\id 1SA \ide UTF-8 \h Samuyɛli Singen Sora \toc1 Nabi Samuyɛli nun Sɔli nun Manga Dawudaa Fe Taruxuna \toc2 Samuyɛli Singena \mt1 Samuyɛli Singena \mt2 Nabi Samuyɛli nun Sɔli nun Manga Dawudaa Fe Taruxuna \ip Kitabun yireni ito xili saxi Nabi Samuyɛli nan xun ma, naxan findi kitisa dɔnxɛn na benun mangane xa dɔxɔ Isirayila yi. Ala a findi nɛn a yamaan xunbaan na waxati xɔdɛxɛne yi. A findi nɛn nabiin na, a mɔn yi mangayaan naba Isirayila yi. Isirayila kaane mi yi fa e wasa soma kitisane yi, e yi wa a Ala xa manga keden dɔxɔ Isirayila yi kitisane funfuni. Hali Samuyɛli to yi tondima, a yi yamaan waxɔn feen liga fata Alaa yamarin na, a mangan dɔxɔ naxan yi findixi Sɔli ra. Anu mafurɛn, Sɔli yi fe ɲaxine liga fɔlɔ lan Ala ma han Ala yi ba a maliyɛ. Nayi, Ala yi foningen Dawuda sugandi, naxan tima Sɔli funfuni. Dawuda yi findi Sɔli a walikɛɛn na, na yi a xaran mangayaan wanle ma benun a xa findi mangan na. Koni, a yi a gi Sɔli bun ma naxan yi wama a faxa feni. Keli Samuyɛli Singen sora 16 ma han a sora 30, Sɔli sɛnbɛn yi ɲanma, koni Dawuda tan yi sɛnbɛn sɔtɔma. Kitabun yireni ito raɲanma Sɔli faxa feen falan nan ma e nun a dii xɛmɛne. \ip Kitabun yireni ito a yitama en na nɛn fa fala a Ala nan keden a yamaan mangan na. Yamanani, muxu yo mi nɔɛ mangaya tinxinxin ligɛ xa a mi a magodo Sɛnbɛn Birin Kanna Alaa mangayaan bun a kiin yɛtɛni. \c 1 \s Xanaa Ala Maxandina \p \v 1 Xɛmɛna nde yi na naxan yi kelixi Ramatayin-Sofimi yi, Efirami yamanan geya yirena. A yi xili nɛn Elikana, Yeroxamaa diina. Elihu nan Yeroxama sɔtɔ. Toxu nan Elihu sɔtɔ. Sufi Efirami kaan nan Toxu sɔtɔ. \v 2 Ɲaxalan firin yi Elikana yii, boden xili Xana, a firinden xili Peninna. Peninna bata yi diine bari, koni dii yo mi yi Xana yii. \v 3 Ɲɛɛ yo ɲɛɛ Elikana yi kelima nɛn a konni, a siga Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna batudeni Silo taani, a mɔn yi saraxan bama a xa. Heli a dii firinne, Xofini nun Finexasi yi mɛnna nin, Alatalaa saraxaraline nan yi e ra. \p \v 4 Elikana na yi saraxan ba lɔxɔn naxan yi, a yi nde fima a ɲaxanla Peninna ma nɛn e nun a dii xɛmɛne nun a dii tɛmɛne birin. \v 5 Koni a yi dɔxɔde firin nan soma Xana yii, bayo a yi rafan a ma, hali Alatala to a findi gbantan na. \v 6 Ɲaxanla boden yi yɛngɛn gidima a ma nɛn waxatin birin, alogo a xa xɔlɔ bayo Alatala bata a findi gbantan na. \v 7 Ɲɛɛ yo ɲɛɛ Xana na yi siga Alatalaa banxini, na fe kedenna yi ligama nɛn. A yɛngɛn gidi Xana ma han a wuga, a mɔn mi yi sese donma. \v 8 Elikana a xɛmɛn yi a maxɔdin, a naxa, “Xana, nanfera i wugama, i mɔn mi i dɛgema? Nanfera i xɔlɔxi? N tan mi fisa dii fu xa i tan yii ba?” \v 9 Lɔxɔna nde e yi Silo yi, donse donna to ba a ra, Xana yi siga Alatala Batu Banxin dɛɛn na Saraxarali Heli yi dɔxi dɛnaxan yi. \v 10 A bɔɲɛn yi xɔlɔxi, a Alatala maxandi, a wuga han! \v 11 A a dɛ ti, a naxa, “Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna, xa i yɛɛn ti i ya walikɛna marayarabin na, xa n ma fe rabira i ma, i yi kininkinin n ma, i dii keden fi n ma, n na a fima i ma nɛn i ya walikɛɛn na a siin birin yi, a xunna mi biyɛ mumɛ!” \v 12 Xana yi Alatala maxandi waxati xunkuye, Heli yi a dɛɛn matoma. \v 13 Xana yi falan tima a bɔɲɛni, a dɛɛn yi ramaxama koni sese mi yi mɛma. Heli yi a miri a dɔlɔn nan a xunni. \v 14 A yi a fala a xa, a naxa, “I luma nɛn dɔlɔ minni han waxatin mundun? Siga, i ba dɔlɔn minɲɛ.” \v 15 Xana yi a yabi, a naxa, “Ɛn-ɛn n kanna, ɲaxalan tɔrɔxin nan n na. N mi dɔlɔ minxi. N be yi n ma kɔntɔfinla nan taxudeyi Alatala ra. \v 16 I nama n miri ɲaxalan ɲaxin na. N bata bu Ala maxandɛ, bayo n tɔrɔn nun sunun nin.” \v 17 Nayi, Heli yi a fala, a naxa, “Siga bɔɲɛ xunbenli, Isirayilaa Ala xa na so i yii i naxan maxɔdinxi.” \v 18 Xana yi a fala, a naxa, “I ya konyin xa i ya fanna sɔtɔ.” Xana yi siga, a a dɛge. Xɔlɔn yi ɲan a yɛtagi. \v 19 Xɔtɔn xɔtɔn, Elikana nun a denbayaan yi keli, e e xinbi sin Alatala yɛtagi, e mɔn yi xɛtɛ e konni Rama yi. \s Samuyɛli a dii ɲɔrɛyana \p Elikana yi a ɲaxanla Xana kolon ɲaxanla ra, Alatala yi a maxandin yabi. \v 20 Na waxatini, Xana yi fudikan, a diin bari, a yi a xili sa Samuyɛli, bayo a tan naxa, “N na a maxɔdinxi Alatala nan na.” \v 21 Na xanbi ra, Elikana mɔn yi siga Silo yi e nun a denbayana alogo e xa sa ɲɛɛn saraxan ba Alatala xa e nun a xa a dɛ tiin nakamali. \v 22 Koni Xana mi siga, bayo a a fala nɛn a xɛmɛn xa, a naxa, “Diin na dɛ ba waxatin naxan yi, n yi a xali alogo n xa a yita Alatala ra, a yi lu na yi waxatin birin.” \v 23 A xɛmɛna Elikana yi a yabi, a naxa, “A liga alo a rafan i ma kii naxan yi. Lu be han a yi dɛ ba. Alatala xa a falan nakamali.” Nayi, Xana yi lu Rama yi a diin namindeni. \p \v 24 A to a dɛ ba, hali a to yi xurun, a siga a ra Alatalaa banxini Silo yi e nun tura ɲɛɛ saxan nun murutu fuɲin bɛnbɛli keden nun minse kundi keden. \v 25 E turaan kɔɛ raxaba, e diin xali Heli fɛma. \v 26 Xana yi a fala Heli xa, a naxa, “Ɲaxanli ito fe rabiraxi i ma ba naxan yi tixi be lɔxɔna nde Alatala maxandideni? Ɲɔndin na a ra yati, n tan nan yi a ra. \v 27 N yi diin naxan maxɔdinma Alatala ma, a tan ni i ra. \v 28 N fan wama a fi feni Alatala ma a siin birin yi, Alatala nan gbee a ra.” E yi e xinbi sin Alatala bun ma. \c 2 \s Xana yi barikan bira Ala xa \p \v 1 Xana yi Alatala maxandi, a naxa, \q Sɛwana n bɔɲɛni Alatalaa fe ra. \q Alatala nan n xunnakelixi, \q n nɔɛ gelɛ n yaxune ma nɛn, \q bayo n sɛwaxi i ya kisina fe yi. \b \q \v 2 Muxu yo mi sariɲan alo Alatala. \q En ma Ala keden peen nan en kantan fanyen na. \q Ala gbɛtɛ mi na, ba i tan na. \q \v 3 Ɛ nama waso falane ti. \q Ɛ nama konbin ti, \q bayo Alatala, Ala na a ra \q naxan feen birin kolon, \q a muxune kɛwanle birin makitima nɛn. \b \q \v 4 Sofa sɛnbɛmane xanle bata kala, \q koni naxanye fanga mi gbo \q ne bata sɛnbɛn sɔtɔ. \q \v 5 Naxanye yi lugoxi nun \q ne donseen fenma, \q koni kamɛn yi naxanye ma nun \q ne mako mi fa wanla ma. \q Ɲaxalan gbantan bata dii solofere bari, \q koni naxan bata yi dii xɛmɛ wuyaxi bari, \q na bata a kui ɲan. \b \q \v 6 Alatala faxan tima, \q a kisin tima, \q a muxun nasigɛ laxira yi, \q a a bɛ na. \q \v 7 Alatala muxun fuxarɛ, a a bannɛ, \q a nde ragodɛ, a nde yitɛ. \q \v 8 A fangatarene rakelɛ nɛn burunburunni, \q a tɔrɔ muxun nakeli xubeni. \q A e nun kuntigine radɔxɔ \q yire kedenni manga gbɛdɛne ma. \b \q Alatala nan bɔxɔ xɔnna bɛtɛn saxi, \q a tan nan a dɔxɔ a funfuni. \q \v 9 A muxu tɔgɔndiyaxine yisuxuma nɛn \q koni ɲaxudene lɔma ayi nɛn dimini, \q bayo muxun mi nɔɔn sɔtɔma fangani. \q \v 10 Alatala na galanna xuiin namini \q a yaxune raxuyama ayi nɛn. \q A tan nan kitisa gbeen na \q han bɔxɔn danna. \b \q A a yamaan mangan sɛnbɛn gboma ayi nɛn, \q a a manga sugandixin fangan xun masama nɛn. \p \v 11 Na xanbi ra, Elikana yi xɛtɛ a konni Rama yi, koni Samuyɛli yi lu walideni Alatala xa, saraxarali Heli bun ma. \s Heli a diine \p \v 12 Fuyantenna nan yi Heli a diine ra, e mi yi Alatala kolon. \v 13 Saraxaraline namunna nan yi ito ra lan yamaan ma: Xa muxuna nde saraxan ba, saraxaralina walikɛɛn yi a masoma nɛn suben ɲinmatɔɔn na, wure binga dɛ saxanna a yii. \v 14 A yi a rasin goronna kui hanma tundena hanma gbɛtɛ. Wure bingaan na yi naxan birin sɔxɔn, na yi findima saraxaraliin nan gbee ra. Isirayila kaan naxanye birin yi fama Silo batu banxini, na nan yi ligama. \p \v 15 Koni, waxatina nde, benun e xa turen gan, saraxaralina walikɛɛn yi fama nɛn a a fala saraxa baan xa, a naxa, “Fa suben gilin daxin na saraxaraliin xa. A mi tinɲɛ i ya sube ɲinxin na, fɔ sube xindena.” \v 16 Xa na kanna a fala a xa, a naxa, “Sube turen xa gan singen, na xanbi ra, naxan na i kɛnɛn, i na tongo,” walikɛɛn yi a yabima nɛn, a naxa, “Ɛn-ɛn, a so n yii iki, hanma n xa a tongo fangan na.” \p \v 17 Nayi, Heli a diine yi yulubi ɲaxin nan tongoma Alatala mabinni, bayo saraxan naxan yi bama Alatala xa e mi yi binye yo saxi na ma. \v 18 Koni Samuyɛli tan yi walima Alatala yɛtagi a banxulan ɲɔrɛyani, a maxidixi taa dugi saraxarali domani. \s Samuyɛli a denbayana fe \p \v 19 Ɲɛɛ yo ɲɛɛ, Samuyɛli nga yi domadina nde dɛgɛma nɛn, a a xali a diin yɛɛ ra, e nun a xɛmɛn na yi siga Silo yi ɲɛɛn saraxan badeni waxatin naxan yi. \v 20 Heli yi dubama Elikana nun a ɲaxanla xa iki, a naxa, “Alatala xa mamandenne fi i ma fata ɲaxanli ito ra, naxan luyɛ na diin ɲɔxɔni a naxan maxɔdin, a yi a fi Alatala ma.” Na xanbi ra, e yi xɛtɛ e konni. \p \v 21 Alatala yi Xana ki, a yi dii xɛmɛ saxan bari e nun dii tɛmɛ firin. Banxulan ɲɔrɛn Samuyɛli yi gboma Alatala yɛtagi. \p \v 22 Heli naxan bata yi fori, na yi a kolon, a diine yi naxan ligama Isirayila kaane ra, a mɔn yi a kolon fa fala e nun ɲaxanle yi kafuma naxanye yi walima Naralan Bubun dɛɛn na. \v 23 A yi a fala e xa, a naxa, “Nanfera ɛ fe sifani itoe ligama? Bayo n na ɛ kɛwali ɲaxina fe mɛma yamaan birin na. \v 24 Ɛ lu n ma diine. N naxan mɛma ɛ xun ma Alatala a yamaan xɔn, na magaxu. \v 25 Xa muxuna nde a boden hakɛn tongo, Ala nɔɛ na kitin sɛ nɛn, koni xa muxun yulubin liga Alatala ra, nde fa kitima?” Koni e mi e baba maxadi xuiin namɛ bayo Alatala yi wama e faxa feni. \p \v 26 Banxulan ɲɔrɛn Samuyɛli yi gboma nɛn tun, a yi rafan Alatala nun muxune ma. \p \v 27 Sayibana nde yi fa Heli fɛma a yi a fala a xa, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘I benbane to yi konyiyani Misiran yi Firawona yii, n na n yɛtɛ makɛnɛn nɛn e xa. \v 28 Isirayila bɔnsɔnne birin tagi, n na i benba Haruna nan tongo alogo a xa findi saraxaraliin na, a wanla kɛ n ma saraxa ganden dɛxɔn, a wusulanna gan, a yi saraxarali domaan so n yɛtagi. Saraxane Isirayila kaane naxanye ralima n ma tɛɛn na, n ne birin so nɛn i benbana denbayaan yii. \v 29 Awa, nanfera ɛ yoxi n ma saraxane nun kiseene ma n naxanye yamarixi n ma banxini? Nanfera i bata i ya diine binya dangu n tan na, ɛ yi ɛ yɛtɛ ratura sube dungi faɲine ra Isirayila kaane fama naxan na n xɔn, n ma yamana?’ \v 30 Bayo a na kii nin, n tan Alatalaa falan ni ito ra, Isirayilaa Ala, n naxa, ‘N bata yi a fala i ya denbayaan xa, i bɔnsɔnna xa, han habadan ɛ findima nɛn n ma saraxaraline ra. Koni iki n na falama kɛnɛnni, na fe mi fa a ra. N ne binyama nɛn naxanye na n binya, koni naxanye na n naɲaxu, n ne raɲaxuma nɛn. Alatalaa falan nan na ra. \v 31 A mi fa buma, n yi i ya denbayaan kala, e nun i bɔnsɔnna birin alogo fori nama lu. \v 32 I tɔrɔn toma nɛn n ma banxini, feen birin yi liga ki faɲi Isirayila yamaan xa, koni fori yo mi luyɛ i ya denbayani. \v 33 Xa n mi naxan ba n batuden dɛxɔn ma ɛ tan tagi, na luma nɛn alogo a xa xadan wugadeni e nun sɔxɔlɛni, koni i yixɛtɛne birin faxama nɛn benun e xa fori. \v 34 I taxamasenna toma nɛn naxan ligama i ya dii firinne ra, Xofini nun Finexasi. E firinna birin faxama nɛn lɔxɔ kedenni. \v 35 Na xanbi ra, n saraxarali tɔgɔndiyaxin fenɲɛ, naxan n waxɔnna ligɛ. N yi a denbayaan nasabati. A ti n ma muxu sugandixin yɛɛ ra waxatin birin yi. \v 36 Muxu yo na lu i ya denbayani na fama nɛn a xinbin sindeni a bun ma alogo a xa gbetina nde sɔtɔ e nun buru dungina. A mɔn yi a fala, a naxa, Yandi, i xa tidena nde so n yii saraxaraline fɛma alogo n xa nɔ balon sɔtɔdeni.’ ” \c 3 \s Alatala yi makɛnɛn Samuyɛli xa \p \v 1 Foningen Samuyɛli yi walima Alatala xa Heli fɛma, Alatala yi falan tima nɛn na waxatini keden keden, fe toone alo xiye, ne mi yi wuya. \v 2 Na waxatini Heli yi saxi a konni, a yɛɛne bata yi suxu fɔlɔ a ra, a mi yi nɔɛ se toɛ. \v 3 Samuyɛli fan yi xima, a yi saxi Alatala Batu Banxini Alaa Kankiraan fɛma. Benun subaxani, yire sariɲanxin lɛnpun mɔn yi dɛgɛma waxatin naxan yi, \v 4 Alatala yi Samuyɛli xili. A yi a ratin, a naxa, “N tan ni i ra.” \v 5 A a gi, a siga Heli fɛma, a naxa, “N tan ni i ra, bayo i bata n xili.” Heli yi a yabi, a naxa, “N mi i xilixi, xɛtɛ i si i sa.” Samuyɛli mɔn yi sa a sa. \p \v 6 Alatala mɔn yi Samuyɛli xili, a naxa, “Samuyɛli!” Samuyɛli mɔn yi keli a siga Heli fɛma a yi a fala, a naxa, “N tan ni i ra, bayo i bata n xili.” Heli yi a yabi, a naxa, “N mi i xilixi n ma diina, si i sa.” \v 7 Samuyɛli yɛtɛɛn mi yi Alatala kolon, bayo a munma yi falan ti a xa han to. \p \v 8 Alatala mɔn yi Samuyɛli xili a saxandeni, a mɔn yi keli a siga Heli fɛma, a yi a fala, a naxa, “N tan ni i ra, bayo i bata n xili.” Heli yi a kolon a Alatala nan yi foningen xilima. \v 9 Heli yi a fala Samuyɛli xa, a naxa, “Siga, i si i sa. Xa i xili xuiin mɛ sɔnɔn, i xa a fala iki, i naxa, ‘Alatala, falan ti bayo i ya walikɛɛn tuli matixi.’ ” Samuyɛli yi sa a sa a funfuni. \p \v 10 Alatala yi fa, a ti na yi, a mɔn yi xinla ti, a naxa, “Samuyɛli, Samuyɛli!” Samuyɛli yi a ratin, a naxa, “Falan ti, i ya walikɛɛn tuli matixi.” \p \v 11 Nayi, Alatala yi a fala Samuyɛli xa, a naxa, “A mato, n feen ligama nɛn Isirayila yi, naxan yo na a mɛ a tuli madɔxɔma ayi nɛn. \v 12 Na lɔxɔni n feene birin nakamalima nɛn Heli fari n naxan falaxi a xili ma e nun a denbayana. N mi sese luyɛ. \v 13 N bata yi a fala a xa, n naxa, n na a denbayaan makitima nɛn habadan! Amasɔtɔ a diine hakɛn liga nɛn, a tan naxan yi na kolon, a mi e yikala na liga feen ma. \v 14 Nanara, n bata n kɔlɔ Heli a denbayaan xa, n naxa, ‘Saraxa ba, kise ba, sese mi a denbayaan hakɛn ɲanɲɛ.’ ” \p \v 15 Samuyɛli yi lu saxi han xɔtɔnni. A yi Alatala a banxin dɛɛne rabi. Samuyɛli yi gaxuma a fe toxin yɛbɛ Heli xa. \v 16 Koni Heli yi Samuyɛli xili, a naxa, “Samuyɛli, n ma diina.” A yi a ratin, a naxa, “N tan ni i ra.” \p \v 17 Heli yi a maxɔdin, a naxa, “A falan mundun tixi i xa? Xa i Alaa fala keden peen luxun n ma, n wama nɛn tɔrɔn naxan xɔdɔxɔ a birin xa, a xa na sa i fari.” \v 18 Nayi, Samuyɛli yi a birin yɛba a xa, a mi sese luxun a ma. Heli yi a fala, a naxa, “Alatala na a ra. Naxan nafan a ma a xa na liga.” \p \v 19 Samuyɛli yi gboma waxatin naxan yi, Alatala yi a xɔn ma. A yi tin Samuyɛli a falan birin xa kamali. \v 20 Na nan a liga Isirayila yamanan birin yi a kolon keli Dan han Bɛriseba, a Alatalaa nabiin nan yi Samuyɛli ra. \v 21 Alatala yi lu a yɛtɛ makɛnɛnɲɛ Silo yi, a mini Samuyɛli xa, a falan ti. \c 4 \s Alaa Kankiraan yi suxu yɛngɛni \p \v 1 Samuyɛli a falan yi rali Isirayila birin ma. \p Isirayila kaane yi mini Filisitine yɛngɛdeni. E yi e malan Ebeni-Eseri dɛxɔn ma, Filisitine yi malanxi Afeki yi. \v 2 Filisitine yi e ganla ti yɛngɛ sodeni Isirayila kaane yɛtagi, yɛngɛn yi fɔlɔ. Filisitine yi Isirayila kaane nɔ, e yi muxu wuli naanin faxa na yɛngɛni. \v 3 Muxu ɲɛɲɛne so waxatin naxan yi gali malandeni, Isirayila fonne yi a fala, e naxa, “Nanfera Alatala bata a lu to Filisitine xa en nɔ? Awa, en siga! En sa Alatalaa Layiri Kankiraan\f + \fk 4.3\fk* \fk Layiri Kankirana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Xɔrɔyaan 25.10-22 kui.\f* tongo Silo yi. En nun na xa mini, a yi en nakisi en yaxune fangan ma.” \v 4 Nayi, e yi muxune rasiga Silo yi, ne yi fa Alatalaa Layiri Kankiraan na, Sɛnbɛn Birin Kanna naxan dɔxi maleka gubugubu kanne xun na. Saraxarali Heli a dii firinne, Xofini nun Finexasi yi Alaa Layiri Kankiraan xali. \p \v 5 Alatalaa Layiri Kankiraan so gali malandeni waxatin naxan yi, Isirayila birin yi sɔnxɔ gbeeni te, bɔxɔn yi xuruxurun. \v 6 Filisitine yi na mɛ e yi maxɔdinna ti, e naxa, “Nanse sɔnxɔ sɔnxɔ xui ito ra Heburu kaane malandeni?” E to a kolon a Alatalaa Kankiraan bata so, \v 7 Filisitine yi gaxu. E naxa, “Alana nde bata so e gali malandeni! Gbalo feen bata en li naxan munma yi liga en na nun! \v 8 Gbalona en xa! Nde en nakisɛ alani itoe ma naxanye Misiran kaane ɲaxankataxi kiin birin yi tonbon yireni? \v 9 Ɛ sɔbɛ so, ɛ findi xɛmɛne ra Filisitine! Xa na mi a ra, ɛ findima nɛn Heburu kaane konyine ra alo e yi ɛ konyiyani kii naxan yi. Ɛ tan xɛmɛne xa yɛngɛn so sɔbɛɛn na!” \p \v 10 Nayi, Filisitine yi yɛngɛn nakeli, e yi Isirayila kaane nɔ, birin yi a gi a konni. Na yi findi kala gbeen na. Isirayila sofaan muxu wuli tonge saxan yi faxa. \v 11 Alaa Kankiraan yi xali, Heli a dii firinne yi faxa, Xofini nun Finexasi. \s Heli sayana fena \p \v 12 Na lɔxɔn yɛtɛni, xɛmɛna nde yi a gi yɛngɛn ma Bunyamin bɔnsɔnni Silo yi. A a dugine yibɔ sununi, a burunburunna sa a xunni. \v 13 A fɛ, Heli yi dɔxi gbɛdɛni kiraan dɛxɔn. A a yɛɛ rakoɲinma bayo a bɔɲɛn yi dinma Alaa Kankirana fe ra. Xɛmɛn somatɔɔn taani, a yi na feen xibarun nali, taan birin yi gbelegbele. \v 14 Heli to na sɔnxɔ sɔnxɔ xuiin mɛ, a yi maxɔdinna ti, a naxa, “Nanse sɔnxɔ xui ito ra?” Xɛmɛn yi fa Heli fɛma mafurɛn. \v 15 Heli bata yi ɲɛɛ tonge solomanaanin ɲɛɛ solomasɛxɛ sɔtɔ, a yɛɛne bata yi danxu fefe. \v 16 Xɛmɛn yi a fala Heli xa, a naxa, “N baxi kelideni yɛngɛn nin, n nan n gixi to yɛtɛɛn nin.” Heli yi a maxɔdin, a naxa, “Nanse ligaxi n ma diina?” \p \v 17 Xɛraan yi yabin ti, a naxa, “Isirayila kaane bata e gi Filisitine yɛɛ ra, na findixi kala gbeen nan na en ma ganla ma. Mɔn, i ya dii firinne, Xofini nun Finexasi bata faxa. Filisitine bata Alaa Kankiraan tongo.” \p \v 18 Xɛrana Alaa Kankirana fe fala waxatin naxan yi, Heli yi bira a xanbiramaan na taan so dɛɛn dɛxɔn. A kɔɛɛn yi gira, a faxa, bayo a yi belebele, a mɔn bata yi fori. A bata yi kitin sa Isirayila yi ɲɛɛ tonge naanin. \v 19 A mamuxuna, Finexasi a ɲaxanla fudikanna nan yi a ra. A yi wama a bari feni. A yi Alaa Kankiraan tongo feen mɛ, e nun a taɲe nun a xɛmɛn faxa fena, a yi a felen, a diin bari. Dii barin tɔrɔne yi a nɔ. \v 20 A yi faxama waxatin naxan yi, ɲaxanla naxanye yi a dɛxɔn ma, ne yi a fala a xa, e naxa, “I nama gaxu amasɔtɔ i bata dii xɛmɛn bari.” Koni a mi a mɛ, a mi sese fala. \v 21 A yi a diin xili sa Ikabodi, a naxa, “Binyen bata ɲan Isirayila yi.”\f + \fr 4.21\fr* \fk Ikabodi\fk* bunna nɛɛn fa fala “Binyetareyana.”\f* A na falaxi Alaa Kankiraan tongo feen nan ma e nun a taɲe nun a xɛmɛn ɲan fena. \v 22 A yi a fala, a naxa, “Binyen bata ɲan Isirayila yi bayo Alaa Kankiraan bata tongo.” \c 5 \s Layiri Kankiraan Filisitine konni \p \v 1 Filisitine yi Alaa Kankiraan xali keli Ebeni-Eseri yi han Asadodi yi. \v 2 E yi Alaa Kankiraan naso e gbee ala Dagɔn batu banxini, e a dɔxɔ Dagɔn sawuran fɛma. \v 3 Na xɔtɔn bode, Asadodi kaane to keli, e Dagɔn sawuran li biraxi a yɛtagin ma bɔxɔni. A yi saxi Alatalaa Kankiraan fɛma. E mɔn yi a ti a funfuni. \v 4 Na xɔtɔn bode, e keli sinma, e a to a Dagɔn sawuran mɔn bata bira bɔxɔni Alatalaa Kankiraan yɛtagi. A gbindin nan gbansan yi fa luxi bayo a xunna nun a yiine bata yi gira a ma. Ne yi saxi so dɛɛn na. \v 5 Nanara, han to Dagɔn ma saraxaraline nun naxanye birin yi soma Dagɔn batu banxini Asadodi yi, e mi tima so dɛɛn yɛtɛɛn na. \p \v 6 Alatala yi a yiin nagodo Asadodi kaane xili ma e nun a rabilinna. A yi e tɔrɔ a xɛxɛn nagodo e ra. \v 7 Asadodi kaane to na to, e yi a fala, e naxa, “Isirayilaa Alaa Kankiraan nama lu en konni, bayo a yiin bata godo en xili ma e nun en ma ala, Dagɔn.” \v 8 E yi Filisitine kuntigine maxili e konni e yi e maxɔdin, e naxa, “En nanse ligama Isirayilaa Alaa Kankiraan na?” E yi e yabi, e naxa, “Isirayilaa Alaa Kankiraan xa xali Gati taani.” A yi xali Gati yi. \v 9 Koni a so nɛn tun Alatala yi a yiin nagodo na taan muxune xili ma. Magaxu fe gbeen yi liga. Muxune birin, keli fonna ma han dii ɲɔrɛna, xɛxɛn yi godo e ra. \v 10 Nayi, e yi Alaa Kankiraan xali Ekirɔn yi. Koni e so nɛn tun, Ekirɔn kaane yi sɔnxɔ gbeeni te, e naxa, “E bata fa Isirayilaa Alaa Kankiraan na en konni, alogo en xa faxa.” \v 11 E yi Filisiti kuntigine birin malan, e naxa, “Ɛ Isirayilaa Alaa Kankiraan naxɛtɛ a yamanani. A nama en faxa, en nun en ma yamana.” Bayo taana ngaani, faxa ɲaxin nun gaxun nan yi a ra, Ala yiin yi ɲaxu e ra. \v 12 Muxun naxanye mi faxa, xɛxɛn yi godo ne ra. Taa muxune mawuga xuiin yi te han kore xɔnna ma. \c 6 \s Layiri Kankiraan yi raxɛtɛ \p \v 1 Alatalaa Kankiraan to kike solofere ti Filisitine yamanani, \v 2 Filisitine yi e suxure ki muxune xili e nun e yiimatone, e naxa, “En nanse ligama Alatalaa Kankiraan na? Ɛ a fala nxu xa en na ito raxɛtɛma kii naxan yi a funfuni.” \p \v 3 E yi yabin ti, e naxa, “Xa ɛ Isirayilaa Alaa Kankiraan naxɛtɛ, ɛ nama a kedenna raxɛtɛ tun! Ɛ yangin saraxana nde fi Isirayilaa Ala ma. Nayi, ɛ yi yalanɲɛ nɛn, ɛ yi a kolon Ala ɛ tɔrɔma naxan ma.” \p \v 4 Filisitine yi maxɔdinna ti, e naxa, “Nxu yangin saraxan mundun nasigama a ma?” E yi e yabi, e naxa, “Xɛxɛ sawuran xɛma daxin suulun, e nun yɛlɛ sawuran xɛma daxi suulun lan Filisiti kuntigine xasabin ma. Bayo fure siya kedenna nan ɛ suxu, ɛ nun ɛ kuntigine. \v 5 Ɛ xɛxɛ sawuran nun yɛlɛne sawuran nafala naxanye ɛ yamanan kalama, ɛ yi binyen fi Isirayilaa Ala ma. Waxatina nde a a xɔlɔn ɲanɲɛ nɛn ɛ tan nun ɛ alane nun ɛ yamanan ma. \v 6 Nanfera ɛ bɔɲɛni xɔdɔxɔma, alo Misiran kaane nun Firawona e bɔɲɛni xɔdɔxɔ kii naxan yi? Ala to e ɲaxankata, e mi yi Isirayila kaane beɲin ba, e siga? \v 7 Awa iki, ɛ wontoro nɛnɛ keden nafala, ɛ ɲinge nga firin tongo naxanye bunduma, xun xidi wudin munma xidi naxanye xunna ma. Ɛ ɲinge ngane xidi wontoron na, ɛ yi e diine xidi sansanna kui. \v 8 Ɛ Alatalaa Kankiraan tongo, ɛ a dɔxɔ wontoron kui, ɛ yi se xɛma daxine sa a fɛma kankirana nde kui, ɛ naxanye bama yangin saraxan na a xa. Na xanbi ra, ɛ yi wontoron beɲin a siga. \v 9 Ɛ lu a matoɛ. Xa ɲinge gilɛne Isirayila kiraan suxu, Beti-Semɛsi binni, na bunna nɛn a Ala nan gbaloni ito ragidixi, xanamu en na kolonɲɛ, a a yiin xa mi fureni ito ragidixi en ma, koni a en sɔtɔxi na kii nin tun.” \p \v 10 E yi na liga. E yi ɲinge bundulaan firin tongo, e yi e xidi wontorone ra, e yi e diine raso sansanna kui. \v 11 E yi Alatalaa Kankiraan dɔxɔ a kui e nun yɛlɛ sawuran nun xɛxɛ sawura xɛma daxine yi naxan kui. \v 12 Ɲinge bundulane yi siga e tinxinni Beti-Semɛsi kiraan xɔn ma. E yi bira kira kedenna fɔxɔ ra e lu wugɛ. E mi siga e kɔmɛnna ma, e mi siga e yiifanna ma. Filisiti kuntigine yi bira wontoron fɔxɔ ra han Beti-Semɛsi danna ra. \p \v 13 Beti-Semɛsi kaane yi lanbanni murutu xabadeni. E to kankiraan to, e ɲaxan. \v 14 Wontoron yi Yosuwe Beti-Semɛsi kaana a xɛɛn li, a yi ti gɛmɛ belebelen fɛma. Yamaan yi wontoro wudine yibɔ, e ɲinge bundulane ba saraxa gan daxin na Alatala xa. \v 15 Lewi bɔnsɔnna muxune yi Alatalaa Kankiraan nagodo e nun xɛma seene yi kankiraan naxan kui, e yi e sa gɛmɛ gbeen fari. Na lɔxɔni, Beti-Semɛsi kaane yi saraxa gan daxine nun saraxa gbɛtɛye ba Alatala xa. \v 16 Filisiti kuntigi suulunne to ne birin to, e xɛtɛ Ekirɔn yi na lɔxɔn yɛtɛni. \p \v 17 A tan ni i ra Filisitine xɛxɛ sawura xɛma daxin naxanye ba yangin saraxan na Alatala xa: Asadodi taan keden, Gasa keden, Asikalɔn keden, Gati keden, e nun Ekirɔn keden. \v 18 Yɛlɛ sawura xɛma daxine fan xasabin yi na kii nin, taa keden keden, Filisitine kuntigine dɔxi naxanye xun na, taa makantanxine nun e banxidɛne. Na gɛmɛ xungbena, e Alatalaa Kankiraan dɔxɔ naxan fari, a mɔn na yi han to Yosuwe Beti-Semɛsi kaana a xɛɛn ma. \p \v 19 Koni Marigin yi Beti-Semɛsi kaana ndee faxa han muxu tonge solofere, bayo e Alatalaa Kankiraan kui to nɛn. Yamaan yi sunu, bayo Alatala bata yi e tɔrɔ ki faɲi. \v 20 Na xanbi ra, Beti-Semɛsi kaane yi a fala, e naxa, “Nde nɔɛ tiyɛ Alatala yɛtagi, Ala sariɲanxina? En xa a kankiraan xali minɛn, a xa ba be?” \v 21 E xɛrane rasiga Kiriyati-Yeyarin yi, e naxa, “Filisitine bata fa Alatalaa Kankiraan na, ɛ fa a tongo, ɛ a xali ɛ konni.” \c 7 \p \v 1 Kiriyati-Yeyarin kaane yi fa, e fa Alatalaa Kankiraan tongo, e a xali Abinadabo a banxini, naxan yi geyaan fari. Na xanbi ra, e yi Abinadabo a dii Eleyasari findi kantan muxuna. \s Isirayila yi Filisitine nɔ \p \v 2 Alatalaa Layiri Kankiraan dɔxɔ xanbini Kiriyati-Yeyarin yi, waxati xunkuye yi dangu, ɲɛɛ mɔxɔɲɛ. Isirayila kaane yi e mawuga xuini te Alatala ma. \v 3 Nayi, Samuyɛli yi a fala Isirayila yamaan birin xa, a naxa, “Xa ɛ xɛtɛxi ɛ bɔɲɛn birin nan na Alatala fɛma, ɛ ba ala xɔɲɛne nun Asitarate suxurene batuɛ, ɛ fa Alatala ma, ɛ a tan kedenna batu. Nayi, a ɛ bɛ Filisitine sɛnbɛn bun.” \v 4 Isirayila kaane yi Baali nun Asitarate suxurene ba e tagi, e yi Alatala batu. \v 5 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Ɛ Isirayila birin malan Misipa yi, n na Alatala maxandɛ ɛ xa.” \p \v 6 E yi e malan Misipa yi, e igen ba, e yi a rabɔxɔn Alatala xa saraxan na. E sunna suxu na lɔxɔni. E yi e ti a ra, e naxa, “Nxu bata Alatala yulubin tongo.” Samuyɛli yi findi Isirayila kaane kitisaan na Misipa yi. \p \v 7 Filisitine to a mɛ a Isirayila kaane malanxi Misipa yi, e kuntigi suulun yi a ragidi a e xa sa e yɛngɛ. Isirayila kaane yi na mɛ e gaxu Filisitine yɛɛ ra. \v 8 Isirayila kaane yi a fala Samuyɛli xa, e naxa, “I nama nxu rabeɲin. Lu Alatala maxandɛ, en ma Ala, alogo a xa en nakisi Filisitine ma.” \v 9 Samuyɛli yi yɛxɛɛ diin ba saraxa gan daxin na Alatala xa. A yi Alatala maxandi Isirayila xa, Alatala yi a yabi. \v 10 Samuyɛli yi saraxa bani waxatin naxan yi, Filisitine yi fa Isirayila yɛngɛdeni. Na lɔxɔni Alatala yi galan xuiin namini Filisitine xili ma, a e ti kiraan xɔn, Isirayila kaane yi e nɔ. \v 11 Isirayila ganla yi keli Misipa yi, e Filisitine nɔ, e yi e kedi han Beti-Kari xun ma. \v 12 Samuyɛli yi gɛmɛn tongo, a a dɔxɔ Misipa nun Seni tagi, a a xili sa “Mali Gɛmɛ Na.” A yi a fala, a naxa, “Alatala bata en mali han be.” \v 13 Nayi, Filisitine yi yagi na, e mi fa xɛtɛ Isirayila bɔxɔn ma mumɛ! Alatala yi Filisitine yɛngɛ Samuyɛli a siimayaan birin yi. \v 14 Filisitine bata yi taan naxanye rasuxu Isirayila kaane yii, ne yi xɛtɛ Isirayila ma e nun e rabilinne, keli Ekirɔn han Gati yi. Bɔɲɛ xunbenla yi lu Amorine nun Isirayila kaane tagi. \p \v 15 Samuyɛli yi findi Isirayila kitisaan na a siimayaan birin yi. \v 16 Ɲɛɛ yo ɲɛɛ, a yi danguma Betɛli yi nɛn siga Giligali nun Misipa yi, a yi Isirayila makitima mɛnne birin yi. \v 17 A mɔn yi xɛtɛ a konni Rama yi, a yi kitin sama dɛnaxan yi Isirayila xa. A bata yi saraxa ganden nafala Alatala xa dɛnaxan yi. \c 8 \s Isirayila yi wa mangan dɔxɔ feni \p \v 1 Samuyɛli fori waxatin naxan yi, a a diine dɔxɔ Isirayila kitisane ra. \v 2 A diin forimaan yi xili nɛn Yowɛli, a firinden xili Abiya. E yi kitisani Bɛriseba nin. \v 3 Koni e kɛwanle mi yi ligaxi alo e baba. E yi biraxi gbetin nan fɔxɔ ra sɔtɔ kii ɲaxini. E yi dimi yi seene rasuxuma mayifuni, e yi kiti ɲaxin sama. \p \v 4 Nanara, Isirayila fonne birin yi e malan e siga Samuyɛli konni Rama yi. \v 5 E yi a fala a xa, e naxa, “A mato, Samuyɛli i tan bata fori, i ya diine mi luxi alo i tan. Nayi, mangan dɔxɔ nxu xun na alo a ligama yamanan bonne yi kii naxan yi.” \v 6 Samuyɛli yi xɔlɔ ki faɲi e to a falaxi, e naxa, “Mangan so nxu yii a xa nxu kiti.” Samuyɛli yi Alatala maxandi. \v 7 Alatala yi a fala Samuyɛli xa, a naxa, “Yamaan xuiin namɛ e naxan birin falama i xa, bayo e mi e mɛxi i tan na. E e mɛxi n tan nan na alo e mangana. \v 8 Xabu n fa e ra sa keli Misiran yi, e xɛtɛ nɛn n fɔxɔ ra e ala gbɛtɛne batu. To, e mɔn na ligama i fan na. \v 9 Nanara, tin e mawuga xuiin ma koni i e rakolon sɔbɛɛn na, i yi a fala e xa naxan findima mangana sariyan na e fari.” \p \v 10 Samuyɛli yi Alatalaa falan birin ti yamaan xa naxanye yi a maxɔdinma mangan ma, \v 11 a naxa, “Mangana sariyane findima itoe nan na ɛ fari: A ɛ dii xɛmɛne tongoma nɛn e findi sofane ra, e a yɛngɛ so wontorone ragi, e te soone fari xanamu e yi e gi a wontorone yɛɛ ra. \v 12 Ndee findima nɛn kuntigin na sofa wuli keden xun na xanamu sofa tonge suulun xun na. Ndee gbɛtɛye a xɛɛn bima nɛn, ndee yi a xɛɛn xaba. Ndee yi yɛngɛ so seene rafala e nun wontoro wali seene. \v 13 A ɛ dii tɛmɛne tongoma nɛn latikɔnɔn nafalane ra e nun kudi soone xanamu buru ganne. \v 14 A ɛ xɛɛ sensenne rasuxuma nɛn, ɛ manpa bili nakɔne nun ɛ oliwi bili xɛɛne, a e so a walikɛne yii. \v 15 A ɛ siseene nun ɛ bogi seene yaganna tongoma nɛn, a yi e so a kuntigine nun a walikɛne yii. \v 16 A ɛ walikɛ xɛmɛne nun ɲaxanle nun ɛ ɲinge sensenne nun sofanle tongoma nɛn, e wanla kɛ a tan xa. \v 17 A ɛ xuruse kurune yaganna tongoma nɛn, ɛ tan yɛtɛɛn yi findi a konyine ra. \v 18 Na lɔxɔni ɛ sɔnxɔma nɛn ɛ mangan xili ma ɛ naxan sugandixi, koni na lɔxɔni Alatala mi ɛ yabima.” \p \v 19 Isirayila kaane yi tondi Samuyɛli a falan namɛ. E naxa, “Ɛn-ɛn! Nxu wama mangana nde xa lu nxu xun na. \v 20 Nxu fan yi lu alo yamanan bonne, nxɔ mangan yi sariyan sa, a ti nxu yɛɛ ra nxɔ yɛngɛne yi.” \v 21 Samuyɛli yi Isirayila kaane falan birin namɛ, a yi a fala Alatala xa. \v 22 Alatala yi Samuyɛli yabi, a naxa, “E xuiin namɛ, i yi mangan dɔxɔ e xun na.” Samuyɛli yi a fala Isirayila kaane xa, a naxa, “Ɛ siga ɛ konne yi.” \c 9 \s Sɔli yi Samuyɛli kolon \p \v 1 Muxu kɛndɛna nde yi Bunyamin bɔnsɔnni, a xili Kisu, Abiyɛli a diina. Serori nan Abiyɛli sɔtɔ. Bekorati nan Serori sɔtɔ. Bunyamin bɔnsɔnna nde Afiya nan Bekorati sɔtɔ. \v 2 Diina nde yi Kisu yii naxan yi xili Sɔli. Dii xɛmɛ tofaɲin nan yi a ra. A ɲɔxɔ yo mi yi Isirayila yi. A xunna yi yite bonne birin xa. \p \v 3 Lɔxɔna nde Kisu a sofali gilɛne yi lɔ ayi. Kisu yi a fala a dii Sɔli xa, a naxa, “Walikɛ keden tongo ɛ sa sofanle fen.” \v 4 A yi Efirami geyane yisiga, a Salisa yamanani siga, e mi e to. E dangu Saalimi mabinni, koni e mi sofanla to. A mɔn yi dangu Bunyamin ma yamanani e mi sese to. \v 5 E Sufi yamanan li waxatin naxan yi, Sɔli yi a fala a walikɛɛn xa, a naxa, “En xɛtɛ banxini, xanamu n baba ɲinanma nɛn sofanle e fe ra, a kɔntɔfili fɔlɔ en ma fe ra.” \p \v 6 Walikɛɛn yi a yabi, a naxa, “A mato, sayibana nde taani ito yi en yɛɛ ra, muxu kɛndɛn na a ra. A na naxan fala, a kamalima nɛn. En siga mɛnni iki. Waxatina nde a kiraan yitɛ en na nɛn en sigɛ naxan xɔn.” \v 7 Sɔli yi a fala a walikɛɛn xa, a naxa, “Koni xa en siga, en nanse xalima na sayiban yɛɛ ra? Bayo donse yo mi fa en ma sagbane kui, sese mi en yii en naxan fiyɛ sayiban ma. Nanse en yii?” \v 8 Walikɛɛn yi a fala Sɔli xa, a naxa, “Wure gbeti fixɛn garamu saxan n yii, en na so a yii alogo a xa kiraan yita en na.” \p \v 9 Waxati danguxini Isirayila yi, xɛmɛn naxan yi sigama Ala maxɔdindeni a yi a falama nɛn, a naxa, “Ɛ fa, en siga fe toon konni.” Bayo en naxan ma to a “Nabina” a fɔlɔni e yi a falama nɛn na ma a “Fe toona.” \p \v 10 Sɔli yi a fala a walikɛɛn xa, a naxa, “Na lanxi. En siga.” E yi siga taani sayiban yi dɛnaxan yi. \v 11 E to yi tema taani, e sungutunne li mɛnni siga ige badeni. E yi e maxɔdin, e naxa, “Fe toon be ba?” \p \v 12 E yi e yabi, e naxa, “Ɔn, a i yɛɛ ra, koni siga iki sa bayo a bata fa taani to amasɔtɔ saraxa ba daxin na to yamaan xa geyaan ma saraxa badeni. \v 13 Ɛ na so taani waxatin naxan yi, ɛ a toɛ benun a xa te geyaan ma a dɛgedeni saraxa badeni. Yamaan mi e dɛgɛ fɔ a na fa bayo a tan nan saraxan dubama. Na xanbi ra, muxu xilixine yi e dɛge. Ɛ te iki sa! Ɛ a lima nɛn na.” \v 14 E yi te taani. E to yi soma taani, Samuyɛli yi mini e ralandeni, a tematɔɔn geyaan ma saraxa badeni. \v 15 Benun na lɔxɔni, Alatala bata yi Samuyɛli rakolon nun, \v 16 a naxa, “Waxatini ito yi tila, n Bunyamin kaana nde yitama i ra nɛn. A masusan a sugandi feen na alogo a xa findi n ma yamana Isirayila yɛɛratiin na. A n ma yamaan nakisima nɛn Filisitine fangan ma. N bata n ma yamana tɔrɔn to bayo, e wuga xuiin bata n li.” \p \v 17 Samuyɛli to Sɔli to, Alatala yi a fala a xa, a naxa, “Xɛmɛn ni i ra, n naxan ma fe fala i xa. A tan nan tima n ma yamaan xun na.” \v 18 Sɔli yi a maso Samuyɛli ra taan dɛɛn na, a naxa, “A fala n xa yandi, fe toona banxin minɛn yi?” \p \v 19 Samuyɛli yi Sɔli yabi, a naxa, “N tan nan fe toon na. Ɛ siga n yɛɛ ra geyaan ma saraxa badeni, bayo ɛ ɛ dɛgema nɛn n xɔn to. Tila xɔtɔnni n na yelin i ya maxɔdinna ngaan yabɛ, n na a luyɛ i siga. \v 20 I nama kɔntɔfili i ya sofali gilɛne fe ra naxanye lɔxi ayi a xii saxanna nan to. E bata to. Koni Isirayila kaane birin waxi nde xɔn ma, ba i tan nun i babaa denbayaan na?” \p \v 21 Sɔli yi yabin ti, a naxa, “Bunyamin bɔnsɔnna xa mi n tan na, Isirayila bɔnsɔn xuridina? Bunyamin xabilan birin mi danguɛ n ma xabilan na ba? Nayi, nanfera i fe sifani ito falama n ma?” \p \v 22 Samuyɛli yi Sɔli nun a walikɛɛn tongo, a e xali donse dondeni, a yi e dɔxɔ dɔxɔde xungbeni muxu tonge saxan ɲɔxɔn yi dɛnaxan yi. \v 23 Samuyɛli yi a fala kudi soon xa, a naxa, “Fa suben na n naxan soxi i yii alogo i xa a dɔxɔ muxuna nde yɛɛ ra.” \v 24 Kudi soon yi sa danban nun sube gbɛtɛ tongo a yi e sa Sɔli yɛtagi. Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Na nan namaraxi i xa. A don bayo a yi dɔxi i tan nan yɛɛ ra. N na a falaxi e xa nɛn, n naxa, ‘Xɔɲɛna nde fama nɛn n xɔn.’ ” Nayi, Sɔli yi a dɛge na lɔxɔni e nun Samuyɛli. \v 25 E yi godo taani keli geyaan ma saraxa badeni. Samuyɛli nun Sɔli yi falan ti a banxin kɔɛ ra. \v 26 Na xɔtɔn bode e keli subaxa. Samuyɛli yi Sɔli xili, a naxa, “Ɛ xa ɛ yitɔn, n xa sa ɛ ti kira yi.” Sɔli to keli, e nun Samuyɛli yi mini. \v 27 E to taan danna li, Samuyɛli yi a fala Sɔli xa, a naxa, “I ya walikɛɛn yamari a xa siga yɛɛn na.” Na yi siga yɛɛn na. Samuyɛli yi a fala a xa, a naxa, “Ti be singen, n xa Alaa falan nali i ma.” \c 10 \p \v 1 Samuyɛli yi ture saseen tongo a turen susan Sɔli xunni, a yi a sunbu, a naxa, “Alatala yɛtɛɛn bata i masusan, a i findi a yamaan yɛɛratiin na. \v 2 I na keli n fɛma to, i xɛmɛ firin lima nɛn Rakeli bilinganna yireni, Selisa taani Bunyamin yamanan danna ra. E ito falama nɛn i xa, e naxa, ‘I sigaxi sofanla naxanye fendeni, e bata to. I baba mi fa a mirima e ma, koni a kɔntɔfilixi ɛ tan nan ma fe ra. A naxa: N xa nanse liga n ma diina fe ra?’ \v 3 I na keli mɛnni, i sigama nɛn han Taboro wudi gbeena. Mɛnni i lanma nɛn xɛmɛ saxan na, e sigama Ala batudeni Betɛli yi. Na nde keden sii saxan xalima nɛn, buru saxan taranma nɛn a firinden yii, manpa kundi keden yi taran a saxanden yii. \v 4 E i xɔntɔnma nɛn e buru firin so i yii, i yi a rasuxu. \v 5 Na xanbi ra, i soma nɛn Gibeya-Elohimi taani, Filisitine ganla malanxi dɛnaxan yi. I nɛma soma taani, i lanma nɛn nabi ganla ra keli geyaan ma saraxa badeni. Konden maxane nun tanban maxane nun xulen fene nun bɔlɔn maxane sigama e yɛɛ ra, nabine yi nabiya falane ti. \v 6 Nayi, Alatalaa Nii Sariɲanxin godoma i ma nɛn sɛnbɛni, i yi nabiya falane ti e xɔn. I maxɛtɛma nɛn, i findi muxu gbɛtɛ ra. \v 7 Na taxamasenne birin na liga, i na naxan to a liga daxin na, i xa na liga bayo Ala i xɔn. \v 8 I sigama nɛn n yɛɛ ra Giligali yi, n ni i lima na alogo saraxa gan daxine xa ba e nun bɔɲɛ xunbeli saraxane. Koni, fɔ i xa n mamɛ xii solofere, n na fa, n na falɛ i xa i lan i xa naxan liga.” \p \v 9 Sɔli keli nɛn Samuyɛli fɛma tun, Ala yi xaxili gbɛtɛ so a yii, taxamasenne itoe birin yi liga na lɔxɔn yɛtɛni. \v 10 Sɔli nun a walikɛɛn Gibeya li waxatin naxan yi, e yi nabi ganla li na. Alaa Nii Sariɲanxin yi godo Sɔli ma, a yi sa e fari e nabiya falane yi. \v 11 Naxanye birin yi a kolon a fɔlɔni, ne to a to nabine yɛ, a nabiya falane tima, e yi a fala e bode tagi, e naxa, “Nanse ligaxi Kisu a diin na? Sɔli fan bata findi nabiin na ba?” \v 12 Mɛnna muxuna nde yi yabin ti, a naxa, “Nde nabine baba ra?” Sandan minixi mɛnna nin: “Sɔli fan nabine yɛ ba?” \p \v 13 A to yelin nabiya falane tiyɛ, a siga geyaan ma saraxa badeni. \v 14 Sɔli sɔxɔ yi a fala Sɔli xa e nun a walikɛna, a naxa, “Ɛ yi sigaxi minɛn yi?” Sɔli yi a yabi, a naxa, “Sofali gilɛne fendeni. Koni nxu mi sese to, nxu yi siga Samuyɛli fɛma.” \v 15 Sɔli sɔxɔ yi a fala, a naxa, “A yɛba n xa Samuyɛli naxan falaxi ɛ xa.” \v 16 Sɔli yi a yabi, a naxa, “A fala nxu xa nɛn a sofali gilɛne bata to.” Koni a mi sese fala a xa a mangayana a fe yi Samuyɛli naxan fala. \p \v 17 Samuyɛli yi Isirayila yamaan xili Alatala yɛtagi Misipa yi. \v 18 A yi a fala Isirayila kaane xa, a naxa, “Alatala, Isirayilaa Ala ito nan falaxi, a naxa, ‘N tan nan Isirayila raminixi Misiran yi. N tan nan ɛ xunbaxi Misiran kaane yii e nun yamanan bonna naxanye yi ɛ ɲaxankataxi.’ \v 19 To ɛ bata ɛ mɛ ɛ Ala ra naxan ɛ rakisi ɛ tɔrɔne nun ɛ gbalone birin ma. Ɛ naxa, ‘Mangan dɔxɔ nxu xun na.’ Awa, ɛ fa ɛ yɛtɛ yita Alatala ra bɔnsɔn yɛɛn nun xabila yɛɛn ma.” \p \v 20 Samuyɛli yi Isirayila bɔnsɔnne birin xili, Bunyamin bɔnsɔnna yi sugandi. \v 21 Awa, a yi Bunyamin bɔnsɔnna birin xili xabila yɛɛn ma, Matiri a xabilan yi sugandi. Dɔnxɛn na, Kisu a dii xɛmɛn Sɔli yi sugandi. E yi a fen, koni e mi a to. \v 22 E mɔn yi Alatala maxɔdin, e naxa, “Xɛmɛni ito bata fa be yi ba?” Alatala yi e yabi, a naxa, “A luxunxi goronne yɛ.” \v 23 E yi e gi, e sa a ba na yi, a yi ti yamaan yɛ. A xunna yi yite bonne birin xa. \v 24 Samuyɛli yi a fala yamaan xa, a naxa, “Ɛ a mato, Alatala naxan sugandixi! A ɲɔxɔn mi yamaan mumɛɛn yɛ.” Yamaan birin yi sɔnxɔ, e naxa, “Ala xa sii xunkuye fi a ma!” \p \v 25 Samuyɛli yi mangaya sariyan yɛba yamaan xa, a a sɛbɛ kɛdin kui, a naxan sa Alatala fɛma. Dɔnxɛn na, a Isirayila kaane birin nasiga e konne yi. \v 26 Sɔli fan yi siga a konni Gibeya yi. Muxu kɛndɛna ndee yi sa a mati Ala bɔɲɛ faɲin sa naxanye yi. \v 27 Koni fuyantenna ndee yi a fala, e naxa, “Xɛmɛni ito nxu rakisima di?” E yi a raɲaxu e mi sese fi a ma. Koni Sɔli yi a dundu. \c 11 \s Sɔli yi Yabɛsi taan xunba \p \v 1 Nba, Amonine mangan Naxasi yi fa Yabɛsi-Galadi taan nabilin. Yabɛsi taan xɛmɛne birin yi a fala a xa, e naxa, “Layirin xa xidi en tagi, nxu findi i ya konyine ra.” \v 2 Amonin mangan Naxasi yi e yabi, a naxa, “Na bata fan, n bata tin lanna xa so en tagi, koni fɔ ito xa liga: N xa ɛ birin yiifari ma yɛɛne sɔxɔnɲɛ ayi, n yi Isirayila birin nayagi.” \v 3 Yabɛsi taan fonne yi a fala a xa, e naxa, “Xii solofere fi nxu ma, alogo nxu xa xɛrane rasiga Isirayila bɔxɔn birin yi. Xa muxe mi fa nxu rakisideni, nxu nxu yɛtɛ so i yii.” \v 4 Xɛrane to siga Gibeya yi, Sɔli a taani, e feni itoe dɛntɛgɛ yamaan xa, birin yi a wuga xuini te. \p \v 5 Sɔli yi kelima xɛɛn ma e nun a ɲingene, a maxɔdinna ti, a naxa, “Nanfera yamaan birin wugama?” E yi Yabɛsi kaane falan yɛba a xa. \v 6 Sɔli to falani ito mɛ, Alaa Nii Sariɲanxin yi godo a ma sɛnbɛni, a yi xɔlɔ kati! \v 7 A yi ɲinge firin tongo, a yi e yisɛgɛ a dungin dungin na, a xɛrane rasiga, a e xa ne xali Isirayila bɔxɔn birin yi. E naxa, “Naxan yo mi bira Sɔli nun Samuyɛli fɔxɔ ra na kanna ɲingene ligama ikiini.” Yamaan yi gaxu Alatala yɛɛ ra, e yi e malan alo muxu kedenna. \v 8 Sɔli yi e tɛngɛ Beseki yi, Isirayila xɛmɛne muxu wuli kɛmɛ saxan, Yuda xɛmɛne muxu wuli tonge saxan. \v 9 Xɛraan naxanye fa, e yi a fala ne xa, e naxa, “Ɛ sa ito fala Yabɛsi-Galadi muxune xa, ɛ naxa, ‘Benun sogen xa xɔlɔ tila ɛ kisin sɔtɔma nɛn.’ ” Xɛrane to fa na fala Yabɛsi muxune xa, e yi ɲaxan. \v 10 E yi a fala Amoni kaane xa, e naxa, “Nxu nxu yɛtɛ soma nɛn ɛ yii tila, ɛ yi nxu raba ɛ waxɔn kiini.” \p \v 11 Na xɔtɔn bode, Sɔli yi a ganli taxun dɔxɔde saxan. E so Amoni gali malandeni kɔɛ dɔnxɛn na. E yi Amonine faxa han sogen yi xɔlɔ. Muxu ɲɛɲɛne yi xuya ayi hali muxu firin mi lu e bode fari. \p \v 12 Yamaan yi a fala Samuyɛli xa, e naxa, “Nde yi a falama a Sɔli nama lu en xun na? Fa na muxune ra, nxu xa e faxa!” \v 13 Koni Sɔli yi a fala yamaan xa, a naxa, “Muxu yo mi faxama to lɔxɔni, bayo Alatala bata Isirayila rakisi to.” \s Sɔli a mangayana fe \p \v 14 Na xanbi ra, Samuyɛli yi a fala yamaan xa, a naxa, “Ɛ fa be, en siga Giligali yi alogo en mɔn xa Sɔli a mangayana fe fala.” \v 15 Yamaan birin yi siga Giligali yi. E yi Sɔli findi mangan na Giligali yi Alatala yɛtagi. E bɔɲɛ xunbeli saraxane ba Alatala yɛtagi mɛnni. Sɔli nun Isirayila yamaan birin yi ɲaxaɲaxan gbeen naba. \c 12 \p \v 1 Samuyɛli yi a fala Isirayila birin xa, a naxa, “N bata ɛ xuiin namɛ ɛ naxan birin falaxi. N bata mangan dɔxɔ ɛ xun na. \v 2 Iki mangan ni i ra naxan tima ɛ yɛɛ ra. N tan bata fori n xunsɛxɛn bata fuga. N ma diine fan be ɛ tagi. N bata ti ɛ yɛɛ ra keli n dii ɲɔrɛn ma han to. \v 3 N tan ni i ra, n tixi ɛ yɛtagi. Ɛ n yabi Alatala yɛtagi e nun a muxu sugandixina. N na nde a ɲinge tongo? N na nde a sofali tongo? N na nde ɲaxankata? N na nde tɔrɔ? N dimi yi seen nasuxu nde ra alogo n xa n yɛɛn naxi a fe ɲaxin ma? Xa n na nde keden peen tongo nɛn, n na raxɛtɛma nɛn.” \v 4 E yi a yabi, e naxa, “I mi nxu ɲaxankataxi. I mi nxu tɔrɔxi. I mi se rasuxi muxu yo yii.” \v 5 A yi a fala e xa, a naxa, “Alatala nan ɛ seren na, a muxu sugandixin nan ɛ seren na to lɔxɔni, a ɛ mi sese to n yii.” E naxa, “Seren nan a tan na.” \p \v 6 Samuyɛli mɔn yi a fala yamaan xa, a naxa, “Alatala nan Musa nun Haruna tongo alogo ɛ benbane xa mini Misiran yi. \v 7 Awa iki, ɛ ti kitisadeni Alatala yɛtagi. Alatala fe faɲin naxanye ligaxi ɛ nun ɛ benbane xa, n ne rabirama nɛn ɛ ma. \v 8 Yaxuba fa xanbini Misiran yi, ɛ benbane yi Alatala maxandi e mali feen na. Alatala yi Musa nun Haruna rafa, e ɛ benbane ramini Misiran yi, e yi e radɔxɔ be. \v 9 Koni e yi ɲinan Alatala xɔn, e Ala. Nanara, a yi tin e yi so Sisera yamarin bun, Xasori gali mangana. A mɔn yi e so Filisitine yii e nun Moyaba mangan yii, naxanye yi e yɛngɛma. \v 10 E mɔn yi Alatala maxandi, e naxa, ‘Nxu bata yulubin liga, bayo nxu bata Alatala rabeɲin nxu yi Baali nun Asitarate suxurene batu. Koni iki, nxu xunba nxu yaxune yii fa, nxu i batuɛ.’ \v 11 Awa, Alatala yi Yerubali rafa e nun Bedani nun Yefeta, dɔnxɛn na n tan Samuyɛli, alogo ɛ xa xunba ɛ yaxune yii naxanye ɛ rabilinxi. Ɛ yi lu kantanna kui. \v 12 Koni ɛ to Amonine manga Naxasi to fɛ ɛ xili ma, ɛ yi a fala n xa, ɛ naxa, ‘Nxu wama mangan xɔn, a xa nxu yamari.’ A yi luxi alo Alatala mi yi ɛ mangan na. \v 13 Awa, ɛ bata a sɔtɔ ɛ mangan naxan sugandixi, ɛ bata naxan maxɔdin. Alatala bata mangan dɔxɔ ɛ xun na. \v 14 Xa ɛ gaxu Alatala yɛɛ ra, ɛ yi a batu, xa ɛ a xuiin namɛ, xa ɛ mi murutɛ Alatalaa yamarine ma, nayi ɛ nun ɛ mangan xa bira Alatala fɔxɔ ra, ɛ Ala. \v 15 Koni xa ɛ mi Alatala xuiin namɛ, xa ɛ murutɛ Alatalaa yamarine bun, nayi Alatala ɛ yɛngɛma nɛn, alo a liga ɛ benbane ra kii naxan yi. \v 16 Iki, ɛ yitɔn ɛ yi fe gbeen mato Alatala naxan ligama ɛ yɛtagi. \v 17 To xa mi murutu xaba waxatin na ba? N na Alatala maxandima nɛn, a yi galanna nun tulen nagodo. Nayi, ɛ ɛ kala fe gbeen kolonma nɛn Alatala yɛɛ ra yi, ɛ to mangan dɔxɔ feen maxɔdinxi.” \p \v 18 Samuyɛli yi Alatala maxandi. Na lɔxɔn yɛtɛni, Alatala yi galanna nun tulen nafa. Yamaan birin yi gaxu Alatala yɛɛ ra e nun Samuyɛli. \v 19 Yamaan birin yi a fala Samuyɛli xa, e naxa, “Alatala maxandi, i ya Ala, i ya walikɛne xa, alogo nxu nama faxa, bayo nxu bata mangan maxɔdin feen sa nxɔ yulubine birin fari.” \v 20 Samuyɛli naxa, “Ɛ nama gaxu. Ɛ bata fe ɲaxini ito birin liga, koni ɛ nama xɛtɛ Alatala fɔxɔ ra, ɛ Alatala batu ɛ bɔɲɛn ma feu! \v 21 Ɛ nama bira suxurene fɔxɔ ra fuyan! Naxanye mi nɔɛ maliin tiyɛ, e mi marakisin tiyɛ, bayo ala fuune nan e tan na. \v 22 Alatala mi a yamaan nabeɲinɲɛ a xili gbeena fe ra, bayo a tan yɛtɛɛn nan tinxi ɛ findi a yamaan na. \v 23 Alatala xa n fan natanga yulubi tongon ma, n tondi a maxandɛ ɛ xa! N na ɛ xaranma nɛn kira faɲin nun tinxinna ma. \v 24 Ɛ gaxu Alatala yɛɛ ra tun! Ɛ a batu lannayani ɛ bɔɲɛn ma feu! A mato, a fe gbeen naxanye ligaxi ɛ xa. \v 25 Koni xa ɛ lu fe ɲaxin ligɛ, ɛ raxɔrima nɛn, ɛ tan nun ɛ mangan na.” \c 13 \s Isirayila yi murutɛ Filisitine ma \p \v 1 Sɔli findi mangan na a ɲɛɛ tonge saxanden nan ma, a yi ɲɛɛ tonge naanin nun firin ti mangayani Isirayila yi. \v 2 Sɔli yi xɛmɛ wuli saxan sugandi Isirayila kaane yɛ. Wuli firin yi a fɛma Mikimasi yi e nun Betɛli geyane fari. Wuli keden yi lu Yonatan fɛma Gibeya yi Bunyamin bɔxɔni. A yi yama dɔnxɛne rasiga e konne yi. \v 3 Lɔxɔna nde Yonatan yi fu Filisitine gali malanden ma naxan yi Geba yi. Filisitine yi na mɛ. Sɔli yi xɔtaan fe bɔxɔn yiren birin yi. A yi a fala, a naxa, “Heburune xa a mɛ!” \v 4 Isirayila birin yi a mɛ a Sɔli bata fu Filisitine gali malanden ma, a yi raɲaxu Filisitine ma alo se kunxin xirina. Nayi, muxune birin yi maxili, e yi malan Sɔli fɛma Giligali yi. \v 5 Filisitine fan yi e malan Isirayila yɛngɛ xinla ma. Yɛngɛ so wontoro wuli saxan yi e yii e nun soo ragi wuli sennin, e nun sofaan naxanye yi wuya alo mɛɲɛnsinna naxan baan dɛ. E fa e malan Mikimasi yi, Beti-Aweni sogeteden binni. \v 6 Isirayila xɛmɛne to a to a e bata yigbɛtɛn, e nun feene bata xɔdɔxɔ e ganla ma, muxune yi siga e luxunɲɛ faranne ra, e nun fɔtɔnne yi, e nun gɛmɛ longonne nun yinle ra, e nun ige ramaradene yi. \v 7 Heburuna ndee fan yi Yurudɛn baani gidima siga Gadi nun Galadi yamanani. Sɔli mɔn yi Giligali yi, sofaan naxanye birin yi a fɔxɔ ra ne yi xuruxurunma gaxuni. \v 8 A yi Samuyɛli mamɛ xii solofere, han a waxatin naxan falaxi. Koni Samuyɛli mi fa Giligali yi. Yamaan yi e makuya fɔlɔ a ra, e xuya ayi. \s Sɔli a kalana \p \v 9 Nayi, Sɔli yi a fala, a naxa, “Ɛ fa saraxa gan daxin na e nun bɔɲɛ xunbeli saraxane.” A yi saraxa gan daxin ba. \v 10 A yi yelinma na saraxan bɛ waxatin naxan yi, Samuyɛli yi fa. Sɔli yi siga a ralandeni alogo a xa a xɔntɔn. \v 11 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “I nanse ligaxi?” Sɔli yi a yabi, a naxa, “N na a toxi nɛn a yamana e masigama n na, e nun i fan mi faxi en lanma waxatin ma, Filisitine fan bata yi malan Mikimasi yi, \v 12 nanara n yi mirixi, n naxa, ‘Filisitine fama nɛn n xili ma Giligali yi, n mɔn munma Alatala maxandi singen,’ na yi n karahan, n yɛtɛɛn yi saraxan gan.” \v 13 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “I bata a liga alo xaxilitarena, i mi Alatalaa yamarin suxu, i ya Ala. Alatala yi a ligama nɛn nun i ya mangayaan yi lu Isirayila xun na habadan! \v 14 Koni iki, i ya mangayaan mi luma a ra. Alatala bata xɛmɛna nde fen naxan bɔɲɛ luxi alo a bɔɲɛna, a yi a sugandi a yamaan yɛɛratiin na, bayo i mi Alatalaa yamarin suxi.” \v 15 Samuyɛli yi keli Giligali yi a te Gibeya yi, Bunyamin yamanani. Yamaan naxan yi Sɔli fɔxɔ ra a ne tɛngɛ. Xɛmɛ kɛmɛ sennin ɲɔxɔn yi na. \v 16 Sɔli a dii xɛmɛn Yonatan nun yamaan naxan yi a fɔxɔ ra, ne yi dɔxɔ Geba yi, Bunyamin bɔxɔn ma. Filisitine yi malanxi Mikimasi yi. \v 17 Ganla dɔxɔ saxan yi mini Filisitine sofane malandeni alogo e xa yɛngɛn so. Gali keden yi siga Ofara binni Suwali yamanani. \v 18 Ganla boden yi siga Beti-Xoron binni. A saxanden yi siga yamanan danna binna ra Seboyin lanbanna xunna ra, tonbon yiren dɛxɔn. \p \v 19 Na waxatini, xabun mi yi toma Isirayila bɔxɔ yo ma, bayo Filisitine bata yi a fala, e naxa, “Heburu kaane nama silanfanna nun tanban nafala.”\f + \fr 13.19\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* \v 20 Isirayila kaan birin yi sigama Filisiti xabun nan fɛma a ɲinge kenna dɛni tɔndeni hanma kenna hanma bunbina, hanma bundena. \v 21 E yi gbeti gbanan keden nan fima ɲinge kenna dɛni tɔn feen na, e nun kenna. Koni a tagiin nan yi fima ɲama malan sena fe ra hanma bunbina hanma ɲinge gbɛngbɛn wurena. \v 22 Nanara, yɛngɛ so lɔxɔni, silanfanna nun tanban mi yi Sɔli nun Yonatan ma sofane yii. Fɔ mangan nun a diina. \v 23 Filisiti gali keden yi sa Mikimasi kiraan suxu geya longonna ra. \c 14 \s Yonatan yi Filisitine yɛngɛ \p \v 1 Lɔxɔna nde, Sɔli a diin Yonatan yi a fala a yɛngɛso seene maxali banxulanna xa, a naxa, “Fa en gidi han Filisitine gali malandeni bode fɔxɔni.” Koni Yonatan mi a baba rakolon. \p \v 2 Sɔli yi Gibeya danna ra girenada wudin bun ma Migiron yi. Sofa kɛmɛ sennin yi a fɛma. \v 3 Saraxarali domaan yi Axiya nan yii na yi, Ikabodi tada Axituba a dii xɛmɛna. Finexasi nan Axituba sɔtɔ. Heli, Alatalaa saraxaralina Silo yi, na nan Finexasi sɔtɔ. Muxu yo mi yi a kolon a Yonatan bata mini. \p \v 4 Yonatan yi minima geya longonna nan na alogo a xa Filisitine gali malanden masɔtɔ. Na kiraan yi minixi geya tintinxi firinne nan longori ra, na kedenna yi xili Bosesi, boden xili Senne. \v 5 Geya keden kɔmɛn fɔxɔni Mikimasi binni, boden yiifari fɔxɔni Geba binni. \p \v 6 Yonatan yi a fala a yɛngɛ so se maxanla xa, a naxa, “Fa, en siga han Filisiti Ala kolontarene gali malandeni. Waxatina nde Alatala en malima nɛn. Sese mi nɔɛ Alatalaa marakisin yɛɛ rasɛ, hali yama xurudin na a ra, hanma a gbeena.” \v 7 Yɛngɛ so se maxanla yi a yabi, a naxa, “I mirixi naxan ma, na liga. Siga! N ni i fɔxɔ ra. En birin xaxili keden.” \v 8 Yonatan naxa, “Awa, fa en siga han xɛmɛni itoe dɛnaxan yi, e yi en to. \v 9 Xa e a fala en xa, e naxa, ‘Ɛ ti mɛnni han nxu yi ɛ ralan,’ en tima nɛn mɛnni. En mi tema e fɛma na yi. \v 10 Koni, xa e a fala en xa, e naxa, ‘Ɛ te nxu fɛma,’ en tema nɛn, bayo na findima taxamasenna nan na a Alatala bata e so en yii.” \p \v 11 E yi e yita Filisitine ra. Filisitine yi a fala, e naxa, “I yɛɛn ti! Heburune bata mini fɔlɔ yinle ra e luxunxi dɛnaxanye yi.” \v 12 E yi Yonatan nun a walikɛɛn xili, e naxa, “Ɛ te nxu fɛma, nxu xa fena nde yita ɛ ra.” Yonatan yi a fala a yɛngɛ so se maxanla xa, a naxa, “Te n fɔxɔ ra, bayo Alatala bata e so Isirayila yii.” \v 13 Yonatan yi te a yiine kafuɛ a sanne ma, a yɛngɛ so se maxanla biraxi a fɔxɔ ra. Yonatan yi lu Filisitine rabirɛ a bun ma, a yɛngɛ so se maxanla yi e faxa. \v 14 Na yɛngɛ singeni Yonatan nun a yɛngɛ so se maxanla yi Filisiti muxu mɔxɔɲɛ ɲɔxɔndɔn faxa yire kedenni. \v 15 Gaxun yi so ganli. Naxan yo yi xɛɛne ma e nun ganla birin, naxan yo yi gali malande gbɛtɛ yi, e nun naxanye yi minixi yɛngɛsodeni, gaxun yi ne birin suxu. Bɔxɔn yi xuruxurun. Na yi findi gaxun na fata Ala ra. \p \v 16 Sɔli a kantan muxun naxanye yi Gibeya yi, Bunyamin bɔxɔni, ne yi ganla to xuyɛ ayi yiren birin yi. \v 17 Sɔli yi a fala a sofane xa, a naxa, “Ɛ sofane maxili, a xa kolon naxan kelixi en yɛ.” E yi a kolon a Yonatan nun a yɛngɛ so se maxanla nan mi yi e yɛ. \v 18 Sɔli yi a fala Axiya xa, a naxa, “Alaa Kankiraan nafa.” Bayo na waxatini a yi Isirayila kaane nan yii. \v 19 Sɔli yi falan tima saraxaraliin xa waxatin naxan yi, sɔnxɔ sɔnxɔn mɔn yi gboma ayi Filisitine malandeni. Sɔli yi a fala saraxaraliin xa, a naxa, “A lu na.” \v 20 Nayi, ganla naxan birin yi Sɔli fɔxɔ ra, ne yi malan e mini yɛngɛ sodeni. E yi a li Filisitine yi e bode yɛngɛma sɔnxɔ sɔnxɔ gbeeni. \v 21 Heburu naxanye yi Filisitine bun ma a singeni, naxanye yi basanxi e ra e gali malandeni, ne yi sa Isirayila fari Sɔli nun Yonatan mabinni. \v 22 Isirayila kaan naxanye birin yi luxunxi Efirami geyane yi, ne yi a mɛ a Filisitine e gima, e fan yi lu e kedɛ, e yi e yɛngɛ. \v 23 Alatala yi Isirayila rakisi na lɔxɔni, yɛngɛn yi siga han Beti-Aweni. \s Sɔli a xaxilitareya kɔlɔna \p \v 24 Isirayila kaane tɔrɔ nɛn na lɔxɔni bayo Sɔli bata yi tɔnni ito fala yamaan xa, a naxa, “Dangan na kanna xa xɛmɛn naxan na donseen don benun ɲinbanna, benun n yi n gbeen ɲɔxɔ n yaxune ra.” Nanara, muxu yo munma yi donseen don ganli. \v 25 E birin yi fɔtɔnna li, kumin yi bɔxɔnma dɛnaxan yi. \v 26 E soxin fɔtɔnni, sofane yi kumin to minɛ, koni muxu yo mi se raso a dɛ, bayo e birin yi gaxuxi dangan yɛɛ ra. \v 27 Yonatan mi yi a kolon a baba bata yi a kɔlɔ yamaan xa. Nanara, dunganna naxan yi a yii, a na xunna rasiga, a yi a dɛtɛn kumi dɛngbɛni, a a don. Nayi, a yɛɛn yi xɔn sɛgɛ. \v 28 Sofana nde yi a fala a xa, a naxa, “I baba ganla rakɔlɔxi nɛn ki faɲi, a naxa, ‘Xa muxuna nde donseen don to, dangan na kanna xa.’ Nanara, sofane birin xadanxi.” \v 29 Yonatan naxa, “N baba yamaan tɔrɔma. A mato n fangan sɔtɔxi kii naxan yi xabu n kumini ito don. \v 30 Xa sofane birin yi donseen donma to, e naxan tongoxi e yaxune konni, en yi Filisitine nɔma nɛn dangu ito ra!” \p \v 31 E Filisitine nɔ na lɔxɔni keli Mikimasi siga han Ayalɔn yi. Yamaan yi xadanxi han! \v 32 E yi e yaxune yii seene tongo, e xuruseene tongo e nun ɲingene nun ɲinge diine. E e faxa bɔxɔni, yamaan yi e nun wunla don. \v 33 E yi a rali Sɔli ma e naxa, “A mato yamana Alatala yulubin tongoma, e suben nun a wunla don.” Sɔli naxa, “Ɛ bata yanfan ti! Ɛ gɛmɛ gbeen makutukutu n mabinni iki sa!” \v 34 A mɔn yi a fala, a naxa, “Ɛ xuya ayi yamani, ɛ a fala e xa, a birin xa fa a ɲingen na xanamu a yɛxɛɛna, a yi a faxa be. Na xanbi ra, ɛ yi e don alogo ɛ nama Alatala yulubin tongɛ, ɛ suben nun a wunla don.” Kɔɛɛn na, birin yi fa a ɲingen na alogo a xa a faxa mɛnni. \v 35 Sɔli yi saraxa ganden nafala Alatala xa. Na findi saraxa gande singen nan na a naxan nafala Alatala xa. \p \v 36 Sɔli yi a fala, a naxa, “En godo Filisitine fɔxɔ ra to kɔɛɛn na, en sa e yɛngɛ han xɔtɔnni. Keden nama lu a nii ra.” E yi a yabi, e naxa, “Naxan nafan i ma, na liga.” Koni, saraxaraliin naxa, “En na Ala maxɔdin be.” \v 37 Sɔli yi Ala maxɔdin, a naxa, “N xa godo Filisitine fɔxɔ ra ba? I e soma Isirayila yii ba?” Koni na lɔxɔni a mi a yabi. \v 38 Nanara, Sɔli naxa, “Ɛ fa be, ganla yɛɛratine birin. En xa a kolon yulubin naxan ligaxi to. \v 39 N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Isirayila Rakisimana, hali xa n ma diin Yonatan nan a xunna ra, a faxama nɛn.” Muxu yo mi a yabi yamaan yɛ. \v 40 A yi a fala Isirayila birin xa, a naxa, “Ɛ dangu fɔxɔ kedenni, n tan nun n ma dii Yonatan xa lu fɔxɔ kedenni.” Yamaan yi a fala Sɔli xa, e naxa, “Naxan nafan i ma, na liga.” \v 41 Sɔli yi a fala Alatala xa, Isirayilaa Ala, a naxa, “Ɲɔndin yita n na.” Masɛnsɛnna yi Yonatan nun Sɔli suxu, yamaan yi ba a yɛ.\f + \fr 14.41\fr* \fk Yurima nun Tumin masɛnsɛn \fk*ti seene fe sɛbɛxi Xɔrɔyaan 28.30 kui. Saraxaraline yi masɛnsɛnna tima ne nan na alogo e xa Ala sagoon kolon.\f* \v 42 Sɔli naxa, “Ɛ masɛnsɛnna ti nxu nun ma diin tagi.” Yonatan yi suxu. \v 43 Sɔli yi a fala Yonatan xa, a naxa, “A fala n xa i naxan ligaxi.” Yonatan yi a yabi, a naxa, “N kumi siyadi nan tongoxi n ma dunganna ɲɔɛɛn na, n na don. Fɔ n xa faxa?” \v 44 Sɔli naxa, “Ala xa tɔrɔ ɲaxin sa n ma xa i mi faxa, Yonatan.” \v 45 Koni sofane yi a fala Sɔli xa, e naxa, “Yonatan lan a xa faxa ba? A tan xa mi a ra, naxan Isirayila rakisi gbeen ti? A mi faxɛ mumɛ! Nxu bata nxu kɔlɔ habadan Alatala yi, hali a xunsɛxɛ kedenna, a mi birɛ bɔxɔni, bayo Ala nan a mali a xa nɔɔn sɔtɔ to!” Nayi, sofane yi Yonatan xunba, a mi faxa. \v 46 Sɔli yi xɛtɛ Filisitine fɔxɔ ra, ne yi xɛtɛ e konni. \p \v 47 Sɔli to mangayaan tongo Isirayila yi, a yi e yaxune yɛngɛ a rabilinni, Moyaba nun Amonine nun Edɔn nun Soba mangane, e nun Filisitine. A na yi a yɛɛ rafindi dɛnaxan ma, a yi nɔɔn sɔtɔma nɛn na ma. \v 48 Lɔxɔna nde, a yi keli a sɛnbɛ gbeeni, a yi Amalɛkine nɔ, a Isirayila xunba ne yii, naxanye yi a kalama. \p \v 49 Sɔli a dii xɛmɛne nan itoe ra: Yonatan nun Yisiwi nun Maliki-Suwa. A dii tɛmɛ singen xili Merabi, a bolokadaan xili Mikali. \v 50 Sɔli a ɲaxanla yi xili nɛn Axinowami, Aximaasi a dii tɛmɛna. A sofa kuntigin yi xili nɛn Abineri, Sɔli sɔxɔ Neri a dii xɛmɛna. \v 51 Kisu, Sɔli baba, e nun Neri, Abineri baba, Abiyɛli a diin nan yi ne ra. \v 52 Yɛngɛ ɲaxin keli nɛn Filisitine xili ma Sɔli a mangayaan ɲɛɛne birin yi. Nanara, a nɛma fa sɛnbɛmaan to hanma wɛkilɛdena, a bata a raso a ganli. \c 15 \s Isirayila yi Amalɛkine yɛngɛ \p \v 1 Samuyɛli yi a fala Sɔli xa, a naxa, “Alatala n tan nan xɛxi i xunna masusandeni i sugandi xinla ma alo mangana Isirayila xun na, a yamana. Awa, i tuli mati Alatalaa falan na. \v 2 Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna ito nan falaxi, a naxa, ‘Amalɛkine to kiraan bolon Isirayila kaane yɛɛ ra e yi minima Misiran yamanani waxatin naxan yi, n mi ɲinanxi na feen xɔn ma mumɛ! \v 3 Awa iki, sa Amalɛkine yɛngɛ, e gbeen seen naxanye birin na, i yi ne kala fefe! I nama kininkinin, niimaseene birin faxa, xɛmɛne nun ɲaxanle, dii ɲɔrɛne nun dii futene, ɲingene nun yɛxɛɛne, ɲɔgɔmɛne nun sofanle.’ ” \p \v 4 Sɔli yi ganla maxili, a e tɛngɛ Telayimi yi. Sofaan san masiga tiin muxu wuli kɛmɛ firin yi na e nun Yuda xɛmɛ wuli fu. \v 5 Sɔli yi siga han Amalɛki taani, a yi yɛngɛni tɔn lanbanni. \v 6 A yi a fala Kenine xa, a naxa, “Ɛ ɛ masiga, ɛ keli Amalɛkine yɛ, alogo n nama ɛ raxɔri e xɔn. Bayo ɛ hinan nɛn Isirayila kaane ra, e to yi minima Misiran yamanani.” Kenine yi e masiga Amalɛkine ra. \p \v 7 Sɔli yi Amalɛkine yɛngɛ keli Xawila yi han Suru, Misiran sogeteden binna. \v 8 A yi Agaga Amalɛkine mangan ɲɛɲɛn suxu, a yi a yamaan birin faxa silanfanna ra fefe! \v 9 Sɔli nun a ganla yi Agaga lu a nii ra e nun a xuruse sensenne nun ɲingene nun yɛxɛɛne nun ɲinge diine nun yɛxɛɛ diine nun sube faɲine birin. E mi tin ne faxɛ. Koni, naxanye mi yi fan, tɔnɔ mi yi naxanye ra, e ne faxa. \p \v 10 Nayi, Alatala yi falan ti Samuyɛli xa, a naxa, \v 11 “N nimisaxi Sɔli dɔxɔ feen na mangayani, bayo a bata a xun xanbi so n tan yi, a mi n ma falane ligama.” Samuyɛli yi xɔlɔ, a xi Alatala maxandɛ kɔɛna ngaan na. \v 12 Samuyɛli yi keli xɔtɔn! A siga Sɔli ralandeni. E yi a fala a xa a Sɔli bata yi siga Karemele yi, alogo a xa sa xunnayeren gɛmɛn dɔxɔ a yɛtɛ xa. A mɔn bata yi kiraan suxu a godo Giligali yi. \v 13 Samuyɛli yi sa a li na yi. Sɔli naxa, “Alatala xa i baraka. N bata Alatalaa falane suxu.” \v 14 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Nayi, yɛxɛɛ wuga xuiin mundun mɛma ito ra? Ɲingen mundun wuga xui ito ra?” \v 15 Sɔli yi yabin ti, a naxa, “Sofane nan faxi e ra sa keli Amalɛkine konni. E bata yɛxɛɛn nun ɲinge sensenne ba a yɛ alogo e xa ba saraxan na Alatala xa, i ya Ala. Koni nxu a dɔnxɛne birin faxa nɛn.” \p \v 16 Samuyɛli yi a fala Sɔli xa, a naxa, “A lu na kiini! N xa a fala i xa Alatala naxan falaxi n xa to kɔɛɛn na.” Sɔli yi a fala, a naxa, “A fala n xa.” \v 17 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “A singeni i yi i yɛtɛ mirixi muxu xurin nan na, iki i bata findi Isirayila bɔnsɔnne mangan na. Alatala nan i masusanxi, i findi mangan na Isirayila xun na. \v 18 Anu, Alatala bata yi i xɛ fena nde ra, a naxa, ‘Sa Amalɛkine, yulubi kanne raxɔri fefe! Sa e yɛngɛ han i yi e ɲan fefe!’ \v 19 Nanfera i mi i tuli mati Alatalaa falan na? Nanfera i yɛngɛ yi seene tongo, i fe ɲaxin liga Alatala yɛtagi?” \p \v 20 Sɔli yi Samuyɛli yabi, a naxa, “N na Alatala xuiin namɛ nɛn ki faɲi! N bira nɛn a kiraan fɔxɔ ra a naxan yita n na, n yi Amalɛkine raxɔri fefe! Fɔ Agaga, e mangana, n yi fa a ra be. \v 21 Koni, sofane bata yɛxɛɛne nun ɲinge sensenne ba yɛngɛ yi seene yɛ, naxanye fan e ne ba se kala daxine yɛ, alogo e xa ba saraxan na Alatala xa, i ya Ala, Giligali yi be.” \v 22 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Saraxa ganxine nun saraxane Alatala kɛnɛnɲɛ dangu a xuiin suxun na ba? Ɛn-ɛn. Fala suxun dangu saraxane ra, yɛtɛ magodon dangu konton turene ra. \v 23 Awa, murutɛn fan findixi yulubin nan na alo yiimatona, matandin fan ɲaxu alo suxure batuna. Bayo i bata i mɛ Alatalaa falan na, a fan fa a mɛma i ra nɛn alo mangana.” \p \v 24 Nayi, Sɔli yi a fala Samuyɛli xa, a naxa, “N bata yulubin liga! N bata Alatalaa falane matandi, e nun i ya falane. N gaxu nɛn yamaan yɛɛ ra, n yi a xuiin namɛ. \v 25 Iki n bata i mayandi, diɲa n yulubin ma, en birin xa xɛtɛ alogo n xa Alatala batu.” \v 26 Samuyɛli yi a fala a xa, a naxa, “N mi fa fama i fɔxɔ ra, bayo i bata i mɛ Alatalaa falan na, Alatala yi a mɛ i ra alo Isirayila mangana.” \v 27 Samuyɛli yi a firifiri alogo a xa siga, koni Sɔli yi a suxu a domaan lenben ma, a bɔ. \v 28 Samuyɛli yi a fala a xa, a naxa, “Alatala Isirayilaa mangayaan bama i yii na kiini to, a yi a so i ya muxuna nde yii, naxan dangu i tan na. \v 29 Ala, Isirayila binyen naxan yi, a mi wule, a mi a miriyane maxɛtɛma, bayo adamadi mi a ra.” \v 30 Sɔli mɔn yi a yabi, a naxa, “N bata yulubin liga! Koni yandi, binyen sa n ma, fonne nun Isirayila yamaan yɛtagi, en birin xa xɛtɛ n yi Alatala batu i ya Ala.” \p \v 31 Samuyɛli nun Sɔli yi xɛtɛ e bode xɔn, Sɔli yi Alatala batu. \v 32 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Ɛ fa Agaga ra n xa, Amalɛkine mangana.” Agaga yi a maso a binni sɛwani, a yi a falama a yɛtɛ ma, “Saya xɔlɛn bata ɲan yati!” \v 33 Koni Samuyɛli yi a fala a xa, a naxa, “I ya silanfanna bata yi diine ba ɲaxanle yii. Na kiini i nga a diin bama nɛn a yii.” Samuyɛli yi Agaga yisɛgɛ sɛgɛ Alatala yɛtagi Giligali yi. \p \v 34 Samuyɛli yi xɛtɛ Rama yi, Sɔli yi xɛtɛ a konni Gibeya yi. \v 35 Samuyɛli mi fa Sɔli to han a faxa, bayo a yi sunuxi a fe ra. Alatala yi nimisa Sɔli sugandi feen na mangan na Isirayila xun na. \c 16 \s Ala yi Dawuda sugandi \p \v 1 Alatala yi a fala Samuyɛli xa, a naxa, “Han waxatin mundun yi i luyɛ sunuxi Sɔli a fe ra? N tan yɛtɛɛn bata n mɛ a ra alo mangana Isirayila xun na. I ya ture sa fenna rafe, n bata i rasiga Yese konni, Bɛtɛlɛmi kaana. N bata mangana nde sugandi a dii xɛmɛne yɛ.” \v 2 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “N sigama di? Sɔli a feen mɛma nɛn, a yi n faxa.” Alatala yi a fala, a naxa, “Ɲinge gilɛna nde xali i yii, i yi a fala, i naxa, ‘N faxi saraxa baden nin Alatala xa.’ \v 3 Yese xili saraxa bani, n na a yitɛ i ra i lan i xa naxan liga. N na naxan yita i ra, i yi na kanna masusan a sugandi feen na mangan na.” \p \v 4 Alatala naxan fala, Samuyɛli yi na liga a siga Bɛtɛlɛmi yi. Taan fonne birin yi fa a ralandeni e xuruxurunma gaxuni. E a maxɔdin, e naxa, “I faxi fe faɲin nan na ba?” \v 5 A yi a fala, a naxa, “Ɔn, hɛrin na a ra. N faxi saraxa baden nin Alatala xa. Ɛ ɛ rasariɲan, ɛ fa n fɛma saraxa badeni. A yi Yese fan nun a diine rasariɲan a e xili saraxa bani.” \p \v 6 Ne fa waxatin naxan yi, Samuyɛli to Eliyabi to, a yi a miri, a naxa, “Alatala a tan nan sugandixi yati!” \v 7 Koni Alatala yi a fala Samuyɛli xa, a naxa, “I nama i miri a tofanna ma hanma a kuyana, bayo n mi a tan sugandixi. Alatala mi feene yatɛma adamadiine naxanye yatɛxi. Adamadiine a yɛtagin nan matoma, koni Alatala muxun bɔɲɛn nan matoma.” \v 8 Yese yi Abinadabo xili a a radangu Samuyɛli yɛtagi. Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Alatala mi ito sugandixi.” \v 9 Yese yi Sama radangu. Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Alatala mi ito fan sugandixi.” \v 10 Yese a dii soloferene radangu Samuyɛli yɛtagi, koni Samuyɛli naxa, “Alatala mi itoe sese sugandixi.” \p \v 11 Samuyɛli mɔn yi Yese maxɔdin, a naxa, “Banxulanna se mi fa be?” Yese yi a yabi, a naxa, “Xurimaan nan luxi, koni a sa xuruse rabadeni.” Nayi, Samuyɛli yi a fala Sɔli xa, a naxa, “A xa sa fen, en mi donse donna fɔlɔma a xanbi.” \v 12 Yese yi muxuna nde xɛ, a sa fa a ra. A fatin yi gbeeli, a yɛtagin yi rayabu, a ti kiin yi fan. Alatala yi a fala Samuyɛli xa, a naxa, “Keli, i yi a masusan a sugandi feen na, bayo a tan na a ra.” \v 13 Samuyɛli yi ture sa fenna tongo a Dawuda xunna masusan a tadane tagi. Fɔlɔ na lɔxɔni, Alatalaa Nii Sariɲanxin yi godo Dawuda ma sɛnbɛni. Samuyɛli yi keli, a siga Rama yi. \s Dawuda yi wali Sɔli xa \p \v 14 Alatalaa Nii Sariɲanxin bata yi mini Sɔli yi, yinna ɲaxin yi lu a tɔrɛ fata Alatala ra. \v 15 Sɔli a walikɛne yi a fala a xa, e naxa, “Ɲinan ɲaxin nan i tɔrɔma keli Ala ma. \v 16 Nxu kanna xa falan ti. I ya walikɛne i sagoni. Nxu xɛmɛna nde fenɲɛ naxan fatan kondenna maxɛ. Ɲinan ɲaxin na so i yi keli Ala ma, maxaseen yi maxa, na yi i bɔɲɛn nafan i ma.” \v 17 Sɔli yi yabin ti, a naxa, “Awa, ɛ maxase maxa faɲina nde fen n xa, ɛ yi fa a ra.” \p \v 18 Walikɛ keden yi a fala, a naxa, “N bata Yese Bɛtɛlɛmi kaana dii xɛmɛ keden to naxan fatan kondenna maxɛ. Sofa kɛndɛn na a ra, a wɛkilɛ han! A falan tima ki faɲi, a mɔn tofan. Alatala a xɔn.” \v 19 Sɔli yi xɛrane rasiga a faladeni Yese xa, a naxa, “I ya dii xɛmɛn Dawuda rafa n ma naxan xuruseene fɔxɔ ra.” \v 20 Yese yi sofali keden tongo, a burun nate a fari, e nun manpa kundi keden nun sii keden, a yi e birin so Dawuda yii Sɔli xa. \v 21 Dawuda yi fa a ti Sɔli yɛtagi, a rafan a ma han a findi a yɛngɛ so se maxanla nde ra. \v 22 Sɔli yi xɛraan nasiga Yese ma, a naxa, “Tin, i xa Dawuda lu n yii, bayo a rafan n ma.” \v 23 Nayi, yinnan na yi so Sɔli yi keli Ala ma waxatin naxan yi, Dawuda yi kondenna tongoma nɛn a a maxa. Na yi Sɔli mafisama nɛn, a dundu, yinna ɲaxin yi mini ayi. \c 17 \s Filisitine yi keli Isirayila xili ma \p \v 1 Filisitine yi e ganle malan yɛngɛ so xinla ma. E yi e malan Soko yi, naxan Yuda bɔxɔn ma. E yi e ganla malan Soko nun Aseka tagi, Efesi-Damimi yi. \v 2 Sɔli nun Isirayila muxune fan yi e ganla malan Ela lanbanni. E yi e ganla ti Filisitine yɛngɛ xinla ma. \v 3 Filisitine yi tixi geyaan fari fɔxɔ kedenni, Isirayila kaane fan geyaan fari fɔxɔ kedenni. Lanbanna yi e tagi. \p \v 4 Fala ralina nde yi mini Filisitine yɛ, a a maso gali firinne tagi. A yi xili Goliyati, Gati kaan nan yi a ra. A yi kuya fɔ nɔngɔnna yɛ sennin nun yiin yɛ keden. \v 5 Sula kɔmɔtin yi soxi a xun na, sula domaan xali daxin yi a fatin kantanma naxan kilo tonge sennin liyɛ. \v 6 A sanne yi yɛ masansanxi sulan nan na. Sula silanfanna yi sɔtixi a fari. \v 7 A tanban fɛɛn yi gbo alo gbindonna. Wuren naxan yi na ɲɔɛ ra, a kilo solofere liyɛ. A yɛ masansan wure lefaan suxu muxun yi sigan tima a yɛɛ ra. \v 8 A a xuini te, a falan nasiga Isirayila ganla ma, a naxa, “Nanfera ɛ tixi yɛngɛ so xinla ma? Filisitina nde xa mi n tan na ba? Ɛ tan, Sɔli a konyine xa mi ɛ ra ba? Ɛ muxu keden yita naxan godɛ n yɛngɛdeni. \v 9 Xa a nɔ n bɔnbɛ a n faxa, nxu findi ɛ konyine ra. Xa n na a nɔ, n yi a faxa, ɛ findi nxɔ konyine ra, ɛ wali nxu xa.” \v 10 Filisiti xɛmɛn mɔn yi a fala, a naxa, “N bata na xinla rasiga Isirayila ganle ma. Xɛmɛ keden xa mini, alogo nxu xa nxu bode yɛngɛ.” \v 11 Sɔli nun Isirayila kaane birin yi Filisiti xɛmɛna falane mɛ, gaxu gbeen yi e suxu. \s Dawuda yi Goliyati faxa \p \v 12 Yese Efarata bɔnsɔnna dii xɛmɛn nan yi Dawuda ra, naxan yi kelixi Bɛtɛlɛmi taani Yuda bɔxɔn ma. Dii xɛmɛ solomasɛxɛ yi Yese yii. Sɔli waxatini, Yese bata yi findi fonna ra yamaan yɛ. \v 13 Yese a dii xɛmɛ singe saxanne bata yi siga Sɔli fɔxɔ ra yɛngɛni. A singen yi xili Eliyabi, a firinden xili Abinadabo, a saxanden xili Sama. \v 14 Dawuda nan yi xurimaan na. Fori saxanne yi Sɔli fɔxɔ ra. \v 15 Dawuda yi sigama Sɔli konni a mɔn yi xɛtɛma a babaa xuruseene rabadeni Bɛtɛlɛmi yi. \p \v 16 Xii tonge naanin, xɔtɔnna nun ɲinbanna, Goliyati Filisiti xɛmɛn yi tima nɛn e yɛtagi. \v 17 Yese yi a fala a diin Dawuda xa, a naxa, “Donse xɔri bɛnbɛnla nun buru xun funi itoe tongo, i yi e xali i tadane xɔn gali malandeni. \v 18 I mɔn yi fɛnɛ kundi funi itoe sanba e sofa kuntigin ma. I mɔn yi a mato xa i tadane kɛndɛ, i yi fa taxamasenna nde ra keli e ma. \v 19 E Sɔli fɛma Ela lanbanni e nun Isirayila xɛmɛne birin Filisitine yɛngɛdeni.” \p \v 20 Dawuda yi keli xɔtɔn xɔtɔn. A xuruseene taxu xuruse kantanna nde ra, a a goronne tongo, a siga, alo Yese a yamari kii naxan yi. A so gali malandeni waxatin naxan yi, a yi ganla li tixi yɛngɛ so xinla ma, e yɛngɛ sɔnxɔni tema. \v 21 Isirayila nun Filisitine yi e ganle ti yɛngɛ so xinla ma, kɛnɛnni \v 22 Dawuda yi a goronne taxu goron kantanna ra, ganla yi tixi dɛnaxan yi a siga a giyɛ mɛnni. A to so, a a tadane xɔntɔn. \v 23 A yi fala tiini e ra waxatin naxan yi, Filisiti sofaan Goliyati Gati kaan yi a mafa a ganla yɛɛ ra. A mɔn yi a xuini te, a xɛtɛ a dari fe xinli ito ma. Dawuda yi a mɛ. \v 24 Isirayila kaane birin yi e masiga e to Goliyati to, bayo e yi gaxuxi a yɛɛ ra ki faɲi. \v 25 Birin yi a falama, e naxa, “Ɛ bata xɛmɛni ito to godɛ? A godoma Isirayila xili feen nan ma. Naxan na a faxa, mangan nafulu gbeen fiyɛ a ma nɛn. A a dii tɛmɛn fi a ma futun na, a mudu fiin ba a denbayaan xun ma Isirayila yi.” \p \v 26 Xɛmɛn naxanye yi Dawuda fɛma, a a fala ne xa, a naxa, “Nanfe ligɛ na kanna xa naxan na Filisitini ito faxa, a yagin ba Isirayila ma? Nde Filisiti Ala kolontareni ito ra naxan susuxi habadan Alaa ganle makonbɛ?” \v 27 Yamaan yi xɛtɛ falane ma, e naxa, “Ito nan ligama na kanna xa naxan na a faxa.” \v 28 Eliyabi, a tadan forimaan to e nun sofane to batuɛ, a xɔlɔ Dawuda ma han! A yi a fala, a naxa, “Nanfera i faxi be? I ya xuruse kurudin taxuxi nde ra burunna ra? N ni i ya yɛtɛ yigboon kolon, e nun i ya bɔɲɛ ɲaxiyana. I faxi yɛngɛni gbɛden nin.” \v 29 Dawuda yi maxɔdinna ti, a naxa, “N nanse ligaxi a ɲaxin na? N fala tiin nin gbansan!” \v 30 A a xun xanbi so a tada yi a sofa gbɛtɛ maxɔdin na kii kedenni. Yamaan yi a yabi alo a singena. \p \v 31 E na falane mɛ Dawuda ra waxatin naxan yi e sa ne dɛntɛgɛ Sɔli xa. Sɔli yi a xili. \v 32 Dawuda yi a fala Sɔli xa, a naxa, “Muxu yo nama yigitɛgɛ Filisitini ito a fe ra. N tan, i ya walikɛɛn sigama nɛn a yɛngɛdeni.” \v 33 Sɔli yi Dawuda yabi, a naxa, “I mi nɔɛ Filisitini ito yɛngɛ, bayo banxulan ɲɔrɛn ni i ra, koni a tan, yɛngɛ soon na a ra xabu a dii ɲɔrɛna.” \v 34 Dawuda yi a fala Sɔli xa, a naxa, “N tan, i ya walikɛɛn yi n baba xuruseene nan nabama. Xa yatana hanma ɲarina nde yi fa, a yɛxɛɛ keden suxu, \v 35 n yi n gima a fɔxɔ ra nɛn, n yi a bɔnbɔ, n yɛxɛɛn ba a dɛ ra. Xa a fa n xili ma, n yi a suxuma nɛn a xabene ma, n na a bɔnbɔ, a faxa. \v 36 I ya walikɛɛn yi yatan nun ɲarin faxama na kii nin, awa n Filisiti Ala kolontareni ito ligama na kiini nɛn. Amasɔtɔ, a bata habadan Alaa ganle makonbi. \v 37 Alatala naxan n natangaxi yatan nun ɲarin yii xanle ma, na mɔn n bɛ Filisitini ito yii nɛn.” Nayi, Sɔli yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Siga, Alatala xa lu i xɔn.” \p \v 38 Sɔli yi Dawuda maxidi a yɛtɛna a dugine yi, a a maxidi a makantan domani, a sula kɔmɔtin so a xun na. \v 39 Dawuda yi Sɔli a silanfanna singan a tagi xidin na a dugine fari. A yi keli a xa siga. Koni a mi yi darixi e ra. A yi a fala, a naxa, “N mi nɔɛ ito birin nasiga tiyɛ, n munma fatan singe.” Dawuda yi e ba a ma. \v 40 A dunganna suxu a yii, a gɛmɛ malaxunxin suulun sugandi xuden dɛ. A e sa a yɛxɛɛ raba sagbaan kui. A lantanna a yii, a siga Filisiti sofaan xili ma. \p \v 41 Filisiti sofaan yi a maso Dawuda ra ndedi ndedi, a yɛ masansan wure lefana maxanla fan yi sigama a yɛɛ ra. \v 42 A Dawuda mato, a yi a kolon a banxulan ɲɔrɛn nan mɔn yi Dawuda ra, a fatin yi gbeeli, a yɛtagin yi tofan. Goliyati yi a raɲaxu. \v 43 Filisiti sofaan yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Baredin nan n na ba? I to fama n xili ma ɛ nun dunganna?” A yi a danga a suxurene yi. \v 44 A yi a fala, a naxa, “Fa be! N ni i suben soma nɛn xɔline nun subene yii!” \v 45 Dawuda yi a fala Filisiti sofaan xa, a naxa, “I fama n xili ma silanfanna nun tanban nun xanla nan na i yii, koni n tan fama i xili ma Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna nan xili yi, Isirayila ganle Ala, i naxan konbixi. \v 46 To, Alatala i soma nɛn n yii, n yi i nɔ, n ni i xunna bolonɲɛ a dɛ. To, n Filisitine ganla muxune binbine soma nɛn xɔline nun subene yii, dunuɲa muxune birin yi a kolon a Ala Isirayila yii. \v 47 Yamani ito birin yi a kolon a Alatala mi marakisin tima silanfanna nun tanban barakani. Amasɔtɔ, Alatala nan gbee yɛngɛn na, a ɛ tan birin soma nɛn nxu yii.” \p \v 48 Goliyati yi lu fɛ Dawuda binni, Dawuda yi a mafura, a a gi siga Filisiti sofaan nalandeni. \v 49 Dawuda yi a yiin nagodo a sagbani, a gɛmɛn tongo, a a woli lantanna ra, a Filisiti sofaan gɔlɔn a tigi ra. Gɛmɛn yi so Filisiti sofaan tigini, a bira a yɛtagin ma bɔxɔni. \v 50 Na kiini, Dawuda yi Filisiti sofaan nɔ lantanna nun gɛmɛn na, a a faxa, silanfan mi yi a yii. \v 51 Dawuda yi a gi han Filisiti sofaan dɛxɔn, a ti na. A Filisiti sofana silanfanna botin a tɛɛni, a yi a faxa, a yi a xunna bolon a dɛ. \p Filisitine to a to, a e yɛngɛ so kuntigin bata faxa, e yi e gi. \v 52 Isirayila nun Yuda sofane yi sɔnxɔni te, e bira e fɔxɔ ra, e e kedi han Gati nun Ekirɔn so dɛɛn na. Filisiti sofane binbine yi biraxi Saarayimi kiraan xɔn han Gati nun Ekirɔn. \v 53 Isirayila kaane to xɛtɛ Filisitine fɔxɔ ra, e e gali malanden seene tongo. \v 54 Dawuda yi Filisiti sofaan xunna tongo, a yi a xali Yerusalɛn taani. A sa Filisiti sofana yɛngɛ so seene sa a bubuni. \p \v 55 Sɔli Dawuda to sigɛ waxatin naxan yi Filisiti sofaan nalandeni, a yi Abineri a gali xunna maxɔdin, a naxa, “Abineri, nde a dii banxulan ɲɔrɛn ni ito ra?” Abineri yi a yabi, a naxa, “N bata n kɔlɔ i niini, mangana, n mi a kolon.” \v 56 Mangan yi a fala, a naxa, “A yɛ fen, naxan ma dii banxulanni ito ra.” \v 57 Dawuda keli xanbini Filisiti sofaan faxadeni, Abineri yi a tongo a siga a ra Sɔli yɛtagi. Filisiti sofaan xunna yi suxi Dawuda yii. \v 58 Sɔli yi a fala a xa, a naxa, “Nde a dii i ra, banxulan ɲɔrɛna?” Dawuda yi a yabi, a naxa, “I ya walikɛɛn Yese a diin nan n na, Bɛtɛlɛmi kaana.” \c 18 \s Yonatan nun Dawuda xɔyiyana \p \v 1 Sɔli yelin falan tiyɛ Dawuda xa waxatin naxan yi, Yonatan nun Dawuda yi findi xɔyimane ra. Yonatan yi Dawuda xanu alo a yɛtɛna. \v 2 Na lɔxɔn yɛtɛni Sɔli yi Dawuda makankan a fɛma, a mi tin a siga a babaa banxini. \v 3 Yonatan yi layirin xidi e nun Dawuda tagi, bayo a bata yi a xanu alo a yɛtɛna. \v 4 Doma gbeen naxan yi a ma, a na ba, a a so Dawuda yii e nun a yɛngɛ so domana, e nun a silanfanna nun a xanla nun a tagi xidina. \v 5 Sɔli na yi Dawuda rasiga dɛdɛ, a feen sɔnɔyama nɛn. Sɔli yi tide matexin fi a ma yɛngɛsone xun na. Na yi rafan yamaan birin ma, hali Sɔli a kuntigine. \p \v 6 Ganla xɛtɛmatɔna, Dawuda to bata yelin Filisiti sofaan faxɛ, Isirayila taane birin ɲaxanle yi mini Manga Sɔli ralandeni, e sigin sama, e e bodonma tanban xuiin nun maxase gbɛtɛne xuiin na, e sɔnxɔma sɛwani. \v 7 Ɲaxanle yi e bode yabima ɲaxanni, e naxa, \q “Sɔli bata muxu wuli keden faxa, \q Dawuda tan wuli fu.” \p \v 8 Sɔli yi na feen famu kii ɲaxini a xɔlɔ kati! A yi a fala, a naxa, “E wuli fu nan soxi Dawuda yii, n tan wuli keden. A mi fa dasaxi sese ra fɔ mangayana.” \v 9 Sɔli yi Dawuda raɲaxu, fɔlɔ na lɔxɔn ma. \p \v 10 Na xɔtɔn bode, yinna ɲaxin yi so Sɔli yi keli Ala ma. A yi waliyiya falane ti a banxin tagini. Dawuda yi kondenna maxama a xa alo a dari fena, Sɔli a tanban yi a yii. \v 11 Sɔli yi a tanban woli, a naxa, “N Dawuda sɔxɔnma nɛn n na a sɔxɔnxin lu banxin kanke.” Koni Dawuda yi keli a bun ma dɔxɔɲa ma firin. \v 12 Sɔli yi gaxu Dawuda yɛɛ ra, bayo Alatala bata yi a rabeɲin a lu Dawuda xɔn. \v 13 Nanara, a yi Dawuda masiga a ra, a a findi sofa wuli fu kuntigin na. Dawuda yi lu sigɛ yɛngɛni gali xunna ra. \v 14 Dawuda a feene birin yi sɔnɔyama, bayo Alatala yi a xɔn. \v 15 Sɔli to a to a yi nɔɔn sɔtɔma tun, a gaxu a yɛɛ ra. \v 16 Koni Dawuda yi rafan Isirayila nun Yuda birin ma, bayo a tan nan yi tima e yɛɛ ra e yɛngɛne yi. \p \v 17 Sɔli yi a fala Dawuda xa, a naxa, “N ma dii tɛmɛ singen ni i ra, Merabi. N na a fima nɛn i ma futun na. Koni i wɛkilɛ han! I yi Alatala a yɛngɛne so.” Sɔli yi a miri, a naxa, “N mi n yiini tema a xili ma. Filisitine xa na liga!” \v 18 Dawuda yi Sɔli yabi, a naxa, “Sese mi n tan na, sese mi n baba a bɔnsɔnna nun a denbayaan na Isirayila yi. Mangan xa findi n bitanna ra di?” \v 19 Sɔli a dii tɛmɛ Merabi fi waxatin to a li Dawuda ma, a yi fi Adiriyɛli ma, Mehola kaana. \p \v 20 Awa, Mikali, Sɔli a dii tɛmɛna, Dawuda yi rafan a ma. E to na fala Sɔli xa, na yi a kɛnɛn. \v 21 Sɔli yi a fala, a naxa, “N na a fima a ma nɛn, alogo a xa findi a suxu fɛrɛn na, alogo Filisitine xa a faxa.” Sɔli mɔn yi a fala Dawuda xa a firindeni, a naxa, “I findima nɛn n bitanna ra to.” \p \v 22 Sɔli yi yamarini ito fi a walikɛne ma, a naxa, “Ɛ falan ti Dawuda xa luxunni. Ɛ a fala a xa, ɛ naxa, ‘A mato i rafan mangan nun a kuntigine birin ma. Tin, i xa findi mangan bitanna ra.’ ” \v 23 E yi na fala Dawuda xa. Koni Dawuda yi yabin ti, a naxa, “Ɛ tan yɛɛ ra yi fe xurin na a ra ba? N findi mangan bitanna ra? Setaren nan n tan na, tɔnɔ mi n na.” \v 24 Sɔli a walikɛne yi sa a yɛba a xa Dawuda naxan falaxi. \v 25 Sɔli yi e yabi, a naxa, “Ɛ falan ti Dawuda xa, ɛ naxa, ‘Mangan mako mi futu se ma, koni a xa sa Filisiti muxu kɛmɛ banxulan a fa e kidin na, alogo a xa a gbeen ɲɔxɔ a yaxune ra.’ ” Sɔli a kɔtɛni, Dawuda yi faxama Filisitine barakan nin. \v 26 Sɔli a walikɛne yi sa na falane ti Dawuda xa. Dawuda yi wa a xɔn a xa findi mangan bitanna ra. Benun waxatin naxan falaxi, \v 27 Dawuda yi keli e nun a fɔxɔrabirane, a sa Filisiti xɛmɛ kɛmɛ firin faxa. Dawuda yi fa e banxulan kidine ra, a yi a bɛrɛyaan dɛfexin so mangan yii, alogo a xa findi mangan bitanna ra. Nayi, Sɔli yi a dii tɛmɛ Mikali fi a ma a ɲaxanla ra. \p \v 28 Sɔli to a to a Alatala Dawuda xɔn, Dawuda mɔn yi rafan a dii Mikali ma, \v 29 Sɔli yi gaxu Dawuda yɛɛ ra dangu a fɔlɔn na. A yi findi a yaxun na a siin dɔnxɛn birin yi. \v 30 Na waxatini Filisitine kuntigine yi sigama yɛngɛni Isirayila kaane xili ma. Yɛ yo yɛ, Dawuda yi nɔɔn sɔtɔma yɛngɛni dangu Sɔli a kuntigin bonne ra. A xinla yi te. \c 19 \s Yonatan yi Dawuda xun mayɛngɛ \p \v 1 Sɔli yi a fala a dii Yonatan nun a kuntigine birin xa a Dawuda xa faxa. Koni Dawuda yi rafan Yonatan ma han! \v 2 A yi a rakolon, a naxa, “N baba Sɔli wama i faxa feni. A liga i yeren ma tila xɔtɔnni. I luxunden fen, i yi lu na yi. \v 3 N minima nɛn nxu nun n baba. Nxu tima nɛn xɛɛn ma i luxunma dɛnaxan yi. N ni i ya fe falama nɛn a xa. N na a kui feene kolon, n na a fala i xa.” \v 4 Yonatan yi Dawuda a fanna fala a baba Sɔli xa, a naxa, “I tan mangan na, i nama i ya walikɛɛn Dawuda hakɛn tongo, bayo a munma i hakɛ tongo. A yɛtɛna a faɲin nan ligaxi i xa han! \v 5 Fayida a niin nan fi Filisiti sofaan Goliyati faxa feni. Na lɔxɔni, Alatala yi nɔ gbeen fi Isirayila birin ma, i yi a to, i sɛwa. Nanfera i hakɛn ligɛ, i sɔntaren wunla ramini tɔɲɛgɛni, i Dawuda faxa fufafu?” \v 6 Sɔli yi Yonatan xuiin namɛ, a kɔlɔ, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Dawuda mi faxama!” \v 7 Yonatan yi Dawuda xili, a na falane yɛba a xa. A Dawuda xali Sɔli fɛma, Dawuda mɔn yi lu a fɛma alo a fɔlɔni. \p \v 8 Yɛngɛn mɔn yi fɔlɔ. Dawuda yi siga Filisitine yɛngɛdeni. A e nɔ fanga gbeen na, e e gi a yɛɛ ra. \v 9 Awa, yinna ɲaxin yi so Sɔli yi keli Alatala ma. A yi a konni, a tanban suxi a yii. Dawuda yi konden maxani. \v 10 Sɔli yi kata Dawuda sɔxɔn feen na a tanban na, alogo a xa a sɔxɔnxin lu banxin kanke, koni Dawuda yi a masiga, tanban yi sɔti banxin kanke. Dawuda yi a gi na kɔɛɛn na. \p \v 11 Sɔli yi sofane rasiga Dawuda a banxin nabilindeni alogo a xa faxa xɔtɔnni. Koni Dawuda a ɲaxanla Mikali yi a rakolon a a fala a xa, a naxa, “Xa i mi i yɛtɛ rakisi kɔɛni ito ra, xɔtɔnni i faxama nɛn.” \v 12 A yi a ramini banxin foye soden na. Dawuda yi a gi. A a sɔlon na kii nin. \v 13 Na xanbi ra, Mikali yi suxurena nde tongo a a sa Dawuda a saden ma. A sii kidin sa a xun sade ra, a a sade dugin sa a ma. \v 14 Sɔli a xɛrane fa waxatin naxan yi Dawuda suxudeni, Mikali yi a fala e xa, a naxa, “A mi yalan.” \v 15 Sɔli mɔn yi e rasiga a firindeni. A a fala e xa, a naxa, “Ɛ fa a ra n xɔn a furema saden ma, alogo n xa a faxa.” \v 16 Xɛrane mɔn yi xɛtɛ, e fa suxuren to saden ma, siin kidin nan yi saden xunna ra. \v 17 Sɔli yi a fala Mikali xa, a naxa, “Nanfera i n yanfaxi na kiini, i yi n yaxun lu a siga?” Mikali yi Sɔli yabi, a naxa, “A a fala n xa nɛn, a naxa, ‘Tin n xa siga, hanma n ni i faxa.’ ” \p \v 18 Dawuda yi nɔ a giyɛ, a siga Samuyɛli konni Rama yi. Sɔli naxan birin liga a ra a na yɛba a xa. Nayi, e birin yi siga e sa dɔxɔ Nayoti yi. \v 19 E yi a dɛntɛgɛ Sɔli xa a Dawuda Nayoti yi Rama dɛxɔn. \v 20 Sɔli yi sofane rasiga a suxudeni. Koni, ne to nabi ganla nde li nabiya fala tiini, Samuyɛli yi tixi e yɛɛ ra, Alaa Nii Sariɲanxin yi godo Sɔli a xɛrane ma, e fan yi nabiya falane ti fɔlɔ. \v 21 Na yi fala Sɔli xa, a sofa gbɛtɛye rasiga. Ne fan yi waliyiyaan fɔlɔ. A mɔn yi sofane xɛ a saxandeni, ne fan yi waliyiyaan fɔlɔ. \v 22 Dɔnxɛn na, Sɔli yɛtɛɛn yi siga Rama yi. A Seku ige ramaraden li, a maxɔdinna ti, a naxa, “Samuyɛli nun Dawuda minɛn yi?” E a yabi, e naxa, “E Nayoti yi Rama dɛxɔn.” \v 23 Sɔli yi siga Nayoti binni Rama yi. Koni, Alaa Nii Sariɲanxin yi fa a fan ma, Sɔli yi siga nabiya falane tiyɛ han a so Nayoti yi. \v 24 A yi a dugine ba, a nabiya falane ti Samuyɛli yɛtagi. A ragenla yi lu saxi yanyin nun kɔɛna ngaan na. Nanara, yamaan naxa, “Sɔli fan bata findi nabiin na ba?” \c 20 \s Yonatan nun Dawuda \p \v 1 Dawuda yi keli Nayoti yi Rama dɛxɔn a sa Yonatan li. A a maxɔdin, a naxa, “N nanfe ligaxi hanma n hakɛn mundun ligaxi, hanma n yulubin mundun tongoxi i baba ma? Nanfera a wama n faxa feni?” \v 2 Yonatan yi a yabi, a naxa, “A makuya na ra! I mi faxama! N baba mi fefe ligama a mi naxan falama n xa singen. Nanfera a ito luxunɲɛ n ma? Na mi a ra!” \v 3 Dawuda yi a kɔlɔ, a naxa, “I baba a kolon ki faɲi, a n bata rafan i ma. A a mirima iki, a naxa, ‘Yonatan nama ito kolon, a a tɔrɔma nɛn.’ Koni n bata n kɔlɔ habadan Alatala yi e nun i tan yi, a luxi ndedi n faxa.” \p \v 4 Yonatan yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Naxan xɔli i ma n na ligɛ i xa.” \v 5 Dawuda yi a yabi, a naxa, “Tila, Kike Nɛnɛn ɲaxaɲaxan na a ra. A yi daxa n xa dɔxɔ mangan fɛma nxu yi nxu dɛge nxu bode xɔn. Koni, a lu n xa siga, n yi n luxun xɛɛn ma han tila buda ɲinbanna ra. \v 6 Xa i baba a kolon a n mi be, i yi a fala, i naxa, ‘Dawuda n mayandixi nɛn a n xa tin a xa siga a taani Bɛtɛlɛmi yi, bayo ɲɛɛn saraxan nan sa bama a xabilan birin xa na yi.’ \v 7 Xa a a fala, a naxa, ‘Na lanxi,’ nayi i ya walikɛɛn natangaxi. Koni xa a mɔnɛ, i xa a kolon a a waxi n tɔrɔ feen nin. \v 8 I ya hinanna yita i ya walikɛɛn na, bayo i bata layiri xidi n xa Alatala yɛtagi. Xa n bata findi hakɛ kanna ra, i tan yɛtɛɛn xa n faxa. Nanfera i n xalima han i baba fɛma?” \p \v 9 Yonatan yi a yabi, a naxa, “Na mi ligɛ mumɛ! Xa n yi la a ra a n baba bata a ɲɛnige a xa i faxa, n na a falama nɛn i xa.” \v 10 Dawuda yi a fala Yonatan xa, a naxa, “Nde n nakolonma xa i baba yabi ɲaxin so i yii?” \v 11 Yonatan yi a fala, a naxa, “Fa be. En siga xɛɛn ma.” E mini, e siga e bode xɔn. \v 12 Yonatan yi a fala Dawuda xa, a naxa, “N bata Alatala, Isirayilaa Ala findi n seren na, waxatini ito yi, tila buda n nan n baba kui feene kolonma nɛn. Xa i mɔn nafan a ma, n tan nan na falama i xa. \v 13 Koni xa n baba wama i tɔrɔ feni, Alatala xa tɔrɔya ɲaxin sa n ma xa n mi a fala i xa, n yi i rasiga bɔɲɛ xunbenli. Alatala xa lu i xɔn alo a lu n baba xɔn kii naxan yi. \v 14 Koni i tan xa Alatalaa hinanna yita n na n siin birin yi, alogo n nama faxa. \v 15 I ya hinanna nama dan n bɔnsɔnna xa habadan, hali Alatala na i yaxune birin ɲan bɔxɔ xɔnna fari.” \v 16 Nayi, Dawuda nun Yonatan yi layirin xidi, a naxa, “Alatala xa Dawuda gbeen ɲɔxɔ a yaxune ra.” \v 17 Yonatan mɔn yi Dawuda rakɔlɔ a xanuntenyana fe ra bayo a yi a xanuxi alo a yɛtɛɛn niina. \p \v 18 Yonatan yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Tila, Kike Nɛnɛn ɲaxaɲaxan na a ra. E a kolonma nɛn a i mi be, bayo i dɔxɔdeni gelima nɛn. \v 19 Tila buda ɲinbanna ra, i sigama nɛn han i sa i luxun dɛnaxan yi bode lɔxɔni i yi n legeden Eseli gɛmɛn fɛma. \v 20 N xalimakuli saxan wolima nɛn gɛmɛn dɛxɔn alo n seen nan matinxinma. \v 21 N banxulanna nde rasigama nɛn, n yi a fala a xa, n naxa, ‘Sa xalimakunle tongo.’ Xa n na a fala a xa, n naxa, ‘Xalimakunle i bun ma be binni, e tongo!’ Nayi, i fa, amasɔtɔ bɔɲɛ xunbenla i xa, fefe mi ligama i ra, n bata n kɔlɔ habadan Alatala yi. \v 22 Koni xa n na a fala banxulanna xa, n naxa, ‘A mato, xalimakunle makuya pon,’ nayi siga, bayo Alatala bata i rasiga. \v 23 I nama ɲinan na feen xɔn de en naxan falaxi, Alatala nan seren na i tan nun n tan tagi han habadan!” \p \v 24 Nayi, Dawuda yi siga a luxundeni burunna ra. Kike Nɛnɛn ɲaxaɲaxan yi a li, mangan yi dɔxɔ a dɛgedeni \v 25 alo mangan dari fena, a yi dɔxɔ gbɛdɛn ma naxan xun xanbi soxi banxini, Yonatan yɛtagi. Abineri yi dɔxɔ a dɛxɔn, koni Dawuda dɔxɔden yi gelixi. \v 26 Na lɔxɔni Sɔli mi sese fala, bayo a yi a miri, a naxa, “Dawuda mi nɔxi fɛ fata sariɲantareya fena nde ra. Sariɲantareyaan nan findɛ a ra.” \v 27 Koni na xɔtɔn bode, kiken xii firinden na, Dawuda dɔxɔden mɔn yi gelixi. Sɔli yi Yonatan maxɔdin, a naxa, “Nanfera Dawuda mi faxi a dɛgedeni to nun xoro yi, Yese a diina?” \v 28 Yonatan yi Sɔli yabi, a naxa, “Dawuda n mayandixi nɛn a xa siga Bɛtɛlɛmi yi. \v 29 A a falaxi nɛn, a naxa, ‘Yandi, a lu n xa siga, bayo n xabilan saraxa baani taani. N tada bata n xili na yi. Xa dɛ fanna nan en tagi, a lu n xa sa n tadane to.’ Nanara, a mi faxi mangana a donse dondeni.” \v 30 Nayi, Sɔli bɔɲɛn yi te Yonatan xili ma. A yi a fala a xa, a naxa, “Dii kalaxi murutɛxina! N na a kolon a i xɔyin nan Yese a dii xɛmɛn na! I yagima nɛn, i nga fan yi yagi naxan i barixi. \v 31 Amasɔtɔ fanni Yese a dii xɛmɛni ito a nii ra, i ya fe mi sabatɛ, i mɔn mi nɔɛ findɛ mangan na! Awa iki, i xa muxune xɛ, e xa sa fa a ra n xɔn, amasɔtɔ a faxa daxin na a ra!” \v 32 Yonatan yi Sɔli yabi, a naxa, “A xa faxa nanfera? A nanfe ligaxi?” \v 33 Sɔli yi a tanban woli a xili ma alogo a xa a faxa. Nayi, Yonatan yi a kolon, fa fala a baba yi wama Dawuda faxa feni. \v 34 A xɔlɔxi gbeen yi keli tabanla ra, a mi donse don na kiken xii firindeni, bayo a yi sunuxi Dawudaa fe ra, a baba naxan nayarabi. \p \v 35 Na xɔtɔn bode, Yonatan yi siga xɛɛn ma e nun Dawuda lanxi dɛnaxan ma. Banxulanna nde yi biraxi a fɔxɔ ra. \v 36 A yi a fala a xa, a naxa, “I i gi yɛɛn na i xalimakunle malan n naxanye wolima.” Banxulanna yi siga a giyɛ, Yonatan yi xalimakuli keden woli alogo a xa dangu banxulanna ra. \v 37 Banxulanna to Yonatan ma xalimakunla biraden li, Yonatan yi sɔnxɔ a xanbi ra, a naxa, “Xalimakunla mi makuya i ra ba?” \v 38 A mɔn yi sɔnxɔ, a naxa, “I mafura! Siga, iki sa! I nama i yiti de!” Banxulanna yi xalimakunla tongo, a fa a kanna fɛma. \v 39 Banxulanna mi yi sese famuma, Yonatan nun Dawuda nan tun yi na famuma. \v 40 Yonatan yi a yɛngɛ so seene so banxulanna yii, a naxa, “Siga, e xali taani.” \v 41 Banxulanna keli xanbini na, Dawuda yi mini a luxundeni gɛmɛn yiifari fɔxɔn ma. A yi a xinbi sin Yonatan yɛtagi dɔxɔɲa ma saxan, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. E yi e bode sunbu, e wuga, katarabi Dawuda ma. \v 42 Yonatan yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Siga bɔɲɛ xunbenli. A kolon, en bata en ma xɔyiyaan nakɔlɔ Alatala xinli, en yi a fala, ‘Alatala nan seren na, i tan nun n tan tagi e nun n bɔnsɔnna nun i bɔnsɔnna tagi habadan!’ ” \p Dawuda yi keli a siga, Yonatan yi xɛtɛ taani. \c 21 \s Dawuda yi a gi \p \v 1 Dawuda yi siga Nobi yi saraxarali Aximeleki konni. Aximeleki yi fa xuruxurunɲɛ gaxuni a ralandeni, a naxa, “Nanfera i keden na a ra? Nanfera muxe mi faxi i matideni?” \v 2 Dawuda yi saraxarali Aximeleki yabi, a naxa, “Mangan yamarin fixi n ma nɛn, a naxa, ‘Muxu yo nama feni ito kolon e nun n xɛraan naxan soxi i yii.’ Nanara, n yi a fala n sigati bonne xa, a e xa naralan n na yire gbɛtɛ yi. \v 3 Awa, nanse i yii be? Buru suulun so n yii hanma i nɔɛ naxan gbɛtɛ sɔtɛ.” \p \v 4 Saraxaraliin yi Dawuda yabi, a naxa, “Buru gbɛtɛ mi n yii, koni buru ralixin be. Anu a mi nɔɛ donɲɛ xa i ya muxune mi e yɛtɛ suxi waxati danguxini ito yi, e mi e maso ɲaxanle ra.” \p \v 5 Dawuda yi a yabi, a naxa, “Ɔn yati, nxu danxin na a ra ɲaxanle ma alo n darixi a ligɛ kii naxan yi n na siga yɛngɛni. N fɔxɔrabirane yɛngɛ so seene rasariɲanxin na a ra, hali nxu mi Alaa wanla ra. To daxin sariɲan dangu na ra pon!” \v 6 Nayi, saraxaraliin yi buru ralixine so Dawuda yii. Amasɔtɔ gbɛtɛ mi yi na fɔ Buru Rasariɲanxin naxan bata yi fɛriɲɛn Alatala yɛtagi a batu banxini, a yi masara buru nɛnɛn na. \p \v 7 Na lɔxɔni, Sɔli a yɛxɛɛ kantanne kuntigin naxan yi xili Dowegi Edɔn kaana, na yi na yi Alatalaa wanla ra. \p \v 8 Dawuda mɔn yi a fala Aximeleki xa, a naxa, “Tanba mi i yii be hanma silanfanna? Bayo mangana xɛrayaan yi mafuraxi han, n mi nɔxi waxati sɔtɛ n yi n ma silanfanna tongo hanma yɛngɛ so se gbɛtɛ.” \v 9 Saraxaraliin yi a yabi, a naxa, “Goliyati a silanfanna be, i Filisiti sofaan naxan faxa Ela lanbanni. A saxi saraxarali domaan xanbi ra, a mafilinxi dugina nde yi. A tongo xa i wama a xɔn, na kedenna nan nxu yii be.” Dawuda yi a yabi, a naxa, “A ɲɔxɔn mi na. A so n yii.” \s Dawuda Gati taani \p \v 10 Na lɔxɔni, Dawuda yi a gi Sɔli ma. A siga Akisi konni, Gati mangana. \v 11 Koni Akisi a walikɛne yi a fala a xa, e naxa, “Yamanan mangan Dawuda xa mi ito ra ba? Ɲaxanle mi yi sigin sama ito xan xili xunna ba, e yi e bodon? E naxa, ‘Sɔli bata muxu wuli keden faxa, Dawuda tan wuli fu?’ ” \v 12 Dawuda yi falan ne sa a bɔɲɛni, a gaxu gbeen ti Akisi yɛɛ ra Gati mangana. \v 13 A yi a yɛtɛ findi fatɔɔn na e yɛtagi. A yi e taani waxatin naxan yi, a yi fatɔyaan nan maligama, a sɛbɛnle ti dɛɛne ma, a a dɛ igen namini a dɛ xabene yi. \v 14 Akisi yi a fala a walikɛne xa, a naxa, “Ɛ a mato! Xɛmɛni ito xunna mi dɔxi! Nanfera ɛ faxi a ra n fɛma? \v 15 Daxune nan dasaxi n ma ba, ɛ to faxi ito ra n fɛma, a yi n findi a daxuyaan sereyaan na? A mi soma n konni de!” \c 22 \s Dawuda yi so Adulan faranna ra \p \v 1 Dawuda yi keli Gati yi, a sa a luxun Adulan faranna ra. A tadane nun a babaa denbayaan to na mɛ, e siga a fɔxɔ ra na yi. \v 2 Muxun naxanye tɔrɔxi, hanma donla naxanye ma, hanma naxanye murutɛxi, ne birin yi e malan a fɛma a findi e yɛɛratiin na. Na ma, xɛmɛ kɛmɛ naanin ɲɔxɔndɔn yi lu a fɔxɔ ra. \p \v 3 Dawuda yi keli, a siga Misipe taani, Moyaba yi. A yi a fala Moyaba mangan xa, a naxa, “Tin n baba nun nga xa fa dɔxɔ i konni, han n yi a kolon Ala naxan ligama n na.” \v 4 Dawuda yi e xali Moyaba mangan konni, e lu na fanni Dawuda yi faran makantanxin na waxatin naxan yi. \p \v 5 Lɔxɔna nde Nabi Gadi yi a fala Dawuda xa, a naxa, “I nama lu faran makantanxin na. Siga Yuda yamanani.” Nayi, Dawuda yi keli, a siga Xɛrɛti fɔtɔnni. \s Sɔli yi Nobi saraxaraline faxa \p \v 6 Sɔli yi Dawuda nun a fɔxɔrabirane fe xibarun mɛ. Sɔli yi dɔxi tamaro wudi binla bun ma, Gibeya yi geyaan fari. A tanban yi suxi a yii, a kuntigine birin yi tixi a fɛma. \v 7 Sɔli yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ tuli mati, ɛ tan Bunyamin kaane! Yese a dii xɛmɛn xɛɛne nun manpa bili nakɔne soɛ ɛ yii ba? A ɛ birin findɛ muxu wuli keden kuntigin na hanma muxu kɛmɛ kuntigin na ba? \v 8 Awa, nanfera ɛ birin n mayanfama? Muxu yo mi n nakolonma a n ma dii nun Dawuda bata layiri xidi, Yese a diina. Ɛ tan sese mi kɔntɔfilixi n ma fe ra? Ɛ mi n nakolonɲɛ fa fala n ma diin bata n ma walikɛɛn nadin n xili ma, a xa n legeden yanfani, alo a ligama kii naxan yi to?” \p \v 9 Koni, Dowegi Edɔn kaan naxan yi Sɔli a kuntigine yɛ, na yi a fala, a naxa, “N Yese a dii xɛmɛn to nɛn fɛ Nobi yi, Aximeleki fɛma, Axituba a dii xɛmɛna. \v 10 Aximeleki Alatala maxɔdin a xa nɛn, a fandane so a yii e nun sofaan Goliyati Filisiti kaana silanfanna.” \v 11 Mangan yi muxune rasiga saraxaralina Aximeleki tongodeni Axitubaa diina, e nun a fafe xabilan birin. Ne nan yi saraxaraline ra Nobi yi. E birin yi fa mangan fɛma. \v 12 Sɔli yi a fala, a naxa, “I tuli mati, Axitubaa dii xɛmɛna.” A yi a ratin, a naxa, “N tan ni i ra, n kanna.” \v 13 Sɔli yi a fala a xa, a naxa, “Nanfera ɛ yanfan soxi n ma, ɛ nun Yese a dii xɛmɛna? I donseen so nɛn a yii e nun silanfanna, i yi Ala maxɔdin a xa, alogo a xa keli n xili ma, a n legeden yanfani alo a ligama kii naxan yi to.” \v 14 Aximeleki yi mangan yabi, a naxa, “Koni, nde i ya walikɛne yɛ naxan lannayaan nabama alo Dawuda, mangan bitanna, mangan kantan tiine kuntigina, e nun muxu binyena mangana a banxini? \v 15 A singen mi yi na ra n xa Ala maxɔdin a xa. A makuya na ra! Mangan nama n tan i ya walikɛɛn kansun hanma n baba xabilan muxuna nde, bayo n tan i ya walikɛɛn mi fefe kolon feni ito kui mumɛ!” \v 16 Mangan yi a fala, a naxa, “I faxama nɛn yati, Aximeleki, ɛ nun ɛ fafe xabilan birin.” \v 17 Mangan yi a kantan tiine yamari, naxanye yi tixi a fɛma, a naxa, “Ɛ Alatalaa saraxaraline faxa, bayo ne fan Dawuda nan malima. E a kolon nɛn a Dawuda bata a gi, koni e mi n nakolon.” Koni Sɔli a walikɛ yo mi tin a yiin dinɲɛ Alatalaa saraxaraline ra, a e faxa. \v 18 Nayi, mangan yi Dowegi Edɔn kaan yamari, a naxa, “I tan xa sa saraxaralini itoe faxa.” Dowegi yi a maso, a yi e faxa. Na lɔxɔni, a yi muxu tonge solomasɛxɛ e nun suulun faxa naxanye lan e xa saraxarali domaan so. \v 19 Sɔli mɔn yi fu saraxaraline taan ma, Nobi. A yi yihadin sa xɛmɛne nun ɲaxanle nun diidine nun dii ɲɔrɛne fari e nun ɲingene nun sofanle nun yɛxɛɛne birin. \p \v 20 Abiyatari, Aximeleki a dii xɛmɛna, Axituba mamandenna, na yi mini. A a gi siga Dawuda fɛma. \v 21 A yi a fala Dawuda xa a Sɔli bata Alatalaa saraxaraline faxa. \v 22 Dawuda yi a fala Abiyatari xa, a naxa, “Na lɔxɔni, n to Dowegi Edɔn kaan to na yi, n yi a kolon a a mi yi taganɲɛ Sɔli rakolonɲɛ a i fafe n malixi. Nayi, n tan nan findixi i baba xabilan birin faxan sabun na! \v 23 Lu n fɛma be, i nama gaxu sese ra, bayo naxan wama i niin xɔn, na n fan gbeen xɔn. I rakantanma nɛn n fɛma.” \c 23 \s Dawuda yi Keyila taan nakisi \p \v 1 Muxune yi a fala Dawuda xa, e naxa, “Filisitine bata Keyila taan yɛngɛ, e maale muɲama lonne ma.” \v 2 Dawuda yi Alatala maxɔdin, a naxa, “N xa siga Filisitini itoe yɛngɛdeni ba?” Alatala yi a yabi, a naxa, “Siga, i Filisitine nɔma nɛn, i yi Keyila rakisi.” \v 3 Dawuda fɔxɔrabirane yi a fala a xa, e naxa, “A mato, gaxuna nxu yi be Yuda yi. Xa en siga Keyila yi Filisitine ganle yɛngɛdeni, a ɲaxuma ayi nɛn!” \v 4 Dawuda mɔn yi Alatala maxɔdin. Alatala yi a yabi, a naxa, “Keli, i siga Keyila yi, bayo n Filisitine soma nɛn i yii.” \v 5 Nayi, Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi siga Keyila yi, e sa Filisitine yɛngɛ. E yi e xuruseene tongo, a kala gbeen sa Filisitine fari. Na kiini, Dawuda yi Keyila kaane rakisi. \v 6 Abiyatari Aximeleki a dii xɛmɛn fa waxatini Dawuda fɛma Keyila yi, a fa nɛn saraxarali domaan na Ala maxɔdin sena. \s Sɔli yi bira Dawuda fɔxɔ ra \p \v 7 Sɔli yi rakolon Dawuda fa feen ma Keyila yi, a yi a fala, a naxa, “Ala bata a so n yii, bayo a bata fa so taana nde yi yinna soxi naxan ma, naxan so dɛɛne balanxi wuren na.” \v 8 Sɔli yi ganla birin xili yɛngɛni alogo e xa siga Keyila yi, e Dawuda nun a fɔxɔrabirane rabilin. \v 9 Dawuda to a kolon a Sɔli bata kɔtɛ ɲaxini tɔn a xili ma, a yi yamarin fi saraxarali Abiyatari ma, a a xa fa saraxarali domaan na alogo Ala xa maxɔdin. \v 10 Dawuda yi a fala, a naxa, “Alatala, Isirayilaa Ala, n bata a mɛ a Sɔli a yitɔnma, a xa fa Keyila taan kaladeni n tan ma fe ra. \v 11 Keyila muxune n soɛ Sɔli yii ba? Sɔli fama nɛn taan kaladeni alo n na a mɛxi kii naxan yi ba? Alatala, Isirayilaa Ala, yandi, n yabi.” Alatala yi a yabi, a naxa, “A fama nɛn.” \v 12 Dawuda mɔn yi a fala, a naxa, “Keyila muxune nxu nun n fɔxɔrabirane soma nɛn Sɔli yii ba?” Alatala yi a yabi, a naxa, “Ɔn, e a ligama nɛn.” \v 13 Nayi, Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi keli Keyila yi, muxu kɛmɛ sennin ɲɔxɔndɔn. E yi siga e xun xɔn. Sɔli to a mɛ a Dawuda bata a gi taani, a mi fa siga. \p \v 14 Dawuda yi sa dɔxɔ Sifi tonbonna geyaan yire makantanxine yi. Yɛ yo yɛ, Sɔli yi a fenma nɛn tun, koni Ala mi tin a soɛ a yii. \v 15 Dawuda yi a toxi yati a Sɔli yi sigama yɛngɛni alogo a xa a faxa, koni a lu Xoresa, Sifi tonbonni. \v 16 Nayi, Yonatan Sɔli a dii xɛmɛn yi siga Dawuda fɛma Xoresa yi a a mali a xa fangan sɔtɔ Ala yi. \v 17 A yi a fala, a naxa, “I nama gaxu sese ra, n baba Sɔli mi nɔ sɔtɔma i suxu feen ma. I tan nan findima mangan na Isirayila yi, n tan yi findi i bundɔxɔn na. N baba yɛtɛna a kolon.” \v 18 E birin yi layirin xidi Alatala yɛtagi. Dawuda yi lu Xoresa yi, Yonatan yi xɛtɛ a konni. \p \v 19 Sifi kaane yi keli, e sa Sɔli li Gibeya yi, e yi a fala a xa, e naxa, “I mi a kolon a Dawuda luxunxi nxu konni yire makantanxine yi, Xoresa yi, Xakila geyaan fari, Yesimon yiifari fɔxɔni? \v 20 Nayi, fa nxu konni mangana, amasɔtɔ i rafanna nan na ra. Nxu a soɛ mangan yii.” \v 21 Sɔli yi a fala, a naxa, “Alatala xa ɛ baraka, ɛ to kininkininxi n ma. \v 22 Iki ɛ mɔn xa siga fe yitɔndeni, ɛ a fe xibarune kolon. Ɛ yi a kolon a darixi sigɛ kiraan naxanye xɔn e nun muxun naxanye a toxi na yi. Bayo n bata a mɛ fa fala a kɔta. \v 23 Ɛ a luxundene birin nakɔrɔsi a darixi sigɛ dɛnaxan yi. Ɛ mɔn yi fa xibaru kɛndɛn na n xɔn. En birin sigɛ. Xa a yamanani, n na a fenɲɛ Yuda xabilane birin yi.” \v 24 Sifi muxune yi keli e xɛtɛ e konni Sɔli yɛɛ ra. Na waxatini Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi Mayon tonbonni, Araba yamanani, Yesimon yiifari fɔxɔni. \p \v 25 Sɔli nun a sofane yi siga Dawuda fendeni. Dawuda to a mɛ, a yi siga gɛmɛ yireni, a sa dɔxɔ Mayon tonbonni. Sɔli to na mɛ, a bira Dawuda fɔxɔ ra Mayon tonbonni. \v 26 Sɔli yi sigama geyaan fɔxɔ kedenni, Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi fɔxɔ kedenni. Dawuda yi a gima a xa keli Sɔli bun ma. Sɔli nun a sofane yi kataxi Dawuda nun a fɔxɔrabirane rabilindeni alogo e xa e suxu. \v 27 Koni xɛra keden yi fa a fala Sɔli xa, a naxa, “Fa mafurɛn! Filisitine bata so bɔxɔni.” \v 28 Sɔli yi xɛtɛ Dawuda fɔxɔ ra, a siga Filisitine ralandeni. Nanara, mɛnna yi xili sa, “Mayitaxun Gɛmɛna.” \s Dawuda yi tondi Sɔli faxɛ \p \v 29 Dawuda yi keli na yamanani, a sa dɔxɔ marakantan yirene yi En-Gedi yamanani. \c 24 \p \v 1 Sɔli xɛtɛ waxatin naxan yi sa keli Filisitine fɔxɔ ra, e yi a fala a xa, e naxa, “Dawuda En-Gedi tonbonni.” \v 2 Sɔli yi sofa yɛbaxin wuli saxan tongo Isirayila ganla yɛ, a siga Dawuda nun a fɔxɔrabirane fendeni, Sii Kɔtɔ Gɛmɛne dɛxɔn. \v 3 A yi danguma yɛxɛɛ kulana ndee dɛxɔn ma, a yi faranna nde to na yi. Sɔli yi so taa fanna ma mɛnni. Koni Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi luxunxi na faranna kui pon! \v 4 Dawudaa muxune yi a fala, e naxa, “Waxati falaxin ni ito ra Alatala xɔn, a to a fala i xa, a naxa, ‘N ni i yaxun soma nɛn i yii, i yi i waxɔn feen liga a ra.’ ” Nayi, Dawuda yi a maso Sɔli ra dɔɲin! A yi a domaan lenben xaba a ra. \v 5 Koni a to na liga, a yi nimisa han! Amasɔtɔ, a bata yi Sɔli a doma lenben xaba a ra. \v 6 A yi a fala a fɔxɔrabirane xa, a naxa, “Alatala xa n natanga na fe sifan ligadeni n kanna ra, Alatalaa muxu sugandixina. N mi n yiin dinɲɛ a ra amasɔtɔ Alatala nan a sugandixi mangan na.” \v 7 Nayi, Dawuda yi a fɔxɔrabirane maxadi alogo e nama Sɔli suxu. Sɔli yi mini faranna ra, a kiraan suxu. \v 8 Na xanbi ra, Dawuda yi keli a mini faranna ra. A yi lu sɔnxɔɛ Sɔli fɔxɔ ra, a naxa, “Mangana, n kanna!” Sɔli to a xanbi rato, Dawuda yi a xinbi sin a yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. \p \v 9 Dawuda yi a fala Sɔli xa, a naxa, “Nanfera i tuli matima muxune ra naxanye a falama a n wama i tɔrɔ feni? \v 10 I bata a to i yɛɛne ra a Alatala bata yi i so n yii to faranna ra. Ndee a fala nɛn a n xa i faxa, koni n yi diɲa i ma, n yi a fala, n naxa, ‘N mi n yiini tema n kanna xili ma, amasɔtɔ Alatala nan a sugandixi.’ \v 11 I yɛɛn ti, baba, i ya doma lenben mato n yii. N bata i ya doma lenben xaba, koni n mi i faxaxi. A kolon, i la a ra, n sɔnna mi a ra, murutɛ mi n yi. N mi hakɛ ligaxi i ra. Koni i tan n niin fɔxɔ ra, alogo i xa n faxa. \v 12 Alatala xa kitin sa en tagi, Alatala xa n gbeen ɲɔxɔ i ra, koni n tan mi n yiin dinma i ra. \v 13 Sandan naxa, ‘Ɲaxun kelima ɲaxulane nan ma.’ Nanara, n tan mi fe ɲaxin ligama i tan na. \v 14 Isirayila mangan kelixi nde xili ma? I biraxi nde fɔxɔ ra? Bare faxaxin ba? N tan luxi i tan yɛɛ ra yi nɛn alo dowɛna. \v 15 Alatala xa findi en ma kitin saan na, a kitin bolon i tan nun n tan tagi. A xa n mato, a yi n xun mayɛngɛ, a findi n ma kitisaan na, a n ba i yii.” \v 16 Dawuda yelin falan tiyɛ waxatin naxan yi, Sɔli yi maxɔdinna ti, “I tan nan yati xui ito ra ba, n ma dii Dawuda?” Sɔli yi a xuini te a wuga. \p \v 17 A yi a fala Dawuda xa, a naxa, “I tinxin dangu n na, amasɔtɔ i bata fe faɲin liga n xa, n tan bata i tɔrɔ. \v 18 I bata fanna yita n na to, i naxan ligaxi n xa. Bayo Alatala bata yi n so i yii koni i mi n faxa. \v 19 Xa muxuna nde a yaxun li, a tinɲɛ a yi siga bɔɲɛ xunbenli ba? Alatala xa i saren fi i naxan ligaxi n xa to. \v 20 Iki, n na a kolon i mangayaan sɔtɔma nɛn, Isirayila bɔxɔn birin yi lu i yii. \v 21 Awa, i kɔlɔ n xa Alatala yi fa fala n na faxa, i mi n yixɛtɛne faxɛ. I nama n xinla ba n xabilan muxune yɛ.” \v 22 Dawuda yi a kɔlɔ Sɔli xa. Sɔli mɔn yi xɛtɛ a konni, koni Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi te marakantan yireni. \c 25 \s Nabali yi tondi Dawuda maliyɛ \p \v 1 Samuyɛli yi faxa, Isirayila birin yi e malan a wugadeni. E a maluxun a dɔxɔdeni Rama yi. Na xanbi ra, Dawuda yi siga Paran tonbonni. \p \v 2 Nafulu kan gbeena nde yi Mayon taani naxan yi walima Karemele yi. Yɛxɛɛ wuli keden e nun sii wuli keden yi a yii, a yi ne nan xabene maxabama Karemele yi. \v 3 Na xɛmɛn yi xili Nabali, a ɲaxanla xili Abigayili. Na ɲaxanla xaxinla yi fan, a yi tofan, koni a xɛmɛn yi yɛ xɔdɔxɔ, a ɲaxu. A yi Kalebi bɔnsɔnna nin. \v 4 Dawuda yi a mɛ tonbonni a Nabali a yɛxɛɛne xaben maxabama. \v 5 A yi banxulan fu rasiga a ma, a a fala ne xa, a naxa, “Ɛ siga Nabali fɛma Karemele yi. Ɛ a xɔntɔn n xa, \v 6 ɛ yi ito fala a xa, ɛ naxa, ‘Ala xa hɛrin fi i ma. Ala xa hɛrin fi i ya denbayaan ma. Ala xa hɛrin lu i yii seene birin yi! \v 7 Dawuda bata a mɛ a yɛxɛɛ xabe maxabane i konni. E nun i ya xuruse rabane waxatin naxan birin tixi Karemele yi nxu fɛma, nxu mi sese ɲaxi liga e ra, e sese mi lɔxi ayi. \v 8 I nɔɛ i ya walikɛne maxɔdinɲɛ, e a falɛ i xa. Nanara, Dawuda i maxandima, a naxa, “I ya fanna yita n ma banxulanne ra, amasɔtɔ nxu faxi sali lɔxɔn nan ma fe ra.” Nayi, n bata i maxandi, nxu tan, i ya walikɛne ki e nun i ya dii Dawuda, i nɔɛ naxan sɔtɛ.’ ” \p \v 9 Dawuda fɔxɔrabirane to so, e yi na falane yɛba Nabali xa Dawuda xili xunna. Na xanbi ra, e yi e dundu. \v 10 Koni Nabali yi Dawuda a walikɛne yabi, a naxa, “Nde Dawuda ra? Nde Yese a diin na? Konyi wuyaxi na to naxanye e gima e kanne konna ma. \v 11 Nanfera n tan n ma burun nun n ma igen nun suben tongɛ, n naxan nafalaxi n ma yɛxɛɛ xabe maxabane xa, n yi a so muxune yii n yɛtɛɛn mi naxanye kelide kolon?” \p \v 12 Dawuda fɔxɔrabirane yi xɛtɛ. E to so, e fa Nabali a falane birin dɛntɛgɛ. \v 13 Nayi, Dawuda yi a fala a fɔxɔrabirane xa, a naxa, “Birin xa a silanfanna singan a tagi xidin na.” E birin yi silanfanna xidi e tagi. Dawuda fan yi a gbeen tongo. Xɛmɛ kɛmɛ naanin ɲɔxɔn yi te a fɔxɔ ra. Kɛmɛ firin yi lu goronne fɛma. \p \v 14 Nabali a walikɛ keden yi fa a fala Abigayili xa, a kanna a ɲaxanla, a naxa, “Dawuda bata xɛrane rasiga nxu kanna xɔntɔndeni sa keli tonbonni koni a e makonbixi nɛn ki faɲi! \v 15 Anu, muxuni itoe fan nɛn nxu ra ki faɲi, e mi fe ɲaxi yo liga nxu ra. Nxu waxatin naxan birin naba e dɛxɔn ma burunna ra, nxɔ sese mi lɔ ayi. \v 16 Nxu waxatin naxan birin naba e fɛma xuruse rabadeni, e nxu kantan nɛn alo sansanna kɔɛ nun yanyin na. \v 17 Awa iki, i miri ki faɲi i lan i xa naxan liga, bayo tɔrɔn nan nagidixi en kanna ma e nun a denbayana ngaan ma. Fuyantenna na a ra, falan mi fa nɔɛ tiyɛ a xa.” \p \v 18 Abigayili yi a mafura, a buru kɛmɛ firin tongo e nun manpa kundi firin, yɛxɛɛ yitɔnxin suulun, se kɛsɛ gilinxin ligaseen yɛ suulun, bogise xare xɔnna ligaseen yɛ kɛmɛ e nun xɔdɛ bogi xaren ligaseen yɛ kɛmɛ firin. A yi e rate sofanle fari. \v 19 A yi a fala a walikɛne xa, a naxa, “Ɛ dangu n yɛɛ ra, n xa bira ɛ fɔxɔ ra.” Koni, a mi sese fala a xɛmɛn Nabali xa. \v 20 A yi dɔxi a sofanla fari, a godoma geyana nde lanbanni, Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi fa a mabinni, a yi naralan e ra. \v 21 Dawuda bata yi a fala, a naxa, “N bata xɛmɛni ito yii seene kantan tonbonni fufafu! Sese mi lɔxi ayi, koni a bata n ma wali faɲin saren fi a ɲaxin na. \v 22 Nayi, benun tila xɔtɔnni xa n Nabali a banxulanna nde lu a konni, Ala xa tɔrɔ gbeen nagidi n ma!” \p \v 23 Abigayili to Dawuda to, a godo a sofanla fari mafurɛn, a a xinbi sin Dawuda yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. \v 24 A yi lu a san bun ma, a naxa, “Hakɛni ito goronna xa lu n tan nan xun ma n kanna, n keden pe! Yandi tin, n xa falan ti i xa! A ramɛ n naxan falama. \v 25 N kanna, i nama Nabali fuyantenna ramɛ. A luxi alo a xinla, a xili bunna nɛɛn ‘Kɔmɔna,’ seen nan soxi ayi. Koni, n tan i ya walikɛna, n mi banxulanne to n kanna naxanye rafa. \v 26 Iki, n kanna, n bata n kɔlɔ habadan Alatala yi e nun i fan niini, Alatala nan i ratangaxi gbalon ma, alogo i nama faxan ti, i yi i yɛtɛ gbeen ɲɔxɔ. Ala xa i yaxune birin liga alo Nabali e nun muxun naxanye birin waxi i tɔrɔ feni, n kanna. \v 27 Tin n ma finmaseene ra n faxi naxanye ra n kanna xa, e xa yitaxun i fɔxɔrabirane ra. \v 28 N bata i mayandi, diɲa n ma fe kalaxine ma. N na a kolon a Alatala mangayaan fima nɛn i ya denbayaan ma, bayo n kanna Alatala a yɛngɛne soma. Ɲaxun nama taran i tan yi i siin birin yi. \v 29 Adamadina nde bata keli i sagatandeni, a xa i faxa, koni Alatala, i ya Ala i kantanma nɛn, a i lu kɛndɛ muxune yɛ. Koni a yaxune niin nawolima ayi nɛn pon, alo a na a woli lantanna ra. \v 30 Alatala na a fala faɲine birin nakamali a naxanye tixi n kanna xa, a i findima nɛn Isirayila yɛɛratiin na. \v 31 Na waxatini n kanna nama nimisa, a tɔrɔ a bɔɲɛni, bayo a bata faxan ti fuyanni, a a yɛtɛ gbeen ɲɔxɔ. Alatala na a fanna yita n kanna ra, a walikɛ ɲaxanla a fe xa rabira a ma.” \p \v 32 Dawuda yi a fala Abigayili xa, a naxa, “N barikan birama Alatala xa, Isirayilaa Ala, naxan i rafaxi to n nalandeni. \v 33 N bata i fan ma xaxilimayaan matɔxɔ, n duba i xa. Bayo i tan nan n natanga faxa tiin ma, n mi n yɛtɛ gbeen ɲɔxɔ. \v 34 Koni, n bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Isirayilaa Ala, naxan n natangaxi fe ɲaxin liga feen ma, xa i mi yi fa n nalandeni nun, benun tila xɔtɔnni Nabali a banxulanna keden mi yi luyɛ a nii ra.” \v 35 Abigayili fa naxanye ra Dawuda yi tin ne ra, a a fala a xa, a naxa, “Xɛtɛ i konni bɔɲɛ xunbenli. A mato, n bata i xuiin namɛ, n yi i ya falan nasuxu.” \p \v 36 Abigayili Nabali fɛman li waxatin naxan yi, a yi ɲaxaɲaxan nabama a banxini alo mangane a rabama kii naxan yi. Nabali yi sɛwaxi, a xunna kelixi dɔlɔn na han! Nanara, a mi sese fala a xa han xɔtɔnni. \v 37 Koni xɔtɔnni, Nabali xunna to dɔxɔ, a ɲaxanla yi a fala a xa naxan danguxi. Nabali bɔɲɛn yi din a fatin yi faxa a ma. \v 38 Xii fu ɲɔxɔn to dangu, Alatala yi Nabali bɔnbɔ a yi faxa. \p \v 39 Dawuda yi a mɛ a Nabali bata faxa, a yi a fala, a naxa, “N barikan birama Alatala xa naxan n xun mayɛngɛxi marayarabini Nabali naxan sa n fari. A bata a walikɛɛn natanga ɲaxun ma, a Nabali a ɲaxun naxɛtɛ a yɛtɛ ma.” Dawuda yi xɛraan nasiga Abigayili ma, a a xa findi a ɲaxanla ra. \p \v 40 Dawudaa walikɛne to Karemele li, e a fala Abigayili xa, e naxa, “Dawuda nan nxu rafaxi i fendeni alogo i xa findi a ɲaxanla ra.” \v 41 Abigayili yi a xinbi sin e yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, a naxa, “N tan ni i ra i ya konyi ɲaxanla, n yitɔnxi findideni i ya walikɛɛn na, n yi i ya walikɛne sanna maxa.” \v 42 Abigayili yi keli mafurɛn, a te sofanla nde fari, sungutun suulun yi biraxi a fɔxɔ ra, e nun Dawudaa xɛrane yi siga, a findi a ɲaxanla ra. \p \v 43 Dawuda bata yi Axinowami, Yɛsɛreli kaan fan tongo e birin yi findi a ɲaxanle ra. \v 44 Koni, Dawudaa ɲaxalan singen tan, Mikali, Sɔli a dii tɛmɛna, a baba bata yi a fi futun na Paliti ma, Layisi Galin kaana a dii xɛmɛna. \c 26 \s Dawuda mɔn yi Sɔli niin natanga \p \v 1 Sifi kaane yi siga Sɔli fɛma Gibeya yi, e a fala a xa, e naxa, “Dawuda luxunxi Xakila geyaan fari, Yesimon yɛtagi.” \v 2 Sɔli yi kiraan suxu siga Sifi tonbonni alogo a xa Dawuda fen e nun Isirayila sofa yɛbaxi wuli saxan. \v 3 A yi a gali malandeni tɔn kiraan dɛxɔn Xakila geyaan fari, Yesimon yɛtagi. Dawuda yi dɔxi tonbonni. A to a kolon a Sɔli bata fa a fɔxɔ ra, \v 4 a yi tegerenne rasiga alogo e xa Sɔli a feene rakɔrɔsi. Ne yi a kolon a Sɔli bata so. \v 5 Nayi, Dawuda yi keli, a siga Sɔli a gali malandeni. A yi a to Sɔli yi saxi dɛnaxan yi, e nun Abineri, Neri a dii xɛmɛna, a gali xunna. Sɔli yi xima gali malanden tagini, ganla yi a rabilinni. \p \v 6 Dawuda yi maxɔdinna ti, a a fala Xiti kaana Aximeleki nun Abisayi, Seruyaa dii xɛmɛna, Yowaba tada xa, a naxa, “Nde fɛ n fɔxɔ ra han Sɔli a gali malandeni?” Abisayi yi a yabi, a naxa, “N tan fɛ i fɔxɔ ra.” \v 7 Kɔɛɛn na, Dawuda nun Abisayi yi siga gali malandeni. E yi Sɔli li saxi, a xima, a tanban sɔtixi bɔxɔni a xun sade ra. Abineri nun sofane yi xima a rabilinni. \v 8 Abisayi yi a fala Dawuda xa, a naxa, “To, Ala bata i yaxun so i yii. A lu n xa a sɔxɔn, n na a rakankan bɔxɔni n ma tanban yɛ keden peen na. N mi sinɲɛ firin.” \v 9 Koni Dawuda yi a fala Abisayi xa, a naxa, “I nama a faxa. Nde nɔɛ Alatalaa muxu sugandixin faxɛ, a mi yulubi tongo?” \v 10 Dawuda yi a fala, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi. Alatala yɛtɛɛn nan a faxama, a siimayaan yi dan, a faxa na kiini hanma a a faxa yɛngɛni. \v 11 Koni Alatala xa n natanga a muxu sugandixin faxa feen ma. A tanban gbansanna tongo a xun sade ra e nun min ige sa sena. En siga.” \v 12 Dawuda yi tanban nun ige sa seen tongo Sɔli xun sade ra, e siga. Muxu yo mi a to, hanma a fena nde kolon. Muxu yo mi xulun, birin yi xima, bayo Alatala bata yi xixɔli gbeen nagodo e ma. \p \v 13 Dawuda yi dangu bode fɔxɔn na, a ti geya xuntagi yire makuyeni, e tagi kuya ki faɲi. \v 14 Dawuda yi ganla nun Abineri xili, Neri a diina, a naxa, “Abineri, i mi n yabɛ ba?” Abineri yi yabin ti, a naxa, “Nde i tan na, i tan naxan sɔnxɔma mangan xilideni?” \v 15 Dawuda yi a fala Abineri xa, a naxa, “Xɛmɛ mi i ra ba? I ɲɔxɔn mi na Isirayila yi. Nayi, nanfera i mi mangan kantanma, i kanna? Muxuna nde bata fa mangan faxadeni, i kanna. \v 16 I naxan ligaxi ito ra a mi fan. N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, i lan i xa faxa, ɛ to mi ɛ kanna kantanxi, Alatalaa muxu sugandixina. A mato iki, mangana a tanban nun a ige sa seen minɛn yi, naxanye yi a xun sade ra?” \p \v 17 Sɔli yi Dawuda xuiin kolon, a yi a fala, a naxa, “Dawuda, n ma diina, n ni i tan nan xui mɛma ba?” Dawuda yi a yabi, a naxa, “N tan nan yati a ra mangana, n kanna. \v 18 Nanfera n kanna biraxi a walikɛɛn fɔxɔ ra? N nanse ligaxi, fe ɲaxin mundun n kɛwanle yi? \v 19 Mangana, n kanna, yandi i ya walikɛna a falane ramɛ. Xa Alatala nan i radinma n xili ma, a xa tin saraxan na. Koni xa muxune na a ra, e xa danga Alatala yɛtagi, bayo e n kedima to, e n masiga Alatalaa bɔxɔn na, e naxa, ‘Sa ala xɔɲɛne batu.’ \v 20 Koni n tan, n mi waxi faxa feni yireni naxan makuya Alatala batuden na. Isirayila mangan bata siga yɛngɛni bɔxɔ yi kunla dɔrɔnna a fe ra, alo ganban fenɲɛ kii naxan yi burunna ra.” \v 21 Sɔli yi a fala, a naxa, “N bata yulubin tongo. N ma dii Dawuda, i mɔn xa xɛtɛ. N mi fa fe ɲaxin ligama i ra, bayo i n niin natanga to. N bata a liga alo xaxilitarena yati! N bata tantan gbeen ti.” \v 22 Dawuda yi yabin ti, a naxa, “Mangana a tanban ni i ra. I ya banxulanna keden xa fa a tongo. \v 23 Alatala muxun birin ma tinxinyaan nun tɔgɔndiyaan saren fima. To, Alatala i so nɛn n yii, koni n mi tin Alatalaa muxu sugandixin faxa feen ma. \v 24 Bayo to, n bata i niin yatɛ, Alatala xa n niin yatɛ, a n xunba tɔrɔn birin ma.” \v 25 Sɔli yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Ala xa i baraka, n ma dii Dawuda. I fe gbeene ligama nɛn, i nɔɔn sɔtɔma nɛn yati!” Dawuda yi siga a danna, Sɔli fan yi xɛtɛ a konni. \c 27 \s Dawuda yi dɔxɔ Filisitine konni \p \v 1 Dawuda yi a miri, a naxa, “Lɔxɔna nde Sɔli n faxama nɛn. A lan n xa n gi, n siga Filisitine yamanani. Nayi, Sɔli mi n sagatanɲɛ Isirayila bɔxɔn birin yi, n mɔn yi n ba a yii.” \v 2 Dawuda yi keli, e nun a fɔxɔrabira kɛmɛ senninna, a siga Akisi konni, Mawoki a dii xɛmɛna, Gati mangana. \v 3 E birin yi dɔxɔ Gati yi, Akisi fɛma. Birin nun a denbayaan nan yi a ra. Dawudaa ɲaxalan firinne fan yi a fɛma, Axinowami Yɛsɛreli kaana, e nun Abigayili, Karemele kaana, Nabali a kaɲa gilɛna. \v 4 Sɔli to a mɛ a Dawuda bata sa a gi Gati yi, a yi ba fenɲɛ. \p \v 5 Dawuda yi a fala Akisi xa, a naxa, “Xa n nafan i ma, yirena nde xa so n yii banxidɛna nde ra, n dɔxɛ dɛnaxan yi. Amasɔtɔ nanfera i ya walikɛɛn dɔxɛ i fɛma manga taani?” \v 6 Na lɔxɔn yɛtɛni, Akisi yi Sikilaga so a yii. Nanara, han to Sikilaga findixi Yuda mangane gbeen na. \v 7 Dawuda yi lu Filisitine yamanani ɲɛɛ keden kike naanin. \v 8 Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi yɛngɛn nakeli Gesuri kaane xili ma, e nun Girisi kaane nun Amalɛkine. Amasɔtɔ, ne siyane yi dɔxi na bɔxɔni Suru binni siga han Misiran yi xabu waxati xunkuye. \v 9 Dawuda yi fuma na yamanana nde ma nɛn, ɲaxanla nun xɛmɛna, a mi sese lu a nii ra. A yi yɛxɛɛne nun ɲingene nun sofanle nun ɲɔgɔmɛne nun dugine tongoma, a mɔn yi xɛtɛ Akisi fɛma. \v 10 Akisi yi a maxɔdinma, a naxa, “Ɛ yɛngɛn nakelixi nde xili ma to?” Dawuda yi a yabi, a naxa, “Yuda bɔxɔn yiifari fɔxɔn xili ma” hanma “Yerameeline bɔxɔn yiifari fɔxɔn xili ma,” hanma “Kenine bɔxɔn yiifari fɔxɔn xili ma.” \v 11 Xɛmɛn nun ɲaxanla, Dawuda mi yi sese luma a nii ra, naxan nɔɛ fɛ Gati yi, bayo a yi a mirixi, a naxa, “E nɔɛ feene falɛ nxu xili ma nɛn, e a falɛ, ‘Dawuda a liga ikiini.’ ” A yi a ligama na kii nin a waxatin naxan birin ti Filisitine yamanani. \v 12 Nanara, Akisi yi laxi Dawuda ra han! Bayo a yi a mirixi nɛn, a naxa, “Dawuda bata Isirayila kaane raxɔlɔ han! Nayi, a findima nɛn n ma walikɛɛn na habadan!” \c 28 \s Sɔli nun yiimatona \p \v 1 Na waxatini, Filisitine yi e sofane malan a findi gali kedenna ra siga Isirayila yɛngɛdeni. Akisi yi a fala Dawuda xa, a naxa, “A kolon ki faɲi a ɛ nun i fɔxɔrabirane luma nɛn n ma ganla yɛ.” \v 2 Dawuda yi Akisi yabi, a naxa, “Nayi, i yɛtɛna a toma nɛn i ya walikɛ naxan ligama.” Akisi yi a fala Dawuda xa, a naxa, “Nayi, n na i tongoma nɛn n yɛtɛɛn kantan muxun na n siin birin yi.” \p \v 3 Samuyɛli bata yi faxa, Isirayila birin bata yi a saya feene liga, e yi a maluxun a taani Rama yi. Sɔli bata yi koron bɔnbɔne nun yiimatone kedi yamanani. \p \v 4 Filisitine yi e malan e fa kuru Sunami taani. Sɔli yi Isirayila birin malan Gilibowa yi. \v 5 Sɔli Filisitine ganla to waxatin naxan yi, a gaxu, a bɔɲɛn yi mini. \v 6 Sɔli yi Alatala maxɔdin, koni Alatala mi a yabi xiyeni, a mi a yabi saraxaraline masɛnsɛn ti seene yi,\f + \fr 28.6\fr* \fk Yurima nun Tumin masɛnsɛn ti seene\fk* fe sɛbɛxi Xɔrɔyaan 28.30 kui. Saraxaraline yi masɛnsɛnna tima ne nan na alogo e xa Ala sagoon kolon.\f* a mi a yabi nabine xɔn. \p \v 7 Sɔli yi a fala a walikɛɛn xa, a naxa, “Ɛ ɲaxanla nde fen n xa naxan falan tima barinne ra, alogo n xa sa a maxɔdin.” A walikɛne yi a fala a xa, e naxa, “Na nde sa En-Dɔri.” \v 8 Sɔli yi a maxidi alo muxu gbɛtɛ, a doma gbɛtɛ so. E nun a fɔxɔrabira firin yi so ɲaxanla konni kɔɛɛn na. A yi a fala a xa, a naxa, “N wama nɛn i xa barinna nde maxɔdin n xa. N na naxan mataxamaseri i xa, i na ramini.” \v 9 Koni ɲaxanla yi a yabi, a naxa, “I a kolon ki faɲi Sɔli naxan ligaxi. A bata koron bɔnbɔne nun yiimatone ɲan yamanani. I katama n mayenden feen nan na alogo n fan xa faxa ba?” \v 10 Sɔli yi a kɔlɔ Alatala yi, a naxa, “N bata n kɔlɔ i xa habadan Alatala yi, fefe mi i sɔtɛ feni ito yi.” \v 11 Ɲaxanla yi a fala, a naxa, “I waxi n xa nde yita i ra?” A yi a yabi, a naxa, “Samuyɛli yita n na.” \p \v 12 Ɲaxanla Samuyɛli to waxatin naxan, a yi gbelegbele, a yi a fala Sɔli xa, a naxa, “Nanfera i n yanfaxi? I tan nan Sɔli ra!” \v 13 Mangan yi a fala a xa, a naxa, “I nama gaxu, koni i nanse toma?” Ɲaxanla yi a fala Sɔli xa, a naxa, “N barinna nde nan toma minɛ bɔxɔn bun.” \v 14 A yi a fala a xa, a naxa, “A yɛtagin di?” A yi a yabi, a naxa, “Xɛmɛ fonna nan tema a mafilinxi dugini.” Sɔli yi a kolon a Samuyɛli nan yi a ra, a xinbi sin, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. \v 15 Samuyɛli yi a fala Sɔli xa, a naxa, “Nanfera i n ma matabuni kalaxi n ma? Nanfera i n xilixi, n te?” Sɔli yi a yabi, a naxa, “N tɔrɔxi han! Filisitine n yɛngɛma, Ala bata n nabeɲin. A mi fa n yabima nabi yi, a mi n yabima xiye yi. N na i xilixi na nan ma alogo i xa fa a fala, n lan n xa naxan liga.” \v 16 Samuyɛli yi a fala, a naxa, “Nanfera i n maxɔdinma? Bayo Alatala bata i rabeɲin, a findi i yaxun na. \v 17 Alatala bata n ma falan nakamali i ma. A bata mangayaan ba i yii, a a so Dawuda yii. \v 18 Bayo i mi Alatala xuiin namɛ, i tondi Amalɛkine raxɔrɛ, nanara Alatala ito ligaxi i ra to. \v 19 Alatala i tan nun Isirayila soma nɛn Filisitine yii. Tila, i tan nun i ya dii xɛmɛne fama nɛn be n dɛnaxan yi, Alatala yi Isirayila ganla so Filisitine yii.” \v 20 Sɔli yi bira, a a yibandun bɔxɔni, gaxu gbeen yi a suxu Samuyɛli a falane fe ra. Fangan yi ɲan a yi, bayo a mi yi donse yo donma yanyin nun kɔɛɛn na. \p \v 21 Ɲaxanla yi fa Sɔli fɛma, a a to fa fala a gaxuxi han! A yi a fala a xa, a naxa, “A mato, i ya walikɛɛn bata i xuiin namɛ. Fayida, n na n niin fi nɛn i ya falane suxudeni. \v 22 Iki, i fan xa i tuli mati n na. N xa fa donseen na i xɔn, i yi a don alogo i fangan sɔtɔ benun i xa kiraan suxu.” \v 23 Koni a tondi, a yi a fala, a naxa, “N mi sese donma.” A fɔxɔrabirane nun ɲaxanla yi kankan a ma, a yi e xuiin namɛ. A keli bɔxɔni a dɔxɔ saden ma. \v 24 Ɲaxanla yi ɲinge dii raturaxin faxa mafurɛn naxan yi ramaraxi a yii. A murutu fuɲin tongo, a a bɔnbɔ, a burun gan a rate setareyani. \v 25 A yi ne so Sɔli nun a fɔxɔrabirane yii, e yi e dɛge. E yi keli na kɔɛɛn na, e siga. \c 29 \s Filisitine yi Dawuda raxɛtɛ \p \v 1 Filisitine yi e ganla birin malan Afeki yi. Isirayila kaane tan yi e malan tigin dɛxɔn Yɛsɛreli yi. \v 2 Filisitine mangane yi e ganla yɛba sofa kɛmɛ kɛmɛ nun sofa wuli wuli yɛɛn ma, siga yɛngɛdeni. Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi Manga Akisi matima, ne yi sigan ti xanbin na. \v 3 Filisitine kuntigine yi a fala, e naxa, “Nde Heburuni itoe ra?” Akisi yi Filisitine mangane yabi, a naxa, “Dawuda na a ra, Sɔli a kuntigina nde, Isirayila mangana. A n fɛma xabu to mi a ra. N mi fɛ yo toxi a ra sa keli a fa lɔxɔn ma han to.” \v 4 Filisitine kuntigine yi xɔlɔ Akisi ma e yi a fala a xa, e naxa, “Ɛ xɛmɛni ito raxɛtɛ, a xa xɛtɛ taani i tinxi a xa dɔxɔ dɛnaxan yi. A nama siga en ma yɛngɛni, bayo a nɔɛ maxɛtɛ nɛn en xili ma yɛngɛni. Xɛmɛni ito a kanna diɲan sɔtɔma di, xa a mi en ma sofane xunne so a yii? \v 5 En nama ɲinan a ɲaxanle yi Dawuda ito nan xili sama sigini e bodon waxatin naxan yi, e naxa, ‘Sɔli bata muxu wuli keden faxa, Dawuda tan wuli fu.’ ” \p \v 6 Akisi yi Dawuda xili a a fala a xa, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, xɛmɛ faɲin nan i tan na, a yi rafanɲɛ n ma xa i lu n ma ganla yɛ. Bayo n mi fɛ yo toxi i ra keli i fa lɔxɔn ma han to. Koni i raɲaxu mangane ma. \v 7 Nayi, xɛtɛ i konni bɔɲɛ xunbenli, alogo i nama fefe liga naxan naɲaxu mangane ma.” \v 8 Dawuda yi a fala Akisi xa, a naxa, “Koni n nanse ligaxi? I fɛɛn mundun toxi i ya walikɛɛn na keli n fa lɔxɔn ma han to, alogo n nama siga mangana, n kanna yaxune yɛngɛdeni?” \v 9 Akisi yi Dawuda yabi, a naxa, “N na a kolon, a i rafan n ma alo Alaa malekana, koni Filisitine kuntigine bata a fala iki, a naxa, ‘A nama te nxu fɔxɔ ra yɛngɛni.’ \v 10 Keli sinma tila e nun naxanye faxi i fɔxɔ ra. Ɛ siga xɔtɔnni kuye nɛma yiba.” \p \v 11 Na xɔtɔn bode, Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi keli sinma alogo e xa xɛtɛ Filisitine yamanani. Filisitine tan yi siga Yɛsɛreli yi. \c 30 \s Dawuda yi Amalɛkine sagatan \p \v 1 Xi saxande lɔxɔni, Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi sa Sikilaga li. A yi a li Amalɛkine bata yi yɛngɛn nakeli Yuda yiifari fɔxɔni e nun Sikilaga xili ma. E bata yi Sikilaga taan kala, e a gan. \v 2 E bata yi ɲaxanle suxu e nun naxanye birin yi taani, muxudin nun muxu gbeena. E mi muxu yo faxa, koni e bata yi e birin xali, e kiraan suxu. \v 3 Dawuda nun a fɔxɔrabirane to Sikilaga taan li, e yi a ganxin to. E ɲaxanle nun e dii xɛmɛne nun e dii tɛmɛne bata yi suxu. \v 4 Nayi, Dawuda nun a fɔxɔrabirane birin yi lu wugɛ xui yitexin na han fanga mi lu e ra sɔnɔn e wuga. \v 5 Dawudaa ɲaxalan firinne bata yi xali, Axinowami Yɛsɛreli kaana e nun Abigayili Karemele kaana, Nabali a kaɲa gilɛna. \p \v 6 Dawuda yi lu sɔxɔlɛni, bayo a fɔxɔrabirane yi a magɔlɔn feen falama. Xɔlɔn yi birin niini, birin ma dii ɲaxanle nun e dii xɛmɛne e fe ra. Koni Dawuda yi fangan sɔtɔ Alatala yi, a Ala. \v 7 Dawuda yi a fala saraxarali Abiyatari xa, Aximeleki a dii xɛmɛna, a naxa, “Fa saraxarali domaan na n xɔn ma. Ala xa maxɔdin.” Abiyatari yi fa a ra. \v 8 Dawuda yi Alatala maxɔdin, a naxa, “N birɛ ganli ito fɔxɔ ra ba? N na a suxɛ ba?” Alatala yi a yabi, a naxa, “Bira a fɔxɔ ra, i e suxuma nɛn yati, i yi muxu suxine xunba.” \v 9 Dawuda nun a fɔxɔrabira kɛmɛn sennin yi kiraan suxu. E Besori Baan li waxatin naxan yi, nde yi lu xanbin na mɛnni. \v 10 Bayo muxu kɛmɛ firin yi taganxi naxanye mi yi nɔɛ Besori xudeni gidɛ. Dawuda nun muxu kɛmɛ naaninna yi sagatanna ti. \p \v 11 E Misiran kaana nde li xɛɛn ma, e a xali Dawuda fɛma. E donseen so a yii e nun igena. \v 12 E yi xɔdɛ xarena nde so a yii e nun ɲaxundan xaren tɔnsɔn firin. A to yelin ne donɲɛ, a xaxili sɔtɔ, bayo a bata yi yanyi saxan kɔɛ saxan ti a mi ige min a mi donse don. \v 13 Dawuda yi a maxɔdin, a naxa, “I kanna nde ra, i kelixi minɛn yi?” A yi a yabi, a naxa, “Misiran kaan nan n na, Amalɛkina nde a konyina. N kanna bata n furaxin nabeɲin a xii saxanna nan to. \v 14 Nxu bata yi fu Keretine bɔxɔn yiifari fɔxɔn ma, e nun Yuda bɔxɔna, e nun Kalebi bɔxɔn yiifari fɔxɔna. Nxu yi Sikilaga taan gan.” \v 15 Dawuda yi a fala a xa, a naxa, “I nɔɛ n xalɛ ganla yireni?” A yi a yabi, a naxa, “I na i kɔlɔ n xa Ala yi a i mi n faxɛ e nun i mi n soɛ n kanna yii, n na e yiren yitɛ i ra nɛn.” \v 16 Nayi, xɛmɛn yi Dawuda xali han Amalɛkine dɛnaxan yi. E yi e li xuyaxi ayi bɔxɔn birin yi, e e dɛgema, e e minma, e ɲaxanxi, na yɛngɛ yi se tongoxine fe ra e naxanye tongo Filisitine nun Yuda yamanani. \v 17 Dawuda yi e yɛngɛ keli subaxan ma han na xɔtɔn bode ɲinbanna, e sese mi a yimini, fɔ banxulan kɛmɛ naaninna naxanye nɔ e giyɛ ɲɔgɔmɛne fari. \v 18 Amalɛkine naxanye birin suxu Dawuda yi ne xɔrɔya, katarabi a ɲaxalan firinne ma. \v 19 Muxu yo mi yi luxi, a xurin nun a xungbena, dii xɛmɛn nun dii tɛmɛna, e nun yii seene, e naxanye birin tongo, na sese mi lu. Dawuda yi fa e birin na. \v 20 A mɔn yi Amalɛkine yɛxɛɛne nun e ɲingene tongo. Naxanye yi na xuruseene xalima ne yi a falama, e naxa, “Dawuda yii se suxine ni i ra.” \p \v 21 Dawuda yi fa mɛnni xɛmɛ kɛmɛ firinne yi dɛnaxan yi naxanye yi taganxi, e lu xanbin na Besori Baan dɛ. E siga Dawuda nun yamaan nalandeni naxanye yi a fɔxɔ ra. Dawuda nun a fɔxɔrabirane yi maso e ra, a yi e xɔntɔn. \v 22 Ɲaxuden nun fuyantenna naxanye yi yamaan yɛ Dawuda fɔxɔ ra, ne yi falan tongo, e naxa, “Bayo e mi faxi en fɔxɔ ra, yɛngɛ yi seen naxanye xunbaxi sese mi yitaxunma e ra. Koni birin ma ɲaxanla nun a diine yi so a yii, e e xali, e siga.” \v 23 Koni Dawuda yi a fala, a naxa, “Ngaxakedenne ɛ nama a liga na kiini Alatala kiseene ra, a naxan fi en ma. Bayo a bata en kantan, a ganla so nxu yii naxan fa en xili ma. \v 24 Nayi, nde ɛ xuiin namɛma feni ito yi? Naxan godoxi yɛngɛni e nun naxan dɔxi goronne dɛxɔn, e birin gbeen yɛlanma nɛn.” \p \v 25 Na lɔxɔni Dawuda yi na findi sariyan na Isirayila xa. Na sariyan mɔn na han to. \p \v 26 A to Sikilaga li, Dawuda yi yɛngɛ yi seen fɔxɔ kedenna rasiga Yuda fonne ma, a xɔyine. A falani ito ti e xa, a naxa, “Ɛ gbeen ni i ra, seen naxanye tongoxi Alatala yaxune yii.” \p \v 27 A a rasiga fonni itoe birin ma: \q naxanye Betɛli nun Ramoti-Negewi \q nun Yatiri yi, \q \v 28 naxanye Aroyeri nun Sifimoti \q nun Esitemowa yi, \q \v 29 naxanye Rakali yi \q e nun Yerameeli taa kaane \q nun Keni taa kaane, \q \v 30 naxanye Xoroma nun Bori-Asan \q nun Ataki yi, \q \v 31 naxanye Xebiron yi, \q e nun Dawuda nun a fɔxɔrabirane bata yi siga dɛnaxan birin yi. \c 31 \s Sɔli faxana \r Taruxune Singen 10.1-12 \p \v 1 Filisitine yi Isirayila yɛngɛ. Isirayila kaane yi e gi, a gbegbe yi faxa Gilibowa geyaan fari. \v 2 Filisitine yi xaɲɛ ayi Sɔli nun a diine xili ma. E yi Sɔli a dii xɛmɛne faxa, Yonatan nun Abinadabo nun Maliki-Suwa. \v 3 Yɛngɛn yi wolon Sɔli rabilinni, xali wonle yi a li, a yi gaxu e yɛɛ ra han! \v 4 Sɔli yi a fala yɛngɛ so se maxanla xa, a naxa, “I ya silanfanna tongo i n faxa, bayo n mi waxi Ala kolontareni itoe xa n masɔxɔn, e yi n tɔrɔ.” Koni a yɛngɛ so se maxanla yi tondi, bayo a yi gaxuxi han! Nayi, Sɔli yi a silanfanna tongo a sɔnsɔn a dɛ. \v 5 Sɔli a yɛngɛ so se maxanla to a to faxaxi, a fan yi sɔnsɔn a silanfanna dɛ e birin yi faxa. \v 6 Sɔli nun a dii xɛmɛ saxanne nun a yɛngɛ so se maxanla nun a fɔxɔrabirane birin yi faxa e bode xɔn lɔxɔ kedenni na kii nin. \v 7 Isirayila kaan naxanye yi lanbanna fɔxɔ kedenni, e nun Yurudɛn baan fɔxɔ boden na, ne yi a to a Isirayila ganla yi a gima. E mɔn yi a to a Sɔli nun a diine bata yi faxa. E yi e taane rabeɲin, e e gi. Filisitine yi fa dɔxɔ na. \p \v 8 Na xɔtɔn bode, Filisitine yi fa binbine yii seene tongodeni, e yi Sɔli nun a diine binbine to biraxi Gilibowa geyaan fari. \v 9 E Sɔli xunna bolon a dɛ, e a yɛngɛ so seene tongo. E yi na fe xibarun nasiga Filisiti yamanan birin yi e nun e suxure banxine yi e nun e yamaan tagi. \v 10 E yi Sɔli a yɛngɛ so seene sa Asitarate suxure banxin kui, e a binbin singan Beti-San taan yinna xɔn. \p \v 11 Yabɛsi Galadi kaane to a mɛ Filisitine naxan ligaxi Sɔli ra, \v 12 e banxulan sɛnbɛmane yi keli, e sigan ti kɔɛɛn birin na siga han Beti-San. E Sɔli nun a diine binbine tongo Beti-San yinna kanke. E yi xɛtɛ Yabɛsi yi, e yi e gan mɛnni. \v 13 E yi e xɔnne tongo, e e maluxun tamaro wudi binla bun ma Yabɛsi yi. E yi sunna suxu xii solofere.