\id REV \h Apocalipsis \toc1 N‑chidotnuni Sua nax koo \toc2 Apocalipsis \toc3 Ap. \mt1 N‑chidotnuni Sua nax koo \c 1 \s1 N‑datuu Jesucristo xa yaꞌa nuu Sua \p \v 1 Xaꞌa kuu xa n‑datuu Ianyuux nuu Jesucristu xa datuu‑ia nuu ñayiu ka xinokuechi nuu‑ia. N‑datuu‑ia nuu nax yaꞌa, te ma kukuee xa yaꞌa xaꞌa. N‑datuu Jesucristu xaꞌa nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑ia, te ángel jan n‑datuu xaꞌa nuu daña, Sua, se xinokuechi nuu Jesucristu. \v 2 N‑chidotnuni‑da xa n‑jaꞌan Ianyuux xiꞌin xa n‑datuu Jesucristu nuu‑da. Xiꞌin nuu mee‑da n‑xini‑da xaꞌa te n‑teku‑da. \v 3 N‑chidotnuni‑da nax yaꞌa xiꞌin nax io xa kada ñayiu. Naka taꞌu kuu ñayiu kaꞌu tnuꞌu yaꞌa xiꞌin ñayiu kunini xa yodotnuni. Taꞌu kuu‑i nux na kada‑i na yodotnuni yaꞌa chi vax kuyatni xa yaꞌa ntdaa xa yodotnuni libru yaꞌa. \s1 N‑taꞌu tniu Jesucristo xa kadavaꞌa Sua carta jɨꞌɨn nuu ñayiu ka kukanu ini‑ia xndaxio Asia \p \v 4-5 Daña, Sua tundaꞌa tutu yodotnuni tnuꞌu yaꞌa juan xee nuu mee‑n, ñayiu ka kukanu ini Jesucristu xndaxio uxa ñuu xndatuu Asia. Na chindee chituu ñaꞌa Ianyuux, Ia daa nga io, Ia kixi. Na chindee chituu ñaꞌa uxa espíritu xtuu nuu nukoo‑ia. Te dɨuni na chindee chituu ñaꞌa Jesucristu, Ia kuu testiu jaꞌan ndaa jaꞌan kuiti. N‑nandoto‑ia xa n‑kuu‑ia ndɨyɨ na kuaꞌa na kandijun nandoto ntdaa ñayiu ka xiꞌí. Taxnuni‑ia nuu ntdaa se ka kunxaꞌnu. Na kada‑ia xa kutuu vii kutuu vaꞌa koio‑n. Xemani ñaꞌa‑ia te n‑dakaku ñaꞌa‑ia na n‑xatu nɨñɨ‑ia xa xeꞌe kuechi ka kida‑ro. \v 6 N‑kida‑ia xa ka kuu‑ro ná kuu dutu ka xinokuechi nuu Ianyuux, Ia kuu Taa‑ia. Dɨuni n‑kida‑ia xa jandixa‑ro xa taxnuni‑ia nuu‑ro. Juan kɨu juan ñuu io xa ndadakaꞌnu‑ro‑ia, te na jaꞌan‑ro xa taxnuni‑ia. Nɨkava nɨkuita na kada‑ro xijan. Amén. \q1 \v 7 Kunaꞌa koio‑n xa ndixi‑ia nuu vikó. \q1 Ntdaa‑ro xiꞌin ntdaa ka ñayiu ñuñayiu kundeꞌa koio‑ia. \q1 Nde ñayiu n‑tuu ñaꞌa espada na n‑xiꞌí‑ia kundeꞌa‑ia. \q1 Ntdaa ñayiu ñuñayiu ndaꞌi xaxeꞌe xa tnau ini‑i. \q1 Daa yaꞌa. \q1 Amén. \p \v 8 N‑jaꞌan Jesus nuu‑da: \p —Ruꞌu kuu Ia daa nga io, te kutuu‑r nɨkava nɨkuita. Kuenda kɨu letra A xiꞌin letra Z kuu‑r. Xaꞌa jaꞌan‑r xa kuu‑r Ianyuux, Ia daa nga io, Ia xee ñuñayiu, Ia yo taxnuni du —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \s1 N‑kida Ianyuux xa n‑xini Sua Cristo \p \v 9 Ñani‑ro ka kuu tnaꞌa xaxeꞌe xa ka jandixa‑ro Jesucristu. Ndaꞌu ka yaꞌa‑ro xa kuu‑ro ñayiu ka jandixa xa taxnuni Ianyuux nuu‑ro. Kida‑ia xa kundee ini‑ro hora ndaꞌu ka yaꞌa‑ro. Nani kundee ini ndixi, ɨɨn ɨɨn‑n, dani kundee ini daña. Tuu‑da nuu ñuꞌu kaa niꞌno nuu mar nani Patmos ya xaxeꞌe xa n‑jaꞌan‑da tnuꞌu Ianyuux nuu ñayiu xiꞌin xa n‑kakuneꞌe‑da Jesucristu. \v 10 Kɨu kiꞌna nuu semana, kɨu najaꞌan‑ro xa n‑nandoto Jesucristu, daa n‑tuu‑da xa ndatnuꞌu anu‑da xiꞌin Espíritu‑ia. Daa n‑teku‑da do ichi yata‑da xa xee n‑jaꞌan ɨɨn xa n‑jaꞌan. Ná kuu xa ndaꞌi strompeta n‑kuu. \p \v 11 Xaꞌa n‑jaꞌan: \p —Chidotnuni xa kundeꞌa‑n te tundaꞌa‑n na jɨꞌɨn nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio uxa ñuu xndatuu Asia. Tundaꞌa‑n na jɨꞌɨn Éfeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, Laodicea du. \p \v 12 N‑ngonenuu‑da xa kundeꞌa‑da jundu jaꞌan te n‑xini‑da uxa candrelu oro. \v 13 Meꞌñu uxa candrelu jan n‑xini‑da ɨɨn se kaa ná kaa Ia n‑kuu ñayiu. Niꞌno‑ia ɨɨn dijun kani. Nde yata xeꞌe‑ia xino dijun jan. Duku ɨɨn cinturón oro pechu‑ia. \v 14 Kuixi idi dɨkɨ‑ia ná kuixi idi tkachi ndundoo, ná kuixi yuꞌa. Koko nduchi nuu‑ia ná koko yañuꞌu. \v 15 Ná kaa kaa bronce nakoko nuu nuꞌu kaa xeꞌe‑ia. Xee n‑jaꞌan‑ia. Ná kuu xa junkoio ndute kaꞌnu ɨɨn nuu dujun kuu. \v 16 Neꞌe ndaꞌa kuaꞌa‑ia uxa chudini te kee ɨɨn espada deen io uu nuu yuꞌu‑ia. Koko nuu‑ia ná koko ngandii hora ndeꞌe ndii. \v 17 Nu n‑xini‑da‑ia n‑ndua‑da nuu nujuiin‑ia xa kuenda kɨu n‑xiꞌí‑da. Ijan n‑xajan ndodo ñaꞌa‑ia ndaꞌa kuaꞌa‑ia, te n‑jaꞌan‑ia nuu‑da: \p —Maxku yuꞌu‑n. Ruꞌu kuu Ia daa nga io te kutuu‑r nɨkava nɨkuita. \v 18 N‑xiꞌí‑r, ko n‑nandoto‑r, te ndito‑r vitna. Kunaꞌa‑n xa nɨkava nɨkuita kutuu‑r. Neꞌe‑r ndakaa yeꞌe nuu xeꞌen ñayiu ka xiꞌí. Dɨuni neꞌe‑r ndakaa yeꞌe andea. \v 19 Chidotnuni xa ndeꞌa‑n. Chidotnuni xa yaꞌa vitna xiꞌin xa kuu tiempo jɨꞌɨn‑ro. \v 20 Uxa chudini neꞌe ndaꞌa kuaꞌa‑r kuu uxa ángel xndeka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio uxa ñuu xndatuu Asia, te uxa candrelu oro kuu ñayiu Asia jan. \c 2 \s1 Carta n‑tundaꞌa Sua juaꞌan Éfeso \p \v 1 Ijan dada n‑jaꞌan ka‑ia nuu‑da: \p —Chidotnuni xa jaꞌan‑r te tundaꞌa‑n na jɨꞌɨn nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑r, Éfeso xa kaꞌu ndodo‑ia xijan nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio ijan: Duꞌa chidotnuni: “Ruꞌu kuu Ia neꞌe uxa chudini te xikonuu‑r meꞌñu uxa candrelu oro. Ndaꞌa kuaꞌa‑r neꞌe‑tɨ. Na jaꞌan‑r nuu‑n: \v 2 Xá naꞌa‑r xa ka kida‑n xa vaꞌa. Xá naꞌa‑r xa yo vichi ka kida‑n tniu‑r. Xá naꞌa‑r xa ka kiti ini‑n xaxeꞌe xa ka kida dava ka ñayiu xyɨtnaꞌa nuu‑n xaloko. Dɨuni xini‑r xa ka xitotnuni‑n se ka jaꞌan xa n‑tundaꞌa‑r‑sɨ xa dakuaꞌa‑s ñayiu, te n‑ka xini‑n xa unu vete‑s. Ñatu ka jaꞌan ndaa‑s. \v 3 Ka kundee ini‑n hora kida uꞌu ñaꞌa ñayiu. Yo ndaꞌu ka yaꞌa‑n xaxeꞌe‑r te ka jandixa ñaꞌa naꞌi‑n. \v 4 Juini duꞌa ka yaꞌa‑n xaxeꞌe‑r, ko io ɨɨn xa ñatu tna ini‑r xa ka kida‑n. Ñatu tna ini‑r xa ña ka xemani ñaꞌa‑n ná n‑ka xo xemani ñaꞌa‑n xa kiꞌna. \v 5 Natu ini koio xa n‑ka kida‑n kuechi jan, te kada naꞌi koio xa n‑ka xo kida‑n xa kiꞌna. Nux ñaꞌa, xee‑r te dita‑r candrelu‑n nuu tuu‑i, te ma taxi ka‑r tniu. Duꞌa kada‑r nux ma natu ini koio‑n xa n‑ka kida‑n kuechi. Najaꞌan koio nax n‑ka kida‑n, nax n‑ka kukajan ini‑n xa kada‑n xa kiꞌna. \v 6 Juini daa n‑ka kida‑n, ko vaꞌa ka kida‑n xa ña ka tna ini‑n xa ka kida ñayiu ka kuu Nicolaítas. Dani mee‑r, ña tna ini‑r xa kida ñayiu ijan. \v 7 Ñayiu xnini xa jaꞌan Espíritu‑r, na kunini vaꞌa koio‑i xa jaꞌan‑ia nuu‑i xiꞌin nuu dava ka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio Asia de. Ñayiu na ndaku nuu Kuiꞌna, io taꞌu‑i. Taꞌu‑i kuu xavidi juun ɨɨn yutnu nukoo Paraíso Ianyuux. Kaxi‑i xavidi ijan te kundito‑i nɨkava nɨkuita.” Xaꞌa na kaꞌu ndodo ángel jan nuu ñayiu Éfeso —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \s1 Carta n‑tundaꞌa Sua juaꞌan Esmirna \p \v 8 N‑jaꞌan ka‑ia nuu‑da: \p —Dɨuni chidotnuni xa na jaꞌan ka‑r te tundaꞌa‑n na jɨꞌɨn nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑r, Esmirna xa na kaꞌu ndodo‑ia xijan nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio ijan. Xaꞌa chidotnuni: “Ruꞌu xa kuu‑r Ia daa nga io, te kutuu‑r nɨkava nɨkuita. N‑xiꞌí‑r te n‑nandoto‑r. Na jaꞌan‑r nuu‑n \v 9 xa naꞌa‑r xa ndaꞌu ka yaꞌa‑n. Xá naꞌa‑r xa ka kundaꞌu‑n, ko xaxeꞌe xa ndeka tnaꞌa‑ro kuenda kɨu ñayiu kuika ka kuu‑n. Xa naꞌa‑r xa kuiꞌa ka jaꞌan ñaꞌa ñayiu ka jaꞌan xa ka jandixa‑i ná jandixa ñayiu Israel, ko ña ndaa xa daa ka jandixa‑i chi ndeka ñaꞌa Kuiꞌna, te veñuꞌu Kuiꞌna ka xeꞌen‑i. \v 10 Ndaꞌu yaꞌa koio‑n nuu xaku kɨu, ko maxku yuꞌu koio‑n. Kunaꞌa koio‑n xa xee Kuiꞌna dian, te chindiꞌu ñaꞌa‑i dava‑n xa kototnuni ñaꞌa‑i nu dani jandixa ñaꞌa‑n a ñaꞌa. Uxi kɨu ndaꞌu yaꞌa koio‑n. Kukanu ini ñaꞌa naꞌi; maxku nujani‑n xa kukanu ini ñaꞌa‑n, te kundito‑n nɨkava nɨkuita. Kuenda kɨu ñayiu ka dadɨꞌɨ te ndaku‑i, te niꞌi‑i corona‑i ka kuu‑n. \v 11 Ñayiu xnini xa jaꞌan Espíritu‑r, na kunini vaꞌa koio‑i xa jaꞌan‑ia nuu‑i xiꞌin nuu dava ka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio Asia de. Ñayiu ndaku nuu Kuiꞌna, ma kuú‑i ɨnka vuelta.” Xaꞌa na kaꞌu ndodo ángel jan nuu ñayiu Esmirna —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \s1 Carta n‑tundaꞌa Sua juaꞌan Pérgamo \p \v 12 N‑jaꞌan ka‑ia nuu‑da: \p —Chidotnuni ntuku xa na jaꞌan‑r te tundaꞌa‑n jɨꞌɨn nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑r, Pérgamo xa kaꞌu ndodo‑ia xijan nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio ijan. Xaꞌa chidotnuni: “Ruꞌu kuu Ia nevaꞌa espada uu nuu. Na jaꞌan‑r nuu‑n xa \v 13 xá naꞌa‑r nax yaꞌa ñuu io‑n. Taxnuni Kuiꞌna ñuu dian. Juini daa kuu, ko ka jaꞌan naꞌi‑n xa kukanu ini ñaꞌa‑n juini ka xini‑n xa n‑xiꞌí Antipas xaxeꞌe xa n‑kakuneꞌe ñaꞌa‑s. Ñatu n‑nujani‑s xa n‑kakuneꞌe ñaꞌa‑s nuu ñayiu ñuu‑n, te n‑xaꞌni ñaꞌa‑i dian nuu tuu Kuiꞌna. \v 14 Ko ñatu tna ini‑r dava xa ka kida dava‑n chi kuechi kuu. Dava‑n ka kida xa n‑daneꞌe se n‑xo nani Balaam Balac. Balac n‑dajaꞌan ñayiu Israel xa kaxi koio‑i kuñu n‑ka doko‑i nuu ianyuux‑yɨ. Dɨuni n‑dajaꞌan‑s ñayiu xa kava‑i xiꞌin ñayiu ña n‑tnundaꞌa xiꞌin‑i. \v 15 Ɨnka ntuku xa ka kida‑n kuu xa dava‑n ka jandixa naꞌi xa ka jaꞌan ñayiu ka kuu Nicolaítas. \v 16 Ñayiu daa ka kida, io xa natu ini‑i xa n‑ka kida‑i kuechi. Nux ñaꞌa, ma kukuee xa xee‑r te ndadandaa‑r kuechi‑i. Xiꞌin espada kee yuꞌu‑r kaꞌni‑r ñayiu kida kuechi. \v 17 Ñayiu xnini xa jaꞌan Espíritu‑r, na kunini vaꞌa koio‑i xa jaꞌan‑ia nuu‑i xiꞌin nuu dava ka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio Asia de. Ñayiu na ndaku nuu Kuiꞌna, taꞌu‑i kuu ɨɨn xa yɨvaꞌa nani maná. Dɨuni juñaꞌa‑r‑yɨ yuú kuixi nuu ndenee dɨu xee‑i ɨɨn ɨɨn‑i. Diko ni ñayiu kutaꞌu yuú jan jini dɨu‑i ndenee jan.” Xaꞌa na kaꞌu ndodo ángel jan nuu ñayiu Pérgamo —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \s1 Carta n‑tundaꞌa Sua juaꞌan Tiatira \p Ijan dada n‑jaꞌan ka‑ia: \p \v 18 —Chidotnuni ntuku xa na jaꞌan‑r te tundaꞌa‑n na jɨꞌɨn nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑r, Tiatira xa kaꞌu ndodo‑ia xijan nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio ijan. Xaꞌa chidotnuni: “Ruꞌu kuu Daꞌya Yɨɨ Ianyuux. Ná kaa yañuꞌu kaa nduchi nuu‑r. Ná kaa kaa bronce nakoko nuu nuꞌu kaa xeꞌe‑r. Na jaꞌan‑r xa \v 19 xá naꞌa‑r xa ka kida‑n xa vaꞌa. Xá xini‑r xa mani ini‑n. Xá naꞌa‑r xa vaꞌa kukanu ini ñaꞌa‑n. Xá naꞌa‑r xa ka xinokuechi‑n nuu Ianyuux. Xá naꞌa‑r xa kunde ini‑n hora ka kida uꞌu ñaꞌa ñayiu. Xá naꞌa‑r xa ka kida‑n xa vaꞌa te vaꞌa ka ka kida‑n vitna dada na n‑ka kixeꞌe‑n xa kukanu ini ñaꞌa‑n. \v 20 Juini daa ka kida‑n, ko io ɨɨn xa ñatu kuu xa vaꞌa ka kida‑n. Xa ña vaꞌa ka kida‑n kuu xa ka xejoon‑n xa dakuaꞌa Jezabel ñayiu dian. Dajaꞌan‑ña ñayiu ka xinokuechi nuu‑r xa kava koio‑i xiꞌin ñayiu ñatu n‑tnundaꞌa xiꞌi‑i. Dɨuni dajaꞌan‑ña‑i xa kaxi‑i kuñu n‑ka chidoyuku‑i nuu ianyuux‑yɨ. Dandaꞌu‑ña ñayiu dian chi jaꞌan‑ña xa kuu‑ña ñayiu jaꞌan tnuꞌu Ianyuux nuu ñayiu, ko ña ndaa. \v 21 N‑xo ndetu kuee‑r xa natu ini‑ña xa n‑kida‑ña kuechi, ko ña natu ini‑ña xa n‑kida‑ña. Ña n‑nujani‑ña xa xkaa‑ña xiꞌin se ña n‑tnundaꞌa xiꞌin‑ña; ñatu xande ini‑ña xijan. \v 22 Kunaꞌa koio xa kada‑r xa kane kueꞌe‑ña te nkava‑ña. Kada‑r xa yo ndaꞌu yaꞌa koio se ka xkaa xiꞌin‑ña, nux ma natu ini‑s xa n‑ka kida‑s kuechi xaxeꞌe‑ña. \v 23 Kaꞌni‑r ñayiu ka jandixa xa jaꞌan‑ña, te jini ntdaa ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio uxa ñuu xndatuu Asia de xa ruꞌu xini janda kuu anu‑n ɨɨn ɨɨn‑n, te dɨuni xini‑r nax ka xani ini‑n. Ndeꞌe ka kada uꞌu ñaꞌa Ianyuux nux dani na kada ka‑n xaloko. \v 24-25 (Dava ñayiu dian ka jaꞌan xa ka xini‑i tnuꞌu ndichi Kuiꞌna.) Ko ndoꞌo, ñayiu xndaxio Tiatira, te ña ka chinuu‑n xa jaꞌan Jezabel xa kada‑n, ni ña ka xini‑n tnuꞌu ndichi Kuiꞌna, jandixa naꞌi koio‑n tnuꞌu Ianyuux n‑ka teku‑n, te maxku nujani‑n xa jandixa‑n. Ma taꞌu tniu ka‑r xa jandixa koio‑n ɨnka xa jandixa‑n. \v 26 Ñayiu na ndaku nuu Kuiꞌna te kada naꞌi‑i xa n‑taꞌu tniu‑r: \q1 Kada‑r xa taxnuni‑i nuu ñayiu ñuñayiu. \q1 \v 27 Te ndeꞌe kundeka‑i‑yɨ. \q1 Ná kidakuechi ɨɨn ñayiu kɨdɨ ñuꞌu, kada‑i dava ñayiu kundeka‑i jan. \m \v 28 Ná n‑kida Taa‑r xa taxnuni‑r, kada‑r xa taxnuni‑n, te taxi‑r tkɨun xino datne datne. \v 29 Ñayiu xnini xa jaꞌan Espíritu‑r, na kunini vaꞌa koio‑i xa jaꞌan‑ia nuu‑i xiꞌin nuu dava ka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio Asia de.” Xaꞌa na kaꞌu ndodo ángel jan nuu ñayiu Tiatira jan —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \c 3 \s1 Carta n‑tundaꞌa Sua juaꞌan Sardis \p \v 1 N‑jaꞌan ka‑ia nuu‑da: \p —Chidotnuni xa na jaꞌan ntuku‑r te tundaꞌa‑n nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑r, Sardis xa kaꞌu ndodo‑ia xijan nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio ijan. Xaꞌa chidotnuni: “Ruꞌu kuu Ia io uxa espíritu te nevaꞌa‑r uxa chudini jan. Na jaꞌan‑r xa xá naꞌa‑r xa ka kida‑n. Xá xini‑r xa ka jaꞌan‑n xa kundito‑n nɨkava nɨkuita, ko kuenda kɨu ñayiu n‑ka xiꞌí ka kuu‑n xa ña najaꞌan ñaꞌa‑n. \v 2 Chinuu koio nax ka kida‑n. Kidayɨka‑i xa jandixa ñaꞌa ka‑n chi ñatuka ka jandixa ñaꞌa vaꞌa‑n. Ñatu ka kida ndɨꞌɨ‑n xa juini Ianyuux. \v 3 Najaꞌan koio nax n‑ka xo teku‑n hora n‑ka xo dakuaꞌa ñaꞌa ñayiu. Dɨuni najaꞌan koio xa n‑ka xo jandixa‑n, te jandixa naꞌi koio xijan. Natu ini koio xa n‑ka kida‑n kuechi. Koo tuꞌa koio‑n chi ma kachitnuꞌu ñaꞌa‑r na hora xee ntuku‑r. Ná xee ɨɨn ñaduꞌu xee ntuku‑r dian. \v 4 Juini n‑ka dateꞌa dava‑n daꞌma‑n xa ña n‑ka jandixa ñaꞌa‑n, ko dava‑n, ñatu n‑ka dateꞌa‑n daꞌma‑n. Ñayiu ñatu n‑ka dateꞌa daꞌma‑i, dandukutu‑r‑yɨ daꞌma kuixi, te kutuu kaꞌnu‑r xiꞌin‑i chi xijan kuu taꞌu‑i. \v 5 Ñayiu na ndaku nuu Kuiꞌna, kuiꞌno‑i daꞌma kuixi, te ma ndada ndoo‑r dɨu‑i nuu tutu yodotnuni dɨu ñayiu kundito nɨkava nɨkuita. Jaꞌan‑r xa xini tnaꞌa‑r xiꞌin‑i nuu Taa‑r xiꞌin nuu ángel, ia ka xinokuechi nuu‑ia. \v 6 Ñayiu xnini xa jaꞌan Espíritu‑r, na kunini vaꞌa koio‑i xa jaꞌan‑ia nuu‑i xiꞌin nuu dava ka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio Asia de.” Xaꞌa na kaꞌu ndodo ángel jan nuu ñayiu Sardes jan —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \s1 Carta n‑tundaꞌa Sua juaꞌan Filadelfia \p \v 7 Ijan dada n‑jaꞌan ka ntuku‑ia: \p —Chidotnuni ntuku xa na jaꞌan‑r te tundaꞌa‑n nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑r, Filadelfia xa na kaꞌu ndodo‑ia xijan nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio ijan. Xaꞌa chidotnuni: “Ruꞌu jaꞌan ndaa jaꞌan kuiti; ñatu vete‑r te ii‑r. Taxnuni‑r nuu n‑xo taxnuni David, te neꞌe‑r ndakaa n‑xo neꞌe‑s. Nux xejoon‑r xa kɨkɨu ñayiu nuu tuu‑r, mayo dadaꞌan. Nux ña xejoon‑r xa kɨkɨu‑i, mayo taꞌu tniu nuu‑r xa na juejoon‑r. Na jaꞌan‑r xa \v 8 xá naꞌa‑r xa ka kida‑n te janda xtuu‑n. Juini xaku‑n ka kukanu ini ñaꞌa, ka jandixa naꞌi‑n xa n‑jaꞌan‑r. Ka jaꞌan naꞌi‑n xa ndeka tnaꞌa‑ro. N‑kida‑r xa kunini dava ka ñayiu ñuu‑n xa n‑jaꞌan‑r, te mayo ndaku xa dadaꞌan‑i xa kunini ñayiu dian. \v 9 Dava ñayiu ñuu‑n ka xeꞌen veñuꞌu Kuiꞌna, te ka jaꞌan‑i xa ka jandixa ñaꞌa‑i ná ka jandixa ñaꞌa ñayiu Israel, ko ñatu ndaa. Jini koio‑i xa xemani ñaꞌa‑r chi mee‑r kada xa xee koio‑i nuu‑n, te njuiin xiti koio‑i. \v 10 Ka kida‑n xa n‑taꞌu tniu‑r, te juini ndaꞌu ka yaꞌa‑n, ka kundee ini‑n. Xaxeꞌe xijan chindee ñaꞌa‑r hora na dajaꞌan ñaꞌa Kuiꞌna xa kada koio‑n kuechi. Vax kuyatni kɨu xee ntuku‑i te dajaꞌan‑i ntdaa ñayiu ñuñayiu xa kada‑i kuechi. \v 11 Nu xaku kɨu xee‑i. Kunevaꞌa vaꞌa xa xnevaꞌa‑n na kuaꞌa maxku yo ñayiu dadaꞌan xa tnɨɨ‑n ɨɨn ɨɨn‑n corona kuu taꞌu‑n. \v 12 Ñayiu na ndaku nuu Kuiꞌna, jɨꞌɨn‑i andɨu, te kada‑r xa kuenda kɨu columna yɨtnɨɨ ɨɨn veꞌe ku kuu koio‑i xa ma kee‑i veñuꞌu‑ia io andɨu. Tenee‑r dɨu taa‑r xiꞌin dɨu ñuu‑ia columna jan. Ñuu ijan kuu Jerusalén xee. Nde andɨu tundaꞌa Ianyuux ñuu ijan. \v 13 Ñayiu xnini xa jaꞌan Espíritu‑r, na kunini vaꞌa koio‑i xa jaꞌan‑ia nuu‑i xiꞌin nuu dava ka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio Asia de.” Xaꞌa na kaꞌu ndodo ángel jan nuu ñayiu Filadelfia jan —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \s1 Carta n‑tundaꞌa Sua juaꞌan Laodicea \p Dɨuni n‑jaꞌan ka‑ia: \p \v 14 —Chidotnuni xa na jaꞌan‑r te tundaꞌa‑n nuu ángel, ia xinokuechi nuu‑r, Laodicea xa na kaꞌu ndodo‑ia nuu ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio ijan. Xaꞌa na juñaꞌa‑ia: “Ruꞌu kuu testiu jaꞌan ndaa jaꞌan kuiti. Dɨuni kuu‑r Ia n‑kidavaꞌa ntdaa xa io. Xa n‑xini‑r xiꞌin nuu‑r kachitnuꞌu ñaꞌa‑r. Na jaꞌan‑r xa \v 15 xá xini‑r janda xtuu‑n te xini‑r xa ka kida‑n. Kuenda kɨu ɨɨn xa n‑chiꞌi‑ro yuꞌu‑ro xa kaxi‑ro te xa io‑ro xa ndeyuꞌu‑ro xaxeꞌe xa ñatu tna ini vaꞌa‑ro ka kuu‑n. \v 16 Xaxeꞌe xa kuenda kɨu xijan ka kuu‑n, kuu anu‑r xa dandoo ñaꞌa‑r. \v 17 Kueꞌe xaxii‑r io te kuika‑r. Ña tuu nax ndoñuꞌu‑r, ka kuu‑n. Ñatu ka xini‑n xa kuenda kɨu ñayiu ña tuu nax nevaꞌa te ka kundaꞌu ka kukee‑i te ka kundaꞌu ini ñaꞌa dava ka ñayiu ka kuu‑n. Kuenda kɨu ñayiu kuaa xiꞌin ñayiu ña tuu na daꞌma‑i io ka kuu‑n. \v 18 Jueen koio oro n‑ndee nini nuu nuꞌu koko nuu‑r xa na kukuika‑n. Jueen koio daꞌma kuixi nuu‑r xa kuiꞌno‑n xa maxku yaꞌa ka‑n xa januu chi kuenda kɨu ñayiu io vichi ka kuu‑n. Jueen koio tatna nuu‑r xa kutatna nduchi nuu‑n xa na nukondeꞌa‑n chi kuenda kɨu ñayiu kuaa ka kuu‑n. \v 19 Ñayiu xemani‑r, jan doꞌo‑r‑yɨ te xanu ichi‑r‑yɨ ichi vaꞌa. Xijan kuu xa chinuu koio janda ka kuu‑n, te natu ini koio xa n‑ka kida‑n kuechi. \v 20 Kunaꞌa koio xa nuu xndaxio‑n io‑r te xko dakande‑r yeꞌe‑n. Nux ɨɨn ñayiu na teku xa kana‑r te nux na najaan‑i yeꞌe‑i, kɨu‑r veꞌe‑i xa kutuu‑r xiꞌin‑i te ku kaxi kaꞌnu‑r xiꞌin‑i. \v 21 Ñayiu na ndaku nuu Kuiꞌna ná n‑ndaku mee‑r nuu‑i, tetutniu‑r‑yɨ xa taxnuni‑r xiꞌin‑i ná n‑tetutniu ñaꞌa Taa‑r xa taxnuni‑r xiꞌin‑ia. Ná nukoo kaꞌnu‑r xiꞌin taa‑r, daa kunukoo kaꞌnu‑r xiꞌin‑i. \v 22 Ñayiu ka teku tnuꞌu Espíritu‑r, io xa kunini vaꞌa koio‑i xa jaꞌan‑ia nuu‑i xa ka kuu‑i ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa xndaxio uxa ñuu xndatuu Asia de.” Xaꞌa na kaꞌu ndodo ángel jan nuu ñayiu Laodicea jan —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia nuu‑da. \c 4 \s1 Ndukaꞌnu Ianyuux andɨu \p \v 1 Nu n‑yaꞌa xa duꞌa n‑jaꞌan‑ia, te n‑xini‑da xa nune yeꞌe andɨu. N‑teku ntuku‑da xa n‑jaꞌan ná n‑kuu xa ndaꞌi strompeta n‑teku‑da vuelta kiꞌna nuu. Duꞌa n‑jaꞌan xijan: \p —Ta ki kaa yaꞌa na kachitnuꞌu ñaꞌa‑r xa yaꞌa. \p \v 2 Dana ini n‑tu ini‑da xa ndeka ñaꞌa‑ia juaꞌan, te n‑xini‑da ɨɨn silla kaꞌnu nuu nukoo Ia taxnuni andɨu. \v 3 Ná kaa yuú nani jaspe xiꞌin ná kaa yuú nani cornalina kaa ñɨɨ Ia nukoo nuu silla kaꞌnu jan. Nɨkanduu nuu nukoo silla jan naduku nduu tkoyaꞌnde. Ná kuii yuú nani esmeralda, kuii tkoyaꞌnde jan. \v 4 Dɨuni n‑xini‑da oko koon ka silla xiꞌin oko koon se ka kunxaꞌnu xtuu nɨkanduu nuu nukoo silla kaꞌnu jan. Xtuu‑s nuu silla jan te xndeꞌa‑s Ia nukoo meꞌñu‑s. Xniꞌno‑s daꞌma kuixi te xñuꞌu corona oro dɨkɨ‑s. \v 5 Kee taxa nuu nukoo silla kaꞌnu jan. Kana dau te kaꞌndɨ. Ka koko uxa xa xndaa ná xndaa itikava do nuu silla kaꞌnu jan. Uxa xijan ka kuu uxa espíritu Ianyuux. \v 6 Dɨuni do nuu silla jan io ɨɨn xa kaa ná kaa mar. Ná kaa vidriu kaa, te kɨndɨ. \p Xnii koon kɨtɨ dana xndaa meꞌñu silla kaꞌnu ka xiꞌin meꞌñu sexaꞌnu xtuu jan. N‑ka naduku nduu‑tɨ silla kaꞌnu jan. Kueꞌe nduchi nuu‑t xndaxio do nuu‑t, do yata‑tɨ du. \v 7 Ɨɨn‑tɨ kaa ná kaa ngaꞌa. Ɨnka‑t kaa ná kaa ncerru. Ɨnka‑t neꞌe nuu ñayiu, te kɨtɨ kuu koon kaa ná kaa ñau. Ndava‑tɨ. \v 8 Io iñu ndixi kɨtɨ dana xndaa jan. Io nduchi nuu‑t do yata ndixi‑t, kaꞌa ndixi‑tɨ xiꞌin diñi ndixi‑tɨ. Nde nuu ndixi‑tɨ ndenee nduchi nuu‑t. Nduu xakuaa ka jaꞌan‑tɨ: \q1 Ii Ianyuux, Ia kuu Xtoꞌo‑ro. \q1 Ii Ianyuux, Ia kuu Xtoꞌo‑ro. \q1 Ii Ianyuux, Ia kuu Xtoꞌo‑ro. \q1 Taxnuni‑ia nuu ntdandituꞌu xa io. \q1 Kuu‑ia Ia xa daa nga io te jɨꞌɨn ntuku‑ia ñuñayiu. \m Ka kuu‑t. \p \v 9-10 Ka ndadakaꞌnu nkoon kɨt dana xndaa jan Ia xa daa nga ndito, te ma kɨu ma ñuu kuú‑ia, te nukoo‑ia nuu silla kaꞌnu xa taxnuni‑ia. Dɨuni ka najuen tnuꞌu ñaꞌa‑tɨ, te ka xiaꞌan‑tɨ xa n‑ka kutaꞌu‑t nuu‑ia. Ntnaꞌa vuelta duꞌa ka kida nkoon kɨt ijan, ka xe juiin xiti ntdaa sexaꞌnu ka kunxaꞌnu jan nuu Ia xa daa nga io, te ma kɨu ma ñuu kuú‑ia, xa ndadakaꞌnu‑s‑ia tuku, te ka jantuu‑s ntdaa‑s corona‑s nuu‑ia, te ka xiaꞌan‑s: \q1 \v 11 Kuu‑n Xtoꞌo‑da, Taa‑ro Ianyuux. \q1 Io xa ndadakaꞌnu ñaꞌa‑da. \q1 Io xa najuen tnuꞌu ñaꞌa koio‑da. \q1 Io xa taxnuni‑n. \q1 Chi ndixi n‑xani ini ntdaa xa io andɨu xiꞌin ñuñayiu. \q1 Ntdaa xaꞌa io chi daa n‑juini‑n. \c 5 \s1 Rollo tutu yodotnuni nundaꞌa tkolelu \p \v 1 Ijan dada n‑xini‑da xa nundaꞌa Ia nukoo nuu silla kaꞌnu jan ɨɨn rollo tutu xndenee uxa sellu ñua xndedi yuꞌu‑i. Ndaꞌa kuaꞌa‑ia neꞌe tutu jan. N‑kuaꞌa nuu n‑kuaꞌa yata tutu jan. \v 2 Dɨuni n‑xini‑da ɨɨn ángel. Kaa‑ia xa yo ndaku‑ia. Xee kana‑ia: \p —¿Ndeda ñayiu n‑kida mee ni xa vaꞌa na kuaꞌa ndata‑i sellu xndenee rollo tutu nundaꞌa Ia nukoo nuu silla kaꞌnu te ndaxniꞌno‑i? —kuu‑ia, n‑xijan tnuꞌu‑ia. \p \v 3 Ñayo n‑kida mee ni xavaꞌa xa na kuaꞌa ndata‑i nuu ndenee sellu te ndaxniꞌno‑i. Ni andɨu, ni ñuñayiu, ni nuu xyɨnduxi ndɨyɨ ñavada io ñayiu kuaꞌa ndata nuu ndenee sellu jan. Ni ñayo ndaku xa jini‑i nax yodotnuni. \v 4 Yo n‑ndaꞌi‑da chi ñayo n‑kida xa vaꞌa xa ndaxniꞌno‑i tutu tuniꞌno jan, ni xa jini‑i nax yodotnuni. \v 5 Ijan dada n‑jaꞌan ɨɨn sexaꞌnu kunxaꞌnu nukoo ijan nuu‑da: \p —Maxku ndaꞌi‑n. Kunaꞌa xa Ia kuu daꞌya dana Judá, Ia kuu daꞌya dana David, n‑ndaku‑ia nuu Kuiꞌna. Ndaku‑ia xa ndata‑ia nuu xndenee uxa sellu tutu tuniꞌno ya, te ndaxniꞌno‑ia. (Nani‑ia Ngaꞌa Judá.) \p \v 6 Ijan dada n‑xini‑da ɨɨn tkolelu. Kaa‑tɨ xa yuchi n‑xiꞌí‑tɨ te n‑nandoto‑tɨ. Iin ndodo‑tɨ dava dava dɨkɨ silla kaꞌnu ka jan. N‑ka naduku nduu ñaꞌa nkoon kɨt dana xndaa jan xiꞌin oko koon sexaꞌnu ka kunxaꞌnu jan. Uxa ndɨkɨ tkolelu jan io, te io uxa nduchi nuu‑t. Uxa ndɨkɨ‑t xiꞌin uxa nduchi nuu‑t kuu uxa espíritu Ianyuux kixi nituꞌu ñuu ñuñayiu. \v 7 N‑tnɨɨ‑tɨ tutu neꞌe ndaꞌa kuaꞌa Ia nukoo nuu silla kaꞌnu jan, \v 8 te n‑ka xe juiin xiti nkoon kɨt dana xndaa xiꞌin oko koon sexaꞌnu ka kunxaꞌnu jan nuu‑tɨ. Ntdaa‑s xneꞌe arpa xiꞌin koꞌo oro chitu duxa. Hora kayu duxa jan te juan ndaa ñuꞌa jan andɨu, najaꞌan Ianyuux xa ka xijan taꞌu ñayiu n‑kida‑ia xa nduu‑i ñayiu ii. \v 9 Ka xita sexaꞌnu jan ɨɨn ndudu xee nuu tkolelu kuu Jesús jan. Duꞌa ka xita‑s: \q1 Mee‑n, io xa tnɨɨ‑n tutu tuniꞌno de, \q1 te ndata‑n nuu xndenee sellu de. \q1 Chi n‑xiꞌí‑n yuchi, nandɨkaa ñayiu ñuñayiu jɨꞌɨn andɨu n‑chiyaꞌu‑n kuechi‑i. \q1 N‑xatu nɨñɨ‑n xa ku kuu‑i ntdaa‑i daꞌya Ianyuux. \q1 \v 10 Mee‑n n‑kida xa ku kuu‑da ñayiu taxnuni nuu ñayiu ñuñayiu. \q1 Dɨuni n‑kida‑n xa ku kuu‑da dutu, te junukuechi koio‑da nuu Taa‑ro Ianyuux. \m Ka kuu sexaꞌnu, ka xiaꞌan‑s. \p \v 11 Ijan dada n‑teku‑da xa kueꞌe ángel, ia ka xinokuechi nuu Ianyuux, ka jaꞌan. Kueꞌe xa kueꞌe millón ángel jan n‑xini‑da. N‑ka naduku nduu‑ia silla kaꞌnu jan xiꞌin nuu xtuu kɨtɨ dana xndaa jan xiꞌin sexaꞌnu ka kunxaꞌnu jan. \v 12 Xee ka kana‑ia: \q1 Io xa taxnuni tkolelu, Ia kuu kɨtɨ n‑xiꞌí yuchi, te n‑nandoto‑ia. \q1 Io xa kɨndaꞌa‑ia ntdaa xa io, te ku kuu xaxii‑ia xijan. \q1 Na najuen tnuꞌu‑ro‑ia. \q1 Na ndadakaꞌnu‑ro‑ia. \q1 Na nakuetu‑ro nuu‑ia du, \q1 chi xini‑ia ntdandituꞌu xa yaꞌa ñuñayiu xiꞌin xa yaꞌa andɨu. \q1 Na ɨɨn xa ma kada‑ia. \m Ka kuu‑ia. \p \v 13 Ijan dada n‑teku‑da xa n‑ka jaꞌan ntdaa xa n‑kidavaꞌa Ianyuux xndaxio andɨu, ñuñayiu xiꞌin ntdaa xa xndaxio kaꞌa ñuꞌu, xa xndaxio nuu mar du. \p Ka xiaꞌan tnaꞌa koio xijan: \q1 Na nakuetu‑ro nuu tkolelu xiꞌin nuu Ia nukoo nuu silla kaꞌnu. \q1 Na najuen tnuꞌu‑ro‑ia. \q1 Na ndadakaꞌnu‑ro‑ia. \q1 Na nakuetu‑ro nuu‑ia. \q1 Taxnuni‑ia nuu‑ro ntdaa‑ro. \q1 Nɨkava nɨkuita duꞌa na ku kuu. \p \v 14 Ijan te jaꞌan nkoon kɨt dana xndaa jan: \p —Daa na koo. \p N‑ka xe juiin xiti oko koon sexaꞌnu ka kunxaꞌnu jan te n‑ka ndadakaꞌnu‑s Ianyuux. \c 6 \s1 Uxa nuu xndedi sellu rollo tutu \p \v 1 Ijan dada n‑xini‑da xa n‑ndata Ia kuu tkolelu jan ɨɨn xa ndedi yuꞌu tutu tuniꞌno jan te ndenee sellu. Dɨuni n‑teku‑da xa xee n‑kana ɨɨn kɨt dana kaa jan. Ná kuu xa kana dau kuu xa kana‑t. N‑jaꞌan‑t nuu‑da: \p —Neꞌe, kundeꞌa‑n xa. \p \v 2 N‑xeꞌen‑da nuu‑tɨ te n‑xini‑da ɨɨn caballu kuixi yodo ɨɨn se neꞌe ɨɨn kuxi. N‑niꞌi‑s ɨɨn corona. N‑kee‑s xa juan jantnaꞌa‑s xiꞌin ñayiu te ndaku‑s nuu‑i. \p \v 3 Ijan dada n‑ndata tkolelu jan ɨnka xa ndedi yuꞌu tutu tuniꞌno jan te dɨuni ndenee sellu. Te n‑teku‑da xa n‑jaꞌan ɨnka kɨt dana kaa jan. N‑jaꞌan‑t: \p —Neꞌe, kundeꞌa‑n xa. \p \v 4 N‑xeꞌen‑da nuu‑tɨ te n‑xini‑da xa n‑kee ɨnka caballu. Caballu kueꞌe kuu‑t, te dɨuni ɨɨn seyɨɨ yodo‑tɨ. N‑taꞌu tniu nuu‑s xa kada‑s xa ma kutuu mani ka ñayiu ñuñayiu. N‑taꞌu tniu xa na kada‑s xa kaꞌni tnaꞌa ñayiu. Niꞌi‑s ɨɨn espada kaꞌnu. \p \v 5 N‑ndata ntuku tkolelu nuu ndenee sellu kuu uni. Ijan te n‑teku‑da xa n‑jaꞌan ɨnka kɨt dana kaa jan. N‑kana‑t: \p —Neꞌe, kundeꞌa‑n xa. \p N‑xeꞌen ntuku‑da te n‑xini‑da ɨɨn caballu tnuu yodo ɨnka ntuku seyɨɨ. Ndaꞌa kuaꞌa‑s neꞌe ɨɨn kokuꞌa. \v 6 Meꞌñu nkoon kɨt dana xndaa jan n‑teku‑da xa n‑jaꞌan ntuku: \p —Xa jenyaꞌu ɨɨn seyɨɨ xa kidatniu‑s ɨɨn kɨu yaꞌu ɨɨn litro trɨu. Dani yaꞌu uni litro cebada. Maxku datɨu‑n aciti xiꞌin vinu na ñaꞌa nkaa yaꞌu. \p \v 7 N‑ndata ntuku Ia ijan nuu ndenee sellu kuu koon. Ijan te n‑teku‑da xa n‑jaꞌan ɨnka kɨt dana kaa jan. Kɨt kuu koon kuu‑t. N‑kana‑t: \p —Neꞌe, kundeꞌa‑n xa. \p \v 8 N‑xeꞌen ntuku‑da te n‑xini‑da ɨɨn caballu nyaa yodo ɨɨn ñayiu. Ndɨyɨ nani‑i. Yata Ndɨyɨ jan ndijun nuu ka xe konduxi ndɨyɨ. Te n‑taꞌu tniu nuu‑i xa taxnuni‑i ɨɨ́n parti ñuñayiu te n‑kendoo uni parti. Kada‑i xa kuú ñayiu taxnuni‑i nuu‑i. Jantnaꞌa dava ñayiu ijan te kaꞌni tnaꞌa dava‑i. Dava‑i kuú doko. Dava‑i kuú kueꞌe ndeꞌe, te dava‑i kaꞌni ñaꞌa kɨtɨ ndeꞌe xndaxio yuku. \p \v 9 Nu n‑ndata‑ia nuu ndenee sellu kuu oꞌon, n‑xini‑da anu ñayiu n‑ka xiꞌí xa n‑ka jandixa‑i Ianyuux xiꞌin xaxeꞌe xa n‑ka jaꞌan‑i tnuꞌu‑ia nuu ñayiu. Kaꞌa ɨɨn altar xyuku‑i. \v 10 Xee ka jaꞌan anu jan. Ka jaꞌan‑i: \p —Taa‑ro Ianyuux, Ia jaꞌan ndaa jaꞌan kuiti, Ia taxnuni nuu ntdandituꞌu xa io. ¿Nakɨu nañuu dayaꞌa‑n juxtixia ñayiu ñuñayiu n‑ka xaꞌni ñaꞌa na kuaꞌa na ndenaa xa n‑ka kida ñaꞌa koio‑i? \v 11 N‑xiaꞌan‑ia ɨɨn ɨɨn dijun kuixi te kani anu jan. N‑jaꞌan‑ia nuu‑i xa na ndetatu naꞌi koio‑i itaꞌu ka. Ndena kuú ndɨꞌɨ ñayiu ka kuu ñani tnaꞌa‑i ka xinokuechi nuu‑ia ná n‑ka xiꞌí mee‑i, ijan dada dandenaa‑ia. Ñani‑ro kuu tnaꞌa ntdaa‑ro xa ka kuu‑ro ñayiu ka kukanu ini Jesucristu. \p \v 12 Nu n‑ndata‑ia nuu ndenee sellu kuu iñu, n‑xini‑da xa yo ndeꞌe n‑kɨdɨ ñutnaa ñuñayiu. N‑ndutnuu nuu ngandii. Ná kaa idi nchiva tnuu kunchi kaa‑ia. N‑ndukueꞌe nuu yoo. Nanga kaa nɨñɨ kaa‑ia. \v 13 N‑ka junkoio chudini xndaxio andɨu nuu ñuꞌu. Ná ka junkoio higo yɨꞌɨ hora kane ndeꞌe tachi n‑ka junkoio‑tɨ. \v 14 N‑ndoñuꞌu andɨu. Ná kuu xa natuniꞌno ɨɨn tutu daa n‑kuu xa n‑natuniꞌno andɨu. Te ntdaa yuku n‑dama nuu xtuu‑i. Dani isla n‑dama nuu xndaa niꞌno‑i. \v 15 N‑ka kɨuvaꞌa se ka taxnuni ñuñayiu, se ka kunxaꞌnu, se ka taxnuni nuu ɨɨn mil soldado du yau xndii tnduu xiꞌin kaꞌa toto xndatuu yuku. Dani n‑ka kida ñayiu unu kuika xiꞌin se ka kidatniu duꞌa nuu xtoꞌo‑s, ñayiu ña yoo xtoꞌo du. \v 16 Te ka xiaꞌan ñayiu ijan nuu tnduu xiꞌin toto jan: \p —Ndua ndodo ñaꞌa koio chi yo ka kiti ini Ia nukoo nuu silla kaꞌnu xiꞌin tkolelu xa maxku kundeꞌa ñaꞌa ka‑ia. \p \v 17 Duꞌa ka xiaꞌan koio‑i chi n‑xee kɨu kada uꞌu‑ia‑i xaxeꞌe xa n‑kiti ini‑ia nuu‑i te mayo‑i kaku. \c 7 \s1 Ɨɨn cientu uu diko koon mil daꞌya dana Israel n‑xe kondenee sellu tnee \p \v 1 Nu n‑yaꞌa ntdaa xaꞌa, n‑xini‑da koon ángel, ia ka xino kuechi nuu Ianyuux. Xniñi‑ia nkoon lado ñuñayiu xa xndiꞌu‑ia nuu tachi xa maxku kane‑i nuu ñuꞌu, ni nuu mar, ni xa maxku dakanda‑i ni ɨɨn yutnu io ñuñayiu. \v 2 Te n‑xini‑da ɨnka ángel do nu kane ngandii. Neꞌe‑ia sellu Ianyuux ndixa. Xee n‑kana‑ia nuu nkoon ángel n‑ka xe konetniu xa kada dañu‑ia ñuꞌu yichi xiꞌin mar. Duꞌa n‑jaꞌan‑ia: \p \v 3 —Maxku ñaꞌa kada koio‑n ñuꞌu xiꞌin mar xiꞌin yutnu nde na tenee koio‑r sellu Taa‑ro Ianyuux tnee ñayiu ka xinokuechi nuu‑ia. \p \v 4 Te n‑teku‑da nadaa ñayiu nkondenee sellu tnee‑i. Ɨɨn cientu uu diko koon mil ñayiu kuu daꞌya dana Israel n‑ka xe kondenee sellu tnee. \v 5 Uxi uu mil daꞌya dana Judá, uxi uu mil daꞌya dana Rubén, uxi uu mil daꞌya dana Gad, \v 6 uxi uu mil daꞌya dana Aser n‑ka xe kondenee sellu teꞌu. Dɨuni n‑ka xe kondenee sellu teꞌu uxi uu mil daꞌya dana Neftalí xiꞌin uxi uu mil daꞌya dana Manasés, \v 7 uxi uu mil daꞌya dana Simeón, uxi uu ka mil daꞌya dana Leví xiꞌin uxi uu mil daꞌya dana Isacar. \v 8 Dani n‑ka xe kondenee sellu teꞌu uxi uu mil daꞌya dana Zabulón, uxi uu mil daꞌya dana José, xiꞌin uxi uu mil daꞌya dana Benjamín du. \s1 Kueꞌe xa kueꞌe ñayiu xniꞌno daꞌma kuixi \p \v 9 Nu n‑yaꞌa xaꞌa, n‑xini ntuku‑da xa xyuku ntdantuꞌu ñayiu ñuu ñuñayiu nuu Ia nukoo nuu silla kaꞌnu xiꞌin nuu tkolelu. Nandɨkaa ñayiu xyuku. Kueꞌe‑i xa kueꞌe‑i xyuku. Mayo kundee kaꞌu‑i‑yɨ. Ntdaa‑i xniꞌno daꞌma kuixi te xnundaꞌa‑i ñuu. \v 10 Xee ka kana‑i ntdaa‑i. Duꞌa ka kana‑i: \q1 N‑dananitaꞌu ñaꞌa Taa‑ro Ianyuux, Ia nukoo nuu silla kaꞌnu. \q1 N‑dananitaꞌu ñaꞌa tkolelu. \p \v 11 N‑ka naduku nduu ángel, ia ka xinokuechi nuu Ianyuux sexaꞌnu ka kunxaꞌnu jan. Sexaꞌnu jan n‑ka naduku nduu nkoon kɨt dana xndaa jan, te kɨt ijan n‑ka naduku nduu silla kaꞌnu jan. N‑ka xe juiin xiti ángel jan, te n‑ka ndadakaꞌnu‑ia Ia nukoo nuu silla kaꞌnu jan. \v 12 Ka jaꞌan‑ia: \q1 Daa na koo. \q1 Na nakuetu‑ro nuu Taa‑ro Ianyuux. \q1 Na ndadakaꞌnu‑ro‑ia. \q1 Na najuen tnuꞌu‑ro‑ia, \q1 chi xini‑ia ntdandituꞌu xa yaꞌa ñuñayiu xiꞌin xa yaꞌa andɨu. \q1 Na ɨɨn xa ma kada‑ia. \q1 Na juñaꞌa‑ro xa n‑ka kutaꞌu‑ro nuu‑ia. \q1 Na taxnuni‑ia nuu ntdandituꞌu ñuu. \q1 Daa na ku kuu nɨkava nɨkuita. \m Ka kuu ángel jan. \p \v 13 Ijan dada n‑xijan tnuꞌu ñaꞌa ɨɨn sexaꞌnu kunxaꞌnu jan: \p —¿Jundu ka kuu ñayiu xniꞌno daꞌma kuixi ya te ndexu vaxi koio‑i?, xani ini‑n u. \p \v 14 —Mee nga‑n naꞌa, Dito —kuu‑da, xiaꞌan‑da. \p Te n‑kachitnuꞌu ñaꞌa‑s: \p —Ñayiu yaꞌa kuu ñayiu yo ndaꞌu n‑ka yaꞌa xa n‑ka kida uꞌu ñaꞌa ñayiu xaxeꞌe xa n‑ka kukanu ini‑i Jesucristu. N‑ka nakate niꞌno‑i daꞌma‑i nuu nɨñɨ tkolelu xa n‑ka ndadakɨyɨ‑i daꞌma‑i. \v 15 Xijan kuu xa xyuku‑i nuu nukoo silla kaꞌnu nuu nukoo Taa‑ro Ianyuux. Ka xinokuechi‑i nuu‑ia xiti veñuꞌu‑ia nduu xakuaa. Ñunuu‑ia‑i xa maxku ñaꞌa yaꞌa koio‑i. \v 16 Mayo ka‑i kojon, ni mayo ka‑i yichi ndute, Ni ma teñuꞌu ñaꞌa ka ngandii; Ma ndaꞌu ka yaꞌa‑i nuu kaꞌni ngandii. \v 17 Ma duꞌa ka yaꞌa koio‑i chi junuu ñaꞌa tkolelu iin ndodo silla kaꞌnu. Na ñunuu ñayiu tkachi‑i junuu‑ia‑i. Kandeka ñaꞌa‑ia jɨꞌɨn nuu kane ndute koꞌo‑i xa kundito‑i nɨkava nɨkuita. Kada Ianyuux xa ma ndaꞌi ka‑i —kuu sexaꞌnu jan nuu‑da. \c 8 \s1 N‑ndata ñua nuu ndenee sellu kuu uxa \p \v 1 N‑ndata ntuku Ia kuu tkolelu jan nuu ndenee sellu kuu uxa. Ijan te nanii nga n‑xiñi andɨu naxa dava hora. \v 2 Ijan dada n‑xini‑da uxa ángel xniñi nuu Ianyuux te nɨ uxa‑ia n‑ka niꞌi ɨɨn ɨɨn strompeta. \p \v 3 Ijan dada n‑xee ɨnka ángel neꞌe ɨɨn censariu oro. N‑nujuiin‑ia yatni altar io ijan. N‑niꞌi‑ia kueꞌe duxa xa daka‑ia xiꞌin duxa n‑ka tnaa ntdaa ñayiu n‑kida Ianyuux xa n‑ka ndunini‑i xiti censariu jan hora ka xijan taꞌu‑i nuu‑ia. N‑xajan ndodo‑ia xijan nuu altar oro ndeꞌa tnaꞌa xiꞌin silla kaꞌnu jan. \v 4 Yatni nuu tuu Ianyuux n‑kane ñuꞌa censariu neꞌe ángel, ia xinokuechi nuu‑ia. Nɨni kane ñuꞌa jan najaꞌan Ianyuux tnuꞌu ka xko jaꞌan ntdaa ñayiu n‑kida‑ia xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii hora ka xko xijan taꞌu‑i nuu‑ia. \v 5 N‑dakeé ángel jan ñuꞌu tkua yodo yuku nuu altar censariu jan, te n‑dajunkoio‑ia ñuꞌu jan ñuñayiu. Ndeꞌe n‑kaꞌndɨ, te n‑kana dau. N‑xeyeꞌe. N‑kee taxa te ndeꞌe n‑kɨdɨ ñutnaa ñuñayiu. \s1 Uxa strompeta \p \v 6 N‑ka ndoneꞌe uxa ángel xneꞌe strompeta jan strompeta jan xa tɨu koio‑ia. \v 7 N‑tɨu ɨɨn‑ia strompeta‑ia, te n‑xini‑da ñɨñɨ xiꞌin ñuꞌú daka nɨñɨ. Te n‑dajunkoio‑ia xijan ñuñayiu. N‑kayu ɨɨn parti ñuñayiu te n‑kaku dava ka. Ntnaꞌa ɨɨ́n yutnu io ñuñayiu n‑naa uni‑tnu. N‑kayu ntdaa ite, kuꞌu, yua du. Ni ɨɨn xaꞌa ñatu n‑kaku. \p \v 8 N‑tɨu ɨnka ángel strompeta‑ia te n‑dajungava‑ia ɨɨn tnduu kaꞌnu koko nuu mar. Ɨɨn parti mar nduu nɨñɨ, te dava n‑kaku. \v 9 Ntnaꞌa ɨɨ́n kɨt io mar, n‑xiꞌi uni‑tɨ. Ntnaꞌa ɨɨ́n barcu xika nuu mar n‑ka naa uni‑i te dava‑i n‑ka kaku. \p \v 10 N‑tɨu ángel kuu uni strompeta‑ia te jungava chudini kaꞌnu koko ná koko ɨɨn itikava kaꞌnu ñuñayiu. Ntnaꞌa ɨɨ́n deꞌva nuu xika ndute ñuñayiu n‑xino ɨɨn parti‑tɨ uni deꞌva jan, te ña tuu nax n‑yaꞌa dava ka deꞌva. Dɨuni n‑xino ntaka ɨnka parti‑tɨ ntaka nuu kane ndute. \v 11 Ajenjo nani chudini ijan. N‑ku ua ndute nuu n‑xino ntaka pedazo chudini jan. Yo kueꞌe ñayiu n‑ka xiꞌí xaxeꞌe xa n‑ka xiꞌi‑i ndute ijan. \p \v 12 N‑tɨu ángel kuu koon strompeta‑ia te n‑tɨu ɨɨn parti ngandii. N‑tɨu ɨɨn parti yoo. Dɨuni n‑tɨu ɨɨn parti ntaka chudini. N‑kunee ɨɨn parti nuu ngandii te dava nduu nga n‑ndii. Dani n‑kunee ɨɨn parti nuu yoo xiꞌin ntaka chudini, te ñatuka n‑ndii‑ia xiꞌin‑tɨ xakuaa. \p \v 13 N‑xini ntuku‑da ɨɨn ñau xiko dava andɨu. Xee jaꞌan‑tɨ. Duꞌa n‑jaꞌan‑tɨ: \p —Naka ndaꞌu yaꞌa koio ñayiu io ñuñayiu. Naka ndaꞌu yaꞌa koio ñayiu io ñuñayiu. Naka ndaꞌu yaꞌa koio ñayiu io ñuñayiu chi tɨu koio uni ka ángel strompeta‑ia —kuu‑t. \c 9 \p \v 1 N‑tɨu ángel kuu oꞌon strompeta‑ia te n‑xini ntuku‑da xa jungava ɨɨn chudini ñuñayiu. Nundaꞌa‑tɨ ndakaa xa najaan‑tɨ yuꞌu nua ña xe ndɨꞌɨ. \v 2 N‑najaan‑tɨ yuꞌu nua jan te n‑kane ñuꞌa yuꞌu‑i. Xaku kuu xa nuñuꞌa ɨɨn xitnu kaꞌnu. Ñuꞌa ijan n‑kida xa n‑kunee nuu ngandii. Dɨuni n‑kida‑i xa n‑kunee ñuñayiu. \v 3 Nuu ñuꞌa jan n‑ka kee langosta, te n‑ka xitendodo‑tɨ nituꞌu ñuñayiu. Ná ndeꞌe tduꞌan io ñuñayiu xa tuu ñaꞌa‑t, daa ndeꞌe langosta jan xa kaxiaꞌan‑t. \v 4 N‑taꞌu tniu nuu‑tɨ xa ma kaxi‑tɨ yua, ni ite, ni kuꞌu, ni yutnu. Ni ɨɨn xa kuii io ñuñayiu ma kaxi‑tɨ. Diko ni ñayiu ñatu xndenee sellu Ianyuux tnee‑i kada uꞌu‑t. \v 5 Dɨuni n‑taꞌu tniu nuu‑t xa ma kaꞌni‑tɨ ñayiu ijan, diko ni na kada uꞌu ñaꞌa‑tɨ oꞌon yoo. Ná xatu ñɨɨ‑ro xa tuu ñaꞌa tduꞌan daa xatu ñɨɨ ñayiu kaxi langosta jan. \v 6 Tiempu ijan nduku ini ñayiu xa kuú‑i, ko ma niꞌi‑i mudu kuú‑i. “Vaꞌa ka nu na kuú‑ro”, kachi koio ñayiu ijan, ko ma kuu xa kuú‑i. \p \v 7 Xndaxio tuꞌa langosta jan ná xndaxio tuꞌa caballu ka xkodo soldado jɨn jantnaꞌa. Xñuꞌu dɨkɨ langosta jan corona. Ná xndaa corona oro xndaa. Ná xndaa nuu ñayiu xndaa nuu‑t. \v 8 Ná kaa idi dɨkɨ ñadɨꞌɨ kaa idi dɨkɨ‑tɨ. Ná xndaa nuꞌu ngaꞌa xndaa nuꞌu‑t. \v 9 Ná kaa kaa ndiꞌu pechu soldado kaa xa ndiꞌu pechu‑tɨ. Ná kundaꞌnde xeꞌe caballu xñuꞌu carreta xa ka kendava‑t hora ka jantnaꞌa soldado, daa kuu xa ka ndava langosta jan. \v 10 Kaa duꞌan‑t ná kaa duꞌan tduꞌan, te dɨuni io iñu nuu duꞌan‑t ná iñu nuu duꞌan tduꞌan. Oꞌon yoo tuu‑tɨ ñayiu. \v 11 N‑kane ɨɨn ángel nua ña xe ndɨꞌɨ jan, te ángel ijan taxnuni nuu‑tɨ. Abadón nani ángel ijan hebreu, te Apolión nani‑i griegu. \v 12 Ijan te n‑teku ka‑da xa n‑jaꞌan: \p —N‑yaꞌa xa n‑ka kida uꞌu langosta ñayiu, ko uu ka vuelta ndaꞌu yaꞌa koio‑i. \p \v 13 N‑tɨu ángel kuu iñu jan strompeta‑ia, te n‑teku‑da xa n‑jaꞌan ɨɨn xa n‑jaꞌan. Nu xndodo nkoon ndɨkɨ yuꞌu altar oro io yatni nuu tuu Ianyuux, n‑jaꞌan xijan, te n‑teku‑da. \v 14 Xiaꞌan xijan nuu ángel kuu iñu neꞌe strompeta jan: \p —Dayaa nkoon ángel xndijun yatni yuꞌu ndute xika deꞌva kaꞌnu nani Éufrates. \p \v 15 Te n‑ka yaa nkoon ángel jan xa kaꞌni koio‑i ñayiu kɨu ijan. Ntnaꞌa ɨɨn cientu mil ñayiu io ñuñayiu n‑xiꞌí oko uxi uni mil‑yɨ. \p \v 16 N‑teku‑da xa uu cientu millón soldado xyodo caballu xyuku ijan. \v 17 Duꞌa xndaa caballu xiꞌin soldado n‑kida Ianyuux xa n‑xini‑da. Duꞌa xndaa pechu‑tɨ xiꞌin pechu soldado jan. Ná kueꞌe ñuꞌú koko kueꞌe pechu‑tɨ xiꞌin pechu‑s, te ná kuaan azufri kuaan pechu‑tɨ xiꞌin pechu‑s. Dɨuni tndee. Ná xndaa dɨkɨ ngaꞌa xndaa dɨkɨ caballu jan. Kee ñuꞌú, ñuꞌa, azufri yuꞌu‑t. \v 18 Xaxeꞌe xa n‑kee ñuꞌú, ñuꞌa xiꞌin azufri yuꞌu caballu jan n‑ka xiꞌí ñayiu. Ntnaꞌa ɨɨn cientu mil ñayiu io ñuñayiu n‑xiꞌí oko uxi uni mil‑yɨ. \v 19 Yuꞌu‑tɨ xiꞌin duꞌan‑tɨ n‑kida uꞌu ñayiu. Ná xndaa koo xndaa duꞌan‑tɨ, te dɨkɨ koo jan n‑kida uꞌu ñayiu. \p \v 20 Ñayiu ña tuu nax n‑ka kida ñaꞌa yuꞌu‑tɨ xiꞌin duꞌan‑t, ña n‑ka natu ini‑i xa n‑ka kida‑i kuechi. Ñayo‑i n‑ka natu ini xa xjuiin xiti‑i nuu ntaka xaloko xiꞌin xa ka xko nakuetu‑i nuu‑i. Ñayo‑i n‑ka natu ini xa xjuiin xiti‑i nuu santo oro, nuu santo plata xiꞌin nuu santo bronce. Ni ña n‑ka natu ini‑i xa xjuiin xiti‑i nuu yuú xiꞌin nuu yutnu ka kuu ianyuux‑yɨ. Dɨuni ñayo‑i n‑ka dandoo xa ka xko nakuetu‑i nuu xijan. Ñatu xndito xijan chi ñatu teku‑i, ni ñatu xika‑i. \v 21 Dɨuni ña n‑ka natu ini ñayiu jan xa ka xaꞌni‑i ndɨyɨ, ni ña n‑ka natu ini‑i xa ka chibruju‑i ñayiu, ni ña n‑ka natu ini‑i xa xndaa‑i xiꞌin ñayiu ña n‑ka tnundaꞌa xiꞌin‑i, ni ña n‑ka natu ini‑i xa ka duꞌu‑i. \c 10 \s1 Rollo luchi tutu yodotnuni nundaꞌa ángel \p \v 1 N‑xini‑da ɨnka ángel kaa xa yo ndaku‑ia vax juun andɨu. Ndido tkoyaꞌnde dɨkɨ‑ia. Koko nuu‑ia ná koko ngandii te xndaa xeꞌe‑ia xiꞌin kajan‑ia ná kaa ñuꞌú koko. \v 2 Nundaꞌa‑ia rollo luchi tutu n‑nandɨka. N‑xino‑ia ñuñayiu, te n‑xani‑ia xeꞌe kuaꞌa‑ia nuu mar, te n‑xani‑ia xeꞌe datni‑ia nuu ñuꞌu yichi. \v 3 Xee n‑kana‑ia. Ná kuu xa kau ngaꞌa kuu xa n‑kana‑ia. Nu n‑kana‑ia, te uxa vuelta n‑kana dau. \v 4 Nu n‑teku‑da xijan, n‑juini‑da xa chidotnuni‑da xa yaꞌa, ko ña n‑kuu chi n‑teku‑da xa n‑jaꞌan andɨu. Duꞌa n‑jaꞌan: \p —Maxku chidotnuni‑n tnuꞌu n‑teku‑n. Anu ni mee‑n kunaꞌa —kuu xijan. \p \v 5 N‑ndoneꞌe ángel n‑xini‑da nujuiin nuu ndute xiꞌin nuu ñuꞌu jan ndaꞌa kuaꞌa‑ia andɨu. \v 6 N‑chinaa‑ia Ianyuux xa ma kukuee ka xa yaꞌa xa io xa yaꞌa. N‑chinaa‑ia mee Ianyuux xa kuu‑ia Ia daa nga io, Ia nɨkava nɨkuita kutuu, Ia n‑kidavaꞌa andɨu, ñuñayiu, mar xiꞌin ntdaa xa io andɨu, ntdaa xa io ñuñayiu, ntdaa xa io mar du. \v 7 Ma kukuee ka chi na xee hora tɨu ángel kuu uxa strompeta‑ia, jɨn tnaꞌa xa ñu ini Ianyuux xa kada‑ia. Idii mee‑ia xini xa yaꞌa. Jɨn tnaꞌa xa n‑jaꞌan‑ia nuu se n‑ka jaꞌan xa n‑jaꞌan‑ia nuu ñayiu xa n‑ka xinokuechi‑s nuu‑ia. \p \v 8 N‑teku ntuku‑da xa n‑jaꞌan nde andɨu ɨnka vuelta. Dɨuni xa n‑jaꞌan xa kiꞌna nuu n‑jaꞌan ntuku. Duꞌa n‑jaꞌan: \p —Juan jeꞌen rollo luchi nandɨka nundaꞌa ángel nujuiin nuu mar xiꞌin nuu ñuꞌu jan —kuu xijan. \p \v 9 N‑xetuꞌa‑da nuu nujuiin ángel jan te n‑xijan‑da rollo luchi tutu n‑nandɨka jan, te n‑jaꞌan‑ia nuu‑da: \p —Kaxi rollo ya. Ná vidi ndudi ñuñu vidi hora na kɨu yuꞌu‑n, ko hora na xino xiti‑n ndu ua —kuu‑ia. \p \v 10 N‑tnɨɨ‑da rollo luchi n‑nandɨka nundaꞌa ángel jan te n‑xaxi‑da. Hora n‑xadi‑da vidi ná vidi ndudi ñuñu, ko nuu n‑xino xiti‑da, n‑ndu ua. \p \v 11 Te n‑ka jaꞌan ángel jan nuu‑da: \p —Kidayɨka‑i xa jaꞌan ntuku‑n tnuꞌu Ianyuux nuu ntaka ñayiu ñuñayiu. Jaꞌan‑n nuu nandɨkaa nandituꞌu ñayiu tnuꞌu‑ia. Nani jaꞌan‑n nuu ñayiu ñatu taxnuni, dani jaꞌan‑n nuu se ka taxnuni. \c 11 \s1 Uu se ka kuu testiu \p \v 1 N‑niꞌi‑da ɨɨn vara kaa ná kaa vara xetniu‑ro xa tnɨɨ‑ro medida te n‑jaꞌan ɨɨn xa n‑jaꞌan: \p —Ndojuiin. Juan chikuꞌa veñuꞌu Ianyuux xiꞌin altar, te kaꞌu‑n ñayiu ka xe kajan taꞌu ijan, \v 2 ko maxku chikuꞌa‑n nukeñuꞌu chi ijan kuu kuenda ñayiu ña ka jandixa Ianyuux. Ñayiu ña ka jandixa‑ia jan kada uꞌu ñayiu io ñuu ii Ianyuux uu diko uu yoo. \v 3 Tundaꞌa‑r uu seyɨɨ xa na jaꞌan‑s xa n‑jaꞌan‑ia nuu ñayiu ɨɨn mil uu cientu uni diko kɨu. Kuiꞌno‑s nduu‑s daꞌma ndayu xkuiꞌno ñayiu hora kukoꞌyo ini‑i. \v 4 Kuenda kɨu nduu tnu olivo xiꞌin nduu candrelu xtuu nuu tuu ruꞌu, Ia kuu xtoꞌo ñuñayiu kuu nduu se yaꞌa. \v 5 Ñayiu na jini uꞌu nduu se yaꞌa te ku kuu‑i xa kada uꞌu‑i‑sɨ, kee yañuꞌu yuꞌu‑s te teñuꞌu‑s‑yɨ, te kuú‑i. Duꞌa yaꞌa ñayiu na kani ini xa kada uꞌu‑i‑sɨ. \v 6 Kada‑s nduu‑s xa mee ni xa ndii ntdaa kɨu jaꞌan‑s tnuꞌu Ianyuux nuu ñayiu. Ma juun dau ntdaa kɨu ijan. Dɨuni ndada‑s ndute nɨñɨ́. Hora kuu anu‑s nduu‑s xa kada‑s xa ndaꞌu yaꞌa ñayiu ñuñayiu, hora ijan daa kada‑s. \p \v 7 Hora na daxinokava‑s xa jaꞌan‑s nuu ñayiu xa n‑jaꞌan Ianyuux, kane ɨɨn kɨt ndeꞌe nua nuu n‑kane Apolión te jantnaꞌa‑tɨ xiꞌin‑s. Ndaku‑tɨ nuu‑s te nduu‑s kaꞌni ñaꞌa‑tɨ. \p \v 8 Kavatuu yɨkɨ kuñu‑s ichi kaꞌnu ñuu kaꞌnu nuu n‑ka xatakaa dika‑s Jesús, Ia kuu xtoꞌo‑ro. Ñuu ijan ka dandee ñayiu Sodoma xiꞌin Egipto. \v 9 Uni yodo kɨu kavatuu yɨkɨ kuñu‑s ijan, te nandɨkaa ñayiu ñuñayiu kundeꞌa ñaꞌa. Mayo‑i juejoon xa nkonduxi‑s. \v 10 Hora na kuú nduu se ijan yo kuvete koio‑i. Yo kudɨ ini koio‑i chi ma kuu ka xa kada uꞌu ñaꞌa nduu se ijan. Juña tnaꞌa koio nga‑i ɨɨn xa juña tnaꞌa nga‑i xaxeꞌe xa n‑ka xiꞌí‑s. \v 11 Kɨu kuu koon nadandoto Ianyuux nduu se ijan. Ndokoo koio‑s te ñayiu kundeꞌa ñaꞌa yo yuꞌu koio‑i. \v 12 Ijan dada n‑kida Ianyuux xa n‑teku ntuku‑da xa n‑jaꞌan ɨɨn xa n‑jaꞌan nde andɨu nuu nduu se ijan: \p —Ta ki kaa koio yaꞌa. \p Te ndeka ñaꞌa vikó juan ndaa andɨu te n‑ka xo ndeꞌa ñaꞌa se ka xini uꞌu ñaꞌa. \v 13 Ndeꞌe n‑tnaa hora ijan. Xaxeꞌe xa ndeꞌe n‑kɨdɨ ñutnaa jan ñuu ijan n‑naa ɨɨn parti‑i. Uxa mil ñayiu n‑xiꞌí. Yo n‑ka yuꞌu ñayiu ña n‑ka xiꞌí xa daa n‑kuu, te n‑ka najaꞌan‑i Ia tuu andɨu. \p \v 14 N‑yaꞌa xa ndaꞌu n‑ka yaꞌa ñayiu vuelta kuu uu, te ma kukuee xa ndaꞌu yaꞌa koio‑i ɨnka ntuku vuelta. \s1 Strompeta kuu uxa \p \v 15 N‑tɨu ángel kuu uxa strompeta‑ia, te n‑teku‑da xa xee n‑ka jaꞌan andɨu. Duꞌa ka jaꞌan: \q1 Ñatuka taxnuni se n‑ka taxnuni, \q1 chi Ianyuux xiꞌin Jesucristu taxnuni ñuñayiu vitna. \q1 Nɨkava nɨkuita taxnuni koio‑ia. \m \v 16 N‑ka xe juiin xiti oko koon sexaꞌnu ka kunxaꞌnu xtuu nuu silla‑s yatni nuu nukoo silla Ianyuux jan, te n‑ka nakuetu‑s nuu‑ia. \v 17 Duꞌa n‑ka jaꞌan‑s xa n‑ka nakuetu‑s nuu‑ia: \q1 Taa‑ro Ianyuux, Xtoꞌo‑da ntdaa‑da kuu ñaꞌa. \q1 Na kutaꞌu‑da xa taxnuni‑n nuu ntdandituꞌu xa io. \q1 Ñayo taxnuni nuu‑n. \q1 Daa nga io‑n. \q1 N‑kixeꞌe‑n xa taxnuni‑n nuu ñayiu jandixa ñaꞌa vitna. \q1 \v 18 N‑xee hora ndadandaa‑n kuechi dava ñayiu nación ñuñayiu ka kiti ini nuu‑n, \q1 chi kiti ini‑n nuu‑i tuku. \q1 Dɨuni n‑xee hora ndadandaa‑n kuechi ñayiu n‑ka xiꞌí te n‑ka nandoto‑i. \q1 N‑xee kɨu dananitaꞌu‑n se n‑ka xinokuechi nuu‑n, se n‑ka xo jaꞌan xa n‑jaꞌan‑n nuu ñayiu. \q1 N‑xee kɨu nanitaꞌu ñayiu n‑kida‑n xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii. \q1 Xndaxio ñayiu yaꞌa xañuꞌu nuu‑n. Dava‑i ndandɨꞌɨ, te dava‑i ka kuu ñayiu dakuu nga. \q1 Te danaa‑n ñayiu n‑ka danaa ntaka ñuu io ñuñayiu. \m Ka kuu sexaꞌnu ka kunxaꞌnu jan. \p \v 19 Ijan dada n‑xini‑da xa nune veñuꞌu Ianyuux io andɨu, te xiti veñuꞌu jan n‑xini‑da xatnu n‑kidavaꞌa Moisés. Xatnu ijan kaa niꞌno tutu n‑kidakutu Ianyuux xiꞌin ñayiu Israel xa n‑kida‑ia xiꞌin‑i ɨɨn tratu. \p N‑xeyeꞌe te ndeꞌe n‑kee taxa. Ndeꞌe n‑kaꞌndɨ. Dɨuni n‑kana dau. Ndeꞌe n‑tnaa te ndeꞌe n‑juun ñɨñɨ. \c 12 \s1 Ñá nukoo andɨu xiꞌin kɨtɨ kuu dragón \p \v 1 Ɨnka ntuku vuelta n‑dandeꞌa ñaꞌa Ianyuux ɨɨn xa n‑dandeꞌa ñaꞌa‑ia. N‑xini‑da ɨɨn ñadɨꞌɨ nukoo andɨu duku niꞌno ñaꞌa ngandii. Vestido‑ña kuu‑ia. Ñuꞌu dɨkɨ‑ña ɨɨn corona ndenee uxi uu chudini, te neñi ndodo‑ña yoo. \v 2 Xee kanaxiin‑ña xa xaxiaꞌan xiti‑ña chi n‑xee hora kaku daꞌya‑ña. \v 3 N‑kida ntuku Ianyuux xa n‑xini‑da ɨɨn xa io kaa. N‑xini‑da xa nukoo ɨɨn dragón kaꞌnu andɨu. Kueꞌe‑tɨ. Uxa dɨkɨ‑t io te uxi ndɨkɨ‑t jan ñuꞌu corona. \v 4 Io duꞌan‑t te duꞌan‑t jan n‑dataka dava chudini io andɨu. N‑dajunkoio‑t chudini n‑dataka‑t jan ñuñayiu. Yatni nuu nukoo ñadɨꞌɨ jan nujuiin‑tɨ xa kaxi‑t daꞌya‑ña hora na kaku‑i. \v 5 N‑kaku daꞌya‑ña te seyɨɨ kuu‑s. Ijan dada ndeka ángel daꞌya‑ña juaꞌan nuu nukoo Ianyuux nuu silla‑ia xa taxnuni‑s. Ndeꞌe kundeka‑s ñayiu ntdandituꞌu nación ñuñayiu. \v 6 Nu n‑yaꞌa n‑xajan‑ña daꞌya‑ña n‑xino‑ña. Juaꞌan‑ña ɨɨn nuu ñayo io te ñatu nga juun dau. Ijan kuu nuu n‑kida tuꞌa Ianyuux xa kutuu‑ña. Ijan juñaꞌa ñayiu xa kax xa koꞌo‑ña ɨɨn mil uu cientu uni diko kɨu. \p \v 7 Ijan dada n‑xini ntuku‑da xa jantnaꞌa ángel nani Miguel xiꞌin Kuiꞌna n‑nduu dragón. Dɨuni ka jantnaꞌa ángel‑ia xiꞌin ángel‑tɨ. \v 8 N‑ndaku Miguel xiꞌin ángel‑ia nuu dragón xiꞌin nuu ángel‑tɨ, te ña n‑kuaꞌa ka xa ndɨu‑tɨ xiꞌin ángel‑tɨ andɨu. \v 9 N‑dajunkoio Miguel dragón jan xiꞌin ángel‑tɨ ñuñayiu. Dragón ijan kuu koo io nde tiempo xanaꞌa nani Kuiꞌna. Dandaꞌu‑tɨ ntdaa ñayiu io ñuñayiu. \v 10 N‑teku‑da xa xee n‑jaꞌan andɨu. Duꞌa n‑jaꞌan: \p —N‑xee kɨu dananitaꞌu Taa‑ro Ianyuux ñayiu. Dɨuni n‑xee kɨu taxnuni‑ia xiꞌin Cristu. N‑xee kɨu taxnuni‑ia chi n‑dajungava Miguel kɨt kuu dragón n‑xo jaꞌan nuu Ianyuux ndɨkɨu ndɨñuu xa n‑ka kida ñani‑ro kuechi. \v 11 Ña ndaku Kuiꞌna xa dadaꞌan‑i xa jɨꞌɨn ñayiu ka kukanu ini Cristu andɨu xaxeꞌe xa n‑xatu nɨñɨ tkolelu jan xiꞌin xaxeꞌe xa n‑ka jaꞌan‑i xa n‑jaꞌan‑ia nuu ñayiu. N‑ka kukanu ini naꞌi‑i Cristu juini n‑ka xaꞌni ñaꞌa ñayiu xaxeꞌe‑ia. Ña tuu nax n‑juun‑i vida‑i. \v 12 Na kudɨ ini ntdaa xa xndaxio andɨu vitna. Naka ndaꞌu yaꞌa ñayiu xndaxio ñuñayiu xiꞌin kɨtɨ xndaxio nuu mar chi n‑xino Kuiꞌna ijan. Yo kiti ini Kuiꞌna chi xaku nga kɨu kada‑i xa kida‑i vaxi —kuu xa n‑jaꞌan. \p \v 13 Nu n‑xini dragón jan xa n‑xino‑t ñuñayiu, n‑chidonuu‑t ñá n‑xajan daꞌya yɨɨ jan. \v 14 N‑xiaꞌan Ianyuux nduu ndixi ɨɨn ñau kaꞌnu ñá ijan xa na ndava‑ña xa na kuaꞌa jɨꞌɨn‑ña nuu ñayo io te ñatu nga juun dau nuu n‑kida tuꞌa‑ia xa kutuu‑ña. Ijan n‑kaku‑ña nuu dragón jan. Ijan niꞌi‑ña xa kaxi xa koꞌo‑ña uni yodo kuia. \v 15 N‑kee ndute yuꞌu dragón jan, te n‑chitu‑té ɨɨn deꞌva kaꞌnu xa na tnene‑ña, \v 16 ko ña n‑tnene‑ña chi n‑ndata nuu ñuꞌu te ijan juan keé nte n‑kee yuꞌu dragón jan. \v 17 Xaxeꞌe xa daa n‑kuu yo n‑kiti ini dragón nuu‑ña, te n‑kee‑t. Juaꞌan‑t xa kada uꞌu‑t dava ka daꞌya‑ña xiꞌin daꞌya dana‑ña. Ka kuu‑i ñayiu ka jandixa xa taꞌu tniu Ianyuux, te n‑ka jaꞌan‑i nuu dava ka ñayiu xa n‑jaꞌan Jesús. \v 18 N‑xee‑t nuu ñuꞌu kuchi yuꞌu mar te n‑xe juiin‑t ijan. \c 13 \s1 Kɨtɨ ndeꞌe n‑kane nuu mar xiꞌin kɨtɨ ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu \p \v 1 N‑xini ntuku‑da xa vax kane ɨɨn kɨtɨ ndeꞌe nuu mar. Uxa dɨkɨ‑t io, te xndenee dɨu‑t ntdaa dɨkɨ‑t jan. Tnuꞌu ka xko jaꞌan ñayiu xa jan kuiꞌa‑i Ianyuux xiꞌin xa kuiꞌa jaꞌan‑i‑ia yodotnuni dɨkɨ‑tɨ jan, te xijan kuu dɨu‑t. Dɨuni io uxi ndɨkɨ‑t, te ntdaa ndɨkɨ‑t ñuꞌu corona. \v 2 Ná kaa yɨꞌɨ kaa kɨt ijan. Ná kaa xeꞌe oso kaa xeꞌe‑t, te kaa yuꞌu‑t ná kaa yuꞌu ngaꞌa. N‑kida dragón jan xa kada‑t ná kida mee‑t. Dɨuni n‑kida dragón jan xa taxnuni kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan nuu ntaka ñuu ñuñayiu. \v 3 Kaa ɨɨn dɨkɨ‑t jan xa yo ndeꞌe n‑tnukueꞌe, ko ndvaꞌa. Nu n‑ka xini ñayiu ñuñayiu xa daa n‑yaꞌa‑tɨ n‑ka yuꞌu‑i, te n‑ka xe kuitandijun‑i kɨt ijan. \v 4 N‑ka nakuetu ñayiu jan nuu dragón jan chi n‑kida‑t xa taxnuni kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan. Dɨuni n‑ka nakuetu‑i nuu kɨt n‑kane nuu mar jan. N‑ka xiaꞌan tnaꞌa‑i: \p —Ñayo ndaku ná ndaku‑t. Mayo ndaku xa jantnaꞌa‑i xiꞌin‑t —ka kuu ñayiu jan. \p \v 5 Xaxeꞌe dragón jan n‑jan kuiꞌa kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan Ianyuux. Dɨuni kuiꞌa n‑jaꞌan‑t‑ia. Dɨuni n‑taꞌu tniu dragón jan xa taxnuni‑t ñuñayiu uu diko uu yoo. \v 6 N‑nukuita‑t jan kuiꞌa‑t Ianyuux xiꞌin nuu tuu‑ia. Dɨuni kuiꞌa n‑jaꞌan‑t ntdaa xa xndaxio andɨu. \v 7 N‑taꞌu tniu nuu‑t xa jantnaꞌa‑t xiꞌin ñayiu n‑kida Ianyuux xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii, te n‑ndaku‑t nuu‑i. N‑kida dragón jan xa nandɨkaa nandituꞌu ñayiu ñuñayiu taxnuni‑t nuu‑i. \v 8 N‑ka xe juiin xiti dava ñayiu xndaxio ñuñayiu nuu kɨtɨ n‑kane nuu mar jan, te n‑ka nakuetu‑i nuu‑t. Ñatu yodotnuni dɨu ñayiu ijan nuu libru yodotnuni dɨu ñayiu kutuu nɨkava nɨkuita. Ñayiu xyodotnuni dɨu‑i nuu libru‑ia, xyodotnuni dɨu‑i nde na n‑tuu ñuñayiu. Libru tkolelu luchi n‑xiꞌí yuchi kuu. \p \v 9 Xaxeꞌe xa xnini‑n xa jaꞌan‑r kunini vaꞌa koio xa na kutnuni ini‑n. \v 10 Ñayiu taꞌu xa kɨndiꞌu‑i vekaa, vekaa kɨndiꞌu‑i. Ñayiu taꞌu xa kuú‑i yuchi, yuchi kuú‑i. Juini ndaꞌu na yaꞌa ñayiu ka kukanu ini Jesucristu, na kukanu ini naꞌi‑ia. \p \v 11 Ijan dada n‑xini ntuku‑da ɨnka kɨt ndeꞌe vax kane nuu ñuꞌu. Uu ndɨkɨ‑t io te xndaa ndɨkɨ‑t ná xndaa ndɨkɨ carneru. Tachi dragón jan neꞌe‑t. \v 12 Kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan kida xa taxnuni kɨt ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu jan ná taxnuni mee‑t, te kɨt ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu jan n‑taꞌu tniu xa ndadakaꞌnu ñayiu ñuñayiu xiꞌin ntdaa xa xndaxio ñuñayiu kɨt n‑kane nuu mar jan. Kuu‑t kɨt ndvaꞌa dɨkɨ‑t xa kaꞌu n‑tnukueꞌe. \v 13 N‑kida kɨt ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu kueꞌe milagru. Nde xa dajuun‑t ñuꞌú andɨu te xino nuu ñuꞌu n‑kida‑t. N‑ka xo ndeꞌa ñayiu ñuñayiu xa n‑kida‑t xijan. \v 14 N‑kida‑tɨ milagru xa n‑dandaꞌu‑t ñayiu ñuñayiu. Te n‑xo ndeꞌa kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan. N‑taꞌu tniu kɨt ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu jan nuu ñayiu ñuñayiu xa na kadavaꞌa koio‑i ɨɨn xa kaa ná kaa kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan. Kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan, kaꞌu n‑tnukueꞌe ɨɨn dɨkɨ‑t, ko ndito naꞌi‑tɨ. \v 15 N‑taꞌu tniu‑t nuu kɨt ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu jan xa juñaꞌa‑tɨ tachi xa n‑ka kidavaꞌa ñayiu jan na kuaꞌa na jaꞌan xijan. Dɨuni kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan n‑taꞌu tniu nuu kɨt ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu jan xa na kaꞌni‑t ntdaa ñayiu ña ndadakaꞌnu xa kaa ná kaa mee‑t. \v 16 N‑taꞌu tniu kɨt ndeꞌe n‑kane nuu ñuꞌu jan nuu ñayiu dakuu nga, nuu ñayiu ndandɨꞌɨ, nuu ñayiu kuika, nuu ñayiu ka kundaꞌu, nuu ñayiu ña yoo na xtoꞌo, nuu ñayiu kidatniu duꞌa nuu xtoꞌo‑i du xa na keé tnuni ndaꞌa kuaꞌa‑i a teꞌu‑i tnaꞌa tnuni neꞌe‑t \v 17 xa na kuaꞌa na jueen koio‑i xa ka ndoñuꞌu‑i a xa diko‑i. Mee ni ñayiu neꞌe tnuni‑t jueen koio xa ka ndoñuꞌu‑i a xa diko‑i. Tnuni‑t kuu número. Dɨuni kuu dɨu‑tɨ. \p \v 18 Diko ni ñayiu tuꞌa tnuꞌu ndichi te kaxi ini‑i kuaꞌa kada‑i cuenta número kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan chi numero ijan kuu número ñayiu. Número‑tɨ kuu iñu cientu uni diko iñu. \c 14 \s1 N‑ka xita ɨɨn cientu uu diko koon mil ñayiu \p \v 1 Ijan dada n‑xini ntuku‑da xa nujuiin tkolelu jan Yuku Sión. Ɨɨn cientu uu diko koon mil ñayiu xyuku nuu nujuiin‑tɨ. Ntdaa ñayiu ijan xndenee tnee‑i dɨu‑t xiꞌin dɨu Taa‑ro Ianyuux. \v 2 N‑teku‑da xa ndeꞌe kayu andɨu. Ná kuu xa junkoio ndute xika ɨɨn deꞌva kaꞌnu ɨɨn nuu dujun kuu. Ná kuu xa kaꞌndɨ hora ndeꞌe kana dau kuu. Dɨuni kuu ná kuu xa kande tɨtnɨ arpa. \v 3 N‑teku‑da xa ka nakuetu ñayiu ɨɨn ndudu xee nuu nukoo Ianyuux silla kaꞌnu nuu xtuu nkoon kɨtɨ dana xndaa jan xiꞌin nuu xyuku oko koon sexaꞌnu ka kunxaꞌu jan. Mee ni se n‑xeen ñaꞌa Ianyuux xa ku kuu‑s daꞌya‑ia kutuu koio xiꞌin‑ia. Mee ni‑s ka kuaꞌa xa nakuetu koio‑s ndudu xee ijan. Ɨɨn cientu uu diko koon mil‑sɨ xa ntdaa‑s. \v 4 Ñatu n‑ka xini se xyuku ijan ñadɨꞌɨ. Xndaxio nini‑s. Ndeka ñaꞌa tkolelu jan nuu xeꞌen‑tɨ. N‑ka kaku‑s xa ku kuu koio‑s kuenda kɨu trɨu a ndeꞌa ketuu neꞌe xa kiꞌna ka‑s nakueka ñaꞌa Taa‑ro Ianyuux xiꞌin tkolelu jan. \v 5 Ñayo se yaꞌa ka xini xa jaꞌan koio‑s tnuꞌu vete chi xndaxio nini‑s. \s1 N‑teku Sua xa n‑ka jaꞌan uni ángel \p \v 6 Te n‑xini ntuku‑da ɨnka ángel xiko nde dava andɨu. Juñaꞌa‑ia nuu nandɨkaa nandituꞌu ñayiu xndaxio ñuñayiu nax kada‑i xa nanitaꞌu‑i. Ná n‑jaꞌan Ianyuux xa dananitaꞌu‑ia ñayiu, daa yaꞌa, te kutuu koio‑i xiꞌin‑ia nɨkava nɨkuita. \v 7 Xee xa xee n‑jaꞌan ángel. Duꞌa n‑jaꞌan‑ia: \p —Koo koio‑n xañuꞌu nuu Ianyuux. Ndadakaꞌnu koio‑ia chi n‑xee hora ndadandaa‑ia kuechi‑n. Mee‑ia n‑kidavaꞌa andɨu, ñuñayiu, mar. Dɨuni n‑xani ini‑ia xa kane ndute nuu ñuꞌu. \p \v 8 Nu n‑yaꞌa n‑jaꞌan ángel yaꞌa, te n‑jaꞌan ɨnka ángel: \p —N‑naa Babilonia. N‑naa Babilonia. Ñuu kaꞌnu n‑kuu. Xaxeꞌe ñayiu Babilonia n‑ka kida ñayiu ñuñayiu kuechi. \p \v 9-10 Ijan dada n‑jaꞌan ángel kuu uni. N‑jaꞌan‑ia: \p —Ñayiu na juejoon xa kuneꞌe tnuni teꞌu‑i a ndaꞌa‑i tnaꞌa tnuni neꞌe kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan te ndadakaꞌnu‑i‑tɨ xiꞌin xa kaa ná kaa mee‑t jan, kiti ini Ianyuux nuu‑i te kada uꞌu‑ia‑i. Vichi ndaꞌu yaꞌa koio‑i. Dakee‑ia‑i nuu azufri koko te kundeꞌa ñaꞌa ángel, ia ka xinokuechi nuu‑ia. Ii‑ia. Dɨuni kundeꞌa ñaꞌa tkolelu jan. \v 11 Nduu xakuaa ndaꞌu yaꞌa koio‑i chi n‑ka ndadakaꞌnu‑i kɨt ndeꞌe n‑kane nuu mar jan xiꞌin xa kaa ná kaa kɨt ijan xiꞌin xaxeꞌe xa n‑xe kondenee teꞌu‑i a ndaꞌa‑i tnuni tnaꞌa tnuni neꞌe kɨt n‑kane nuu mar jan. Nɨkava nɨkuita ndaꞌu yaꞌa koio‑i. \v 12 Ñayiu n‑kida Ianyuux xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii te ka jandixa‑i xa n‑taꞌu tniu‑ia te ka kukanu ini‑i Jesús, na kukanu ini naꞌi‑i‑ia xa maxku duꞌa yaꞌa koio‑i. \p \v 13 Ijan dada n‑teku‑da xa n‑jaꞌan ntuku nde andɨu. Duꞌa n‑jaꞌan: \p —Chidotnuni xaꞌa: “Ñayiu n‑ka kunduu xiꞌin Ianyuux, te n‑ka xiꞌí‑i xaxeꞌe xa n‑ka kukanu ini‑i Jesucristu, naka taꞌu kuu‑i” —kuu xa n‑jaꞌan. \p Te n‑jaꞌan Espíritu Ianyuux: \p —Joon, ndaa. Ndetatu koio‑i; ma kada ka‑i tniu Ianyuux chi xá naꞌa‑ia xa yo n‑ka kidatniu‑i xaxeꞌe‑ia. \s1 Taꞌnde trɨu xiꞌin uva \p \v 14 N‑xini ntuku‑da ɨɨn vikó kuixi. Nuu vikó jan nukoo Ia kaa ná kaa ñayiu. Ñuꞌu corona oro dɨkɨ‑ia, te neꞌe‑ia ɨɨn yuchi uxu deen. \v 15 N‑xini ntuku‑da ɨnka ángel n‑kee veñuꞌu andɨu. Xee n‑kana‑ia nuu Ia nukoo nuu vikó jan. Duꞌa xiaꞌan‑ia: \p —Juan kaꞌnde‑n trɨu kaa ñuñayiu xiꞌin yuchi uxu‑n, te nakueka‑n chi xa n‑yichi —kuu‑ia, xiaꞌan‑ia. \p \v 16 Te n‑xe kaꞌnde Ia nukoo nuu vikó jan trɨu kaa ñuñayiu xiꞌin yuchi uxu nundaꞌa‑ia jan. \p \v 17 N‑kee ɨnka ángel veñuꞌu io andɨu jan, te dɨuni ɨɨn yuchi uxu deen neꞌe‑ia. \v 18 Ijan dada n‑kee ɨnka ángel nuu io altar veñuꞌu jan. Ia ijan ñunuu ñuꞌú koko nuu altar io andɨu, te xee n‑kana‑ia nuu ɨnka ángel neꞌe yuchi uxu deen jan. Duꞌa xiaꞌan‑ia: \p —Juan kaꞌnde uva io ñuñayiu xiꞌin yuchi uxu‑n chi xá n‑xichi. \p \v 19 Te n‑xe kaꞌnde ángel neꞌe yuchi uxu jan uva io ñuñayiu te n‑nataxnaꞌa‑ia. N‑dakee‑ia uva jan nuu kiꞌni ñayiu xijan. Xa n‑kiꞌni‑ia uva jan kuu xa kiti ini Ianyuux nuu ñayiu. \v 20 N‑kiꞌni‑ia uva jan yuꞌu ñuu, te n‑kee nɨñɨ nuu kiꞌni ñayiu ñuu jan uva. N‑nundodo nɨñɨ jan nuu ñuꞌu, te n‑xe xee nde yuꞌu caballu nuu xkɨꞌɨ freno. Uni cientu kilómetro xakani n‑nundodo nɨñɨ jan. \c 15 \s1 Uxa ángel kada uꞌu ñayiu xiꞌin xa io ñuñayiu \p \v 1-2 N‑xini ntuku‑da ɨnka vuelta ɨɨn xa n‑xini‑da andɨu. N‑xini‑da uxa ángel, ia ka xinokuechi nuu Ianyuux. Ia yaꞌa kada uꞌu koio ñayiu uxa ka vuelta xaxeꞌe xa kiti ini Ianyuux nuu‑i, te ma kada uꞌu koio ka‑ia‑i. N‑xini ntuku‑da ɨnka xa n‑xini‑da. Ña kutnuni nax nga kuu xa n‑xini‑da jan. Nanga kaa mar kaa. Nanga kaa vidriu kaa, te daka xijan xiꞌin ñuꞌú. Yuꞌu xa ná kaa mar jan xniñi ñayiu ka dakande arpa n‑xiaꞌan Ianyuux. Ñayiu n‑ka ndaku nuu kɨt n‑kane nuu mar jan ka kuu‑i. N‑ndaku‑i xa ñatu n‑ka nakuetu‑i nuu xa kaa ná kaa mee‑t. N‑ndaku‑i xa ña n‑xe kondenee número kuu dɨu‑t teꞌu‑i. \v 3 Ka xita‑i canción n‑chidotnuni Moisés, se n‑xinokuechi nuu Ianyuux xiꞌin canción kakuneꞌe tkolelu. Duꞌa ka xita‑i: \q1 Taa‑ro Ianyuux, Ia kuu Xtoꞌo‑da, \q1 mee ni xa vaꞌa kida‑n. \q1 Kidandaa‑n ntdandituꞌu xa kida‑n. \q1 Xaxa mee‑n ntdandituꞌu xa ñatu kuaꞌa ñayiu xa kada‑i kida‑n. \q1 Taxnuni‑n nuu ntdaa nación ñuñayiu. \q1 Taxnuni‑n nuu ntdandituꞌu xa io. \q1 \v 4 Xaxeꞌe xa ii‑n xee kɨu yuꞌu ñaꞌa ntdaa ñayiu. \q1 Te mayo‑i jaꞌan xa ma ndadakaꞌnu ñaꞌa‑i. \q1 Njuiin xiti ñayiu ntdantuꞌu nación nuu‑n te nakuetu koio‑i, \q1 chi jini koio‑i xa mee ni xa ndaa kada‑n kɨu na ndadandaa‑n kuechi‑i. \m Ka kuu‑i, ka xita‑i. \p \v 5 Nu n‑yaꞌa xa n‑xini‑da xaꞌa te n‑xini‑da xa nune veñuꞌu andɨu. Xiti veñuꞌu jan n‑xini ntuku‑da xatnu n‑kidavaꞌa Moisés. Xatnu ijan ñuꞌu tutu n‑kidakutu Ianyuux xiꞌin ñayiu Israel na n‑kida tratu‑ia xiꞌin‑i. \v 6 Veñuꞌu ijan n‑ka kee uxa ángel kada uꞌu ñayiu xiꞌin xa io ñuñayiu. Xniꞌno‑ia daꞌma linu io ndoo te diñu. Duku pechu‑ia cinturón oro. \v 7 N‑xiaꞌan ɨɨn kɨt dana kaa jan n‑uxa ángel ɨɨn ɨɨn koꞌo oro. Dajunkoio koio ángel, ia xinokuechi nuu Ianyuux, xa uꞌu xñuꞌu koꞌo jan ñuñayiu xaxeꞌe xa yo kiti ini Ianyuux, Ia daa nga io te nɨkava nɨkuita kutuu‑ia. \v 8 Xaxeꞌe xa ndii‑ia n‑kee ñuꞌa nuu tuu‑ia xa taxnuni‑ia, te n‑chitu ñuꞌa jan xiti veñuꞌu. Ni ɨɨn mayo ndaku xa kɨu‑i veñuꞌu jan. Ndena xinokava xa kada uꞌu uxa ángel jan ñayiu xiꞌin xa io ñuñayiu, ijan dada kɨu ñayiu. \c 16 \s1 N‑ka dajuun uxa ángel xa xñuꞌu uxa koꞌo ñuñayiu \p \v 1 N‑teku‑da xa xee n‑jaꞌan ɨɨn xa n‑jaꞌan nde veñuꞌu jan. Duꞌa xiaꞌan xijan nuu uxa ángel jan: \p —Juaꞌan koio te kodo‑n xa xñuꞌu uxa koꞌo de ñuñayiu chi yo kiti ini Ianyuux nuu ñayiu. \p \v 2 N‑xoyo ɨɨn ángel xa uꞌu ñuꞌu koꞌo neꞌe‑ia ñuñayiu, te n‑xe juiñi ndɨꞌyɨ ñɨɨ ntdaa ñayiu xneꞌe tnuni kɨt n‑kane nuu mar jan. Dɨuni ñayiu yaꞌa ka kuu ñayiu n‑ka xe juiin xiti nuu xa kaa ná kaa mee kɨt yaꞌa te n‑ka nakuetu‑i nuu‑tɨ. Ndeꞌe xatu ndɨꞌyɨ jan. \p \v 3 N‑xodo ɨnka‑ia xa ñuꞌu koꞌo neꞌe‑ia nuu mar te nduu mar jan nɨñɨ. Ná kaa nɨñɨ ñayiu n‑xiꞌí kaa ndute jan, te ntdaa kɨt io mar jan n‑ka xiꞌí. \p \v 4 N‑xodo ángel kuu uni xa ñuꞌu koꞌo neꞌe‑ia deꞌva nuu xika ndute xiꞌin nuu kane‑té, te n‑nduu‑té nɨñɨ. \p \v 5 Ijan te n‑teku‑da xa jaꞌan ángel yɨndaꞌa ndute: \p —Taa‑ro Ianyuux, Ia daa nga io. Ii‑n. Kidandaa‑n hora ndadandaa‑n kuechi ñayiu. \v 6 Ñayiu yaꞌa n‑ka xaꞌni ñayiu n‑kida‑n xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii xiꞌin se n‑ka jaꞌan xa n‑jaꞌan‑n nuu ñayiu. Te n‑ka xatu nɨñɨ‑i. Xijan kuu xa n‑kida‑n xa nɨñɨ ijan na koꞌo koio‑i vitna chi xijan kuu taꞌu‑i. \p \v 7 Te dɨuni n‑teku‑da xa n‑jaꞌan nuu io altar veñuꞌu jan. Duꞌa n‑jaꞌan: \p —Io vaꞌa xa daa kida‑n, Taa‑ro Ianyuux chi ndixi kuu Ia taxnuni. Vaꞌa n‑kida‑n xa n‑dayaꞌa‑n ñayiu juxtixia chi io kuechi‑i. \p \v 8-9 Ijan te n‑xodo ángel kuu koon xa ñuꞌú koꞌo neꞌe‑ia nuu ngandii, te n‑kida Ianyuux xa n‑teñuꞌu ngandii ntdaa ñayiu loko. Xaxeꞌe xa n‑kayu ñɨɨ‑i n‑ka jan kuiꞌa‑i Ianyuux, Ia tuu andɨu chi mee‑ia n‑kida xa kada uꞌu ñaꞌa ntdaa xaꞌa. Dɨuni kuiꞌa n‑ka jaꞌan‑i‑ia. Juini daa n‑yaꞌa‑i, ko ña n‑ka natu ini‑i xa ka kida‑i kuechi, ni ña n‑ka ndadakaꞌnu‑i‑ia. \p \v 10 N‑xodo ángel kuu oꞌon xa ñuꞌu koꞌo neꞌe‑ia nuu silla kɨt n‑kane nuu mar jan, te n‑kunee ntdantuꞌu ñuu taxnuni‑tɨ. Diko n‑ka kanaxiin ñayiu io ntaka ñuu taxnuni‑tɨ xaxeꞌe xa yo xaxiaꞌan ñɨɨ‑i. \v 11 Dɨuni n‑ka jan kuiꞌa‑i Ianyuux xaxeꞌe xa yo ndeꞌe xatu ñɨɨ‑i nuu iñi ndɨꞌyɨ. Dɨuni kuiꞌa n‑ka jaꞌan‑i‑ia. Juini daa n‑yaꞌa‑i, ko ña n‑ka natu ini‑i xa n‑kida‑i kuechi. \p \v 12 N‑xodo ángel kuu iñu xa ñuꞌu koꞌo neꞌe‑ia nuu ndute xika deꞌva kaꞌnu nani Éufrates, te n‑yichi ndute xika deꞌva jan xa na kuaꞌa yaꞌa koio se ka taxnuni xa kixi‑s. N‑ka kee‑s do nuu kane ngandii. \p \v 13 N‑xini‑da xa n‑ka kee ɨɨn xaloko yuꞌu dragón jan xiꞌin yuꞌu kɨt n‑kane nuu mar jan xiꞌin yuꞌu se n‑ka jaꞌan xa n‑jaꞌan‑s tnuꞌu Ianyuux nuu ñayiu, ko ña ndaa. Na xndaa nrraka xndaa xaloko jan. \v 14 Xaloko ijan kida milagru te nadataka koio‑i se ka taxnuni nituꞌu ñuñayiu xa jantnaꞌa‑s kɨu ndadandaa Ianyuux kuechi ñayiu. \p \v 15 Te danaa n‑jaꞌan Jesús: \p —Kunaꞌa koio xa dana ini naxee‑r. Kada‑r ná kida ɨɨn ñaduꞌu chi dana ini naxee‑r. Na kada tuꞌa ñayiu mee‑i te na koo tuꞌa‑i ná io tuꞌa ɨɨn ñayiu xa nakueka‑i xtoꞌo‑i hora naxee‑s veꞌe‑s. Xko ndito‑i xakuaa, te ña tava‑i daꞌma‑i. Naka taꞌu ñayiu duꞌa kida, chi ma kujanuu‑i chi ma kee vichi‑i hora na xe kueka‑r‑yɨ. \p \v 16 N‑ka nadataka xaloko jan se ka taxnuni ɨɨn nuu dandee ñayiu jaꞌan hebreu Armagedón. \p \v 17 N‑xodo ángel kuu uxa xa ñuꞌu koꞌo neꞌe‑ia nuu tachi. Hora ijan ni xee n‑jaꞌan do nuu katuu veñuꞌu nuu nukoo Taa‑ro Ianyuux. Duꞌa n‑jaꞌan: \p —N‑kuu vitna. \p \v 18 Ijan te n‑xeyeꞌe, n‑kayu, n‑kaꞌndɨ, n‑kana dau, te ndeꞌe n‑tnaa ñuñayiu. Nde na n‑xe kavatuu ñuñayiu xiꞌin nde vitna ña uun ña dii duꞌa tnaa. \v 19 N‑ndata nuu ñuꞌu ñuu ndandɨꞌɨ ka. Uni pedazo n‑kuu. Dɨuni n‑kida uꞌu Ianyuux ñuu kaꞌnu nani Babilonia ná n‑xani ini‑ia, chi yo kiti ini‑ia nuu ñayiu ijan. Te n‑naa dava ka ñuu ñuñayiu. \v 20 N‑ndoñuꞌu ntdantuꞌu isla xiꞌin ntdantuꞌu yuku. \v 21 N‑juun ñɨñɨ naꞌnu ñuñayiu te n‑ka ñani ñayiu. Vaa na uu diko oꞌon kilo vee ɨɨn ɨɨn ñɨñɨ n‑juun. Kuiꞌa n‑ka jaꞌan ñayiu ñuñayiu Ianyuux xaxeꞌe xa n‑dajuun‑ia ñɨñɨ naꞌnu. Dɨuni n‑ka jan kuiꞌa‑i‑ia. N‑ka jan kuiꞌa‑i‑ia chi yo ndeꞌe ndaꞌu n‑ka yaꞌa‑i. Ñuu ndandɨꞌɨ ka kuu Jerusalén. \c 17 \s1 N‑naa ñá n‑xo diko mee‑ña \p \v 1 Ijan dada n‑xee ɨɨn ángel neꞌe koꞌo n‑ñuꞌu xa uꞌu jan nuu‑da te n‑jaꞌan‑ia: \p —Na kachitnuꞌu ñaꞌa‑r xa kada Ianyuux ñá n‑xo diko mee‑ña hora na dayaꞌa ñaꞌa‑ia juxtixia. Nuu mar xiꞌin nuu ndute xika deꞌva nukoo‑ña. \v 2 N‑ka xo kaa ñayiu xiꞌin ñayiu ña n‑tnundaꞌa xiꞌin‑i xaxeꞌe xa daa n‑dakuaꞌa ñaꞌa ñá yaꞌa. N‑xo kidakuechi‑ña xiꞌin se ka taxnuni nuu ñayiu ñuñayiu —kuu‑ia. \p \v 3 Ijan dada ndeka‑ia anu‑da juaꞌan nuu ñayo ñayiu io te ñatu nga juun dau. Ijan n‑xini‑da ɨɨn ñá yodotuu ɨɨn kɨt ndeꞌe. Kueꞌe‑tɨ, te kueꞌe dɨu‑tɨ io. Ñɨɨ‑tɨ xndeyuku dɨu‑tɨ. Tnuꞌu ka jaꞌan ñayiu hora ka jan kuiꞌa‑i Ianyuux yodotnuni ñɨɨ‑tɨ. Xijan kuu dɨu‑t. Uxa dɨkɨ‑t io, te uxi ndɨkɨ‑t. \v 4 Daꞌma kueꞌe ndɨjɨn ndiꞌi xiꞌin daꞌma kueꞌe niꞌno ñá ijan. N‑kukutu‑ña dɨkɨ oro, dɨkɨ yuú yo yaꞌu xiꞌin dɨkɨ perla. Dɨuni tnaꞌa xijan ñuꞌu dujun ndaꞌa‑ña. Ndaꞌa kuaꞌa‑ña neꞌe ɨɨn koꞌo oro ñuꞌu xa kuiꞌa kaa. Kuenda kɨu yɨka kuechi n‑kida‑ña xiꞌin seyɨɨ kuu xa ñuꞌu koꞌo oro nundaꞌa‑ña. Yo kueꞌe kuechi n‑kida‑ña. Ɨɨn xa januu kuu xijan. \v 5 Teꞌu‑ña ndenee dɨu‑ña. Duꞌa yodotnuni: “Ñayo kutnuni ini nax kuu xa yodotnuni teꞌu‑ña. Kuenda kɨu ñayiu ñuu kaꞌnu Babilonia n‑ka daneꞌe ntaka dava ka ñadɨꞌɨ xa diko‑ña mee‑ña kuu‑ña. Ijan kuu nuu vaxi ntdantuꞌu xaloko xaduꞌa xanee xayichi kuu ñuñayiu.” \v 6 N‑xaꞌni ñá ijan ñayiu n‑kida Ianyuux xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii xaxeꞌe xa n‑kukanu ini‑i Jesús. N‑xiꞌi‑ña nɨñɨ‑i, te n‑xini‑ña. Yo ndeꞌe n‑yuꞌu anu‑da xa n‑xini‑da‑ña. \v 7 Ijan n‑jaꞌan ángel jan nuu‑da: \p —¿Nakuenda yuꞌu‑n? Na kachitnuꞌu ñaꞌa‑r nax kuu ñadɨꞌɨ xiꞌin kɨt ndeꞌe ndido ñaꞌa, kɨt io uxa dɨkɨ‑t te io uxi ndɨkɨ‑tɨ n‑xini‑n jan. \v 8 N‑xio kɨt ndeꞌe ijan, ko ña yoo ka‑t io vitna. Xa kuyatni kane ntuku‑t nua, te ijan nga naa‑t xa ma kundito ka‑t. Ñayiu ñatu yodotnuni dɨu‑i nuu libru yodotnuni dɨu ñayiu kundito nɨkava nɨkuita nde na n‑xe kavatuu ñuñayiu, kueꞌe xa kani ini koio‑i hora na jini ntuku‑i kɨt n‑xio antes, kɨt ña yoo ka tuu, kɨt kixi ɨnka vuelta jan. \p \v 9 ʼDiko ni ñayiu kaxi ini kutnuni ini xaꞌa. Uxa dɨkɨ kɨt ndeꞌe jan kuu uxa tnduu nuu nukoo ñá ijan. Dɨuni ka kuu uxa seyɨɨ. \v 10 Oꞌon‑s xá n‑ka taxnuni, te ñatuka ka taxnuni‑s. Ɨɨn‑s taxnuni vitna te ɨnka‑s ta kixi ka xa taxnuni‑s. Kixi‑s xa taxnuni‑s, ko xaku ni tiempo taxnuni‑s. \v 11 Kɨt ndeꞌe n‑xo tuu te ña yoo ka‑t tuu, kandijun nga taxnuni‑t na yaꞌa xa taxnuni nduu se ijan. Xiꞌin nde kɨt yaꞌa n‑ka kuu una tnaꞌa se ijan. Kixi ntuku‑t, ko xa ijan nga naa‑t kixi ntuku‑tɨ. \v 12 Uxi ndɨkɨ kɨt n‑xini‑n kuu uxi se taxnuni koio, ko ta taxnuni ka‑s. Taxnuni koio‑s xiꞌin kɨt ndeꞌe, ko ɨɨn hora ni. \v 13 Kada ɨnuu uxi se taxnuni koio xa tetutniu‑s kɨt ndeꞌe jan xa taxnuni‑tɨ. \v 14 Nujuiin xiꞌin koio se yaꞌa xiꞌin kɨt ijan te jantnaꞌa koio‑s xiꞌin tkolelu jan xiꞌin ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa. N‑kaxi Ianyuux ñayiu yaꞌa, te n‑kida‑ia xa n‑ka teku‑i nax kada koio‑i xa nanitaꞌu‑i. N‑ndaku tkolelu jan nuu‑s chi taxnuni‑tɨ nuu ntdaa se ka taxnuni, te dɨuni kunxaꞌnu‑tɨ nuu ntdaa‑s. \p \v 15 Ijan te n‑jaꞌan ka ángel nuu‑da: \p —Mar n‑xini‑n, nuu nukoo ñadɨꞌɨ n‑xo diko mee‑ña kuu nandɨkaa nandituꞌu ñayiu ñuñayiu. \v 16 Jini uꞌu ntdaa ndɨkɨ kɨt ndeꞌe xiꞌin mee kɨtɨ n‑xini‑n jan ñadɨꞌɨ n‑xo diko mee‑ña. Jendee koio xijan xiꞌin kɨt ijan ntdaa xa nevaꞌa‑ña. Dɨuni taxvichi ñaꞌa koio xijan xiꞌin kɨt ijan, te kaxi koio xijan dava kuñu‑ña, te dava teñuꞌu‑t. \v 17 Daa n‑juini Ianyuux xa kada koio ñaꞌa xijan xiꞌin kɨt ijan. Dɨuni n‑juini‑ia xa kada ɨnuu koio xijan xa tetutniu‑i kɨt ndeꞌe jan xa taxnuni‑tɨ. Taxnuni‑t. Ndena jɨn tnaꞌa ntdaa xa n‑jaꞌan Ianyuux xa yaꞌa; ijan dada ma taxnuni ka‑tɨ. \v 18 Ñá n‑xini‑n jan kuu ñuu kaꞌnu ka taxnuni nuu ntdantuꞌu ñuu ñuñayiu. \c 18 \s1 N‑naa Babilonia \p \v 1 Nu n‑yaꞌa xa n‑xini‑da ñadɨꞌɨ jan, ijan dada n‑xini‑da ɨɨn ángel taxnuni nuu ñayiu ñuñayiu vax juun andɨu. N‑koko ñuñayiu chi ndii‑ia. \v 2 Xee kana‑ia. N‑jaꞌan‑ia: \p —Naa ñuu kaꞌnu Babilonia. Naa ñuu kaꞌnu Babilonia. Kueꞌe xaloko koo ijan. Kutuu‑i ijan chi ijan ku kuu veꞌe‑i. Kueꞌe kɨt ka ndava ka xini uꞌu ñayiu koo ñuu ijan. \v 3 Naa Babilonia chi ñayiu ñuu ijan n‑daneꞌe ñayiu ntdantuꞌu nación ñuñayiu xa kava‑i xiꞌin ñayiu ñatu kuu ñadɨꞌɨ‑i a yɨɨ‑i. Ná kuu anu ɨɨn se n‑xini ndɨdɨ́ xa koꞌo‑s, daa ka kuu anu‑i xa kada‑i xijan. Ka kidakuechi se ka taxnuni ntaka dava nación xiꞌin ñadɨꞌɨ Babilonia jan. Se ka xeen te ka nadiko‑s nituꞌu ñuñayiu, yo n‑ka kukuika‑s xa ka najueen‑s te ka nadiko‑s ndatniu nuu ñayiu ñuu Babilonia jan —kuu ángel, n‑jaꞌan‑ia. \p \v 4 N‑teku ntuku‑da xa n‑jaꞌan andɨu. N‑jaꞌan: \p —Ta kee koio ndoꞌo, ñayiu ka kuu daꞌya Ianyuux, ñuu dian na ñaꞌa kada koio‑n kuechi ka kida‑i. Ta kee koio xa maxku ndaꞌu yaꞌa koio‑n ná ndaꞌu yaꞌa ñayiu dian hora na kada uꞌu Ianyuux‑yɨ. \v 5 Nde andɨu ndeꞌa‑ia xa ka kida‑i. Xini‑ia ntdaa xaloko ka kida‑i. \v 6 Kada uꞌu koio‑n ñayiu n‑ka kida uꞌu ñaꞌa. Ndeꞌe ka kada uꞌu‑n‑yɨ. Ñayiu n‑ka kida uꞌu ñaꞌa ɨɨn vuelta, uu vuelta kada uꞌu‑n‑yɨ. Dandenaa koio‑n xa n‑ka kida ñaꞌa‑i. \v 7 Xaxeꞌe xa ndeꞌe n‑ka ku iꞌni‑i xiꞌin tvini‑i xiꞌin xaxii‑i, xijan kuu xa ndeꞌe kada uꞌu‑n‑yɨ. Kada koio‑n xa ndaꞌu na yaꞌa‑i. Dɨuni kada koio‑n xa na kukoꞌyo ini‑i. Xko jaꞌan mee xko jaꞌan ɨɨn ñá kuu kuenda kɨu ñuu Babilonia. Duꞌa xko jaꞌan‑ña: “Kuu‑ro ñá taxnuni. Ndito yɨɨ‑ro, ñatu n‑xiꞌí‑te. Ña kukoꞌyo ini‑ro.” \v 8 Xaxeꞌe xijan ndaꞌu yaꞌa ñayiu ñuu dian. Kuu tnama. Koo xa koꞌyo ini. Kayu ñuu dian. Te kuú koio‑i. Idii ni kɨu yaꞌa koio‑i ntdaa xijan. Dayaꞌa ñaꞌa Ianyuux juxtixia xaxeꞌe xa taxnuni‑ia. \p \v 9 Na jini se ka taxnuni ntaka ñuu ñuñayiu n‑ka kidakuechi xiꞌin ñadɨꞌɨ kuu Babilonia jan xa kane ñuꞌa ñuu‑ña xa kayu, ndaꞌi koio‑s. Kueꞌe tvini n‑ka xe juꞌun‑s xiꞌin‑ña xa n‑ka xo xeen‑s ndatniu yo yaꞌu n‑ka xo nevaꞌa‑s xiꞌin‑ña. \p \v 10 Xika kunujuiin koio‑s xa na ñaꞌa ndaꞌu yaꞌa koio‑s ná yaꞌa ñayiu ñuu ijan, te juñaꞌa tnaꞌa‑s: \p —Naka ndaꞌu n‑yaꞌa ñayiu Babilonia. Naka ndaꞌu n‑yaꞌa ñuu kaꞌnu jan. N‑xo taxnuni ñuu jan n‑kuu. Idii ni hora ndaꞌu n‑ka yaꞌa‑i xa n‑ka yaꞌa‑i juxtixia. \p \v 11 Hora na jini se ka xeen te ka nadiko‑s, dɨuni kukoꞌyo ini‑s te ndaꞌi koio‑s xaxeꞌe ñuu ijan chi mayo ka jueen xa ka diko‑s. \v 12 Xa ka diko‑s kuu oro, plata, yuú vili xndaa yo yaꞌu, perla, daꞌma linu, daꞌma seda, daꞌma tndee ndɨjɨn ndiꞌi, daꞌma kueꞌe yo yaꞌu, xiꞌin ntdantuꞌu nuu yutnu vili xeꞌen, yutnu yo yaꞌu, bronce, hierro, marmol, ndatniu marfil du. \v 13 Ka diko‑s canela xiꞌin ntaka xa keé nuu ndeyu, duxa tnuu, duxa kuixi, yuchi vili xeꞌen, vinu, aciti, yuchi trɨu, mee trɨu du. Ka diko‑s ngutu, tkachi, caballu, carreta du. Dɨuni ka diko‑s se kadatniu duꞌa. \v 14 Te jaꞌan koio‑s nuu ñayiu ijan: \p —Ma kaxi ka‑n xavidi daa n‑xo tna ini‑n. Mayo ka‑n kunevaꞌa xa yo yaꞌu, ni ma kukutu ka‑n xa yo yaꞌu. Ma uun ka niꞌi‑n xijan. \p \v 15 N‑ka kukuika se ijan xaxeꞌe xa yo n‑ka xo xeen ñayiu Babilonia ndatniu‑s jan. Xika kunujuiin koio‑s xa na ñaꞌa ndaꞌu yaꞌa koio‑s ná yaꞌa ñayiu ñuu ijan. Kukoꞌyo ini koio‑s te ndaꞌi‑s. \p \v 16 Na yaꞌa xijan, juñaꞌa tnaꞌa‑s: \p —Ñayiu ijan n‑xo ndixi daꞌma linu vaꞌa, daꞌma tndee ndɨjɨn ndiꞌi xiꞌin daꞌma kueꞌe yo yaꞌu. N‑ka xo kukutu dujun‑i, ndaꞌa‑i, dɨkɨ‑i dɨkɨ oro, yuú vili xndaa te yaꞌu xiꞌin perla. \v 17-18 Idii ni hora n‑naa ntdandituꞌu xa yo yaꞌu jan te ña tuu ka. \p Hora na jini se dakaka barcu xiꞌin ñayiu ndido‑i xiꞌin se ka xata daꞌma xa kaka‑i xiꞌin dava se ka kidatniu xiti barcu jan xa kane ñuꞌa xa kayu ñuu jan, xika kunujuiin koio‑s tuku te kana koio‑s: \p —Ni ɨɨn ñuu ñatu n‑xo xee ñuu kaꞌnu ijan. \p \v 19 Yo kukoꞌyo ini‑s te ndaꞌi‑s xaxeꞌe ñuu ijan. Te kodo koio‑s ñuꞌu yuchi dɨkɨ‑s. Kana koio‑s: \p —Naka ndaꞌu n‑yaꞌa ñayiu Babilonia. Naka ndaꞌu n‑yaꞌa ñuu kaꞌnu jan. Ntdaa se ka kuu xtoꞌo barcu n‑ka kukuika xaxeꞌe xa yo n‑ka xo xeen ñayiu ñuu kuika jan xa n‑ka diko‑s. Idii ni hora n‑naa ntdandituꞌu xa yo yaꞌu n‑xio ijan te ña tuu ka —kachi koio‑s. \p Te n‑jaꞌan: \p \v 20 —Na kuvete ia xndaxio andɨu. Na kuvete ñayiu n‑kida Ianyuux xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii. Na kuvete se n‑tundaꞌa ñaꞌa Jesús xa kada koio‑s tniu‑ia. Na kuvete se n‑ka xo jaꞌan tnuꞌu Ianyuux nuu ñayiu. Na kuvete koio‑s ntdaa‑s chi n‑dayaꞌa Ianyuux juxtixia ñayiu ñuu ijan xa n‑dandenaa‑ia xa n‑ka kida ñaꞌa‑i. \p \v 21 Ijan n‑ndoneꞌe ɨɨn ángel ndaku ɨɨn toto kaꞌnu longo kaa ná kaa yodo molino. N‑dajane niꞌno‑ia nuu mar te n‑jaꞌan‑ia: \p —Duꞌa dajane Ianyuux ñuu kaꞌnu Babilonia te ma uun ka jini ñayiu ñuñayiu ñuu ijan chi naa. \v 22 Ma uun ka teku ñayiu xa kande arpa ñuu ijan. Mayo ka teku xa tɨu ñayiu flauta, ni xa tɨu ñayiu strompeta. Mayo ka teku xa kata ñayiu, ni xa tɨu; ni xa kande mayo ka‑i teku. Ma koo ka ñayiu kadavaꞌa ntaka ndatniu xetniu‑ro. Ndondoo‑i naa. Ma uun ka teku ñayiu xa ku kurrɨɨ molino. \v 23 Ma ku koko ka luz xiti ñuu, ni xiti veꞌe. Mayo ka teku xa ku kuvaa viko tnundaꞌa. N‑ka xo kunuu ñayiu ñuu ijan xa n‑ka xo xeen‑i te yo n‑ka xo diko‑i ntaka ndatniu. Yo n‑ka xo dandaꞌu‑i dava ka ñayiu ñuñayiu, te n‑ka xo chibruju‑i‑yɨ. \v 24 Ñayiu ñuu kaꞌnu yaꞌa n‑ka xaꞌni ñayiu n‑kida Ianyuux xa n‑ka nduu‑i ñayiu ii. Dava ñayiu n‑ka xaꞌni‑i jan n‑ka xo jaꞌan xa n‑xo jaꞌan Ianyuux nuu‑i. Te xaxeꞌe‑i n‑ka xaꞌni ñayiu ñuñayiu ndɨyɨ. \c 19 \p \v 1 Nu n‑yaꞌa xa n‑teku‑da xaꞌa, n‑teku‑da xa kueꞌe ñayiu ka kuvaa andɨu. Duꞌa ka jaꞌan‑i: \q1 Na nakuetu‑ro nuu Ianyuux, \q1 chi mee‑ia n‑dakaku ñaꞌa. \q1 Io vaꞌa ni xa taxnuni‑ia nuu ntdaa ñayiu ñuñayiu. \q1 Io vaꞌa ni xa yɨndaꞌa‑ia ntdaa xa io. \q1 \v 2 Io vaꞌa xa n‑dayaꞌa‑ia juxtixia ñadɨꞌɨ n‑xo diko mee‑ña. \q1 Dɨu ñá yaꞌa n‑dakuaꞌa ñayiu ñuñayiu xa kava koio‑i xiꞌin ñayiu ñatu n‑tnundaꞌa xiꞌin‑i. \q1 N‑danaa Ianyuux ñayiu ñuu ijan xa n‑dandenaa‑ia xa n‑ka xaꞌni ñayiu jan ñayiu n‑ka xinokuechi nuu‑ia. \p \v 3 N‑kuvaa ntuku ñayiu ɨnka vuelta andɨu. Ka jaꞌan‑i: \q1 Na nakuetu‑ro nuu Ianyuux. \q1 Nɨkava nɨkuita ku junu ñuꞌa ñuu Babilonia. \p \v 4 N‑ka xe juiin xiti ntuku oko koon sexaꞌnu ka kunxaꞌnu xiꞌin nkoon kɨt dana xndaa jan nuu nukoo Ianyuux xaxeꞌe xa taxnuni‑ia te n‑ka ndadakaꞌnu koio‑s xiꞌin‑tɨ‑ia. Te ka jaꞌan‑s xiꞌin‑tɨ: \p —Daa na koo. Na nakuetu‑ro nuu Ianyuux. \p \v 5 Te nde nuu nukoo Ianyuux nuu silla‑ia n‑teku‑da n‑jaꞌan: \q1 Ndoꞌo ñayiu ka xinokuechi nuu Ianyuux te ka yuꞌu‑n nuu‑ia, ndadakaꞌnu koio‑ia. \q1 Ka kuu‑n ñayiu dakuu nga a ka kuu‑n ñayiu ndandɨꞌɨ, \q1 ndadakaꞌnu koio‑ia. \s1 Viko tnundaꞌa tkolelu \p \v 6 Dɨuni n‑teku‑da xa ná nga kuu xa kueꞌe ñayiu kuvaa. Ná nga kuu xa kayu ndute kaꞌnu junkoio niꞌno ɨɨn nuu dujun a ná kuu xa ndeꞌe nɨꞌɨ dondaꞌa juan nuꞌu hora kana dau kuu. N‑jaꞌan ntdaa xijan: \q1 Na ndadakaꞌnu‑ro Ianyuux, \q1 chi taxnuni‑ia nuu ntdandituꞌu ñayiu, te yɨndaꞌa‑ia ntdaa xa io. \q1 \v 7 Na kudɨ ini‑ro. Na kuvete‑ro. \q1 Na nakuetu‑ro nuu‑ia chi n‑xee hora tnundaꞌa tkolelu. \q1 Xa n‑kida tuꞌa dichi koo xiꞌin‑tɨ mee‑i xa tnundaꞌa‑i xiꞌin‑tɨ. \q1 \v 8 N‑xejoon Ianyuux xa kukutu dichi jan daꞌma linu vaꞌa io ndoo, te diñu. \q1 Daꞌma linu io ndoo kuu xavaꞌa n‑ka kida ñayiu ka kuu daꞌya Ianyuux. \m Ka kuu xijan. \p \v 9 Ijan te n‑jaꞌan ángel jan nuu‑da: \p —Chidotnuni tnuꞌu yaꞌa: “Naka taꞌu ñayiu n‑jaꞌan ñaꞌa Ianyuux xa kixi‑i viko kada‑ia chi tnundaꞌa tkolelu. Tuu nga n‑kida tuꞌa‑ia xa kaxdini koio‑i xiꞌin‑ia. Ñadu tnuꞌu vete kuu chi ɨɨn xa ndaa kuu; tnuꞌu Ianyuux kuu.” \p \v 10 Te n‑xe juiin xiti‑da nuu‑ia xa nakuetu‑da nuu‑ia, te n‑jaꞌan‑ia: \p —Ñaꞌa, maxku daa kada‑n chi dɨuni xinokuechi‑r nuu Ianyuux ná ka xinokuechi ndoꞌo xiꞌin ntaka ñani‑n nuu‑ia. Ka najani ñayiu ijan xa n‑kida Jesús xiꞌin xa n‑jaꞌan‑ia nuu ñayiu. Nakuetu nuu Ianyuux. Nani n‑kida Espíritu‑ia xa n‑ka jaꞌan se n‑ka jaꞌan nuu ñayiu xa n‑jaꞌan Ianyuux, dani kida‑ia vitna xa kakuneꞌe ñayiu xa n‑jaꞌan Jesús. \s1 Ia yodo ɨɨn caballu kuixi \p \v 11 Ijan dada n‑xini‑da xa nune ntuku andɨu, te dɨuni n‑xini‑da ɨɨn caballu kuixi. Ná kaa ɨɨn seyɨɨ kaa Ia yodo‑tɨ. Xa n‑jaꞌan‑ia xa kada‑ia, xijan kada‑ia; ñatu vete‑ia. Kida ndaa‑ia hora ndadandaa‑ia kuechi ñayiu. Ñadu nax kuu xa jantnaꞌa‑ia xiꞌin Kuiꞌna chi xaxeꞌe xa kida‑i kuechi. \v 12 Ná kuu yañuꞌu kuu nduchi nuu‑ia. Tɨtnɨ corona ñuꞌu dɨkɨ‑ia, te ndenee dɨu‑ia corona jan. Ñayo xini nax nani‑ia. Mee ni‑ia xini. \v 13 Dɨuni niꞌno‑ia daꞌma n‑kendaxi nuu nɨñɨ. Dɨu‑ia kuu Tnuꞌu Ianyuux. \v 14 Xndijun ñaꞌa ia ka kuu soldado io andɨu xyodo caballu kuixi. Xniꞌno‑ia daꞌma kuixi linu io ndoo te vaꞌa. \v 15 Kee ɨɨn espada deen yuꞌu Ia niꞌno daꞌma n‑kendaxi nuu nɨñɨ jan, te xijan juetniu‑ia xa datnukueꞌe‑ia ñayiu ñatu ka kuu daꞌya‑ia. Ndeꞌe kundeka‑ia‑i hora na taxnuni‑ia nuu‑i. Ná kida‑ro hora ka xadi‑ro uva xa kee ndudi, daa kada Ia taxnuni nuu ntdaa xa io andɨu xiꞌin ñuñayiu ñayiu ijan xaxeꞌe xa yo kiti ini‑ia nuu‑i. \v 16 Daꞌma‑ia xiꞌin nuu tkajan‑ia ndenee dɨu‑ia. Duꞌa yodotnuni: “Ia taxnuni nuu ntdaa se ka taxnuni. Ia kunxaꞌnu nuu ntdandituꞌu se ka kunxaꞌnu.” \p \v 17 Dɨuni n‑xini‑da xa nujuiin ɨɨn ángel nuu ngandii. Xee kana‑ia nuu ntdaa kɨtɨ ka ndava andɨu. Duꞌa xiaꞌan‑ia: \p —Nataka koio chi kaxdini‑n xa n‑kida tuꞌa Ianyuux. Tuu nga n‑kida tuꞌa‑ia xa kaxdini koio‑n. \v 18 Neꞌe. Kaxi koio‑n kuñu se n‑ka taxnuni, kuñu soldado, kuñu se unu ndeꞌe xa jantnaꞌa‑s, kuñu caballu, kuñu se n‑ka xo yodo‑tɨ du. Kaxi koio‑n kuñu ñayiu ña yoo na xtoꞌo, kuñu ñayiu n‑kidatniu duꞌa nuu xtoꞌo‑i, kuñu ñayiu dakuu nga, kuñu ñayiu ndandɨꞌɨ du. \p \v 19 Te n‑xini‑da xa n‑ka nataka kɨt ndeꞌe jan xiꞌin se ka taxnuni ñuñayiu xiꞌin se ka kuu soldado‑s xa jantnaꞌa koio‑s xiꞌin Ia yodo caballu jan xiꞌin ia xndeka tnaꞌa xiꞌin‑ia. \v 20 N‑ka tnɨɨ‑ia kɨt ndeꞌe jan xiꞌin se n‑ka jaꞌan vete xa ka kuu‑s se ka jaꞌan nuu ñayiu xa n‑jaꞌan Ianyuux, te n‑ka chindiꞌu‑ia‑s. N‑xo kida se n‑ka xo jaꞌan vete jan milagru n‑xo ndeꞌa kɨt ndeꞌe jan. Xaxeꞌe xa n‑xo kida‑s milagru n‑xo dandaꞌu‑s ñayiu xneꞌe tnuni kɨt ndeꞌe jan, te n‑ka xe juiin xiti‑i nuu xa kaa ná kaa kɨt ndeꞌe jan. N‑dakee ndito Ianyuux kɨt ndeꞌe jan xiꞌin se n‑ka xo jaꞌan vete xa ka kuu‑s se n‑jaꞌan nuu ñayiu xa n‑jaꞌan Ianyuux nuu kayu azufri. Ná kaꞌnu ɨɨn laguna kaꞌnu ñuꞌu jan. \v 21 Xiꞌin espada kee yuꞌu Ia yodo caballu jan n‑xaꞌni‑ia dava ka se n‑ka kendoo xiꞌin espada kee yuꞌu‑ia, te n‑ka xaxi kɨt ka ndava kuñu se ijan xa nde n‑ka chitu xiti‑tɨ. \c 20 \s1 Ɨɨn mil kuia kutnɨɨ kɨtɨ kuu dragón \p \v 1 Ijan dada n‑xini‑da ɨnka ángel vax juun andɨu. Nundaꞌa‑ia ɨɨn cadena kaꞌnu xiꞌin ndakaa najaan yuꞌu nua ña xe ndɨꞌɨ. \v 2 N‑tnɨɨ‑ia dragón jan, te n‑tetnɨɨ‑ia‑tɨ cadena nundaꞌa‑ia. Ɨɨn mil kuia kutnɨɨ‑tɨ. Kɨt ijan kuu koo kaꞌnu xanaꞌa, te dani io‑t. Dɨuni kuu‑t Kuiꞌna. Dɨuni kuu‑t Satanás. \v 3 N‑dakee‑ia‑tɨ nua ña xe ndɨꞌɨ jan. Vaꞌa n‑xadɨ‑ia yuꞌu‑i te n‑tenee‑ia sellu‑ia yuꞌu‑i xa maxku kane‑tɨ xa kutuu‑t ɨɨn mil kuia te dandaꞌu‑t ñayiu. Ijan dada natava‑ia‑tɨ te dayaa‑ia‑tɨ xa kuikonuu‑t xaku nga kɨu. \p \v 4 Ijan dada n‑xini‑da ñayiu ka taxnuni xtuu nuu silla. N‑kida Ianyuux xa dayaꞌa‑i juxtixia ñayiu. Dɨuni n‑xini‑da anu ñayiu n‑ka kendodo dɨkɨ xaxeꞌe xa n‑ka kakuneꞌe‑i xa n‑jaꞌan Jesús xiꞌin xa n‑jaꞌan Ianyuux. Ka kuu‑i ñayiu ña n‑ka xe juiin xiti nuu kɨt ndeꞌe jan xiꞌin nuu xa kaa ná kaa mee‑t jan xa nakuetu koio‑i. Dɨuni ña n‑xejoon‑i xa nkondenee tnuni tnaꞌa tnuni neꞌe dragón jan teꞌu‑i a ndaꞌa‑i. N‑xini‑da xa n‑ka nandoto ñayiu ijan, te taxnuni koio‑i xiꞌin Jesucristu ɨɨn mil kuia. \v 5 Ñayiu yaꞌa ka kuu ñayiu kiꞌna nuu kiꞌna vii n‑ka nandoto. Nandoto koio dava ka ñayiu n‑ka xiꞌí, ko hora na chitu ɨɨn mil kuia jan. \v 6 Taꞌu n‑ka kuu ñayiu kiꞌna nuu kiꞌna vii n‑ka nandoto ya; ma kuú ka‑i ɨnka vuelta. Dutu junukuechi nuu Ianyuux xiꞌin nuu Jesucristu ku kuu koio‑i. Te taxnuni‑i xiꞌin‑ia ɨɨn mil kuia. \s1 N‑dajane niꞌno Ianyuux Kuiꞌna nuu koko azufri \p \v 7 Hora na chitu ɨɨn mil kuia kane Kuiꞌna nua nuu yɨndiꞌu‑i te yaa‑i. \v 8 Jɨn dandaꞌu‑i ñayiu ntdaa nación ñuñayiu. Nde ñayiu Gog xiꞌin Magog jɨn dandaꞌu‑i. Dataka‑i ñayiu ijan xa jɨn jantnaꞌa‑i xiꞌin ñayiu ka kuu daꞌya Ianyuux. Ná kueꞌe ñuꞌu kuchi io yuꞌu mar kueꞌe ñayiu taka ijan. \p \v 9 Kandeka‑i ñayiu n‑dataka‑i nituꞌu ñuñayiu jɨꞌɨn ñuu nuu xndaxio ñayiu kuu daꞌya Ianyuux, te naduku nduu‑i xiꞌin‑i ñuu ijan, ko juun ñuꞌú nde andɨu te kayu koio‑i. Ñayiu ñuu ijan kuu ñayiu xemani Ianyuux. \v 10 Dajane niꞌno Ianyuux Kuiꞌna nuu koko azufri. Ná kaꞌnu ɨɨn laguna, kaꞌnu nuu koko azufri jan. Xaxeꞌe xa dandaꞌu‑i ñayiu, xijan kuu xa ijan keé‑i. Keé‑i nuu n‑keé kɨt ndeꞌe jan xiꞌin se n‑ka jaꞌan vete xa ka kuu‑s se jaꞌan nuu ñayiu xa n‑jaꞌan Ianyuux. Nɨkava nɨkuita ndaꞌu ku yaꞌa koio‑i ntdaa‑i ijan. \s1 N‑ndadandaa Ianyuux kuechi ñayiu n‑ka xiꞌí \p \v 11 Ijan dada n‑xini‑da ɨɨn silla kuixi kaꞌnu xiꞌin Ia nukoo nuu‑tnu te hora ijan n‑ndoñuꞌu ñuñayiu xiꞌin andɨu. N‑xo ndeꞌa‑ia xa n‑ka ndoñuꞌu xijan. \v 12 Te n‑xini‑da ñayiu n‑ka xiꞌí xniñi yatni nuu nukoo silla kuixi kaꞌnu jan. Nandɨkaa nandituꞌu ñayiu n‑ka xiꞌí xyuku ijan. Nani xyuku ñayiu dakuu nga dani xyuku ñayiu ndandɨꞌɨ. N‑ka nandɨka tutu xtuniꞌno io andɨu nuu xyodotnuni nax n‑ka kida ñayiu, te n‑ka kundaa kuechi‑i ná xyodotnuni nuu tutu jan. Dɨuni nandɨka ɨnka ntuku tutu tuniꞌno nuu xyodotnuni dɨu ñayiu kutuu xiꞌin Ianyuux nɨkava nɨkuita. \v 13 N‑ka nane ñayiu n‑ka nduxi nuu mar. N‑ka nane ndɨyɨ n‑ka yɨnduxi nuu ñuꞌu. Dɨuni n‑ka nane ndɨyɨ n‑ka keé andea. Ntdaa‑i n‑ka nandoto, te n‑ka kundaa kuechi‑i ná xyodotnuni nuu tutu jan. \v 14 Ijan dada n‑dakee daꞌu ni‑ia xa kida xa xiꞌí‑ro nuu nuꞌu koko. Na kaꞌnu ɨɨn laguna kaꞌnu nuu n‑dakee‑ia xijan. Dani n‑dakee‑ia tnduu xiꞌin ñuꞌu nuu n‑ka kaa ndɨyɨ nuu nuꞌu koko jan. Ijan kuu nuu kuú koio ñayiu ɨnka vuelta. \v 15 Dɨuni dakee‑ia ñayiu ña tuu na dɨu xyodotnuni nuu tutu tuniꞌno nuu xyodotnuni dɨu ñayiu kutuu xiꞌin‑ia nɨkava nɨkuita. \c 21 \s1 Andɨu xee xiꞌin ñuñayiu xee \p \v 1 Ijan dada n‑xini‑da andɨu xee xiꞌin ñuñayiu xee. Andɨu xiꞌin ñuñayiu io vitna n‑ndoñuꞌu. Dɨuni n‑naa mar. \v 2 Te n‑xini‑da ɨnka Jerusalén xee. Ñuu ii kuu. N‑xini‑da xa vax juun ñuu jan nde andɨu nuu tuu Ianyuux. Ná n‑kukutu novia n‑kukutu ñuu jan. \v 3 N‑teku‑da xa xee jaꞌan nde nuu nukoo silla kaꞌnu Ianyuux. Duꞌa n‑jaꞌan: \p —Tuu Ianyuux xiꞌin ñayiu ñuñayiu vitna. Kutuu kaꞌnu‑ia xiꞌin‑i. Ku kuu‑i daꞌya‑ia, te Ianyuux‑yɨ kuu‑ia. \v 4 Mayo ka‑i ndaꞌi. Mayo ka‑i kuú, ni mayo ka‑i kukoꞌyo ini. Ma kaxiaꞌan ka ɨɨn nuu xaxiaꞌan. Ma ku kuu ka na n‑xo kuu ñuñayiu. \p \v 5 N‑jaꞌan Ia nukoo nuu silla kaꞌnu nuu‑da: \p —Kundeꞌa xa ndadavaꞌa xee‑r ntdaa xa io. Chidotnuni xa na jaꞌan‑r chi xandaa kuu. Io xa jandixa‑n xaꞌa chi jɨn tnaꞌa ná n‑jaꞌan‑r. \p \v 6 Ijan dada n‑jaꞌan ka‑ia: \p —Xa io vitna. Ruꞌu kuu Ia daa nga io, te kutuu‑r nɨkava nɨkuita. Ñayiu yichi ndute, juñaꞌa nga‑r ndute koꞌo‑i xa na kutuu‑i nɨkava nɨkuita. Kane mee ndute ijan. \v 7 Ñayiu na ndaku nuu Kuiꞌna, koꞌo‑i nte yaꞌa chi nte yaꞌa kuu taꞌu‑i. Ianyuux‑yɨ ku kuu ñaꞌa te ku kudaꞌya‑r‑yɨ. \v 8 Dakee‑r ñayiu yuꞌu xa jaꞌan‑i xa kukanu ini ñaꞌa‑i xiꞌin ñayiu ñatu ka kukanu ini ñaꞌa xiꞌin ñayiu kida xaloko xaduꞌa nuu koko azufri. Dɨuni dakee‑r ñayiu ka xaꞌni ndɨyɨ xiꞌin ñayiu xndaa xiꞌin ñayiu ñatu n‑tnundaꞌa xiꞌin‑i, ñayiu ka kuu brujo, ñayiu ka nakuetu nuu ianyuux n‑ka kidavaꞌa mee‑i xiꞌin ñayiu vete nuu koko xijan. Ná kaꞌnu ɨɨn laguna kaꞌnu nuu koko ñuꞌu jan. Ijan kuu nuu kuú‑i ɨnka vuelta. \p \v 9 Ɨnka ntuku vuelta n‑xini‑da ɨɨn ángel nundaꞌa koꞌo n‑ñuꞌu xa n‑kida uꞌu ñayiu ñuñayiu jan. N‑jaꞌan‑ia nuu‑da: \p —Neꞌe na dandeꞌa ñaꞌa‑r novia tnundaꞌa xiꞌin tkolelu. \p \v 10 Ijan dada n‑tu ini‑da xa ndeka ñaꞌa‑ia juaꞌan ɨɨn yuku kaꞌnu te dujun. Te n‑dandeꞌa ñaꞌa‑ia ñuu ii Jerusalén. N‑xini‑da xa vax juun xijan andɨu nuu tuu Ianyuux. \v 11 Ndii Ianyuux ñuu jan. Ná diñu yuú yo yaꞌu diñu ñuu jan. Ná diñu yuú kuu jaspe xiꞌin cristal diñu. \p \v 12 Naduku nduu ɨɨn nama kaꞌnu te dujun ñuu jan. Io uxi uu yeꞌe‑i. Ntnaꞌa yeꞌe jan ndenee dɨu ɨɨn daꞌya yɨɨ Israel, se ka kuu xixitna‑ro. Dɨuni xnii ɨɨn ɨɨn ángel ntnaꞌa yeꞌe jan. \v 13 Uni yeꞌe jan ndeꞌa do nuu kane ngandii, te uni ndeꞌa do norte. Uni ka ntuku ndeꞌa do sur te uni ka ndeꞌa do nuu keé ngandii. \v 14 Io uxi uu cimientu nama ñuu jan. Ntnaꞌa cimientu jan xndenee dɨu ɨɨn se n‑tundaꞌa ñaꞌa Jesús, Ia kuu tkolelu. \p \v 15 Neꞌe ángel n‑ndatnuꞌu xiꞌin‑da ɨɨn vara oro xa chikuꞌa‑ia nama naduku nduu ñuu jan. \v 16 N‑chikuꞌa‑ia ñuu jan xiꞌin vara neꞌe‑ia, te n‑xini‑da xa uu mil uu cientu kilómetro neꞌe xa kani. Nani neꞌe xa kani neꞌe xa ndɨka xiꞌin xa dujun. \v 17 Ijan dada n‑chikuꞌa ntuku‑ia ɨnka vuelta nama jan, te n‑xini‑da xa uni diko oꞌon metro neꞌe xa kojon. Ná chikuꞌa roo xa kuu‑ro ñayiu ɨɨn xa chikuꞌa‑ro daa n‑kida‑ia. \p \v 18 Yuú kuu jaspe kuu nama ñuu jan, te mee ni oro nini kuu ñuu jan. Ná kaa vidriu kaa nama jan. \v 19 Nandɨkaa nandituꞌu yuú yo yaꞌu xndeyuku cimientu nama jan. Ɨɨn cimientu jan xndeyuku jaspe. Ɨnka cimientu xndeyuku yuú kuu zafiro. Ɨnka ntuku cimientu jan xndeyuku yuú kuu ágata. Xa kuu koon xndeyuku yuú kuu esmeralda. \v 20 Xa kuu oꞌon xndeyuku yuú kuu sardónice. Xa kuu iñu xndeyuku yuú kuu cornalina. Xa kuu uxa xndeyuku yuú kuu crisólito. Xa kuu una xndeyuku yuú kuu berilo. Xa kuu ɨɨ́n xndeyuku yuú kuu topacio. Xa kuu uxi xndeyuku yuú kuu crisopraso. Xa kuu uxi ɨɨn xndeyuku yuú kuu jacinto. Cimientu kuu uxi uu xndeyuku yuú kuu amatista. \v 21 Naa ɨɨn ɨɨn yutnu yeꞌe jan kuu ɨɨn ɨɨn perla, te mee ni oro nini kuu ichi kaꞌnu katuu xiti ñuu jan. Ná kaa vidriu kaa. \p \v 22 Ni ɨɨn veñuꞌu ña n‑xini‑da xiti ñuu jan. Ñatuka ka ndoñuꞌu ñayiu veñuꞌu xaxeꞌe xa xtuu‑i xiꞌin Ianyuux, Ia kuu Xtoꞌo‑ro Ia taxnuni nuu ntdaa xa io. Dɨuni xtuu‑i xiꞌin tkolelu jan. \v 23 Ña tuu nax juun ñuu ijan ngandii, ni yoo xa kukanda ñuu jan chi Taa‑ro Ianyuux xiꞌin tkolelu ndii ijan. \v 24 Kanda nuu kuikonuu koio ñayiu ntaka nación kutuu ijan chi ndii‑ia ñuu jan. Nakuetu koio se ka taxnuni xiꞌin ñayiu yaꞌa nuu Ianyuux xiꞌin nuu tkolelu jan ijan. \v 25 Ni ɨɨn yeꞌe nama naduku nduu ñuu jan ma kundiꞌu chi nuncas ñatu kunee ñuu ijan. \v 26 Ná ka najuen tnuꞌu ñayiu ñuñayiu Ianyuux yaꞌa, daa najuen tnuꞌu koio‑i‑ia ijan. Ná ka nakuetu‑i nuu‑ia ñuñayiu yaꞌa, daa nakuetu‑i nuu‑ia ijan. \v 27 Ma kɨu ñayiu ñatu n‑ku ii ijan. Ni ñayiu vete, ni ñayiu kida xaloko xaduꞌa, ma kɨu ijan. Diko ni ñayiu xyodotnuni dɨu libru tkolelu jan kɨu koio ñuu xee jan. \c 22 \s1 Vax kuyatni kɨu kixi ntuku Jesús ɨnka vuelta ñuñayiu \p \v 1 Ijan dada n‑dandeꞌa ñaꞌa ángel jan ndute kɨndɨ xika deꞌva. Kee‑té kaꞌa silla nuu nukoo Ianyuux xiꞌin Jesús xa ka taxnuni‑ia. Ndute koꞌo‑ro xa kutuu‑ro nɨkava nɨkuita xiꞌin‑ia kuu‑té. \v 2 Dava ichi kaꞌnu xiti ñuu jan niꞌno deꞌva nuu xika ndute jan. Nduu lado yuꞌu deꞌva jan nukoo ɨɨn yutnu juun xavidi kaxi‑ro xa kutuu‑ro xiꞌin Ianyuux nɨkava nɨkuita. Ntnaꞌa yoo juun xavidi‑tnu. Vaꞌa vixi‑tnu jan xa mayo ka ñayiu ntakantuꞌu nación tnaꞌa kueꞌe. \v 3 Ijan mayo ñayiu jan uꞌu ɨnka ñayiu. Ijan kuu nuu xtuu Ianyuux xiꞌin tkolelu silla‑ia, te nakuetu koio ñayiu ka xinokuechi nuu‑ia nuu‑ia. \v 4 Kundeꞌa ñayiu jan‑ia te kundenee dɨu‑ia tnee‑i. \v 5 Ñatu kunee ijan. Ma juetniu ka ñayiu kutuu ijan candil, ni ñatu ndoñuꞌu‑i ngandii chi mee Ianyuux ndii ijan. Nɨkava nɨkuita taxnuni koio ñayiu kutuu ijan. \p \v 6 Te n‑jaꞌan ka‑ia nuu‑da: \p —Na jandixa ñayiu ntdaa xaꞌa chi xandaa xakuiti xa jɨn tnaꞌa. Xandaa kuu. Ia n‑xian tnuꞌu se n‑ka jaꞌan nuu ñayiu xa n‑jaꞌan Ianyuux n‑jaꞌan nuu‑r nax koo. Kuu‑r ia xinokuechi nuu‑ia. N‑jaꞌan‑ia xa kachitnuꞌu ñaꞌa‑r ntdaa‑n xa ka kuu‑n ñayiu ka xinokuechi nuu‑ia nax yaꞌa ñuñayiu. Xa vax kuyatni xa yaꞌa xaꞌa. \p \v 7 Te n‑jaꞌan ka ángel jan nuu‑da: \p —N‑jaꞌan Jesús nuu‑r: “Kunaꞌa xa xá n‑kuyatni xa jɨꞌɨn ntuku‑r ñuñayiu. Taꞌu kuu koio ñayiu jandixa tnuꞌu xyodotnuni nuu tutu tuniꞌno yaꞌa” —kuu ángel jan. \p \v 8 Daña Sua, n‑teku‑da ntdaa xaꞌa te n‑xini‑da ntdaa xa n‑dandeꞌa ñaꞌa ángel jan. Nu n‑yaꞌa xaꞌa, n‑xe juiin xiti‑da xeꞌe‑ia xa na nakuetu‑da nuu‑ia. \v 9 Te n‑jaꞌan‑ia nuu‑da: \p —Ñaꞌa, maxku daa kada‑n chi dɨuni ka xinokuechi‑r nuu Ianyuux ná ka xinokuechi ndoꞌo xiꞌin se ka jaꞌan nuu ñayiu xa n‑jaꞌan Ianyuux xiꞌin ntdaa ñayiu ka jandixa xa n‑xe kodotnuni nuu tutu kidavaꞌa‑n de. Ñani‑n ka kuu se ka jaꞌan tnuꞌu‑ia. Nuu Ianyuux juiin xiti, te nakuetu‑n. \p \v 10 ʼMaxku tenee tnaꞌa‑n tutu n‑kidavaꞌa‑n de ni maxku kuedi‑n sellu chi vax kuyatni vax kuvii xa jɨn tnaꞌa ntdaa xa n‑xe kodotnuni. \v 11 Ñayiu ka kida xaneꞌe xayichi, daa na kada naꞌi‑i. Ñayiu dakuido datau ka anu‑i, na dakuido datau naꞌi anu‑i. Ñayiu ka kida xavaꞌa te ka jandixa‑i xa n‑jaꞌan Ianyuux, na jandixa naꞌi‑i xa n‑jaꞌan‑ia —kuu‑ia. \p \v 12 Ijan dada n‑jaꞌan Jesús nuu‑da: \p —Kunaꞌa xa vax kuyatni kɨu naxee‑r. Te nudɨɨn nudɨɨn juñaꞌa‑r taꞌu ñayiu según nax n‑ka kida‑i ɨɨn ɨɨn‑i. \v 13 Ruꞌu kuu Ia daa nga io te kutuu‑r nɨkava nɨkuita. \v 14 Naka taꞌu ñayiu kɨu nuu ndii yeꞌe ñuu xee ya, chi xá n‑ka nakate‑i daꞌma‑i. Kɨu koio‑i, te kaxi koio‑i xavidi juun yaꞌa te kutuu‑r xiꞌin‑i nɨkava nɨkuita. \v 15 Yata nama naduku nduu ñuu yaꞌa ndoo koio ñayiu ka kida xaloko xaduꞌa, ñayiu chibruju ñayiu, seyɨɨ xiꞌin ñadɨꞌɨ xndaa xiꞌin ñayiu ñatu n‑tnundaꞌa xiꞌin‑s, ñayiu n‑xaꞌni ndɨyɨ, ñayiu ka ndadakaꞌnu ianyuux n‑ka kidavaꞌa mee‑i, ntdaa ñayiu unu vete du. Mayo‑i kɨu ñuu xee ya. \p \v 16 ʼRuꞌu n‑tundaꞌa ángel, ia xinokuechi nuu‑r xa kachitnuꞌu ñaꞌa‑ia ndoꞌo xiꞌin ntdaa ka ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa nax yaꞌa. Ruꞌu kuu Jesús, te kuu‑r daꞌya dana David. Kuenda kɨu tkɨun xino hora vax tuu xa ndeꞌe ndii‑t kuu‑r. \v 17 Jaꞌan Espíritu‑r nuu‑r: “Jɨꞌɨn‑n ñuñayiu.” Dɨuni ka xko jaꞌan ñayiu ka kukanu ini ñaꞌa nuu‑r: “Ndixi‑n ñuñayiu.” Kuenda kɨu dichi tnundaꞌa xiꞌin‑r ka kuu ñayiu jan. Na jaꞌan ñayiu kunini tnuꞌu n‑jaꞌan‑r‑ya: “Ndixi‑n.” Ñayiu yichi ndute, na kixi‑i yaꞌa xa na koꞌo‑i ndute juñaꞌa‑r xa na kutuu‑i nɨkava nɨkuita, te kutuu‑r xiꞌin‑i. Ña tuu nax chiyaꞌu‑i —kuu Jesús, n‑jaꞌan‑ia. \p \v 18 Te n‑jaꞌan ka ángel ijan nuu‑da: \p —Juñaꞌa‑n nuu ntdantuꞌu ñayiu kunini a kaꞌu tnuꞌu yodotnuni nuu tutu n‑kidavaꞌa‑n de xa maxku chidotnuni ka‑i ɨnka tnuꞌu. Nux daa na kada‑i ndaꞌu ka yaꞌa‑i dada xa yaꞌa koio ñayiu kakuneꞌe libru dian. \v 19 A ndeda ñayiu na ndada ndoo tnuꞌu yodotnuni nuu libru dian ma juejoon Ianyuux xa kaxi‑i xavidi juun yutnu io andɨu xa kutuu‑i nɨkava nɨkuita. Dani ma juejoon‑ia xa kɨu‑i ñuu ii xa niꞌi‑i ntdaa xa n‑xe kodotnuni nuu libru dian —kuu‑ia, n‑jaꞌan‑ia. \p \v 20 N‑jaꞌan ka Ia n‑kachitnuꞌu ñaꞌa ntdaa tnuꞌu yaꞌa nuu‑da: \p —Xa kuyatni xa naxee‑r. \p Te xiaꞌan‑da nuu‑ia: \p —Daa na koo. Ndixi‑n nuda. \p \v 21 Na chindee chituu ñaꞌa Jesús, Ia kuu Xtoꞌo‑ro ntdaa‑ro.