\id 1CO 1co \ide UTF-8 \h Kɔrɛnti Singen Sora \toc1 Kɛdi Singen Kɔrɛnti Kaane Ma \toc2 Kɔrɛnti Singena \mt1 Kɛdi Singen Kɔrɛnti Kaane Ma \mt2 Pɔli Alaa Falan Kɛdi Singena Kɔrɛnti Kaane Ma \ip Pɔli a xɛrayaan sigatiin firindeni, a yi kike fu nun solomasɛxɛ raba Girɛkine konni Kɔrɛnti taani. A dɛnkɛlɛya yamaan malanna naxan fɔlɔ na, na muxune yi findixi siya gbɛtɛne nan na naxanye yi suxure batuni nun. \ip Na waxatini Kɔrɛnti taan yi sabatixi han, fata a kunki tide firinne ra. Yulayaan yi sabatixi han! Namun feene fan yi sabatixi. Dunuɲa fe kolonna xaranna nun suxure batu feene fan yi sabatixi. Fe ɲaxin nun sɔn ɲaxin fan yi gbo. Nayi, na feene yi dɛnkɛlɛya yama nɛnɛn dɛxɔn ma, ne yi e mabandunma kiin birin yi. En na a toma nɛn nayi fa fala na kɔntɔfili wuyaxi ti nɛn xɛraan ma. \ip Pɔli keli xanbini na, a yi kɔntɔfili fe wuyaxi mɛ lan mɛn kaane dɛnkɛlɛya yamaan ma. Nayi, a yi kɛdin sɛbɛ han naanin ɲɔxɔn. Firin yi ne yɛ naxanye ramaraxi Kitabun kui. Koni a dɔnxɛ firinna naxanye mi fa en yii to, ne fe falaxi Kɔrɛnti Kaane Kɛdine kui a Singena, keli a sora 5.9-13. E fe mɔn falaxi a kɛdin firinden kui a sora 2.3 e nun a sora 7.8. Kɛdi firinna naxanye Kitabun kui, ne sɛbɛxi Pɔli a xɛraya sigatiin saxanden nin, a singen sɛbɛxi Efɛsi taani (a mato Kɔrɛnti Kaane Kɛdi Singen sora 16.8), a firinden sɛbɛxi Efɛsi taani hanma Masedoniya yi. \ip Kɛdi singen kui naxan sɛbɛ Kɔrɛnti kaane ma, a yelin xanbini xɔntɔnna tiyɛ, a yi wali faɲi kolonna ti Ala maxandini (1.1 han 9), Pɔli yi a fala mɛn kaane xa, a e xa mayitaxunna ɲan naxan e tagi (1.10 han 4.21), e fe ɲaxin ɲan yamani (sora 5), e yi ba e feene raliyɛ siya gbɛtɛne kiti sadene yi (6.1 han 11). A mɔn a yitama dɛnkɛlɛya muxune lanma e xa e fati bɛndɛn nawali kii naxan yi (6.12 han 20). Na xanbi ra, a mɔn yi mɛn kaane maxɔdin wuyaxi yabi, lan feni itoe ma: \ip - Futu tiina (sora 7) \ip - Subena fe naxan baxi saraxan na suxurene xa, e nun muxun lan a xa a yɛtɛ suxu kii naxan yi lan suxure batu feene nun namun fonne ma (8.1 han 11.1) \ip - Dɛnkɛlɛya yamaan malanna nun Marigina ximɛnna fe (11.2 han 34) \ip - Alaa Nii Sariɲanxina kiseene fe (sora 12 han 14) \ip - Faxa muxune keli fena sayani (sora 15) \ip Kɛdin naɲanxi xibaruna nde nan ma alo xɛrana wanle nun xɔntɔnne (sora 16). Dunuɲa kɔntɔfili feni itoe birin yi, xɛrana a yitama nɛn Yesu nɔɛ muxune kɔntɔfili feene bɛ e ma kii naxan yi, a a xanuntenyaan nan kiraan na naxan dangu feen birin na (sora 13). \c 1 \p \v 1 N tan Pɔli, Ala naxan xilixi a sagoni, a yi n findi Yesu Alaa Muxu Sugandixina xɛraan na, nxu nun en ngaxakedenna Sosaten nan ito sɛbɛma ɛ ma. \v 2 Nxu yi a rasiga Alaa dɛnkɛlɛya yamaan ma Kɔrɛnti taani, muxun naxanye bata rasariɲan Yesu Alaa Muxu Sugandixin barakani, naxanye xilixi alogo e xa findi yama sariɲanxin na, e nun muxun naxanye birin Ala maxandima yiren birin yi en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin xinli, e Marigina, e nun nxu fan gbeena. \p \v 3 En Fafe Ala nun en Marigin Yesu Alaa Muxu Sugandixin xa hinanna nun bɔɲɛ xunbenla fi ɛ ma. \s Barika Birana Ala xa \p \v 4 N barikan birama Ala xa ɛ fe ra waxatin birin amasɔtɔ a bata hinanna fi ɛ ma Yesu Alaa Muxu Sugandixin barakani. \v 5 Amasɔtɔ ɛ feene birin bata sabati Yesu barakani, a yi ɛ mali falan nun ɛ fe kolonni. \v 6 Amasɔtɔ nxɔ sereyaan bata rakamali ɛ yi Alaa Muxu Sugandixina fe ra. \v 7 Nayi, Alaa kise yo mi dasaxi ɛ ma ɛ nɛma en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin mamɛ han a mini kɛnɛnni. \v 8 A mɔn ɛ marama nɛn ken, han waxati raɲanna alogo en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin nama fɛ yo li ɛ ra a Fa Lɔxɔni. \v 9 Ala naxan ɛ xilixi alogo ɛ nun en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin xa lan ɛ bode ma, na tinxin. \s Mayitaxunna dɛnkɛlɛya yamani \p \v 10 Ngaxakedenne, n na ɛ mafanma en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin xinli, ɛ birin xa lan ɛ bode ma, alogo ɛ nama yitaxun. Ɛ findi muxu kedenna ra, ɛ miriyane nun ɛ kui feene yi findi kedenna ra. \v 11 Amasɔtɔ ngaxakedenne, n bata a kolon Kilowe kon kaane xɔn, a lantareyana ɛ tagi. \v 12 N waxi naxan fala feni, na ni i ra: muxuna ndee a falama ɛ yɛ, e naxa, “N tan Pɔli nan fɔxɔ ra.” Bonna naxa, “N tan Apolosi nan fɔxɔ ra.” Bonna fan naxa, “N tan Piyɛri nan fɔxɔ ra.” Nde gbɛtɛ fan naxa, “N tan Alaa Muxu Sugandixin nan fɔxɔ ra.” \v 13 Alaa Muxu Sugandixini taxunxin na a ra ba? Pɔli nan gbangban wudin ma ɛ xa ba? Ɛ rafuxi igeni Pɔli nan xili yi ba? \p \v 14 N barikan birama Ala xa fa fala n mi ɛ sese rafuxi igeni ɛ tubi xinla ma fɔ Kirisipu nun Gayi \v 15 alogo muxu yo nama a fala fa fala ɛ rafuxi n xinla nin. \v 16 N bata yi Esitefana nun a kon kaane fan nafu. Koni n mi fa a kolon xa n bata muxu gbɛtɛ rafu. \v 17 Alaa Muxu Sugandixin mi n xɛxi, a n xa marafuun ti. A n xɛxi nɛn, a n xa sa Yesu a fe Xibaru Faɲin nali, anu, n mi na ligama adamadiine lɔnni falane xɔn alogo Alaa Muxu Sugandixin faxa wudin\f + \fr 1.17\fr* Romi kaane yi muxune gbangbanma \fk wudin\fk* nan ma, e yi e faxa. Yesu sayaan findixi \fk sɛnbɛn\fk* nan na naxan habadan nii rakisin fima muxune ma. Yesu gbangban wudin naxan ma, na bata findi kisin taxamasenna ra.\f* sɛnbɛn nama ba a ra na yi. \s Xaxilimayaan nun xaxilitareyana \p \v 18 Yesu faxa fena wudin ma, na findixi xaxilitareyaan nan na muxune xa naxanye halagima. Koni Ala en tan naxanye rakisima, a findixi Ala sɛnbɛn nan na en tan xa. \v 19 Ito nan sɛbɛxi Kitabun kui: “N fe kolonne fe kolonna kalama nɛn, n yi xaxilimane xaxilimayani fu.”\f + \fr 1.19\fr* Esayi 29.14\f* \v 20 Fe kolonna minɛn yi? Sariya karamɔxɔn minɛn yi? Waxatini ito muxu lɔnnixin minɛn yi? Dunuɲa muxune nun e fe kolonna mi Ala kolonxi a fe kolonni. Ala mi dunuɲa fe kolonna findixi daxuyaan na ba? \p \v 21 Amasɔtɔ Alaa fe kolonna mi tinxi dunuɲa muxune xa Ala kolon e fe kolonni. A Ala kɛnɛnxi nɛn a xa muxu dɛnkɛlɛyaxine rakisi kawandini ito xɔn naxan luxi alo daxuyana yamaan xa. \v 22 Yahudiyane taxamasenne maxɔdinma, Girɛkine fe kolonna fenma. \v 23 Koni Alaa Muxu Sugandixin gbangban feen wudin ma, en na nan ma fe kawandi bama. Yahudiyane mi tinma na nan mɛ, e nun daxuyaan na a ra siya gbɛtɛne xa. \v 24 Koni Ala bata naxanye xili, xa a findi Yahudiyan na hanma Girɛkina, Alaa Muxu Sugandixin findixi Ala sɛnbɛn nun a fe kolonna nan na, na kanne xa. \v 25 Amasɔtɔ hali Alaa fena ndee nun daxuyaan maliga, na daxuyaan dangu muxune fe kolonna ra. Hali Alaa fena ndee nun sɛnbɛtareyaan maliga, na sɛnbɛtareyaan gbo muxune sɛnbɛn xa. \p \v 26 Ngaxakedenne, ɛ miri a ma, ɛ yi findixi muxun sifan naxanye ra Ala ɛ xilixi waxatin naxan yi. Fe kolon wuyaxi mi yi ɛ yɛ adamadiine yɛɛ ra yi. Sɛnbɛma wuyaxi mi yi ɛ yɛ, denbaya barakaxi wuyaxi mi yi ɛ yɛ. \v 27 Koni naxan ma fe findixi daxuyaan na dunuɲa muxune xa, Ala na nan sugandixi a xa fe kolonne rayagi. Naxan findixi sɛnbɛtaren na dunuɲa muxune xa, a na nan sugandixi alogo a xa sɛnbɛmane rayagi. \v 28 Dunuɲa muxune yoxi naxan ma, e yi a raɲaxu, e yi a bɔtɛ raba, e mi naxan yatɛxi se ra, Ala na nan sugandixi a xa dunuɲa se yatɛxine halagi. \v 29 Nayi, adamadi yo mi nɔɛ a yɛtɛ matɔxɛ Ala yɛtagi. \v 30 Koni Ala bata ɛ kafu a Muxu Sugandixin Yesu ma, a yi a findi en ma fe kolonna ra fata Ala ra, e nun en ma tinxinna nun sariɲanna nun xunbana. \v 31 Nanara, a sɛbɛxi Kitabun kui, a naxa, “Xa muxun naxan a yɛtɛ matɔxɔma, a xa a yɛtɛ matɔxɔ Marigina fe ra.”\f + \fr 1.31\fr* A mato Yeremi 9.22-23 kui.\f* \c 2 \s Yesu gbangban feen wudin ma \p \v 1 Ngaxakedenne, n to fa ɛ fɛma n xa fa Alaa fe sereyaan ba ɛ xa, n mi fala tilinxi ti ɛ xa fe kolonni. \v 2 Amasɔtɔ n na a ragidi nɛn fa fala n nama fefe kolon ɛ tagi, fɔ Yesu Alaa Muxu Sugandixina fe, naxan gbangban wudin ma. \v 3 Nanara, n yi ɛ fɛma sɛnbɛtareyani, n yi xuruxurunma gaxuni. \v 4 N yi xaranna nun kawandin naxan tima, n mi yi katama muxune mabandundeni adamadiine fe kolonna xan xɔn, fɔ Alaa Nii Sariɲanxin sɛnbɛna, \v 5 alogo ɛ nama dɛnkɛlɛya adamadiine fe kolonna ma, fɔ Ala sɛnbɛna. \s Alaa fe kolonna \p \v 6 Anu, naxanye dɛnkɛlɛyaan bata kɔxɔ, nxu ne xaranma fe kolonna nde ma. Koni dunuɲa ito fe kolonna mi a ra, hanma dunuɲa kuntigine\f + \fr 2.6\fr* Yanyina nde Pɔli falan tima \fk dunuɲa kuntigi\fk* ɲaxine nan ma e nun Setana yinnan naxanye na kuntigine ɲaxine sɛnbɛn binla ra.\f* gbeena, naxanye halagima. \v 7 Nxu tan Alaa fe kolonna wundo feen nan yɛbama, naxan yi luxunxi, koni Ala bata yi naxan nagidi en ma en ma binyena fe ra, benun dunuɲa xa da. \v 8 Dunuɲa kuntigi yo mi na fe kolonna kolonxi. Xa e yi a kolon, e mi yi Marigin binyen kanna gbangbanɲɛ wudin ma nun. \v 9 Koni alo a sɛbɛxi Kitabun kui kii naxan yi, a naxa, \q “Ala feen naxan yitɔnxi a xanu muxune yɛɛ ra, \q yɛɛn munma na to, tunla munma na mɛ, \q muxun xaxinla munma na yɛɛ to.”\f + \fr 2.9\fr* A mato Esayi 64.3 kui.\f* \m \v 10 Koni Ala bata a makɛnɛn en tan xa a Nii Sariɲanxin barakani. Alaa Nii Sariɲanxin feen birin bunna fenma hali Alaa fe tilinxine. \v 11 Amasɔtɔ nde muxune yɛ naxan nɔɛ muxun kui feen kolonɲɛ, ba a yɛtɛ nii yi feen na naxan na kanna fatini. Na kiini, Alaa Nii Sariɲanxin nan fan Alaa feene birin kolon. \p \v 12 En mi dunuɲa ito xaxinla xan sɔtɔxi, koni fɔ Alaa Nii Sariɲanxina, Ala naxan nafaxi, alogo Ala seen naxanye birin fixi en ma, en xa ne kolon. \v 13 Nxu na feene nan falama, naxanye mi findixi muxune fe kolonne xaranne ra, koni fɔ Alaa Nii Sariɲanxina xaranna. Nxu Alaa Niina feene yɛbama na kanna nan xa, na niin naxan yi. \v 14 Koni Alaa Nii Sariɲanxin mi muxun naxan yi, na kanna mi Alaa Niina feene suxɛ mumɛ. Daxuya feene nan ne ra a yɛɛ ra yi, a mi nɔɛ e famunɲɛ. Amasɔtɔ Alaa feene kolonma a Nii Sariɲanxin nan xɔn. \v 15 Alaa Nii Sariɲanxin muxun naxan bɔɲɛ yi, na kanna nɔɛ feene birin tagi rabɛ nɛn, koni muxu yo mi nɔɛ na kanna feene kolonɲɛ. \v 16 Amasɔtɔ, a sɛbɛxi Kitabuni, a naxa, \q “Nde nɔɛ Marigina miriyane kolonɲɛ \q alogo a xa a kawandi a yi a rakɔta?”\f + \fr 2.16\fr* Esayi 40.13\f* \m Koni en tan, Alaa Muxu Sugandixina miriyana en yi. \c 3 \s Alaa walikɛne fe \p \v 1 Ngaxakedenne, n mi yi nɔɛ falan tiyɛ ɛ xa alo muxun naxanye kɔxɔxi Alaa feene yi, koni alo dunuɲa muxune alo muxun naxanye dii ɲɔrɛyani Alaa Muxu Sugandixina feene yi. \v 2 N bata xaranna fi ɛ ma naxan luxi alo xiɲɛ igena, donse xɔdɛxɛn mi yi a ra, bayo ɛ mi yi nɔɛ a rasuxɛ. Koni hali iki, ɛ mi a nɔɛ singen. \v 3 Amasɔtɔ ɛ mɔn luxi nɛn alo dunuɲa muxune. Bayo xɔxɔlɔnyaan nun lantareyana ɛ tagi. Na mi a yitaxi ba fa fala a dunuɲa muxune nan ɛ tan na naxanye sigan tima alo adamadiin bonne? \v 4 Ɛ tan nde keden na a fala, a naxa, “N tan, Pɔli nan gbee n na,” boden yi a fala, a naxa, “N tan, Apolosi nan gbee n na,” adamadiyaan feene xa mi ne ra ba? \p \v 5 Nde Apolosi ra? Nde Pɔli ra? Alaa walikɛɛn nan tun nxu tan na, naxanye ɛ malixi ɛ dɛnkɛlɛya. Birin a wanla rakamalima nɛn Marigin naxan soxi a yii. \v 6 N sansiin si nɛn, Apolosi nan yi a ige sama, koni Ala nan a rasabati. \v 7 Na kiini, sese mi sansiin si muxun nun a ige sa muxun na fɔ Ala naxan a rasabatima. \v 8 Sansiin si muxun nun a ige sa muxun birin lan, Ala ne keden kedenna birin saranma nɛn lan e wanla yatɛn ma. \v 9 Amasɔtɔ nxu findixi walikɛne nan na, naxanye nun Ala walima. Ɛ tan findixi Alaa xɛɛn nan na, xanamu, Alaa banxina. \v 10 Ala bata a ragidi n ma a hinanni, n yi wali a xa alo banxi tiin naxan fatan, n yi banxin bɛtɛn sa. Iki, muxu gbɛtɛ bata banxin ti na fari. Koni fɔ birin xa a liga a yeren ma na banxin ti feni. \v 11 Amasɔtɔ banxi tiin mi nɔɛ banxi bɛtɛn saxin maxɛtɛ, bayo a bata yelin bɛtɛn sɛ. Alaa Muxu Sugandixin Yesu nan a bɛtɛn saxin na. \v 12 Koni, xa muxu yo banxin ti na bɛtɛn saxin fari, a xɛma banxin ti, hanma gbeti daxina, hanma bɔxɔ bun nafunle, hanma wudina, hanma sɛxɛna, \v 13 birin wali xɔnna makɛnɛnma nɛn Yesu Fa Lɔxɔni. Amasɔtɔ tɛɛn nan fama, na yi muxun birin wali funfun mayita, xa a fan, xa a mi fan. \v 14 Xa muxun wanla nde kɛ tɛɛn mi naxan halagɛ, na kanna na saranna sɔtɔma nɛn. \v 15 Koni xa muxun wali xɔnna gan, a bata bɔnɔ na yi. A yɛtɛɛn kisima nɛn, koni a luma nɛn alo muxun na dangu tɛɛn xun ma. \p \v 16 Ɛ mi a kolon ba, fa fala a ɛ findixi Ala Batu Banxin nan na, Alaa Nii Sariɲanxin dɔxɔdena? \v 17 Nanara, xa muxu yo Ala Batu Banxin kala, Ala na kanna halagima nɛn. Amasɔtɔ Ala Batu Banxin sariɲan, ɛ tan yɛtɛɛn nan Ala Batu Banxin na. \p \v 18 Nanara, muxu yo nama a yɛtɛ mayenden. Xa muxuna nde ɛ tagi naxan a mirima fa fala a fe kolonna nan a tan na dunuɲa muxune yɛɛ ra yi, a yi lan nɛn, na kanna xa a yɛtɛ yatɛ xaxilitaren na, alogo a xa findi fe kolonna yatin na. \v 19 Amasɔtɔ dunuɲa fe kolonna findixi daxuyaan nan na Ala yɛɛ ra yi, alo a sɛbɛxi Kitabun kui kii naxan yi, a naxa, “Ala xaxilimane suxuma e yɛtɛna kɔtɛne nan xɔn.”\f + \fr 3.19\fr* A mato Yuba 5.13 kui.\f* \v 20 A mɔn naxa yire gbɛtɛ yi, “Marigin fe kolonne miriyane kolon fe fuune nan na.”\f + \fr 3.20\fr* Yaburin 94.11\f* \v 21 Nanara, muxu yo nama a kanba adamadiine yi sɔnɔn! Amasɔtɔ ɛ tan nan gbee itoe birin na: \v 22 Pɔli yo, Apolosi yo, Piyɛri yo, dunuɲa ito yo, siimayana hanma faxana, waxatini ito hanma naxan fama, ɛ gbeen nan e birin na, \v 23 koni Alaa Muxu Sugandixin nan fan gbee ɛ tan na, Ala nan fan gbee Yesu ra. \c 4 \s Yesu a xɛrane \p \v 1 Na kui, muxune xa nxu yatɛ Alaa Muxu Sugandixina walikɛne nan na, Alaa wundo feene taxuxi naxanye ra. \v 2 Nba, tinxinna nan maxɔdinxi walikɛɛn ma. \v 3 Na mi fefe ra n tan xa, xa ɛ tan n yalagi hanma adamadiine kiti sadena nde. N tan yɛtɛɛn mi nɔɛ n yɛtɛ yalagɛ, \v 4 bayo n xaxinla mi n yalagixi. Koni na mi a ligɛ a n tinxin, bayo Marigin nan n makitima. \v 5 Nanara, ɛ nama kitin sa benun a waxati saxin xa a li, benun Marigin xa fa, naxan dimin fe luxunxine raminima kɛnɛnni, a yi bɔɲɛ yi feene makɛnɛn. Nayi, birin a binyen sɔtɛ Ala yii. \p \v 6 Ngaxakedenne, n na feene birin falaxi n yɛtɛ nun Apolosi ma ɛ tan nan ma fe ra alogo nxɔ misaala xa sandani ito bunna yita ɛ ra fa fala “Ɛ nama dangu fe sɛbɛxine ra.” Ɛ yi waso ayi, ɛ muxune rafisa e bode xa. \v 7 Nanse i tan danguxi bodene ra? Nanse i yii, naxan mi soxi i yii? Xa a soxi i yii nɛn, nanfera i fa i yɛtɛ matɔxɔma alo i tan yɛtɛɛn nan a sɔtɔxi? \p \v 8 Ɛ bata wasa sinma! Ɛ bata findi nafulu kanne ra sinma! Ɛ bata findi mangane ra, hali nxu tan mi naxan sɔtɔxi. A yi rafanɲɛ n ma ɛ xa findi mangane ra yati alogo nxu fan xa findi a ra ɛ xɔn. \v 9 Amasɔtɔ n yengi yi a ma fa fala Ala bata nxu tan xɛrane lu xanbin na alo muxu suxin naxanye yalagixi e xa faxa yamaan yɛɛ ramaxa seen na, nxu to bata findi mato seen na dunuɲa muxune birin yɛtagi e nun malekane. \v 10 Daxun nan nxu tan na Alaa Muxu Sugandixina fe ra. Koni xaxilimaan nan ɛ tan na Alaa Muxu Sugandixini. Sɛnbɛ mi nxu tan na, koni ɛ tan, sɛnbɛna ɛ tan na. Ɛ tan binyaxi, koni nxu tan yarabixi. \v 11 Kamɛna nxu suxuma han iki yɛtɛni e nun min xɔnla nun marabɛnna. Nxu ɲaxankataxi, sigatiin nan fa nxu ra. \v 12 Nxu taganma walɛ nxu yiine ra. E na nxu danga, nxu duba e xa. E na nxu bɛsɛnxɔnya, nxu limaniya. \v 13 E na nxu mafala, nxu tan yi e ralimaniya. Nxu bata findi dunuɲa ɲama bɔxɔn daxin na alo se xɔsixine han iki. \p \v 14 N mi ito sɛbɛxi ɛ ma alogo n xa ɛ rayagi, koni alogo n xa ɛ rakolon alo n xanunten diine. \v 15 Amasɔtɔ hali karamɔxɔ wuli fu yi tixi ɛ yɛɛ ra nun naxanye ɛ xaranma Alaa Muxu Sugandixina fe ma, fafe keden peen nan ɛ xa. Amasɔtɔ n bata findi ɛ fafe ra Alaa Muxu Sugandixin Yesu a fe yi, n Yesu a fe Xibaru Faɲin nali ɛ ma. \v 16 Nanara, n na ɛ mafanma, ɛ xa n naliga. \v 17 N Timɔte rasigama ɛ ma na nan ma. N nafan diin nan a tan na e nun tɔgɔndiya muxuna Marigina fe yi. A n ma kirane rabirama ɛ ma nɛn Alaa Muxu Sugandixin Yesu yi, n dɛnkɛlɛya yamane birin xaranma naxanye ma yiren birin yi. \p \v 18 Ɛ tan ndee ɛ yɛtɛ yigboma, a n mi fa fama ɛ fɛma sɔnɔn. \v 19 Koni xa Marigin tin, n fama nɛn ɛ fɛma iki sa. Nayi, n fama nɛn na muxu wasoxine sɛnbɛn kolondeni, hali e falan gbansanna mi a ra. \v 20 Amasɔtɔ falan xa mi Alaa Mangayaan na, fɔ sɛnbɛna. \v 21 Nanse rafan ɛ ma? N xa fa bosaan na ɛ yɛɛ ra? Hanma xanuntenyaan nun limaniyana? \c 5 \s Yalunyana fe \p \v 1 Nba, e a falama fa fala a muxuna ndee yanga suxuni ɛ tagi. Na yanga suxu kiin ɲaxu kati, hali dɛnkɛlɛyatarene mi na ɲɔxɔnna ligama. Muxuna nde bata a nga xuri tongo. \v 2 Hali na, ɛ mɔn ɛ wasoma! A yi lan nun, ɛ xa sunu na ma, muxun naxan na fe sifan ligaxi, ɛ yi na ba ɛ tagi. \v 3 Hali n gbindin mi ɛ fɛma koni n xaxili ɛ xɔn. Muxun naxan bata na fe sifan liga, n bata yelin na kanna yalagɛ alo n nɛma yi ɛ fɛma. \v 4 Ɛ na ɛ malan Marigi Yesu xinli, n fan xaxili ɛ xɔn ma, Marigi Yesu sɛnbɛn fan ɛ xɔn ma, \v 5 na waxatini, ɛ na kanna kedi ɛ tagi, a lu Setana yii, alogo a fati bɛndɛn nafan feene xa kala, a niin yi kisi Marigin Fa Lɔxɔni. \p \v 6 Ɛ yɛtɛ matɔxɔn mi fan mumɛ! Ɛ mi a kolon ba, fa fala a “Buru rate sena\f + \fr 5.6\fr* \fk buru rate sena:\fk* Lɛbɛnna na a ra naxan burun nagboma ayi. \f* ndedi nan buru fuɲin birin natema?” \v 7 Nayi, ɛ yɛtɛ rasariɲan! Ɛ hakɛn ba ɛ tagi naxan luxi ɛ yɛ alo buru rate se fonna buru xunni. Ɛ lu alo buru nɛnɛn naxan mi basanxi se gbɛtɛ ra. Amasɔtɔ Alaa Muxu Sugandixin bata faxa en xa alo Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn\f + \fr 5.7\fr* \fk Halagi Tiin Dangu Lɔxɔn Sanla:\fk* Nabi Musaa waxatini, Ala fitina feen nafa nɛn Firawona yamaan ma, malekan yi fa e dii singene birin faxa kɔɛ kedenna ra. Koni, Isirayila kaane yi saraxa wunla xuya e banxine dɛ wudine ma, saya malekan yi dangu e xun ma. Na feen sanla ni ito ra. A mato Xɔrɔyaan 12.1-13 kui.\f* saraxa yɛxɛɛna.\f + \fr 5.7\fr* A mato Xɔrɔyaan 13.7 nun 12.21 kui.\f* \v 8 Nayi, en xa na sanla raba a kiini. En nama a liga buru rate se fonna ra naxan luxi alo maraɲaxun nun fe ɲaxina. Koni en xa a liga alo buru rate seen mi basanxi burun naxan na, sariɲanna nun ɲɔndini.\f + \fr 5.8\fr* A mato Xɔrɔyaan 12.15-20 nun Sariyane 16.3 kui.\f* \p \v 9 N na a sɛbɛ nɛn ɛ ma n ma kɛdin kui, a ɛ nama ɛ nun yanga suxune malan. \v 10 Koni n mi a falaxi dunuɲa ito muxune xan ma fe ra, naxanye yanga suxuni, hanma milantenne hanma kansun tiine hanma suxure batune. Xa a yi na kii nin nun, fɔ ɛ mini dunuɲa yi feu! \v 11 Iki, n na a sɛbɛma ɛ ma fa fala, muxun naxanye bata e yɛtɛ findi dɛnkɛlɛya muxune ra, koni e lu yanga suxuni, hanma milantenyana, hanma suxure batuna, hanma nafigiyana, hanma dɔlɔ minna hanma kansun tina. Hali ɛ nun ne nama ɛ yii malan donse dondeni. \v 12 Anu, n tan ma wali mi a ra, n yi dɛnkɛlɛyatarene makiti. Koni ɛ tan xa mi lan ɛ yi dɛnkɛlɛya yamaan muxune makiti ba? \v 13 Ala nan dɛnkɛlɛyatarene kitine bolonma. A sɛbɛxi Kitabuni, a naxa, “Ɛ xa muxu ɲaxin kedi ɛ tagi.”\f + \fr 5.13\fr* Sariyane 17.7\f* \c 6 \s Kitina ngaxakedenmane tagi \p \v 1 Xa yɛngɛn muxu firinna tagi dɛnkɛlɛya yamani, nanfera ɛ tinma na kitin xa sa tinxintarene tagi, benun a xa sa yama sariɲanxin tagi? \v 2 Ɛ mi a kolon ba, fa fala yama sariɲanxin dunuɲaa kitin sama nɛn? Nba, xa ɛ dunuɲa kitine sama nɛn, nanfera ɛ mi nɔɛ fe xuridine kitin sɛ? \v 3 Ɛ mi a kolon ba fa fala a en tan nan malekane makitima? En fa taganɲɛ dunuɲa ito feene ma nayi ba? \v 4 Nba, xa yɛngɛne ɛ tagi dunuɲa feene ma, ɛ muxune dɔxɛ kitisane ra nayi naxanye mi binyaxi dɛnkɛlɛya yamaan tagi ba? \v 5 N na ɛ yagi feen nan falama nayi. Na bunna nɛɛn ba, fa fala fe kolon yo mi ɛ tagi naxan nɔɛ dɛnkɛlɛya muxu firinna tagi kitin sɛ? \v 6 Koni dɛnkɛlɛya muxuna nde bata a ngaxakedenna nde xili kitini dɛnkɛlɛyatarene konni dɛnkɛlɛyatarene yɛɛ xɔri! \p \v 7 Xa kitine ɛ tagi, bɔnɔn nan na ra. Benun na xa liga, a mi yi lan ba, ɛ xa tin tinxintareyaan yi liga ɛ ra nayi? Nayi, ɛ mi yi lan ba, ɛ tin kansunna ma? \v 8 Koni ɛ tan yɛtɛɛn nan tinxintareyaan ligama, ɛ yi ɛ ngaxakedenmane yii seene kansun. \v 9 Ɛ mi a kolon ba fa fala tinxintarene mi kɛɛn sɔtɔma Alaa Mangayani? Ɛ nama ɛ yɛtɛ mayenden. Yanga suxune hanma suxure batune hanma yalundene hanma xɛmɛn naxanye kafuma e bode ma, \v 10 hanma muɲadene hanma milantenne hanma dɔlɔ minne, hanma nafigine, hanma kansun tiine, ne sese mi kɛɛn sɔtɔma Alaa Mangayani. \v 11 Ɛ tan ndee yi na kii nin nun, koni ɛ yulubine bata xafari, ɛ rasariɲan, ɛ yi findi muxu tinxinxine ra en Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixin xinli a Nii Sariɲanxin barakani. \s Ɛ Ala binya ɛ fati bɛndɛni \p \v 12 Ɛ a falama nɛn, ɛ naxa, “Feen birin daxa n tan xa.” Koni tɔnɔ mi feen birin na. Ɛ naxa, “Feen birin daxa n tan xa.” Koni n tan mi tinɲɛ luyɛ sese a konyiya bun. \v 13 Ɛ mɔn a falama, ɛ naxa, “Kuiin nan gbee donseen na, donseen nan fan gbee kuiin na.” Koni Ala e firinna birin halagima nɛn. Muxun fati bɛndɛn mi rafalaxi yanga suxun xan xili yi bayo Marigin nan gbee fati bɛndɛn na, e nun Marigin fan fati bɛndɛn nan xa. \v 14 Ala bata Marigin nakeli sayani, a en tan fan nakelima nɛn a sɛnbɛni. \v 15 Ɛ mi a kolon ba fa fala a ɛ fati bɛndɛn findixi Alaa Muxu Sugandixin fati bɛndɛn yirena nde nan na? Nayi, n lan n xa Marigin fati bɛndɛn din yalunden fatin na ba? Ɛn-ɛn de! \v 16 Ɛ mi a kolon ba fa fala xɛmɛn naxan nun ɲaxalan yalunden kafuma, a ne bata findi fati bɛndɛ kedenna ra? Na ma, a sɛbɛxi Kitabuni: Ne firinna bata findi fati bɛndɛ kedenna ra.\f + \fr 6.16\fr* Dunuɲa Fɔlɔn 2.24\f* \v 17 Koni naxan a yɛtɛ tugunma Marigin na, na nun Marigin findima nɛn kedenna ra. \p \v 18 Ɛ gi yanga suxun bun. Muxun yulubi gbɛtɛn naxanye ligama ne mi a fati bɛndɛni, koni muxun naxan yangan suxuma na yulubin ligama a yɛtɛ fati bɛndɛn nan xili ma. \v 19 Ɛ mi a kolon ba fa fala Alaa Nii Sariɲanxin Batu Banxin nan ɛ fati bɛndɛn na, Niin naxan ɛ yi, Ala naxan fixi ɛ ma? Ɛ gbee mi ɛ fati bɛndɛn na. \v 20 Amasɔtɔ a ɛ xunbaxi sare xɔdɛxɛn nan na. Nayi, ɛ Ala binya ɛ fati bɛndɛni. \c 7 \s Futu feen maxɔdinna \p \v 1 Ɛ naxan falaxi ɛ kɛdin kui, en fa na ma fa fala xa a lan xɛmɛn nama ɲaxanla tongo. \v 2 Anu, yanga suxun to bata gbo ayi, a lan xɛmɛn birin xa ɲaxalan keden futu a yɛtɛ xa. Xɛmɛn birin ma ɲaxalan xa lu a yii, ɲaxanla birin ma xɛmɛ yi lu a yii. \v 3 Xɛmɛn lan a xa naxan liga a ɲaxanla xa, a xa na liga a xa. Ɲaxanla fan na kii nin a xɛmɛn xa. \v 4 Ɲaxanla sago mi a yɛtɛ fati bɛndɛni fɔ a xɛmɛna. Na kiini, xɛmɛn fan sago mi a yɛtɛ fati bɛndɛni fɔ a ɲaxanla. \v 5 Ɛ nama tondi ɛ bode ra fɔ xa ɛ firinna bata waxatina nde sa lan na fe ma alogo ɛ xa lu Ala maxandɛ. Na xanbi ra, ɛ mɔn yi lu ɛ bode ra alogo Setana nama ɛ ratantan ɛ yɛtɛ suxutareyaan xɔn. \p \v 6 N tinxi naxan ma n na nan falama na ra. A mi findixi yamarin xan na. \v 7 N yi wama nɛn, birin xa findi ɲaxalan dɔxɔtaren na alo n tan, koni birin nun a kiseen na a ra Ala xɔn. Nde na ito sɔtɔ, nde fan yi nde gbɛtɛ sɔtɔ. \p \v 8 Nba, naxanye mi futun bun e nun kaɲa gilɛne, n ni ito nan falama ne fe yi. A lan e xa lu e danna alo n tan. \v 9 Koni xa e mi nɔɛ e yɛtɛ suxɛ, a lan nɛn e xa lu futun bun, amasɔtɔ na fisa benun e xa lu kunfa gbeeni. \p \v 10 Nba, naxanye futun bun, n yamarini ito fima ne nan ma fe ra. N tan mi a ra fɔ Marigina. Ɲaxanla nama a mɛ a xɛmɛn na. \v 11 Xa a a mɛ a xɛmɛn na, a nama dɔxɔ xɛmɛ gbɛtɛ xɔn. Xanamu, e nun a xɛmɛn tagin xa yitɔn. Xɛmɛn fan nama a ɲaxanla ramɛ. \p \v 12 N ni ito nan falama muxun bonne xa. N tan nan a falama, Marigina falan mi a ra. Xa ɲaxalan dɛnkɛlɛyatarena nde xɛmɛ dɛnkɛlɛyaxina nde yii, xa ɲaxanla tin a e xa lu e bode ra, a mi lan xɛmɛn yi a mɛ a ra. \v 13 Xa ɲaxalan dɛnkɛlɛyaxina nde dɔxi xɛmɛ dɛnkɛlɛyatarena nde xɔn, xa xɛmɛn tin a e xa lu e bode ra, a mi lan ɲaxanla yi a mɛ a ra. \v 14 Amasɔtɔ xɛmɛ dɛnkɛlɛyataren bata rasariɲan a ɲaxanla xɔn. Na kiini ɲaxalan dɛnkɛlɛyataren fan bata rasariɲan a xɛmɛ dɛnkɛlɛyaxin xɔn. Xa na mi yi a ra nun, ɛ diine yi findima nɛn muxu sariɲantarene ra, anu ɲɔndin naxan na e rasariɲanxi. \v 15 Koni xa dɛnkɛlɛyataren waxi a mɛ feni a xɛmɛn na hanma a ɲaxanla ra, a lu a xa siga. Dɛnkɛlɛya muxun mi fa xidixi nayi a na findi xɛmɛn na hanma ɲaxanla. Amasɔtɔ Ala en xilixi bɔɲɛ xunbenla nin. \v 16 Amasɔtɔ i tan ɲaxanla, i a kolonma di, xa i nɔɛ i ya xɛmɛn nakisɛ? I tan xɛmɛna, i a kolonma di, xa i nɔɛ i ya ɲaxanla rakisɛ? \s Birin xa lu Ala fe ragidixini \p \v 17 Ba na ra, birin xa lu a kiini alo Marigina a ragidixi a ma kii naxan yi Ala a xili waxatin naxan yi. N yamarini ito nan soxi dɛnkɛlɛya yamane birin yii. \v 18 Alo misaali itoe: Xa xɛmɛna nde yi banxulanxi Ala a xili waxatin naxan yi, a nama a banxulanyaan luxun. Koni xa nde gbɛtɛ mi yi banxulanxi benun Ala xa a xili, a nama tin sɔnɔn, a xa banxulan. \v 19 Amasɔtɔ xa i banxulanxi, xa i mi banxulanxi, fefe mi na ra fɔ i xa Alaa yamarine nan suxu. \v 20 Birin xa lu a kiini alo a yi kii naxan yi benun Ala xa a xili. \v 21 Ala i xili waxatin naxan yi, xa konyin nan yi i tan na, i nama xamin na ra. Koni xa i nɔɛ fɛrɛn sɔtɛ i xɔrɔya, na liga. \v 22 Amasɔtɔ Marigin bata konyin naxan xili, Marigina xɔrɔn nan na ra. Ala bata xɔrɔn naxan xili, na fan bata findi a Muxu Sugandixina konyin na. \v 23 Ala ɛ saraxi sare xɔdɛxɛn nan na. Ɛ nama findi adamadiine konyine ra. \v 24 Ngaxakedenne, ɛ keden kedenna birin xa lu ɛ kiini Ala yɛtagi alo ɛ yi kii naxan yi benun Ala xa ɛ xili. \s Muxun naxanye mi futun bun e nun kaɲa gilɛne fe \p \v 25 Muxun naxanye mi futun bun, ɛ naxan sɛbɛxi ne fe ra, en fa na ma. Marigina yamarin xa mi ito ra, koni Ala to bata n findi tinxin muxun na a kininkininni, n na n ma miriyaan nan falama. \p \v 26 Tɔrɔ waxatini ito yi, a lan nɛn muxun xa lu alo a kii naxan yi. \v 27 Xa ɲaxanla i yii, i nama kata fa fala i xa a beɲin. Xa ɲaxalantare kanna nan i ra, i nama ɲaxanla fen. \v 28 Koni xa i futun ti, yulubin mi na ra. Xa sungutunna dɔxɔ xɛmɛ taa ra, yulubin mi na ra. Koni naxanye futun tixi, ne tɔrɔ wuyaxi sɔtɔma nɛn e dunuɲa yi gidini, n waxi n xa ne masiga ɛ ra. \p \v 29 Ngaxakedenne, n naxan ma, na ni ito ra. Waxatin mi fa xunkuya sɔnɔn. Fɔlɔ iki ma, ɲaxalan kanne xa lu alo ɲaxalan mi e yii. \v 30 Muxun naxanye wugama, e xa liga alo e mi yi wugama. Muxun naxanye sɛwaxi, e xa liga alo e mi yi sɛwaxi. Naxanye bata saren so, ne xa liga alo e mi se ramarama. \v 31 Muxun naxanye dunuɲa seene rawalima, e xa liga alo e mi tɔnɔ sɔtɔma e yi. Amasɔtɔ dunuɲa ito danguma nɛn. \p \v 32 Nba, a xɔli n ma nɛn ɛ xa xɔrɔya xaminna birin ma. Ɲaxalantare kanna a ɲɔxɔ luma Marigina wanla nan tun xɔn alogo a xa Marigin nan kɛnɛn. \v 33 Koni ɲaxalan kanna a ɲɔxɔ luma dunuɲa feene nan xɔn alogo a xa a ɲaxanla kɛnɛn. \v 34 Nayi, a feene yitaxunxin na a ra. Ɲaxanla naxan fan mi futuxi hanma sungutunna, ne ɲɔxɔ luma Marigina wanle nan tun xɔn alogo e xa findi Ala gbeen na fati bɛndɛn nun niini. Koni ɲaxanla xɛmɛ kanna, na a ɲɔxɔ luma dunuɲa feene nan xɔn, alogo a xa a xɛmɛn kɛnɛn. \p \v 35 N na falama ɛ xa ɛ mali feen nan na. N mi kataxi, n xa ɛ raxɔlɔ. Koni n waxi a xɔn ma nɛn ɛ xa lu fe faɲine nan fari naxanye lanxi, alogo ɛ xa lu biraxi Marigin nan tun fɔxɔ ra. \p \v 36 Xa banxulanna bata ɲaxanla masuxu, a yi a miri a a sungutunna tɔrɔma nɛn, xa a fa fori, a mi a dɔxɔ. Xa a waxi a dɔxɔ feni, nayi a xa a waxɔn feen liga, a mi yulubi ligaxi na yi. \v 37 Koni xa xɛmɛna a ragidi a bɔɲɛni, karahan mi naxan na, a a nama sungutunna dɔxɔ, a mɔn nɔɛ a yɛtɛ suxɛ, fe faɲin nan na fan na. \v 38 Na ma, naxan bata a gbeen futu, na bata fe faɲin liga, koni naxan mi a gbeen futuxi, na bata fe faɲin liga dangu bonna ra. \p \v 39 Ɲaxanla xa dɔxɔ a xɛmɛn xɔn han a xɛmɛn yi faxa. Koni xa a xɛmɛn faxa, a bata xɔrɔya nayi, a nɔɛ dɔxɛ nɛn gbɛtɛ xɔn ma naxan nafan a ma. Koni a xa findi Marigin gbeen nan na. \v 40 Koni n ma miriyani, sɛwana a xa, xa a lu a kiini. N laxi a ra mɔn, fa fala Alaa Niina n fan yi. \c 8 \s Suben naxan nalixi suxuren ma \p \v 1 Ɛ naxan sɛbɛxi subena fe yi naxan bata rali suxurene ma, en fa na ma. Fe kolonna en birin yi. Fe kolonna muxun findima wasoden nan na, koni xanuntenyaan maliin nan tima. \v 2 Muxun naxan a mirima fa fala a fe kolon, na mi fe kolon alo a lan a xa a kolon kii naxan yi. \v 3 Koni muxun naxan bata Ala xanu, Ala na kanna kolon. \p \v 4 Nanara, donseen naxan bata rali suxurene ma, en fa na nan ma fe falama. En na a kolon fa fala suxuren mi findixi sese ra dunuɲa yi. Ala keden peen na a ra. \v 5 Hali batu se wuyaxi to bɔxɔ xɔnna nun kore xɔnna fari, muxun naxanye ma a “alane,” hali “ala” wuyaxi nun “marigi” wuyaxi yi na nun, \v 6 koni en tan mabinni, Ala keden peen na a ra. A tan nan en fafe ra naxan seen birin daxi. En na en ma dunuɲa yi gidin ligama a tan nan xa. Marigi keden peen na a ra, Yesu Alaa Muxu Sugandixina. Seen birin daxi a tan nan baraka yi. En na en ma dunuɲa yi gidin ligama a tan nan baraka yi. \p \v 7 Koni muxun birin mi ito kolon. Muxuna ndee bata dari suxure kii feene ra. Hali iki, e nɛma donse sifani ito donɲɛ, e yengi luma a xɔn ma nɛn a e suxuren kiseen nan donma. E xaxili kobin fan e yalagima, a e xɔsi. \v 8 Koni donseen mi en masoma Ala ra. Xa en na a don, en mi bɔnɔma sese yi. Xa en mi a don, en mɔn mi tɔnɔ yo sɔtɔma. \p \v 9 Koni hali feene liga feen xɔrɔyaan to ɛ yi, ɛ a liga ɛ yeren ma, ɛ nama na muxune bira yulubini naxanye munma sɛnbɛ sɔtɔ dɛnkɛlɛyani. \v 10 Amasɔtɔ muxun naxan sɛnbɛ mi gbo dɛnkɛlɛyani feni ito yi naxan xaxinla kobi, xa na i tan fekolonna li i dɛge suxure banxini, na mi na fan nawɛkilɛ a fan yi suxure kii donseen don ba? \v 11 Nba, na muxun naxan munma sɛnbɛ sɔtɔ dɛnkɛlɛyani, Alaa Muxu Sugandixin faxaxi naxan xa, na halagima nɛn i tan fekolonna xɔn ma na yi. \v 12 Nba, ɛ na hakɛn liga i ngaxakedenna ra na kiini, i yi a xaxili kobin natantan, i mɔn yulubin ligama Alaa Muxu Sugandixin na na hakɛn nan xɔn. \v 13 Nanara, xa donsena a ligɛ ngaxakedenna yi bira yulubini, n tan fan mi fa na suben donɲɛ sɔnɔn mumɛ, alogo n nama a bira yulubini! \c 9 \s Feen naxanye lan xɛrane ma \p \v 1 Xɔrɔ mi n tan na ba? Xɛra mi n tan na ba? N tan mi en Marigi Yesu toxi ba? N wali xɔnna xa mi ɛ tan na Marigini ba? \v 2 Hali bonne mi n kolon xɛraan na, koni fɔ ɛ tan xa a kolon nɛn! Bayo ɛ tan to bata dɛnkɛlɛya, na findixi n ma xɛrayaan taxamasenna nan na Marigini. \p \v 3 N na n xɔnbama falani itoe ra n tɔɲɛgɛ muxune nan xa. \v 4 N naxa, nxu mi daxa nxu xa nxu dɛge nxu yi nxu min? \v 5 Nxu mi daxa, nxu fan yi dɛnkɛlɛya ɲaxanla nde futu ba, a yi siga nxu fɔxɔ ra sigatini alo xɛraan bonne nun Marigin xunyɛne nun Piyɛri a ligan kii naxan yi? \v 6 Nxu nun Baranabasi nan tun daxa ba, nxu wali donse feen na? \v 7 Sofaan mundun a yɛtɛ goronna tongɛ a sofa wanli? Nde wudin siyɛ, a mi a bogine don? Nde xuruseene rabɛ a mi e nɔnɔn min? \p \v 8 N ma falani ito findixi adamadiine miriyaan gbansanna nan na ba? Sariya Kitabun fan mi na fe kedenna xan falaxi ba? \v 9 Amasɔtɔ, a sɛbɛxi Musaa Sariya Kitabun kui, a naxa, “I na ɲingen ti malo bodonna ra, i nama a dɛɛn xidi.”\f + \fr 9.9\fr* Sariyane 25.4\f* Ala a ɲɔxɔ luxi ɲingene nan gbansan xɔn ma ba? \v 10 A mi ito falaxi en tan xan ma fe ra ba? Di, ito sɛbɛxi en tan nan ma fe ra yati. Xɛɛ biin nɛɛn xɛɛn bima, malo xaban nɛɛn maala xabama, e yigi saxi se xabaxine yitaxunna nan ma. \v 11 Nxu tan to bata sansiin woli ɛ tagi naxan findixi Alaa feene ra, xa nxu fati bɛndɛn mali seen sɔtɔ ɛ yii, na ɲaxu ba? \v 12 Xa a daxa ɛ xa bonne mali seni itoe ra, a mi daxa nxu tan xa dangu ne ra ba? Anu, nxu tan mi sariyani ito rawalixi. A makuya na ra. Nxu bata diɲa feen birin ma alogo sese nama Alaa Muxu Sugandixina fe Xibaru Faɲin madigan. \p \v 13 Ɛ mi a kolon ba, fa fala a muxun naxan walima Ala Batu Banxini, na a donseen sɔtɔma Ala Batu Banxin nin? Naxanye saraxane bama, ne e gbeen sɔtɔma saraxan nin. \v 14 Marigina en yamarixi na kii nin fa fala naxan Yesu a fe Xibaru Faɲin nalima, na xa a balon sɔtɔ na xɔn ma.\f + \fr 9.14\fr* A mato Matiyu 10.10 nun Luka 10.7 kui.\f* \p \v 15 Koni n tan mi sariyani ito sese rawalixi. N mɔn mi ito sɛbɛxi ɛ ma ɛ xandi feen xan ma iki. A rafanɲɛ n ma n xa faxa benun n kanba xunni ito xa ba n yii. \v 16 Anu, n na Yesu a fe Xibaru Faɲin nali, na mi findɛ kanba xunna ra n xa bayo Ala bata na goronna dɔxɔ n xun ma. Gbalona n tan xa, xa n mi Xibaru Faɲin nali! \v 17 Xa n yi wanli ito kɛma n ɲɛnige faɲin nin, n yi saranna sɔtɔma nɛn, koni bayo n karahanxi nɛn, n goronna nan tun bama n ma. \v 18 N saranna nanse ra na yi? Na ni ito ra: n xa Yesu a fe Xibaru Faɲin nali hali n sare mi fi alogo n nama na sariyan nawali n yi seen sɔtɔ Xibaru Faɲin xɔn. \p \v 19 Xɔrɔn nan n tan na, muxu yo a konyi mi n tan na koni n bata n yɛtɛ findi muxun birin ma konyin na alogo n xa muxu wuyaxi sɔtɔ n nɔɛ naxan na. \v 20 N nɛma Yahudiyane tagi, n na n yɛtɛ lu alo Yahudiyane alogo n xa e masɔtɔ. Naxanye sariyan bun ma, n nɛma ne tagi, n yi n yɛtɛ lu alo n sariyan nan bun ma alogo n xa ne masɔtɔ, hali n to mi sariyan bun ma. \v 21 Naxanye mi sariyan sɔtɔxi, n yi n yɛtɛ lu ne yɛ alo e tan, naxanye mi sariyan kolon alogo n xa ne masɔtɔ hali n to mi xɔrɔyaxi Alaa sariyan ma amasɔtɔ n fa Alaa Muxu Sugandixina sariyan nan bun. \v 22 Muxun naxanye munma sɛnbɛn sɔtɔ dɛnkɛlɛyani, n yi lu ne tagi alo naxan sɛnbɛn xurun dɛnkɛlɛyani, alogo n xa e masɔtɔ. N bata n yɛtɛ findi muxun sifan birin na muxun birin xa alogo n xa ndee rakisi kiin birin yi. \p \v 23 N ni ito birin ligama Alaa falan Xibaru Faɲin nan ma fe ra alogo n fan xa n gbeen sɔtɔ a yi. \v 24 Ɛ mi a kolon ba fa fala naxanye e malanma e gideni xataɲɔxɔya giini alogo xulunden xa to, a e birin e gima nɛn koni keden nan gbansan yɛɛrati kɔntɔnna sɔtɔma. Nayi, ɛ gi alogo ɛ xa kɔntɔnna sɔtɔ. \v 25 Muxun naxan katama a boden lu feni fe sifani itoe yi fɔ na kanna xa a yixɔdɔxɔ, a a yitɔn yɛtɛ suxuni. A na ligama nɛn alogo nɔ sɔtɔn taxamasenna xa so a xunna naxan mi buma. Koni en tan a ligama nɛn alogo mangaya taxamasenna xa so en xun na naxan luma habadan. \v 26 Nanara, n mi n gima n xunna yi. N mi yɛngɛ soma alo muxun naxan a yiin wolima foyeni tun. \v 27 A makuya na ra. N na n fatin suxuma a xɔdɛxɛn nan na alo konyina, alogo n na kawandin ba bonne xa, n tan yɛtɛɛn nama fula a tɔnɔn na. \c 10 \s Suxure feen maxadina \p \v 1 Ngaxakedenne, n waxi a xɔn ma ɛ xa a kolon fa fala en benbane bira nɛn Musa fɔxɔ ra kundaan bun han e birin yi baani gidi.\f + \fr 10.1\fr* A mato Xɔrɔyaan 13.21-22 nun 14.22-29 kui.\f* \v 2 A yi luxi alo e rafu nɛn e tubi xinla ma Musa xɔn kundaan nun baa igeni. \v 3 E birin yi na niin donse kedenna don, \v 4 e yi na siimaya ige kedenna min, bayo e igen min nɛn keli Alaa gɛmɛni gɛmɛn naxan findixi a Muxu Sugandixin na naxan yi biraxi e fɔxɔ ra.\f + \fr 10.3-4\fr* A mato Xɔrɔyaan 16.4-35 nun Sariyane 8.3 nun Yatɛne 20.8-11 kui.\f* \v 5 Koni hali na, e wuyaxi mi Ala kɛnɛn, e binbine yi lu burunna ra.\f + \fr 10.5\fr* A mato Yatɛne 14.16 nun 14.23 nun 14.29-30 kui.\f* \p \v 6 Nba, misaala nan ne birin na en tan xa alogo en nama en miri fe ɲaxin ma alo ne a liga kii naxan yi. \v 7 En nama suxuren batu alo na ndee a liga kii naxan yi. Bayo a sɛbɛxi Kitabuni, a naxa, “Yamaan yi dɔxɔ e dɛgedeni e nun e mindeni, e lu kelɛ, e sabaan so.”\f + \fr 10.7\fr* Xɔrɔyaan 32.6\f* \v 8 En nama yangan suxu alo na ndee a liga kii naxan yi, e muxu wuli mɔxɔɲɛn nun saxan yi faxa soge kedenni.\f + \fr 10.8\fr* A mato Yatɛne 25.1-9 kui.\f* \v 9 En nama Alaa Muxu Sugandixin mato bunbani alo na ndee a liga kii naxan yi, saɲine yi e faxa. \v 10 Ɛ nama ɛ mawuga alo na ndee a liga kii naxan yi, Ala yi Halagi Tiin nafa, a yi e faxa. \v 11 Feni itoe birin liga nɛn e ra, e findi misaale ra, e yi sɛbɛ en nakolon seen na, waxati raɲanna bata a li en tan naxanye ma. \v 12 Nayi, naxan na a miri fa fala a a tixi ki faɲi, na xa a liga a yeren ma alogo a nama bira. \p \v 13 Ɛ ratantan feen naxanye bata ɛ sɔtɔ, ne darixi adamadiine liyɛ nɛn. Koni bayo Ala tinxin, a mi tinɲɛ tantan feen xa ɛ sɔtɔ dangu ɛ sɛnbɛn yatɛn na. Na ma, tantan feen nɛma ɛ fɔxɔ ra, Ala yi na yi mini fɛrɛn fi ɛ ma, alogo ɛ xa lu tinxinni. \p \v 14 Nanara, n xanuntenne, ɛ ɛ gi suxure batun bun. \v 15 N falan tima ɛ xa alo xaxilimane, ɛ yɛtɛɛn xa n ma falan mato. \v 16 En na barikan bira Ala xa Marigina igelengenna xɔn, en yi en min, na mi en nun Alaa Muxu Sugandixin wunla malanma ba? En burun naxan donma na waxatini, na mi en nun Marigin fati bɛndɛn malanma ba?\f + \fr 10.16\fr* Marigina ximɛnna nan ito ra. A mato Luka 22.19 nun Kɔrɛnti Singen 11.23-26 kui.\f* \v 17 Buru xun keden to a ra, en birin bata malan en lu alo fati bɛndɛ keden peena, hali en to wuya, bayo en birin nde sɔtɔma na buru kedenna nin. \p \v 18 Ɛ Isirayila kaane mato, naxanye saraxa subene donma, lanna mi ne nun saraxa ganden tagi ba? \v 19 N waxi nanse fala fe yi nayi? Suxure kiin findixi sɛnbɛna nde ra ba hanma suxuren findixi se kɛndɛn nan na ba? \v 20 Na mi a ra, koni suxure batune saraxan naxanye bama, e ne ralima Setana malekane nan ma, Alaa fe mi na ra feu! Anu, n mi waxi lanna xa lu ɛ nun yinnane tagi. \v 21 Ɛ mi nɔɛ ɛ minɲɛ Marigina igelengenna ra, ɛ mɔn yi ɛ min suxurene igelengenna ra. Ɛ mi nɔɛ Marigina ximɛnna donɲɛ e nun ɲinanne don seene. \v 22 En waxi Marigina xɔxɔlɔnna nan nakeli fe yi ba? En sɛnbɛn gbo a xa ba? \p \v 23 Ɛ naxa, “Feen birin daxa nxu tan xa.” Koni tɔnɔ mi feen birin yi. Ɛ naxa, “Feen birin daxa nxu tan xa,” koni feen birin xa mi en malima. \v 24 Muxu yo nama hɛrin fen a yɛtɛ xa tun, fɔ muxu gbɛtɛye fan xa. \v 25 Seen naxan birin sarama lɔxɔ tideni, ɛ na don. Ɛ nama maxɔdinna ti xa ɛ gelen mi a ra. \v 26 Bayo Kitabun naxa, a Marigin nan gbee bɔxɔn nun ayi seene birin na.\f + \fr 10.26\fr* A mato Yaburin 24.1 kui.\f* \v 27 Xa dɛnkɛlɛyatarena nde ɛ xili donse dondeni, xa siga xɔnla ɛ ma, a na donseen naxan so ɛ yii, ɛ na don. Ɛ nama maxɔdinna ti xa ɛ gelen mi a ra. \v 28 Koni xa muxuna nde a fala ɛ xa, a naxa, “Donseni ito bata rali suxuren ma,” nayi, ɛ nama na donseen don masɔtɔ na muxuna fe ra naxan ɛ rakolonxi lan xaxinla yatɛn ma. \v 29 Ɛ tan xaxinla yatɛn mi a ra koni fɔ bonna xaxinla. Anu, nanfera n tan ma xɔrɔyaan findɛ yalagin na muxu gbɛtɛ xaxinli? \v 30 Xa n barikan bira Ala xa n ma donsena fe ra, nanfera muxuna nde n nayelefuma lan na donsena fe ma, n bata barikan bira Ala xa naxan ma fe ra? \p \v 31 Na kui, xa ɛ donseen donma hanma ɛ ɛ minma, ɛ nɛma fefe ligɛ, ɛ a liga Alaa binyena fe ra. \v 32 Ɛ kɛwanle nama Yahudiyane ratantan, hanma Girɛkine hanma Alaa dɛnkɛlɛya yamana, \v 33 alo n tan fan katama n xa muxun birin kɛnɛn kii naxan yi. N mi fe faɲin fenma n yɛtɛ xan tun xa, fɔ muxu wuyaxi xa alogo ne fan xa kisi. \c 11 \s Feen naxanye daxa sali waxatini \p \v 1 Ɛ findi n naliga muxune ra, bayo n tan fan Alaa Muxu Sugandixin naligama. \p \v 2 N bata ɛ tantun, n ma fe to rabiraxi ɛ ma feen birin yi, e nun ɛ to n ma xaranne suxi alo n na a falaxi ɛ xa kii naxan yi. \p \v 3 Koni, n waxi a xɔn ma ɛ xa a kolon a Alaa Muxu Sugandixin nan xɛmɛne birin xun na. Xɛmɛn nan ɲaxanla xun na. Ala nan a Muxu Sugandixin xun na. \v 4 Nanara, xɛmɛn naxan Ala maxandima, hanma naxan nabiya falane tima yamaan tagi, xa kɔmɔtina a xun na, a bata a kuntigin nafɛya. \v 5 Ɲaxanla naxan Ala maxandima, hanma a nabiya falane tima yamaan tagi, a xunna magenla a ra, na a kuntigin nan nayagima. Na luxi nɛn alo a na a xunna gbanan. \v 6 Xa ɲaxanla mi a xunna maxidi, a mɔn lan nɛn a yi a xunna gbanan. Koni ɲaxanla xunna gbananxina, e nun a maxabaxina, na birin to mayagi nɛn, a lan nɛn nayi a yi a xunna maxidi. \v 7 Xɛmɛn tan mi lan a yi a xunna maxidi bayo a findixi Ala maligan nun a binyen nan na. Koni ɲaxanla nan a xɛmɛna binyen na. \v 8 Amasɔtɔ Ala mi xɛmɛn xan baxi ɲaxanli, koni ɲaxanla nan baxi xɛmɛni. \v 9 Xɛmɛn mi daxi ɲaxanla fe ra, koni ɲaxanla nan daxi xɛmɛna fe ra. \v 10 Nanara, ɲaxanla xa a xunna maxidi a xɛmɛna sɛnbɛn taxamasenna ra e nun malekane fe ra. \v 11 Koni Marigini, ɲaxanla mi fataxi xɛmɛn na, xɛmɛn fan mi fataxi ɲaxanla ra. \v 12 Bayo alo ɲaxanla kelixi xɛmɛni kii naxan yi, ɲaxanla fan xɛmɛn barixi na kii nin. Koni feen birin kelixi Ala nan ma.\f + \fr 11.7-12\fr* A mato Dunuɲa Fɔlɔn 1.26-27 nun 2.18-23 kui.\f* \p \v 13 Ɛ tan yɛtɛɛn xa na feen makiti: Xa ɲaxanla lan a yi Ala maxandi a xunna mi maxidixi. \v 14 Nba, Adamadiin kɛɲaan mi ɛ xaranɲɛ ba, fa fala xa xɛmɛn xunsɛxɛn kuya ayi, a yagima nɛn nayi? \v 15 Koni binyen nan na ra ɲaxanla xa xa a xunsɛxɛn kuya ayi. Bayo a xunsɛxɛn kuyan bata findi a maxidi seen na. \v 16 Koni xa muxu yo waxi a xɔn ma, a xa tandin ti feni ito ma, n naxan falama nayi, na ni ito ra. Namunni itoe nan nxu nun dɛnkɛlɛya yamaan birin yii nxu nɛma Ala batuɛ waxatin naxan yi. \s Marigina ximɛnna fe \r Matiyu 26.26-29 Maraka 14.22-25 Luka 22.14-20 \p \v 17 N falan naxan tima ɛ xa iki, n mi ɛ tantunma na ra amasɔtɔ ɛ malanna mi fe faɲin ligama fɔ a ɲaxina. \v 18 Fe singena, e bata yi a fala n xa a ɛ na ɛ malan dɛnkɛlɛya yamaan kiin ma, mayitaxun feene ɛ tagi. N laxi na ra han yirena nde. \v 19 A fɛrɛ mi na fɔ mayitaxunna nde xa lu ɛ tagi, alogo naxanye Ala kɛnɛnxi, ne xa kolon. \v 20 Ɛ na ɛ malan waxatin naxan yi, ɛ mi Marigina ximɛnna xan donma, \v 21 bayo ɛ nɛma ɛ dɛgema, birin a mafurama nɛn a gbee donseen dondeni. Nanara, kamɛna ndee ma, koni ndee minxin na a ra. \v 22 Banxi mi ɛ yii ba, ɛ donseen donɲɛ dɛnaxan yi, ɛ yi ɛ min? Ɛ Alaa dɛnkɛlɛya yamaan naɲaxuma ba, ɛ to yiigelitɔne biran lanbaranni? N nanse falama ɛ xa? N na ɛ tantunɲɛ nayi ba? Nayi, n mi ɛ tantunɲɛ mumɛ! \p \v 23 Amasɔtɔ Marigina n xaranxi naxan ma, n fan bata ɛ xaran na ma fa fala Marigi Yesu yanfaxi, a so yiini kɔɛɛn naxan na, a burun tongo nɛn. \v 24 A barikan bira Ala xa, a yi a yigira, a naxa, “N fati bɛndɛn ni ito ra naxan fixi ɛ fe ra. Ɛ ito liga naxan n ma fe rabirɛ ɛ ma.” \v 25 E yelinxina ximɛnna donɲɛ, a yi igelengenna fan tongo, a naxa, “Layirin nɛnɛn naxan xidixi en tagi n wunla xɔn, na ni ito ra. Ɛ nɛma ito minɲɛ waxati yo yi, n ma fe xa rabira ɛ ma.” \v 26 Amasɔtɔ ɛ nɛma buruni ito donɲɛ waxatin naxan yi, ɛ yi ɛ min igelengenni ito ra, ɛ Marigina saya feen nan nalima han a fa. \p \v 27 Nanara, xa muxu yo Marigina a burun don, hanma a yi a min Marigina igelengenna ra daxatareyani, na kanna yulubin nan tongoma Marigin fati bɛndɛn nun a wunla fe yi. \v 28 Nanara, birin xa a yɛtɛ kɔrɔsi, a yi Marigina burun don, a yi a min Marigina igelengenna fan na na kiini. \v 29 Amasɔtɔ naxan na burun don, a yi a min igelengenna ra, e nun Marigin fati bɛndɛn mi lanxi e bode ma, a kitin nan xilima a yɛtɛ ma na ra. \v 30 Nanara, ɛ wuyaxi furama, sɛnbɛ mi ɛ ra, ndee bata faxa. \v 31 Koni xa en na en yɛtɛ rakɔrɔsi, en tangama nɛn Alaa kitin ma. \v 32 Koni Marigin na en kiti, a en maxuruma nɛn alogo en nun dunuɲa muxune nama yalagi en bode xɔn. \p \v 33 Nanara, ngaxakedenne, ɛ na ɛ malan waxatin naxan yi ɛ dɛgedeni, ɛ xa ɛ bode legeden. \v 34 Xa kamɛna nde ma, a xa a dɛge a konni alogo ɛ malanna nama kitin xili ɛ ma. N na fa waxatin naxan yi, n fe gbɛtɛye yɛbama nɛn. \c 12 \s Alaa Nii Sariɲanxina kiseene fe \p \v 1 Ɛ naxan sɛbɛxi Alaa Nii Sariɲanxina kiseene fe ra, en fa na ma. Ngaxakedenne, n mi waxi ɛ xa lu fe kolontareyani. \v 2 Ɛ a kolon fa fala ɛ yi dɛnkɛlɛyatareyani waxatin naxan yi, ɛ yi biraxi suxurene nan fɔxɔ ra e nun naxanye mi falan tima, ɛ lɔ ayi. \v 3 Nanara, n na a falama ɛ xa fa fala, naxan yo falan tima Alaa Nii Sariɲanxin barakani, na mi nɔɛ a falɛ, a naxa, “Yesu dangaxi.” Muxe mɔn mi nɔɛ a falɛ, a naxa, “Marigin nan Yesu ra,” Alaa Nii Sariɲanxin xanbi. \p \v 4 Alaa Nii Sariɲanxi keden peen na a ra, koni a kiseen sifan wuya. \v 5 Marigi keden peen na a ra, koni muxune walima a xa kii wuyaxi. \v 6 Wanla sifan wuya, koni Ala kedenna nan ne birin nakamalima muxune birin yi. \v 7 Alaa Nii Sariɲanxina fena ndee minima kɛnɛnni muxu keden kedenna birin xɔn alogo yamaan birin xa sabati. \v 8 Alaa Nii Sariɲanxin muxuna nde kima xaxilimaya falan nan na. Na Nii Sariɲanxi kedenna nan mɔn muxu gbɛtɛ fan kima fe kolonna falan na. \v 9 Na Nii Sariɲanxi kedenna nan mɔn muxu gbɛtɛ kima dɛnkɛlɛyani. Na Nii Sariɲanxi kedenna mɔn yi muxu gbɛtɛ ki muxu rakɛndɛya kiseni. \v 10 Muxu gbɛtɛ yi ki kabanako fe liga sɛnbɛni, muxu gbɛtɛ yi ki nabiya falane ra, gbɛtɛ yi sɛnbɛ ɲaxine nun Ala sɛnbɛn tagi raba, gbɛtɛ yi falan ti xui sifa gbɛtɛne yi, gbɛtɛ mɔn xui gbɛtɛye madanguma. \v 11 Koni a tan Alaa Nii Sariɲanxin kedenna nan na birin ligama. A tan nan muxun birin kima alo a waxi a xɔn ma kii naxan yi. \s Gbindi kedenna na a ra \p \v 12 Nba, Alaa Muxu Sugandixin luxi nɛn alo gbindi kedenna koni yire wuyaxi a ma. Koni hali a yirene to wuya, gbindi kedenna nan a ra. \v 13 Amasɔtɔ en birin nafuxi igeni Alaa Nii Sariɲanxin kedenna nan baraka yi, en so fati bɛndɛ kedenni, Yahudiyane nun Girɛkine, konyine nun xɔrɔne, Ala bata a Nii Sariɲanxin fi en birin ma. \p \v 14 Fati bɛndɛn mi findixi yire kedenna xan na koni yire wuyaxi. \v 15 Xa sanna a fala, a naxa, “N tan mi fati bɛndɛni, bayo n mi findixi yiin na,” na mi a bɛ fatin na. \v 16 Xa tunla a fala, a naxa, “N tan mi fati bɛndɛni, bayo n mi findixi yɛɛn na,” na mi a bɛ fatin na. \v 17 Xa fati bɛndɛn birin yi findi yɛɛn nan tun na, feen yi mɛma di nayi? Xa fati bɛndɛn birin yi findi tunla nan tun na, seen xirin yi mɛma di nayi? \v 18 Koni Ala bata fati bɛndɛn yirene birin yɛba alo a waxi a xɔn ma kii naxan yi. \v 19 Xa a birin yi findi se keden peen na, fati bɛndɛn yi luma minɛn? \v 20 A kii naxan yi iki, fatin yire wuyaxi na koni fati bɛndɛ kedenna na a ra. \p \v 21 Nanara, yɛɛn mi nɔɛ a falɛ yiin ma, a naxa, “N mako mi i ma.” Xunna mi a falɛ sanne ma, a naxa, “N mako mi ɛ ma.” \v 22 A makuya na ra. Hali sɛnbɛ mi fati bɛndɛn yiren naxanye ra, e tiden na. \v 23 Hali fatin yiren naxanye mayagi dangu fatin yirene birin na, en ne maxidima binyeni ki faɲi. Fatin yiren naxanye mi lan e to, en mɛnne suturama bonne xa. \v 24 Koni fati bɛndɛn yiren naxanye mi mayagi, ne mako mi na ma. Ala yɛtɛɛn bata en fati bɛndɛn yirene yɛba, a binyen fi fati bɛndɛn yirene ma a yi dasaxi naxanye ma, \v 25 alogo fati bɛndɛn nama yitaxun, koni fatin yirene birin xa e ɲɔxɔ lu e boden xɔn ma. \v 26 Xa fati bɛndɛn yirena nde xɔlɛni, fatin yire dɔnxɛn birin sɔxɔlɛma nɛn a xɔn. Xa yire keden binyen sɔtɔ, bonne birin sɛwama nɛn a xɔn. \p \v 27 Nba, ɛ tan nan Alaa Muxu Sugandixin fati bɛndɛn na. A fati bɛndɛn yirena nde nan ɛ keden kedenna birin na. \v 28 Ala xɛrane nan singe luxi dɛnkɛlɛya yamani, a firindena, nabine, a saxandena karamɔxɔne, e nun kabanako feene raba muxune, e nun naxanye kixi muxu rakɛndɛya kiseen nun mali ti kiseen nun yɛɛrati kiseni e nun naxanye falan tima xui gbɛtɛne yi. \v 29 Birin mi findɛ xɛraan na, hanma nabine hanma karamɔxɔne hanma kabanako feene raba muxune \v 30 hanma muxun naxan kixi muxu rakɛndɛya kiseni hanma xui gbɛtɛ falana hanma xui radanguna. \v 31 Koni, ɛ sɔbɛ so kise fisamantenne ma. Iki n xa kira fisamantenna yita ɛ ra. Na ni i ra: \c 13 \s Xanuntenyana fe \p \v 1 Hali n falan ti adamadiine xuine nun malekane xuine yi, koni xa xanuntenyaan mi n bɔɲɛni, n fala xuiin luxi nɛn nayi alo talan xuiin nun kariɲan xuina. \v 2 Hali nabiya falane n dɛ, e nun lɔnnina han n wundo feene birin kolonna sɔtɔ, hali dɛnkɛlɛyana n yi, n geyane ba e funfuni, koni xa xanuntenyaan mi n bɔɲɛni, sese mi n tan na na yi. \v 3 Hali n na n yii seen birin fi yiigelitɔne ma, hali n na n fati bɛndɛn fi, a gan, koni xa xanuntenyaan mi n bɔɲɛni, na mi fefe fanɲɛ n ma. \p \v 4 Diɲan xanuntenyani. A fe faɲin nan ligama. Xɔxɔlɔnyaan mi xanuntenyani. A mi a yɛtɛ yigboma. Waso mi xanuntenyani. \v 5 Marayagi mi a yi. A mi a yɛtɛ a hɛrin xan tun kataxi. A bɔɲɛn mi tema fefe ma. A mi xɔlɔn namarama. \v 6 A mi sɛwama tinxintareyaan na fɔ ɲɔndina. \v 7 A mafeluun tima feen birin yi. A tɔgɔndiyaxi waxatin birin. Yigina a yi feen birin yi. A tunnafan feen birin yi. \p \v 8 Xanuntenyaan mi ɲanɲɛ habadan. Nabiya falane danguma nɛn, xuine yi ɲan, fe kolonna yi dangu. \v 9 Amasɔtɔ en fe kolon ndedi, en nabiya falane tima ndedi, \v 10 koni a kamalixin na fa waxatin naxan yi, a kamalitaren ɲanma nɛn na yi. \p \v 11 N to yi dii ɲɔrɛyani waxatin naxan yi, n yi falan tima alo dii ɲɔrɛna, n yi n mirima alo dii ɲɔrɛna, n yi feene famuma alo dii ɲɔrɛna. Koni n to findi fonna ra, n mi fa dii ɲɔrɛ fe rabama sɔnɔn. \v 12 Iki, en sawura yidimixin nan toma alo matoon kikeni, koni waxati famatɔni, en toon tima nɛn yɛɛ nun yɛɛ. Iki, danna n ma fe kolonna ma, na waxatini n feene kolonma nɛn alo Ala n kolon kii naxan yi. \p \v 13 Iki fe saxanni itoe luma nɛn, dɛnkɛlɛyaan nun yigin nun xanuntenyana, koni xanuntenyaan nan gbo e birin xa. \c 14 \s Alaa Nii Sariɲanxina kiseene \p \v 1 Ɛ yixɔdɔxɔ ɛ lu xanuntenyani. Nii Sariɲanxina a kiseene xɔnla xa ɛ suxu, a gbengbenna ɛ yi nabiya falane ti. \v 2 Amasɔtɔ muxun naxan xui gbɛtɛn falama, na mi falan tima muxune xan xa, fɔ Ala, amasɔtɔ muxu yo mi a xuiin mɛma. A wundo feene falama Alaa Nii Sariɲanxin barakan nin. \v 3 Koni naxan nabiya falane tima yamaan xa, na falan tima e sabati feen nan na, a yi e ralimaniya, a yi e bɔɲɛn xunbeli. \v 4 Koni muxun naxan falan tima xui gbɛtɛni, na a yɛtɛn nan tun malima, koni naxan nabiya falane tima, na dɛnkɛlɛya yamaan birin nan malima. \p \v 5 Xa ɛ birin xui gbɛtɛne falama, na rafan n ma. Koni naxan nafan n ma dangu na ra, ɛ birin xa nabiya falane ti. Amasɔtɔ muxun naxan nabiya falane tima, na dangu xui gbɛtɛ falan na, fɔ xa muxuna nde na naxan a xuiin nadanguɛ alogo dɛnkɛlɛya yamaan birin maliyɛ kii naxan yi. \v 6 Ngaxakedenne, xa n siga ɛ fɛma, n sa falan ti ɛ xa xui gbɛtɛne yi, n nanfe fanxi ɛ ma nayi, xa n mi Alaa fena nde makɛnɛn ɛ xa, hanma fe kolonna nde hanma nabiya falana hanma xaranna? \p \v 7 Hali maxa seene fan na kii nin, alo xulenna nun kondenna. E bɛtin naxan bama, muxun na kolonma di xa ɛ mi e xuine ramini ki faɲi? \v 8 Xa xɔtaan xui faɲin mi mini, a rafixa, nde a yitɔnɲɛ yɛngɛ so xinla ma? \v 9 A na kii nin ɛ konni, ɛ na falan ti xui gbɛtɛne yi, xa a mi findi fala yigbɛxin na, na bunna kolonma di nayi? Fala fuun nan tun na ra. \v 10 Xui wuyaxi nan dunuɲa yi, koni ne sese mi na naxan bun mi na. \v 11 Koni xuiin naxan falama, xa n mi na mɛma, naxan a falama, xɔɲɛn nan n tan na na yɛɛ ra yi. Xɔɲɛn nan a fan na n yɛɛ ra yi. \v 12 A na kii nin ɛ fan xa, ɛ to waxi Alaa Nii Sariɲanxina a kiseene xɔn ma, naxanye dɛnkɛlɛya yamaan malima, ɛ yixɔdɔxɔ ne nan ma. \p \v 13 Nanara, muxun naxan falan tima xui gbɛtɛni, a xa Ala maxandi alogo a xa nɔ a bunna falɛ. \v 14 Amasɔtɔ xa n na Ala maxandima xui gbɛtɛni, n niin nan Ala maxandima nayi, koni n xaxinla mi walima. \v 15 N nanfe ligama nayi? N xa Ala maxandi n niini e nun n xaxinla fan yi. N xa bɛtin ba n niini e nun n xaxinli. \v 16 I na barikan bira Ala xa i niini, muxun naxan mi na bunna kolon, na a falama di fa fala “Amina?” Amasɔtɔ i naxan falama, a mi na kolon. \v 17 Hali i barikan birama Ala xa ki faɲi, muxu gbɛtɛ mi maliin sɔtɛ nayi mumɛ! \p \v 18 N barikan birama Ala xa amasɔtɔ n tan xui gbɛtɛne falama dangu ɛ birin na. \v 19 Koni en nɛma dɛnkɛlɛya yamaan malanni hali n fala xui suulun nan tun ti, naxanye bunna kolonɲɛ, alogo n xa muxune xaran, na fisa benun n xa falan wuli wuyaxi ti xui gbɛtɛni. \p \v 20 Ngaxakedenne, ɛ miriyaan nama liga alo diidine. Ɛ xa liga alo dii ɲɔrɛne fe ɲaxine fe yi, koni ɛ findi fonne ra ɛ xaxinli. \v 21 A sɛbɛxi Sariya Kitabun kui: \q “Marigin naxa, \q ‘N falan tima yamani ito xa ne xɔn \q naxanye xɔɲɛ xuine falama \q e nun xɔɲɛne dɛ xuiin xɔn \q koni hali na, \q e mi e tuli matima n na.’ ”\f + \fr 14.21\fr* Esayi 28.11-12\f* \m \v 22 Na ma, xui gbɛtɛne findixi taxamasenne ra dɛnkɛlɛyatarene nan xa. A mi ligama dɛnkɛlɛya muxune fe ra. Nabiya falane fan mi findixi taxamasenne ra dɛnkɛlɛyatarene xa fɔ dɛnkɛlɛya muxune. \p \v 23 Nba, xa dɛnkɛlɛya yamaan birin e malan, e falan ti fɔlɔ xui gbɛtɛne yi, xa muxuna ndee fa, naxanye e tuli matima gbansan hanma e mi dɛnkɛlɛyaxi, ne mi a falɛ ba, fa fala a seen nan soxi ɛ yi? \v 24 Koni xa ɛ birin nabiya falane tima, dɛnkɛlɛyatarena nde yi so ɛ fɛma, hanma naxan a tuli matima gbansan, na falane birin a sɔnne yitama a ra nɛn, birin yi a kiti. \v 25 A miriya wundone minima nɛn kɛnɛnni. Nayi, a xinbi sinma nɛn, a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma, a yi Ala batu, a yi a fala, a naxa, “Ɲɔndin na a ra, Ala ɛ tagi.” \s Fe yibasanna dɛnkɛlɛya yamani \p \v 26 Ngaxakedenne, ɛ xa nanse liga ɛ na ɛ malan waxatin naxan yi? Birin xa fa e nun bɛtina nde, hanma xaranna, hanma Alaa fe makɛnɛnna, hanma xui gbɛtɛna nde, hanma xui madanguna. Na birin xa findi dɛnkɛlɛya yamaan sɔbɛ so feen na. \v 27 Xa muxuna ndee falan tima xui gbɛtɛni, muxu firin hanma saxan, ne birin xa falan ti keden keden yɛɛn ma. Koni e naxan falama fɔ muxu gbɛtɛ xa na radangu. \v 28 Xa muxe mi na naxan a bunna falɛ, na kanna xa a dundu dɛnkɛlɛya yamani nayi, koni a xa falan ti e nun Ala tagi. \v 29 Nabine tan, muxu firin hanma saxan naxanye nabiya falane tima, ne xa falan ti, bonne yi e falan fɛsɛfɛsɛ. \v 30 Koni xa muxuna nde dɔxi ɛ tagi malanni, Ala yi fena nde makɛnɛn a xa, a lan nɛn, fala ti singen xa a dundu singen. \v 31 Amasɔtɔ a lan nɛn, ɛ xa nabiya falane ti keden keden yɛɛn ma alogo ɛ birin yi xaranna sɔtɔ, ɛ yi ralimaniya. \v 32 Nabine kisena e nɔɔn nan bun, \v 33 bayo Ala mi findixi fe yibasanna Ala ra, koni fɔ bɔɲɛ xunbenla. \p Alo a ligan kii naxan yi dɛnkɛlɛya yama sariɲanxine birin yi, \v 34 ɲaxanle xa e dundu malanni, amasɔtɔ e mi lan e falan ti, koni e xa e yɛtɛ magodo alo sariyana a falaxi kii naxan yi. \v 35 Xa e waxi a xɔn ma, e xa yirena nde yɛɛ to, e xa e xɛmɛne maxɔdin e konni. Ɲaxanla na falan ti malanni, yagi feen nan na ra.\f + \fr 14.35\fr* Yanyina nde ɲaxanla ndee yi Kɔrɛnti taan dɛnkɛlɛya yamani naxanye yi darixi maxɔdinna tiyɛ kawandi ba waxatini, na yi kawandi baani fu yamaan lan e xa e tuli mati waxatin naxan yi. Koni waxati gbɛtɛ ɲaxanle lan e falan ti alo a falan kii naxan yi Kɔrɛnti Singen 11.5 kui.\f* \p \v 36 Alaa falan minixi ɛ konna nin ba? Hanma a faxi ɛ tan nan keden ma ba? \v 37 Xa muxu yo a mirima fa fala nabiin nan a tan na hanma Alaa Nii Sariɲanxina kisena a yii, n feen naxanye sɛbɛma ɛ ma, a lan nɛn a xa ne kolon fa fala Marigina yamarine nan ne ra. \v 38 Xa a mi falani ito yatɛ, a fan mi yatɛma. \p \v 39 Nanara, ngaxakedenne, nabiya falane ti xɔnla xa ɛ suxu. Ɛ mɔn nama tɔnna dɔxɔ xui gbɛtɛ fala feen na. \v 40 Koni feen birin xa yɛba ki faɲi a kiraan xɔn ma. \c 15 \s Yesu keli fena sayani \p \v 1 Nba, ngaxakedenne, n xa Yesu a fe Xibaru Faɲina fe rabira ɛ ma, n naxan nali ɛ ma, ɛ yi a rasuxu, ɛ sɔbɛ soxi naxan yi, \v 2 ɛ kisixi naxan xɔn, xa ɛ a suxu alo n na a ralixi ɛ ma kii naxan yi. Xa na mi a ra, ɛ bata la a ra fuuni na yi. \p \v 3 A singen naxan na, n naxan sɔtɔxi, n bata na rali ɛ ma: Alaa Muxu Sugandixin faxaxi en yulubine nan ma fe ra, alo Kitabuna a falaxi kii naxan yi. \v 4 A maluxun nɛn, a sayaan soge saxande lɔxɔni a keli sayani, alo Kitabuna a falaxi kii naxan yi. \v 5 A yi a yɛtɛ yita Piyɛri ra, na xanbi ra a xɛra fu nun firinne. \v 6 Na xanbi ra, dɛnkɛlɛya muxun kɛmɛ suulun e nun nde yi a to waxati kedenni. Na wuyaxi mɔn e nii ra, koni nde bata faxa. \v 7 Na xanbi ra, Yaki yi a to, a xɛrane birin yi a to mɔn. \p \v 8 Dɔnxɛn na a yi a yɛtɛ yita n tan fan na, n tan naxan luxi alo diin naxan mi bari a waxatini. \v 9 Amasɔtɔ xɛraan birin gbo n tan xa. N tan mi sa lan nɛn, a fala n ma a “xɛrana,” amasɔtɔ n bata yi Alaa dɛnkɛlɛya yamaan bɛsɛnxɔnya. \v 10 Koni Alaa hinanni, a yi n kɛɲaan masara iki. A hinanna naxan nagidixi n ma na mi luxi fuuni, bayo n wali nɛn dangu xɛraan bonne birin na. N tan mi a ra koni Alaa hinanna nan yi n bɔɲɛni. \v 11 Nayi, xa a findi n tan na, xa a findi e tan na, nxu ito nan kawandi bama. Ɛ fan bata la na nan na. \s En keli fena sayani \p \v 12 Nba, nxu to kawandin bama fa fala Alaa Muxu Sugandixin bata keli sayani, nanfera ɛ tan ndee a falama fa fala faxa muxune mi kelima sayani? \v 13 Xa faxa muxune mi kelima, na bunna nɛɛn fa fala Alaa Muxu Sugandixin yɛtɛɛn mi yi kelixi sayani na yi nun. \v 14 Nba, xa Alaa Muxu Sugandixin mi yi kelixi sayani nun, kawandin ba xun mi yi na nxu xɔn ma nayi, ɛ dɛnkɛlɛyaan fan bata lu fuyan. \v 15 Naxan dangu na ra, en bata wule seren ba Alaa fe ma nayi amasɔtɔ en bata a fala a a bata a Muxu Sugandixin nakeli sayani. Koni xa faxa muxune mi kelima sayani, na bunna nɛɛn fa fala, Ala mi a fan nakelixi sayani. \v 16 Amasɔtɔ xa faxa muxune mi kelima sayani, Alaa Muxu Sugandixin fan mi kelixi sayani na yi. \v 17 Nba, xa Alaa Muxu Sugandixin mi yi keli sayani nun, ɛ dɛnkɛlɛyaan bata findi fe fuun na, ɛ mɔn ɛ yulubine yi na yi. \v 18 Na bunna nɛɛn fa fala, naxan bata yi dɛnkɛlɛya Alaa Muxu Sugandixin ma, e faxa, ne bata lɔ ayi na yi. \v 19 Xa en na en yigin saxi Alaa Muxu Sugandixini dunuɲa yi gidini ito nan tun yi, nayi en tan makininkinin dangu muxune birin na. \p \v 20 Koni Alaa Muxu Sugandixin bata keli sayani yati! Muxu singe kelixin na a ra sayani faxa muxune yɛ. \v 21 Bayo sayaan to faxi muxu kedenna nan xɔn, na kiini mɔn, muxune fan kelima sayani muxu keden peen nan fan xɔn. \v 22 Muxun birin to faxama nɛn adamadiyani, na kiini mɔn, e birin mɔn kelima nɛn sayani Alaa Muxu Sugandixini. \v 23 Koni muxun birin nun a waxati saxin na a ra, Alaa Muxu Sugandixin nan muxu singen na naxan keli sayani. Na xanbi ra, a muxune fan kelima nɛn sayani a fa waxatini. \v 24 Na na dangu, a raɲanna na a li, Yesu fama mangayane nun nɔyane nun sɛnbɛne birin kaladeni nɛn, a yi mangayaan naxɛtɛ a Fafe Ala ma. \v 25 Amasɔtɔ a fɛrɛ mi na fɔ Yesu xa mangayaan liga nɛn han Ala yi a yaxune birin sa a sanna bun ma. \v 26 Yaxun naxan halagima dɔnxɛn na, na nan sayaan na. \v 27 Amasɔtɔ Kitabun bata a fala, a naxa, “A bata seen birin lu a sanna bun.”\f + \fr 15.27\fr* Yaburin 110.1\f* Koni a to a fala a seen birin bata lu a bun ma, na fixa fa fala Ala mi na yɛ ma naxan seen birin luxi a tan bun ma. \v 28 Seen birin na lu a bun ma, nayi a tan yɛtɛna, Alaa Dii Xɛmɛn fan luma nɛn Ala bun ma naxan seen birin saxi a bun ma, alogo Ala xa lu seen birin xun na feen birin yi. \p \v 29 Xa na kii mi a ra, muxun naxanye rafuxi igeni faxa muxune fe ra ne nanse fenma? Xa faxa muxune mi kelima, nanfera muxune rafuma igeni ne fe ra? \v 30 Nxu tan fan, nanfera nxu tan gbalon dɛ be waxatin birin? \v 31 Ngaxakedenne, n sayaan dɛ lɔxɔ yo lɔxɔ. N binyen naxan sɔtɔxi ɛ to lu Marigi Yesu Alaa Muxu Sugandixini, n bata n kɔlɔ na nin, ɲɔndin nan na ra. \v 32 Xa n dalise xaɲɛne yɛngɛxi Efɛsi taani adamadiine feene nan tun yi, na munanfanna mundun yi n ma nayi? Xa faxa muxune mi yi rakelɛ sayani nun, nayi en yi sandani ito suxuma nɛn nun, \q “En na en dɛge, en yi en min \q bayo en faxan nɛn tila.”\f + \fr 15.32\fr* Esayi 22.13\f* \m \v 33 E nama ɛ mayenden amasɔtɔ, “Xɔyi ɲaxine sɔn faɲin kalama nɛn.” \v 34 Ɛ mɔn xa xaxili sɔtɔ alo a daxa kii naxan yi. Ɛ fata yulubi feene ra. Ɛ tan nde mi Ala kolon, n na ito falama ɛ yagin nan ma. \s Fati bɛndɛn keli fena sayani \p \v 35 Ndee maxɔdinna tima nɛn, e naxa, “Faxa muxune kelima sayani di? E fama fati bɛndɛn sifan mundun yi?” \v 36 Xaxilitarena! I na sansiin woli i ya xɛɛn ma waxatin naxan yi, a mi solɛ fɔ a lu faxan yiyani singen. \v 37 I mi sii se binla xan wolima koni fɔ a sansi kɛsɛdin tun, maala hanma sansi gbɛtɛ. \v 38 Koni Ala nan sansiin nasolima a binli gbo ayi alo a rafan a ma kii naxan yi. A tan nan sansiin siyaan birin binla kɛɲaan nagidima a ma. \p \v 39 Niimaseen birin fatin keden mi a ra. Muxun fatina a danna, suben fatina a danna, xɔliin fatina a danna, yɛxɛn fatina a danna. \v 40 Kore xɔnna fatine na yi, dunuɲa fatine na yi. Kore xɔnna fatine nɔrɔna a danna, dunuɲa fatine nɔrɔna a danna. \v 41 Sogen gbee nɔrɔna a danna, kiken gbee nɔrɔna a danna, sarene fan gbee nɔrɔna e danna, saren keden kedenna birin ma nɔrɔna a danna. \p \v 42 Faxa muxune na keli, a ligama na kii nin. Fati bɛndɛn naxan maluxunma, a nɔɛ kalɛ. Koni a na keli faxa muxune tagi, a mi nɔɛ kalɛ. \v 43 A maluxunma waxatin naxan yi, a mi fan, sɛnbɛ mi a ra. Koni a na keli, a nɔrɔxi, sɛnbɛna a yi kati! \v 44 A maluxunma waxatin naxan yi, fati bɛndɛn nan yi a ra, a na keli, ariyanna fatin nan na ra. Xa fati bɛndɛna en yi be, ariyanna fatin fan na yi. \v 45 Amasɔtɔ a sɛbɛxi Kitabun kui iki, a naxa, \q “Adama, Alaa Muxu daxi singen yi findi daɲɔxɔn na.” \m Koni Adama dɔnxɛ ra xina,\f + \fr 15.45\fr* Adama singena fe toma Dunuɲa Fɔlɔn 2.7 kui. \fk Adama dɔnxɛ ra xina\fk*, na findixi Yesu nan na.\f* Yesu, na yi nii rakisin fi yamaan ma. \v 46 En mi ariyanna fatini ito singe sɔtɔma fɔ fati bɛndɛna, na xanbi ra, en ariyanna fatin sɔtɔma nɛn na yi. \v 47 Adama singe ra xina, Ala na daxi bɔxɔni ito bɛndɛn nan na. Adaman firindena, na kelixi ariyanna nin. \v 48 Naxan daxi bɛndɛni ito yi, dunuɲa muxune na nan maliga yi. Muxun naxan sa kelixi ariyanna yi, ariyanna gbee muxune nun na nan maliga. \v 49 En to bata maliga adama ra naxan minixi bɛndɛni, en mɔn fama maligadeni na kiini ariyanna gbee muxun na. \p \v 50 Ngaxakedenne, n naxan ma, na ni ito ra fa fala naxan daxi fati bɛndɛn nun wunla ra, e mi nɔɛ Alaa Mangayaan sɔtɛ. Seen naxan kunma, na mi luma habadan. \p \v 51 Ɛ tuli mati, n wundo feen nan falama. En birin mi faxɛ, koni en birin maxɛtɛma nɛn. \v 52 Amasɔtɔ xɔta dɔnxɛn na fe waxatin naxan yi, faxa muxune kelima nɛn, e habadan nii rakisin sɔtɔ, en birin yi maxɛtɛ mafurɛn benun yɛ magira. \v 53 Amasɔtɔ en fati bɛndɛn naxan kalama, a fɛrɛ mi na fɔ a xa maxɛtɛ fatin na naxan mi kalɛ. A faxa daxin yi maxɛtɛ a faxataren na. \v 54 Nanara, en fatin naxan kalama, a na maxɛtɛ fati kalataren na waxatin naxan yi, a faxa daxin yi maxɛtɛ faxataren na. Na na liga, Kitabuna falan bata kamali nayi, a naxa, “Sayaan bata halagi nɔ sɔtɔn bun.” \q \v 55 “Sayana, i ya nɔɔn minɛn yi? \q Sayana, i faxa ti sɛnbɛn minɛn yi?”\f + \fr 15.55\fr* A mato Esayi 25.8 nun Hose 13.14 kui.\f* \m \v 56 Sayaan faxa ti sɛnbɛn nan yulubin na, yulubin fan sɛnbɛn nan sariyan na. \v 57 Koni barikan xa bira Ala xa naxan nɔɔn fima en ma a Muxu Sugandixin barakani en Marigi Yesu. \p \v 58 Nanara, n nafan ngaxakedenne, ɛ sɔbɛ so ki faɲi! Ɛ nama yimaxa. Ɛ lu walɛ Marigin xa waxatin birin amasɔtɔ ɛ a kolon fa fala ɛ wanla naxan kɛma Marigin xa, fe fuu mi na ra mumɛ! \c 16 \s Yiimalanna Yerusalɛn dɛnkɛlɛya muxune xa \p \v 1 Ɛ naxan sɛbɛxi yiimalanna fe yi lan yama sariɲanxina fe ma Yerusalɛn taani, en fa na ma. Ɛ liga alo n yamarin naxan fi Galati yamanan dɛnkɛlɛya yamaan malanne ma. \v 2 Xati yo xati, ɛ keden kedenna birin xa gbetina nde ramara a danna ɛ konne yi, lan ɛ fɛrɛn yatɛn ma, alogo ɛ nama n faan mamɛ ɛ yii malan feen na. \v 3 N na fa waxatin naxan yi, ɛ na muxun naxanye sugandi, n ne rasigama nɛn kɛdina e yii, e yi ɛ kiseene xali Yerusalɛn taani. \v 4 Koni xa a lan n tan yɛtɛɛn xa siga, fɔ nxu birin xa siga na yi. \s Pɔli a wanle fe \p \v 5 N na dangu Masedoniya yamanani waxatin naxan yi, n sigama nɛn ɛ konni, bayo n danguma nɛn na. \v 6 N waxati dando tima nɛn ɛ konni, hanma xunbeli waxatin birin. Nayi, ɛ yi n fanda n ma sigatini. \v 7 Amasɔtɔ n mi waxi a xɔn ma, n xa ɛ to gbansan, n dangu. N wama nɛn n xa waxatidi ti ɛ konni, xa Marigin tin. \v 8 Koni n luma nɛn Efɛsi taani han Se Xaba Singen Sali lɔxɔna. \v 9 Bayo dɛɛn bata rabi n xa n yi n ma wanla kɛ, anu n yɛngɛ faane wuya. \p \v 10 Xa Timɔte fa, ɛ a yisuxu alogo xamin yo nama a suxu, amasɔtɔ a walima Marigin nan xa alo n tan. \v 11 Nayi, muxu yo nama a raɲaxu. Koni ɛ a fanda a sigatini bɔɲɛ xunbenli, alogo a mɔn xa xɛtɛ n fɛma, amasɔtɔ nxu nun dɛnkɛlɛya muxun bonne a mamɛma be. \p \v 12 Ɛ naxan sɛbɛxi en ngaxakedenna Apolosi a fe ra, en fa na ma. N bata a mafan han alogo a xa siga ɛ konni e nun dɛnkɛlɛya muxun bonne, koni a ɲɛnige ma fe mi yi a ra a xa na liga singen. Xa a fɛrɛn sɔtɔ, a sigama nɛn. \s Yamari dɔnxɛne nun xɔntɔnne \p \v 13 Ɛ lu ɛ yɛɛ ra yi, ɛ lu dɛnkɛlɛyani. Ɛ wɛkilɛ, ɛ sɛnbɛn sɔtɔ. \v 14 Ɛ feen birin liga xanuntenyaan nin. \p \v 15 Ɛ a kolon a Esitefana nun a denbayaan nan singe tubi Yesu ma Akaya yamanani, e yi e yɛtɛ lu yama sariɲanxina wanla ra. Ngaxakedenne, n na ɛ mafanma, \v 16 ɛ xuru na muxu sifane ma naxanye birin e yixɔdɔxɔma wanli ito yi. \p \v 17 N bata sɛwa Esitefana fa feen na, e nun Foritunatusi nun Axayikusu. Ɛ to mi yi be, naxan yi dasaxi n ma e na so nɛn n yii ɛ funfuni. \v 18 E bata n nii yifan n ma alo e ɛ nii yifan ɛ ma kii naxan yi. Ɛ na muxu sifane wali faɲi kolon. \p \v 19 Asi yamanan dɛnkɛlɛya yamane ɛ xɔntɔn. Akila nun Pirisila nun dɛnkɛlɛya yamaan naxanye e malanma e banxini, ne ɛ xɔntɔnma Marigin xinli ki faɲi! \v 20 Dɛnkɛlɛya muxun naxanye birin be, ne ɛ xɔntɔnma. Ɛ bode xɔntɔn ngaxakedenya xɔntɔn sunbuni. \p \v 21 N tan Pɔli nan xɔntɔn xuini itoe sɛbɛma n yiin na. \p \v 22 Naxan mi Marigin xanuma, dangatɔɔn nan na ra. \p N naxa, “Nxu Marigina, fa xulɛn!” \v 23 En Marigi Yesu a hinanna xa lu ɛ xɔn. \v 24 N ma xanuntenyana ɛ birin xa Alaa Muxu Sugandixin Yesu barakani.