\id MAT - Yaminahua NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h MATEO \toc1 Mateo Jesúsnoa Yoikĩ Keneni \toc2 Mateo \toc3 Mt. \mt1 Mateo Jesúsnoa Yoikĩ Keneni \c 1 \s1 Jesucristo ãfe xinifãfe anefo \r (Lc. 3.23-38) \p \v 1 Ẽ mato yoinõ a taeyoi ipaonifo Jesucristo ãfe xinifo. Jesucristo ãfe xini David. Nã David ãfe xini Abraham. Nãfo Jesucristo ãfe xinifo taeyoi iyopaonifo. \p \v 2 Nã Abraham ãfe fake Isaaca ini. Isaaca ãfe fake Jacobo ini. Jacobo fake Judá ini. Ãfe extofori ini. \v 3 Judapa fake Fares fe Zara ini. Ãto afa Tamar ini. Fares ãfe fake Esrom ini. Esrom ãfe fake Aram ini. \v 4 Aram ãfe fake Aminadab ini. Aminadab ãfe fake Naasón ini. Naasón ãfe fake Salmón ini. \v 5 Salmón fake Booz ini. Booz ãfe afa Rahab ini. Booz ãfe fake Obed ini. Obed ãfe afa Rut ini. Obed ãfe fake Isaí ini. \v 6 Isaí ãfe fake xanĩfo David ini. Xanĩfo David ãfe fake Salomón ini. Salomón ãfe ãfa fene fetsaya iyopaoni, Urías. \p \v 7 Salomón ãfe fake Roboam ini. Roboam ãfe fake Abías ini. Abías ãfe fake Asa ini. \v 8 Asa ãfe fake Josafat ini. Josafat ãfe fake Joram ini. Joram ãfe fake Ozías ini. \v 9 Ozías ãfe fake Jotam ini. Jotam ãfe fake Acaz ini. Acaz ãfe fake Ezequías ini. \v 10 Ezequías ãfe fake Manasés ini. Manasés ãfe fake Amón ini. Amón ãfe fake Josías ini. \v 11 Josías ãfe fake Jeconías ini; ãfe extofori ini. Mã Jeconías rama xanĩfo ikaino, Babilonia anoxõ xanĩfãfe ãfe sorarofo nĩchini israelifo ato ifitanõfo anã ato yonomaxikakĩ. Mã sorarofãfe ato ifitanaifono israelifo Babilonia ano fonifo. Jeconíasri iyonifo. Jeconías ãfe extofori kainifo. \p \v 12 Nãskata Babilonia anoax fake fetsafori kainifo. Jeconías ãfe fake Salatiel ini. Salatiel ãfe fake Zorobabel ini. \v 13 Zorobabel ãfe fake Abiud ini. Abiud ãfe fake Eliaquim ini. Eliaquim ãfe fake Azor ini. \v 14 Azor ãfe fake Sadoc ini. Sadoc ãfe fake Aquim ini. Aquim ãfe fake Eliud ini. \v 15 Eliud ãfe fake Eleazar ini. Eleazar ãfe fake Matán ini. Matán ãfe fake Jacobo ini. \v 16 Jacobo ãfe fake José ini. Nã José ãfe ãfi ini, María. Nã María fake ini, Jesús. Jesús ãfe ane fetsa Cristo ini. \p \v 17 Abraham ãfe fenafo ichapa ini, nã David kainitĩa catorce inifo Abraham ãfe fenafo. Askatari nã David ãfe fenafo ichapa ini. Nãskano David ãfe kaifo yora fetsafãfe Babilonia ano ato iyonifo ato yonomaxikakĩ. Babilonia ano ikanax David ãfe fenafo catorce inifo. Askatari David ãfe fenafo Babilonia anoax anã fenifo ãto mai ano. Mã fenixakakĩ David ãfe fena fetsafori kainifo catorce inifo. Askatari Cristo kaini. \s1 María Jesucristo kãini \r (Lc. 2.1-7) \p \v 18 Ẽ mato yoinõ ea nikakapo afeskax Jesucristo kãinimakĩ. José fe María yoinãyonifo fianãxikakĩ. Fianãyofafomano Niospa Yõshi Sharapa María fake nanemani. \v 19 José Nios Ifofasharakõiax sharakõi ini. Nãskaxõ José María yõapainima yorafãfe ferotaifi. Fomãxopaoni. Nãskaxõ tsoa yoixoma José María enepaini. \v 20 Nãskano José ãfe namapa õini Niospa ãfe ãjirinĩ yoiaito. Yoikĩ iskafani: “José, rateyamafe María fe fianãxiki. Na fake nanea Niospa Yõshi Sharaõxõ akaki. \v 21 María fake feronãfake fii kiki. Mĩ anekĩ Jesús faxikai. Nãato ato ifipakenakaki. Nãskaxõ afe yorafo ãto chaka soaxoxii kiki ato nimapakexakĩ,” ixõ ãjirinĩ José yoini. \p \v 22-23 Chanĩmakõi nãskakõi nã Nios yoimisto yoini keskarakõi. Iskafakĩ kirika keneyoni Niospa shinãmanaino: \pi1 Kẽro xotofake feronãfake fe imisma fake onixii. Fake feronãfake fixõ anekĩ Emanuel faxii, \m ixõ yoini. (Akka nõko mekapa Emanuel fakĩ, “Nios nofe ika,” ixõ nõ yoimis.) \p \v 24 Mã ãjirinĩ yoiano José moinãkafani. Nã ãjirinĩ yoia keskafakĩ, José María fini. Mã fixõ ãfe pexe ano iyoni. \v 25 Mã afe fĩanãx afe chotanãnima ãfe fake kãiyonõ. Mã fake kãiano anekĩ Jesús fani. \c 2 \s1 Feronãfakefo fishi tãpikõimisfo a xini oaikirinoax mai fetsa anoax Jesús õipai fenifo \p \v 1 Herodes xanĩfo ikano Jesús kãini Belén pexe rasi anoax, Judea mai anoax. Nãskano a xini oaikirinoax mai fetsa anoax feronãfakefo fishi tãpikõimisfo fenifo Jerusalén ano. \v 2 Nokotoshikaxõ yõkanifo: “¿Fanĩmẽ a rama kãia judeofãfe ãto xanĩfo ikai? Mã nõ õia ãfe fishi oaito. Nãskakẽ nõ oa Jerusalén ano xanĩfo õiyoi. Nõ akiki inimai nõ oa, ‘Mĩ nõko xanĩfokõi,’ ixõ yoipaikĩ,” fanifo. \p \v 3 Askafaifono fetsafãfe yoiaito nikakĩ Herodes shinãchakakõini xanĩfo iki kiki ixõ. Askatari keyokõi Jerusalén anoafãferi shinãchakakõinifo. \v 4-5 Akka Herodes judeo inima. Nãskaxõ ato kenamani a ato Nios kĩfixomis ãfe xanĩfofo fenõfo ato yõkaxiki. Askatari a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo ato kenamani ato yõkaxiki. “¿Fanĩax Cristo kãixiimẽ?” ato faito kemanifo iskafakakĩ: “Belén anoax iki, Judea mai anoax,” fanifo. “Niospa meka yoimisto nãnori kirika keneyoni a inõpokoai yoikĩ Niospa shinãmanaino. Iskafakĩ keneni: \pi1 \v 6 Belén, Judá mai anoax pishtakõi. Akka pexe rasi fetsafo efapakõifo. Askafiax Belén sharafinakõia ixii mãmãi israelifo ãto xanĩfo finakõia kãixiaino Belén anoax. Nãskakẽ ãfe inakõifo israelifo ãto xanĩfokõi ixii, \m ixõ kirikaki keneni Niospa meka yoimisto Niospa shinãmanaino,” fanifo. \p \v 7 Nãskakẽ Herodes a fishi tãpimisfo ato yõkani onexõ tsõa nikayamanõ: “¿Afetĩa fishi mã õitamẽ?” ato fani. \v 8 Nãskaxõ ato nĩchini Belén ano. Herodes tãpipaikĩ, “Belén ano fotakãfe a fake tãpixikakĩ. Mã fichixõ ea yoifexikakĩ ẽri akiki inimaikanõ,” ato fani ãa ato pãrakĩ. \p \v 9 Ato askafaino fonifo. Fokakĩ fishi rekẽ kaino chĩfafainifo. Nãskax fishi nẽteni nã fake yome ano. \v 10 Nã fishi anã õikanax inimakõinifo. \v 11 Nãskakanax pexe mẽra ikifaikaxõ fake yome fichinifo afa María yafi. Mã fichikaxõ ratokonõ mai chachipakefofãnifo, a fakeki inimakakĩ. Nãskakaxõ ãto kafo fẽpekaxõ afama mĩshti sharakõifo Jesús inãnifo. Oro minikãta, pirofomãri mininifo a nõ koofatiro pirofomã nakas sharakõi. Askatari pirofomã fetsari ãfe ane mĩra inãnifo. \v 12 Nãskakẽ namakẽ Niospa ato yoiano anã Herodes ano fonifoma. Fai fẽtsa fonifo ãto mai ari. \s1 María feta José Jesús ichokinifo Egipto mai ari \p \v 13 Askata a fishi tãpimisfo mã foaifono, José namakẽ, Niospa ãfe ãjirinĩ yoini: “Moinãkafafe. Mĩ ãfi feta mĩ fake yome ichokitãfe Egipto mai ari. Nãri ikiyoxiki nã ẽ mato yoiaino mã anã onõ. Herodes na fake yome fenai kiki retepaikĩ,” Niospa ãjirinĩ José fani namakẽ. \p \v 14 Nãskata moinãkafata, nã fakishi fonifo María fe José ãto fake Jesús iyoi fokani Egipto ano. \v 15 Egipto ano José fe María ipaonifo mã Herodes naano fexixakakĩ. Nãskakẽ Egipto ano iyopaonifo. Niospa meka yoimisto nãnorikõi kirika keneyoni Niospa shinãmanaino iskafakĩ: “Ẽfe fake ẽ kena Egipto anoa,” ixõ Niospa meka yoimisto kirika keneni. \s1 Fakefo retenõfo Herodes ato manamani \p \v 16 Fishi tãpimisfo Herodes fomãkani. Fai fẽtsa foafono nikai, Herodes õitifishkikõini. Fishi tãpimisfãfe taeyoi Herodes yoiyonifo ato yõkaito iskafakakĩ: “Afetĩama nõ nã fishi õikĩ taefati, mã xini rafe aka,” fanifo. Nãskakẽ Herodes sorarofo ato manamani fake feronãfake xini rafe akafo, yome mĩshtifoya ato retenõfo, Belén anoafo retekãta, a Belén pasotai ikafori ato retenõfo. \v 17-18 Nãskara taeyoi Jeremías Niospa shinãmanaino kirika keneyoni a inõpokoai yoikĩ. Iskafakĩ keneni: \pi1 Ramã anoxõ nikanifo fãsikõi oiaifono. Raquel oiaito nikanifo ãfe fake manoi, mã ãfe fake nano. Oiyayamafe fafiaifono nishpanima, \m ixõ Jeremías keneni. \p Nã Jeremías yoini keskara mã askakõia. \p \v 19 Mã Herodes naano Niospa ãjirinĩ afianã José yoini namakẽ iskafakĩ: \v 20 “Moinãkafafe. Mĩ ãfi feta mĩ fake iyotaxiki Israel mai ano. A fake yomefo retepaimisfo mã naafoki,” fani. \p \v 21 Nãskafaino moinãkafani José. Ãfe ãfiri mõini ãfe fake yafi. Nãskakanax Israel ano anã fonifo. \v 22 Mã fõkakĩ nikanifo ato yoiaifono Herodes fake Arquelao mã xanĩfokẽ Judea anoax. Nikai José rateni Judea ano kapai. Nãskaito anã ãjirinĩ José yoini namakẽ iskafakĩ: “Galilea mai ano katãfe,” fani. Nãskafaino fonifo Galilea ano ãfe ãfi fe Jesús iyokani. \v 23 Nãskax nokonifo Nazarete pexe rasi ano. Nãno inifo. Nãnori taeyoikõi Niospa meka yoimisfãfe yoiyonifo, “Cristo Nazarete ano imis,” fakakĩ, a inõpokoai yoikakĩ. Nãskakõini. \c 3 \s1 Juan Maotista tsõa istomaxõ ato yoini \r (Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Jesús Nazarete ano ikano Juan ato maotisafapani tsõa istoma ixõ Judea mai anoxõ. Nãnoxõ Niospa meka ato yoipaoni. \v 2 Nãnoxõ ato yoipaoni iskafakĩ: “Yorafãfe, anã Nios shinãkãfe. Mãto chaka xatekõikãfe, a mã chakafamis shinãmakikãfe. Niospa meka nikakõikãfe. Mã chaima nõko Ifo Nios oi kiki nõko xanĩfo finakõia ixii kiki,” ixõ Juan ato yoipaoni fãsikõi. \p \v 3 Isaías kirika kenekĩ yoiyoni a inõpokoai yoikĩ Niospa shinãmanaino. Iskafakĩ yoini: \pi1 Tsõa istoma anoxõ yorafo yoixii akiki feaifono. Iskafaki ato yoixii: “Mã nõko Ifo oi kiki. Nãskakẽ itipinĩsharakãfe. Ãfe fai sharafaxokãfe. Mãto chaka xatekãfe,” ixõ ato yoiaito nikaxikani, \m ixõ Isaías kirika keneyoni Juanoa yoikĩ. \p \v 4 Akka Juan ãfe rapati kamĩcho fichi kishi faxõ safepaoni. Ãfe sĩtorari fichi koiro safepaoni. Nãskaxõ tseo pipaoni, fonari apaoni. \v 5 Nãskano Jerusalén anoafo yafi Judea anoafo fenifo Juan nikai fekani. A faka Jordán chaima ikafori fenifo. \v 6 Mã fẽkaxõ Juan yoinifo a afara chakafamisfo. Nãskaxõ ãto chaka xatepaiyaifono Juan ato maotisafapani faka Jordán anoxõ. \p \v 7 Nãskaifono fariseofo xanĩfo metsamafo feaifono, saduceofo xanĩfo metsamafori fenifo Juan ano. Ichapakõi fenifo, “Nokori Juan nashimanõra,” ikanax. Juan ato õikĩ ato iskafani: “¿Afeskai mã ea ano oimẽ? ¿Ẽ mato maotisafapanõ mã oimẽ? ¿Tsõa mato yoiamẽ? Mã shinãiraka nõ chiifã mẽra katirora ixõ nãskax mã maotisapaimẽ, nõ chiifã mẽra kayamanõra ikax. Maa, mãkai afaa tãpiama, askax mã maotisatiroma. Mã Nios Ifofaima. Mã oa shano keskara mãto õiti chakakõi. Nãskaxõ mã Satanás ifofaa. Nãskakẽ kaxpa ẽ mato maotisafatiroma mãmãi Satanás fisti shinãito. Ãa fẽtsa mato pãratiro nõ maotisanõ nõ chiifã mẽra kaimakai Nios nikayamafiax ixõ mato pãrano mã chiifã mẽra katiro fetsa afaa tãpiamato mato pãrano. Askara Niospa mato ifitiroma mãkairoko shinãito, ẽroko mato maotisafaano. \v 8 Mãto chaka xatekãfe, Nios shinãkãfe. Mã Nios shinãito ẽ mato maotisafapakai. \v 9 Ẽ mato anã yoinõ nikakapo. Mã shinãtiro: ‘Nã Abraham nõko xini ipaoni, õiti sharayaxõ Nios shinãpaoni.’ Akka mã shinãkĩ: ‘Nõmãi Abraham fenaxõ nõ shara shinãi,’ ixõ mã shinãkĩ mã shinãsharaima. Askara shinãyamakãfe. Akka mãto õitinĩ mã chaka shinãfi mã chanĩ. Nikasharakõikãfe, ẽ mato yoinõ. Na tokiri Niospa onifaxõ nĩchikẽ mã õitiro Abraham ãfe fena inõ. Nãskakanax Abraham fakefo itirofo na tokiri õikĩ Nios shinãkanax. Akka mãkai anori shinãima mã mã chanĩ: ‘Abraham shinãpaoni keskara nõ shinãira,’ ikax. Askara shinãyamafi Satanás fisti ifofafiai. \v 10 Akka fana fimiyamaito ifãfe reratiro. Ãfe tapori tsekaxõ koofatiro anã niyamanõ. Nãskarifakĩ mã Nios nikakaspaito a omiskõipakenakafo mẽra Niospa mato potaxii mã chaka xateaxma mã isharayamaito. \v 11 Nãskakẽ ẽ mato maotisafai mãto chaka mã xatepaiyaito Nios Ifofapaikĩ. Akka nã ea keskarama mã chaima oi kiki, nã sharafinakõia. Aato afama mĩshti fatiro, ẽ atiroma keskara. Akka ẽ afaama. Mã Nios chanĩmara faino aato ãfe Yõshi Shara mato mẽra naneyoi. Akka tsõa Nios chanĩmara fayamaito, Niospa mato omiskõimaxii. \v 12 Akka yõra ãfe tarepa aros fanaxõ mã pachiano topitiro. Nãskaxõ katotiro a sharafo fixõ a chakafo potaxõ koofatiro. Nãskarifakĩ a chipo oaito a chanĩmara faafo yafi a nikakaspamisfo ato paxkanãfaiyoi. Nãskaxõ a chanĩmara faifo a ika ano ato iyoxii afe isharapakexanõfo. Akka nã nikakaspamisfo chiifã mẽra ato potano anoax omiskõipakenakafo. Chiifã mẽranoax omiskõi xatenakafoma,” ixõ Juan ato yoini. \s1 Juan Jesús maotisafani faka Jordán anoxõ \r (Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22) \p \v 13 Askata Galilea anoax Jesús kani faka Jordán ari Juan maotisafanõ. \v 14 Akiki nokoaino Juan Jesús iskafani: “Jesús, ¿afeskakĩ ẽ mia maotisafatiromẽ? Akka mĩroko ea atironõ,” fani. \p \v 15 Askafaino Jesús kemani iskafakĩ: “Epa Niospa noko yoia keskara keyokõi nõ nikakõitiro. Nãskakẽ ea mĩa maotisafatiro,” fani. \p Jesús askafaino, Juan Jesús maotisafani. \v 16 Nãskata Jesús faka mẽranoax fininãkafãnaino nai fepekemetani. Ariax Niospa Yõshi Shara akiki fotoni, oa rifi keskara Jesús õiaino. \v 17 Askaino nai mẽraxõ Ãpa yoiaito nikani iskafaito: “Mĩ ẽfe Fakekõi ẽ mia noikõi. Ẽ mikiki inimasharakõi,” ikaito nikanifo. \c 4 \s1 Satanás chakata Jesús afara chakafamapaini \r (Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13) \p \v 1 Nãskaino Niospa Yõshi Sharapa Jesús iyoni tsõa istoma anoxõ Satanás afara chakafamapainõ. \p \v 2 Mã cuarenta nia oxax Jesús fonãikõini afaa pishta piyamax. \v 3 Nãno Satanás akiki nokoni. Mã akiki nokoxõ ifofamapaini. Askatari chakafamapaini. Iskafakĩ yoini: “Mĩ Niospa Fakemãkĩ na tokirifo pãa fapo,” fani. \p \v 4 Askafaito Jesús kemani: “Maa, na mĩ ea yoiai keskara ẽ akima. A nõ piai fisti nõ shinãima nipaikĩ. Akka Epa Niospa ãfe meka fisti shara nõ shinãtiro. Nãskara Niospa meka yoimisto keneni,” Jesús fani. \p \v 5 Jesús askafaino Satanás iyoni Jerusalén ano a Nios kĩfiti pexefã mãmãkĩa. \v 6 Nãnoxõ yoini iskafakĩ: “Mĩ Niospa Fakekõiaxroko mĩ niriax ichopakekafanikai. Mĩ ichopakekafanax mĩ afeskaimakai. Nã Niospa meka kirikaki keneaki iskai: ‘Niospa ãfe ãjirifo yoixii mia kexenõfo.’ Askatari kirika keneano iskaki: ‘Mĩ ãto mifiki pakeaito mia achixikani kiki mĩ tokiriki pakenõma,’ kirika kenea iskaki,” Satanás Jesús fani. \p \v 7 Askafaito anã Jesús kemani: “Akka na kirika keneano yoinifo iskafakĩ Niospa meka: ‘Nõa nõ meka fetsafaxõ nõ yoitiroma: “Ẽ afara afeskarafaito, ea Niospa kexei,” ixõ nõ shinãtiroma. Akka, “Niospa ea amapaiyai keskara nã fisti ẽ atiroki Niospa ea kexenõ,” ixõ shinãkãfe,’ ikaki na kirika keneano,” Jesús fani. \p \v 8 Askata Satanás Jesús iyoni mãchifã mãnãnẽ. Arixõ õimani nã maifo tii sharafinakõia. \v 9 “Õipo. Mĩ ea ratokonõ mai chachixõ, ‘Mĩ ẽfe ifoki,’ mĩ ea faito na maitio keyokõi ẽ mia inãtiro mĩ ãfe ifo inõ,” fani. \p \v 10 Askafaito Jesús kemani: “Satanás. Emakinoax katãfe. Ẽ mia ifofaimakai. Na kirika kenea ano Niospa meka yoimisto iskafani: ‘Nã nõko Ifo Nios fisti nõ ratokonõ mai chachixõ nõ yoitirokĩ, nã fistimãi nõko Ifokẽ,’ ” fani. \p \v 11 Askafaino Satanás Jesús makinoax kaino Niospa ãfe ãjirifo akiki fotonifo pimaxikakĩ. \s1 Galilea anoxõ Jesús ato yoikĩ taefani \r (Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15) \p \v 12 Akka mã Juan sorarofãfe karaxa mẽra ikimana nikata Jesús Galilea mai ano anã oni. \v 13 Nazarete anoax Capernaúm ano nokoni ano ixiki. Nã Galilea ĩa kesemẽ Capernaúm ini. Nãnori yora fetsafori osia ini. Zabulonõfo fe Neftalifo ano ikafo ini. \v 14-16 Isaías kirika kenekĩ yoini keskakõi Jesús nãno ipaoni. Isaías kirika kenekĩ iskafani: \pi1 Zabulonõfo fe Neftalifo ãto mai ano ikafo ĩa Galilea ano. Faka Jordán okiri chai poketa nãno judeofoma fakish mẽra ika keskara, Niospa meka nikakatsaxakakima. Fakish mẽra ika keskara ifiakaxõ, oa koshi penai keskara õixikani. Fakish mẽra ipafikeranaxakakĩ atoki penarisatani, \m ixõ Isaías a inõpokoai yoikĩ Jesúsnoa keneni. Nãskarifiai omiskõipakenakafo mẽra ikeranafo. Askafikeranafono atoki Jesús nokoaitĩa nã Ifofaafo tii ato nimapakenaka. \p \v 17 Anoxõ Jesús ato yoikĩ taefakĩ iskafani: “Mã chaima nõko Ifo Nios xanĩfo finakõia oi kiki. Nãskakẽ shinãmitsayanã mãto chaka xatekãfe. Afaa chakafatamaroko Niospa meka nikakõikãfe,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Jesús cuatro feronãfake kenani tarafanãfãnẽ foe fimisfono ãfe inakõi inõfo \r (Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11) \p \v 18 Ato yoita Jesús Galilea ĩa kesemẽ kani. Kakĩ fichini Simón yafi onefetsa Andrés. Simón ãfe ane fetsa Pedro ipaoni. Nã rafeta tarafanãfãnẽ fimisfo inifo, ãto tarafanãfã faka naki poteaifãfe. \v 19 “Efe fokãfe. Mãfi tarafanãfãnẽ fimiskĩ. Mã foe ichapa rasi tarafanãfãnẽ fiai keskari fakĩ iskaratĩari mã ekeki yora ichapa efexii ẽ ãto Ifo inõ,” ixõ Jesús ato yoini. \v 20 Ato askafaino tarafanãfã fafaikani afe fonifo. \p \v 21 Askata ori chaimashta kaxõ Zebedeo fake raferi fichini, Santiago yafi Juan. Nã rafeta ãto apa feta kanõa nakixõ tarafanãfã itipinĩ fanifo, kishifakãkĩ. Nã raferi, “Efe fokãfe,” Jesús ato fani. \v 22 Ato askafaino ãto apa kanõa ano nĩchifainifo Jesús fe fokakĩ. \s1 Jesús yora ichapafo tãpimani \r (Lc. 6.17-19) \p \v 23 Mã askafaxõ afe foafono nã Galilea anoafo kafãsakĩ Niospa meka ato yoini. Judeofãfe ichanãti pexe mẽraxõ Jesús ato Niospa meka shara yoisharakĩ iskafani: “Itipinĩsharakãfe. Nios nonoax mãto xanĩfo ipai kikĩ,” ixõ ato yoifofãsafani. Askatari a isinĩ ikaifo fetsa fetsatapafo ato sharafãpani. \v 24 Askafaano nikakaxõ Siria mai anoafo isinĩ ikaifo akiki efenifo ato sharafapanõ. Isinĩ ikaifo fetsa fetsatapafo akiki efenifo. A yõshi chaka ãto mẽra naneafori ato sharafani. A nĩsoaifori efeta, a finimismafori efeta, a chatofori efenifo. Ato keyokõi sharafapani. \v 25 Askafaito yorafã rasichi chĩfafainifo. Atiri Galilea anoax fonifo, atiri Decápolis anoax fonifo, atiri Jerusalén anoax fonifo, atiri Judea anoax fonifo, atiri faka Jordán okirinoax fekãta Jesús chĩfafainifo. \c 5 \s1 Machi mãnãnẽxõ Jesús ato yoini \r (Lc. 6.20-23) \p \v 1-2 Yorafã rasi akiki feaifono õi Jesús ato paxafãini kaax, machi pochinĩ tsaoni. Tsaoano ãfe meka tãpipaimisfo akiki fenifo. Ãfe meka nikai fekani. Akiki feafono ato yoikĩ iskafani: \p \v 3 “Fẽtsa ãto shinã mẽraxõ shinãkĩ iskafax: ‘Ẽakai ẽ isharatiroma. Ẽ Nios yopakõi,’ ikaito Niospa inimamaxii mãmãi Nios Ifo sharafaino ãfe fakekõi inõ. \p \v 4 “Fetsa shinãmitsakõifiaino chipo Niospa noikĩ inimamaxii. \p \v 5 “Fetsa kakapaimisma imisno Niospa inimamasharaxii. ‘Keyokõi maitio atonã ixii,’ ixõ Niospa yoiyoni keskara atonãri ixii. \p \v 6 “Fẽtsa Niospa meka noikõikĩ Niospa ato imapaiyai keskara shara ipaikõikani, nã keskarafo Niospa ato inimamaxii. \p \v 7 “Fẽtsa fetsafori noikĩ ato sharafaito Niospa tãpia. Nãskakẽ ari Niospa noikĩ axosharapakenaka inimamakĩ. \p \v 8 “Fẽtsa Nios shinãsharakĩ, ãfe õiti mẽra afaa chaka shinãtama Nios fisti shinãkĩ chipo Nios õixii. Nãskax inimakõixii. \p \v 9 “Akka noikaspa faatanãifono fẽtsafãfe ato raenã faano, nãfo Niospa ato yoikĩ iskafaxii: ‘Mã ẽfe fakefo,’ ixõ ato yoiaino inimakõixikani. \p \v 10 “Fẽtsa Nios Ifofasharapaiyaino, fetsafãfe ato omiskõimafiaifono, Epa Niospa kexesharakõiano nãskakẽ inimakõixii. \p \v 11-12 “Mã ea Ifofakẽ fetsafãfe mato ĩchakani, mato omiskõimayanã askatari matoõnoa meka chaka yoikani meka fetsa fetsatapafo. Nã mato chakafaifo keskafakĩri mãto xinifãfe nã Niospa meka ato yoixomisfori ato chakafapaonifo. Nãskakẽ inimasharakãfe eõxõ matori chakafakani kiki. Mã askaito Niospa afara sharafo mato mekexona nai mẽranoa mãtonã inõ,” ixõ Jesús afe imisfo ato yoini. \s1 “Mã tashi keskarata askatari mã pena keskara,” ixõ a Ifofaafo Jesús ato yoini \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34-35) \p \v 13 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mãfi nono mai anoax tashi keskaraki. Nãskakẽ shinãkãfe. Tashi sharakẽ nõ meetiro. Akka tashi sharayamakekai nõ shara meetiroma. Nãskarakai tsoa pishta fichipaima. Mã paispakẽ anã nõ pitiroma. Nãskakẽ nõ potatiro. Nãskarifiai mã tashi keskara. Mã nono mai ano isharaino yorafãfe mato õikani inimatirofo. Askafixõ mã Nios anã Ifofasharayamaito matoõxõ tsõakai tãpitirofoma Niospa meka shara. Mã tashi paispa keskarakẽ mato potatirofo. Iskafakĩ yoitirofo: ‘Mã chakafoki nonoax fotakãfe. Mãkai afaama,’ ixõ yoitirofo. \p \v 14 “Nãskatari mã oa luz peeikai keskarakĩ. Akka pexe rasi mãchi keya mãnãnẽnoax onetiroma. Chai ixõ penakõi nõ õitiro. Nãskarifiai matoõxõ yorafãfe xafakĩa eõnoa nikatirofo. \v 15 Nãskafakĩri tsõakai fakishaino õipaifikĩ luz fepotiroma. Tapo kamaki luz õtaxõ kẽsho fepotiroma. Askatamaroko tapo kamaki fomãkĩa nõ õtaxõ tsãotiro a pexe mẽra ikafãfe õisharanõfo. \v 16 Nãskarifiai isharakãfe. Mã askaito mato õikakĩ tãpitirofo mã eõnoax xafakĩa isharakẽ. Askata mãto Epa Nios nai mẽra ikano aõnoa yoikĩ iskafaxikani: ‘¡Aicho! Na yorafo Niosnoax isharakõimisfo. Ãto Nios sharakõi,’ ixõ yoixikani,” Jesús ato fani yoikĩ. \s1 Jesús ato yoini a Niospa shinãmanaino Moisés keneniõnoa nikasharakõinõfo \p \v 17 Anã Jesús ato yoini: “Mã shinãiraka iskafakĩ: ‘A Moisés Niospa shinãmanaino keneni, askatari a Niospa meka yoimis fetsafãferi kirika kenenifo afo Jesús noko nikamakaspai,’ ixõ mã shinãiraka. Anori shinãyamakãfe. Ẽkai Moisés feta a Niospa meka yoimis fetsafãfe kenenifo keskara ẽ potayoi onima. Askatamaroko nã kenenifo keskara ẽ ato tãpimaxii ẽ fotoni nai mẽranoax. \v 18 Akka ẽ mato xafakĩa yoi. Ea nikasharakãfe. Nai fe mai keyoyoamano a Moisés yoini keskara tsõa fetsafatiroma. Askatari afaa nõ potatiroma. Akka mã keyokõi mitokomeano, mai fe nai keyoxii. Mã afama mĩshtifo keyoano nõ anã Moisés mekari nõ yopaxima. \v 19 Akka fẽtsa Moisés meka nikasharayamaxõ fetsafori ato meka chaka tãpimanaino nikakaspamisfo a Moisés keneni keskara. Nã feronãfake Epa Nios ika ariax anã afaa itiroma. Nãskafekẽ fẽtsa Niospa meka nikasharataifakĩ fetsafori Niospa meka xafakĩa yoiax Epa Nios ika anoax afe xanĩfo itiroki. \v 20 Askano nã fariseofo fe a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo, ‘Nõfi sharakõi,’ ifiamisxakakĩ Niospa yoini keskara keyokõi nikafoma. Akka a Moisés yoikĩ keneni keskara nikakõikanaxma tsoa Epa Nios ika ari nokotirofoma,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Õitifishkiyamakãfe,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 12.57-59) \p \v 21 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã mã nikamiskĩ a Moisés nõko xinifo ato yoipaoni keskara. Iskafakĩ ato yoini: ‘Tsoa reteyamakãfe. Mã fetsa retekẽ xanĩfofo ano mato iyotirofo matori kopikiri retematirofo,’ ixõ nõko xinifãfe yoinifo. \v 22 Mẽstekõi anori yoifinikẽ ẽ mato meka fetsari mẽstekõi yoinõ. Ea nikasharakãfe. Fẽtsa fetsa ĩchaito mĩ xanĩfofo ari iyotiro a omiskõimanõ. Askatari fẽtsa fetsa chakafai iskafakĩ: ‘Mĩ afaa tãpiama. Mĩ tatimakõi,’ faito Niospa a omiskõipakenakafo mẽra chiifã mẽra potatiro anoax omiskõipakexanõ. \p \v 23-24 “Nãskakẽ mã Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ mã kĩfipaikĩ mã iskafaki shinãino: ‘Ooa, ẽ fetsa chakafaa ẽ raefama,’ ixõ shinãkĩ, anã Nios kĩfixoma nã mã Nios inãpaifafãinai fetsa ano koshi fotakãfe. Akiki nokoxõ yoisharafe anã mikiki raenõ. Nãskaxõ anã mã Epa Nios kĩfitiro. \p \v 25 “Mã fetsa nimiano matoki oxõ mato iskafatiro: ‘Mĩ ea nimia. ¿Afetĩa mĩ ea kopifaimẽ? Mĩ ea kopifayamaito ẽ mia xanĩfo ano iyoikai,’ mato faito, xanĩfo ano kayoxoma koshi raefakãfe. Akka mã askafayamaino xanĩfo ano mato iyotiro. Mã mato iyoano xanĩfãfe policia yoitiro iskafakĩ: ‘Na feronãfãke fetsa nimiakĩ kopifaamaki, karaxa mẽra ikimafe,’ fatiro. \v 26 Ẽ mato paraima. Fẽtsa mato karaxa mẽra ikimanano mã fena tseketiroma. Akka nã mã nimia kopifatĩa mã tseketiro,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Mãto ãfikõima chotapaiyamakãfe,” Jesús ato fani \p \v 27 Anã Jesús ato yoini: “Mã mã nikamis a nõko xini Moisés yoini keskara. Iskafakĩ ato yoini: ‘Mãto ãfima chotayamakãfe. Askatari kẽromãri mãto fenema chotamayamakãfe,’ ixõ ato yoini. \v 28 Nãskara chanĩma. Nãskakẽ ẽri mato yoi, fẽtsa ãfe ãfima õikĩ ãfe shinã mẽraxõ shinãi: ‘Ẽ na kẽro chotapai,’ ixõ shinãkĩ ãfe shinã mẽraxõ chotai. \p \v 29 “Akka mãto fẽro õikĩ mã chakafatiro. Nãskakẽ afara chaka õiyamakãfe afara chakafaxikakima, nã nõko fero tsekaxõ nõ õitiroma keskafakĩ. Mã mãto chaka xateyamax omiskõipakenakafo mẽra mã katiro. Akka mã mãto chaka xateax mã Nios ika ari kaax mã afe ipaxatiro. Askara shara. \v 30 Nãskarifakĩ mãto mẽke kayakai aõxori mato afara chakafamakẽ, mextemekãfe. Mã askafax shara mã itiroki. Nãskarifakĩ mãto chaka xatekãfe nã mã mextemea keskaraxõ. Akka mã mãto chaka xateyamax, nã omiskõipakenakafo mẽra mã katiro. Akka mã mãto chaka xateax, Nios ari mã kaax afe mã ipaxatiro. Askara shara,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Feronãfake ãfe ãfi fe enẽnãtirofoõnoa Jesús ato yoini \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18) \p \v 31 Anã Jesús ato yoini: “Nãskatari Moisés nõko xinifo yoini iskafakĩ: ‘Fẽtsa ãfe ãfi potaxikĩ a potayoxoma iskafatiro kirika kenexõ: “Ẽ anã mia fipaima. Ẽ mia eneikai,” ixõ kenexotiro,’ ixõ Moisés ato yoini. \v 32 Akka anori Moisés yoifinikẽ anã meka fetsari ẽ mato yoinõ. Tsõa ãfe ãfi chotayamafiano, feronãfake ãfe ãfi eneano nã kẽro feronãfãke fetsa fe chotanãi chakanai. Askatari feronãfake fẽtsa nã kẽro fĩax chakanai ãfe ãfikõima chotai,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “A mã yoiyomis keskara akãfe,” ixõ Jesús ato yoini \p \v 33 Askata anã Jesús ato yoini: “Mã mã nikamis a Moisés nõko xinifo yoini keskara. Ato iskafakĩ yoipaoni: ‘A mã Nios yoiyomis keskara axosharakãfe. A mã yoiyomis keskara Epa Niospa mã nikakĩ akka mã ayamano nã chakakõi itiro,’ ixõ Moisés nõko xinifo yoini. \v 34 Akka nãnori ato yoifinikẽ, ẽri mato yoisharanõ. Nikakapo. Mã fetsafo yoiyomis keskara axosharakãfe. Iskafakĩ yoiyamakãfe: ‘A ẽ mato yoiyoa keskara ẽ axii. Ẽ mato yoiyoa keskara ẽ ayamaino Epa Niospa ea omiskõimatiro,’ ixõ yoiyamakãfe. Askatari, ‘A ẽ mato yoia keskara ẽ akẽma keyokõi nai mẽraxõ ea omiskõimatiro,’ ixõ yoiyamakãfe. Akka nai mẽranoax Epa Nios xanĩfo finakõia iki. Nãskakẽ anori nõ yoitiroma. \v 35 Askatari, ‘A ẽ mato yoiyoa keskara ẽ ayamaino nono mai anoafãfe ea omiskõimatiro,’ ixõ anori yoiyamakãfe. Keyokõi mai ano Epa Niosnã. Askatari, ‘A ẽ mato yoiyoa keskara ẽ ayamaino a Jerusalén anoafãfe ea omiskõimatirofo,’ ixõ anori yoiyamakãfe. Nã Jerusalén nõko xanĩfo finakõi Niosnã. \v 36 Askatari, ‘A ẽ mato yoiyoa keskara ẽ ayamaino ẽfe mãpo ea omiskõimatiro,’ ixõ yoiyamakãfe. Akka nõa nõko mãpo shinãxõ nõko foo nõ fetsafatiroma oxo inõ, askatari fiso inõ. Epa Nios fistichi askafatiro. \v 37 Akka fetsafo parayamakãfe. ‘Ẽ mia axõikai,’ ixõ axokãfe. Askatari, ‘Ẽ mia axõima,’ ixõ axoyamakãfe. ‘A ẽ yoiyoa keskara ẽ ayamaino afaa ranã ea omiskõimatiro,’ ixõ anori yoiyamakãfe. Mã askara yoikĩ mã chakafai,” ato fani. \s1 “Tsoa kopiyamakãfe,” Jesús ato fani \r (Lc. 6.29-30) \p \v 38 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã mã nikamiski a nõko xinifo Moisés yoini. Iskafakĩ ato yoini: ‘Fẽtsa mato fero tsẽkaito, kopikiri mã fero tsẽkatiro. Askatari mato piti tẽkeaito, pitiri mã tẽketiro,’ ixõ Moisés yoini. \v 39 Akka nõko xinifo anori yoifinifono, ẽ mato meka fetsa yoinõ. Ea nikakapo ẽ mato yoinõ. Fẽtsa mato chakafayanã mato tapasaito, ‘Takai fetsari ea afe,’ fakãfe mato tãpinõfo mã ato kopiyamaito. \v 40 Fẽtsa mia xanĩfo ano iyoxõ mia rapati fĩapaiyaito, inãfe fotanõ. Mĩ chõpari inãfe. \v 41 Xanĩfo iyamakĩ soraronõ, ‘Ea pisha chaima foxõikafe,’ mato fafiaito, mã chai foxotiro. \v 42 Akka fẽtsa mato afarafo yõkaito inãkãfe. ‘Ea inãyope,’ mato faito inãfe fĩshkoyamakãfe,” ixõ Jesús ato fani. \s1 “Mato noikaspafiaifono mãroko ato noikãfe,” Jesús ato fani \r (Lc. 6.27-28, 32-36) \p \v 43 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Askatari mã mã nikamis a nõko xinifo yoipaonifo keskara. Iskafakĩ ato yoipaonifo: ‘Mãto kaifo noikãfe. Akka a mato noikaspaifo ato kopikiri noikaspakãfe,’ ixõ nõko xinifo yoipaonifo. \v 44 Anori yoifinifono, akka ẽ mato yoi a mato noikaspaifo ato kopikima ato noikãfe. Askatari ato axosharakãfe. Askatari a mato omiskõimamisfo Epa Nios ato kĩfixokãfe. \v 45 Mã askafai Niospa fake mã iki. Akka Niospa xini onifani yora chakafoya, yora sharafo ato chaxanõ. Askatari oiri imani nã yora sharafoya a yora chakafori ato onifaxoni. Nãskakẽ mãri a mato chakafaifoya a mato sharafaifo keyokõi ato noikãfe. Nãskax mã Niospa fake ikikai. \v 46 Akka a mato noiaifos mã ato noia fetsafo noiyamata askarakai sharama. Akka yora chakafo a ato paraxõ kori ichapa ato fĩamisfori aska famis. Mã askaino Nios matoki inimaima. \v 47 Mato fe yorafos mã noia askarakai afaama. Akka a Nios Ifofaafomari nãskarifiakani aa ranãri noinãkani. \v 48 Nãskakẽ Epa Nios nai mẽraxõ yorafo noiai keskafakĩ mãri yorafo keyokõi noikãfe. A Epa Niospa shinãsharamis keskafakĩ mãri askafakãfe,” ixõ Jesús ato yoini. \c 6 \s1 “Afaamaisfori ato noikĩ afara ato inãsharakãfe,” Jesús ato fani \p \v 1 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã fetsafo sharafaino, ‘Nã feronãfake sharakõi ea fanõfora,’ ixõ anori shinãyamakãfe yorafãfe ferotaifi. Mã askaino yorafãfe, ‘Sharara,’ mato fafiaifono, akka Epa Nioskai matoki inimatiroma. Nãskaxõ mato afaa inãtiroma. \v 2 Nã ãa keparanãmisfo keskara iyamakãfe. Afãfe nõko kaifãfe ichanãti pexe mẽraxõ afaamaisfo afara ato inãmisfo, ‘Sharara noko fanõfora,’ ikaxõ. Askatari fofãsakakĩ afaamaisfo ato afara inãfofãsafamisfo, ‘Noko yoisharanõfora,’ ikaxõ. Akka askafiaifono Niospa ato afaa inãxima. \v 3 A afara yopaifo mã afara inãkĩ tsoa yoiyamakãfe tsõa tãpiyamanõ. \v 4 Akka tsõa õiyamaino a afaamaisfo mã ato inãino Epa Nios matoki inimani. Nãskaxõ mato afara axosharatiro,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Epa Nios kĩfikĩ iskafakãfe,” ixõ Jesús ato fani \r (Lc. 11.2-4) \p \v 5 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã Epa Nios kĩfiaitĩa a chanĩmisfãfe kĩfimisfo keskara iyamakãfe. Akka afãfe nõko kaifãfe ichanãti pexe mẽraxõ yorafãfe ferotaifi Epa Nios kĩfimisfo: ‘Noko õinõfora,’ ikaxõ. Epa Nios shinãtamaroko ato õimapaikani. Yorafãfe ato õiaifono askamisfo. Akka Epa Nios atoki inimaima. Nãskakẽ ato afara shara inãxiima. \v 6 Akka mãri ato keskara iyamakãfe. Mã Nios kĩfikĩ tsõa mato õiyamaino nãnoxõ Epa Nios kĩfikãfe. Mãto pexe kene mẽra ikixõ tsõa mato õiyamaino nãnoxõ Epa Nios kĩfikãfe. Akka yorafãfe mato õiyamafiaino Epa Nios fistichi mato nikatiro. Nãskakẽ matoki inimai. Nãskaxõ afara shara mato inãxii. \p \v 7 “Akka a Nios chanĩmara faafãfema kĩfimisfo keskayamakãfe. Nãfãfe mẽxotaima nã meka fisti yoiri famisfo. ‘Nõ na meka fisti yoirifaito noko Epa Niospa nikai,’ ixõ shinãmisfo. Askafiaifonokai Niospa a keskara meka nikapaima. \v 8 Akka mãri ato keskara iyamakãfe. Mã Epa Niospa tãpiakĩ mã afara yopaito, mã yõkayoamano. \v 9 Akka mã kĩfikĩ iskafatiro: \pi1 Epa Niosi, mĩ fisti sharafinakõia. Mĩ nai mẽra ika. Nõ mia noikõi. \v 10 Nai mẽra mefe ikafo mĩ ato yoiaito mia nikakõimisfo. Akka nono mai anoxori nã mĩ noko amapaiyai keskara nõ atiro. Na nono mai ano ikafãfe keyokõichi mia Ifofanõfo. \v 11 Nã pena tii a nõ piai noko inãfafãife nõ afaa yopayamanõ. \v 12 Nõ afara chakafaito nõko chaka noko soaxõfe nã noko chakafaifãfe nõ ato raefai keskafakĩ. \v 13 Nokoki Satanás chaka omayamafe, askakimaroko nomakinoa põtafe nõ nikayamanõ, \m ixõ kĩfikĩ iskafakãfe. \p \v 14 “Akka fetsafãfe mato chakafaifono mã ato raefai keskafakĩ Epa Nios nai mẽranoato mã fetsafo raefai keskafakĩ matori chaka soaxotiro. \v 15 Akka mã fetsafo raefayamaito Epa Niospari mato chaka soaxotiroma,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Foni tenemisfoõnoa Jesús ato yoini \p \v 16 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoiyonõ. Mã foni tenei oa shinãmitsai keskara mãto femãnã iyamakãfe a ãa keparanãmisfo ikaifo keskai. Afãfe foni tenekani ãto femãnã shinãmitsai keskara ikani yorafãfe ato õikani. Askatari foaromekanima yorafãfe ato õinõfo. Nãskakẽ Epa Niosnoa shinãkanima. Askaifono Epa Nios atoki inimaima. Nãskakẽ ato afaa inãima. Akka mãri foni tenei ato keskara iyamakãfe. \v 17-18 Akka mã foni tenei mã Nios shinãyanã mã fechokometiro. Askatari fõxti mã foaromesharatiro. Nãskakẽ Epa Nios fistichi tãpitiro yorafãfe tãpiafomano. Mã askaito yorafãfe tãpitirofoma mã foni teneaito. Akka Epa Nios fistichi tãpitiro. Nãskakẽ Epa Nios matoki inimatiro. Askatari mato afara shara inãxii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Epa Nios ika anoxõ afara sharakõifo mato mekexona,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 12.33-34) \p \v 19 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nono mai anoxõ afama mĩshti ichapa mekeyamakãfe. Mato nakaxa pĩaino mã fenotiroki. Askatari chakanai fetsetiro. Askatari yometsofo mãto pexe mẽra ikixõ mãto afama mĩshtifo keyokõi mato fĩano mã fenotiro. \v 20 Akka afama mĩshti noitama Nios noikãfe. Nã mato yoini keskara akãfe. Mã akiki nokoaito nã mato afara sharakõi mekexona mato inãxii. Akka ono nai mẽraxõ afama mĩshti mato mekexona, a nakaxa mato pĩatiroma. Askatari chakanaima. Askatari anã mãto pexe mẽra ikiax tsoa yometsotiroma. \v 21 Akka mãto afama mĩshtifo noikĩ mã shinãfafãini. Nã mãto afama mĩshtifo mã shinãfafãinai keskafakĩ Niosri shinãfafãikãfe, a noikĩ yonoxosharakãfe,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Nõko õiti sharakẽ nõ shinãsharakõitiro. Akka nõko õiti chakakẽ nõ shinãsharatiroma,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 11.34-36) \p \v 22 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Anã ẽ mato meka fetsari yoinõ mã tãpikõinõ. Akka nõko fero rafeta nã rãparinĩ chai chaxai keskarakẽ, nõko yora shara itiro. Nãskarifiai nõko fero sharano nõ xafakĩa õisharatiro. Nãskatari nõ isharakõitiro. \v 23 Akka nõko fero chakakẽ nõ õisharatiroma. Fakishkõi itiro. Nãskarifiakĩ nõko õiti mẽraxõ nõ chaka shinãkĩ nõ afara chakafamis nõ itiro. Akka õisharakãfe. Mã Epa Nios shinãi xafakĩa ifiaxõ ãfe meka kachikiri faxõ mã anã xafakĩa shinãtiroma. Fakish keskara mã itiro,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Nõko afama mĩshti noisharatama nõ Nios noisharakõitiro,” Jesús ato fani \r (Lc. 16.13) \p \v 24 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Tsõa ãfe ifo rafe yonosharaxotiroma. Fetsa noikaspata, fetsa noisharatiro, nã yoiai keskarakõi axotiro, akka a fẽtsa amapaiyai keskara axotiroma noikaspatiro. Nãskarifiakĩ mã kori fisti shinãkĩ mã Nios shinãtiroma. Nãskatari Epa Nios fisti shinãkĩ mã kori noitiroma,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Epa Niospa ãfe fakefo kexesharamis,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 12.22-31) \p \v 25 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Anã ẽ mato yoisharanõ. Ea nikasharakãfe. Shinãchakayamakãfe. Nõ afaa piyamata, afaari nõ ayaima iyamakãfe. Askatari afaari nõ safeima ixõ shinãchakayamakãfe. Akka a nõ piaitokai noko imasharatiroma. Askatari a nõ safeatori nõko yora noko imasharaxotiroma. \v 26 Akka shinãkapo. Peyafãfe afaa fanamisfoma. Afaari topimisfoma. Askaxori afaa mekemisfoma. Nãskafekẽ Epa Niospa ato pimamis. Akka nã peyafo afaayamafoiakẽ Epa Nios nai mẽra ikato ato pimamis. Akka Niospa mato noikĩ nã peyafo finõmainĩfofã mato kexesharakõimis. \v 27 Nãskakẽ, ¿afeskakĩ mã shinãchakaimẽ? A nõ shinãchakaitokai pena fisti noko anã nimatiroma. Nãskakẽ afaa shinãchakayamakãfe. \p \v 28 “Askatari iskakĩ shinãyamakãfe: ‘Ooa. ¿Fanĩa ẽ rapati fitiromẽ safexiki?’ ixõ anori shinãyamakãfe. Akka shinãkapo afeskax charofo foaikamakĩ. Nã charofãfe yonokanima. Askatari xapo toro atirofoma rapati faxikakĩ. \v 29 Nãskafiax charofo sharamĩshti foaikani. Nãskarari xanĩfo Salomón rapati sharafinakõia safefixõ nã charofo finõama. \v 30 Akka Niospa nafefo sharashtafo onifani. Sharafiano nõ sepakĩ xateano natiro. Nãskaxõ nõ koofatiro. Akka Niospa nafefo finõmainĩfofã mato noikĩ mato rapati safematiro mato kexesharaxõ. Akka mã shinãchakakĩ mã Nios chanĩmara fasharaima. \v 31 Nãskakẽ shinãchakayamakãfe. Shinãkĩ iskafayamakãfe: ‘Ooa. Ẽ fonãiki a ẽ piai keyoano, a ẽ ayairi keyoano koriyaxomari ẽ afaa safeima,’ ixõ anori shinãchakayamakãfe. \v 32 Akka nã Nios Ifofaifãfema iskara shinãmisfo. A piai fisti shinãkata, a safepaiyaifori shinãmisfo. Akka Epa Niospa mã mato tãpia afarafo mã yopaito. \v 33 Nãskakẽ Nios mãto xanĩfoõnoa shinãkãfe. A Niospa mato amapaiyai keskara nãskara fisti shinãkõikãfe. Mã askafaito afara fetsa mã yopaito Epa Niospa mato inãxii. \v 34 Nãskakẽ shinãchakayamakãfe. Yoi iskayamakãfe: ‘Ooa. Ẽ tãpiama penama afara chaka afeskara afiaino. Ẽ nã keskara tenetiroma,’ ixõ shinãyamakãfe. Shinãkĩ iskafakãfe: ‘Epa Niospa na penata ea kexesharamis keskafakĩ penamari ea kexesharai,’ ixõ nãnori shinãkãfe,” ixõ Jesús ato yoini. \c 7 \s1 “Fetsafo mekafakĩ chakafayamakãfe,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 6.37-38, 41-42) \p \v 1 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mẽxotaima fetsafo mekafayamakãfe iskafakĩ yoikĩ: ‘Naato afara chakafakĩ Niospa omiskõimapainõ,’ fakĩ. Akka mã ato askafayamaino Niospari mato mekafatiroma iskafakĩ yoikĩ: ‘Na yorafo chakafo,’ mato fatiroma. \v 2 Akka mãri nãato akai keskafakĩ afara mã chakafaito, matori Niospa omiskõimaxii. Akka mã fetsafo afara inãsharakẽma Niospa matori afaa ichapa inãxima, mã ato afara inãsharakõikẽma. \v 3 ¿Afeskakĩ ifi pasta pishta fetsa feronaki ikano mã õimẽ, mãroko ifi pasta efapa feostamefixõ? \v 4 Akka, ¿mã shinãimamẽ a mã ifi pasta efapa feostamea? Akka, ¿afeskakĩ mã fetsa iskafaimẽ?: ‘Yamã, ẽ mia fixonõ a mĩ ifi pasta pishta fero naki ika,’ fakĩ, mãkõi mã kakamepaimis. Mãkai afaa tãpiama. \v 5 Nãskax mã chanĩkõi mã ato parapaimis. Akka ẽ mato yoinõ ea nikakapo. Akka mãto fero mẽranoa a ifi pastafã mã feostamea tsekayokãfe. Nãskaxõ õisharakĩ, a fetsafo ifi pasta pishta feronaki ika mã tsekaxotiro. Nãskarifakĩ mãto chaka xateyamaxõ mã fetsafo chaka xatematiroma. Akka mãto chaka xatexõ fetsafo mã chaka xatematiro. \p \v 6 “Ẽ meka fetsari mato yoinõ mã tãpinõ. Paxta põfe nõ nami shara inãpaifiaino noko keyotiro mifiki. Askatari kochi nõ afara shara inãino peama peamakĩ chakana fatiro. Nãskari fakĩ yorafãfe Niospa meka shara nikakaspakĩ chakafatirofo, Epa Nios chakafakĩ mekafakakĩ. Askaifono Epa Niospa meka shara anã ato yoipaiyamakãfe,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Nõ Epa Nios afara yõkaito noko inãtiro,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 6.31; 11.9-13) \p \v 7-8 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nãskakẽ ẽ mato yoi, afara fichipaikĩ Epa Nios yõkakãfe mato inãi kiki. Fena fena kakĩma manakãfe nã Epa Niospa mato inãitĩa. Nãskakẽ Epa Nios kĩfifafãikãfe mã kĩfiaito mato inãi kiki. Akka nã yõkai Epa Niospa afara shara inãxii. Nãskarifiakĩ fẽtsa afara shara fenaito Epa Niospa fichimatiro. Nãskarifiakĩ fẽtsa Epa Nios kĩfiaito inãsharakõixii. \p \v 9 “Akka mãto fake mato yoa yõkaito, ¿mã tokiri inãtiromẽ? Maa. Mãkai mãto fake mã askafatiroma. \v 10 Askatari, ¿mãto fãke mato foe yõkaito mã rono inãtiromẽ? Maa. Mãkai mãto fake mã askafatiroma. \v 11 Akka mã chakafixõ mãto fakefo kexesharaxõ afara sharafo mã ato inãtiro. Nãskarifakĩ Epa Nios nai mẽranoato mã afara yõkaito mato kexesharakatsaxakĩ afara sharafo mato inãsharaxii nã nai mẽraxõ mato mekexona. \p \v 12 “Nã mã fichipaiyai keskafakĩ fetsafãfe mato axosharaifono, nãskarifakĩ mãri fetsafo axosharakãfe. Moisés feta a Niospa meka yoimisfãfe nãnori yoinifo kirika kenekakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Fepoti pishtaõnoa Jesús ato yoini \r (Lc. 13.24) \p \v 13 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Meka fetsa ẽ mato yoinõ. Nikakapo. Fepoti rafe iskarakĩ: Fepoti fetsa pishtaki nã fepoti pishta ikikãfe. Akka nã fepoti fetsa efapa. Nã fepoti efapato fai efapa kaa. Nãskakẽ nã fai efapato yora ichapa fomisfo a omiskõipakenakafo mẽra. \v 14 Akka fepoti pishta ano fai kaa, pishta fekax. Nã fai Nios ano nokoa nã fai atsõ pishtakõi. Nãskakẽ ichapama aõ fomisfo,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Ifi ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ \r (Lc. 6.43-44) \p \v 15 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Õisharakãfe, a chanĩaifãfe mato paratirofokĩ: ‘Nõ Niospa meka yoimis,’ ixõ mato paratirofo. Afãfe Niospa meka yoimisfomaki. Akka afofi ovejafo keskarafo fikanax akka ãto shinã mẽra poomã põfefo keskarakõifo. Nãskakẽ ato fishtayamakãfe. \v 16 Akka mã tãpitiro afaa afeskafakanimãkai. Akka ifi ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ. Xopa foaikĩ moxaya foaitiroma. Askatari kachafi moxaya foaitiroma. Nãskaxõ nõ tãpitiro moxayafo õikĩ xopakairokokẽ. Nãskarifakĩ nõ tãpitiro kachafimãi moxayakẽ. \v 17 Akka ifi shara fimi sharaya itiro. Akka ifi chaka fimi chakaya itiro. \v 18 Nãskakẽ Ifi shara fimi chakaya itiroma. Ifi chakari fimi sharaya itiroma. \v 19 Akka ififo fimi sharaya iyamaito ifãfe reraxõ koofatiro. \v 20 Nãskakẽ a ato tãpimamisfoõnoa mã ato tãpitiro sharafo iyamakani chakafo itirofo,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Akka keyokõi fotirofoma Epa Nios ika ano. Fisti rasi fotirofo,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 13.25-27) \p \v 21 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka yora ichapato yoimis iskafakakĩ: ‘Jesús, mĩ ẽfe Ifokõi,’ famisfo. Nãskafikaxõ atirito ea Ifofamisfoma. Nãskakẽ ẽfe Epa Nios ika ari nokotirofoma. Ẽfe Epa nai mẽra ikato nã ato amapaiyai keskara akatsaxakakĩ nãfo ẽfe Epa ari nokotirofo afe ipaxakakĩ. \v 22 Akka mã mai keyoaino nã onifanifo tii keyokõi Niospa ichanãfaxii. Nã nikakaspamisfo tii omiskõipakenakafo mẽra ato potaxii. Nãskakẽ yora ichapafãfe ea yoikani iskafakakĩ: ‘Ifo, shinãpo. Nõ mĩ aneõxõ nõ yorafo yoimis. Mĩ aneõxori nõ a niafaka chakafo yorafo mẽra nanea nõ ato makinoa potamis. Mĩ aneõxori nõ afama mĩshti famis yorafãfe atiroma keskafakĩ. Noko shinãfe, Ifo,’ ixõ ea yoixikani. \v 23 Askaifono ẽ ato xafakĩa yoixii iskafakĩ: ‘Mãkai efe yorama. Mãfi ato pãramiski. Afara chaka fisti mã famiski. Emakinoax fotakãfe,’ ẽ ato faxii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Pexe rafeõnoa Jesús ato yoini \r (Mr. 1.22; Lc. 6.47-49) \p \v 24 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka nã ea nikaito nã ẽ yoiai keskara aki, nã yõra pexe fakĩ tãpixõ mai chai põkixõ mai teikĩ pexe kishi nĩchitiro keskafakĩ. \v 25 Akka oi ikaino, pexe nãmã faka faitiro. Askatari nẽfefakĩ pexe afeskafatiroma. Nãskakẽ pexe paketiroma mã mai teikõikimãi pexe kishi niano. \v 26 Akka nã ẽ yoiaito ea nikafikĩ a ẽ yoiai keskara nikaima, askara yora nã yora tatimato pexe fakĩ mashi ano pexe fatiro keskarakõi. \v 27 Akka oi ikaino faka faitiro. Askatari nẽfefakĩ pexe potatiro. Nãskax pexe chakanatiro. Nãskarifiakĩ fẽtsa ẽfe meka nikafikĩ ea nikaima afofi fenoi fetsekani. Nãskakẽ omiskõipakenakafo,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 28-29 Nãskata mã Jesús mekai xateano yorafãfe nikakaxõ, “¡Kee! Nikakapo. Nato tãpikĩ finakõia, a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo keskarama, meka sharakõi nato yoi,” fanifo. \c 8 \s1 Jesús yora rashkishiai sharafani \r (Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16) \p \v 1 Askata Jesús ato yoikĩ xateta mãchi keya ariax tisirimepakeaito yorafãfe chĩfafainifo afe fõkakĩ. \v 2 Jesús kaino feronãfake isinĩ iki rashkishi fetseax Jesúski oni. Akiki oxõ ratokonõ mai chachipakefofã yoini iskafakĩ: “Ifo, ea sharafapaikĩ mĩ ea sharafatiro,” fani. \v 3 Askafaino Jesús ãfe mẽkemã ramãyanã yoini iskafakĩ: “Ẽ mia sharafanõ. Iskaratĩa mĩ sharaikai,” faino, a rashkishi fetseai koshikõi sharatani. \v 4 Mã sharano Jesús nĩchini iskafakĩ yoiyanã: “Mĩ tsoa yoiki. Akka nã ato Nios kĩfixomis ispatãfe. Nãskaxõ ovejanã fake foxõ inãfe mia retexonõ Moisés yoini keskafakĩ. Nãskaxõ keyokõichi tãpinõfo a mĩ isinĩ imis mã mĩ sharano,” ixõ Jesús yoini. \s1 Jesús sharafani romanõ xanĩfãfe ãfe ina yonaito \r (Lc. 7.1-10) \p \v 5 Askafafãini Capernaúm ano kani. Nãno akiki soraro xanĩfo nokoni a yonoxomis sharafamapai. \v 6 Nokoxõ yoini: “Ifo, a ea yonoxomis isinĩ iki. Ẽfe pexe ano rakax omiskõiferoikima,” fani. \p \v 7 Askafaino, “Ẽ kanõkĩ sharafaxikĩ,” fani. \p \v 8 “Ifo, ẽkai afama. Akka mĩ tsoa keskarama. Mĩ finakõiakĩ ẽfe pexe ano kayamafe. Mĩ mekapa a ea yonoxomis ea sharafaxõfe nonoxõ. \v 9 Akka eari ẽfe xanĩfãfe yonomamis. Ẽri sorarofo yonomatiro. ‘Katãfe,’ ẽ faino karisatiro. Askatari, ‘Ekeki ofe,’ ẽ faino ekeki orisatiro. Nãskakẽ a ea yonoxomis afara ea axõfe ẽ faino ea axotiro. Akka mĩ afama mĩshti fatiroki. Mĩ mekapa a ea yonoxomis ea sharafaxõfe,” ixõ yoini. \p \v 10 Askafaito nikakĩ a afe foafo Jesús ato yoini: “Kee, nikakapo. Na feronãfake israeliyamafixõ ea chanĩmara fakĩ finakõi fetsafo keskarama. Akka Israel anoafãfe ea iskafamisfoma chanĩmara fakakĩ. \v 11 Ẽ mato xafakĩa yoinõ. Na maitio ano ikafo Nios chanĩmara fakanax nõko xinifo Abrahamnõ Isaacanõ Jacobonõ ichanãxikani Nios yorafo ixikakĩ. \v 12 Akka atiri nõko kaifo nã israelifo Niospa afe yorafo ato imapaifiaino chanĩmara fakanima. Nãskakanax Nios ika ano nokotirofoma. Niospa ato fakishifã mẽra potaxii. Anoax eaiyanã fasi omiskõixikani,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 13 Nãskata Jesús yoini soraro xanĩfo: “Mĩ pexe ano katãfe. Mĩ ea chanĩmara faino a mia yonoxomis mã sharaki,” fani. \s1 Jesús Pedro rayos sharafani \r (Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39) \p \v 14 Askata Jesús Pedro pexe ano kani. Nãno Pedro ãfe rayos yõxafo yonai oxati kamaki raka ini. \v 15 Jesús õikĩ ãfe mẽkemã ramãni. Ramãino ãfe yona matsirisatani. Mã Jesús sharafaano anã yonanima. Mã sharaxõ fininãkafãta Jesús pimani. \s1 A isinĩ ikaifo Jesús ato sharafani \r (Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41) \p \v 16 Nãskano mã xini kaino a isinĩ ikaifo Jesúski efenifo ato Jesús sharafapanõ. Atiri a niafaka chakafo ato mẽra nanea Jesús ãfe mekapa ato makinoa põtapakeni. Keyokõi Jesús ato sharafapani. \v 17 Nãnori Niospa meka yoimisto Isaías a inõpokoai yoikĩ kirika kenekĩ iskafani: “Nõ isinĩ imisno Cristo mã noko sharafaa. Askatari nã noko pãefaifo nomakinoa mã noko potaxona,” ixõ Isaías kirika keneni keskara Jesús ani. \s1 A afe fopaimisfoõnoa Jesús ato yoini \r (Lc. 9.57-62) \p \v 18 Askata Jesús õini yorafã rasi akiki feaifãfe. Askaifono aõxõ tãpimisfo yoini iskafakĩ: “Okiri nõ ĩamãfã pokefainõ fokãfe,” ato fani. \v 19 Akka Jesús kayoamano a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamis akiki oxõ yoikĩ iskafani: “Maestro, ẽri mefe kapai nã mĩ kai ari ẽri mefe kafãsaxiki,” faito, \v 20 Jesús kemani: “Akka maxoteneroa kiniya, peyafori naayafo akka ẽkai pexe yama,” fani. \p \v 21 Askatari a afe kafãsamis fẽtsa iskafakĩ yoini: “Maestro, ea nĩchiyofe ẽfe epa naito ẽ maifayotanõ. Chipo mia Ifofaxiki,” faito, Jesús kemani: \v 22 “Iskaratĩa ea Ifofafe. Akka nã ea Ifofaafãfema yora nakẽ maifatirofo,” ixõ Jesús yoini. \s1 Jesús nefe yafi ĩamãfã poo iki meseniaito nishpa fani \r (Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25) \p \v 23 Nãskata Jesús kanõanãfãnẽ naneinĩkafãni aõxõ tãpimisfori afe naneinĩfofãnifo. \v 24 Ĩamãfã pokefainaifono atoki nẽfefã nokoni. Jesús kanõanãfã xaki mẽra rakax oxano nefeyanã ĩamãfã poo ini. Kanõanãfã faka fospikõini. \v 25 Askaino aõxõ tãpimisfãfe mõinifo iskafayanã: “¡Ifo, mã nõ ãsaikai! ¡Nõ ãsayamanõ moife!” fanifo. \p \v 26 Askafaifono, Jesús ato yoini: “¿Afeskai mã rateimẽ? Mã ea chanĩmara fasharama. Nãskakẽ mã ratei,” ato fani. Ato askafata, fininãkafãta fãsikõi, “¡Nẽfe, nishpafe!” fata, “¡Ĩamã, nishpafe!” fani. Askafaino anã ĩamãfã feroinima. \v 27 Askafaito õikani yoinãnifo: “¡Kee! ¿Na feronãfake afe keskaramẽ na nefe feta ĩamãfãnẽ ato yoiaito nikaifo?” ikanax yoinãnifo. \s1 Feronãfake rafeta Gadara mai anoxõ niafaka chakafo nanea- fono Jesús ato makinoa potani \r (Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39) \p \v 28 Askata Jesús okiri ĩamãfã aõxõ tãpimisfo feta pokefainax Gadara mai ano nokonifo. Nãno feronãfake rafe niafaka yõshi chaka nanekanax Jesúski nokonifo kinĩfã mẽranoax. Nã rafe mesekõi ipaonifo. Nãskakẽ yorafãfe a ikafo ano tsõa ato finõtiroma ipaoni atoki mesekakĩ. Nã maiyafo ano nã rafe ipaonifo. \v 29 Nãskakẽ Jesús fichikanax fãsikõi fiisiyanã yoinifo: “Mĩfi Niospa Fakeki. Akka, ¿mĩ noko afeskafaiyoamẽ? ¿Mĩ noko omiskõimaniyoamẽ?” Jesús fanifo. \p \v 30 Askafaifono chaimaxõ kõchifã rasichi pinifo. \v 31 Nãskakẽ niafaka chakafãfe Jesús iskafanifo: “Mĩ nã feronãfake rafe makinoa mĩ noko potaimãkai kochifo mẽra noko nĩchife,” faifono, \v 32 “Fotakãfe,” Jesús ato fani. Nãskax niafakafo feronãfake rafe makinoax tsekekanax kochifo mẽra ikinifo. Nãskakẽ kochi rasi ichoax ĩamãfã mẽra keyopakeni. Nãskax ãsai fetseni. \p \v 33 Askaito õikani a kochifo kexemisfo ichonifo. Mã pexefo tii ano nokokaxõ ato yoinifo: “Nã feronãfake rafe nã niafaka naneafo rafe mã Jesús ato makinoa niafaka põta. Askatari nõko kochifo mẽra ikimanano keyokõi nãfoya nõko kochifo ĩamãfã mẽra keyopakeax ãsai fetsea,” ato fanifo. \v 34 Ato yoiaifono nikakanax keyokõi nã pexefo tii anoax Jesúski fenifo. Akiki nokokaxõ yoinifo: “Na nõko mai anoax katãfe,” fanifo. \c 9 \s1 Jesús yora finimisma sharafani \r (Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26) \p \v 1 Askata Jesús kanõanãfã mẽra nanekaini. Ĩamãfã okiri pokefaini kaax ãfe mai ano nokoni. \v 2 Nãno ikano a feronãfake finimisma yorafãfe akiki efenifo ãfe ratatinĩ ratakaxõ Jesús sharafanõ ikaxõ. Jesús õini shinãifãfe iskakakĩ na finimisma Jesús sharafai kiki ikaxõ. Nãskakẽ a finimisma Jesús iskafani: “Efe yorashta, inimafe. Iskaratĩa mẽ mia chaka soaxonaki,” fani. \p \v 3 Askafaino a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe atirito nikakaxõ ãto shinã mẽraxõ shinãnifo iskafakakĩ: “Natokai ato chaka soaxotiroma. Nios fistichi ato chaka soaxotirokĩ. Akka nato noko feparapai, ‘Ẽ Niosra’ noko fapai,” ixõ ãto shinã mẽraxõ shinãnifo. \v 4 Askaifono Jesús tãpixõ a shinãifo keskara ato yoini: “¿Afeskakĩ mãto shinã mẽraxõ mã chaka shinãimẽ? \v 5-6 Ẽfi Cristokĩ ẽ yorafo ato chaka soaxotiro. Akka, ¿ẽ afaa fatiromẽ? Mẽ mia chaka soaxona ẽ fatiroraka. Askatari ẽ mia sharafaa ẽ fatiroraka,” ato fani. “Akka ẽ mato tãpimanõ ẽ Niosxõ mato chaka soaxotiro nono mai anoxõ.” Nãskata Jesús a feronãfake finimisma yoini: “Fininãkafata mĩ rakati fifaini mĩ pexe ano katãfe,” Jesús fani. \p \v 7 Jesús askafaino a finimisma fininãkafãta ãfe pexe ano kani. \v 8 Askaito õikani yorafo ratei fetsenifo. “¡Kee, õikapo! Nios tsoa keskarama. Fãsi sharakõi. Nõ õimisma keskara mã noko rama õimana. Niospa Yõshi Sharaõxõ na feronãfake finimisma Jesús ãfe mekapa mã sharafaa. Askatari ãfe chakari mã soaxona,” ikanax yoinãnifo. \s1 Jesús Mateo ifini aõxõ tãpimis inõ \r (Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32) \p \v 9 Jesús nãnoax kakĩ feronãfake fisti fichini, ãfe ane Mateo,\f + \fr 9:9 \ft Mateo ane rafeya ipaoni. Ãfe ane fetsa Leví.\f* ãfe xanĩfo kori fixõi tsaokẽ. Nãskaito Jesús yoini: “Efe kofe ẽ mia tãpimanõ,” faino Mateo fininãkafã Jesús fe kani. \p \v 10 Nãskafaito Mateo Jesús iyoni ãfe pexe anoxõ pikikakĩ. Askatari a yora chakafori afe inifo a xanĩfo kori fixomisfo. Nãfãfe ãa chanĩxõ kori finõmainĩfofã fimisfo inifo. Askatari a yora fetsafo chakafamisfori fekanax akairi mĩsa ano Jesús fe tsaonifo a feta pixikakĩ. Jesúsxõ tãpimisfori nãno ato fe tsaonifo ato feta pixikakĩ. \v 11 Askaito õikakĩ fariseofãfe Jesúsxõ tãpimisfo yõkanifo: “¿Afeskakĩ mãto maestro nã ato kori fixomisfo feta piimẽ, a yora fetsa chakafo fetari pii?” fanifo. \p \v 12-13 Askafaifãfe nikakĩ Jesús ato yoini: “A sharafãfe notoro fenakanima. Akka nã isinĩ ikaifãfe notoro fenakani. Nãskafakĩri yorafãfe yoimisfo iskakakĩ: ‘Ẽkai afaa chakafamisma. Nãskakẽ ẽ afaa yopaima ẽfe chaka ea soaxonõ,’ imisfo. Nãskakẽ ẽ ato chaka soaxotiroma. Akka fetsafãfe yoikĩ iskafaifono: ‘Ẽ afara chakafamis. Nãskakẽ a ẽ imis keskara ẽ anã ipaima,’ ikaifono ẽ ato chaka soaxotiro. Akka nã nõ sharakõi ikaifoõnoax ẽ onima. Akka ẽ oni a yora chakafo ãto chaka ato soaxoxiki. Akka ẽ mato yoipai mã tãpinõ a Niospa ato shinãmanaino iskafakĩ kenenifo: ‘Mã yoinãfo retexõ ea inãxiki mã koamis mãto chaka soapaikĩ, askara ẽ fichipaima. Akka ẽ fichipai fetsafo mã ato noikĩ mã ato sharafaxõaito,’ ixõ kenenifo. \p “Akka ẽ onima a yora sharafoõnoax. Askatamaroko a yora chakafoõnoax ẽ oni ato chaka soaxoxiki,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Nã foni tenemisfofãfe Jesús yõkanifo \r (Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39) \p \v 14 Juan ãfe inafo fẽkaxõ Jesús yoinifo iskafakakĩ: “Fariseofãfe foni tenekĩ feyafamisfo Nios shinãkakĩ. Nõri askafamis foni tenekĩ Nios shinãkĩ. Akka, ¿afeskakĩ mĩõxõ tãpimisfãfe foni tenekanimamẽ?” fanifo. \p \v 15 Askafaifãfe Jesús ato kemani: “Feronãfake ãfiyaino, yorafo ano fisti ichanãkaxõ afara fetsa fetsatapafo afeta pitirofo inimayanã, aicho fakakĩ akiki inimakakĩ. Nã kẽromã ãfe fene ano ato fe ikano tsõa foni tenetirofoma inimakakĩ. Akka mã fene rẽteafono afe yorafãfe shinãkakĩ foni tenetiro,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 16 “Tsõa sama fenaya sama xini kishi fatiroma. Nõ askafaino sama fena samama chakanatiro. Nãskatari sama fena fe sama xini isharatiroma. Nãskakẽri nã ẽ mato yoiai keskara mã nikakõixõ a mã ipaoni keskara anã mã itiroma mãmãi ea nikakõiax. A mã ipaoni keskara shinãmakita nãskax mãto yora fena keskara shara itiro. \v 17 Nãskarifakĩ tsõa mãmã fata koiro pisha xini mẽra nanetiroma nã mãmãnõ faraxakaino toxamãiyanõ. Nãskakẽ nã mãmã fata fe koiro pisha chakanatirofo. Akka nã mãto xinifãfe mato yoimisfo keskara fe nã ẽ mato yoiai keskara õsinãtiroma. Nã ẽ mato yoiai keskara Niospa meka sharakõi. Akka a mãto xinifãfe mato yoimisfo anori shinãx mã isharatiroma. Niospa mekaya meka chaka õsinãtiroma. Nãskakẽ mã nikapaifi mã shinãsharatiroma. Nãskarifakĩ tsõa mãmã fata koiro pisha xini mẽra nanetiroma nã mãmãnõ faraxakaino toxamãiyanõ. Nãskakẽ nã mãmã fata fe koiro pisha chakanatirofo. Akka nã mãto xinifãfe mato yoimisfo keskara fe nã ẽ mato yoiai keskara õsinãtiroma. Nã ẽ mato yoiai keskara Niospa meka sharakõi. Akka a mãto xinifãfe mato yoimisfo anori shinãx mã isharatiroma. Niospa mekaya meka chaka õsinãtiroma. Nãskakẽ mã nikapaifi mã shinãsharatiroma,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Jairo fake xotofake mã nakẽ Jesús otofani. Askatari kẽromãri Jesús rapati mẽeax sharani \r (Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56) \p \v 18 Nãnori Jesús ato yoiaino judeofãfe xanĩfo nokoni. Jesúski nokoxõ xanĩfãfe a nãmã ratokonõ mai chachipakefofã yoini: “Ẽfe fake xotofake rama naa. Akka mĩ kaxõ mĩ mẽkemã mĩ ramãino anã ototiro,” xanĩfãfe Jesús fani. \p \v 19 Askafaino Jesús fininãfata aõxõ tãpimisfo fe kani xanĩfo acho. \v 20 Askatari nãnori kẽro imi nesemisma ini, doce xinia amis imi nesekima. Nã kẽromã Jesús kaito acho kaxõ a kachikirixori ãfe tari kexa ramãkani. \v 21 “Ẽ ãfe tari mẽeax ẽ sharatirora,” ixõ ãfe shinã mẽraxõ shinãni. \v 22 Akka Jesús ifiakekafãta nã kẽro fichini. Fichita yoini: “Yõxashta, rateyamafe. Mĩ ea chanĩmara faax mã mĩ sharaki,” Jesús faino nã kẽro imi neserisatani. \p \v 23 Askata mã Jesús nokoax xanĩfãfe pexe mẽra ikikaini. Anoxõ Jesús õia yorafãfe ãto xãiti manenifo, yora fetsafo oiakani sheesaifono. \v 24 Askaifono Jesús ato iskafani: “Nonoax fõtakãfe. Na fakekai naamaki. Oxaki,” ato faito Jesús õsanifo. \v 25 Ato kãimata xotofake mẽtsoinĩfofãnaino koshikõi fininãkafani. \v 26 Nãskata Jesús nã xotofake naa otoakẽ nikakanax pexefo tii chanifofãsanifo. \s1 Fẽxo rafe Jesús sharafani \p \v 27 Nãskata Jesús xanĩfãfe pexe anoax kaino fẽxo rafetari chĩfafainifo iskafayanã fãsikõi: “Mĩ nõko xini David fenaki, noko noife,” fanifo. \v 28 Askafaifono Jesús pexe fetsa mẽra ikikaini. Nãno afe ikiafono Jesús ato yõkani: “¿Mã chanĩmara faimẽ a ẽ mato sharafatiro?” ato faito, “Ẽje, Ifo, nõ mia chanĩmara fai,” fanifo. \v 29 Nãskata ato fero ramãkayanã ato yoini: “Ea chanĩmara faaxfi mã sharaikai,” ato fani. \v 30 Ato askafaino õisharanifo. Nãskakẽ Jesús ato yoisharani: “Ea nikakapo. A ẽ mato sharafaa tsoa yoiyamakãfe,” ato fani. \v 31 Akka ato anori yoifekẽ nã Jesús sharafaa nã ano ikafo ato yoifofãsafanifo nã rafeta. \s1 Feronãfake mekamisma Jesús sharafani \p \v 32 Nã fẽxo rafe imisfo pexe mẽranoax tsekefainaifono fetsafãfe feronãfake mekamisma Jesúski efenifo Jesús sharafanõ. Niafaka chaka a mẽra naneano mekamisma ini. \v 33 Jesús mã feronãfake makinoa niafaka chaka potano nã feronãfake mekamisma mekani. Nãskakẽ nã ano ikafo rateyanã yoinãnifo: “¡Kee, õikapo! Na nõko mai Israel anoxõ Jesús akai keskara tsõa õimisma,” ikanax yoinãnifo. \v 34 Askafaifono fariseofãfe yoinifo: “Nato nĩafaka xanĩfoõxõ niafaka potai,” ikanax yoinãnifo chakafakĩ mekafakani. \s1 Jesús yorafo shinãkõini \p \v 35 Nãskakẽ Jesús pexefo tii judeofo ikafo ano kafãsani. Judeofãfe ichanãti pexe mẽraxõ Jesús Niospa meka shara ato yoisharani iskafakĩ: “Isharakãfe. Nios mãto xanĩfokõi ipai kiki,” ixõ ato yoifofãsafani. Nãskaxõ a isinĩ ikaifo fetsa fetsatapafo ato sharafani. \v 36 Yorafã rasi akiki feaifono õikĩ Jesús ato shinãkõini fekaxteaifãfe õikĩ, nã ovejafo ifomaiskanax tsõa ato kexeyamano fofãsatirofo keskara ato õikĩ. \v 37 Nãskaxõ a aõxõ tãpimisfo ato yoini iskafakĩ: “Yora ichapafãfe ea nikayamafiaifono ichapatoma ea yonoxokani eõnoa ato yoikakĩ. Nãskakẽ mã Epa Nios kĩfikãfe a yonoxomisfo katonõ eõnoa ato yoinõfo. \v 38 Akka Epa Nios kĩfikãfe yorafo nĩchinõ ẽfe meka ato yoitanõfo ea Ifofanõfo,” ixõ Jesús ato yoini. \c 10 \s1 Jesús aõxõ tãpimisfo doce feronãfake ifini \r (Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16) \p \v 1 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo kenani: “Ekeki fekãfe,” ato faino, akiki foaifono ato yoini aõxõ yorafo sharafanõfo, a niafaka chakafo yorafo mẽra nanea ato makinoa potanõfo, a isinĩ ikaifo fetsa fetsatapafo aõxõ sharafanõfo. \p \v 2 Nã feronãfake docefãfe ãto anefo iskarakĩ: fetsa Simón. Nã Simón ãfe ane fetsa Pedro. Ãfe exto Andrés. Fetsafori ãto ane Santiago, ãfe exto Juan, nã rafe Zebedeo fake ini. \v 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo, nã Mateo Roma anoxõ xanĩfo kori fixomis ini. Askatari Santiago fetsa, Alfeopa fake, Tadeori ini. \v 4 Simón fetsa nãato ãfe kaifo feta romanõfo potapaini anã israelifo yonomayamanõfo. Askatari Judas Iscarioteri ifini, nãato Jesús chakafakĩ ato achimani Jesús retenõfo. Nã tii Jesús ifini aõxõ tãpimiskõi inõfo. \s1 Jesús aõxõ tãpimisfo nĩchini Nios Xanĩfoõnoa ato yoitanõfo \r (Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6) \p \v 5 Nãskata Jesús aõxõ tãpimisfo nĩchini ato iskafakĩ yoiyanã: “Nã nõko kaifomafãfe ãto mai ano foyamakani. Askatari nã samãritanõfo ikafo anoriri foyamakani. \v 6 Akka nã nõko kaifo israelifo ato mẽra fotakãfe. Nãfo oveja fenoafo keskarafokĩ. \v 7 Fokaxõ ato yoikĩ iskafatakãfe: ‘Mã chaima nõko Ifo Nios oi kiki nõko xanĩfo finakõia ixii,’ ixõ ato yoitakãfe. \v 8 A isinĩ ikaifo ẽfe sharaõxõ ato sharafatakãfe. Askatari naafono ato otofatakãfe. A rashkishii fetseaifori ato sharafatakãfe. A niafaka chakafori ãto mẽra naneafo ato makinoa põtatakãfe. Akka ẽfe shara kaxpa ẽ mato minia afaa ẽ mato yõkama. Nãskari fakĩ, ato kaxpa sharafatakãfe. \p \v 9-10 “Akka mã kakĩ afaa mã fokiki. Mãto kori foyamata, mãto rapati fetsa foyamata, mãto sapato fetsa foyamata, mãto forosa foyamata, mãto mẽsteti foyamata fakãki, eõxõ ẽfe meka mã ato tãpimani kaikai. Nãskakẽ mã afara yopaito mato inãtirofo mã pinõ a mato nikamisfãfe. \p \v 11 “Mã pexe rasi ano nokoxõ nã feronãfãke Nios Ifofasharakõia fenakãfe. A keskara fichixõ ãfe pexe ano iyoxõ Niospa meka ato yoisharaxikaki nã mã kaitĩa. \v 12 Nã pexe mẽra ikixõ ato yoikĩ iskafakãfe: ‘Aicho. Nõ mato õiyoa,’ ato fakãfe. \v 13 Akka mato ifisharaino, mã tãpitiro nã pexe ifãfe afe yorafo ĩkisharamis. Nã mã yoiai keskafakĩ Epa Niospa axosharai tanaima shara inõ. Akka a mato ifisharayamaifo, afãfe afe yorafo ĩkisharamisfoma. Nãskakẽ nã mã yoiai keskafakĩ Epa Niospa ato axosharaima. \v 14 Akka pexe fetsa mẽraxõ mato ifikaspaifono, a pexe mẽranoax mã tseketiro. Askatari pexe rasi mẽraxori mato askafaifono, mã anoax katiro. Mã anoax tsekekaikĩ mãto taekinoa mã mapo taa taa atiro ato õimakĩ. Mã askafaino tãpitirofo Nios atoki inimayamaino. \v 15 Ẽ mato paraima yoi. Nã pexe rasi Sodoma anoafo feta Gomorra anoafãfe afara chakakõi fapaonifo. Nãskakẽ Niospa nã ato omiskõimanaitĩa ato omiskõimaxii. Akka nã mato nikakaspaifo nãfo ato omiskõimaki finakõixii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Mato omiskõimakani kiki,” ixõ Jesús ato yoini \p \v 16 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Õikapo. Ẽ mato nĩchikai nã yora chakafo mẽra. Akka nã yora chakafãfe nã poomãnã ovejafo pipaitiro keskafakani kiki mato. Mato askafaifono nã poomã onãyakõi keskara ikãfe eõxõ tãpisharakãfe. Nã rĩfi afaa chaka shinãmisma keskafakĩ mãri askara shinãkãfe. \v 17 Õisharakaki. Nã yora chakafãfe mato achikaxõ ãto xanĩfofo ano mato iyotirofoki. Nãskakaxõ ãto ichanãti pexe mẽraxõ mato koshatirofoki. \v 18 Nãskakaxõ xanĩfofo ano mato iyotirofo eõxõ. Akka anoxõ na meka shara eõnoa mã ato yoixii. Askatari judeofomari mãto kaifomafori na meka shara eõnoa mã ato yoixii. \v 19 Akka mato achikaxõ xanĩfofo ano mato inãifono shinãchakayamakãfe afeskaxõ mã ato yoisharaimãkai. Xanĩfofo ano mato iyofaifono Epa Niospa mato shinãmanaino mã ato yoisharaxii. \v 20 Akka mã ato yoi mã mekaima Epa Niospa Yõshi Shara mekai mã ato yoiaino. \p \v 21 “Nãskatari yorafãfe ãto extofo ato achimaxikani, yora fetsafãfe ato retenõfo. Askatari ato apafãferi ãto fakefo ato achimakani fetsafãfe ato retenõfo. Fakefãferi ãto apa yafi ãto afaki õitifishkikakĩ ato achimakani fetsafãfe ato retenõfo. \v 22 Mã ea chanĩmara fakẽ nãskakẽ eõxõ mato yorafãfe noikaspakani. Akka mato noikaspafiaifono mã eõnoax omiskõifikĩ mã ẽfe meka nikasharakõiaito ẽ mato kexesharakõixii Epa Nios fe mã isharapakexanõ. \v 23 Akka pexe rasi anoxõ mato omiskõimanaifono, pexe rasi fetsa ano ichotakãfe. Akka ẽ mato yoisharanõ. Ea nikasharakãfe. Mã israelifãfe pexe rasi anoxõ keyokõi mã ato yoiyoamano, ẽ orisaxii. \p \v 24 “Akka a aõxõ tãpimisfãfe a ato tãpimamis finõtirofoma. Askatari a yonoxomisfãfe ãfe patoro finõtirofoma. \v 25 Akka a aõxõ tãpimisfo a ato tãpimamis keskara ikani. Askatari a yonoxomisfo ãto patoro keskara itirofo. Nãskax mãri ea keskara ixii. Nãskakẽ nã ea chakafamisfo keskafakĩ matori chakafakakĩ finakõixikani. Nãfãfe ea noikaspakakĩ ea yoimisfo iskafakakĩ: ‘Mĩ niafaka yõshi chakafãfe xanĩfo. Mĩ Beelzebú,’ ixõ ea yoimisfo. Ẽ mãto Ifofekẽ ea askafamisfo. Akka matori askafakakĩ finakõixikani,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Akka Nios fistiki nõ mesetiro \r (Lc. 12.2-7) \p \v 26 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka mato omiskõimafiaifono, atoki rateyamakãfe. Akka nã afara one yoifimisfono Niospa ato xafakĩa kãimaxoxii, afarari fomãpaimisfono, nãfori Niospa ato xafakĩa kãimaxoxii. \v 27 Akka nã ẽ mato yoimis yorafãfe ato ferotaifi xafakĩa ato yoisharakãfe. \v 28 Akka mato retepaifiaifono rateyamakãfe. Afãfe mato retefitirofono, akka mãto fero mẽsho afeska fatirofoma. Atoki ratetamaroko, Nios fistiki mesekãfe. Nãato noko retexõ nõko fero mẽsho nã omiskõipakenakafo mẽra potatiro. \p \v 29 “Nãskakẽ a yora chakafo retemitsamisfoki atoki rateyamakãfe. Epa Niospa mato kexesharai kiki. Shinãkapo. Peya mĩshti afaayamafekẽ Epa Niospa afo shinãki. Ato namapaiyamaino tsõakai nã peya mĩshtifo retetiroma. \v 30 Akka ẽ mato yoi, Epa Niospa mãto foo fisti rasi mato tãpikakõia. \v 31 Nãskakẽ rateyamakãfe. Nã peya mĩshtifo kexesharamis keskafakĩ, matori Epa Niospa kexesharakĩ finakõiakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Akka atiri yorafãfe, ‘Jesús ẽfe Ifora’ ea famisfo yorafãfe ferotaifi. Akka atirifãferi, ‘Jesús ẽfe Ifomara’ ea famisfo,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 12.8-9) \p \v 32 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Yora fetsafãfe ferotaifi, ‘Jesús ẽfe Ifora’ ea faifãfe ẽri ẽfe Epa Nios nai mẽra ika anoxõ, ‘Nafo efe yoraki’ ẽ ato faxii. \v 33 Akka nã yora fetsafãfe ferotaifi, ‘Jesús ẽfe Ifomara’ ea faifãfe ẽri, ‘Nafo efe yorafomara’ ẽ ato faxii ẽfe Epa Nios arixõ,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Akka atirifãfe ea chanĩmara faifono, atirifãferi ea chanĩmara fakanima,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “¿Mã shinãimẽ maitio anoax keyokõi yorafo eõnoax inimanõfo ẽ oni? Maa. Anorima. Akka nã ẽ mato yoiai keskara tsõa anoris shinãkanima. Akka nã ea chanĩmara faifãfe shara shinãifono akka nã ea chanĩmara faafãfema afara fetsa chakafo shinãkani. \v 35 Akka ãfe apa ea chanĩmara faino ãfe fãke ea chanĩmara fakaspakĩ ãfe apaki õitifishkitiro. Askatari ãfe ãfari ea chanĩmara faino ãfe fake xotofãke ea chanĩmara fakaspakĩ ãfe afaki õitifishkitiro. Askatari ãfe fãfafa yõxafãfe ea chanĩmara faino, ãfe fãfafa naetãfa ea chanĩmara fakaspakĩ, ãfe fãfafa yõxafoki õitifishkitiro. Akka ẽ nai mẽranoax matoki oyamanikẽ askakeranafoma. \v 36 Eõxõ nãnorifos shinãkanima. Akka fetsafãfe ea chanĩmara faifono eõxõ ato fe yorakõifo noikaspatirofo. \p \v 37 “Fẽtsa ãfe apa yafi ãfe afa noikĩ finakõixõ akka ea noikĩ finayamax, ea Ifofamis itiroma. Askatari fẽtsari ãfe fake feronãfake yafi ãfe fake xotofake noikõixõ, akka ea noikĩ finayamax ea Ifofamis itiroma. \v 38 Akka fẽtsa yoitiro iskafakĩ: ‘Ea omiskõimafiaifono ẽfe Ifo ẽ potatiroma,’ ixõ yoitiro. Akka fẽtsari yoikĩ iskafatiro: ‘Ea omiskõimanaifono ẽ Jesús Ifofaima,’ ea askafax efe nĩpaxatiroma. \v 39 Akka fẽtsa iskafakĩ shinãi: ‘Ẽ Jesús Ifofaito ea omiskõimakanira,’ ixõ shinãkĩ, ẽfe meka kachikiri faax, nã keskara yora naax omiskõipakenaka. Akka fetsa eõnoax omiskõifikĩ ea potaxma nã keskara yora naax efe isharapakenaka,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Akka fetsafãfe ato sharafaxõaino, Niospa afara shara inãxii \r (Mr. 9.41) \p \v 40 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka fetsafãfe mato nikakõikakĩ eari nikakõikani. Askatari fetsafãfe ea nikakõikakĩ ẽfe Epa Niosri nikakõikani nãatomãi ea nono mai ano ea nĩchinino. \v 41 Akka fẽtsa shinãkĩ iskafatiro: ‘Nãatofi Niospa meka yoimiski. Nãskakẽ ẽ ãfe meka nikasharai,’ ixõ yoitiro. Akka nã Niospa meka yoimis afara shara inãi keskafakĩ ari Niospa inãsharaxii. Nãskakẽ fẽtsari shinãkĩ iskafatiro: ‘Nã feronãfake sharaki Niospa meka nikasharamiski. Nãskakẽ ãfe meka ẽ nikakõi,’ ixõ shinãino, nã Niospa meka yoimis afara shara inãi keskafakĩ ari afara shara inãsharaxii. \v 42 Fẽtsa ea chanĩmara faxõ ea Ifofakĩ, aato shinãi iskatiro: ‘Ẽ Jesús Ifofamis. Nãskakẽ afara shara ẽ axõi,’ ixõ shinãkĩ afara shara axotiro. Nãskakẽ ẽ yoinõ, ea nikakapo. Faka pishta mã fetsa ayamakẽ Niospa matori afara shara inãsharaxii,” ixõ Jesús ato yoini. \c 11 \s1 Juan aõxõ tãpimisfo Jesúski nĩchini \r (Lc. 7.18-35) \p \v 1 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo doce ato tãpimaxõ ato nĩchini yorafo Niospa meka shara ato tãpimatanõfo. Jesús mã ato yoikĩ keyoax ari kani, fetsafo tãpimanikai a pexe rasi chaimashta ikafo ano. \p \v 2-3 Askatari Juan Maotista karaxa mẽra ixõ nikani Jesús Apa Niosxõ yorafo sharafaito. Nãskakẽ tãpisharapaini. Nãskaxõ karaxa mẽraxõ aõxõ tãpimisfo nĩchini Jesús ano. Mã ato nĩchia fõkaxõ yõkanifo: “¿Mĩmẽ Cristo nã Epa Niospa nokoki nĩchiai, askayamai fetsa nokoki oiraka nã nõ manai?” ixõ yõkatanõfo Juan ato nĩchini. \p \v 4-5 Mã Jesús ano nokokaxõ yõkanifo. Askafaifono Jesús ato kemani: “Fokaxõ Juan yoitakãfe a mã õiyanã a mã nikafori. Yoitakãfe, mã fẽxofãfe sharakaxõ õisharakani kiki, askatari nã chatofori mã sharakanax niafoki, a rashkishiaifori mã sharafokĩ, a pastofãferi mã nikasharakani kiki, a namisfori mã otoafoki, a afaamaisfãferi Niospa meka shara nikakani kiki afeskaxõ Epa Niospa noko ifitiromakĩ.” \v 6 Nãskaxõ ato yoini: “Akka a ea chanĩmara fasharakõia afara fetsa shinãtama ekeki inimakõitiro,” Jesús ato fani, Juan ina rafe. \s1 Jesús ato yoini Juanoa \p \v 7 Nã a Juan ato nĩchia rafe mã foaifono Jesús yorafo yoikĩ taefani Juanoa. “¿Afeskakĩ tsõa istoma anoa Juan õifokani fonifomẽ? Juankai nã nẽfe tafa pei taka taka akai keskarama. Nãskarifiakĩ mã mã tãpia Juankai õiti ranãyama. \v 8 Akka, ¿tsoa õikai mã kamismẽ? Õitsai, feronãfake rapati sharakõi safekẽ õikai mã kamisraka. Akka mã mã tãpia a rapati sharakõi safemisfo xanĩfofofãfe ãto pexe anoxõ rapati sharakõi safetirofo. \v 9 Akka, ¿tsoa õikai mã kamismẽ? Nã Niospa meka yoimis õikai mã kamisraka. Akka chanĩma, nã Juan Niospa meka yoimis finakõia, fetsafo keskarama. \v 10 Akka nã Juanoa yoikĩ Isaías kirika keneni iskafakĩ: \pi1 Mĩ nai ariax mai ano oyoamano, nã ẽfe meka yoimis ẽ nĩchi taefakĩ mĩonoa ato yoiaino itipinĩ sharakaxõ mia nikakõinõfo, \m ixõ keneni. \v 11 Akka ẽ mato yoi ẽ mato paraima. Tsõakai Juan finõama. Juan yoimis keskara meka shara noko tsõa yoimisma. Juanki Nios inimakõimis. Akka fetsafãferi afaayamafikaxõ ea Ifofaifono Nios atoki inimakõirikai. Nãskakẽ Juan Maotista finakõifiano fetsafãfe finõkõiafo Niospa ato õimis. \p \v 12 “Nã Juan ato matotisa fapanitĩa Niospa meka nikanixakakĩ, iskaratĩari yorafo Nios ika ano ikipaikõikani. Iskakĩ shinãmisfo; ‘Nios xanĩfo ariax ẽri ãfe yora ipai afe nĩpaxakĩ. Afaa pishtakai ea nẽtefatiroma ẽ ãfe yora inõ,’ ixõ shinãmisfo. \v 13 Akka Juan oniyamano taeyoi nã Niospa meka yoimisfo feta Moisésri keneni iskafakĩ: ‘Nã noko ifimis nõko Xanĩfo finasharakõi oxii,’ ixõ kenenifo. Akka nã Niospa meka yoimisfãfe kenenifo keskara nãnorikõi Juan ato yoini. \v 14 Niospa meka yoimisto keneni iskafakĩ: ‘Ẽ matoki Elías nĩchixii,’ ixõ Niospa yoini. Akka mã ãfe meka chanĩmara fapaikĩ mã tãpitiro nã Juan Elías keskarari. \v 15 Mã ea nikatirokĩ ea nikakãfe. Ẽfe meka mãto shinã mẽra nanekãfe,” ato fani. \p \v 16 Nãskaxõ anã ato yoini: “Iskaratĩa na niyoafo afe keskarafomãki ẽ mato yoinõ mã tãpinõ. Nã fakefo ãto kaxeti anoax kaxekakĩ ãto yamafo kenatirofo tai tai iyanã. Akka mã ãto yamafo nokokanax a ato yamafãfe fichipaiyaifo keskai tsoa kaxesharayamaino ato yoitirofo iskafakakĩ: \v 17 ‘Nõ nõko xãiti maneaino akka mã mairamisma. Askatari shinãmitsayanã nõ fanãikaino mã oiamisma,’ ixõ ato yoitirofo. Akka mãri nãskariai mã tsoaki inimamisma. \v 18-19 Nãskafakĩri Juan yafi ea mã mekafai. Juankai pikĩ finapaimisma nã õiai pishta pimis, askatari fimi ene pae pishta ayamisma. Nãskakẽ aõnoa mã yoia iskafakĩ: ‘Nã Juan niafaka yõshi chakaya,’ mã famis. Akka ẽ yorakõi ẽ Niospa Fakekõi piyanã ẽ ayasharamis. Akka mã ea iskafakĩ yoimis: ‘Jesús ichapakõi piimis, askatari pae ayamis,’ mã ea famis. ‘Nãskax yora chakafo fe rafemis, a romanõ xanĩfo kori fixomisfo feri rafemis,’ mã ea famis. Akka ẽ shara imis ea Niospa ea shinãmanaino. Juanri shara imis Niospa shinãmanaino. Yorafãfe noko õikĩ tãpitirofo,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Pexe rasi anoxõ Jesús nikakaspanifo \r (Lc. 10.13-15) \p \v 20-21 Askata anori ato yoita Jesús nã pexe rasi anoafo ato yõani iskafakĩ: “Ooa, Corazin anoafãfe Betsaida anoafo fe, mã omiskõi finakõixii. Akka Tiro anoxõ Sidón anoxori nã ẽ mato õimana keskara, ẽ ato õimanano ãto chaka xatekaxõ Epa Nios Ifofakeranafo. ‘Ooa, nõ afara chakafamiskĩ iskaratĩa nõ anã Nios Ifofai,’ iyanã rãfikaxõ ãto rapati chapo safekaxõ chii mãpo raish akeranafo fetsafãfe ato õinõfo. \v 22 Akka Niospa Tiro anoafo yafi Sidón anoafori ato omiskõimafiakĩ ato omiskõimasharaima, akka matoroko omiskõimakĩ finakõixii. \v 23 Akka, ¿nõ Capernaúm anoax nõ nai mẽra kai Epa Nios ari ixõ mã shinãimẽ? Maa. Nã omiskõipakenakafo mẽra ẽ mato potaxii. Akka yõra atiroma keskara afara shara ẽ mato ispafiano mãto chaka mãkai xateama. Akka nã ẽ mato õimana keskara Sodoma anoafo ẽ ato õimamiskẽ ãto chaka xatekeranafo. Nãskakẽ keyokeranafoma. Askatari ãto pexefã rasi keyokeranama. \v 24 Ẽ mato yoinõ. Afetĩara Epa Niospa nã chanĩmara faafoma ato omiskõimani. Nã Sodoma ano ipaonifo omiskõixikani. Akka mãfi omiskõi finakõixii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Ekeki fekãfe ẽ mato shinãmasharanõ,” ixõ Jesús ato yoini \r (Lc. 10.21-22) \p \v 25 Ato askafata Jesús Apa kĩfini iskafakĩ: “Epa, ẽ mia aicho fai. Keyokõi nai mẽranoafoya nono mai anoafo mĩ ãto Ifo. Mĩ sharafinakõi. Akka atirifãfe kirika kene tãpifikaxõ mia Ifofakaxoma. Iskafakĩ shinãmisfo: ‘Tsoa fetsakai noko keskarama. Nõ tãpikõia,’ ixõ shinãmisfo. Akka nãfo mĩ meka mĩ ato tãpimanima. Akka nã kirika kene tãpikaxoma, mia Ifofaifono nãfo mĩ meka shara mĩ ato tãpimani, \v 26 nã mĩ fichipaiyai keskafakĩ,” ixõ Jesús yoini. \p \v 27 Askata anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Epa Niospa a tãpia keskara eari keyokõi tãpimani, ẽmãi ãfe Fakekẽ. Akka tsõakai ea tãpiama, ẽfe Epa fistichi ea tãpikõia. Nãskarifakĩ tsõa ẽfe Epa tãpiama, akka eres fisti ẽ tãpikõia. Akka nã fetsafori ẽ ato tãpimanaino nãfãferi Epa Nios tãpitirofo. \v 28 Akka mã shinãchakakõikĩ ea kĩfikãfe. Nãskaxõ mã ea chanĩmara fasharayanã mã ea nikasharaito a mato fekaxtefai ẽ mato potaxotiro anã mã shinãchakayamanõ. \v 29 Akka ea shinãkõikĩ eõxõ mã tãpisharakõitiro. Ẽ mato noikĩ fenãmãshta ẽ mato yonomamis tenemasharayanã. Nãskaxõ mã anã shinãchakatiroma. \v 30 Akka a ẽ mato amapaiyai keskara anã fekaxma. Nãskakẽ anã mãto õiti fekaxtetiroma,” Jesús ato fani. \c 12 \s1 Nã judeofãfe pena tenetitĩa Jesúsxõ tãpimisfãfe aros keskara metesfenifo \r (Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5) \p \v 1 Askata judeofãfe ãto pena tenetitĩa Jesús aõxõ tãpimisfo fe tarepa kani. Aõxõ tãpimisfãfe fonãikakĩ aros keskara meteskaxõ pii fonifo. \v 2 Fariseofãfe õikakĩ Jesús yoinifo: “Õipo, Jesús. Iskaratĩa nõko pena teneti. Akka Moisés noko yoini na pena tenetitĩa tsõa pishta yonotiroma. Akka mĩ inafãfe yonokani na aros keskara meteskakĩ,” ixõ yoinifo. \p \v 3 Ato askafaifono Jesús ato kemani: “Akka, ¿a nõko xini Davidõnoa kirika kenenifo keskara mã õimismẽ David afaa afeska fanimẽ ãfe inafo feta fonãikõikĩ? \v 4 Nãskaxõ Nios kĩfiti pexefã mẽra ikikaixõ a mẽranoa pãa ato pikĩni fonãikõikĩ ano afaayamano. Akka nã pãa nã judeofo ato Nios kĩfixomisfonã ini. Nãskakẽ fetsafãfe nã pãa tsõa pitiroma ini. Nãnori Niospa Moisés yoifinino akka fonãikõikĩ David pini a afe rafeafo feta. \v 5 Akka, ¿a Moisés keneni keskarari mã tãpiamamẽ? Iskafakĩ yoini: ‘Nios kĩfiti pexefã mẽra a ato Nios kĩfixomisfãfe yonotirofo nã pena tenetitĩa. Nãskakẽ afaa chakafakanima,’ ixõ Moisés keneni. \v 6 Nios kĩfiti pexefã sharafiano akka ẽ na pexefã finõkõia. \v 7-8 Epa Niospa shinãmanaino Niospa meka yoimisto Oseas kirika keneni iskafakĩ: ‘Mã yoinãfo inafo retexõ ea inãxikĩ, mã koofamis ea shinãkĩ nã shara. Askafiano fetsafo noikĩ, mã ato sharafaxõaito ẽ õimis nã sharafinakõia,’ ixõ kirika keneni Niospa shinãmanaino. Niospa noko yoimis keskara mã tãpisharaxõ, mã ato yoikĩ chakafakeranama. Nãskakẽ ẽ mato yoi iskafakĩ, ẽfe Epa Niospa ea nãmã nĩchini xanĩfofinakõi ẽ inõ. Nãskakẽ ẽ yoitiro afaa nõ atiromakĩ pena tenetitĩa. Ẽ mato yoi na ẽfe inafãfe akaifo keskara shara,” ixõ ato yoini. \s1 Feronãfake mẽke yõshiya Jesús sharafani \r (Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11) \p \v 9 Nãskata Jesús nãnoax kaax judeofãfe ãto ichanãti pexe mẽra ikitoshini. \v 10 Nãno feronãfake ãfe mẽke yõshia ini. Nãskakẽ fariseofãfe Jesús yõkanifo afara chakafaito yõaxikakĩ. Iskafakĩ yõkanifo: “Maestro, pena tenetitĩa, ¿nõ yora sharafatiromẽ?” ixõ yõkanifo. \p \v 11 Askafaifono Jesús ato kemani iskafakĩ: “Mã ovejayaxõ mãto oveja kini mẽra pakeano, ¿mã pena tenetitĩa mã ifirisafatiromamẽ?” ato fani. \v 12 “Akka yorafo sharafinakõiafo, oveja keskarafoma. Nãskakẽ yorafo nõ shinãkĩ pena tenetitĩa nõ ato sharafatiro. Nãskaxõ nõ afaa chakafaima. Na pena tenetitĩa yorafo nõ sharafakĩ Epa Niospa õia shara,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 13 Nãskata a feronãfake mẽke yõshiya Jesús yoini iskafakĩ: “Mẽshafe,” faino, nã feronãfake mẽke yõshiya mẽshatanaino ãfe mẽke sharatani. Nã takai fetsa keskara shara ini. \v 14 Nãskata fariseofo mã tsekekanax yoinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ Jesús ato achimatiromẽ retenõfo?” ikanax yoinãnifo. \s1 Epa Niospa shinãmanaino Isaías keneni Jesúsnoa a inõpokoai yoikĩ \p \v 15 Jesús nãnoax kani mã tãpiax retepaiyaifono. Nãskakẽ anoax kaino yorafã rasichi chĩfafainifo. Akka a isinĩ ikaifo Jesús ato sharafapani. \v 16 Akka ato sharafaxõ ato yoini: “Ẽ Niospa Fakekĩ tsoa yoiyamakãfe,” ato fani. \v 17 Nãskarakõi Isaías kirika keneni Niospa shinãmanaino Jesúsnoa. \v 18 Iskafakĩ keneni: \pi1 Õikapo. Nakĩa ea yonoxomis ẽ katoni. Ẽ aõ noikõi. Ẽ akiki inimakõi. Ẽfe Yõshi Shara ẽ afe rafemamis. Nã maifotio ano ikafãfe ãfe meka nikasharaifono ẽ ãto chaka soaxotiro efe yora inõfo. \v 19 Nakai yora fetsafo fe feratenãxima. Meka mitsisipato ato yoima. \v 20 Akka tafa kerexma ẽ xatexima. Askatari chii ketesharayamaito ẽ nokafaxima. Askatamaroko ẽ ketefaxii. Nãskarifakĩ yorafãfe ẽfe meka nikapaifikakĩ nikasharayamaifono ẽ ato potaima. Ato potatamaroko ẽ ato axosharai ea Ifo sharafanõfo. \v 21 Nãskakẽ keyokõi maitio ano ikafãfe yoixikani iskafakakĩ: “Nã fistichi noko ifitiro nõ aõnoax Epa Nios fe nĩpaxanõ,” ixõ yoixikani. \m Nãskara Isaías yoikĩ kirikaki keneni. Nãskarakõi nõ õi Isaías keneni. \s1 Yora fetsafãfe, “Jesús niafakaõxõ ato sharafaira,” fanifo \r (Mr. 3.20-30; Lc. 11.14-23; 12.10) \p \v 22 Askata Jesúski feronãfake fẽxo efenifo. Askatari mekamisma ini. A mẽra niafaka chaka naneano Jesús sharafanõ akiki efenifo. Nãskakẽ Jesús a fẽxo õimasharani, askatari mekamasharani anã mekanõ. \v 23 Askafaito õikani yoinãnifo: “¡Kee! Õikapo. Jesús afama mĩshti shara fatiro. Akka, ¿namẽ David ãfe fena nã Epa Niospa katoni, nãmẽ na nõ manai?” ikax yoinãnifo. \p \v 24 Askafaifãfe nikakaxõ fariseofãfe yoinifo: “Maa. Natokai Epa Niosxõ niafaka chaka potatiroma. Akka nã niafaka chakafãfe ãto xanĩfo nã Beelzebúxõ ato makinoa niafaka chaka potai,” ikax yoinãnifo. \p \v 25 Askafaifono Jesús tãpini a shinãifo keskara. Nãskaxõ ato yoini: “Yorafo paxkanãkanax ãa ranã retenãi keyotirofo. Askatari pexe rasi anoax ãa ranã retenãi keyotirofo. Nãskax isharatirofoma ãa ranã retenãtirofo. \v 26 Nãskarifiakĩ Satanás ãfe niafaka chakafo potaxõ anã afaa afeska fatiroma. \v 27 Akka mã ea iskafai: ‘Nato niafaka xanĩfoõxõ niafaka chakafo ato makinoa potai,’ mã ea fai. Akka ea yoikapo, ¿tsõaõxõ mãto inafãfe niafaka chakafo potafomakĩ? Akka, ‘Niosxõ nõko inafãfe niafaka chakafo potafo,’ ixõ mã ea yoitiro. Nãskakẽ mã tãpitiro ẽri Niosxõ niafaka chakafo potaino. \v 28 Akka ẽ niafaka chakafo Niospa Yõshi Sharaõxõ ato makinoa potaino mã tãpitiro a Niospa matoki nĩchiai mã nokoano. Nãskakẽ yorafãfe ea Ifo sharafaxii. \p \v 29 “Ẽ anã mato yoinõ, nikasharakãfe. Akka, ¿afeskaxõ yorafãfe feronãfake mitsisipakõi ãfe pexe kene mẽranoa ãfe rapatifo fĩatirofomẽ? Akka rapati fĩakakĩ achixõ metexkere akaxõ ãfe rapati fĩatirofo. Askafakaxõ fĩaifonokai ato afeska fatiroma. \p \v 30 “Akka fetsa efe rafepaikima ea nikakaspatiro. Akka fẽtsa ẽfe meka nikakaspai ea noikaspai. Nãskakẽ fetsafãferi ea Ifofaifono fichikaspakani. Askakimaroko emakinoa ato paxkanãfapai Epa Nios Ifofayamanõfo. \p \v 31 “Nãskakẽ ẽ mato yoi. Fẽtsa afara fetsafo chakafakẽ Niospa ãfe chaka soaxotiro. Askatari fẽtsa afara chaka yoiaino Niospa ãfe chaka soaxotiro. Akka ẽfe Yõshi Shara chakafakĩ mekafaito, Niospa ãfe chaka soaxonakama. Ãto chaka neepakenaka. \v 32 Askatari fẽtsa Niospa Fake yorakõi chakafaino Epa Niospa ãfe chaka soaxotiro. Akka fẽtsa Epa Niospa Yõshi Shara mekafakĩ chakafaino, Epa Niospa ãfe chaka soaxonakama. Ãto chaka neepakenaka. Nã naitĩari ãfe chaka aõ neepakenaka,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Ifi ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ \r (Lc. 6.43-45) \p \v 33 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka shinãkapo. Ifi shara ãfe fimi sharakõi itiro. Akka ifi chaka ãfe fimiri chaka itiro. Ififo ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ. \v 34 Akka mãfi keyokõi chakakõi, nã rono pae keskarakõi mã. Nãskaxõ meka shara mã yoitiroma mãmãi chakakõixõ. Nã mãto shinãmã mã shinãi keskafakĩ chakai mã mekamis. \v 35 Nãskarifakĩ yora sharapa meka shara yoitiro, ãfe õiti mẽraxomãi shara shinãkĩ. Akka yora chakapari meka chaka yoitiro, ãfe õiti mẽraxomãi chaka shinãkĩ. Nãskaxõ nã ãfe õiti mẽraxõ shinãi keskara yoitiro. \v 36 Akka ẽ mato yoinõ. Fatora penata keyokõi Niospa ato ichanãfai tãpikõixõ ato yoixiki fatofãfe chanĩmara faafomãkĩ, akka fatofãferi nikakaspakanimakĩ. Nãskatari nã shinãtama chaka yoimisfori Niospa ato shinãmaxii kiki. \v 37 Akka mã mãto mekaoxõ mã Nios ispatiro mã isharamãkĩ, askayamai mã isharamamãkĩ. Nãskax isharax mã afe nipanaka. Askatari mã meka chaka yoimisno nã omiskõipakenakafo mẽra mato potaxii. Mãto mekapa mato omiskõimaxii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Yora chakafãfe, “Tsõa atiroma keskara noko ispafe nõ mia chanĩmara fanõ,” ixõ yõkanifo \r (Mr. 8.12; Lc. 11.29-32) \p \v 38 Askata fariseofo feta a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe Jesús iskafanifo: “Maestro, nõ õipai tsõa atiroma keskara mĩ faito,” ixõ yoinifo. \p \v 39 Askafaifono Jesús ato kemani: “Mãfi afara chaka shinãyanã mã Nios kachikiri famis. Nãskakẽ, ‘A tsõa atiroma keskara noko ispafe,’ mã ea fai. Akka nã Jonás ini keskara nã fisti mã õixii. \v 40 Akka nã Jonás ini keskai ẽri askai. Jonás fafĩnõa xaki mẽra tres nia ini. Nãskarifiai ẽri mai mẽra maiax tres nia ixii. \v 41 Akka fatora penata nã Niospa yorafo keyokõi ichanãfaitĩa ato yoixii fatofãfe chanĩmara faafomakĩ, akka fatofãferi nikakaspakanimãkai. Nãskakẽ nã Nínive anoafãfe mato yoixikani iskafakakĩ: ‘Jonáspa noko Niospa meka yoiaito nikaxõ nõko chaka xatexõ nõ Niospa meka chanĩmara fani. Akka mã Niospa Fake nikafikĩ mãto chaka mã xatemisma,’ ixõ mato yoixikani. Akka ẽ Jonás finõfekẽkai mã ea nikapaimisma. \v 42 Askatari okirinoax nã nafa kẽro ãto xanĩfo ipaoni nõko xanĩfo Salomón õipai chai inoaxkõi oni. Afara sharafo tãpikõia nikaferani oni. ‘Afara shara ea tãpimanõ,’ ikax akiki oni. Akka ẽ nã Salomón ẽ finõfekẽ, mãkai ea nikapaima. Akka keyokõi mã mai keyoano Niospa noko yoixii fatofomãkĩ sharafo fatoforimãkĩ nikayospafo. Askatari nã kẽromã mato yoixii iskafakĩ: ‘Mãfi chakakõifokĩ. ¿Afeskakĩ mã Niospa Fake nikakaspamismẽ? Mãto xanĩfo Salomón tãpikõia keskafakĩ nãato keyokõi tãpikõifiano. Akka ẽ Salomón nikaikai chaikõi ẽ kani. Akka mãkai nã Jesús mato fe ifiakẽ mã nikakaspamis nãato tãpikõifekẽ,’ ixõ mato yoixii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Anã niafaka chaka yoraki nanetiro \r (Lc. 11.24-26) \p \v 43-44 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoinõ meka fetsafaxõ. Niafaka chaka feronãfake makinoax tsekeax kafãsatiro tsõa istoma ano fenafofãfofãitiro ano tsaoxõ tenepaikĩ. Akka tsoa fichixoma niafaka chakata anã shinãtiro: ‘A ẽ anoax tsekeita ano ẽ anã kapai,’ itiro. Mã nokoxõ õia nã feronãfake nã pexe xaka mãtsomea keskara shara ini. \v 45 Nãskakẽ nã nĩafaka afe niafaka siete efetiro nã chaka finakõiafo, nãfo nã feronãfake mẽra iki fetsenõ. Nãskakẽ nã feronãfake chaka finakõi itiro a iypaoni keskarama,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Jesús õifekani ãfe afanõ ãfe extonõ fenifo \r (Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21) \p \v 46 Jesús yorafo yoiaino ãfe afanõ ãfe extonõ akiki fenifo afe mekapaikani, pexe emãiti nikaxõ mananifo. \v 47 Fẽtsa yoini: “Mĩ efanõ mĩ extonõ emãiti niafo mefe mekapaikani,” fani. \v 48 Askafaino kemakĩ: “¿Fatomẽ ẽfe efa keskarafo ẽfe exto keskarafori?” ato fani. \p \v 49 Nãskata a aõxõ tãpimisfo yoini mẽtoxõ: “Nafo ẽfe efafo keskarafo, ẽfe exto keskarafori ẽ ato õi. \v 50 Akka nã ẽfe Epa nai mẽra ikato ato amapaiyai keskara akaifo nãfofi ẽfe extofo ẽfe chikofori ẽfe efafori,” ixõ Jesús ato yoini. \c 13 \s1 Jesús ato yoini meka fetsafaxõ fimi exe saamisnoa \r (Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8) \p \v 1 Askata na pena fisti Jesús pexe mẽranoax tsekekaini kaax, ĩamãfã kesemẽ tsaoni. \v 2 Nãno tsaoano yorafã rasi akiki fenifo, ãfe meka nikai fekani. Akka Jesús kanõanãfã xaki mẽra tsaoxõ ato yoiaino nikanifo, ĩamãfã kesemẽxõ. \v 3 Askata meka fetsafaxõ afama mĩshti Jesús ato yoini iskafakĩ: “Feronãfake fistichi fimi exe saafoni ãfe nõxati mẽra kẽchoxõ fokĩ. \v 4 Fimi exe saafoikaino ranãri fai nẽxpakĩa pakeaino a kachikirixori peyafãfe pini. \v 5 Nãskata fimi exe ranãri makexfoki pakei fetseni mai shara anoma. Nãskakẽ samamakõi fimi exe foaipaini. \v 6 Akka mã foaipaiyaito xinĩ namani, yosipanã, ãfe tapokairoko mai mẽra kasharakẽ. Foaikax, samama nani xinĩ tsasifaano. \v 7 Ranãri fimi exefo moxafo mẽra pakei fetseni. Moxafo mẽranoax moxafoya foaipaiyaito moxafãfe namani. \v 8 Akka fimi exe ranãri mai shara ano pakeni. Nãskax foaisharax fimi ichapayakõi ini. Fetsa cien fimiya ini, fetsari sesenta fimiya ini, fetsari treinta fimiya ini. \v 9 Mã pachoyakĩ ea nikasharakõikãfe,” ato fani. \s1 Meka fetsafaxõ yorafo yoixõ a aõxõ tãpimisfo xafakĩakõi ato yoini \r (Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10) \p \v 10 Nãskata Jesúski a aõxõ tãpimisfo fẽkaxõ yõkanifo: “¿Afeskakĩ meka fetsafaxõ mĩ yorafo yoimẽ? Meka xafakĩa mĩ ato yoimisma,” ixõ yõkanifo. \p \v 11 Askafaifãfe Jesús ato kemani: “Akka afeskaxõ Epa Niospa afe yorafo ĩkinãmakĩ ẽ mato fisti tãpimanõ. \v 12 Akka nã Niospa meka nikasharakõiaifo ãfe Yõshi Shara ãto mẽra naneano nãato ato tãpimasharakõixii kiki. Nãskaxõ mã tãpikĩ finasharakõi. Akka nã nikasharayamaifãfe tãpisharakanamax nãfo fenokõixikani. \v 13 Nãskakẽ meka fetsafaxõ ẽ ato yoi. Akka õifikakĩ tãpikanima. Askatari nikafikakĩ nikasharakanima. \v 14 Nãnori a Niospa meka yoimisto Isaías kirika keneni a inõpokoai yoikĩ. Iskafakĩ yoini: \pi1 Nikataifafiafikakĩ nikakanima. Õifikakĩ tãpikanima. \v 15 Nã yorafo ãto mapo kerexkõifo. Askatari ãto pacho fẽstokõifo. Askatari ãto fero fepoa keskarafo. Nãskaxõ ẽfe meka chanĩmara fakanima. Nãskakẽ ẽ ãto chaka soaxotiroma, \m ixõ Niospa yoini keskara Isaías kirika keneni. \p \v 16 “Akka mãkai ato keskarama. Ẽ mato yoia keskara mã nikasharamis. Ẽ mato tãpimanai keskara mã tãpisharakõia. \v 17 Shinãkapo. Mã õimis keskara a Niospa meka ato yoimisfo feta a Nios Ifofamis fetsafãferi õipaifikakĩ õipaonifoma. A ẽ mato yoimis keskara nikasharapaifikakĩ nikapaonifoma,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Jesús meka fetsafaxõ fimi exe saamisnoa ato yoini ato tãpimasharakõixiki \r (Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15) \p \v 18 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nã ẽ mato meka fetsafaxõ yoiai nã fimi exe saamisfoõnoa ẽ mato yoikai. Nikasharakãfe tãpixikakĩ. \v 19 Atiri fimi exe fai kesemẽ pakeaino peyafãfe pinifo. Nãskafakĩri fẽtsa Nios Xanĩfoõnoa nikafikĩ Niospa meka nikasharayamaito, nã Satanás chakata Niospa meka fĩatiro. \v 20-21 Akka atiri fimi exe makex mẽra pakeax, foaipaifiaito xinĩ namani, ãfe tapo mai mẽra ikikẽma. Nãskafakĩri fẽtsa taefakĩ Niospa meka nikai inimayotiro. Akka afara chaka nokoaino anã inimatiroma, anã Nios Ifofayamaino Niospa meka anã ãfe shinã mẽra nanetiroma. \v 22 Akka atiri fimi exe moxafo mẽranoax foaikax yosinima. Nãskari fakĩ fẽtsa Niospa meka nikasharamax, nãskaxõ afara fetsa shinãkĩ, ãfe shinã mẽraxõ shinãchakakõitiro. Nãskaxõ kori ichapakõi noikĩ, ‘Ẽ kori ichapayax ẽ inimatiro,’ ixõ shinãkĩ Niospa meka anã shinãima. Nãskakẽ Niospa meka nikafikĩ afara fetsafo shinãino, afaa Niospa axotiroma. \v 23 Akka atiri fimi exe mai shara anoax foaikax mã yosiax fimi ichapaya ini, ãfe fimi cien ini, fetsari ãfe fimi sesenta ini, fetsari ãfe fimi treinta ini. Nãskafakĩri fẽtsa Niospa meka nikakõikĩ Niospa meka nanexõ nikasharakõitiro. Akka fẽtsa Niospa meka nikakõisharakĩ nã fimi exe cien keskara itiro, fẽtsari nikasharakõi nã fimi exe sesenta keskara itiro, fẽtsari nikakõisharakĩ nã fimi exe treinta keskara itiro,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Meka fetsafaxõ afara fetsa ato tãpimaxiki anã Jesús ato yoini \p \v 24 Anã Jesús meka fetsafaxõ afara fetsa ato tãpimaxii ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax afe keskara ixikanimãkai. Ifokõi faafo afe keskaramãkĩ ẽ mato anã yoinõ. Nã yorafãfe Nios Ifokõi faafãfe fimi exe shara fana keskarafo. \v 25 Akka tare ifo ãfe inafo fe oxano, a ato noikaspamis fakishi kaxõ a fana shara ano fana chakafanafaini kani. \v 26 Akka nã fana shara foaikĩ pei sharayakõi foaini. Askatari fana chakari foaini. \v 27 Nãskata a tare ifoki ãfe inafo fokaxõ yoinifo: ‘Ifo, fana shara mĩ tarepa mĩ fanafiano, akka, ¿fanĩax na fana chaka foaikamẽ?’ ixõ yõkanifo. \p \v 28 “Askafaifono nã tare ifãfe ato yoini: ‘Nã noko noikaspamisfãfe fanafo rakikĩa,’ ato faito ãfe inafãfe yoinifo: ‘¿Na fana chaka nõ tsekatiromẽ?’ fanifo. \v 29 Akka a tare ifãfe ato yoini iskafakĩ: ‘Maa, fana chaka tsekapaikĩ fana sharari mã tsekatiro. \v 30 Nãskanõki. Nã fana sharafoya yosiyonõ nã fana shara ãfe fimi topiaifotĩa, ẽ mato yoixinõ iskafakĩ: “Na fana chakafo xatekãfe. Xatexõ mextexõ koaxikaki. Nãskata nã fana sharafos ẽfe tapas mẽra ea faxoxikakĩ,” ’ ixõ a tare ifãfe ato yoitiro keskafakĩ, nãskarifakĩ Epa Niospa mato paxkanãfaxii ea Ifofaafo ẽ ato ifixii. Akka ea Ifofayamafo chiifã mẽra ẽ ato nĩchixii,” Jesús ato fani. \s1 Mostaza exeõnoa yoikĩ meka fetsafaxõ Jesús ato tãpimani \r (Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19) \p \v 31-32 Askata anã Jesús meka fetsafaxõ ato yoini iskafakĩ: “Afe keskaramãkĩ Nios xanĩfãfe noko ĩkinã ẽ mato yoinõ. Nã fimi exe mostaza yõra ãfe tarepa fanatiro. Akka nã mostaza exe pishtakõi. Akka mã yosiax efapakõi itiro fana fetsafo keskarama. Nãskakẽ peyafãfe ãfe teshpafo ano naa faxõ too fatiro. Nãskari fakĩ taefakĩ pishta mã Epa Nios Ifofayotiro. Nãskaxõ fisti rasichi mã Ifofayotiro. Akka chipo ichapakõichi atirofo Nios Ifofakakĩ,” ixõ ato yoini. \s1 Meka fetsafaxõ pãa faraxika keskaraõnoa Jesús ato yoini \r (Lc. 13.20-21) \p \v 33 Askata anã Jesús meka fetsafaxõ ato yoini iskafakĩ: “Afe keskaramãkĩ Nios xanĩfãfe noko ĩkinã ẽ mato yoinõ. Nã kẽromã pãa fakĩ levaduraya arinã osixõ kamosakano faraxitiro keskara. Nãskarifiakĩ nõ õitiroma. Yorafãfe Niospa meka ãto shinã mẽra naneano nõ õiyamafiaino ãto õiti fetsafakanax Nios keskara shara itirofo,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Afama mĩshtikiri yoikĩ meka fetsafaxõ Jesús ato yoipaoni \r (Mr. 4.33-34) \p \v 34 Askatari Jesús nã yorafã rasi yoini meka fetsafaxõ afara fetsa ato tãpimaxii. Akka meka fetsafaxõ Jesús mẽxotaima ato yoipaoni. \v 35 Akka nã Niospa meka yoimisto a inõpokoai yoikĩ kirika kenekĩ keskakõifakĩ Jesús nãskakõi fani. Iskafakĩ keneni Jesúsnoa yoikĩ: \pi1 Ẽ ato meka fetsafaxõ yoixii. Niospa keyokõi onifanitĩa nãskatari a nikamisfoma ẽ ato tãpimaxii, \m ixõ Jesúsnoa yoikĩ keneni. \s1 Jesús nã fana chakafoõnoa ato tãpimani \p \v 36 Askata yorafã rasi makinoax Jesús pexe mẽra ikikaini. Mã pexe mẽra kaano, aõxõ tãpimisfãfe anã yõkanifo ato yoisharanõ. “Ifo, meka fetsafaxõ mĩ noko yoia nã fana chakaõnoa nõ tãpiama. Anã noko xafakĩa yoife nõ tãpisharanõ,” ixõ yoinifo. \p \v 37 Askafaifono Jesús ato kemani: “A fana shara fanamisfo keskara ẽkĩa,” ato fani. \v 38 “Akka a tare ẽ yoiai mã tãpitiro nã maitio ẽ yoi. Akka nã fimi exe shara ẽ yoiai nã Nios Ifofamisfo ẽ yoi. Akka nã fana chakafo ẽ yoiai nã Satanás ifofamisfo ẽ yoi. \v 39 Akka nã noko noikaspamisto fimi chakafana ẽ yoiai, a Satanás ẽ yoi. Akka nã fimi exe topiaifo ẽ yoiaito mã nikai, mã mai keyoaino ẽ yoi. Akka a fimi exe topimisfo ẽ yoiaito mã nikai, nã Niospa ãfe ãjirifo ẽ yoi. \v 40 Nã fana chakafo xatekaxõ chĩi koatirofo keskai, nãskarifiaxikani nã omiskõiai nokoaitĩa omiskõixikani mã mai keyoaino. \v 41-42 Nãskarifakĩ ẽfe ãjirifo ẽ nĩchixii a afara ato chakafamamisfoya a afara chaka tãpimisfori ato chii xoisai mẽra ato potanõfo anoax oiayanã omiskõipakexanõfo. \v 43 Akka nã Niospa meka nikasharakõiaifo, Epa Nios ika anoax nã xinĩ chaxai keskara shara ixikani. Mã pachoyakĩ ẽfe meka nikasharakĩ mãto shinã mẽra nanekãfe,” ato fani. \s1 Afara sharakõi oneaõnoa yoikĩ meka fetsafaxõ Jesús ato tãpimani \p \v 44 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax afe keskara ixikanimãkai. Feronãfãke tare ano yonokĩ orokĩ afara sharafinakõia fichixõ nã fichia ano anã oneni. Nãskaxõ ãfe afama mĩshti keyokõi ato minixõ mã kori fixõ nã mai fini nã afara sharakõi ãfenã inõ. Nãskarifiakĩ mã Nios Ifokõifapaikĩ mã fichikõipaitiro,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Makex oxo fakkai fakkaisai keskaraõnoa ãfe ane perlaõnoa, meka fetsafaxõ Jesús ato tãpimani \p \v 45-46 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax afe keskara ixikanimãkai. Yora fistichi fenafofãfofãimis perla ato inãxii. Akka nã perla sharafinakõia mã fichixõ ãfe afama mĩshti keyokõi ato minixõ kori fixõ nã perla sharakõi fini. Nãskarifiakĩ nõ Epa Nios Ifofasharapaikĩ nõko afama mĩshtifo nõ shinãmakitiro Epa Niosmãi sharafinakõikẽ,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Anã meka fetsafaxõ riniõnoa Jesús ato tãpimani \p \v 47 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax afe keskara ixikanimãkai. Nã rini faka mẽra potexõ foe fetsa fetsatapafo fitirofo keskara ixikani. \v 48 Akka nã rini mã foe fospikõiano, nã rinipa fimisfãfe faka ketokonõ rini ninifotirofo. Faka ketokonõ tsaoxõ foefo katotirofo. Nã sharafo fẽta mẽra nanekaxõ nã chakafo potatirofo. \v 49 Nãskarifiaxii nõko mai keyoaino. Nãskatari Niospa ãfe ãjirifãfe noko paxkanã faxii nã chakafoya nã sharafo. \v 50 Akka nã chakafo nã chii xoisai mẽra ato potaxii. Nãnoax oiayanã omiskõipakenakafo,” ato fani. \s1 Afara fena sharakõi yafi afara shara xiniõnoa Jesús ato yoini \p \v 51 Nãskaxõ Jesús ato yõkani: “¿Nã ẽ mato yoiai keskara mã mã nikaimẽ?” ato faito, “Ẽje, a mĩ noko yoiai nõ nikai,” faifono anã Jesús ato yoini: \v 52 “Akka pexe ifãfe pexe xaki mẽra ãfe afara shara onekatsaxakĩ nã fena yafi nã xini ato ispatiro. Nãskarifiakĩ a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe mã Nios Ifokõi faifono, Nios xanĩfoõnoa ato yoitirofo. Akka meka xiniõxõ meka fena sharari mã tãpitiro,” ato fani. \s1 Jesús Nazarete anoxõ nikakaspanifo \r (Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30) \p \v 53 Askata Jesús mã meka fetsafaxõ ato yoikĩ keyoax nãnoax kani. \v 54 Mã kaax ãfe mai anokõi nokoni. A judeofãfe ãto ichanãti pexe mẽraxõ ato yoikĩ taefani ano. Nãnoxõ yorafãfe iskafanifo: “¡Kee, nikakapo! ¿Fanĩxõ iskara tãpixõ yoimẽ askatari nã tsõa atiroma keskara fai? ¿Fanĩxõ iskara tãpiamẽ?” fanifo. \v 55 “Nã mĩsa famisto fakeki. Ãfe afa María. Ãfe extofo mã nõ õimis. Santiago ikaino, José ikaino, Simón ikaino, Judas ikaino, nãfo ãfe extofo,” fanifo. \v 56 “Ãfe poifori nofe imisfo. Nõfi Jesús tãpia. Nãkai afama. Akka, ¿afeskaxõ afama mĩshti fatiromẽ?” ikax yoinãnifo. \p \v 57 Nãskakẽ nikakaspanifo. Akka Jesús ato yoini iskafakĩ: “Keyokõi nã maitio anoxõ Niospa meka yoimis nikatirofo. Akka nã ãfe maikõi anoxõ nikapaitirofoma. Nãskakẽ mã ea nikakaspamis,” ixõ ato yoini. \p \v 58 Nãskakẽ anoxõ afama mĩshti ato õimanima tsõakairoko nikaito. \c 14 \s1 Juan Maotista nani \r (Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9) \p \v 1-2 Nãskatari Galilea anoa nã xanĩfo Herodes ini. A Jesús afama mĩshti faito nikaxõ ãfe inafo yoini iskafakĩ: “Akka nã Juan Maotista ẽ ato textemayamea mã anã otoa. Mã otoxõ tsõa atiroma keskara afama mĩshtifo fai,” ixõ shinãni. \p \v 3-4 Akka Herodes Juan reteyoamano Juan yõani iskafakĩ: “Xanĩfo Herodes, mĩ exto Felipe mĩ ãfe ãfi Herodías mĩ fĩa. Askara chakakõi,” nãskafani. Nãskakẽ Herodes akiki õitifishkini. Nãskaxõ ãfe sorarofo achimani karaxa mẽra ikimaxii. \p \v 5 Akka Herodes Juan retepaifi yorafoki meseni yorafãfemãi chanĩmara faifono Juanmãi Niospa meka ato yoimiskẽ. Nãskakẽ Herodes shinãni iskafakĩ: “Ẽ Juan retekẽ eari yorafãfe retetirofo,” ixõ shinãni. \v 6-7 Akka Herodes ãfe cumpleaño ikaino, yorafo ato ichanãfani. Ichanãfono nã Herodías fake xomaya ares mairani yorafãfe ferotaifi ato inimamai. Nãskakẽ Herodes yoikĩ iskafani nã xomaya yorafãfe ferotaifi, “Mĩ afara fichipaiyai keskara ea yõkafe ẽ mia inãnõ,” ixõ yoini. \v 8 Nãskakẽ nã kẽro xomayato ãfe afa ano kaxõ yõkani iskafakĩ: “¿Ẽ afaa Herodes yõkatiromẽ?” faito ãfa yoini iskafakĩ: “Juan Maotista ãfe mapo textexõ ea sapaki rataxõ ea fexõfe fafe,” fani. \p \v 9 Askafaito nikai xanĩfo Herodes shinãmitsani. Shinãmitsayanã ãfe shinã mẽraxõ shinãni iskafakĩ: “¡Ooa! Ẽ Juan ato textemapaima. Akka yorafãfe nikaifono mẽ na kẽro xomaya yoia. Nãskakẽ ẽ Juan ato textemapaiyamafikĩ ẽ ato textemani,” ixõ shinãni. \v 10 Nãskaxõ xanĩfãfe ãfe sorarofo yoini: “Juan textexõ ãfe mapo ea fixotakãfe,” ixõ yoini. \v 11 Ato askafaino fõkaxõ sorarofãfe Juan textekaxõ ãfe mapo sapaki ratakaxõ fenifo. Fẽkaxõ nã kẽro xomaya inãnifo. Nãatori ãfe afa inãni. \p \v 12 Nãskakẽ Juan inafo fẽkaxõ ãfe yora fõkaxõ maifanifo. Mã askafakaxõ Jesúski nokokaxõ yoinifo. \s1 Jesús cinco mil feronãfakefo ato pimani \r (Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 13 Askata Herodes sorarofo Juan textemana nikai Jesús ares fisti kani kanõanãfãnẽ tsõa istoma ano. Mã Jesús ato makinoax kaa nikakani pexe rasi anoax yorafã rasi fãi fonifo. \v 14 Mã kanõanãfã makinoax fotoxõ akiki yorafã rasi foaito fichini. Ato õikĩ ato shinãkõini. Nãskaxõ a isinĩ ikaifo ato sharafapani. \p \v 15 Mã yãtapakeaino aõxõ tãpimisfo akiki nokokaxõ yoinifo: “Mã yãtapakei kiki nono afaamakĩ yorafo nĩchife a piaifo fitanõfo pexe rasi anoafo,” ixõ yoinifo. \p \v 16 Askafaifono Jesús ato kemani: “Maa. Fokanima kiki. Mãroko ato pimakãfe,” ato faito, \v 17 kemanifo: “Nõ nono cinco pãaya, askatari foe rafes,” fanifo. \p \v 18 Askafaifono Jesús ato yoini: “Ea fixotakãfe,” ato fani. \p \v 19 Nãskaxõ yorafã rasi yoini fasi ano tsaonõfo. Askata foe rafe yafi cinco pãa tsomaxõ nai foisinĩfofã Apa Nios kĩfini iskafakĩ: “Aicho, Epa, mĩõxõ ẽ ato pimai. Mĩ sharakõi,” fata, pãa kaxketa foe rafeya osixõ aõxõ tãpimisfo inãni a yorafo ato inãketsanõfo. \v 20 Nãskax pikanax mãyakõinifo. Akka nã chetefaafo doce fẽta fospini. \v 21 Nã piaifo cinco mil feronãfakefos ini. Kẽrofãferi fakefo feta pinifo. \s1 Jesús ĩamãfã femãkĩa kani \r (Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21) \p \v 22 Mã cinco mil yorafo pimata Jesús aõxõ tãpimisfo yoini iskafakĩ: “Kanõanãfãnẽ nanekãfe, okiri ĩamãfã pokefaitaxikãkĩ,” ixõ ato yoini. Jesús kayoxoma yorafo nĩchiaino aõxõ tãpimisfo fonifo. \v 23 Mã yorafo nĩchita, mãchi keya ari arese kani arixõ Apa Nios kĩfikai. Mã fakishaino, ares fisti ano ini. \v 24 Akka a aõxõ tãpimisfo kanõanãfãnẽ mã chai foafono, nẽfefaino ĩamãfã poikĩ ato katimafani. \v 25 Akka mã penaino Jesús ĩa femãkĩa atoki kaito tsõa tãpinima. \v 26 Nãskata tãpikanamax aõxõ tãpimisfo Jesús ĩamãfã femãkĩa kaito fichikanax tai tai iyanã ratekõinifo, niafakara ikanax. \p \v 27 Askaifono Jesús ato yoini: “Rateyamakãfe, ẽki,” ato fani. \p \v 28 Ato askafaino Pedro kemani: “Ifo, mĩmãkĩ eari kenafe ẽri ĩamãfã femãkĩa kanõ mia ari,” Pedro fani. \p \v 29 “Ofe,” Jesús fani. Nãskakẽ Pedro kanõanãfã makinoax fotopakekafã ĩamãfã femãkĩa Jesús ari kani. \v 30 Kapaifi nefeaito õi nefe kerexkõi mei mesekõini. Nãskakẽ ĩamãfã mẽra ikipakekafakĩ fãsikõi kenani: “¡Ifo, ea ifife!” fani. \p \v 31 Askaito Jesús koshikõi ãfe mẽke achixõ yoini: “Mĩkai ea chanĩmara fasharama. ¿Afeskakĩ mĩa chanĩmara faimamẽ?” ixõ Jesús yoini. \p \v 32 Askata nã rafe kanõanãfã mẽra naneinĩfofanaifono nefe nishpatani. \v 33 Nãskakẽ nã kanõanãfã mẽra naneafãfe Jesús nãmã ratokonõ mai chachipakefofã yoinifo: “Chanĩma, mĩfi Niospa Fakeki,” ixõ yoinifo. \s1 Jesús Genesaret anoafo a isinĩ ikaifo ato sharafani \r (Mr. 6.53-56) \p \v 34 Akka ĩamãfã pokefaikani Genesaret mai ano nokonifo. \v 35 Nãskata nã ano ikafãfe yorafãfe Jesús tãpirisafanifo. Nãskakẽ nã chai ikafori ato yoinifo akairi tãpinõfo. Nãskakẽ a isinĩ ikaifo Jesúski efenifo. \v 36 Nãskakẽ Jesús yõkanifo: “¿Nõ mia tari kexa maikiri pishta ramãkatiromẽ nõ sharaxiki?” fanifo. Nãskakẽ Jesús tari ramãkanax sharai fetsenifo. \c 15 \s1 Jesús ato yoini afeskai yorafo chakafomakĩ \r (Mr. 7.1-23) \p \v 1 Askata fariseofo fe a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo Jerusalén anoax Jesúski fẽkaxõ yõkanifo: \v 2 “¿Afeskai na mĩõxõ tãpimisfo a nõko xinifo ipaonifo keskakanimamẽ? Akka a nõko xinifãfe yoinifo keskara tãpifikaxõ pixikakĩ mechokomekeranafo,” ixõ yoiaifãfe Jesús ato kemani: \p \v 3 “Akka, ¿afeskakĩ mãri mãto xinifo ipaonifo keskara mã tanapaimẽ? Nãskaxõ a Niospa yoini keskara mã nikatama nã mãto xinifãfe yoimisfo keskara mã nikamis. \v 4 Akka Epa Niospa yoikĩ iskafani: ‘Mãto epa yafi mãto efa nikasharakãfe. Akka a ãto apa yafi ãto afa chakafaifo ato retemakãfe,’ ixõ Niospa yoini. \v 5-6 Nãnori Niospa yoifinikẽ mãfi ato mẽstekõi nofe yorafo mã ato tãpimamismaki. Akka mã ato yoimis iskafakĩ: ‘Mãto epa yafi mãto efa mã yoikĩ iskafatiro: “Epa, na kori ẽ mia inãkerana. Nãskafixõ mẽ kori keyoa ẽ Nios inãkĩ. Nãskakẽ ẽ mia anã afaa inãtiroma,” ixõ mã ato yoitiro. Nãskaxõ mãto epafo mã shinãmakĩa keskara mã itiro,’ ixõ mã ato yoimis parakĩ. Askafixõ mã ato tãpimasharamisma. A kirikaki yoikĩ Niospa meka kenenifo anori mã yoimisma. Nã mãto xinifo ipaonifo keskara fisti mã tanamis. A Niospa yoini keskara mã akima. \v 7 Mãfi keparanãmiski. Matoõnoa yoikĩ Niospa meka yoimisto Isaías kirika keneni chanĩmakõi iskafakĩ: \pi1 \v 8 Nã yorafãfe eõnoa yoisharafikakĩ ãto shinã mẽraxõ ea shinãkõiafoma. \v 9 Ãa kaxpa ichanãkanax fanãimisfo ea kĩfiyanã. A ato tãpimanaifo yorafãfe shinã keskarafo. Akka askarakai Niospa shinãma, \m ixõ Isaías keneni, Niospa shinãmanaino.” \p \v 10 Nãskata Jesús yorafo kenaxõ ato yoini iskafakĩ: “Ea nikasharakõikãfe tãpisharakõixikakĩ ẽ mato yoinõ. \v 11 Na mã piaito choshta keskara mato imatiroma. Askatamaroko yorafãfe ãto shinã mẽraxõ chaka shinãkani, askatari chakai mekaifono choshta keskara Niospa ato õi,” Jesús ato fani. \p \v 12 Askata aõxõ tãpimisfo fõkaxõ Jesús yõkanifo: “Ifo, ¿mĩ tãpiamamẽ fariseofo õitifishkikani nã mĩ yoiaito nikakani?” ikaxõ yoinifo. \p \v 13 Askafaifono Jesús ato kemani meka fetsafaxõ: “Tare ifãfe afara chakafo fanatiroma. Askatamaroko a chaka foaikaino tsekaxõ potatiro. Nãskarifakĩ ẽfe Epa nã nai mẽra ikato afarafo fanayamaxõ, ãfe tapo tsekaxõ potaxii anã afaa inõma. \v 14 Akka fariseofo nikayamakãfe. Nã fẽxo keskarafoki. Akka fẽxo afe fẽxo iyopai xato mẽra paketiro. Nãskarifiakĩ nã fariseofãfe Niospa meka tãpikaxoma fetsafo tãpimatirofoma. Nãskakẽ ato fe Nios ari nokotirofoma,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 15 Ato askafaito Pedro Jesús yoini: “A na mĩ yoia keskara meka fetsafaxõ noko yoisharafe nõ tãpisharanõ,” fani. \p \v 16 Askafaito Jesús kemani: “¿Afeskakĩ mãri mã nikasharaimamẽ? \v 17 Akka nõ afara piano nõko ato mẽranoax payokomeano nõ aya safatiro. Nãatokai mato chakana fatiroma. \v 18 Akka a mãto shinãmã shinãxõ mã afara chaka yoiaino nãato mato chakana fatiro. \v 19 Akka yorafãfe afara chakafakakĩ ãto shinã mẽraxõ chaka shinãtirofo, ato retetirofo, askatari ãto ãfima chotatirofo, askatari kẽro fetsa kaxefatirofo, askatari yometsotirofo, askatari chanĩtirofo, askatari ato ĩchatirofo. \v 20 Akka mechokomexoma mã piaino Epa Niospa choshta keskara mato õima. Akka yorafãfe ãa shinãkaxõ afara chakafatirofo. Nãskakẽ Epa Niospa ato õi choshta keskara,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Xotofake judeoyamafixõ Jesús chanĩmara fakõini \r (Mr. 7.24-30) \p \v 21 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo fe kani nã pexe rasi Tiro fe Sidón chaimashta ano. \v 22 Askata kẽro fisti Canaán mai ano ikatsaxakĩ judeo kaifoma Jesús ano kani. Kaxõ fãsikõi yoikĩ kenani iskafakĩ: “Ifo, mĩ David fenaki, ea shinãfe. Ẽfe fake xotofakeshta niafaka chakata omiskõimamiski,” ixõ yoini. \p \v 23 Askafaito nikafikĩ Jesús kemanima. Nãskakẽ ãfe inafãfe fõkaxõ yoinifo: “Ifo, na kẽro yoife katanõ. Nocho okĩ noko fekaxtefafei kiki. Fãsikõi fiisiki kiki,” fanifo. \p \v 24 Askafaifono Jesús ato yoini: “Ẽfe Epa Niospa ea nĩchini judeofos ano, nãfo oveja fenoa keskarafo. Akka yora fetsafo ano ea nĩchinima,” ato askafani. \p \v 25 Akka nã kẽro Jesús nãmã ratokonõ mai chachipakefofãyanã iskafakĩ yoini: “Ifo, ẽfe fake ea sharafaxope,” fani. \p \v 26 Askafaino Jesús kemani meka fetsafaxõ: “A fakefãfe piai fĩaxõ nõ paxta inã, askarakai sharama,” fani. \p \v 27 Jesús askafaito nã kẽromã kemani: “Ẽje, Ifo. Akka paxtafãfe pitirofo a ifãfe piai ãfe potofo mĩsa nãmã keyo pakeaito,” fani. \p \v 28 Askafaito Jesús yoini nã kẽro: “Mĩ ea chanĩmara fakõini fetsafo keskarama. Akka nã mĩ ea yoiai keskara ẽ mia axonõ,” ixõ Jesús nã kẽro yoini. Askafaino ãfe fake xotofake shararisatani. \s1 Jesús yora ichapa sharafani \p \v 29 Askata Jesús anoax aõxõ tãpimisfo fe kaax ĩa Galilea kesemẽ nokoni. Nãskata machi keya mãpefainax tsaoni. \v 30 Nãno yorafã rasi akiki fenifo. Nã isinĩ imisfo akiki efenifo Jesús ato sharafanõ. Fetsa chãto ini, fetsari fẽxo ini, fetsari mifi yõshia ini, fetsari mekamisma ini. Nãskakẽ fetsa fetsatapafo a isinĩ ikaifo Jesús keyokõi ato sharafani. \v 31 Ato sharafaino õikani yorafo yoinãnifo: “¡Kee! Õikapo. Iskarakai nõ õimisma. Nã mekamisfoma mã mekakani. A mifi yõshiafori mã sharafo. Nã chatofori mã nisharakani. Nã fẽxofãferi mã õisharakani. Jesús afama mĩshti fatiro. Akka nõfi israelifokĩ nõko Nios fãsi sharakõi,” ikanax yoinãnifo. \s1 Jesús cuatro mil feronãfakefo pimani \r (Mr. 8.1-10) \p \v 32 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo kenaxõ yoini: “Ẽ na yorafo shinãkõi, nono tres nia mã efe ikafono, nonoxori afaa pikanima. A piaifo mã keyoa. Akka afaa pimaxoma ãto pexe ano ẽ ato nĩchiano fonãikani afaa pikanaxma fai nẽxpakĩa paketirofo,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 33 Akka ato askafaino aõxõ tãpimisfãfe kemanifo: “Akka, ¿afeskaxõ a nõ piai nõ fichitiromẽ na yorafo ato pimaxikĩ nono tsoa ikama?” fanifo. \p \v 34 Askafaifono Jesús ato yõkani: “¿Afe tii mã pãayamẽ?” ato faito, “Siete pãa pishta, foe ichapamashtari,” fanifo. \p \v 35 Nãskata nã yorafo nãmã tsaonõfo Jesús aõxõ tãpimisfo ato yoini. \v 36 Nãskata Jesús siete pãa yafi foeri tsomaxõ Apa Nios kĩfini: “Aicho Epa, mĩõxõ ẽ ato pimaikai. Mĩ fãsi sharafinakõiaki,” fata, pãa kaxketa, foeri tekenãfaxõ aõxõ tãpimisfo ato inãni nã yorafã rasi ato miniketsanõfo. \v 37 Nãskakẽ keyokõichi pikanax mãyakõinifo. A pikĩ chetefaafo siete fẽta fospikõia ini. \v 38 Akka nã pãa piafo cuatro mil feronãfakefos inifo. Kẽrofãferi fakefoyaxori ato feta pinifo. \v 39 Nãskata Jesús yorafo yoini fõtanõfo ãto pexe ano. Nãskata Jesús kanõanãfã mẽra naneinãkafani aõxõ tãpimisfo fe. Mã naneinãkafãta aõxõ tãpimisfo fe mai fetsa ano kani, Magdala ano. \c 16 \s1 Fariseofo feta saduceofãfe, “Tsõa atiroma keskara noko ispafe nõ mia chanĩmara fanõ,” ixõ Jesús yõkanifo \r (Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56) \p \v 1 Askata Magdala mai ano Jesús nokoano fariseo fe saduceofo Jesús õifokani fonifo afara chakafamapaikani. Nãskakaxõ yoinifo: “Mĩ Niospa Fakemãkĩ tsõa atiroma keskara noko ispafe nõ mia chanĩmara fanõ,” fanifo. Nãskakaxõ Jesús afara chakafamapainifo. \v 2 Askafaifono Jesús ato kemani: “Mã yãtapakeaino xini iki sharapakekõikai, ‘Penama oi ikima,’ mã famis. \v 3 Akka mã penaino nai choshtakõi õikĩ, ‘Oi iki kiki,’ mã famis. Akka nai choshtakẽma õikĩ, ‘Oi ikima,’ mã famis. Nai foiskĩ mã tãpitiro oi feyamai feima rakikĩa mã fatiro. Askafixokai nã Niospa mato yoiai keskara mã chanĩmara faima. Nãskakẽ mã ea tsõa atiroma keskara fafe, nõ õinõ mã ea famis. Akka, ¿afeskakĩ mã tãpiamamẽ Epa Niospa noko ikĩfiano?” ato askafani yoikĩ. \v 4 “Na yora chakafãfe ea chanĩmara faafãfema õipaikani ẽ Niosxõ afara shara ẽ ato ispanõ. Akka ẽ ato õimanima. Akka Jonás fafĩnõfãnẽ xeaitano fafĩnõfãnẽ xaki mẽra tres nia ini. Nãskakẽ Niospa Jonás kãimani fafĩnõfãnẽ xãki mẽranoax tsekeinõ. Nãskakẽ a tsõa atiroma keskara ẽ mato ispaima,” ato fata ato makinoax Jesús kani. \s1 “Fariseofo feta saduceofãfe anorima yoimisfoki ato nikayamakãfe,” Jesús ato fani \r (Mr. 8.14-21) \p \v 5 Nãskano Jesúsxõ tãpimisfãfe okiri ĩamãfã pokefaini fõkakĩ a pii foaifo shinãmakifainifo. Nãskakaxõ shinãnifo: “Kee, ¿nõ afaa piikaimẽ? A nõ piikai mã nõ shinãmakikerani,” ikanax yoinãnifo. \v 6 Nãskakẽ Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nã fariseofo feta saduceofãfe ãto pãa faraxati keskara fiyamakãfe,” ixõ ato yoini. \p \v 7 Ato askafaito nikakani aõxõ tãpimisfo yoinãnifo: “¿Afeskakĩ Jesús noko yoimẽ fariseofo feta saduceofãfe ãto pãa faraxati fiyamakãfe noko fai? Akka nõ pãa feama. Nãskakẽ pãanoa noko yoiraka,” ikax yoinãnifo. \p \v 8 Akka mã tãpixõ Jesús ato yoini: “¿Afeskai nõ pãayamara mã ikimẽ? Akka mã ea chanĩmara fasharama,” ato fani. \v 9 “Mãkai ea tãpisharama. Akka, ¿mã shinãimamẽ cinco pãa kaxkexõ cinco mil feronãfakefo ẽ ato pimati? Akka, ¿afe tii fẽta pãa fospia ikitamẽ?” ato fani. \v 10 “Askatari, ¿mã shinãimamẽ nã siete pãa kaxkexõ cuatro mil feronãfakefo ẽ ato pimati? Akka, ¿afe tii fẽta texefafo mã fitamẽ? \v 11 Akka, ¿mã tãpiamamẽ pãanoa ẽ mato yoima? Nã fariseofoya saduceofoõnoa ẽ mato yoi,” Jesús ato fani. \p \v 12 Nãskakẽ tãpinifo Jesús ato yoiaito. Akka nã pãa faraxitiõnoa Jesús ato yoinima. Nã fariseofãfe saduceofo feta ato anorima tãpimapaiyaito Jesús ato yoini. \s1 “Mĩ Cristo mia Niospa ifini nokoki nĩchixii mĩ nõko xanĩfo finakõia inõ,” ixõ Pedro Jesús yoini \r (Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21) \p \v 13 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo fe mai fetsa ari nokoni, Cesarea Filipo mai ano. Nãnoxõ aõxõ tãpimisfo yõkani iskafakĩ: “Yorafãfe, ¿afaa ea fakanimẽ ẽ tsoamẽ?” ato fani. \p \v 14 Ato askafaito kemanifo iskafakakĩ: “Fetsafãfe, ‘Juan Maotistara’ mia fakani. Fetsafãferi, ‘Elíasra’ mia fakani. Fetsafãferi mia iskafakani: ‘Nã Niospa meka ato yoimis nã Jeremíaskĩa, askayamai nã Niospa meka ato yoimis fetsa rakikĩa,’ mia fakani,” fanifo aõxõ tãpimisfãfe. \p \v 15 “Akka, ¿mã, ea tsoara faimẽ?” ato faito, Pedro kemani iskafakĩ: \v 16 “Mĩfi Cristoki, nã Nios nĩpanakato Fakekõi,” fani. \p \v 17 Askafaito Jesús kemani iskafakĩ: “Simón, mĩfi Jonáspa fakeki. Niospa mia noixõ mia sharafaxõa. Akka ẽ Niospa Fakekẽ tsõa mia tãpimanama. Ẽfe Epa Niospa nã nai mẽra ikato ãa mia tãpimana. \v 18 Ẽ mia anã yoinõ. Mĩfi Pedroki,” ixõ Jesús yoini. Akka israeli mekapa Pedro Tokirinĩfã nõ fatiro. Tsõa tokiri efapa pĩtsi itiroma. Nãskaxõ Jesús anã yoikĩ iskafani: “Mĩ ea yoia: ‘Mĩ Cristo, nã Nios nĩpanakato Fakekõi,’ mĩ ea faa. Nã mĩ yoia keskaraõxõ fetsafãfe arifi chanĩmara faxikani. Nãskaifãfe efe yorafo ẽ ato imaxii. Nãskax ichanãxikani ea fanãkani ekeki inimakani. Yõshi chakafãfe Nios noikaspakakĩ ato namapayanã ato xatemapaifiaifono tsoa xatetiroma. Nã ea Ifofaafo xatenakafoma ea fanãkani. Tokiri efapanãfã pĩtsikiki tsõa tararatiroma keskara ixikani. \v 19 Akka fẽtsa chamisi fepoti fẽpetiro yorafo pexe mẽra ikimaxikĩ. Nãskarifiakĩ ẽ mia yoi mĩ yorafo eõnoa mĩ ato tãpimaxii ea Ifofanõfo. Akka mĩ ato yoiaito nikakõikanax efe yora itirofo Epa Nios fe ipaxakakĩ. Nãskai mĩ chamis keskara itiro. Nã mĩ õiai fato sharakõimãkĩ mĩ ato yoitiro: ‘Nã sharakõi mã atiro,’ ixõ mĩ ato yoitiro. Nã sharakõi mĩ õiai, Epa Niospari sharakõi õi. Askatari mĩ õikai fato chakamakĩ, mĩ ato yoitiro: ‘Na chaka mã atiroma.’ Nãskara mĩ yoiaino, Epa Niospari nã chaka õitiro.” \p \v 20 Nãskata Jesús aõxõ tãpimisfo yoini: “Tsoa yoiyamakãfe ẽfi Cristokĩ,” ato fani. \s1 “Chipo ea retexikani,” Jesús ato fani \r (Mr. 8.31–9.1; Lc. 9.22-27) \p \v 21 Akka anã meka fetsafaxõ Jesús ato yoinima. Xafakĩakõi a aõxõ tãpimisfo ato yoini achiyoafomano: “Ẽ Jerusalén ano kai. Nãnoxõ a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãferi, askatari nõko kaifãfe ãto xanĩfofofãferi ea omiskõimaxikani. Ea ato retemafiafono, tres nia oxata ẽ anã otoxii,” ixõ ato yoini. \v 22 Askafaino Pedro Jesús ori iyoxõ yoini iskafakĩ: “Ifo, askayamafe. Miakai retekanima kiki,” fani. \p \v 23 Pedro askafaino Jesús texkeakekafãni. Nãskaxõ iskafakĩ yoini: “Satanás, emakinoax katãfe. Mĩ ea xĩtipaikai a Niospa ea amapaiyai ẽ anõma. A Niospa shinãi anori mĩ shinãima. Akka nã yorafãfe shinãi keskara mĩ shinãi,” fani. \p \v 24 Askafata Jesús aõxõ tãpimisfo yoini: “Fatora fetsa ẽfe inakõi ipaikĩ ãakõi apaiyai keskara anã atiroma. Nã ẽ yoiai keskara nikakõitiro. Nãskakẽ iskatiro: ‘Ẽfe Ifoxõ ea retefiaifono ẽkai ẽfe Ifo ẽ potapakenakama,’ ixõ shinãtiro. \v 25 Akka fẽtsa ãa shinãtiro iskakĩ: ‘Ẽ Nios Ifofaito ea retetirofo. Nãskakẽ ẽ Nios Ifofaima,’ ixõ shinãtiro mesekĩ. Askara yora naax ẽfe Epa ano katiroma. Akka nã ea Ifofaa, eõxõ reteafono ẽ ifixii efe ĩpaxanõ eamãi Ifofamiskẽ. \v 26 Akka fatora fetsa nono mai anoax kori ichapaya ikatsaxakĩ mã naax aya katiroma. Ea Ifofayamax koriya ifiyakatsaxakĩ Epa Nios ano katiroma. Nãskakẽ afama mĩshtifoya iyopaofinixakĩ nã omiskõipakenakafo mẽra mã kaax anã aya itiroma. Nãskakẽ ãfe afaraforikai Nios inãtiroma afe ĩpaxakĩ. \v 27 Akka ẽfi Niospa Fakekĩ yorakõiri. Nãskakẽ sharafinakõia chaxapakefofãxii ẽfe ãjirifo fe nai mẽranoax mai ano okĩ. Mẽ oax ẽ ãto xanĩfo finakõia ẽ ixii. Nãskakẽ nã afara shara famisfo ẽ ato inãsharakõixii ẽ atoki inimakõikĩ. Akka nã afara chakafamisfo afara shara ẽ ato inãsharakõima. Ẽ ato omiskõimaxii. \v 28 Ẽ mato yoi ẽ xanĩfo finakõia ixii. Akka mã atirito ea Ifofaxõ nayoxoma mã õiyotiro,” ixõ Jesús ato yoini. \c 17 \s1 Jesús ãfe femãnã fetsa keskara ini, fafekõini. Ãfe rapatiri oxokõi ini \r (Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36) \p \v 1 Askata seis nia mã finõano Jesús aõxõ tãpimisfo tres iyoni. Pedro iyota, Santiago iyota, Santiago ãfe exto Juanri iyoni. Ranãri ato nĩchifaini. Nãskaxõ mãchi keya mãmãkĩa ato iyoini. \v 2 Nãnoax ãto ferotaifi Jesús fetsa keskara ĩtani. Ãfe femãnã fafekõini xini keskara. Ãfe rapatiri oxokõi itani oa luzpa chaxa keskara. \v 3 Nãskakẽ nãnoa Moisés yafi Elías õinifo Jesús fe mekaifãfe. \v 4 Askaito Pedro Jesús yoini: “Ifo, sharakõi ano nõ oa. Akka, ¿mĩ fichipaimẽ ẽ tres tapas fanõ? Mia fetsafaxota, Moisés fetsafaxota, Elías fetsafaxota, ẽ fanõ,” ixõ Pedro yoini. \p \v 5 Akka Pedro askafaino kõinĩ ato keyokõi maipakefofãni. Nã kõi mẽranoax Nios mekaito nikanifo iskaito: “Nafi ẽfe Fakeki ẽ fichisharapaikõi. Ẽ akiki inimakõi. A nikakõikãfe,” ikaito nikanifo. \v 6 Nikakani Jesúsxõ tãpimisfo ratekõiyanã feopakefofãnifo. \v 7 Askaifono Jesús ato ano kaxõ ato ramãyanã ato yoini: “Finikãfe. Ratekakima,” ato fani. \v 8 Nãskakẽ foisinĩfofãkakĩ anoa tsoa õinifoma, Jesús fisti nikẽ õinifo. \p \v 9 Nãskata machi keya ariax anã tisirimepakenifo mã fekani. Tisirimepakekĩ Jesús ato yoifeni: “A mã õia keskara mã tsoa yoiki. Ẽ naax mẽ anã otoano mã ato yoitiroki,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 10 Nãskakẽ a aõxõ tãpimisfãfe Jesús yõkanifo iskafakakĩ: “A Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãferi iskafakĩ yoinifo: ‘Cristo oyoamano Elías rekẽ oi taexii kiki,’ ixõ yoimisfo. Akka, ¿afeskakĩ iskara yoimẽ?” fanifo. \p \v 11 Askafaifãfe Jesús ato kemani: “Chanĩma, Elías rekẽ oi taei nãato keyokõi itipinĩsharafaiyoi ãto chaka xatenõfo. \v 12 Akka ẽ mato yoinõ mã Elías ifana mãkai tãpiama. Nãskakẽ nã apaiyai keskafakakĩ chakafanifo. Nãskarifakĩ ea omiskõimakani,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 13 Nãskakẽ aõxõ tãpimisfãfe tãpinifo Juan Maotistaõnoa Jesús ato yoiaito. \s1 Jesús feronãfake naetapa niafaka chaka põtaxoni \r (Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43) \p \v 14 Askata Jesús a aõxõ tãpimisfo fe mã mãchifã ariax fotoano yorafã rasi akiki fenifo. Akka feronãfake fistichi ratokonõ mai chachipakefofã Jesús yoini: \v 15 “Ifo, ẽfe fake shinãfe. Ẽfe fake nĩsoi omiskõimiski. Nãskakẽ chii naki pakeyanã faka mẽra pakemiski. \v 16 Akka mĩ inafo ano ẽfe fake ẽ efefekẽ mĩ inafãfe ẽfe fake ea sharafaxomisfoma,” fani. \p \v 17 Askafaito Jesús kemani: “Ooa. Mãkai ea tãpisharama. Mã afara shinãmis. Akka afetĩakai ẽ matoki onima. ¿Afetĩakai mã ea tãpimẽ? Niri nã fake efekãfe,” Jesús ato fani. \p \v 18 Nãskakẽ Jesús nã feronãfake naetapa makinoa niafaka chaka potani. Nãskax sharakõi itani nã feronãfake naetapa. \p \v 19 Nãskaxõ aõxõ tãpimisfãfe Jesús yõkanifo: “Akka, ¿afeskakĩri nõ niafaka yõshi chaka potatiromamẽ?” ixõ yõkanifo. \p \v 20 Askafaifono Jesús ato yoini: “Akka mã ea nikaima. Ẽ mato yoinõ, ea nikakapo. Akka mã ea pishta nikaxõ mã na machi, ‘Nonoax tsekekainax mai fetsa ari katãfe,’ mã faino na machi tsekekaitiro. Ea nikakõixõ nã mã apaiyai keskara mã atiro. \v 21 Akka na keskara niafaka chaka mã foni tenekĩ Nios shinãkĩ mã Epa Nios kĩfiyanã mã potatiro,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Anã Jesús ato yoini: “Chipo ea retexikani,” ixõ \r (Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45) \p \v 22-23 Askata aõxõ tãpimisfo fe Galilea ano ichanãxõ ato yoini: “Ea achikaxõ ãto xanĩfofo ano ea iyoxikani, afãfe ea retenõfo. Akka ea retefiafono tres nia oxata ẽ anã otoxii,” ixõ Jesús ato yoini. Ato askafaito nikakani aõxõ tãpimisfo shinãmitsakõinifo. \s1 Nã Nios kĩfiti pexefã ano yonomisfãfe ato kori yõkanifo \p \v 24 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo fe Capernaúm ano nokoaino a Nios kĩfiti pexefã anoxõ ato kori fĩamisfãfe Pedro õifokaxõ yõkanifo: “¿Mĩ Ifãfe kopifaimamẽ na Nios kĩfiti pexefã nã ato kori fixomisfãfe?” Pedro fanifo. \v 25 “Ẽje, kopifai,” Pedro ato fani. \p Askata Pedro pexe mẽra ikikainaito Jesús yoini iskafakĩ: “Simón, ¿afe keskara mĩ shinãimẽ? ¿Xanifãfe nã maitio anoa ãfe kaifo kori fĩaimẽ, askayamakĩ yora fetsafo ato fĩairaka?” ixõ Jesús Pedro yõkani. \p \v 26 Askafaito Pedro kemani: “Yora fetsafo fĩatiro,” fani. “Ẽje, chanĩma,” Jesús ini. “Akka ãfe kaifãfe kopifatiroma. \v 27 Akka nokoki õitifishkiyamanõfo ĩa ano kaxõ mĩshkimãtãfe. Nã mĩ fafĩ mĩshkimãna ãfe axfa mẽranoa mĩ kori exe fichikai. Nãskakẽ nã Nios kĩfiti pexefã kori fixomisfo nõ ato kopifaikai,” ixõ Jesús Pedro yoini. \c 18 \s1 “Akka, ¿tsoakaimẽ sharafinakõia?” inifo \r (Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48) \p \v 1 Akka nãskatari aõxõ tãpimisfo fõkaxõ Jesús yõkanifo: “Akka, nõ mia Ifofamiski, ¿fatomẽ finakõia?” ixõ yõkanifo. \p \v 2 Askata Jesús fake yome kenaxõ ato nẽxpakĩa nĩchini. \v 3 Nãskaxõ ato yoini: “Ẽ mato pãraima. Iskara mã shinãtiroma: ‘Ẽ keyokõi finõfakĩ,’ mã itiroma. Akka fake yome kakapaitiroma. Akka mã shinã fetsafaax na fake yome keskara mã itiro. Mã askayamaxõ mã Nios Ifofatiroma. \v 4 Akka Nios Ifo sharakõi faax nã Nios nikakõiaifo fake yome keskarafo, askatari, ‘Nõ tsoama,’ ixõ shinãifo nãskarafo sharafinakõiafo. \v 5 Akka fatora fẽtsa ẽfe aneõxõ na fake yome noikĩ nãatori ea noisharakõi,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Noko fẽtsa afara chakafamaino ãfenã mesekõi itiro \r (Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2) \p \v 6 Jesús anã yoini iskafakĩ: “Akka nã ea rama Ifofai fetsafãfe ato afara chakafamaino õikĩ, nã keskarafo ato achixõ tokirinĩfãya tenextifaxõ fakafã noa mẽra potatirofo ãsanõfo fetsafo anã ato afaa chakafamayamanõfo. Nã keskara shara ikerana,” ato fani. \v 7 Askafata Jesús aõxõ tãpimisfo yoini iskafakĩ: “Mẽxotaima ea chanĩmara faafãfema yorafo chakafamapaimisfo. Akka fẽtsa fetsafo chakafamax omiskõi finakõixikani. \p \v 8-9 “Akka mãto mẽkemã mato afara chakafamatiro, askayamãkĩ mãto tãe mato afara chakafamatiro, askayamãkĩ mãto fẽro mato chakafamatiro. Nãskaino mãto chaka xatekõitakãfe anã chakafayamaxii. Oa mãto mẽke xateta pota keskara itaxikakĩ, oa mãto tae xateta pota keskara itaxikakĩ, oa mãto fero fetoshimea keskarakõi itaxikakĩ afaa mã chakafayamanõ. Akka mã mã mẽke fisti potax anã afaa chakafayamai mã Epa Nios fe isharapakenakaki. Nã keskara sharakõi. Nã mãto mẽke mã xateama keskaraxõ mã aõ chakafaino, nã omiskõipakenakafo mẽra mã kanaka ari chiifã nokanakama mẽra. Nã mãtonã chaka finakõia ixii. Nãskatari mãto tae fisti xatea keskara mã sharafinakõia mã isharapakekõitiro. Nãskax, mã askayamaino nã omiskõipakenakafo mẽra mã ipanakaki ari chiifã nokanakama mẽra. Nãskatari mãto fẽro chakafaino, mã fetoshimeax mã isharapakenakaki. Mã askayamax fero rafeyax nã omiskõipakenakafo mẽra mã kaxii nã chiifã nokanakama mẽra,” ato askafani. \s1 Oveja fenoaõnoa Jesús meka fetsafaxõ ato yoini \r (Lc. 15.3-7) \p \v 10 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nã rama ea Ifofaõnoa fakefo keskara shinãkĩ iskafayamakãfe: ‘Na rama Jesús Ifofaafokai afaafoma,’ ixõ yoiyamakãfe. Ẽ mato mẽstekõi yoinõ. Epa Niospa ãfe ãjirifãfe nã rama ea Ifofaafo ato kexesharafafãimis. Nã ãjirifo Epa Nios fe imisfo. Nãskakẽ ãfe fakefo kexesharamis. \v 11 Akka nã yorafo fenoafo ẽ ãto chaka soaxoniyoi ẽ oni isharapakexanõfo. \p \v 12 “Akka, ¿afaa mã shinãimẽ? Feronãfake fetsa cien ovejaya itiro. Nãskakẽ fisti a makinoax fenoano nã noventa y nueve anã kãimatiroma nã fenoa fenakĩ. \v 13 Ẽ mato chanĩma yoinõ. Mã oveja fisti fichiax inimaifinakõitiro. Akka nã fenoamafoki inimatama nã fenoitaki mã fichiax inimaifinakõitiro. \v 14 Nãskarifiai Epa Nios nã nai mẽranoato nã rama Ifofaifo keyokõi ato noisharai ato õikĩ. Askatari tsoa pishta fenopaima ãfe fakefo,” ato fani. \s1 Jesús chanĩmara faa fẽtsa mia chakafaito mĩ raefatiro \r (Lc. 17.3) \p \v 15 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka meka fetsa ẽ mato yoinõ. Ea chanĩmara famis fẽtsa mia chakafakẽ mĩ yoitiro iskafakĩ: ‘Yamã, mĩ ea chakafaa,’ ixõ mĩ yoitiro. Mĩ askafaito mia nikaxõ, ‘Ẽje. Ea mĩa chakafa. Ea anã raefafe,’ ixõ mia yoiaito mĩ afe rae faatanãtiro. \v 16 Nã mĩ askafafiaito mia nikakaspaito feronãfake fisti kenafe, askayamakĩ rafe kenafe nã rafetari nikanõfo mia chanĩmara faimãkai. \v 17 Nãskatari atori nikayamaito nã ea Ifofaafo ichanãfo anoxõ ato yoife mia tãpinõfo. Nã ichanãfo anoxõ mĩ yoiaito mia nikayamaito mĩ iskafakĩ yoitiro: ‘Na feronãfãke Epa Nios Ifofafiax nã Nios Ifofaafoma keskara ika. Nãskatari nã ato pãraxõ ato kori fĩamisfo keskarakõi,’ ixõ mĩ yoitiro. \p \v 18 “Ẽ mato chanĩma yoi. Nã mã õiai fato sharakõimãkĩ mã ato yoitiro: ‘Nã sharakõi. Nãskara nõ atiro,’ ixõ ato yoitiro. Nãskara mã sharakõi õi Epa Niospari shara õi. Askata mã õikai fato chakamakĩ, mã ato yoitiro: ‘Na chaka. Nãskara nõ atiroma,’ ixõ ato yoitiro. Nãskara mã õikĩ chakamakĩ, ‘Na chaka nõ atiroma,’ ixõ mã yoiaino, Epa Niospari nã chaka õitiro. \p \v 19 “Askatari fetsari ẽ mato yoinõ, ea nikakõikapo. Fatora mã rafeta nono mai anoxõ mã shinãsharaxõ, mã Epa Nios afara yõkaiyanã mã kĩfiaito ẽfe Epa nai mẽranoato mato afara inãsharaxii. \v 20 Akka rafe iyamakani tres yora ea shinãkani eõnoax ichanãkaxikani ẽri ato fe ichanãxii,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 21 Askata Pedro akiki kaxõ Jesús yõkani: “¿Ifo, oato ea noikaspakĩ ea chakafamis, afe tii fakĩ ẽ yoitiromẽ ẽ raefaxiki? ¿Siete fakĩ ẽ yoitiromẽ?” faito, \v 22 Jesús kemani: “Maa. Siete fakĩ mĩ yoitiroma. Mẽxotaima mĩ yoitiro,” fani. \s1 Jesús anã meka fetsafaxõ ato yoini feronãfake fẽtsa a afeta yonomis raefapainima \p \v 23 Anã Jesús ato yoini: “Nõ Epa Nios Ifofaxõ nõ fetsafo raefatiro, Epa Niospa mato raefamis keskafakĩ. Nã ẽ mato yoiai keskara nikakapo mã tãpinõ mã rae faatanãino. A xanĩfãfe ato yonomamis kenani ato yoixii afe tii mã nimiamakĩ. \v 24 Xanĩfãfe taefakĩ afe rafea kenani ichapakõi nimiano. \v 25 Akka a nimia koriya inima afaa kopifatiroma ini. Nãskakẽ xanĩfãfe iskafani: ‘Mĩ koriyama mĩ kori nokotiroma mĩ ea kopifapanã. Akka ẽ mia xanĩfo fetsa inãi mĩ ãfe ina inõ ea kori inãnõ. Mia inãta mĩ ãfi inãta mĩ fakefo inãta mĩ afama mĩshtifo keyokõi ea inãi mĩ ea aõ kopifanõ,’ ixõ xanĩfãfe yoini. \v 26 Nãskakẽ ãfe inapa ratokonõ mai chachipakefofã yoini: ‘Ifo, ea manayofe. A ẽ mia nimia ẽ mia chipo kopifaikai,’ ixõ yoini. \p \v 27 “Askafaito nikakĩ xanĩfãfe shinãkõini. Nãskaxõ yoini: ‘Rateyamafe. A mĩ ea nimia ẽ anã shinãima. Mĩ ea nimia ẽ keyokõi sofai mĩ anã ea niminõma. Kasharatãfe,’ ixõ yoini. \v 28-29 Nãskakẽ xanĩfãfe pexe mẽranoax kakĩ, ãfe yama fichini, nãato ichapama pishta nimia ini. Nãskakẽ fichixõ testopa achixõ temo temosayanã yoini: ‘Mĩ ea nimia ea kopifarisafãfe,’ fani. Mã eneano ratokonõ mai chachipafofã yoini, ‘Ea manayofe ẽ mia inãnõ,’ fani. \v 30 Askafaito nikakaspakĩ karaxa mẽra ikimani a mẽraxõ kopifanõ. \v 31 Nãskakẽ ranãri shinãmitsakõikakĩ a õiaifo ãto xanĩfo yoifokani fonifo. \v 32 Nãskakẽ xanĩfãfe kenaxõ mã oano yoini: ‘Mĩ chaka finakõia. Akka ẽ mia askafatima mĩ ea nimifiano, “A ẽ mia nimia ẽ mia kopifanõ ea manayofe,” mĩ ea faito, \v 33 akka mĩri mĩ yama mĩ shinãkerana nã ẽ mia noikĩ shinãti keskafakĩ,’ ixõ xanĩfãfe yoini. \v 34 Nãskax õitifishki finakõikĩ xanifãfe nã ãfe ina karaxa mẽra ikimani anoax omiskõi finakõinõ nã nimia kopifayanã. \p \v 35 “Ẽfe Epa nai ari ikato matori askafaxii fetsafo mã raefayamaito mato omiskõimaki,” ixõ Jesús ato yoini. \c 19 \s1 Feronãfake ãfe ãfi fe enẽnãtirofoõnoa Jesús ato yoini \r (Mr. 10.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 Mã ato yoikĩ keyota Jesús aõxõ tãpimisfo fe Galilea anoax kakĩ faka Jordán pokefainax Judea mai ano nokoni. \v 2 Nãskakẽ yorafã rasichi chĩfafãinifo. Nãrixõ nã isinĩ ikaifo ato sharafapani. \p \v 3 Nãskakẽ fariseofo akiki fẽkaxõ chakafakĩ mekamapainifo. Nãskaxõ yõkanifo iskafakĩ: “Nõko xinifãfe Niospa meka yoikĩ kenenifo keskafakĩ, ¿feronãfãke ãfe ãfi enepaikĩ enetiromẽ afeskaraito?” ixõ yõkanifo. \v 4 Askafaifono Jesús ato kemani: “¿A Moisés kirika keneni mã õimismamẽ? Iskafakĩ keneni: ‘Niospa keyokõi onifani. Feronãfake yafi kẽro onifakĩ taefani. \v 5-6 Mã askafaxõ iskafakĩ yoini: “Feronãfake mã ãfiyax ãfe apa yafi ãfe afa makinoax paxkatiro ãfi fe fianãxiki. Nãskakẽ ãfe ãfi fe yora fisti keskara itirofo,” ’ ixõ Niospa yoinino Moisés keneni. Nãskakẽ anã yora rafema, yora fisti keskara ikani ãfe ãfi fe. Nãskakẽ feronãfãke ãfe ãfi enetiroma Niospamãi ato fianãmano,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 7 Ato askafaino yõkanifo: “Akka, ¿afeskakĩ Moisés yoinimẽ iskafakĩ? ‘Feronãfãke ãfe ãfi eneyoxoma kirika kenexõ yoitiro iskafakĩ: “Ẽ anã mia fipaima. Ẽ mia enei,” ’ ixõ yoitiro Moisés fani,” fariseofãfe Jesús fanifo. \p \v 8 Askafaifono Jesús ato yoini: “Akka mãri mãto xinifo keskara mã Niospa meka nikakaspamis. Akka Moisés yoini nõ kẽro enetiro. Akka Niospa taefakĩ anori shinãnima. \v 9 Ẽ mato yoinõ. Akka fẽtsa ãfe ãfi enetiroma fetsa fe chotanãyamafiano. Akka fẽtsa ãfe ãfi enexõ kẽro fetsa fia askara sharama, chakafai. Askatari a kẽro fenẽ enea fẽtsa fia askarari sharama, chakafai,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 10 Askara nikakakĩ Jesús a aõxõ tãpimisfãfe yoinifo: “Akka nã mĩ noko yoiai keskara nikakanax, fianãfoma askara shara itirofo,” ikaxõ yoinifo. \p \v 11 Askafaifono Jesús ato kemani: “Na ẽ yoiai keskara atirifãfe nikasharatirofoma. Akka nã Niospa ato shinãmanai tiitos shinãkanax nãfo shara itirofo fianãkanamax. \v 12 Akka yõshikõi kãiax mã yosiax ãfiyatiroma. Akka fetsafori ato oxkofĩxotirofo ãfiyanõfoma. Akka fetsafãferi Epa Nios fisti nikakõipaikakĩ, nã fisti nikakõitirofo. Nãskakẽ afo ãfiyapakenakafoma,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Jesús fakefo chishtoxõ ato mãmãyanã Epa Nios kĩfixopakeni \r (Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Ato askafaino yorafãfe ãto fakefo Jesúski efenifo ato mãmãpakeyanã ato Nios kĩfixonõ. Akka a Jesúsxõ tãpimisfãfe ato iskafanifo: “Mãto fakefo efexõ nõko Ifo fekaxtefayamakãfe,” ato fanifo. \p \v 14 Ato askafaifono Jesús ato yoini: “Ato enekãfe nã fakefo ekeki fenõfo. Ato nẽtefayamakãfe. Ẽfe Epa Nios xanĩfo ika ari na fakefo keskarakõifoki,” ixõ ato yoini. \v 15 Nãskaxõ fakefo mãmãpaketa Jesús nãnoax kani. \s1 Feronãfake naetapa kori ichapayax Jesús fe mekani \r (Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30) \p \v 16 Feronãfake naetapa fistichi Jesús õikaxõ yõkani: “Maestro, mĩ sharaki, ea yoife afaa shara ẽ afeska fatiromakĩ Nios xanĩfo fe ipaxaki,” ixõ yõkaito, \v 17 Jesús kemani: “¿Afeskakĩ sharara mĩ ea faimẽ? Akka Nios fisti sharafinakõia. Nios xanĩfo fe mĩ ipaxapaikĩ a Moisés yoini keskara mĩ nikasharakõitiro,” faito, \v 18 “¿Fatomẽ ẽ nikanõ?” faito, Jesús yoini iskafakĩ: “Nã Moisés yoini keskarakõi mĩ nikakõitiro. Iskafakĩ yoini: ‘Ato reteyamakãfe. Askatari mãto ãfima chotayamakãfe. Askatari atoki yometsoyamakãfe. Askatari chanĩ yoiyamakãfe. Askatari kaxpa ato parayamakãfe. \v 19 Askatari mãto epa yafi mãto efa nikasharakõikãfe, ato sharafakãfe. Askatari a mã chaima nikari noisharakõikãfe a mã mã noimeai keskafakĩ,’ ” ixõ Jesús yoini. \p \v 20 Askafaito a kori ichapayato kemakĩ iskafani: “Nã mĩa yoiai keskara mẽ nikakõimis. Akka, ¿afaa fetsari ẽ nikamamẽ?” faito, \v 21 Jesús kemani: “Mĩ isharakõipaikĩ, mĩ afama mĩshtifo ato minitãfe. Kori fixõ nã afaamaisfo ato inãketsatãfe. Nãskakẽ nai mẽranoax afama mĩshtifoya mĩ ixikai. Mã mĩ kori ato inãketsata anã oxõ ea Ifofasharafe,” ixõ Jesús yoini. \p \v 22 Askafaito nikai nã feronãfãke shinãchakakõi tooxinima kori ichapayamãiyaxõ ato inãkaspai. Nãskax Jesús makinoax kani. \p \v 23 Nãskaxõ Jesús aõxõ tãpimisfo yoini: “Ẽ mato pãraima, fekaxkõi yora kori ichapayato Epa Nios Ifofapaia. \v 24 Akka anã ẽ mato yoinõ meka fetsafaxõ. Camello akoja kini mẽra ikipaifi ikitiroma, fekaxkõi, efapamãiax. Nãskarari yora kori ichapayato Nios Ifofapai, fekaxkõi ãfe afama mĩshtifomãi potakaspakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 25 Ato askafaito nikakakĩ a aõxõ tãpimisfãfe tãpipainifo. “¡Kee! ¿Afeskax nõ Nios fe ipaxatiromẽ?” ikanax yoinãnifo. \p \v 26 Askaifãfe õikĩ Jesús ato yoini: “Yorafokai ãa ifimetirofoma. Nios fistichi yorafo ifitiro. Niospa afama mĩshtifo fatiro, yorafãfe atiroma keskara,” ixõ ato yoini. \p \v 27 Ato askafaito nikakĩ Pedro yoini: “Ifo, nõ mefe okĩ nõko afama mĩshtifo nõ õiferani nõ mefe oni. Akka, ¿afaa nõ fiimẽ?” fani. \p \v 28 Askafaito Jesús ato kemani: “Ẽ mato pãraima. Keyokõi ẽ ato ĩkinãno sharafinakõia ea õixikani, ẽfe Epa Nios keskara sharakõi ẽ ikaito. Akka mãmãi ea Ifofasharakatsaxakĩ nai mẽranoax mã efe xanĩfofo ixii. Mã nõko kaifo israelifãfe ãto xanĩfori mã ixii. Nã doce nofe yorafo israelifo mã ato ĩkipakenakakĩ. \v 29 Akka yora fẽtsa eõxõ ẽfe meka sharaõnoa ato yoikakĩ ãfe pexe õifaini, askatari ãfe onefetsafori õifaini, ãfe poifori õifaini, ãfe apari õifaini, ãfe afari õifaini, ãfe ãfiri õifaini, ãfe fakefori õifaini, ãfe tareri õifaini, akka nãato afama mĩshtifo fixii. Nãskatari mã naax Nios fe ipanaka. \v 30 Akka iskaratĩa yora ichapafãfe ato finõpaikani, nõ finakõiara ikaxõ, akka chipo fenotirofo. Akka a ato finõpaiyamaifo iskaratĩa Niospa ato finakõia imaino Nios fe ipanakafo,” ixõ ato yoini. \c 20 \s1 A yonomisfokiri yoikĩ meka fetsafaxõ Jesús ato yoini \p \v 1 Anã Jesús ato yoini: “Afe keskaramãkĩ Epa Niospa keyokõi ato ĩkinã mã Ifosharafaino, ẽ anã meka fetsafaxõ ẽ mato yoinõ. Ea nikasharakãfe. Nã tare ifo mã fakishparikõi kani yorafo fenaikai ãfe tare ano yonoxonõfo. \v 2 Ato fichixõ ato yoini iskafakĩ: ‘Ẽ mato pena fisti yonomapai. Akka nã ẽ ato kopifamis tii mã pena fisti yonoano ẽ mato kopifai, ¿nãskara sharamẽ?’ ato faito, ‘Ẽje, shara,’ fanifo. Nãskaxõ ãfe tare ari ato nĩchini. \v 3 Askata rama xini keyaino tare ifo anã kakĩ õia plaza anoxõ ranãrito manaifono yonopaikakĩ tsõa ato yonomayamaino. \v 4 Askaifono tare ifãfe ato yoini: ‘¿Mãri ẽfe tare ano yonopaimẽ nã ẽ ato kopifamis keskafakĩ ẽ mato kopifanõ?’ ato faito nikakata atiri fonifo yonoi fokani. \v 5 Askata tare ifo anã xini keya kaxõ õia ranãrito mananifo yonopaikakĩ. Nãskakẽ afori nĩchini ãfe tare ano. Askata mã xini kaino anã kaxõ õia ranãritori manaifono. Nãfori nĩchini yonotanõfo. \v 6 Askatari yãtapishtakõi plaza ano anã kaxõ õia nãnoa ranãri ato fichitoshini yonopaiyaifãfe. Nãskaxõ ato yõkani: ‘¿Afaa nonoxõ mã afeskafaimẽ yonokima?’ ato faito kemanifo, \v 7 ‘Tsõa noko yonomayamaino nõ iki,’ fanifo. Askafaifono ato yoini: ‘Mãri ẽfe tare ano yonotakãfe,’ ato fani. \p \v 8 “Nãskata mã fakishano nã tare ifãfe afe xanĩfo yoini iskafakĩ: ‘Ea yonoxonaifo ato kenafe ato kopifanõ. Nã rama ikiafo ato kopifakĩ taefafe. Askata nã iki taeafo chipo ato kopifaxiki,’ fani. \v 9 Akka yãtapishtakõi ikikaxõ yonoafo nãfo ato kopifani nã pena fisti yonoafo kopifamis keskafakĩ. \v 10 Akka nã yonoi iki taeafãfe shinãnifo: ‘Nõ kori ichapa fira,’ ikaxõ, askafikaxõ nã fetsafãfe fiaitiri finifo. \v 11 Nãskakẽ mã ato kopifaino, nã tare ifo mekafakakĩ yõachẽpenifo. \v 12 Iskafakĩ yoinifo: ‘Akka nã rama fẽkaxõ yonoafo mã ato kopifaa nã mã noko kopifaa keskafakĩ. Akka nõ xini pae meeyanã nõ yonoa nĩskayanã nã pena tii,’ fanifo. \v 13 Akka nã tare ifãfe fisti kemani: ‘Efe yorashta, ẽ mia chakafakĩ mekafaama. Akka mẽ mia kopifaa nã mĩ pena fisti yonoa. Nã pena fisti ẽ ato kopifamis tii ẽ mato kopifai ẽ mato faaki. Nã sharaki mã ea faaki,’ fani. \v 14 ‘Akka ẽ mia kopifanõ, nakĩa mĩ kori. Katãfe mĩ pexe ano. Akka nã rama ikikaxõ yonoafo nã ẽ mia inãi keskafakĩ atori ẽ inãi. \v 15 Nã ẽ inãpaiyai keska fakĩ ẽ ato inãtiro, ẽfe korimãiyakẽ. Akka, ¿afeskai mĩ ekeki õitifishkikimẽ ẽ fetsafo inãsharaino?’ ixõ yoini. \v 16 Nãskarifakĩ Epa Niospa nã taefakĩ chanĩmara faafo ato inãi keskafakĩ nã rama chanĩmara faifo nãfori ato inãsharaxii. Akka Epa Niospa yora ichapa kena a ika ano fonõfo. Nãskakẽ Epa Niospa ato kenafiaito tsõa nikayamaito nã Ifofaafos ato ifixii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Anã Jesús ato yoini: “Mã chaima ea retekanira,” ixõ \r (Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34) \p \v 17 Askata Jesús Jerusalén ari fãi kakĩ a aõxõ tãpimisfo kenaxõ ato yoini iskafakĩ: \v 18 “Ea nikakãfe. Mã mã õikai iskaratĩa Jerusalén ano nõ mãpei kaikai. Nãnoxõ ea achikaxõ ea ato inãkani, a Nios ato kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo, askatari a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo anori ea iyoxikani. Nãnoxõ, ‘Mã mĩ naikai,’ ixõ ea yoixikani kiki. \v 19 Nãskakaxõ yora fetsafo nõko kaifoma ea inãkani ea kamaketsayanã ea koshaketsakani. Nãskakaxõ ifi cruz ikaki ea mastakani. Akka ea askafafono tres nia oxata ẽ anã otoxii Epa Niospa ea otofaano,” ixõ ato yoini. \s1 Ãfa ãfe fake rafe Jesús yoixoni \r (Mr. 10.35-45) \p \v 20 Zebedeo fake rafe Juan fe Santiago ini. Nã rafe ãto afa fe Jesús ano fonifo. Mã Jesúski nokoxõ nã kẽromã ratokonõ mai chachipakefofãni Jesús afara shara yõkapaikĩ. \v 21 Askafaito Jesús yõkani: “¿Afaa mĩ fichipaimẽ ẽ mia axonõ?” faito, nã kẽromã yoini: “Ifo, nã mĩ xanĩfo finakõia ikaitĩa ẽfe fake raferi mefe xanĩfo inõfo ato xanĩfo imafe. Nã xanĩfãfe tsaoti ano mĩ tsaoano ẽfe fake rafe takairafe mefe ketaxamei tsaonõfo,” fani. \p \v 22 Askafaito Jesús nã kẽromã fake rafe yoini: “Mã tãpiama a mã ea yõkai keskara. ¿A ẽ omiskõixiai keskara mãri omiskõitiromẽ?” Jesús ato faito kemanifo: “Ẽje, nõri tenetiro,” fanifo. \p \v 23 Askafaifãfe Jesús ato yoini: “Chanĩma, mãri mã omiskõixii. Akka ẽkai tsoa yoitiroma, ‘Efe ketaxamei tsaofe efe rafexii’ ixõ. Akka ẽfe Epa Nios fistichi yoitiro. Nã Niospa ato katoafos nãfo afe ketaxamei tsaotirofo efe rafexikakĩ,” ixõ ato yoini. \p \v 24 Nãskakẽ a aõxõ tãpimis rafeta askafakĩ yõkaifãfe a aõxõ tãpimisfo fetsafãferi nikakakĩ, “¿Afeskai oa iskai rafe mekakanimẽ?” ikaxõ a rafe meepainifo. \v 25 Askaifono Jesús ato kenaxõ ato yoini: “Mã mã tãpia yora fetsafãfe ãto xanĩfofo afe keskarafomãkĩ. Nã xanĩfãfe mitsisipakõixõ ato yonomamis. A xanĩfo fe rafeafãferi ato yoimisfo iskafakakĩ: ‘Nõri mãto xanĩfo. Nõ mato yoiaito mã noko afara axorisafatiro,’ ixõ fãsikõi ato yoimisfo. \v 26 Akka mã ranã askayamakãfe. Askatamaroko fatora fetsa mã xanĩfo ipai ato yonoxomis keskara mã itiro. \v 27 Askatari fatora fetsari xanĩfo ipaikĩ iskafakĩ shinãtiro: ‘Ẽkai afaama. Nãskakẽ ẽ fetsafo axosharapai. Nã apaiyaifo keskara ẽ ato axosharai,’ ixõ shinãtiro. \v 28 Akka ẽri anori shinãima, ẽfe Epa Nios ariax ẽ nãmã fotoni feronãfakekõi ixiki, ẽ Niospa Fakefekẽ ea afara axonõfo ẽ onima. Askatamaroko fetsafo ẽ ato afara sharafaxoxiki ẽ oni. Ẽ atoõnoax naxiki ẽ oni Satanás chaka ãto ifo inõma,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Jesús yora fẽxo rafekõi sharafani \r (Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43) \p \v 29 Askata Jericó anoax Jesús aõxõ tãpimisfo fe kaino yorafã rasichi chĩfafainifo. \v 30 Akka fai kesemẽ fẽxokõi rafe tsaonifo. Nãnoxõ Jesús fãi kaito nikakaxõ nã rafeta kenanifo iskafakakĩ: “Ifo, David fenapa, noko shinãfe,” fãsikõi fanifo. \p \v 31 Askafaifono nã yorafã rasichi ato iskafanifo: “Nõko Ifo fekaxtefayamakãfe,” ato faifono, akka nã fẽxokõi rafe fãsikõi kenanifo: “Ifo, David fenapa, ¡noko shinãfe!” fanifo. \p \v 32 Askafaifono Jesús nẽteakekafani. Ato kenaxõ ato yõkani nã fẽxokõi rafe: “¿Afaa mã fichipaimẽ ẽ mato axonõ?” ixõ ato yõkani. \p \v 33 Ato askafaito kemanifo: “Ifo, nõ fẽro õisharapaikõi,” fanifo. \v 34 Jesús ato shinãkĩ ãto fero mẽeni. Ãto fero mẽeaino nã fẽxokõi rafeta ãto fẽro õirisafatanifo. Nãskakaxõ Jesús chĩfafainifo. \c 21 \s1 Jesús nokoni Jerusalén ano \r (Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Nãskata mã Jerusalén chaima fokanax pexe rasi Betfagé ano nokonifo machi Olivos ano. Nãnoxõ Jesús a aõxõ tãpimis rafe nĩchini, \v 2 ato iskafayanã: “Mẽstekõi fotakãfe oa ono pexe rasi ano. Nãnoa burro nexekẽ mã fichi kaikai ãfe fake fe nexekẽ. Nãskakẽ tẽpexõ ea efexotakãfe. \v 3 Anoxõ yora fẽtsa mato yõkaito: ‘¿Afeskakĩ mã burro tẽpeyoamẽ?’ mato faito, yoikĩ iskafakãfe: ‘Nõko Ifãfe fichipaiyaito nõ ifixoniyoa. Akka samama nõ mia nĩchixoniyoikai,’ fakãki,” a aõxõ tãpimis rafe fani. \p \v 4 Nã Niospa meka yoimisto kirikaki kenekĩ yoini keskakõini Jesús. \v 5 Iskafakĩ keneni: \pi1 Pexe rasi Sión anoafo ato yoikãfe iskafakĩ: “Õikapo. Mãto xanĩfokõi mã matoki oi kiki. Xanĩfofiax afama keskara oi kikĩ. Burro fake kamaki tsaoa na feronãfakekai kakapaimisma,” \m ixõ Niospa meka yoimisto kirika keneni. \p \v 6 Nã Jesúsxõ tãpimisfãfe mã fõkaxõ nã ato yoia keskara fanifo. \v 7 Nãskata burro fake yafi ãfe afa iyonifo. Nãskaxõ burro kate kamaki ãto sama fanifo. Nãskakẽ Jesús a kamaki tsaoinãkafãni. \v 8 Yora ichapakõi inifo. Nãfãfe ãto rapatifo kakafa fonifo fai nẽxpakĩa. Ranãritori epe pei xatekaxõ kakafanifo. \v 9 Akka nã rekẽ foaifo fe a acho foaifo fãsikõi mekafonifo. Tai tai fokani. “¡Aicho! ¡Nõko xanĩfo David ãfe fena nokoki oi kiki! ¡Sharafinakõia nokoki oi kiki Niospa nĩchiano nai mẽraxõ! ¡Nõko Ifo Nios sharafinakõia!” ikanax tai taifonifo. \p \v 10 Nãskata Jesús Jerusalén ano kaito õikani yorafo ratei fetsenifo õiakefaikani. “¿Tsoamẽ na?” ikanax ãa ranã yõinãi fetsenifo. \v 11 Askaifãfe nã Jesús fe foafãfe ato kemanifo: “Nafi Jesúski Niospa meka ato yoimis. Nazarete anoa Galilea mai ano imis,” ixõ ato yoinifo. \s1 Jesús a Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ a ato inãifo ato potani \r (Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 12 Mã fotoax Nios kĩfiti pexefã mẽra Jesús ikitoshini. Ikikaixõ õia a mẽraxõ yorafãfe ãto afama mĩshtifo ato miniketsakani inifo kori fikani. Askafaifãfe õikĩ Jesús ato põtaketsani a ato afama mĩshtifo miniaifo, a ato fĩaifori potani. A kori fĩanõnãifo anoari ãto mĩsa põtakĩ ato nãpakaketsani. Askatari a ato rifi miniaifori ãto tsaotifori ato põtaketsani. \v 13 Askafata ato yoini iskafakĩ: “Niospa shinãmanaino Isaías Niospa meka keneni iskafakĩ: ‘Mã ẽfe pexefã mẽraxõ mã ea kĩfitiro,’ ixõ keneni. Akka nã yometsofãfe pexe keskara mã famis,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 14 Ato askafaino a Nios kĩfiti pexefã ano fẽxofo, chatofo Jesúski fenifo. Nãskakẽ anoxõ Jesús ato sharafani. \v 15 Jesús askarafo ato sharafaino õikani. Akka nã Nios ato kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe õinifo afama mĩshtifo Jesús akaito. Askatari fakefo Nios kĩfiti pexefã mẽranoaxri tai tai ikaifãfe nikanifo iskaifãfe, “¡Aicho! ¡Nã Jesús David ãfe fena sharafinakõia!” ikaifãfe nikakani õitifishkinifo. \p \v 16 Nãskakakĩ Jesús yoinifo iskafakakĩ: “¿Oaiskai mĩ nikaimẽ yoiaifo keskara faifãfe?” Jesús ato kemani: “Ẽje, mẽ nikai,” ato fani. “Akka a kirika keneano, ¿mã õimismamẽ? Iskafakĩ kenenifo, Niospa ato shinãmanaino: \pi1 Fake yomefãfe mia fanãkani, mĩ ato fanãimaino, \m ixõ kenenifo,” Jesús ato fani. \p \v 17 Askafakĩ ato yoita ato makinoax kani pexe rasi ano Betania ano. Nãno oxafistishini. \s1 “Fana higuera, mĩ anã fimiyanakama,” Jesús fani \r (Mr. 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Mã penano Jerusalén ano anã okĩ Jesús meea fonãikõini. \v 19 Mã anã kakĩ Jesús õini a fana higuera fai kesemẽ nikẽ. Nãskakẽ akiki kaxõ ãfe fimi fenani pipaikĩ. Akka fimiya inima, ãfe pei fisti ini. Nãskakẽ yoikĩ iskafani: “Anã mĩ fimiyanakamaki,” faino koshikõi nã higuera xanarisatani. \p \v 20 Askaito õikakĩ aõxõ tãpimisfãfe yõkanifo: “Kee, ¿afeskai na ifi xanarisatanimẽ?” ikaxõ, \v 21 yõkaifono Jesús ato kemani: “Ẽ mato pãraima mã ea nikakõixõ mãri atiro na ẽ ifi higuera xanafaa keskafakĩ. Nãskarifakĩ na machiri mã yoitiro iskafakĩ: ‘Nonoax tsekekainax fakafã mẽra paketãfe,’ mã faino fakafã mẽra paketiro. \v 22 Mã Epa Nios chanĩmara fakõixõ mã afara kĩfiaito mato inãtiro,” ixõ ato Jesús yoini. \s1 “¿Tsõa mia nĩchinimẽ mĩ xanĩfo inõ?” ixõ Jesús yõkanifo anoxõ achipaikakĩ \r (Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8) \p \v 23 Ato askafata Nios kĩfiti pexefã mẽra ikikaini. Nã Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ ato tãpimanaino, nã ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe judeo anifofo fonifo. Akiki fõkaxõ yõkanifo iskafakakĩ: “¿Tsõa mia nĩchinimẽ? ¿Tsõa mia yoiamẽ mĩ iskafanõ?” ixõ yõkanifo. \p \v 24-25 Askafaifono Jesús ato kemani: “Ẽri mato yõkanõ. Ea yoikapo ẽ nikanõ. ¿Tsõa Juan nĩchinimẽ ato maotisafakĩ ato faka mẽra ikimapakenõ? Niospa nĩchiyamakĩ yorafãfe nĩchiniforaka. Akka mã ea kemaito, ẽri mato yoikai tsõaõxõ ẽ iskafaimãkai.” \p Ato askafaino, ãa ranã mẽenãpai fetsayanã. Shinãnifo iskakakĩ: “Niospa Juan nĩchini nõ faito noko yoikĩ iskafatiro: ‘¿Akka afeskakĩ mã Juan nikamismamẽ?’ noko fatiroki,” ikanax yoinãnifo. \v 26 “Akka nõ iskafatiroma: ‘Yorafãfe Juan nĩchinifo,’ nõ fatiroma. Nõ yorafoki mesei keyokõichi shinãkani Niospa shinãmanaino Juan ato yoipaoni,” ikanax xanĩfofo yoinãnifo. \p \v 27 Nãskakaxõ Jesús yoinifo iskafakakĩ: “Nõ tãpiama,” faifono Jesúsri ato kemani iskafakĩ: “Ẽri mato yoima tsõa ea nĩchinimãkĩ ẽ iskafanõ,” Jesús ato fani. \s1 Meka fetsafaxõ feronãfake rafeõnoa Jesús ato yoini \p \v 28 Jesús ato yoini: “Meka fetsafaxõ ẽ mato yoinõ. Feronãfake fisti fake naetapa rafeya ini. Nãskaxõ ãfe fake iyoa yoini: ‘Ẽfe tare ano kaxõ ea yonoxotãfe,’ fani. \v 29 Askafaito ãfe fãke kemani: ‘Ẽ kapaima,’ fani. Askafiax mã shinãx kani. \p \v 30 “Askata ãfe fake chipokori yoini iskafakĩ: ‘Mĩri kaxõ ẽfe tare ano ea yonoxotãfe,’ fani. Askafaito nãato kemani iskafakĩ: ‘Ia, epa. Ẽ yonotanõkĩ,’ fafiax kanima. \v 31 Akka, ¿fatoto a ãfe ãpa fichipaiyai keskafakĩ axonimẽ?” ato faito, “Iyoato axoni,” fanifo. Nãskaxõ Jesús ato yoini: “Ẽ mato pãraima. Nã xanĩfo kori fĩxomisfo fe, nã kẽro chotaferomafo ãto chaka xatekanax mã Epa Nios Ifofakõikani. Akka mã afaa afeskafaxoma mã Epa Nios Ifofaama. \v 32 Akka Juan ato maotisafamis oni ato tãpimaxiki afeskax mã itiromãki, Niospa fichipai keskara. Akka mãkai Juan nikamisma. Akka nã xanĩfo kori fĩxomisfo feta nã kẽro chotaferomafãfe nikakõinifo. Akka mãto chaka mã xateama mã afara fetsafo shinãmis,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini a ato yonoxomis chakafoõnoa \r (Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19) \p \v 33 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ea nikakapo ẽ mato meka fetsafaxõ yoinõ. Tare ifãfe ãfe tare ano uva fanani. Fanaxõ akiki keneakeni. Nãskaxõ mai põkini a mẽraxõ uva tsinĩxiki. Askatari pexe keya fani anoxõ kexexiki tsõa mẽeyamanõ. Mã askafakĩ fetsaxõ ato inãni nã uva tare kexenõfo. Nãskata mai fetsa ari kani. \v 34 Akka nã fimimistĩa mã ãfe fanafo pachiaino, a yonoxomisfo nĩchini a kexexonafo ato yõkaxõ nã ãfenã tiiri fixotanõfo. \v 35 Akka nã tare kexexonafãfe a xanĩfo yonoxomis achikaxõ fisti seteketsanifo. Askatari fetsari retenifo. Askatari fetsari tokirinĩ tsakaketsanifo. \v 36 Nãskakẽ tare ifãfe anã ãfe inafo ichapakõi nĩchini. Mã foafono nã tare kexemisfãfe ato askari fanifo. \p \v 37 “Mã ato askafapaxõ ãfe fakekõi nĩchini aõnoa shinãchakatama, ‘Ẽfe fake nikatirofokĩ,’ ixõ. \v 38 Akka mã ãfe fake kaito fichikanax nã tare kexemisfo aa ranã yoinãnifo: ‘Nato ãfe apa naano na fanafo fixii kiki. A nari retekape na ãfe fanafo nõkonã inõ,’ inifo. \v 39 Nãskakata achinifo. Mã achikaxõ tare pasotai iyokaxõ retenifo. \v 40 Akka, ¿mã tare ifo oxõ a tare kexemisfo ato afeskafatiromẽ?” ixõ Jesús ato yõkani. \p \v 41 Ato askafaito kemanifo: “Ato retetiro ato noitama yora chakafokẽ. Nãskaxõ tare ifãfe yora fetsafo ãfe tare inãtiro, nãfãfe inãnõfo nã ãfenã tiiri mã ãfe fana fimifo pachiano,” ixõ yoinifo. \p \v 42 Nãskata Jesús ato yoini meka fetsafaxõ: “¿Na kirika kenea anoa mã anemismamẽ? Iskafakĩ kenenifo: \pi1 Tokiri pexe fapaikakĩ nã pexe famisfãfe na tokiri chakara ixõ potafiafono, fetsafãfe fichikaxõ na tokiri sharakõi ikaxõ akiki pexe fatirofo. Nãskarifiakĩ xanĩfofofãfe, ‘Nakai afama,’ ikaxõ Niospa Fake õikaspamisfo. Askafafiaifono Niospa ãfe Fake katoni nõko Ifo inõ. Nãskakẽ nõ akiki inimakõi, \m ixõ kirika ano kenenifo,” Jesús ato fani. \p \v 43 “Nãskakẽ ẽ mato yoi, taeyoi Nios fe rafexõ ãfe meka mã ato yoiyomis. Askafixõ mã ea nikakaspai. Nãskakẽ Epa Niospa fetsafo yoi ãfe meka ato tãpimanõfo afeska faxõ Nios Ifo sharakõifatiromakĩ. \v 44 Akka tokiriki fetsa pakeki aõ xao teketiro. Akka tokiri yoraki pakekĩ yamakõi fatatiro. Nãskarifiakĩ ẽ Niospa Fakekõixõ a ea nikakaspaifono ẽ ato omiskõimaxii,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 45 Akka nã Nios ato kĩfixomisfo ãto xanĩfofo feta fariseofãfe nikanifo Jesús meka fetsafaxõ ato yoiaito. Nãskakaxõ tãpinifo Jesús atoõnoa yoiaito. \v 46 Nãskakaxõ achipainifo. Akka achipaifikani mesenifo yorafãfemãi chanĩmara faifono Jesús Niospa meka ato yoimiskẽ. Nãskakẽ achinifoma achipaifikakĩ. \c 22 \s1 Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini a feronãfake ãfiyaino inimayanã piaifoõnoa yoikĩ \r (Lc. 14.15-24) \p \v 1 Anã Jesús meka fetsafaxõ ato yoini iskafakĩ: \v 2 “A Epa Nios xanĩfo ika ano iskaraki ẽ mato yoinõ. Nikakãfe. Nã xanĩfãfe ãfe fake ãfi fiaino fista axoxiki. \v 3 Akka xanĩfãfe a yonoxomisfo nĩchini ato yoitanõfo fenõfo. Akka mã fõkaxõ ato yoiaifono fekaspanifo. \v 4 Nãskaxõ anã a yonoxomis fetsafo nĩchini ato iskafayanã: ‘Ato yoikĩ iskafatakãfe: “Mã xanĩfãfe ãfe fãke ãfiyaino mã itipinĩsharakõi faa pixiki. Ãfe fakka efapa mã ato retemana. Askatari fakka fake xoakõiari ato retemana. Mã keyokõi itipinĩsharafakĩ, kookãfe pixikakĩ,” ’ ato fani. \v 5 Akka ato askafaifono ato fe fekaspanifo. Fetsa ãfe tare ari kani. Fetsari kani ãfe afama mĩshti minikai. \v 6 Atirifãfe nã xanĩfãfe inafo ato achikaxõ ato seteketsayanã ato retenifo. \v 7 Nãskakẽ xanĩfo õitifishkifinakõini. Nãskaxõ ãfe sorarofo nĩchini a retemitsamisfo ato reteyanã ãto pexefori ato kõakĩ mĩtokakõitanõfo. \v 8 Nãskaxõ xanĩfãfe a yonoxomis fetsafo yoini ato iskafakĩ: ‘Mẽ itipinĩshara faa ẽfe fãke ãfiyaino pixiki. Akka nã chakafo ẽ ato kenamanafo fekaspakõiafokĩ. \v 9 Akka mãri fotakãfe nã pexe rasi ano. Nãria ato fichixõ nã mã õiaifo ato yoikãfe fenõfo pii fenõfo, ẽfe fãke ãfiyaino,’ ixõ ato yoini. \v 10 Nãskakẽ a yonoxomisfo fai fẽtsa fonifo. Mã fõkaxõ yora ichapafo fichikaxõ ato efenifo. Yora sharafo efeta yora chakafori efenifo. Nãskakẽ xanĩfãfe ãfe fãke ãfiyaino yorafo pexe fospikõinifo. \p \v 11 “Nãskakẽ xanĩfo pexe mẽra ikikaini yorafo feaito itipinĩsharafaxõ ato rapati sharakõi ato inãketsani safenõfo ãfe fãke fista akaino. Xanĩfo ikikaini ato õikai mã sharakõi safeketsafomakĩ. Akka fistichi rapati shara safea inima, chapokõi safea fichini. \v 12 Akka a rapati shara safeama fichixõ yoini: ‘¿Afeskakĩ mĩ rapati sharakõi safeax mĩ oamamẽ ẽfe fãke ãfiyafiaino?’ Askafaino nã feronãfake tooxinima. \v 13 Nãskaxõ xanĩfãfe a yonoxomisfo yoini: ‘Na feronãfake otexkere ata metexkeraxõ fakishifã mẽra potakãfe, anoax omiskõipakexanõ eaiyanã,’ ixõ ato yoini. \v 14 Nãskarifiai Epa Niospa yora ichapa kenai a ika ano fenõfo nã ãfe Fake Ifofaifo tii afe ipanakafo,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “¿Xanĩfo nõ kori inãtiromẽ noko yõkaito?” ixõ Jesús yõkanifo \r (Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26) \p \v 15 Nãskata mã Jesús ato yoiaito nikakata mã fokanax fariseofo yoinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ Jesús afara chaka yoimatiromẽ? Afara chaka noko yoiaito nõ yõaxiki,” ikanax yoinãnifo. \v 16 Nãskafakata ãto inafo nĩchinifo, Herodes ãfe inafoya iskafakĩ yoitanõfo: “Maestro, mã nõ tãpia mĩ chanĩmakõi yoimis. Nã Epa Niospa noko shinãmapaiyai keskarakõi mĩ noko yoimis yorafãfe mĩõnoa afara chaka yoifiaifono. Afara mĩ yoipai mĩ ranomisma. Keyokõi nãskarafos mĩ ato yoimis. \v 17 Nãskakẽ noko tãpimasharafe. Akka chanĩmamakĩ noko yoife na romanõ xanĩfo nõ kopifatiromakĩ askayamakĩ nõ kopifatiroma rakikĩa,” fanifo. Jesús chakafamapaikakĩ askafanifo. \p \v 18 Askafaifãfe õikĩ Jesús tãpini feparapaiyaifãfe. Ato yoini: “Feparamisfãfe, ¿afara chaka mã ea yoimapaimẽ eõnoa afara chaka yoipaikĩ? \v 19 Akka mãto kori exe ea ispakãfe a aõ mã xanĩfo kopifamis,” ato fani. Ato askafaito kori exe fisti fõxonifo. \v 20 Nãskaxõ Jesús ato yõkani: “¿Tsõa femãnã na keskaramẽ? ¿Tsõa aneri na kori exe ano keneamẽ?” ixõ ato yõkaito, \v 21 kemanifo iskafakakĩ: “Nõko xanĩfo César keskara,” fanifo. Nãskakẽ Jesús ato yoini: “Akka na kori exe Césarnãkẽ César inãkãfe, akka Niosnãkẽ Niosri inãkãfe,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 22 Ato askafaito nikakani, ratekõiyanã. “Kee. Ãfe mekakai tsõa finõtiroma,” ikanax a makinoax fonifo õifaikani. \s1 “¿Yora naax anã otoax afeskatiromẽ?” ixõ Jesús yõkanifo \r (Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40) \p \v 23 Nãskatari afia pena fisti saduceofo fenifo Jesús õifekani. Nã saduceofãfe yoimisfo iskafakakĩ: “Yora naaxkai anã afeskax ototiroma,” ixõ shinãmisfo. Nãskakaxõ Jesús yõkai fekani fenifo iskafakakĩ: \v 24 “Maestro, Moisés yoini iskafakĩ: ‘Feronãfake naano ãfe ãfi feta fake akamax, one fẽtsa nã kẽro fitiro, ãfe ãfi inõ. Mã fixõ afeta fake atiro ãfe õchi fake inõ,’ ixõ Moisés noko yoikĩ keneni. \v 25 Akka nõ mia yoikĩ taefanõ. Noko nikafe chipo noko yoixiki. Akka nã nane tii siete inifo, feronãfake. Ãto ochi iyoa ãfiyai taeni. Mã ãfiyax afeta fake akamax nani. Mã ãfe ochi naano chipokoto fini. \v 26 Nãskarifiai nã chipokori nani afeta fake akamax. Nãskatari chipoko fẽtsari fini, nãri nani afeta fake akamax. Nãskakanax akikinoax nai keyonifo afeta fake akanamax. \v 27 Nãskata mã nai keyoafono nã kẽrori chipo nani. \v 28 Akka, ¿a yorafo mã otokaxõ nai mẽraxõ, fatoto nã kẽro fixiimẽ, nã fistimãi fĩpakaxõ?” ixõ yõkanifo. \p \v 29 Askafaifono Jesús ato kemani: “Mãkai afaa tãpiama. Nã kirika ano Niospa meka yoikĩ kenenifokai mã tãpiama. Nãskaxori Niospa akai keskara ãfe sharaõxõ ari mã tãpiama. Na mã ea fanĩrira yoiai,” ato fani. \v 30 “Akka yorafo nakanax anã otokanax anã ãfiyatirofoma. Kẽrofori anã feneyatirofoma. Nãskakanax ãjirifo keskara itirofo nai mẽranoax. \v 31 Akka, ¿a yorafo naax otoxiaifo Niospa yoini keskara, a kirika keneano mã õimismamẽ? \v 32 Iskafakĩ Niospa yoini: ‘Ẽfi mĩ xinifãfe ãto Nioskõiki, Abraham ikaino Isaaca ikaino Jacobo ikaino,’ ixõ Niospa yoini. Akka yorafo mã nafiafono naafoma keskara Epa Niospa ato õimis. Niospa yoini iskafakĩ: ‘Ẽkĩa ãto Nioskõi,’ ixõ Niospa yoini.” Nãskara Jesús keyokõi ato yoini. \p \v 33 Saduceofãfe nikanifo Jesús ato askafaito, “¡Aira! ¡Nikakapo! Jesús sharakõi yoi,” ikanax yoinãnifo. \s1 “Akka, ¿fato meka sharafinakõiamẽ, nã Niospa shinãmanaino Moisés ato yoiniraka?” ikaxõ fariseofãfe Jesús yõkanifo \r (Mr. 12.28-34) \p \v 34 Nãskakẽ saduceofo Jesús ato meka xatemanaito nikakaxõ fariseofo ichanãkanax Jesús ano fenifo. \v 35 Akka feronãfake fisti a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamis ini. Nãato Jesús fanĩrira kemamapaikĩ yõkani, \v 36 “Maestro, ¿fato meka sharafinakõiamẽ, nã Niospa shinãmanaino Moisés keneniraka sharafinakõia?” faito, \p \v 37-38 Jesús yoini iskafakĩ: “Moisés yoikĩ taefani iskafakĩ: ‘Nõko Ifo Nios noikõikãfe nõko õitifoyaxõ, nõko mãpori shinãsharakõita, nõko yõshi sharafoyaxori.’ Nã mekafi sharafinakõiakĩ nã Moisés yoini keskara. \v 39 Nãskatari nã ẽ mato taefakĩ yoia keskarakõiri nãno fetsari, a mia chaima nikari noisharafe a mĩa mĩ noimeai keskafakĩ ixõ Moisés keneni. \v 40 Moisés noko yoini keskai afeskax nõ shara itiromãki. Askatari a Niospa meka yoimisfãfe yoinifo keskai afeskaxri nõ askatiromakĩ. Akka nõ askasharapai nã meka rafe nikakõisharax nõ askasharakõitiro,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Akka, ¿tsõa fenamẽ Cristo?” ixõ Jesús ato yõkani \r (Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44) \p \v 41 Fariseofo afe ichanãyoafono, \v 42 Jesús ato yõkani: “Akka, ¿nã Niospa katoa nã Cristoõnoa, afaa mã shinãimẽ? ¿Tsõa fenamẽ?” ato faito kemanifo: “David ãfe fenakĩa,” fanifo. \v 43 Nãskata Jesús ato yoini: “David Niospa Yõshi Sharapa shinãmanaino nõko Ifo Cristoõnoa kirikaki keneni iskafakĩ Cristo oyoamano. Ẽ mato yoinõ mã shinãkõinõ: \pi1 \v 44 Epa Niospa ẽfe Ifo yoini iskafakĩ: ‘Mĩ efe xanĩfokõi ĩpanakaki. Akka nã mia noikaspaifo mĩ ato finõkõinõ ẽ ato mĩnãmã nĩchikai,’ \m ixõ Epa Niospa yoinino David kirika keneni. \p \v 45 “Akka, ¿afeskai Cristo David ãfe fena itiromẽ, nã David Cristo ẽfe Ifora fafiapaonino?” Jesús ato fani. \p \v 46 Ato askafaino nikakakĩ tsõakai pishta kemanima. Nãskakẽ akiki ranokakĩ anã tsõa afaa pishta yõkanima. \c 23 \s1 Jesús ato yõani fariseofoya a Moisés yoini keskara ato tãpimamisfo \r (Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Mã askafata Jesús yorafo yoini aõxõ tãpimisfoya: \v 2 “A Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo feta fariseofãfe a Moisés yoini keskara mato tãpimakani. \v 3 Akka ato nikakãfe. Nã mato yoiaifo keskara akãfe. Akka nãfãfe nã yoiaifo keskara akanima. Nãskakẽ nã yoiaifo keskara akãtama afara fetsafo amisfo. Nãskakẽ mãri ato keskara iyamakãfe. \v 4 Ãto patoronõ ato yoitiro iskafakĩ: ‘Na efekõi pefexõ fõtakãfe,’ ato fafiaxõ ẽri foyoikanõ ato fatiroma. Nãskarifiakĩ a Moisés keneni ato tãpimamisfo feta fariseofãfe mato afara fekaxkõi yoimisfo afeskax Epa Nios fe mã itiromãkĩ Epa Nios matoki inimanõ ikaxõ. Nãskafikaxõ mato afara axosharamisfoma. \v 5 Afama mĩshti sharafo apaikani yorafãfe noko õinõfora ikaxõ kakapaiyanã. Niospa meka kirikaki kenekata koiro kafo pishta fakãta a mẽra Niospa meka nanekaxõ ãto fishpi ano nẽtamisfo. Askatari ãto põya anori nẽtamisfo. Askatari tari kepanãtia chainipa safemisfo sharakõira noko fanõfo ikaxõ. \v 6 Askatari sharakõi anoxõ pipaimisfo, askatari tsaoti sharakõi anori tsaopaimisfo ichanãti pexe anoax, keyokõichi noko õinõfora ikanax. \v 7 Nãskakata nã yora ichapa rasi ano fopaikani noko finõkakĩ noko yoisharakakĩ, ‘Maestro noko fanõfora,’ ikanax. \p \v 8 “Akka mã, ‘Maestro, noko fakãfe,’ ato fayamakãfe. Akka keyokõi mã yora fisti keskara. Tsoa fetsakai finama. Akka mãto Maestro fisti finakõiaki. \v 9 Nãskakẽ iskaratĩa nono mai anoxõ tsoa Ẽpa fayamakãfe. Akka nõko Epa Nioskõi nai mẽra ikaki. Nã fisti Epa nõ fatiroki. \v 10 Askatari tsoa ifofayamakãfe. Akka nã Epa Niospa katoni fisti na Cristo fisti mã Ifofatiro. \v 11 Nã fatora fetsa xanĩfo ipai nã ato yonoxomis keskara itiro. Nãskaxõ ato afara axosharatiro. \v 12 Akka fatora fẽtsa ato finõpaiyaito a keskara Niospa ato nãmã nĩchitiro anã afaa inõma. Akka a shinãi iskai: ‘Ẽkai afama, ẽ fetsafo finõpaima, ẽ ato keskarama,’ ixõ shinãito Niospa fetsafo finõmainĩfofã sharakõi nĩchitiro,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 13 Nãskata Jesús a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfoya fariseofo yoini iskafakĩ: “Moisés meka ato tãpimamisfãfe, mãri fariseofãfe ea nikasharakãfe. Mãfi ato pãrapaimiski. Mãkai a mã yoia keskara mã ato yoimisma. Mã ato xĩtimis Epa Nios Ifofayamanõfo. Mãri mã Nios Ifofamisma. Nã Nios Ifofapaiyaifo mã ato xĩtimis. ¡Ooa! Epa Niospa mato fãsi omiskõimaxii. \p \v 14 “¡Ooa! Mã omiskõikai, Moisés meka ato tãpimamisfãfe fariseofo fe. Mã ato yoimiski iskafakĩ: ‘Nõ mato afara shara faxõira,’ ixõ mã ato pãramis. Akka kẽro ifomafa mã pãraxõ mã pexe fĩamis. Nãskaxõ mã Nios kĩfikĩ mã chaikõi kĩfimis yorafãfe sharakõi shinãnõfora ixõ. Nãskakẽ Epa Niospa mato fãsi omiskõimaxii. \p \v 15 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe, mã omiskõixii fariseofo fe! Akka mã judeofoma ari kafãsamis ato yoikai noko keskara inõfora ikax, nõ mato Niospa meka tãpimanõra ixõ. Askafixõ mã ato yoisharamisma. Nãskakẽ mato nikakanax mato keskarari ikani kiki. Mã chakakõifo nãfori chakafinakõia ikani kiki. Nãskakẽ mã nakanax Epa Nios ari foxikanima. Mato fe nã omiskõipakenakafo mẽra foxikani. \p \v 16 “¡Ooa! Niospa mato omiskõimaxii, mã ato mẽstekõi yoimiskẽma. Mã tãpiamafixõ mã ato paramiski ato tãpimapaikĩ. Mã fẽxo keskarakĩ fẽxo afe fẽxo iyoikai nã rafe fenotirofo. Nãskarifiakĩ Niospa meka anoriyamafiano mã ato paramiski iskafakĩ mã ato yoikĩ: ‘Ẽ mato paraima. Nãskakẽ ẽ mato yoi, nã ẽ mato yoiyoa keskara ẽ ayamaito Nios kĩfiti pexefãnẽ ea omiskõimatiro,’ mã imis. ‘Akka nã Nios kĩfiti pexefã aneõxõ mã yoiyoa keskafakĩ mã ato axoyamaxõ shinãchakayamakãfe. Askafixõ nã Nios kĩfiti pexefã mẽranoa oro aneõxõ mã ato yoiyoa keskafakĩ ato axokãfe,’ ixõ mã ato yoimis. \v 17 Mã tatimakõifo, askatari mã fẽxo keskarakõifo. Akka, ¿fato sharafinakõiamẽ? Nã Nios kĩfiti pexefã mẽranoa oro raka sharafinakõia, askayamai Nios kĩfiti pexefã raka sharafinakõia. Akka oro ares rakax shara itiroma. Akka Nios kĩfiti pexefã mẽramãi rakax shara itiro. \p \v 18 “Nãskarifiakĩ, ‘Nã ẽ mato yoiyoa keskara ẽ ayamaito nã a kamakixõ yoinã koati mĩsamãfãnẽ ea omiskõimatiro,’ ixõ yoimisfo. Akka mã fariseofãfe, anorima mã ato yoikĩ iskafamis: ‘Nã mĩsamãfã aneõxõ mã ato yoiyomis keskafakĩ mã ato axoyamafixõ shinãchakayamakãfe. Askatari nã mĩsamãfã kamakixõ yoinã koaki nã yoinã aneõxõ mã ato yoiyomis keskara akãfe,’ ixõ mã ato yoimis. \p \v 19 “Akka mã fẽxo keskarakõi. Akka, ¿fato sharafinakõiamẽ? Nã afarafo mã Nios inãi raka sharafinakõia, askayamai a kamakixõ yoinã koati mĩsamãfã raka sharafinakõia. Akka nã yoinã ina ares shara itiroma. Askafiax nã shara, mãmãi mã Nios inãno mĩsamãfã anoxõ koakĩ. Nãskakẽ nã yoinã inapa nã koati mĩsamãfã finõama. \v 20 Akka nã koati mĩsamãfã aneõxõ afara yoiaito nã koati mĩsafã fistiõnoa aneima. Akka nã mĩsamãfã kamaki rakaõnoari yoi. \v 21 Akka nã Nios kĩfiti pexefã aneõxõ afara yoikĩ Nios kĩfiti pexefã fistiõnoa yoima. Akka Niosri a mẽra ikano mã yoi. \v 22 Akka nã nai aneõxori mã afara yoikĩ, nai fistiõnoa mã yoima. Nã Nios Xanĩfo nai mẽra ika anoafori mã yoi. \p \v 23 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe fariseofo feta! Ea nikakapo. Mãfi ato parapaimiski. Mãto afama mĩshtifo mã Nios inãpaifikĩ a Niospa afara fetsa yoia keskara mã shinãmisma. Mã mãto fana mĩshtifo nã korãtorofo fana fetsa mĩshtifori mã Nios inãmis. Akka fetsafo mã ato yonomaxõ afara fichipaifiaifãfe mã ato noikima mã ato afaa inãmisma. Epa Niospa yoini keskafakĩ mã ato noima. Akka a mã yoiai keskara tsõa mãto meka chanĩmara fatiroma. Nãskaxõ mãto fana mĩshtifo mã Nios inãfikĩ a Niospa yoia keskara mã shinãima. \v 24 Akka mã nã fẽxo afe fẽxo iyotiroma keskarafo. Nãskarifiakĩ mãri mẽstekõi shinãsharaima yorafo Niospa meka tãpimapaifikĩ. Nãskaxõ afara sharakõifo mã ato tãpimasharamisma. Akka afara sharama mã ato tãpimamis. Akka nãpe pishta mãto kecho mẽra naneano, mã fixõ mã potamiski. Akka nã camello efapakõi mã potakaspakĩ mã ayamis. \p \v 25 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe fariseofo feta! Mã ato parapaimiskõi. Akka mãto kecho yafi mãto sapa femãkĩa fisti chokasharafikĩ, oke mẽrakai mã chokasharamisma, nachoshtax pisikõi itiro. Nãskarifiakĩ mã yorafo õimapai nafo sharafora noko fanõfora ixõ. Akka mãto shinã mẽraxõ mã shara shinãyamafikĩ, oa choshta pisi keskaraxõ. Nãskaxõ afarafo mã ato fĩamis fetsafo ratexõ. Askatari mareskõi mã shinãkĩ, ichapakõi fichipaikĩ mã icha icha famis. Nãskakẽ Epa Niospa mato omiskõimakõixii. \v 26 Fariseofãfe, mãkai mẽstekõi shinãsharamisma. Akka iskaratĩa mãto shinã mẽraxõ shinãsharakãfe, isharakõixikakĩ. Anã afaa chaka shinãkakima. Nãskaxõ mã yorafo ĩkisharakõitiroki. \p \v 27 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe, fariseofo feta! Mãfi ato parapaimiski. Mãfi nã mafa kini keskaraki. Akka mafa kini femãkĩa oxo sharakõi nõ õifiaino oke mẽra sharama. A namisfãfe ãto xaofo fospikõia pisia fetsa fetsatapafo. \v 28 Nãskarari shara keskara yorafãfe mato õikani. Akka mãto shinã mẽraxõ mã shara shinãima. Afara chakakõifo mã shinãmis, ato mã parakõimis. \p \v 29 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe, fariseofo feta! Mã ato parapaimis. Nãskakẽ Niospa mato omiskõimakĩ finakõixii. Nã mãto xinifo a Niospa meka yoimisfo fetsafãfe ato retenifo maiafo ano mã tokiri famis a mãto xinifo namisfo ato shinãxikĩ. Nãskaxori a maiafo mãnão charofori mã famis yorafãfe õikakĩ na mẽra sharakõira fanõfora ixõ. \v 30 Nãskaxõ mã yoimis iskafakĩ: ‘Nõko xinifãfe a Niospa meka ato yoimisfo retenifo keskafakĩ nõri niyoxõ nõ ato retekeranima,’ ixõ mã yoimis. \v 31 Akka nã mã yoiai keskara chanĩma. Mãto xinifãfe ato chakafakĩ ato retenifo. Mãri ato keskarakõifo. \v 32 Nã Niospa matoki nĩchiari mã retexii. Akka nã mã apaiyai keskafakĩ ayotakãfe. \p \v 33 “Mã afara chakafa fafafãini. Nãskakẽ mã rono keskarafo. Mã chakafa fafafãini. Mã rono paekapato fake keskarakõifo. Nãskakẽ mã omiskõipakenakafo mẽra mã kaxii. Akka afeskax mã faki ichotiroma. Askatari tsõakai mato nẽtefatiroma. \v 34 Nãskakẽ a Niospa meka yoimis ẽ matoki nĩchikai. Askatari a Niospa meka tãpisharakõixõ shinãsharakõimisno ẽ nĩchikai. Nãskatari a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfori ẽ matoki nĩchixii. Nãskakẽ atiri mã ato retexii. Askatari fetsafori ifi cruz ikaki mã ato mastaxii nanõfo. Askatari fetsafori mãto ichanãti pexe mẽraxõ mã ato koshaxii. Nãskakĩ mã ato omiskõimakõixii. Nãskaxori fetsafori mã ato chĩfafofãsa faxii ato omiskõimayanã. \v 35 Nãskakẽ Epa Niospa matori omiskõimaxii nã mãto xinifãfe nã yora sharafo retenifono. Akka taefakĩ nã Abel sharafiano ãfe õchi reteni. Askatari fetsafori sharafiafono ato retenifo. Chipori mã xini ichapa finõano nã Zacarías, Berequías fake, mãto xinifãfe retenifo. Nã Zacarías feronãfake sharafiano Nios kĩfiti pexefã chaimashtaxõ koati mĩsamãfã nakirafexõ retenifo. Nãskakẽ Niospa atoõxõ mato omiskõimaki finakõixii. \v 36 Akka chanĩma ẽ mato yoinõ. Na yorafo iskaratĩa niyoafo Niospa ato omiskõimaki finakõixii,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Jesús Jerusalén anoafo ato shinãi oiani \r (Lc. 13.34-35) \p \v 37 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “¡Ooa, Jerusalén ano ikafãfe! Mãfi a Niospa meka yoimisfo mã ato retemiski. Askatari aõnoa ãfe meka shara yoitanõfo Niospa mato ano nĩchiafori mã ato tokorinĩ tsakakĩ retemis. Oa takaranã ãfe fakefo ãfe pei nãmã onetiro keskafakĩ ẽ mato kexepaifiaito mã ea nikakaspamis. Mãfi ekeki omismakĩ ẽ mato ĩkipanã. \v 38 Akka õikapo, iskaratĩa anã tsõa mato kexeima nã mã imis anoa. \v 39 Ẽ mato yoinõ, iskaratĩakai mã ea anã õima. Nã ẽ oaitĩa mã ea õixii. Nã ẽ nai mẽranoax ẽ oaitĩa mã yoikĩ iskafaxii: ‘Nafi Niospa nokoki nĩchia. Fãsi sharafinakõia Epa Niospa na shara fapanaka,’ ixõ mã eõnoa yoixii,” ixõ Jesús ato yoini. \c 24 \s1 Jesús ato yoini: “Na Nios kĩfiti pexefã pãoixii,” ixõ \r (Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 Nãskata Jesús Nios kĩfiti pexefã mẽranoax tsekekainaino, aõxõ tãpimisfo akiki fẽkaxõ yoinifo iskafakakĩ: “Ifo, õipo. Nõko Nios kĩfiti pexefã sharakõi,” fanifo. \v 2 Askafaifono Jesús ato yoini: “Na mã õiai, akka ẽ mato pãraima anãkai tokirifo petsanãmẽxima, keyokõi pãoixii. Na tokirifori maoi fetsexii,” ato fani. \s1 Afaa afeskaximãkai mã chaima nõko mai keyoaino Jesús ato yoini \r (Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Askata fonifo mãchifã Olivos ano. Nãno Jesús tsaoni. Nãskakẽ aõxõ tãpimisfo akiki fonifo yõkaxikakĩ iskafakakĩ: “Nõ tãpipai mĩ noko yoinõ afetĩa iximẽ a mĩ yoiai keskai. Afeskaxõ nõ tãpitiromẽ a mĩ anã oxiai mã mai keyoaino noko yoife,” fanifo. \p \v 4 Askafaifono Jesús ato kemani: “Kexemesharakani mã ato nikaino mato afara chakafamatirofoki. \v 5 Yora ichapa fẽkaxõ, ‘Ẽ Cristora,’ ixõ mato paraxikani. \v 6 Nãskaxori mã nikaxii yorafo retenãifãfe chai inoax. Nãskatari nonoaxri askaxikani retenãkani. Askara õi, rateyamakãfe. Nã ẽ mato yoimis keskakõi kiki. Nãskafiax nõko mai fena keyoxima kiki, chipo ixii. \v 7 Akka yorafo mai fetsa anoax mẽenãpaiyaifono yora fetsafori mai fetsa anoax retenãxikani. Askatari fonãiki finakõixikani afaa pikanima. Nãskatari nã mai fetsa anoax mai naya naya ixii. Askatari pae finakõia fetsa fetsatapafo nokoxii kiki. \v 8 Akka taei nã omiskõiaifo, askai fetsexii. \p \v 9 “Nãskata mato achikaxõ fetsafo mato inãxikani mato omiskõimanõfo. Nãskaxõ mato retenõfo. Nãskaxõ keyokõi nã mai tio anoxõ eõxõ mato noikaspaxikani. \v 10 Nãskatari yora ichapafãfekai ea anã chanĩmara fakanima. Nãskakanax ãa ranã noikaspa faatanãxikani. Nãskakaxõ yora fetsa yõsixikani ato achinõfo. \v 11 Nãskatari yora ichapafo ãa chanĩxikani iskakani: ‘Ea Niospa shinãmani kiki ẽ Niospa meka mato yoinõ,’ iki ãa chanĩxikani. Nãskaxõ yora ichapafo ato pãraxikani. \v 12 Nãskaxõ ato chakakõi faxikani. Ato noimisfo keskafakĩ atirififãfe anã ato noisharaxikanima. \v 13 Akka nã ea shinãmakixoma ea shinãkõiai nãfi ẽfe Epa Nios fe ipaxatiroki. \v 14 Nãskakẽ na meka shara Jesúsnoa nikaxakani Jesús noko nãxonikẽ Epa Nios xanĩfo anoax nõ afe ĩpaxanõ. Na maifo tii ano ato yoiaifono, chipo nõko mai keyoxii. \p \v 15 “Nã Niospa meka yoimisto Daniel a inõpokoai yoikĩ keneni iskafakĩ: ‘Nios kĩfiti pexefã mẽra afara chakakõi faxikani,’ ixõ kirika keneni. Nãskakẽ na kirika kenea anexõ tãpikãfe. \v 16 Nã chakafinakõia õikanax, nã Judea anoafo machi keya ano ichorisatakãfe. \v 17 Askatari ãfe pexe mãmãkĩa tsaoxõ ato fichiax koshikõi fotopakekafã ãfe afaa fiamax ichotiro. \v 18 Askatari a ãfe tare ano yonoaito anã oxõ ãfe rapati fitiroma. \v 19 Askatari a kẽro fake naneafo fe a fake yome pishta chocho amaifo omiskõixikani mãmãi yorafo omiskõifinakõiaifono. \v 20 Akka Epa Nios kĩfikãfe iskafakĩ: ‘Epa Niosi, noko omiskõimayamafe nõko pena tenetitĩa askayamai yõtaino matsi meexikakĩma,’ ixõ yoikãfe. \v 21 Askatari a omiskõiaifo nokoxii, taeyoi askakatsaxakĩma. Nã Niospa yora onifakĩ taefanitĩa tsõa askara õiyomisma. Askatari anã tsoa chipo omiskõinakama. \v 22 Akka a omiskõiaifo nõko Ifãfe xateyamano, tsoa nikeranama nai keyokeranifo. Akka afe yorafo ato noikĩ omiskõinõfoma xateni atomãi katonixakĩ. \p \v 23 “Akka fẽtsa mato yoikĩ iskafaino: ‘Õikapo, nakĩa Cristo,’ mato fayanã, ‘Oa onokĩa, õikapo,’ mato faito nikayamakãfe. \v 24 Akka nã chanĩmisfo fekani, ẽ Cristora ixikani, nãfo nõ Niosxõ nõ mato yoira ikani. Nãskakaxõ tsõa atiroma keskara fakani Satanás yõshixõ mato parapaikakĩ. Nã Niospa ato katoafori nãfo ato parapaikani. \v 25 Mẽ mato yoikai iyoamano shinãsharakãfe. \v 26 Nãskakẽ mato parapaikani: ‘Cristo mã tsõa istoma ano oa,’ ikaxõ. Nãskakẽ ari foyamakãfe. Askatari mato iskafakani: ‘Õikapo, na Cristo na pexe mẽra,’ mato faifãfe ato nikayamakãfe. \v 27 Akka nã kana peikĩ fafetanaito nõ õitiro keskara, nãskarifiai ẽ oxii xafakĩakõi ea õixikani ẽ oaito. \v 28 Akka nã naafo ano ishpifo ichanãtiro. Nãskari fakĩ keyokõichi ea tãpixikani ẽ oaito,” ato fani. \s1 “Niospa Fake fotoaino afe keskara iximãkai,” ixõ Jesús ato yoini \r (Mr. 13.24-37; Lc. 17.26-30, 34-36; 21.25-33) \p \v 29 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka nã penatari, nã omiskõiaifo mã keyoano, xini fakishkõi ixii, õxeri anã chaxaxima. Fishifori nai mẽranoax pakei fetsexii, askatari nã nai mẽranoafo naya naya iki fetsexii. \v 30 Nãskatari õixikani nai mẽranoax afara afeskaraito mã tãpinõ ẽ fotoaitĩa. Nãskatari keyokõi nã maitio anoax ratei fetseyanã oiaxikani. Nãskatari ea õixikani ẽ nai mẽranoax nai kõinĩ fotoiyoaito. Ẽ sharafinakõia ẽfe sharaõnoax ẽ fotoaito ea õixikani. \v 31 Nãskatari ẽfe ãjirifori ẽ yoixii ãto maneti fãsikõi manekakĩ chãi chãisafanõfo a nikakanax efe yorafo a ẽ ato katoa ichanãnõfo. Chai inoax fisti rasi efe yorafo fexikani nãno fistiax ichanãxikakĩ. \p \v 32 “Akka shinãkapo ẽ mato yoinõ. Mã yõkkafiaino mã tãpitiro ãfe pei sirikiaito. Nãskakẽ ãfe peifo keyopakeaito õikĩ mã tãpitiro mãmãi chaima xiniaito. \v 33 Nãskarifiakĩ afarafo afeskaraito õikĩ mã tãpitiro mẽ chaima oaino askai fetsexii. \v 34 Ẽ mato pãraima ẽ mato yoikõi, na ẽ mato yoiai keskara nono mai anoxõ yorafãfe nayokaxoma õiyokani. \v 35 Akka nai fe mai keyoi. Akka ẽfe meka fisti keyonakama, nã ẽ mato yoiai keskakõi. \p \v 36 “Afetĩara nai mẽranoax ẽ oxii tsõakai tãpiama. Nã ãjirifãfe nai mẽra ifiakaxõ tãpiafoma. Ẽrikai tãpiama. Ẽfe Epa Nios fistichi tãpia. \v 37 Akka nã Noé niyoano ini keskai, nãskarifiaxii ẽ anã oaino. \v 38 Nãskata fakafãnẽ ato maiyoamano, Noé kanõanãfã mẽra ikini, yorafo pikãta, ayakãta fĩanãkãta ikaifono. \v 39 Akka tsõa shinãyamaino mã faka faipafaxõ keyokõi ato ãsakĩ mitokõini. Nãskarifiaxii ẽ oaino ea shinãtama afara chakafaifono. \v 40 Nãskatari feronãfake rafeta ãto tare ano yonokani. Fetsa ea ari kai yamarisatatiro. Akka fetsa nẽtetiro nã omiskõipakenakafo mẽra kaxiki. \v 41 Nãskarifiai kẽro rafeta xiki renekani. Fetsa ea ari kai yamarisatanaino akka fetsa nẽtetiro nã omiskõipakenakafo mẽra kaxiki. \p \v 42 “Nãskakẽ itipinĩsharakãfe oa mã moinãkafanai keskakãfe. Akka mã tãpiamaki afetĩara ẽ anã oxikai. \v 43 Nãskakẽ mãri nã keskara tãpisharakãfe. Akka pexe ifãfe mã tãpixõ afetĩa yometso nokoimãkai ixõ ãfe pexe itipinĩshara fatiro mã moixõ, a mẽra ikiax yometsoyamanõ. \v 44 Nãskarifiai mãri itipinĩsharakãfe. Akka oimara ixõ mã ea manayamaino ẽ matoki nokorisatani,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Ina shara yafi ina chakaõnoa Jesús yoini \r (Lc. 12.41-48) \p \v 45 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoinõ afe keskaramãkĩ a yonoxomis shara mã tãpinõ. Xanĩfãfe mai fetsa ari kakĩ, a yonoxomis ãfe pexe ano nĩchifaini nãnoxõ a yonoxomis fetsafo a piaifo pena tii ato inãfafainõ. \v 46 Mã mai fetsa ari katani oxõ õitoshini a yonoxomisto mã yonoxosharakõiano. Nãskakẽ akiki inimakõini a yonoxomisri inimakõini mãmãi yonoxosharakõiax. \v 47 Ẽ mato paraima. Nãskaxõ ãfe xanĩfãfe mã xanĩfo imaxõ ãfe afama mĩshtifo kexexonõ inãtiro. \v 48 Akka nã yonoxomis chakapa shinãtiro: ‘Ẽfe xanĩfo fena oimara,’ ixõ. \v 49 Nãskaxõ a yonoxomis fetsafori ato seteketsani. Askatari nã pãemisfo fe rafexõ ato feta piyanã askatari ato feta ayayanã. \v 50 Iskaratĩa ẽfe xanĩfo oimara ixõ manasharayamaino nã penata ãfe xanĩfo nokorisatani. \v 51 Mã oxõ nã yonoxomis omiskõimaxii. Nã yora keparanãmisfo fomisfo mẽra potaxii. Nãskakẽ anoax oiaiyanã omiskõipakenaka,” ixõ Jesús ato yoini. \c 25 \s1 Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini diez xotofake xomayaõnoa \p \v 1 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato yoinõ meka fetsafaxõ mã tãpinõ ẽ anã oxii a Nios Ifofaafoõnoax afe keskara ixikanimãkai. Akka nã diez xotofake xomayafãfe ãto rãpari fifaikani fonifo. Feronãfãke rama ãfiyaino afe fista mẽra foxikakĩ manai fokani fonifo. \v 2 Akka nã cinco xomayafãfe shinãsharanifoma, itipinĩnifoma. Akka nã cincofãferi shinãsharanifo. \v 3 Akka nã shinãsharaifãfema ãto rãpari foiyakakĩ ãto kirosĩ fonifoma anã fospifaxikakima. \v 4 Akka nã shinãsharakõiaifãfe ãto manishomoki kirosĩ fonifo. Askatari ãto rãpari fonifo. \v 5 Akka feronãfake fena nokoyamaino, mã fakishaino, oxakatsa ikani. Nã kẽro xomayafo oxanifo. \v 6 Nãskakẽ yame nakekafanaino nikanifo kenaifãfe iskaifono: ‘¡Mã nã feronãfake oi kiki! ¡Moinĩfofãkãfe, ifixikaki!’ ato faifono. \v 7 Nãskakẽ nã kẽro xomayafo moinĩfofãkata itipinĩ fakĩ fetsanifo ãto rãparifo õtaketsakakĩ. \v 8 Nãskata nã cinco xotofake shinãsharaifãfema nã cinco xotofake shinãsharaifo ãto kirosĩ pishta yõkanifo: ‘Noko kirosĩ pishta inãkãfe. Nõko rãpari otasharaima kiki,’ ato fanifo. \p \v 9 “Ato askafaifono nã xotofake shinãsharaifãfe ato kemanifo ato iskafakakĩ: ‘Maa. Nõ mato inãtiroma, nõri afaa otatiroma. Akka mã kaxõ fitiro a kirosĩ miniaifo anoa fitakãfe mãtonã faxikakĩ,’ ato fanifo. \v 10 Akka nã cinco xotofakefãfe kirosĩ fiifofãfono nã manaifo feronãfake nokoni. Nãskakẽ nã cinco xotofakefo shara shinãmisfo nã feronãfake mã nokoaino afe pexe mẽra ikinifo afeta fista ayanã pixikãki. Nãskakaxõ pexe fepoti feponifo. \v 11 Nãskano nã xotofakefo kirosĩ fitakani anã fenifo. Mã fẽkaxõ iskafakĩ yoitoshinifo: ‘Xanĩfo, noko fepoti fẽpexõfe nõ ikikanõ,’ faifãfe, \v 12 ato kemani: ‘Maa. Ẽkai mato õimisma, ẽ mato ikimatiroma,’ ato fani. \p \v 13 “Nãskarifiakĩ mãri isharakõixõ ea manasharakõikãfe. Afetĩara ẽ anã matoki oxikai tsõa tãpiamaki,” Jesús ato fani. \s1 Meka fetsafaxõ koriõnoa Jesús ato yoini \r (Lc. 19.11-27) \p \v 14 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ anã mato yoinõ Nios xanĩfo iskaraki. Feronãfake mã mai fetsa ari kakĩ a yonoxomis kenaxõ yoini ãfe kori kexexonõ. \v 15 Akka a yonoxomis fetsa inãni cinco mil. A yonoxomis fetsari inãni dos mil, fetsari inãni mil. Akka nã kori kexekĩ tãpia ichapa inãni. Akka a kori kexekĩ tãpisharafomari ichapa ato inãnima. Nãskax kani mai fetsa ari. \v 16 Akka ãfe ina fetsa nã cinco mil fiato nã kõri afama mĩshti fini. Nãskaxõ anã cinco mil fini ãfe afama mĩshtiõxõ. \v 17 Nãskafakĩri nã dos mil kori fiato nãatori nãskarifani afianã dos mil kori fikĩ. \v 18 Akka nã mil kori fiato nãato kori oneni ãfe xanĩfo mekexokĩ. Mai kini mẽra maifani. \p \v 19 “Akka mã samarakax anã oni ãto xanĩfo. Mã oxõ a yonoxomisfo nã tres ato yõkani afe tii kori fixofafomãkĩ. \v 20 Nãskakẽ nã cinco mil kori fini akiki oi taeni. Nãskaxõ ãfe xanĩfo kori inãni iskafakĩ yoiyanã: ‘Xanĩfo, mĩ ea cinco mil kori inãti. Akka ẽ finõmainĩfofã anã cinco mil faxõ ẽ fia. Õipo. Nakĩa mĩ kori,’ fani. \p \v 21 “Askafaito ãfe xanĩfãfe yoini: ‘Aicho, mĩ ea yonoxomis sharakõi. Nã pishta ẽ mia inãoxõ mĩ yonosharakõia. Nãskakẽ ẽfe afama mĩshtifo ichapakõi ẽ mia anã inãi mĩ ea kexexonõ. Nãskakẽ nã ẽ inimai keskariai mĩri inimafe,’ ixõ yoini. \p \v 22 “Nãskatari a yonoxomis fetsari chipo oni, nã dos mil kori fini. Oxõ yoini iskafakĩ: ‘Xanĩfo, mĩ ea dos mil kori inãni. Akka ẽ finõmainĩfofã anã dos mil faxõ ẽ fia. Nakĩa mĩ kori,’ fani. \v 23 Nãatori askafaito ãfe xanĩfãfe yoini: ‘Aicho, mĩ ea yonoxomis sharakõi. Nã ẽ mia inãoxõ mĩ yonosharakõia. Nãskakẽ ẽfe afama mĩshtifo ẽ mia anã kexemani. Nãskax mĩri nã ẽ inimai keskariai mĩri inimafe,’ fani. \p \v 24 “Nãskata a yonoxomis fetsari oni nã mil kori fini. Mã oxõ ãfe xanĩfo yoini: ‘Xanĩfo, ẽ tãpia mĩ feronãfake mitsisipakõi. A mĩ fanama anoa mĩ fimis. Askatari a mĩ saakama anoafori mĩ fimis. \v 25 Nãskakĩ ẽ mesekĩ ẽ mia kori maifaxõa. Nakĩa mĩ kori,’ faito ãfe xanĩfãfe kemani: \v 26 ‘Mĩ ea yonoxomis chakakõi. Askatari mĩ xanikõi. Akka, ¿mĩ shinãmẽ a ẽ fanama anoafo fita, a ẽ saakama anoafori ẽ fimis? \v 27 Nãskakĩ nãnori mĩ shinãkĩ mĩ kori banco ano ea fãxõama anã oxõ ẽ kori ichapa fikerana mã ẽfe kori ichapano ẽ anã fikerana,’ fani. \v 28 Nãskaxõ nã anoafo ato yoini: ‘Nã feronãfake nã mil kori fĩakãfe fetsa inãxikakĩ nã kori diez milya,’ ato fani. \v 29 Akka nã afara ichapaya ichapayakõi itiro. Nãskaxori ãfe afara ranãri anã meketiro. Akka nã afaa ichapayama ãfe afara fĩatiro anã afaa ichapaya iyamanõ. \v 30 Nãskata a yonoxomis chaka mã potaxõ fakishifã mẽra nĩchini nã fakishi mẽranoax oiaiyanã omiskõipakexanõ,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Mã mai keyoaino nã omiskõipakenakafoõnoa Jesús ato yoini \p \v 31 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato anã yoinõ, ea nikakapo. Ẽ nai mẽranoax oni. Ẽ Niosfiax feronãfakekõi ẽ oni. Ẽ anã nai mẽranoax fotoyoi, ẽ xanĩfokõi oxii ẽfe ãjirifo fe keyokõi ẽ oxii, ea kemataima mapoi fetsexikani. Askatari efe xanĩfãfe tsaoti ano tsaoxikani. Keyokõi sharafinakõia õixikani. \v 32 Nãskatari yorafo keyokõi nã maitio anoafo ẽfe ferotaifi ichanãxikani. Nãskakẽ ẽ ato paxkanã faxii nã oveja kexemisto ãfe ovejafoya ãfe cabrafo paxkanã fatiro keskafakĩ. \v 33 Nã ãfe inafo kexemisto ãfe inafo paxkanã fakĩ ãfe ovejafos ãfe põya kayakai aõri nĩchixii. Askatari ãfe cabrafori ãfe põya mishkiori nĩchixii. Nãskarifiakĩ ẽ yorafo keyokõi ẽ paxkanã faxii. Nã ea Ifofaafos ẽfe põya kayakai aõri ẽ ato nĩchixii, akka a ea Ifofaafomafori ẽfe põya mishkiori ẽ ato nĩchixii. \v 34 Nãskaxõ mẽ xanĩfoxõ ẽ ato yoixii nã ẽfe põya kayakai aõrinoafo ekeki fekãfe, ẽfe Epa Niospa mato inimamamiski. Nãskakẽ ẽfe Epa Xanĩfo anoa mã afara fikai nã mai onifaitĩa mato yoiyoni keskara. \v 35 Akka ẽ fonãikaito mã ea pimamis; ẽ nõamãikaitori mã ea ayamamis; ẽ pexemaisax kafãsaitori, ‘Nono ẽfe pexe ano ofe nono oxaxiki,’ mã ea famis. \v 36 Askatari ẽ rapatimaiskẽ mã ea inãmis; ẽ isinĩ ikaitori mã ea kexesharamis; ẽ karaxa mẽra ikikẽri kaxõ mã ea õimis. \p \v 37 “Ẽ ato askafaito ea yõkaxikani iskafakãkĩ: ‘Ifo, ¿afetĩa nõ mia õimismẽ mĩ fonãikaito, akka mĩ fonãikaito nõ mia pimamis? Askatari, ¿afetĩa nõ mia õimismẽ mĩ nõamãikaito, akka mĩ nõimãikaito nõ mia ayamamis? \v 38 Askatari, ¿afetĩa nõ mia õimismẽ pexemaisax mĩ kafasaito, akka nõ mia pexe inãmis ano mĩ oxanõ, askatari mĩ rapatimaiskẽ akka nõ mia rapati inãmis? \v 39 Askatari, ¿afetĩa mĩ isinĩ ikaito nõ mia õimismẽ? Askatari, ¿afetĩa karaxa mẽranoa nõ mia õikamismẽ?’ ixõ ea yõkaxikani. \p \v 40 “Ea askafaifono ẽ ato kemaxii: ‘Ẽ mato paraima, nã fetsafo omiskõiaino mã tanaima isharaxõ eõxõ mã axomis.’ \p \v 41 “Askatari na ẽfe põya mishkiorinoa ẽ ato yoikĩ iskafaxii: ‘Na ẽfe põya mishkiorinoa emakinoax fotakãfe mã chakakõikĩ. Chii xoisai mẽra fotakãfe anoax omiskõixikaki. Nã ẽ chii xoisai itipinĩ fani mẽranoax Satanás chaka fe ãfe yõshi chakafori anoax afe omiskõinakafo. \v 42 Akka ẽ fonãikaito mã ea pimamisma. Askatari ẽ nõamãikaito mã ea ayamamisma. \v 43 Askatari ẽ pexemaisax kafãsaito, “Nono nõko pexe mẽra ife,” mã ea famisma. Askatari mã ea rapati inãmisma. Askatari karaxa mẽranoa mã ea õikamisma. Askatari ẽ isinĩ ikaito mã ea õikamisma,’ ixõ ẽ ato yoixii. \p \v 44 “Ato askafaito yorafetsafãfe yõkaxikani iskafakakĩ: ‘Ifo, ¿afetĩa nõ mia õimismẽ mĩ fonãikaito, askatari a mĩ nõiamãikaito, askatari mĩ pexemaiskẽ, askatari mĩ rapatimaiskẽ, askatari a mĩ isinĩ ikaito, askatari a mĩ karaxa mẽra ikikẽ nõ mia tanamisma nõ mia õikaspamis?’ \p \v 45 “Ea askafaifono ẽ Xanĩfokõixõ ẽ ato kemaxii iskafakĩ: ‘Ẽ mato paraima. Nã omiskõiaifo mã ato tanamisma nafokai afaafoma ixõ askatari eari mã tanamisma,’ ixõ ẽ ato yoixii. \v 46 Nãskakẽ nãfo nã omiskõipakenakafo mẽra foxikani. Akka nã ea Ifofaafo efe nĩpanakafo,” ixõ Jesús ato yoini. \c 26 \s1 “¿Afeskaxõ nõ Jesús retetiromẽ?” ixõ shinãnifo \r (Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Nãskata mã ato yoikĩ keyota Jesús aõxõ tãpimisfo yoini: \v 2 “Mã mã tãpiakĩ oxa rafeta Pascua fista ikiki. Nãskatari Pascua fistatĩa ea achikani fetsafãfe ea mastanõfo,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 3 Nãskakẽ a Niospa meka yoimis xanĩfofo fe a judeo anifofo ichanãnifo Caifás pexe anoax. Nã Caifás ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfo ini. \v 4 Nãno ichanãkanax yoinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ Jesús achitiromẽ paraxõ retexiki?” ikanax yoinãnifo. \v 5 Nãskakanax yoinãnifo: “Fistatĩakai nõ achitiroma yorafã rasi mekai fetsekani nokoki õitifishkitirofo,” ikanax yoinãnifo. \s1 Kẽromã Jesús shinãkĩ ãfe mapoki pirofomã nachini \r (Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) \p \v 6 Nãskata Jesús Betania ano ini Simón pexe ano. Nã Simón “Rashkishiai” fapaonifo. \v 7 Jesús nãnoxõ piaino kẽro fisti akiki kani pirofomã manishomo sharakõikĩ foikai nã manishomo ãfe ane alabastro. Akka nã pirofomã kopikõi ini. Jesús mĩsa ano tsaoxõ piaino, nã kẽromã ãfe mapoki pirofomã nachini. \v 8 Askafaito õikani Jesúsxõ tãpimisfo õitifishkiyanã iskanifo: “¿Afeskakĩ nã pirofomã shara mĩ nachimẽ? \v 9 Mĩ ato minixõ mĩ kori ichapa fixõ a afaamaisfo mĩ ato inãkerana,” fanifo. \p \v 10 Askafaifãfe nikakĩ Jesús ato yoini: “¿Afeskakĩ na kẽro mã fekaxtefaimẽ? Na ea iskafai sharaki,” ato fani. \v 11 “Akka nã afaamaisfori mato fe ipanakafo. Akka eakai mẽxotaima mã ea anã õima. \v 12 Akka na kẽromã ea iskafakĩ ẽfe yoraki pirofomã nachia ea itipinĩsharafakĩ ea iskafa ea maifasharaxinõfo. \v 13 Ẽ mato pãraima, fanĩxõra na meka shara eõnoa yoikakĩ nã mai tio anoxõ na kẽromã ea iskafaõnoa yoixikani. Askatari na kẽroõnoa shinãpakenakafo, shinãmakiyamaxikakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 Judaspa aõxõ tãpifikatsaxakĩ Jesús ato achimani \r (Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6) \p \v 14 Nãnori Jesús ato yoiaino a aõxõ tãpimis fetsa, ãfe ane Judas Iscariote, nã kani nã ato Nios kĩfixomis xanĩfofo ano. \v 15 Mã kaxõ ato yoini: “¿Afe tii mã ea kori inãtiromẽ ẽ mato Jesús achimanõ?” ato faito yoinifo: “Treinta nõ mia inãtiro,” fanifo. \v 16 Nãskaxõ Judaspa shinãkĩ taefani: “¿Afeskaxomãi ẽ Jesús ato achimanõ?” ixõ shinãni. \s1 Mã chaima reteaifono Jesús aõxõ tãpimisfo feta yãtapake pini \r (Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 17 Akka nã Pascua fistatĩa pãa faraxatimais pipaonifo. Nãskata mã fista pakeano aõxõ tãpimisfo akiki fokaxõ yõkanifo: “¿Fanĩ mĩ fichipaimẽ ano kaxõ nõ itipinĩ fanõ, anoxõ Pascuatĩa yãtapake pixiki?” fanifo. \p \v 18 Askafaifono Jesús ato kemani iskafakĩ: “Oa pexe rasi ano fotakãfe. Nãnoa feronãfake fetsa fichixõ yoitakãfe iskafakĩ: ‘Nõko Ifãfe noko yoia nõ mia yoiyonõ iskafaki: Mẽ chaima naikai. Nõko fistatĩa mĩ pexe anoxõ eõxõ tãpimisfo feta ẽ pii kaikai,’ ixõ yoitakãfe,” ato faano, \v 19 nãskafakĩ yoinifo nã ãto Ifãfe ato yoia keskafakĩ. Nãnoxõ itipinĩ fanifo Pascua fistatĩa pixikakĩ. \p \v 20 Jesús mã fakishaino pexe ano nokoax mĩsa ano tsaoni a aõxõ tãpimiskõifo fe. \v 21 Nãnoxõ piyanã ato yoini: “Ẽ mato pãraima, fatora mã fẽtsa ea mã ato achimafainaka,” ato fani. \p \v 22 Ato askafaito nikai shinãmitsakõinifo. Nãskaxõ yõkaketsanifo: “¿Ẽraka, Ifo?” fakĩ fetsanifo. \p \v 23 Askafaifono Jesús ato kemani: “Nã efeta sapakinoa pãa momoxõ piaito nãato ea ato achimaxii. \v 24 Ẽ Niospa Fakekõifiax ẽ yorakõi. Nã eõnoa yoikĩ kirika kenenifo keskakõi fakĩ ẽ asharakõitiro. Akka nã feronãfãke ea ato achimafiax akairi omiskõikõixii. Akka nã feronãfake shara ikerana fakeyamanixakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. \p \v 25 Nãskakẽ Judaspa nã ato achimanaito yõkani: “Maestro, ¿ẽraka?” faito, “Ẽje, nã mĩ yoiai keskarakĩa,” Jesús fani. \p \v 26 Nãskakaxõ piaifono Jesús pãa tsomainĩfofã Apa Nios kĩfini. Mã Apa kĩfita pãa kaxkeketsaxõ aõxõ tãpimisfo inãni ato iskafayanã: “Na ẽfe nami keskara pikãfe,” ato fani. \p \v 27 Ato askafata kechokinoa fimi ene tsomainĩfofãxõ Apa Nios kĩfini. Nãskaxõ aõxõ tãpimisfo ato ayamani ato iskafayanã: “Na fimi ene ayakãfe,” ato fani. \v 28 Nãskaxõ ato yoini: “Nafi ẽfe imi keskaraki. Akka nã ẽ mato yoiyoni keskai mẽ nai. Nãskakaxõ ẽfe imi õikaxõ tãpitirofo Epa Niospa yoiyoni keskafakĩ yora ichapafo ẽ ato chaka soaxonõ. \v 29 Akka anã ẽ mato yoinõ ẽ anã mato feta fena na fimi ene ayaima. Mã mã nai mẽra kano ẽ mato feta anã fimi ene ayaxii ẽfe Epa xanĩfo anoxõ,” ixõ Jesús ato yoini. \s1 “Ẽ Jesús õimisma,” Pedro ixiaino Jesús ato yoini \r (Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 30 Nãskakata mã fanãiki xatekata machi Olivos ano fonifo. \v 31 Nãnoxõ Jesús ato yoini: “A na fakishi keyokõi mã ea shinãmaki fetsei. Nãnori kirika kenenifo iskafakakĩ: ‘Ãfe ifo reteaifono, ãfe ovejafo ichoi fetsetirofo,’ ixõ kirika kenenifo,” ato fani. \v 32 “Akka ea retefiafono ẽ otoax ẽ Galilea ano rekẽ kai mã kayoamano,” ato faino, \v 33 Pedro kemani: “Keyokõi shinãmakifiaifono, akka ẽkai mia shinãmakima,” fani. \p \v 34 Askafaito nikakĩ Jesús yoini: “Ẽ mia pãraima na fakishi takara fene keofamano, ‘Ẽ Jesús õimismara,’ mĩ ea fai tres fakĩ,” fani. \p \v 35 Askafaito nikakĩ anã Pedro kemani: “Maa. Mia retefiaifono ẽ mefe nai. Ẽ õimismara ẽ mia faima,” fani. Pedro askafaito nikakakĩ keyokõichi aõxõ tãpimisfãfe askafakĩ fetsanifo. \s1 Getsemaní anoxõ Jesús Apa Nios kĩfini \r (Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46) \p \v 36 Nãskata Jesús kani aõxõ tãpimisfo fe Getsemaní ano. Nãnoxõ ato yoini: “Nono tsaokãfe onĩ chaimashta kaxõ ẽ Epa Nios kĩfiyotanõ,” ato fani. \p \v 37 Akka Pedro iyoni, Zebedeo fake rafe yafi. Nãskaxõ ãfe yora meeni shinãmitsakõiyanã fekaxteaito. \v 38 Anoxõ ato yoini: “Ẽfe yõshi shinãmitsai napaiyaito ẽ meikai. Nono nẽtekãfe oxakakima mãri efeta õisharaxikakĩ,” ato fani. \p \v 39 Ato askafata Jesús ares fisti ori chaimashta kani. Nãnoax maikiri fepepakekafata ãfe fishpi mai tiisani. Nãskaxõ Apa kĩfini iskafakĩ: “Epa, na ẽ omiskõiai ekeki nokoyamafe. Akka nã ẽ apaiyai keskafakima. Nã mĩ ea amapaiyai keskafafe,” fani. \p \v 40 Nãskata anã anoris oni aõxõ tãpimisfo ano. Oxõ ato õia oxafo inifo. Nãskaxõ Pedro yoini: “¿Mã efeta pishta oxa tenetiromamẽ?” ato fani. \v 41 Nãskafata anã yoini: “Moikaxõ Epa Nios kĩfikãfe Satanás chakata mato chakafamapaiyai keskara axikakima. Chanĩma, nã Epa Niospa mato amapaiyai keskara mãto shinã mẽraxõ mã apaifikĩ mã atiroma. Akka mãto yora pachikõikĩ,” ato fani. \p \v 42 Ato askafata anã kani Apa Nios kĩfikai iskafakĩ: “Epa, ea mĩa omiskõimayamakĩ ea mĩa omiskõimatiroma. Akka nã mĩ ea amapaiyai keskafafe,” fani. \p \v 43 Nãskata anã oxõ ato fichitoshini aõxõ tãpimisfo oxafono, oxa paemei fetsoafono. \v 44 Nãnoa ato õifaini kaxõ anã Apa Nios kĩfini, afia yoitana keskafakĩ. \v 45 Nãskata Jesús anã oni aõxõ tãpimisfo ano. Mã oxõ ato yoini: “¿Aimã oxamẽ tenekõiyanã? Akka iskaratĩa a ea ato achimaniyoai mã chaima oi kiki. Yora chakafãfe ea achifenõfo ato efei kiki. \v 46 Fininĩfofãkãfe nõ kanõ. Mã chaima oi kiki a ea ato achimaniyoai,” Jesús ato fani. \s1 Jesús achinifo \r (Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 47 Jesús ato yoiaino Judas nokoni, nã Judaspa Jesúsxõ tãpifikatsaxakĩ, yorafã rasifo fe oni. Nã yorafo kenofoya ifi xatefoya fenifo, a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta judeofãfe ãto xanĩfofofãfe ato nĩchiafono. \v 48 Judaspa nã ato efeaito ato yoiyoni iskafakĩ: “A ẽ kokoki tsoo akaito õikĩ achirisafaxikãki,” ato fani. \p \v 49 Mã Jesús ano nokoxõ Judaspa iskafakĩ yoini: “Maestro, ¿mĩmẽ?” fatishoni. Nãskaxõ kokotoshini. \p \v 50 Askafaito õikĩ Jesús kemani: “Efe yora, nã mĩ apaiyai keska farisafafe,” fani. \p Askafaito õikakĩ nã Judas fe foafãfe Jesús achinifo. \v 51 Akka Jesús achiaifãfe õikĩ a aõxõ tãpimis fẽtsa ãfe keno chainipa tsekainĩfofã a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe ina paxteni. \p \v 52 Askaito õikĩ Jesús yoini: “Mĩ keno fafe. Akka nõ kenopa retenãino kenopari noko retetirofo. \v 53 ¿Mĩ tãpiamamẽ Epa Nios ẽ yoiaito iskaratĩa ãfe ãjirifo ichapakõi ea nĩchixotiro ea kexei fenõfo?” fani. \v 54 “Ẽ iskaratĩa ãjiri kenano ea kexeaifono ẽ naima. Akka nã Niospa meka yoikĩ kirika kenekĩ yoinifo keskai ẽ naikai,” Jesús ato fani. \p \v 55 Askaifono õikĩ Jesús yorafo yõkani: “¿Afeskai kenofoya ifixatefoya mã oamẽ ea achiyoi oa ẽ yometso keskarakẽ? Pena tii ẽ mato fe itiani Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ ẽ mato tãpimani, akka mãkai ea achipaimisma. \v 56 Akka nã eõnoa yoikĩ kenenifo keskafakĩ mã ea achi,” ixõ Jesús ato yoini. \p Ato askafaino aõxõ tãpimisfo Jesús õifaikani. Ichoi fetsenifo a makinoax. \s1 Xanĩfo finakõiafo ano Jesús iyonifo \r (Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Mã Jesús achikaxõ a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfo Caifás ãfe pexe ano iyonifo. A xanĩfofo fe a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo fe a judeo anifofo fe nã tsaoafo ano Jesús iyonifo. \v 58 Pedro chai ixõ õini faki Jesús iyoi fokanimãkai. Nãskaxõ ato chĩfafoni. Nãskata nã ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe pexe emãiti ano Pedro nokoni. Mã nokoax nãno tsaoni nã pexefã kexemisfo fe anoxõ Jesús afeska fakanimãkai õixiki. \p \v 59 Nã Nios kĩfixomis xanĩfofo feta a ato fe rafeafãfe Jesús noikaspakakĩ, “¿Afaa nõ fatiromẽ Jesús afaa chakakõi faamakĩ nõ retexiki?” ixõ shinãnifo. \v 60 Akka Jesús afaa chakafayamafiano, yora ichapafãfe ãa chakafakakĩ mekafanifo parakĩ. Akka aõnoa afaa chaka nikanifoma. Nãskakẽ feronãfake raferi mekafai fekani fenifo. \v 61 Nã rafeta yoinifo: “Mã nõ nikaita Jesús iskaito: ‘Ẽ na Nios kĩfiti pexefã ẽ pão fatiro. Nãskata tres nia oxata ẽ anã pexefã fatiro,’ ikaito nõ nikaita,” fanifo nã rafeta ãa parakakĩ. \p \v 62 Askafaifono a ato Nios kĩfixomis xanĩfo fininĩkafãta Jesús yõkani: “¿Mĩ kemamitsaimamẽ afamẽ na mĩõnoa meka chaka yoiaifo?” ixõ yoini. \p \v 63 Akka Jesús tooxinima. Nã Nios ato kĩfixomis xanĩfãfe yoini iskafakĩ: “Nã Nios nipanakato mia õi kiki mĩ yoikai chanĩmakõi, noko yoife mĩmãkĩ Cristo Niospa Fake,” fani. \p \v 64 Askafaito nikakĩ Jesús kemani: “Nã mĩ ea yoiai keskarakĩa, ẽkĩa Niospa Fake. Ẽ mato yoinõ. Akka mã ea õixii ẽfe Epa ketaxamei ãfe põya kayakai aõri ẽ tsãokẽ xanĩfo finakõia ẽfe Epa fe. Askatari mã ea õixii nai kõi mẽranoax ẽ anã fotofaito,” Jesús ato fani. \p \v 65 Ato askafaito nikakakĩ a Nios ato kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe ãfe rapati faxteni yorafãfe tãpinõfo Jesús yoiaito nikakaspakĩ. Askafata yoini: “Na feronãfãke ãfe meka chakakõi Nios chakafakĩ mekafai. Mã nõakõi nõ nikakĩ noko anã tsõa yoitiromaki nõ tãpinõ,” ato fani. \v 66 “¿Afe keskara mã shinãimẽ?” ato faito keyokõichi kemanifo: “¡Nanõki!” fanifo. \p \v 67 Mã fenexkaxõ ãfe femãnãki kemo mechoketsayanã koshaketsanifo. Atirito fepasketsanifo. \v 68 Iskafakĩ yoiyanã: “Mĩkai Cristomãkĩ, noko yoife tsõa mia koshaketsamakĩ,” fanifo. \s1 “Ẽ Jesús õimisma,” Pedro ini \r (Mr. 14.66-72; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Pedro nãno ato fe pexefã emãiti tsaoano, nãno kẽro xomaya a xanĩfo yonoxomis akiki kaxõ yoini: “Mĩri Jesús fe kafãsamis Galilea anoax,” faito, \v 70 Pedro kemani, yorafãfe õiaifono iskafakĩ: “Ẽkai Jesús õimisma. Ẽkai afaa tãpiama tsoaraõnoa mĩ yoi,” fani. \p \v 71 Nãskafata pexe fepoti ano kani. Nãnoa kẽro xomaya fẽtsari fichixõ fetsafo yoini: “A nari Jesús fe Nazarete anoax kafãsamis,” fani. \p \v 72 Askafaino anã Pedro kemani: “Maa, nã mĩ yoiai keskara Niospa tãpia ẽ na feronãfake õimisma,” fani. \p \v 73 Nãskafaino nã anoafãfe Pedro ano fõkaxõ yoinifo: “Chanĩma, mĩri Jesús fe rafemis mã nõ mia nikai mĩ mekaito, nã keskara,” fanifo. \p \v 74 Nãskafaifono Pedro ato yoikĩ taefani iskafakĩ: “Ẽ mato paraima, Niospa ea õi ẽ chanĩkẽ Niospa ea omiskõimatiro. Niospa tãpia ẽ mato yoikõi nã feronãfake ẽ õimisma,” ixõ ato yoini. \p Pedro askaino takara keoinãkafani. \v 75 Nãskaino Pedro shinãni nã Jesús yoita keskara. “Takara keoyoamano mĩ ato yoikĩ tres faxii: ‘Ẽ Jesús õimismara,’ mĩ ixii,” ixõ Jesús yoita keskara Pedro shinãtani. Nãskata Caifás pexefã mẽranoax kãikainax oiai finakõini. \c 27 \s1 Pilato ano Jesús iyonifo \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32) \p \v 1 Nãskata mã penaino keyokõi a ato Nios kĩfixomis xanĩfofo fe judeo anifofo yoinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ Jesús retetiromẽ?” ikanax yoinãnifo. \v 2 Nãskakaxõ metexkere akaxõ Jesús iyonifo Pilato ano. Nã Pilato ãto xanĩfo yora fetsa Roma anoa ini. \s1 Judas nani \p \v 3 Judaspa Jesús ato achimaxõ reteaifãfe õikĩ shinãmitsayanã ato treinta kori exe inãni, a ato Nios kĩfixomis xanĩfofoya judeo anifofo. \v 4 Ato iskafayanã: “Ẽ chakafaa, Jesús afaa chakafayamafiamiskẽ. Paraxõ ẽ ato achimana retenõfo,” ato faito kemanifo: “Nõkai aõnoa afaa shinãchakaima. Mĩa mĩ shinãchakakõi,” fanifo. \p \v 5 Askafaifãfe nikai nã Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ ato nãmã kori exe saafaini kaax ãari tenexemeax Judas nani. \p \v 6 A ato Nios kĩfixomis xanĩfofofãfe anã kori finifo iskayanã: “Na kori exe imi foano mã chakanaki. Nãskakẽ a kori fati mẽra nõ nanetiromaki,” ikax yoinãnifo. \p \v 7 Nãskakanax yoinãnifo: “A na kõri nõ mai finõ ano yora fetsafo maifaxiki. Nã neo kesho fakakĩ neo fimisfo anoa nã mai nõ finõ,” ikanax yoinãnifo. \v 8 Nãskakẽ nã mai anekĩ fetsafanifo. “Imi Mai,” fanifo. Akka iskaratĩari, “Imi Mai,” famisfo. \v 9 Nãskakẽ nã Niospa meka yoimisto Jeremías a inõpokoai yoikĩ kirika keneni keskakõini. Iskafakĩ yoikĩ keneni: \pi1 Kori exe treinta fixikani nã israelifãfe yoinifo keskafakĩ. \v 10 Nãskakẽ nã kõri kesho faxii mai fimisfo anoa nã mai finifo nã Niospa ea yoiyoni keskafakĩ, \m ixõ Jeremías keneni. \s1 Pilato xanĩfãfe Jesús yõkani \r (Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38) \p \v 11 Jesús iyonifo Pilato xanĩfo ano. Mã iyoafono nãnoxõ yõkani iskafakĩ: “¿Mĩmẽ judeofãfe xanĩfo?” faito Jesús kemani: “Ẽje, nã mĩ ea yoiai keskarakĩa,” fani. \p \v 12 Akka nã ato Nios kĩfixomis xanĩfofo feta judeo anifofofãfe, “Mĩ chakakõi famis,” pãrakĩ fanifo. Askafaifono Jesús ato kemanima. \v 13 Nãskakẽ Pilato yõkani: “¿Mĩ nikaimamẽ mia chakafakĩ mekafaifãfe?” fani. \p \v 14 Askafaito nikakĩ, Jesúskai pishta kemanima. Nãskakẽ xanĩfo Pilato, “Kee, ¿afeskai ea kemaimamẽ?” ixõ shinãni. \s1 Pilato ato yoini Jesús retenõfo \r (Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38–19.16) \p \v 15 Akka Pascua fistatĩa xanĩfo Pilato yora fisti karaxa mẽranoa kãimapaoni. Nã yorafãfe kãimapaiyaifo ato kãimaxopaoni. \v 16 Akka nã karaxa mẽra ika feronãfake chakakõi ini, ãfe ane Barrabás ini. \v 17 Nãskakẽ yorafo ichanãfono Pilato ato yõkani: “¿Fato mã fichipaimẽ ẽ mato kãimaxonõ? ¿Barrabás iyamai Jesús nã Cristo nã Niospa nĩchini ẽ kãimatiromẽ?” ato fani. \p \v 18 Akka mã Pilato tãpia ini judeo xanĩfãfe shinãchakaito nõ anã xanĩfo itiromara ixõ, a ano Jesús iyoaifono. \p \v 19 Nã xanĩfãfe tsaoti kamaki tsaoxõ Pilato shinãino, ãfe ãfinĩ ãfe ina nĩchini Pilato yoitanõ: “Mĩ ãfinĩ ea yoia ẽ mia yoinõ iskafakĩ: ‘Na feronãfãke afaa chakafamismakĩ afeska fayamafe. Ẽfe namapa aõxõ chakakõi ẽ namakĩ,’ mia faa,” ãfe inapa fani. \p \v 20 Akka nã ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta judeo anifofofãfe ãfe yorafo ato yoinifo iskafakakĩ: “Jesús kãiyamanõ. Akka Barrabás kãinõ. Jesús ato retemanõ Pilato yoikãfe,” ato fanifo. \v 21 Askaifãfe xanĩfo Pilato anã ato yõkani: “Fato mã fichipaimẽ ẽ mato kãimaxonõ ea yoikãfe,” ato faito, “Barrabás kãimafe,” fanifo. \p \v 22 Anã Pilato ato yõkani: “Akka, ¿ẽ Jesús nã Cristo famisfo ẽ afeska faimẽ?” ato faito, keyokõichi kemanifo: “¡Ifi cruz ikaki mastamafe!” fanifo. \p \v 23 Askafaifãfe nikakĩ Pilato ato yoini: “Akka, ¿naato afaa chakafamẽ?” ato fani. \p Ato askafaito nikakakĩ fãsikõi yoinifo: “¡Mastafe!” fanifo. \p \v 24 Akka Pilato õia tsõa nikakanima inifo. Yorafã rasi fãsikõi mekanifo. Nãskakẽ ãfe ina faka fixotanõ nĩchini. Askata mechokomeni yorafãfe ferotaifi õinõfo ato iskafakĩ yoiyanã: “Ẽkai afaamaki na feronãfake ẽ retepanã. Mã mã apaikai akãfe. Eõnoax naima kiki. Matoõnoax nai kiki,” ato fani. \p \v 25 Ato askafaito yorafãfe kemanifo: “Akka nõ akikai retekĩ nõ tenetiroma nokoõnoax nai. Nõko fakefoõnoaxri nai,” fanifo. \p \v 26 Nãskakẽ Pilato Barrabás ato kãimaxoni. Nãskata mã Jesús ato koshamata ifi cruz ikaki mastatanõfo ato yoini. \p \v 27 Askata sorarofãfe Jesús iyonifo xanĩfãfe pexefã ano. Nãnoax sorarofo ichanãkanax Jesús kemataima niakenifo. \v 28 Nãskakaxõ ãfe rapati pẽkakaxõ, rapati õshi nana safemanifo, xanĩfãfe tari keskara. \v 29 Nãskatari moxa chainipafo maiti fãkaxõ maimanifo. Ãfe mẽke kaiyakai aõriri ifi chati tsomamanifo. Nãskakaxõ ãfe ferotaifi ratokonõ mai chachipakefofã ãto xanĩfo feyakanakõi keskarakaxõ kaxemetsamakõi fanifo, iskafakĩ: “Mĩ sharakõi. Mĩfi judeofãfe ãto xanĩfo,” fanifo kaxefakakĩ. \v 30 Nãskakata akiki kemo mechokata, afia ifi xate tsoma fĩakaxõ aõ mapoki koshanifo. \v 31 Mã kaxemetsama fakaxõ, tari õshi fĩakata, Jesús ãfe rapatikõi safemakaxõ iyonifo mã mastai fokakĩ. \s1 Jesús ifi cruz ikaki mastanifo \r (Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 32 Anoax fõkakĩ, feronãfake fisti fichinifo ãfe ane Simón. Nã Simón Cirene anoa ini. Nãskaxõ yoinifo: “Na Jesús ifi cruz ika foxõi afe,” fanifo. \p \v 33 Nãskakata nokonifo machi ãfe ane Gólgota ano. (Nã ãfe ane fetsa Mapo Xao fanifo.) \v 34 Nãnoxõ fimi ene moka osia Jesús ayamapainifo. Akka Jesús mã meexõ ayakaspani. \p \v 35 Nãskata mã Jesús mastakaxõ ãfe rapati fĩanifo. Sorarofãfe makex tokoronõ tsakaketsakaxõ nãskakaxõ sakka sakka anifo kanãnõnãkakĩ. Nã kanãto Jesús tari fõani. Nãskaxõ Jesús rapati fetsa fĩanifo. \v 36 Mã Jesús mastakanax nãno tsaonifo anoxõ kexexikakĩ. \v 37 Nãskaxõ ãfe mapo mãnãori tafaraki kenexõ mastanifo. Mã retekaxõ kenekĩ iskafanifo: “Jesúsfi judeofãfe xanĩfoki,” ikaxõ kenenifo. \p \v 38 Jesús yafi yometso rafe mastanifo, fetsa ãfe põya kayakai aõri ata, fetsari ãfe põya mishkiori anifo. \v 39 Nã ano finõfãifãfe ĩchayanã ãto mapo rafe rafeanifo. \v 40 Iskafakĩ yoinifo: “Mĩ yoimis ẽ Nios kĩfiti pexefã pãofaxõ ẽ tres nia oxata ẽ anã axii pexefã fakĩ mĩ imiski, akka mĩ ifimetiromãkĩ mĩa ifimefe. Mĩ Niospa Fakemãkĩ na ifi cruz ikakinoax fotopakekafãfe,” fanifo. \p \v 41 Nãskariakani akiki kaxemetsamanifo a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo a judeofãfe ãto xanĩfofori ãa ranã yoinãnãkani iskanifo: \v 42 “Naato fetsafo ififitiroxakĩ, akka ãakai ifimeima. A nafi israelifãfe ato xanĩfokĩ, akka ifi cruz ikakinoax fotoano nõ chanĩmara fai. \v 43 A naato Nios shinãmis. Mẽxotaima noko yoimis: ‘Epa Nios ẽfe Epakõira,’ noko famis. Akka chanĩmamakĩ Niospa noikĩ ifimãkai nõ õinõ,” ixõ mekafakĩ chakafanifo. \p \v 44 Nãskaxõ nã yometso rafeya mastafono fẽtsa chakafakĩ mekafakĩ ĩchani. \s1 Jesús nani \r (Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 45 Nãskata xini keya nã mai tio fakishifãkõi itani. Nãskax mã xini kaino anã penani. \v 46 Nãskata mã penano Jesús fãsikõi ãfe mekapa kenai iskani: “Elí, Elí, ¿lema sabactani?” Nõko mekapa iskafakĩ yoini: “Ẽfe Nios, Ẽfe Nios, ¿afeskakĩ mĩa ea potamẽ?” fani. \p \v 47 Nãskaito nã ano niafãfe nikakakĩ iskafanifo: “Nikakapo, nã ato Niospa meka yoipaoni Elías kenai kiki,” fanifo. \p \v 48 Nãskaito nikafaini fetsa ichoni xapo keskara fiikai. Nã xapo keskara fimi ene kachaki momoxõ tafa xate kaxkexõ akiki aõ nẽtaxõ ayamapaini. \v 49 Askafaito ranãrito yoinifo: “Enefe. Elías nai mẽranoax fotoxõ ifimãkai nõ õinõ,” fanifo. \p \v 50 Anã Jesús fãsikõi ea ini. Nãskax nani. \v 51 Mã Jesús natanaino, sama nami Nios kĩfiti pexefã mẽranoax naki rafekõi faxtepakekafãni fomãkĩanoax. Nãskatari mai naya naya ini. Tokirinĩfãfori kaxkei fetseni. \v 52 Nãskakẽ a maiafo anoax kini fepekemetani. Akka a Nios Ifofaafo nakatsaxakakĩ otoinĩfofãnifo. \v 53 Nãskakata maiafo anoax fonifo. Mã Jesús otoitano, Jerusalén ano fonifo. Nãnoxõ yora ichapafãfe õinifo. \p \v 54 Nãskata soraro xanĩfãfe a afeta Jesús kexeafo feta õinifo mai naya naya ikaito afarafori afeskara ikaito. Nãskakẽ ratekõiyanã yoinãnifo iskayanã: “Chanĩma, na feronãfake Niospa Fake ika,” fanifo. \p \v 55 Kẽrofãferi chaimashta nikaxõ õinifo. Kẽro ichapafãferi Jesús fe fopaonifo Galilea anoax ato afara axosharamisno. \v 56 Nã tiixõ Jesús õinifo. María Magdalena ikaino María fetsari ikaino, nã María Jacobo feta José ãto afa ini. Askatari kẽro fetsari ini Zebedeo ãfe ãfi. Ãfe fake rafe Santiago fe Juan ini. Keyokõichi Jesús õinifo chaimashta nikaxõ. \s1 Jesús makex kini mẽra maifanifo \r (Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 57 Akka mã fakishaino feronãfake kori ichapaya fisti kani ãfe ane José. Nã José Arimatea mai anoa ini. Nãatori Jesús Ifofamis ini. \v 58 Nã José xanĩfo Pilato ano kaxõ Jesús ãfe yora yõkani maifai axiki. Nãskakẽ Pilato ato yoini Jesús ãfe yora inãnõfo. \v 59 Nãskata José mã Jesús yora fixõ, sama oxosharakõipa rakoni. \v 60 Nãskaxõ makex kini a tsoa maiyomisma mẽra ratani. Nã makex kini fakĩ José ayoni. Nãskata nã Jesús maifaa ano makex kini tokirinĩfanẽ fepofaini kani. \v 61 Akka María Magdalena fe María fetsa nãno nẽtekanax a Jesús maia ano tsaokaxõ õinifo. \s1 Sorarofãfe Jesús maia ano kexenifo \p \v 62 Mã askaitano, judeofo ãfe pena tenetitĩa a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe fariseofo fonifo Pilato õifokani. \v 63 Mã fõkaxõ yoinifo iskafakakĩ: “Xanĩfo, mã nõ shinãi na feronãfake chanĩmisto nayoxoma yoikĩ iskafamis: ‘Ẽ naax tres nia oxata ẽ otoxii,’ ixõ yoimis. \v 64 Nãskakẽ mĩ sorarofo nĩchife a maia ano kexeyonõfo tres nia aõxõ tãpimisfo fakishi fẽkaxõ ãfe yora fiyamanõfo. Fĩakaxõ yorafo yoitirofo iskafakĩ: ‘Mã Jesús otoaki,’ ato fatirofoki. Akka ẽ otoxira ikax a chanĩmiskĩ. Nãskakẽ mã otoara ikaxõ ato parakĩ finakõitirofoki,” fanifo. \p \v 65 Askafaifono Pilato ato yoini: “Nakĩa sorarofo. Ato iyotakãfe. Fokaxõ mafa kini kexesharatakãfe nã mã apaiyai keskafakĩ,” ato fani. \v 66 Nãskakanax fonifo. Mã fõkaxõ itipinĩ fanifo nã mafa kini. Nãskata nã aõ fepoa tokirinĩfã sichopa marakka fanifo. Nãskakaxõ ano sorarofo nĩchitakani fenifo anoxõ kexesharanõfo. \c 28 \s1 Jesús otoni \r (Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Judeofãfe ãto pena teneti safaro mã finõano, nãskata nomĩkonõ fakishparikõi fonifo a Jesús maia ano. María Magdalenanõ María fetsanõ fonifo a Jesús maia ano õifokani. \v 2 Nãskata samamakõi fãsikõi mai naya naya ini, nõko Ifo Niospa ãfe ãjiri nai mẽraxõ fotomanaino. Mã fotota a Jesús maia ano kaxõ, a aõ fẽpoita tokirinĩfã fepeta a kamaki tsaoni. \v 3 Nã nõko Ifo Niospa ãfe ãjiri fafekõini, nã kana peeikai keskara. Ãfe rapati oxofinakõi ini. \v 4 Askaito õikani sorarofo choayanã ratekõinifo. Nãskakanax oa naa keskara nãmã pake pakefofãnifo. \v 5 Akka nã nõko Ifo Niospa ãfe ãjirinĩ nã kẽro rafe yoini: “Rateyamakãfe. Mẽ tãpiakĩ mã Jesús fenaiyoaki a mastaitafo,” ato fani. \v 6 “Nonomaki, mã otoaki a mato yoimis keskai. Õifekapo, a rãtaitafo ano. \v 7 Koshikõi fõkaxõ aõxõ tãpimisfo yoirisafatakãfe iskafakĩ: ‘Mã otoaki. Galilea ano kai kiki mã kayoamano. Nãnoa mã õikaikai ato yoitakãfe. Mẽ mato yoikai shinãmakiyamakãfe,’ ” ato fani. \p \v 8 Ato askafaito nikafaikani nã kẽro rafe koshikõi fonifo nã Jesús maita anoax. Ratefiyanã ãto shinã mẽra inimakõinifo aõxõ tãpimisfo chanifaifokani ichonifo. \v 9 Ichoaifono Jesús atoki nokorisatani nã kẽro rafeki. Nãskaxõ, “Mẽ oi,” ato fani. Ato askafaino nã kẽro rafe Jesúski fõkaxõ akiki inimakakĩ ratokonõ mai chachipakefofã ãfe fitax ano achinifo. “Mĩ sharakõi,” fanifo. \v 10 Nãskaxõ ato yoini: “Rateyamakãfe. Fokaxõ ẽfe extofo ẽ yoimis keska fakĩ ea ato yoixotakãfe Galilea ano fotanõfo. Nãnoa ea fichifokani kiki,” ixõ ato yoini. \s1 Sorarofãfe ato yoinifo \p \v 11 Mã nã kẽro rafe foaifono, nã Jesús maia ano kexekanax soraro ranãri fonifo pexe rasi ano. Mã fõkaxõ a ato Nios kĩfixomis ãto xanĩfofo yoinifo nã õiafo keskara. \v 12 Nã xanĩfo ano fonifo. Nã anifofo fe mekai fokani, ato fe yoinãsharaxikaki. Nãskakaxõ sorarofo kori ichapakõi inãnifo. \v 13 Ato iskafanifo: “Ato iskafakakĩ yoitakãfe: ‘Nõ fakishchãi oxano Jesús ãfe inafo fẽkaxõ ãfe yora yometsoanafo,’ ato fatakãfe. \v 14 Mã ato askafaito xanĩfãfe nikaxõ mato afara faito, nõ yoisharanõ mato afeska fanõfoma,” ato fanifo. \p \v 15 Nãskakaxõ sorarofãfe mã kori fĩkaxõ, mã fõkaxõ nã ato yoiafo keskafakĩ ato yoinifo. Nãskakẽ nã maitio anoxõ nikaketsanifo. Iskaratĩari a keskara chanĩmara famisfo judeofãfe. \s1 Jesús aõxõ tãpimisfo yoini aõxõ keyokõi yoifofãsafatanõfo \r (Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 16 Nãskakanax Jesús aõxõ tãpimisfo once fonifo Galilea ano, nã Jesús ato yoiyomis keskai fonifo mãchifã ari. \v 17 Nãskakata Jesús õikakĩ, “Aicho, mĩ nõko Ifo Jesús nõ mia noikõi,” fanifo. Akka Jesús otoano ranãrito chanĩmara fanifoma. \v 18 Nãskaifono Jesús atoki kaxõ ato yoini: “Ẽfe Epa Niospa ea yoia nai mẽranoafoya nono mai anoafori ẽ ato yoinõ. \v 19 Akka nã maitio ano yorafoki fotakãfe ato yoixikakĩ ea Ifofasharanõfo. Nãskaxõ ẽfe Epa aneõxõ ato maotisafapatakãfe. Ẽfe aneõxori ato askafatakãfe, ãfe Yõshi Sharaõxori ato askafatakãfe. \v 20 Nãskaxõ ato yoisharakãfe nikasharakõinõfo nã ẽ mato yoia keskara. Akka ẽ mato fe mẽxotaima ipanakaki,” Jesús ato fani.