\id EPH ‑ Mixtec, Magdalena Peñasco \h Efesios \toc1 Carta ni sa'a Pablo ma ja ni tetniñu de nuu ñayii ka iyo ñuu Éfeso ma \toc2 Efesios \toc3 Ef. \mt1 Carta ni sa'a Pablo ma ja ni tetniñu de nuu ñayii ka iyo ñuu Éfeso ma \c 1 \s1 Sukan ndákan‑tnu'u ñaña'a Pablo ma ñayii ka kandija Su'si ma ja ka iyo i ñuu Éfeso ma \rem Saludo \p \v 1 Saña, kúu sa Pablo tee ni tetniñu Jesucristo ma, ja sukan ni jani ini maa Su'si ma. Te tée sa nuu ndijin ja ñatuu na ja u'vi‑ka ka sa'a ni ma te ka ndikin va'a, ka ndikin ndija ni Cristo Jesús ma, ja ka iyo ni ñuu Éfeso a. \m \v 2 Yuva o Su'si ma ji'in Jesucristo iya tátnuni nuu o a, na skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a, te jin koo mani ni. \s1 Sukan ni skuta'vi ña'a Su'si ma ja vii ja va'a, ja maa Cristo ma \rem Bendiciones espirituales en Cristo \p \v 3 Jayiñu'u kóo nuu Su'si Yuva Jesucristo iya tátnuni nuu o a. Vaa ja maa Cristo ma, te ni skuta'vi ña'a ya ndaka ja vii ja va'a iyo andivi ma. \m \v 4 Te ja maa ya ma, te jâ ni ndakaji ña'a Su'si ma onde xi'na‑ka ma sana ni kuva'a ñuu ñayivi a, sukan‑va'a jin ko kuu o ñayii másu jin ko sa'a‑ka ja u'vi, te jin nduvii jin ndundoo o nuu Su'si ma. \m \v 5 Ja kútoo xeen ña'a maa Su'si ma, te ni jani ini ya ja ndakuan‑sa'ya ña'a ya. Te ja maa Jesucristo ma, te ni ka nduu o sa'ya Su'si ma, sukan ni kuu ini maa ya ja sa'a ya ja jin kuu o, vaa ni kunda'vi ini ña'a ya ma. \m \v 6 Sa'a ni sa'a Su'si ma, sukan‑va'a koo jayiñu'u ya, vaa ni skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a ma. Te ni ndakuan‑ta'vi ña'a ya, ja maa Sa'ya ya Jesucristo iya kútoo xeen ya ma. \m \v 7 Sukan neva'a kua'a Su'si ma ndaka ja vii ja va'a ma ja taa ya ma, chukan kúu ja onde maa niñi Jesucristo ma ni ndachunaa ya, sana ni ka ndayaa o nuu ja u'vi ma, te ni sakanu ini ña'a ya ndaka kuechi ni ka yo sa'a, ni ka yo kuu o, nuu ni ka yo iyo o nuu ja u'vi ma. \m \v 8 Te ni sa'a ya ja ni ka ni'i o kua'a xeen ja vii ja va'a ma, sukan‑va'a jin nduu o ñayii ndichi ma, te jin kuni o nawa jin ko sa'a o ma. \m \v 9 Te ni kaxtnu'u ya tna'a ja ni iyo yu'u ma, tna'a ja sukan jâ ni jani ini ya ja ko kuu o ma, tna'a ja sa'a Cristo ma ja jin kuu o ma, vaa kúnda'vi ini ña'a ya ma. \m \v 10 Te kivi ndi'i ñuu ñayivi a, sukan iyo ja ko kuu ma, te ndaxtutu ya ndaka ja iyo andivi ma ji'in ja iyo nuu ñu'ú a, te xndoo ya nuu nda'a Cristo ma. \p \v 11 Te ja maa Jesucristo ma, te jin ni'i o tna'a ja jin ko kuu ta'vi o ma, vaa sukan jâ ni jani ini maa Su'si ma iya kúu sa'a ndaka ma, ja jin kuta'vi o ma, \m \v 12 sukan‑va'a jin ndaka'an jin ndakachi ñayii ma ja vii ka sa'a ka kuu o ma, te koo jayiñu'u nuu Su'si ma, ja sukan ni sa'a ya ja jin kuu o ma. Te sa'a ko kuu ji'in saña, ja ni ka kukanu ini sa Cristo ma xinañu'u‑ka ma. \m \v 13 Sani te ndijin tna, ja ni ka jiniso'o ni tnu'u ndaa tnu'u ndija maa Su'si ma, tnu'u vii tnu'u va'a ja sa'a ja jin ndani'i ta'vi o ma. Te ja ni ka kandija ni ya ma, te ja maa Cristo ma, te ndijin ndandaa ja ka iyo ni ji'in Xtumani Ndios ma, iya ni skuiso Su'si ma ja kii ya te koo ya ini anua o ma. \m \v 14 Te Xtumani Ndios ma, ni sonuu Su'si ma ni taa ya, sukan‑va'a sa'a maa Xtumani Ndios ma ja jin kukanu ini o ja jin ni'i o ndaka ja taa Su'si ma, kivi kenda ja jin kaku o nuu ndaka tu'u ja u'vi ma, te jin nduu o ñuu maa ya ma, sukan‑va'a ndaka o, te jin ndaka'an jin ndakachi o sukan sa'a sukan kúu Su'si ma, te jin chiñu'u o ya. \s1 Sukan ni jikan‑ta'vi Pablo ma nuu Su'si ma ja jin kuu ñayii ka kandija Su'si ma ja ka iyo i ñuu Éfeso ma \rem El espíritu de sabiduría y de revelación \p \v 15 Te chukan kúu ja saña tna, ja ni jiniso'o sa ja sukan ka kukanu ini ni Jesús iya tátnuni nuu o a, ji'in ja sukan ka kutoo ni ndaka tna'a o a ja ñatuu na ja u'vi‑ka ka sa'a i ma, \m \v 16 te chukan kúu ja ndimaa ndákuan‑ta'vi sa nuu Su'si ma ja jin kuu ni, te ñatuu ndúnaa sa ja jikan‑ta'vi sa nuu Su'si ma ja jin kuu ni ndaka jichi ora jikan‑ta'vi sa ma. \m \v 17 Te jikan‑ta'vi sa nuu Su'si o ma, iya ni kaxtnu'u Jesucristo iya tátnuni nuu o a ja Yuva o kúu ya, te iyo kua'a jayiñu'u ya, te jikan‑ta'vi sa ja na chunee ya tnu'u ndichi ini anua ni a, te na kaxtnu'u ya sukan sa'a sukan kúu maa ya ma. \m \v 18 Te jikan‑ta'vi sa nuu Su'si ma ja na chindee ña'a ya ja na jin koo ndijin jin koo ndaa janitnuni ni ma, sukan‑va'a jin kunitnuni ni nawa ka ndetu ni ja jin ni'i ni ja taa iya ni ndakana ña'a ma, te nde a kúu ja vii ja va'a ja jin kuta'vi ñayii ni ka nduu i ñuu maa ya ma, ja ñatuu ka sa'a‑ka i ja u'vi ma. \m \v 19 Te jin kuni o tnu'u ndee tnu'u ndatnu ya ma, ja kua'a xeen ja sa'a ya nuu yo'o ja ka kandija o ya ma. Te tnu'u ndee tnu'u ndatnu ya ma ni kaxtnu'u ndi'i kuiti ya \m \v 20 kivi ni ndaxteku ya Cristo ma ne'un ñayii ni ka ji'i ma, te ni ndasunkoo ya ya xiñi kua'a ya ma onde andivi ma. \m \v 21 Te maa Cristo ma tátnuni nuu ndaka ja ka tatnuni ma, ji'in nuu ndaka ja ka xnani ñayii ma ja ka tatnuni ka kuu i ma, ji'in nuu ndaka tee ka tatnuni ñuu ñayivi a. Te chukan kúu ja maa ya tátnuni nuu ndaka ja iyo tiempu ya'a ji'in kivi ki'in o a. \m \v 22 Te ni skendoo Su'si ma ndaka chii ja'a Cristo ma, te ni sa'a Su'si ma ja Cristo ma kúu xini ndaka ñayii ni ka nduu sa'ya Su'si ma ja ka iyo i ndaka ñuu ma. \m \v 23 Te nda'a ya ma ja'a ya ma ni ka nduu ndaka ñayii ka kandija ya ma. Vaa sukan kúu Cristo ma, sukan ka kuu maa i ñuu ñayivi ya. Te maa ya ma kúu iya sa'a ja ndaka ja iyo a, te jin ko kuu i sukan kúni maa Su'si ma ja jin ko kuu i ma, te masu nawa ja'ni ña'a i ja jin ko kuu i ma. \c 2 \s1 Ja ni kunda'vi ini ña'a Su'si ma, saa ni ka ndani'i ta'vi o \rem Salvos por gracia \p \v 1 Te maa Su'si ma ni ndaxteku ña'a ndijin, vaa kuenda tnu'u ja ni ka ji'i ni nuu ka iyo ni nuu ja u'vi ma, te ni ka yo sa'a, ni ka yo kuu ni ndaka ja u'vi ma, \m \v 2 tna'a ja ni ka yo sa'a ni, nuu ñatuu jin kuni‑ka ni tnu'u Su'si o a, te ni ka yo ndikin, ni ka yo ndikin ni, ni ka yo sa'a ni sukan ka sa'a ñayii ñuu ñayivi a, sukan tátnuni tachi ma, suchi iyo ñuu ñayivi a, suchi satniñu ini anua ñayii ñatuu ka kandija Su'si o a. \m \v 3 Te sukan tna ni ka yo kuu ndaka o, nuu ñatuu jin kuni‑ka o tnu'u Su'si o a, te ni ka yo sa'a o sukan ni ka yo kuni maa yikikuñu o a, ji'in ja sukan ni ka yo jani ini maa o ma, te ni ka yo sa'a o sukan ka sa'a ndaka‑ka ñayii ma, te ni ka yo sa'a o ja ni yo ndakiti ini Su'si ma nuu o ma. \m \v 4 Kovaa Su'si o ma chi nda'vi xen‑xeen ini ya, te kútoo xen‑xeen ña'a ya, \m \v 5 vaa nuu ja ni kundee maa ja u'vi ma ni ja'ni ña'a i ma, kuechi ndaka ja u'vi ni ka yo sa'a o ma, te ja nda'vi ini maa Su'si ma, te ni skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a ma, te nuu ni ndateku Cristo ma, te ni ka ndateku tna o, te ni ka ndani'i ta'vi o. \m \v 6 Te ni sa'a Su'si ma ja ni ka ndateku o ji'in Cristo ma, te ni ndasunkoo ña'a ya ji'in Cristo Jesús ma onde andivi ma. \m \v 7 Te kivi ki'in o a, te kaxtnu'u ya ndaka ja vii ja va'a skuta'vi ña'a ya yo'o, ja ka iyo o ji'in Cristo Jesús o a, vaa ni kunda'vi xen‑xeen ini ña'a ya ma. \m \v 8 Vaa kuechi ja nda'vi ini Su'si ma, te ni skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a ma, te ni ka ndani'i ta'vi o a, vaa ni ka kandija o ya ma. Te cha'a chi masu in ja ni ka sa'a maa o ma te ni ka ni'i o kúu, chi ña'a. Vaa in ja vii ja va'a ni skuta'vi ña'a maa Su'si ma kúu. \m \v 9 Vaa masu kuechi ja vii ja va'a ni ka yo sa'a o ma te ni ka ni'i o, vaa jin ko kuvixi o. \m \v 10 Vaa ja maa Cristo Jesús ma, te ni sa'a Su'si ma ja ni ka nduu o ñayii jin ko sa'a ja va'a, te jin kondikin o ichi ni satu'va ya onde xinañu'u ma. \s1 Ja ni ji'i Cristo ma nuu krusi ma, te ni ka ndumani ndaka o, te ni ka nduu tna o ñuu Su'si ma \rem Reconciliación por medio de la cruz \p \v 11 Chukan kúu ja ndijin ja masu ñayii judío ma ka kuu ni, jin ndaka'án ni ja onde xi'na‑ka ma, te ñayii ka yitnuni ma, ni ka yo xnani ña'a i ndijin ñayii masu ka yitnuni, te masu ka iyo ndoo ni nuu Su'si ma ni ka yo ka'an i, vaa maa i chi ni ka yo jatanuu‑ka i ja ni ka yo chitnuni i yikikuñu tee ma, vaa ka jani ini i ja onde sukan, te ka iyo ndoo‑ka i nuu Su'si ma. \m \v 12 Te kivi yukan ma, ñatuu ni ka yo iyo ni ji'in Cristo ma, te ni ka yo iyo jika ni ñuu Israel ma, te ñatuu ni ka yo sa'a ni ja ni tatnuni Su'si ma sukan‑va'a jin koo va'a o ji'in ya ma te jin ni'i o ndaka ja ni skuiso ya nuu o ma. Te ni ka iyo ni ñuu ñayivi a, kovaa masu ni iyo Su'si ma ji'in ni, te ñatuu na ja va'a ni ka yo ndetu ni ja jin ni'i ni ma. \m \v 13 Kovaa vitna, ja maa niñi Cristo Jesús ma ja ni jati nuu krusi ma, te ka iyo ni ji'in Su'si ma. Te ndijin ja ni ka yo iyo jika ni nuu ya ma, te vitna ja ni ka nduyatni ni nuu ya. \m \v 14 Vaa ja maa Cristo ma, te ni ka ndumani o, vaa ñayii ja masu judío ka kuu i ma ji'in ñayii ñuu judío ma, ni sa'a ya ja ni ka nduu o in‑nka‑ni ñuu, te ni xtandiyo ya ndaka ja ni yo ja'nu ndee ja in‑ni ñuu jin ko kuu o ma. \m \v 15 Te ni xnaa ya ja ñatuu ni ka yo ketna'a ini o ma, te ni xtandiyo ya tnu'u ni tatnuni Moisés ma ja ni ka yo ka'vi, ni ka yo ka'vi sa ndi‑kivi ndi‑kivi ma. Sa'a ni sa'a ya, sukan‑va'a jin nduu o in‑ni ñuu, te jin ketna'a ini o, kuenda tnu'u ja in‑nka‑ni ñayii jin ko kuu o. \m \v 16 Te ja ni ji'i Cristo ma nuu krusi ma, te ni sa'a ya ja nduu jichi ñayii ma, te ni ka nduu i in‑nka‑ni ñuu, te ni xnaa ya ja ñatuu ka ketna'a ini i ma, sukan‑va'a jin koo mani ndaka i ji'in Su'si ma. \m \v 17 Te ni kii ya, te ni kaxtnu'u ya tnu'u vii tnu'u va'a ya ma nuu ni, ja ka iyo jika‑ka ni nuu ya ma, ji'in nuu sa, ja ka iyo yatni‑ka sa nuu ya ma, sukan‑va'a jin koo mani ndaka o ji'in ya ma. \m \v 18 Vaa ja maa Cristo ma, te ndijin ji'in saña, kuu jin kenda koo o nuu Yuva o Su'si ma, ja maa Xtumani maa ya ma. \m \v 19 Te chukan kúu ja ndijin, masu ka iyo siin‑ka ni, ni a in‑ka jichi ñayii ka kuu ni, su'va ñayii ñuu nuu ka iyo ñayii ñatuu na ja u'vi‑ka ka sa'a i ma ka kuu ni, te tna'a sa'ya tata Su'si ma ka kuu ni. \p \v 20 Te sukan kúu in ve'e ka kuu o. Vaa Cristo ma kúu yuu kanuu‑ka ni keja'a ve'e ma, te tee ni tetniñu ya ma, ji'in tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, ka kuu yuu ni ka jakoxtna'a siki yuu kanuu‑ka ma, te yo'o ka kuu yuu ni ka jakoxtna'a siki yuu jâ ka yoxtna'a ma. \m \v 21 Te nú vivii jin jakoxtna'a yuu ma, te kusukun‑ka i, te kenda i ja ko kuu i in veñu'u ii ja yoxtnee siki yuu kanuu‑ka ma. Te maa Jesucristo ma kúu yuu kanuu‑ka ni keja'a ve'e ma. \m \v 22 Te siki iya kúu yuu kanuu‑ka ma ka yoxtna'a tna ni, sukan‑va'a ndaka o, te ja maa Xtumani Ndios ma, te jin ko kuu o ve'e nuu koo Su'si ma. \c 3 \s1 Sukan ni kaxtnu'u Pablo ma tnu'u Su'si ma nuu ñayii masu judío ka kuu i ma \rem Ministerio de Pablo a los gentiles \p \v 1 Saña, kúu sa Pablo, te kuechi ja jinukuechi sa nuu Cristo Jesús o a, ja káxtnu'u sa tnu'u ya a nuu ni ja ka kuu ni ñayii masu judío ma, te ni ka tnii ña'a i, ja yinee va'a sa vekaa a. \m \v 2 Vaa jâ ka jini ni sukan ni skuta'vi ña'a Su'si ma ja vii ja va'a, sukan‑va'a kunukuechi sa nuu ni a, ja kaxtnu'u sa tnu'u vii tnu'u va'a ya ma. \m \v 3 Vaa sukan jâ ni tee vivi'i sa nuu ni a, sukan ni kaxtnu'u Su'si ma ja sukan ni jani ini ya ja sa'a ya ma. \m \v 4 Nuna jin ka'vi ni tutu ni tee sa a, te jin ndasa'a ni kuenda ja sukan jáku'ni ini sa nawa kúu ja jani ini Su'si ma ja sa'a ya ja maa Cristo ma. \m \v 5 Te onde kivi vee o ma chi ñatuu ni kaxtnu'u Su'si ma nuu sa'ya tata ñayii ñuu ñayivi a tnu'u ya'a. Kovaa vitna, te ja maa Xtumani Ndios ma, te ni ndakaxtnu'u ya nuu tee ni tetniñu Cristo ma ja jin kaxtnu'u de tnu'u vii tnu'u va'a ya ma, ji'in tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma. \m \v 6 Vaa ñayii masu judío ka kuu i ma, jin ndani'i ta'vi tna i, te jin ni'i tna i ja ni skuiso Su'si ma, te in‑ni ñayii jin ko kuu i ji'in ñayii judío ma, te ja maa tnu'u vii tnu'u va'a Cristo Jesús ma, te jin ni'i tna ni ndaka ja ni skuiso Su'si ma. \m \v 7 Te maa sa jinukuechi ja káxtnu'u sa tnu'u vii tnu'u va'a Su'si o a, vaa sukan ni kunda'vi ini ña'a ya, te ni skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a a, te sukan, te ka jini ndaka o ja iyo xeen tnu'u ndee tnu'u ndatnu ya nawa kúni ya ja sa'a ya ma. \p \v 8 Kovaa saña chi masu in ñayii kanuu‑ka kúu sa ne'un ndaka‑ka ñayii ni ka nduvii ni ka ndundoo ka iyo nuu Su'si ma, vaa kuenda kúu in suchi luluu‑ka ni kuu sa. Kovaa saa nuu saña, ni skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a, te ni kukanu ini ña'a ya, ja na ndakaxtnu'u sa tnu'u vii tnu'u va'a ya ma nuu ñayii masu judío ka kuu i ma, sukan‑va'a jin kuni i ja ni sa'a Cristo ma ja jin kuu i ma, vaa ûni masu kuu jin jaku'ni ini o ndaka ja ni sa'a ya ma, ji'in ja yikuu‑ka ya sa'a ya ja jin kuu ndaka o ja ka kandija o ya a. \m \v 9 Te káxtnu'u ndaa sa naxe ni jani ni ka'vi ini Su'si ma sukan sa'a sukan kúu ya ni‑kani ni‑jika ma. Te maa in‑ni iya ni sa'a ndaka ma ni yo na'a sukan ko kuu ma. \m \v 10 Kovaa vitna jâ ni kaxtnu'u Su'si o ma sukan sa'a sukan kúu ya ji'in ndaka o ja ni ka nduu o sa'ya ya ma, sukan‑va'a jin kuni ndaka ja ka ndanuu ma te ka tatnuni i ja ka iyo i andivi ma, ja sukan ndichi xen‑xeen Su'si ma. \m \v 11 Te ja ni yo ñu'u ini Su'si ma onde xinañu'u kuiti ma ja sa'a ya ma, te ni sa'a ya kivi ni tetniñu ya Sa'ya ya Jesucristo iya tátnuni nuu o a. \m \v 12 Te ja maa Cristo ma, te ni ndanune ja kuu jin tu'va sii ini o nuu Su'si ma, te masu nawa jin koyu'u o, vaa ka kandija o ya. \m \v 13 Chukan kúu ja jikan‑ta'vi sa nuu ni ja másu ko jin xtaya ni ja sukan ndo'o neni sa vaa kuechi ja ni kaxtnu'u sa tnu'u Su'si a nuu ni a. Kovaa ja sa'a ndo'o neni sa a, te jin koo jayiñu'u maa ni. \s1 Ûni kútoo xen‑xeen ña'a Su'si ma \rem El amor que excede a todo conocimiento \p \v 14 Te chukan kúu ja jínkoo jiti sa, te jikan‑ta'vi sa nuu Su'si o Yuva Jesucristo iya tátnuni nuu o a, \m \v 15 iya tníi kuenda ja ka nani ndaka sa'ya tata ñayii ma, ja ka iyo i andivi ma ji'in ñuu ñayivi ya. \m \v 16 Chukan kúu ja jikan‑ta'vi sa nuu Su'si iya kúu sa'a ndaka ma te iyo kua'a jayiñu'u ya ma, te ja maa Xtumani maa ya ma, te sa'a ya ja na koo tnu'u ndee tnu'u ndatnu maa ya ma ini anua ndaka ni a, \m \v 17 sukan‑va'a jin kukanu ini ni Cristo ma, te koo ya ini anua ni a, te jin ni'i yo'o vava'a ni te jin konukuiñi va'a ni. Te suni jikan‑ta'vi sa ja na jin jaku'ni ini ni sukan jin kutoo tna'a ndija ni ma. \m \v 18 Vaa nini ja onde jin kutoo tna'a ndija ni ma, sana kuu jin jaku'ni ini ni ji'in ndaka‑ka ñayii ñatuu‑ka na ja u'vi ka sa'a i ma sukan kútoo xen‑xeen ña'a Cristo ma. \m \v 19 Te na chindee ña'a ya ja jin ndasa'a ni kuenda sukan kútoo xen‑xeen ña'a ya ma, vaa in ja ka'nu xen‑xeen‑ka kuu ja kútoo ña'a ya ma, te ñatuu na in jaku'ni ini ja maa i ma‑ni. Te chukan kúu ja jikan‑ta'vi sa nuu Su'si ma ja na koo ndija ya ini anua ni a, te jin ko sa'a ni ndaka sukan sa'a maa ya ma. \p \v 20 Te maa Su'si iya kúu sa'a ndaka ma kúu iya taa kua'a xeen‑ka sana ja jikan‑ta'vi o ma xi ja jani ini o ma. Vaa iyo kua'a xeen tnu'u ndee tnu'u ndatnu ya ma, te ni ndaxsama ña'a ya ja ni ka nduu o ñayii ka sa'a ja va'a. \m \v 21 Te ja maa Cristo Jesús ma, te na koo jayiñu'u nuu Su'si ma nuu ka ndatna'a ndaka o ja ni ka nduu o sa'ya ya ma. Te sa'a kó kuu ndi‑kivi ndi‑kivi ni‑kani ni‑jika. Te sukan kó kuu. \c 4 \s1 Maa Xtumani Ndios ma na chindee ña'a, te jín ku'un ini o ja jin ketna'a ini ndaka o \rem La unidad del Espíritu \p \v 1 Chukan kúu ja saña, ja kuechi ja káxtnu'u sa tnu'u vii tnu'u va'a Iya Tátnuni a, te yinee sa vekaa a, te jikan‑ta'vi sa nuu ni ja jin ko kuu va'a jin ko kuu ndaa ni, sukan iyo ja jin ko sa'a o ja ka kuu o ñayii ni ndakana ña'a Iya Tátnuni ma. \m \v 2 Jín kava kuee ini o, te jín ndakunitnuni o nawa ka sa'a ka kuu o ma, te jín kanda nuu tna'a o, vaa ka kutoo tna'a o a. \m \v 3 Vaa sukan sa'a maa Xtumani Ndios ma ja jin koo mani o ma, te jín ko ndi ini o ja jin ketna'a ini ndaka o. \m \v 4 Te jín kani ini o ja in‑ni ñayii ka kuu o, vaa in‑ni Xtumani Ndios ni ka kuta'vi ndaka o. Vaa in‑ni ja ni skuiso ya ja jin ni'i ndaka o ja ni ndakana ña'a ya ma, te inuu‑ni jin ko kuu ndaka o. \m \v 5 Vaa in‑ni iya tátnuni nuu ndaka o. Te suni maa ya ka kukanu ini ndaka o. Te inuu‑ni ni ka jandute o. \m \v 6 Te maa in‑ni Su'si ma kúu Yuva ndaka o, te maa ya tátnuni nuu ndaka o, te sa'a ya ja jin koo va'a ndaka o, te iyo ya ini anua ndaka o. \m \v 7 Te maa Cristo ma, jâ ni skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a, sukan jini ya ja kuu jin kunukuechi ndi‑in ndi‑in o nuu ya ma. \m \v 8 Chukan kúu ja ndee nuu tutu Su'si ma: \q1 Ni ndaa ya onde sukun ma, \q2 te ni jan xsia'a ya ja ni yo tatnuni nuu o ma, te ni chinee va'a ya, \q1 te ni skuta'vi ya ñayii ma ja vii ja va'a. \p \v 9 ¿Te nawa kúni ka'an ja ni ndaa ya ma? Ja kúni ka'an kúu ja xinañu'u suni ni kêe ya ni ja'an ya onde nuu kunu‑ka ma sana ni ndaa ya ma. \m \v 10 Vaa iya ni kêe onde kunu‑ka ma, te suni maa ya ni ndaa onde siki ndaka andivi ma, sukan‑va'a ko koto ya ndaka tu'u ja iyo a. \m \v 11 Te maa ya ni jani ini ja jin koo tee jin kaxtnu'u tnu'u maa ya ma te ni tetniñu ya de, te jin koo ñayii jin ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a maa ya ma, te jin koo ñayii jin kaxtnu'u tnu'u vii tnu'u va'a maa ya ma nuu ñayii ñatuu jin kuni‑ka ma. Te nuu ka iyo ñayii ni ka nduu sa'ya Su'si ma ndi‑in ndi‑in ñuu ma, te jin koo ñayii jin ko koto ña'a. Te jin koo ñayii jin ndakaxtnu'u tnu'u maa ya ma nuu ñayii jâ ni ka nduu sa'ya Su'si ma, \m \v 12 sukan‑va'a ñayii ya'a, jin skua'a i ñayii ni ka nduu sa'ya maa ya ma ja ñatuu na ja u'vi‑ka ka sa'a i ma, sukan‑va'a jin koo tu'va i ja jin kunukuechi i nuu Su'si ma, sukan‑va'a jin ko kuu i ñayii jin koo va'a nuu ya ma, te kuenda tnu'u ja nda'a Cristo ma xi ja'a ya ma ka kuu o, \m \v 13 sukan‑va'a onde nú ni ka kenda koo ndaka o ja inuu‑ni jin kukanu ini o ya ma, te jin ko kuu o in ñayii ni ka teku va'a ini, te jin kutu'va o ja jin sa'a o ndimaa ja va'a sukan sa'a maa Cristo ma, sukan‑va'a jin kenda koo o ja jin sa'a ndaa jin sa'a ndija o sukan sa'a maa Cristo ma. \m \v 14 Te masu kuu jin ko kuu‑ka o sukan ka kuu suchi kuechi ma, ja ka ndaxsama yachi i ja ka jani ini i ma, te ndeva'a‑ni tnu'u ka jiniso'o i ja ka xnda'vi ña'a ñayii masu ka jika ichi ndaa Su'si a, te ka kandija i, vaa vivii ka ka'an ñayii yukan. \m \v 15 Kovaa yo'o chi su'va jín koo va'a jin koo ndija o, te jín kutoo tna'a ndija o, sukan‑va'a jin teku‑ka ini o te jin ko sa'a o sukan sa'a maa Cristo ma, iya kúu xini ndaka o ja ka kuu o yikikuñu ya ma. \m \v 16 Te jín ndasa'a o kuenda sukan vivii ka chindee tna'a nda'a o a ja'a o a, ni‑ka'nu yikikuñu o a, sana kuu nawa sa'a o ma, te sukan jin ko kuu o, te vivii jin ketna'a ini o, te jin koo tutu ndaka o, te jin chindee tna'a ndaka o. Nde a kúu ja ni taa Su'si ma ja jin sa'a o ma, te jín sa'a o, te jín chindee tna'a o, te jin koo va'a jin koo vii ndaka o, vaa ka kutoo tna'a o a. \s1 Sukan jin ko kuu o ja ni ndasajaa ña'a Cristo ma \rem La nueva vida en Cristo \p \v 17 Cha'a kúu ja ká'an sa, te ja maa Iya Tátnuni ma, te tátnuni sa nuu ni a. Máko jin ko kuu ni sukan ka kuu ñayii ñatuu ka jini Su'si ma, ja ka jani ya'a ka jani yukan‑ni ini i ma. \m \v 18 Ja ka iyo nee janitnuni i ma, te ka iyo jika i nuu nda'a Su'si ma. Vaa ñayii ñatuu ka jaku'ni ini ka kuu i, vaa ka sa'a ndee i ini anua i ma nuu Su'si ma. \m \v 19 Te ñayii ya'a chi masu nde ka kukan‑nuu‑ka i, te ka sa'a i ndeva'a‑ni nde a ka kuni i ma, te ka iyo sii ini i ja ka sa'a i ndaka ja u'vi ma. \m \v 20 Kovaa ndijin chi masu sukan ni kaxtnu'u Cristo ma ja jin sa'a ni ma. \m \v 21 Te nú ja ndaa ja ni ka jiniso'o ni tnu'u ni ka'an sa ja ni ka'an ya ma, te ni ka kutu'va ni sukan ni kaxtnu'u maa ya ma, vaa ndaka tnu'u ni kaxtnu'u ya ma chi ja ndaa kúu. \m \v 22 Chukan kúu ja jin xndoo ni ndaka ja u'vi sukan ni ka yo sa'a, ni ka yo kuu ni ma, tna'a ja ni yo xnda'vi ña'a ma, te ni ka yo sa'a neé, ni ka yo sa'a uun ni ma, te ni xtivi ña'a i ma. \m \v 23 Kovaa vitna, te jin ndasajaa ni janitnuni ni a. \m \v 24 Te jin nduu ni in ñayii jaa, sukan ni ndasa'a ña'a Su'si ma. Te jin ko kuu ni ñayii jin ko sa'a ja va'a ja ndaa, te ñatuu‑ka na ja u'vi jin ko sa'a kuiti ni. \p \v 25 Chukan kúu ja ñatuu koo jin xnda'vi tna'a‑ka ni, su'va ndi‑in ndi‑in ni jin ka'an ndaa nuu tna'a, vaa ndaka o chi in‑ni ñayii ka kuu o. \m \v 26 Nú ve jin ndakiti ini ni, kovaa másu ko jin kua'a ni tnu'u ja jin ko sa'a ni ni‑in ja u'vi ja sa'a ja jin kuiso kuechi ni, ni másu ko jin kua'a ni tnu'u ja jin ko ndakiti ini ni in nduu kuiti ma, \m \v 27 te másu ko jin kua'a ni tnu'u ja ko ska'an ña'a tachi ma. \m \v 28 Chi nú nde ni ni yo sakui'na nuu ñatuu jin kuni‑ka ni tnu'u Su'si ma, te máko sakui'na‑ka ni, su'va satniñu va'a ni ji'in nda'a ni a, sukan‑va'a ni'i ni nawa chindee ni ñayii nda'vi ka jiniñu'u ma. \m \v 29 Ñatuu ni‑in tnu'u ndeva'a ko kee yu'u ni a, ja kuña'a ni nuu tna'a ni ma, su'va tnu'u ká'an ni ma ko kuu tnu'u kuatniñu, sukan‑va'a jin chindee tna'a ni ja jin koo va'a‑ka ni nuu Su'si ma. Te ja sukan jin sa'a ni ma, te vivii jin kuatnu'u ini ña'a ñayii ka niniso'o ña'a ma. \m \v 30 Te másu ko jin sa'a ni ja ko kuxii ini Xtumani Ndios ma, vaa suu ya kaxtnu'u na in ka kuu o nuu Su'si ma, te kivi ndenda koo o nuu Su'si ma, te ndakuni ña'a Su'si ma ja sa'ya maa ya ka kuu o. \m \v 31 Chukan kúu ja jin xtandiyo ni ndaka tu'u tnu'u jatu tnu'u xiko tnu'u ndi'vi tnu'u kini ja sa'a ja ka kuxii ka kunda'vi ini ni ma. Suni jin xtandiyo ni ja ka ndakiti ini ni ma, ji'in ja ka kuyachi ini ni ma, ji'in ja ka kana ka kayu'u ni ja ka ka'an u'vi nuu tna'a ni ma, ji'in ndaka‑ka ja u'vi ka sa'a ni ma. \m \v 32 Su'va jin kava va'a ini ni, te jin kunda'vi ini nuu tna'a ni, te jin sakanu ini nuu tna'a ni, sukan ni sa'a Su'si ma, ja maa Cristo ma, te ni sakanu ini ña'a ya ma. \c 5 \s1 Jín ko kuu o sukan kúu ñayii ni ndaxtnuu Su'si ma janitnuni i ma \rem Cómo deben vivir los hijos de Dios \p \v 1 Yo'o ja ka kuu o sa'ya too Su'si ma, jín sa'a o sukan sa'a maa ya ma. \m \v 2 Te ndimaa jín kutoo tna'a o, sukan ni kutoo ña'a Cristo ma, vaa ja ni kutoo ña'a ya ma kúu ja ni kachi ya ni chunaa ya nuu tniñu o ma, te ni ndakua'a ya maa ya nuu Su'si ma, kuenda tnu'u ja in kiti ja ni ka ja'mi i te ni ndaa xiko asi ti ma nuu Su'si ma. Sukan kúu ja ni sa'a ya ma, te ni jatna ini Su'si ma. \p \v 3 Kovaa ndijin, jin ko kuu ni sukan iyo ja jin ko kuu ñayii ñuu Su'si ma, ja ñatuu na ja u'vi‑ka ka sa'a i ma. Chukan kúu ja másu ko jin ko kivi nduu jin ko kivi ni'ni ni ji'in ñayii ñatuu ni tnanda'a ji'in ni ma, ni a jin ko sa'a ni ni‑in ja u'vi, ni a jin ko ndiyo ini ni ndaka ja ka iyo ñuu ñayivi a, \m \v 4 ni a jin ko ka'an ni tnu'u ndeva'a, ni a jin ko ka'an ni tnu'u ja masu kuatniñu o ma. Vaa masu va'a‑ni ja ndaka tnu'u ya'a ko ka'an o ma, su'va ja sa'a o kúu ja na ndakuan‑ta'vi o nuu Su'si ma. \m \v 5 Vaa ka jini ni ja ñayii ka kivi nduu ji'in in‑ka ñayii ñatuu ni ka tnanda'a ji'in i ma, ji'in ñayii ka sa'a ja u'vi ma, ji'in ñayii ka ndiyo ini ma, inuu‑ni ka kuu i ji'in ñayii ka ndachiñu'u tna'a ja masu Su'si ka kuu ma, vaa saa ka jatanuu i ndaka chukan te ka xndoo i Su'si ndija ma. Te ni‑in ñayii ya'a, masu kuu jin koo i nuu tatnuni Cristo ma ji'in Su'si ma, nuu ni skuta'vi ya ñayii ka sa'a ja va'a ja ndaa ma. \m \v 6 Chukan kúu ja ndijin, jin ko koto va'a ni maa ni, ja ñatuu na in ko xnda'vi ña'a ja vivii ko ka'an i, te tnu'u iyu tnu'u su'va‑ni ko kuu ma. Vaa ndaka cha'a ka sa'a ñayii ñatuu ka kandija ja ká'an Su'si ma. Chukan kúu ja ndákiti ini ya nuu i ma. \m \v 7 Te másu ko jin sa'a ni sukan ka sa'a ñayii yukan ma. \m \v 8 Vaa ndijin chi onde xi'na‑ka ma chi ni ka yo iyo ni nuu nee ma, kovaa vitna chi ja maa Iya Tátnuni ma, te ka iyo ni nuu ndú'va ñu'u vivii maa ya ma, te ndimaa jin ko sa'a ni sukan ka sa'a ñayii ka iyo nuu ndú'va ñu'u vivii maa ya ma. \m \v 9 Vaa ndaka ja ka sa'a ñayii ka iyo ji'in Xtumani Ndios ma kúu ja jin kava va'a ini i ma, ji'in ja jin sa'a i ja ndaa ndija ma, ji'in ja jin ka'an i ja ndaa ma, \m \v 10 te ndimaa ka ndasa'a i kuenda nawa játna ini Iya Tátnuni ma, te sukan ka sa'a i ma. \m \v 11 Te másu ko jin ko sa'a ni ja ka sa'a ñayii ka iyo nee janitnuni i ma, vaa masu nde jiniñu'u ja ka sa'a i ma. Su'va jin ndaka'an‑so'o ni nuu i. \m \v 12 Vaa ja kan‑nuu xeen kúu ja ka sa'a yu'u i ma, te onde ja ndaka'an o ja ka sa'a i ma, ja kan‑nuu kuu. \m \v 13 Kovaa ndaka kuechi sa'a ñayii ma ndatuu kivi ndenda i nuu ndú'va ñu'u vivii maa Cristo ma, te ndundaa kuechi i ma, vaa nuu ndú'va ñu'u Cristo ma chi ndaka ndatuu. \m \v 14 Chukan kúu ja ká'an tnu'u Su'si a: \q1 Ndoto ni, ndijin ja kixi ni, \q2 te ndakoo ndijin ne'un ñayii ni ka ji'i ma, \q1 te Cristo ma, sa'a ya ja ndundijin nuu ni a. \p \v 15 Jin ko koto vava'a ni naxe jin ko sa'a jin ko kuu ni, te jin ko kuu ni ñayii ndichi. Másu ko jin ko kuu ni ñayii ñatuu ka jaku'ni ini. \m \v 16 Jin kuatniñu va'a ni tiempu a, vaa kivi ka iyo o a chi kivi iyo xeen‑ka ja u'vi kúu. \m \v 17 Chukan kúu ja jin ko kuu ni ñayii jin ndasa'a kuenda nde a kúni Iya Tátnuni ma ja jin sa'a ni ma, te másu ko jin ko sa'a ni sukan ka sa'a ñayii ka iyo nee janitnuni i ma. \m \v 18 Te másu ko jin ko ko'o ni ndixi te jin ndajini ni, vaa ja xtivi o maa o kúu. Su'va ja jin ku'un ini ni kúu ja na koo Xtumani Ndios ma ini anua ni a, te jin ko sa'a ni sukan kúni maa ya ma. \m \v 19 Te maa tnu'u Su'si ma jin kuatniñu ni ja jin ndaka'an‑so'o nuu tna'a ndi‑in ndi‑in ni. Te tna'a ja ka jita o ma, ni‑yu'u ni‑anua ni jin kata ni, te jin ndachiñu'u ni Iya Tátnuni ma. \m \v 20 Te ja maa Jesucristo iya tátnuni nuu o a, te ndimaa jin ndakuan‑ta'vi ni nuu Yuva o Su'si ma ja ndaka ja táa ya ma. \s1 Jín kuandetu nuu tna'a ndi‑in ndi‑in o \rem La vida familiar del cristiano \p \v 21 Jín kuandetu nuu tna'a ndi‑in ndi‑in o, vaa ka na'a o ja nde'ya ña'a Su'si ma. \m \v 22 Ndijin ja ka kuu ni ña'a ni ka tnanda'a ma, jin kuandetu ni nuu yii ni ma, sukan ka jandetu ni nuu Iya Tátnuni ma. \m \v 23 Vaa yii ni ma, kuenda tnu'u ja xini ni ma kúu de, sukan kúu Cristo ma, vaa suu ya kúu xini ma, te ndaka yo'o ja ni ka nduu o sa'ya Su'si ma, ka kuu o yikikuñu Cristo ma, vaa maa Cristo ma kúu iya ni sa'a ja ni ka ndani'i ta'vi o ma. \m \v 24 Te sukan ka kandija ndaka o ja ni ka nduu o sa'ya Su'si ma ndaka ja ká'an Cristo ma, sukan tna na jin kuandetu ña'a ma nuu yii ña ma ndaka nawa ká'an de ma. \p \v 25 Ndijin tna ja ka kuu ni tee ni ka tnanda'a ma, jin kutoo ni ñasi'i ni ma, sukan kútoo Cristo ma ndaka o ja ni ka nduu o sa'ya Su'si ma, vaa maa ya ni ndo'o ni neni nuu tniñu o ma, sukan‑va'a jin ndani'i ta'vi o ma. \m \v 26 Te ja ni sa'a ya sukan ma, te ni ndasavii, ni ndasandoo ña'a ya, te ni ndakate ña'a ya ji'in tnu'u maa ya ma, sukan sa'a ndute ma, \m \v 27 sukan‑va'a jin koo o nuu maa ya ma, te jin ko kuu o sa'ya maa Su'si ma, te jin koo jayiñu'u o, te ñatuu ni‑in ja u'vi ko satne'e ña'a. Su'va jín xndoo o ndaka ja u'vi ma. \m \v 28 Sukan ni kutoo ña'a Cristo ma, sukan tna jin sa'a ndijin, jin kutoo ni ñasi'i ni ma, sukan ka kutoo ni yikikuñu ni a. Vaa tee kútoo ñasi'i de ma chi kútoo de maa de. \m \v 29 Vaa masu na in saxiko yikikuñu maa i ma chi su'va jito va'a i, te ndí ini i ja na koo va'a i ma. Sukan kuiti sa'a Cristo ma ji'in yo'o ja ni ka ndaketna'a ini o ji'in ya ma ja vivii jito ña'a ya te ndí ini ya nawa ka jiniñu'u o ma. \m \v 30 Vaa yikikuñu maa ya ma ka kuu o. \m \v 31 Te chukan kúu ja tee tnanda'a ma chi xndoo de yuva de ma ji'in si'i de ma, te kueka tna'a de ji'in ñasi'i de ma, te in‑nka‑ni yikikuñu jin ko kuu nduu de ji'in ña. \m \v 32 Ka'nu xeen kúu tnu'u ya'a ja ni kaxtnu'u Su'si ma nuu o a. Kovaa ja kúni saña kúu ja jin jaku'ni ini ni sukan ni kutoo ña'a Cristo ma yo'o ja ka kuu o ñayii ni ka ndaketna'a ini ji'in ya ma. \m \v 33 Te in‑ka tnu'u ni ka'an sa ma kúu ja ndi‑in ndi‑in ndijin, jin kutoo ni ñasi'i ni ma, sukan ka kutoo ni maa ni ma. Te suni ndijin tna ña'a, jin kuandetu ni nuu yii ni ma. \c 6 \p \v 1 Suchi kuechi, jin kandija ro sukan ka ka'an yuva ro ma ji'in si'i ro ma, vaa sukan játna ini Iya Tátnuni ma, te ja va'a kúu cha'a. \m \v 2 Jin kuandetu nuu yuva ro ma ji'in nuu si'i ro ma, vaa cha'a chi in ja xinañu'u ni tatnuni Su'si ma kúu, te iyo in ja ni skuiso ya ja ni'i o nuna sa'a o sukan ni tatnuni ya ma. \m \v 3 Te ja ni skuiso ya ma kúu ja koo va'a o ñuu ñayivi a, te koteku kani o ñuu ñayivi a. \p \v 4 Te ndijin ja ka kuu ni yuva suchi kuechi ma, máko jin sa'a ni ja jin ndakiti ini sa'ya ni ma. Te ja maa Iya Tátnuni ma, te jin ka'an‑so'o ni nuu i, te jin kaxtnu'u vii jin kaxtnu'u va'a ni nuu i ja na jin ko sa'a jin ko kuu i sukan kúni maa Iya Tátnuni ma. \p \v 5 Ndijin ja ka jinukuechi ni nuu ñayii xi‑nuu ka satniñu ni ma, jin kandija ni, te jin kava vii jin kava va'a ini ni, te jin kuandetu ni nuu i, kuenda tnu'u ja nuu maa Cristo ma ka kandija ni. \m \v 6 Jin satniñu ndija ni. Masu yika‑ni ja ora ka nde'ya i ma, te jin sa'a ni ja ka satniñu ni, sukan‑va'a jin kuatnu'u ini ña'a i, chi ña'a. Jin kani ini ni ja nuu maa Cristo ma ka jinukuechi ni, te ni‑yu'u ni‑anua ni jin satniñu ni nuu ñayii xi‑nuu ka satniñu ni ma, sukan kúni Su'si ma ja jin sa'a ni. \m \v 7 Má jin kani ini ni ja nuu ñayii ma‑ni ka jinukuechi ni, su'va jin kani ini ni ja nuu maa Iya Tátnuni ma ka jinukuechi ni, te jin kunukuechi vava'a ni. \m \v 8 Vaa jin kona'a ni ja ndeva'a‑ni na ja va'a ka sa'a ka kuu maa ñayii ma, te sukan jin ndani'i i ja ndakua'a maa Iya Tátnuni ma, ka kuu i ñayii ka jinukuechi xi ka kuu i ñayii masu ka jinukuechi. \p \v 9 Ndijin ja ka neva'a ni ñayii ka jinukuechi nuu ni ma, jin ko kuu vii jin ko kuu va'a ni ji'in i, te másu ko jin xsiu'u ni i ja nú masu kuu sa'a i ma te masu jin chuya'vi ni i, chi ña'a. Vaa jin ndaka'án ni ja onde andivi ma iyo iya tátnuni nuu o a, te inuu‑ni kútoo ña'a ya ndijin ji'in maa i ma. \s1 Jín kuatniñu va'a o ndaka tnu'u ndee tnu'u ndatnu táa Su'si ma \rem La armadura de Dios \p \v 10 Chukan kúu ja ndijin ja ni ka nduu tna ni sa'ya Su'si ma, jin kukanu ini vava'a ni iya tátnuni nuu o a, sukan‑va'a chindee chituu ña'a ya, te jin ni'i ni tnu'u ndee tnu'u ndatnu maa ya ma. \m \v 11 Jin ko tnii vava'a ni ndaka tnu'u ndee tnu'u ndatnu taa Su'si ma, sukan‑va'a kuu jin konukuiñi vava'a ni, te masu kundee tachi ma nuu ni ora kúni i ja xnda'vi ña'a i ma. \m \v 12 Vaa masu ñayii ñuu ñayivi a ka kanaa ji'in o, nú masu ja ndaka ja ka chindee tna'a ji'in tachi ma, ndaka ja ka iyo yatni andivi ma, tna'a ja ka tatnuni nuu nee ma tiempu ya'a. Ndaka cha'a ka kuu ja ñatuu ka kunimani nuu o a. \m \v 13 Chukan kúu ja jín ko tnii vava'a o ndaka tnu'u ndee tnu'u ndatnu táa Su'si ma, sukan‑va'a kivi kenda tachi ma ja nduku i ja xnda'vi ña'a i ma, te masu jin kandija o ja ká'an i ma. Te nú ni jinu ni ka satu'va va'a o maa o, te jín konukuiñi vava'a o. \m \v 14 Ûni jín konukuiñi vava'a o, te jín ko tnii vava'a o tnu'u ndaa tnu'u ndija Su'si ma. Te ûni jín sa'a o ja va'a ja ndaa ma sukan tátnuni Su'si ma, sukan‑va'a ñatuu na ja u'vi ma jin ko xtna'a ña'a. \m \v 15 Ndimaa jín koo tu'va o, sukan‑va'a kuu jin koo o jin kaxtnu'u o tnu'u vii tnu'u va'a Su'si ma ja sa'a ja jin ndumani ñayii ma ji'in Su'si ma. \m \v 16 Te in‑ka ja jin sa'a o kúu ja ûni jín kukanu ini vava'a o Su'si ma, sukan‑va'a kasi ndee kasi ndoso ña'a ya nuu ndaka ja u'vi tétniñu tachi ma nuu ka iyo o a. \m \v 17 Te jín ku'un jín ku'un‑ni ini o ja Su'si ma sa'a ja jin ndani'i ta'vi o ma, te masu nawa kuu sa'a tachi ma ja xnda'vi‑ka ña'a i. Te jín tnii vava'a o tnu'u vii tnu'u va'a Su'si ma, ja ni taa Xtumani maa ya ma, ja kúu i kuenda tnu'u ja in yuchi kúu espada ma, vaa suu tnu'u ya ma chindee ña'a ja jin kundee o nuu tachi ma. \m \v 18 Te maa Xtumani Ndios ma na chindee ña'a, te ndimaa jín kakan‑ta'vi jín kakan‑ta'vi‑ni o nuu Su'si ma ndaka ora, te másu ko jin ndunaa o ja jin kakan‑ta'vi o ja jin kuu ndaka‑ka ñayii ni ka nduu sa'ya Su'si ma, ja ñatuu‑ka na ja u'vi ka sa'a i ma. \m \v 19 Te jin kakan‑ta'vi ni ja kuu sa, sukan‑va'a ni'i ini sa naxe kaxtnu'u sa tnu'u vii tnu'u va'a Su'si ya nuu ñayii ma, te máko koyu'u sa. \m \v 20 Vaa Su'si ma ni tetniñu ña'a ja ki'in kii sa ndaka ñuu a, kaxtnu'u sa tnu'u vii tnu'u va'a maa ya a, te chukan kúu ja vitna chi ni ka ju'ni ña'a i ji'in yo'o kaa, te yinee va'a sa vekaa ya. Te jin kakan‑ta'vi ni ja kuu sa, sukan‑va'a máko koyu'u sa, te ká'an sa tnu'u vii tnu'u va'a Su'si o ya, sukan kúni ya ja sa'a sa a. \s1 Ndákuan‑ta'vi Pablo nuu ñayii ka kandija Su'si ma ja ka iyo i ñuu Éfeso \rem Saludos finales \p \v 21 Kovaa ja kúni sa kúu ja jin kuni tna ni naxe iyo naxe kúu sa a, te nde a kúu ja sa'a sa a. Te ndaka cha'a chi kaxtnu'u ñani o Tíquico a, tee ka kutoo tna'a ji'in o a, tee jinukuechi va'a nuu Iya Tátnuni ma. \m \v 22 Te tee ya'a ni tetniñu sa ja jaan de nuu ka iyo ni a, sukan‑va'a kaxtnu'u de naxe ka iyo sa ya'a, sukan‑va'a jin ndani'i ni tnu'u kanu ini. \p \v 23 Te maa Yuva o Su'si ma ji'in Jesucristo iya tátnuni nuu o a, na sa'a ya ja ndaka ni ja ni ka nduu ni sa'ya Su'si o a, na jin koo mani ni, te jin kutoo tna'a‑ka ni, te jin kukanu ini‑ka ni Su'si o ma. \m \v 24 Te na skuta'vi ña'a ya ja vii ja va'a ndaka ni ja ka kutoo xen‑xeen ni Jesucristo iya tátnuni nuu o a. Te sukan kó kuu.