\id EPH NT0143 - Clark - May, 1995 \h Efesus \toc1 Pepa Paulo iŋgere panzi kalo-tawana tamâta simo Efesus lawea \toc2 Efesus \toc3 Ef \mt1 EFESUS \mt2 Pepa Paulo iŋgere panzi kalo-tawana tamâta simo Efesus lawea \ib \ip \it Paulo imo luma sakamao ilo ŋana ne wurâta ŋana itula pâri ara kâ, ande iŋgere ŋgua ŋine ilâ panzi kalo-tawana tamâta simo Efesus lawea lâ Esia tâno (Pâri Tamâta 24:27). I muŋga imo Efesus lawea mbwani rua (Pâri Tamâta 18:18-21, 19). Iŋgere ŋgua ŋine ŋana ipu tini kaika panzi kalo-tawana tamâta. Ipanananzi tu kinda rârâni tamo togo Yesu kie-mbalau mine, aŋga Yesu nde imo kulu-kâmba pa kinda. Aku itula vetâŋa arara pinde panzi tona ŋana kinzi ma sipaveta kuku. Paulo iporo ŋgua ŋana kelekele pinde ikura tu ivila kinda lâ zo ŋana Sadana ikai kazâŋa pa kinda (6:10-18).\it* \c 1 \p \v 1 Naŋa Paulo, naŋa amo Yesu Kirisi ne pâri-tamâta ikura Maro Kindeni ne pateâŋa mine. Naŋa aŋgere ŋgua lâ pepa ŋine tini imâ pa miki Maro Kindeni ne tamâta kamo Efesus lawea, miki ŋinde kapaipa kuku Yesu Kirisi lâ kala uru kamandi kaika nâ. \v 2 Kinda Tamânda Maro Kindeni aŋga Maro Ŋalae Yesu Kirisi rua nenzi wisi-wisi wa wisi-pisi wa imâ pami. \s1 Kinda kalonda tawana Kirisi, kala Maro Kindeni samba ne kelekele arara rârâni ilua kinda lâ \p \v 3 Tapanea nenda Maro Ŋalae Yesu Kirisi ne Maro Kindeni, ina Yesu Tama. Kinda tapaipa kuku Kirisi lâ, aku ŋana duvi ŋinde kâ Maro Kindeni iveta kie ara pa kinda ku samba ne kelekele arara rârâni ilua kinda marumbu lâ. \v 4 I iveta kie ara pa kinda mine: nia ndoyo, lâ zo ŋinde Maro Kindeni ŋandai ipulia tâno ipâŋga ŋga, ande ipatea kinda muŋgani lâ ŋana tapaipa kuku Kirisi kâ. Ipatea tu kinda ma tamo i tamwata ne tamâta ku ma tamo ilonda mbâra-mbâra ndo lâ i nao, nenda soki toŋge tia. \v 5 Maro Kindeni ilo ndo keno pa kinda. Mine kala nia ndoyo ipatea tu Yesu Kirisi ma iveta kinda tapâŋga tamo i tamwata natu wukale. Maro Kindeni ilo patea tu ma iveta mine, kala iveta lâ. \v 6 Maro Kindeni ne wisi-wisi nde ŋalae tina ku ara ndo, aku i io ŋinde imâ pa kinda itogo wisi-ara mine, ne kulu tia. Maro Kindeni itula ne wisi-wisi ŋinde pwataki lâ i Natu tini, natuni ŋinde i tini mwasa ndo papa. Mine nde ara ŋana kinda ma tapanea Maro Kindeni tasuka i ŋa kâki. \v 7 Maro Kindeni ne wisi-wisi nde ŋalae ndo! Mine kala io Yesu Kirisi ilâ imâte ŋana iko kinda piti lâ kondoma ilo, aku i see ŋinde izavaru kiesaka piti lâ tininda. \v 8 Mao nâ, Maro Kindeni ne ilo-kalo nde ŋalae tina ku ara ndo. Mine kala io ne wisi-wisi imâ more-more ŋalae pa kinda lâ. \v 9 Muŋgani, Maro Kindeni ne pateâŋa ikeno paveâŋa nâ, andeta nia ndoyo i ipatea tu Yesu Kirisi ma itula ŋinde pwataki pa kinda. \v 10 Maro Kindeni ne pateâŋa ŋinde nde mine; muli ŋga, lâ zo sondo ndo, ande i ma igona kelekele rârâni muŋga ipulianzi ŋinde ku ma ionzi simo lâ taitu. Ŋineŋga i ma io Kirisi ikai maro pa samba wa tâno nenzi kelekele ŋinde rârâni. \p \v 11 Maro Kindeni uru iveta ikura i tamwata ne pateâŋa nâ. Aku nanayoni, lâ nia ndoyo, ande i tamwata ipatea tu maka Juda tamâta pinde ma kapaipa kuku Kirisi ku kamo Maro Kindeni ne ŋgu mao. \v 12 Ipatea tu maka Juda tamâta ma kamuŋga panzi tamâta rârâni ŋana kaloma tawana Kirisi ku kao tinima papa i tu ma iveta kie ara pama. I ilo tu maka ma kapanea i kasuka ŋa kâki. \v 13 Maka kamo lee ku muli, ŋineŋga miki tamâta lâ tinikoa ŋgu kaloŋo pâri ara lâ, aku ŋgua mao ŋinde iyautemi piti lâ kondoma ilo. Lâ zo ŋinde, miki kala kapâŋga Maro Kindeni ne ŋgu mao, katogo maka mine. Miki kao nemi kalo-tawana ilâ pa Kirisi lâ, ŋineŋga Maro Kindeni ipono muli pa i ne ŋgua pâŋa muŋgâŋa kala io Koroani Sapâŋa imâ imo miki ilomi, itogo kilala toŋge ŋana itula pwataki tu miki kamo i ne tamâta sondo. \v 14 Muŋgani Maro Kindeni ipa ŋgua tu ma iveta kie ara nâ panzi ne tamâta, aku Koroani Sapâŋa itula pwataki tu ŋgua pâŋa ŋinde ma ipâŋga kanaŋo mao pa kinda. Mine kala kinda tasama tu muli, ande i ma ikai ne tamâta kinda talâ tamo ara ndo kuku i. Tapanea i tasuka ŋa kâki! \s1 Paulo ino pa Maro Kindeni tu i ma itula ilo-kalo ara panzi Efesus ŋgu \p \v 15-16 Maro Kindeni iveta ne ŋgua pâŋa ŋinde ipâŋga kanaŋo pa miki lâ. Mine kala naŋa uru kawâŋgu ndaŋge ilâ pa Maro Kindeni ŋana miki kâ. Muŋga, lâ zo ŋinde naŋa aloŋo parinami tu miki kalomi tawana Yesu Kirisi ku kao ilomi ndo ilâ panzi Maro Kindeni ne tamâta rârâni, ande naŋa kawâŋgu ndaŋge papa i mine nâ. Aku kawâŋgu ndaŋge mine lee ikura lâ zo ŋine. Naŋa uru kaloŋgu ŋgere ŋanami lâ zo rârâni naŋa akai noŋa papa i. \v 17 Naŋa uru ano pa nenda Maro Ŋalae Yesu Kirisi ne Maro Kindeni, ina kinda Tamânda, aku i ara tamwata. Naŋa ano tu i ne Koroani Sapâŋa ma ipananami ŋana i ne vetâŋa kâ, aku naŋa ano tu Koroani Sapâŋa ma itula Maro Kindeni tamwata kilala pwataki pami tona, ŋana miki ma kasama i kilala sondo kâ. \v 18 Naŋa uru ano papa i tu ma io ne sinâla imâ ipane ilomi kalomi. Ambo i ma iveta mine, ŋineŋga miki ma kasama kelekele ŋato ŋine: miki ma kasama tu kinda ma muli tamo kuku i, aku i ilo tu miki ma kao tinimi sondo ndo ŋana zo ŋinde kâ; aŋga miki ma kasama tu i ma iveta kie ara ndo panzi ne tamâta, ikura ne ŋgua pâŋa muŋgâŋa mine; \v 19 aŋga miki ma kasama tu i ne walo kaika uru iveta wurâta lâ i ne kalo-tawana tamâta kinda ilonda kalonda, aku walo kaika ŋinde nde ŋalae tina. Walo toŋge ipakura kuku i ne walo ŋinde, ande tia ndo. Nanayoni ikai ne walo kaika ndainani nâ, \v 20 aku ipaŋo Yesu Kirisi imandi lâ mateŋa nianzi imo via kilo, ŋineŋga io i isaŋona pa i tini pa wia kâ lâ samba lawea. \v 21 Kirisi imo ikai maro mine lâ samba lawea, aku ipolenzi koroani kaika kie-kie rârâni simo lâ nia maa sikai poe pa kelekele kie-kie. I ŋa ŋalae ndo, ipole ŋoa rârâni lâ nia ndoni, lâ zo ŋine wa zo muli-muli mine nâ. \p \v 22 Maro Kindeni io Kirisi ikai Maro Ŋalae pa kelekele ŋinde rârâni, aku ipatea tu kinzi kalo-tawana tamâta ŋgu rârâni ma simo i kalo tona. \v 23 Kinzi kalo-tawana tamâta ŋgu nde simo sitogo Kirisi kie-mbalau mwasina, aku sipipi ndo lâ i ilo, itogo i kala uru ipazeze tamwata lâ kelekele rârâni ilonzi ku ipipi ndo lâ ilonzi mine nâ. \c 2 \s1 Muŋga kinda tamo tatogonzi mateŋa tamâta mine, andeta Maro Kindeni via mao ilua kinda lâ \p \v 1 Muŋga, ande miki kapaveta kuku vetâŋa soki wa kiesaka kie-kie wa. Mine kala lâ zo muŋgâŋa ŋinde miki kamo katogonzi mateŋa tamâta mine lâ Maro Kindeni nao. \v 2 Lâ zo muŋgâŋa ŋinde, ande miki kapaveta kuku tâno ŋine ne mâsi sakamao. Miki kapono muli pa koroani saka nenzi koipu Sadana, ina kala uru ikai poe panzi koroani saka ŋinde kala simo tava nenzi kaika lâ nia maa. Aku Sadana nde koroani ndainani uru ikai poe pa tamâta pinde ilonzi kalonzi lâ zo ŋine tona, kinzi ŋinde taŋanzi kaika pa Maro Kindeni. \v 3 Mao nâ, muŋga kinda rârâni tamo tatogonzi tamâta ŋinde, aku tapaveta kuku ilo-kalo siŋga nâ. Lâ zo ŋinde kinda taveta vetâŋa ndia warakânda ilonda patea tu taveta. Mine kala lâ zo muŋgâŋa ŋinde, ande kinda kala tamo tamâta ŋana takai Maro Kindeni ne wisi-nâna kâ, itogo nenda vetâŋa soki-soki ŋinde ne kulu mine. \v 4-5 Mao kanaŋo, kinda warakânda nenda kiesaka ŋinde iveta kinda tapâŋga tatogonzi mateŋa tamâta mine lâ Maro Kindeni nao. Taitu Maro Kindeni ne kalo-sukâŋa wa tini-mwasa pa kinda nde ŋalae tina. Mine kala lâ zo muŋgâŋa ŋinde, ande i via mao ilua kinda lâ, itogo via mao ŋinde muŋga ilua Kirisi mine. Maro Kindeni nde wisi-wisi warika, aku ŋana duvi ŋinde kâ iyaute kinda piti lâ kondoma ilo. \v 6 Kinda tapaipa kuku Kirisi lâ, aku ŋine itogo Maro Kindeni ipaŋo kinda tamandi tamo viânda kilo kuku Kirisi, aku itogo Maro Kindeni io kinda takai maro kuku Kirisi lâ samba lawea. \v 7 I ne vetâŋa ara ŋinde nde duvi mine; i ilo tu tamâta ndoni lâ zo muli-muli ma sisama tu i ne wisi-wisi nde ŋalae tina. Aku Yesu Kirisi ne tini-mwasa pa kinda itula Maro Kindeni ne wisi-wisi ŋinde kilala pwataki. \v 8 Miki kao nemi kalo-tawana ilâ pa Kirisi lâ. Mine kala ŋana Maro Kindeni ne wisi-wisi ŋinde kâ, ande iyautemi piti lâ kondoma ilo marumbu lâ. Miki kakura ŋana kapavila warakami mine, ande tia ndo. Ŋinde Maro Kindeni iveta pami itogo i ne wisi-ara mine. \v 9 Miki nemi vetâŋa ara pinde ŋandai igagati Maro Kindeni ŋana iyautemi piti lâ kondoma ilo ŋga. Mine kala tamâta toŋge ikura ŋana ipasuka tamwata tini ŋana i tamwata ne vetâŋa ara pinde kâ, ande tia. \v 10 Kinda tapaipa kuku Yesu Kirisi lâ. Mine kala Maro Kindeni iveta kinda tapâŋga tamâta wasaseki, ŋana ma taveta vetâŋa arara ikura zo rârâni. Aku i nanayoni ipatea vetâŋa arara ŋinde pa kinda tu taveta kâ. \s1 Kirisi ipupu kazâŋa imâte lâ, aku ivetanzi ŋgu rua simo taitu \p \v 11 Miki tinami-tamami simo lâ ŋgu pinde. Mine kala miki nde Juda tamâta tia. Aku miki kasama tu kinzi Juda tamâta uru siporo tu, “Maka nde Maro Kindeni ne ŋgu sondo, ŋana tu maka kakai karae-veŋa ne mâsi lâ tinima.” Andeta kinzi uru siporo ŋgua ŋana miki tamâta lâ tinikoa ŋgu mine tu, “Kinzi nde Maro Kindeni ne ŋgu tia, ŋana tu kinzi ŋandai sikai karae-veŋa ne mâsi lâ tininzi ŋga”. Andeta ŋgua kaŋa mine nde ŋgua kaa nâ ŋana tamâta nâ nenzi mâsi kâ. Mine kala ara ŋana miki ma kalomi ŋgere sondo ŋana ŋine kâ; \v 12 Muŋgani, miki kamo lâ tinikoa ŋgu, aku miki kasama Kirisi kilala tia. Lâ zo ŋinde miki kamo lombo nâ, ŋana tu miki kamo piti ndo ŋana Maro Kindeni ne pateâŋa tamâta simo lâ Isrel ŋgu. Lâ zo muŋgâŋa ŋinde miki kamo niaka ŋana Maro Kindeni ne ŋgua pâŋa kâ. Miki kazizâla ŋana Maro Kindeni kâ, aku miki kakura tu kao tinimi ŋana vetâŋa ara toŋge tu ma imâ ipâŋga pami lâ zo muli kâ, ande tia. \v 13 Muŋga miki kamo malawae mine. Taitu lâ zo ŋine, ande miki kapaipa kuku Yesu Kirisi lâ, aku Kirisi ipaliŋi i tamwata see tu ikai nzâla piti pami ŋana kalâ kamo i tini laiti. \p \v 14-15 Kirisi tamwata nde wisi-pisi warika. Mine nde ina iveta maka Juda ŋgu kamo iloma taitu kunzi tinikoa ŋgu. Muŋga Juda ŋgu sikai kazâŋa panzi ŋgu pinde rârâni, aku kazâŋa ŋinde iveta Mose ne ŋgua tukuŋa ipâŋga itogo ŋgumbi ŋana ipunzi pwapwataki simo piti piti. Andeta Yesu Kirisi ne mateŋa ipu ŋgumbi ŋinde pwataki lâ, aku izavaru kazâŋa ŋinde piti lâ. Aku lâ zoni ndaina, ande Kirisi izavaru walo piti lâ Mose ne ŋgua tukuŋa tava ŋgua tukuŋa kiri-kiri pinde rârâni tona. I ne vetâŋa ŋinde nde duvi mine; i ilo tu igonanzi ŋgu rua ŋinde sipasipa lâ taitu kuku i, ku ivetanzi sipâŋga ŋgu wasaseki. Aku i ne vetâŋa ŋinde iveta kinda tamo tava wisinda pisi nâ. \v 16 Kirisi imâte lâ kâi popole tini ŋana itunzi ŋgu rua ŋinde simo lâ see ŋgu taitu, aku imâte ŋana ikainzi sitaulo simâ pa Maro Kindeni kilo. Aku lâ kâi popole tini, ande ipupu kazâŋa muŋga ikeno tamâta ŋgininzi ŋinde imâte ndo lâ. \v 17 Kirisi imâ lâ, aku itula pâri ara ŋana i ne wisi-pisi kâ pwataki pa miki tinikoa ŋgu, miki ŋinde muŋga kamo malawae ndo ŋana Maro Kindeni kâ. Aku itula pâri ara ndainani nâ panzi Juda ŋgu tona, kinzi ŋinde muŋga simo Maro Kindeni tini laiti. \v 18 Kirisi igona kinda rârâni tamo see ŋgu taitu nâ. Mine kala Koroani Sapâŋa taituni ŋinde uru ivila kinda rârâni, maka Juda tamâta wa miki tamâta lâ tinikoa ŋgu wa, ŋana kinda takura tu tamandi Tamânda Maro Kindeni nao. \s1 Kinda kalo-tawana tamâta rârâni nde tamo Maro Kindeni natu wukale \p \v 19 Mine kala lâ zo ŋine, ande miki tamâta lâ tinikoa ŋgu kamo katogonzi tamâta lombo mine, ande tia. Miki kamo lâ ŋgu taitu kunzi Maro Kindeni ne kalo-tawana tamâta, kala kamo katogo i natu wukale mine. \v 20 Miki katogo luma toŋge Maro Kindeni ipa kâki mine. I muŋga iŋgunu maka pâri-tamâta tavanzi ŋgua-tulâŋa tamâta kamo katogo luma ŋinde ne ŋgunu-ŋgunu. Aŋga Yesu Kirisi tamwata nde imo luma ŋinde ne ŋgunu-ŋgunu tina mao. \v 21 Luma ŋinde ne tuka rârâni nde sipaseŋge lâ taitu ku sipaipa ndo kuku Kirisi nâ. Aku Maro Kindeni ŋandai iveta luma ŋinde ndoni marumbu ŋga. I ma imo ipa luma ŋinde kâki lee, ikura lâ zo ndia luma ŋinde ma ipâŋga itogo Maro Ŋalae tamwata ne luma sapâŋa mao mine. \v 22 Aku miki kala kapaipa kuku Kirisi mine nâ. Mine kala Maro Kindeni igona miki kamâ kamo taitu kunzi kalo-tawana tamâta rârâni. Miki rârâni kapâŋga katogo Maro Kindeni ne luma mao, aku i tamwata ne Koroani Sapâŋa uru imo luma ŋinde ilo. \c 3 \s1 Paulo ne wurâta nde ŋana itula pâri ara panzi tamâta lâ tinikoa ŋgu \r Kolosi 1:24-27 \p \v 1 Miki rârâni kapâŋga katogo Maro Kindeni ne luma mao mine, aku ŋana duvi ŋinde kâ naŋa Paulo uru akai noŋa papa i tu ma ivilami. Kala zo ŋine naŋa amo luma sakamao ilo, ŋana tu naŋa aveta wurâta pa Yesu Kirisi ŋana atula pâri ara pa miki tamâta lâ tinikoa ŋgu. \p \v 2 Naŋa atu miki kaloŋo naŋa parinâŋgu tâ. Maro Kindeni ipatea naŋa tu ma aveta wurâta ŋine ŋana avila miki kâ, aku ŋine itula pwataki tu i ne wisi-wisi ikeno pa naŋa. \v 3 Maro Kindeni tamwata itula ne vetâŋa paveâŋa ŋinde pwataki pa naŋa marumbu lâ. Naŋa muŋga nâ aŋgere ŋgua mbuku taitu pami ŋana ŋine kâ. \v 4 Ambo miki ma kapono ŋgua ŋinde sondo, ande ma kasama tu naŋa asama Kirisi ne vetâŋa paveâŋa ŋinde kilala sondo lâ. \v 5 Lâ zo muŋgâŋa rârâni, ande Maro Kindeni ŋandai itula vetâŋa paveâŋa ŋinde ipâŋga nia yo panzi tamâta ŋga. Aŋga lâ zo ŋine, ande Maro Kindeni ne Koroani Sapâŋa itula ŋine pwataki lâ panzi ne pâri-tamâta wa kinzi ŋgua-tulâŋa tamâta wa, kinzi ŋinde i muŋga ipateanzi papa i tamwata. \v 6 Maro Kindeni ne vetâŋa paveâŋa ŋinde ande mine; pâri ara ikai nzâla piti pa miki tamâta lâ tinikoa ŋgu, ŋana miki kakura tu kapâŋga kamo lâ see ŋgu taitu kuku maka Juda tamâta. Mine kala Maro Kindeni ne vetâŋa ara imâ pa miki tona, aku Yesu Kirisi iveta Maro Kindeni ne ŋgua pâŋa muŋgâŋa ŋinde ipâŋga kanaŋo pa kinda rârâni. \p \v 7 Maro Kindeni io ne wisi-wisi imâ pa naŋa itogo wisi-ara mine, ne kulu tia. Aku ŋana i ne wisi-wisi ŋinde kâ ande ipatea naŋa apâŋga i ne wurâta tamâta ŋana atula pâri ara ŋine kâ. I ne walo kaika nde iveta wisi-wisi ŋinde imâ pa naŋa. \v 8 Naŋa amo atogo tamâta kaa nâ lâ Maro Kindeni ne tamâta rârâni naonzi. Taitu i ne wisi-wisi imâ pa naŋa lâ, kala i wurâta ara ŋinde ilua naŋa ŋana atula pâri ara panzi tamâta lâ tinikoa ŋgu. Pâri ara ŋinde nde ara ndo, aku ipâŋga kelekele ŋalae tina kala ipole kinda tamâta nenda ilo-kalo. \v 9 Aku Maro Kindeni wurâta ara toŋge kilo kala ilana tona. Ŋinde nde wurâta ŋana atula pwataki tu i ma iveta vetâŋa paveâŋa ŋinde mâsi mana. Maro Kindeni, inani nia ndoyo ipulianzi kelekele rârâni sipâŋga lâ, ande ipatea tu i ne vetâŋa ŋinde ma ikeno paveâŋa nâ ikura zo muŋgâŋa rârâni. \v 10 I wurâta ŋinde ilua naŋa ŋana duvi ŋine kâ; i ilo tu lâ zo ŋine, ande i ne kalo-tawana tamâta ŋgu ma situla i ne ilo-kalo kie-kie rârâni pwataki panzi koroani kaika simo samba ilo. \v 11 Nia ndoyo, Maro Kindeni ipatea tu nenda Maro Ŋalae Yesu Kirisi ma ikai nzâla piti panzi i ne ŋgu ŋana situla ilo-kalo ŋinde pwataki kâ, ande kala vetâŋani ndaina nde ipâŋga lâ, ikura Maro Kindeni ne pateâŋa mine. \v 12 Kinda kalonda tawana Kirisi, aku tapaipa kuku i lâ. Mine kala lâ zo ndia tamandi Maro Kindeni nao, ande kinda taruru tia. Kinda tasama tu i ma ilo ara nâ pa kinda. \p \v 13 Mine kala ŋine naŋa ano pami tu miki ma ilomi malia ŋana nâna ŋine naŋa uru akai ŋana avilami kâ, mine ndimo. Ara ŋana miki ma kandeka nâ, ŋana tu naneŋgu nâna ŋine itula pwataki tu Maro Kindeni iveta kie ara pami lâ. \s1 Paulo ikai noŋa pa Maro Kindeni tu ma ivilanzi Efesus ŋgu ŋana simandi kaika kâ \p \v 14 Naŋa uru kaloŋgu ŋgere ŋana vetâŋa ara ŋinde kinda Tamânda muŋga iveta pami, aku ŋine igagati iloŋgu kaloŋgu ŋana apare tukuŋgu ndue akai noŋa papa i. \v 15 I tamwata ŋa nde ikeno ne ŋgu rârâni tininzi, kinzi aŋelo ŋinde simo samba ilo wa kinda tamâta ŋine tamo tâno kulu wa. I nde kinda rârâni Tamânda. \v 16 I imo samba ilo, aku ikura tu iveta vetâŋa arara kie-kie. Mine kala naŋa ano papa i tu i ne Koroani Sapâŋa ma io ne walo kaika lâ ilomi kalomi, ŋana miki ma kakura tu kamandi kaika nâ. \v 17 Ŋineŋga nemi kalo-tawana ma ilâ sondo pa Kirisi, aku i ma imo ilomi. Aku naŋa ano papa Maro Kindeni tu miki ma tinimi mwasa ndo panzi tamâta rârâni, aku nemi tini-mwasa ŋinde ma isukami ŋana kamandi kaika kâ. \v 18 Ambo miki ma kamo mine, ande miki katavanzi Maro Kindeni ne tamâta rârâni ma kakura tu kasama Kirisi ne tini-mwasa ŋinde kilala sondo. I ne tini-mwasa ŋinde nde ŋalae ndo. \v 19 Mao nâ, Kirisi ne tini-mwasa ŋinde nde ipole kinda tamâta nenda ilo-kalo marumbu lâ. Ambo miki ma kasama tini-mwasa ŋinde kilala sondo, ande Maro Kindeni tamwata kilala ma ipipi ndo lâ ilomi kalomi. \p \v 20 Maro Kindeni tamwata ne walo kaika uru ikai wurâta lâ ilonda kalonda, aku walo kaika ŋinde nde ŋalae ndo. Mine kala vetâŋa ndia ilonda patea tu ma tano papa Maro Kindeni ŋana iveta kâ, ande i ikura ndo ŋana iveta vetâŋa ŋinde rârâni. Ŋinde nde wurâta ŋalae papa i nde tia, ŋana tu i ne walo ipole kinda nenda ilo-kalo marumbu lâ. \v 21 Mine nde ara ŋana kinda kalo-tawana tamâta rârâni ma talâ taitu kuku Yesu Kirisi ku tapanea Maro Kindeni tasuka i ŋa kâki, ma taveta mine ku tamo nâ. Mao. \c 4 \s1 Kinda kalo-tawana tamâta tamo tatogo Kirisi kie-mbalau mine \p \v 1 Mine kala miki kaloŋo sondo ŋga. Naŋa uru aveta wurâta pa Maro Ŋalae, aku ŋana duvi ŋine kâ naŋa amo luma sakamao ilo. Mine kala naŋa atu apaŋo ilomi kalomi, ŋana miki ma kapaveta kuku vetâŋa arara nâ, ikura Maro Kindeni ipatea pami lâ zo ŋinde isarâwa pami tu kao nemi kalo-tawana ilâ papa i. \p \v 2 Ikura zo zo miki taitu-taitu ma kapatawa warakami tinimi, aku kamo mwasa nâ kunzi nimi-nambwe kalo-tawana tamâta. Miki ma wisimi nâna walele panzi ŋana vetâŋa soki siveta pami, mine ndimo. Miki ilomi ndo ikeno panzi; mine nde miki ma kazavaru nenzi vetâŋa soki ŋinde piti lâ. \v 3 Koroani Sapâŋa ikura tu ivetami kamo ilomi kalomi taitu nâ. I ne wisi-pisi nde imo kumi, aku wisi-pisi ŋinde itogo wâlo ŋana ipa miki kamo ŋgu taitu. Mine nde ara ŋana miki ma kaveta wurâta kaika ŋana kamo ilomi kalomi taitu mine. \p \v 4 Kinda kalo-tawana tamâta tamo see ŋgu taitu nâ, aku Koroani Sapâŋa taitu nâ imo. Aku mine nâ, Maro Kindeni ilo tu miki ma kamâ taitu ku kao tinimi pa i tu ma iveta kie ara pami, ikura muŋga itula pwataki mine, lâ zo ŋinde isarâwa pami tu kalomi tawana i. \v 5 Maro Ŋalae taitu nâ imo, aŋga kalo-tawana taitu nâ ikeno, aŋga lââ-liliŋa taitu nâ ikeno. \v 6 Aku Maro Kindeni taitu nâ imo, ina kinda tamâta rârâni Tamânda. Ikai maro pa kinda rârâni wa, imo isala kinda rârâni wa, imo kinda rârâni ilonda wa. \p \v 7 Taitu Maro Kindeni io ne wisi-wisi ŋalae ŋinde imâ pa kinda taitu-taitu ŋana taveta wurâta pinde, ikura Kirisi iwae pa kinda mine. \v 8 Ŋana duvi ŋinde kâ, Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “‘Ikâki ilâ imo âta ndo, aku lâ zo ŋinde ikainzi ne kazâŋa tamâta soka muli silâ, kinzi ŋinde muŋga ipolenzi lâ paraŋa ilo ku wâlo nâ ipanzi kaika lâ. Andeta iwae wisi-ara panzi ne tamâta.” \m \v 9 (Ŋgua ikeno mine tu, “Ikâki ilâ imo âta ndo”, aku ŋine itula pwataki tu Kirisi muŋga indue ilâ tâno ilo pa lâmbu ndo. \v 10 Mine kala kinda tasama tu Kirisi muŋga indue imâ, aku muli inani kala ikâki ilâ kilo. Ikâki ilâ imo nia maa ikeno âta ŋinde kulu. Mine kala ikura ŋana imo nia ndoni.) \v 11 Aku inani muŋga ipatea wurâta panzi ne tamâta. Ipateanzi tamâta pinde ŋana ma simo i ne pâri-tamâta, aŋga ipateanzi tamâta pinde ŋana ma simo ŋgua-tulâŋa tamâta. Ipateanzi tamâta pinde ŋana soka silâ lawea lawea situla pâri ara, aŋga ipateanzi tamâta pinde ŋana sikai poe panzi i ne kalo-tawana tamâta ŋgu wa sipanananzi wa. \v 12 Kirisi ne vetâŋa ŋinde ne duvi nde mine; i ilo tu Maro Kindeni ne tamâta rârâni ma sikura tu siveta wurâta sondo papa i, ŋana i ne ŋgu ŋinde nenzi kalo-tawana ma ikeno kaika nâ. \v 13 Kinda ma taveta wurâta mine lee, ikura lâ zo muli ŋinde kinda ma naonda rege nâ tao nenda kalo-tawana ilâ mao nâ papa i. Lâ zo ŋinde, kinda ma tasama Maro Kindeni Natu kilala sondo. Ŋineŋga kinda ma tamo tatogonzi tamâta sondo, aku Kirisi kilala ma ipipi ndo lâ ilonda kalonda. \p \v 14 Lâ zo ŋinde, kinda ma tamo tatogonzi lâlu puro-puro kilo, ande tia. Mine kala kinzi laŋeŋa tamwatanzi ma sikura tu siveta ŋgua kaŋa mona-mona ku silaŋe kinda kilo, ande ma tia. Kinzi uru siporo ŋgua laŋeŋa ku siyaula tamâta pinde nenzi kalo-tawana. Taitu lâ zo muli ŋinde, ande ŋgua kaŋa mine ma ikura tu itiŋgi kinda talâ wa tamâ wa, itogo lawea itiŋgi wâŋga isakoko potomule mine, ande ma tia. \v 15 Andeta ara ŋana kinda ma taporo ŋgua mao nâ, ŋana tu ŋine ma itula pwataki tu kinda tininda mwasa nâ panzi tamâta. Ambo kinda ma taveta mine, ande kinda ma tatumbu lee ku muli ŋga ma tapaipa ndo kuku Kirisi, ina kala imo kulu-kâmba panzi kalo-tawana tamâta ŋgu. \v 16 Kinda tamo Kirisi ne tamâta, aku tamo tatogo i kie-mbalau mwasina. Kinda karaenda ne tini pinde-pinde rârâni nde sipaseŋge lâ taitu, aku tukânda rârâni nde sisuka karaenda tu imandi kaika. Aku mine nâ, Kirisi imo kulu-kâmba pa i ne ŋgu kinda, aku iseŋge kinda rârâni tamo taitu. Mine kala miki kaloŋo ŋga; ambo kinda rârâni taitu-taitu ma tininda mwasa nâ panzi kalo-tawana tamâta wa kasukanzi wa taveta wurâta ikura Kirisi ipatea pa kinda wa, ande nenda kalo-tawana ma ikeno kaika ndo. \s1 Kinda kalo-tawana tamâta ma taveta vetâŋa wasaseki \p \v 17 Mine kala naŋa atu aporo ŋgua toŋge pami. Naŋa akai Maro Ŋalae kawa ku aporo kaika mine tu miki ma kapaveta kuku kinzi tinikoa nenzi vetâŋa kilo ndimo. Kinzi nenzi ilo-kalo nde kelekele kaa nâ. \v 18 Kinzi ilonzi kalonzi nde pasâsâe ndo lâ, aku ŋine itogo kinzi simo lâ kondoma ilo. Kinzi ilonzi kalonzi tia ndo, aku tininzi pwâka tu sikai ilo-kalo ara kâ. Mine kala kinzi simo piti ndo ŋana via mao ŋinde Maro Kindeni ilo tu ilanzi tamâta rârâni. \v 19 Kinzi mainzi ŋana vetâŋa uru siveta ŋinde, ande tia ndo. Kinzi sipatambira warakanzi silâ ŋana siveta vetâŋa sakamao nâ, aku ilonzi nde igagatinzi ndo ŋana sipalulua warakanzi tininzi potomule nâ. \p \v 20-21 Naŋa asama tu miki kaloŋo Kirisi parina marumbu lâ. Miki kapono muli papa i lâ, aku kapanâna sondo ndo ŋana Yesu ne ŋgua mao kâ. Aku naŋa asama tu kinzi kalo-tawana tamâta ŋandai sipananami ŋana kapaveta kuku tinikoa nenzi vetâŋa sakamao ŋinde ŋga. \v 22 Kinzi sipananami ŋana kapu mulimi pa ilo-kalo siŋga ne vetâŋa. Ilo-kalo ŋinde nde uru ilaŋenzi tamâta, aku iveta ilonzi kâki ŋana siveta vetâŋa sakamao kâ, kala sipayaula. Mine nde kinzi kalo-tawana tamâta sipananami ŋana kapile ilo-kalo siŋga ŋinde, \v 23 aku kasâu pa Maro Kindeni tu iveta ilomi kalomi ipâŋga wasaseki ndo. \v 24 Aku sipananami ŋana kapono muli pa ilo-kalo wasaseki, ilo-kalo ndainani Maro Kindeni iveta ipâŋga itogo i tamwata kilala mine. Ambo tamâta toŋge ma ipono muli pa ilo-kalo ara ŋinde, ande tamâta rârâni ma simora pwataki tu ikai via mao marumbu lâ, ŋana tu i ma iveta vetâŋa rârâni sondo ku ara ndo lâ Maro Kindeni nao. \p \v 25 Mine kala naŋa aporo kaika tu miki ma kapile nemi mâsi ŋana kaporo ŋgua laŋeŋa kâ, aku miki rârâni ma kaporo ŋgua mao nâ panzi nimi-nambwe kalo-tawana tamâta, ŋana tu kinda rârâni tamo see ŋgu taitu. \v 26 Ambo noko wisi nâna, ande kupakatona sondo ŋga. Tia ma kuveta kiesaka. Ambo noko wisi nâna lee kari indue mbo, ande ŋinde ara tia ndo. \v 27 Ambo noko wisi nâna ikura zo luandondo, ande ŋine itogo noko pwai nzâla piti pa Sadana ŋana ma imâ ilaŋeno ŋana kuveta kiesaka kâ. \v 28 Aŋga miki panaweŋa tamwatami, miki ma kapanâwe kilo ndimo. Ara ŋana miki ma kaveta wurâta mao lâ warakami mbaumi. Ambo miki ma kaveta mine, ande miki ma kagona mbumbu pinde, ŋineŋga ma kakura ŋana kasukanzi sugorai tamâta. \p \v 29 Miki ma kawami kaporo ŋgua soki kie-kie ndimo. Ŋgua ara nâ ma ipâŋga lâ kawami, ikura ŋana isukanzi tamâta ea siloŋo nemi ŋgua ŋinde. Ambo miki ma kaporo ŋgua ara, ande ŋinde ma ivilanzi tinimi pinde. \v 30 Ambo miki ma kaporo ŋgua soki panzi tamâta, ande ŋinde ma iveta Koroani Sapâŋa ilo malia. Aku ŋinde ma ara tia ndo, ŋana tu Maro Kindeni muŋgani io Koroani Sapâŋa imâ pami itogo i kilala mine, aku i uru itula pwataki tu miki kamo Maro Kindeni ne tamâta sondo. Mine nde miki kasama tu muli ŋga Maro Kindeni ma ikaimi kataulo kamâ kamo ara ndo kuku i. \v 31 Miki ma kapile vetâŋa sakamao kie-kie mine; mâsi ŋana ilomi makisa kâ, aŋga mâsi ŋana wisimi nâna kâ, aŋga mâsi ŋana kapawa ŋgua kâ, aŋga mâsi ŋana kaporo ŋgua pavaligiŋa kâ. Miki ma kapaveta kuku vetâŋa potomule ndimo. \v 32 Ara ŋana miki ma kalomi sukâŋa mao nâ panzi nimi-nambwe kalo-tawana tamâta, aku kaveta kemi ara nâ panzi. Ambo noko ninambwe toŋge iveta soki pano, ande noko ma kuzavaru vetâŋa soki ŋinde piti lâ. Miki kalomi ŋgere sondo ŋga; miki kalomi tawana Kirisi lâ, aku ŋana nemi kalo-tawana ŋinde kâ Maro Kindeni muŋgani izavaru warakami nemi kiesaka piti mine nâ. \c 5 \s1 Kinda ma toka lâ sinâla ne nzâla \p \v 1 Mine nde ara ŋana miki ma kapaveta kuku vetâŋa rârâni Maro Kindeni ilo papa ŋinde, ŋana tu i ilo ndo keno pami, aku miki kamo i natu wukale. \v 2 Miki ma kapaveta sondo ndo kuku tini-mwasa ne vetâŋa, itogo Kirisi tini mwasa ndo pa kinda kala io tamwata ne via ilâ pa mateŋa ŋana ivila kinda kâ. I io tamwata ne via ilâ pa Maro Kindeni itogo patarawâŋa ne kuwae ara ndo mwasina, aku Maro Kindeni ilo ara ndo ŋana patarawâŋa ŋinde kâ. \p \v 3 Miki kamo Maro Kindeni ne tamâta sapâŋa. Mine kala miki ma kapalulua tinimi potomule ndimo, aku ma kapaveta kuku vetâŋa muso kie-kie ndimo. Miki ma ilomi yosi pa tinimi pinde nenzi kelekele ndimo. Miki ma kandeka ku kaporo ŋgua ara tini mwata nâ ŋana vetâŋa sakamao kie mine ndimo. \v 4 Aku miki ma kaporo ŋgua sakamao wa ŋgua kapa-kapa wa ŋgua logi-logi sakamao wa, mine ndimo. Ŋgua kaŋa mine nde ara tia ndo. Ara ŋana kinda ma kawânda ndaŋge ŋalae ilâ pa Maro Kindeni, aku ŋgua kaŋa ara mine ma ikai ŋgua sakamao kie-kie ŋinde nia. \v 5 Miki kaloŋo sondo ŋga; tamâta ea sipalulua tininzi potomule wa siveta vetâŋa muso wa ilonzi yosi pa tamâta pinde nenzi kelekele wa, ande kinzi tamâta mine ma sikura tu simo kuku ŋgu ŋinde Maro Kindeni kuku Yesu Kirisi rua uru sikai maro papa, ande tia ndo. Mâsi ŋana ilonda yosi kâ nde irerege kuku mâsi ŋana tawâŋgi tapaneanzi maro laŋeŋa kâ. \v 6 Miki kapakatona sondo ŋga. Tia ma tamâta pinde silaŋemi ku siporo ŋgua mona-mona pami ŋana vetâŋa potomule ŋinde kâ. Maro Kindeni ne wisi-nâna ikeno panzi tamâta ea siveta vetâŋa potomule kie-kie ŋinde, kinzi ŋinde taŋanzi kaika papa i ne ŋgua. \v 7 Mine nde miki ma tinimi piti ndo ŋana laŋeŋa tamwatanzi ŋinde nenzi vetâŋa kâ. \p \v 8 Muŋga, ande miki warakami kala kamo kondoma ilo, taitu lâ zo ŋine miki kapaipa kuku Maro Ŋalae kala kamo sinâla ilo. Mine nde ara ŋana miki ma kamo katogonzi sinâla ne tamâta mine. \v 9 Ŋana tu sinâla uru ipula kanaŋo ara nâ lâ tamâta ilonzi kalonzi. Mine kala siveta vetâŋa ara wa vetâŋa ipakura kuku Maro Kindeni ne ŋgua mao wa vetâŋa sondo ndo lâ Maro Kindeni nao wa. \v 10 Aku ara ŋana miki ma kapanâna ŋana vetâŋa ndia Maro Ŋalae ilo papa ŋinde tona. \v 11 Miki ma tinimi piti ndo ŋana kondoma ne vetâŋa kaa kaa tamâta pinde uru siveta ŋinde. Vetâŋa kie mine uru ipula kanaŋo ara lâ tamâta ilonzi kalonzi, ande tia. Ara ŋana miki ma katula vetâŋa kie mine kilala pwataki panzi tamâta. \v 12 Andeta naŋa tiniŋgu pwâka tu atula ŋgua ŋana vetâŋa sakamao uru sipavea ku siveta ŋinde. Naŋa maiŋgu ŋana aporo ŋgua ŋana vetâŋa kie mine. \v 13 Taitu sinâla itula vetâŋa rârâni kilala pwataki. \v 14 Aku lâ zo ŋana sinâla isinala nia kondoma kâ, ande kondoma ŋinde ma ipâŋga itogo sinâla mine. Mine kala ŋgua toŋge ikeno mine tu, \q1 “Noko tamâta ndai, nokoni kala uru pweno mata nâ, ande kumandi sânda tâ! Ambo noko ma kumandi lâ mateŋa nianzi kumo via kilo, ande Kirisi ne sinâla ma ipaneno.” \p \v 15 Mine nde miki ma kapakatona sondo ŋana nemi vetâŋa kâ. Miki ma kamo katogonzi tamâta ŋinde nenzi ilo-kalo tia, mine ndimo. Ara ŋana miki ma kamo katogonzi tamâta simo tava nenzi ilo-kalo ara, \v 16 ŋana tu zo kala kinda tamo ŋine, ande kiesaka ne zo. Mine nde ara ŋana miki ma kaveta vetâŋa ara nâ ikura zo zo. Tia ma zo ŋine ilâ kaa nâ. \v 17 Mine nde miki ma kapakatona sondo, aku kapaveta kuku vetâŋa kapa-kapa ndimo. Ara ŋana miki ma kapanâna ŋana vetâŋa ndia Maro Ŋalae ipatea pami ŋinde. \p \v 18 Miki ma kanu lââ kaika ŋalae ku kadauda ndimo, ŋana tu vetâŋa kie mine ma iyaula miki ndo. Ara ŋana mâsi ŋine ma ikai dadauŋa ne mâsi ŋinde nia; miki ma kao ilomi kalomi ilâ pa Koroani Sapâŋa, ŋana i ma ipipi ndo lâ ilomi kalomi ku ikai poe sondo pami. \v 19 Lâ zo ndia miki kaporo ŋgua kunzi nimi-nambwe kalo-tawana tamâta pinde, ande ara ŋana miki ma kakai ŋgua pinde ikeno lâ wâŋgiŋa paneâŋa kâ tava wâŋgiŋa pinde Koroani Sapâŋa itula lâ ilomi kalomi, aku kaporo ŋgua kaŋa mine panzi. Aku lâ zo ndia miki kawâŋgi wâŋgiŋa paneâŋa kâ pa Maro Ŋalae, ande miki ma kaveta mine tava ndekâŋa wa paneâŋa wa. \v 20 Aku ikura zo zo, miki ma kaporo kawami ndaŋge ilâ pa Tamânda Maro Kindeni lâ nenda Maro Ŋalae Yesu Kirisi ŋa, ŋana vetâŋa ndia rârâni ipâŋga pami. \s1 Paulo iporo ŋgua panzi tamâta sipakâe lâ \p \v 21 Miki uru kamege ŋana Kirisi kâ. Mine nde ara ŋana miki taitu-taitu ma kapatawa warakami tinimi ku kamo kalo-tawana tamâta rârâni kalonzi. \v 22 Miki taine, miki ma kapatawa warakami tinimi ku kapono muli pa kaiwami tamâne kawanzi ŋgua, itogo uru kaveta pa Maro Ŋalae mine. \v 23 Ŋana tu tamâne imo kulu-kâmba papa kaiwa taine, itogo Kirisi imo kulu-kâmba panzi kalo-tawana tamâta ŋgu mine. Aku Kirisi tamwata imo kinda kalo-tawana tamâta ŋgu nenda Yautâŋa Tamwata, kinda ŋine kala tamo tatogo i kie-mbalau mine. \v 24 Kinda kalo-tawana tamâta uru tapatawa warakânda tininda ku tamo Kirisi kalo. Aku ara ŋana miki taine kala ma kapatawa warakami tinimi mine nâ ku kamo kaiwami tamâne kalonzi ikura zo zo. \p \v 25 Aŋga miki tamâne, miki ma tinimi mwasa ndo panzi kaiwami taine, itogo Kirisi tini mwasa ndo panzi kalo-tawana tamâta ŋgu mine. Muŋga Kirisi ne tini-mwasa ŋinde igagati i ŋana io tamwata ne via ilâ pa mateŋa ŋana ivilanzi kalo-tawana tamâta. \v 26 Mao nâ, ipile tamwata ne via ŋana ivetanzi ne kalo-tawana tamâta ŋgu simo ilonzi mbâra-mbâra. I muŋga itula Maro Kindeni kawa ŋgua panzi ŋgu ŋinde, aku ililinzi lâ lââ ŋana izavaru kiesaka ne muso piti lâ ilonzi kâ. \v 27 I ne vetâŋa ŋinde nde duvi mine; i ilo tu ma ikai ŋgu ŋinde papa i tamwata. Mine kala ivetanzi simo ara ndo, itogo taine taipa toŋge i tini wa ilo ndoni nde zuzuli ndo, aku ne soki toŋge tia. \v 28 Aku miki tamâne kala mine nâ, miki ma tinimi mwasa ndo panzi kaiwami taine, itogo uru tinimi mwasa pa warakami karaemi mine. Ambo tamâta toŋge tini mwasa ndo papa i kaiwa taine, ande i uru tini mwasa pa tamwata tona. \v 29 Kinda tasama tu tamâta uru sikai kazâŋa pa warakanzi karaenzi, ande tia ndo. Kinzi uru sisua warakanzi karaenzi ku sikatona sondo ndo, itogo Kirisi kala iveta pa kinda kalo-tawana tamâta mine. \v 30 Ŋana tu kinda tamo tatogo Kirisi kie-mbalau mwasina. \v 31 Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, “Mine kala tamâne ma ipilenzi tina-tama ku ipasipa kuku kaiwa taine, aku kinzi rua ma sipâŋga itogo karaenzi taitu nâ mine.” \v 32 Ŋgua ŋalae toŋge ikeno paveâŋa nâ lâ Maro Kindeni ne ŋgua ŋinde ilo. Naŋa warakâŋgu iloŋgu patea tu ŋgua ŋine nde ŋgua siâŋa ŋana Kirisi tavanzi ne kalo-tawana tamâta ŋgu. \v 33 Taitu ŋgua ŋine nde iyoke miki tona. Miki tamâne taitu-taitu ma tinimi mwasa ndo panzi kaiwami taine, itogo tinimi mwasa pa warakami mine. Aku miki taine taitu-taitu ma kamege ŋananzi kaiwami tamâne. \c 6 \s1 Paulo iporo ŋgua panzi lâlu wa tinanzi tamanzi wa \p \v 1 Miki lâlu, miki ma kalomi ŋgere ŋana Maro Ŋalae kâ, aku kapono muli pa tinami-tamami kawanzi ŋgua. Vetâŋa mine nde vetâŋa sondo ndo. \p \v 2 Ŋana tu Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “‘Miki ma kamege ŋananzi tinami-tamami, aku kaveta ikura nenzi ŋgua mine”. \m Ŋgua tukuŋa ŋinde nde imuŋga panzi ŋgua tukuŋa pinde rârâni ŋana itula ŋgua pâŋa toŋge tona. Ŋgua pâŋa ŋinde nde ikeno mine; \q1 \v 3 “Ambo miki ma kaveta mine, ande miki ma kamo ara, aku ma kamo zo luandondo lâ tâno ŋine kulu.” \p \v 4 Aŋga miki lâlu ŋinde tamanzi, ande miki ma kavetanzi natumi wisinzi nâna pami, mine ndimo. Miki ma kakatonanzi sondo lâ Maro Ŋalae nao, aku katula nzâla ara panzi ku kapanananzi, ikura Maro Ŋalae ipatea pami mine. \s1 Paulo iporo ŋgua panzi tamâta uru siveta wurâta koa tia nâ wa kinzi tamâta ŋalaŋala wa \p \v 5 Aŋga miki tamâta ea uru kaveta wurâta koa tia nâ panzi tamâta ŋalaŋala, miki ma kapaloŋo pa nemi koipu ŋinde nenzi ŋgua, aku kamege ndo ŋananzi. Miki ma kamege mao nâ ŋananzi, aku kakai laŋeŋa panzi ndimo. Aku miki ma kaveta wurâta ara nâ panzi ikura zo rârâni, itogo uru kaveta pa Kirisi mine. \v 6 Zo pinde miki nemi tamâta ŋalaŋala simo kumi ku silea pa nemi wurâta, aku miki uru kapaloŋo pa nenzi ŋgua, ŋana tu miki ilomi tu kinzi ma ilonzi ara pami ŋana nemi wurâta kâ. Taitu ara ŋana miki ma kaveta wurâta ara mine nâ lâ zo ndia kinzi simo malawae ŋanami tona. Miki kamo Kirisi ne wurâta tamâta; mine nde miki ma kamandi kaika aku ilomi ndeka ŋana kaveta vetâŋa ndia Maro Kindeni ipatea pami. \v 7 Miki ma ilomi ara nâ ŋana kaveta wurâta koa tia nâ panzi nemi tamâta ŋalaŋala, ŋana tu miki ŋandai kaveta wurâta panzi tamâta nâ; miki kaveta wurâta papa Maro Ŋalae tamwata tona. \v 8 Miki kalomi ŋgere sondo ŋga; Maro Ŋalae ma kulu ara ilanzi tamâta rârâni siveta nenzi wurâta ara. I ma iveta kie taituni mine panzi tamâta ea sikai mbaliŋa lâ nenzi wurâta tini, sitavanzi tamâta ea siveta wurâta koa tia nâ. \p \v 9 Aŋga miki tamâta ŋalaŋala, miki kala ma kaveta kemi ara nâ panzi tamâta rârâni uru sikai wurâta koa tia nâ pami ŋinde. Miki ma kapile mâsi ŋana kaveta ruruŋa panzi kâ. Kalomi ŋgere sondo ŋga; Maro Ŋalae imo samba ilo, aku inani ikai maro pa miki wa kinzi wa. I uru iveta vetâŋa kie taituni panzi tamâta rârâni. \s1 Kinda kalo-tawana tamâta tamo tatogonzi zugu tamâta mine \p \v 10 Ayo, kala ŋine naŋa ma aporo ŋgua mbuku taitu ŋine, ŋineŋga naneŋgu ŋgua rârâni ma marumbu. Miki kapaipa kuku Maro Ŋalae lâ, aku i ne walo kaika uru isukami ŋana kamandi kaika kâ. Miki ma kasaŋa i ne walo kaika ŋinde ndindi nâ. \v 11 Miki ma kasawa paraŋa ne siŋgâra rârâni Maro Kindeni ilua kinda, ŋana miki ma kakura tu kamandi kaika lâ zo ndia Sadana itu ikai kazâŋa pami. \p \v 12 Miki kalomi ŋgere sondo ŋga. Kinda ŋandai tapara kunzi tamâta ŋga; kinda tapara kunzi koroani saka kie-kie, kinzi ŋinde simo tava nenzi kaika lâ nia maa ku sikai poe panzi tamâta lâ kondoma ne zo sakamao ŋine. \v 13 Mine nde miki ma kakai paraŋa ne siŋgâra Maro Kindeni ilami ŋinde, aku walele nâ kasawa ŋinde rârâni lâ tinimi! Ŋineŋga lâ zo ndia vetâŋa sakamao ma imâ ipâŋga pami, ande miki ma kakura tu kamandi kaika ku kapara kuku nenda kazâŋa tamâta. Aku lâ zo ŋana paraŋa ma marumbu kâ, ande miki ma kamandi kaika yo kamo ŋai. \v 14 Ambo miki katu kamandi kaika, ande miki ma kaveta mine; miki ma kakai ŋgua mao ŋana Maro Kindeni kâ ikeno kaika lâ ilomi kalomi, itogo zugu tamâta ipa wâlo lâ kambwaŋe mine. Aku miki ma kapaveta kuku vetâŋa arara rârâni Maro Kindeni ilo papa ŋinde, itogo zugu tamâta isawa pasawaŋa “kapa” ipono kondondoni mine. \v 15 Aku miki ma kaluku ŋana katula pâri ara ŋana Maro Kindeni ne wisi-pisi kâ, itogo zugu tamâta isawa kie kâmba lâ kie ŋana imandi kaika lâ paraŋa ilo. \v 16 Aku ikura zo rârâni, miki ma kasaŋa nemi kalo-tawana kaika ku kalâ paraŋa ilo, ŋana tu nemi kalo-tawana ŋinde nde itogo nemi maramuŋa mwasina. Ambo miki ma kaveta mine, ande miki ma kakura tu kapupu silâwa ndia Sadana io yââ lâ tini ku ipane imâ pami ŋinde. \v 17 Aku miki ma kalomi ŋgere sondo ŋana ŋine kâ; Maro Kindeni iyautemi piti lâ kondoma ilo marumbu lâ. Ambo miki ma kalomi ŋgere ŋana ŋinde kâ, ande ŋinde ma ikea ŋana nemi ilo-kalo, itogo sambara “kapa” ikea ŋana zugu tamâta kulu kâmba mine. Aku miki ma kasaŋa Maro Kindeni kawa ŋgua kaika ndindi nâ, ŋana tu ŋgua ŋinde nde itogo Koroani Sapâŋa ne pila ŋalae ŋana kazâŋa kâ. \p \v 18 Lâ zo ndia miki kasawa paraŋa ne siŋgâra ŋinde ndoni lâ tinimi, ande miki ma kakai noŋa pa Maro Kindeni tu ma ivilami. Aku ikura zo zo miki ma kakai noŋa ikura Koroani Sapâŋa igagatimi tu kaveta mine. Miki ma kakai wulitia ŋana kano pa Maro Kindeni kâ ndimo. Ambo miki ma kalomi ŋgere sondo ŋana ŋinde kâ, aku kakai noŋa pa Maro Kindeni ikura zo rârâni tu ma ivilanzi ne tamâta, ande ŋinde nde ara ndo. \p \v 19 Aku naŋa iloŋgu tu miki ma kano pa Maro Kindeni tu ma isuka naŋa tona. Ara ŋana miki ma kano papa tu i ma io ŋgua ara nâ lâ kawâŋgu, lâ zo ndia naŋa amandi ŋana atula i kawa ŋgua pwataki. Ambo i ma isuka naŋa mine, ande naŋa ma akura tu atula pâri ara ne ŋgua paveâŋa ŋinde pwataki, aku ruruŋa ne mâsi ma ikeno piti ndo ŋanana. \v 20 Yesu Kirisi tamwata isupwa naŋa alâ ŋana akai i ndamwa ku atula pâri ara ŋinde kâ. Taitu kala ŋine naŋa amo luma sakamao ilo ŋana naneŋgu wurâta ndainani nâ. Mine nde naŋa iloŋgu tu miki ma kano pa Maro Kindeni tu ma ipu tini kaika pa iloŋgu kaloŋgu. Ŋineŋga naŋa ma amandi kaika atula pâri ara ŋinde panzi tamâta, ikura i ne pateâŋa mine. \s1 Paulo ino pa Maro Kindeni tu ma iveta kie ara panzi Efesus ŋgu \p \v 21 Tikikus ma imâ itapâri pami ŋana vetâŋa rârâni ipâŋga pa naŋa lâ. I nde kinda ninda-nambwe, aku maka iloma ara nâ papa i. I uru iveta wurâta pa Maro Ŋalae, itogo maka uru kaveta mine, aku i ne wurâta ŋinde nde ipâŋga ara ndo. \v 22 Mine kala naŋa asupwa i imâ pami, ŋana miki ma kasama ŋana maka nema saŋonâŋa wa moŋa wa. Naŋa iloŋgu tu i ne ŋgua ŋinde ma ipu tini kaika pa ilomi kalomi. \p \v 23 Kinda Tamânda Maro Kindeni kuku Maro Ŋalae Yesu Kirisi rua ma siveta nima-nambwe kalo-tawana tamâta miki kamo tava wisimi pisi nâ. Aku kinzi rua ma sipu tini kaika pa nemi kalo-tawana, ku ma siveta tinimi mwasa ndo panzi tinimi pinde tona. \v 24 Maro Kindeni ne wisi-wisi imo kunzi tamâta rârâni ŋine sio ilonzi ndo ilâ pa nenda Maro Ŋalae Yesu Kirisi ikura zo zo.