\id 2CO NT0143 - Clark - May, 1995 \h 2 Korin \toc1 Pepa Paulo iŋgere muli panzi kalo-tawana tamâta simo Korin lawea \toc2 2 Korin \toc3 2Ko \mt1 2 KORIN \mt2 Pepa Paulo iŋgere muli panzi kalo-tawana tamâta simo Korin lawea \ib \ip \it Paulo iŋgere ŋgua panzi kalo-tawana tamâta simo Korin lawea (1 Korin), aku nzimona pinde ilâ lâ, ŋineŋga iŋgere pepa toŋge kilo panzi. Paulo iloŋo pâri tu tamâta pinde sipono i ne pepa muŋgâŋa ku sipalele ilonzi kalonzi sipaveta kuku i kawa ŋgua. Andeta i ilo malia ndo, ŋana tu tamâta pinde lâ Korin situ sitawa i ndue, kala siporo tu i nde pâri-tamâta mao tia. Mine kala lâ pepa ŋine tini Paulo ipatula tamwata parina pwataki panzi, ŋana wurâta kaika iveta ŋana itula pâri ara kâ, aku ŋana malia wa nâna kie-kie ikai lâ wurâta ŋinde tini. Paulo ilo ndo keno panzi Korin ŋgu, aku i ilo tu kinzi ilonzi ma keno mine nâ papa i.\it* \c 1 \p \v 1 Naŋa Paulo, naŋa amo Yesu Kirisi ne pâri-tamâta ikura Maro Kindeni tamwata ne pateâŋa mine. Naŋa amo taitu kuku ninda-nambwe Timoti, kala aŋgere ŋgua lâ pepa ŋine tini imâ pa miki kalo-tawana tamâta kamo Korin lawea, katavanzi Maro Kindeni ne tamâta rârâni simo Akaia tâno ŋinde. \v 2 Tamânda Maro Kindeni ku Maro Ŋalae Yesu Kirisi rua nenzi wisi-wisi wa wisi-pisi wa imâ pami. \s1 Paulo kawa ndaŋge pa Maro Ŋalae ŋana i ne pavilâŋa kâ \p \v 3 Kinda ma kawânda ndaŋge tapanea nenda Maro Ŋalae Yesu Kirisi Tama Maro Kindeni tasuka i ŋa kâki! Ina kalo-sukâŋa warika, aku inani uru ipu tini kaika pa kinda rârâni ilonda kalonda. \v 4 Lâ zo ndia malia itu ipâŋga pa maka, ande i uru ipu tini kaika pa iloma kaloma. Mine nde maka kala kakura tu kapu tini kaika panzi tinima pinde ilonzi kalonzi, kinzi ŋinde sisânda malia kie-kie kulu lâ. Maka uru kapu tini kaika panzi lâ vetâŋa kie taituni itogo Maro Kindeni iveta pa maka mine. \v 5 Muŋga Kirisi ikai nâna ŋalae, aku lâ zo ŋine maka kala uru kakai nâna mine nâ. Mine nde Maro Kindeni ne pavilâŋa imâ ŋalae pa maka, itogo muŋga imâ ŋalae pa Kirisi mine nâ. \v 6 Lâ zo ndia malia itu ipu maka ndue, ande ŋinde nde duvi mine; ŋinde nde ŋana ipu tini kaika pa miki ilomi kalomi wa isuka nemi kalo-tawana wa. Aku lâ zo ndia Maro Kindeni ipu tini kaika pa maka iloma kaloma, ande iveta mine ŋana ipu tini kaika pa miki ilomi kalomi tona. Mine nde miki kakura tu kamandi kaika ŋana kakai nâna kâ, itogo maka uru kaveta mine. \v 7 Aku maka kaloma tawana tu miki uru kamandi kaika mine. Maka kasama tu miki kakai nâna kuku maka. Mine nde maka kasama tu Maro Kindeni kala ipu tini kaika pa miki ilomi kalomi tona, itogo uru iveta pa maka mine. \p \v 8 Niŋgu-nambwe wukale, maka iloma tu miki ma kalomi ŋgere ŋana malia ŋinde muŋga ipâŋga pa maka lâ Esia tâno. Malia ŋinde nde ŋalae tina, kala ipu maka ndue ku ipole nema kaika ndo lâ. Mine nde maka katu ma kamâte. \v 9 Mao nâ, lâ zo ŋinde maka iloma patea tu mateŋa ne zo nde imâ ipâŋga pama lâ. Andeta malia ŋinde ipâŋga pama ŋana duvi ŋine kâ; Maro Kindeni itu itula pwataki pama tu maka kakura ŋana kapavila warakama kâ, ande tia ndo. I ilo tu maka ma kao tinima pa i simbo nâ tu ivilama, ŋana tu inani nâ ikura ŋana ipaŋonzi mateŋa tamâta simandi sânda simo vianzi kilo. \v 10 Maro Kindeni ikai maka piti lâ kazâŋa sakamao ŋinde ilo, kala ŋandai kamâte ŋga. Aku muli i ma iveta vetâŋa kie taituni pa maka kilo. Maka kaloma tawana kaika tu lâ zo ndia kazâŋa sakamao itu izavaruma, ande Maro Kindeni ma ikaima piti lâ kazâŋa ŋinde ilo tava. \v 11 Taitu wurâta ikeno pa miki tona ŋana kasuka maka ku kano pa Maro Kindeni tu ivilama. Ambo miki ma kaveta mine, ande Maro Kindeni ma ipaloŋo pa miki rârâni nemi noŋa, aku ma iveta kie ara pama. Ŋineŋga tamâta rârâ ma simora i ne pavilâŋa ŋinde, kala ma kawanzi ndaŋge pa i ŋana vetâŋa ŋinde iveta ŋana ivila maka kâ. \s1 Paulo itula i ne vetâŋa pinde duvi pwataki \p \v 12 Ayo, naŋa uru andeka ŋalae ŋana ŋine kâ; naŋa apasama lâ warakâŋgu iloŋgu kaloŋgu tu naŋa uru aveta vetâŋa sondo wa vetâŋa mao nâ panzi tamâta rârâni, ikura Maro Kindeni ne pateâŋa mine. Aku lâ zo muŋgâŋa ŋinde naŋa amo kumi, ande naŋa apono muli sondo ndo pa vetâŋa mine. Taitu tâno ŋine ne ilo-kalo ŋandai ivila naŋa ŋana aveta mine ŋga. Maro Kindeni io ne wisi-wisi imâ pana lâ, kala i walo kaika ilana ŋana aveta mine. \v 13-14 Aku lâ zo ndia rârâni naŋa aŋgere ŋgua lâ pepa tini ku ao imâ pami, ande naŋa ŋandai aŋgere ŋgua malia ŋga. Naŋa uru aŋgere ŋgua malalâka nâ, kala miki kakura tu kapono ku kasama duvi sondo. Mao nâ, zo pinde miki kazizâla ŋana naneŋgu ŋgua pinde duvi kâ. Taitu naneŋgu morâŋa tu miki ma muli kasama naneŋgu ŋgua rârâni duvi sondo. Ŋineŋga lâ nenda Maro Ŋalae ne zo ŋana itaulo imâ kilo kâ, ande miki ma kandekana naŋa, aku naŋa kala ma andekana miki mine nâ. \p \v 15-16 Nanayoni naŋa kaloŋgu tawana tu miki ilomi ndeka mine nâ ŋana naŋa kâ. Mine nde iloŋgu patea tu ma amâ akalele miki muŋga lâ, ŋineŋga ma alâ pa Masedonia tâno. Aku iloŋgu patea tu lâ zo ndia naŋa ma apile Masedonia tâno, ande naŋa ma ataulo amâ amorami kilo, ŋana miki ma kavilana ŋana alâ pa Judia tâno kâ. Naŋa iloŋgu patea tu ambo ma aveta mine, ande Maro Kindeni ma ikura tu iveta kie ara pa miki kilo. \v 17 Mao nâ, naneŋgu pateâŋa ikeno mine muŋgani lâ, andeta naŋa amâ akalelemi tia. Andeta mana mana, a? Tiambo miki ilomi patea tu naŋa alaŋemi, a? Tiambo miki katu naŋa apaveta kuku tâno tamâta nenzi mâsi, kala uru kawâŋgu tu, “Ara, naŋa ma aveta mine”, andeta aporo lâ iloŋgu tu, “Naŋa ma aveta mine tia”, a? \p \v 18 Mine tia ndo! Maro Kindeni uru ipono muli pa ne ŋgua pâŋa rârâni, aku lâ i nao naŋa apaimi tu naŋa ŋandai tamâta ŋana memelâŋgu rua ŋga. \v 19 Maka pâri-tamâta ŋato, naŋa ŋga Sailas ŋga Timoti, maka muŋga katula Maro Kindeni Natu Yesu Kirisi parina pami, aku i ŋandai tamâta ŋana ipa ŋgua toŋge ŋineŋga ipalele ilo-kalo kâ. I kawa ŋgua rârâni nde mao ku mao kanaŋo. \v 20 Maro Kindeni ne ŋgua pâŋa rârâ keno, aku Kirisi tamwata ma iveta ŋgua pâŋa ŋinde rârâni taitu-taitu ipâŋga kanaŋo. Mine nde lâ zo ndia kinda kalonda ŋgere ŋana Maro Kindeni ne ŋgua pâŋa kâ, ande kinda kalonda ŋgere ŋana Yesu Kirisi tona, kala taporo “Mao nâ!” ku tapanea Maro Kindeni tasuka i ŋa kâki. \v 21 Miki wa maka wa tapasipa kuku Kirisi lâ, aku Maro Kindeni tamwata ivila kinda ŋana tamandi kaika kâ. Nanayoni ina ipatea kinda pa i tamwata, \v 22 aku io ne mâsi kilala lâ tininda ŋana itula ne pateâŋa ŋinde pwataki. Mao nâ, isupwa Koroani Sapâŋa imâ imo ilonda, ŋana kinda ma tasama sondo tu i ma muli iveta vetâŋa arara kie-kie pinde pa kinda tona, ikura i muŋga ipa ŋgua tu ma iveta mine. \p \v 23 Maro Kindeni isama naneŋgu ilo-kalo ndoni marumbu lâ. Mine nde naŋa ano pa i tamwata tu ma isuka naneŋgu ŋgua ŋine; naŋa aporo ŋgua mao nâ pami tu naŋa tiniŋgu pwâka tu aveta malia pami, aku ŋana duvi taitu ŋinde nâ naŋa apalele iloŋgu kaloŋgu kala ŋandai amâ pa Korin lawea ŋga. \v 24 Andeta wurâta ikeno pa naŋa ŋana akai poe kaika pa nemi kalo-tawana, ande tia, ŋana tu nemi kalo-tawana uru isukami ŋana kamandi kaika kâ. Andeta wurâta naŋa aveta pami ŋine nde ŋana duvi taitu ŋine nâ; naŋa atu avilami ŋana nemi ndekâŋa ma ipâŋga ŋalae. \c 2 \p \v 1 Lâ zo ŋinde, naŋa tiniŋgu pwâka tu ma aveta miki ilomi malia kilo, itogo muŋga aveta mine. Mine nde naŋa iloŋgu patea tu naŋa ma amâ akalelemi walele tia. \v 2 Ŋinde nde duvi mine; ambo naŋa ma aveta miki ilomi malia, ande ea ma ikura tu iveta naŋa iloŋgu ndeka, a? Tia ndo, ŋana tu miki warakami nâ uru kaveta naŋa iloŋgu ndeka, andeta miki ma kamo tava ilomi malia nâ. \v 3 Mao nâ, mikini nde tamâta ŋana kaveta naŋa iloŋgu ndeka kâ. Mine nde naŋa tiniŋgu pwâka tu amâ walele pami ku asânda malia kulu. Ŋana duvi ŋinde kâ naŋa iloŋgu patea tu ma amâ amorami tia, kala ao pepa ŋinde imâ pami lâ. Naŋa asama tu lâ zo ndia naŋa andeka, ande miki rârâni kala kandeka mine nâ. \v 4 Mao nâ, muŋga, lâ zo ŋinde naŋgere ŋgua ŋinde lâ pepa tini, ande naŋa kaloŋgu loko ŋalae tina ŋanami ku iloŋgu malia ndo, kala amo ata nâ. Taitu naŋa ŋandai aŋgere ŋgua ŋinde pami ŋana aveta ilomi malia ŋga. Naŋa aŋgere pami ŋana miki ma kasama tu naŋa iloŋgu ndo ikeno pami. \s1 Paulo ilo tu kinzi Korin ŋgu ma sipile nenzi wisi-nâna ŋana ninzi-nambwe toŋge ne vetâŋa soki kâ \p \v 5 Mao nâ, tamâta toŋge muŋga iveta vetâŋa soki, andeta i ne vetâŋa ŋinde ŋandai iveta naŋa iloŋgu malia ŋga. Naŋa tiniŋgu pwâka tu aporo ŋgua kaika ŋana i ne vetâŋa ŋinde kâ. Taitu naŋa ma aporo mine tu i ne vetâŋa ŋinde iveta miki pinde ilomi malia ndo. \f + \fr 2:5 \ft 5 Kinzi ilo-kalo tamâta pinde situ Paulo iporo ŋana tamâta ŋinde muŋga iveta vetâŋa sakamao kala Paulo imbita kaika (kumora 1 Korin 5:1-5). Aŋga pinde situ iporo ŋana tamâta toŋge imo Korin ku ikai kazâŋa ŋalae pa Paulo lâ ŋgu naonzi.\f* \v 6 Andeta miki katu ŋana tamâta ŋinde ne vetâŋa marumbu lâ, aku naneŋgu morâŋa tu ara, ikura lâ. \v 7 Mine nde ara ŋana miki ma kapile nemi wisi-nâna ŋinde, aku kalomi kapa ŋana i ne vetâŋa soki ŋinde kâ. Aku ara ŋana miki ma kapu tini kaika pa i ilo kalo tona. Tia ma i ilo malia ndo, aku kalo-lokoni ŋinde ma itawa i ndue ndo lâ. \v 8 Mine nde naŋa ano pami tu kaveta kemi ara papa i, ŋana ma isama tu miki ilomi ndo ikeno papa i. \v 9 Ŋgua ŋinde naŋa muŋga aŋgere ku ao imâ pami, ande ŋinde naŋa aŋgere ŋana akai samâŋa pami nâ. Naŋa atu asama mine; tiambo miki uru kapono muli pa naneŋgu ŋgua wa vetâŋa ikura zo rârâni, tiya? \v 10 Ambo miki ma kazavaru tamâta ŋinde ne vetâŋa soki piti lâ tini, ande naŋa kala ma aveta mine nâ. Iveta vetâŋa soki ŋalae pa naŋa nde tia, andeta lâ zo ndia tamâta toŋge iveta vetâŋa soki pa naŋa, ande naŋa uru azavaru i ne soki ŋinde piti lâ tini lâ Kirisi nao. Naŋa iloŋgu tu miki ma kamora naneŋgu vetâŋa ŋinde ku koka muli. \v 11 Tia ma Sadana ilaŋe kinda wa ipole kinda wa. Kinda ŋandai tazizâla ŋana i ne ilo-kalo wa ne mâsi paveâŋa wa. \s1 Paulo itu imora Titi \p \v 12 Muŋga, lâ zo ŋinde naŋa alâ pa Troas lawea ŋana atula pâri ara ŋana Kirisi kâ pwataki panzi, ande naŋa amora tu Maro Ŋalae ikai nzâla piti pana ŋana aveta wurâta ŋinde kâ. \v 13 Andeta naŋa iloŋgu putuka lâ, ŋana tu niŋgu-nambwe Titi nde nao tia lâ. \f + \fr 2:13 \ft 13 Titi muŋga imo Korin lawea, aku Paulo itu i ma itaulo imâ itapâri papa ŋana kinzi Korin ŋgu nenzi saŋonâŋa. Andeta Titi imo Troas tia, kala Paulo iroto lee isânda kulu lâ Masedonia tâno.\f* Mine kala apilenzi lâ Troas lawea, aku alâ pa Masedonia tâno. \s1 Maro Kindeni ne walo kaika uru ivila kinda ŋana tapole paraŋa kâ \p \v 14 Taitu kala ŋine naŋa kawâŋgu ndaŋge ŋalae ilâ pa Maro Kindeni, ŋana tu maka kapasipa kuku Kirisi lâ, aku Kirisi ipole kazâŋa rârâni. Mine nde Maro Kindeni ikaima koka Kirisi muli kala kandeka kalâ. Maro Kindeni wurâta ilua maka ŋana kalâ kakura nia nia katula ŋgua pwataki ŋana Kirisi kâ, aku ŋgua ŋinde nde itogo kelekele kuwae ara ndo mwasina, lawea itapala kala ilâ isala nia ndoni. \v 15 Mao nâ, maka warakama nde katogo kelekele kuwae ara ndo Kirisi ikai ku ipatarâwa pa Maro Kindeni. Kuwae ŋinde nde ilâ panzi tamâta ŋinde soka nzâla ŋinde ilâ pa samba lawea, aku ilâ panzi tamâta ŋinde soka nzâla ŋinde ilâ pa yââ ŋalae ne mbââ tona. \v 16 Tamâta pinde soka nzâla ŋinde ilâ pa yââ ŋalae ne mbââ, aku kinzi ŋinde siŋo kuwae ŋinde ku situ ŋinde nde mateŋa ne kuwae sakamao. Aku mao nâ, kuwae ŋinde ikainzi silâ pa mateŋa nâ. Aŋga tamâta pinde nde soka nzâla ŋinde ilâ pa samba lawea, aku kinzi ŋinde sisama tu ŋinde nde via ne kuwae ara ndo. Aku mao nâ, kuwae ŋinde ikainzi silâ pa via nia. Opopo, ea nde tamâta ara kala ikura tu iveta pâri-tamâta nenzi wurâta ŋine, a? \v 17 Tamâta rârâ uru soka silâ wa simâ wa situla Maro Kindeni kawa ŋgua, andeta ŋandai ilonzi papa i ŋga; kinzi ilonzi pa mbumbu uru sikai ŋana nenzi wurâta ŋinde. Kinzi silaŋenzi tamâta tu Maro Kindeni kawa ŋgua nde kelekele ŋana tapako kâ. Aŋga maka ŋandai katogonzi tamâta ŋinde ŋga. Maro Kindeni tamwata ipatea maka ku isupwama tu katula i kawa ŋgua. Mine nde maka kakai Kirisi ndamwa ku kamandi Maro Kindeni nao katula ŋgua mao nâ. \c 3 \s1 Kinzi pâri-tamâta simo ŋgua pâŋa wasaseki ne wurâta tamâta \p \v 1 Mana mana, a? Tiambo miki katu naŋa aŋgere ŋgua kaŋa mine pami ŋana kapandekâna maka warakama kilo, a? Tia ndo. Kinzi pâri-tamâta laŋeŋa pinde ilonzi tu tamâta ŋalaŋala ma siŋgere ŋgua ŋananzi lâ pepa tini, ŋana itula pwataki pami tu kinzi nde tamâta ara. Aŋga kinzi pinde ilonzi tu miki ma kaŋgere ŋgua ŋananzi lâ pepa tini, ŋana itula pwataki tu miki ilomi ara nâ panzi. Taitu maka ŋandai katogonzi tamâta ŋinde ŋga. \p \v 2 Ŋana tu miki warakami nde katogo pepa ŋana itula maka kilalama pwataki tu maka nde pâri-tamâta mao. Naŋa asama sondo lâ iloŋgu tu ŋinde nde ŋgua mao, aku kinzi tamâta rârâni sikura tu simora nemi kalo-tawana kala sisama maka kilalama pwataki lâ. \v 3 Aku miki kilalami kala ipâŋga nia yo tu miki katogo pepa toŋge Kirisi tamwata iŋgere ku io maka mbauma ilo ŋana kakai kalâ. Andeta Kirisi ŋandai ikai puro waŋai ŋineŋga iŋgere ŋgua ŋinde lâ mira toŋge tini ŋga. Ikai Maro Kindeni Via Tamwata ne Koroani ku iŋgere ŋgua ŋinde lâ ilomi kalomi. \p \v 4 Maka ŋandai karuru ŋana kaporo ŋgua kaŋa mine ŋga, ŋana tu Kirisi itula pwataki pama tu Maro Kindeni tamwata ipateama ŋana kaveta wurâta ŋine kâ. \v 5 Taitu maka ma kapasuka warakama tinima ku kaporo tu, “Maka warakama nâ kakura tu kaveta wurâta ŋine”, ande ma tia. Ŋana tu Maro Kindeni simbo nâ ivila maka, kala kaveta wurâta ŋine. \v 6 Inani ivila maka, kala maka kapâŋga ŋgua pâŋa wasaseki ne wurâta tamâta. Andeta nema wurâta ŋandai ŋana katula ŋgua tukuŋa pwataki ŋga; nema wurâta nde ŋana katula pâri ara Koroani Sapâŋa uru itula ŋinde pwataki. Ŋana tu ŋgua tukuŋa uru ionzi tamâta lâ nzâla ŋinde ilâ pa mateŋa kâ, aŋga Koroani Sapâŋa uru via wasaseki ilanzi tamâta. \p \v 7 Miki kalomi ŋgere sondo ŋga; nia ndoyo, lâ zo ŋinde Maro Kindeni iŋgere ŋgua tukuŋa lâ mira tini ku ilua kinda, ande i tamwata kilala ipâŋga nia yo, itogo sinâla mwasina. Mine nde Mose nao sinala kaika ndo, kala kinzi Isrel ŋgu sikura tu silea pa i nao, ande tia. Andeta muli ŋga sinâla ŋinde nde marumbu lâ. Ayo, ŋgua tukuŋa uru ionzi tamâta lâ nzâla ŋinde ilâ pa mateŋa kâ, andeta Maro Kindeni ne sinâla kaika ŋinde nde iyoka tava imâ. \v 8 Aŋga lâ zo ŋana Maro Kindeni io Koroani imâ ilonda ŋana iveta ŋgua pâŋa wasaseki ipâŋga kanaŋo, ande i ne sinâla more-more ŋalae nde iyoka tava imâ, aku ŋinde ipole ŋgua tukuŋa ne sinâla ndo lâ. \v 9 Mao nâ, ŋgua pâŋa muŋgâŋa ne ŋgua tukuŋa nde ikai Maro Kindeni ne pareŋa-nia imâ panzi tamâta, andeta tukuŋa ŋinde ipâŋga tava Maro Kindeni ne sinâla ŋalae. Aŋga ŋgua pâŋa wasaseki nde iveta nzâla panzi tamâta ŋana simo ilonzi mbâra-mbâra lâ Maro Kindeni nao, aku i ne sinâla more-more ŋalae iyoka tava ŋgua pâŋa wasaseki ŋinde imâ. \v 10 Muŋga kinda ilonda patea tu ŋgua tukuŋa nde kelekele ara nâ. Andeta kala ŋine pâri ara ipâŋga kelekele ara ku ara ndo, ipole ŋgua tukuŋa ndo lâ. \v 11 Mao nâ, nia ndoyo ŋgua pâŋa muŋgâŋa ne ŋgua tukuŋa nde ipâŋga tava Maro Kindeni ne sinâla ŋalae. Andeta ŋgua tukuŋa nde kelekele ŋana nao tia kâ. Aŋga ŋgua pâŋa wasaseki ne pâri ara ŋinde nde ma nao tia lâ, ande tia; ŋinde ma imo mine ku imo nâ. Mine kala Maro Kindeni ne sinâla more-more ŋalae nde iyoka kuku pâri ara imâ, aku ipole ŋgua tukuŋa ne sinâla ndo lâ. \p \v 12 Maka nema kalo-tawana nde ikeno kaika mine. Mine nde maka karuru ŋana katula pâri ara pwataki kâ, ande tia. \v 13 Maka ŋandai kaveta itogo Mose muŋga iveta ŋga. Nia ndoyo, lâ zo ŋinde i nao sinala yo, ande ikai lalava pinde ku ipono nao. I tini pwâka tu kinzi Isrel ŋgu ma sisama tu sinâla ŋinde nde laiti ŋana marumbu kâ. \v 14 Andeta Isrel ŋgu ilonzi kalonzi nde pasâsâe lâ, kala zo ŋine kinzi simo mine ku simo ŋai yo. Lâ zo ŋana kinzi sipono ŋgua ŋana ŋgua pâŋa muŋgâŋa ŋinde, ande Mose ne lalava ndainani nâ ipono ilonzi kalonzi yo. Ŋana tu tamâta ea kinzi sipasipa kuku Kirisi, ande Maro Kindeni itikia lalava ŋinde piti lâ kinzi ŋinde nâ ilonzi kalonzi. \v 15 Mao nâ, lâ zo ndia kinzi Isrel tamâta sipono Mose ne ŋgua tukuŋa, ande lalava ŋinde ipono ilonzi kalonzi ikeno mo ŋai yo. \v 16 Andeta lâ zo ŋana tamâta toŋge ipalele ilo kalo ku io ne kalo-tawana ilâ pa Maro Ŋalae, ande lâ zoni ndaina nâ Maro Kindeni itikia lalava ŋinde piti lâ tamâta ŋinde ilo kalo. \v 17 Maro Ŋalae nde imo taitu kuku Koroani. Ambo Maro Ŋalae ne Koroani imo tamâta toŋge ilo, ande sâ toŋge ikura tu ipono tamâta ŋinde nao, ande tia. \v 18 Aku mine nâ, kelekele toŋge ikura tu ipono kinda kalo-tawana tamâta naonda, ande tia. Mine kala Maro Ŋalae ne sinâla ŋalae imâ pa kinda, aku kinda tapâŋga tatogo nduŋgu ŋana ipane sinâla ŋinde ilâ isinalanzi tamâta pinde. Sinâla ŋinde iyoka pa Maro Ŋalae, ina Koroani, kala imâ pa kinda. Aku sinâla ndainani nâ ma ilele kinda kilalânda lee, tapâŋga tatogo Maro Ŋalae tamwata mine. \c 4 \s1 Kinzi pâri-tamâta nde sitogo kulo mwasina \p \v 1 Maro Kindeni nde kalo-sukâŋa warika, aku ŋana duvi ŋinde kâ i wurâta ŋine ilua maka ŋana katula pâri ara kâ. Mine nde lâ zo ndia malia ipâŋga pama, ande nema kalo-tawana ikeno kaika nâ. \p \v 2 Mao nâ, maka kapu mulima ndo pa vetâŋa sakamao kie-kie rârâni kinzi tamâta uru sipavea ku siveta ŋinde. Maka kakai laŋeŋa panzi tamâta tia ndo, aku maka kalele Maro Kindeni kawa ŋgua ipâŋga kie toŋge tia ndo. Maka uru katula ŋgua mao nâ ipâŋga nia yo. Mine nde kinzi tamâta sisama maka kilalama pwataki tu maka kaveta wurâta sondo ndo lâ Maro Kindeni nao. \p \v 3 Mao nâ, kelekele toŋge ipono tamâta pinde ilonzi kalonzi, kala sisama pâri ara maka uru katula ŋine duvi pwataki, ande tia. Andeta kinzi ŋinde nde tamâtani ndaina kala soka nzâla ŋinde ilâ pa yââ ŋalae ne mbââ. Kinzi ŋinde nâ sizizâla ŋana pâri ara duvi kâ. \v 4 Kinzi kalonzi tawana tia, ŋana tu Sadana, ina tâno ŋine ne maro laŋeŋa sakamao, ande ipono ilonzi kalonzi marumbu lâ. Mine nde pâri ara ŋana Kirisi kâ ne sinâla isinala ilonzi kalonzi, ande tia. Kirisi ina itula Maro Kindeni kilala ara ŋinde pwataki. \v 5 Miki kaloŋo ŋga; maka ŋandai uru katula ŋgua ŋana warakama nema vetâŋa ŋga. Ŋgua maka uru katula pwataki ŋinde nde mine; Yesu Kirisi i nde Maro Ŋalae, aku maka kapaipa kuku i lâ kala kamo miki nemi wurâta tamâta. \v 6 Nia ndoyo Maro Kindeni iporo itu kaika pa sinâla tu, “Sinâla ipâŋga lâ nia kondoma!”, aku sinâla ipâŋga lâ. Aku inani kala iveta ne sinâla ipane maka iloma kaloma lâ. Mine nde maka kasama Maro Kindeni kilala pwataki lâ, ŋana tu i kilala ŋinde ipâŋga nia yo lâ Yesu Kirisi tini. \p \v 7 Opopo, pâri ara ŋinde nde kelekele ara ndo! Andeta Maro Kindeni io pâri ara ŋinde imâ pa maka tamâta kaa nâ ŋana katula pwataki kâ. Ŋinde itogo Maro Kindeni ikai kelekele toŋge kulu ŋalae tina, ku izeze lâ kulo kaa nâ ilo. Mine nde kinzi tamâta sikura tu sisama mine; walo kaika ŋine kala uru ipâŋga nia yo lâ maka nema wurâta tini, ande ŋinde ŋandai maka nema walo ŋga. Ŋine nde Maro Kindeni tamwata ne walo kaika. \p \v 8 Malia kie-kie uru ipâŋga pa maka ikura nia ndoni, andeta malia ŋinde ŋandai ipu maka ndue ndo ŋga. Ikura zo rârâ maka iloma kura tia, andeta maka ŋandai kapile nema kalo-tawana ŋga. \v 9 Tamâta rârâ siveta kenzi sakamao pa maka, andeta Maro Kindeni ŋandai ipile maka ŋga. Zo pinde kinzi sipu maka pâta lâ, andeta kinzi ŋandai sipolema ŋga. \v 10 Ikura zo rârâni maka kasama tu kinzi kazâŋa tamâta situ sipu maka pâta kamâte, itogo muŋga sipu Yesu pâta imâte mine. Andeta maka kamo viama kamo ŋai yo, aku ŋinde itula pwataki tu Yesu kala imo via mine nâ. \v 11 Maka kapaipa kuku Yesu lâ. Mine nde ikura zo rârâni maka kamo viama yo, kinzi kazâŋa tamâta situ sipu maka pâta kamâte. Andeta tia. Mine nde maka karaema kaa ŋine itula pwataki tu Yesu kala imo via mine nâ. \v 12 Mine nde mateŋa ikai wurâta ŋana izavaru maka, aŋga via nde ikai wurâta ŋana ivila miki. \p \v 13 Ŋgua ikeno lâ wâŋgiŋa paneâŋa kâ ne pepa tini mine tu, “Naŋa kaloŋgu tawana Maro Kindeni; mine nde aporo atula ŋgua pwataki lâ.” Aku kalo-tawana kie taituni mine kala ikeno pa maka tona. Mine nde maka kala mine nâ kaloma tawana ku katula ŋgua pwataki, \v 14 ŋana tu Maro Kindeni ipaŋo Maro Ŋalae Yesu imandi sânda imo via kilo, aku maka kasama tu inani ma ipaŋo maka mine nâ, ku ma ikai maka wa miki wa talâ kuku Yesu tamandi Maro Kindeni nao. \v 15 Naŋa asama tu malia kie-kie kala ipâŋga pa maka ŋinde nde ŋana ivila miki kâ. Mine nde muli ŋga Maro Kindeni ne wisi-wisi ma ilâ lee ipâŋga panzi tamâta pinde rârâ tona, kala kinzi ŋinde rârâni ma kalonzi tawana ku ma kawanzi ndaŋge ŋalae pa Maro Kindeni sipanea i. \s1 Kinzi pâri-tamâta nenzi kalo-tawana nde ikeno kaika lâ \p \v 16 Ŋana duvi ŋinde kâ maka ŋandai iloma malia kala kapile nema wurâta ŋga. Mao nâ, karaema ŋine nde ilâ ŋana nao tia kâ, aŋga iloma nde uru ikai walo wasaseki ikura zo zo. \v 17 Naneŋgu ŋgua ŋinde nde duvi mine; malia kie-kie uru ipâŋga pa maka, andeta ŋinde nde kelekele kiri-mwata nâ, aku ma ikeno ikura zo mbwana-mbwana nâ. Ambo maka ma kamandi kaika ŋana kakale malia ŋinde kâ, ande muli ŋga maka ma kamo ara kuku Maro Kindeni ku kamo nâ. Maka ma kamo ara ndo, aku ŋinde ma ipole tâno ŋine ne malia rârâni ndo lâ. \v 18 Mine nde maka ŋandai kalea ilâ pa tâno ne kelekele ŋine kinda tamora lâ matânda ŋga. Maka kalea kaika ilâ pa samba ne kelekele ŋinde kinda takura tu tamora lâ matânda tia. Ŋana tu kelekele uru tamora lâ matânda ŋinde ma ikeno zo mbwana-mbwana nâ, aŋga kelekele arara takura tu tamora lâ matânda tia ŋinde, ande ma ikeno mine ku imo nâ. \c 5 \p \v 1 Ŋana tu maka kasama ŋine: kinda karaenda ŋine nde itogo pâla uru tamo ilo mwasina. Ambo luma ŋine ma sapirâŋa lâ, ande Maro Kindeni tamwata ma muli luma toŋge ilua kinda ŋana tamo ilo. Andeta ŋinde ŋandai luma toŋge tamâta siveta lâ mbalaunzi ŋga; luma ŋinde ikeno samba ilo, aku ma ikeno mine ku imo nâ. \v 2 Kala zo ŋine kinda tamo pâla ŋine ilo, aku tamo tata nâ. Mine nde maka iloma ndo tu Maro Kindeni ma ikai nema luma ŋinde ikeno samba ilo, aku ma isawa lâ tinima itogo pasawaŋa mine. \v 3 Ŋana tu lâ zo luma wasaseki ŋinde ma itura kinda lâ, ande kinda ma tamo tininda kaa nâ tia. \v 4 Lâ zo ŋine kinda tamo yo lâ tâno ŋine ne pâla ilo, aku ilonda malia kala tamo tata nâ. Taitu maka ŋandai iloma tu ma kapile karaema siŋga ŋine ŋga. Maka iloma ndo tu Maro Kindeni ma isawa karae wasaseki ŋinde itura maka itogo pasawaŋa mwasina. Ŋineŋga via mao ŋinde ma ipaŋando karaema kaa ŋine ndo lâ. \v 5 Maro Kindeni tamwata ipatea tu ma iveta vetâŋani ndaina pa kinda, kala ina iveta maka kaluku lâ ŋana kakai luma wasaseki ŋinde. Aku ina io ne Koroani imâ imo kinda ilonda. Mine nde maka kasama tu i ma muli iveta vetâŋa arara kie-kie pa kinda tona. \p \v 6 Maka uru kaloma ŋgere ŋana i ne vetâŋa arara ŋinde kâ, aku ŋinde ipu tini kaika pa iloma kaloma kala kamandi kaika ikura zo zo. Maka kasama tu lâ zo kinda tamo yo lâ karaenda ŋine ilo, ande kinda tamo Maro Ŋalae tini laiti, nde tia. \v 7 Kala zo ŋine kinda takura tu tamora i nao tia, taitu maka nema kalo-tawana ikeno pa i nâ. \v 8 Maka kaloma tawana i kaika lâ, aku kasama tu ambo maka ma kapile karaema ŋine ku kalâ kamo Maro Ŋalae tini laiti, ande ŋinde ma ara ndo. \v 9 Ambo maka ma kamo karaema ŋine ilo tâku kamo samba lawea tâku, ande maka iloma ndo pa kelekele taitu ŋine nâ; maka iloma ndo tu kapaveta kuku vetâŋa ndia Maro Ŋalae ilo papa ŋinde. \v 10 Ŋana tu Maro Kindeni ne pateâŋa ikeno tu kinda rârâni ma muli tamandi lâ ŋgua-samâŋa tamwata Kirisi ne ŋgua nia. Aku i ma kulu ilua kinda taitu-taitu, ikura wurâta ndia rârâni muŋga taveta lâ zo ŋana kinda tamo karaenda ŋine ilo yo. Ambo kinda muŋga taveta wurâta ara, ande i ma itu ŋana ŋinde kâ. Ambo kinda taveta wurâta ara tia, ande i ma ipare nia pa kinda ŋana ŋinde kâ. \s1 Paulo ne wurâta nde ŋana igagatinzi ŋana sipâŋga ilonzi kalonzi taitu kuku Maro Kindeni kilo \p \v 11 Maka uru kamege ŋana Maro Ŋalae kâ ku kamo i kalo. Mine nde maka kakai wurâta ŋana kasowe tamâta ilonzi kalonzi. Maro Kindeni isama nema ilo-kalo wa vetâŋa rârâni marumbu lâ, aku naŋa iloŋgu tu miki kala ma kasama maka kilalama sondo mine nâ. \v 12 Naŋa ŋandai aporo ŋgua mine pami ŋana kapandekâna maka warakama kilo ŋga. Naŋa iloŋgu tu miki ma kasama maka kilalama sondo, ŋana miki ma kandekana maka. Ŋineŋga lâ zo ndia tamâta pinde sindekananzi tamâta pinde ŋana nenzi vetâŋa ikeno pa nia yo nâ, ande miki ma kakura tu kaporo ŋgua sondo nâ taulo panzi ŋana maka kâ. \v 13 Ambo tamâta pinde situ maka nde tamâta kapa nâ, ande maka ma kaloma loko ŋana ŋinde kâ nde tia, ŋana tu maka kaloma tawana Maro Kindeni kala kaveta wurâta ŋine. Ambo kinzi pinde situ maka nema ilo-kalo nde ara nâ, ande ŋinde nde ŋana ivila miki kâ. \v 14 Maka kaloma tawana tu Kirisi simbo nâ ikai kinda rârâni niânda ku imâte, aku ŋinde itogo kinda rârâni tamâte kuku i. Mine nde Kirisi ne tini-mwasa ŋinde ikai poe pa nema vetâŋa rârâni. \v 15 Kirisi imâte ŋana ivila kinda rârâni. I ilo tu kinda kala tamo viânda ŋine ma tapile mâsi ŋana tapono muli pa warakânda nâ nenda pateâŋa, aku ma tapaveta kuku mâsi ŋana tapono muli pa i ne pateâŋa nâ, ŋana tu inani imâte ŋana ivila kinda kâ, ŋineŋga Maro Kindeni ipaŋo i imo via kilo. \p \v 16 Mine nde nanayoni, lâ zo ŋinde nema kalo-tawana ipâŋga mine, ande maka kapile mâsi ŋana kalea pa tinima pinde nenzi vetâŋa ikura tâno ŋine ne ilo-kalo nâ. Mao nâ, muŋga maka kapono muli pa tâno ŋine ne ilo-kalo nâ ku kalea pa Kirisi ne vetâŋa, andeta maka kapile nema mâsi ŋinde marumbu lâ. \v 17 Mine nde miki kaloŋo ŋga; ambo tamâta toŋge ipasipa kuku Kirisi, ande Maro Kindeni iveta i ipâŋga tamâta wasaseki ndo. I ne ilo-kalo siŋga wa vetâŋa siŋga rârâni nde marumbu ndo lâ, aku ipaveta kuku ilo-kalo wa vetâŋa wasaseki nâ. \v 18 Maro Kindeni tamwata iveta mine pa kinda. Muŋga kinda tamo i ne kazâŋa tamâta, andeta Kirisi ne mateŋa ikai nzâla piti pa Maro Kindeni tu ilele kinda tapâŋga i ninambwe wukale. Kala ŋine i wurâta ilua maka ŋana katula pâri ara ŋinde pwataki panzi tamâta pinde, ŋana kinzi kala ma sikura tu sipâŋga i ninambwe wukale tona. \v 19 Maka uru katula ŋgua mine; Maro Kindeni isupwa Yesu imâ ŋana iveta nzâla panzi tamâta rârâni ŋana ma sikura tu sipâŋga i ninambwe wukale. Aku kinzi ea kalonzi tawana i, ande Maro Kindeni ma kalo ŋgere kilo ŋana nenzi kiesaka kâ, ande tia. Aku ina wurâta ilua maka pâri-tamâta ŋana kalâ katula ŋgua ndainani nâ panzi tamâta pinde, ŋana kinzi kala ma sikura tu sipâŋga i ninambwe wukale tona. \v 20 Mine nde maka kakai Kirisi ndamwa ku katula i ne ŋgua pwataki. Ŋinde itogo Maro Kindeni tamwata isarâwa panzi tamâta lâ maka kawama. Maka kakai Kirisi kawa ku kano kaika pami tu miki ma kasâu pa Maro Kindeni tu ilele ilomi kalomi, ŋana miki ma kapile mâsi ŋana kamo Maro Kindeni ne kazâŋa tamâta, ku kapâŋga i ninambwe wukale. \v 21 Kirisi iveta kiesaka toŋge tia ndo; andeta Maro Kindeni ilo tu ma ivila kinda, kala io nenda kiesaka rârâni kâki Kirisi kulu. I ne vetâŋa ŋinde nde duvi mine; i ilo tu kinda ma tapasipa kuku Kirisi, ŋana i ma io tamwata ne ara ndoni kâki kulunda ku iveta kinda tapâŋga tamo ilonda mbâra-mbâra ndo lâ i nao. \c 6 \s1 Kinzi pâri-tamâta sikai malia rârâ ŋana nenzi wurâta kâ \p \v 1 Maka kaveta wurâta kuku Maro Kindeni. Mine nde maka kano kaika pami tu miki ma kaveta Maro Kindeni ne wisi-wisi miki muŋga kakai ŋinde tu ilâ kaa nâ ndimo. \p \v 2 Ŋana tu Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “Nanayoni naŋa warakâŋgu apatea zo ŋana ma aveta keŋgu ara pami ku ayautemi piti lâ kazâŋa ilo. Naŋa amo lee ŋineŋga zo ŋinde ipâŋga lâ, aku lâ zoni ndaina naŋa apaloŋo pa nemi sarawâŋa kala avilami lâ.” \m Ayo, kala ŋine naŋa apaimi tu zoni ŋaina nâ nde Maro Kindeni ne zo ŋana iveta kie ara pami! Zoni ŋaina nâ nde i ne zo ŋana iyautemi piti kâ! \p \v 3 Maka tinima pwâka tu tamâta toŋge ma ilelea maka pâri-tamâta ŋana nema wurâta kâ. Mine nde maka uru kaŋgeŋge ŋana mâsi ndia rârâni uru iveta tamâta nenzi kalo-tawana tu imbe kâ. \v 4 Andeta maka iloma tu nema vetâŋa rârâni ma itula pwataki tu maka kamo Maro Kindeni ne wurâta tamâta. Mine nde lâ zo ndia malia ŋalaŋala kie-kie itu ipâŋga pama ŋana itawa maka ndue kâ, ande maka uru kamandi kaika ku kamo nâ. \v 5 Zo pinde kinzi kazâŋa tamâta sipu maka pâta, aŋga zo pinde sioma kamo luma sakamao ilo, aŋga zo pinde ŋgu ŋalae simandi siŋge maka ku siyoroa maka sakamao ndo. Maka uru kamakâsa ŋalae, kala kakeno mâsa-kulânda tia ndo. Aku putole uru ipuma pâta tona. \v 6 Maka nema ilo-kalo tava nema vetâŋa rârâni nde mbâra-mbâra ndo, aku kapaveta kuku ilo-kalo ara nâ. Maka uru wisima nâna walele tia, aku uru kaveta kema ara nâ panzi tinima pinde. Koroani Sapâŋa nde imo kuma, aku iloma ndo ikeno mao nâ panzi tamâta rârâni. \v 7 Maka uru katula ŋgua mao kanaŋo, aku Maro Kindeni ne walo kaika nde ikeno pama. Maka nema vetâŋa arara nde itogo nema ua wa maramuŋa mwasina, aku ŋinde ikeno mbauma pa wia kâ ilo wa mbauma pa ŋâsi kâ ilo wa. \v 8 Tamâta pinde uru sisuka maka ŋama kâki, aŋga pinde nde sitawa ŋama ndue. Tamâta pinde uru sivaligi maka, aŋga pinde nde sipaneama. Kinzi pinde situ maka nde laŋeŋa tamwatama. Andeta tia; maka uru kaporo ŋgua mao nâ. \v 9 Tamâta pinde situ maka nde tamâta kaa nâ, andeta maka kilalama nde ipâŋga nia yo lâ. Maka katogo tamâta i ne zo laiti ŋana imâte kâ, andeta kamo viama kamo ŋai yo. Maka kakai nâna ŋalae, andeta ŋandai kamâte ŋga. \v 10 Zo pinde maka kaloma sukâŋa ŋalae tina, andeta maka uru kamo kandeka nâ ikura zo zo. Maka kamo katogonzi sugorai tamwatanzi mine, andeta maka uru kelekele ara ndo kalanzi tinima pinde. Maka nema kelekele toŋge keno pama tia, andeta mao nâ, kelekele ndoni nde keno pama marumbu lâ. \p \v 11 Miki Korin ŋgu, maka kaporo ŋgua pwataki ipâŋga nia yo pami lâ. Maka iloma ndo ikeno pami, aku ŋinde miki kasama lâ. \v 12 Maka ŋandai kasilikana iloma ŋana miki ŋga; maka iloma ndo ikeno pami. Aŋga miki warakami nde kasilikana ilomi ŋana maka kâ. \v 13 Kala ŋine naŋa aporo ŋgua pami itogo tamâta uru iporo pa natu mine; miki ma kaveta vetâŋa kie taituni itogo maka kaveta pa miki mine, aku ma kao ilomi ndo imâ pa maka. \s1 Kinda tamo Maro Kindeni ne luma sapâŋa \p \v 14 Tamâta pinde ŋandai kalonzi tawana Kirisi ŋga. Miki ma kapasipa lâ taitu kunzi tamâta ŋinde ndimo. Mana mana, a? Tiambo vetâŋa ara ikura tu ipasipa kuku vetâŋa sakamao, a? Tiambo sinâla ikura tu ilâ imo taitu kuku kondoma, a? \v 15 Tiambo Kirisi ikura tu ilâ imo taitu kuku Sadana, a? Tiambo kalo-tawana tamâta nenzi ilo-kalo nde irerege kuku tinikoa nenzi ilo-kalo, a? \v 16 Tiambo Maro Kindeni ne luma sapâŋa ikura tu ipaseŋge kuku kinzi maro laŋeŋa nenzi luma, a? Tia ndo kanaŋo! Ŋana tu kinda warakânda tamo Maro Kindeni Via Tamwata ne luma sapâŋa. Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “Naŋa warakâŋgu ma amo kunzi wa ayoka ŋgininzi wa. Naŋa ma amo kinzi nenzi Maro Ŋalae Kindeni, aku kinzi kala ma simo naneŋgu ŋgu.” \q1 \v 17 “Mine kala Maro Ŋalae ipainzi ne tamâta tu, ‘Miki ma kapilenzi tinikoa ŋgu simo, aku ma tinimi piti ndo ŋananzi. Ambo miki ma kapu mulimi pa kelekele muso rârâni, ande naŋa ma iloŋgu ara nâ akaimi kamâ pa warakâŋgu.’” \q1 \v 18 “‘Aku naŋa ma amo miki Tamami, ku miki kala ma kamo naŋa natuŋgu wukale mine nâ.’ Maro Ŋalae Walo Tamwata iporo ŋgua ŋine.” \c 7 \p \v 1 Niŋgu-nambwe wukale, nanayoni Maro Kindeni ipa ŋgua tu ma iveta kie mine pa kinda. Mine nde ara ŋana kinda ma tasoki kelekele ndia rârâni uru iveta muso pa ilonda wa karaenda wa ŋinde piti, ŋana ma tamo ilonda mbâra-mbâra ndo lâ Maro Kindeni nao. Aku ara ŋana kinda ma tamege ndo ŋana i kâ, ku tapaveta kuku vetâŋa arara rârâni i ilo papa ŋinde ikura zo zo. \s1 Paulo indeka ŋalae, ŋana tu kinzi Korin ŋgu sipalele ilonzi kalonzi lâ \p \v 2 Miki ma kao ilomi ndo imâ pa maka, ŋana tu maka ŋandai kaveta vetâŋa soki pa tamâta toŋge ŋga. Maka ŋandai kayaula tamâta toŋge ne kalo-tawana ŋga, aku ŋandai kalaŋe tamâta toŋge ku kakai ne kelekele saŋe ŋga. \v 3 Naŋa ŋandai aporo ŋgua kaŋa mine ŋana ambitami ŋga. Naŋa muŋga nâ apaimi tu maka iloma ndo keno pami. Mine nde ikura zo rârâni kinda tamo viânda yo, ande sâ toŋge ma ikura tu ipono nema tini-mwasa ŋinde nao, ande ma tia. Aku mine nâ, mateŋa kala ma ikura tu ikai nema tini-mwasa ŋinde piti ŋanami, ande tia. \v 4 Naŋa aruru ŋana aporo ŋgua ipâŋga nia yo pami, ande tia. Mine nde apaimi tu naŋa andeka ŋalae tina ŋanami. Mao nâ, malia kie-kie rârâ nde ipâŋga pama lâ, andeta naŋa iloŋgu ara nâ. Ndekâŋa nde ipipi lâ iloŋgu kaloŋgu ikura zo zo. \p \v 5 Naneŋgu ndekâŋa ŋinde nde duvi mine; muŋga, lâ zo ŋinde maka kalâ kapâŋga Masedonia tâno, ande malia kie-kie ipâŋga pama ikura zo rârâni, kala kakeno ara tia ndo. Kinzi tamâta simo ŋinde nde sipawa ŋgua ŋalae kuku maka, aku iloma putuka tava. \v 6 Andeta Maro Kindeni uru ipu tini kaika panzi tamâta ea simo tava ilonzi malia. Mine nde inani io ninda-nambwe Titi imâ ipâŋga pama, aku ŋinde ipu tini kaika pa iloma kaloma. \v 7 Andeta i ŋandai ipu tini kaika pa iloma kaloma lâ nzâla taitu ŋinde nâ. Titi itapâri pama tu lâ zo ŋinde i imo kumi, ande miki kapu tini kaika pa i ilo kalo, aku i ne ŋgua ŋinde kala ipu tini kaika pa iloma kaloma tona. Itapâri tu miki ilomi ndo tu kamora naŋa kilo. Ipaima tu miki kalomi sukâŋa ŋana naŋa kâ, ku ilomi tu kapaveta kuku naneŋgu ŋgua. Mine nde naŋa andeka ŋalae tina. \p \v 8 Naŋa asama tu pepa ŋinde muŋga aŋgere ku ao imâ pami, ande pepa ŋinde iveta ilomi malia. Taitu naŋa kaloŋgu sukâŋa ŋalae koŋa ŋana ŋinde kâ, ande tia. Mao nâ, naŋa akura tu kaloŋgu sukâŋa, ŋana tu pepa ŋinde iveta ilomi malia ikura zo mbwana-mbwana nâ. \v 9 Kala ŋine naŋa amo andeka nâ. Taitu naŋa ŋandai andeka ŋana nemi kalo-lokoni ŋinde ŋga. Naŋa andeka ŋana tu malia ŋinde iveta miki kapalele ilomi kalomi. Maro Kindeni tamwata ipatea tu miki ma ilomi malia mine. Mine nde maka kasama tu nema ŋgua ŋinde ŋandai iyaula miki ŋga. \v 10 Ambo Maro Kindeni ipatea tu tamâta toŋge ma ilo malia, ande kinda ma kalonda sukâŋa ŋana tamâta ŋinde kâ tia, ŋana tu malia ŋinde ma iveta i ipalele ilo kalo, ŋineŋga Maro Kindeni ma ikai i piti lâ kondoma ilo. Aŋga zo pinde tâno ŋine ne vetâŋa nâ iveta tamâta pinde ilonzi malia, aku malia ŋinde ikura tu ipunzi tamâta ŋinde ndue ndo kala simâte. Mine nde kinda ma kalonda sukâŋa ŋalae ŋananzi tamâta ŋinde. \v 11 Miki kalomi ŋgere sondo ŋga; Maro Kindeni ipatea tu miki ma ilomi malia, aku ŋinde ivilami ŋalae tina. Ŋinde igagatimi ŋana kapalele ilomi kalomi, kala miki kamandi ŋana kaveta vetâŋa sondo. Malia ŋinde igagatimi ŋana wisimi nâna pa tamâta ŋinde muŋga iveta kiesaka, ku igagatimi ŋana karuru ŋana Maro Kindeni kâ tona. Malia ŋinde igagatimi ŋana kamo taitu kuku naŋa kilo, ku igagatimi ŋana kapaveta kuku vetâŋa sondo ku katu ŋana tamâta ŋinde ne vetâŋa sakamao kâ. Aku nemi vetâŋa ŋinde rârâni itula pwataki tu miki katu tamâta ŋinde sondo lâ, kala nemi soki toŋge ikeno pami ŋana ŋinde kâ, ande tia. \v 12 Mao nâ, muŋga naŋa ao pepa ŋinde imâ pami, andeta naŋa ŋandai kaloŋgu ŋgere ŋana tamâta ŋinde ne vetâŋa soki kala aŋgere ŋgua ŋinde pami ŋga. Aku naŋa ŋandai kaloŋgu ŋgere ŋana tamâta ŋinde ikai malia ŋana vetâŋa soki ŋinde ŋga. Naŋa aŋgere ŋgua ŋinde pami ŋana duvi ŋine; naŋa atu miki ma kasama sondo tu lâ Maro Kindeni nao, ande miki ilomi ndo ikeno pa maka. \v 13 Maro Kindeni ipu tini kaika pa maka iloma kaloma ŋana nemi vetâŋa rârâni ŋinde kâ. \p Andeta ŋinde nâ tia; maka kamora tu Titi nde ilo ndeka nâ, aku ŋinde kala iveta nema ndekâŋa ipâŋga ŋalae tina. Titi itapâri tu miki kazavaru i ne kalo-lokoni rârâni piti lâ, kala i wisi puu ndue lâ. \v 14 Muŋga naŋa andekanami lâ Titi nao, aku naŋa ŋandai akai maŋeti ŋana naneŋgu ŋgua ŋinde ŋga. Maka uru katula ŋgua mao nâ pami, aku ŋgua maka muŋga kaporo pa Titi ŋanami ŋinde kala ipâŋga mao kanaŋo tona. \v 15 Muŋga, lâ zo ŋinde Titi imâ ipâŋga pami, ande miki karuru ku ilomi rârâ. Miki kakai i imo kumi, aku miki rârâni kandeka ŋana kaloŋo i kawa ŋgua. Kala zo ŋine Titi kalo ŋgere kilo ŋana nemi vetâŋa ŋinde kâ, kala i ilo ndo ikeno pami. \v 16 Kala ŋine naŋa asama tu miki ma kaveta ikura naneŋgu ŋgua mine. Mine nde naŋa iloŋgu ndeka nâ. \c 8 \s1 Kinzi Korin ŋgu sigona mbumbu ŋana sivilanzi ninzi-nambwe simo Judia tâno \p \v 1 Niŋgu-nambwe wukale, kala ŋine maka katu katapâri pami ŋana Maro Kindeni ne wisi-wisi ŋinde muŋga ilâ panzi kalo-tawana tamâta simo Masedonia tâno. \p \v 2 I ne wisi-wisi ŋinde ipâŋga kanaŋo mine; muŋgani, malia ŋalae tina nde imâ ipâŋga panzi, aku malia ŋinde ikai samâŋa ŋalae pa nenzi kalo-tawana. Andeta kinzi simo sindeka nâ ikura zo rârâni. Mao nâ, kinzi simo sugorai ndo, taitu kinzi ilonzi ŋana ninzi-nambwe kalo-tawana tamâta pinde, aku ilonzi gagatinzi ŋana sigona mbumbu rârâ tu ma sivilanzi ninzi-nambwe ŋinde kâ. \v 3 Naŋa aporo tu kinzi sigona mbumbu lee nenzi mbumbu rârâni marumbu lâ. Ŋineŋga silâ siroto mbumbu pinde kilo ŋana sisukanzi ninzi-nambwe kâ. Aku tamâta toŋge ŋandai iporo kaika panzi tu ma siveta mine ŋga; kinzi warakanzi nâ ilonzi patea tu ma siveta mine, \v 4 kala sino kaika pa maka tu ma kaveta kema ara panzi ku kasâu panzi ŋana silâ taitu kunzi ŋgu pinde ŋana sisukanzi Maro Kindeni ne tamâta simo Judia tâno. \v 5 Maka iloma patea tu kinzi ma siveta vetâŋa taitu ŋinde nâ. Andeta tia; nenzi vetâŋa ipâŋga ara ndo, ŋana tu kinzi sipauwo warakanzi simo Maro Ŋalae kalo muŋga lâ, ŋineŋga sipauwo warakanzi simo maka kaloma tona, ikura Maro Kindeni ne pateâŋa mine. \v 6 Mine nde maka kalâ pa Titi, ina nia ndoyo ipaŋo ilomi kalomi ŋana kagona mbumbu tu kasukanzi kâ, aku maka kano Titi tu ma ivilami ŋana kaveta wisi-wisi ne wurâta ŋinde lee marumbu ndo lâ. \v 7 Naneŋgu morâŋa tu miki uru kamuŋga panzi ŋgu rârâni ŋana kapono muli pa vetâŋa arara kâ. Miki nemi kalo-tawana nde ipâŋga ara ndo, tava nemi ŋgua puroŋa wa, nemi ilo-kalo wa, nemi mâsi ŋana kamandi kaika kaveta wurâta wa, nemi mâsi ŋana kao ilomi ndo imâ pa maka wa. Mine nde naŋa iloŋgu tu miki ma kaveta vetâŋa kie taituni nâ, aku kamuŋga panzi ŋgu rârâni ŋana kaveta wisi-wisi ne wurâta ŋinde ŋana kagona mbumbu kâ tona. \p \v 8 Naneŋgu ŋgua ŋine ŋandai ŋgua tukuŋa kaika ŋga. Taitu naŋa iloŋgu tu asama mine; tiambo miki ilomi ikeno mao panzi tinimi pinde, tiya? Mine nde naŋa atapâri pami ŋana Masedonia ŋgu nenzi vetâŋa ara ŋinde kâ. \v 9 Miki kasama nenda Maro Ŋalae Yesu Kirisi ne wisi-wisi kilala pwataki lâ. Nia ndoyo i imo kuku Maro Kindeni, kala imo itogo mbaliŋa warika mine. Andeta ipalele ipâŋga itogo sugorai tamâta mine, ŋana ivila miki kâ. Aku i ne vetâŋa ŋinde ikai nzâla piti pami ŋana miki kala ma kakura tu kakai samba ne kelekele arara ŋinde. \p \v 10 Kala ŋine naŋa atu atula naneŋgu ilo-kalo pwataki pami ŋana wurâta ŋinde ŋana kagona mbumbu kâ. Naŋa aveta mine ŋana asukami tu kapaveta kuku vetâŋa sondo ndo. Lâ mbwera muŋgâŋa, miki kamuŋga panzi ŋgu rârâni ŋana kapaŋo wurâta ŋinde imandi. Andeta ŋinde nâ tia; nia ndoyo miki kamuŋga panzi ŋgu rârâni ŋana ilomi pa wurâta ŋinde kâ tona. \v 11 Mine nde kamandi sânda, aku kaveta wurâta ŋinde marumbu tâ! Nia ndoyo, lâ zo ŋinde ilomi gagatimi ŋana kagona mbumbu kâ, ande miki kapasusu nâ ŋana kapaŋo wurâta ŋinde imandi. Mine nde ara ŋana miki ma kapasusua warakami kilo ŋana kaveta wurâta ŋinde marumbu kâ, ikura mbumbu ŋapia ikeno pami mine. \v 12 Ambo miki ma ilomi ara ŋana kasukanzi kalo-tawana tamâta simo Judia tâno, kala kagona mbumbu ku kao ilâ panzi, ande Maro Kindeni kala ma ilo ara ŋana nemi vetâŋa ŋinde kâ. Ambo nemi mbumbu rârâ ikeno pami tia, kala mbumbu tini nâ kalanzi, ande i ma ilo ara ŋana ŋinde kâ tona. \p \v 13 Naŋa ŋandai iloŋgu tu miki ma kapile nemi kelekele rârâni ku kamo sugorai ŋana kasukanzi tinimi pinde tu simo ara. Andeta naŋa iloŋgu tu kinda kalo-tawana tamâta rârâni ma tavilanzi ninda-nambwe, ŋana kinda rârâni ma tamo rege-rege. \v 14 Taitu kala zo ŋine mbaliŋa rârâ ikeno pami, kala miki kakura tu kelekele pinde kalanzi sugorai tamâta. Mine nde ara ŋana miki ma kaveta mine. Aku muli, ambo nemi mbaliŋa marumbu kala kamo sugorai tâ, ambo kinzi nenzi kelekele ikeno panzi, ande kinzi kala ma sikura tu sisuka miki mine nâ. Mine nde miki wa kinzi wa ma kaveta vetâŋa kie taituni, kala miki rârâni ma kamo ara nâ. \v 15 Vetâŋa ŋinde iyoke Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “Tamâta pinde sigona kapwanzi rârâ, andeta kâpwa ŋinde ŋandai ipolenzi ŋga. Aŋga pinde nde sigona kapwanzi tini mwata nâ, andeta ŋinde ikuranzi.” \s1 Paulo ionzi tamâta ŋato silâ pa Korin lawea \p \v 16 Naŋa kawâŋgu ndaŋge pa Maro Kindeni, ŋana tu i igagati Titi ilo, kala Titi ilo ŋalae tu ivila miki. Aku maka kala iloma ikeno mine nâ. \v 17 Kala ŋine maka kano Titi tu ma itaulo imâ pa miki kilo, aku isâu walele nâ. Mao nâ, i ilo ara ndo ŋana ivilami. Mine nde nanayoni i tamwata ilo patea tu ma imâ ikalelemi kilo. \v 18 Aku maka kao ninda-nambwe toŋge kala iyoka kuku Titi imâ pami. Kinzi kalo-tawana tamâta ŋgu rârâni uru situ ninda-nambwe ŋinde parina tu i nde tamâta ara ŋana itula pâri ara kâ. \v 19 Andeta ŋinde nâ tia; kinzi kalo-tawana tamâta ŋgu simo Masedonia tâno nde sipatea tamâtani ndaina tu ma iyoka kuma ŋana kakai mbumbu ŋinde kalâ pa Judia tâno. Maka iloma tu wurâta ŋinde ma igagatinzi tamâta tu sipanea Maro Ŋalae tamwata ŋa sisuka kâki. Aku iloma tu wurâta ŋinde ma itula pwataki tu maka iloma ara nâ ŋana kavilanzi ninda-nambwe. \v 20 Maka tinima pwâka tu tamâta toŋge ma ileleama ŋana nema mâsi ŋana kakatona mbumbu rârâ ŋinde kâ. Mine nde maka kaloma ŋgere sondo muŋga lâ ŋga, ŋineŋga kapatea nzâla ŋana kakai mbumbu ŋinde ku kalâ kalanzi ŋgu simo Jerusalem. \v 21 Maka iloma tu nema vetâŋa rârâni ma ipâŋga ara ndo lâ Maro Ŋalae nao wa tamâta naonzi wa. \p \v 22 Aku maka kala kao ninda-nambwe toŋge kilo tu ma iyoka kunzi Titi kuku ninda-nambwe ŋinde rua simâ pami. Maka kakai samâŋa pa tamâta ŋinde mbwanima rârâ lâ, aku kasama tu i ilo ara ŋana iveta wurâta kie-kie. Kala ŋine isama tu miki ma kaveta vetâŋa sondo nâ. Mine nde i ilo ara ndo ŋana iveta wurâta ŋine kâ. \v 23 Miki kasama tu Titi nde naŋa nawalâŋgu, aku maka rua nema wurâta nde ŋana kavila miki kâ. Aŋga ninda-nambwe rua ŋinde nde simo kuleŋa tamâta, kala sikai ŋgu pinde ndamwanzi simâ pami ŋana sisuka Kirisi ŋa kâki. \v 24 Mine nde miki ma kaveta kemi ara nâ papa Titi tavanzi tamâta rua ŋinde. Ambo miki ma kaveta mine, ande ŋinde ma itula pwataki panzi Masedonia ŋgu tu miki ilomi ndo ikeno mao nâ panzi tinimi pinde. Ŋineŋga kinzi ma sisama tu maka ŋandai kandekana miki koa tia nâ. \c 9 \s1 Ara ŋana kinda ma tavilanzi Maro Kindeni ne tamâta ea simo sugorai \p \v 1 Miki kasama lâ ŋana wurâta ŋine maka kaveta ŋana kavilanzi Maro Kindeni ne tamâta simo Judia tâno. Mine nde naŋa ma aŋgere ŋgua luandondo ŋana ŋine kâ, ande tia. \p \v 2 Naŋa asama tu miki ilomi ara nâ ŋana kavilanzi tinimi pinde. Mao nâ, naŋa uru apanea miki ŋami lâ Masedonia ŋgu ŋine naonzi. Naŋa apainzi tu, “Lâ mbwera muŋgâŋa, ninda-nambwe simo Akaia tâno nde siluku lâ ŋana sipaŋo wurâta ŋine imandi.” Kinzi siloŋo parinami tu miki ilomi ara ŋana kagona mbumbu kâ, aku ŋinde igagati kinzi rârâ ŋana sigona mbumbu panzi Judia ŋgu. \v 3 Mao nâ, naŋa uru andekanami ku apainzi ninda-nambwe simo Masedonia tâno mine tu, “Kinzi Akaia ŋgu nde ma sigona mbumbu ku sio ndue ikeno.” Aku naŋa tiniŋgu pwâka tu naneŋgu ŋgua ŋinde ma ilâ kaa nâ. Mine nde naŋa aonzi ninda-nambwe ŋato ŋinde simâ pami. \v 4 Ŋana tu mwaŋga ŋga naŋa warakâŋgu ma akainzi ninda-nambwe Masedonia tâno warakanzi pinde kamâ kakalelemi. Ambo kinzi ma simora tu miki ŋandai kaluku ŋana mbumbu kalanzi Judia ŋgu, ande naŋa ma akai maŋeti ŋalae, ŋana tu naŋa uru asuka miki ŋami kâki ŋana nemi vetâŋa kâ. Andeta ŋinde nâ tia; miki kala ma kakai maŋeti ŋalae tava. \v 5 Mine nde naŋa iloŋgu patea tu ma ano kaika panzi ninda-nambwe ŋinde tu ma simuŋga pana simâ simo kumi, ŋana ma sivilami ŋana kagona mbumbu ŋinde muŋga miki kapa ŋgua tu ma kagona. Ŋineŋga tamâta rârâni ma sisama tu maka ŋandai katapa nemi mbumbu ŋinde saŋemi ŋga; miki warakami kandeka nâ ŋana kao mbumbu rârâ ŋinde ilâ panzi Judia ŋgu. \p \v 6 Miki kalomi ŋgere sondo ŋga; ambo tamâta toŋge ipau kaniŋa vâsa rua nâ lâ tâno ilo, ande i ma muli ikai kâpwa ŋalae tia. Aŋga tamâta ea ipau vâsa rârâ ŋinde, ande i ma muli ikai kâpwa ŋalae. \v 7 Mine nde ara ŋana miki rârâni taitu-taitu ma kalomi ŋgere sondo muŋga lâ, ŋineŋga mbumbu kalanzi ikura warakami nâ nemi pateâŋa mine. Ambo tamâta toŋge mbumbu ilanzi, andeta i tini pwâka tâku ilo tu kinzi sitapa ne mbumbu saŋe tâku, ande ŋinde ma ara tia ndo. Ŋana tu Maro Kindeni ilo ndo keno panzi tamâta ea ilonzi ndeka nâ ŋana mbumbu silanzi sugorai tamwatanzi. \v 8 Ambo mbaliŋa ikeno pami tia, ande Maro Kindeni ikura ndo ŋana kelekele arara kie-kie ilami. Mine nde miki nemi kelekele ma ikurami ikura zo zo, aku miki ma kakura tu kasukanzi tinimi pinde tona. \v 9 Ŋana tu Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “‘Tamâta ŋinde uru kelekele rârâ ilanzi sugorai tamwatanzi, aku i ne vetâŋa arara ŋinde ma ikeno ikura zo zo.” \p \v 10 Maro Kindeni tamwata uru kaniŋa vâsa ilanzi tamâta tu ma sipau lâ tâno ilo, aku ina uru kâpwa ilanzi tamâta rârâni tu ma sika kâ. Mine nde inani ma kelekele ilami ikurami ndo, kala miki ma kakura tu kavilanzi nimi-nambwe tona. Aku nemi vetâŋa ara ŋinde ma ipula kanaŋo rârâ, itogo tamâta ipau kaniŋa vâsa lâ tâno ilo, aku muli ikai kâpwa maria lâ tâno ŋinde ilo. \v 11 Maro Kindeni ma kelekele rârâ ilami, ŋana miki ma kakura tu kelekele rârâ kalanzi tinimi pinde ikura zo zo. Mine kala lâ zo ndia maka ma kakai mbumbu ŋinde kalâ kalanzi ninda-nambwe simo Judia tâno, ande tamâta rârâ ma kawanzi ndaŋge pa Maro Kindeni. \p \v 12 Mine nde nemi wisi-ara ŋinde ma ivilanzi Maro Kindeni ne tamâta, kala kinzi ma sikai kelekele ikuranzi ndo lâ. Aku nemi wisi-ara ŋinde ma igagatinzi ŋana kawanzi ndaŋge ŋalae pa Maro Kindeni tona. \v 13 Ŋana tu nemi vetâŋa ŋinde ma itula pwataki tu nemi kalo-tawana nde mao nâ. Aku ninda-nambwe kinzi ma sisama tu pâri ara ŋana Kirisi kâ nde ikeno kaika lâ ilomi kalomi, kala miki uru kapono muli sondo ndo pa i kawa ŋgua. Kinzi Judia tamâta ma sisama tu miki ilomi ara nâ ŋana kelekele kalanzi kinzi, aku ilomi ara mine nâ ŋana kavilanzi tinimi pinde tona, kala ma sipanea Maro Kindeni sisuka i ŋa kâki. \v 14 Kinzi ma sisama tu Maro Kindeni io ne wisi-wisi imâ more-more ŋalae pami. Mine kala kinzi ma tininzi mwasa ndo pami, aku ma sikai noŋa pa Maro Kindeni tu ma iveta kie ara pami. \v 15 Kawânda ndaŋge ilâ pa Maro Kindeni, ŋana tu i wisi-ara ŋalae tina ŋinde ilua kinda lâ. Mao nâ, wisi-ara ŋinde nde ŋalae tina, kala kinda tamâta nenda ŋgua ikura tu itula wisi-ara ŋinde kilala pwataki, ande tia ndo. \c 10 \s1 Paulo itu ŋgua taulo panzi tamâta pinde situ sitawa i ne wurâta ndue \p \v 1 Tamâta pinde uru sisowe ŋgua lâ naŋa tiniŋgu mine tu, “Lâ zo ŋana Paulo imo ku kinda, ande i uru imege ŋana kinda kâ. Aŋga zo ŋana imo malawae, ande i uru iporo ŋgua kaika ŋana itawa kinda ndue kâ.” Andeta naŋa Paulo warakâŋgu iloŋgu tu miki ma kalomi ŋgere ŋana Kirisi kâ. I muŋga ipatawa tamwata tini ku iveta vetâŋa mwasa nâ panzi tamâta. Mine nde naŋa ano pami tu miki ma kalomi ŋgere sondo ŋana naneŋgu ŋgua ŋine: \p \v 2 Miki kapakatona sondo ŋga. Tia ma naŋa apâŋga pami ku ma aleleami aporo ŋgua kaika pami. Mao nâ, naŋa akura ndo ŋana aporo ŋgua kaika pa miki tamâta ŋinde katu maka uru kapono muli pa tâno ŋine ne vetâŋa. \v 3 Mao nâ, maka kamo tâno kulu ku kamo paraŋa ilo, andeta maka ŋandai kapara itogo tâno ne zugu tamâta uru sipara mine ŋga. \v 4 Ŋana tu maka kasaŋa paraŋa ne kelekele lâ mbauma ilo, andeta ŋinde ŋandai tâno ne temba-silâwa ŋga. Maro Kindeni tamwata ne walo kaika ikeno nema temba-silâwa ŋinde tini, kala ŋinde ikura tu izavaru kinzi kazâŋa tamâta nenzi maramuŋa kaika. \v 5 Maka uru kazavaru tâno ŋine ne ilo-kalo kie-kie, aku kazavaru ŋgua laŋeŋa ndia uru isae nzâla panzi tamâta ŋana sipanâna sondo ŋana Maro Kindeni kâ. Aku maka uru kakai tâno ŋine ne ilo-kalo soki-soki ndoni kaika ndindi nâ, itogo zugu tamâta ikale ne kazâŋa tamâta kaika mine, aku kao ŋinde ilâ imo Kirisi kalo. \v 6 Aku lâ zo ŋana miki ma kapono muli sondo ndo pa maka nema ŋgua rârâni, ande maka ma kamandi ŋana kapare nia pa tamâta ea taŋa kaika pa nema ŋgua ŋinde. \p \v 7 Miki nemi ilo-kalo ŋandai ikeno sondo ŋga, kala uru kalomi ŋgere ŋana kelekele ndia ikeno nia yo ŋinde nâ. Ambo tamâta toŋge ilo patea tu i tamwata ikai Kirisi ndamwa, ande ara ŋana i ma kalo ŋgere sondo. Ŋineŋga i ma isama tu maka kala kakai Kirisi ndamwa mine nâ, katogo i tamwata mine. \v 8 Ŋana tu muŋga Maro Ŋalae i tamwata ndamwa ilua maka ŋana kaveta wurâta ŋine kâ. I ilo tu maka ma kavila miki ŋana kamandi kaika kâ. I ŋandai ilo tu maka ma kayaulami ŋga. Mine nde lâ zo ndia naŋa apandekâna warakâŋgu ŋana nema wurâta ŋine kâ, ande naŋa ma maiŋgu tia. \v 9 Taitu miki ma ilomi tu naŋa uru aŋgere ŋgua pami lâ pepa tini ŋana aveta ruruŋa pami, mine ndimo. \v 10 Mao nâ, miki tamâta pinde uru kaporo tu, “Paulo uru iŋgere ŋgua kaika kaŋa-kaŋa lâ pepa tini, andeta zo ŋana i tamwata imo ku kinda, ande kinda tamora tu i ne kaika nde ŋalae koŋa tia. Opopo, i ŋandai ipanâna sondo ŋana ŋgua poroŋa ne vetâŋa ŋga!” \v 11 Ayo, naŋa iloŋgu tu miki ŋinde ma kasama mine; kala zo ŋine naŋa amo malawae ŋanami, kala aŋgere naneŋgu ŋgua lâ pepa tini nâ. Andeta naŋa ma ataulo amâ akalelemi kilo, aku lâ zo ŋinde naneŋgu vetâŋa ma irerege kuku ŋgua ŋine naŋa aŋgere lâ pepa tini. \p \v 12 Kinzi tamâta pinde uru sipasuka warakanzi tininzi, andeta maka ŋandai tamâta ŋinde nawalanzi ŋga. Kinzi uru kalonzi ŋgere ŋana warakanzi nâ nenzi vetâŋa, ŋineŋga sipainzi tamâta tu ma sipaveta kuku nenzi vetâŋa rârâni. Kinzi sipalea pa warakanzi nâ ŋineŋga sipandekâna warakanzi. Opopo, nenzi ilo-kalo tia ndo! \v 13 Aŋga maka ma kapandekâna warakama tini mwata nâ ŋana wurâta ŋine Maro Kindeni ipatea pama tu kaveta lâ lawea pinde. Mao nâ, i tamwata ne pateâŋa ikeno tu maka ma kaveta wurâta ŋine lâ Korin lawea tona. \v 14 Nia ndoyo Maro Kindeni itula nia pinde pa maka, aku isupwama kalâ tu katula pâri ara ŋana Kirisi kâ pwataki panzi tamâta simo ŋinde. Mine nde maka kamâ lee kapâŋga kumi, aku maka ŋandai kalaŋa kapole i ne pateâŋa ŋinde ne keri ŋga. Ŋana duvi ŋinde kâ, maka nema mâsi ŋana kapandekâna warakama tini mwata kâ nde mâsi ara nâ. \v 15 Andeta maka ma kapandekâna warakama ŋana tamâta pinde nenzi wurâta, ande ma tia. Tia ma maka kalaŋa kapole nema wurâta ŋine ne keri. Maka iloma tu nemi kalo-tawana ma itumbu lee ipâŋga ŋalae. Ŋineŋga wurâta ŋinde maka kaveta lâ ŋginimi kala ma ipâŋga ŋalae mine nâ. \v 16 Ambo nema wurâta ma ipâŋga ŋalae mine, ande Maro Kindeni ma ikai nzâla piti pama ŋana kapile Korin lawea ku kalâ katula pâri ara panzi tamâta simo nia pinde. Andeta maka tinima pwâka tu kalâ pa nia toŋge muŋga Maro Kindeni ipatea pa tamâta toŋge tu ma ilâ itula pâri ara pwataki. \v 17 Andeta Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “‘Tamâta ea itu isuka tamâta toŋge ŋa kâki, ande i ma isuka Maro Ŋalae simbo nâ ŋa kâki.” \m \v 18 Ŋana tu tamâta ea kinzi uru sipasuka warakanzi nâ ŋanzi kâki, ande kinzi ŋinde ŋandai tamâta sondo ŋga. Aŋga tamâta ea kinzi Maro Ŋalae tamwata isuka ŋanzi kâki, ande kinzi ŋinde nâ nde tamâta sondo. \c 11 \s1 Paulo ne vetâŋa ipole kinzi pananâŋa tamâta laŋeŋa nenzi vetâŋa \p \v 1 Kala ŋine naŋa atu apandekâna warakâŋgu ku aporo ŋgua kapa tini mwata. Miki ma kasâu pa naŋa tu aveta mine, tiya? Mao nâ, miki uru kasâu pa naŋa tu aveta mine. \p \v 2 Maro Kindeni ilo ndo tu miki ma kamo i simbo nâ kalo, aku naŋa iloŋgu ikeno mine nâ ŋana miki kâ. Nia ndoyo naŋa warakâŋgu apa ŋgua tu ma ao miki kalâ kapasipa kuku Kirisi simbo nâ, itogo tamâta io natu taine taipa ilâ pa tamâne taitu nâ tu ma rua sipakâe. Aku naŋa iloŋgu ndo tu miki ma kamo mbâra-mbâra lâ i nao, itogo taine taipa ipasakana tini lee pakâeŋa ne zo ipâŋga. \p \v 3 Andeta naŋa aruru tu vetâŋa kie taituni ma ipâŋga pa miki, itogo nia ndoyo ipâŋga pa Adam kaiwa Eva mine. Mwâta i nde laŋeŋa tamwata, kala ilaŋe Eva ku iveta imbe ŋana kiesaka kâ. Aku naŋa aruru tu tamâta toŋge ma iyaula ilomi kalomi mine nâ, kala ma kapile nemi mâsi ŋana kao ilomi ndo ilâ pa Kirisi kâ. \v 4 Naŋa amo aruru nâ, ŋana tu lâ zo ndia tamâta pinde simâ sipâŋga pami, ande miki uru kakainzi walele nâ simo kumi. Kinzi situla Yesu parina pwataki pami, aku miki kalomi tawana nenzi ŋgua ŋinde walele nâ. Taitu nenzi ŋgua ŋinde ŋandai rege-rege kuku ŋgua ŋinde muŋga maka katula pami ŋga. Kinzi situla ŋgua ŋana koroani toŋge wa pâri ara toŋge pami, aku miki kalomi tawana walele nâ. Taitu ŋinde ŋandai Koroani Sapâŋa wa pâri ara mao ŋinde maka muŋga katula pami ŋga. \v 5 Miki nemi morâŋa tu kinzi tamâta ŋinde nde pâri-tamâta ŋalaŋala. Andeta naneŋgu morâŋa tu naŋa amo kinzi kalonzi tia ndo. \v 6 Mao nâ, naŋa ŋandai apanâna sondo ŋana ŋgua poroŋa ne vetâŋa ŋga, andeta naneŋgu ilo-kalo nde ikeno pana. Ikura zo zo, maka nema ŋgua wa vetâŋa rârâni itula ilo-kalo ŋinde pwataki pami kamora lâ. \p \v 7 Miki kasama tu muŋga, lâ zo ŋinde naŋa atula Maro Kindeni ne pâri ara pwataki pami, ande naŋa akai kulu ŋana naneŋgu wurâta ŋinde kâ, ande tia ndo. Lâ zo ŋinde naŋa apatawa warakâŋgu tiniŋgu, ŋana miki ma kakura tu kapâŋga ŋami ŋalae. Tiambo naneŋgu vetâŋa ŋinde nde kiesaka, a? \v 8 Lâ zo ŋinde, kinzi kalo-tawana tamâta ŋgu pinde sisuka naŋa lâ mbaliŋa wa kelekele wa, ŋana naŋa ma akura tu aveta wurâta lâ ŋginimi. Ŋinde itogo naŋa apanawe nenzi kelekele ŋana avila miki kâ. \v 9 Aku lâ zo ŋinde naŋa amo kumi, ande zo pinde naneŋgu kelekele tia. Andeta naŋa ŋandai aveta malia pa miki ŋga. Ninda-nambwe pinde soka Masedonia tâno simâ sipâŋga Korin lawea, aku kinzi nâ sisuka naŋa ŋana kelekele ŋinde rârâni. Naŋa iloŋgu patea tu naŋa ma aveta malia toŋge pa miki tia ndo. Aku lâ zo ŋine wa zo muli-muli wa, ande naŋa ma apono muli pa pateâŋa ndainani nâ. \v 10 Kirisi ne ŋgua mao nde ikeno iloŋgu kaloŋgu, kala naŋa aporo ŋgua mao nâ mine: naŋa ma apandekâna warakâŋgu ŋana naneŋgu vetâŋa ŋinde kâ, aku tamâta toŋge lâ Akaia tâno ma ikura tu itoto naneŋgu ŋgua ŋinde tia ndo. \v 11 Ayo, mana mana ŋga naŋa ŋandai ano pami tu ma kelekele pinde kalua naŋa, a? Tiambo naŋa iloŋgu ikeno pami tia kala aveta mine, a? Tia ndo! Maro Kindeni isama tu naŋa iloŋgu ndo ikeno pami. \v 12 Andeta kinzi pâri-tamâta pinde siroto nzâla ŋana sipasuka warakanzi tininzi, ŋana ma sikura ŋana siporo ŋgua tu nenzi wurâta nde kie taituni itogo maka nema wurâta mine. Andeta naŋa atu apono nzalanzi, kala naŋa ma apaveta kuku naneŋgu vetâŋa muŋgâŋa ŋinde, ku ma akai mbaliŋa toŋge saŋemi ŋana naneŋgu wurâta kâ, ande ma tia. \p \v 13 Kinzi tamâta ŋinde nde pâri-tamâta laŋeŋa nâ, kala silâŋe ŋana nenzi wurâta kâ. Andeta kinzi ilonzi tu miki ma kalomi tawana tu kinzi nde Kirisi ne pâri-tamâta mao. Mine nde kinzi uru sivea kilalanzi wa nenzi ilo-kalo wa. \v 14 Andeta miki ma wisimi motu ŋana nenzi vetâŋa ŋinde kâ ndimo. Ŋana tu kinda tasama ŋine; Sadana kala uru ivea i tamwata kilala wa ne ilo-kalo wa, ŋana tamâta ma kalonzi tawana tu i nde sinâla ne aŋelo toŋge. \v 15 Mine nde lâ zo ndia Sadana ne wurâta tamâta sikai laŋeŋa pami tu kinzi siveta wurâta pa Maro Kindeni Vetâŋa Ara Warika, kala sivea kilalanzi, ande miki ma wisimi motu ndimo. Muli ŋga kinzi ma sikai kulu sakamao ndo, ipakura kuku nenzi vetâŋa ŋinde. \s1 Paulo uru ikale malia rârâ ŋana iveta pâri ara ne wurâta \p \v 16 Ayo, naŋa muŋga nâ aŋgere ŋgua tu naŋa atu apandekâna warakâŋgu ku aporo ŋgua kapa tini mwata. Taitu miki ma ilomi tu naŋa nde tamâta kapa, mine ndimo. Ambo miki ilomi mine, ande ara, kalo loko. Taitu naŋa ano pami tu ma kasâu pa naŋa tu apandekâna warakâŋgu tini mwata, itogo kinzi tamâta kapa uru siveta mine. \v 17 Naneŋgu ŋgua ŋine ŋandai irerege kuku Maro Ŋalae ne pateâŋa ŋga. Naŋa apaimi lâ tu naŋa atogo tamâta kapa kala apandekâna warakâŋgu. \v 18 Tamâta rârâ uru sipono muli pa tâno ŋine ne mâsi ŋana sipandekâna warakanzi kâ. Mine nde naŋa kala ma apono muli pa vetâŋani ndaina ku ma apandekâna warakâŋgu. \v 19 Opopo, miki warakami kapamorai tu miki nde ilo-kalo warakami! Mine nde ilomi ara ŋana kasâu panzi tamâta kapa-kapa tu siporo ŋgua kaa nâ pami. \v 20 Mao nâ, lâ zo ndia kinzi pâri-tamâta laŋeŋa ŋinde siveta miki kapâŋga nenzi wurâta tamâta kaa nâ wa, sitapa nemi kelekele ndoni saŋemi wa, silaŋemi ku sikai poe kaika pami wa, sitawa miki ŋami ndue wa, siponza naomi wa, ande miki uru kasâu panzi tu siveta ikura warakanzi nâ nenzi pateâŋa mine. \v 21 Opopo, miki katu maka nema kaika tia kala karuru ŋana kaveta kema sakamao mine pami. Mine nde maka kaveta soki pami tâ, kala ara ŋana naŋa ma maiŋgu tâ. \p Taitu miki kaloŋo ŋga; ambo tamâta toŋge itu ipandekâna ŋana tamwata ne vetâŋa kâ, ande ara, naŋa kala ma aveta mine. Oe ŋga, kala ŋine naŋa aporo ŋgua kaŋa taituni itogo kinzi tamâta kapa uru siporo mine! \v 22 Kinzi pâri-tamâta ŋinde nde simo Hibru laluna mao, a? Ara, naŋa kala amo Hibru laluna tona. Kinzi simo lâ Maro Kindeni ne ŋgu Isrel, a? Ara, naŋa kala amo lâ Isrel ŋgu tona. Kinzi simo lâ Abraham ne vâsa ŋgu, a? Ara, naŋa kala amo lâ i ne vâsa ŋgu ŋinde tona. \v 23 Kinzi nde Kirisi ne wurâta tamâta, a? Opopo, kala ŋine naŋa ma aporo atogo tamâta toŋge i kapa ndo lâ; naŋa apolenzi tamâta ŋinde ŋana aveta wurâta pa Kirisi kâ. Naŋa apolenzi ndo ŋana amakâsa aveta wurâta ŋalae papa i. Naŋa amo luma sakamao ilo mbwaniŋgu rârâ ŋinde, aku kinzi kazâŋa tamâta sipu naŋa pâta tona. Ikura zo rârâ naŋa amo kazâŋa ilo kala asama tu mateŋa ne zo nde imâ ipâŋga pana lâ. Opopo, naŋa apolenzi tamâta ŋinde ndo ŋana akale malia kâ! \v 24 Muŋga kinzi Juda tamâta ŋalaŋala mbilâo nâ sipalili naŋa mbwaninzi tamâta ŋato kanaŋo lima kanaŋo ŋapa (39). Kinzi siveta mine pa naŋa mbwaninzi lima. \v 25 Lâ zo ŋato Rom nenzi zugu tamâta kâi mbuku nâ sipu naŋa. Aŋga zo toŋge kinzi tamâta mira nâ sisia naŋa. Aŋga mbwaniŋgu ŋato naŋa amo wâŋga kulu ku wâŋga imbwatuke. Aŋga zo toŋge naŋa asakoko amo tâi ŋgini ikura mbo taitu ŋga kari taitu. \v 26 Ikura zo rârâ naŋa ayoka alâ pa nia mala-malawae, aku asânda malia kie-kie kulu. Zo pinde lââ pondi ŋalae ku itu ipatuku naŋa, aŋga zo pinde nzanzare tamwatanzi sipakâtu kuku naŋa lâ nzâla ku sikawea naneŋgu kelekele saŋena. Tamâta pinde lâ warakâŋgu neŋgu ŋgu situ siyaula naŋa, aku tamâta lâ ŋgu pinde kala situ siyaulana mine nâ. Zavaruŋa ne mâsi kie-kie nde ipâŋga pana lâ lawea ilo wa nia bilimu wa tâi kulu wa. Aku kalo-tawana tamâta laŋeŋa pinde kala siveta ŋana sizavaru naŋa ndo. \v 27 Naŋa uru aveta wurâta kaika kie-kie. Ikura zo rârâ naŋa akai wurâta lâ mbo, kala akeno tia. Aŋga zo pinde putole ipuna wa arakoŋa ŋana lââ wa. Ikura zo rârâ nakâŋgu kâpwa tia wa pisi ipuna wa. Aŋga zo rârâ naneŋgu lalava ikeno pana ŋana atura tiniŋgu kâ, ande tia. \v 28 Mao nâ, naŋa akura tu atapâri ŋana malia pinde rârâ muŋga ipâŋga pana. Andeta ŋinde nâ tia; ikura zo rârâni naŋa kaloŋgu loko nâ ŋananzi kalo-tawana tamâta ŋgu rârâni, aku ŋinde iveta iloŋgu malia ndo tava. \v 29 Ambo kalo-tawana tamâta toŋge ne kaika tia, ande naŋa warakâŋgu kaloŋgu loko kala apâŋga togo naneŋgu kaika tia mine nâ. Ambo kelekele toŋge itapa kalo-tawana tamâta toŋge tu ilâ iveta kiesaka, ande naŋa iloŋgu kura tia ndo. \p \v 30 Ambo naŋa ma apandekâna warakâŋgu ŋana vetâŋa toŋge kâ, ande ma apandekâna ŋana vetâŋa ndia itula pwataki tu warakâŋgu neŋgu kaika nde ŋalae tia. \v 31 Kinda nenda paneâŋa ilâ pa Maro Ŋalae Yesu Kirisi Tama Maro Kindeni ikura zo zo, aku i tamwata isama tu naneŋgu ŋgua ŋine nde mao kanaŋo. \v 32 Muŋga, zo toŋge naŋa amo Damaskus lawea, andeta Koipu Ŋalae Aretas ne dumui itu io naŋa lâ luma sakamao ilo. Mine nde ionzi zugu tamâta tu ma sio ŋanana lâ nzâla kawa rârâni ikeno lawea ŋinde ne ŋgumbi ŋalae tini. \v 33 Andeta niŋgu-nambwe pinde sikai naŋa silâ pa nia maa toŋge ikeno ŋgumbi tini, ku sio naŋa lâ ŋgâmo ŋalae toŋge ilo, ŋineŋga sitiu naŋa andue pa tâno kulu. Mine nde naŋa akâwa aŋgeŋge ŋana dumui ŋinde kâ. \c 12 \s1 Maro Kindeni itula mâsi toŋge pa Paulo \p \v 1 Naŋa ma apandekâna warakâŋgu kilo ŋana duvi ŋine: nzâla toŋge ikeno pa naŋa tia.\f + \fr 12:1 \ft 1 Paulo isama tu ambo i ma ipatula ne parina pwataki tia, ande kinzi Korin ŋgu ma sipile nenzi kalo-tawana ku ma sipono muli panzi pananâŋa tamâta laŋeŋa.\f* Mao nâ, ŋgua kaŋa mine ikura tu ivila kinda tia. Andeta kalo loko, naŋa ma atapâri ŋana mbupuleŋa wa ŋgua paveâŋa pinde Maro Ŋalae muŋga itula pa naŋa. \p \v 2 Naŋa asama tamâta toŋge, i kalo tawana Kirisi. Muŋga, mbwera saŋao kanaŋo ŋapa ilâ lâ, ande lâ zo ŋinde Maro Kindeni itapa tamâta ŋinde kâki ilâ ipâŋga samba lawea âta ŋinde. Tiambo ŋinde nde mâsi mao tâku imbipole tâku; ŋinde naŋa asama tia. Maro Kindeni simbo nâ isama. \v 3-4 Naŋa asama tu Maro Kindeni itapa tamâta ŋinde kâki ilâ samba ilo. Tiambo ŋinde nde mâsi mao tâku imbipole tâku; ŋinde naŋa asama tia. Maro Kindeni simbo nâ isama. Ilâ ipâŋga samba ilo, ŋineŋga iloŋo ŋgua ŋana vetâŋa pinde. Kinda tamâta nenda ŋgua ikura ŋana itula vetâŋa ŋinde kilala pwataki, ande tia. Aku tuŋa kaika ikeno tona mine tu tamâta toŋge ma itula ŋinde pwataki ndimo. \v 5 Naŋa ma andekana tamâta mine, andeta naŋa ma apandekâna warakâŋgu ŋalae koŋa tia. Naŋa ma apandekâna ŋana vetâŋa pinde nâ, aku ŋinde nde vetâŋa ndia itula pwataki tu naŋa warakâŋgu neŋgu kaika nde ŋalae tia. \v 6 Mao nâ, ambo naŋa iloŋgu tu apandekâna warakâŋgu ŋana mâsi ŋalaŋala pinde kâ, ande naneŋgu ŋgua ŋinde ma irerege kuku tamâta kapa nenzi ŋgua tia ndo, ŋana tu naŋa ma aporo ŋgua mao nâ. Andeta naŋa tiniŋgu pwâka tu apandekâna warakâŋgu kilo. Ambo tamâta pinde simora naneŋgu vetâŋa wa siloŋo kawâŋgu ŋgua wa, kala situ sindekana naŋa, ande ŋinde ma ara. Taitu naŋa tiniŋgu pwâka tu tamâta ma sindekana naŋa ŋana kelekele pinde kâ. \s1 Maro Kindeni isâu pa kelekele toŋge tu iveta nâna pa Paulo karae \p \v 7 Maro Kindeni itula mâsi ŋalaŋala arara mine pa naŋa lâ. Andeta i tini pwâka tu naŋa ma apasuka warakâŋgu tiniŋgu ŋana mâsi ŋinde kâ. Mine kala isâu pa kelekele toŋge tu imâ iveta nâna ŋalae pa karaeŋgu, itogo wâlo saka ne mata-mata isowe tininda mwasina. Kelekele ŋinde nde itogo Sadana ne wurâta tamâta toŋge ikai wurâta ŋana ipu naneŋgu walo ndue kâ. \v 8 Naŋa akai noŋa kaika pa Maro Ŋalae mbwaniŋgu ŋato tu ma isoki kelekele ŋinde piti lâ tiniŋgu. \v 9 Andeta ipai naŋa tu, “Naneŋgu wisi-wisi nde uru imo kuno, aku ŋinde ikurano. Ŋana tu naneŋgu walo kaika uru ipâŋga ŋalae ndo panzi tamâta ea nenzi kaika tia.” Maro Ŋalae iporo ŋgua ŋinde; mine nde naŋa andeka ŋalae ndo ŋana amo atogonzi tamâta ŋinde nenzi kaika tia, ŋana tu ŋinde ikai nzâla piti pa Kirisi ne walo kaika tu imâ itura naŋa ndo. \v 10 Mine nde lâ zo ndia naŋa akale malia lâ Kirisi ne wurâta ŋine tini, ande iloŋgu ara nâ. Ambo pukoŋa ikaina tâku, tamâta sivaligi naŋa tâku, nâna silua naŋa tâku, siyaula naŋa tâku, siveta malia kie-kie pa naŋa tâku; ande naŋa ŋandai kaloŋgu loko ŋga. Ŋinde nde duvi mine; lâ zo ndia naneŋgu kaika ikeno pana tia, ande lâ zoni ndaina Kirisi ne walo kaika imâ pana. \s1 Paulo itu ipu tini kaika pa Korin ŋgu ilonzi kalonzi \p \v 11 Opopo, naŋa apandekâna warakâŋgu itogo tamâta kapa uru iveta mine! Andeta miki warakami kagagatina ŋana aporo ŋgua kaŋa mine. Nanayoni miki warakami kakura tu kandekana naŋa lâ pâri-tamâta laŋeŋa ŋinde naonzi. Andeta miki ŋandai kaveta mine ŋga, kala naŋa apandekâna warakâŋgu. Mao nâ, naŋa nde tamâta kaa nâ, andeta ŋandai amo nemi pâri-tamâta ŋalaŋala laŋeŋa ŋinde kalonzi ŋga. \v 12 Muŋga, lâ zo ŋinde naŋa amo kumi, ande amo akale malia nâ. Andeta naŋa ŋandai apile naneŋgu wurâta ŋga; naŋa amandi kaika ku aveta mâsi kaika kie-kie, aku ŋinde itula naŋa kilalâŋgu pwataki pami tu naŋa nde pâri-tamâta mao. \v 13 Naŋa aveta vetâŋa kie taituni pa miki itogo uru aveta panzi kalo-tawana tamâta ŋgu pinde rârâni. Taitu vetâŋa toŋge naŋa uru aveta pa kinzi, ande vetâŋa taitu ŋinde nâ naveta pa miki tia. Naŋa ŋandai aveta malia pami ŋana mbaliŋa kalua naŋa ŋga. Tiambo naŋa aveta soki ŋana ŋinde kâ, a? Ambo mine, ande naŋa ano pami tu kasoki naneŋgu vetâŋa potomule ŋinde piti lâ tiniŋgu. \v 14 Muŋga naŋa amo kumi mbwaniŋgu rua lâ, kala ŋine aluku lâ ŋana amâ amo kumi kilo. Andeta naŋa ma malia toŋge alami tia ndo. Miki kaloŋo ŋga; naŋa iloŋgu pa mbaliŋa tia. Naŋa iloŋgu pa miki warakami nâ. Ŋinde nde duvi mine; kinzi lâlu kiri-kiri ŋandai sikai wurâta ŋana sikatonanzi tinanzi-tamanzi ŋana kelekele ŋga. Kinzi tamâta nenzi wurâta nde ŋana sikatona natunzi ku kelekele silanzi. \v 15 Mine nde naŋa ma ao naneŋgu kelekele ndoni imâ pami ŋana avila nemi kalo-tawana kâ, aku ma andeka nâ ŋana aveta mine. Aku naŋa ma andeka mine nâ ŋana apayaula warakâŋgu tona ŋana avilami. Mao nâ, naŋa iloŋgu ndo ikeno pami; tiambo miki kakura tu kao ilomi tini mwata nâ imâ pa naŋa, tiya? \v 16 Ambo mine tâku tia tâku, ande miki kasama tu naŋa muŋga malia toŋge alami tia. Andeta miki pinde kaporo tu, “Mao nâ, Paulo ŋandai ino pa kinda lâ nia yo ŋana kelekele kalua i. Taitu i nde tamâta ŋana iporo ŋgua kaŋa mona-mona kâ, kala ilaŋe kinda ku itapa kelekele saŋe kinda.” \v 17 Opopo, naŋa akai laŋeŋa pami lâ naneŋgu vetâŋa ndia, a? Muŋga naŋa aonzi tamâta pinde simâ pami. Tiambo kinzi ŋinde sikai naŋa ndamwâŋgu ku silaŋemi wa sipanawe nemi kelekele wa, a? Tia ndo. \v 18 Muŋga naŋa ano kaika pa Titi tu imâ pami, ŋineŋga ao i tava ninda-nambwe toŋge, kala kinzi rua soka silâ simo kumi. Tiambo Titi ikai laŋeŋa pami tâ ku ipanawe nemi kelekele, a? Tiambo maka rua ŋandai kamo tava ilo-kalo taitu nâ, a? Tiambo maka rua nema vetâŋa nde piti-piti, a? Tia ndo! \p \v 19 Tiambo miki warakami ilomi patea tu ŋgua rârâni maka kaŋgere ŋine nde ŋana iveta maka kapâŋga tamâta ara lâ naomi, a? Tia ndo! Maka kamo Kirisi ne wurâta tamâta, kala lâ Maro Kindeni nao maka kaporo ŋgua mao nâ pami. Niŋgu-nambwe wukale, vetâŋa rârâni maka kaveta nde ŋana duvi taitu ŋine nâ: maka iloma tu kapu tini kaika pa nemi kalo-tawana. \v 20 Naŋa kaloŋgu loko tu mambo naŋa amâ apâŋga pami, ande naŋa ma amora tu miki ŋandai kamo katogo naŋa iloŋgu tu ma kamo mine. Aku tiambo miki kala ma kamora tu naŋa ŋandai amo atogo miki ilomi tu ma amo mine. Naŋa kaloŋgu loko tu naŋa ma amora vetâŋa potomule kie-kie imo ŋginimi mine; pawaŋa wa padadâŋa wa wisi-nâna wa taŋa-kaika wa ŋgua pavaligiŋa wa ŋgua nao-muli wa pandekanâŋa wa pazavaruŋa kie-kie wa. \v 21 Naŋa kaloŋgu loko tu mambo amâ apâŋga pami, ande naneŋgu Maro Kindeni ma iveta maŋeti pa naŋa kilo lâ miki naomi. Naŋa kaloŋgu loko tu ma amora miki rârâ muŋga kaveta kiesaka, andeta miki ŋandai kapalele ilomi kalomi ku kapu mulimi pa vetâŋa muso ŋinde ŋga. Naŋa aporo ŋana tini-paluluâŋa ne mâsi potomule kie-kie miki pinde uru kaveta ŋinde. Ambo mine, ande naŋa ma kaloŋgu sukâŋa ŋalae tina. \c 13 \s1 Kinzi ma sipakatona sondo ŋana nenzi kalo-tawana kâ \p \v 1 Muŋga naŋa amo kumi mbwaniŋgu rua lâ, kala ŋine naŋa ma amâ amo kumi kilo. Ŋinde iyoke Maro Kindeni kawa ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu, \q1 “‘Ambo tamâta toŋge iveta soki, aku tamâta rua wa ŋato ilonzi tu ma simandi lâ ŋgua nia ku sisowe ŋgua lâ i tini, ande ara, ŋgua-samâŋa tamâta ma \q1 ikura tu iloŋo nenzi ŋgua ku iveta sondo. Ambo tamâta taitu nâ itu isowe ŋgua lâ tamâta ŋinde tini, ande ŋgua-samâŋa tamâta ma iloŋo i ne ŋgua tia.” \m \v 2 Muŋga, lâ zo ŋinde naŋa apilemi lâ ŋineŋga ataulo amâ amo kumi kilo, ande naŋa aporo ŋgua kaika panzi tamâta pinde muŋga siveta kiesaka. Kala ŋine amo malawae, andeta naŋa ma aporo ŋgua kaŋa taituni kilo panzi tamâta ŋinde sitavanzi tamâta pinde. Naneŋgu ŋgua ŋinde nde mine; ambo naŋa ma ataulo amo kumi kilo, ande naŋa ma agera miki tia ndo. \v 3 Miki katu kasama mine; tiambo naŋa Paulo akai Kirisi tamwata kawa kala atula ŋgua, tiya? Ayo, naŋa ma amâ apâŋga pami, ŋineŋga miki ma kasama ŋinde marumbu lâ. Kaloŋo ŋga; lâ Kirisi ne zo ŋana itu miki nemi vetâŋa sondo kâ, ande i ma ivea ne walo tia ndo. I ma itula ne walo kaika ŋinde pwataki pami. \v 4 Mao nâ, Kirisi ipile ne walo kaika ŋinde kala kinzi sipu i lâ kâi popole tini imâte lâ. Andeta muli ŋga Maro Kindeni ne walo kaika ipaŋo i imandi sânda kala imo via kilo. Aku maka pâri-tamâta kala mine nâ; maka kapasipa lâ taitu kuku Kirisi, ande kala nema kaika tia mine nâ. Ande lâ zo ŋana maka ma kamâ kapâŋga pami, ande Kirisi Via Tamwata ma imo kuma, kala Maro Kindeni ne walo kaika ma ipâŋga nia yo pami. \p \v 5 Ara ŋana miki ma kalea sondo pa warakami nemi vetâŋa ku kakai samâŋa pa warakami nemi ilo-kalo. Ŋineŋga miki ma kakura tu kasama nemi kalo-tawana kilala pwataki. Yesu Kirisi tamwata nde imo ilomi. Tiambo miki kazizâla ŋana ŋinde kâ, tiya? Taitu miki kaloŋo ŋga; ambo nemi kalo-tawana nde mao tia, ande Kirisi imo ilomi tia. \v 6 Naŋa iloŋgu tu miki ma kasama ŋine sondo; maka ŋandai kambe ŋana samâŋa ŋga. Maka nde Kirisi ne pâri-tamâta mao kanaŋo. \v 7 Ambo miki katu maka nema wurâta ŋana katula pâri ara kâ nde ipâŋga ara tia, ande naŋa ma kaloŋgu loko ŋana ŋinde kâ tia. Maka uru kano kaika pa Maro Kindeni tu ma ivilami ŋana kapu mulimi pa vetâŋa potomule kie-kie rârâni, ŋana tu maka iloma ŋalae tu miki ma kapaveta kuku vetâŋa ara nâ. Andeta maka ŋandai iloma tu kinzi tamâta ma sisuka maka ŋama kâki kala kakai noŋa mine ŋga. \v 8 Maka kakura tu katawa ŋgua mao ndue, ande tia ndo. Maka kakura tu kaveta wurâta taitu nâ, aku ŋinde nde wurâta ŋana kasuka ŋgua mao tu ipâŋga nia yo. \v 9 Mine nde lâ zo ndia nemi walo ikeno pami, andeta maka nema walo ikeno pama tia, ande maka uru kamo kandeka nâ. Ikura zo zo maka kano pa Maro Kindeni tu ma ivetami kapâŋga kalo-tawana tamâta sondo ndo. \v 10 Nanayoni Maro Ŋalae ipatea naŋa tu akai i ndamwa ku aveta wurâta ŋine ŋana avilami tu kamandi kaika kâ. I ŋandai ilo tu naŋa ma ayaulami ŋga. Kala ŋine naŋa amo malawae ŋanami yo, andeta aŋgere ŋgua kaika ŋine lâ pepa tini ku ao imâ pami ŋana duvi ŋine kâ; lâ zo ndia naŋa ma ataulo amo kumi kilo, ande naŋa tiniŋgu pwâka tu ma aleleami aporo ŋgua kaika mine pami. \s1 Paulo kawa kari ara panzi \p \v 11 Niŋgu-nambwe wukale, naneŋgu ŋgua kala imâ imotu lâ ŋine, kala kawâŋgu kari ara imâ pami. Naŋa iloŋgu tu miki ma kamakâsa ŋana kapâŋga kalo-tawana tamâta sondo. Aku iloŋgu tu miki ma kapono muli pa naneŋgu ŋgua, ku kamo tava ilo-kalo taitu nâ wa kapaveta kuku wisi-pisi ne mâsi wa. Ambo miki ma kaveta mine, ande Maro Kindeni, ina tini-mwasa warika wa wisi-pisi warika wa, i tamwata ma imo kumi. \p \v 12 Ara ŋana miki rârâni taitu-taitu ma kataŋo nimi-nambwe mbaunzi, itogo kinda kalo-tawana tamâta uru taveta mine. \v 13 Maro Kindeni ne tamâta rârâni kawanzi kari ara imâ pami. \p \v 14 Maro Ŋalae Yesu Kirisi ne wisi-wisi imo ku miki rârâni, tava Maro Kindeni ne tini-mwasa wa Koroani Sapâŋa ne mâsi ŋana iveta kinda tamo ilonda kalonda taitu nâ.