\id 2TI NT0143 - Clark - May, 1995 \h 2 Timoti \toc1 Pepa Paulo iŋgere muli pa Timoti \toc2 2 Timoti \toc3 2Ti \mt1 2 TIMOTI \mt2 Pepa Paulo iŋgere muli pa Timoti \ib \ip \it Paulo imo luma sakamao ilo lâ Rom lawea ŋana ne wurâta ŋana itula pâri ara kâ, aku isama tu i ne zo ŋana imâte kâ nde imâ ipâŋga laiti lâ (4:6-8). Mine kala iŋgere pepa toŋge kilo pa ninambwe Timoti ŋana ipu tini kaika papa. Ipai Timoti tu kinda ma takai malia wa nâna kie-kie ŋana nenda kalo-tawana kâ, aku kiesaka ma ipâŋga ŋalae lâ tâno kulu; andeta ara ŋana kinda ma tamandi kaika ku kalonda tawana Maro Ŋalae. Yesu Kirisi ipole mateŋa marumbu lâ, aku kinda ma tamo ara kuku i lâ samba lawea. Paulo itula vetâŋa ara pinde pa Timoti ŋana ipaveta kuku.\it* \c 1 \p \v 1 Naŋa Paulo, naŋa amo Yesu Kirisi ne pâri-tamâta ikura Maro Kindeni tamwata ne pateâŋa mine. Ipatea naŋa tu atula ŋgua ŋana via ŋinde i muŋga ipambwâre tu ma ilanzi tamâta ea kalonzi tawana Yesu Kirisi. \v 2 Timoti, noko kutogo naŋa natuŋgu mao mine. Naŋa aŋgere ŋgua lâ pepa ŋine tini imâ pano. Tamânda Maro Kindeni ŋga nenda Maro Yesu Kirisi rua nenzi wisi-wisi wa kalo-sukâŋa wa wisi-pisi wa imâ pano. \s1 Kinda ma mainda ŋana pâri ara kâ ndimo \p \v 3 Kinda timbunda muŋga siveta Maro Kindeni ne wurâtani sondo, kala sipasama tu nenzi soki toŋge tia lâ i nao. Aku naŋa kala uru aveta Maro Kindeni ne wurâta lâ vetâŋa kie taituni. Lâ naŋa iloŋgu kaloŋgu, naŋa apasama tu naneŋgu soki toŋge keno lâ i nao, ande tia. Aku ikura zo rârâni, lâ kari wa mbo wa, lâ zo ŋana akai noŋa kâ, ande naŋa uru kaloŋgu ŋgere ŋana noko kâ, aku kawâŋgu ndaŋge pa Maro Kindeni. \v 4 Naŋa kaloŋgu ŋgere ŋana noko mata sulu ŋinde muŋga indue, aku iloŋgu ŋalae tu amorano kilo. Ambo naŋa ma amorano kilo, ande naŋa ma andeka ndo. \v 5 Naŋa asama tu noko kalo tawana Yesu Kirisi mao nâ, lâ vetâŋa kie taituni itogo muŋga noko timbu taine Lois aŋga noko tina Yunis kala kalonzi tawana Yesu mine. Mao nâ, noko ne kalo-tawana kala ikeno mine nâ. \v 6 Naŋa kaloŋgu ŋgere ŋana noko ne kalo-tawana ŋinde kâ, ande kala atu apaŋo noko ne ilo-kalo, ŋana noko ma kuveta walo ŋinde Maro Kindeni muŋga ilano tu ma ipâŋga ŋalae ndo, itogo tamâta imbana yââ ku iveta mela-mela ŋalae mine. Maro Kindeni walo ŋinde ilano lâ zo ŋinde naŋa ao mbauŋgu kâki lâ noko kulu ku atu nzâmbe pano. \v 7 Ŋana tu Maro Kindeni ne Koroani Sapâŋa ilua kinda lâ, aku ŋinde ŋandai koroani ŋana iveta kinda taruru ŋga. Koroani ŋinde nde ŋana ipu tini kaika pa ilonda kalonda. I ŋana iveta tininda mwasa panzi tininda pinde kâ, aku i ŋana igagati ilonda kalonda tu ma tapakatona warakânda nenda vetâŋa sondo. \p \v 8 Mine kala noko ma mai ŋana kutula nenda Maro Ŋalae ne ŋgua pwataki ndimo. Naŋa amo luma sakamao ilo ŋana naneŋgu kalo-tawana kâ, andeta noko ma mai ŋana naŋa kâ ndimo. Ara ŋana noko ma pwai Maro Kindeni ne walo kaika, aku pwale malia ŋana kutula i ne pâri ara kâ, itogo naŋa uru akale malia mine. \v 9 Nanayoni, Maro Kindeni iyaute kinda piti lâ kondoma ilo ku ipatea kinda tu tamo i tamwata ne wurâta tamâta. Andeta i ŋandai kalo ŋgere ŋana nenda vetâŋa ara pinde ŋineŋga ipatea kinda ŋga. Nia ndoyo, lâ zo ŋinde ipulia kelekele rârâni ipâŋga tia yo, ande i ilo pa kinda ikura i tamwata ne pateâŋa. Aku io ne wisi-wisi lâ Yesu Kirisi mbau ilo imâ pa kinda, ku iveta kinda tamo i ne tamâta mao nâ. \v 10 Muŋga, nenda Yautâŋa Tamwata Yesu Kirisi imâ ipâŋga lâ tâno kulu. Aku lâ zo ŋinde, Maro Kindeni ne wisi-wisi imâ pa kinda ku ipâŋga nia yo. Pâri ara ikeno mine: Yesu Kirisi ipu mateŋa ne walo ndoni indue lâ, aku itula nzâla pa kinda tamâta rârâni ŋana ma takai via mao ŋana tamo ara mine ku tamo nâ. \v 11 Maro Kindeni ilo tu naŋa ma aveta wurâta papa i. Mine kala ipatea naŋa tu atula pâri ara ŋinde, aku ipateana ŋana apanananzi tamâta ŋana vetâŋa rârâni ŋinde i ilo papa tona. \v 12 Aku ŋana naneŋgu wurâta ŋinde kâ, ande naŋa uru akai malia wa nâna ŋine. Andeta naŋa ŋandai maiŋgu ŋga. Naŋa asama Yesu Kirisi kilala, kala ao naneŋgu kalo-tawana ilâ papa i. Aku naŋa asama tu i ikura ŋana ikatona kelekele ŋinde muŋga io lâ mbauŋgu ilo. Aku ŋinde ma ikeno sondo lee, ikura lâ zo ŋalae ŋana Yesu Kirisi ma itaulo imâ kilo kâ. \p \v 13 Noko ma kalo ŋgere sondo ŋana ŋgua wa vetâŋa mao ŋinde muŋga atula pano, aku kuveta vetâŋa kie taituni ŋana kutula ŋgua wa kupanananzi tamâta, itogo naŋa aveta mine. Aku noko ma kupaveta kuku kalo-tawana ne mâsi wa tini-mwasa ne mâsi wa, itogo Yesu Kirisi ne tamâta uru siveta mine. \v 14 Maro Kindeni io ne pâri ara lâ noko mbalau ilo tu pwatona kâ. Ŋinde nde kelekele ara ndo, kala noko ma pwatona sondo nâ. Koroani Sapâŋa uru imo kinda kalo-tawana tamâta ilonda. Mine nde ara ŋana noko ma kusâu pa Koroani Sapâŋa ne walo ŋinde tu ma ivilano ŋana pwatona pâri ara ŋinde kâ. \p \v 15 Noko kusama tu kalo-tawana tamâta rârâni lâ Esia tâno nde tininzi piti ŋana naŋa kâ. Aku Figelus ku Hermogenes rua kala tininzi piti ŋanana mine nâ. \p \v 16 Naŋa iloŋgu tu Maro Ŋalae ma kalo sukâŋa ŋana Onesiforus tavanzi tamâta ŋinde simo i ne luma. Muŋga, Onesiforus iveta vetâŋa ara ŋana ilulu iloŋgu ikura zo zo. Aku imora tu naŋa amo luma sakamao ilo, aku imora tu kinzi sipa wâlo kaika lâ tiniŋgu tona. Andeta i mai ŋana naŋa kâ, ande tia. \v 17 I imâ ipâŋga Rom lawea lâ, ŋineŋga walele nâ ikai wurâta ŋalae ndo ŋana iroto ŋana naŋa kâ. Iroto lee, ŋineŋga isânda kuluŋgu kilo. \v 18 Naŋa iloŋgu tu Maro Ŋalae ne kalo-sukâŋa ma ilâ pa Onesiforus, lâ zo muli ŋinde Maro Kindeni ma ipare nia panzi tamâta ŋana nenzi vetâŋa kâ. Noko kusama tu Onesiforus muŋga iveta vetâŋa rârâ kie-kie ŋana ivila naŋa lâ Efesus lawea tona. \c 2 \s1 Paulo itu ŋgua pa Timoti tu i ma imo itogo Yesu Kirisi ne zugu tamâta ara mine \p \v 1 Naŋa natuŋgu, Maro Kindeni ne wisi-wisi imo kunzi tamâta ea kalonzi tawana Yesu Kirisi. Mine kala ara ŋana noko ma kusâu pa wisi-wisi ŋinde tu isukano ŋana kumandi kaika ikura zo rârâni. \v 2 Aku ŋgua rârâni kala noko muŋga kuloŋo naŋa atula lâ tamâta rârâ naonzi ŋinde, ande noko ma kutula ŋguani ndaina panzi tamâta arara pinde, kinzi ŋinde uru sipaveta kuku Maro Kindeni ne ŋgua. Ŋineŋga kinzi kala ma sikura ŋana sipanananzi tamâta pinde tona. \p \v 3 Noko ma kumo kutogo Yesu Kirisi ne zugu tamâta ara mine, aku pwai malia tava nâna itogo maka uru kakai mine. \v 4 Noko kusama lâ ŋana zugu tamâta nenzi vetâŋa kâ. Lâ zo ŋana siveta nenzi wurâta, ande kinzi uru siveta wurâta kie toŋge tava, ande tia. Kinzi uru siveta zugu nâ nenzi wurâta sondo, ŋana nenzi koipu ŋana zugu kâ ma ilonzi ara ŋananzi. \v 5 Aŋga tamâta ŋana ipagui paguiŋa kâ, ande i uru ipagui ikura paguiŋa ne tukuŋa nâ. Ambo i ma iveta mine tia, ande i ma ikura tu ikai kulu ŋana ipole paguiŋa kâ, ande tia. \v 6 Aŋga tamâta ea ikai wurâta ŋalae ŋana ipau kâpwa lâ tâno ilo, ande tamâta ŋinde ma ikai kâpwa kanaŋo muŋga lâ ŋga. Aku muli, ŋineŋga tamâta pinde ma sikai kanzi tona. \v 7 Noko ma kalo ŋgere sondo ŋana naneŋgu ŋgua ŋine kâ. Ambo noko ma kuveta mine, ande Maro Ŋalae ma iveta noko ne ilo-kalo ipâŋga, ŋana ma kusama ŋgua ŋine rârâni ne duvi pwataki. \p \v 8 Ikura zo rârâni, noko ma kalo ŋgere ŋana timbunda Daviti ne vâsa Yesu Kirisi kâ, ina muŋga imâte, ŋineŋga imandi sânda imo via kilo. Naŋa uru atula pâri ara mine nâ panzi tamâta. \v 9 Tamâta pinde situ naŋa nde tamâta sakamao, ŋana tu naŋa uru atula pâri ara ŋinde panzi tamâta. Mine kala kinzi uru sio malia wa nâna kie-kie imâ pana. Andeta ŋinde nâ tia; kinzi sio naŋa lâ luma sakamao ilo, aku sipa keŋgu lâ wâlo kaika tona, itogo siveta panzi nzanzare tamwatanzi mine. Andeta sâ toŋge ikura tu ipono nzâla ŋana Maro Kindeni kawa ŋgua tulâŋa kâ, ande tia ndo. \v 10 Mine nde naŋa uru apu tini kaika pa warakâŋgu iloŋgu kaloŋgu, aku akale malia ŋine rârâni. Aveta mine ŋana avilanzi tamâta ŋinde Maro Kindeni muŋga ipateanzi tu simo i tamwata ne ŋgu. Naŋa iloŋgu tu Yesu Kirisi ma iyautenzi piti lâ kondoma ilo tona, kala ma simo ara ndo kuku Yesu ikura zo rârâni ku simo nâ. \p \v 11 Ŋgua ŋine nde mao nâ, aku ikura ŋana kinda kalonda tawana: ambo kinda tamâte kuku Yesu, ande muli ma takai via mao ku tamo kuku i; \v 12 ambo kinda takai nâna wa malia wa, aku tamandi kaika nâ, ande muli ma tamo koipu ŋalaŋala kuku i. Ambo kinda tapu mulinda papa i, ande lâ zo muli i kala ma ipu muli pa kinda. \v 13 Ambo kinda tapa ŋgua tu ma tapono muli papa i, andeta tapile nenda kalo-tawana ŋinde, ande i ma iveta ikura i tamwata ne ŋgua pâŋa nâ, ŋana tu ikura tu itoto i tamwata kawa ŋgua ŋinde utu, ande tia ndo. \s1 Paulo itu ŋgua pa Timoti tu ma imo Maro Kindeni ne wurâta tamâta mao \p \v 14 Ikura zo rârâni, ara ŋana noko ma kupanananzi tamâta ŋana ŋgua ŋine kâ. Tia ma kalonzi kapa ŋana. Aku kuporo ŋgua kaika panzi lâ Maro Kindeni nao tu ma sipawa ŋana ŋgua kaa kaa ndimo. Ŋgua kie mine ikura tu isuka tamâta toŋge tia ndo. Ambo tamâta toŋge uru itambira taŋa pa ŋgua kaa mine, ande ŋinde ma iyaula i ne kalo-tawana. \v 15 Noko ma pwai wurâta kaika tu kumo Maro Kindeni ne wurâta tamâta mao ŋana kutula i kawa ŋgua sondo ndo. Ambo noko ma kuveta mine, ande Maro Kindeni ma ilo ara ŋana noko ne wurâta kâ, aku noko ma mai lâ i nao, ande tia. \v 16 Noko ma kupu muli pa ŋgua potomule kie-kie, aku kupono muli pa Maro Kindeni ne ilo-kalo nâ. Ŋgua kie potomule mine uru ionzi tamâta simo malawae ndo ŋana Maro Kindeni kâ. \v 17 Tamâta nenzi ŋgua kie mine nde itogo mbwatakâe sakamao uru ipâŋga ŋalae ndo ku iyaulanzi tamâta. Tamâta rua, Himeneus ku Filetus rua, ande uru siporo ŋgua kie mine. \v 18 Kinzi rua nde sipile nzâla ŋana siporo ŋgua mao kâ. Kinzi rua uru siporo mine: “Mandiŋa lâ mateŋa nianzi ne zo ande nanayoni ipâŋga marumbu lâ, kala zo muli tamâta toŋge ma imandi imo via kilo mine, ande ma tia.” Aku nenzi ŋgua ŋine uru iyaula tamâta pinde nenzi kalo-tawana. \p \v 19 Andeta Maro Kindeni muŋga iŋgunu ŋgunu-ŋgunu toŋge panzi tamâta rârâni ŋinde kalonzi tawana i. Aku ŋgunu-ŋgunu ŋinde nde imandi kaika ndo ku imo nâ. Maro Kindeni muŋga iŋgere ŋgua lâ ŋgunu-ŋgunu ŋinde tini mine tu, “Maro Ŋalae isama ne tamâta kilalanzi”. Aku iŋgere ŋgua tukuŋa tona mine tu, “Ambo noko tamâta toŋge uru kupanea Maro Ŋalae, ande noko ma kupile kiesaka ne mâsi.” \p \v 20 Kondo tini kaŋa-kaŋa uru ikeno lâ mbaliŋa warika ne luma ilo. Pinde muŋga siveta lâ mira kulu ŋalae “gol” wa “silva” wa, aŋga pinde siveta lâ kâi wa tâno wa. Pinde nde ŋana wurâta ara kâ, aŋga pinde nde ŋana wurâta kaa nâ. \v 21 Aku mine nâ, ambo tamâta toŋge ma ipile vetâŋa wa ŋgua potomule ŋinde, ande i ma ipâŋga ilo mbâra-mbâra ndo lâ Maro Kindeni nao. Ŋineŋga i ma imo itogo kondo ŋinde siveta ŋana wurâta ara ndo, aku ma imo Maro Kindeni ne wurâta tamâta mao. Aku i ma ikura tu iveta wurâta ara ndia Maro Ŋalae ipatea papa. \p \v 22 Mine kala ikura zo rârâni noko ma kupu muli pa ilo-kalo potomule rârâni uru ipâŋga lâ tamâta limoa ilonzi kalonzi. Aku kumandi kaika ŋana kuveta vetâŋa sondo nâ lâ Maro Kindeni nao. Noko ma kuo ne kalo-tawana ilâ mao papa i, aku tini mwasa ndo panzi tini pinde wa kumo kunzi tava wisi pisi wa. Aku noko ma kuveta vetâŋa arara ŋinde rârâni, ikura Yesu Kirisi ne kalo-tawana tamâta mao uru siveta mine. \v 23 Ara ŋana noko ma kupu muli panzi tamâta uru siporo ŋgua potomule wa ŋgua kapa-kapa ŋinde. Noko kusama tu ŋgua kaŋa mine uru ivetanzi tamâta ilonzi sakamao kala sipawa ŋgua wa sipambita wa. \v 24 Aŋga Maro Ŋalae ne wurâta tamâta mao nde uru ipawa ŋgua kunzi tini pinde, ande tia ndo. I uru iveta vetâŋa kie ara nâ panzi, aku ikura tu ipanananzi ŋana Maro Kindeni ne ilo-kalo ara kâ tona. Ambo tamâta pinde taŋanzi kaika papa i, ande ipatawa tamwata ne wisi-nâna ndue. \v 25 Ambo tamâta pinde taŋanzi kaika ku silelea i ne ŋgua, ande i uru ikai wurâta mwasa-mwasa nâ ŋana ipanananzi sondo kâ. Iveta mine ŋana duvi ŋine; i ilo ŋalae tu Maro Kindeni ma ivilanzi ŋana sipalele ilonzi kalonzi ku sisama sondo ŋana ŋgua mao kâ. \v 26 Sadana muŋga ikainzi tamâta mine kaika lâ i ne nimbu ilo, aku ivetanzi tu soka i tamwata nâ ne ŋgua muli. Andeta naŋa asama mine; ambo kinzi ma sipanâna sondo ŋana ŋgua mao kâ, ande nenzi kalo-ŋgere ma ipâŋga ku ma sipile Sadana ne nimbu, kala ma simo ara. \c 3 \s1 Lâ zo laiti ŋana tâno ne zo marumbu kâ, ande kinzi tamâta ma siveta vetâŋa sakamao kie-kie \p \v 1 Andeta noko ma kalo ŋgere ŋana ŋine kâ: lâ zo laiti ŋana tâno ne zo marumbu kâ, ande vetâŋa sakamao ndo ma ipâŋga. \v 2 Kinzi tamâta ma tininzi mwasa pa warakanzi nâ, aku ma ilonzi ndo tu sikai mbaliŋa nâ. Kinzi ma sipasuka warakanzi ŋanzi kâki, ku ma siporo lâ warakanzi ilonzi tu, “Naŋa nâ”. Kinzi ma sipawa ŋgua wa siporo ŋgua potomule panzi tamâta pinde wa. Kinzi ma sivaligi tinanzi tamanzi nenzi ŋgua, ku ma sipile mâsi ŋana kawanzi ndaŋge panzi tamâta ŋinde muŋga siveta kenzi ara panzi. Kinzi ma sipu mulinzi pa Maro Kindeni ne ilo-kalo ara. \v 3 Kinzi ma kalonzi sukâŋa ŋananzi tamâta kâ, ande tia. Aku lâ zo ŋana wisinzi nâna kâ, ande kinzi ma ilonzi tu silulu wisi-nâna ŋinde, ande tia. Kinzi ma situ tamâta ŋguananzi, ku ma sipakatona warakanzi ilonzi kalonzi tia. Kinzi ma sipara wa siyaulanzi tamâta pinde potomule wa. Kinzi ma sikai kazâŋa pa vetâŋa ara rârâni. \v 4 Kinzi ma sipa ŋgua kunzi tamâta, ŋineŋga ma sipu ŋgua pâŋa ŋinde ututu. Kinzi ilonzi kalonzi ma ipâŋga ara tia ndo. Mine kala kinzi ma siveta vetâŋa soki kie-kie walele nâ. Kinzi ma ilonzi ŋana warakanzi tu, “Naŋa nde tamâta ŋalae.” Kinzi ma ilonzi ndo ŋana vetâŋa kie-kie kaa nâ ŋana tâno ŋine ne ndekâŋa kâ, aku ma ilonzi papa Maro Kindeni, ande tia. \v 5 Kinzi ma siporo lâ kawanzi nâ tu kalonzi tawana Yesu Kirisi, aŋga nenzi vetâŋa ma itula kilalanzi pwataki tu kinzi sipu mulinzi pa i ne walo. Noko ma kumo malawae ndo ŋananzi tamâta mine. \p \v 6 Kinzi tamâta mine uru siroto nzâla ŋana silâ taine pinde nenzi luma ilo, kinzi taine ŋinde ilonzi kalonzi ipâŋga tia. Kinzi ilonzi tu taine ŋinde ma sipono muli pa nenzi ŋgua. Kinzi taine mine nde uru siveta kiesaka, aku ŋinde iveta malia panzi. Aku ilonzi uru igagatinzi ŋana siveta vetâŋa potomule kie-kie tona. \v 7 Kinzi taine mine uru ilonzi ŋalae tu sipanâna ŋana ŋgua kâ, andeta sikura tu soka ŋgua mao muli, ande tia. \v 8 Nia ndoyo, Janes ku Jambres rua sikai kazâŋa pa timbunda Mose. Aku mine nâ, lâ zo ŋine, kinzi tamâta ŋinde sikai kazâŋa pa ŋgua mao, kala uru siveta vetâŋa potomule ŋinde. Kinzi ilonzi kalonzi nde kapa ndo, aku nenzi kalo-tawana nde laŋeŋa ndo. \v 9 Andeta nenzi vetâŋa ŋinde ikura tu ipâŋga ŋalae tia, ŋana tu tamâta rârâni ma simora nenzi vetâŋa tu kapa, itogo nia ndoyo kinzi tamâta simora Janes ku Jambres rua nenzi vetâŋa tu kapa mine. \s1 Paulo itu ŋgua pa Timoti tu ma ipaveta kuku Maro Kindeni ne ŋgua \p \v 10 Andeta noko muŋga kumo ku naŋa, kala kusama naneŋgu mâsi ŋana apanananzi tamâta ŋana vetâŋa rârâni Maro Kindeni ilo papa ŋinde. Noko kusama vetâŋa rârâni naŋa uru apaveta kuku, aku kusama naneŋgu ilo-kalo rârâni marumbu lâ. Noko kusama mine: naŋa kaloŋgu tawana Maro Kindeni mao nâ; naŋa uru wisiŋgu nâna walele tia; naŋa tiniŋgu mwasa nâ panzi tamâta; aku naŋa uru amandi kaika ŋana akale malia kâ. \v 11 Noko kusama vetâŋa sakamao rârâni ŋinde tamâta pinde muŋga siveta pana. Aku kusama nâna rârâni muŋga akai lâ Antiok lawea wa Aikoniam lawea wa Listra lawea wa. Noko kusama vetâŋa sakamao ndo siveta pa naŋa lâ lawea ŋinde. Andeta Maro Ŋalae ikai naŋa piti lâ kazâŋa ŋinde rârâni ilo, kala amo ara nâ. \v 12 Mao nâ, tamâta ea ilonzi tu sipaipa kuku Yesu Kirisi ku siveta vetâŋa ara lâ Maro Kindeni nao, ande tamâta ŋinde ma sikai malia wa nâna ŋana nenzi kalo-tawana kâ. \v 13 Aŋga kinzi tamâta sakamao sitavanzi laŋeŋa tamwatanzi ma sikai laŋeŋa panzi tamâta, aku ma sikai laŋeŋa pa warakanzi tona. Mine kala nenzi vetâŋa sakamao ma ipâŋga ŋalae. \v 14 Aŋga noko muŋga kupanâna sondo ŋana ŋgua mao kâ, aku noko kalo tawana ŋgua ŋine kaika lâ. Noko kusama ne pananâŋa tamâta kilalanzi pwataki tu kinzi nde tamâta ara ndo. Mine nde noko ma kumandi kaika ŋana ŋgua mao ŋinde kâ ku kumo nâ. \v 15 Aku noko kusama tu lâ zo ŋinde noko kumo lâlu kiri-mwata yo, ande noko uru kupono muli pa Maro Kindeni ne ŋgua ikeno lâ pepa tini. Ŋgua ŋinde ikura tu iveta noko ilo kalo sondo ndo, aku ikura tu igagati noko ne kalo-tawana ilâ pa Yesu Kirisi kâ. Aku ŋana noko ne kalo-tawana ŋinde kâ, ande Maro Kindeni iyauteno piti lâ kondoma ilo. \v 16 Maro Kindeni kawa ŋgua rârâni ikeno lâ pepa tini, ande ŋinde i tamwata ne Koroani Sapâŋa muŋga itula pwataki. Aku ŋgua ŋinde rârâni nde ara ndo ŋana ipanana kinda ŋana ŋgua mao kâ wa, itula nenda kiesaka pwataki wa, iveta ilonda kalonda sondo kilo wa, ipanana kinda ŋana taveta vetâŋa sondo lâ Maro Kindeni nao wa. \v 17 Mine kala Maro Kindeni kawa ŋgua ŋinde uru iveta i ne wurâta tamâta kinda tu tamo sondo ndo, aku takura ŋana taveta vetâŋa arara rârâni. \c 4 \s1 Paulo itu ŋgua pa Timoti tu ma imandi kaika ŋana itula Maro Kindeni ne ŋgua kâ \p \v 1 Lâ zo muli, Yesu Kirisi ma ipare nia panzi tamâta rârâni ŋana nenzi vetâŋa kâ. I ma ipare nia mine panzi tamâta simo vianzi, aku ma ipare nia panzi tamâta muŋga simâte tona. Lâ zo ŋana Yesu Kirisi ma ipatua panzi tamâta rârâni, ande i ma ikai Koipu Ŋalae ku imo nâ. Kala ŋine lâ Maro Kindeni nao, aŋga lâ Yesu Kirisi nao, naŋa atu ŋgua kulu ŋine pano: \v 2 Noko ma kumandi kaika ŋana kutula i kawa ŋgua kâ. Ambo tamâta ma sindeka ŋana siloŋo noko ne ŋgua tâku sindeka tia tâku, ande kalo loko. Ikura zo rârâni, noko ma kuveta wurâta mine: kuporo ŋgua ŋana kuveta tamâta ilonzi kalonzi sondo wa, kutula nenzi kiesaka pwataki wa, kupu tini kaika panzi wa. Noko ma nao mwasa nâ panzi, aku kupanananzi sondo ndo ŋana vetâŋa rârâni ŋinde Maro Kindeni ilo papa. \v 3 Ŋana tu muli ŋga, tamâta ma tininzi pwâka ŋana siloŋo ŋgua sondo kâ. Kinzi ma sindeka ŋana siloŋo ŋgua laŋeŋa kie-kie, ku ma siroto ŋananzi pananâŋa tamâta rârâ tu ma sipanananzi ŋana ŋgua ndia ilonzi tu siloŋo ŋinde. \v 4 Mine kala kinzi ma sipu mulinzi pa ŋgua mao, aku ma sipaloŋo pa ŋgua usi kie-kie kaa nâ. \v 5 Aŋga noko ma kuveta mine ndimo. Noko ma kupakatona tamwata ilo kalo sondo ikura zo rârâni. Noko ma pwai malia wa nâna wa, aku pwai wurâta ŋana kutula pâri ara panzi tamâta kâ. Noko nde Maro Kindeni ne wurâta tamâta; mine nde ara ŋana noko ma kumo kuveta wurâta ŋinde rârâni. \s1 Paulo ne zo laiti ŋana imâte kâ \p \v 6 Timoti, noko kuloŋo ŋga: ŋine zo laiti ŋana naŋa ma amâte kâ, aku seeŋgu ma irere ndue, itogo waini uru sipatarâwa pa Maro Kindeni mine. Naneŋgu zo ŋana apile tâno ŋine kâ nde imâ ipâŋga laiti lâ. \v 7 Naŋa muŋga apalilu apopole kaika ŋana akai via mao kâ, kala ŋine apâŋga lâ keri. Aku naŋa amo apono muli pa Maro Kindeni ne ilo-kalo rârâni. \v 8 Mine kala Maro Kindeni iluku lâ ŋana kulu ilua naŋa kâ, itogo tamâta ŋana sipopole kâ nenzi koa mine. Kulu ŋinde nde mine: Maro Ŋalae ma imorana tu naŋa amo iloŋgu mbâra-mbâra. Maro Ŋalae uru ilea sondo pa tamâta nenzi vetâŋa, aku lâ zo ŋalae ŋana i ma ipare nia panzi tamâta kâ, ande naneŋgu kulu ŋinde ma ilua naŋa. Andeta kulu ŋinde ma ilua naŋa simboŋgu nâ, ande tia. I ma kulu ŋinde ilanzi tamâta rârâni uru ilonzi ndo keno pa i ku sio tininzi sindamwa i ŋana itaulo imâ kilo kâ. \s1 Paulo ilo tu Timoti ma imâ walele nâ \p \v 9 Noko ma pwisi kaika ŋana kumâ walele nâ pana, \v 10 ŋana tu Demas nde ipilena ku ilâ lâ. I ilo ŋalae koŋa ŋana tâno ŋine ne kelekele, kala ilâ pa Tesalonaika lawea. Aŋga Kresens nde ilâ pa Galesia tâno lâ, aŋga Titi nde ilâ pa Dalmesia tâno lâ. \v 11 Luka simbo mai nâ nde imo kuku naŋa yo. Mine nde ara ŋana noko ma pwai Malaka iyoka kuno, aku miki rua kamâ kuku naŋa. Malaka nde tamâta ara ŋana ivila naŋa ŋana wurâta kâ. \v 12 Naŋa ao Tikikus ilâ pa Efesus lawea lâ. \v 13 Lâ zo ŋana noko ma kumâ, ande ara ŋana noko ma pwai naneŋgu pasawaŋa luandondo ŋinde muŋga apile keno Kapas ne luma lâ Troas lawea. Aku pwai naneŋgu pepa tona. Noko ma kalo ŋgere sondo, aku kalo kapa ŋana pepa ŋinde ndimo. Naŋa iloŋgu ŋalae pa pepa ŋinde muŋga siveta lâ “lama” karae. \p \v 14 Arisande, ina tamâta ŋana iveta kelekele lâ “aini” kâ, ande muŋga iveta kie soki ndo pa naŋa. Muli ŋga, Maro Ŋalae ma nâna ilua i, ku ma ipare nia papa ŋana vetâŋa sakamao ŋinde muŋga iveta pa naŋa. \v 15 Ara ŋana noko kala ma kupakatona sondo ŋana tamâta ŋinde. I muŋga ikai kazâŋa ŋalae pa naneŋgu ŋgua. \p \v 16 Muŋga, lâ zo ŋinde naŋa amandi wasaseki lâ ŋgua nia, ande tamâta toŋge imo kuna ŋana isuka naneŋgu ŋgua kâ, ande tia. Tamâta rârâni nde sipile naŋa marumbu lâ. Taitu naŋa iloŋgu tu Maro Kindeni ma izavaru nenzi soki ŋinde piti lâ tininzi. \v 17 Andeta lâ zo ŋinde, Maro Ŋalae tamwata imo ku naŋa ku isukana lâ. I walo ilua naŋa, ande kala akura ndo ŋana atula pâri ara kâ. Mine kala tamâta rârâni lâ tinikoa ŋgu nde siloŋo lâ. Aku Maro Kindeni iyaute naŋa piti lâ kazâŋa tamâta mbaunzi ilo. \v 18 Aku mine nâ, Maro Ŋalae ma iyautena piti lâ vetâŋa sakamao rârâni kinzi ilonzi tu siveta pa naŋa, ku ma io naŋa alâ amo samba lawea, lawea ŋinde i uru ikai maro papa. Nenda paneâŋa ilâ pa i ikura zo zo. Mao. \p \v 19 Ara ŋana noko ma kuporo naneŋgu kari ara ilâ panzi Prisila ku Akwila rua, aku ilâ panzi tamâta ŋinde simo Onesiforus ne luma tona mine nâ. \v 20 Erastus nde imo Korin lawea yo. Aŋga Trofimus nde ikai pukoŋa, kala apile imo Miletus lawea. \v 21 Noko ma pwisi kaika ku kumâ walele nâ. Ambo noko ma kumo soŋgo, ande pisi ne zo ma imâ ipâŋga. Yubulus, aŋga Pudens, aŋga Linus, aŋga Klodia, sitavanzi kalo-tawana tamâta rârâni, ande nenzi kari ara imâ pano. \p \v 22 Maro Ŋalae imo kuno, aku i ne wisi-wisi ma imo kuku miki rârâni mine nâ.