\id 1KI \ide UTF-8 \h Mangane Singen Sora \toc1 Muluku Sulemani a Fe Taruxuna \toc2 Mangane Singena \mt1 Mangane Singena \mt2 Sulemani a Fe Taruxuna \ip Kitabun yire firinna naxanye xili “Mangane,” ne Isirayila mangane nan ma fe falama. Mangane Singen Sulemani a mangayaan taruxun nan yɛbama, Dawudaa dii xɛmɛna, e nun manga singen naxanye fa a faxa xanbini. \ip Dawuda fori waxatin naxan yi, a mi yi fa mangayaan feene nɔɛ, a dii xɛmɛ firin yi keli alogo e xa ti a ɲɔxɔni. Dɔnxɛn na, Sulemani nan findi mangan na. A mangayaan wali kɛndɛn findi Ala Batu Banxin nun manga banxin ti feen nan na. Koni a fe findima sunun nan na dɔnxɛn na bayo, a a dunuɲa raɲanma tinxintareyaan nun suxure batun nin. Ala yi tin Isirayila yamanan xa yitaxun dɔxɔ firin. Yamanan sogeteden kɔmɛn fɔxɔn bɔnsɔnne mi tin Sulemani a dii xɛmɛna mangayaan ma, e yi manga gbɛtɛ dɔxɔ. Na feen xanbi ra, han ɲɛɛ kɛmɛ firin ɲɔxɔn, mangaya firin nan lu Isirayila bɔxɔni e naxanye xili sa Yuda nun Isirayila. Waxatina nde, e lanxi, waxatina nde e yɛngɛni. \ip Kitabun yireni ito a yitama en na nɛn mangan lan a xa tinxinɲɛ ayi Ala yɛɛ ra yi kii naxan yi. Na tinxinna findixi hɛrin nan na yamaan xa, anu Ala xuiin suxutareyaan nun suxure batun tan yamanan kalama nɛn, a yi gbalon naso a yi. Kitabun yireni ito kui, nabi wuyaxi mangane rakolonma Alaa sariyane ma. Naxan sɛnbɛn gbo e birin xa, na findi Eli nan na. \c 1 \s Dawudaa foriyana \p \v 1 Manga Dawuda bata yi fori, a mi yi fa nɔɛ a fatini wolonɲɛ hali dugin felenxi a ma. \v 2 A walikɛne yi a fala a xa, e naxa, “Sungutun nasɔlɔnxina nde xa fen i tan xa, nxu kanna, mangana. A luma nɛn i fɛma, a yi a yengi dɔxɔ i xɔn, a yi a sa i fɛma. Nayi, i yi i fatini wolon!” \v 3 E yi e yɛɛ rakoɲin Isirayila yamanan birin yi, e dii tɛmɛ tofaɲina nde to, naxan yi xili Abisagi, Sunami kaana. E fa na ra mangan fɛma. \v 4 Na sungutunna yi tofan han, a yi mangan dandanma, a yi walima a xa, koni e nun mangan mi kafu mumɛ. \s Adoniya yi wa mangayaan xɔn \p \v 5 Nayi, Adoniya, Xagiti a dii xɛmɛn naxan sɔtɔxi Dawuda xa, na yi falan ti fɔlɔ, a naxa, “N tan nan findima mangan na!” A yi wontorona nde nun soo ragine nun muxu tonge suulun fen naxanye yi e gima a yɛɛ ra. \v 6 Xabu a da han to a fafe munma yi a yɛ gidi na feen ma fa fala ito ligaxi nanfera? Adoniya fan yi tofan han, Abisalomi raburunna nan yi a ra nun. \v 7 Adoniya nun Seruyaa dii xɛmɛn Yowaba nun saraxaralina Abiyatari yi falan ti, e yi Adoniya mali. \v 8 Koni, saraxaraliin Sadɔki nun Bɛnaya, Yehoyadaa dii xɛmɛn nun Nabi Natan nun Simeyi nun Reyi nun Dawudaa sofa wɛkilɛxine sese mi yi Adoniya fari. \p \v 9 Adoniya yi yɛxɛɛne nun ɲingene nun ɲinge dii raturaxine ba saraxan na gɛmɛ salaxunxin fɛma En-Rogeli dɛxɔn, a yi a tada nun a xunyɛne birin xili, mangana dii xɛmɛne, e nun Yuda xɛmɛn naxanye birin yi walima mangan xa. \v 10 Koni, a mi Nabi Natan nun Bɛnaya nun sofa wɛkilɛxine xili, e nun a xunyɛn Sulemani. \s Natan nun Batiseba yi Dawuda mafan Sulemani a fe ra \p \v 11 Nayi, Natan yi a fala Sulemani nga Batiseba xa, a naxa, “I mi a mɛxi ba, a Xagiti a dii xɛmɛna Adoniya bata findi mangan na, hali en kanna Dawuda mi a kolon? \v 12 Iki, n bata i mafan, tin n xa i kawandi, alogo i xa i yɛtɛ rakisi e nun i ya dii xɛmɛn Sulemani. \v 13 Siga, i sa so Dawuda konni. I yi a fala a xa, i naxa, ‘N kanna, mangana, i mi yi i kɔlɔ n xa ba, a i ya dii xɛmɛn Sulemani nan findima mangan na i ɲɔxɔni? Nanfera Adoniya bata findi mangan na?’ \v 14 I mɔn nɛma falan tiyɛ mangan xa waxatin naxan yi, n fan yi so, n ni i ya falan sɛnbɛ so.” \v 15 Batiseba yi siga mangan konni. Mangan yi saxi a xi banxin kui, bayo a bata yi fori han. Abisagi, Sunami kaan nan yi walima mangan xa. \v 16 Batiseba yi a xinbi sin mangan yɛtagi. Mangan yi a maxɔdin, a naxa, “I waxi nanse xɔn ma?” \v 17 A yi a yabi, a naxa, “N kanna, i i kɔlɔ nɛn Alatala yi, i ya Ala, i ya walikɛ ɲaxanla xa, fa fala a n ma dii xɛmɛn Sulemani nan findima mangan na i tan ɲɔxɔni, a dɔxɔma nɛn manga gbɛdɛni. \v 18 Koni, Adoniya nan fa mangan na. Anu, n kanna, i tan mangan yɛtɛɛn mi na kolon. \v 19 A bata turane nun ɲinge dii raturaxine nun yɛxɛɛ wuyaxi ba saraxan na, a yi mangana dii xɛmɛne birin xili, e nun saraxaralina Abiyatari nun sofa kuntigin Yowaba, koni a mi i ya walikɛɛn Sulemani tan xilixi. \v 20 Iki, n kanna, mangana, Isirayila birin yɛɛn fa tixi i tan nan na, alogo i xa a fala naxan findima mangan na i tan, n kanna ɲɔxɔni. \v 21 Mangana, i na i sa waxatin naxan yi i benbane fɛma, n tan nun n ma dii xɛmɛn Sulemani suxuma nɛn alo fe kalane.” \p \v 22 Batiseba mɔn yi fala tiini mangan xa, Nabi Natan yi so. \v 23 E yi a fala mangan xa, e naxa, “Nabi Natan ni i ra.” Natan yi fa mangan fɛma, a yi a xinbi sin mangan yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. \v 24 Natan yi a fala mangan xa, a naxa, “N kanna, i tan nan a falaxi ba, a Adoniya xa findi mangan na i ɲɔxɔni mangayani? \v 25 Bayo, a sigaxi nɛn to a sa ɲingene nun ɲinge dii raturaxine nun yɛxɛɛ wuyaxi ba saraxan na, a yi mangana dii xɛmɛne birin xili, e nun sofa kuntigine nun saraxaralina Abiyatari. E sa e dɛge, e min a yɛtagi, e naxa, ‘Binyen xa fi Manga Adoniya ma!’ \v 26 Koni a mi n tan i ya walikɛɛn xilixi, e nun saraxaraliin Sadɔki e nun Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya e nun Sulemani, i ya walikɛna. \v 27 Mangana, n kanna, i tan nan na ragidixi ba? Nanfera i mi n tan, i ya walikɛɛn nakolonxi na kanna fe ma naxan dɔxɔma i ya mangaya gbɛdɛni i ɲɔxɔni?” \p \v 28 Nayi, Manga Dawuda yi a yabi, a naxa, “Batiseba xili n xa.” Batiseba yi fa, a fa a xinbi sin mangan yɛtagi. \v 29 Mangan yi a kɔlɔ a xa, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Alatala naxan n malixi, a yi n ba gbaloni. \v 30 N nan n kɔlɔ Alatala, Isirayilaa Ala yi naxan na, n naxa, ‘N na i ya dii xɛmɛn Sulemani nan findima mangan na n ɲɔxɔni, a dɔxɔ n ma mangaya gbɛdɛni.’ N na nan ligan to.” \v 31 Batiseba yi a magodo, a yi a xinbi sin mangan yɛtagi, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, a yi a fala, a naxa, “Binyen xa fi n kanna Manga Dawuda ma han habadan.” \s Sulemani a mangayaan yi ragidi \r Taruxune Singen 29.21-25 \p \v 32 Manga Dawuda yi yamarine fi e ma, a naxa, “Ɛ saraxaraliin Sadɔki nun Nabi Natan nun Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya xili.” E yi fa mangan yɛtagi. \v 33 Mangan yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ n ma muxune tongo, ɛ yi n ma dii xɛmɛn Sulemani rate sofanla fari, ɛ siga a ra Gihon tigini. \v 34 Mɛnni, saraxaraliin Sadɔki nun Nabi Natan yi turen susan a xunna ma alogo a xa findi mangan na Isirayila xun na. Ɛ yi xɔtaan fe, ɛ yi a fala, ɛ naxa, ‘Binyen xa fi Manga Sulemani ma.’ \v 35 Ɛ te a fɔxɔ ra, a xa fa dɔxɔ n ma mangaya gbɛdɛni, a lu n ɲɔxɔni. N bata yamarin fi fa fala a xa findi mangan na Isirayila nun Yuda xun na.” \v 36 Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya yi mangan yabi, a naxa, “Amina! A xa liga alo n kanna, mangana Ala, Alatala a falaxi kii naxan yi! \v 37 Amasɔtɔ Alatala bata lu n kanna, mangan xɔn, a xa lu Sulemani xɔn, a yi a mangayaan nadangu n kanna Dawudaa mangayaan na.” \p \v 38 Nayi, saraxaraliin Sadɔki yi siga Nabi Natan fɔxɔ ra, Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya nun Keretine nun Pɛlɛtine yi Sulemani rate Manga Dawudaa sofanla fari, e yi siga a ra Gihon tigini. \v 39 Saraxaraliin Sadɔki yi ture sa fenna tongo bubu sariɲanxini, a yi a susan Sulemani xunna ma. E yi xɔtaan fe, yamaan birin yi a fala, e naxa, “Binyen xa fi Manga Sulemani ma.” \v 40 Yamaan birin yi bira a fɔxɔ ra, e xulenna fema, e lu sɛwani, bɔxɔn yi xuruxurunma e sɔnxɔ sɔnxɔn yi. \s Sulemani yi yafɛ Adoniya ma \p \v 41 Adoniya nun a muxu xilixin naxanye birin bata yi yelin e dɛgɛ, ne yi e sɔnxɔ xuiin mɛ, Yowaba yi xɔtaan xui mɛ, a yi maxɔdinna ti, a naxa, “Nanse sɔnxɔ taani?” \p \v 42 A mɔn yi fala tiini saraxaralina Abiyatari a dii xɛmɛn Yonatan yi fa, Adoniya yi a fala a xa, a naxa, “I mafa, bayo xɛmɛ kɛndɛn nan i ra, i faxi xibaru faɲine nan na.” \v 43 Yonatan yi Adoniya yabi, a naxa, “Ɛn-ɛn de! Manga Dawuda bata Sulemani findi mangan na. \v 44 A yi saraxaraliin Sadɔki rasiga a fɔxɔ ra e nun Nabi Natan e nun Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya nun Keretine nun Pɛlɛtine, e yi a dɔxɔ mangana sofanla fari. \v 45 Saraxaraliin Sadɔki nun Nabi Natan bata a xunna masusan, e a findi mangan na Gihon tigini. Na xanbi ra, birin yi te mɛnni sɛwani, taan yi yimaxa. Ɛ na sɔnxɔ sɔnxɔ xuiin nan mɛxi. \v 46 Sulemani yɛtɛɛn bata dɔxɔ manga gbɛdɛni. \v 47 Mangana walikɛne bata fa dubadeni nxu kanna Manga Dawuda xa, e naxa, ‘I ya Ala xa Sulemani xinla gbo ayi dangu i xinla ra, a yi a mangayaan dangu i gbeen na!’ Mangan bata yi a xinbi sin a sadeni. \v 48 Mangan mɔn yi a fala, a naxa, ‘N bata barikan bira Alatala xa, Isirayilaa Ala, naxan n ɲɔxɔ yibiran fixi n ma, a yi tin n yɛɛn yi a to.’ ” \v 49 Adoniyaa muxu xilixine birin yi gaxu na falane fe ra, e birin yi keli, e yi siga e danna. \v 50 Adoniya yi gaxu Sulemani yɛɛ ra, a fan yi keli, a siga, a sa saraxa ganden fenne suxu. \p \v 51 E fa a fala Sulemani xa, e naxa, “Adoniya bata gaxu Manga Sulemani yɛɛ ra, a sa saraxa ganden fenne suxu, a naxa, ‘Manga Sulemani xa a kɔlɔ n xa to fa fala a mi n tan, a walikɛɛn faxama silanfanna ra.’ ”\f + \fr 1.51\fr* \fk Silanfanna:\fk* Sofane yɛngɛso dɛgɛmana.\f* \v 52 Sulemani yi a fala, a naxa, “Xa a yɛtɛ findi muxu kɛndɛn na, hali a xunsɛxɛ keden mi birɛ bɔxɔni, koni xa fe ɲaxina nde to a feni, a faxama nɛn.” \v 53 Manga Sulemani yi muxune rasiga a ragododeni saraxa ganden fari. Adoniya yi fa a xinbi sin Manga Sulemani yɛtagi, Sulemani yi a fala a xa, a naxa, “Siga i konni.” \c 2 \s Dawuda sago dɔnxɛne \p \v 1 Dawuda to a kolon a a sayaan waxatin bata yi maso, a yi a yamarine fi a dii xɛmɛn Sulemani ma, a naxa, \v 2 “N sigamatɔɔn ni i ra birin sigadeni. I wɛkilɛ, i findi muxu kɛndɛn na! \v 3 I yi Alatala, i ya Alaa tɔnne nun a yamarine suxu e nun a kiti saxine nun a maxadi xuine alo a sɛbɛxi Musaa sariya kɛdin kui kii naxan yi, alogo i xa nɔɔn sɔtɔ i ya feene birin yi e nun i nɛma dɛdɛ, \v 4 alogo Alatala xa a fala xuiin nakamali n xa, a naxan falaxi, a naxa, ‘Xa i ya diine sigan ti ɲɔxɔ luun nun lannayani n yɛtagi, e bɔɲɛn nun e niin birin na, i ɲɔxɔn mi ɲanɲɛ Isirayila mangayani mumɛ!’ \v 5 I yɛtɛna a kolon Seruyaa dii xɛmɛn Yowaba feen naxan liga n na, e nun a naxan liga sofa manga firinne ra naxanye yi Isirayila ganle xun na, Abineri, Neri a dii xɛmɛn nun Amasa, Yeteri a dii xɛmɛna. A yi e faxa, a yi e yɛngɛ bɔɲɛ xunbenla waxatini, a dugine rafexi e wunla ra. \v 6 I a raba i ya xaxilimayani, i mi tinma a xunsɛxɛn yi fixa, a faxa bɔɲɛ xunbenli. \v 7 Hinan Barasilayi Galadi kaana diine ra, e xa findi muxune ra naxanye e dɛgɛma i ya tabanla ra, amasɔtɔ e fan na sifan liga nɛn n xa, n yi n gima i tada Abisalomi bun ma waxatin naxan yi. \v 8 I nama ɲinan Simeyi xɔn naxan i fɛma, Geraa dii xɛmɛna, Bunyamin kaan naxan kelixi Baxurin taani. N to n gi lɔxɔn naxan yi Maxanayin taani, a danga ɲaxine ti nɛn n xili ma. Koni n xɛtɛmatɔna, a godo nɛn n nalandeni Yurudɛn baan dɛ, n nan n kɔlɔ a xa Alatala yi, n naxa, ‘N mi fa i faxama silanfanna ra.’ \v 9 Koni, iki, i nama a ratɔrɔntaren lu bayo xɛmɛ xaxilimaan nan i ra, i a kolon i naxan ligama a ra. Hali a to bata fori, i a faxa, i a halagi.” \s Dawuda yi faxa \r Taruxun Singen 29.26-30 \p \v 10 Dawuda to faxa, e yi a maluxun Dawudaa Taani Yerusalɛn yi. \v 11 Dawuda ɲɛɛ tonge naanin nan ti mangayani Isirayila xun na, ɲɛɛ solofere Xebiron taani, ɲɛɛ tonge saxan e nun saxan Yerusalɛn taani. \v 12 Dawudaa dii xɛmɛn Sulemani yi dɔxɔ a ɲɔxɔni mangayani. Xabu na waxatini, Sulemani a mangayaan yi sɛnbɛ so. \s Sulemani yi a sɔtɔ Adoniya ra \p \v 13 Lɔxɔna nde, Adoniya, Xagiti dii xɛmɛn naxan sɔtɔxi Dawuda xa, na yi siga Sulemani nga Batiseba fɛma. Batiseba yi a maxɔdin, a naxa, “I faxi n todeni fe faɲin nan ma ba?” A yi a yabi, a naxa, “Ɔn.” \v 14 Adoniya mɔn yi a fala a xa, a naxa, “N waxi falan ti feni i xa.” A yi a yabi, a naxa, “A fala.” \v 15 A yi a fala, a naxa, “I mi a kolon a mangayaan yi daxa n tan nan xa ba! Isirayila birin yɛɛn yi tixi n tan nan na, alogo n xa findi mangan na. Koni, mangayaan bata radangu n xunyɛn ma, amasɔtɔ Alatala nan a ragidixi a ma. \v 16 Iki, n fe keden nan maxɔdinma i ma, i nama tondi na ma n xa.” A yi a yabi, a naxa, “A fala.” \v 17 Adoniya yi a fala a xa, a naxa, “N bata i mafan, a fala Manga Sulemani xa bayo a mi tondima i yii. A xa Abisagi, Sunami kaan fi n ma, a findi n ma ɲaxanla ra.” \v 18 Batiseba yi a yabi, a naxa, “Awa, na lanxi, n tan yɛtɛna a falɛ mangan xa i mabinna ra.” \p \v 19 Batiseba yi siga Manga Sulemani fɛma Adoniya xa. Mangan yi keli a siga a ralandeni, a yi a xinbi sin a nga yɛtagi. A dɔxi na, a yi manga gbɛdɛna nde dɔxɔ a yiifanna ma a nga xa. \v 20 Batiseba yi a fala a xa, a naxa, “Maxɔdinna nde n xɔn ma, i nama tondi a ma n xa de!” Mangan yi a yabi, a naxa, “Nna, n mi tondɛ a ma i xa mumɛ!” \v 21 A yi a fala a xa, a naxa, “Abisagi, Sunami kaan xa findi i tada Adoniyaa ɲaxanla ra.” \v 22 Manga Sulemani yi a nga yabi, a naxa, “Nanfera i Abisagi Sunami kaan maxɔdinma n na Adoniya xa? Nayi, hali i mangayaan maxɔdin a xa, bayo n tada na a ra! Mangayaan maxɔdin a tan nun saraxaralina Abiyatari nun Seruyaa dii xɛmɛn Yowaba fan xa.” \p \v 23 Nayi, Manga Sulemani yi a kɔlɔ Alatala yi, a naxa, “Xa n mi Adoniya bɔnɔ a niini maxɔdinni ito a fe ra, Alatala xa n natɔrɔn a xɔlɔn birin yi. \v 24 Iki, n bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Alatala naxan n sɛnbɛ soxi, a yi n dɔxɔ n fafe Dawudaa mangaya gbɛdɛni, a mangayaan so n yii fata a layirin na: To Adoniya fama nɛn faxadeni.” \v 25 Nayi, Sulemani yi Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya rasiga, a sa Adoniya faxa. \s Sulemani yi Abiyatari kedi \p \v 26 Mangan mɔn yi a fala saraxaralina Abiyatari xa, a naxa, “Siga i ya bɔxɔni Anatɔti yi, amasɔtɔ i lan nɛn i xa faxa, koni n mi i faxan to, amasɔtɔ i bata Marigina Alatalaa Kankiraan xali n fafe Dawuda yɛɛ ra, e nun amasɔtɔ ɛ nun n fafe nan a tɔrɔne birin xali.” \v 27 Sulemani yi Abiyatari ba Alatalaa saraxaraliyani, alogo Ala naxan falaxi lan Heli a denbayana fe ma Silo taani, na xa kamali.\f + \fr 2.27\fr* Na feen mɔn sɛbɛxi Samuyɛli Singen 2.30-36 kui.\f* \s Sulemani yi Yowaba faxa \p \v 28 Naxan Adoniya nun Abiyatari sɔtɔxi, Yowaba to na mɛ, a sa a taxu Alatala batu bubuni, a saraxa ganden fenne suxu. Bayo, a bata yi sa nun Adoniya fari, koni a mi na raba a fɔlɔni Abisalomi xa. \v 29 E sa a fala Manga Sulemani xa, e naxa, “Yowaba bata sa a gi Alatalaa batu bubun kui, a lu saraxa ganden dɛxɔn.” Nayi, Sulemani yi Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya rasiga, a naxa, “Sa a faxa.” \v 30 Bɛnaya yi fa Alatala batu bubuni, a yi a fala Yowaba xa, a naxa, “Mangan bata yamarin fi, a i xa mini.” Koni Yowaba yi a yabi, a naxa, “Ɛn-ɛn! N faxan be nin.” \p Bɛnaya yi fa Yowabaa falan nali mangan ma. \v 31 Mangan yi a fala Bɛnaya xa, a naxa, “A liga alo a falaxi kii naxan yi, a faxa, i yi a maluxun. Nanara, Yowaba faxan naxanye tixi, ne goronna mi luyɛ n xun ma e nun n fafe a denbaya xun ma. \v 32 Alatala a wunla hakɛn luma a yɛtɛɛn nan xun ma, amasɔtɔ a bata Abineri, Neri a dii xɛmɛna, Isirayila sofa kuntigin faxa e nun Amasa, Yeteri a dii xɛmɛna, Yuda sofa kuntigina. Ne firinne birin muxu tinxinxi nan yi e ra dangu Yowaba ra. A ne birin faxaxi nɛn n fafe Dawuda mi a kolon. \v 33 E wunle goronna luma nɛn Yowaba nun a yixɛtɛne xun ma han habadan. Koni fata Alatala ra bɔɲɛ xunbenla luma nɛn Dawuda nun a yixɛtɛne nun a denbayaan nun a mangayaan ma han habadan.” \v 34 Nayi, Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya yi xɛtɛ Yowaba fɛma, a yi sa a faxa, a yi a maluxun Yowaba konni tonbonni. \v 35 Mangan yi Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya ti Yowaba ɲɔxɔni sofa kuntigin na. A yi Abiyatari ti Sadɔki ɲɔxɔni saraxaraliin na. \s Sulemani yi Simeyi faxa \p \v 36 Mangan yi Simeyi xili, a yi a fala a xa, a naxa, “Banxina nde ti i yɛtɛ xa Yerusalɛn yi, i dɔxɔ be, i nama siga dɛdɛ. \v 37 Koni, a kolon, i na mini lɔxɔn naxan yi, i na Kedirɔn lanbanni gidi, i faxama nɛn. Nayi, i wunla goronna luma i tan nan xun ma.” \v 38 Simeyi yi mangan yabi, a naxa, “Na bata fan! N kanna naxan falaxi, n na ligama nɛn.” \p Simeyi yi lu Yerusalɛn yi waxati xunkuye. \v 39 Koni ɲɛɛ saxan bun ma, Simeyi a walikɛ firin yi e gi, e siga Akisi konni, Makaa dii xɛmɛna, Gati mangana. Muxuna nde yi a fala Simeyi xa, e naxa, “I ya walikɛne sa Gati taani.” \v 40 Simeyi yi keli, a yi a sofanla tongo, a siga Gati taani Akisi konni a walikɛne fendeni. Simeyi yi sa fa a walikɛne ra keli Gati taani. \p \v 41 E yi a fala Sulemani xa a Simeyi bata yi keli Yerusalɛn yi, a siga Gati taani, koni a mɔn bata xɛtɛ. \v 42 Mangan yi Simeyi xili, a yi a fala a xa, a naxa, “N bata yi i rakɔlɔ Alatala yɛɛ xɔri, a i nama mini taani. N mɔn i maxadi nɛn, xa i mini lɔxɔ yo yi, i siga yirena nde yi, i faxama nɛn. Na waxatini, i n yabi nɛn, i naxa, ‘Na fan. N bata a mɛ.’ \v 43 Nanfera nayi, i bata i kɔlɔ feen naxan na Alatala yɛtagi, i mi na ratinmɛxi. I mɔn mi n ma yamarin suxi, n naxan so i yii?” \v 44 Mangan yi a fala Simeyi xa, a naxa, “I a kolon i bɔɲɛni i fe ɲaxin naxan birin liga n fafe Dawuda ra. Alatala i saranma nɛn na fe ɲaxina fe ra. \v 45 Koni Ala barakan sama nɛn n tan Manga Sulemani a fe yi, Dawudaa mangayaan yi sɛnbɛ so han habadan Alatala yɛtagi.” \v 46 Mangan yi a yamarin fi Yehoyadaa dii xɛmɛn Bɛnaya ma, a yi mini, a yi Simeyi faxa. \p Sulemani a mangayaan sabati na kii nin. \c 3 \s Sulemani yi Misiran mangana dii tɛmɛn futu \p \v 1 Sulemani nun Misiran mangan yi lan futun ma. A yi Misiran mangana dii tɛmɛn dɔxɔ a ɲaxanla ra. A yi siga a ɲaxanla ra Dawudaa Taani Yerusalɛn yi han a yelin a banxin nun Alatala Batu Banxin nun Yerusalɛn rabilin yinna tiyɛ. \p \v 2 Na waxatini, yamaan yi saraxan bama taan kidene nin, bayo e munma yi banxi ti Alatala xinla binyama dɛnaxan yi. \v 3 Alatala yi rafan Sulemani ma, a lu a fafe Dawudaa namun feene ligɛ. Koni, a yi saraxane bama, a wusulanna gan taan kidene yi. \s Sulemani yi fekolonna sɔtɔ \r Taruxune Firinden 1.2-13 \p \v 4 Mangan yi siga Gabayon taani saraxa badeni, amasɔtɔ taan kide kɛndɛn nan yi mɛnna dangu a birin na. Sulemani yi saraxa gan daxi wuli keden ba saraxa ganden fari Ala xa. \v 5 A to yi Gabayon taani, Alatala yi mini Sulemani xa xiyeni kɔɛɛn na. Ala yi a fala a xa, a naxa, “Naxan xɔli i ma, na maxɔdin, n na a soma i yii nɛn.” \v 6 Sulemani yi a yabi, a naxa, “I bata hinan n fafe Dawuda ra, i ya walikɛna, amasɔtɔ a yi sigan tima i yɛtagi lannayaan nun tinxinna nun bɔɲɛ faɲiyaan nin. I bata dii xɛmɛn so a yii naxan dɔxi a mangaya gbɛdɛni to, i yi lu a xɔn hinan gbeeni. \v 7 Iki, Alatala, n ma Ala, i bata i ya walikɛɛn findi n fafe Dawuda ɲɔxɔn na, koni banxulan ɲɔrɛn nan n tan na, xaxili mi n ma. \v 8 N na i ya yamaan tagi i naxan sugandixi. Yama gbeen nan na ra, naxan mi nɔɛ tɛngɛ, a mi nɔɛ yatɛ a wuyaan ma. \v 9 Nayi, xaxili faɲin fi n tan i ya walikɛɛn ma, n xa nɔ i ya yamaan makitɛ, n nɔ a faɲin nun a ɲaxin tagi rabɛ! Amasɔtɔ nde nɔɛ yama gbeeni ito marɛ?” \p \v 10 Sulemani a maxɔdinni ito yi rafan Marigin ma. \v 11 Ala yi a fala a xa, a naxa, “I mi siimaya xunkuyen maxɔdinxi i yɛtɛ xa, i mi nafunla maxɔdinxi, i mi i yaxune faxa feen maxɔdinxi, i xaxinla nan maxɔdinxi kiti sa feen na. \v 12 Nanara, n na ligama nɛn alo i a falaxi kii naxan yi. N xaxilimayaan nun fekolonna fima nɛn i ma, muxu yo munma naxan sɔtɔ dangu i tan na. \v 13 I mi naxan maxɔdinxi, n mɔn na fan soma nɛn i yii, nafunla nun binyena i ya siimayaan birin yi. I maliga manga yo mi taranma na. \v 14 Xa i sigan ti n ma kiraan xɔn, i n ma sariyane nun n ma yamarine suxu, alo i fafe Dawuda a liga kii naxan yi, n na i ya lɔxɔne xunkuyama ayi nɛn.” \p \v 15 Sulemani to keli, a kolon Ala nan falan tixi a xa xiyeni. A yi xɛtɛ Yerusalɛn yi, a sa ti Marigina Layiri Kankiraan yɛtagi.\f + \fk 3.15\fk* \fk Layiri Kankirana\fk* fe mɔn sɛbɛxi Xɔrɔyaan 25.10-22 kui.\f* A saraxa gan daxine fi Ala ma, e nun bɔɲɛ xunbeli saraxane, a yi donse donni tɔn a walikɛne birin xa. \s Sulemani yi kitin sa xaxilimayani \p \v 16 Lɔxɔna nde, yalunde ɲaxalan firin yi fa mangan konni, e xinbi sin a yɛtagi. \v 17 Ɲaxalan keden yi a fala a xa, a naxa, “Yandi! N kanna, nxu nun ɲaxanli ito yi banxi kedenna nin, n yi diin xali a fɛma banxini. \v 18 Xi saxan dangu xanbini, ɲaxanli ito fan yi diin bari. Nxu yire kedenna nin, xɔɲɛ yo mi yi nxu fɛma banxini, nxu firinna nan yi a ra. \v 19 Kɔɛɛn na, ɲaxanli ito a diin yi faxa, bayo a saxi nɛn a fari. \v 20 Nayi, kɔɛ tagini, n yi xiin waxatin naxan yi, a yi keli, a n ma diin tongo n fɛma, a sa a sa a fɛma. A diin naxan yi faxaxi, a na sa n fɛma. \v 21 Xɔtɔnni, n yi keli alogo n xa xiɲɛn fi n ma diin ma, n yi a mato, a faxaxi. Koni, n na a mato ki faɲi, n ma dii mi yi a ra n naxan barixi.” \v 22 Ɲaxalan boden yi a fala, a naxa, “I wule! N ma diin nan ɲɛɲɛ, i ya diin nan faxaxi.” Koni, na singe naxa, “I wule! I ya diin nan faxaxi, n ma diin nan ɲɛɲɛ.” E falan ti na kiini mangan yɛtagi. \p \v 23 Mangan yi a fala, a naxa, “Kedenna a falama, ‘N ma diin nan ɲɛɲɛ, i ya diin nan faxaxi,’ bodena a falama, ‘Ɛn-ɛn, i ya diin nan faxaxi, n ma diin nan ɲɛɲɛ.’ ” \v 24 Nayi, a mɔn yi a fala, a naxa, “Ɛ fa silanfanna ra n xa.” E fa silanfanna ra mangan xa. \v 25 Mangan yi a fala e xa, a naxa, “Diin naxan ɲɛɲɛ, ɛ na yisɛgɛ a tagi, ɛ fɔxɔ kedenna so a singen yii, fɔxɔ kedenna fan boden yii.” \v 26 Nayi, ɲaxanla naxan ma diin yi ɲɛɲɛ, na yi kininkinin a diin ma, a yi a fala mangan xa, a naxa, “N kanna, diin naxan ɲɛɲɛ, ɛ na so a yii, ɛ nama a faxa.” Koni boden yi a fala, a naxa, “A mi luma n xa, a mi luma i xa, ɛ a yisɛgɛ.” \v 27 Mangan yi a fala, a naxa, “Diin naxan ɲɛɲɛ, ɛ na so a singen yii, ɛ nama a faxa. A tan nan ma dii a ra.” \p \v 28 Isirayila birin yi mangana kiti saxin na mɛ. E gaxu mangan yɛɛ ra, amasɔtɔ Alaa kolonna a yi, alogo a xa kiti kɛndɛn sa. \c 4 \s Manga Sulemani a kuntigine \p \v 1 Manga Sulemani nan yi mangan na Isirayila birin xun na. \p \v 2 Kuntigin naxanye yi a wanla ra, ne ni itoe ra: \q Asari, Sadɔki a dii xɛmɛna, \q saraxaraliin nan yi na ra. \q \v 3 Elixorefi nun Axiya, Sisaa diine, \q sɛbɛlitine nan yi ne ra, \q Yosafati, Axiludu a dii xɛmɛna, \q mangana yenla nan yi na ra, \q \v 4 Bɛnaya, Yehoyadaa diina, \q sofa kuntigin nan yi na ra, \q Sadɔki nun Abiyatari, \q saraxaraline nan yi ne ra, \q \v 5 Asari, Natan ma diina, \q yamana kanne kuntigin nan yi na ra, \q Sabudu, Natan ma diina, \q saraxaraliin nan yi na ra \q e nun mangan kawandi muxuna, \q \v 6 Axisari, \q manga banxin walikɛne kuntigin nan yi na ra, \q Abadaa dii xɛmɛna Adoniran, \q karahan wanle kuntigin nan yi na ra. \p \v 7 Yamana kan fu nun firin nan yi Isirayila xunna, naxanye yi lan e balon fen manga Sulemani nun a denbayaan birin xa. E birin yi na ligama nɛn kike keden ɲɛɛn bun ma. \p \v 8 E xinle ni itoe ra: \p Xuru a diin nan yi Efirami geya yiren xun na. \p \v 9 Dekeri a diin nan yi Makasa nun Salabimi nun Beti-Semɛsi nun Elon e nun Beti-Xanan taane xun na. \p \v 10 Xesede a diin nan yi Arubɔti taan xun na, e nun Soko nun Xeferi yamanan birin. \p \v 11 Abinadabo a diin nan yi Dɔrɔ geya yamanan birin xun na. Sulemani a dii tɛmɛn Tafata nan yi a ɲaxanla ra. \p \v 12 Axiludu a diin Baana nan yi Taanaki nun Megido taane xun na, e nun Beti-Seyan birin dɛnaxan Saratan fɛma Yɛsɛreli bun ma, keli Beti-Seyan yi han Abeli-Mehola nun Yokemen. \p \v 13 Gebere a diin nan yi Ramoti taan xun na Galadi yamanani. Manase a diin Yayiri a taadine yi a yii Galadi yamanani, e nun Arigobi yamanani Basan geyaan fari mɛnna bɔxɔn fan mɔn yi a yii, taa tonge sennin nabilinxin yinne ra naxanye dɛ yi balanxi sulan na. \p \v 14 Axinadaba, Yido a dii xɛmɛn nan yi Maxanayin yamanan xun na. \p \v 15 Aximaasi nan yi Nafatali yamanan xun na. A tan fan Sulemani a dii tɛmɛna nde nan tongo a ɲaxanla ra naxan xili Basamati. \p \v 16 Baana, Xusayi a dii xɛmɛn nan yi Aseri yamanan xun na e nun Beyaloti taana. \p \v 17 Yosafati, Paruyaa dii xɛmɛn nan yi Isakari yamanan xun na. \p \v 18 Simeyi, Elaa dii xɛmɛn nan yi Bunyamin yamanan xun na. \p \v 19 Gebere, Yuri a dii xɛmɛn nan yi Galadi bɔxɔn xun na, e nun Amori manga Sixɔn nun Basan manga Ogo, ne yamanane. \p Yamana kan keden nan yi Yuda yamanan xun na. \p \v 20 Yuda nun Isirayila muxune yi wuya han, e yi luxi alo baan ɲɛmɛnsinna. E e dɛgema, e min, e sɛwa. \p \v 21 Sulemani mɔn yi yamanane birin nɔxi keli Efirati baan ma han Filisitine yamanani, siga han Misiran danna ra, e yi lu fɛ mudun na, e lu Sulemani a nɔɔn bun ma a siin sogen birin yi. \p \v 22 Lɔxɔ yo lɔxɔ Sulemani mako yi donseni itoe nan ma e nun a muxune xa: Murutu lunburunxin kilo wuli solomanaanin nun murutu fuɲin kilo wuli fu nun solomasɛxɛ \v 23 nun ɲinge turaxi fu nun ɲingen mɔxɔɲɛ gbɛtɛ e naxanye raba sɛxɛ yirene yi e nun xuruse xunxuri kɛmɛ e nun sube gbɛtɛne alo xɛnla nun bolen nun kulumɛn nun tɔxɛ turaxine. \p \v 24 A mɔn yi Efirati baan sogegododena yamanan birin xun na, keli Tifisa taani han Gasa taana, mɛnne mangane birin yi a nɔɔn nan bun. Bɔɲɛ xunbenla yi a xa yiren birin yi. \v 25 Yuda nun Isirayila kaane, keli Dan ma han Bɛriseba tonbonna, ne yi makantanna bun, birin yi dɔxi a manpa bogi nakɔɔn nun a xɔdɛ binle tagi bɔɲɛ xunbenla nin Sulemani a mangayaan sogen birin yi. \p \v 26 Soo wuli fu nun firin yi Sulemani yii e nun soo sansanna wuli tonge naanin naxanye yi yɛngɛ so wontorone bandunɲɛ. \v 27 Yamana kanne yi Manga Sulemani balon nan fenma e nun naxan birin yi e dɛgɛma a konni, birin yi kike keden nan tongoxi, e yi ɲɔxɔ sama na xɔn ma alogo sese nama dasa a ma. \v 28 E yi fama fundenna nun sɛxɛn na soo ragine soone nun yɛngɛ so wontoro soone xa mangan konni alo yatɛn naxan yamarixi e ma. \s Sulemani a xaxilimayana fe \p \v 29 Ala yi fe kolonna nun xaxilimaya gbeen fi Sulemani ma, a fe kolonxine yi wuya alo baan ɲɛmɛnsinna. \v 30 Sulemani a fe kolonna yi gbo sogeteden muxune birin ma kolonna xa e nun Misiran kaane birin ma kolonna xa. \v 31 A fe kolonna yi gbo dangu muxune birin na, dangu Esira yixɛtɛna nde Etani ra, dangu Heman na e nun Kalikɔli nun Darada, Maxoli a diine. A xinla yi xuya ayi a dɛxɔn yamanane birin yi. \v 32 A sanda wuli saxan nan sa, e nun bɛti wuli keden e nun suulun. \v 33 A yi wudine kɛɲane fala, keli Liban suman wudine ma han hisopi wudi xuridin naxan minima banxi kanken ma. A mɔn yi subene fan kɛɲaan fala e nun xɔline nun bubuseene nun yɛxɛne. \v 34 Dunuɲa mangane birin yi muxune rafa sa keli siyane birin yi, alogo e xa Sulemani a fe kolonna ramɛ a xinla ma, bayo e bata yi a xaxilimayana fe mɛ nun. \c 5 \s Alaa banxin ti feen yi yitɔn \r Taruxune Firinden 2.2-15 \p \v 1 Xurami, Tire mangan yi a walikɛne rasiga Sulemani ma, bayo a bata yi a mɛ, a e bata yi a sugandi mangan na a fafe ɲɔxɔni, anu Dawuda yi rafan Xurami ma waxatin birin. \p \v 2 Sulemani yi xɛraan nasiga, a xa sa a fala Xurami xa, a naxa, \v 3 “I a kolon n fafe Dawuda mi nɔxi banxin tiyɛ Alatala xa, a Ala xinla binyama dɛnaxan yi. Na yi masɔtɔ yɛngɛne fe ra, a yaxune naxanye ti a xa han Alatala yi e sa a sanna bun ma. \v 4 Iki Alatala, n ma Ala bata matabun fi n ma yiren birin yi, yaxu mi fa n ma, yɛgba mi fa n ma! \v 5 N waxi banxin ti feni Alatala xili yi, n ma Ala, alo Alatala a fala n fafe Dawuda xa kii naxan yi, a naxa, ‘N na i ya diin naxan tima mangayani i ɲɔxɔni, na nan banxin tima n xinla ra.’ \v 6 Yamarin fi sɔnɔn muxune xa Liban suman wudine sɛgɛ n xa. N ma walikɛne fama nɛn i gbeene fɛma, n yi i ya walikɛne saren fi alo i wama a xɔn kii naxan yi, amasɔtɔ i a kolon muxu yo mi en yɛ naxan nɔɛ wudine sɛgɛ alo Sidɔn kaane.” \p \v 7 A to Sulemani a falane mɛ, Xurami yi sɛwa han, a yi a fala, a naxa, “Tantunna Alatala xa to, bayo a bata diin fi Dawuda ma naxan lugoxi xaxinla ra alogo a xa yama gbeeni ito mara!” \v 8 Xurami yi yabini ito rasiga Sulemani ma, a naxa, “N bata i ya xɛraan mɛ. Naxan birin nafan i ma suman wudine nun fɔfɔne fe yi, n na ligɛ i xa. \v 9 N ma walikɛne e ragodoma nɛn sa keli Liban yamanani, e sa e xali fɔxɔ igen dɛ, e yi e raxidi, n yi e rasiga igen xun ma han i dɛnaxan yire bama n xa. Mɛnni, n yi e rafulun, i yi e tongo. N waxi naxan ma i tan yii, i donseen nafa n ma banxi kui kaane ma.” \p \v 10 Xurami yi suman wudine nun fɔfɔne so Sulemani yii alo a yi waxi a xɔn kii naxan yi. \v 11 Sulemani tan yi murutun kilo miliyɔn sennin nun oliwi turen litiri wuli solomasɛxɛ nan soma Xurami yii a muxune balon na ɲɛɛ yo ɲɛɛ. \p \v 12 Alatala yi kolonna fi Sulemani ma alo a fala a xa kii naxan yi. Lanni so Sulemani nun Xurami tagi. Nayi, e firinna birin yi layirin xidi e bode tagi. \s Sulemani yi karahan wanle yitɔn \r Taruxune Firinden 2.1 nun 2.16-17 \p \v 13 Manga Sulemani yi karahan walikɛne ba Isirayila muxune birin yɛ, e sigɛ han muxu wuli tonge saxan. \v 14 A yi e yitaxun dɔxɔde saxan, muxu wuli fu nan yi walima kike kedenna bun Liban yi. Na xanbi ra, ne yi fa e konni wali gbɛtɛ ra, bodene fan yi siga Liban yi. Nayi, e dɔxɔ yo dɔxɔ e walima kike keden Liban yi, kike firin e konni. Adoniran nan yi kuntigin na karahan walikɛne xun na. \v 15 Goron maxanla muxu wuli tonge solofere nan yi Sulemani yii, e nun gɛmɛ masonla muxu wuli tonge solomasɛxɛ geya yireni. \v 16 Na fari, yamana kanne kuntigin naxanye sugandixi karahan walikɛne yamari feene ra, ne sigama han wuli saxan kɛmɛ saxan. \v 17 Mangan yi yamarin fi e xa gɛmɛ masolixi xungbe faɲine fen alogo e xa banxin bɛtɛn sa. \v 18 Sulemani a walikɛne nun Xurami gbeene, e nun Gebala kaane yi gɛmɛne masoli, e wudine nun gɛmɛne yitɔn banxin ti feen na. \c 6 \s Ala Batu Banxin ti fena \r Taruxune Firinden 3.1-14 \p \v 1 Isirayila kaane mini xanbini Misiran yamanani, na ɲɛɛ kɛmɛ naanin ɲɛɛ tonge solomasɛxɛden nan yi a ra, Sulemani yi Alatala Batu Banxin ti fɔlɔ, a mangayaan ɲɛɛ naanindena Isirayila xun na Siwi kiken na, naxan findixi ɲɛɛn kike firinden na. \v 2 Manga Sulemani banxin naxan ti Alatala xa, na kuyana nɔngɔnna yɛ tonge sennin, a yigbona nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ, a yitena a yɛ tonge saxan. \v 3 Ala Batu Banxin so dɛɛn palaan yi kuya nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ, naxan nun banxin yɛtagini gboon yi lan. A kuyana Ala Batu Banxin dɛ ra nɔngɔnna yɛ fu. \p \v 4 Mangan yi foye sode faɲine rafala banxin ma. \v 5 A yi kore banxi radigilinxine ti banxin kanken nabilinni, pala gbeen nun pala raɲanna ma, a yi konkone ti a rabilinni. \v 6 Kore banxin laberaxini gbona nɔngɔnna yɛ suulun, a tagixina nɔngɔnna yɛ sennin, a saxandena nɔngɔnna yɛ solofere, amasɔtɔ banxini gboon mi yi lan a yiren birin yi, alogo xalanbene nama so banxin kankeni. \v 7 A to yi Ala Batu Banxin tima, e gɛmɛ masolixine nan nawali naxanye yi rafalaxi e malanxi dɛnaxan yi. Dɛɛramaan mi rawali, bunbi mi rawali, wuremase yo xui mi mini banxin tideni. \p \v 8 Kore banxin xurin konkone so dɛɛn yi banxin yiifanna nan ma, e yi tema teden nan ma kore banxin tagixini, e nun kore banxi saxandeni. \v 9 Sulemani to yelin Ala Batu Banxin tiyɛ, a yi a xunna so suman farinne nun suman xalanbene ra. \v 10 Kore banxin naxanye birin yi Ala Batu Banxin nabilinxi, a yi nɔngɔnna yɛ suulun dɔxɔ ne birin dɛ, a yi e nun Ala Batu Banxin nabira e bode ma suman wudine ra. \p \v 11 Alatala yi falan ti Sulemani xa, a naxa, \v 12 “I Ala Batu Banxini ito tima, xa i sigan ti kiin lanxi n ma tɔnne ma, xa i n ma sariyane birin suxu, xa i n ma yamarine birin suxu, i yi bira e fɔxɔ ra, nayi, n layirin naxan tongoxi i fafe Dawuda xa, n na rakamalima nɛn i xa. \v 13 N luma nɛn Isirayila kaane tagi, n mi Isirayila rabeɲinma, n ma yamana.” \p \v 14 Sulemani yi yelin Ala Batu Banxin tiyɛ. \v 15 Walikɛne yi suman farinne sa banxin kanken kuixine ma, keli bɔxɔni han kore, a yi wudin sa a kuiin ma, a yi fɔfɔ farinne sa banxin lonna ma. \v 16 A yi banxin kuiin naɲanni taxun suman farinne ra keli bɔxɔni han kore nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ, a mɛn findi pala raɲanna ra Ala Batu Banxin kui naxan yi xili yire sariɲanxi fisamantenna. \v 17 Nɔngɔnna yɛ tonge naanin nan yi Ala Batu Banxin pala gbeen pala raɲanna yɛtagi. \v 18 Suman wudin naxan yi banxin kui, ne yi rafalaxi se fuge sawura faɲine nun kundi sawurane nan na, sumanna nan yi a birin na, gɛmɛ yo mi yi toma. \p \v 19 Sulemani yi pala raɲanni tɔn Ala Batu Banxin kui alogo a xa Alatalaa Layiri Kankiraan dɔxɔ na. \v 20 Pala raɲanna yi kuya nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ, a yigbona nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ, a yitena nɔngɔnna yɛ mɔxɔɲɛ. Sulemani yi xɛma faɲi yilɛnlɛnxine sa a ma, a mɔn yi xɛma faɲin sa saraxa ganden ma a dɛnaxan nafala suman wudin na. \v 21 A xɛma faɲi yilɛnlɛnxine sa banxin kuiin ma, a yi xɛma yɔlɔnxɔnne radangu pala raɲanna yɛtagi, a xɛma yilɛnlɛnxine sa a ma. \v 22 A yi xɛma faɲi yilɛnlɛnxine sa banxin birin ma, saraxa ganden naxan yi pala raɲanna yɛtagi, a xɛma yilɛnlɛnxine sa na ma. \p \v 23 A yi maleka gubugubu kan sawura firin yitɔn yire sariɲanxi fisamantenna kui Oliwi wudin na, e yitena nɔngɔnna yɛ fu. \v 24 Maleka sawura singen gubugubu keden yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun, boden fan yi kuya nɔngɔnna yɛ suulun, keli a gubugubun boden xunna ma sa ti boden xunna ra, nɔngɔnna yɛ fu. \v 25 Nɔngɔnna yɛ fu nan yi maleka sawura firinden fan na. Maleka sawura firinne kuyan nun e kiin birin yi lan. \v 26 Nɔngɔnna yɛ fu nan yi maleka gubugubu kan sawura firinne birin yiteen na. \v 27 Sulemani yi maleka sawurane ti pala raɲanna tagini. E gubugubune yi raminixi. A singen gubugubun yi sigaxi han banxin kanken fɔxɔ kedenna, sawura firinden gabutɛɛn fan yi sigaxi han banxin kanken fɔxɔ kedenna bonna. E gubugubune xunne yi dɔxi e bode ra banxin tagini. \v 28 Sulemani yi xɛma yilɛnlɛnxine sa maleka sawurane ma. \p \v 29 A yi maleka sawurane nun tugu bili sawurane nun se fuge sawura faɲine rafala Ala Batu Banxin kanken nabilinne birin yi, a fanna nun a kuina. \v 30 A yi xɛmaan sa banxin lonna ma pala firinne birin yi. \p \v 31 A yi dɛɛn fɔxɔ firin kanna ti pala raɲanna ma Oliwi wudine ra, a dɛɛn ti wudine yitaxun dɔxɔ suulun nan na. \v 32 Oliwi wudin nan yi dɛɛn fɔxɔ firinne ra. A yi maleka sawurane nun tugu bili sawurane nun ɲɔxɔnde sawura faɲine rafala dɛɛn ma, a yi xɛma yilɛnlɛnxine sa dɛɛn ma, a mɔn yi xɛmaan sa maleka sawurane nun tugu bili sawurane ma. \v 33 A mɔn yi pala gbeen dɛ ti wudine liga na kiini Oliwi wudin na, koni dɛɛn ti wudine yi yitaxunxi dɔxɔ naanin nan na. \v 34 Dɛɛn fɔxɔ firinne birin yi rafalaxi fɔfɔ farinne nan na naxanye yitaxunxi fɔxɔ firin firinna ra. \v 35 A yi maleka gubugubu kan sawurane nun tugu bili sawurane nun se fuge sawura faɲine rafala dɛɛne ma, a yi xɛma bɔnbɔxin sa sawurane ma. \p \v 36 A mɔn yi gɛmɛ sansanna bilin saxan nafala, a suman wudin bilin keden sa a fari. \p \v 37 A mangayaan ɲɛɛ naanindeni, Siwi kiken na, e yi Alatala Batu Banxin bɛtɛn sa. \v 38 A mangayaan ɲɛɛ fu nun kedendeni, Bulu kiken na, naxan findixi ɲɛɛn kike solomasɛxɛden na, banxin wanle birin yi ɲan alo a yi lan kii naxan yi. Sulemani a ti ɲɛɛ solofere nan bun. \c 7 \s Sulemani a manga banxin tiina \p \v 1 Sulemani mɔn yi a banxin ti, na bu nɛn ɲɛɛ fu nun saxan han a yi a raɲan. \v 2 A na banxi singen ti naxan xili Liban Fɔtɔnna Banxina, a kuyana nɔngɔnna yɛ kɛmɛ, a yigbona nɔngɔnna yɛ tonge suulun, a yitena nɔngɔnna yɛ tonge saxan, a na ti suman sɛnbɛtɛnna safa naanin fari. Suman xalanbene yi sɛnbɛtɛnne kɔɛ. \v 3 Banxin kuiin yi xunna soxi suman farinne nan na, e saxi xalanbene ma naxanye yi sɛnbɛtɛnne kɔɛ. Xalanbe tonge naanin e nun suulun nan yi a ra, fu nun suulun safa keden. \v 4 Banxin foye sodene safa saxan nan yi a ra, na foye sodene fan yi yɛɛ rafindixi nɛn e bode ma saxan saxan. \v 5 Tongon naanin nan yi dɛɛne birin nun e ti wudine ma, e yi yɛɛ rafindixi e bode ma saxan saxan. \v 6 Na xanbi ra, a palaan fɔlɔn ti sɛnbɛtɛnne ra naxan kuya yi nɔngɔnna yɛ tonge suulun, a yigbona nɔngɔnna yɛ tonge saxan. Na yɛɛ ra a so dɛɛn palaan fan ti sɛnbɛtɛnne ra, a yinbene rafala a ma. \v 7 A yi mangayaan gbɛdɛ banxin ti, a yi kitin sama dɛnaxan yi naxan xili Kiti Sa Banxina. A yi suman farinne sa banxin kuiin yirene ma, keli bɔxɔni han banxin kuiin xunna sone. \p \v 8 A gbee banxina, a yɛtɛɛn yi dɔxɔma dɛnaxan yi, na fan yi ti na kiini yin gbɛtɛ kui, banxin boden xanbi ra. Sulemani yi na banxi sifan fan ti Misiran mangana dii tɛmɛn xa a naxan tongo a ɲaxanla ra. \p \v 9 Banxine birin yi tixi gɛmɛ faɲi yɛbaxine nan na keli a tanden ma han yin gbeena, gɛmɛn naxanye maligaxi, e bɔ sɛraan na, banxin kuiin nun a fanna, keli bɔxɔn ma han a xuntagi. \v 10 Banxin bɛtɛn saxi gɛmɛ xungbe faɲine nan na, a gɛmɛna nde yigbona nɔngɔnna yɛ fu, ndee nɔngɔnna yɛ solomasɛxɛ. \v 11 Banxin yi tixi gɛmɛ xungbe faɲine ra naxanye maligaxi, e bɔ alogo e xa lan e dɔxɔdene ma, e nun suman xalanbene. \v 12 Gɛmɛ gbeen bilin saxan nan findi yin gbeen sulunna ra, suman wudin bilin keden fan yi sa na fari alo Alatala Batu Banxini sansanna kui xiin tixi kii naxan yi, e nun a so dɛɛn palana. \s Sulemani wanla naxanye so Xirami yii \r Taruxune Firinden 2.10-13 \p \v 13 Manga Sulemani yi xɛraan nasiga Tire taani Xirami fɔxɔ ra. \v 14 Kaɲa gilɛn nan yi Xirami nga ra naxan kelixi Nafatali bɔnsɔnni. Tire kaan nan yi a fafe ra, a yi sulan nan nawalima. A yi lugoxi fekolonna nun xaxilimayaan nun lɔnnin na sulan nawali feen na. A yi fa Manga Sulemani fɛma, a a wanle birin kɛ. \s Ala Batu Banxi Sɛnbɛtɛn Firinne \r Taruxune Firinden 3.15-17 \p \v 15 Xirami yi sulan naxulun a sɛnbɛtɛn xungbe firin nafala, e yitena nɔngɔnna yɛ fu nun solomasɛxɛ, e rabilinna nɔngɔnna yɛ fu nun firin. \v 16 A yi sulan konden firin yɛlan, alogo a xa e so sɛnbɛtɛnne xun na, konde singen yitena nɔngɔnna yɛ suulun, konden firinden yitena nɔngɔnna yɛ suulun. \v 17 A mɔn yi sulan nafala yaladine ra e nun yɔlɔnxɔnne ra kondene maxidi seen na naxanye yi sɛnbɛtɛnne xuntagi, solofere konde singen xa, e nun solofere konden firinden xa. \v 18 A yi girenada wudi bogi sawurane rafala, safa firin nan yi yalane fari naxanye yi sɛnbɛtɛnne kondene maxidixi. \v 19 Konden naxanye yi sɛnbɛtɛnne xuntagi so dɛɛn palaan kui, ne yi ligaxi alo gabala fugena, e yitena nɔngɔnna yɛ naanin. \v 20 Konden naxanye yi sɛnbɛtɛn firinne xuntagi, ne keden kedenna yi rabilinxi girenada wudi bogi sawura kɛmɛ firin nan na, a xungbe yiren naxanye yi rafalaxi yalaan dɛxɔn. \v 21 A yi na sɛnbɛtɛnne ti Ala Batu Banxin so dɛ palaan fɛma. A yi yiifari ma sɛnbɛtɛnna ti, a xili sa Yakin, a mɔn yi kɔmɛn ma sɛnbɛtɛnna ti, a xili sa Boosu. \v 22 Ne kondene yi rafalaxi gabala fuge sawurane nan na. Na kiini Xirami yi yelin sɛnbɛtɛnne rafalɛ. \s Ige ramarade gbeena fe \r Taruxune Firinden 4.2-5 \p \v 23 Nayi, Xirami yi sulan naxulun, a ige ramarade digilinxi gbeen nafala, a yigbona nɔngɔnna yɛ fu, a yitena nɔngɔnna yɛ suulun. Nɔngɔnna yɛ tonge saxan lutin nan yi a rabilinɲɛ. \v 24 Kundine sawurane yi a dɛ kinkin bunna rabilinxi. Na sawura fu yi rafalaxi a ma a nɔngɔnna yɛ keden yo keden bun. Kundi sawurane yi rafalaxi safa firin nan na, ne nun ige ramaraden yi rafalaxi gbindi keden nan na. \v 25 Ige ramaraden yi dɔxi turaan sawura sulan daxi fu nun firin nan fari, saxan yɛɛ rafindixi sogegododen binni, saxan sogeteden binni, saxan yiifanna binni, saxan kɔmɛnna binni. E yi xun xanbi soxi e bode yi nɛn, e birin gbindin yi ige ramaraden nan bun ma. \v 26 Yii kuiin yɛ kedenna nan yi ige ramaraden nabinyen na, a dɛ kinkin yi rafalaxi alo igelengenna dɛna, a luxi alo gabala fugena, litiri wuli tonge solomasɛxɛ ɲɔxɔn nan yi sama a kui. \s Sulan wontorone \p \v 27 A yi ige maxali wontoro fu rafala sulan na. E birin kuya nɔngɔnna yɛ naanin, e yigbona nɔngɔnna yɛ naanin, e yitena nɔngɔnna yɛ saxan. \v 28 Ige maxali wontorone yi rafalaxi i kii nin: Sula falafalane nan yi findixi wontorone gbindin na. Na falafalane yi sɔtixi sula gbelemɛne yi naxanye tixi wontoron tongon naaninne ma. \v 29 Falafalan naxanye yi tixi sula gbelemɛne longonne ra, yatane nun turane nun maleka gubugubu kanne sawurane yi ne ma e nun gbelemɛne fan ma. Mɛsɛmɛsɛnne yi e rabilinxi. \v 30 Sulan nan nafalaxi wontorone birin sanne ra. Na naanin nan yi e bun ma. E soxi sula gbelemɛn xun na. Ige ramara kundi sula daxin yi rafalaxi e birin kui, e suxi bun ti naanin na, e rafalaxi sula raxulunxin na, e bun ti mɛsɛmɛsɛnxine labe ra. \v 31 Ige maxali wontoron kui yili digilinxin nan yi rafalaxi a kui naxan yite han nɔngɔnna yɛ keden. Na nan yi findixi ige kundin dɔxɔden na. Kundin dɔxɔden dɛɛn digilinna, na yi gbo nɔngɔnna yɛ keden e nun a tagi. Kundin dɔxɔden naxan yi wontoron dɛ kinkin faxa ra, mɛsɛmɛsɛnne yi rafalaxi ne ma. Na yirene mi yi digilinxi, tongon naanin nan yi ne ra. \v 32 Wontorone sanne yi a falafalane bun ma, e soxi sula gbelemɛne xun na naxanye yi sɔtixi a bun ma. E sanne yigbona, nɔngɔnna yɛ keden e nun a tagi. \v 33 E sanne yi rafalaxi alo yɛngɛ so wontorone sanne, e yi seene birin nafalaxi sula raxulunxin nan na. \v 34 Wontorone birin, a suxu se naanin yi rafalaxi a ma a tongon naaninne yi. E nun wontorone yi rafalaxi e bode yi. \v 35 Wure digilinxina nde yi rabilinxi ige kundi dɔxɔ yinla ma wontorone birin kui, a yikuyena nɔngɔnna yɛ keden. Ige ramara kundin nun a bun tiine nun wontoron kuiin birin yi rafalaxi kedenna nan na. \v 36 Xirami yi maleka gubugubu kanne nun yatane nun tugu binle sawurane rafala a bun tiine nun a falafalane ma, e xanɲɛ dɛnaxan birin yi e nun a yi e birin nabilin mɛsɛmɛsɛnne ra. \v 37 Ige maxali wontorone yi rafalaxi na kii nin, e birin wure siya keden, e birin gbo kii keden, e birin kɛɲa keden. \r Taruxune Firinden 4.6 \p \v 38 Xirami mɔn yi ige ramara kundin sula daxi fu rafala, e yigbona nɔngɔnna yɛ naanin, litiri wuli keden e nun kɛmɛ sennin yi sɛ ne kui. A ige ramara kundi keden dɔxɔ wontorone birin kui. \v 39 A yi ige maxali wontoron suulun lu Ala Batu Banxin yiifanna ma, a suulun lu a kɔmɛnna ma. A yi ige ramara se xungbeen ti Ala Batu Banxin yiifanna sogeteden binni a tongonna ma. \r Taruxune Firinden 4.7-5.1 \p \v 40 Xirami to ige ramara seene nun tɛɛ kɔ seene nun goronne rafala, a yi yelin wanle birin na, a naxanye fɔlɔ Manga Sulemani xa Alatala Batu Banxini: \p \v 41 Sɛnbɛtɛn xungbe firin, \m e nun e konde firinne e xuntagi alo barama, \m e nun yɔlɔnxɔn yalaan naxanye sɛnbɛtɛnne kondene maxidi seene ra, \m \v 42 e nun girenada wudi bogi sawura kɛmɛ naaninna naxanye yi na yɔlɔnxɔn yala firinne ma naxanye yi saxi safa firin, e singan e kondene rabilinni e maxidi seen na, konden naxanye yi luxi alo barama, \m \v 43 e nun ige maxali wontoro fune nun ige kundine e xun tagi, \m \v 44 e nun ige kundi gbeen nun tura sawura fu nun firinne a bun tiine ra, \m \v 45 e nun goronne nun tɛɛ kɔ seene nun wuli xuya goronne. Xirami muranna naxanye birin nafala Sulemani xa Alatala Batu Banxini, ne birin yi rafalaxi sula xuruxin nan na. \v 46 Mangan sula raxulunxin nafala na seene ra bɔxɔ kui gexine nan kui, Yurudɛn baan mɛrɛmɛrɛni Sukɔti taan nun Saratan taan longonna ra. \v 47 Sulemani yi na seene birin nafala, na seene yatɛn sulan xasabin kilon mi yi nɔɛ kolonɲɛ. \p \v 48 Sulemani mɔn yi seni itoe birin nafala Alatala Batu Banxin xa, xɛma saraxa ganden nun buru ralixin xɛma tabanla \v 49 nun xɛma kɛndɛ lɛnpu dɔxɔ seen naxanye yɛbaxi suulun fɔxɔ kedenni suulun bode fɔxɔni yire sariɲanxi fisamantenna yɛtagi e nun se fuge faɲine sawurane e nun lɛnpune nun se tongo se xɛma daxine \v 50 nun goronne nun lɛnpu ratu seene nun wuli xuya goronne nun se sa lefane nun wusulan gan se xɛma daxine nun dɛɛn singan se xɛma daxine yire sariɲanxi fisamantenna xa banxin kui e nun Ala Batu Banxin so dɛɛn yɛtɛɛn xa. \v 51 Sulemani a wanle birin nakamali na kii nin Alatala Batu Banxini. Sulemani yi muranne birin sa banxini a fafe Dawuda naxanye rasariɲan, gbetin nun xɛmaan nun se gbɛtɛye. A yi ne ramara Alatalaa banxin nafunle yɛ. \c 8 \s Layiri Kankiraan fa fena Ala Batu Banxini \r Taruxune Firinden 5.2-6.2 \p \v 1 Nayi, Manga Sulemani yi Isirayila fonne nun bɔnsɔn kuntigine nun Isirayila kaane denbaya xunne birin malan a fɛma Yerusalɛn yi Alatalaa Layiri Kankiraan tongo feen na keli Dawudaa Taani, dɛnaxan mɔn xili Siyon. E siga a ra Ala Batu Banxini. \p \v 2 Isirayila xɛmɛne birin yi e malan Manga Sulemani fɛma, Etanimi kiken na, naxan findixi ɲɛɛn kike solofereden na, sali waxatina. \p \v 3 Isirayila fonne birin to fa, saraxaraline yi fa Layiri Kankiraan na. \v 4 E yi Alatalaa Kankiraan nun Naralan Bubun xali e nun se sariɲanxin naxanye yi a kui. Saraxaraline nun Lewi bɔnsɔnna muxune yi e xali. \v 5 Manga Sulemani nun Isirayila yamaan naxan birin yi malanxi a fɛma, e ti Layiri Kankiraan yɛtagi, e yi yɛxɛɛne nun ɲingene ba saraxan na, naxanye yi wuya han e xasabin mi yi nɔɛ kolonɲɛ. \v 6 Saraxaraline yi Alatalaa Layiri Kankiraan xali a funfuni, banxin yire sariɲanxi fisamantenni, maleka sawurane gubugubune bun ma. \v 7 Amasɔtɔ maleka sawurane gubugubune yi bandunxi Layiri Kankiraan nun a tongo tamine xun ma. \v 8 A tongo tamine yi kuya han e xunne yi toma yire sariɲanxi fisamantenna yɛtagi, koni e mi yi toma tandeni. E mɔn na han to. \v 9 Gɛmɛ walaxa firinne nan tun yi kankiraan kui Musa naxanye sa a kui Horebe geyaan ma, Alatala layirin xidi e nun Isirayila kaane tagi dɛnaxan yi, e mini xanbini Misiran yamanani. \p \v 10 Saraxaraline mini yire sariɲanxini waxatin naxan yi, kundaan yi Alatalaa banxin nafe. \v 11 Kundana fe ra, saraxaraline mi yi nɔɛ e wanla rabɛ, amasɔtɔ Alatalaa nɔrɔn yi Alatalaa banxin nafexi. \p \v 12 Nayi, Sulemani yi a fala, a naxa, \q “Alatala bata a ragidi \q a xa dɔxɔ kunda yidimixini! \q \v 13 N bata banxi faɲin ti \q naxan findima i dɔxɔden na, \q i luma dɛnaxan yi habadan.” \s Ala Batu Banxin nasariɲan fena \r Taruxune Firinden 6.3-11 \p \v 14 Mangan yi a yɛɛ rafindi Isirayila yamaan ma naxanye birin yi tixi na, a duba ne xa. \v 15 A yi a fala, a naxa, “Tantunna Alatala xa, Isirayilaa Ala, naxan falan ti n fafe Dawuda xa, naxan a falane rakamalima, a naxa, \v 16 ‘Xabu n nan n ma Isirayila yamaan namini lɔxɔni Misiran yamanani, n mi taa sugandi Isirayila bɔnsɔnne xa, banxin tiyɛ n xinla binya feen na dɛnaxan yi, koni n bata Dawuda sugandi alogo a xa lu n ma Isirayila yamaan xun na.’\f + \fr 8.16\fr* Samuyɛli Firinden 7.6\f* \v 17 N fafe Dawuda yi waxi banxin ti feni Alatala xinla binyaden na, Isirayilaa Ala. \v 18 Alatala bata yi a fala n fafe Dawuda xa, a naxa, ‘Amasɔtɔ i bata wa banxin ti feni n xinla binyaden na, na miriyaan tongo feen bata lan. \v 19 Koni, i tan xa mi banxin tima, fɔ i ya dii xɛmɛna, i yɛtɛɛn naxan sɔtɔxi, na nan banxin tima n xinla binyaden na.’ ” \p \v 20 “Alatalaa layirin naxan tongo, a bata na rakamali. N bata ti n fafe Dawuda ɲɔxɔni, n yi dɔxɔ Isirayila mangan na, alo Alatala a fala kii naxan yi, n yi banxin ti Alatala xinla binyaden na, Isirayilaa Ala. \v 21 N bata yirena nde yitɔn kankiraan xa, Alatala layirin dɛnaxan yi, a naxan yitɔn e nun en benbane tagi, a to e ramini Misiran yamanani.” \s Sulemani Ala maxandina \r Taruxune Firinden 6.12-40 \p \v 22 Sulemani yi ti Alatalaa yire sariɲanxin yɛtagi, Isirayila yamaan birin yɛtagi. A yi a yiine yite kore, \v 23 a yi Ala maxandi, a naxa, “Alatala, Isirayilaa Ala! Ala yo mi na alo i tan kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna fari. I ya layirin nun i ya hinanna luma i ya walikɛne xɔn naxanye sigan tima i yɛtagi e bɔɲɛn birin na. \v 24 I bata i ya falan nakamali i ya walikɛɛn xa, n fafe Dawuda, i naxan fala i dɛɛn na, i bata na rakamali i sɛnbɛni to. \v 25 Iki, Alatala, Isirayilaa Ala, i mɔn xa i ya falan nakamali, i layirin naxan tongo n fafe Dawuda xa, i bata yi a fala a xa, i naxa, ‘I ɲɔxɔ yibiran mi ɲanɲɛ n yɛtagi mumɛ Isirayilaa mangaya gbɛdɛni, fanni i yixɛtɛne n ma kiraan suxuma, e sigan ti n yɛtagi alo i sigan tixi n yɛtagi kii naxan yi.’ \v 26 Iki, Isirayilaa Ala, n bata i mafan, i xa na rakamali, i layirin naxan tongoxi i ya walikɛɛn Dawuda xa, n fafe!” \p \v 27 “Koni, Ala fa dɔxɛ dunuɲa yi ba? Hali kore xɔnna nun a gbona, i mi nɔɛ xanɲɛ a yi, e faxi fa n banxin naxan tixi ito ra. \v 28 Hali na birin, Alatala, n ma Ala, i tuli mati i ya walikɛna maxandi xuine nun a mafanne ra. I tuli mati i ya walikɛna mafan xuine nun maxandi xuine ra a naxanye falama i xa to. \v 29 I yɛɛn ti banxini ito ra kɔɛɛn nun yanyin na, i a fala dɛnaxan ma, i naxa, ‘N xinla luma be nin!’ I tuli mati maxandi xuiin na i ya walikɛɛn naxan tima yireni ito mabinni. \v 30 I ya walikɛɛn nun i ya Isirayila yamana maxandin nasuxu, e na sali yireni ito mabinni! I yabin ti i dɔxɔdeni kore xɔnna ma, i mafeluun ti, i yabin ti.” \p \v 31 “Xa muxuna nde a boden hakɛn tongo, muxune yi a karahan, a xa fa a kɔlɔ i ya yire sariɲanxin yɛtagi banxini ito kui. \v 32 Nayi, a xuiin namɛ kore xɔnna ma, i yi fena nde liga, i yi kitin sa i ya walikɛne tagi. Naxan kalan tixi, i na yalagi, i na goronna dɔxɔ a xun ma, i yi tinxindena tinxinyaan yita, i yi a suxu a tinxinni.” \p \v 33 “A nɔɛ ligɛ nɛn yaxun yi i ya Isirayila yamaan nɔ, bayo e bata i yulubin tongo. Na waxatini, xa e xun xɛtɛ i ma, e i xinla binya, e yi i maxandi, e mafeluun xandi i tan xɔn banxini ito kui, \v 34 nayi, i xa e xuiin namɛ kore xɔnna ma, i diɲa i ya Isirayila yamaan yulubin ma, i fa e ra bɔxɔn ma i naxan so e benbane yii.” \p \v 35 “A nɔɛ ligɛ nɛn kore xɔnna yi balan, tulen mi fa fɛ mumɛ, e yulubine fe ra lan i tan ma. Na waxatini, xa e yɛɛ rafindi be ma, e i xandi, e yi i xinla binya, e xɛtɛ e yulubine fɔxɔ ra, bayo i bata e tɔrɔ, \v 36 nayi, i e xuiin namɛma nɛn kore xɔnna ma, i diɲama nɛn i ya walikɛne yulubine ma e nun i ya yamana Isirayila. I e xaran kira faɲin ma e daxa e xa bira naxan fɔxɔ ra. I tulen nafa bɔxɔn fari i naxan soxi i ya yamaan yii.” \p \v 37 “A nɔɛ ligɛ nɛn tɔrɔyana nde fan yi fa, alo fitina kamɛna hanma fitina furena yamanani, hanma sansine yi xara hanma e kun hanma tuguminne yi mini hanma suɲɛne hanma yaxuna nde na Isirayila kaane taa makantanxine rabilin yɛngɛni, gbalon sifan birin na fa waxatin naxan yi, hanma fure ɲaxine. \v 38 Na waxatine yi, Isirayila kaane birin e tɔrɔn nun e ɲaxankatan kolonma nɛn, e yi sali, e yi i mafan, e yi e yiine yite banxini ito mabinni. \v 39 Nayi, i yi e yabi i dɔxɔdeni kore xɔnna ma, i yi e mafelu, i yi birin saran e kɛwanle ra, bayo i birin bɔɲɛ yi feen kolon, amasɔtɔ i tan nan keden pe adamadiine bɔɲɛ yi feene kolon. \v 40 Nayi, e gaxuma nɛn i yɛɛ ra waxatin birin yi e siin birin yi yamanani, i naxan soxi nxu benbane yii.” \p \v 41 “Xɔɲɛn naxan mi findixi Isirayila kaana nde ra, i ya yamana, na fama nɛn be sa keli yamana makuyeni, i xinla a fe ra, \v 42 bayo muxune a mɛma nɛn a i xinla nun i sɛnbɛn gbo. A na fa salideni banxini ito mabinni, \v 43 i a yabi kore xɔnna ma, i dɔxɔdeni. Xɔɲɛn naxan birin maxɔdinma i ma, i xa na so a yii, alogo dunuɲa siyane birin xa i xinla kolon, e gaxu i yɛɛ ra, alo i ya yamana Isirayila. E xa a kolon a banxini ito ratinmɛxi i tan nan xili yi n naxan tixi!” \p \v 44 “A nɔɛ ligɛ nɛn Isirayila kaane yi siga e yaxune yɛngɛdeni i ya yamarin bun. E yi i maxandi, e yɛɛ rafindi i ya taa sugandixin ma e nun Alatala Batu Banxin naxan tixi i xa. \v 45 Nayi, i tuli mati kore xɔnna ma, naxanye i maxandima, e i mafan, i yi ne mali.” \p \v 46 “A nɔɛ ligɛ nɛn, e yi yulubin tongo, bayo adamadi yo mi na naxan mi yulubin ligama. I ya xɔlɔn yitama e ra nɛn, i yi e so e yaxune yii, ne yi siga e ra konyiyani e yamana makuyena ndee yi hanma naxanye maso. \v 47 E na tubi i ma na yamanani e konyiyani dɛnaxan yi, e xun xɛtɛ i ma e suxu muxune yamanani, e falan ti, e naxa, ‘Nxu bata hakɛn liga, nxu bata yulubin tongo, nxu bata fe ɲaxin liga,’ \v 48 e xɛtɛ i ma e bɔɲɛn birin nun e niin birin yi e yaxune yamanani naxanye e xalixi konyiyani, e mayandi xuine rasiga i ma, e yɛɛ rafindixi yamanan ma i naxan so e benbane yii, e yɛɛ rafindixi i ya taa sugandixin ma e nun n Ala Batu Banxin naxan tixi i xinli. \v 49 Nayi, e sanla nun mafanna yabi kore xɔnna ma i dɔxɔdeni, i fa e mali. \v 50 I ya yamaan mafeluma nɛn a yulubine ra e nun a fe ɲaxine birin i xili ma. Naxanye e suxi konyiyani, i yi e hinanna raso ne yi, alogo e xa kininkinin e ma. \v 51 Amasɔtɔ i ya yamaan nan e ra, i gbeena, i e ramini nɛn Misiran yamanani naxan luxi alo sulun tɛɛn\f + \fr 8.51\fr* \fk Sulun tɛɛn\fk* mɔn falama yirena nde yi fa fala “\fk Furu tɛɛna\fk*.”\f* naxan wuren naxulunma.” \p \v 52 “I yɛɛn xa lu i ya walikɛna maxandine ra, e nun i ya yamana Isirayilaa maxandine, alogo i xa nxu yabi nxɔ maxandine yi waxatin birin. \v 53 Amasɔtɔ i bata nxu ba yamaan bonne birin yɛ bɔxɔn fari, alogo nxu xa findi i gbeen na, alo i a fala kii naxan yi fata Musa ra, i ya walikɛna, i to nxu benbane ramini Misiran yi. I tan Marigina Alatala!” \s Duban yamaan xa \p \v 54 Sulemani yelin maxandine nun mafanne birin tiyɛ waxatin naxan yi, a yi keli Alatalaa saraxa ganden yɛtagi, a yi xinbi sinxi dɛnaxan yi, a yiine yitexi kore. \v 55 A tixi, a yi duba Isirayila yamaan birin xa a xuini texin na, a naxa, \v 56 “Tantunna xa fi Alatala ma, naxan matabun fi Isirayila ma, a yamana, alo a e tuli sa kii naxan yi. A fala faɲin naxanye birin ti fata Musa ra, a walikɛna, keden mi luxi a ligataren na. \v 57 Alatala, nxɔ Ala xa lu en xɔn alo a lu en benbane xɔn kii naxan yi, a nama ɲinan en xɔn mumɛ, a en nabeɲin. \v 58 Koni, a xa en bɔɲɛn bandun a binni, alogo en xa sigan ti a kiraan birin xɔn ma. En yi a yamarine nun a tɔnne nun a sariyane suxu, a naxanye yamari en benbane ma. \v 59 N maxandin naxanye tixi Alatala ma, en ma Ala, ne xa rabira a ma kɔɛɛn nun yanyin na, alogo a xa en mali lɔxɔ yo lɔxɔ, ɛ tan nun n tan bayo a yamaan nan en na, Isirayila. \v 60 Nanara, dunuɲa siyane birin xa a kolon a Alatala nan Ala ra, a gbɛtɛ yo mi na. \v 61 Alatala xa lu ɛ bɔɲɛni, en ma Ala. Ɛ bira a sariyane fɔxɔ ra, ɛ yi a yamarine suxu, alo ɛ kii naxan yi to.” \s Saraxane yi ba Alatala xa \r Taruxune Firinden 7.4-10 \p \v 62 Isirayila kaane birin yi fa mangan fɛma, e yi saraxane ba Alatala xa. \v 63 Ɲinge wuli mɔxɔɲɛn nun firin e nun yɛxɛɛ wuli kɛmɛ mɔxɔɲɛ, Sulemani yi ne kɔɛ raxaba Alatala xa bɔɲɛ xunbeli saraxan na. Mangan nun Isirayila kaane birin yi Alatalaa banxin nabi na kii nin. \v 64 Na lɔxɔni, mangan yi sansanna rasariɲan Ala Batu Banxin yɛtagi, a yi saraxa gan daxine nun bogise saraxane nun bɔɲɛ xunbeli saraxa subene turene fi Alatala ma sansanna kui. A na raba mɛnni nɛn, bayo saraxa ganden naxan yi rafalaxi sulan na Ala Batu Banxin yɛtagi, na yi xurun. Saraxa gan daxine nun bogise saraxane nun saraxa subene turene birin mi yi xanɲɛ mɛnna fari. \p \v 65 Sulemani yi sanla raba na waxatini, e nun Isirayila kaane birin. Yama gbeen yi fa sa keli Lebo-Xamata taani han Misiran xudeni, e yi e malan Alatala yɛtagi, en ma Ala, xi solofere. Na xanbi ra, e mɔn yi xi solofere sa na fari, a birin malanxina, xi fu nun naanin. \v 66 Xi solomasɛxɛde lɔxɔni, a yi yamaan beɲin. E yi duba mangan xa, e siga e konni, e sɛwaxi e bɔɲɛni fe faɲin birin na Alatala naxan nabaxi Dawuda xa, a walikɛna, e nun Isirayila a yamana. \c 9 \s Ala mɔn yi mini Sulemani xa \r Taruxune Firinden 7.11-22 \p \v 1 Sulemani yelin Alatala Batu Banxin tiyɛ waxatin naxan yi, e nun a manga banxina, e nun a wa naxan birin liga feni, \v 2 Alatala mɔn yi mini Sulemani xa a firindeni, alo a mini a xa kii naxan yi Gabayon taani. \v 3 Alatala yi a fala a xa, a naxa, \p “N bata i ya mafanna nun i ya maxandi xuiin nasuxu i naxan nalixi n ma. N bata banxini ito rasariɲan i naxan tixi n xili yi habadan. N yɛɛn nun n bɔɲɛn luma nɛn tixi be ra habadan. \v 4 I tan xa sigan ti fɛtareyaan nun tinxinyani n yɛtagi alo i fafe Dawuda. I feni itoe birin liga n naxanye yamarima i ma, i n ma tɔnne nun n ma sariyane suxu n naxanye soxi i yii. \v 5 Nayi, n na i ya mangayaan nasabatima nɛn habadan Isirayila xun na, alo n na a fala i fafe Dawuda xa kii naxan yi, n naxa, ‘I bɔnsɔnna mi ɲanɲɛ i ɲɔxɔni Isirayila mangayani habadan.’ \v 6 Koni, xa i tan hanma i ya diine ɛ xun xanbi so n yi, xa ɛ mi n ma sariyane nun n ma yamarine suxu n naxanye soxi ɛ yii, xa ɛ siga ala gbɛtɛye batudeni, ɛ xinbi sin e bun ma, \v 7 nayi, n na Isirayila kaane bama nɛn na bɔxɔni n naxan soxi e yii. N na n mɛma nɛn n batu banxin na, n naxan nasariɲan n xinla binyaden na. Na ma, Isirayila findima nɛn yagi seen nun magele seen na yamanane birin tagi. \v 8 Hali banxini ito to rayabu iki, na waxatini, naxan yo na dangu a fɛma, ne kabɛma nɛn, e yi kɔntɔfili. E yi a fala, e naxa, ‘Nanfera Alatala yamanani ito nun banxini ito ligaxi iki?’ \v 9 E yabima nɛn, e naxa, ‘Bayo e bata Alatala rabeɲin, e Ala, naxan e benbane ramini Misiran yamanani, e yi ala gbɛtɛne xanu, e yi e xinbi sin e bun ma, e yi e batu, nanara Alatala bata tɔrɔni itoe birin nafa e ma.’ ” \s Sulemani a wali sifa wuyaxine \r Taruxune Firinden 8.1-18 \p \v 10 Ɲɛɛ mɔxɔɲɛn bun ma, Sulemani yi banxi firinni itoe ti, Alatala Batu Banxin nun a manga banxina. \v 11 Tire manga Xurami bata yi suman wudin nun fɔfɔ wudin nun xɛmaan so Sulemani yii, a yi wama naxan yo xɔn. Manga Sulemani yi taa mɔxɔɲɛ so Xurami yii Galile yamanani. \v 12 Xurami yi mini Tire taani taane matodeni Sulemani naxanye soxi a yii. Koni e mi rafan a ma. \v 13 Xurami yi a maxɔdin, a naxa, “Ngaxakedenna, i taan sifan mundunye soxi n yii be?” A yi e xili sa Kabulu yamanana, na xinla ne xun ma han to.\f + \fr 9.13\fr* \fk Kabulu\fk* maso xuina nde ra Heburu xuini naxan bunna nɛɛn fa fala “alo sese.”\f* \v 14 Anu, Xurami bata yi xɛmaan kilo wuli saxan nasiga Sulemani ma. \p \v 15 Manga Sulemani bata yi karahan wanle yitɔn lan Alatala Batu Banxin ti feen nun a yɛtɛna banxin nun Milo gbingbinna nun Yerusalɛn yinna ma, e nun Xasori nun Megido nun Geseri taane. \v 16 Misiran mangan bata yi fa, a Geseri taan suxu yɛngɛni, a yi a gan, Kanan kaan naxanye yi dɔxi taani, a ne faxa. A mɔn yi taan sa a dii tɛmɛn fari siga a xɛmɛ taa ra, Sulemani a ɲaxanla. \v 17 Sulemani mɔn yi Geseri taan ti, a mɔn yi Beti-Xoron taan laben ti, \v 18 e nun Baalati taan nun Tamari taan naxan yamanan tonbon yireni. \v 19 A mɔn yi taa gbɛtɛna ndee ti, a yi balone ramarama dɛnaxanye yi, e nun yɛngɛ so wontorone nun soone yi luma taan naxanye yi. Sulemani wa naxan birin ti feni Yerusalɛn taani e nun Liban yamanan nun yire gbɛtɛ, a yi yamanan naxanye birin xun na, a yi na birin ti. \p \v 20 Amorine nun Xitine nun Perisine nun Xiwine nun Yebusune muxu dɔnxɛn naxanye mi yi findixi Isirayila kaane ra, ne fan yi yamanani. \v 21 E yixɛtɛn naxanye lu e xanbi ra yamanani, Isirayila kaane mi nɔ naxanye faxɛ, Sulemani yi ne findi konyine ra, e na yi han to. \v 22 Koni, Sulemani mi fa Isirayila kaane ti konyiyaan na, bayo e yi findixi a sofane nan na, e nun a walikɛne nun a kuntigine nun a sofa kuntigine, e nun a wontoro ragine nun soo ragine kuntigine. \v 23 Sulemani mɔn yi Isirayila kaan muxu kɛmɛ suulun tonge suulun sugandi naxanye yi a walikɛne xun na. \p \v 24 Misiran mangana dii tɛmɛn yi keli Dawudaa Taani, a dɔxɔ manga banxini Sulemani naxan tixi a xa. Na xanbi ra, Sulemani mɔn yi gbingbinna rafala a banxin nabilinni, a na xili sa Milo. \p \v 25 Sulemani yi saraxa gan daxin bama nɛn sanɲa ma saxan ɲɛɛn bun ma e nun bɔɲɛ xunbeli saraxane yire sariɲanxini a naxan ti Alatala xa. A mɔn yi wusulanna ganma nɛn yire sariɲanxin fari naxan yi Alatala yɛtagi. A yi Ala Batu Banxin nawalima na kii nin. \p \v 26 Manga Sulemani yi kunkine yitɔn Esiyon-Gebere yi, Elati taan dɛxɔn, Gbala Baan dɛ, Edɔn yamanani. \v 27 Xurami a kunki ragiin naxanye yi baan kolon, a yi ne rasiga Sulemani a walikɛne fɛma kunkine kui. \v 28 E siga Ofiri yamanani, e sa xɛmaan kilo wuli fu nun firin tongo, e fa e ra Manga Sulemani xɔn. \c 10 \s Saba Manga Ɲaxanla yi fa Sulemani konni \r Taruxune Firinden 9.1-12 \p \v 1 Saba manga ɲaxanla yi Sulemani mankanna mɛ Alatalaa fe yi. Nayi a yi fa Sulemani todeni a fekolonna bunbadeni, a yi maxɔdin xɔdɛxɛne sa a bun ma. \v 2 A yi fa Yerusalɛn yi e nun a fɔxɔrabira gbeene, ɲɔgɔmɛn naxanye yi latikɔnɔnne nun xɛma gbegbe maxalima, e nun gɛmɛ faɲi kɛndɛne. A yi siga Sulemani fɛma, naxan birin yi a bɔɲɛni, a yi na fala a xa. \v 3 Sulemani yi a maxɔdinne birin yabi, sese mi lu mangan mi naxan yɛba a xa. \v 4 Saba manga ɲaxanla yi Sulemani a fekolonna to, e nun a banxin naxan tixi, \v 5 e nun donseen naxanye yi a tabanla ra, e nun a rabilinna muxune ti kiine, e nun naxanye yi balon nun minse wanla ra, ne marabɛribane, e nun a saraxa gan daxine a yi naxanye bama Alatala Batu Banxini. Ne yi a kɛnɛn han a yengin yi dasa. \v 6 A yi a fala mangan xa, a naxa, “Ɲɔndin nan yi a ra n naxan mɛxi n ma yamanani i kiin nun i ya fekolonna fe yi. \v 7 N mi yi laxi a ra benun n xa fa n yi a to n yɛɛn na. E mi yi a tagiin yɛtɛɛn falaxi n xa. N naxan birin mɛxi, i ya fekolonna nun i ya nafulu kanyaan dangu na ra. \v 8 Sɛwana i ya muxune xa, sɛwana i ya walikɛne xa naxanye i yɛtagi waxatin birin, naxanye i ya fekolonna ramɛma. \v 9 Tantunna Alatala xa, i ya Ala, naxan i malixi, a yi i ti Isirayila mangan na. Bayo Isirayila rafan a ma habadan, nanara a i findixi mangan na alogo i xa kiti kɛndɛn sa tinxinni.” \p \v 10 A yi xɛmaan kilo wuli saxan so mangan yii, e nun latikɔnɔn gbegbe nun bɔxɔ bun nafunle. Latikɔnɔn faɲi mi fa na sɔnɔn alo Saba manga ɲaxanla naxan so Manga Sulemani yii. \p \v 11 Xurami a kunkin naxanye yi xɛmaan maxalima sa keli Ofiri yamanani, ne fan yi fa santali wudi sifan gbegbe ra e nun bɔxɔ bun nafunle keli Ofiri yi. \v 12 Manga Sulemani yi santali wudine findi Alatala Batu Banxin bun tiine ra, e nun manga banxin bun tiine. A mɔn yi na wudina nde rafala maxaseene ra alo kondenne nun bɔlɔnne, maxase maxane xa. Han to, e mi fa santali wudin to fɛ Isirayila yi na kiini. \p \v 13 Naxan birin yi rafan Saba manga ɲaxanla ma, a ne maxɔdin, Manga Sulemani yi ne so a yii. A yɛtɛɛn yi se gbɛtɛye fi a ma a mangayaan fanni. Na xanbi ra, manga ɲaxanla nun a walikɛne yi xɛtɛ a yamanani. \s Sulemani a nafunle fe \r Taruxune Firinden 9.13-28 \p \v 14 Xɛmaan naxan yi fama Sulemani ma ɲɛɛ kedenna bun ma, na gboon yi sigɛ han kilo wuli mɔxɔɲɛ. \v 15 Yulaya seene mudun yi saxi na nan fari e nun seen naxanye yi sa kelima yire gbɛtɛne yi e nun Arabune mangane nun yamana kanne yi fama mudun naxanye ra. \v 16 Manga Sulemani yi yɛ masansan wure lefaan xɛma daxin xungbeen kɛmɛ firin nafala, xɛmaan kilo sennin nan yi e keden kedenna birin na. \v 17 A mɔn yi yɛ masansan wure lefaan xɛma daxin xurin kɛmɛ saxan nafala, xɛmaan kilo keden e nun a tagi nan yi e keden kedenna birin na. Banxin naxan yi xili “Liban fɔtɔnna,” a yi sa e sa mɛnni. \v 18 Mangan yi sama ɲinna rafala manga gbɛdɛ gbeen na, a xɛma igen sa a ma. \v 19 Tede sennin nan yi manga gbɛdɛn ma, a faxa binna yi radigilinxi a xanbi ra nɛn, a yiine yi a fɔxɔ firinna birin ma, yata sawura firin yi tixi a yiine fɛma. \v 20 Yata sawura fu nun firin yitaxunxi tedene fari, sennin yiifanna ma, sennin kɔmɛnna ma. Na ɲɔxɔnna munma liga yamana yo yi. \v 21 Xɛmaan nan yi Manga Sulemani a igelengenne birin na. Xɛmaan nan yi Liban fɔtɔn banxin kui muranne birin na. E mi yi sese rafalan gbetin na, bayo Manga Sulemani waxatini, gbetin mi yi yatɛxi sese ra. \p \v 22 Kunkin gbeene yi Manga Sulemani yii, a yi naxanye rasiga baan xun ma Xurami a kunkine fɔxɔ ra. Ɲɛɛ saxan yo ɲɛɛ saxan kunkine yi xɛtɛma nɛn Isirayila yi, e rafexi xɛmaan nun gbeti fixɛn nun sama ɲinne nun kudune nun gboxune ra. \p \v 23 Manga Sulemani yi dangu bɔxɔn mangane birin na fata a nafulu kanyaan nun a xaxilimayaan na. \v 24 Dunuɲa muxune birin yi katama Sulemani to feen na alogo Ala xaxilimayaan naxan saxi a bɔɲɛni, e xa na ramɛ. \v 25 Birin yi fama a sanbane ra, gbeti daxine nun xɛma daxine nun dugine nun yɛngɛ so seene nun latikɔnɔnne nun soone nun gbaxalone,\f + \fr 10.25\fr* \fk Gbaxaloni\fk* itoe sɔtɔma soon nun sofanla na diin sɔtɔ waxatin naxan yi.\f* a yi na kii nin ɲɛɛ yo ɲɛɛ. \r Taruxune Firinden 1.14-17 nun 9.25-28 \p \v 26 Sulemani yi yɛngɛ so wontorone nun soone malan, wontoro wuli keden kɛmɛ naanin yi a yii e nun soo wuli fu nun firin, a yi ne lu taane yi a wontorone yi dɛnaxanye yi e nun Yerusalɛn yi mangan fɛma. \v 27 Mangan barakani, gbetin yi gbo ayi Yerusalɛn yi alo gɛmɛne, suman wudin yi wuya ayi alo burunna xɔdɛ binla naxan yamanan lanbanni. \v 28 Sulemani a soone yi kelima Misiran nun Kuwe yamanane nin, yulane yi sa e sarama dɛnaxanye yi mangan xa. \v 29 Wontoron naxan yi kelima Misiran yamanani, na yi sarama gbeti gbanan kɛmɛ sennin nan na. Soon tan yi sarama gbeti gbanan kɛmɛ tonge suulun nan na. Na yula kedenne nan mɔn yi fama Xiti mangane nun Arami mangane gbeene ra. \c 11 \s Sulemani a ɲaxanle \p \v 1 Manga Sulemani naxan Misiran mangana dii tɛmɛn dɔxɔ, a mɔn ɲaxalan xɔɲɛ wuyaxi dɔxɔ nɛn, naxanye yi fataxi Moyaba kaane nun Amonine nun Edɔn kaane nun Sidɔn kaane nun Xiti kaane ra. \v 2 Ne yi kelixi siya gbɛtɛne nin Alatala a fala Isirayila kaane xa naxanye fe yi, a naxa, “Ɛ nama siga e konni mumɛ, e mi fɛ ɛ konni mumɛ, waxatina nde e ɛ bɔɲɛn firifirima nɛn e alane binni.”\f + \fr 11.2\fr* Na feen sɛbɛxi Xɔrɔyaan 34.12 kui.\f* Koni, Sulemani kankan ne nan ma marafanna xɔn. \v 3 A yi manga dii tɛmɛn kɛmɛ solofere sɔtɔ ɲaxanla ra, e nun konyi ɲaxalan kɛmɛ saxan a naxanye sɔtɔ ɲaxanla ra.\f + \fr 11.3\fr* \fk Konyi ɲaxanle\fk* sariyan sɛbɛxi Xɔrɔyaan 21.7-11 kui. Konyin nan ne ra, a naxanye sɔtɔ a ɲaxanla ra.\f* Na ɲaxanle yi a bɔɲɛn maxɛtɛ. \v 4 Sulemani fori waxatini, a ɲaxanle yi a bɔɲɛn xunsa ala gbɛtɛne ma, a bɔɲɛn birin mi lu Alatala, a Ala xa sɔnɔn, alo a fafe Dawuda bɔɲɛn yi kii naxan yi. \v 5 Sulemani yi Asitarate batu, Sidɔn kaane ala ɲaxalanmana, e nun Mɔlɔkɔ, Amonine ala ɲaxina. \v 6 Sulemani yi fe ɲaxin liga Alatala yɛɛ ra yi, a mi yi a xuiin suxi alo a fafe Dawuda. \v 7 Nayi, Sulemani yi taan kiden ti geyaan fari Kemosi xa dɛnaxan Yerusalɛn yɛtagi, Moyaba kaane ala, e nun Mɔlɔkɔ, Amonine ala ɲaxina. \v 8 A yi na liga a siya gbɛtɛ ɲaxanle birin xa, naxanye yi wusulanna nun saraxan fima e alane ma. \p \v 9 Nayi, Alatala yi xɔlɔ Sulemani ma. Bayo, a bata yi a xaxinla xun xanbi so Alatala yi, Isirayilaa Ala, naxan bata yi mini Sulemani xa sanɲa yi firin. \v 10 Alatala yi a yamarin fi a ma, a nama ala gbɛtɛne batu, koni Sulemani mi a xuiin suxu, a yi ala gbɛtɛne batu. \v 11 Alatala yi a fala Sulemani xa, a naxa, “Bayo i bata a liga iki, bayo i mi n ma layirin mafaxaxi, e nun n yamarin naxanye soxi i yii, n mangayaan bama i yii nɛn, n na a so i ya walikɛna nde yii. \v 12 Koni i fafe Dawuda a fe ra, n mi tɔrɔyani ito rakamalima i ya siimayani. N mangayaan bama i ya dii xɛmɛn nan yii. \v 13 A yɛtɛna, n mi yamanan birin bama a yii, koni n bɔnsɔn keden luma a yii nɛn, n ma walikɛɛn Dawudaa fe ra, e nun Yerusalɛn ma fe ra, n taan naxan sugandixi.” \s Sulemani yaxune fe \p \v 14 Alatala yi Sulemani yaxun nadin a ma, naxan yi xili Xadada, Edɔn kaan naxan keli Edɔn mangan bɔnsɔnni. \v 15 Dawuda Edɔn yamanan nɔ waxatin naxan yi, sofa kuntigin Yowaba bata yi te muxu maluxundeni, xɛmɛn naxanye yi Edɔn yi, a ne birin faxa. \v 16 Yowaba nun a sofane lu nɛn Edɔn yi kike sennin, alogo e xa banxulanne nun xɛmɛne faxa. \v 17 Koni Xadada mɔn yi banxulan ɲɔrɛyani. A tan nun Edɔn kaan naxanye yi a fafe a wanle ra, e nun ne yi e luxun, e siga Misiran yi. \v 18 E keli Midiyan yamanani, e siga Paran tonbonni, e Paran muxuna ndee bira e fɔxɔ ra, e fa Misiran yi Misiran mangan fɛma. Misiran mangan yi banxin so Xadada yii, a yi a balo, a bɔxɔne so a yii. \v 19 Xadada yi Misiran mangan kɛnɛn, han mangan yi a ɲaxanla xunyɛn fi a ma, manga ɲaxanla Tapenesi xunyɛna. \v 20 Tapenesi xunyɛn yi dii keden sɔtɔ Xadada xa, a yi a xili sa Genubati. Tapenesi yi a maxuru Misiran mangana banxini, Genubati yi lu Misiran mangana banxini, mangana diine tagi. \v 21 Xadada to a mɛ Misiran yi a Dawuda bata yi faxa, e nun sofa kuntigin Yowaba, a yi a fala Misiran mangan xa, a naxa, “A lu n xa xɛtɛ n ma yamanani.” \v 22 Misiran mangan yi a maxɔdin, a naxa, “I dasaxi nanse ra n fɛma be ba? Nanfera i kataxi xɛtɛ feen na i ya yamanani?” A yi a yabi, a naxa, “Sese mi dasaxi n ma, koni a lu n xa xɛtɛ.” \p \v 23 Ala yi yaxu gbɛtɛ rakeli Sulemani xili ma, a xili Reson, Eliyadaa dii xɛmɛn naxan a gi a kanna Hadadeseri, Soba mangan bun. \v 24 Dawuda Hadadeseri a ganla halagi waxatin naxan yi, Reson bata yi ganla nde malan a yɛtɛ xa, a yi naxan xun na. E yi siga Damasi taani, e sa dɔxɔ mɛnni, e yi Damasi mangayaan tongo. \v 25 A findi nɛn Isirayila yaxun na Sulemani a siimayaan birin yi, sa Xadada gbee fe ɲaxine fari. Reson ma mangayani Arami yamanani, a Isirayila raɲaxu nɛn. \s Yerobowan ma murutɛna \p \v 26 Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan fan yi murutɛ mangan xili ma Sulemani a walikɛna. Efirami bɔnsɔnna nan yi a ra naxan keli Sereda taani. Kaɲa gilɛn nan yi a nga ra, a xili Sɛruya. \v 27 A murutɛ mangan xili ma i kii nin. Sulemani yi Milo gbingbinna tima e nun a yi a fafe Dawudaa Taan nabilinna yinna yinla nde yitɔnma. \v 28 Na waxatini, foningen wɛkilɛxi fangamaan nan yi Yerobowan na. Sulemani to na banxulanna to walɛ, a yi a findi Yusufu bɔnsɔnna karahan walikɛne xunna dɔxɔn na. \v 29 Lɔxɔna nde, Yerobowan bata yi mini Yerusalɛn yi, a yi naralan Nabi Axiya ra kira yi Silo kaana. E firinne yi e danna burunna ra. Doma nɛnɛn nagodoxi nabiin ma, \v 30 Axiya yi na suxu a a yibɔ dungi fu nun firinna ra. \v 31 A yi a fala Yerobowan xa, a naxa, “Dungi fu tongo i yɛtɛ xa. Amasɔtɔ Alatala, Isirayilaa Ala naxa, ‘N yamanan bama nɛn Sulemani yii, n yi bɔnsɔn fu so i yii. \v 32 Koni, bɔnsɔn keden luma nɛn Sulemani yii n ma walikɛɛn Dawudaa fe ra, e nun Yerusalɛn ma fe ra, n taan naxan sugandixi Isirayila bɔnsɔnne birin yɛ. \v 33 Amasɔtɔ e bata n nabeɲin, e yi Asitarate batu, Sidɔn kaane ala ɲaxalanmana e nun Kemosi, Moyaba kaane ala e nun Mɔlɔkɔ, Amonine ala. E mi sigan tixi n ma kiraan xɔn, e mi n nafan feene ligaxi, e mi n ma yamarine nun n ma sariyane suxi, alo a fafe Dawuda a liga kii naxan yi. \v 34 N mi yamanan birin bama a yii, amasɔtɔ n na a luma nɛn mangayani a siin birin yi Dawudaa fe ra, n ma walikɛna, n naxan sugandixi, naxan n ma yamarine nun n ma sariyane suxu. \v 35 Koni n sa mangayaan bama nɛn a dii xɛmɛn yii, n yi bɔnsɔn fu so i yii, \v 36 n bɔnsɔn keden luma a dii xɛmɛn yii nɛn, alogo n ma walikɛɛn Dawudaa dii keden xa lu n yɛtagi mangayani Yerusalɛn yi, n taan naxan sugandixi alogo n xinla xa lu na. \v 37 I tan, Yerobowan, n yamanan soma nɛn i yii alo i wama a xɔn kii naxan yi. I findima nɛn Isirayila mangan na. \v 38 Xa i tuli mati n ma yamarin birin na, xa i bira kirane fɔxɔ ra n naxanye yitama i ra, xa i n nafan feene liga, xa i n ma sariyane nun n ma yamarine suxu, alo n ma walikɛɛn Dawuda a liga kii naxan yi, nayi n luma nɛn i xɔn. N bata i tuli sa, n na i bɔnsɔnne sabatima nɛn mangayani alo Dawuda gbeene. N na Isirayila bɔnsɔn fu soma i yii nɛn, \v 39 alogo n xa Dawuda yixɛtɛne rayagi, koni n mi e rayagima habadan.’ ” \p \v 40 Sulemani yi kata Yerobowan faxa feen na, koni Yerobowan yi a gi, a siga Misiran yi Sisaki fɛma, na yamanan mangana, a yi lu na han Sulemani yi faxa. \s Sulemani yi faxa \r Taruxune Firinden 9.29-31 \p \v 41 Sulemani kɛwali dɔnxɛne nun a feen naxanye birin ligaxi e nun a xaxilimayana, ne birin sɛbɛxi a kɛwali kɛdin kui. \v 42 Sulemani ɲɛɛ tonge naanin nan ti mangayani Isirayila birin xun na Yerusalɛn yi. \v 43 A to faxa, e yi a maluxun a benbane fɛma a fafe Dawudaa Taani, a diin Robowan nan ti a ɲɔxɔni mangayani. \c 12 \s Isirayila kaane yi murutɛ Robowan ma \r Taruxune Firinden 10.1-15 \p \v 1 Robowan yi siga Siken taani, amasɔtɔ Isirayila kaane birin bata yi fa Siken yi a findideni mangan na. \v 2 Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan yi na xibarun mɛma waxatin naxan yi, a mɔn yi Misiran yi, a bata yi a gi a siga dɛnaxan yi a makuya Manga Sulemani ra, a yi dɔxi Misiran nin. \v 3 E yi muxune rasiga a xilideni. Nayi, Yerobowan nun Isirayila yamaan birin yi fa Robowan fɛma, e yi a fala a xa, e naxa, \v 4 “I fafe nxu suxi konyiyaan nan na. Iki, xa i tan goronni ito rayelefu nxu xun ma naxan binya nxu tungunna ma alo xun xidi wudin ɲingen xun ma, nxu tinxi nxu wali i xa.” \v 5 A yi e yabi, a naxa, “Ɛ siga, xi saxan na dangu ɛ fa n fɛma.” Yamaan yi siga. \p \v 6 Manga Robowan yi fonne maxɔdin naxanye yi a fafe Sulemani fɛma a siimayani, a yi e maxɔdin, a naxa, “Ɛ maxadin mundun fima n ma yamani ito yabin na?” \v 7 Fonne yi a fala a xa, e naxa, “Xa i a yita e ra to, a i tinxi walideni yamaan xa, xa i e yabi fala faɲine ra, e findima nɛn i ya walikɛne ra habadan.” \v 8 Koni, Robowan yi fonne maxadi xuiin nabeɲin. A yi foningene maxɔdin naxanye yi a rabilinxi, a lanfane. \v 9 A yi e maxɔdin, a naxa, “Muxuni itoe bata n maxɔdin a n xa goronna ndedi ba e xun ma, n fafe e ɲaxankataxi naxan na alo konyine. Ɛ n maxadima yabin mundun na n xa a so e yii?” \v 10 A lanfa foningene yi a fala a xa, e naxa, “Muxuni itoe e mawuga nɛn a i fafe bata e suxu alo konyine, e i maxɔdinma a i xa na goronna ndedi ba e xun ma. Awa, i lan i xa e yabi i kiini, i naxa, \q ‘N yii kirin gbo dangu n fafe tagin na. \q \v 11 N fafe bata ɛ konyiyaan naxɔdɔxɔ ayi. \q N tan a raxɔdɔxɔma ayi ɛ ma nɛn dangu na ra. \q N fafe ɛ ɲaxankata bosaan nan na, \q n tan ɛ ɲaxankatama tanle nan na.’ ” \p \v 12 Yerobowan nun yamaan birin yi fa Robowan fɛma xi saxande lɔxɔni alo mangana a fala kii naxan yi, a xi saxan na dangu, e fa a fɛma. \v 13 Mangan yi yamaan yabi a xɔdɛxɛn na. Fonne maxadi xuiin naxan fala a xa, a yi na lu na. \v 14 A yi falan ti e xa iki fata foningene maxadi xuiin na, a yi a fala e xa, a naxa, \q “N fafe bata ɛ konyiyaan naxɔdɔxɔ ayi. \q N tan a raxɔdɔxɔma ayi ɛ ma nɛn dangu na ra. \q N fafe ɛ ɲaxankata bosaan nan na, \q n tan ɛ ɲaxankatama tanle nan na.” \p \v 15 Na kiini mangan mi tin yamana maxandin na. Alatala yi feene liga na kiini alogo a xa a tulisaan nakamali a naxan tongo Yerobowan xa, Nebati a dii xɛmɛna, fata Nabi Axiya ra, Silo kaana. \s Isirayila yamanani taxun fena \r Taruxune Firinden 10.16-19 \p \v 16 Isirayila kaane to a kolon a manga mi tinxi e maxandin ma, e yi a fala, e naxa, \q “Sese mi fa en nun Dawuda tagi, \q en nun Yese a dii xɛmɛni ito mi fa malanxi sese ma. \q Isirayila muxune, ɛ xɛtɛ ɛ konni. \q I tan, Dawuda yixɛtɛna, iki i yɛɛ rafindi i ya yamanan ma.” \p E birin yi keli mɛnni, e siga e konne yi. \v 17 Isirayila kaan naxanye lu Yuda taane yi, Robowan lu mangayani ne nan gbansan xun na. \p \v 18 Nayi, Manga Robowan yi Adoran nasiga naxan yi findixi karahan wanle kuntigin na. Koni Isirayila kaane birin yi a magɔlɔn, e a faxa. Manga Robowan yi a mafura tedeni yɛngɛ so wontorona nde kui, a yi a gi, a siga Yerusalɛn yi. \v 19 Isirayila kaane murutɛ Dawudaa denbayaan xili ma na kii nin han to. \p \v 20 Isirayila kaane birin to Yerobowan xɛtɛ feen mɛ, e yi a xili yamani, e a findi mangan na Isirayila birin xun na. Yuda bɔnsɔnna keden peen nan lu Dawudaa denbayaan fɔxɔ ra. \r Taruxune Firinden 11.1-4 \p \v 21 Robowan to so Yerusalɛn yi, a yi Yuda denbayane birin malan e nun Bunyamin bɔnsɔnna muxune. Sofa wuli kɛmɛ tonge solomasɛxɛ nan yi na Isirayila yamaan yɛngɛ xinla ma alogo e xa fa e ra Sulemani a dii xɛmɛn Robowan ma nɔɔn bun ma. \v 22 Koni Alaa falan yi fa sayiba Semaya li, a naxa, \v 23 “Falan ti Robowan xa, Sulemani a dii xɛmɛna, Yuda mangana, e nun Yuda denbayaan birin nun Bunyamin bɔnsɔnna muxune nun yama dɔnxɛn birin, i naxa, \v 24 ‘Alatala ito nan falaxi, a naxa: Ɛ nama fa ɛ Isirayila kaane yɛngɛ, naxanye ɛ ngaxakedenne ra. Ɛ tan birin xa xɛtɛ ɛ konni, amasɔtɔ feni ito fataxi n tan nan na.’ ” E yi Alatalaa falan suxu, e yi xɛtɛ alo Alatala a falaxi kii naxan yi. \s Yerobowan yulubina \p \v 25 Yerobowan yi Siken taan ti Efirami geyaan fari, a yi dɔxɔ na. Na xanbi ra, a mɔn yi keli mɛnni, a yi sa Penuyɛli taan ti. \p \v 26 Yerobowan yi a fala a bɔɲɛni, a naxa, “Iki, yamanan nɔɛ xɛtɛ nɛn Dawudaa denbayaan ma ki faɲi. \v 27 Xa yamaan te Yerusalɛn yi saraxane badeni Alatala Batu Banxini, yamani ito bɔɲɛ xun xɛtɛma nɛn a kanna ma, Robowan ma, Yuda mangana. E n faxama nɛn e xɛtɛ Manga Robowan ma.” \p \v 28 Nayi, mangan yi xaxili fen, a yi ɲinge dii sawura xɛma daxin firin nafala, a yi a fala yamaan xa, a naxa, “Ɛ bata bu tɛ Yerusalɛn yi. Isirayila kaane, ɛ alane ni i ra, naxanye ɛ raminixi Misiran yamanani.” \v 29 A na ɲinge dii sawura keden ti Betɛli taani, a yi sa boden ti Dan yi. \v 30 Na nan findi yulubin sabun na. Yamaan yi siga han Dan yi na ɲinge dii sawura keden yɛtagi. \v 31 Yerobowan yi taan kide banxina ndee ti, a yi na kidene kii muxuna ndee sugandi naxanye mi yi kelixi Lewi bɔnsɔnni. \p \v 32 Yerobowan yi sanla nde yitɔn kike solomasɛxɛden xi fu nun suulunde lɔxɔni, sanla naxan maligaxi alo naxan yi ligama Yuda yi. A yɛtɛɛn yi saraxane rali saraxa ganden fari. A na nan liga Betɛli yi, a saraxan ba ɲinge dii sawurane xa a naxanye rafala, a yi kide kiina ndee sugandi mɛnne xa a dɛnaxanye ti taan kidene ra. \v 33 A yi saraxane rali saraxa ganden fari a naxan yitɔn Betɛli yi, kike solomasɛxɛden xi fu nun suulunde lɔxɔni, a kiken naxan sugandi a rafanna ra. A yi sanli tɔn Isirayila kaane xa, a yi te saraxa gandeni, a sa wusulanne gan. \c 13 \s Sayibana nde yi fa Betɛli taani \p \v 1 Sayibana nde yi keli Yuda yi, a yi fa Betɛli taani Alatalaa yamarin bun ma. Na waxatini, Yerobowan yi tixi saraxa ganden wusulan gandeni. \v 2 Sayiban yi Alatalaa falani ito ti saraxa ganden xa, a naxa, “I tan, Saraxa Gandena! I tan, Saraxa Gandena! I xa a ramɛ Alatala naxan falaxi, a naxa, ‘Dii xɛmɛna nde sɔtɔma nɛn Dawuda bɔnsɔnni, a xilima nɛn Yosiya. Yosiya taan kiden ki muxune ganma nɛn i fari naxanye wusulanna ganma i fari iki. A na muxune xɔnne ganma nɛn i fari.’ ”\f + \fr 13.2\fr* Feni ito sa rakamalima Mangane Firinden 23.16 kui.\f* \v 3 Na lɔxɔn yɛtɛni, a yi taxamasenni ito ti, a naxa, “Alatalaa falan tixi taxamasenni ito nan xɔn: Saraxa gandeni ito yibɔma nɛn, xuben naxan a fari, na yi xuya ayi.” \p \v 4 Manga Yerobowan na sayibana falane mɛ waxatin naxan yi, a naxanye tixi Betɛli saraxa ganden xili ma, a yi a yiini bandun saraxa ganden xun ma, a yi a fala, a naxa, “Ɛ a suxu!” Yerobowan a yiin naxan yibandun saraxa ganden xun ma, na yi xara ayi, a mi fa nɔ a raxɛtɛ a ma. \v 5 Saraxa ganden yi bɔ, xuben naxan yi a fari, na yi xuya ayi, alo sayibana a fala kii naxan yi Alatalaa falan xɔn. \v 6 Nayi, mangan yi a fala sayiban xa, a naxa, “Alatala mayandi, i ya Ala, i yi maxandin ti n xa, alogo n xa nɔ n yiin naxɛtɛ.” Sayiban yi Alatala maxandi, mangan yi a yiin naxɛtɛ, a lu alo a singeni. \v 7 Mangan yi a fala sayiban xa, a naxa, “En birin xa siga n ma banxini, i yi sa donsena nde don, n yi sena nde fi i ma.” \v 8 Sayiban yi a fala mangan xa, a naxa, “Hali i ya banxin fɔxɔ kedenna so n yii, n mi sigɛ. N mi burun donɲɛ mumɛ, n mi igen minɲɛ mumɛ yireni ito yi, \v 9 amasɔtɔ yamarini ito soxi n yii Alatalaa falan nan xɔn, a naxa, ‘I mi burun donɲɛ mumɛ, i mi igen minɲɛ mumɛ, e nun i xɛtɛmatɔɔn mi xɛtɛ kiraan xɔn i siga naxan xɔn ma.’ ” \v 10 A yi siga kira gbɛtɛ xɔn ma, a mi xɛtɛ a fa kiraan xɔn Betɛli yi. \s Sayibana xurutareyana \p \v 11 Nabi xɛmɛ fonna nde yi na naxan yi dɔxi Betɛli yi. A diine yi fa a fala a xa sayiban naxan birin ligaxi Betɛli yi na lɔxɔni, e nun a falan naxanye ti mangan xa. E to na yɛba e baba xa, \v 12 e baba yi e maxɔdin, a naxa, “A siga kiraan mundun xɔn?” A diine a to nɛn sayiban naxan keli Yuda yi na sigaxi kiraan naxan xɔn. \v 13 Nayi, nabiin yi a fala a diine xa, a naxa, “Ɛ sofanli tɔn n xa.” E yi sofanli tɔn a xa, a yi te a fari. \v 14 A yi siga sayiban fɔxɔ ra, a yi sa a li dɔxi kondena nde nininna ra. A yi a maxɔdin, a naxa, “I tan nan sayiban na ba, naxan kelixi Yuda yi?” A yi a yabi, a naxa, “N tan na a ra.” \v 15 Nayi, nabiin yi a fala a xa, a naxa, “En siga n ma banxini, i yi donsena nde don.” \v 16 Koni sayiban yi a yabi, a naxa, “N mi nɔɛ xɛtɛ i fɛma, n mi soɛ i konni. N mi burun donɲɛ mumɛ, n mi igen minɲɛ i xɔn yireni ito yi. \v 17 Bayo Alatala bata yi a fala n xa, a naxa, ‘I mi burun donɲɛ mumɛ, i mi igen minɲɛ, i mi xɛtɛ kiraan xɔn i fa naxan xɔn.’ ” \v 18 Nabi fonna yi a yabi, a naxa, “Nabiin nan n fan na alo i tan, malekan bata falan ti n xa Alatala xinli, a naxa, ‘Fa a ra i fɛma i ya banxini, a xa donseen don, a yi igen min.’ ” Koni, na nabiin yi wulen nan falama. \v 19 Sayiban yi xɛtɛ a fɛma, a yi burun don, a yi igen mi a banxini. \s Sayiban yi faxa \p \v 20 Nba, e yi dɔxi e dɛgedeni waxatin naxan yi, nabi fonna naxan fa a ra banxini, Alatalaa falan yi fa na ma. \v 21 Nabiin yi sɔnxɔ sayiban mabinni naxan kelixi Yuda yi, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘I bata murutɛ Alatalaa falan ma, i mi Alatalaa yamarin suxi, i ya Ala, a naxan so i yii. \v 22 I bata xɛtɛ, i yi burun don, i yi igen min yireni ito yi, anu Ala na tɔnna sa i ra nɛn. Na ma, i faxama nɛn, i binbin mi maluxunma i benbane gaburun na.’ ” \p \v 23 E yelin e dɛgɛ waxatin naxan yi, e yi igen min, nabiin naxan fa a ra, na yi sofanli tɔn a xa. \v 24 Sayiban yi sigama e nun yatan yi naralan kira yi, na yi a faxa. A binbin yi lu saxi kiraan xɔn, sofanla yi lu a fɛma, yatan yi lu tixi a binbin xun ma. \v 25 Muxun naxanye yi danguma, ne yi a binbin to saxi kiraan xɔn ma, yatan tixi a binbin xun ma. Nabi fonna yi dɔxi taan naxan yi e to so mɛnni, e yi a yɛba mɛnni. \v 26 Nabiin naxan siga sayiban fɔxɔ ra kira tagi, na to a mɛ, a yi a fala, a naxa, “Sayiban naxan murutɛ Alatalaa yamarin ma, nanara, Alatala bata a so yatan yii, a yi a yibɔ, a faxa, alo Alatala a fala a xa kii naxan yi.” \v 27 Nayi, a yi a fala a diine xa, a naxa, “Ɛ sofanli tɔn n xa.” E yi a yitɔn a xa. \v 28 Nabiin yi siga. A yi binbin li saxi kiraan xɔn, sofanla nun yatan tixi binbin xun ma. Yatan mi binbin don, a mi sofanli bɔ. \v 29 Nabi fonna yi sayiban binbin tongo, a yi a sa sofanla fari, a yi a xali taani, a yi a wuga, a maluxun. \v 30 A yi a binbin sa a yɛtɛ gaburun na, e yi a wuga, e yi a fala, e naxa, “Ngaxakedenna!” \v 31 A maluxun xanbini, nabiin yi a fala a diine xa, a naxa, “N na faxa, sayiban maluxunxi gaburun naxan na, ɛ yi n maluxun mɛnni, ɛ yi n xɔnne sa a xɔnne dɛxɔn. \v 32 Amasɔtɔ a yi falan tima Alatala xinla nin naxan nakamalima Betɛli saraxa ganden xili ma e nun taan kide banxine Samari taane yi.” \p \v 33 Na feen dangu xanbini, Yerobowan mi xɛtɛ a fe ɲaxi kiraan fɔxɔ ra mumɛ. A mɔn yi siga kide kiine sugandɛ taan kidene xa, naxanye birin yi waxi a xɔn e xa findi a ra. \v 34 Na nan findi yulubin sabun na Yerobowan ma denbayaan xa, nanara e raxɔri e ɲan bɔxɔ xɔnna fari. \c 14 \s Yerobowan ma mangayaan naɲanna \p \v 1 Na waxatini, Abiya, Yerobowan ma dii xɛmɛn yi fura. \v 2 Yerobowan yi a fala a ɲaxanla xa, a naxa, “Keli, i maxidi alo muxu gbɛtɛ alogo e nama a kolon a n ma ɲaxanla nan i ra, i siga Silo taani. Nabi Axiya mɛnni, a tan nan a fala n xa a n findima nɛn yamani ito mangan na. \v 3 I buru fu tongo, e nun donsena nde, e nun kumi kundi keden, i sa so a konni, naxan diin sɔtɔma, a na falama nɛn i xa.” \v 4 Yerobowan ma ɲaxanla yi na liga, a yi keli, a siga Silo yi, a so Axiyaa banxini. \p Axiya mi yi fa nɔɛ seen toɛ, amasɔtɔ a bata yi fori. \v 5 Alatala bata yi a fala Axiya xa a Yerobowan ma ɲaxanla fama nɛn a maxɔdindeni a diina fe ra, amasɔtɔ a mi yalan. \v 6 Ɲaxanla maso dɛɛn na waxatin naxan yi, Axiya yi a san xuiin mɛ, a yi a fala, a naxa, “So, Yerobowan ma ɲaxanla, nanfera i waxi i yɛtɛ findi feni muxu gbɛtɛn na? A na liga ki yo ki xibaru ɲaxin nan n yii i xa. \v 7 Siga, i sa a fala Yerobowan xa a Alatala, Isirayilaa Ala ito nan falaxi, a naxa, ‘N ni i tongoxi nɛn yamani ito muxune tagi, n yi i dɔxɔ n ma yamanana Isirayila xun na, \v 8 n yi mangayaan ba Dawudaa denbaya yii, n yi a so i yii. Koni, i mi lu alo n ma walikɛɛn Dawuda. A tan n ma yamarine suxu nɛn, a sigan ti n fɔxɔ ra a bɔɲɛn birin na, naxan fan n yɛɛ ra yi, a na liga. \v 9 I fe ɲaxin ligama dangu naxanye birin fa i yɛɛ ra, i bata n naxɔlɔ amasɔtɔ i bata ala xɔɲɛne rafala, i yi suxurene yɛlan wure raxulunxine ra, i yi n nawoli ayi i xanbi ra. \v 10 Nanara, n tɔrɔn nafama nɛn Yerobowan ma denbayaan ma, Yerobowan gbeen naxan birin na, n na a raxɔrima nɛn bɔxɔn fari, konyi nun xɔrɔna Isirayila yi. N Yerobowan ma denbayaan makɔma nɛn alo ɲamana, han a yi ɲan fefe. \v 11 Yerobowan ma denbayaan muxun naxanye na faxa taani, barene nan ne donma. Naxanye na faxa burunna ra, xɔline nan ne donma. Amasɔtɔ Alatala bata falan ti!’ \v 12 I tan, keli, i siga i ya banxini. I nɛɛn fa i sanna ti i ya taani, i ya diin faxama nɛn. \v 13 Isirayila kaane birin a wugama nɛn, e yi a maluxun, amasɔtɔ a keden peen nan Yerobowan ma denbayaan muxun na naxan sama gaburun na, amasɔtɔ na kedenna nan Yerobowan ma denbayani Alatala fe faɲin toxi naxan yi, Isirayilaa Ala. \v 14 Alatala mangana nde dɔxɔma nɛn Isirayila xun na naxan Yerobowan ma denbayaan naxɔrima. Na lɔxɔn nan a lixi to! \v 15 Nayi, Alatala Isirayila muxune yihadima nɛn, e yimaxama nɛn alo gbalan naxanye xuden dɛ, a yamana faɲini ito talama nɛn Isirayila kaane yii a naxan so e benbane yii. Alatala yi e raxuya ayi han Efirati baan kidi ma, amasɔtɔ e bata gbindonna bitin Asera kiden na, e yi Alatala raxɔlɔ. \v 16 A Isirayila rabeɲinma nɛn Yerobowan ma yulubine fe ra e nun Yerobowan Isirayila tixi naxan liga ra.” \p \v 17 Yerobowan ma ɲaxanla yi keli, a siga. A yi sa so Tirisa taani, a tima so dɛɛn na, diin yi faxa. \v 18 E yi a maluxun, Isirayila birin yi a wuga, fata Alatalaa falan na a naxan ti Nabi Axiya xa, a walikɛna. \p \v 19 Yerobowan kɛwali dɔnxɛne, a yɛngɛn so kii naxan yi, a mangayaan liga kii naxan yi, ne sɛbɛxi Isirayila mangane taruxu kɛdine kui. \v 20 A faxɛ, a bata yi ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun firin ti mangayani, a dii Nadaba nan ti a ɲɔxɔni. \s Robowan \r Taruxune Firinden 12.13-14 \p \v 21 Sulemani a dii xɛmɛn Robowan mangayaan liga nɛn Yuda yi. A findi mangan na a ɲɛɛ tonge naanin e nun kedenden nan ma. A yi mangayaan liga ɲɛɛ fu nun solofere Yerusalɛn yi, Alatala taan naxan sugandi Isirayila bɔnsɔnne birin xa alogo a xinla xa lu na. A nga yi xili Nama, Amonina. \p \v 22 Yuda kaane yi fe ɲaxin liga Alatala yɛɛ ra yi. Alatala yi xɔlɔ lan e yulubine ma e benbane munma yi naxan ɲɔxɔndɔn liga singen. \v 23 E fan yi taan kidene yɛlan, e kide gɛmɛne ti, e Asera kide gbindonne bitin geyane birin xuntagi e nun wudi gbeene birin bun. \v 24 Kide ki xɛmɛ yalundene yi lu yamanani. Alatala siyaan naxanye birin kedi a yi e dɔxɔden so Isirayila yii, Isirayila kaane yi ne raliga e kɛwali xɔsixine birin yi. \r Taruxune Firinden 12.1-12 \p \v 25 Robowan ma mangayaan ɲɛɛ suulundeni, Misiran manga Sisaki yi keli Yerusalɛn xili ma. \v 26 A yi Alatala Batu Banxin nafunle birin tongo, e nun manga banxin nafunle. A na yɛ masansan wure lefa xɛma daxine birin tongo Sulemani naxanye rafala. \v 27 Nayi, e ɲɔxɔ yibirana, Manga Robowan yi yɛ masansan wure lefa sula daxina ndee rafala, sofaan naxanye yi manga banxin dɛɛne kantanma, a yi a taxu ne kuntigine ra. \v 28 Waxatin birin, xa mangan yi sigama Alatala Batu Banxini, sofane yi yɛ masansanne xalima nɛn, na xanbi ra, e mɔn yi xɛtɛ e ra e kantan ti banxini. \r Taruxune Firinden 12.15-16 \p \v 29 Robowan kɛwali dɔnxɛne, a naxanye birin liga, ne sɛbɛxi Yuda mangane taruxu kɛdine kui. \p \v 30 Yɛngɛn lu nɛn Robowan nun Yerobowan tagi yɛyɛ. \p \v 31 Robowan to faxa, e yi a maluxun a benbane fɛma Dawudaa Taani. Amonin nan yi a nga ra, a yi xili Nama. Robowan ma diina Abiyan nan ti a ɲɔxɔni. \c 15 \s Abiyan, Yuda mangana \r Taruxune Firinden 13.1-3 \p \v 1 Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan ma mangayaan ɲɛɛ fu nun solomasɛxɛden na, Abiyan yi findi mangan na Yuda xun na. \v 2 A yi mangayaan liga Yerusalɛn yi ɲɛɛ saxan. A nga yi xili Maka, Abisalon ma dii tɛmɛna. \v 3 Abiyan yi yulubin birin liga alo a fafe naxanye sifaye liga a yɛɛ ra, a mi Alatala xanu a bɔɲɛn ma feu, a Ala, alo a benba Dawuda bɔɲɛn yi kii naxan yi. \v 4 Alatala, a Ala yi dii xɛmɛ keden fi a ma naxan luma a ɲɔxɔni alogo mangana denbayaan nama ɲan e nun mɔn Yerusalɛn xa lu yamanan manga taayani, koni a na liga Dawuda nan ma fe ra. \v 5 Bayo, naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, Dawuda na liga nɛn, a mi a xun xanbi so a yamari yo yi a siimayaan birin yi, ba Xiti kaan Yuriya fe ra. \v 6 Yɛngɛn lu nɛn Robowan nun Yerobowan tagi, a siimayaan birin yi. \r Taruxune Firinden 13.22-23 \p \v 7 Abiyan kɛwali dɔnxɛne, e nun a naxan birin liga, ne sɛbɛxi Yuda mangane taruxu kɛdine kui. Yɛngɛn so nɛn Abiyan nun Yerobowan tagi. \v 8 Abiyan to faxa, e yi a maluxun Dawudaa Taani, a dii xɛmɛna Asa nan ti a ɲɔxɔni. \s Asa, Yuda Mangana \r Taruxune Firinden 14.1-2 \p \v 9 Yerobowan ma mangayaan ɲɛɛ mɔxɔɲɛdena Isirayila xun na, Asa yi findi mangan na Yuda yi. \v 10 A ɲɛɛ tonge naanin e nun keden nan ti mangayani Yerusalɛn yi. A mame yi xili Maka, Abisalon ma dii tɛmɛna. \v 11 Naxan fan Alatala yɛɛ ra yi, Asa yi na liga, alo a benba Dawuda. \v 12 A kide kii xɛmɛ yalundene ba nɛn yamanani, a benbane suxuren naxanye birin nafala, a yi ne birin nalɔ ayi. \r Taruxune Firinden 15.16-18 \p \v 13 Hali a mame Makaa ɲaxalan mangaya tiden ba nɛn a yii, amasɔtɔ a bata yi Asera kide gbindonna bitin. Asa yi a kiden kala, a yi a gan Kedirɔn lanbanni. \v 14 Koni taan kidene mi raxɔri mumɛ, hali Asa bɔɲɛn birin to lu Alatala xa a siimayaan birin yi. \v 15 A fafe seen naxanye fi Ala ma, a yi ne nun a gbeene maxali Alatala Batu Banxini, gbeti fixɛn nun xɛmaan nun muranna sifa wuyaxi. \r Taruxune Firinden 16.1-6 \p \v 16 Yɛngɛn lu nɛn Asa nun Isirayila manga Basa tagi e siimayaan birin yi. \v 17 Isirayila manga Basa yi siga Yuda xili ma, a yi Rama taan sɛnbɛ so alogo a xa kiraan bolon Manga Asa ma Yuda yi. \v 18 Gbeti fixɛn nun xɛmaan naxan birin yi luxi Alatalaa nafulu ramaraden nun mangana nafulu ramaradeni, Asa yi ne birin tongo, a yi ne so a walikɛne yii, e yi ne xali Arami manga Ben-Hadada yɛɛ ra, Tabirimon ma dii xɛmɛna, Xesiyon mamandenna, naxan yi dɔxi Damasi taani. E xa a xɛrani ito yiba a xa, \v 19 e naxa, “Layirin xa xidi i tan nun n tan tagi, alo a lu n fafe nun i fafe tagi kii naxan yi. Nanara, n bata fa xɛmaan nun gbeti fixɛn na i xa. Nayi, sa layirin kala ɛ nun Isirayila manga Basa tagi, alogo a xa a makuya n na.” \v 20 Ben-Hadada yi tin Manga Asa fala xuiin ma, a yi a gali kuntigine rasiga Isirayila taane xili ma, a yi Iyon yɛngɛ e nun Dan nun Abeli-Beti-Maka nun Kinɛrɛti yamanan birin e nun Nafatali yamanan birin. \v 21 Basa to na mɛ, a yi ba Rama taan tiyɛ, a yi lu Tirisa taani. \v 22 Manga Asa yi Yuda kaane birin xili, muxu yo gbee mi ba a yi, alogo e xa gɛmɛne nun wudine maxali Manga Basa naxanye malan Rama taan sɛnbɛ so feen na, Manga Asa yi ne rawali Geba taan tideni Bunyamin yi e nun Misipa taana. \r Taruxune Firinden 16.11-17.1 \p \v 23 Asa kɛwali dɔnxɛne, a wɛkilɛn birin e nun a naxan birin liga, a taan naxanye ti, ne sɛbɛxi Yuda mangane taruxu kɛdine kui. A siimayaan naɲanna ra, furena nde yi a sanne suxu. \v 24 Asa to faxa, e yi a maluxun a benbane fɛma a benba Dawudaa Taani, a diin Yosafati nan ti a ɲɔxɔni. \s Nadaba, Isirayila Mangana \p \v 25 Yerobowan ma dii xɛmɛn Nadaba yi findi mangan na Isirayila yi, Manga Asaa mangayaan ɲɛɛ firinden Yuda yi. Nadaba yi ɲɛɛ firin nan ti mangayani Isirayila xun na. \v 26 Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, a na liga nɛn, a yi sigan ti alo a fafe naxan Isirayila kaane ti yulubin ma, a fan yi na yulubi kedenna liga. \v 27 Nayi, Axiyaa dii xɛmɛn Basa, keli Isakari bɔnsɔnni, na yi yanfan so mangan ma. Na waxatini, Nadaba nun Isirayila ganla dɔxi Gibɛtɔn taani, Filisitine dɛnaxan yi, Basa yi Manga Nadaba faxa. \v 28 Na liga Asaa mangayaan ɲɛɛ saxanden nin Yuda yi. Basa yi mangayaan tongo. \v 29 A to findi mangan na, a yi Yerobowan ma denbayaan birin faxa. Hali kedenna, a mi a lu a nii ra. E birin yi raxɔri fata Alatalaa falan na a naxan ti a walikɛna Axiya xɔn, Silo kaana. \v 30 Na birin liga nɛn bayo Yerobowan bata yi yulubine liga e nun a mɔn yi Isirayila kaane birin nadin yulubin ligan ma, nanara Alatala, Isirayilaa Ala yi xɔlɔ han! \p \v 31 Nadaba kɛwali dɔnxɛne, a naxanye birin liga, ne sɛbɛxi Isirayila mangane taruxu kɛdine kui. \v 32 Yɛngɛn so nɛn Yuda Manga Asa nun Isirayila Manga Basa tagi e siimayaan birin yi. \s Basa, Isirayila Mangana \p \v 33 Asaa mangayaan ɲɛɛ saxanden Yuda xun na, Basa, Axiyaa dii xɛmɛn yi findi Isirayila birin mangan na Tirisa taani, a yi mangayaan liga ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun naanin. \v 34 A yi fe ɲaxin liga Alatala yɛɛ ra yi. A yi sigan ti a ɲaxin na alo Yerobowan, naxan Isirayila yamaan ti yulubi ligan ma. \c 16 \p \v 1 Alatala yi falan ti Nabi Yehu xa, Xanani a dii xɛmɛna, alogo a xa falani ito ti Basa xili ma, \v 2 a naxa, “N na i rakelixi burunburunna nin, n yi i findi n ma yamana Isirayila mangan na. Koni bayo i bata sigan ti Yerobowan ma kiraan xɔn, i yi n ma Isirayila yamaan ti yulubin ma, e yi n naxɔlɔ e yulubine fe ra, \v 3 nanara, n na ɛ raxɔrima nɛn, i tan nun i ya denbayana, n na ɛ ligama nɛn alo Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan ma denbayana. \v 4 I ya denbayaan muxu yo faxa taani barene nan na donma, naxanye na faxa burunna ra, xɔline yi ne don.” \p \v 5 Basa kɛwali dɔnxɛne, a naxan liga, a wɛkilɛna, ne sɛbɛxi Isirayila mangane taruxu kɛdine kui. \v 6 A to faxa, e yi a maluxun Tirisa taani, a dii xɛmɛna Ela nan ti a ɲɔxɔni. \v 7 Nba, Alatala a falan naxan ti Basa nun a denbayaan xa na kii nin fata Nabi Yehu ra, Xanani a dii xɛmɛna, na masɔtɔ bun firin nan xɔn. A singena, naxan mi rafan Alatala ma, Basa nun a denbayaan na liga nɛn, e a raxɔlɔ e hakɛne ra, alo Yerobowan nun a denbayana. A firindena, Basa Yerobowan ma denbayaan naxɔri nɛn. \s Ela, Isirayila mangana \p \v 8 Asaa mangayaan ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun sennindena Yuda xun na, Basaa dii xɛmɛna Ela yi findi mangan na Isirayila xun na, a yi mangayaan liga Tirisa taani ɲɛɛ firin. \p \v 9 A walikɛɛn Simiri, yɛngɛ so wontorone fɔxɔ kedenna kuntigin yi yanfan so a ma. Na waxatini, Ela yi Tirisa taani, a yi a minma dɔlɔtɔyani, a yi Arasaa banxini, manga banxin kuntigina Tirisa yi. \v 10 Simiri yi fa, a yi Ela faxa, na liga Asaa mangayaan ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun solofereden nin Yuda yi. Simiri yi mangayaan tongo. \v 11 A to findi mangan na a dɔxɔ mangayaan gbɛdɛni, a yi Basaa denbayaan birin naxɔri, a mi xɛmɛ yo lu a nii ra a ngaxakedenne nun a lanfane yɛ. \v 12 Simiri yi Basaa denbayaan birin halagi, fata Alatala ra a falan naxan ti Basa xili ma Nabi Yehu xɔn, \v 13 na masɔtɔ Basa nun a dii xɛmɛna Ela yulubine nan xɔn e naxanye liga e nun e Isirayila ti naxanye liga fe ra, e Alatala raxɔlɔ suxure fufafune ra, Isirayilaa Ala. \p \v 14 Ela kɛwali dɔnxɛne, a naxanye birin liga, ne sɛbɛxi Isirayila mangane taruxu kɛdine kui. \s Simiri, Isirayila Mangana \p \v 15 Asaa mangayaan ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun soloferedeni Yuda yi, Simiri yi findi mangan na Isirayila yi, a yi xi solofere ti mangayani Tirisa taani. \p Isirayila ganla yi yitɔnxi Gibɛtɔn taan xili ma, Filisitine dɔxi dɛnaxan yi. \v 16 Sofane yi a mɛ a Simiri bata yi yanfan so mangan ma a yɛtɛɛn bata a faxa. Mafurɛn, Isirayila kaane birin yi lan a ma sofane daaxan kui, e yi kuntigina Omiri sugandi Isirayila mangan na. \v 17 Nayi, Omiri nun a ganla birin yi keli Gibɛtɔn taani, e yi sa Tirisa taan nabilin yɛngɛni. \v 18 Simiri to a to a taan bata yi suxu, a siga manga banxini, a manga banxin gan a xun ma. A faxa na kii nin \v 19 a yulubine fe ra a fe ɲaxin naxanye liga Alatala yɛɛ ra yi, a fe ɲaxin liga alo Yerobowan, naxan Isirayila kaane ti yulubin ma. \p \v 20 Simiri kɛwali dɔnxɛne, e nun a yanfan naxan so, ne sɛbɛxi Isirayila mangane taruxu kɛdine kui. \p \v 21 Nayi, Isirayila yamaan yi taxun firinna ra. Yamaan fɔxɔ kedenna yi waxi Tibini, Ginati a dii xɛmɛn nan findi fe yi mangan na, fɔxɔ kedenna boden yi waxi Omiri nan xɔn. \v 22 Naxanye yi Omiri fɔxɔ ra ne yi nɔɔn sɔtɔ Ginati a diin Tibini fɔxɔrabirane ma. Tibini yi faxa, Omiri yi lu mangayani. \s Omiri, Isirayila mangana \p \v 23 Yuda Manga Asaa mangayaan ɲɛɛ tonge saxan e nun kedenna Yuda xun na, nayi Omiri yi findi Isirayila mangan na. A ɲɛɛ fu nun firin nan ti mangayani Isirayila xun na. A ɲɛɛ sennin singe liga Tirisa taani. \v 24 Omiri yi Samari geyaan sara Semeri ma gbeti fixɛn kilo tonge solofere ra, a taan ti na geyaan fari, a yi a xili sa Samari, fata Semeri xinla ra, geyaan kanna. \p \v 25 Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, Omiri yi na liga dangu naxanye birin bata yi dangu. \v 26 A fe ɲaxin liga alo Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan naxan Isirayila kaane ti yulubin ma. E yi Alatala, Isirayilaa Ala raxɔlɔ suxure fufafune fe ra. \p \v 27 Omiri kɛwali dɔnxɛne, a naxanye liga, a wɛkilɛna, ne sɛbɛxi Isirayila mangane taruxu kɛdine kui. \v 28 Omiri to faxa, e yi a maluxun Samari taani, a dii xɛmɛna Axabi nan ti a ɲɔxɔni. \s Axabi, Isirayila mangana \p \v 29 Manga Asaa mangayaan ɲɛɛ tonge saxan e nun solomasɛxɛdena Yuda xun na, Axabi, Omiri a dii xɛmɛn yi findi Isirayila mangan na, a yi ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun firin ti mangayani Isirayila xun na Samari taani. \v 30 Koni naxan mi rafan Alatala ma, Omiri a diina Axabi yi na liga dangu manga singene birin na. \v 31 Axabi yi dangu Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan na yulubini. A yi Yesabele tongo ɲaxanla ra, Etabaali a dii tɛmɛna, Sidɔn kaane mangana. Axabi yi tubi Baali suxuren ma, a yi a xinbi sin a yɛtagi. \v 32 A yi saraxa gandena nde rafala Baali xa Baali batu banxin kui a naxan ti a xa Samari taani, \v 33 Axabi mɔn yi Asera kide gbindonna bitin. Axabi mɔn yi a ɲaxin liga dangu Isirayila mangane birin na naxanye dangu a yɛɛ ra, a yi Alatala raxɔlɔ, Isirayilaa Ala. \p \v 34 Axabi waxatini, Betɛli kaan Xiyele mɔn yi Yeriko taan ti. Koni Nunu a diin Yosuwe dangan naxan ti fata Alatala ra, na yi rakamali. Xiyele yi bɔnɔ a dii xɛmɛ singena Abirami yi, a to taan ti fɔlɔ. A bɔnɔ a bolokadaan Segubu yi, e to taan so dɛɛne ti.\f + \fr 16.34\fr* Na feen sɛbɛxi Yosuwe 6.26 kui.\f* \c 17 \s Nabi Eli \p \v 1 Xɛmɛna nde yi na naxan yi kelixi Tisibi taani Galadi yamanani, a xili Eli, na yi a fala Axabi xa, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Isirayilaa Ala, naxan ma walikɛ n na, xiila mi sɛ ɲɛɛ famatɔni itoe yi, tule mi fɛ, fɔ n na a yamari.” \v 2 Alatala yi falan ti Eli xa, a naxa, \v 3 “Keli be, i siga sogeteden binni, i luxun Keriti xuden dɛxɔn, naxan Yurudɛn baan sogeteden binni. \v 4 I luma nɛn xude igen minɲɛ, n yi xaxane yamari e xa fa donseen na i xa.” \v 5 Alatala naxan fala Eli xa, a na liga, a sa dɔxɔ Keriti xuden dɛ Yurudɛn baan sogeteden binni. \v 6 Xaxane yi fama burun nun suben na xɔtɔnna nun ɲinbanna ra, a lu xude igen minɲɛ. \v 7 Koni waxatidi to dangu, xuden yi xara, amasɔtɔ tule mi fa yamanani. \s Eli Sarepata taani \p \v 8 Nayi, Alatala yi falan ti Eli xa, a naxa, \v 9 “Keli i siga Sarepata taani, Sidɔn dɛxɔn, i sa dɔxɔ na. N bata kaɲa gilɛna nde yamari a xa i balo.” \v 10 A yi keli, a siga Sarepata yi. A yi taan so dɛɛn lima, kaɲa gilɛna nde yi mɛnni yege fendeni. A yi a xili, a fala a xa, a naxa, “N bata i mafan, siga, i sa igedina nde ba n xa alogo n xa n min.” \v 11 Ɲaxanla yi siga, a sa igen ba. Eli mɔn yi a fala a xa, a naxa, “N bata i mafan, fa buru dungina nde ra n xa i yiin kui.” \v 12 Ɲaxanla yi a yabi, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, i ya Ala. Buru mi n yii, murutu fuɲin ligaseen yɛ keden peen nan n yii goronni e nun turen siyadi fɛɲɛn kui. N yegen fenma na nan ma, n sa na rafala nxu nun n ma dii xɛmɛn xa, nxu a don, na xanbi ra nxu faxa.” \v 13 Eli yi a fala ɲaxanla xa, a naxa, “I nama gaxu sɔnɔn, sa, a liga alo i a falaxi kii naxan yi. Koni buru dungidi rafala n xa singen, i fa a ra n xɔn, na xanbi ra i yi nde rafala i yɛtɛ xa e nun i ya dii xɛmɛna. \v 14 Amasɔtɔ Alatala, Isirayilaa Ala ito nan falaxi, a naxa, ‘Murutun naxan goronna kui na mi ɲanɲɛ mumɛ e nun turen sa fɛɲɛn mi kui gelɛ mumɛ, han Alatala tulen nafama bɔxɔn fari lɔxɔn naxan yi.’ ” \v 15 Ɲaxanla yi siga. Eli naxan falaxi, a yi na liga. Nayi, donseen yi lu a yii waxati xunkuye, a tan nun a dii xɛmɛn xa, e nun Eli fan. \v 16 Murutun naxan yi goronna kui, na mi ɲan mumɛ! Ture fɛɲɛn fan mi kui geli na waxatini mumɛ, fata Alatalaa falan na Eli naxan ti. \s Eli yi diin nakeli sayani \p \v 17 Na feene dangu xanbini, kaɲa gilɛna, banxi kanna dii xɛmɛn yi fura, a furen sɛnbɛn yi gbo ayi han a faxa. \v 18 Nayi, ɲaxanla na yi a fala Eli xa, a naxa, “Nanse fa i tan nun n tan tagi, Alaa muxuna? I faxi n konni Ala rakolondeni n yulubine nan ma ba alogo n ma diin xa faxa?” \v 19 Eli yi a yabi, a naxa, “I ya dii xɛmɛn so n yii.” A yi a tongo a nga yii, a te a ra sangansoon kɔɛ ra, a yi yigiyaxi dɛnaxan yi, a yi a rasa a saden ma. \v 20 A yi Alatala maxandi, a naxa, “Alatala, n ma Ala, i fe ɲaxin nabɛ kaɲa gilɛni ito ra ba, n yigiyaxi naxan konni, i yi a dii xɛmɛn faxa? ” \v 21 Eli yi a sa diin fari sanɲa yi saxan, a maxandini ito ti Alatala ma, a naxa, “Alatala, n ma Ala, n bata i mafan diini ito niin bira ayi.” \v 22 Alatala yi Eli a maxandin yabi. A yi dii niin bira ayi, a yengi. \v 23 Eli yi diin tongo, a siga a ra labe ra banxini, a yi a so a nga yii, a naxa, “A mato, i ya dii ɲɛɲɛ.” \v 24 Ɲaxanla yi a fala a xa, a naxa, “N bata a kolon sɔnɔn a Alaa muxun nan i tan na, e nun Alatalaa falan naxan i dɛ, ɲɔndin na a ra.” \c 18 \s Eli nun Abadi \p \v 1 Waxati xunkuye to dangu, tule fatareyaan ɲɛɛ saxandeni, Alatala yi falan ti Eli xa, a naxa, “Siga, i sa ti Manga Axabi yɛtagi, amasɔtɔ n tulen nafama nɛn bɔxɔ xaren fari.” \v 2 Eli yi siga alogo a xa sa ti Axabi yɛtagi. \p Fitina kamɛn yi gbo Samari taani. \v 3 Axabi yi Abadi xili, a banxi kuntigina. Koni Abadi yi gaxu Alatala yɛɛ ra han! \v 4 Yesabele yi Alatalaa nabine faxama waxatin naxan yi, Abadi yi nabi kɛmɛ tongo, a yi e luxun tonge suulun suulun yɛɛn ma faran firin na, a yi e baloma igen nun burun na dɛnaxan yi. \v 5 Axabi yi a fala Abadi xa, a naxa, “Siga yamanan tigine birin yi e nun xudene yi, yanyina nde sɛxɛna nde toma nɛn na yi, alogo en yi en ma soone nun gbaxalone\f + \fr 18.5\fr* \fk Gbaxaloni\fk* itoe sɔtɔma soon nun sofanla na diin sɔtɔ waxatin naxan yi.\f* niin nakisi, en hayu mi fa luma sube faxa feen ma sɔnɔn.” \v 6 E yi yamanani taxun e ra, a yisiga xinla ma, Axabi kedenna yi siga kira keden xɔn, Abadi fan kedenna yi siga kiraan boden xɔn. \p \v 7 Abadi mɔn yi kira tagi singen, Eli yi fa a ralan. Abadi to a kolon, a xinbi sin a yɛtagi, a yɛtagi yi lan bɔxɔn ma, a yi a fala a xa, a naxa, “I tan na a ra ba, n kanna Eli?” \v 8 A yi a yabi, a naxa, “N tan na a ra. Siga, i sa falan ti i kanna xa, i naxa, ‘Eli be.’ ” \v 9 Abadi yi a maxɔdin, a naxa, “N hakɛn mundun ligaxi, alogo i xa n tan, i ya walikɛɛn so Axabi yii, a xa n faxa? \v 10 N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, siya mi na, yamana mi na, n kanna mi xɛraan nasigaxi dɛnaxan yi i fendeni, e na a fala a xa, a i mi na yi, a yi yamanan nun siyaan nakɔlɔma nɛn xa e mi i toxi. \v 11 Iki, i bata yamarin fi n ma a n xa sa a fala n kanna xa a Eli be. \v 12 Nayi, n na keli i fɛma, Alatalaa Nii Sariɲanxina i xalima nɛn yire gbɛtɛ yi, n mi dɛnaxan kolon. N na sa Axabi rakolon, a mi i to, a n faxama nɛn. Anu Alatala batu muxu kɛndɛn nan n na xabu n ma dii ɲɔrɛyani. \v 13 E mi yi a fala i xa nun, n kanna, n naxan naba Yesabele yi Alatalaa nabine faxama waxatin naxan yi? N nabi kɛmɛ tongo nɛn n yi e luxun tonge suulun suulun yɛɛn ma faran firin na, n yi e baloma igen nun burun na dɛnaxan yi. \v 14 Awa, iki, i a falama n xa a n xa a fala n kanna xa a Eli be yi. A n faxama nɛn!” \v 15 Koni Eli yi a yabi, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Alatala Sɛnbɛn Birin Kanna, n naxan batuma, n bata i xaxili ragidi, to yɛtɛni n tima nɛn Axabi yɛtagi.” \s Eli nun Axabi \p \v 16 Abadi yi siga Axabi ralandeni, feen naxanye danguxi, a ne yɛba a xa. Axabi yi siga Eli yɛtagi. \v 17 Axabi to Eli to tun, a yi a fala a xa, a naxa, “I tan na a ra ba, i tan naxan tɔrɔyaan nafaxi Isirayila ma?” \v 18 Eli yi a yabi, a naxa, “N mi Isirayila tɔrɛ mumɛ! I tan nun i ya denbayaan na a ra, amasɔtɔ ɛ bata tondi Alatalaa yamarine suxɛ, ɛ yi Baali suxurene batu. \v 19 Iki Isirayila kaane birin malan n fɛma, Karemele geyaan fari, e nun Baali ki muxu kɛmɛ naanin tonge suulunne, e nun Asera ki muxu kɛmɛ naaninna naxanye e dɛgema Yesabele a tabanla ra.” \s Eli Karemele geyaan fari \p \v 20 Axabi yi xɛrane rasiga Isirayila muxune birin ma, a yi suxure kiine malan Karemele geyaan fari. \v 21 Nayi, Eli yi a maso yamaan birin na, a fala e xa, a naxa, “Ɛ luma ɛ yɛtɛ yifuyɛ han waxatin mundun yi? Xa Alatala nan Ala ra, ɛ bira a fɔxɔ ra. Koni, xa Baali na a ra, ɛ bira na fan fɔxɔ ra.” Yamaan mi a yabi sese ra. \v 22 Eli yi a fala yamaan xa, a naxa, “N kedenna nan luxi Alatalaa nabine ra. Baali ki muxun kɛmɛ naanin tonge suulun nan be. \v 23 Ɛ xa tura firin so nxu yii, Baali ki muxune xa tura keden sugandi e yɛtɛ xa, e yi a yisɛgɛ, e a sa yegene fari, hali tɛɛ mi sa, n fan yi turaan bonni sɛgɛ, n yi a sa yegene fari, hali tɛɛ mi sa. \v 24 E xa e ala maxandi a xinla ra, n fan yi Alatala maxandi a xinla ra. Ala sensenna maxandine rasuxɛ nɛn a tɛɛn nadɛgɛ.” Yamaan birin yi a fala, e naxa, “Nxu tinxi.” \p \v 25 Nayi, Eli yi a fala Baali ki muxune xa, a naxa, “Ɛ tura keden sugandi, ɛ singe yi a yitɔn, amasɔtɔ ɛ tan nan wuya. Na xanbi ra, ɛ yi ɛ ala maxandi a xinla ra, koni ɛ nama tɛɛ sa ɛ yegene yi.” \v 26 E turaan naxan so Baali ki muxune yii, e yi na tongo, e yi a yitɔn saraxan na, e yi Baali maxandi a xinla ra keli xɔtɔnni han yanyi tagini saraxan gan feen na. E yi sɔnxɔ, e naxa, “Baali nxu yabi!” E yi faren bodonma e kiden yɛtagi e naxan ti, koni e mi yabi xui sɔtɔ. \v 27 Yanyi tagin masoni, Eli yi lu e magelɛ, a naxa, “Ɛ gbelegbele ɲaxi ra! Ala to a tan na, yanyina nde i ya lima, a a mirima fena nde ma, hanma a wali gbɛtɛ ra, xa na mi a ra, a sa safarin na, hanma a xima, a xulunma nɛn.” \v 28 Baali ki muxune yi gbelegbele e xuini texin na pore, e lu e maxɔlɛ silanfanne nun tanbane ra han wunli mini e fatine ma alo e namunna kiina. \v 29 Yanyi tagin to dangu, e lu feene falɛ han ɲinbanna saraxa ba waxatini. Koni Baali xui mi mɛ, e mi yabi sɔtɔ a ra, a taxamaseri mi to. \p \v 30 Nayi, Eli yi a fala yamaan birin xa, a naxa, “Ɛ maso n na.” Yamaan birin yi e maso a ra. Eli yi Alatalaa saraxa ganden nafala, naxan bata yi kala. \v 31 A yi gɛmɛ fu nun firin tongo Yaxubaa dii xɛmɛne bɔnsɔn fu nun firinne yatɛna. Alatala bata yi falani ito ti Yaxuba naxan xa, a naxa, “I xili bama nɛn Isirayila.” \v 32 Eli yi saraxa ganden nafala Alatala xa na gɛmɛ fu nun firinne ra. A yi folon ge saraxa ganden nabilinni, igen litiri tonge saxan ɲɔxɔn nɔɛ sɛ naxan kui. \v 33 A yi yegene yɛlan, a turani xaba a dungi dungin na, a yi a sa yegene fari. \v 34 A mɔn yi a fala, a naxa, “Ɛ fɛɲɛ naanin nafe igen na, ɛ yi a bɔxɔn saraxan nun yegene fari.” A yi a fala, a naxa, “Ɛ mɔn xa a liga keden.” E mɔn yi a liga a firindeni. A yi a fala, a naxa, “Ɛ mɔn xa a liga a saxandeni.” E mɔn yi a liga a saxandeni. \v 35 Igen yi dɔxɔ yire sariɲanxin nabilinni han a folon nafe. \p \v 36 Saraxan yi daxa a ba waxatin naxan yi, Nabi Eli yi a maso, a fala, a naxa, “Alatala, Iburahima nun Isiyaga nun Isirayilaa Ala. Muxune xa a kolon to, a i tan nan Ala ra Isirayila yi, a i ya walikɛɛn nan n na, a n feni ito ngaan ligaxi i ya falan xɔn. \v 37 N yabi, Alatala, n yabi, alogo yamani ito xa a kolon a i tan, Alatala nan Ala ra. Na kiini, i yi a liga, e tubi i ma e bɔɲɛni.” \p \v 38 Alatalaa tɛɛn yi godo, saraxan nun yegene nun gɛmɛne nun bɔxɔna, a yi e birin gan, igen naxan yi folon na, a na xɔri. \v 39 Yamaan birin na to waxatin naxan yi, e xinbi sin, e yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, e yi a fala, e naxa, “Alatala nan Ala ra! Alatala nan Ala ra!” \v 40 Eli yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ Baali suxure ki muxune suxu, e sese nama siga.” E yi e suxu. Eli yi e ragodo Kison xuden dɛ, a sa e kɔɛ raxaba mɛnni. \s Tulen mɔn yi fa \p \v 41 Eli yi a fala Axabi xa, a naxa, “Te, i dɛge, i min, amasɔtɔ n tulen xuiin mɛma.” \v 42 Axabi yi te, a sa a dɛge, a min. Koni, Eli tan yi te Karemele geyaan xuntagi, a sa a felen dɛnaxan yi han bɔxɔn ma, a yi a yɛtagin lu a xinbine longonna ra, \v 43 a yi a fala a walikɛɛn xa, a naxa, “Te, i yɛɛ rasiga fɔxɔ igen binni.” Walikɛɛn yi te, a mato, a xɛtɛ, a naxa, “Sese mi na.” Sanɲa yi solofere Eli a rasigama a matodeni. \v 44 A sanɲa yi soloferedeni, walikɛɛn yi a fala, a naxa, “Kundadin nan tema fɔxɔ igen binni, a xurun alo yii kuina.” Nayi, Eli yi a fala a xa, a naxa, “Siga i sa a fala Axabi xa, a a xa a soone yitɔn, a godo benun tulen xa a yɛɛ rasa be.” \v 45 Waxatidi, tulen yi fɔrɔ ayi, foyen yi fa, tule gbeen yi fa. Axabi yi te a wontoron kui, a siga Yɛsɛreli taani. \v 46 Eli sigamatɔɔn yi a tagixidin xidi, Alatala sɛnbɛn yi godo a ma, a siga a giyɛ mafurɛn, a yi dangu Axabi a wontoron na han Yɛsɛreli taan so dɛna. \c 19 \s Eli yi a gi Horebe geyaan fari \p \v 1 Eli naxan birin liga, Axabi yi na fala Yesabele xa, Eli a suxuren ki muxune birin faxa silanfanna ra kii naxan yi. \v 2 Yesabele yi xɛraan nasiga Eli ma a faladeni a xa, a naxa, “Alane xa n suxu e ɲaxun birin yi, xa n mi i niin liga alo i e birin niine ligaxi kii naxan yi benun waxatini ito xa a li tila.” \v 3 Eli to na mɛ, a keli a siga alogo a xa a niin nakisi. A yi fa Bɛriseba taani Yuda yamanani, a yi a walikɛɛn lu mɛnni. \v 4 Na xanbi ra, a sigan ti yanyi keden tonbonni, a sa dɔxɔ wudi bilidina nde bun ma, a yi a fala Ala xa, a naxa, “A bata radangu ayi! Iki Alatala, n niin tongo, amasɔtɔ n mi dangu n benbane ra.” \v 5 A sa wudi binla bun, a xi. Malekana nde yi a yiin din a ra, a yi a fala a xa, a naxa, “Keli, i dɛge.” \v 6 A yɛɛn nabi a dɛxɔn ma burun ganxin gɛmɛ wolonna ma, na saxi a fɛma, e nun igelengenna yɛ keden. A to yelin a dɛgɛ, a min, a mɔn yi a sa. \v 7 Koni Alatalaa malekan mɔn yi fa, a yiin din a ra, a fala a xa, a naxa, “Keli i dɛge, amasɔtɔ i sigadeni kuya.” \v 8 Nayi, Eli yi keli, a dɛge, a min, na donseen sɛnbɛn naxan fi a ma, a yi sigan ti xi tonge naanin kɔɛ tonge naanin han Horebe geyaan fari, Alaa geyana. \s Eli Horebe geyaan fari \p \v 9 A sa so faranna nde ra mɛnni, a kɔɛɛn nadangu na. Nayi, Alatala yi falan ti a xa, a naxa, “Eli, nanfera i be?” \v 10 A yi a yabi, a naxa, “Alatala, Ala Sɛnbɛn Birin Kanna, i rafan n ma han! Isirayila kaane bata e mɛ i ya layirin na, e yi i ya saraxa gandene kala, e yi i ya nabine faxa silanfanna ra, n keden peen nan fa luxi, e mɔn katama n fan faxa feen na.” \v 11 Alatala yi a fala a xa, a naxa, “Mini, i ti geyaan fari Alatala yɛtagi. N tan danguma nɛn na yi.” Alatala yɛɛ ra, foye gbeen yi mini, a geyane raxuya ayi, a gɛmɛne yibɔ, koni Alatala mi yi foyeni. Foyen to dangu, bɔxɔn yi xuruxurun, koni Alatala mi yi bɔxɔ xuruxurunni. \v 12 Bɔxɔn xuruxurunna danguxina, tɛɛn yi mini, koni Alatala mi yi tɛɛni. Tɛɛn to dangu, ɲununɲunun xui ɲaxumɛdin yi mini. \v 13 Eli to na mɛ a yi a yɛtagin luxun a doma gbeen bun, a mini, a ti faranna so dɛɛn na. A yi xuina nde mɛ naxan a fala a xa, a naxa, “Nanfera i be Eli?” \v 14 A yi a yabi, a naxa, “Alatala, Ala Sɛnbɛn Birin Kanna, i rafan n ma han! Isirayila kaane bata e mɛ i ya layirin na, e yi i ya saraxa gandene kala, e yi i ya nabine faxa silanfanna ra, n keden peen nan fa luxi, e mɔn katama n fan faxa feen na.” \v 15 Koni, Alatala yi a fala a xa, a naxa, “Siga, i xɛtɛ keden na tonbonni, han Damasi taani, i na so, i turen susan Xasayele xunna ma alogo a xa findi Arami mangan na. \v 16 I turen susan Nimisi a dii xɛmɛn Yehu fan xunna ma alogo a xa findi Isirayila mangan na, i mɔn yi turen susan Elise fan xunna ma a xa findi nabiin na i ɲɔxɔni, Elise naxan findixi Safati a dii xɛmɛn na naxan kelixi Abeli-Mehola yi. \v 17 Nayi, Ala yaxun naxanye na e sɔtɔ Xasayele a silanfanna ra, Yehu yi ne faxa. Naxanye na e sɔtɔ Yehu a silanfanna ra, Elise yi ne faxa. \v 18 Koni, n muxu wuli solofere luma nɛn Isirayila yi, naxanye mi e xinbi sinxi Baali bun, e mi a suxuren sunbu.” \s Eli yi Elise sugandi a ɲɔxɔni \p \v 19 Eli yi siga mɛnni, a yi Safati a dii xɛmɛna Elise li xɛɛ biini, e nun xɛɛ bi ɲingen mɔxɔɲɛn nun naanin naxanye yi xidixi firin firin yɛɛn ma. A tan nan yi a mɔxɔɲɛn nun naanin firin dɔnxɛne rawalima. Eli yi a maso a ra, a doma gbeen woli a ma. \v 20 Nayi, Elise yi a ɲingene lu na, a yi a gi Eli fɔxɔ ra, a naxa, “A lu yandi, n bata i mafan, n xa sa nga nun n fafe sunbu, n yi fa lu birɛ i fɔxɔ ra.” Eli yi a yabi, a naxa, “Siga. N fena nde ligaxi i ra nɛn ba?” \v 21 Elise yi xɛtɛ a xɛɛn ma, a yi fa a turaan firin tongo, a e ba saraxan na, a e suben ɲin ɲingene rawali wudin na, a na suben so muxune yii. Na xanbi ra, a keli, a bira Eli fɔxɔ ra, a findi a walikɛɛn na. \c 20 \s Ben-Hadada yi Samari yɛngɛ \p \v 1 Ben-Hadada, Arami mangan yi a ganla birin malan a fɛma. Manga tonge saxan e nun firin nan yi a fɔxɔ ra, e nun e soone, e nun e yɛngɛ so wontorone, e sa Samari taan nabilin, e a yɛngɛ. \v 2 A yi xɛrane rasiga taani Axabi ma, Isirayila mangana. \v 3 E yi a fala a xa, e naxa, “Ben-Hadada naxa iki, ‘I ya wure gbeti fixɛn nun i ya xɛmaan so n yii, e nun i ya ɲaxalan faɲine nun i ya dii faɲine.’ ” \v 4 Isirayila mangan yi a yabi, a naxa, “N bata i ya yamarine suxu, mangana, n kanna. N bata n yɛtɛ so i yii e nun n gbeen naxan birin na.” \v 5 Xɛrane mɔn yi xɛtɛ, e yi a fala Axabi xa, e naxa, “Ben-Hadada naxa iki: ‘N bata a fala i xa, a i xa i ya wure gbeti fixɛn nun i ya xɛmaan so n yii, e nun i ya ɲaxanle nun i ya diine. \v 6 Nayi, waxatini ito yi tila, n nan n ma walikɛne rasigama nɛn i konni, e yi sa i ya banxin yegetere e nun i ya walikɛne banxine, naxan birin i yii a kɛndɛn na e a tongoma nɛn, e a xali.’ ” \p \v 7 Isirayila mangan yi yamanan fonne birin xili, a a fala e xa, a naxa, “Ɛ a mato ki faɲi xɛmɛni ito wama en ma tɔrɔn nan xɔn, a bata yi xɛraan nafa n ma ɲaxanle nun n ma diine maxilideni n na e nun n ma wure gbeti fixɛn nun n ma xɛmana, n mi tondi a sese ma.” \v 8 Yamaan nun fonne birin yi a fala Axabi xa, e naxa, “I nama i tuli mati a ra, i nama tin.” \v 9 Mangan yi yabini ito ti Ben-Hadada a xɛrane xa, a naxa, “Ɛ a fala mangan xa, n kanna, ɛ naxa, ‘I naxan birin maxilixi n na a fɔlɔni, n na ligama nɛn, koni i naxan birin maxilixi iki n mi nɔɛ na ligɛ.’ ” Xɛrane yi siga, e na yabin fala Ben-Hadada xa. \p \v 10 Ben-Hadada mɔn yi xɛraan nasiga a faladeni Axabi xa, a naxa, “Alane xa n natɔrɔn e ɲaxun birin yi xa n burunburunna gbee lu Samari taani naxan n fɔxɔrabirane yiine rafɛ.” \v 11 Isirayila mangan yi a yabi, a naxa, “Ɛ Ben-Hadada rakolon sandani ito ma, ɛ naxa, ‘Naxan a yitɔnma yɛngɛ so xinla ma, na nama a kanba fɔ naxan bata yelin yɛngɛn soɛ.’ ” \p \v 12 Ben-Hadada na yabin sɔtɔma waxatin naxan yi, e nun a mangane, e yi minma bubun kui, a yi a fala a walikɛne xa, a naxa, “Ɛ yitɔn.” E yi e yitɔn taan xili ma. \s Axabi a xunna yeren fɔlɔna \p \v 13 Koni nabina nde yi a maso Isirayila Manga Axabi ra, a yi fala a xa, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘I bata gali gbeeni ito to ba? To yɛtɛni n na a soma nɛn i yii, alogo i xa a kolon a n tan nan Alatala ra.’ ” \v 14 Axabi yi a maxɔdin, a naxa, “Na fatama nde ra?” Nabiin yi a yabi, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘Fata sofa foningene ra yamana kanne naxanye yɛ matongoxi.’ ” Axabi mɔn yi a maxɔdin, a naxa, “Nde yɛngɛn fɔlɔma?” Nabiin yi a yabi, a naxa, “I tan.” \v 15 Nayi, Axabi yi sofa foningene malan a yɛtagi yamana kanne naxanye yɛ matongoxi, naxanye yatɛ yi kɛmɛ firin tonge saxan e nun firin na. A mɔn yi Isirayila ganla sofane fan malan a yɛtagi, naxanye yatɛ yi wuli solofere ra. \p \v 16 E yi mini yanyi tagini. Ben-Hadada yi a dɔlɔtɔyani bubune kui e nun a manga tonge saxan e nun firinna naxanye fa a malideni. \v 17 Sofa foningene singe yi mini. Ben-Hadada yi xibarun fenne rasiga, alogo a xa a kolon feen naxan danguma. E fa a fala a xa muxune bata mini Samari taani. \v 18 Ben-Hadada yi a fala, a naxa, “Xa e minixi bɔɲɛ xunbenla nan xilima, ɛ e ɲɛɲɛne suxu, xa e minixi yɛngɛ so xinla nan ma, ɛ e ɲɛɲɛne suxu.” \v 19 Sofa foningene nun ganla naxan yi biraxi e fɔxɔ ra, ne yi mini taani. \v 20 Birin yi a gbee yaxu faxa, Arami kaane yi e gi. Isirayila yi bira e fɔxɔ ra. Arami manga Ben-Hadada yi a yɛtɛ rakisi soon fari, e nun soo ragina ndee. \v 21 Isirayila mangan yi mini, a yi a soone faxa, a wontorone kala, a yi bɔnɔ gbeen sa Arami kaane ma. \p \v 22 Nayi, nabiin yi a maso Isirayila mangan na, a a fala a xa, a naxa, “I wɛkilɛ, i miri ki faɲi, i lan i xa naxan liga, amasɔtɔ ɲɛɛ famatɔɔn waxatini ito yi, Arami mangan mɔn fama nɛn i yɛngɛdeni.” \s Isirayila kaane mɔn yi Arami kaane nɔ yɛngɛni \p \v 23 Arami mangana walikɛne yi a fala a xa, e naxa, “E ala, geyane ala na a ra, nanara e sɛnbɛn gbo en xa. Koni en na e yɛngɛ lanbanni, waxatina nde en sɛnbɛn gboma nɛn e xa mɛnni. \v 24 Iki i mɔn xa ito liga. I xa i ya mangane ba ganla xun na, i yi yamana kanne dɔxɔ e ɲɔxɔni. \v 25 I tan xa ganla nde malan naxan sɛnbɛn gbo alo i bɔnɔxi naxan yi, a soone yatɛne xa lan e nun a yɛngɛ so wontorone yatɛne xa lan. Na xanbi ra, en yi e yɛngɛ lanbanni, en na a toɛ xa en sɛnbɛn mi gboɛ ayi e xa.” A yi e xuiin namɛ, a na liga. \p \v 26 Ɲɛɛ nɛnɛn to a li, na waxati kedenni, Ben-Hadada yi Arami kaane malan a yɛtagi, a te Afeki taani Isirayila yɛngɛdeni. \v 27 Axabi fan yi Isirayila kaane malan a yɛtagi, e donseene sɔtɔ, e siga Arami kaane yɛngɛdeni. Isirayila kaane yi e ganla daaxaden nafala Arami kaane yɛtagi. Isirayila kaane yi maligaxi sii kuru firinna nan na, koni Arami kaane tan yi yamanan nafexi. \p \v 28 Nabiin mɔn yi a maso, a yi a fala Isirayila mangan xa, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘Arami kaane to yi a falama fa fala Alatala, geyane ala na a ra, lanbanna ala mi a ra, nanara n yama gbeeni ito birin sama nɛn i sagoni, ɛ yi a kolon a Alatala nan n tan na.’ ” \v 29 E lu malanxi e bode yɛtagi xi solofere. Xi soloferede lɔxɔni, yɛngɛn yi fɔlɔ, Arami sofaan naxanye yi e sanni, Isirayila kaane yi ne wuli kɛmɛ faxa lɔxɔ kedenni. \v 30 A dɔnxɛne yi e gi Afeki taani, wuli mɔxɔɲɛn nun soloferen naxan yi luxi, taan nabilinna yinna yi bira ne fari. \p Na waxatini, Ben-Hadada yi a gi, a siga taani, a lu luxunxi banxin konkona nde kui. \v 31 A walikɛne yi a fala a xa, e naxa, “Nxu bata a mɛ a Isirayila yamaan mangane hinan han! Nxu xa kasa bɛnbɛnla ndee xidi nxu ra, nxu lutina ndee xidi nxu kɔɛ ra, nxu siga Isirayila mangan fɛma. Yanyina nde, nxu na a mafan i xa, a mi i faxama.” \v 32 E yi kasa bɛnbɛnle xidi e ra, e lutine xidi e kɔɛ ra, e siga Isirayila mangan fɛma. E yi a fala a xa, e naxa, “I ya walikɛɛn Ben-Hadada bata i mafan, a naxa, ‘N bata i mafan, n niin nakisi.’ ” Axabi yi yabin ti, a naxa, “A mɔn a nii ra? Ngaxakedenna na a ra.” \v 33 Ben-Hadada a xɛrane yi a to a fala faɲin nan yi na ra, e mafura a faladeni, e naxa, “I ngaxakedenna nan Ben-Hadada ra.” Axabi yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ siga, ɛ sa fa a ra n fɛma.” Ben-Hadada yi fa a fɛma, Axabi yi a rate a wontoron kui. \v 34 Ben-Hadada yi a fala a xa, a naxa, “N fafe taan naxanye tongo i fafe yii, n ne raxɛtɛma nɛn i ma. I nɔɛ yulayaan nabɛ Damasi taani alo n fafe yi a rabama kii naxan yi Samari taani.” Axabi yi a fala a xa, a naxa, “N tan i beɲinma nɛn, i siga, koni fɔ en layirin xidi.” A yi layirin xidi e tagi, a yi a beɲin, a siga. \s Nabiin yi Axabi a tantanna fala \p \v 35 Nabi ganla nabina nde yi a fala a lanfaan xa, a naxa, “Alatalaa yamarin xɔn ma, n bata i mafan, n bɔnbɔ.” Koni na xɛmɛn yi tondi a bɔnbɛ. \v 36 Nabiin yi a fala, a naxa, “Bayo i mi Alatalaa yamarin suxi, i na keli n fɛma waxatin naxan yi, yatana i faxama nɛn.” Na xɛmɛn to keli a fɛma, yatana nde yi naralan a ra, a yi a faxa. \p \v 37 Nabiin yi xɛmɛ gbɛtɛ li, a yi a fala, a naxa, “N bata i mafan, n bɔnbɔ.” Na xɛmɛn yi a bɔnbɔ, a yi a maxɔlɔ. \v 38 Nabiin yi sa dɔxɔ mangana kiraan na, a yɛɛn maxidi dugi dungin na alogo a nama a kolon. Na xanbi ra, a sa ti kiraan na Manga Axabi danguma dɛnaxan yi. \p \v 39 Mangan dangumatɔna, nabiin yi gbelegbele a fɔxɔ ra, a naxa, “N yi yɛngɛni waxatin naxan yi, muxuna nde yi mini kuruni a fa kasorasa keden na n xɔn, a yi a fala n xa, a naxa, ‘Xɛmɛni ito ramara n xa. Xa a gi, i tan nan findima a ɲɔxɔn na, xanamu, i gbeti fixɛn kilo tonge saxan nun naanin so n yii.’ \v 40 Koni n yi yɛɛ gbaxi ayi be binna nun be binni waxatin naxan yi, xɛmɛn yi a gi.” Isirayila mangan yi a fala a xa, a naxa, “I ya kitin nan na ra, i yɛtɛɛn bata a fala.” \v 41 Mafurɛn, nabiin yi dugi dungin ba a yɛɛne ma, Isirayila mangan yi a kolon a nabina nde na a ra. \v 42 Nayi, a yi a fala mangan xa, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘Bayo n xɛmɛn naxan faxa fe ragidixi, i bata na beɲin, i tan yɛtɛɛn nan faxama a ɲɔxɔni, i ya yamaan yi faxa a yamaan funfuni.’ ” \v 43 Isirayila mangan yi xɛtɛ a konni Samari taani, a kɔntɔfilixi, a xaminxi. \c 21 \s Axabi yi tin Naboti faxan ma \p \v 1 Na feene dangu xanbini, xɛmɛna nde yi Yɛsɛreli yi, a xili Naboti, manpa bili nakɔɔn yi a yii Axabi a manga banxin dɛxɔn, Samari mangana. \v 2 Lɔxɔna nde, Axabi yi a fala Naboti xa, a naxa, “I ya manpa xɛɛn naxan n ma manga banxin fɛma, a so n yii, n xa a findi sabidi nakɔɔn na, n manpa xɛɛ faɲin gbɛtɛ soɛ i yii, hanma xa a i kɛnɛn, n na sara gbeti fixɛn na.” \v 3 Koni Naboti yi Axabi yabi, a naxa, “Alatala xa n natanga n benbane kɛɛn soon na i yii.” \v 4 Axabi xɔlɔxin mɔnɛxin yi so banxini Naboti Yɛsɛreli kaana falana fe ra, a a mi a benbane kɛɛn soma a yii. A sa a sa, a yɛtagin luxun, a mi wa sese don fe xɔn. \v 5 A ɲaxanla Yesabele yi fa a fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “Nanfera i niini ɲaxuxi i ma, i mi i dɛgema mumɛ?” \v 6 A yi a yabi, a naxa, “N falan tixi Naboti Yɛsɛreli kaan nan xa, n naxa, ‘I ya manpa xɛɛn sara n ma gbetin na, xa i nu wa, n manpa xɛɛ gbɛtɛ so i yii a ɲɔxɔn na.’ ” \v 7 Nayi, a ɲaxanla Yesabele yi a fala a xa, a naxa, “Iki, i tan nan mangayani Isirayila yi ba? Keli i dɛge, i bɔɲɛn yi sɛwa, n tan Naboti Yɛsɛreli kaana manpa xɛɛn soma nɛn i yii.” \p \v 8 A bataxine sɛbɛ Manga Axabi xinla ra a mangana taxamasenna sa e ma, Naboti taan naxan yi, a yi e rasiga na fonne nun a kuntigine ma. \v 9 A yi sɛbɛxi bataxine kui, a naxa, “Ɛ a fala, yamaan xa soge keden sunna suxu, ɛ Naboti dɔxɔ muxu gbee dɔxɔdeni yamaan tagi. \v 10 Ɛ xalabanten firin dɔxɔ a dɛxɔn naxanye a tɔɲɛgɛma, a a bata Ala nun mangan danga. Na xanbi ra, ɛ a xali taa xanbin na, ɛ a magɔlɔn gɛmɛn na han a faxa.” \p \v 11 Yesabele yamarin naxan fi bataxine kui, Naboti a taan fonne nun kuntigine yi na liga. \v 12 E yi a fala a yamaan xa sun, e Naboti dɔxɔ na yamaan yɛɛ ra, \v 13 xalabanten firinne fan yi fa, e dɔxɔ Naboti dɛxɔn. Na xalabanten firinne yi seren ba Naboti xili ma yamaan yɛtagi, e naxa, “Naboti bata Ala nun mangan danga.” Mafurɛn, e yi a xali taa xanbin na, e a magɔlɔn gɛmɛn na han a faxa. \v 14 Nayi, taan kuntigine yi xɛraan nasiga Yesabele ma, a Naboti magɔlɔnxi gɛmɛn nan na han a faxa. \p \v 15 Yesabele na mɛ waxatin naxan yi, a sa a fala Axabi xa, a naxa, “Naboti Yɛsɛreli kaan tondi manpa bili xɛɛn naxan sarɛ i ma gbeti na, na manpa bili xɛɛn findi i gbeen na. A bata faxa.” \v 16 Axabi a mɛxina, a Naboti bata faxa, a yi siga a manpa bili nakɔni, a findi a gbeen na. \s Ala yi Axabi nun Yesabele yalagi \p \v 17 Nayi, Alatala yi falan ti Nabi Eli Tisibi kaan xa, a naxa, \v 18 “Siga Axabi fɛma, Isirayila mangan naxan dɔxi Samari taani. A sa Naboti a manpa bili nakɔni, a sigaxi naxan findideni a gbeen na. \v 19 Sa a fala a xa, i naxa, ‘Alatala ito nan falaxi, a naxa: I bata xɛmɛna nde faxa. I mɔn yi fa a yii seene tongo.’ Na xanbi ra, i mɔn xa a fala a xa, i naxa, ‘Alatala ito nan falaxi, a naxa: Barene Naboti wunla makɔnxi dɛnaxan yi, barene i fan yɛtɛɛn wunla makɔnma mɛnna nin.’ ” \v 20 Eli yi siga na xɛrani badeni Axabi xa. Axabi yi a fala a xa, a naxa, “I bata n to ba, i tan n yaxuna?” Eli yi a yabi, a naxa, “Ɔn, n bata i to. Amasɔtɔ naxan mi rafan Alatala ma, na rabaan bata i kɛnɛn. \v 21 Ala naxa, ‘N tɔrɔn nafama i ma nɛn. N na i ralɔma ayi nɛn, xɛmɛn naxan birin Axabi a denbayani, n ne raxɔri. Naxanye i mabinni, ne birin bama i yii nɛn, konyine nun xɔrɔne Isirayila yi. \v 22 N na i ya denbayaan suxuma nɛn alo n Nebati a dii xɛmɛn Yerobowan ma denbayaan suxu kii naxan yi, e nun Axiyaa dii xɛmɛn Basaa denbayana. N na ligama nɛn amasɔtɔ i bata n naxɔlɔ gbeen ti, i yi Isirayila kaane ti yulubin ma.’ \v 23 Alatala mɔn yi falan ti Yesabele fan xili ma, a naxa, ‘Barene Yesabele donma nɛn Yɛsɛreli taan nabilinna yinna sanna xɔn ma. \v 24 Axabi a denbayaan muxun naxanye na faxa taani, barene nan ne donma. Naxanye na faxa xɛɛn ma, xɔline nan ne donma.’ ” \p \v 25 Muxu yo mi na naxan a ragidi a xa Alatala raɲaxu feen naba alo Axabi. A ɲaxanla Yesabele nan a radin. \v 26 A yi haramu feene ligama, a yi suxurene batuma alo Amorine yi a ligama kii naxan yi, Alatala naxanye kedi Isirayila kaane yɛɛ ra. \p \v 27 Axabi to Eli a falane mɛ, a yi a dugine yibɔ, a kasa bɛnbɛnla so a ma sununi, a sun. E nun na kasa bɛnbɛnla nan yi e sama, a yi sigan tima yɛtɛ magodoni. \v 28 Alatala yi falan ti Eli Tisibi kaan xa, a naxa, \v 29 “I bata a to Axabi a yɛtɛ xurunxin n yɛtagi kii naxan yi? Bayo a bata a yɛtɛ xurun n xa, n mi tɔrɔyaan nafama a waxatini, a fama a diina waxatin nin, n tɔrɔyaan nafa a denbayaan ma.” \c 22 \s Axabi yi wa Ramoti tongo feni \r Taruxune Firinden 18.1-3 \p \v 1 Ɲɛɛ firin yi dangu, yɛngɛn mi so Arami nun Isirayila tagi. \v 2 Ɲɛɛ saxandena, Yuda manga Yosafati yi siga Isirayila mangan fɛma. \v 3 Isirayila mangan yi a fala a walikɛne xa, a naxa, “Ɛ a kolon Ramoti taan Galadi yamanani, en gbeen na a ra! Nanfera en sikɛma a tongo feen na Arami mangan yii?” \v 4 A yi a fala Yosafati xa, a naxa, “I sigɛ n fɔxɔ ra Ramoti taani Galadi yamanani yɛngɛ sodeni ba?” Yosafati yi Isirayila mangan yabi, a naxa, “I tan nun n tan keden na a ra, n ma yamaan nun i ya yamana, n ma soone nun i ya soone.” \s Waliyine yi xunnayerenna fe fala \r Taruxune Firinden 18.4-11 \p \v 5 Na xanbi ra, Yosafati mɔn yi a fala Isirayila mangan xa, a naxa, “Alatala maxɔdin singen.” \v 6 Isirayila mangan yi waliyine malan, kɛmɛ naanin ɲɔxɔn, a yi a fala e xa, a naxa, “En lan en sa yɛngɛn so Ramoti taani Galadi yamanani, hanma en lan en yi a lu na?” E yi a yabi, e naxa, “Marigina a soma nɛn mangan yii.” \v 7 Koni Yosafati yi a maxɔdin, a naxa, “Alatalaa nabi yo mi fa be yi ba, en nɔɛ Alatala maxɔdinɲɛ naxan xɔn ma?” \v 8 Isirayila mangan yi Yosafati yabi, a naxa, “Keden mɔn na Alatala gbeen na, koni a mi rafan n ma, amasɔtɔ a fe ɲaxin nan tun falama n xa, a faɲin mi na mumɛ! A xili Mikahu, Yimilaa dii xɛmɛna.” Yosafati yi a fala a xa, a naxa, “Mangan nama falan ti na kiini.” \v 9 Nayi, Isirayila mangan yi kuntigi keden xili, a naxa, “Fa Mikahu ra iki sa, Yimilaa dii xɛmɛna.” \p \v 10 Isirayila mangan nun Yuda manga Yosafati birin yi dɔxi e mangaya gbɛdɛne yi lonna ma Samari taan so dɛɛn na, e maxidixi e mangaya dugine yi. Waliyine birin yi waliyiyaan nabama e yɛtagi. \v 11 Sedeki, Kenan ma dii xɛmɛn bata yi wure fenne rafala, a yi a fala, a naxa, “Alatala ito nan falaxi, a naxa, ‘I Arami kaane bɔnbɔma fenni itoe nan na han i yi e raxɔri.’ ” \v 12 Waliyine birin yi feene fala, e naxa, “Siga Ramoti taani Galadi yamanani. I nɔɔn sɔtɔma nɛn, Alatala a soma nɛn mangan yii.” \s Nabi Mikahu yi xunsinna fe fala \r Taruxune Firinden 18.12-27 \p \v 13 Xɛraan naxan siga Mikahu xilideni, na yi a fala a xa, a naxa, “Waliyine birin bata lan a ma, e fe faɲine fala mangan xa, i yitɔn i siga alo e tan. I fan yi sa fe faɲin fala!” \v 14 Koni, Mikahu yi a yabi, a naxa, “N bata n kɔlɔ habadan Alatala yi, Alatala na naxan fala n xa, n na nan falama mangan xa.” \v 15 Mikahu to fa mangan fɛma, mangan yi a maxɔdin, a naxa, “En lan en sa Ramoti taan yɛngɛ Galadi yamanani, hanma en lan en yi a lu na?” Mikahu yi a yabi, a naxa, “Siga, i nɔɔn sɔtɔma nɛn, Alatala a soma nɛn mangan yii.” \v 16 Koni, mangan yi a fala a xa, a naxa, “N na i rakɔlɛ Alatala yi sanɲa ma yoli fa fala i xa ɲɔndin nan gbansan fala n xa?” \v 17 Mikahu yi a yabi, a naxa, “N bata Isirayila yamaan birin to xuyaxi ayi geyane fari, alo xuruseen naxanye kantan muxu mi na, Alatala mɔn yi fa a fala, a naxa, ‘Kan mi fa muxuni itoe ma, birin xa xɛtɛ a konni bɔɲɛsani!’ ” \v 18 Isirayila mangan yi a fala Yosafati xa, a naxa, “N mi yi a fala i xa? A mi fe faɲin falama n xun ma mumɛ! A fe ɲaxin nan tun falama.” \p \v 19 Nayi, Mikahu mɔn yi a fala, a naxa, “I tuli mati Alatalaa falan na. N bata Alatala to dɔxi a mangaya gbɛdɛni, maleka ganla tixi a fɛma, a yiifanna nun a kɔmɛnna ma. \v 20 Alatala yi a fala, a naxa, ‘Nde Axabi mayendenma alogo a xa siga Ramoti taan yɛngɛdeni Galadi yamanani, a faxa?’ Malekana ndee na falana nde ti, ndee yi gbɛtɛ fala. \v 21 Nayi, malekana nde yi fa ti Alatala yɛtagi, a yi a fala a xa, a naxa, ‘N tan nɔɛ a mayendenɲɛ nɛn.’ Alatala yi a fala a xa, a naxa, ‘Kiin mundun yi?’ \v 22 A yi a yabi, a naxa, ‘N minima nɛn, n wulen naso a waliyine birin dɛ.’ Ala yi a fala a xa, a naxa, ‘I a mayendenma nɛn, i yi a nɔ. Siga, i sa na liga.’ \v 23 Iki, waliyiin naxanye be, Alatala bata wulen naso ne birin dɛ. Alatala bata a ragidi a xa ɲaxankatan nafa i ma.” \p \v 24 Nayi, Kenan ma dii xɛmɛn Sedeki yi a maso, a yi Mikahu dɛɛn garin, a yi a magele, a naxa, “Alatalaa malekan sigaxi kiraan mundun xɔn, a to keli n fɛma, a wule falan ti i xa?” \v 25 Mikahu yi a yabi, a naxa, “I na i luxun konkon kui i ya banxini lɔxɔn naxan yi, i a kolonma nɛn.” \v 26 Isirayila mangan yi a fala, a naxa, “Mikahu suxu, i siga a ra Amɔn fɛma, Samari taan kuntigina, e nun Yowasa, mangana dii xɛmɛna. \v 27 I yi a fala e xa, i naxa, ‘Mangana ito nan falaxi, a naxa a ɛ xa xɛmɛni ito sa kasoon na, ɛ yi a balo buru xaren nun igen na, han n yi xɛtɛ kɛndɛyani.’ ” \v 28 Mikahu yi a fala, a naxa, “Xa i xɛtɛ kɛndɛyani nun, nayi Alatala mi falan tixi n tan yi.” A mɔn yi a fala, a naxa, “Ɛ tan yamaan birin xa ɛ tuli mati.” \s Manga Axabi yi faxa yɛngɛni \r Taruxune Firinden 18.28-34 \p \v 29 Isirayila mangan nun Yosafati, Yuda mangan yi siga Ramoti taani Galadi yamanani. \v 30 Isirayila mangan yi a fala Yosafati xa, a naxa, “N xa n maxidi alo muxu gbɛtɛ, n siga yɛngɛni, koni i tan, i maxidi i ya mangaya dugine yi.” Nayi, Isirayila mangan yi a maxɛtɛ, a siga yɛngɛni. \v 31 Arami mangan bata yi yamarini ito fi a yɛngɛ so wontoro kuntigi tonge saxan e nun firinna ma, a naxa, “Ɛ nama muxu yo yɛngɛ fɔ Isirayila mangan tun.” \v 32 Yɛngɛ so wontoro kuntigine Yosafati to waxatin naxan yi, e yi a fala, e naxa, “Isirayila mangan nan ito ra.” E maso a ra, e xa a yɛngɛ. Koni, Yosafati yi sɔnxɔn nate. \v 33 Yɛngɛ so wontoro kuntigine to a to Isirayila manga mi yi a ra, e yi e masiga a ra. \v 34 Anu, xɛmɛna nde yi a xanla woli a xunna ayi, a Isirayila mangan li makantan se mi yi dɛnaxan yi. Naxan yi mangana wontoron nagima, mangan yi a fala na xa, a naxa, “I firifiri, n namini yɛngɛ soden fari ma, amasɔtɔ n bata maxɔlɔ.” \v 35 Yɛngɛn yi ɲaxu ayi na lɔxɔni. Mangan tixin yi lu a yɛngɛ so wontoron kui, a yi a digan a yi Arami kaane yɛtagi, a faxa ɲinbanna ra. A maxɔlɔden wunla bata yi bɔxɔn a wontoron kuiin birin yi. \v 36 Sogen bira waxatini, e sɔnxɔ sɔnxɔni te ganla daaxadeni, e naxa, “Birin xa siga a taani, a konni.” \v 37 Nayi, mangan yi faxa, e fa a binbin na Samari taani, e yi a maluxun. \p \v 38 E to wontoron maxa Samari ige dɔxɔdeni, barene yi Axabi wunla kɔn, yalundene yi e maxa na, fata Alatalaa falan na.\f + \fr 22.38\fr* Na feen sɛbɛxi Mangane Singen 21.19 kui.\f* \p \v 39 Axabi kɛwali dɔnxɛne, a naxanye birin liga, a sama ɲin manga banxin naxan ti, e nun a taan naxanye birin ti, ne sɛbɛxi Isirayila mangane taruxu kɛdine kui. \v 40 Axabi to faxa, a dii xɛmɛna Axasiya nan ti a ɲɔxɔni. \s Yosafati, Yuda mangana \r Taruxune Firinden 20.31-21.1 \p \v 41 Asaa dii xɛmɛn Yosafati yi findi Yuda mangan na, Isirayila manga Axabi a mangayaan ɲɛɛ naanindeni. \v 42 Yosafati findi mangan na a ɲɛɛ tonge saxan e nun suulunden nan ma. A yi mangayaan liga Yerusalɛn yi ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulun. A nga yi xili nɛn Asuba, Silixi a dii tɛmɛna. \v 43 A yi sigan ti tinxinni alo a fafe Asa, a mi a kiraan beɲin, a fe faɲin liga Alatala yɛɛ ra yi. Koni, a mi taan kidene kala, muxune mɔn yi lu sigɛ saraxane badeni mɛnne yi e nun wusulan gandeni. \v 44 Bɔɲɛ xunbenla yi lu Yosafati nun Isirayila mangan tagi. \p \v 45 Yosafati kɛwali dɔnxɛne, a wɛkilɛn nun a yɛngɛne, ne sɛbɛxi Yuda mangane taruxu kɛdine kui. \v 46 A yi kide kii xɛmɛ yalundene ba a yamanani, naxanye mɔn yi na xabu a fafe Asaa waxatini. \v 47 Manga mi yi fa Edɔn yamanani na waxatini, fɔ Yuda mangana muxu sugandixin gbansan. \v 48 Yosafati yi kunkin gbeene rafala, alogo e xa siga Ofiri yamanani xɛma feen na, koni e mi fa siga, bayo kunkine kala nɛn Esiyon-Gebere yi. \v 49 Nayi, Axabi a dii xɛmɛna Axasiya yi a fala Yosafati xa, a naxa, “I waxi nɛn n ma walikɛne xa siga i gbeene fɔxɔ ra kunkine kui?” Koni, Yosafati mi tin. \v 50 Yosafati to faxa, e yi a maluxun a benbane fɛma a fafe Dawudaa Taani, a dii xɛmɛn Yehorami nan ti a ɲɔxɔni. \s Axasiya, Isirayila mangana \p \v 51 Axabi a dii xɛmɛna Axasiya yi findi Isirayila mangan na Samari taani, Yuda manga Yosafati a mangayaan ɲɛɛ fu nun soloferedeni. Axasiyaa mangayaan naba nɛn ɲɛɛ firin Isirayila xun na. \v 52 Naxan ɲaxu Alatala yɛɛ ra yi, a na liga nɛn, a sigan ti a ɲaxin na alo a fafe nun a nga e nun alo Manga Yerobowan, Nebati a dii xɛmɛna, naxan Isirayila kaane ti yulubin ma. \v 53 A yi Baali suxuren batu, a yi a xinbi sin a bun ma, a yi Alatala raxɔlɔ, Isirayilaa Ala, alo a fafe a liga kii naxan yi.