, amasɔtɔ n maxɔlɔxi ɲaxi ra.” \v 24 A walikɛne yi a ragodo a yɛngɛ so wontoron kui, e a rate a wontoron firinden kui, e siga a ra Yerusalɛn yi. A yi faxa, e yi a maluxun a benbane gaburun na. Yuda kaane nun Yerusalɛn kaane birin yi sunu Yosiya faxa feen na. \v 25 Nabi Yeremi yi Yosiya saya feen sunu bɛtini tɔn. Han to, ɲaxanle nun xɛmɛne birin Yosiya saya feen sunu bɛtin bama, bayo a bata findi namun feen na Isirayila yamanani. Na bɛtine sɛbɛxi Sunu kɛdine kui. \p \v 26 Manga Yosiya kɛwali dɔnxɛne, a tinxinyana, fata Alatalaa sariya kɛdin na, \v 27 keli a fe taruxun fɔlɔn ma han a raɲanna, ne sɛbɛxi Yuda mangane nun Isirayila mangane kɛdine kui. \c 36 \s Yehowaxasi, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 23.30-24.17 \p \v 1 Yamanan muxune yi Yosiyaa dii xɛmɛn Yehowaxasi dɔxɔ mangan na Yerusalɛn yi a fafe ɲɔxɔni. \v 2 Yehowaxasi findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun saxanden nan ma, a yi kike saxan ti mangayani Yerusalɛn yi. \v 3 Misiran mangan Neko yi fa a ba mangayani Yerusalɛn yi, a yɛtɛɛn yi mudu fiin sa yamanan ma, gbeti fixɛn kilo wuli saxan e nun xɛmaan kilo tonge saxan. \v 4 Misiran mangan yi Yehowaxasi ngaxakedenna Eliyakimi dɔxɔ mangayani Yuda xun na Yerusalɛn yi, a yi a xinla masara Yehoyakimi. Neko yi Yehowaxasi tongo, a siga a ra Misiran yamanani. \s Yehoyakimi, Yuda mangana \r Mangane Firinden 23.36-24.7 \p \v 5 Yehoyakimi findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun saxanden nan ma, a yi ɲɛɛ fu nun keden ti mangayani Yerusalɛn yi. A yi fe ɲaxin liga Alatala, a Ala yɛɛ ra yi. \v 6 Babilɔn mangan Nebukadanesari yi sa a yɛngɛ, a yi a xidi yɔlɔnxɔnna ra, a siga a ra Babilɔn yamanani. \v 7 Nebukadanesari yi Alatala Batu Banxini seene birin tongo, a sa e sa a manga banxini Babilɔn yi. \v 8 Yehoyakimi kɛwali dɔnxɛne mangayani, a fe xɔsixin naxanye raba e nun feen naxan liga a ra, ne birin sɛbɛxi Isirayila mangane nun Yuda mangane kɛdine kui. A dii xɛmɛn Yoyakin yi ti mangayani a ɲɔxɔni. \s Yoyakin, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 24.8-17 \p \v 9 Yoyakin findi mangan na a ɲɛɛ solomasɛxɛden nan ma, a yi kike saxan xi solomasɛxɛ ti mangayani Yerusalɛn yi. Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, a yi na liga. \p \v 10 Ɲɛɛ nɛnɛn fɔlɔn na, Manga Nebukadanesari yi siga a ra Babilɔn yi e nun Alatala Batu Banxin kui seene. A yi a ngaxakedenna Sedeki dɔxɔ mangayani Yuda nun Yerusalɛn xun na. \s Sedeki, Yuda Mangana \r Mangane Firinden 24.18-20 \p \v 11 Sedeki findi mangan na a ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun kedenden nan ma, a yi ɲɛɛ fu nun keden ti mangayani Yerusalɛn yi. \v 12 Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, a Ala, a yi na liga. A mi a yɛtɛ magodo Nabi Yeremi xa, naxan yi falan tima Alatala xinli. \s Konyiyana Babilɔn yamanani \r Mangane Firinden 25.1-21 \p \v 13 Manga Nebukadanesari Sedeki rakɔlɔ nɛn Ala yi. Koni hali na, a murutɛ nɛn Manga Nebukadanesari yɛtɛɛn xili ma. Sedeki yi a tuli maxɔdɔxɔ, a yi a bɔɲɛni xɔdɔxɔ benun a xa fa Alatala ma, Isirayilaa Ala. \v 14 Saraxarali kuntigine nun yamaan birin yi so fe xɔsixi rabani, alo siyaan bonne a raba kii naxan yi. E yi Alatala Batu Banxin naxɔsi, a naxan nasariɲan Yerusalɛn yi. \p \v 15 Alatala, e benbane Ala bata yi nabi wuyaxi rasiga e ma dɔxɔ wuyaxi alogo e xa sa a fe fala e xa. \v 16 Koni fɔ e to Alaa xɛrane magelɛ, e mi tin a falan suxɛ, e yi nabine magele han Alatala yi xɔlɔ a yamaan ma, xɔlɔn naxan mi yi ɲanɲɛ. \p \v 17 Nayi, Ala yi Babilɔn mangan nadin e ma, a yi e banxulanne faxa silanfanna ra yire sariɲanxini. Banxulanna nun sungutunna nun xɛmɛ fonna nun ɲaxalan fonna hali naxanye bata yi fuga, Ala ne birin so nɛn Nebukadanesari yii. \v 18 Nebukadanesari yi Ala Batu Banxin seene birin tongo, a xurin nun a xungbena. Alatala Batu Banxin nafunle nun mangana nafunle nun a kuntigine nafunle, a siga ne ra Babilɔn yi. \v 19 E yi tɛɛn so Ala Batu Banxin na, e yi Yerusalɛn taan yinna rabira. E tɛɛn so banxi faɲine birin na, e yi se faɲine birin kala. \v 20 Naxanye lu e nii ra, Nebukadanesari yi siga ne birin na Babilɔn yi, e findi a konyine ra e nun e diine han Perise yamanan sɛnbɛn sɔtɔ waxatin naxan yi. \v 21 Alatalaa falan kamali na kii nin, a naxan fala Yeremi xa, a naxa, “Yamanan luma nɛn matabuni, a lu rabeɲinxi ɲɛɛ tonge solofere. Na findima waxatin ɲɔxɔn nan na a yi lan nun a xa matabun sɔtɔ fata sariyan na naxan mi suxu.”\f + \fr 36.21\fr* Yeremi 25.11 nun Saraxaraline 26.34-35\f* \s Ala Batu Banxin mɔn yi ti \r Esirasi 1.1-3 \p \v 22 Perise mangan Kirusi a mangayaan ɲɛɛ singeni, Alatala yi Kirusi xaxinla rabi alogo Alatalaa falan xa kamali a naxan fala Yeremi xɔn. Perise mangan yi falan nali, a yi a sɛbɛ a yamanan yiren birin ma, a naxa, \q \v 23 “Perise mangan Kirusi naxa iki, \q ‘Alatala, Ala Naxan Kore, \q na bata yamanane birin so n yii dunuɲa yi, \q a bata n yamari \q a n xa a batu banxin ti Yerusalɛn yi Yuda yi. \q A yamaan muxun naxanye ra ɛ yɛ, \q Alatala, e Ala xa lu ne xɔn, \q ne xa siga.’ ”