\id 1CO - Bible Kiyaka \ide UTF-8 \toc3 1Ko \toc2 Watheti wa Khoditu \toc1 Mukanda wa theti kwena bisi Khoditu \mt2 Mukanda wa theti kwena bisi Khoditu \mt1 1Khoditu \imt Khotidi ya mukanda \ip Pholu káyidika Dibundu dya Khoditu mu kitambu kyandi kya zodi kya kitumu. Khoditu yenina mbanza, hana kati dya mbanza za mupfunu wa lawu za Ngelesi, mbanza ya kimvwama kikuma kya masabu mandi mawu modi. Kwenina yi bahika balawu yi baphutu. Batu balawu bisi zingila bwosu buna bazodini. \ip Muna tangwa meni dina, bisi Khoditu babati landa mabanza moosu ma mutindu yi mutindu yi mana matadidini mangumba ma lawu ma bisambu. Batu balawu muna Dibundu dya Khoditu bakala tuka muna mangumba ma bisambu meni mamana, ku thwala ya kukituka bakidisitu. \ip Pholu kabati bonga tsangu za lawu za kimvuka (khaphu ya 1:11 yi 7:1). Mabanza ma Bakidisitu ba Khoditu mavwalangani kikuma kya byufu byalawu bina bitadidini luzingu lwa batu ha kati kya hata yi bikhunda hakimosi yi Mabundu mahika. Pholu kabati vutula mvutu kuna byufu meni bina muna mukanda wandi watheti kwena bisi Khoditu. \ip Mukanda wawu, tukabudiwa mu bitini biya: \io1 -Muna khaphu ya 1-4, Pholu kabati zonza kikuma kya bakidisitu ba Khoditu yi babana bábasamwana Musamu wa Bukheti. Henina yi ngyuma amana Dibundu dya Khoditu didikabisini. Kosu mutu wulandi wuna wámulonga amana wubwisini wuna mukwawu (1:10-13; 4:6). Kinga, musamu wuna basamunini, wulutini mupfunu: Kidisitu, kondilo mbambala wa Nzambi, bákhoka ha kitakani. "Musamu wuna wuluti mudimu wa batu" (1:18-2:15). Bambambala ba Yesu Kidisitu benina boosu basadi ba Nzambi bana bisi sala mu kimvuka (Khaphu ya 3). \io1 -Tuka khaphu ya 5:1-11:16, Pholu kabati vutula mvutu ku mambu mana makala salama amana wuzimbudini "abweti bakidisitu benina batu ba kiphwanza" (Khaphu ya 9). Kukala yi zina dya mukidisitu amana kuna yi bifu bya mbi, bwabuna bwalendakanaku mu kutambwasa mu kimvuka (khaphu ya 5 yi 6). Pholu kabati vutula hika mvutu kwena bisi Khoditu: \io4 -mu mambu matadidini longu (khaphu ya 7), \io4 -mu mana matadidini bikalulu bya bawu ku thwala Mabundu mahika (khaphu ya 8 yi kuna 10). \io1 -Muna mambu meni mamana moosu, yandi kabati lomba kwena bakidisitu mu kusanda ndandu ya batu bahika yi kubazitisa. \io1 -Tuka khaphu ya 11:17-14:40, Pholu kabati zonzila luzingu lwa mu kimvuka kya bakidisitu. Kabati songisa bifu bya bawu, muna mambu mana matadidini ngyengu. Kabati tendula mambu mana misi tunga "bumosi bwa Dibundu dya kosu hata". Kosu mutu wuna wenina muna kimvuka meni kina kenina yi mupfunu wa lawu. Kikuma, bakidisitu benina hanga lutu lumosi: kosu kitini kya lutu kyenina yi mupfunu wandi mu kimvuka. Lungongu lwisi songila buna bulungini mu kuzingila mu kimvuka (khaphu ya 13). \io1 -Khaphu ya 15 yibati bambukisa ni Nzambi wámufutumuna Kidisitu ku bafwa, amana kilumbu kimosi, bafwa bafútumuka phi. Yuka ni bakidisitu bisi kwikila bwabuna, luzingu lwa bawu yi lukwikilu lwa bawu lwenina yi thina. \io1 -Bwosu myenina mikanda myahika, wawu phi wumanisini mu misamu yi mboti (khaphu 16). \ip Bisi Khoditu beku bakidisitu balungila. Kinga Pholu kabati vutula matondu kwena Nzambi kikuma kya bawu (khaphu ya 1:4-9). Phasi yi bifu muna byenina muna luzingu lwa Mabundu moosu. Mbatanana bwabuna, Nzambi kabati hana yi lelu dyadi mamboti mandi yi kutela bakidisitu ku luzingu lwakwikama. \c 1 \s1 Mboti \p \v 1 Pholu, yandu kátela Nzambi mu luzolu lwandi ndangu kakala thumwa wa Yesu Kidisitu, yi phangi Sosite. \p \v 2 Kwena Dibundu dya Nzambi dina dyenina ku mbanza ya Khoditu; kwena benu baba bátomisa mwena Kidisitu Yesu, bábatela bakala batu ba Nzambi; hakimosi yi batu babana bisi tumbuladya zina dya Pfumu wetu Yesu Kidisitu muma mwosu, Pfumu wa bawu yi wa betu. \v 3 Nzambi Tata wetu yi Pfumu wetu Yesu Kidisitu baluheka kabu dya khenda yi ngemba\f a \fr 1:3 \fr*\ft Kabu dya khenda yi ngemba; Lom 1:3\ft*\f*. \s1 Mamboti matuki kwena Kidisitu \p \v 4 Yisiku lembwa mu kuvutula matondu kwena Nzambi wama kikuma kya benu, kikuma kya kabu dya khenda dina káluheka mwena Kidisitu Yesu. \v 5 Mukuma, hakimosi yi Kidisitu, lwakituka bamvwama mu byosu; mu kingenga, mu ndinga yi mu nzayilu. \v 6 Mukuma kimbangi kina twamutila Kidisitu kyázyama hana kati dya benu \v 7 ndangu lukondaku keti kabu dya khenda dimosi, kithama kina lwisi hingila kumonika kwa Pfumu wetu Yesu Kidisitu. \v 8 Yandi walúsyamisa tii yi kuna tsuka, ndangu balukwataku kifu kyahika mu kilumbu kina kakwisa vutuka Pfumu wetu Yesu Kidisitu. \v 9 Bulungi lwasya kivuvu mwena Nzambi, yandi wuna wálutela mu kimvuka yi Mwana wandi Yesu Kidisitu Pfumu wetu: kenina wakwikama. \s1 Kayengu muna Dibundu \p \v 10 Baphangi bama, meni mbati lubokwadila muna khumbu ya Pfumu wetu Yesu Kidisitu, mu kukala yi nzonzidi yimosi; kayengu kakalaku hakati dya benu; kalenu mutu mosi, muna dibanza dimosi yi kikwamina kimosi. \v 11 Kikuma, baphangi bama, biwutu bya Kolowe banzimbwadi ni ngyuma zenina hakati dya benu. \v 12 Yisi yuka ni kosu mutu mukati dya benu kisi zimbula: «Meni, wa Pholu»; wuna: «Meni, wa Apholosi»; mukwawu wuna hika: «Meni, wa Phetelu»; wahika hika: «Meni, wa Kidisitu.» \v 13 Benu lubanzi ni Kidisitu wadikabisa kenina? Abwaku Pholu bákhoka ha kitakani kikuma kya benu? Mu khumbu ya Pholu bálubotikila? \p \v 14 Matondu [kwena Nzambi], kikuma yíbotikaku kwama keti mutu mosi mukati dya benu, katula lwesi Khisiphusi yi Ngayusi. \v 15 Yibwana ni, kweku mutu fwani kazimbula ni mu khumbu ya meni lwátambwala mbotika. \v 16 Mukyedika, yíbotika hika biwutu bya Setufwani, kuna kusadini, nzayiku yuka ni mutu wahika yíbotika. \v 17 Mukuma Kidisitu káthumaku kikuma kya kubotika; kaasi kikuma kya kusamuna Musamu wa Bukheti, tsamunawoku mu kudimuka kwa nzonzidi, ndangu lufwa lwa Kidisitu ha kitakani lulewukaku. \s1 Yesu Kidisitu, ngolu yi mudimu wa Nzambi \p \v 18 Kikuma, kulonga kwa musamu wa lufwa lwa Kidisitu ha kitakani, kwenina kilawu kwena batu babana babati ditotisa; kaasi kikuma kya betu baba twáhuluka, kwenina ngolu za Nzambi. \q1 \v 19 Mukuma, básonika bwabu: \q1 «Yizánga mudimu kwena batu bana badimuka, \q1 yizílula nzayilu ya bakwa ngangu.» \p \v 20 Amana, kweti benina batu badimuka? Kweti benina balongi ba mitsiku? Kweti batsukidi bifindya phaka ba tsi yayi? Nzambi wubasongidibwa ni kudimuka kwa tsi kwenina kilawu? \p \v 21 Kikuma, batu ba tsi, muna mudimu, bámuzayaku Nzambi mu mudimu wa Nzambi. Yihana ni, muna kilawu kya kusamuna Musamu wa Bukheti, mwamuna kázodila Nzambi ni kahulula batu babana bisi kwikila. \v 22 Kikuma, Bayuta balombi bidimbu bya biphadi amana Bangeleki basandi mudimu. \v 23 Kinga betu, thwisi samuna Kidisitu wuna bákhoka ha kitakani: musamu wuna wenina kisinza kikuma kya Bayuta yi kilawu kikuma kya bana bakondi kala Bayuta; \v 24 kaasi kikuma kya batu babana kátela Nzambi, Bayuta yi Bangeleki, Kidisitu mosi wenina ngolu za Nzambi yi mudimu wa Nzambi. \v 25 Mukuma kilawu kya Nzambi kyenina mudimu wa lawu kuluta mudimu wuna wa batu, amana lebakani dya Nzambi dyenina ngolu kuluta ngolu za batu. \p \v 26 Baphangi bama talenuti khi mutindu kálutedila Nzambi: hana kati dya benu heku yi lawu dya batu ba nduka mu lutu, keti lawu dya batu ba ngolu, keti lawu dya batu bambuta. \v 27 Kaasi, Nzambi wásola mambu mana menina ma kilawu ku mesu ma batu ba ha tsi ndangu kabakwatisa tsoni batu bana badimuka; Nzambi wásola mambu mana menina lebakani ku mesu ma batu ba ha tsi ndangu kabakwatisa tsoni ku kina kyenina ngolu; \v 28 Nzambi wásola mambu mana makonda mupfunu ku mesu ma batu, mamana bisi lewula batu ba ha tsi, ndangu kazanga mambu mana misi monika ma mupfunu ku mesu ma batu. \p \v 29 Hahana ni, kweku mutu\f b \fr 1:29 \fr*\ft Lom 3:27.31; 3:21; 4:7 5:6; 9:15; 13:3; 15:31; Lom 2:17 \ft*\f* keti mosi fwani kaditsikisa ku mesu ma Nzambi. \p \v 30 Kinga kikuma kya yandi lwenina mwena Kidisitu Yesu, yandi wuna wákituka mudimu kikuma kya betu: wawuna wátuka kwena Nzambi. Kaasi kenina phi masonga, wakutambika yi kukatula mu masumu. \v 31 Yihana ni bwosu buna bwásonama: «Yambula mukwa kuditsikisa kasya kuditsikisa kwandi mwena Pfumu\f d \fr 1:31 \fr*\ft Yel 9:22; \ft*\ft 2Ko 10:17; Lom 5:11; Ngl 6:14; Fdm 3:3.\ft*\f*.» \c 2 \s1 Kusamuna Kidisitu wuna bákhoka ha kitakani \p \v 1 Tangwa yisa kwena benu baphangi bama, ndangu yilusamwana maswekamu ma mabanza ma Nzambi, yísamunamoku yi ndinga yaluma kondilo ya mudimu. \v 2 Mukuma yíbonga lukanu ni hana kati dya benu, nzayaku mambu mahika kaka mamana matadidini Yesu Kidisitu, Yesu Kidisitu wuna bákhoka ha kitakani\f a \fr 2:2 \fr*\ft 1:23; Ngal 6:14.\ft*\f*. \v 3 Ha yíkala meni meni kwena benu, yíkala mu lebakani; yi bweya yi matekita ma lawu; \v 4 Ndinga yama yi kusamuna kwama, byákalaku yi mudimu wa kukwikisa batu, kimutu, mana mafwani kuphindula mabanza ma batu, kaasi kwákala kusongila kumosi kwa Kitembu yi ngolu. \v 5 Ndangu, lukwikilu lwenu lukalaku mu mudimu wa batu, kaasi mu ngolu za Nzambi. \s1 Mudimu wa Nzambi \p \v 6 Kinga mudimu wumosi tubati longa hakati dya batu babana bákiluka mu kitembu. Kaasi weku mudimu wa tangwa dyadi, keti wuna wa bapfumu ba tangwa dyadi, babana bátangama ni babázanga. \v 7 Mudimu wa Nzambi tubati samuna, wuna wa diswekamu amana waswamana mwena batu. Nzambi wásolawa tuka thama kikuma kya betu ndangu katukotisa mu khembu yetu, tukila buna tsi khaku kedi yihangama. \v 8 Keti pfumu mosi wa tsi yayi kázayawoku kedi. Mukuma wadi ni bádizayilakawa, wadi bakhanaku mukhoka ha kitakani Pfumu wa khembu. \v 9 Kaasi, bwosu básonika: \q1 «Mambu mana kakonda mona kedi disu, yi mana kakonda kedi yuka kutu, \q1 yi mana makonda kedi tula ku mbundu ya mutu, \q1 Nzambi wáyidikilama batu bana bisi muzola yandi.» \m \v 10 Kinga, kwena betu kásongilama Nzambi, muna Kitembu. Kikuma, Kitembu kisi bakula byosu, ata bitsweki bina byenina muna kati dya mbundu ya Nzambi. \v 11 Amana nati, hana kati dya batu, wuzayini bitsweki byosu bina byenina muna mbundu yandi yuka ni ka Kitembu ku wuna wenina mwena yandi? Phila mosi ni heku mutu wuzayini mabanza ma Nzambi, kaka Kitembu wa Nzambi. \v 12 Kinga betu twátambulaku kitembu kya ha tsi yayi, kaasi Kitembu wuna wutuki kwena Nzambi, ndangu twazaya mambu mana kátuheka Nzambi mu khenda zandi. \v 13 Yihana ni, betu thwisiku zonzila mambu mana misi tuka ku mudimu wa batu, kaasi yi mambu mana kisi longa Kitembu Kyatoma. Yihana ni thwisi bangumuna kyedika kya kitembu mu mihowu mina kisi hana Kitembu Kyatoma. \p \v 14 Kaasi mutu wuna wenina lwesi yi kitembu kya kimutu kisiku tambula mambu mana matuki kwena Kitembu wa Nzambi. Mukuma mambu mana menina, kikuma kya yandi, hanga kilawu. Phasi kwena yandi mu kubakulama, kikuma mu Kitembu lwesi bisima fundisila. \v 15 Mutu wuna wenina mu kitembu, yandi kisi fundisa mambu moosu, kaasi yandi meni bisiku mufundisa kwena mutu. \v 16 Kikuma, básonika bwabu: \q1 «Nati wuzayini dibanza dya Pfumu? \q1 Nati wufwani kamuheka ndongisila?» \p Kinga betu, betu thwenina yi dibanza dya Kidisitu. \c 3 \s1 Bana bakhunda hika mu lukwikilu, lwenina mwena Kidisitu \p \v 1 Kwena meni baphangi, yíluzonzisaku hanga batu bana benina mu kitembu: kaasi yímeka kuluzonzisa hanga batu ba kimutu, hanga kwena bana bakhunda mu lukwikilu mwena Kidisitu. \v 2 Midiki yíluheka, ka madya ma ngolu ku, mukuma wadi madya ma ngolu lwakhanamoku lenda mu kumina. Amana keti buthwena bwabu phi, lwalendamoku mu kumina, \v 3 kikuma mu kimutu lwenina kaka. Bwosu lwenina yi kiphala yi kutendana mu kati dya benu, mambu mana moosu misi songila ni lwisi dyatila hanga batu ba kimutu. \v 4 Ho mosi wa benu kazimbula: «Meni wa Pholu», amana mukwawu kazimbula: «Meni wa Apholosi», kima kyahika lwenina ho batu kwandi\f a \fr 3:4 \fr*\ft 1:12.\ft*\f*. \p \v 5 Amana nati Apholosi? Nati phi Pholu? Basadi ba Nzambi benina, muna nzila ya kisalu kya bawu ndangu benu lwakwikila. Kosu mutu kisi sala kisalu kina kámuheka Pfumu. \v 6 Meni, miti yíkuna, Apholosi yandi mamba kátyakila, kaasi Nzambi wakalawa kodisa\f b \fr 3:6 \fr*\ft Yel1.10; Lom 9:16. \ft*\ft Mhb 18:4.11. 24.\ft*\f*. \v 7 Yihana ni, mutu wuna wisi kuna miti yi wuna wisi tyakila mamba balutiku: kaasi Nzambi wuna wisiwa kodisa, yandi wulutini. \v 8 Mutu wuna wisi kuna miti yi wuna wisiwa tyakila mamba kima kimosi benina; kaasi kosu mutu katambula lufutu lwandi bwosu kasadidini kisalu kya yandi meni. \v 9 Mukuma betu thwenina bakwetu ba kisalu ba Nzambi. \p Benu lwenina kilanga kya Nzambi, thungidi ya Nzambi. \v 10 Bwosu bwenina mu kabu dya khenda dina kápheka Nzambi, yítunga kedi mipfundila hanga mutungi wa bukheti wa nzu. Amana buthwena bwabu, mutu wahika wisi tunga hana thandu. Kaasi kosu mutu kakeba mu thungidi. \v 11 Kikuma mipfundila mya kusikula kedi myenina muna Yesu Kidisitu, kweku mutu wahika fwani kasikula mikwawu. \v 12 Amana yuka ni mutu katungila, hana tandu ya mupfundila, mu wolu, phalata, mu matadi ma thalu, mu miti, mu mwangu watsi yi khangu\f d \fr 3:12 \fr*\ft 2Th 2:20; Nza 21:14.18.\ft*\f*. \v 13 Kaasi muhangu wa kosu mutu wázayakana mu kilumbu kya pfundusu. Kikuma, mu mbawu batésilawa muhangu wa kosu mutu; mu kuzaya buna wenina muhangu wa wandi. \v 14 Ho ni muhangu wa mutu wuna katungini wazyama, yandi katámbula lufutu. \v 15 Kaasi, ho ni muhangu wa mutu wahya ku mbawu, mukwa wawu katámbulaku lufutu; yandi meni kahúluka, hanga mutu wulutidi ha mbawu. \p \v 16 Luzayibwoku ni benu lwenina nzu ya Nzambi, amana Kitembu kya Nzambi mwena benu kisi zingila. \v 17 Yihana ni, mutu wuna wazánga nzu ya Nzambi, Nzambi kamúzanga; mukuma nzu ya Nzambi yenina yatoma; yi benu, nzu ya Nzambi meni yina. \p \v 18 Ka mutu ku kadihuna yandi meni: ni ho mutu, mukati dya benu, wuzodi ni kadikitula mutu wadimuka mu mambu ma tsi yayi, theti kakituka kilawu amana kakituka nana mutu wadimuka. \v 19 Kikuma mudimu wa tsi yayi wenina hanga kilawu ku thwala ya Nzambi. Mukuma básonika bwabu: «Nzambi kisi kwata batu badimuka ha mutambu wa nduka za bawu meni za mbi.» \v 20 Amana hika: «Pfumu wuzayini mabanza ma batu badimuka, wuzayima ni ma phamba menina.» \v 21 Amana ka mutu ku wadizatula ku mambu ma batu. Mukuma mambu moosu ma benu menina: \v 22 kondilo Pholu, Apholosi, Sefwasi, tsi, luzingu, lufwa, lelu kondilo mbasi, byosu bya benu; \v 23 kaasi benu lwenina batu ba Kidisitu amana Kidisitu kenina wa Nzambi. \c 4 \s1 Buna balombi kwena basadi ba Kidisitu \p \v 1 Bulungi lwatubongaka hanga basadi ba Kidisitu yi batu bana báheka kiyekika kya maswekamu ma mabanza ma Nzambi. \v 2 Kima kyatheti bisi lomba kwena mutu wuna báheka kiyekika: kakala mutu wuna basila mbundu. \v 3 Kaasi kwena meni, kwakala ni benu lubati pfundisa kondilo bazusi ba tsi babati pfundisa, yidiyangisaku kwama. Mbatiku difundisa meni-meni. \v 4 Mukuma katsatsa kama kabatiku diyangisa, kaasi buna buzonziku ni yidinungisini. Mutu wisi pfundisa, Pfumu. \v 5 Yi hana ni, lufundisaku kedi ku thwala tangwa dina kásila. Hingilenu yi kuna kakwísila Pfumu: yandi wakwisa tungulula bitsweki bina bya mu phipha amana kasámuna mabanza ma mbundu za batu. Amana kosu mutu katámbula lukumu luna kwena Nzambi. \p \v 6 Baphangi bama, kikuma kya benu thambwadini meni bifwanisu bya mambu ma Apholosi yi ma meni-meni kikuma kya kulongila, ndangu lwabakisa. Nzodi ni, muna mbandu ya betu, lwalenga tambula kikuma kya mutsiku wawu: «Ludimbukaku mbambi ya mambu mana másonama.» Ndangu keti mosi wa benu kaditsikisaku mu kuyekamina kwena mosi amana kamenga mukwawu. \v 7 Kikuma, nati wubati kuswaswanisa ngeyi? Khi kima wenina kyawu, kina wakonda tambula? Amana honi wátambulakya, kikuma kya biki wubati sila lulendu hangambedi ni wátambulakyoku\f a \fr 4:7 \fr*\ft Ywn 3:27; Lom 12:6. \ft*\fq Lulendu \fq*\ft 1:29.\ft*\f*? \p \v 8 Lwátambula kedi benu mambu mana moosu lwenina mawu mupfunu! Lwákituka kedi bamvwama! Lwáyandika kedi kuyala konda betu! Kyedika; meni yizóla ni lwayala mu kyedika ndangu betu phi twayala hakimosi yi benu. \v 9 Mukuma, yisi banza ni, Nzambi wátutenginika betu bathumwa ha kifulu kya tsuka: Thwenina hanga batu bazéngila ndola ya lufwa: ndangu batuhonda ku mesu ma batu ba ha tsi yi ku mesu ma banzyo ba Nzambi yi kwena batu boosu. \v 10 Betu thwenina bilawu kikuma kya Kidisitu, kaasi benu lwenina batu badimuka mwena Kidisitu; betu thwenina balembwa; benu lwenina yi kikesa. Benu babati luzitisa kaasi betu, babati tulewula! \v 11 Yi kuna tangwa dyadidi, ba kuyengika thwenina ku nzala, ku kihwinya, ku kikhonga, ku fimbu amana tukondi kizika kya kuzakadila\f b \fr 4:11 \fr*\ft 2Ko 4:8-12; 6:4-10; 7:5; 11:23-27; 12:10; Mth 8:20. \ft*\f*. \v 12 Thwisi nyokuka mu kusala yi moku metu. Ata batutukwani, thwisi basakumuna. Ata batuyangisini, thwisi sipha mbundu. \v 13 Ata batuhunini musamu, betu thwisi hana kikesa. Amana tii yi lelu dyadi, kikuma kya batu boosu, thwenina hanga tswala za mu tsi, hanga bima bya mvindu bina bisi losa. \p \v 14 Yilusonikinibwoku kikuma kya kulukwatisa tsoni, kaasi kikuma kya kululwengisa hanga bana bama batondama. \v 15 Kikuma keti bweti lwenina yi balongi mafunda kumi mu kimvuka yi Kidisitu, lwakálaku yi batata balawu: meni yílubuta mu Kidisitu Yesu, muna nzila ya Musamu wa Bukheti. \p \v 16 Amana, yiluhekini kikesa ni lwalanda mbandu ya meni. \v 17 Yi bwabuna ni, yiluhitikini Thimoti, yandi kenina mwana wama watondama yi wuna fwani yisila mbundu mwena Pfumu. Yandi kaluyubwakisa nzila zama mu kimvuka yi Kidisitu [Yesu], bwosu yisibwa longa muma mwosu, muna mabundu moosu. \p \v 18 Batu bahika mukati dya benu bazakami yi lulendu, babati banza ni yikwisaku lutala benu. \v 19 Kinga ka thama ku, ho ni Pfumu kazola, yikwisa lutala. Amana yitálaku lwesi ndinga kaasi ngolu za babana benina babasa yi lulendu. \v 20 Kikuma Kipfumu kya Nzambi kyeku lwesi mu ndinga kaasi mu ngolu. \v 21 Biki luzodini? Ni yisa lutala yi fimbu, kondilo mbundu yabasa yi lungongu yi talala? \c 5 \s1 Kisakasaka mu kati dya Dibundu \p \v 1 Batu babati zonza muma mwosu ni mbongi lawu mu kati dya benu. Mbongi zimosi zisunzi; keti batu ba tsi za hika bakondi zaya Nzambi bafwanakyoku sala buna. Mu mutindu wuna wenina ni mutu mosi hana kati dya benu kabati nimba yi mukhetu wa tata wandi! \v 2 Amana benu lubati sya hika lulendu! Lufwaniku ni lwakala mu kyadi yi kuna kakatwakila mutu wuna sadi dyambu dya mutindu wuna ha kati dya benu? \v 3 Kwena meni, keti bweti yeninahoku mu lutu, kaasi hakimosi yenina yenu mu kitembu. Wuna wáhanga dyambu dya mutindu wuna yímufundisa kedi hangambedi ni hana yikala. \v 4 Tangwa lwakútakana benu boosu, mu khumbu ya Pfumu [wetu] Yesu, benu yi kitembu kyama, yi ngolu za Pfumu wetu Yesu Kidisitu; \v 5 bulungi bamulambula mutu wuna kwena Satana ndangu kazangana mu lutu, mukusya ni kitembu kyandi kyahuluka kilumbu kakwísa Pfumu. \p \v 6 Bweku mupfunu ni lwadizatulaka! Luzayibwa mboti: «Koma ka kisi dya muvimbu kisi ndundumuna kithoba kyosu.» \v 7 Disemisenu! Katulenu muvimbu wakhulu ndangu lwakituka kithoba kya pha mukuma lwenina konda muvimbu. Kikuma Kidisitu, phaki yetu, bámutambika kimenga. \v 8 Yi hana ni, tutenu mukinzi; heku ni yi muvimbu wakhulu keti muvimbu wa mambu mambi yi khu, kaasi yi mapha makonda muvimbu ma wengele yi kyedika. \p \v 9 Muna mukanda wama watheti, yilusonikina ni lutakaku kikhunda yi batu bana bisi sala kindumba. \v 10 Heku ni yi boosu bana benina mu tsi yayi, ni boosu bita-mbongi, bamatomina, befi, batu bana bisi fukamina biteki. Ho dyakala bwabuna, lufweti lubuka mu tsi! \v 11 Buthwena, mana yilusonikini, lukalaku mu kikhunda yi mutu wuna wadiheka lwesi khumbu ya phangi, kaasi yandi meni kenina kita mbongi, matomina yi mutu wisi fukamina biteki, mangusi yi kinwa-malafu kondilo mwifi lwalendaku dya yi mutu wa mutindu wuna. \p \v 12 Kikuma mathadiku kwama meni mambu mana ma kufundisa bana beku mu dibundu. Amana bana benina mu dibundu, ka benu ku lwenina bazusi ba bawu? \v 13 Bana beku mu dibundu Nzambi wabáfundisa. Básonika bwabu: «Mukukwasenu katomiku ha kati dya benu.» \c 6 \s1 Kufundasana benu yi benu baphangi \p \v 1 Ho ni mosi mukati dya benu kadivwa mu mulonga yi mukwawu, abweti kalenda lomba ni bamufundisa kwena bazusi bana bakonda masonga, bulungi kenda lomba kwena batu ba Nzambi? \v 2 Luzayibwoku ni batu ba Nzambi bafúndisaya kilumbu tsi? Ho ni benu lufwani mu kufundisa tsi, abweti fwaniku ni lwazenga tuma twa milonga twa khunda-khunda? \v 3 Luzayiku ni betu twabáfundisa banzyo? Amana mu biki lwakonda lendila mu kufundisa milonga mya luzingu lwalu! \v 4 Kinga, ho ni lwakala yi milonga mya luzingu lwalu, lwisi kwenda tambula batu babana kisiku kipha dibundu ndangu lwabakitula bazusi! \v 5 Nzonzibwa ndangu tsoni zalukwata. Yihana ni, keti mutu mosi wadimuka kenamwoku muna kati dya benu wufwanini kayidika mambu hana kati dya baphangi! \v 6 Kaasi bwenina bukheti ni phangi mosi kenda fundaka phangi wandi mukwawu amana kahangaka bwabuna ku thwala ya bana bakondi kala bakwikidi? \p \v 7 Mukyedika, ho ni lwafundasanaka benu yi benu, kyakina kidimbu kyisi songila ni lwatota kedi. Kikuma kya biki lwisiku tambwasila keti bweti lweku mu kibela? Kikuma kya biki lufwaniku kutambwasa kwenu ni balukonguna? \v 8 Kaasi benu lubati hana kibela yi kukongunaka bakwenu kinga baphangi benu benina! \p \v 9 Luzayiku ni batu babana bisi heka bakwawu kibela, bavwaku kizika muna Kipfumu kya Nzambi. Ludihunaku: batu babana bisi sala kindumba, bisi fukamina biteki, bita-mbongi, bayakala babana bisi dinimbisa yi bakwawu bayakala; \v 10 befi, bakwa lukusu, binwa malafu, bamangusi holo bakwa kingolu-ngolu bavwaku kizika muna Kipfumu kya Nzambi. \v 11 Amana tala buna lwákala bahika hakati dya benu. Kaasi Nzambi wálusukula, wálutumbika, wálukitula batu ba masonga muna khumbu ya Pfumu Yesu Kidisitu yi muna Kitembu kya Nzambi wetu. \s1 Lutu lwenina kikuma kya khembu ya Pfumu \p \v 12 Lwisi zimbula bwabu: «Yenina yi muswa wa kuhanga byosu.» Abwabuna, kaasi ka byosu ku byenina mupfunu. Fwani yizimbula: «Yenina yi muswa wa kuhanga byosu», kaasi yiyámbwadilaku kima kyakala yi hamu ha thandu ya meni. \v 13 Lwisi zimbula hika: «Madya menina kikuma kya kundu amana kundu dyenina kikuma kya madya.» Abwabuna, kaasi Nzambi kazánga yi byabi yi bina. Kaasi lutu lweku kikuma kya mbongi: lwenina kikuma kya Pfumu, bwosu kenina Pfumu kikuma kya lutu. \v 14 Kinga bwosu buna, Nzambi káfutumuna Pfumu ku bafwa, yibwabuna phi katúfumuna betu phi ku bafwa muna ngolu zandi. \p \v 15 Luzayibwoku ni lutu lwenu lwenina kitini kya lutu lwa Kidisitu? Pfwani yitambula bitini bya lutu lwa Kidisitu, yibundikisabya ku bitini bya lutu lwa ndumba-leta? Bwalendakanaku! \v 16 Luzayibwoku ni yanduna wubundikisini lutu lwandi yi luna lwa ndumba-leta wukituki lutu lumosi yi yandi? Kikuma, bwabu básonika: «Bawu bodi bakítuka lutu lumosi.» \v 17 Kaasi wuna wubundakani yi Pfumu kenina Kitembu kimosi yi yandi. \p \v 18 Tinenu mbongi! Disumu dyosu kisi hola mutu ku phenza ya lutu disi kala; kaasi wuna wudilambudini ku kindumba, lutu lwa yandi-meni kisi sumuna. \v 19 Luzayibwoku ni lutu lwenu lwenina nzu ya Nzambi ya Kitembu Kyatoma wuna wenina mwena benu yi wuna lwátambula kwena Nzambi? Ludiviku benu-benu: \v 20 Mukuma bálusumba mu thalu ya lawu. Yihana ni sadilenu lutu lwenu kikuma kya khembu ya Nzambi. \c 7 \s1 Kyufu kitadidini longu \p \v 1 Tuyambilenu kikuma kya kisyati kina lwátsonikina. Bwenina bukheti kwena yakala ni kazingaku yi mukhetu. \v 2 Kaasi kikuma kya kudikenga ku mbongi, bulungi kosu yakala kakala yi mukhetu wandi amana kosu mukhetu kakala yi yakala dyandi. \v 3 Mboti yakala kalungisa kiyeka kyandi kwena mukhetu wandi, mukhetu phi kahanga mutindu wumosi kwena yakala dyandi. \v 4 Mukhetu kafwaniku katambula lukanu kikuma kya lutu lwandi: lutu lwandi lwenina kikuma kya yakala dyandi; mutindu wumosi kwena yakala, kafwaniku katambula lukanu kikuma kya lutu lwandi: lutu lwandi lwenina kikuma kya mukhetu wandi. \v 5 Ludikandaku thangi mukhetu yi yakala, akolu ni, lwayukana benu bodi, amana phi mu tangwa dya khunda ndangu lwadihana mu lombilu; kunima luvutwakidi luzingu lwenu lwa thangi; kondilo, mu kukonda kwa kwatakani, lwadiyambwadila nana mu bimeka bya Satana. \p \v 6 Dyambu dina yiluzimbwadini dyeku kizila, kaasi mutindu wumosi yilusongidi ho lwalenda kusadiladya. \v 7 Yizola ni boosu bakala hanga meni; kaasi kosu mutu kenina yi kabu dyandi dya khenda dya kingenga dina kámuheka Nzambi, mutu yi mutu yi dyandi. \p \v 8 Kwena baphupha yi bafwidi ba bakhetu, bwabu nzimbudini: bwenina bukheti ni bazingaka kwabawu hanga meni. \v 9 Kaasi ho ni balendaku mu kudikwatikisa, bakwela kwabawu: mukuma bulungi kukwela; ka mboti mu kuyokaka tsambu za bawu. \p \v 10 Kwena babana bákwela kedi, kizila kimosi yibaheki –kitukiku kwena Pfumu– mukhetu kadihambulaku yi yakala dyandi. \v 11 Ho ni wádihambula, kazinga bwabuna konda yakala, kondilo badilomba mulemvu yi yakala dyandi; amana yakala kamuyambwadilaku mukhetu wandi. \p \v 12 Kwena batu bahika, nzimbudini –meni-meni, matukiku kwena Pfumu– : ho ni yakala wenina mukwikidi kakala yi mukhetu wukondi kala mukwikidi, amana ho mukhetu katambwasa ni bazingaka kaka yi yandi, kamukukwasaku; \v 13 honi mukhetu wa mukwikidi kakala yi yakala wukondi kala mukwikidi amana katambwasa mu kuzinga yandi, kamuyambwadilaku yakala dyandi. \v 14 Mukuma, yakala wuna wukondikala mukwikidi bamúkitula watoma mu nzila ya mukhetu wandi wa mukwikidi, phila mosi yi mukhetu wukondi kala mukwikidi bamúkitula watoma kikuma kya yakala wa mukwikidi. Kondilo, bana benu batángama kwena Nzambi hanga bana ba mvindu, kinga ni batu ba Nzambi benina kwena Nzambi. \v 15 Kaasi ho ni mutu wukondi kala mukwikidi wuzodi kadihambula yi mukwawu wuna wa mukwikidi, kadihambula. Muna mambu ma mutindu wuna, phangi wa yakala keti phangi wa mukhetu, wukatukini mu kihika, mukuma Nzambi kálutela ndangu lwazingila mu ngemba. \v 16 Kikuma, abweti wazáyila, ngeyi mukhetu, ho ni wahulula yakala dyaku? Kondilo abweti wazáyila, ngeyi yakala, ho ni wahulula mukhetu waku? \s1 Kuzinga bwosu kálutedila Nzambi mu kuhanga \p \v 17 Mbala za hika, kosu mutu kadyatila bwosu buna dyenina kabu dina kámuheka Pfumu, bwosu buna kákala theti tangwa kámutela Nzambi. Wawuna mukuku tsitsini muna Mabundu moosu. \v 18 Yuka ni mutu wádikotila kedi mukhanda, mu tangwa dina kámutela Nzambi, kakala bwabuna; yuka ni ngulungu kádikadila kedi mu tangwa kámutela Nzambi, kadikotisisaku mukhanda. \v 19 Kukota kwa mukhanda yi kudikadila kwa ngulungu bweku mupfunu: kima kyenina mupfunu, kulemvuka ku mitsiku mya Nzambi. \v 20 Kosu mutu kazingila muna phila yayina kákala mu tangwa kámutela Nzambi. \v 21 Muhika wákala mu tangwa kákutela Nzambi? Moninabwoku phasi; keti bweti wekina mu kiphwanza, zaya kusadilawa mutindu wosu wuna buna bufwanini. \v 22 Kikuma, muhika wuna bátela mwena Pfumu, wekina mutu bakula wa Pfumu, phila mosi, mutu wuna wakonda kala muhika ha kámutela Pfumu, wekina muhika wa Kidisitu. \v 23 Nzambi kálusumba mu thalu ya kuluta; lukitukaku bahika ba batu. \v 24 Baphangi bama, kosu mutu, kazingila ku mesu ma Nzambi muna phila yina kákadila mu tangwa kámutela. \s1 Byufu bitadidini baphupha yi bafwidi \p \v 25 Mu mambu mana matadidini bakhetu bakonda zaya yakala, yeku yi muswa wa Pfumu; kaasi dibanza lwesi phani hanga mutu watambula khenda za Pfumu amana kikuma kya bwabuna kenina wuna bafwani kusila mbundu. \p \v 26 Amana mboni ni, kikuma kya minyanga mya tangwa dyadi, bulungi ni kosu mutu kakala kwandi bwabuna. \v 27 Mukhetu wenina yandi? Wusandaku ni wadihambu yi yandi. Weku yi mukhetu? Wusandaku mukhetu. \v 28 Kaasi yuka ni wukwedini, wusumukiku, amana yuka ni mukhetu wakonda zaya yakala kakwela, kasumukiku; kaasi batu bana bákwela kiwayi bakúkula, amana meni, nzodi yilukatula mu kiwayi kina. \p \v 29 Talenu mana nzimbudini, baphangi: tangwa dyekina dyakhufi; tuka lelu, batu bana benina yi mukhetu mosi bazinga hanga baphupha, \v 30 batu bana babati dila bakala hanga bana babatiku dila, bana babati sangwala bakala hanga bana babatiku sangwala, bana babati sumba bakala hanga batu bakonda kima, \v 31 bana bisi sadila bima bya tsi yayi bakala hangambedi ni bisiku sadila bima bya tsi. Mukuma tsi yayi yi mambu ma yawu yahita. \p \v 32 Nzodi ni luvumukaku mbundu. Mutu wuna wakonda kwela kenina yi kyadi kya mambu ma Pfumu, kisi sanda ni kahangaka mambu mana misi sephidisa Pfumu. \v 33 Kaasi mutu wuna wákwela kenina yi kyadi kya mambu ma tsi, kisi sanda khi mutindu kafwani kasephidisa mukhetu wandi. \v 34 Amana wadikabisa kenina. Phila mosi yi mukhetu wuna wakonda yakala yi mwana mukhetu wakonda zaya yakala, bawu benina yi kyadi kya mambu ma Pfumu, ndangu bakala batu ba Nzambi mu lutu yi mu kitembu. Kaasi mukhetu wakwela kenina yi kyadi kya mambu ma tsi, kisi sanda khi mutindu kafwani kasephidisa yakala dyandi. \p \v 35 Yiluzimbwadi bwabuna kikuma kya mamboti menu; heku ni kikuma kya kulutamba mutambu; nzodi ni lwahangaka mambu mana malungini, lwadihanaka buna bufwani ku kisalu kya Pfumu, amana lwakangama kwena Yandi konda luhuku. \p \v 36 Buthwena, yuka ni mutu kabanzaka ni phasi kabati muheka mbayi wandi wuna wakonda kedi zaya yakala, bwosu kabatiku mukwela, kuna yandi mutu wazakama yi nzala kukwela; ho ni mutu meni wuna wusephidini ni bakwelana, kahanga buna kazodini, kasumukiku. \v 37 Kaasi wuna watámbula kiyeka kya kuzitika mbundu yandi konda kumulundika kwena mutu yi luzolu lwandi ni kamuzitisa mbayi wandi, yandi bwa bukheti kahánga. \v 38 Yihana ni, mutu wuna wukwedini mbayi wandi, bukheti kahangini, amana wuna wukondi mukwela, bukheti kahangi hika kuluta. \p \v 39 Mukhetu wa longu kenina wakuzitikila kwena yakala dyandi buna kenina yi mu luzingu. Ho ni yakala dyandi kafwa, hana mukhetu wekina wadiyambwadila mu kukwela wosu wuna kazodini, kaasi mwena Pfumu lwesi. \v 40 Kaasi kikuma kya meni, mukhetu kakála yi kyesi kya lawu yuka ni katambwasa mu kukala kwandi bwosu kenina, amana khwikidi, meni phi, mbanzi ni yenina yi Kitembu kya Nzambi. \c 8 \s1 Mbisi batambiki mikhayilu kwena biteki \p \v 1 Kikuma kya mambu matadidini mbisi zina batambikini mikhayilu kwena nzambi za biteki: Mukyedika ni «betu boosu thwenina yi nzayilu». Nzayilu yisi mukitula mutu mukwa lulendu lwa lawu, kaasi lungongu lwisi tunga. \v 2 Mutu wuna wisi dibanzila ni dyambu kazayini, khaku kedi kazaya buna kafwani kazayila. \v 3 Kaasi mutu wuna wisi zola Nzambi, yandi wuzayakani kwena Nzambi. \p \v 4 Mu mana matadidini mbisi batambikini kwena nzambi za biteki: betu tuzayi ni mu tsi mweku nzambi za biteki amana Nzambi yandi mosi lwesi kenina. \v 5 Mukuma yuka ni mukyedika babana bisi tela ni banzambi lawu benina kwakala ku zilu, hakala ha tsi, disongidila ni «banzambi» lawu benina «bapfumu» phi lawu benina, \q1 \v 6 kaasi kikuma kya betu, Nzambi kenina mosi lwesi, Tata, \q1 kwena yandi kwatuka bima byosu, kikuma kya yandi phi thwenina; \q1 amana Pfumu phi mosi lwesi kenina, Yesu Kidisitu, \q1 mwena yandi byenina bima byosu, yi mwawu phi thwenina. \p \v 7 Kaasi boosu bazayibwoku bwabuna. Kikuma, batu bahika báyikana kedi yi nzambi za biteki, bawu bisi dya madya mana batambikini kwena nzambi za biteki yi kubanzaka ni kwena nzambi za biteki batambikima; amana katsasa ka kakonda ngolu yi kudisumunaka. \v 8 Kinga heku ni kudya kwatukhundingisa kwena Nzambi: yuka ni tudimoku, heku kima kyátukatuka; yuka ni twadyama, keti kima kyatúyikamaku. \p \v 9 Ihana ni, kebenu ndangu bima bina lwisi bwisa mu luzolu lwenu, byakituka nana ditadi dya kudikhukula kwena babana benina balembwa mu lukwikilu. \v 10 Mukuma, yuka ni mutu kakumona, ngeyi wenina yi «mazaya», ni wubati dya mu nzu ya nzambi za biteki, katsasa kandi kamúnatisaku yandi mukwa lukwikilu lwa lembwa, mu kudya madya mana batambikini kwena nzambi za biteki? \v 11 Bwabuna phangi wuna wenina yi lukwikilu lwa khufi, wuna kisa fwila Kidisitu, kadítotisa kwandi kikuma kya «mazaya» ma ngeyi! \v 12 Mu kusumukaka bwabuna ku thwala ya baphangi yi mu kukhukulaka katsasa ka bawu, kana kenina kalembwa kedi, lubati sumuka kwena yandi-meni Kidisitu. \v 13 Yihana ni, yuka madya mamosi makala kisinza kikuma kya phangi wama, yidyaku hika kyamakulu mbisi ndangu khalaku kisinza kikuma kya phangi wama. \c 9 \s1 Kiyeka yi kisalu kya thumwa \p \v 1 Yeku mu kiphwanza? Yeku thumwa? Yímumonaku Yesu Pfumu wetu? Benu lweku lufutu lwa kisalu kyama mwena Pfumu? \v 2 Yuka ni, kikuma kya batu bahika, yeku thumwa, kaasi yeninabwa kikuma kya benu. Mukuma, benu lwenina kinyeminu kya kithumwa kyama mwena Pfumu. \p \v 3 Tala buna yisi dikutumuna ku thwala ya babana bisi pfundisa: \v 4 Thweku yi muswa wa kudya yi kunwa? \v 5 Thweku yi muswa wa kunata, mu nzila, phangi mosi wa mukhetu wuna wakwela kedi, bwosu buna bisi hanga bathumwa bahika, baphangi ba Pfumu yi Sefwasi? \v 6 Kondilo, Balanabasi yi meni lwesi tukondi kala yi kiyeka kya kusala kisalu ndangu twabonga lufutu lwa luzingu lwetu? \v 7 Khi suta watámbwasa ni kadifuta yandi-meni mu kusala kisalu kya leta? Nani wufwani kukuna miti wa vinu amana kakonda dya bibundu byandi? Nati wisi hungula kibuka kya bibulu amana wakonda nwa midiki mya bibulu? \p \v 8 Mu kimutu mbati zonzila bwabuna? Mitsiku mizonzibwoku bwabuna? \v 9 Kikuma básonika bwabu muna mitsiku mya Moyize: «Ngombi wuna wubati sala kisalu kya bule, bisiku mukasa ku munwa.» Nzambi kisi diyangisa kikuma kya bangombi? \v 10 Mu kuzonza kwa bukheti, kikuma kya betu kazonzidini bwabuna? Mukyedika, kikuma kya betu básonikina bwabuna. Mukuma mutu wuna wisi bundula, bulungi kabundula yi kivuvu amana wuna wisi hela bibundu kafweti hanga buna bufwani yi kivuvu ni katámbula ndambu yandi. \v 11 Yuka ni betu twákuna mwena benu mambu matadidini Kitembu Kyatoma, phasi bwenina yuka ni twahela ndambu ya kimvwama kya tsi kwena benu? \v 12 Yuka ni batu bahika benina yi muswa mwena benu, abweti ni betu loni? \p Kinga betu twasadilawoku muswa wuna. Kaasi thwisi kasa mbundu mu mambu moosu ndangu tusyaku bisinza mu mambu mana matadidi Musamu wa Bukheti wa Kidisitu. \v 13 Luzayibwoku ni batu babana bisi sala kisalu mu nzu ya Nzambi bisi bonga phi madya mu nzu ya Nzambi; babana bisi sala ha mesa ma kimenga bisi bikila phi muna bima byabina balambudini ha mesa ma kimenga. \v 14 Phila mosi yi buna kásenda Pfumu ni batu babana bisi samuna Musamu wa Bukheti, bazingilaka muna kisalu meni kina kya Musamu wa Bukheti. \p \v 15 Kaasi meni tsadidimyoku miswa mina keti wumosi. Tsonikibwoku ni ndangu yilenga tambulamya. Bulungi yifwa kwama! Heku mutu wazílulakya kikuma kya mutsiki wama. \v 16 Kikuma kusamuna Musamu wa Bukheti kyeku kima kya kuditsikisa kwena meni. Kaasi kyenina kiyeka kaphekini Pfumu; Kyadi kwena meni yuka ni tsamuniku Musamu wa Bukheti. \v 17 Wadi ni yisalakakya mu luzolu lwama, wadi lufutu bisi pfuta; kaasi bwosu báphekakya kwena Pfumu, yísolakyoku meni, kaasi khwikidini ni yisikya sala hanga kiyeka bápheka. \v 18 Khi lwawu si lufutu lwa meni? Kaka kusamuna Musamu wa Bukheti wakhatu konda kuhingila ni bapfuta kima, yisiwa samuna konda kutambula muswa wuna wisi ndumbwala Musamu meni wuna. \p \v 19 Mukuma, keti buna yeku muhika wa mutu ku thwala ya batu boosu; kaasi meni-meni yídikitula muhika wa batu boosu, kikuma kya kuvwa batu balawu. \v 20 Kwena Bayuta, yíkala hanga Muyuta ndangu yilenga banunga Bayuta; kwena babana bisi zingila mu mitsiku mya Moyize, yíkala hanga mutu wuna wisi zingila muna mitsiku, ndangu yibabonga babana bisi zingila mu mitsiku, kinga meni-meni yeku mu sina dya mitsiku. \v 21 Yi batu babana bakondi zaya mitsiku mya Moyize, meni phi yekina hanga bawu, ndangu yibabonga babana bakondi zaya mitsiku. Bwabuna butendudiku ni meni yenina mutu wukondi zaya mitsiku ku thwala ya Nzambi, mukuma yenina wakuzitikila mu mitsiku mya Kidisitu. \v 22 Mu kikhunda kya batu babana benina balembwa mu lukwikilu, meni phi khituki mutu walembwa, ndangu yibabonga. Yidikitudi meni wosu kikuma kya boosu, mu kuhulula, mu phila yosu, ndambu ya batu. \v 23 Yisi hanga bwosu buna kikuma kya Musamu wa Bukheti, ndangu yitambula makheti ma wawu. \p \v 24 Luzayibwa kyedika ni batu babana bisi tamba tsaka za thinu mu kibanzala, boosu bisi tyakula, kaasi mutu mosi lwesi wisi nunga. Benu phi tyakulenu mu phila ni lwalenga nunga. \v 25 Kinga batambi tsaka, mu tangwa dina bisi sokulula, bisi dihana ku mutsiku yi bulemvu bwa lawu. Babana bisibwa hanga ndangu batambula mukhonzi wuna wisi kulwakila; kaasi betu, thwisibwa hanga ndangu twatambula mukhonzi wuna wisiku kulwakila. \v 26 Yi bwabuna yisi tyakula meni; yisiku zibika amana yisi nwana mu khomi; yisiku lwesa khomi mu ngwanza. \v 27 Kaasi yisi nyokuna lawu lutu lwama, amana yisilwa lemvula, tsadidilwa hanga muhika, ndangu yidilewasaku meni-meni kunima dya kusamuna Musamu kwena bakwetu. \c 10 \s1 Mbandu ya Kiseledi muna nganga \p \v 1 Nzodi ni lwayubuka, baphangi bama, mambu mana máluta kwena bakhaka betu muna tangwa dya Moyize. Bawu bákala ba kutanina ku sina dya tuti, boosu phi bálabuka yanga dya kabengi. \v 2 Bawu boosu bábotama mu kithwadi yi Moyize muna tuti yi muna yanga dya mbuta. \v 3 Bawu boosu badya madya mamosi ma Kitembu Kyatoma \v 4 amana boosu banwa mamba ma Kitembu Kyatoma: kikuma, bakala nwa ku kitadi kya mu Kitembu kyakina kyakala balanda, amana kitadi meni kina kyákala Kidisitu. \v 5 Kinga, batu balawu mukati dya bawu bákalaku yi tsambu za bukheti kwena Nzambi, yihana basala fwila muna nganga. \p \v 6 Zenina mbandu kikuma kya betu, ndangu tukalaku yi tsambu za mambu mambi hanga buna báhanga bawu. \v 7 Lukitukaku bafukamini ba nzambi za biteki buna báhanga batu bahika mukati dya bawu, bwosu másonama Masonuku: «Batu bazakadi kikuma kya kudya yi kunwa, kunima batelami kikuma kya kutamba.» \v 8 Tudilambulaku ku mbongi bwosu báhanga batu bahika mukati dya bawu, amana mafunda makumodi yi matatu ma batu bafwa muna kilumbu kimosi. \v 9 Tumuleyaku Kidisitu, bwosu báhanga batu bahika mukati dya bawu, hanga bamani bahonda kwena banyoka. \v 10 Ludinyengakaku, bwosu báhanga batu bahika mu kati dya bawu, wanzyo muzangi wábakulula. \p \v 11 Kinga byosu bina byábayisila ndangu byabaheka mbandu; amana básonikama kikuma kya kutulwengisa betu batu babana thwekina ku tangwa dya tsuka ya tsi. \v 12 Yihana ni, mutu wuna wubanzi ni watelama kenina, kalwenga ndangu kabwaku. \v 13 Heku kimeka kyálubwila konda kyatuka kwena batu. Kinga Nzambi kenina wakwikama ku bilangi byandi, káluyambwadilaku ni lwabwa mu kimeka kihitini kitesu kya ngolu zenu; kaasi mu tangwa dya bimeka, yandi kalúheka ngolu za kuvibidila yi phila ya kununginabya. \p \v 14 Yihana ni baphangi bama batondama, tinenu mu kufukamina nzambi za biteki. \v 15 Mbati luzonzila hanga kwena batu ba ngangu; fundisenu benu-benu kikuma kya mambu mama nzimbudini. \v 16 Bungu dya lusakumunu dina thwisi hanina lusakumunu: kakyaku kimvuka yi menga ma Kidisitu? Dipha dina thwisi bukuna: kakyaku, kimvuka yi lutu lwa Kidisitu? \v 17 Bwosu dyenina dipha dimosi lwesi, mbatanana thwenina lawu, lutu lumosi thwenina, mukuma dipha dimosi thwisi dya betu boosu. \p \v 18 Talenu kanda dya Kiseledi mu kimutu: babana bisi dya mbisi zina batambikini ku kimenga, bawu beku mu kithwadi yi Nzambi kuna mesa ma kimenga? \v 19 Amana biki nzimbudini, nzambi wa kiteki holo mbisi zina balambudini kwena nzambi za biteki bilutini mupfunu? \v 20 Loni, kaasi kina bisi lambula, kwena bitembu bya mbi bisibya lambula, ka kwena Nzambi ku. Kinga, nzodiku ni lwakala mu kithwadi yi bitembu bya mbi. \v 21 Benu lufwaniku ni lwanwa bungu dya Pfumu yi bungu dya bitembu bya mbi mu mbala mosi; lufwaniku ni lwadya ku mesa ma Pfumu yi ku mesa ma bitembu bya mbi mu mbala mosi. \v 22 Kondilo tuzodini ni twavundumuna kiphala kya Pfumu? Ngolu lawu thwenina kuluta yandi? \s1 Kuhanga byosu kikuma kya khembu ya Nzambi \p \v 23 Benu lwisi zimbula ni «baphekini muswa wa byosu», kaasi ka byosu ku byenina mupfunu. «Baphekini muswa wa byosu» kaasi ka byosu ku bisi tunga kimvuka. \v 24 Ka mutu mosi ku kasanda ndandu ya yandi-meni, kaasi yina ya bakwawu. \p \v 25 Dyenu kwenu byosu bina bisi sumbisa ku zandu, konda kudihyula keti kyufu kimosi kitadidini katsasa. \v 26 Mukuma, bwosu básonika: «Tsi yi bima bina byosu byenina mukati dyandi byenina bya Pfumu.» \p \v 27 Honi mutu mosi kondi kala mukwikidi kalutedisa, amana yuka ni lwatambwasa mu kukwenda, dyenu byosu bina balúheka, konda kudihyula keti kyufu kimosi kitadidini katsasa. \v 28 Kaasi yuka ni mutu kaluzimbwala: «Mbisi yayi yitukini ku milambu mina batambikini kwena nzambi za biteki», ludyayoku kikuma kya wuna wulumenikini yi kikuma kya katsasa. \v 29 Tangwa mbati zimbula haha, heku ni kikuma kya katsasa ka benu, kaasi ka mutu wahika. \p «Kaasi kikuma kya biki bafundisila kiphwanza kyama mu ka katsasa ka mutu wahika? \v 30 Ho ni yivutula matondu kwena Nzambi kikuma kya kima kina ndini, kikuma kya biki bandéwala kikuma kya madya mana mvutwadini matondu?» \p \v 31 Yihana, keti bweti ludini, keti bweti lunwini, kondilo keti bweti luhangini kosu kima kina, hangenu kyosu kikuma kya khembu ya Nzambi. \v 32 Lukalaku kisinza kya kubwila kikuma kya Bayuta, keti kikuma kya bana bakondi kala Bayuta, keti kikuma kya Dibundu dya Nzambi. \v 33 Kalenu hanga meni: Mbati meka mu kuhana kyesi kwena mutu wosu muna mambu moosu; heku ni mu kusanda ndandu ya meni hika, kaasi ndandu ya mulumba-lumba wa batu, ndangu bahuluka. \c 11 \p \v 1 Landenu mbandu ya meni, bwosu yisi landa meni-meni mbandu ya Kidisitu. \s1 Mukhetu kafweti difidinga mutwa mu tangwa dya bisambu \p \v 2 Yilutsikisini: kikuma kya buna lwisi ngyubuka mu mambu moosu, mu kulandaka mikuku bwosu buna yíluhekilamya. \v 3 Buthwena, nzodi ni lwazayabwa: Kidisitu kenina pfumu wa yakala wosu, yakala kenina pfumu wa mukhetu, amana Nzambi kenina pfumu wa Kidisitu. \v 4 Ho ni, yakala mosi wubati lombila kondilo wubati bikula ku mutwa wakufidinga, kabati lewula Kidisitu wenina Pfumu wandi. \v 5 Kaasi mukhetu wosu wuna wubati lombila kondilo wubati bikula, konda kufidinga ku mutwa, yakala dyandi kabati lewula wenina pfumu wandi; yandi kenina hanga mukhetu mosi bakuludi tsuki\f a \fr 11:5 \fr*\ft 14:33-36.\ft*\f*. \v 6 Ho ni mukhetu kadifidingiku kitambala ku mutwa, kadivuka kwandi tsuki! Kaasi yuka ni tsoni bwenina kwena mukhetu mu kudivuka tsuki kondilo mu kukululaza, bulungi kadifidinga mutwa\f b \fr 11:6 \fr*\ft Kuy 24:65. \ft*\f*. \v 7 Yakala kafwaniku ni kadifidinga mutwa mukuma yandi kenina kifwanisu yi khembu ya Nzambi. Kaasi mukhetu, yandi, kenina khembu ya yakala. \v 8 Kikuma, ka yakala ku wáhangama mu lutu lwa mukhetu, kaasi mukhetu wáhangama mu lutu lwa yakala. \v 9 Amana ka yakala ku wahangama kikuma kya mukhetu, kaasi mukhetu wáhangama kikuma kya yakala\f d \fr 11:9 \fr*\ft Kuy 2:18. \ft*\f*. \v 10 Yihana ni, kikuma kya banzyo, bulungi mukhetu kakala hana thandu ya mutwa yi kidimbu kimosi kya kipfumu. \v 11 Yihana ni, mwena Pfumu, mukhetu kalendaku zinga konda yakala, yakala phi kalendaku zinga konda mukhetu\f e \fr 11:11 \fr*\ft Ngl 3:28. \ft*\f*. \v 12 Kikuma, bwosu buna katuka mukhetu kwena yakala, phila mosi phi yakala kisi butukila kwena mukhetu; amana byosu kwena Nzambi byisi tuka. \p \v 13 Zengenubwoku benu-benu: mboti bwenina kwena mukhetu mosi mu kulombila Nzambi konda kadifidinga mutwa? \v 14 Byabina meni bihangwa bibati lulonga ni tsoni bwenina kwena yakala mu kusisa tsuki za kaleyi, \v 15 Kinga bwena khembu kikuma kya mukhetu mu kukalazawu. Mukuma bámuheka tsuki za kaleyi hanga mvwela. \v 16 Kaasi ho ni mutu kafinda hika phaka kikuma kya dyambu dyadi, kazaya lwesi bwabu: keti Mabundu ma Nzambi, keti betu thweku yi kikalulu kyahika kya bisambu. \s1 Madya ma Pfumu \r (Mth 26:26-29; Mlk 14:22-25; Luk 22:15-20) \p \v 17 Mu kutala mbi zina zilandini, pfwaniku yilutsikisa, mukuma malukutakanu menu meku kikuma kya mboti kuluta, kaasi kikuma kya mbi kuluta. \v 18 Theti, mbati yuka ni, ha lwisi kutakana mu Dibundu, henina yi ngyengu hana kati dya benu, -amana khwikidibwa ndambu. \v 19 Bulungi ni, ngyengu zakala hakati dya benu ndangu bana bisi kwamina ku kimeka bazayakana. - \v 20 Disongidila ni, tangwa lwisi kutakana benu, heku ni kikuma kya kudya madya ma Pfumu: \v 21 mukuma, mu tangwa dya kudya, kosu mutu kisi tsusila mu kuzangula madya ma yandi-meni lwesi, mu phila ni mosi yi pfinya kaasi mukwawu wuzedini. \v 22 Lweku yi nzu kikuma kya kudya yi kunwa? Kondilo lwisi lewula Dibundu dya Nzambi amana lwisi zola kubakwatisaka tsoni batu babana bakondi kima? Biki pfwani ni yiluzimbwala? Yilutsikisa? Loni, mu dyambu dina yilendaku lutsikisa! \p \v 23 Kikuma, mana yítambula meni kwena Pfumu mamana yiluheka: Pfumu Yesu, muna phipha yayina bámulambula, wábonga dipha \v 24 amana, kunima dya kuvutula matondu, wábukunadya amana wuzimbudini: «Lwalu lutu lwama, lwenina kikuma kya benu. Hangakenu bwabubu mu kutsungaminaka meni.» \v 25 Phila mosi phi yi bungu, kunima dya kudya wuzimbudini: «Bungu dyadi dyenina Bulunda bwa pha mu menga mama. Matangwa moosu mana lwanwikima, hangakenu bwabuna mu kutsungaminaka meni.» \v 26 Mukuma matangwa moosu mana lwisi dya benu dipha dyadi amana lwisi nwa bungu dyadi, lufwa lwa Pfumu lwisi samuna tii yi kuna kakwísila. \p \v 27 Yihakana ni, mutu wuna wisidya dipha dya Pfumu kondilo wisinwa bungu dya Pfumu konda kuditesa kahóla disumu ku lutu yi ku menga ma Pfumu. \v 28 Kosu mutu kaditala yandi-meni amana kadya nana dipha, kanwa phi bungu; \v 29 mukuma wuna wisi dya, wisi nwa phi konda kubakula kisongila kya lutu lwa Pfumu, pfundusu ya yandi-meni kabati nwa. \v 30 Kikuma kya bwabuna henina hakati dya benu yi bambefu balawu yi bakwa bifu bya mu lutu, amana balawu bamana fwa. \v 31 Wadi twaditesaka betu-betu, batúfundisaku hika. \v 32 Kaasi muna pfundusu meni zina, mwamuna Pfumu kisi tusungikila ndangu tubelaku mukanu hakimosi yi batu ba ha tsi. \p \v 33 Yihana ni, baphangi bama, ha lukutakanini benu yi benu kikuma kya kudya, yukanakenu benu yi benu. \v 34 Ho ni mutu wenina yi nzala kadya kwena yandi-meni, ndangu lukutakanaku kikuma kya pfundusu ya benu-benu. Mu mana matadidini byufu byahika, yiyídikama ha yikwísa. \c 12 \s1 Makabu ma Kitembu Kyatoma \p \v 1 Mu mambu matadidini Kitembu Kyatoma: Baphangi, nzodini ni lwazaya kyedika kitadidi mambu mama. \v 2 Benu luzayi ni tangwa lwázayaku theti Nzambi, bakala lulundika hanga baphofu kwena biteki bya kamama. \v 3 Yi hana yiluzimbwadibwa ni ka mutu ku bisi twadisa kwena Kitembu kya Nzambi fwani kazimbula: «Yambula Yesu kasingama!» Amana ka mutu ku walenda zimbula: «Yesu kenina Pfumu!» Yuka ni bamulundikiku kwena Kitembu Kyatoma. \p \v 4 Kwenina yi mitindu mya lawu mya makabu ma khenda ma kitembu, kaasi Kitembu meni mosi wuna wisima hana. \v 5 Phila za lawu zenina za kisalu, kaasi Pfumu mosi kenina wuna bisi sadila. \v 6 Mitindu mya bisalu lawu myenina, kaasi Nzambi mosi wisibya sala byosu mwena boosu. \v 7 Kitembu Kisi dimonikisa mwena mutu wosu mu kabu dimosi kikuma kya mboti ya batu boosu. \v 8 Kitembu kisini hana kwena mosi ndinga ya mudimu, amana kwena mukwawu, Kitembu meni kisi hana ndinga ya mazaya. \v 9 Kwena mukwawu, kabu dya khenda dya lukwikilu, muna nzila ya Kitembu meni kina; kwena mukwawu makabu ma kubelula, muna Kitembu kimosi meni kina; \v 10 kwena mukwawu, hamu dya kusala bidimbu bya biphadi; kwena mukwawu, dina dya kuzonzila mu kimbikudi; kwena mukwawu, kubakula mambu ma bitembu; kwena mukwawu, ndinga za mutindu yi mutindu; kwena mukwawu, kubindula kwa ndinga. \v 11 Kaasi yandi mosi Kitembu meni wuna, wisi hanga mambu mana moosu, yi kukabisaka mu kingenga kwena kosu mutu bwosu buna kakani. \s1 Lutu lumosi lwesi lwenina yi bitini bya lawu \p \v 12 Kikuma, bwosu lwenina lutu lumosi, kuna yi bitini byalawu, amana bwosu byenina bitini bya lutu, mbatanana kuvula kwa byawu, byenina lwesi lutu lumosi, bwabuna phi bwenina kwa Kidisitu. \v 13 Mukuma mu Kitembu mosi lwesi twátambwala mbotika betu boosu mu kukituka lutu lumosi; kwakala Bayuta, kondilo Bangeleki, kondilo bahika, kondilo batu ba kiphwanza; amana betu boosu batunwisa Kitembu mosi. \p \v 14 Yihana ni lutu lweku kitini kimosi kaasi bya lawu. \v 15 Wadi ni kulu dyazimbulaka bwabu: «Bwosu yeku koku, disongidila ni yeku kitini kya lutu», ka mu bwabuna ku kakonda kadila kitini kya lutu. \v 16 Amana wadi ni kutu dyazimbulaka bwabu: «Bwosu yeku kwama disu, disongidila ni yeku kitini kya lutu», ka mu bwabuna ku kakonda kadila kitini kya lutu. \v 17 Wadi ni lutu lwosu lwakalaka disu, khi mutindu bakhani yukila? Wadi ni lwosu lwakalaka kutu, khi mutindu bakhana yukilaya tsudi? \v 18 Mu kuzonza kwamboti, Nzambi kásya kosu kitini muna lutu bwosu buna kázodilakya. \v 19 Wadi ni byosu byakalaka kitini kimosi, lutu kubiki lwakhana kadila? \v 20 Amana buthwena henina yi lawu dya bitini yi lutu lumosi. \p \v 21 Disu difwaniku kuzimbula kwena koku: «Yeku yi mupfunu wa ngeyi», keti mutwa ni kazimbula kwena bitambi: «Yeku yi mupfunu wa benu.» \v 22 Kaasi, bitini bya lutu bina byisi monika hangambedi ti byazoka lawu, byawu phi byenina yi mupfunu; \v 23 amana bina thwisi lengidika muna lutu, thwisibya vunga yi lukumu lwa lawu. Bitini bya lutu bina bifwaniku kumonika ku mesu ma batu thwisibya sweka buna bufwani, \v 24 kinga bina bifwani kumonika ku mesu ma batu byeku yi mupfunu wa kuswekabya lawu. Mu kuzonza kwamboti, Nzambi watoma yidika lutu mu phila mosi ni lwahanaka lukumu kwena bina bikondi kala yi lukumu: \v 25 ndangu mu lutu, mukalaku yi ngyengu, kaasi bitini bya lutu byosu byadisadisaka bimosi yi bikwawu. \v 26 Amana yuka ni kitini kimosi kya lutu kyanyokuka, bina bisadi phi byosu binyokuki hakimosi yi kyawu; yuka ni kitini kimosi kya lutu bakembisakya, byosu bisangwadini yi kyawu. \p \v 27 Kinga benu lwenina lutu lwa Kidisitu, kosu mutu kenina kitini kya lutu meni luna. \v 28 Kinga Nzambi wásya muna Dibundu theti-theti bathumwa, bazodi bambikudi, batatu balongi; kunima kwenina yi biphadi, kulanda makabu ma khenda ma kubelula, khwakasu za kusadisa, za kuyala batu yi ndinga za mutindu yi mutindu. \v 29 Boosu benina bathumwa? Boosu benina bambikudi? Boosu benina balongi? Boosu benina yi hamu dya kuta biphadi? \v 30 Boosu benina yi makabu ma khenda ma kubelula? Boosu mu ndinga bisi zonzila? Boosu ndinga bisi bangumuna? \v 31 Dihanenu theti lwavwa makabu ma khenda mana maluti kitoku. \p Amana yilúsongila nzila yina yilutini byosu. \c 13 \s1 Lungongu \p \v 1 Ketibwe nzonzi kwama ndinga za batu yi zina za banzyo, ho ni yeku yi lungongu, yenina hanga ngoma yina yisi sya malokosi, holo, hanga ngunga yisi sya malokosi. \v 2 Ketibwe yenina yi hamu dya kubikula, ketibwe nzayi mazita ma tsibu mosu Nzambi yi mazaya moosu, ketibwe yenina yi lukwikilu luna lwisi kindula mongu, ho ni yeku yi lungongu, wakhatu yenina. \v 3 Ketibwe khabisini kuvwa kwama kwosu kwena baphutu, ketibwe thambikini lutu lwama ni bayokalwa mbawu, kaasi ho ni yeku yi lungongu, byawu byaphékaku keti dimboti dimosi. \p \v 4 Lungongu lwenina sipha dya mbundu, lungongu lwisi sadisa, lweku yi kiphala, lungongu lwisiku ditsikisa, lweku yi kinaka; \v 5 lungongu lwisiku hanga mambu ma tsoni, lweku yi bwimi, lwisiku yuka khabu, lweku yi tsita. \v 6 Lungongu lwisiku sephila yi kukonda kwa masonga, kaasi lwisi sephila kaka yi kyedika. \v 7 Lungongu lwisi lolula mambu moosu, lwisi kwikila mambu moosu, lwisi sya kivuvu mu moosu, lwisi vibidila mu moosu. \p \v 8 Lungongu lwisiku manisa ketibwe. Mbikutulu zamánisa. Kuzonza kwa ndinga za kinzenza kwakálaku. Mazaya máziluka. \v 9 Mukuma ndambu lwesi tuzayini, ndambu phi thwisi bikula; \v 10 kaasi kilumbu makwisa lungila mambu, mamana menina ndambu matóta. \p \v 11 Ha yíkala mwana wa khunda, yikala zonza hanga mwana wa khunda, yikala banza hanga mwana wakhunda, yikala yindula hanga mwana wa khunda; kaasi buna yíkituka mbuta, ngyambudini mambu ma kimwana wa khunda. \v 12 Buthwena tubati mona fifidiki, hanga ku kiphelu; kaasi twamónana mbunzu yi mbunzu. Buthwena, ndambu yimuzayi; kaasi mu tangwa dyakwísa, yimúzaya Nzambi bwosu kanzayini meni. \p \v 13 Kinga buthwena, bima byabi byawu bitatu bisikidini: lukwikilu, kivuvu yi lungongu; kaasi kima kiluti kitesu mu byosu kyenina: lungongu. \c 14 \s1 Kusadila kwa makabu ma Kitembu Kyatoma \p \v 1 Sandenu theti lungongu. Kalenu yi tsambu ya mambu matadidini Kitembu Kyatoma, theti mu mana matadidini kubikula. \v 2 Kikuma, mutu wuna wisi zonza mu ndinga zizayakaniku, kisiku zonza kwena batu kaasi kwena Nzambi, mukuma ka mutu ku wisi bakula. Amana mu Kitembu kisi zimbwala maswekamu. \v 3 Kaasi wuna wisi bikula, kwena batu kisi zonza, kisi tunga, kisi hana kikesa, kisi syamisa. \v 4 Wuna wisi zonza mu ndinga zina zizayakaniku, yandi-meni lwesi wisi ditunga kaasi wuna wisi bikula, yandi Dibundu kisi tunga. \p \v 5 Nzodi ni benu boosu lwazonzaka mu ndinga zina zizayakaniku, kaasi mbonibwa hika mboti ni lwabikulaka. Mukuma, wuna wisi bikula wuluti wuna wizi zonza mu ndinga zina zizayakaniku, bwalómba ni yandu-yandu kadimbulula mana kabati zonza ndangu masadisa mu kutungama kwa Dibundu. \v 6 Amana buthwena bwabu, baphangi: Khi mupfunu yikála kikuma kya benu yuka ni yisa kwena benu, mu kuluzonzilaka mu ndinga zina zizayakaniku, hana hafwani yilunatina ndinga mosi ya nzayikusu, ya mazaya, ya mbikutulu kondilo ya kulongila? \p \v 7 Ho ni bimbila bya miziki hanga hongi kondilo lwinda: mihungu mya bawu myisiku swaswana, abweti bazáyila mana kabati sika hongi, kondilo mana kabati sika lwinda? \v 8 Amana ho ni musiki wa phungi katiku kindanda kyayukalakana, nati wayílama mu kunwana? \v 9 Phila mosi yi benu, ho ni muna nzonzidi yenu lwisiku lubula ndinga za kyedika, abweti fwani babakwala mana lubati zimbula? Lwazónza kikuma kya pfunzi! \v 10 Mbatanana nzonzidi lawu za mitindu yi mitindu zenina mu tsi, ka mosi ku mukati kya zawu yi kondi thendula. \v 11 Mukuma, ho ni nzayiku thendula ya nzonzidi mosi, munzenza yikála kikuma kya wuna wisiya zonza amana yandi phi munzenza kakála kikuma kya meni. \v 12 Phila mosi, kwena benu, kikuma lwenina babasa yi tsambu ya makabu ma Kitembu, sandenu mu kuvwa mana malutini kaasi kikuma kya kutunga Dibundu. \p \v 13 Yihana ni, wuna wisi zonza mu ndinga zina zizayakaniku kalomba kwena Nzambi kabu dya kubindulula ndinga zina. \v 14 Mukuma yuka ni mbati lombila mu ndinga za mutindu wuna, kitembu kyama mu kulombila kyenina, kaasi ngangu zama zibatiku hanga hika kima. \v 15 Amana abweti yihánga? Yilómbila mu Kitembu, kaasi yilómbila phi yi ngangu zama; yiyímbila mu Kitembu kyama, kaasi yiyímbila phi yi ngangu zama. \v 16 Kikuma, yuka ni mu kitembu kyaku lwesi wisi lombila mu kuvutula matondu kwa Nzambi, abweti mutu wuna wuzakadikini hana kati dya babana bisi kuhinikina kalenda tambwasa ni «Abwabuna» ku lombilu lwaku lwa kuvutula matondu? Kikuma yandi kazayimoku mana wubati zonza? \v 17 Kisambu kyaku kina kya kuvutula matondu keti bweti kyenina kya bukheti, kaasi mukwenu yandi kabongiku keti muluta. \p \v 18 Mvutudi matondu kwena Nzambi kikuma kya buna yisi zonzila mu ndinga zina zizayakaniku kuluta benu boosu. \v 19 Kaasi mu Dibundu, nzodi kuzimbula ndinga tanu mu ngangu zama, kikuma kya kulonga batu bahika, heku ni kulubula ndinga mafunda kumi mu ndinga zina zizayakaniku. \p \v 20 Baphangi tukalaku bana mu mambu matadidini katsatsa. Kikuma kya mambu mambi kalenu bana bakhunda, kaasi kikuma kya mana matadidini katsatsa, kalenu bambuta. \v 21 Tala buna básonika muna Mitsiku: \q1 «Pfumu kasamuni bwabu: Mu nzila ya batu ba ndinga yahika yizónzila kwena batu bana \q1 yibázonzila mu munwa mya banzenza. \q1 Keti bweti, bangyúkilaku.» \p \v 22 Yi hana ni, mu kuzonza ndinga zina zizayakaniku kyenina kidimbu, kyeku kikuma kya bakwikidi, kaasi kikuma kya bana bakondi kala bakwikidi. Amana musamu wa mbikudi wenina kidimbu, weku kidimbu kikuma kya bana bakondi kala bakwikidi, kaasi kikuma kya bakwikidi. \p \v 23 Mu mbandu, yuka ni Dibundu dyosu dyakutakana amana batu boosu bazonzila mu ndinga zina zizayakaniku: yuka ni hatula bayuki kondilo bana beku bakwikidi, bazimbulaku ni bilawu lwenina? \v 24 Kaasi yuka ni batu boosu bazonzila mu kimbikudi amana hatula mutu mosi wakonda kala mukwikidi kondilo muyuki, mana kayukini mosu mamuyubukisa katsatsa amana kadimona ni bamusambisini kwena boosu. \v 25 Amana bitsweki bya mbundu yandi byalúbuka ku mesu ma batu. Kazénzama mbunzu muna mafu amana kamúfukamina Nzambi mu kuzimbula: «Kyedika Nzambi kenina hakati dya benu!» \s1 Ndonga muna Dibundu \p \v 26 Biki fwani yizonza mu kumanisa, baphangi? Tangwa lwisi kutakana kikuma kya bisambu, kwena mutu wuyimbidi mukunga, mukwawu wuhani dilongi, wahika wuzayikisi mambu ma kitsweki, wahika phi wuzonza ndinga zina zizayakaniku, wahika phi wubindulula: byosu byakala kikuma kya kutunga. \v 27 Yuka ni bazonzila mu ndinga zina zizayakaniku, bulungi ni batu bodi kondilo balutaku batatu, kosu mutu kahangabwa muna tangwa dyandi amana kwakala yi mutu wahika mu kubindulaka. \v 28 Yuka ni kweku mubindudi, bulungi badibata mu kuzonza mu Dibundu: kosu mutu kazonza kikuma kya yandi meni yi kikuma kya Nzambi. \v 29 Kwena bambikudi, boodi kondilo batatu bazonza amana bahika balonguka mana babati zonza. \v 30 Kaasi yuka ni mutu mosi wenina hana kayamba dyambu dya nzayikusu ya Nzambi, bulungi ni wuna wutekidikini mu kuzonza kadibata. \v 31 Kikuma fwani lwazonzila mu kimbikudi mosi kunima mukwawu ndangu boosu balonguka amana bwabaheka kikesa. \v 32 Bitembu bya bambikudi, kwena bambikudi byisi lemvukila. \v 33 Mukuma Nzambi keku Nzambi wa bumvwanzi, kaasi Nzambi wa ngemba. \p Hanga mu Mabundu moosu ma batu ba Nzambi, \v 34 bakhetu badibata mu Mabundu: mukuma beku yi muswa wa kuzonza mwamuna. Balemvuka bwosu buna wuzonzini phi mutsiku. \v 35 Yuka bakhetu bazodi ni bazaya dyambu, bahyula bayakala ba bawu kuna nzu. Mukuma ka mboti ku ni mukhetu kazonza mu Dibundu. \p \v 36 Kondilo, lubanzi ni ndinga ya Nzambi kwena benu yálubwakila? Kondilo kwena benu lwesi yákana? \v 37 Yuka ni mutu kaditela mbikudi kondilo kadibongila hanga mutu wenina yi kabu dya kitembu, bulombi kazaya ni muna mambu mama yilusonikini mwenina yi mukuku wa Pfumu. \v 38 Kaasi ho ni mutu kondibwa zaya, yandi kazayakaniku. \p \v 39 Hahana ni, baphangi bama, sandakenu ni lwazonzila mu kimbikudi, konda kukandikisa ni bazonzila mu ndinga zina zizayakaniku. \v 40 Kaasi, bulombi ni moosu maluta buna bufwani amana phi mu ndonga. \c 15 \s1 Lufutumuku lwa Kidisitu \p \v 1 Baphangi bama, buthwena, thondi yiluyubwakisa Musamu wa Bukheti wuna yísamuna kwena benu, wawuna lwátambula, lwásimbidila phi. \v 2 Mwamuna phi lwáhulukila; yuka ni lwasimbidilawa muna mihowu mina yílulongilawa Musamu wa Bukheti; kondilo lukwikilu lwenu lwa phamba. \p \v 3 Theti yílusambwakisa mana yítambula meni-meni: Kidisitu kafwa kikuma kya masumu ma betu, bwosu bwásonama muna Masonuku; \p \v 4 Bámuzika, kilumbu kya tatu wáfutumuka ku bafwa bwosu bwásonama muna Masonuku. \v 5 Kádimonikisa kwena Sefwasi, kunima kwena bawu Kumi yi boodi. \v 6 Kunima kádimonikisa kwena baphangi kuluta khama tanu mu mbala mosi -balawu mu kati kya bawu moyu benina, kaasi ndambu ya batu bahika bámana fwa- . \v 7 Kunima, wádimonikisa kwena Zyaki, yi kwena bathumwa boosu. \p \v 8 Amana, kunima dya bawu boosu, wisa dimonikisa phi kwena meni, mbatanana pfwananini yi ditsyombe. \v 9 Kikuma, yenina kwama kima kya phamba hana kati dya bathumwa -mu kuzonza kwa bukheti, meni ndungiku ni bathela thumwa- mukuma, yínyokuna Dibundu dya Nzambi. \v 10 Kaasi mu khenda za Nzambi yenina bwabu yenina, amana khenda zandi kwena meni zákalaku za phamba: Kaasi yísala kisalu kuluta bathumwa bahika boosu; -loni ka meni ku yíhanga mambu mana, kaasi khenda za Nzambi zina zenina mwena meni- . \v 11 Yihana ni, kwakala meni, kwakala bawu, bwabuna kwenina kusamuna kwetu, amana bwabuna lwenina phi lukwikilu luna lwákwikidini benu. \s Lufutumuku lwa bafwa \p \v 12 Kinga yuka basamunaka ni Kidisitu wáfutumuka ku bafwa: abweti ni batu bahika, mukati dya benu, bafwani kuzonza ni kweku lufutumuku lwa bafwa? \v 13 Ho ni kweku lufutumuku lwa bafwa, kisongidila ni Kidisitu káfutumukaku phi; \v 14 amana ho ni Kidisitu káfutumukaku, disongidila ni kusamuna kwetu kwakhatu amana lukwikilu lwenu phi lwakhatu. \v 15 Amana, thendula ni betu tulubuki bambangi ba luvunu ba Nzambi, kikuma twata kimbangi kya luvunu kitadidini Nzambi ni wámufutumuna Kidisitu; kinga kámufutumunaku, yuka bwa kyedika ni bafwa bafutumukiku. \v 16 Kikuma, ho ni bafwa bafutumukiku, kisongidila ni Kidisitu yandi phi káfutumukaku. \v 17 Amana ho ni Kidisitu káfutumukaku, lukwikilu lwenu lwakhatu amana mu kati dya masumu menu lwenina kwenu kaka. \v 18 Amana batu babana báfwa mwena Kidisitu bawu bakulukini. \v 19 Ho ni kikuma kya luzingu lwalu lwesi twásila kivuvu kyetu mwena Kidisitu, bakwa kyadi thwenina kuluta batu boosu. \p \v 20 Kaasi, mu kyedika, Kidisitu wáfutumuka ha kati dya bafwa, yandi mutu watheti wáhana kambangu ni batu bahika bana bafwa. \v 21 Mukuma, lufwa bwosu lwísila mwena mutu mosi, phila mosi lufutumuku lwa bafwa lwísila mwena mutu mosi. \v 22 Kikuma, bwosu bisi fwila batu boosu mwena Atamu, phila mosi phi boosu batámbula hika luzingu mwena Kidisitu, \v 23 kaasi kosu mutu muna ndonga yandi: Kidisitu, yandi mutu watheti, kunima, batu babana benina mwena Kidisitu, bawu phi batókama mu tangwa kakwísa. \v 24 Kunima, yakwisa kala tsuka ya mambu, tangwa kavútula Luyalu kwena wuna wenina Nzambi yi Tata, kunima dya kumanisa luyalu lwosu, yi hamu dyosu yi ngolu zoosu. \v 25 Mukuma bulombi ni Kidisitu kayala tii yikuna Nzambi kabásila bambeni boosu kuna tsi ya bitambi byandi. \v 26 Mbeni wuna wa tsuka wafwa kilumbu kazíluka wosu keti kima, khumbu yandi lufwa. \v 27 Mukyedika, básonika: «Nzambi wámusila byosu kuna tsi ya bitambi byandi.» Kaasi bwena wengele, muna kinzonzi kyaki ni, muhowu wuna wuzonzi ni, «wosu», wutadidiku Nzambi, wisi hana bima byosu kwena Kidisitu. \v 28 Mu tangwa bima byosu bamuhekabya, hanga Mwana yandi-meni kadihana kwena wuna wámuheka byosu, ndangu Nzambi kayala wosu mu byosu. \p \v 29 Banzenu hika benu; kikuma batu bahika bawu bisi tambula mbotika kikuma kya bamvumbi: biki bisi zola bawu? Kamba mukyedika kweku kutokama kwa bamvumbi, kikuma kya biki bisi tambwala mbotika kikuma kya bawu bamvumbi? \v 30 Amana betu, kikuma kya biki tudiyengika tangwa dyosu mukihonza? \v 31 Kosu kilumbu baphangi bama, yisifwa kwama: bwa kyedika bwena ni yisi bunda thulu kikuma kya benu mu Kidisitu Yesu, Pfumu wetu. \v 32 Ku Efesu, yi nwana yi batu bana bena hanga bambisi ba musitu. Wadi ni dyakala kikuma kya kimutu lwesi, khi muluta mbongi? Ho ni bafwa batokamiku, «tudyenu, tunwenu phi, mukuma mbasi twafwa»! \p \v 33 Ludihunaku: «Batu bambi bisi zanga bikalulu bya bukheti.» \p \v 34 Dikwatikisenu buna bufwani mu mabanza amana yambulenu kusumuka; mukuma, batu bahika bamuzayiku Nzambi nzonzi ni tsoni bwena kikuma kya benu. \s1 Lutu lwa bafutumuki \p \v 35 «Mutu wufwani kahyula: Abweti bamvumbi bisi tokama? Yi khi lutu bisi tokama lwawu?» \v 36 Zoba dya mutu! Bina wisi kuna ngeyi-meni bifwanini mu kumena ho ni ngenza yifiku. \v 37 Kina wukuni, kyenina ngenza ya phamba, yakala ngenza ya bule kondi lo mbutu yahika. Fwaniku wakuna miti wuna wisi lubuka muna ngeza meni yina. \v 38 Kunima, Nzambi kisi vwatisa lutu lwa hika lwa miti kwena ngenza yina bwosu katyedibwa yandi-meni; kosu mbutu kisiya heka miti wuna wufwanani yi yawu-meni. \p \v 39 Bihangwa byosu byeku yi lutu lumosi: kaasi luna lwa batu lweku phila mosi yi lwa bambisi, luna lwa banuni luswaswani yi lwa batsema. \p \v 40 Kwena phi yi malutu ma ku zilu yi malutu ma ha tsi; kaasi kitoku kya lutu lwa ku zilu kyeku mutindu mosi yi kina kya lutu lwa ha tsi. \v 41 Tangwa kenina yi mitsyenzya myandi, ngondi kenina yi mitsyenzya myandi myahika, amana tutumbwa phi yi mitsyenzya mya bawu; keti hana kati kya tutumbwa, katumbwa kosu kisi swaswana yi katumbwa kakwawu kahika mu kuyemwaka kwa mitsyenzya. \p \v 42 Yibwana dyakála phi kilumbu kya kufutumuka kwa mvumbi. Ha bamuziki mu mafu lutu luvundi, ha katokama, tokami yi lutu lwisiku vunda. \v 43 Tangwa bamuzikini mu mafu mutu kisiku kala mupfunu, tangwa katokamini wekina yi khembu, tangwa bisi muzika kisiku kala yi ngolu; tangwa kisi tokama wekina yi ngolu zoosu. \v 44 Bisi muzika yi lutu lwa kimutu, kisi tokama yi lutu lwa kitembu. Ho ni kwenina yi lutu lwa kimutu, kwenina phi yi lutu lwa kitembu. \v 45 Ihana básonika: «Mutu watheti Atamu, yandi kákala mutu wuna wátambula moyu. Kaasi Atamu wa zodi, yandi wákituka Kitembu wuna wisi hana moyu. \v 46 Mambu ma kitembu misiku tekila kwisa loni, kaasi kimutu kyisi tekila kwisa; kunima kina kya kitembu kyisi nana. \v 47 Atamu wa theti kátuka mu mafu, káhangama yi fusyangeni; Atamu wa zodi ku zilu kátuka. \v 48 Batu ba tsi benina hanga mutu wuna wáhangama ku fusyangeni dya mafu, phila mosi batu ba ku zilu bafwanana yi wuna wátuka ku zilu. \v 49 Bwosu twabonga kifwani kya mutu yandu wáhangama ku fusyangeni dya mafu, bwabuna twabónga kilumbu kifwani kya wuna wa ku zilu.» \p \v 50 Tala mana yiluzimbwadini, baphangi: lutu lwalu luhangamini mu kimutu yi mu menga lufwaniku kuvwa Kipfumu kya Nzambi, amana lutu lwalu lwisi vunda lwavwáku luna lwisiku vunda. \p \v 51 Yiluzimbwala diswekamu dimosi: betu boosu twafwáku, kaasi betu boosu malutu matúhiluka. \v 52 Máhangama, mu mbala mosi, mu mbwatidi ya mesu, tangwa yahúmuna phungi ya tsuka. Mukuma muna tangwa dina yahúmuna, bamvumbi batókama yi lutu lwahika lwisiku vunda, amana betu twakála ba moya mu kilumbu kina, twahíluka yi lutu lwahika. \v 53 Kikuma bulombi ni lutu lwetu lwalu lwisi vunda lwavwata lutu luna lwisiku vunda hika; amana ni lutu lwetu lwalu lwisi fwa lwavwata lutu luna lwisiku fwa. \v 54 Kilumbu lwavwáta lutu lwetu lwalu lwisi vunda luna lwisiku vunda, amana lutu luna lwisi fwa lwavwata luna lwisiku fwa hahana yalungila ndinga yayi básonika mu mukanda wa Nzambi: «Lufwa luminuki mu kinunga.» \q1 \v 55 «Lufwa, akweti kyenina kinunga kyaku? \q1 Lufwa, aweti munomu waku?» \p \v 56 Munomu wa lufwa, menina masumu; amana ngolu za masumu, mitsiku. \v 57 Kaasi tuvutulenu matondu kwena Nzambi, wátuheka kinunga mwena Pfumu wetu Yesu Kidisitu. \p \v 58 Yihakana, baphangi bama batondama, zyamenu simbidilenu ndangu lubwaku. Dihanenu kosu tangwa muna muhangu wa Pfumu, yi kuzayaka ni kisalu kyenu mu Pfumu, kyeku kya phamba. \c 16 \s1 Kawonga kikuma kya Dibundu dya Yelusalemi \p \v 1 Kikuma kya mambu matadidi kawonga kikuma kya kusadisa bakwikidi benina ku Yelusalemi, benu phi, hangenu bwosu buna yíbasonikina bakwa Mabundu ma ku Ngalatiya. \v 2 Kosu lumingu, mutu wosu kawongika kina kalénda hana thela yandi, ndangu kahingilaku kwisa kwa meni mu kusala tuwonga. \v 3 Kilumbu yikála kuna, yihítika yi mikanda, batu babana lwasóla ndangu benda nata makabu menu ku Yelusalemi. \v 4 Yuka bwalómba ni yenda meni-meni, nzila mosi bakwenda yi meni. \s1 Mabanza ma kitambu bya Pholu \p \v 5 Yikwisa lutala ha yilúta ku Masetwani, mukuma ku Masetwani yihítila. \v 6 Mbanzi ndambu ya bilumbu yinánga kwena benu, kondilo tangwa dya kyosi dyosu kwakuna yilutisiladya ndangu lwangyidikila benu-benu bima bina yikálabyawu mupfunu mu kulanda kitambu kyama. \v 7 Mukuma, nzodiku, mbala yayi ni yilumona lwesi mu kuluta: thondi yikala ndambu ya bilumbu kwena benu, buna Pfumu kazolabwa. \v 8 Kaasi ku Efeso yikála tii yi kuna kilumbu kya mukinzi wa Phandikoti. \v 9 Mukuma kwakuna, nzila yikanguki lawu kikuma kya meni mu kusala kisalu kya mbuta, mbata nana bambeni benina lawu. \v 10 Ho Thimoti kisa, hangenu phila yosu ndangu kakala bukheti hakati dya benu, mukuma kenina musadi hanga meni mu muhangi wa Pfumu. \v 11 Disongidila, ka mutu ku kamulewula! Muhekenu bina kakála byawu mupfunu ndangu kakangala kitambu kya bukheti tii yi kuna yenina meni, mukuma mbati muhingila yi baphangi. \v 12 Mu mana matadidini phangi Apholosi, yímuheka kikesa lawu kisa lutala yi baphangi, kaasi buthwena bwabu lukadikiku lukanu lwandi mu kuhangabwa; ho kalenda, kakwísa. \s1 Makana ma tsuka yi mboti \p \v 13 Kalenu yi kitsungila, simbidilenu ngolu muna lukwikilu, kalenu batu ba kikesa, kalenu ngolu. \v 14 Byosu byahangama hana kati dya benu yi lungongu. \v 15 Yilulombi hika, baphangi, luzayi ni batu bana bákala mu nzu ya Setufwani, bawu batheti mu kudihana kwena Pfumu ku Akayi, amana bamana dihana mu bisalu bya bakwikidi. \v 16 Benu phi, lemvukenu balutwadisa kwena batu ba mutindu meni wawuna yi kwena batu bana bisi sala bawu mu kithwadi, amana bisi diyangisa ku kisalu. \v 17 Kyesi kikhwatini kikuma kya kukwisa kwa Setufwani yi Fwotunatusi yi Akayikusu bawu bángyika bina byakala khonda bwosu buna lwakala tsadisa benu; \v 18 Mukuma bawu balembiki kitembu kyama yi kya benu. Zayakenu kutambwasa batu ba bwabuna! \v 19 Mabundu ma ku Aziya mboti maluhitikini. Akilasi yi Phisikila, yi Dibundu dina disi kutakana mu nzu ya bawu, mboti ya bukheti baluhekini muna Pfumu. \v 20 Baphangi boosu benina haha mboti baluhekini. Hanasanenu mboti benu yi benu mu mbumbakani yatoma. \v 21 Mboti yayi, tsonikiya yi koku dya meni-meni, Pholu\f a \fr 16:21 \fr*\ft Ngl 6:11; Khl 4:18; 2Th 3:17; Fdm19.\ft*\f*. \v 22 Ho mutu kisiku zola Pfumu, kakala wa kusinga! Malanata! -Pfumu wetu, awisa ! \v 23 Khenda za Pfumu Yesu zakala yi benu. \v 24 Lungongu lwama lwenina yi kwena benu boosu muna kithwadi mwena Kidisitu Yesu.