\id HEB - Projet Kiyaka \ide UTF-8 \toc3 Hbl \toc2 Hebelu \toc1 Mukanda kwena bisi Hebelu \mt2 Mukanda kwena bisi Hebelu \mt1 Hebelu \imt1 Khotidi \ip Mukanda kwena bisi Hebelu weku yi zina dya musoniki. Wubatiku songila phi keti nati básonikinawa. Musoniki wa wawu kenina mwisi Ngeleki, kaasi tomizaya masonuku ma Bulunda bwa khulu. Kabati sonikina bakidisitu babana benina mu kisina kya Bayuta. Bakidisitu babana bakatudini kikesa. Batotisini tsambu yi kikumbwala kya theti. Bahika benina phi yi sunga dya kukatula lukwikilu. Musoniki wa mukanda zodi kayika malongi mana bátambula kikuma kya kubaheka kikesa. \ip Mwena Kidisitu mbambala wa Nzambi, bisi kotila batu mu kikhunda yi Nzambi (1:1-2:18). Kikuma Kidisitu kenina Mwana wa Nzambi, kenina kyedika bwosu buna kenina Nzambi (1:3). Wákituka kyedika mutu. Muna kufwa kwandi hanga mutu, wákatula ngolu za kitembu kya mbi (2:14). \ip Kikuma kya Kidisitu, bakwikidi bafwani mu kubwesuka kwena Nzambi yi kikumbwala (3:1-5:10). Kikuma, Yesu Kidisitu wátula yi kwena Nzambi, amana Nzambi wámutumbika Mbuta-Nganga. Muna Bulunda bwa Khulu, mbuta-nganga kenina wuna wulungi mu kubwesuka belabela yi Nzambi, mu kukotaka mu kizika kyatoma hedila. Kisi tambika bimenga kikuma kya kubonga ndoluka ya masumu. Buthwena, Yesu Kidisitu yandi lwesi wenina Mbuta-Nganga. Mukanda kwena bisi Hebelu, wawu lwesi wisi tambwasa mamana, muna mikanda myosu mya bulunda bwa pha. \ip Musoniki wa mukanda kabati londulula mutindu wuna kenina Yesu Mbuta-Nganga wa bakwikidi (5:11-10:31). Keninabwa muna mutindu wuna wuswaswani yi bambuta-nganga ba Bayuta. \ip Mukhenda wumosi wa Bulunda bwa khulu walenda tendula mamana. Mukanda wa Kuyandika 14:17-20 wubati zonzila kutundakana kwa Bulahami yi mutu mosi wa nzenza bisi tela Medikiseteki. Bwosu kenina Medikiseteki, Yesu phi kenina Mbuta-Nganga wuna wukondi kala mu butuka dya banganga-Nzambi. Bámuyadikaku Nganga-Nzambi mu mutindu wuna bisi yadikila mu mikuku mya batu. Banganga-Nzambi lawu benina amana bisi fwa. Yesu Kidisitu kenina Mbuta-Nganga wa mvula yi mvula amana kisi zinga mvula yi mvula. Kákota ku zilu, kwakuna kisi zingila Nzambi. Kwakuna kabati tunatisa. \ip Muna Bulunda bwa theti, banganga-Nzambi bakala landulula bimenga konda kulembwa kikuma kya kubonga ndoluka ya masumu ya Nzambi. Bakala honda bibulu kikuma kya bwabuna. Kinga, Kidisitu kátambika lutu lwandi mbala mosi yi kyamakulu. Disongidila ni bakidisitu babati dyatila buthwena mu nzila ya pha. Fwaniku ni bavutuka ku manima. \ip Lukwikilu lwa bakhaka bisilwa hanina mbandu kwena bakwikidi. Mbandu meni yayina yisi baheka kikesa muna tangwa dya phasi yi muna bimeka bya buthwena bwabu (11:1-12:13). Tukidila khaphu ya 12:14, tsuka ya mukanda yibati zonzila mutindu fwani bakidisitu bazingila yi Nzambi, yi bakwenu, yi kuyidika kimvuka kimosi kya kyedika. \c 1 \s Nzambi mwena Mwana wandi kisi zonzila \p \v 1 Muna tangwa dya khulu, Nzambi kakala zonza kwena batata betu mbala za lawu amana mu mitundu mya lawu muna nzila ya bambikudi, \v 2 kaasi buthwena, mu bilumbu byabi bya tsuka, kátuzonzila mwena Mwana wandi mosi wuna kásikununa swana wa byosu, muna nzila ya yandi wuna káhangila tsi. \v 3 Mwana meni wuna kenina mutsyenzya wa khembu ya Nzambi amana kenina kifwani kya mukwandi kya buna kenina Nzambi, amana ndinga ya yandi ya hamu yisi zyamisa tsi. Ku manima ma kusemisa batu ku masumu ma bawu, wázakala kuna koku dya kitata dya kipfumu kya Nzambi, muna bisoka bya mazilu. \s Mwana wa Nzambi kenina mbuta kwena banzyo \p \v 4 Bwosu kákituka mbuta kwena banzyo Nzambi wámuheka zina dihitini dina dya bawu. \v 5 Mu kyedika, keti kwena mosi wa banzyo Nzambi kázimbwala kedi: \q1 «Ngeyi wenina Mwana wama, \q1 tuka lelu dyadi, meni yikubutini.» \p Amana khaniku kazimbula kwena wanzyo mosi: \q1 «Tata yikála kikuma kya yandi \q1 amana kakála Mwana kikuma kya meni.» \q1 \v 6 Kaasi mu tangwa káhitika Mwana wandi wa tsomi muna tsi, wuzimbudini: \q1 «Banzyo ba Nzambi boosu bamufukamina.» \p \v 7 Kikuma kya banzyo, kázimbula: \q1 «Nzambi, banzyo bandi, kisi bakitula bitembu \q1 amana basadi bandi kisi bakitula mileku mya mbawu.» \p \v 8 Kaasi Nzambi kázimbula kikuma kya Mwana wandi: Wenina Nzambi, \q1 «Kiti kyaku kya luyalu kyásikila mvula yi mvula. \q1 Koka dya masonga maku dyenina koka dya luyalu lwaku. \q1 \v 9 Wisi zola masonga, amana wámenga mbi, \q1 yi hakana Nzambi, Nzambi waku, kákusodila \q1 mu kukusita mafuta ma thumbama, \q1 amana wákusola kuhita bakwenu khunda.» \p \v 10 Kázimbula hika: \q1 «Ngeyi, Pfumu, wátunga tsi muna luyandiku, \q1 amana mazilu menina muhangu wa moku maku. \q1 \v 11 Byosu byabina byazíluka, kaasi ngeyi wenina. \q1 Tsi yi zilu byakúlwakila hanga miledi mya khulu; \q1 \v 12 wavúngabya hanga muzaka wumosi, \q1 amana byasóba hanga muledi wumosi phi. \q1 Kaasi ngeyi wenina phila mosi kaka, \q1 amana luzingu lwaku lweku yi tsuka.» \p \v 13 Amana Nzambi kázimbulaku kedi keti kwena mosi wa banzyo bandi: \q1 «Awisa sikuka ku kitata kyama, \q1 yi kuna yikítwala bambeni baku \q1 kidyatilu kya bitambi byaku.» \p \v 14 Aketi banzyo benina bitembu, bana byenina mu kisalu kya Nzambi: Nzambi kisi batuma kikuma kya kusadisaka batu babana bakwisa vwa luhulusu. \c 2 \s Luhulusu lwa mbuta \p \v 1 Yi hakana betu tufweti simbidila buna bufwani ku musamu wuna twáyuka, hanga twaditotisa nana nzila. \v 2 Kikuma, honi musamu wuna kázonza Nzambi mu nzila ya banzyo wawu wálungila, amana wosu wuna wazítisawoku kondi loni walémvukilawoku, kabonga ndola yina yilungini. \v 3 Amana abweti twalenda mu kuhenga ndola yina ho twalewula luhulusu lwa mbuta lwaluna? Yandi-meni Pfumu watekilalwa samuna. Amana phi, babana báyuka mu kuzonzila luhulusu meni lwenina kwena Pfumu bátukwikisalwa. \v 4 Nzambi wásikununa kimbangi kya bawu ni kya kyedika muna nzila ya bidimbu, muna bithondu, yi mu biphadi bya mutindu wosu, yi muna kabu dina kátyakila Kitembu Kyatoma kwena mosi-mosi wa bawu muna luzolu lwandi. \s Wuna wisi natisa batu ku luhulusu \p \v 5 Kikuma, heku ni kwena banzyo káhana Nzambi, kiyeka kya tsi yina yakwísa yina tubati zonzila. \v 6 Kinga, mutu mosi kázimbula muna Masonuku: \q1 «Nati kenina mutu ndangu ngeyi wamuyubukaka? \q1 Nati kenina mwana wa mutu ndangu ngeyi wamukebaka? \q1 \v 7 Muna tangwa dya khunda, ngeyi wamusila mutu muna sina dya banzyo, \q1 wámuvwatisa mu khembu yi luzitu, \q1 \v 8 wasya byosu muna sina dya bitambi byandi.» \p Yuka ni Nzambi káhana kiyeka kya bima byosu kwena mutu, disongila, kásisaku kima kina kimutadiku. Kinga buthwena, tubatiku mona ni byosu mu kiyeka kya mutu byenina. \v 9 Kaasi tumoni ni Yesu bámukitula koma, muna sina dya banzyo mu tangwa dimosi bwabu, amana wávwata mukhonzi wa khembu yi luzitu kikuma kya lufwa luna kányokukina. Amana muna buweti bwa Nzambi, kisa fwila kikuma kya batu boosu. \v 10 Kikuma muna nzila ya yandi Nzambi yi mwena yandi byosu byisi zingila, kázola mu kunatisa ku khembu bana balawu. Káhanga bwabuna mu kumukitula Yesu mutu walungila muna nzila ya minyanga myandi, yandi wenina kisina kya luhulusu lwa bawu. \p \v 11 Mukuma, Yesu wisi semisa batu ku masumu ma bawu amana babana benina ba kasemi boosu kwena Tata mosi batukini. Yi hakana yandi keku yi tsoni za kubatedila baleki bandi. \v 12 Tangwa kazimbudini Yesu: \q1 «Yisámuna zina dyaku kwena baphangi bama, \q1 yikútsikisa hana kati dya kimvuka.» \p \v 13 Wuzimbudi phi: \q1 «Yisya mbundu yama mwena Nzambi.» \p Amana phi: \q1 «Awu meni, meni yi bana babana kaphekini Nzambi.» \p \v 14 Kikuma bana babana boosu benina kima kimosi yi yandi muna menga yi mu lutu, yandi phi luzingu lumosi kázinga yi bawu. Yi hakana ni muna lufwa lwandi wátusuna kiphidi-mutu, wuna wakala simbidila ngolu za lufwa, \v 15 amana wákula boosu babana meni bákala bakwatama mu kihika kya bweya bwa lufwa muna luzingu lwa bawu lwosu. \v 16 Kikuma, kyedika ka kwena banzyo ku kisi kwisa mu kusadisa, kaasi ku butuka dya Bulahami kisi kwisa sadisa. \v 17 Yi hakana kálunga mu kukituka kitesu kimosi mu moosu kwena baphangi bandi. Bwabuna ndangu kakituka mbuta-nganga mosi wabasa yi buweti yi kuhwila mwani muna kisalu kya Nzambi, kikuma kya kulolula masumu ma batu. \v 18 Mukuma bwosu kányokuka yandi-meni tangwa káhita mu kimeka, wulungini mu kuyakidila babana benina mu kimeka. \c 3 \s Yesu kenina mbuta kwena Moyize \p \v 1 Amana phi baphangi batu ba Nzambi, bakwetu khunda ba mbila ya Nzambi, talenu kwena Yesu, yandi thumwa wa Nzambi amana Mbuta-Nganga wa lukwikilu lwalu tubati samuna. \v 2 Kikuma, Yesu wáhwila mwani kwena wuna wámusikununa bwosu kákalabwa Moyize muna nzu yosu ya Nzambi\f a \fr 3:2 \fr*\ft Thl 12:7. \ft*\f*. \v 3 Kaasi Yesu kenina yi khembu ya lawu kuhita yayi ya Moyize hanga mutu wuna wutungini nzu kenina yi lukumu lwa lawu kuhita yawu-meni nzu. \v 4 Kosu nzu, mu kyedika, mu nzila ya mutu yisi tungamina; amana, wuna wátunga bima byosu, kenina Nzambi. \v 5 Amana Moyize wáhwila mwani muna nzu ya Nzambi yosu hanga musadi, kikuma kya kuta kimbangi kya mana kakala zonza Nzambi. \v 6 Kaasi Kidisitu keninabwa hanga Mwana wa kusikununa, mutwa wa nzu ya Nzambi. Kinga nzu ya yandi yi betu, ho twalema kikumbwala yi lulendu luna thwisi sila kivuvu. \s Kulembwa báswekila kanda dya Nzambi \p \v 7 Yi hakana ni, bwosu kazimbudibwa Kitembu Kyatoma: \q1 «Lelu, ho luyukini ndinga ya yandi, \q1 \v 8 luzitikaku mbundu, bwosu mu kilumbu kina batu bámubalwakila Nzambi, \q1 mu tangwa dya kimeka muna tseki ya khatu; \q1 \v 9 Kwakuna bakhaka benu bátsokila muna kimeka \q1 kimosi mbata nana bámona mihangu myama. \v 10 Muna mvula makumaya. \q1 Yi hakana yíyukila khabu kikuma kya batu ba tangwa meni dyadina, \q1 amana nzimbudini: "Bisi ditotisa kosu tangwa muna mbundu ya bawu, \q1 bámonazoku nzila zama." \q1 \v 11 Yidya ndefi muna khabu zama: \q1 Bakótamwoku muna tsi yina yíbayidikila kikuma kya kulembwila\f b \fr 3:11 \fr*\ft Mkg 95:7-11 \ft*\f*!» \p \v 12 Kebenu baphangi, ka mutu ku hana kati dya benu kakala yi mbundu yimosi ya mbi, mbundu ya ngolu amana yamuyekulaka kwena Nzambi wa moya. \v 13 Kaasi disyamisakenu benu yi benu kosu kilumbu buna fwanini mu kuzonzila «lelu», ndangu keti mosi wa benu kahunanaku ku disumu amana kakituka yi mbundu ya tadi. \v 14 Kikuma, tukituki basindikidi ba Kidisitu, tufweti tomalunda kikumbwala yi kuna tsuka bwosu kyákala ku luyandiku. \p \v 15 Bwosu mazimbudi Masonuku: \q1 «Ho luyukini ndinga ya yandi lelu, \q1 luzitikaku mbundu zenu bwosu mu kilumbu kina batu bámubalwakila Nzambi\f d \fr 3:15 \fr*\ft Mkg 95:7-8\ft*\f*.» \p \v 16 Banati babana báyuka ndinga ya Nzambi amana báhakuka kikuma kya yandi? Ka bawu ku boosu babana kálubula Moyize mu Ngiphiti? \v 17 Amana kwena banati kásidikila Nzambi muna mvula makumaya? Ka kikuma kya babana ku báhola masumu amana bakala fwa muna tseki? \v 18 Amana kwena ba nati kádila Nzambi ndefi yayi: «bakótamwoku muna tsi yina yíbayidikila kikuma kya kulembwila», ka babana ku bamana hakuka? \v 19 Amana tumonini buna bwa bukheti ni, bálendamwoku kukota kikuma kya kukonda kwa bawu kwa lukwikilu. \c 4 \p \v 1 Nzambi wátusisila kilangi kimosi kya kukota muna kilembwadi. Tukebenu ni hana kati dya benu, hakala nana yi mutu wabánza ni mu tsukinina kenina. \v 2 Mukuma betu mutindu wumosi yi kwena bakhaka betu twáyukawa Musamu wa Bukheti. Kaasi, ndinga yina báyuka bawu, yábasadisaku mukuma bátambwasayoku yi lukwikilu. \v 3 Kaasi kwena betu twákwikilaya, tukotini muna kilembwadi bwosu kázimbula Nzambi: \q1 «Yidya ndefi muna khabu zama: \q1 Keti bwe, bakótakumwoku muna kilembwadi kyama!» \p Kinga, mihangu myandi myámanisa kedi tukidila mu kuhangama kwa tsi. \v 4 Mukuma, kázimbula homa hamosi kikuma kina kitadidini kilumbu kya tsambwadi: «Amana Nzambi wálembwa muna mihangu myandi myosu.» \v 5 Amana muna nzila yayi wuzimbudi hika: «Keti bwe, bakótaku muna kilembwadi kyama.» \p \v 6 Kikuma bwáyilama kwena batu bahika mu kukota, amana babana báyuka theti Musamu wa Bukheti, bákotamwoku kikuma kya kukolama kwa bawu. Yi bwabuna, phila yenina hika kikuma kya batu ba hika mu kukotamwa. \v 7 Nzambi wusini kilumbu kya hika kina katedi ni «lelu». Kázonzilakya hika kyakina lawu, muna nzila ya Tavidi, muna kitini kina tutangi kedi: \q1 «Ho luyukini ndinga ya Nzambi lelu, \q1 luzitikaku mbundu yenu». \p \v 8 Wadi ni Yoswa kabanatisaka mu kilembwadi, wadi Nzambi ku manima kakhaniku zonzila hika kilumbu kikwawu. \v 9 Disongidila ni, kilembwadi kimosi kya sabata kisadini kikuma kya kanda dya Nzambi. \v 10 Mukuma, wuna wukotini mu kilembwadi kya Nzambi wulembwini ku mihangu myandi bwosu kálembwa Nzambi ku mihangu mya yandi meni. \v 11 Tusyenu tswatsu mu kukota mu kilembwadi kyakina; ndangu mutu kabwaku hanga bakhaka betu bábwisa mu kulemvuka. \p \v 12 Mukuma ndinga ya Nzambi yenina ya moya amana ya ngolu. Yisi tapha hanga mbedi mosi ya phoku. Yisi kota yi kuna byákhundakanina moya yi kitembu, bikhosu yi miluku amana yihambudibya. Yisi fundisa masunga yi mabanza ma mbundu ya mutu. \v 13 Amana kweku kima kyáswamana ku mesu ma yandi, kaasi kyosu kyenina ha tseki amana kya kuyengika ku mesu ma yanduna wuna, betu boosu, twámenikina zimbu. \s1 Yesu mbuta-nganga \p \v 14 Bwosu twenina yi mbuta-nganga wuna wádimbuka mazilu, Yesu, Mwana wa Nzambi, tusimbidilenu ngolu ku lukwikilu luna thwisi samuna. \v 15 Mukuma mbuta-nganga yandu thwenina yandi kenina wuna wufwanini mu kunyokuka hakimosi yi betu muna malebakani metu: kábwa mu kimeka hanga betu muna bima byosu, kaasi konda kuhola disumu. \v 16 Yi hakana ni, tubwesukenu yi kikumbwala ku kiti kya kipfumu kya Nzambi yandu wabasa yi khenda; mu kunona kheni yi khenda, ndangu kalenga tuyakidila muna tangwa dya phasi. \c 5 \p \v 1 Kaasi mbuta-nganga wosu, bisi musola hana kati dya batu, bamusikununi kikuma kya batu muna kisalu kya Nzambi; ndangu katambikaka milambu yi bimenga kikuma kya masumu. \v 2 Bufwani ni kakala yi mbakisilu kikuma kya babana bazayiku mambu yi babana bisi ditotisa. Mudyambu yandi meni wáhitila muna lebakani. \v 3 Amana kikuma kya lebakani dyadina, kafweti tambika bimenga kikuma kya masumu ma yandi meni yi kikuma kya masumu ma batu bahika. \v 4 Kinga ka mutu ku wufwani mu kudiheka lukumu yandi meni, ho bámutediku kwena Nzambi, bwosu kákalabwa Loni. \p \v 5 Phila mosi, Kidisitu ka yandi meni ku wádiheka lukumu lwa kimbuta-nganga. Kábongilalwa kwena Nzambi wuna wámuzimbwala: \q1 «Wenina Mwana wama, \q1 yandika lelu, meni yikubutini.» \p \v 6 Amana mwahika wuzimbudini: \q1 «Wenina nganga Nzambi mu kimakulu \q1 muna ndonga ya Medikiseteki.» \p \v 7 Muna bilumbu bya luzingu lwandi ha tsi, Yesu wátambika bisambu, kubokwadila yi matsanga kwena Nzambi wuna wakhana muhulula ku lufwa. Amana Nzambi wámuyuka kikuma kya bulemvu bwandi. \v 8 Keti bweti kákala kwandi Mwana wa Nzambi, wálonguka mu kulemvuka muna nzila ya bina kányokwakina. \v 9 Amana bwosu buna, Nzambi kámukitula mutu walunga, wákituka kisina kya luhulusu lwa konda tsuka kikuma kya mutu wosu wuna wisi mulemvwakila. \v 10 Nzambi wámusikununa mbuta-nganga muna mutindu wa Medikiseteki. \s Kihonza kya kulosila lukwikilu \p \v 11 Mambu lawu thwenina mawu mu kuzonza matadidini dyambu dyadi, kaasi phasi mu kulutendwala, mukuma lwekina yi makokwa mu kubakula. \v 12 Tukidila thama wadi lwakituka kedi balongi, kaasi bafweti lulonga hika bikuma bya theti bya luyandiku bya ndinga za Nzambi. Kyadi kwena benu, mukuma yi lelu dyadi, mu kuyema lwenina kaka hana lwáfwana mu kudya madya ma ngolu. \v 13 Wosu wuna wisi zoluka mu kunwa mayeni mwana wa khunda kwandi kenina, kafwaniku kutenda mu kikuma kitadidini masonga. \v 14 Kaasi madya ma ngolu menina kikuma kya bambuta, kikuma kya babana benina yi katsatsa ka kuswasikisa, muna luzingu lwa kosu kilumbu, mambu mana menina ma mboti yi mana menina ma mbi. \c 6 \p \v 1 Yi hakana ni, tuzakukenu muna bikuma bya theti bya malongi matadidini Kidisitu. Tuvutukilaku hika malongi mana ma kisina hanga tsobuka ya mbundu ku mambu matadidini mihangu myafwa yi lukwikilu mwena Nzambi, \v 2 malongi matadidini mbotika yi kuthetika kwa moku, pfutumuka ya bafwa yi pfundusu ya kimakulu. \v 3 Amana bwabuna twahánga, ho Nzambi kazolabwa. \p \v 4 Kikuma batu babana bábayinika ku mwini wa Nzambi mbala yikwawu, bálekita ku kabu dya ku zilu, bátambula Kitembu Kyatoma hakimosi yi bakwawu, \v 5 Bálekita ndinga ya bukheti ya Nzambi yi ngolu zilutini za tsi yina yakwísa. \v 6 Babwini muna luzingu lwa bawu lwa khulu! Bwalendakanaku mu kubanata ku tsobuka ya pha ya mbundu. Mukuma, Mwana wa Nzambi babati vutula hika ha kitakani amana babati mulewula ha mesu ma batu. \p \v 7 Kikuma, yuka ni mvula kakotaka mu mafu kosu tangwa, amana kamenisaka miti mya mupfunu kwena babana bakunimya, disongidila ni mafu mamana, Nzambi wásakumunama. \v 8 Kaasi ho mamenisa bivunza bya tsaku yi kisoma, mákalaku mupfunu; amana ka thama ku babundilama kwena Nzambi amana tsuka tsuka kuyokama. \p \v 9 Yi hakana, keti bweti, tuzonzi bwabuna kaasi baphangi bama batondama, tusini mbundu ni kima kimosi kya tsambu kibati luhingila, luhulusu. \v 10 Kikuma Nzambi keku kayengu. Amana kazímbakanaku muhangu wenu, keti lungongu luna lusongidini kikuma kya zina dyandi, ha lwádikotisa mu kusadila bakwikidi tuka thama yi buthwena bwabu. \v 11 Kaasi tuzodi ni kosu mutu wa benu kasongila tsambu meni zazina tii yi kuna tsuka, ndangu kivuvu kyenu kyamonika kyabasa. \v 12 Ndangu lukitukaku bamolu, kaasi sokululenu babana bisi bonga kuvwa kuna kásila Nzambi muna lukwikilu yi kikwamina. \s Kilangi kya Nzambi kyisiku lwesa \p \v 13 Tangwa kásila Nzambi kilangi kwena Bulahami, bwosu kwákalaku zina dya mutu wa mbuta mwena dina káfwana mu kudila ndefi, yi hana kádila ndefi muna zina dya yandi meni. \v 14 Wázimbula: «Kyedika, yikúsakumuna buna bufwani amana yivúdisa butuka dyaku.» \v 15 Yi hakana ni Bulahami mu kikwamina, wánona kina kásila Nzambi. \v 16 Kinga, batu ha bisi dya ndefi muna zina dya mutu wuna wubahitini bawu mu lukumu, amana ndefi yayina yisi tabula tendu dyosu. \v 17 Muna phila yayina, Nzambi kázola ni kasongila wengele kwena babana bafwana mu kubonga mamboti ma kilangi ni ndefi yandi yisiku katuka; yi hakana kádila ndefi ku kilangi kyandi. \v 18 Yi hakana, muna mambu modi mafwaniku mu kusoba, bwalendakanaku kwena Nzambi mu kuhuna. Yi hakana ni, thwenina yi kikesa kya lawu, betu baba thwenina yi kiswaminu kimosi: kubonga kivuvu kina bátusila. \v 19 Kivuvu kyakina kikuma kya betu kyenina hanga kikokolu kya ngolu yi kya mukwandi kya moya wetu. Kyisi lobuka amana kihiti kibwiku kya kizika kyatoma hedila. \v 20 Yi hakana meni kákotila Yesu ku thwala ya betu yi kikuma kya betu, mu kuyata kanga ku mesu ma betu, wákituka mbuta-nganga mu kimakulu muna kanga dya Medikiseteki. \c 7 \s Medikiseteki, kyamvu yi nganga-Nzambi \p \v 1 Medikiseteki meni yandina kyamvu wa tsi ya Salemi kákala yi nganga-Nzambi wa Nzambi Kahungu. Kenda mu kuhukulula Bulahami, muna tangwa dina kákala mu kuvutwakisa, yandi Bulahami, ku muzingu wuna kábedisila bakyamvu amana Medikiseteki wámusakumuna. \v 2 Bulahami kwena yandi káhana mulambu wa kimosi kya kumi kya muluta wuna kábonga ku mvita. Kinga ho twabindula zina dya Medikiseteki, theti-theti, disongidila «kyamvu wa masonga»; amana phi, kenina kyamvu wa tsi ya Salemi, disongidila «kyamvu wa ngemba.» \v 3 Bamuzayidiku keti tata, keti ngudi, keti kisina kya butuka; luzingu lwandi lweku keti luyandiku keti tsuka. Kisi fwanakana yi Mwana wa Nzambi, kenina nganga-Nzambi wa mvula yi mvula. \p \v 4 Mutalenu buna kenina wa mbuta mutu yandu, kwena yandi wuna káhana keti khaka Bulahami kimosi kya kumi kya muluta wuna kábonga ku mvita! \v 5 Bwosu wenina muna mitsiku, bana ba Lefi bawu benina mu tsadidi ya banganga-Nzambi, benina yi muswa wa kulambwasa kimosi kya kumi kya bima byosu kwena kikanda kya Kiseledi, disongila kwena baphangi ba bawu kibeni, kinga bawu phi mu vumu dya Bulahami benina. \v 6 Medikiseteki yandi keku mu butuka dya Lefi, kaasi wálambwasa kimosi kya kumi kwena Bulahami, amana hika, wámusakumuna wuna básila bilangi kwena Nzambi. \v 7 Kinga, kweku keti tendu, mbuta wisi sakumuna muleki. \v 8 Batekulu ba Lefi, babana bisi lambwasa kimosi kya kumi, benina batu bisi fwa, kaasi mu dyambu ditadidini Medikiseteki, Masonuku masongidi ni kenina mutu wuna wisi zinga. \v 9 Ndangu mu kuzimbula moosu, muna nzila ya Bulahami, keti Lefi wuna wisi lambwasa kimosi kya kumi, yandi phi wálambula kimosi kya kumi kwena Medikiseteki. \v 10 Mukuma keti bweti Lefi kákalaku kedi wabutuka, hana kákala muna menga ma khaka wandi Bulahami muna tangwa dina kisa mutundakana Medikiseteki. \p \v 11 Kinganga-Nzambi kya kilefi kyákala ha sina dya mitsiku mina káhana Nzambi kwena kanda dya Kiseledi. Kinga, wadi kinganga-Nzambi kya balefi kyanatisaka batu mu kutoma, wadi kukhaniku kala hika mupfunu wa kulubula ndonga yahika ya kinganga-Nzambi mu kanga dya Medikiseteki; kaasi ka mu kanga dya Loni ku. \v 12 Mukuma ho kinganga-Nzambi kisobukini, mitsiku phi mifweti sobuka. \v 13 Amana Pfumu wetu, wuna zitadidi ndinga zazi, kenina mu butuka dya hika, dyadina dyeku keti mutu mosi wáhanga kedi kisalu kya mesa ma kimenga. \v 14 Mukuma wázayakana kedi, tukidila lubutuku, ni Pfumu wetu mu vumu dya Yuta kenina, hahana Moyize kakonda zonzila kima kitadidini kinganga-Nzambi. \s1 Yesu, Nganga-Nzambi hanga Medikiseteki \p \v 15 Bwabuna bwekina wengele: nganga-Nzambi wuna wulubukini muna kanga dyadina wufwanini yi Medikiseteki. \v 16 Kakitukiku nganga-Nzambi mu nzila ya mutsiku wa butuka dya kimutu; kaasi mu nzila ya hamu dya luzingu lumosi luna lwakonda tsuka. \v 17 Mukuma, Masonuku mamutidini kimbangi: \q1 «Wenina nganga-Nzambi kyamakulu \q1 muna ndonga ya Medikiseteki.» \p \v 18 Bwabuna wákumwakina mukuku wa khulu, kikuma wákalaku walunga amana wákalaku mupfunu; \v 19 mukuma mutsiku wa Moyize, wánatisaku mu kutoma. Ndambu yi kwawu, kivuvu kimosi kya bukheti kyátuhanamina, amana kibinga kwena kivuvu kyakina, tufwanini mu kubandakana kwena Nzambi. \p \v 20 Amana, bwabuna bwáhangamina muna nzila ya kudya kwa ndefi kwa Nzambi. Bahika bákituka banganga-Nzambi konda ndefi ya mutindu wuna. \v 21 Kaasi Yesu, yandi, kákituka Nganga-Nzambi mu nzila ya ndefi, kwena Nzambi wuna wámuzimbwala: \q1 «Pfumu wádya ndefi, \q1 kazósululaku hika: \q1 ''Wenina Nganga-Nzambi kyamakulu."» \p \v 22 Muna bwabuna, Yesu wákituka Nganga-Nzambi wuna wisi hana tsikiningi ya bulunda bwa bukheti kuluta. \p \v 23 Kuhita, banganga-Nzambi bádilandikisa mu thalu ya lawu, kikuma lufwa lwábakakidila mu kulanda kisalu kya bawu. \v 24 Kaasi Yesu bwosu kisi zinga mvula muna mvula amana kiyeka kyandi kya kinganga-Nzambi kyásikila kyamakulu. \v 25 Yi hakana phi kyenina kyafwana mu kuhulula kyamakulu babana bisi kokuluka kwena Nzambi mu nzila ya yandi, mukuma bilumbu byosu wa moya kenina muna kulombilaka Nzambi kikuma kya bawu. \p \v 26 Yesu kenina Nganga-Nzambi wa mbuta yandi wuna wáfwana kikuma kya betu. Kenina watoma, konda kifu, konda disumu; wa kuhambula yi basumuki amana Nzambi wámulumisa lawu kuhita mazilu. \v 27 Keku yi mupfunu wa kuyokaka kimenga theti kikuma kya masumu mandi yi kikuma kya mamana ma kanda hanga bambuta banganga bahika. Bwabuna káhangabwa mbala yimosi lwesi kikuma kya moosu, mu kuditambika yandi-meni hanga kimenga. \v 28 Mutsiku wa Moyize wisi sikununa bambuta banganga batu bana benina yi lebakani. Kaasi ndefi ya Nzambi, yina yázonzama ku manima ma mitsiku, yámusikununa, hanga mbuta nganga kyamakulu, Mwana wuna wenina watoma. \c 8 \s Yesu, Mbuta-Nganga wetu \p \v 1 Kinga tala dyambu dya mupfunu wa lawu thwisi zimbula, thwenina yi Mbuta-Nganga wa bwabuna, yandi wuna wázakala muna mazilu kuna koku dya kitata dya kiti kya kipfumu kya Nzambi. \v 2 Mu kisalu kenina kya kikumbu kya Nzambi, disongidila ni sombolu dya kyedika dina dyátungamina kwena Pfumu amana ka kwena mutu ku. \p \v 3 Mukuma mbuta-nganga wosu bisi musikununa kikuma kya kutambika makabu yi bimenga; yi hakana meni mupfunu wenina ni mbuta-nganga wa betu yandi phi kavwa kima kimosi mu kutambika. \v 4 Kinga wadi kakalaka ha tsi, kakhanaku kukala phi keti nganga-Nzambi, kikuma kwenina yi bahika bisi tambika kedi makabu bwosu bwenina muna mitsiku mya Moyize. \v 5 Kinga, banganga-Nzambi babana bisi sala kisalu muna kikumbu meni kina, bisikya sala mu kifwani yi kininga kya kikumbu kya ku zilu. Mamana mafwananini yi mutindu wuna kázonza Nzambi kwena Moyize tangwa kazola katunga sombolu dya lukutakanu: «Wasímbulula mu kusya ti kisalu kyaku kyafwanana yi mbandu yina yíkusongila ha mongu.» \v 6 Kaasi buthwena, Nzambi wámuheka Yesu kisalu kya mbuta kuhita, yandi wenina mukhundingisi wa bulunda bumosi bwa mbuta, bwátungamina ha bilangi bya mbuta bya bukheti. \p \v 7 Wadi bulunda bwa theti bwákalaka konda kifu, kwakhanaku kala yi mupfunu wa kuhingisa bwahika bwa zodi. \v 8 Kaasi byenina bikalu kabati songisa Nzambi kwena kanda dyandi, tangwa kabati zimbula: \q1 «Bilumbu byisini, kazimbudini Pfumu, \q1 bina yita bulunda bumosi bwa pha \q1 yi kanda dya Kiseledi yi kanda dya Yuta. \q1 \v 9 Bwakálaku hanga bulunda buna yita yi batata ba bawu \q1 kilumbu kina yíbasimba ku koku kikuma kya kubalubula ku tsi ya Ngiphiti. \q1 Kikuma bawu-meni bákwaminaku muna bulunda bwama bwabuna, \q1 meni phi yisiku diyangisa hika kikuma kya bawu, kazimbudini Pfumu. \q1 \v 10 Kinga tala bulunda buna yíta yi kanda dya Kiseledi \q1 ku manima ma bilumbu byabina, kazimbudini Pfumu: \q1 Yisya mitsiku myama muna ngangu za bawu, \q1 yisónikamya muna mbundu ya bawu,: \q1 Nzambi wa bawu yikadiki \q1 amana bawu bakadiki kanda dyama. \q1 \v 11 Ka mutu ku wakála yi mupfunu wa kulonga kwena mukwenu kondi loni keti kwena phangi wandi, kámuzimbwala: muzaya Pfumu! \q1 Mukuma boosu banzáya, \q1 yandikila mwana wa khunda yi kuna mutu wa mbuta hana kati dya bawu. \q1 \v 12 Mukuma, yibáfwila khenda kikuma kya mitsoki mya bawu \q1 amana yiyúbukamoku hika masumu ma bawu keti koma.» \p \v 13 Mu kuzonzila bulunda bwa pha, Nzambi wákitulabwa buna bwa khulu mu bulunda bwa theti; kinga, kina kyekina kya khulu amana kinunini kyekina mu kutota. \c 9 \s Mikhayilu mya bulunda bwa theti \p \v 1 Bulunda bwa theti bwákala yi mikuku mitadidi bisambu yi kikumbu kyandi kya ha tsi. \v 2 Kikuma, sombolu dya theti dyatekila tungama. Muna ndambu ya theti ya mukati, bisi tela kizika kyahedila, mwákala yi muzanga wa mwinda, mesa yi mapha ma kutambika kwena Nzambi. \v 3 Ku manima ma kibwiku, kwákala yi ndambu yikwawu ya sombolu, yina bakala tela ni Kizika Kyatoma lawu. \v 4 Kwákala yi mesa ma pfwabidi ma kutunga mu wolu yi mukunzu wa bulunda wátungama wosu mu wolu. Muna mukunzu wamuna mwákala yi bangwa dya wolu dina dyakala sweka maana, koka dya Loni dina dyábufula bifulu yi bitini bya matadi bya bulunda. Mwákala hika yi bitini bya matadi bina bánamika ndinga za bulunda. \v 5 Hana thandu ya mukunzu hákala yi banzyo bana bisi tela ni syedibe babana bakala songila khembu ya Nzambi. Bakala yalumuna mahela ma bawu hana thandu ya munoku wa mukunzu wa bulunda. Kaasi buthwena kadyaku tangwa dya kutongutuna byosu byabina. \p \v 6 Byabina byosu ho ni biyilamini, banganga-Nzambi bisi kota kosu kilumbu muna kitini kya theti kya sombolu kikuma kya kulungisa kisalu kya bisambu bya bawu. \v 7 Kaasi muna kyakina kya zodi, mbuta-nganga lwesi wisimwa kota, mbala mosi muna mvula. Homa hana, kisiha kotila kikuma kya kutambika menga ma kibulu kikuma kya mitsoki mya yandi meni yi kikuma kya mitsoki mya kanda. \v 8 Kitembu Kyatoma kasongidini bwabuna ni nzila ya kizika kyatoma lawu yáfwanaku kedi mu kukanguka bwosu buna dibati zinga sombolu dya theti. \v 9 Kyakina kyenina kingana kikuma kya tangwa dyadi. Kisi tendula ni makabu yi bimenga bya bibulu bina bisi lambula kwena Nzambi bilungiku mu kusemisa katsatsa ka wosu wuna wisibya sadila. \v 10 Byabina byenina bizila bitadidini lwesi bima bya kudya, bya kunwa yi mambu mahika matadidini kudisemisa. Yákala tsadidi ya kimutu tii yi kuna tangwa dina kásobisila Nzambi mambu. \p \v 11 Kaasi Kidisitu kísa hanga Mbuta-Nganga wa bima byabi bidiyenina kedi. Wádimbuka sombolu dya mbuta mbuta yi dyalungila, dina dyakonda tungamina kwena batu, disongila ni dyeku dya tsi yayi yáhangama. \v 12 Kidisitu kákota mbala mosi lwesi muna kizika kyatoma lawu, kálambulaku menga ma bakhombu yi ma bana ba bangombi; menga ma yandi meni lwesi kálambula yi bwabuna kátusumba kyamakulu ku masumu metu. \v 13 Kikuma ho ni menga ma bakhombu yi ma miluma mya bangombi yi mbombi ya ngombi wa kibuti, mana bisi mwanginina hana thandu ya batu babana básumuka, mabatomisaka yi mu kubasemisaka lutu, \v 14 abweti menga ma Kidisitu máhitilaku mu ngolu? Muna nzila ya Kitembu wa mvula yi mvula, Kidisitu yandi wákala konda kifu, wáditambika yandi meni kwena Nzambi hanga kimenga kyakonda kifu. Menga mandi masémisa katsatsa ketu ka mihangu mina myisi natisa ku lufwa, ndangu twalenga fukamina Nzambi wa moya. \p \v 15 Yi hakana, Kidisitu kenina mukhundingisi wa bulunda bwa pha, ndangu babana kátela Nzambi balenga bonga kuvwa kwa mvula yi mvula kuna kásila Nzambi. Disongidila ni batu meni babana benina balunga mu kubonga kuvwa meni kuna; kikuma lufwa lwa mutu mosi lwáyakidila mu luhulusu lwa mitsoki mya batu mina myáhangama muna bulunda bwa theti. \p \v 16 Mukuma hakana básisa ndinga, bulungi ni lufwa lwa yanduna wásisaya lwazayakana. \v 17 Kikuma, ndinga ya mutu wafwa yisiku kwatakana bwosu kenina mu luzingu mukwa yawu wuna wázonzaya; yisi kwatakana ku manima ma lufwa ma yanduna lwesi. \v 18 Yi hakana ni bulunda bwa theti bwawu meni bwákalaku kedi bwa kusikununa konda menga. \v 19 Tangwa kásamuna Moyize kwena kanda dyosu kosu mukuku bwosu wenina muna mitsiku, wábonga menga ma bana ba bangombi yi ma bana ba bakhombu yi mamba. Wásophulabya hana mukanda wa mitsiku yi kikanda kyosu kuna sophu dya muhandi wa yizophi yi koma ka muphungu wa kabengi. \v 20 Kázimbula: «Mama menina menga ma bulunda buna káta Nzambi kikuma kya benu.» \v 21 Kunima, wásophula hika sombolu yi menga yi bilekwa byosu bya kisalu bitadidini bisambu. \v 22 Kinga, bwosu milombini mitsiku, kima kyosu bisikya semisa yi menga, amana ndoluka ya masumu yisi hanamina kaka yuka ni menga matyakanini. \s1 Kimenga kya Kidisitu kyisi kumuna masumu \p \v 23 Bifwani bya bima bya ku zilu byálomba ni basemisabya muna mutindu meni wawuna; amana bina byenina ku zilu, byawu meni, byisi lomba bimenga bya phwena. \v 24 Mukuma Kidisitu kákotaku mu kikumbu kyátungama ku moku ma batu, kifwani kya kikumbu kya kyedika. Wákota muna kati dya zilu, kwakuna kenina buthwena watelama kuna mesu ma Nzambi kikuma kya betu. \v 25 Heku ni kikuma kya kuditambika yandi meni kosu tangwa bwosu kisi kota mbuta-nganga muna kikumbu ku manima ma kosu mvula yi menga mana meku ma yandi meni. \v 26 Wadi kabwaku, wadi kakhana nyokuka mbala za lawu tukidila ku luyandiku lwa tsi. Kaasi buthwena, thwenina ku tsuka ya tangwa, kálubuka mbala ya yimosi lwesi mu kukumuna disumu muna nzila ya kimenga kina kaditambiki yandi meni. \v 27 Amana bwosu bwátangamina kwena batu mu kufwa mbala yimosi lwesi, ku manima hanana yakwisa pfundusu ya Nzambi, \v 28 yi bwabuna phi, Kidisitu káditambikila mu kimenga mbala ya yimosi, ndangu kakumuna masumu ma lawu dya batu. Kamónika hika mu mbala ya zodi, ka mu kikuma ku hika kya kutala mambu ma masumu, kaasi kikuma kya babana bisi muhingila kikuma kya kubonga luhulusu. \c 10 \p \v 1 Mitsiku mya Moyize myenina lwesi kifwani kya bima bina byakwísa; kaasi myeku kininga kya mukwandi kya mambu meni mamana. Yi hakana milungiku mu kutomisa batu babana bisi bwesuka kwena Nzambi mu nzila ya bimenga meni byabina bisi landulula kosu mvula. \v 2 Wadi ni babana bisi sambila Nzambi yi kutambikaka bima bya mutindu wuna basemaka muna mbala yimosi lwesi ku mitsoki mya bawu, wadi bisiku kala yi katsasa ka disumu. \v 3 Kinga, muna bimenga meni byabina, batu bisi yubuka masumu ma bawu mvula muna mvula. \v 4 Mukuma bwalendakanaku ku menga ma miluma mya bangombi yi ma miluma mya bakhombu mu kukatula masumu. \p \v 5 Yi hakana ni Kidisitu, mu kukota muna tsi, kázimbula: \q1 «Keti kimenga, keti mulambu, wázolabyoku. \q1 Kinga wángidika lutu. \q1 \v 6 Keti kimenga kya kuyoka kya muthu, \q1 keti bimenga kikuma kya ndoluka ya masumu; \q1 byosu, wázolabyoku. \q1 \v 7 Yihanga nzimbudini: "Awu meni, mukuma, kikuma kya meni básonikina muna mukanda wa kuvunga: \q1 yisini, oh Nzambi mu kuhanga luzolu lwaku.» \p \v 8 Wuzimbudi theti: «Wázolaku keti kimenga kya kuyoka kya muthu, keti milambu mya kuyoka, keti bibulu bya kuyoka ha mutalaka, keti bimenga bya ndoluka ya masumu, keti kimosi wásephilaku kyawu muna byosu.» Kinga makabu mamana moosu bisima tambika bwosu buna myenina mitsiku. \v 9 Hanga wukosikidi: «Awu meni, yisini mu kuhanga luzolu lwaku.» Muna bwabuna, Kidisitu wákumuna mutindu wa theti wa kubwesuka kwena Nzambi amana wáhingisiwa ku mutindu wuna wa zodi. \v 10 Muna luzolu lwaluna, mwamuna twátomina betu muna nzila ya kimenga kya lutu lwandi luna kátambika mu mbala mosi. \p \v 11 Kaasi nganga-Nzambi wosu kosu kilumbu kisi telama kikuma kya kusala kisalu kyandi; kisi tambika kosu tangwa bimenga byabina, bina bifwaniku mu kukatula masumu. \v 12 Kaasi Kidisitu, yandi, kátambika kimenga kimosi lwesi kikuma kya masumu, amana kuna koku dya kitata dya Nzambi, kisi zakadila mvula muna mvula. \v 13 Buthwena, kwakuna kabati hingidila ni Nzambi kabakitula bambeni bandi kidyatilu kya yandi. \v 14 Amana, muna mulambu wumosi lwesi, mwamuna kábalungisila, mvula muna mvula, batu babana kátomisa. \p \v 15 Bwabuna Kitembu Kyatoma phi kabati tutila kimbangi. Mukuma, kazimbudi theti: \q1 \v 16 «Talenu bulunda buna yita yi bawu \q1 ku manima ma bilumbu byabina, kazimbudini Pfumu: \q1 Yisónika mitsiku myama muna mbundu ya bawu, \q1 yinámikamya muna kitembu kya bawu.» \p \v 17 Amana wukosikidini: «Yisúngulaku hika masumu ma bawu yi mitsoki mya bawu.» \v 18 Kinga, ho masumu maloluki kedi, kweku hika yi bimenga kikuma kya masumu. \s Tubwesukenu kwena Nzambi \p \v 19 Bwabuna, baphangi, thwekina yi muswa wa kukotila muna kizika kyahedila lawu, muna nzila ya menga ma Yesu. \v 20 Yesu wátuyafwadila nzila ya pha yi ya moya; yandi meni wátekila lutila mwamuna: muna nzila ya kibwiku kina kya mu nzu ya Nzambi ya Bayuta, disongila muna nzila ya lutu lwa yandi meni. \v 21 Amana thwenina yi Mbuta-Nganga mosi wuna básikununa mbuta wa nzu ya Nzambi. \v 22 Disongidila ni tubwesukenu kwena Nzambi yi mbundu ya kyedika yi lukwikilu luna lwa mukwandi, mbundu ya kasemi ku byosu byisi hana katsatsa ka mbi yi lutu lwa kuyebisa yi mamba ma kukenza. \v 23 Tusimbidilenu ngolu kivuvu kyetu kina thwisi samuna, mukuma Nzambi kisi hwila mwani ku bilangi byandi. \v 24 Tukalenu yi kitsungila betu yi betu kikuma kya kudihekaka kikesa ku zola yi mihangu mya bukheti. \v 25 Tutinaku mabundu metu bwosu báyikanabwa batu bahika, kaasi tudihekakenu kikesa betu yi betu, bwosu tubati mona kilumbu kya Pfumu kibwesukini. \p \v 26 Mukuma ho thwisi hola masumu mu luzolu ku manima ma kubonga nzayilu ya kyedika, kweku hika kimenga kikuma kya masumu. \v 27 Kaasi henina yi pfundusu ya Nzambi yi ngolu za mbawu yina yayóka bandwandwa. \v 28 Wosu wuna wakúlula mitsiku mya Moyize kafwa konda kumuyukila kheni, mu kimbangi kya batu boodi kondi lo batatu. \v 29 Khi mutindu wa ndola kabónga yanduna waléwula Mwana wa Nzambi? Wuna wasáwula menga ma bulunda, muna mamana bámutomisina? Yi wuna watúkwana Kitembu wa khenda? Banzenu khi lawu dya lombu kakúkula! \v 30 Mukuma, tuzayi ni yanduna wuna wázimbula: «Meni yivútula mbela, meni yisi futa kwena mutu wosu bwosu byenina bisalu byandi.» Amana kázimbula hika: «Pfumu kafúndisa kanda dyandi.» \v 31 Keba, wakúluka, ho ni wabwa mu moku ma Nzambi wa moya! \p \v 32 Yubukenuti bilumbu bya theti bina, ku manima ma kubonga mwini wa Nzambi: lwázyandama muzingu wuna wa mbuta yi wa phasi. \v 33 Matangwa mahika, lwákwatuka tsoni ku ngusi yi minyanga ha mesu ma batu boosu. Matangwa mahika, bakala luwaphama kwena batu bahika babana bátekila mona phasi meni zina. \v 34 Lwákota mu boloku hanga lutambwasini yi kyesi kya kulubotula bima, kikuma luzayi ni lwenina yi kuvwa kwa bukheti kuna kwa mvula yi mvula. \v 35 Kaasi lutotisaku kikumbwala kyenu: kina kyenina yi lufutu lumosi lwa mbuta. \v 36 Kaasi lwenina yi mupfunu wa kikwamina, ndangu ku nima dya kulungisa luzolu lwa Nzambi, lwabonga kina kásila. \v 37 Mukuma, bwásonama: \q1 «Muna tangwa dya khunda, dya khunda hika, \q1 amana yandi wuna wulungini mu kukwisa, kakwísa; \q1 amana kazingidilaku. \q1 \v 38 Kinga, Nzambi kazimbudini, mutu wa masonga ku mesu ma meni, \q1 mu lukwikilu kazíngila, \q1 kaasi ho kavutuka ku manima, yikálaku yi tsambu ya yandi.» \p \v 39 Betu, thweku batu babana bisi vutuka ku manima balenga ditotisa. Betu thwenina batu ba lukwikilu kikuma kya kuhulula moya myetu. \c 11 \s Lukwikilu \p \v 1 Kinga lukwikilu, lwenina kikumbwala mu kubonga kedi kina bisi sila kivuvu, kyenina kusya mbundu muna bima bina byisiku monika hangambedi ni hana byenina. \v 2 Kikuma kya lukwikilu Nzambi kábatambwasila bambuta bakhulu. \p \v 3 Muna nzila ya lukwikilu, tubati kwikila ni tsi yáhangamina ku ndinga ya Nzambi, mu phila ni tsi yayi yisi monika kisina kya yawu ka byabi ku thwisi mona. \p \v 4 Muna nzila ya lukwikilu, Abelu kátambikila mukhayilu wa lukumu lwa lawu kwena Nzambi, kuhita wuna wa Khayina. Muna nzila ya lukwikilu, Nzambi wámutila kimbangi ni mutu wa masonga kákala, kikuma yandi meni Nzambi wátambwasa makabu mandi. Muna nzila ya lukwikilu, Abelu kisi zonza hika mbata nana kenina wafwa. \p \v 5 Muna nzila ya lukwikilu, Noki bámunata kwena Nzambi konda kafwa. Keti mutu kámumonaku, kikuma Nzambi wámunata kwena yandi meni. Masonuku mazimbudi ni ku thwala ya kumutombula, bámutila kimbangi ni Nzambi kásephidisa. \v 6 Kinga, konda lukwikilu, ka mutu ku wasephidisa Nzambi. Kikuma, wuna wisi khundakana kwena Nzambi kafweti kwikila ni Nzambi kenina amana kisi bafuta babana bisi musanda. \p \v 7 Muna nzila ya lukwikilu, káyukila Nowa, ngwisi za Nzambi kikuma kya mambu mamana máfwana mu kusalama kaasi khaniku kedi masalama. Kálewulazoku ngwisi zazina amana wátunga nzasa ndangu kahulwasila nzu yandi. Muna bwabuna kázengila mukanu wa batu ba tsi amana wámutambwasa hanga mutu mosi wa masonga Nzambi wámutambwasa kikuma kya lukwikilu lwandi. \p \v 8 Mu nzila ya lukwikilu, Bulahami kálemvwakila ku mbila ya Nzambi: wátambwasa mu kukwenda ku tsi yina kakhana muheka Nzambi. Mbatanana kákonda zaya kuna kakala kwenda. \v 9 Muna nzila ya lukwikilu, kázingila hanga munzenza mosi muna tsi yayina kámusila Nzambi kilangi. Kakala nangina muna masombolu, yi Yizaki yi Yakobi bawu bátambula kilangi kimosi kya Nzambi. \v 10 Mukuma Bulahami kakala hingila mbanza yina yenina yi mipfundila mya ngolu, yayina káyidika, kátunga phi yandi meni Nzambi. \p \v 11 Muna nzila ya lukwikilu Sala, yandi phi mbatanana bukhobu bwandi yi kinunu kyandi, kábongila hamu dya kubuta bana. Kikuma wásya mbundu ni kilangi kina kásila Nzambi kyakhana lungila. \v 12 Yi hakana ni kwena mutu mosi lwesi, wákala mununu bela-bela yi kufwa, kwábutukila lawu dya mabutuka hanga bathetimbwa muna zilu yi tsekengi kuna kabeta ka yanga dya mbuta, balendaku mu kutanga. \p \v 13 Batu babana boosu muna lukwikilu bámana fwila. Konda kubonga bima bina kásila Nzambi, kaasi bámonabya amana báhekabya mboti muna kyana. Bátambwasa hana mesu ma boosu ni banzenza bákala yi bakangadi ba nzila hana tsi. \v 14 Mukuma babana bisi zonza bwabuna basongidini wengele ni tsi babati sanda. \v 15 Wadi ni bakalaka yi dibanza dya kuyananaka tsi yina bálubuka, wadi bakhana mona phila ya kuvutwakilaya. \v 16 Amana mu masonga, tsi mosi yihitina kitoku bakala sanda, disongila tsi ya ku zilu. Yi hakana ni Nzambi keku yi tsoni za ku mutela Nzambi wa bawu; kikuma, tsi mosi kábayidikila. \p \v 17 Muna nzila ya lukwikilu, Bulahami kátambikila Yizaki mu kimenga tangwa kámusya Nzambi mu kimeka. Mwana wandi mosi kwandi kakhana tambika, mbatanana kákala yi kilangi kya Nzambi \v 18 wuna wámuzimbwala: «Muna nzila ya Yizaki, mwamuna wávwila butuka dyaku dina yíkusila.» \v 19 Bulahami kakala banza ni Nzambi kákala yi hamu dya kufutumuna mvumbi, yi hakana kámuvutwala yandi Mwana hanga mbedi ni kidimbu kya lufutumuku kákala. \p \v 20 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna Yizaki kásakwamina Yakobi yi Kizawu kikuma kya mambu ma bawu mana mákwisa. \p \v 21 Muna nzila ya lukwikilu, Yakobi mu tangwa dya kufwa, kásakwamina kosu mwana wa Yozefu, amana wázyaminina kuna tsongi ya koka dyandi mu kufukamina Nzambi. \p \v 22 Muna nzila ya lukwikilu, Yozefu, ha kátula mu kufwa, kásamwana ni bana ba Kiseledi balúbuka ku Ngiphiti amana wáhana muswa mu mana matadidini bifufwa byandi. \p \v 23 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna Moyize mu lubutuku lwandi, bámuswekila ngonda tatu kwena bibuti byandi. Mukuma bámona ni mwana wa kitoku kakála, amana báyukaku keti bweya mu kukolama ku mukuku wa kyamvu. \p \v 24 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna Moyize, tangwa kákituka mbuta, kábusila ni bamutelakaku mwana wa mwana mukhetu wa Fwalawo. \v 25 Wátambwasa mu kunyokuka yi kanda dya Nzambi kuluta mu kukala mu tsambu za tangwa dimosi za disumu. \v 26 Kámona ni kulewuka hanga Masiya kuhiti kimvwama kya mbuta kya Ngiphiti, mukuma mesu mandi mákala ma kutadisa kuna lufutu luna lwakwísa. \p \v 27 Muna nzila ya lukwikilu, Moyize wákatuka ku Ngiphiti konda kuyuka bweya bwa khabu za kyamvu; wázyama ngolu, hanga mbedi ni kakala mumona Nzambi wuna wisiku monika. \v 28 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna Moyize kátila mukinzi wa Phaki yi kusophula kwa menga muna mwelu mya nzu, ndangu wanzyo wa lufwa kahondaku bana ba batsomi ba bisi Kiseledi. \p \v 29 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna bana ba Kiseledi bálabwakila yanga dya mbuta dya Kabengi hanga mu mafu mamosi máyumuka; kaasi Bisi Ngiphiti ha bámeka mu kulabuka bwabuna meni, mamba mábazyondisa. \p \v 30 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna bibaka bya Yediko byáwulumukina, amana bana ba Kiseledi bázyetabya bilumbu tsambwadi. \v 31 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna Lahabi, ndumba-leta, káfwilaku yi bambeni ba Nzambi, kikuma kya buna kábayamba bukheti ba mbambala ba Kiseledi. \p \v 32 Biki hika yizónza? Tangwa dyakhónda mu kuzonzila Zeteyo, Balaki, Samisoni, Zefite, Tavidi, Samwela, yi bambikudi. \v 33 Kibinga, muna nzila ya lukwikilu, bánungina bipfumu, báhangila masonga amana bábongila bilangi bina kásila Nzambi. Bákasa munwa mya bathambu, \v 34 bázima mbawu za ngolu, báhuluka ku lufwa lwa mbedi ya phoku. Maladi mábazokisa amana ku nima ngolu zábavutwakila; muna tangwa dya mvita, kikesa kyábavutwakila amana bákukwasa bibuka bya basuta ba banzenza. \v 35 Muna nzila ya lukwikilu, mwamuna bakhetu bámonina bamvumbi ba bawu mu kufutumuka amana bávutwakila luzingu. \p Batu bahika bábanyokuna mu kuthaba; kaasi bábwisa mu kubasula, ndangu balenga bonga kutokama kwa bukheti kwa ku lufwa. \v 36 Batu bahika bákala baseya, bakwawu bákala bazyatula mafimbu, bakwawu hika mu miyololu amana bábatimbula mu boloku. \v 37 Bahika bábahondila ku matadi, bahika kubabukununa ho lo kubahondila ku mbedi ya phoku. Amana bakwawu hika bakala kwenda homa hamosi yi hakwawu. Bakwawu bakala vwata mikanda mya mikoku kondi lo mya bakhombu hanga miledi. Bakwawu bákala bahwa-dya-hwa. Bakwawu bakala banyokuna yi kubamonisaka minyanga. \v 38 Bámonika ku mesu ma batu hangambedi ni bakalaku balunga mu kuzingila mu tsi yayi. Bakala ngata muna tseki za khatu yi muna myongu, muna bitadi yi mabulu bakala zingila. \p \v 39 Nzambi wábatambwasa boosu kikuma kya lukwikilu lwa bawu; mbatanana bábongabyoku bina kásila Nzambi. \v 40 Kikuma, Nzambi káyidikila kima kimosi kya mbuta kikuma kya betu. Yi hakana ni byakhanaku lungila kedi konda betu. \c 12 \s Nzambi Tata wetu \p \v 1 Kikuma kya betu, bátuzyeta kwena mulumba-lumba wa bambangi. Tulosenu kizitu kyosu kya masumu kina kyisi kakidikisa wenzi wetu, amana tutsyakulenu yi kuna tsuka za thinu zazi batusidini. \v 2 Mesu metu ma kutadisa kwena Yesu, yandi wenina kisina yi tsuka ya lukwikilu lwetu. Wátambwasa mu kufwa hana kitakani, konda kutala mutindu wa tsoni za lufwa meni lwaluna, kikuma kákala mona mutindu wa kyesi kina kyátangamina kikuma kya yandi. Amana buthwena kuna koku dya kitata dya kiti kya Nzambi kisi zakadila. \p \v 3 Banzenu kwena wuna wákwamina ku matendu ma basumuki; ndangu lukatulaku kikesa. \v 4 Mukuma, muna muzingu wenu wutadidini disumu, khaniku kedi lunwana tii yi kuna lufwa. \v 5 Luzimbakanaku ndongisila zina káluheka Nzambi hanga kwena bana: \q1 «Mwana wama, wulewulaku tsungika ya Pfumu, \q1 amana wukatulaku kikesa mu tangwa kabati kukaya. \q1 \v 6 Mukuma Pfumu kisi sungika wuna kisi zola, \q1 kisi beta wosu wuna kisi mona hanga mwana wandi.» \p \v 7 Tambwasakenu tsungika ya Nzambi, kikuma kisibwa hanga bwosu tata kwena mwana wandi. Khi mwana yandina bisiku beta kwena tata wandi? \v 8 Ho ni Nzambi kisiku lubeta hanga bana bandi, zonza ni lweku bana bandi ba kubuta, lwenina bana ba makangu. \p \v 9 Mukuma thwenina yi batata mu kimutu: bisi tusungika amana twakala balemvukila. Yi hakana twafweti lemvukilaka Tata wetu wa ku zilu, kikuma kya kubonga luzingu kwena yandi. \v 10 Kaasi batata betu bakala tusungikaka kikuma kya koma ka bilumbu, bwosu buna bámoninabwa bukheti. Kaasi Nzambi kisi tusungika kikuma kya bukheti bwetu, ndangu kalenga tuheka kutoma kwandi. \v 11 Ha batusungikini, muna tangwa meni dyadina, dyisiku kala dyambu dya kyesi kaasi dya kyadi. Kaasi tsuka tsuka, babana babongini milongi myamina myisi banatina ngemba yi luzingu lwa masonga. \s1 Milongi yi kulwengisa \p \v 12 Yi hakana ni thutenu moku mamana mazokini, amana zyamisenu makungulu menu mamana mabati tekita! \v 13 Yidikenu nzila zasungama kikuma kya bitambi byenu, ndangu batu babana bisi tinguna badibunda-bundaku mu bikhosu, kaasi bakola. \p \v 14 Sandakenu lwakalaka mu ngemba yi mutu wosu yi mu kudisemisaka; mukuma, konda bwabuna, ka mutu ku wamóna Pfumu. \v 15 Kebenu ni ka mutu ku kakonda mu kubonga khenda za Nzambi amana ka musodi wumosi ku wa khadi wamena, hanga wadikila nana batu ba lawu. \v 16 Kebenu mu kusya ni hakalaku yi bita-mbongi hana kati dya benu, zitisenu bima byahedila; luhangabwoku hanga buna káhanga Kizawu, kikuma kya ndya yimosi, wásumbisa kimbuta kyandi kya butuka. \v 17 Mukuma, luzayibwa ni ku manima, tangwa kázola mu kubonga lusakumunu lwa tata wandi, bámulosila. Kámonaku keti phila ya kusobila mambu, mbatanana nyengi dyandi yi matsanga mandi. \p \v 18 Benu tangwa lwábwesuka kwena Nzambi, lwábwesukaku ku mongu wumosi bafwanini mu kusimba, wuna wakala lema mbawu; lwábwesukaku keti ku mudima, keti ku phipha, keti ku pfunzi, \v 19 keti muhungu wa phungi, keti khololu ya ndinga. Bisi Kiseledi ha báyukaya ndinga meni yayina, bábusa mu kuyuka keti ndinga yimosi hana thandu. \v 20 Mukuma, bálendaku mu kusipha mulongi meni wawuna: «Yanduna wasímba mongu, keti abweti kenina mbisi, bamúhonda mu kumutimbwala kwa matadi.» \p \v 21 Bwákala bweya bwa lawu mu kumona dyambu meni dyadina kázimbula Moyize: «Mbundu yimvumukini yi tsula!» \p \v 22 Kaasi benu lwábwesuka ku mongu wa Siyoni yi ku mbanza ya Nzambi wa Moya, Yelusalemi dya ku zilu, mafunda yi mafunda ma banzyo bandi kwakuna benina mu mukinzi. \v 23 Amana kuna dingumba dya bana batsomi ba Nzambi lwákokuluka, babana básonama mazina ma bawu muna mazilu. Benu lwákokuluka kwena Nzambi zusi wa batu boosu, amana lwákokuluka ku bitembu bya batu basungama babana bákituka batu balunga. \v 24 Kwena Yesu hika lwákokuluka benu, yandi wenina mukhundingisi wa bulunda bwa pha buna kata Nzambi yi betu, amana menga mandi mana mátekuka misi zonza buna bufwani kuhita menga ma Abelu. \p \v 25 Kebenu! Lubusaku mu kuyuka yanduna wisi luzonzisa. Bawu bábusa mu kuyuka wuna wakala baheka ndongisila ha tsi, báhengaku ku ndola ya Nzambi. Twaléndaku mu kuhengaya ho ni betu twámufila kunda yanduna wisi zonza kwena betu muna mazilu. \v 26 Ndinga yina kátekila zonza Nzambi yátekitisa mafu; kaasi buthwena Nzambi wutusidi hika kilangi kyakina: «Yitékitisaya hika, ka tsi ku lwesi, kaasi yi zilu phi.» \v 27 Mihowu myami «mbala yayi hika» mibati songila ni bima bina byáhangama byaníngana amana byazíluka, ndangu byananga lwesi bima bina byisiku ningana. \p \v 28 Tukalenu kabanzi, kikuma tubongi luyalu lumosi luna lwisiku ningana. Tusongilenu kabanzi meni kakana mu kusadilaka Nzambi muna mutindu wuna wisi muhekila tsambu, mu luzitu yi kubanga. \v 29 Mukuma, Nzambi wetu kenina mbawu yina yisi vukula. \c 13 \s Dingumba dya mukwandi \p \v 1 Yambulenu kiphangi kyazinga hana kati dya benu. \v 2 Luzimbakanakaku mu kuyambaka babana bisi kwisa ku nzu zenu. Mukuma, henina yi bamosi báhangilabwa kinga báyamba banzyo konda kuzayakabwa. \v 3 Sungulakenu batu ba boloku, hangambeni ni mu boloku lwenina yi bawu. Sungulakenu batu babana bisi nyokuna, hangambedi ni hakimosi lubati nyokuna bawu. \p \v 4 Mutu wosu kazitisalwa longu amana basumunayoku thangi ya longu. Nzambi kafúndisa bita-mbongi yi bakwa kisanda. \p \v 5 Ndyatidi yenu yikalaku yi nzoluka ya mbongu; sephilakenu ku bina lwenina byawu, mukuma Nzambi kázimbula bwabu: «Yikúsisaku, yikúlosilaku keti bweti.» \v 6 Amana ba kabasi yi kikumbwala twalenda mu kuzimbula: \q1 «Pfumu kenina lusadisu kikuma kya meni, \q1 amana yiyúkaku bweya, \q1 Biki kaphánga mutu kwena meni?» \p \v 7 Sungulakenu bambuta ba dibundu benu babana bisi lulonga ndinga ya Nzambi. Simbululenu bikalulu bya bawu buna bámanisina luzingu amana sokululenu lukwikilu lwa bawu. \v 8 Yesu Kidisitu kenina mutindu wumosi, mukolu, lelu yi mvula muna mvula. \v 9 Lulandakaku malongi moosu ma luvunu: mana mafwananiku yi lukwikilu lwa betu. Bulungi ni mbundu zenu zazyaminaka mu khenda za Nzambi, kaasi ka kikuma kya bizila bya madya ku; bwásadisaku keti babana bisi dyatila muna bwabuna. \p \v 10 Betu thwenina yi mesa ma kimenga, amana banganga-Nzambi ba bayuta beku yi muswa wa kudya bina bitukini ku mesa meni mamana. Mukuma, bawu, mu sombolu bisi sambila bisambu. \v 11 Mwamuna, mbuta-nganga kisi nata menga ma bambisi muna kizika kyahedila lawu kikuma kya kukatula disumu, amana misuni mya bambisi meni babana ku phenza ya mbanza bisimya yokila. \v 12 Yi hakana Yesu, yandi phi, káfwila ku phenza ya mbanza, kikuma kya kusemisa batu ku masumu ma bawu yi menga ma yandi meni kibeni. \v 13 Amana tulubukenu twenda tundakana yi yandi kuna phenza ya mbanza, amana twazíta ngusi zazina kitesu kimosi yi yandi. \v 14 Mukuma, ha tsi haha, thweku keti mbanza yimosi yina yisi zinga mvula muna mvula, kaasi mbanza yimosi tubati sanda yina yakwisa kala ka thama ku. \v 15 Muna nzila ya Yesu, tulambulenu konda kulembwa kwena Nzambi lukumu lwetu hanga kimenga, disongidila mulambu wuna wisi lubuka muna malebu wisi kumisa zina dyandi. \v 16 Luzimbakanakaku mu kuhangaka mambu ma bukheti amana disadisakenu muna kiphangi, mukuma byabina yi bimenga byisi musephidisa Nzambi. \p \v 17 Lemvukenu kwena bayadi benu amana bayukilakenu. Kikuma bawu bisi tadikina moya myenu kosu tangwa, zayenu ni yi bawu bisi luhanina meni kwena Nzambi. Hangakenu mu kusya ni balungisa kiyeka kya bawu mu kyesi konda nyengi, kondi loni bwabuna bwalúkadilaku keti muluta. \p \v 18 Sambilakenu kikuma kya betu. Kikuma tusini mbundu mu kukala yi katsatsa ka bukheti, mukuma thwisi zola ni twazingilaka bukheti muna mambu moosu. \v 19 Amana hika, yilubokwadidi mu kulombila ndangu Nzambi kakhángwala nzila mu kuvutuka yi tswatsu kwena benu. \s Lombilu \p \v 20 Yambula Nzambi wa ngemba, wuna wátokamisa ha kati dya bafwa, kalema wa mbuta wa mikoku, Pfumu wetu Yesu; muna nzila ya menga ma bulunda bwa mvula yi mvula, \v 21 kalulonga mu kuhanga mambu mamana menina ma bukheti mu kuhanga luzolu lwandi. Katuhangila buna bumuyenina bwa bukheti muna nzila ya Yesu Kidisitu, khembu yakala kwena yandi muna mvula yi mvula! Abwabuna. \s Kumanisa yi mboti \p \v 22 Mbati lusyamisa, baphangi: tambwasenu ndinga ya kikesa yayi yi sipha dya mbundu. Kikuma mu khufi yilusonikini. \v 23 Zayenu ni phangi wetu Thimoti wulubukikini mu boloku. Ho ni katula mwa tswatsu, nzila yimosi yikwéndayandi mu kulumona. \p \v 24 Bahekenu mboti basadi benu boosu yi bakwikidi boosu. Baphangi ba ku tsi yina bisi tela ni Kitadi mboti baluhekini. \p \v 25 Yambula khenda za Nzambi zakala yi benu boosu!