\id REV - Konkomba Bible 2nd Edition Reprint - Ghana 2014 (DBL - 2014) \h TIBƆKPIIRKAAN \toc1 Tibɔkpiirkaan (Refeleesionn) \toc2 Tibɔkpiirkaan \toc3 REV \mt1 TIBƆKPIIRKAAN \mt2 (REFELEESIONN) \c 1 \p \v 1 Tibɔr tee le Uwumbɔr nan tuk Yesu Kristo ke u nan kpiir tuk waatutum. Ti ye tibɔr ti ga ŋa woween na la. Le Yesu nan tun waatuun ke u buen waatutunn Jɔnn chee ki ti tuk u tibɔr ngbaan. \v 2 Uwumbɔr ni Yesu Kristo aah tuk Jɔnn tibɔr ti, ki mɔk u tiwan ni na, le u ŋmee ni mɔmɔk kigbaŋ ponn ni. \v 3 Unii u karn Uwumbɔr aabɔr timina binib aanimbil ni na, Uwumbɔr aanyoor bi u pu. Binib bi ŋun ki ŋa taah len pu na, Uwumbɔr aanyoor bi bi mu pu. Ba pu? buyoonn tibɔr tee ga nan ŋa na aa ki daa. \s1 U doon Yesu aanib bi bi ntim mulole ni na \p \v 4-5 Min Jɔnn le ŋmee kigbaŋ kee ke m tii Yesu aanib bi bi Asia aatim mulole ni na. Uwumbɔr u nan bi, ki beenin bi, ki ga li bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na, ni Waafuur mulole mu bi waabɔrjal chee na, ni Yesu Kristo, ŋa tinyoor ŋa ni pu, ki tii nimi nsuudoon. Yesu Kristo len mbamɔn, ki puen fikr nkun ni, ki ye dulnyaa wee ni aabɔrb aayidaan. \p U gee timi la, ki di waasin finn timi, ki nyan timi titunwanbir ni, ki gaa timi lii, \v 6 ki ŋa timi waanaan ni aanib bi ye bitotoorb na, ke ti li tun lituln tii Ute Uwumbɔr. Uma Yesu le ye uyimbidaan, ki kpa mpɔɔn mɔmɔk n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. Amii. \p \v 7 Lik, u ga dii ntaalangbam ni ki dan. Binib mɔmɔk aanimbil ga kan u. Binib bi nan saa u na mu ga kan u. U pu, le ŋinibol ŋimɔk bi dulnyaa wee ni na ga wii. Ni ye mbamɔn la. Amii. \p \v 8 Tidindaan Uwumbɔr, u yeh mpɔɔn mɔmɔk, ki nan bi, ki beenin bi, ki ga li bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na le len ke uma le ye Alfa ni Omega,\f + \fr 1:8 \ft : Alfa ni Omega aatataa le ye mpiin ni ndoon.\f* mpiin ngbaan ni ndoon ngbaan. \s1 Yesu aah kpiir ubaa mɔk Jɔnn pu na \p \v 9 Min Jɔnn u ye nina aabo na, m ni nimi kpaan ki ji falaa ni suklaa Yesu pu, ki ye waanaan ni aanib. Uwumbɔr aabɔr ni Yesu aabɔnyaan tee pu, le bi nan di mi kaan lidikl li bi yin li ke Patmos na pu.\fig Lidikl li bi yin li ke Patmos na|src="HK00373c.tif" size="span" ref="Tibɔkpiirkaan 1.9" \fig* \v 10 Tidindaan aakpaakool daal le Uwumbɔr Aafuur Nyaan nan fir m pu. Le m ŋun nneel sakpiin len mpuwɔb ke kakaan na, \v 11 ki bui mi ke, “Ŋmee saah ga kan pu na kigbaŋ ni, ki di kigbaŋ ngbaan tun Yesu aanib bi bi Asia aatim mulole ni na chee, bi bi Efesus aatiŋ ni, ni Simina aatiŋ ni, ni Pegamum aatiŋ ni, ni Tiataira aatiŋ ni, ni Sadis aatiŋ ni, ni Filadelfia aatiŋ ni, ni Laodisea aatiŋ ni na.” \p \v 12 Le m fenn lik ke m bee udaan u len m chee kina na. Maah fenn na, le m kan salmaa aawan ni pu karyaa tiib tɔŋni na tiwan nilole, \v 13 ni unii u naahn Unibɔn Aabo na, bi bikaasisik ni, ki pee libɔkul li pii utaafar na, ki buu salmaa aagbapapaln ubiŋ chee.\f + \fr 1:13 \ft : Lik Daniel 7.13; 10.5.\f* \v 14 Uyil ni waayikpir piin chain, ke tikokonn na. Unimbil wiin ke mmii na. \v 15 Utaafar mu wiin ke baah pur tikur ti mmii ni na aah wiin pu na. Uneel mu fuuk ke bunyɔb sakpem aanyun na. \v 16 Le u joo iŋmabi ilole uŋangii ni. Kijaak aajuk ki ka ŋipepel mɔmɔk ŋilee na mu bi umɔb ni. Unimbil wɔb wiin chain, ke nwiin aah wiin chain pu nwiin pu na. \v 17 Maah kan u na, le m lir gbaan unimbiin ni ke maah kpo le na. Le u di uŋangii paan m pu, ki bui mi ke, “Taa san ijawaan. Min le ye mpiin ngbaan ni ndoon ngbaan. \v 18 Min le ye umɔfadaan. M nan kpo, le ki fikr, ki ga li bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na, ki joo nkun ni kitekpiitiŋ aasaafii tiib. \v 19 Nima pu na, ŋmee saah kan pu na, ki ŋmee naah bi pu dandana wee na, ki ŋmee naah ga nan ŋa pu n‑yoonn mu choo na na. \v 20 Saah kan iŋmabi ilole i ŋŋangii ni, ki kan salmaa aawan ni pu karyaa tiib tɔŋni na tiwan nilole na, naatataa le ye ke iŋmabi ilole ngbaan si maanib bi bi ntim mulole ngbaan ni na aatuuntiib aasisiiyaan. Karyaa tiib aah tɔŋni tiwan ni pu, aan ni ye nilole ngbaan mu si maanib bi bi ntim mulole ngbaan ni na aasisiiyaan. \c 2 \s1 Efesus aatiŋ aanib aabɔr \p \v 1 “Ŋmee kigbaŋ tii maanib bi bi Efesus aatiŋ ni na aatuun ke min Yesu u joo iŋmabi ilole ngbaan ŋŋangii ni, ki chuun salmaa aawan ni pu karyaa tiib tɔŋni na tiwan nilole na aakaasisik ni na le len tibɔr timina: \v 2 M nyi naah tun lituln linimaln pu na, ki nyi naah kpa limɔr pu na, ki nyi ke ni yii bibiindam, ke ni lik binib bi ŋmanni ke bi ye maakpambalb kaa ye na aabimbin aah bi pu na, ki bee ke bi ye biŋmaŋmannim la. \v 3 Ni kpa limɔr la. M pu, le ni ji falaa, kaa bakr. \v 4 Tɔ, m mu galn nimi; ba pu? naa ki gee mi ke naah nan gee mi njan pu na. \v 5 Teer man naah nan bi pu, kaa ki bi kina dandana wee na, ki kpeln nimi aabimbin man, ki ki li ŋani ke naah nan ŋani njan pu na. Ni yaa kaa kpeln nimi aabimbin kan, m ga dan ni chee ki nan chuu nyan nimi aakaryaa ngbaan, le naan ki li ye maanib. \v 6 Tɔ, ni mu nan Nikolas aanib aah tun pu na. Naah nan baatuln na, nima le ŋan; m mu nan baah tun pu na. \p \v 7 “U kpa litafal na kan, u ŋun Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah tuk maanib pu na. \p “Unii umɔk nyaŋ na, m ga cha u moo limɔfal aasubil ŋi bi Uwumbɔr do, aan bi yin nima chee ke Paradais\f + \fr 2:7 \ft : Paradais aatataa le ye ke “isui i lu ŋisubil ŋi mɔ sakpen na aasaak.”\f* na. \s1 Simina aatiŋ aanib aabɔr \p \v 8 “Ŋmee kigbaŋ tii maanib bi bi Simina aatiŋ ni na aatuun ke min Yesu u ye mpiin ngbaan ni ndoon ngbaan, ki nan kpo ki ki fikr na le len tibɔr timina: \v 9 M nyi naah ji falaa sakpen pu na, ki ye bigiim pu na; ni mu tee ye biwankpadam le Uwumbɔr chee. M nyi binib bibaa aah sii nimi pu na. Bi len ke bi ye Juu yaab, le kaa ye; bi ye kinimbɔŋ aanib la. \v 10 Ni ga ji falaa dandana wee; ni mu taa san ijawaan man. Kinimbɔŋ ga di ni ponn ni bibaa ŋa kiyondiik ni, aan ni kan ntɔŋ, le ni ga ji falaa iwiin kipiik. Ni li dii maasan mbamɔm ki nan saa nkundaal man. Le m ga nan tii nimi lipal li ye limɔfal li kaa kpa ndoon na. \p \v 11 “U kpa litafal na kan, u ŋun Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah tuk maanib pu na. \p “Unii umɔk nyaŋ na aan kan lelee aakun. \s1 Pegamum aatiŋ aanib aabɔr \p \v 12 “Ŋmee kigbaŋ tii maanib bi bi Pegamum aatiŋ ni na aatuun ke min Yesu u kpa kijaak aajuk ki ka ŋipepel mɔmɔk ŋilee na le len tibɔr timina: \v 13 M nyi naah bi nin chee na, ke ni bi kitiŋ ki ye kinimbɔŋ aatiŋ na ponn ni la. Ni mu beenin si nchaŋ ni la, kaa yii mi. Buyoonn bi nan ku maaseeraadaan bamɔnn Antipas nikaasisik ni, kinimbɔŋ aah bi nin chee na, naa nan yii mi. \v 14 Tɔ, m mu galn nimi tibɔr tibaa pu. Ba pu? Ni ponn ni bibaa joo Balaam aamɔkm; uma le nan mɔk Ubɔr Balak waah ga ŋa pu ki tɔŋ Israel yaab bi ti ŋmɔ libaawol aanann, ki gɔr kidagook, aan Uwumbɔr daa bitafal na. \v 15 Binib bibaa mu bi ni ponn ni, ki ŋani kina, ki dii Nikolas aanib aamɔkm kina. \v 16 Nima pu na, kpeln nimi aabimbin man. Ni yaa kaa kpeln nimi aabimbin kan, m ga fuu ni mala, ki di kijaak aajuk ki bi mmɔb ni na jan binib ngbaan. \p \v 17 “U kpa litafal na kan, u ŋun Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah tuk maanib pu na. \p “Unii umɔk nyaŋ na kan, m ga tii u tijikaar ti bɔr aan bi yin ti ke mana\f + \fr 2:17 \ft : Mana ye tijikaar ti Uwumbɔr nan tii Israel yaab buyoonn bi nan bi nteersakpiin ni kaa kpa nibaa bi ji na. Lik Nnyam 16.33.\f* na, ki ga tii u litakpapiln li liyimbipɔln ŋmee li pu na. Ubaa aan li nyi liyimbipɔln ngbaan; unii u gaa li na baanja le ga li nyi. \s1 Tiataira aatiŋ aanib aabɔr \p \v 18 “Ŋmee kigbaŋ tii maanib bi bi Tiataira aatiŋ ni na aatuun ke min Uwumbɔr Aajapɔɔn u kpa ŋinimbil ŋi wiin ke mmii na, ni titaafar ti wiin ke baah pur tikur ti mmii ni na aah wiin pu na le len tibɔr timina: \v 19 M nyi naah tun pu na, ki gee binib pu na, ki gaa mi ki kii pu na, ki kpa limɔr pu na, ki tun lituln dandana wee ki jer naah nan tun njan pu na. \v 20 Tɔ, m mu galn nimi; ba pu? ni ŋmin ki lik Jesebel, upii u len ke u ye Uwumbɔr aabɔnabpii kaa ye na. U ŋmanni maatutum, ki tuk bi ke bi yaa gɔr kidagook ki ŋman libaawol aanann kan, naa bir. \v 21 M tii u nsan ke u kpeln waabimbin, u mu aa ban u di cha kidagook aatuln. \v 22 U ni binib bi dii ki gɔr kidagook na yaa kaa kpeln baabimbin ki di cha waatuln kan, m ga cha bi ji falaa sakpen, \v 23 ki ga ku waabim mu. Le maanib bi bi ŋipepel mɔmɔk na ga bee ke min le nyi bisui ni aah bi pu na. M ga tii ni ponn ni unii mɔmɔk waatuln aah ŋeer pu na. \p \v 24-25 “Tɔ, nimi bibaa mu bi Tiataira aatiŋ ni, kaa dii Jesebel ngbaan aamɔkm, kaa bae kinimbɔŋ aatuln li bi yin li ke ‘tibɔr ti nyoo na.’ Nimi le m len ke ni li joo naah kpa tibɔr ti na, ki nan saa bundaln m ga fuu ni na. Maan bui nimi ke ni ŋa tiwan nibaa ki kpee. \v 26 Binib bimɔk nyaŋ ki tun maatuln n‑yoonn mɔmɔk na, m ga tii bi tininkpir bi li joo ŋinibol na, ke maah gaa Nte Uwumbɔr chee tininkpir pu na. \v 27 Le bi ga li joo ŋi mpɔɔn pu, ki gbaa wii ŋi yak yak ke tiyakr aabuul na.\f + \fr 2:27 \ft : Lik Ilahn 2.8-9.\f* \v 28 M ga tii bi liŋmabil naanyuun mu. \p \v 29 “U kpa litafal na kan, u ŋun Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah tuk maanib pu na. \c 3 \s1 Sadis aatiŋ aanib aabɔr \p \v 1 “Ŋmee kigbaŋ tii maanib bi bi Sadis aatiŋ ni na aatuun ke min u kpa Uwumbɔr Aafuur mulole ki joo iŋmabi ilole ŋŋaal ni na le len tibɔr timina: M nyi naah tun pu na, ki nyi ke ni naahn ke ni kpa limɔfal le na, ki mu tee kpo. \v 2 Fiin man, ki toor nimi aabimbin, ki dii Uwumbɔr mbamɔm ki jer naah dii u pu dandana wee na; nimi aatuln aa gbiin Uwumbɔr aanimbil. \v 3 Nima pu na, teer man naah nan ŋun Uwumbɔr aabɔr ki gaa ti pu na. Ni li keei ti man, ki kpeln nimi aabimbin. Ni yaa kaa finn ngeen pu kan, m ga dan ni chee ke unaayuk aah ga dan pu na. Naan li nyi buyoonn m ga dan ni chee na. \v 4 Tɔ, ni ponn ni bibaa bi Sadis aatiŋ ponn ni, kaa tun titunwanbir. Bima le ga chuun m chee paacham, ki pee ŋibɔkupiin; ba pu? bi ŋeer kina. \v 5 Unii umɔk nyaŋ na, m ga peen u libɔkupiln. Maan chuu ber waayimbil limɔfal aagbaŋ ni. M ga len ke u ye maanii, Nte Uwumbɔr ni waatuuntiib aanimbiin ni. \p \v 6 “U kpa litafal na kan, u ŋun Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah tuk maanib pu na. \s1 Filadelfia aatiŋ aanib aabɔr \p \v 7 “Ŋmee kigbaŋ tii maanib bi bi Filadelfia aatiŋ ni na aatuun, ke min Yesu u ye chain, ki ye mbamɔn, ki kpa Ubɔr David aasaafii na, yaa piir mbisamɔb kan, ubaa aan ŋmaa piin mu; m yaa piin mu mu kan, ubaa aan ŋmaa piir mu, \v 8 min le len tibɔr timina: M nyi naah tun pu na. M bee ke ni kpa mpɔɔn siib. Ni joo maabɔr, kaa yii maayimbil. M piir mbisamɔb tii nimi, le ubaa aan ŋmaa piin mu. \v 9 M ga cha kinimbɔŋ aanib bi mɔn nnyamɔn ke bi ye maanib, kaa ye na, dan ni chee ki nan gbaan kitiŋ ninimbiin ni, ki bee ke m gee nimi la. \v 10 Ni kii maabɔr, ki kpa limɔr. Nima pu na, m mu ga li lik nimi, ki nyan nimi falaa u ga pii dulnyaa aanib mɔmɔk ki tɔŋ bi na ni. \v 11 M ga gir ni mala. Ni li beenin dii maasan mbamɔm ke naah dii pu dandana wee na, ubaa taa leŋ nimi aapiin nsan ni. \v 12 Unii umɔk nyaŋ na, m ga ŋa u jatɔlk Maawumbɔr Aadichal ni, le u ga li bi nima n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. M ga ŋmee Maawumbɔr aayimbil, ni waatiŋ ki ye Jerusalem pɔɔn ki ga nyan ni u chee paacham na aayimbil u pu. M ga ki ŋmee maayimbipɔln mu u pu. \p \v 13 “U kpa litafal na kan, u ŋun Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah tuk maanib pu na. \s1 Laodisea aatiŋ aanib aabɔr \p \v 14 “Ŋmee kigbaŋ tii maanib bi bi Laodisea aatiŋ ni na aatuun ke min Yesu u ye mbamɔn, ki len ibamɔn, ki ye Uwumbɔr aah nan naan tiwan ni mɔmɔk na aayidaan na, le len tibɔr timina: \v 15 M nyi naah tun pu na; naa soon kaa ton mu; m ba ga li gee ke ni li soon, bee ni li ton. \v 16 Ni bi ke kinyubɔbɔɔk ki kaa ton kaa soon mu na la; nima pu le m ga tii nimi mmɔb ni lii. \v 17 Ni len ke ni ye biwankpadam ki kan liwangol kaa lann nibaa, kaa tee nyi ke ni kpa kinimbaak, ki ye bigiim, ki ye bijoom, ki si niŋmeen la. \v 18 Nima pu na, m sur nimi ke ni daa m chee salmaa u bi di pu mmii ni aan u ŋa chain na, aan ki sil li ye biwankpadam; ki daa m chee tiwanpeenkaan ni piin na ki di peen, aan binib taa ki kan naah si niŋmeen pu na; ki daa m chee linimbil aanyɔk ki di mee ninimbil aan ki likr. \v 19 Maah gee binib bimɔk na, m sur bi ki dar bitafal. Nima pu na, cha ninimbil li man aan ni kpeln nimi aabimbin man. \v 20 Li pel man, m si mbisamɔb chee ki kpaar jaaleŋ. Unii umɔk ŋun maaneel ki piir tii mi na, m ga koo ni u chee, ki nan ji u chee tijikaar, u mu ga ji m chee. \v 21 Unii umɔk nyaŋ na, m ga cha u kal m chee maabɔrjal pu, ke m mu aah nan nyaŋ pu ki kal Nte Uwumbɔr chee waabɔrjal pu pu na. \p \v 22 “U kpa litafal na kan, u ŋun Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah tuk maanib pu na.” \c 4 \s1 Paacham yaab aah dooni Uwumbɔr pu na \p \v 1 Waah len ti doo na, le m kan Uwumbɔr do aabisamɔb piir. Le nneel mu naahn kakaan ki len m chee njan na le len ke, “Dan paacham do, le m ga mɔk si budabu ga sil ŋa n‑yoonn mue aapuwɔb na.” \v 2 Libuul ngbaan ni le Uwumbɔr Aafuur Nyaan yoor mi buen paacham. Le m ti kan libɔrjal si Uwumbɔr do; ubaa mu ka li pu. \v 3 U ka li pu na wiin chain ki piin, ki man. Waakpimanja u ye likal na mu lur goln libɔrjal ngbaan. \v 4 Le ŋijal moninko ni ŋinaa mu si gob libɔrjal ngbaan. Bininkpiib moninko ni binaa mu ka ŋijal ngbaan pu, ki pee tiwanpiln, ki chik salmaa aayikpupur. \v 5 Libɔrjal ngbaan chee moor lak lak ke utaal aah moor pu na, kifuuk mu faa ke utaal aah tar pu na. Karyaa bilole mu wiin libɔrjal ngbaan aanimbiin ni, ki ye Uwumbɔr Aafuur mulole la. \v 6 Libɔrjal aanimbiin ni wɔb naahn nnyusakpem, ki wiin chain ke kinimbilik aah wiin pu na. \p Le tiwanfuurkaan ninaa mu si gob libɔrjal ngbaan. Tiwanfuurkaan ngbaan aanimbiin ni, ni nipuwɔb mu nan ye ŋinimbil ŋmeen la. \v 7 Le nibaa naahn uchinn, nibaa mu naahn unaajabo, nibaa mu aanimbil wɔb naahn unii la, nibaa mu naahn libɔrwiin li laani na. \v 8 Ni mɔmɔk nan kpa ifeen iloloob, ki mu nan kpa ŋinimbil tiwon mɔmɔk pu. Nwiin pu ni kinyeek mɔmɔk, naa fuur; n‑yoonn mɔmɔk ni len ke, \q1 “Chain, chain, Tidindaan Uwumbɔr u yeh mpɔɔn mɔmɔk na ye chain la. \q1 U nan bi, ki beenin bi, \q2 ki ga li bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na.” \p \v 9 Tiwanfuurkaan ninaa ngbaan le len kina, ki di mpakm, ni lisil, ni idoon tii Uwumbɔr u ka libɔrjal pu, ki ga li bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. \v 10 Tiwanfuurkaan ngbaan aah len kina na, le bininkpiib moninko ni binaa ngbaan gbaan Uwumbɔr u ka libɔrjal pu ki ga li bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na aanimbiin ni, ki doon u, ki di baasalmaa aayikpupur bil waabɔrjal taab, ki len ke, \q1 \v 11 “Tidindaan Uwumbɔr, si le ŋeer ke ti pak si, ki nyuŋ si, \q2 ki ŋeer aa li kpa mpɔɔn; \q1 ba pu? si le naan tiwan mɔmɔk. \q2 Saageehn pu le aa nan naan tiwan mɔmɔk. \q2 Saageehn pu le ni mɔmɔk bi.” \c 5 \s1 Kigbaŋ ni Upihbo na \p \v 1 Le m kan Uwumbɔr u ka libɔrjal pu na ŋub kigbaŋ uŋangii ni. Kigbaŋ ngbaan nan kpa ŋŋmeen ŋipepel mɔmɔk, ki dab ŋimɔgbin nfum mulole. \v 2 Le m ŋun Uwumbɔr aatuun mpɔɔndaan len mpɔɔn pu ke, “Ŋma ŋeer u dabr kigbaŋ ngbaan ki kpar ki?” \v 3 Le baa kan unii ubaa paacham, bee kitiŋ, bee kitiŋ aataab, u ga ŋmaa kpar kigbaŋ ngbaan ki lik ki ponn ni na. \v 4 Baah kaa kan unii u ŋeer u kpar kigbaŋ ngbaan ki lik ki ponn ni na, nima pu le m wii pam. \v 5 Le bininkpiib na ponn ni ubaa bui mi ke, “Taa ki wii. Lik, Yesu u pɔɔ ke uchinn, ki ye Juda aanibol ni aanii ubaa, ki ye Ubɔr David aayaabil na le nyaŋ, ki ga ŋmaa dabr kigbaŋ ki bi dab ki nfum mulole na, ki kpar ki.” \p \v 6 Le m kan Upihbo si libɔrjal, ni tiwanfuurkaan ninaa, ni bininkpiib na aakaasisik ni. Upihbo ngbaan kpa libuel uneen ni ke baah kɔr u le na, ki kpa iyiin ilole ni ŋinimbil ŋilole ŋi ye Uwumbɔr Aafuur mulole mu Uwumbɔr tun ni mu ŋipepel mɔmɔk dulnyaa wee ni na. \v 7 Le Upihbo ngbaan buen Uwumbɔr u ka libɔrjal pu na chee, ki ti gaa kigbaŋ ngbaan uŋangii ni. \v 8 Waah gaa kigbaŋ na, le tiwanfuurkaan ninaa ngbaan, ni bininkpiib moninko ni binaa ngbaan, nan gbaan unimbiin ni. Bi mɔmɔk gbaa tibar, ki joo salmaa aasambil ŋi gbii tulalee aayon na. Tulalee aayon ngbaan si Uwumbɔr aanib aameel aasisiiyaan. \v 9 Le bi gaa ilahnpɔɔn ki tii Upihbo ngbaan ke, \q1 “Si le ŋeer aa gaa kigbaŋ ngbaan ki dabr ki; \q1 ba pu? aa nan kpo ki di saasin daa binib tii Uwumbɔr; \q1 binib ngbaan nyan ŋitimbol \q2 mɔmɔk aanib bi bi dulnyaa wee ni, \q2 ki len iliin imɔk bi dulnyaa wee ni na, \q1 \v 10 Aa ŋa bi saanaan ni aanib bi ye bitotoorb na, \q2 bi ti tun lituln tii timi Aawumbɔr, \q1 le bi ga li joo dulnyaa mɔmɔk.” \p \v 11 Le m lik ki kan Uwumbɔr aatuuntiib ŋichur ŋichur, kaa ti nyi baakahm. Bi si gob Uwumbɔr aabɔrjal, ni tiwanfuurkaan, ni bininkpiib ngbaan. \v 12 Le m ŋun bi mɔmɔk len mpɔɔn pu ke, \q1 “Upihbo u bi nan kɔr u na le ŋeer u kan yiko, ni liwankpal, \q2 ni nlan, ni mpɔɔn, ni nnyuŋ, ni mpakm, ni idoon.” \m \v 13 Le m ŋun binib bi bi paacham na, ni binib bi bi kitiŋ na, ni binib bi bi kitiŋ aataab na, ni tiwan nimɔk bi nnyusakpem ni na, ni Uwumbɔr aah naan tiwan nimɔk na mɔmɔk len ke, \q1 “Uwumbɔr u ka libɔrjal pu na, ni Upihbo ngbaan \q2 le yeh mpakm, ni lisil, ni nnyuŋ, ni mpɔɔn, \q2 n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na.” \m \v 14 Le tiwanfuurkaan ninaa ngbaan kii ke “Amii.” Bininkpiib ngbaan mu nan gbaan Uwumbɔr ni Upihbo ngbaan aanimbiin ni ki doon bi. \c 6 \s1 Ŋidab na \p \v 1 M kan Upihbo ngbaan chuu dabr kigbaŋ ki bi nan dab ki nfum mulole pu na nibaa. Le m ŋun tiwanfuurkaan ninaa ngbaan ponn ni nibaa len ke utaal aah tar pu na ke, “Dan.” \v 2 Le m lik ki kan utapiin. Unii u dik u pu na joo butɔm. Le bi tii u linyaŋ aayikpupuk u di chiŋ. Le u buen u ti nyaŋ binib, ki sil ti nyaŋ bi. \p \v 3 Le Upihbo ngbaan nan ki chuu dabr kigbaŋ ngbaan aadam leler. Le m ŋun tiwanfuurkaan leler len ke, “Dan.” \v 4 Le utaman mu fuu ni. Bi nan tii unii u dik utaman ngbaan pu na kijaak aajuk sakpeŋ, le Uwumbɔr tii u mpɔɔn ke u cha dulnyaa aanib to butɔb ki ku tɔb. \p \v 5 Le Upihbo ngbaan ki chuu dabr ndam tatar. Le m ŋun tiwanfuurkaan tatar len ke, “Dan.” Le m lik ki kan utanbɔn. Unii u dik utanbɔn ngbaan pu na nan joo tiwan ni bi joo ŋaŋni tijikaar na uŋaal ni. \v 6 Le m ŋun nneel len tiwanfuurkaan ninaa ngbaan aakaasisik ni ke, “Tijikaar taa li wiir, taadaak li pɔɔ. Tɔ, taa bii nkpan ni ŋisubil aawanyukaan.” \p \v 7 Le Upihbo ngbaan ki chuu dabr ndam nanar. Le m ŋun tiwanfuurkaan nanar aaneel len ke, “Dan.” \v 8 Le m lik ki kan utanyɔnyɔn. Unii u dik u pu na aayimbil ye Nkun. U bi yin u ke Kitekpiitiŋ na mu dii u. Le Uwumbɔr tii bi mpɔɔn ke bi di kijaak aajum, ni nkon, ni iween, ni ipeel ku dulnyaa aanib lipepel nanar wɔb. \p \v 9 Le Upihbo ngbaan ki chuu dabr ndam ŋmuŋmur. Le m kan binib aawiin kitork aabimbiln taab, Uwumbɔr do. Bi ye binib bi bi nan ku bi na. Bi nan mooni Uwumbɔr aabɔr ki tuk binib Yesu aabɔnyaan. Nima le cha bi ku bi. \v 10 Le binib ngbaan aawiin teen mpɔɔn pu ke, “Tidindaan u ye chain ki ye mbamɔn na, ni ga yunn ki ti saa kinye pu aan aa ga ji dulnyaa aanib bi ku timi na aabɔr ki daa bitafal?” \v 11 Le Uwumbɔr peen bi mɔmɔk tikparpipiin, ki bui bi ke u siin ke binib ku bitutuŋeen aatɔtiib bi mɔmɔk dii Yesu na, ke baah nan ku bi pu na. Bi laa fuur siib ki nan saa n‑yoonn ngbaan. \p \v 12 Le m kan Upihbo ngbaan ki chuu dabr ndam loloob. Le kitiŋ deŋ sakpen. Le nwiin bɔln ke likekebɔln na. Le uŋmal mann ke nsin na. \v 13 Iŋmabi nyan ni paacham ki lir kitiŋ ke kibuŋ aah ker ŋisubil ŋi kaa puir na lir pu na. \v 14 Kitaapaak kpab ki buen ke baah kpai kikapeek pu na. Le ŋijoo ni ŋidik mɔmɔk fii foor. \v 15 Le dulnyaa aayidam, ni bibɔrb, ni butɔb aajab aayidam, ni biwankpadam, ni bipɔɔndam, ni binaagbiib mɔmɔk, ni bimalb mɔmɔk bɔr titakpalunn ni, ni ŋitakpasakpiin taab ŋijoo paab, \v 16 ki bui ŋijoo ni ŋitakpal ke, “Lir ti pu, ki biin ti pu, aan Uwumbɔr u ka libɔrjal pu na taa li waa timi, Upihbo ngbaan mu aaŋuul taa pii timi; \v 17 ba pu? baaŋuul aawiin sakpiin daal fuu ni a. Ŋma ga ŋmaa sil?” \c 7 \s1 Israel aanib ŋichur nkub ni imonko ilee ni ŋinaa na \p \v 1 Nimina aapuwɔb le m kan Uwumbɔr aatuuntiib binaa si dulnyaa aapepel mɔmɔk ŋinaa, ki kiir libuln ke li taa ki daa kitiŋ ni, ki taa daa nnyusakpem ni, ki taa daa isui ni. \v 2 Le m kan Uwumbɔr aatuun uken nyan ni liwipuul wɔb ki dan paacham, ki joo ni Uwumbɔr u ye limɔfal daan na aadaan, ki nan teen mpɔɔn pu, ki tuk Uwumbɔr aatuuntiib binaa bi Uwumbɔr tii bi mpɔɔn ke bi bii kitiŋ ni nnyusakpem na ke, \v 3 “Ni taa bii kitiŋ, bee nnyusakpem, bee isui ki li kii buyoonn ti ga nan daan timi Aawumbɔr aatutum aayigbeer pu na.” \v 4 Le m ŋun baah daan binib bi na aakahm. Bi nan ye binib ŋichur nkub ni imonko ilee ni ŋinaa, ki nyan ni Israel aanibol mɔmɔk ni. \v 5-8 Bi nan daan bi kina la: \li1 Juda aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Rubenn aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Gad aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Aser aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Naftali aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Manase aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Simeonn aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Liifai aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Isakar aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Sebulunn aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Josef aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee, \li1 Benjaminn aanibol aanib ŋichur kipiik ni ŋilee. \s1 Kinipaak sakpeŋ \p \v 9 Nimina aapuwɔb le m kan kinipaak sakpeŋ. Ubaa aa ti ki nyi baakahm. Bi nyan ŋitimbol mɔmɔk aanib bi bi dulnyaa wee ni ki len iliin imɔk bi dulnyaa wee ni na, ki si Uwumbɔr aabɔrjal ni Upihbo ngbaan aanimbiin ni, ki pee tikparpipiin, ki ŋub tibɔkpafar biŋaal ni, \v 10 ki teen mpɔɔn pu ke, “Timi Aawumbɔr u ka libɔrjal pu na, ni Upihbo ngbaan le nan gaa timi lii.” \v 11 Le Uwumbɔr aatuuntiib mɔmɔk si gob Uwumbɔr aabɔrjal, ni bininkpiib, ni tiwanfuurkaan ninaa ngbaan. Le Uwumbɔr aatuuntiib doon ŋichichik ki di binimbil kpaa kitiŋ Uwumbɔr aabɔrjal taab ki dooni u, \v 12 ki len ke, “Ni ye mbamɔn, timi Aawumbɔr le yeh mpakm, ni nnyuŋ, ni nlan, ni idoon, ni lisil, ni yiko, ni mpɔɔn n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. Amii.” \p \v 13 Le bininkpiib na ponn ni ubaa baa mi ke, “Binib bi pee tikparpipiin na, bi ye ba aanib? Bi nyan ni la chee?” \p \v 14 Le m bui u ke, “Maaninkpel, si le nyi.” \p Le u bui mi ke, “Bi ye binib bi nyan falaa sakpiin ni, ki finn baakpar Upihbo ngbaan aasin ni aan ti ŋa ti tipipinn na. \v 15 Nima le cha bi si Uwumbɔr aabɔrjal taab. Bi bi waadichal ni, nwiin pu ni kinyeek, ki tun lituln tii u. Uwumbɔr u ka libɔrjal ngbaan pu na ga li bi bi chee, ki biin bi pu. \v 16 Nkon aan ki chuu bi, nnyunyuu mu aan ki chuu bi, nwiin mu aan ki see bi, ntoton mu aan ki ŋun bi; \v 17 ba pu? Upihbo u bi Uwumbɔr aabɔrjal aakaasisik ni na le ga kpiin bi, ki ga mɔk bi uyayak aanyun mu ga tii bi limɔfal na chee. Uwumbɔr ga per binimbil tinyunyunn mɔmɔk.” \c 8 \s1 Ŋidab ŋilole na \p \v 1 Le Upihbo ngbaan chuu dabr ndam lolole. Le Uwumbɔr do ŋmin chii chii ki yunn siib. \v 2 Le m kan Uwumbɔr aatuuntiib bilole bi si Uwumbɔr aanimbiin ni na. Le bi tii bi kakaan tiib bilole. \p \v 3 Le Uwumbɔr aatuun uken dan nan sil kitork aabimbiln chee, ki ŋub salmaa aasambil li bi joo tulalee aayon ŋani li ponn ni na. Le bi tii u tulalee aayon sakpen u di kpee Uwumbɔr aanib mɔmɔk aameel pu, ki di ŋa salmaa aabimbiln li bi Uwumbɔr aabɔrjal aanimbiin ni na paab, ki di tii Uwumbɔr. \v 4 Le tulalee aayon ngbaan aabaan, ni Uwumbɔr aanib aameel nyan Uwumbɔr aatuun ngbaan aaŋaal ni, ki fii paacham Uwumbɔr aanimbiin ni. \v 5 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan moo mmii mu bi kitork aabimbiln paab na gbiin tulalee aayon aasambil ngbaan, le ki di mee yaa dulnyaa wee ponn ni. Le kifuuk faa, le utaal tar ki moor, le kitiŋ deŋ. \s1 Kakaan tiib \p \v 6 Le Uwumbɔr aatuuntiib bilole bi ŋub kakaan tiib bilole na gor ke bi pii. \p \v 7 Le Uwumbɔr aatuun njan yoo pii waakakaan. Waah pii waakakaan na, le ŋitaatakpabil, ni mmii, ni nsin ŋmal tɔb ponn ni, ki nyan paacham ki lir ni kitiŋ. Le mmii gaa kitiŋ ligetatar, ni isui mu ligetatar, ni timosɔnn mɔmɔk. \p \v 8 Le Uwumbɔr aatuun leler mu pii waakakaan. Le bi di tiwan ni naahn lijool li gaal mmii na mee lii nnyusakpem ponn ni. Le nnyun ngbaan ligetatar kpaln nsin. \v 9 Le tiwan nimɔk bi nnyun ligetatar ngbaan ponn ni na kpo. Iŋɔi ligetatar mu bii a. \p \v 10 Le Uwumbɔr aatuun tatar mu pii waakakaan. Le liŋmabisakpeln li gaal mmii ke limɔfifil na nyan ni paacham ki lir ŋimɔɔ ligetatar ponn ni, ni inyunbun ligetatar ponn ni. \v 11 Liŋmabil ngbaan aayimbil le ye ke “Ni To.” Le laah lir nnyun ni na mu aagetatar kpaln nnyun mu to na. Le binib pam kpo nnyun ngbaan pu; ba pu? mu to la. \p \v 12 Le Uwumbɔr aatuun nanar mu pii waakakaan. Le nwiin ligetatar chuu gii ki bɔln. Uŋmal ligetatar, ni iŋmabi ligetatar mu chuu gii ki bɔln. Le nwiin ligetatar aa wiin. Kinyeek ligetatar mu aa wiin. \p \v 13 Le m kan libɔrwiin laani paacham, ki ŋun li teen mpɔɔn pu ke, “Uwumbɔr aatuuntiib bitaa bi gur kaa kee pii baakakaan na yaa pii kan, tibɔbir sakpenn ga lir dulnyaa aanib pu.” \c 9 \p \v 1 Le Uwumbɔr aatuun ŋmuŋmur mu pii waakakaan. Le m kan liŋmabil li nyan ni paacham ki lir ni kitiŋ na. Le bi tii li libuul li nyoo kaa kpa limɔk na aasaafii. \v 2 Le li chuu lakr libuul ngbaan aajaaleŋ. Le iŋmanyuu nyan li ponn ni ki fii paacham, ki naahn mmii mu gaal sakpen na aaŋmanyuu, ki bɔln nwiin timm. \v 3 Le itoon nyan ni iŋmanyuu ngbaan ponn ni, ki yaa gaa dulnyaa ni. Le Uwumbɔr tii i mpɔɔn ke i li junni binib ke inyoohn aah junni binib pu na, \v 4 le ki tuk i ke i taa ŋmɔ timoor, ki taa ŋmɔ tijikaar, ki taa ŋmɔ isui, i li junni binib bi kaa kpa Uwumbɔr aadaan biyigbeer pu na; \v 5 i taa ku binib ngbaan, i mɔk bi falaa ki ti saa iŋmal iŋmu. Falaa ngbaan wu ke unyoohn aah juu unii kan, ni wu pu na. \v 6 N‑yoonn ngbaan, binib ga li ban nkun ke mu ku bi, kaan kan mu. Nkun ga san cha bi. \p \v 7 Itoon ngbaan naahn itaan i gor ke i to butɔb na. Tiwan ni naahn salmaa aayikpupur na nan bi iyil pu. Inimbil wɔb naahn binib aanimbil wɔb la. \v 8 Yaayikpir mu ti ki naahn bipiib aayikpir la. Yaanyin mu naahn ichinn aanyin la. \v 9 Tiwan nibaa bii ibiŋ pu ki naahn tikur la. Yaafeen kpa kifuuk ke itaan ni tɔroku i san cha i ti to butɔb na aah kpa kifuuk pu na. \v 10 Yaajuu mu naahn inyoohn aajuu la. Inyoohnpiin bi yaajuu pu, ki kpa mpɔɔn ke i mɔk binib falaa ki ti saa iŋmal iŋmu. \v 11 Libuul li kaa kpa limɔk na aatuun le ye yaabɔr. Hiibru\f + \fr 9:11 \ft : Hiibru aaliin ye Juu yaab aaliin la.\f* aaliin ponn ni, bi yin u ke Abadonn. Griik aaliin ponn ni, bi yin u ke Apolionn. Naatataa le ye ke “U kulni binib na.” \p \v 12 Njan aabɔbir ma jer a. Tibɔbir tilee mu choo. \p \v 13 Le Uwumbɔr aatuun loloob mu pii waakakaan. Le m ŋun nneel nyan ni salmaa aabimbiln li bi Uwumbɔr aanimbiin ni na aamɔju ŋinaa chee. \v 14 Le nneel ngbaan tuk Uwumbɔr aatuun loloob u joo kakaan na ke, “Chuu gbiln Uwumbɔr aatuuntiib binaa bi bi limɔɔsakpeln li bi yin li ke Yufrates na chee lii.” \v 15 Le u chuu gbiln Uwumbɔr aatuuntiib binaa ngbaan lii. Uwumbɔr le gor bi, ki siin bi libiln, ni uŋmal, ni nwiin, ni kikurk ki bi ga di ku binib ligetatar na. \v 16 Bi nan kpa butɔb aajab bi dik itaan pu na. Le m ŋun baakahm aah ye pu na. Bi nan ye butɔb aajab ŋichur ŋichur ikui ilee. \v 17 Tidaŋ ponn ni le m nan kan itaan ngbaan ni binib bi dik i pu na. Tikur aawan nibaa bii bibiŋ pu ki man ke mmii na, ki bɔn ke nsiin na, ki man ke chirbil na. Itaan ngbaan aayil naahn ichinn aayil la. Mmii, ni iŋmanyuu, ni chirbil nyan ni imɔi ni. \v 18 Tiwan nitaa ngbaan, mmii, ni iŋmanyuu, ni chirbil ni nan nyan ni itaan ngbaan aamɔi ni na le ku linigetekr tatar; \v 19 ba pu? itaan ngbaan aapɔɔn le bi yaamɔi ni, ni yaajuu ni. Yaajuu ngbaan naahn iwaa le ki kpa ŋiyil ki mɔk binib falaa. \p \v 20 Binib bi gur kaa kpo iween ngbaan pu na aa kpeln baabimbin, kaa di cha baah ŋani ŋiwaa ŋi na. Bi beenin dooni tininkpiwanbir, ni ŋiwaa ŋi bi nan di salmaa, ni tikunabr, ni tikur, ni ŋitakpal, ni idɔ naan ŋi na, ŋiwaa ŋi kaa waa, ki mu aa ŋun tibɔr, ki mu aa ŋmaa chuun na. \v 21 Binib ngbaan beenin ku binib, ki ji inyɔk, ki gɔr kidagook, ki su kinaayuk, kaa kpeln baabimbin. \c 10 \s1 Uwumbɔr aatuun ni kigbaŋ waatiir na \p \v 1 Le m kan Uwumbɔr aatuun mpɔɔndaan uken nyan ni paacham. U pee kitaalangbaŋ, le waakpimanja mu lur goln uyil. Unimbil wɔb naahn nwiin la. Utaa mu naahn kimiigaak. \v 2 U joo kigbaŋ waatiir ki kpar na uŋaal ni. Le u di utaagiil taa nnyusakpem pu, le ki di utaagal mu taa kitiŋ pu, \v 3 le ki teen mpɔɔn pu ke uchinn aah tar pu na. Waah teen kina na, le utaal mu teen nfum mulole. \v 4 Utaal aah teen nfum mulole na, le m ban m ŋmee waah len pu na kigbaŋ ni. Le m ŋun nneel len Uwumbɔr do ke, “Taa ŋmee utaal aah len tibɔr ti na, ki taa kpiir ti.” \p \v 5 Uwumbɔr aatuun u m kan u si nnyusakpem, ni kitiŋ pu na le yoor uŋangii paacham \v 6 ki puu Uwumbɔr u bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na, ki nan naan paacham ni tiwan nimɔk bi ni ponn ni na, ni kitiŋ ni tiwan nimɔk bi kitiŋ pu na, ni nnyusakpem, ni tiwan nimɔk bi mu ponn ni na, ke Uwumbɔr aan ki taan. \v 7 Buyoonn Uwumbɔr aatuun lolole ga pii waakakaan na, n‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr ga tun waatunyaan li bɔr na ki doo, waah nan tuk waabɔnabr bi ye waatutum na ke u ga tun pu na. \p \v 8 Nneel mu m ŋun paacham na ki len m chee ki bui mi ke m li cha ti gaa kigbaŋ ki kpar ki bi Uwumbɔr aatuun u si nnyusakpem, ni kitiŋ pu na aaŋaal ni na. \p \v 9 Le m buen Uwumbɔr aatuun ngbaan chee, le ki ti bui u ke u tii mi kigbaŋ waatiir ngbaan. Le u bui mi ke, “Gaa ki ŋmɔ. Ni ga li mɔ aamɔb ni ke tisiir na la, ki tee ga li to aaponn ni.” \p \v 10 Le m gaa kigbaŋ waatiir ngbaan uŋaal ni, ki ŋman ki. Maah ŋman ki na, le ni mɔ mmɔb ni ke tisiir na. Le maah di nab na, ni to mponn ni. \v 11 Le bi bui mi, “See aa ki tuk ŋitimbol mɔmɔk aanib bi bi dulnyaa wee ni ki len iliin imɔk bi dulnyaa wee ni na, ni baabɔrb, tibɔr ti ga ŋa bi n‑yoonn mu choo na.” \c 11 \s1 Seeraadam bilee na \p \v 1 Le bi tii mi tiwaŋaŋkaan ni naahn lidabil na, le nneel bui ke, “Li cha ti ŋaŋ Uwumbɔr Aadiik, ni kitork aabimbiln, ki lik naafɔfɔk, ki kahn binib bi dooni Uwumbɔr nima chee na. \v 2 Taa ŋaŋ kikaakpaak ki bi lipaal na aafɔfɔk; ba pu? Uwumbɔr di kikaakpaak ngbaan tii binib bi kaa ye Juu yaab na la. Le bi ga bii Uwumbɔr aatinyaan ki ti saa iŋmal imonko ilee ni ilee. \v 3 Le m ga tun ni maaseeraadam bilee bi nan moon Uwumbɔr aabɔr ki ti saa iwiin lichur ni ikui ilee ni imonko itaa, ki ga li pee tiwanpeenkaan ni saak kuub na.” \p \v 4 Biseeraadam bilee ngbaan ye nkpan aasui ilee ni karyaa tiib aah tɔŋni tiwan ni pu na bilee bi si dulnyaa Aadindaan aanimbiin ni na. \v 5 Unii ubaa yaa ban u ŋa bi nibaa kan, mmii ga nyan bimɔi ni ki ku baadim. Unii ubaa yaa ban u ŋa bi nibaa kan, see bi ku u kina. \v 6 Biseeraadam bilee ngbaan nan kpa mpɔɔn bi kiir utaal u taa nu buyoonn bi bi mooni Uwumbɔr aabɔr na, ki kpa mpɔɔn ki cha nnyun kpaln nsin, ki kpa mpɔɔn ki cha falaa aabɔŋ mɔmɔk lir dulnyaa wee ni, n‑yoonn mumɔk bi gee na. \p \v 7 Bi yaa moon Uwumbɔr aabɔr doo kan, le upeel u nyan ni kinimbɔŋ chee, libuul li kaa kpa limɔk na ni na, ga to bi butɔb ki nyaŋ bi, ki ku bi. \v 8 Le ŋinikpol ngbaan ga li dɔ kitisakpeŋ na aasan ni. Uwumbɔr yin kitiŋ ngbaan ke Sodom, ki ki yin ki ke Ijipt. Bi nan kpaa Tidindaan ndɔpuinkoo pu nima la. \v 9 Le ŋitimbol mɔmɔk aanib bi bi dulnyaa wee ni ki len iliin imɔk bi dulnyaa wee ni na, bi ponn ni bibaa ga lik ŋinikpol ngbaan ki ti saa iwiin itaa ni ligeln, kaan kii ke unii ubaa ti sub bi. \v 10 Baakun pu le dulnyaa aanib ga li kpa mpopiin sakpen, ki waa liwaal, ki tii tɔb ipiin; ba pu? Uwumbɔr aabɔnabr bilee bi ŋa bi falaa na kpo a. \v 11 Iwiin itaa ni ligeln ngbaan aah jer na, le Uwumbɔr ki tii bi limɔfal. Le bi fii sil. Le binib bimɔk kan bi na san ijawaan sakpen. \v 12 Le ŋinikpol ŋi fikr na ŋun nneel sakpiin nyan ni paacham ki bui bi, “Dan paacham do man.” Le bi koo ntaalangbam ni ki buen paacham. Baadim mu kan baah buen pu na. \v 13 N‑yoonn ngbaan le kitiŋ deŋ pam. Le kitisakpeŋ ngbaan aadir ligeln kipiik lir kitiŋ. Kitiŋ aah deŋ pu na le ni ku binib ŋichur ŋilole. Binib bi gur kaa kpo na, ijawaan chuu bi sakpen, le bi nyuŋ Uwumbɔr u bi paacham na. \p \v 14 Tibɔbir leler jer a. Tibɔbir tatar mu choo mala. \s1 Kakaan tiib bilole na \p \v 15 Le Uwumbɔr aatuun lolole mu pii waakakaan. Le ineel sakpiin len Uwumbɔr do ke, “Dulnyaa wee ni aanaan mɔmɔk kpaln Tidindaan Uwumbɔr ni Waabo Kristo\f + \fr 11:15 \ft : Hiibru aaliin ni, bi yin Kristo ke Masiya. Naatataa le ye ke Uwumbɔr nyan u ke u gaa binib lii.\f* aanaan la. U ga li joo mu n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na.” \v 16 Le bininkpiib moninko ni binaa bi ka baabɔrjal pu, Uwumbɔr aanimbiin ni na, doon ŋichichik ki di binimbil kpaa kitiŋ ki dooni Uwumbɔr, \v 17 ki len ke, \q1 “Tidindaan Uwumbɔr, u yeh mpɔɔn mɔmɔk, \q2 ki nan bi, ki beenin bi na, ti dooni si; \q1 ba pu? aa di saapɔɔn sakpiin ki joo dulnyaa wee. \q1 \v 18 Ŋinibol aanib nan gee liŋuul, le saaŋuul mu fii, \q2 le ni ŋeer aa ji bitekpiib tibɔr, \q1 ki ŋeer aa di ipiin tii \q2 saabɔnabtiib bi ye saatutum na, \q2 ni saanib bi mɔmɔk pak si na, \q2 bi ye biwaatiib na, ni bi ye bisakpem na, \q1 ki ŋeer aa kuln binib bi ku dulnyaa aanib na.” \p \v 19 Tɔ, le bi chuu piir Uwumbɔr aadiik ki bi paacham na. Le m kan Uwumbɔr aakaal aadakaa si waadiik ponn ni. Le utaal moor, le kifuuk faa, le utaal tar, le kitiŋ deŋ, le utaal nu ŋitaatakpabil sakpiin. \c 12 \s1 Upii na, ni kipeewanbiik na \p \v 1 Tɔ, le m kan lijinjiir aawan paacham. Upii ubaa nan bi ki pee nwiin. Le uŋmal mu nan bi utaa aataab. Iŋmabi kipiik ni ilee mu nan bi uyil pu. U nan kpa lipuul, \v 2 le imalween chuu u, le u wii ki ban u maa ubo. \p \v 3 Le m ki kan lijinjiir aawan niken paacham. M nan kan kipeewanbiik sakpeŋ mamaŋ ki kpa ŋiyil ŋilole ni iyiin kipiik, ki chik ubɔr aayikpupur tilole na. \v 4 Le kipeewanbiik ngbaan di kijuul kuun foor ni iŋmabi ligetatar, ki di lii ni kitiŋ, ki dan nan sil upii u ban u maa ubo na aanimbiin ni ke ki ŋmɔ waabo. \p \v 5 Le upii ngbaan ma ubijabo u ga li joo ŋinibol mɔmɔk mpɔɔn pu na. Le Uwumbɔr yoor ubo ngbaan di buen ubaa chee paacham, waabɔrjal chee. \v 6 Le upii ngbaan san buen nteersakpiin ni, Uwumbɔr aah toor mpaan nin chee tii u na, ki ti kpiini u nima chee iwiin lichur ni ikui ilee ni imonko itaa. \p \v 7 Tɔ, le bi to butɔb paacham. Uwumbɔr aatuuntiib aaninkpel Maikel ni waatuuntiib to kipeewanbiik ngbaan ni waatuuntiib butɔb, \v 8-9 le ki nyaŋ bi, ki nyan bi paacham. Baa ki kan mpaan paacham. Kipeewanbiik ngbaan ye kinimbɔŋ la. Bi yin ki ke Uwaa u Yunn na, ki ki yin ki ke Defil,\f + \fr 12:8-9 \ft : Defil ni Sintana ye kinimbɔŋ aayimbil ŋiken la.\f* ki ki yin ki ke Sintana. Kima le ŋmanni dulnyaa aanib mɔmɔk. Bi nyan ki ni kaatuuntiib paacham, ki di lii ni kitiŋ. \p \v 10 Le m ŋun nneel sakpiin len mpɔɔn pu paacham ke, “Dandana wee ti kan timi Aawumbɔr aah kpa mpɔɔn pu ki gaa waanib lii ki joo waanaan ni aanib na. Dandana ti kan Kristo u gaa timi lii na aah kpa yiko pu na. Ba pu? u nyan kinimbɔŋ paacham. Kinimbɔŋ ye unibiinii u nan si Uwumbɔr aanimbiin ni ki bii Uwumbɔr aanib nwiin pu ni kinyeek na la. \v 11 Upihbo Yesu aasin aapɔɔn pu ni waabɔr aapɔɔn pu le bi nyaŋ kinimbɔŋ. Bi gee Yesu ki jer baamɔfal, ki kii ke bi kpo u pu. \v 12 Nimi bi bi Uwumbɔr do na, li kpa mpopiin man; ba pu? kinimbɔŋ aa ki kpa mpɔɔn. Tɔ, tibɔbir mu ga lir kitiŋ aanib pu, ni nnyusakpem ni aanib pu; ba pu? kinimbɔŋ sunn ni bi chee, ki gee liŋuusakpeln; ba pu? ki bee ke kaayoonn aa ki wiir.” \p \v 13 Kipeewanbiik ngbaan aah kan ke bi nyan u paacham ki di lii ni kitiŋ na, le u san dii upii u ma ubijabo na, ke u chuu u. \v 14 Le Uwumbɔr tii upii ngbaan libɔrwiin aafeen ilee ke u fii buen nteersakpiin ni, waapaan ni, kipeewanbiik ngbaan taa ki pii u nima chee. Le bi ti kpiini u nima chee ki ti saa ŋibin ŋitaa ni ligeln. \v 15 Le kipeewanbiik ngbaan tii nnyun sakpem umɔb ni ke limɔɔl na ki lii, ke mu di upii ngbaan puu buen. \v 16 Le kitiŋ ter upii ngbaan, ki waar kimɔb ki di nnyun mu nyan kipeewanbiik ngbaan aamɔb ni na nab, le mu aa ki pii upii ngbaan. \v 17 Le kipeewanbiik ngbaan gee liŋuul sakpen upii ngbaan pu, ki buen ti to waabim biken butɔb. Waabim le ye binib bi kii Uwumbɔr aamɔb ki tuk binib Yesu aabɔnyaan na. \v 18 Le kipeewanbiik ngbaan sil nnyusakpem aagbaan. \c 13 \s1 Ipeel ilee na \p \v 1 Le m kan upeel nyan ni nnyusakpem ponn ni. U nan kpa ŋiyil ŋilole ni iyiin kipiik, le ki chik ubɔr aayikpupur waayiin kipiik mɔmɔk pu. Le liyimbil li ye lisiibil ki tii Uwumbɔr na nan bi ŋiyil mɔmɔk pu. \v 2 Upeel ngbaan nan naahn unaamuun la. Utaafar pɔɔ sakpen. Umɔb mu naahn uchinn aamɔb. Kipeewanbiik ngbaan le di waapɔɔn, ni waanaan, ni waapɔɔn sakpiin tii u. \v 3 Libuel nan bi uyil libaa pu ki naahn ke laah kpo ki sɔŋ le na. Laah sɔŋ na, le ni gar dulnyaa aanib mɔmɔk pam. Le bi dii u, \v 4 ki gbaan kitiŋ ki doon kipeewanbiik ngbaan; ba pu? u nan di waapɔɔn tii upeel ngbaan. Bi nan gbaan kitiŋ ki doon upeel ngbaan mu, le ki baa ke, “Ŋma bi ke upeel wee na? Ŋma ga ŋmaa to u butɔb?” \p \v 5 U nan kpa nsan ke u li kpa kipupuk ki sii Uwumbɔr, ki kpa nsan ke u li bi iŋmal imonko ilee ni ilee. \v 6 Le u waar umɔb ki sii Uwumbɔr, ni Uwumbɔr aayimbil, ni Uwumbɔr do, ni bimɔk bi Uwumbɔr do na, \v 7 ki kpa nsan ke u to Uwumbɔr aanib butɔb ki nyaŋ bi. Le Uwumbɔr tii u tininkpir u li joo ŋitimbol mɔmɔk aanib bi bi dulnyaa wee ni ki len iliin imɔk bi dulnyaa wee ni na. \v 8 Le dulnyaa ni aanib bimɔk aayimbil aa ŋmee Uwumbɔr Aapihbo u bi nan ku u na aamɔfal aagbaŋ ni buyoonn Uwumbɔr aa nan kee naan dulnyaa wee na ga dii upeel ngbaan. \p \v 9 “U kpa litafal na kan, u ŋun. \v 10 Binib bi Uwumbɔr len ke bi ga chuu bi tinaagbiir na, bima le bi ga chuu bi tinaagbiir. Unii umɔk joo kijaak aajuk ku binib na, kijaak aajuk le ga ku u mu. Nima le cha ni ŋan ke Uwumbɔr aanib li ban limɔr ke bi dii Uwumbɔr mbamɔm.” \p \v 11 Le m kan upeel leler nyan ni kitiŋ ni. U nan kpa iyiin ilee i naahn upihbo aayiin na, le ki len ke kipeewanbiik aah len pu na. \v 12 U nan bi njan aapeel chee, ki kpa waapɔɔn, ki muk dulnyaa, ni binib bimɔk bi dulnyaa ni na, ke bi li dii njan aapeel u nan kpa nkun aabuel li sɔŋ na. \v 13 Upeel leler ngbaan nan tun lijinjiir aatun pam, ki cha mmii nyan ni paacham ki sunn ni kitiŋ, binib aanimbil ni, \v 14 ki ŋmann binib bimɔk bi dulnyaa ni na; ba pu? u nan kpa nsan ke u tun lijinjiir aatun njan aapeel aanimbiin ni, ki tuk dulnyaa ni aanib ke bi ŋa liwaal li naahn upeel u nan kpa kijuk aabuel li sɔŋ na. \v 15 Upeel leler ngbaan nan kpa nsan ke u cha liwaal ngbaan fuur libuln ki len tibɔr, le ki cha bi ku binib bimɔk kaa dii liwaal ngbaan na, \v 16 ki cha bi daan binib mɔmɔk biŋangii pu, bee biyigbeer pu. U nan cha bi daan biwaatiib, ni bisakpem, ni biwankpadam, ni bigiim, ni binaagbiib, ni bimalb. \v 17 Kidaan ngbaan le ye upeel ngbaan aayimbil, bee waayimbil aanamba. Unii u kaa kpa kidaan ngbaan na, baa nan cha u daa tiwan nibaa, kaa cha u kooh tiwan nibaa mu. \p \v 18 Tibɔr timina ban nlan la. Unii u kpa nlan na ga ŋmaa bee upeel ngbaan aanamba aatataa. Ni ye unibɔn aanamba la. Waanamba ye ikui iloob ni imonko itaa ni niloob. \c 14 \s1 Upihbo na, ni waanib \p \v 1 Tɔ, le m kan Upihbo na si Sionn aajool paab. Binib ŋichur nkub ni imonko ilee ni ŋinaa nan bi u chee, le waayimbil ni Ute Uwumbɔr aayimbil nan ŋmee paa biyigbeer pu. \v 2 Le m ŋun binib gaa ilahn paacham. Ni nan fuuk ke bunyɔb aanyun aah fuuk pu na, ki fuuk ke utaal aah teen mpɔɔn pu pu na, ki naahn binib aah gbaa tibar aan ti wii pu na. \v 3 Binib ngbaan bi Uwumbɔr aabɔrjal, ni tiwanfuurkaan ninaa, ni bininkpiib na aanimbiin ni, ki gaa ilahnpɔɔn. Ubaa aan ŋmaa bae nlahn ngbaan see binib ŋichur nkub ni imonko ilee ni ŋinaa bi Uwumbɔr daa bi ki nyan bi dulnyaa wee ni na. \v 4 Bima le ye binib bi kaa doon bipiib chee kaa ŋa bibaa tijɔŋ. Baa nyi bipiib. Bima le dii Upihbo ngbaan waah cha nin chee na mɔmɔk. Uwumbɔr nyan bi binib ponn ni ki daa bi, bi li ye u ni Upihbo ngbaan aanib. \v 5 Nnyamɔn mubaa aa bi bimɔi ni. Baa kpa taani ubaa. \s1 Uwumbɔr aatuun tiib bitaa na \p \v 6 Le m kan Uwumbɔr aatuun uken laani paacham, ki joo ni tibɔnyaan ti bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na, ki ti di ti tuk ŋitimbol mɔmɔk aanib bi bi dulnyaa wee ni ki len iliin imɔk bi dulnyaa wee ni na. \v 7 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan len mpɔɔn pu ke, “Ni li san Uwumbɔr, ki nyuŋ u man; ba pu? ni ŋeer u ji binib tibɔr. Ni li pak Uwumbɔr u nan naan paacham, ni kitiŋ, ni nnyusakpem, ni nnyun mɔmɔk na.” \p \v 8 Uwumbɔr aatuun leler nan paan ni njan yoo na aapuwɔb ki len ke, “Kitisakpeŋ Babiloŋ lir a. Kitiŋ ngbaan le nan cha ŋinibol mɔmɔk aanib nyu ndapɔm gbii. Ndaan ngbaan le ye waadagook aakpeek. Nima le ki lir a.” \p \v 9 Uwumbɔr aatuun tatar nan paan ni uleler na aapuwɔb ki len mpɔɔn pu ke, “Binib bimɔk dii upeel ngbaan, ni liwaal li naahn u na, ki gaa waadaan biyigbeer pu, bee biŋaal pu na, \v 10 ga nyu ndaan mu ye Uwumbɔr aaŋuul, le u kpir ŋa kiyikuuk ni, kaa di nnyun kpee mu pu. Nima le mɔk waaŋuul sakpen, le bi ga li bi waatuuntiib bi bi chain na, ni Upihbo ngbaan aanimbiin ni, ki ga ji falaa sakpen mmii ni chirbil ponn ni. \v 11 Iŋmanyuu nyan ni mmii ngbaan ni ki fii paacham n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. Binib bi dii upeel ngbaan, ni liwaal li naahn u na, ki gaa waadaan ki ye waayimbil na, ga ji falaa mmii ngbaan ponn ni, kaan fuur nwiin pu, kaan fuur kinyeek mu.” \p \v 12 Nima le cha ni ŋan ke Uwumbɔr aanib bi kii waamɔb ki dii Yesu mbamɔm na li kpa limɔr. \p \v 13 Le m ŋun nneel len paacham ke, “Ŋmee ke: Bitekpiib bi nan dii Tidindaan na, waanyoor bi bi pu dandana wee ki joo cha.” \p Le Uwumbɔr Aafuur Nyaan kii ke, “Ni ye mbamɔn; ba pu? bi nan tun litunyaan linimaln. Baah kpo na, le bi fuur. Baah tun pu na mu dii bi.” \s1 Dulnyaa aajikaacheel \p \v 14 Le m kan ntaalangbapim. Ubaa ka mu pu ki naahn unii, ki chik salmaa aayikpupuk, ki joo gɔrk u ka na uŋaal ni.\f + \fr 14:14 \ft : Lik Daniel 7.13.\f*\fig Ndaan aasubil|src="HK00112c.tif" size="span" ref="Tibɔkpiirkaan 14.18-20" \fig* \v 15 Le Uwumbɔr aatuun uken nyan ni Uwumbɔr Aadichal ni, ki len mpɔɔn pu ki tuk u ka ntaalangbam pu na ke, “Di saagɔrk chee tijikaar; ba pu? ni ŋeer lijikaacheel. Dulnyaa aajikaar biir a.” \v 16 Le u ka ntaalangbam pu na di waagɔrk chee dulnyaa aajikaar. \p \v 17 Le Uwumbɔr aatuun uken nyan ni Uwumbɔr Aadichal li bi paacham na ni. U mu nan joo gɔrk u ka na. \p \v 18 Le Uwumbɔr aatuun uken nyan ni kitork aabimbiln chee. Uma le ye mmii aayidaan. Le u teen mpɔɔn pu ki tuk Uwumbɔr aatuun u joo gɔrk u ka na ke, “Di saagɔrk u ka na ker ndaan aasubil ŋi bi dulnyaa ni na; ba pu? ŋisubil ngbaan puir a.” \v 19 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan di waagɔrk ker dulnyaa aasubil ngbaan, ki di ŋa libuusakpeln li ponn ni bi ŋmaani ŋisubil ki nyani ŋaanyun na. Nima le mɔk Uwumbɔr aah ga bii binib bi kaa dii u na pu na. \v 20 Le bi taa ŋisubil ngbaan pu libuusakpeln ngbaan ponn ni, kitiŋ aagbaan, ki nyan ŋaanyun. Le nsin nyan libuul ngbaan ni, ki wiir aan utaan yaa sil mu ponn ni kan, u ga ŋmaa liin na, ki puu ti saa mal ikui ilee aafɔfɔk aah bi pu na. \c 15 \s1 Gbelngbeln aafalaa na \p \v 1 M nan ki kan lijinjiir aawan niken paacham. Ni nan ye tiwankpaan, le ki gar mi pam. M nan kan Uwumbɔr aatuuntiib bilole bi joo ni falaa bilole na. Falaa ngbaan ga li ye gbelngbeln aafalaa la; ba pu? falaa ngbaan aapuwɔb Uwumbɔr aaŋuul ga sɔŋ. \p \v 2 Le m kan tiwan ni naahn nnyusakpem mu mmii ŋmal mu ponn ni na, le mu wiin chain ke kinimbilik na. Le m kan binib bi nyaŋ, kaa dii upeel ngbaan, ni liwaal li naahn u na, kaa gaa waadaan ki ye waayimbil aanamba na; bi ka nnyusakpem mu wiin chain ke kinimbilik na chee, ki joo tibar ti Uwumbɔr tii bi na, \v 3 ki gaa ilahn i ye Upihbo ngbaan ni Uwumbɔr aatutunn Moses aalahn na ke, \q1 “Tidindaan Uwumbɔr u yeh mpɔɔn mɔmɔk na, \q2 saatuln ye litukpaan ki gar binib pam. \q1 Saasan ye nsanyaan, ki mu ye nsan bamɔnn. \q1 Si le ye Ubɔr n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. \q1 \v 4 Tidindaan, ŋma bi, kaan san si ki nyuŋ si? \q2 Si baanja le ye chain. \q1 Ŋinibol mɔmɔk ga dan ki nan \q2 gbaan aanimbiin ni ki doon si; \q2 ba pu? binib mɔmɔk kan saatunyaan.” \p \v 5 Nimina aapuwɔb le m kan ke bi nan chuu piir Uwumbɔr Aapepel li bi chain chain na aan li bi waabool ponn ni paacham na, \v 6 le Uwumbɔr aatuuntiib bilole bi joo ni falaa bilole na nyan ni li ponn ni, ki pee ŋikekepiin ŋi bi chain na, ki buu salmaa aagbapapann bibiŋ pu. \v 7 Le tiwanfuurkaan ninaa ponn ni nibaa di salmaa aasambil ŋilole tii Uwumbɔr aatuuntiib bilole ngbaan. Uwumbɔr u bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na aaŋuul aah fii pu na le gbii ŋisambil ngbaan. \v 8 Le Uwumbɔr aanyuŋ ni waapɔɔn cha iŋmanyuu gbiin waadichal. Ubaa aa ŋmaa koo lidichal ngbaan ni ki nan saa buyoonn falaa bilole bi Uwumbɔr aatuuntiib bilole joo ni bi na ga pii dulnyaa ni aanib ki doo na. \c 16 \s1 Uwumbɔr aaŋuul aasambil \p \v 1 Le m ŋun nneel sakpiin nyan ni Uwumbɔr Aadichal ni, ki tuk Uwumbɔr aatuuntiib bilole ngbaan ke, “Li cha ti di falaa u bi ŋisambil ŋilole ni na kpir dulnyaa ni; ba pu? Uwumbɔr gee liŋuul bi pu.” \p \v 2 Le Uwumbɔr aatuun ubaa buen ki ti di falaa u bi waasambil ni na kpir dulnyaa ni. Le ni ŋa ibuun i wu sakpen na ki baan binib bi kpa upeel ngbaan aadaan ki dii waawaal na pu. \p \v 3 Le Uwumbɔr aatuun leler mu di falaa u bi waasambil ni na kpir nnyusakpem ponn ni. Le nnyusakpem ngbaan aanyun kpaln nsin ke linikpol aasin na. Le tiwan nimɔk bi nnyusakpem ponn ni na kpo. \p \v 4 Le Uwumbɔr aatuun tatar mu di falaa u bi waasambil ni na kpir ŋimɔɔ ni, ni inyunbun ni. Le nnyun ngbaan kpaln nsin. \v 5 Le m ŋun Uwumbɔr aatuun u ye nnyun aayidaan na len ke, “Uwumbɔr u ye chain daan, ki nan bi, ki beenin bi na, saah daa binib ngbaan aatafal kina na, aa ŋa ni ŋan; \v 6 ba pu? bi ku saanib ni saabɔnabtiib ki cha baasin nyan, le aa mu cha baanyun kpaln nsin bi nyu. Bi ŋeer kina la.” \v 7 Le m ŋun nneel nyan ni kitork aabimbiln ni ki len ke, “Tidindaan Uwumbɔr, u yeh mpɔɔn mɔmɔk na, ni ye mbamɔn, aa jin binib tibɔr mbamɔm ki ŋa bi naah ŋeer bi pu na.” \p \v 8 Le Uwumbɔr aatuun nanar mu di falaa u bi waasambil ni na kpir nwiin pu. Le Uwumbɔr cha mu seer binib ke mmii aah seer pu na. \v 9 Le ntoton sakpen seer binib. Le bi sii Uwumbɔr u kpa mpɔɔn ki cha bi ji falaa kina na. Baa kpeln baabimbin, kaa nyuŋ u. \p \v 10 Le Uwumbɔr aatuun ŋmuŋmur mu di falaa u bi waasambil ni na kpir upeel ngbaan aabɔrjal pu. Le waanaan bɔln. Le binib junni bilambil iween pu. \v 11 Iween ngbaan pu, ni ibuun ngbaan pu, le bi seei Uwumbɔr u bi paacham na, kaa kpeln baabimbin, kaa di cha baatunwanbir. \p \v 12 Le Uwumbɔr aatuun loloob mu di falaa u bi waasambil ni na kpir limɔɔsakpeln li bi yin li ke Yufrates na ni. Le laanyun foor, ki ŋa nsan ki tii bibɔrb bi nyan ni liwipuul wɔb na. \v 13 Le m kan tiyayaar ti naahn titaateeraakpann na titaa nyan ni kipeewanbiik, ni upeel ngbaan, ni waabɔnabr u ŋmanni binib na aamɔi ni la. \v 14 Tiyayaar ngbaan ye kinimbɔŋ yaan la, le ki tun lijinjiir aatun, ki buen dulnyaa wee ni aabɔrb mɔmɔk chee, ki ti kuun bi, ke bi to butɔb, Uwumbɔr u yeh mpɔɔn mɔmɔk na aawiinsakpiin daal. \p \v 15-16 Tiyayaar ngbaan nan kuun bi lipepel libaa wɔb. Hiibru\f + \fr 16:15-16 \ft : Hiibru aaliin ye Juu yaab aaliin la.\f* aaliin ponn ni bi yin nima chee ke Amagedonn. Le Yesu bui ke, “Li pel man, m ga dan ke unaayuk aah choo pu na la. Uwumbɔr aanyoor bi binib bi si kii bundaln m ga nan fuu ni na, ki lik baawanpeenkaan ke bi taa chuun biŋmeen, ki taa ji inimɔɔn.” \p \v 17 Le Uwumbɔr aatuun lolole mu di falaa u bi waasambil ni na kpir libuln pu. Le nneel sakpiin nyan ni Uwumbɔr aabɔrjal li bi waadichal ni na, ki len ke, “Ni ŋa doo a.” \v 18 Le utaal moor, kifuuk mu faa, le utaal teen, le kitiŋ deŋ sakpen ki ti nyaŋ. Uwumbɔr aah nan naan binib buyoonn na, kitiŋ aa nan deŋ sakpen ke kaah deŋ n‑yoonn ngbaan sakpen pu na. \v 19 Le kitisakpeŋ ngbaan aadir mɔmɔk yakr nfum mutaa ki lir kitiŋ. Ŋinibol mɔmɔk aatim mu lir kitiŋ a; ba pu? Uwumbɔr aa suln kitisakpeŋ Babiloŋ ngbaan aanib aatunwanbir bɔr, ki tii bi kiyikuuk ki gbii ndaan mu ye waaŋuul sakpen na, ki cha bi nyu. \v 20 Le ŋidik mɔmɔk muin nnyun ni kaa ki bi, ŋijoo mɔmɔk mu lir. \v 21 Le utaal nun ŋitaatakpabil sakpiin, ki lir binib pu. Ŋi mɔmɔk nan nyuun ke njikaabim bɔtɔ aah nyuun pu na. Le binib sii Uwumbɔr ŋitaatakpabil ngbaan aabɔbir pu; ŋi nan ŋa bi falaa pam. \c 17 \s1 Upiidagookpaan na aabɔr \p \v 1 Le Uwumbɔr aatuuntiib bilole bi joo ŋisambil ŋilole ngbaan na ubaa dan ki nan len m chee ki bui mi ke, “Dan do, aan m nan mɔk si Uwumbɔr aah ga daa upiidagookpaan u bi nnyunkpaan chee na aatafal pu na. \v 2 Dulnyaa aabɔrb gɔr chaa upiidagoor ngbaan chee. Dulnyaa aanib mu gɔr chaa u chee ki nyu waadagoor aadaan ki gbii.” \p \v 3 Le Uwumbɔr Aafuur Nyaan fir m pu, le waatuun ngbaan yoor mi ki di buen nteersakpiin ni. Le m ti kan upii ubaa dik upeel u man na pu. Ŋiyimbil ŋi seei Uwumbɔr na nan bi upeel ngbaan aawon mɔmɔk pu. U nan kpa ŋiyil ŋilole ni iyiin kipiik. \v 4 Upii ngbaan nan pee tiwanpeenkaan nyaan, nibaa chee man, niken chee mu bɔn ke nsiin na, ki pee nleen mu ŋan ki kpa kidaak na uneen ni. Waawanpeenkaan pu nan ye salmaa ni ŋitakpabinyaan ŋi kpa kidaak na. U nan joo salmaa aasambil uŋaal ni. Tiwan ni kaa ŋan, ki ye waadagook aawan, ki kpa tijɔŋ na nan gbii waasambil ngbaan ni. \v 5 Liyimbil li aatataa bɔɔ na nan ŋmee paa uyigbeer pu. Liyimbil ngbaan le ye ke, “Kitisakpeŋ Babiloŋ ki ye bipiidagoob ni bininsum mɔmɔk aana na.” \v 6 Le m kan upii ngbaan gbii ndaan ki dɔ; ba pu? u nyun Uwumbɔr aanib aasin, ni binib bi kpo Yesu pu na aasin ki gbii. \p Maah kan u na, le ni gar mi pam. \v 7 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan baa mi ke, “Ba pu ni gar si? M ga kpiir upii ngbaan aabɔr, ni waah dik upeel u pu na aabɔr aatataa, ki tuk si. \v 8 Upeel u kpa ŋiyil ŋilole ni iyiin kipiik aan aa kan u na, u nan bi, kaa ki bi. Ni yaa kpee siib kan, u ga nyan ni libuul li nyoo kaa kpa limɔk na ni, ki cha nin chee bi ga kuln u. Le dulnyaa ni aanib bi aayimbil aa ŋmee limɔfal aagbaŋ ni buyoonn Uwumbɔr aa nan kee naan dulnyaa wee na, yaa kan upeel ngbaan kan, ni ga gar bi pam; ba pu? u nan bi, kaa ki bi, ki ga ki gir ni. \p \v 9 “Unii umɔk kpa nlan na, u dakl lik ki bee nimina aatataa. Upeel ngbaan aayil ŋilole na ŋaŋ ŋijoo ŋilole ŋi upii ngbaan ka ŋi pu na, ki mu ŋaŋ bibɔrb bilole. \v 10 Bibɔrb bilole ngbaan ponn ni biŋmu lir a, ubaa laa bi dandana wee, uken aa kee fuu ni. U yaa nan fuu ni kan, waan ki yunn. \v 11 Upeel u nan bi, kaa ki bi na le ŋaŋ ubɔr niniin, ki ye bibɔrb bilole ngbaan ponn ni ubaa, ki cha nin chee bi ga kuln u na. \p \v 12 “Saah kan iyiin kipiik i na, i ŋaŋ bibɔrb kipiik bi kaa kee ji nnaan na la. Bi ni upeel ngbaan ga kan bibɔrb aapɔɔn, ni yunn siib. \v 13 Bibɔrb kipiik ngbaan kpa kimɔbaan, ki di baapɔɔn ni baayiko tii upeel ngbaan. \v 14 Bi ga faa Uwumbɔr Aapihbo butɔb. Le Upihbo ngbaan ga nyaŋ bi; ba pu? u ye dindatiib mɔmɔk Aadindaan, ki ye bibɔrb mɔmɔk Aabɔrkpaan la. Binib bi dii u na le ye waah nyan bi ki yin bi na, le bi si uchaŋ ni.” \p \v 15 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan ki bui mi ke, “Aa kan nnyunkpaan mu upiidagoor ngbaan ka mu chee na. Nnyunkpaan ngbaan ŋaŋ binib la. Bi ye ŋitimbol mɔmɔk aanib bi bi dulnyaa wee ni, ki len iliin imɔk bi dulnyaa wee ni na. \v 16 Saah kan iyiin kipiik i na ni upeel ngbaan ga li nan upiidagoor, ki ga yoor waawan mɔmɔk ki cha u chuun uŋmeen, ki ga ji waawon ki see u mmii; \v 17 ba pu? Uwumbɔr le cha bi ban bi ŋa waageehn, ki cha bi kpa kimɔbaan ki di baanaan tii upeel ngbaan u ji ki nan saa buyoonn Uwumbɔr aah len pu na nan ŋa. \p \v 18 “Saah kan upii u na, u ye kitisakpeŋ ki ye dulnyaa ni aabɔrb aayidaan na la.” \c 18 \s1 Babiloŋ aalirn \p \v 1 Nimina aapuwɔb, le m ki kan Uwumbɔr aatuun uken nyan ni paacham ki sunn ni, ki kpa mpɔɔn sakpen, ki wiin chain ki woln dulnyaa wee ni, \v 2 le ki len mpɔɔn pu ke, “Kitisakpeŋ Babiloŋ lir a. Ki lir kookoo a. Bipɔnib, ni tiyayaar, ni tiwanbir, ni inyoon i bir ki kɔ na baanja le koo nima chee; \v 3 ba pu? ŋinibol mɔmɔk nyun ndaan mu ye kitiŋ ngbaan aadagook aakpeek na, le dulnyaa ni aabɔrb gɔr chaa ki chee. Binib bi chuun tiir na nan kan tinyoor sakpen ki pu; ba pu? kaanib nan ban tiwanyaan ki ti nyaŋ.” \q1 \v 4 Le m ki ŋun nneel nyan ni paacham ki len ke, \q1 “Maanib, nyan ni kitiŋ ngbaan aanib chee, \q2 ki taa kpaan tun titunwanbir bi chee, \q2 ki taa ji falaa u bi ga ji u na; \q1 \v 5 Kitiŋ ngbaan aatunwanbir muun ki wiir ki ti fuu paacham, \q1 le Uwumbɔr aa suln kaatunwanbir.” \q1 \v 6 U bui ke, “Teen kitiŋ ngbaan kaah nan tii pu na. \q2 Teen ki kaah nan tun pu na mfum mulee. \q1 Gbiin kaayikuuk ndaan mu pɔɔk jer kaah tii biken na mfum mulee. \q1 \v 7 Kitiŋ ngbaan nan nyuŋ kibaa ki gaa tiwanyaan ki ti nyaŋ. \q2 Cha ki ji falaa ki li kpa mpombiin ki ti ki saa kina; \q1 ba pu? ki len kisui ni \q2 ke ki ye ubɔrpii, kaa ye ukpopii, \q2 kaan kan mpombiin kpala. \q1 \v 8 Nima pu le falaa ga pii kitiŋ ngbaan liwinbaal. \q2 Iweenbir, ni mpombiin, ni nkon ga lir ki pu. \q1 Le mmii ga gaa kitiŋ ngbaan mɔmɔk; ba pu? \q2 Tidindaan Uwumbɔr u dar kitafal na kpa mpɔɔn sakpen.” \p \v 9 Tɔ, dulnyaa aabɔrb bi nan gɔr kitiŋ ngbaan chee ki jin kaawanyaan na yaa kan mmii gaal kitiŋ ngbaan, ki kan iŋmanyuu fii paacham kan, bi ga li wii ki kaani. \v 10 Kitiŋ ngbaan aafalaa pu bi ga li san ijawaan, ki ga li si dandar, ki len ke, “Kitisakpeŋ Babiloŋ ki nan kpa mpɔɔn na, tibɔbir bi ki pu. Ntafadaan pii ki liwinbaal.” \p \v 11 Le binib bi chuun tiir dulnyaa ni na mu ga wii ki li kpa mpombiin kitiŋ ngbaan pu; ba pu? ubaa aan ki daa baawan.\fig Ubaa aan ki daa baawan|src="HK00144c.tif" size="span" ref="Tibɔkpiirkaan 18.11" \fig* \v 12 Ubaa aan ki daa baasalmaa, ni tikunabr, ni ŋitakpabil ŋi ŋan ki kpa kidaak na, ni ileen i kpa kidaak na, ni ŋikekenyaan, ni ŋikeken ŋi bɔn ke nsiin na, ni ŋi man na, ni ŋikpanyaan, ni iluub aanyin aasambil, ni idɔ aasambil ŋi kpa kidaak na, ni tikur aawan, ni ŋitakpanyaan aawan, \v 13 ni tikpin aawan, ni kinimbɔɔpaŋ, ni tulalee, ni nkpaŋmirkoo, ni tulalee aayon mu bi joo toor kitork na, ni ndaan, ni nkpan, ni boroboro aayon, ni tijikaar, ni inaa, ni ipiih, ni itaan, ni tɔroku tiib, ni binaagbiib, ni binib aamɔfal. \v 14 Tijikaar nyaan ti kitiŋ ngbaan aanib aanimbil nan man ti pu na, taa ki bi bi chee. Tiwanpeenkaan ni ŋan na ni tiwanyaan mɔmɔk waŋ a. Baan ki kan ni. \v 15 Binib bi chuun tiir tiwan nimina kitiŋ ngbaan ponn ni ki kan tinyoor na ga san ijawaan kitiŋ ngbaan aafalaa pu, ki ga li si dandar ki wii, ki kpa mpombiin, \v 16 ki len ke, “Tibɔbir bi kitisakpeŋ ngbaan pu la. Kaanib nan pee ŋikekenyaan, ni ŋikeken ŋi bɔn ke nsiin na, ni ŋikeken ŋi man na, ki nan kpa salmaa ni ŋitakpabil ŋi ŋan ki kpa kidaak na, ni ileen i ŋan ki kpa kidaak na. \v 17 Liwinbaal le liwankpasakpeln ngbaan mɔmɔk bee yɔli.” \p Le biŋɔdam mɔmɔk, ni binib bimɔk koo iŋɔi ni ki chuun na, ni biŋɔŋaab mɔmɔk, ni binib bimɔk ji nnyusakpem aatuln ponn ni na, bi mɔmɔk si dandar \v 18 ki lik mmii aah gaal kitiŋ ngbaan pu na, le ki tar ke, “Kilatiŋ ki bi ke kitisakpeŋ ngbaan na?” \v 19 le ki faa kitangbaak ŋa biyil pu, ki wii ki li kpa mpombiin ki len ke, “Tibɔbir bi kitisakpeŋ ngbaan pu la. Biŋɔdam bimɔk chuun nnyusakpem pu na nan kan tinyoor pam; ba pu? kitiŋ ngbaan aanib nan daa bi chee tiwan ni kpa kidaak na. Liwinbaal le kitiŋ ngbaan mɔmɔk kuln a.” \p \v 20 Tɔ, nimi bi bi paacham na, ni Uwumbɔr aanib, ni Yesu aakpambalb, ni Uwumbɔr aabɔnabtiib, ni li kpa mpopiin kitisakpeŋ ngbaan aah kuln pu na pu; ba pu? Uwumbɔr teen ki kaah ŋa nimi bakaa u na, ki daa kitafal. \p \v 21 Tɔ, le Uwumbɔr aatuun mpɔɔndaan yoor litakpal li naahn kinaak sakpeŋ na, ki di mee lii nnyusakpem ponn ni, le ki bui ke, “Kina le bi ga yoor kitisakpeŋ Babiloŋ ki di lii. Kaan ki li bi. \v 22 Ubaa aan ki li ŋun binib bi gbaa tibar na, ni binib bi gaa ilahn na, ni binib bi pii ŋiwul ni kakaan tiib na pu, kitiŋ ngbaan ponn ni. Ututunn ubaa mu aan ki li bi ki ponn ni. Upii ubaa mu aan ki nan tijikaar ki ponn ni. \v 23 Karyaa ubaa mu aan ki li wiin ki ponn ni. Uja ubaa mu aan ki yoor upii ki ponn ni. Upii ubaa mu aan ki mɔn uja ki ponn ni. Binib bi chuun tiir tiwan ki ponn ni na nan ye mpɔɔndam la. Kaanib nan ŋani inyɔk ki ŋmanni ŋinibol mɔmɔk.” \p \v 24 Uwumbɔr daa kitiŋ ngbaan aanib aatafal; ba pu? bi ku waanib, ni waabɔnabtiib, ni binib bimɔk kpo u pu na. Baasin bi kitiŋ ngbaan ponn ni. \c 19 \p \v 1 Nimina aapuwɔb le m ŋun nneel mu naahn kinipaak sakpeŋ na aaneel paacham. Bi len ke, “Haleluya, Tidindaan Uwumbɔr le gaa timi lii. Uma le yeh nnyuŋ, ni mpakm, ni mpɔɔn. \v 2 U jin binib tibɔr mbamɔm ki ŋa bi naah ŋeer bi pu na. U jin upiidagookpaan u nan cha dulnyaa ni aanib gɔr kidagook na aabɔr, ki daa utafal; ba pu? u nan ku uma Uwumbɔr aatutum.” \v 3 Le kinipaak ki bi paacham na ki len ke, “Haleluya. Iŋmanyuu nyan kitiŋ ngbaan ni ki ga fii paacham n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na.” \v 4 Le bininkpiib moninko ni binaa ngbaan, ni tiwanfuurkaan ninaa ngbaan gbaan kitiŋ ki pak Uwumbɔr u ka libɔrjal pu na, ki len ke, “Amii. Haleluya.” \s1 Upihbo ngbaan aajim \p \v 5 Le nneel nyan ni libɔrjal chee ki len ke, “Nimi bimɔk ye timi Aawumbɔr aatutum ki san u na, biwaatiib ni bipɔɔndam, ni mɔmɔk pak u man.” \v 6 Le m ŋun nneel mu naahn kinipaak sakpeŋ aaneel, ki naahn bunyɔb sakpem aanyun aah fuuk pu na, ki fuuk ke utaal aah tar mpɔɔn pu na, len ke, “Haleluya. Dandana wee Tidindaan Uwumbɔr u kpa mpɔɔn mɔmɔk na le joo tiwan mɔmɔk. \v 7 Cha ti li mɔɔni ki li kpa mpopiin sakpen ki nyuŋ u; ba pu? ni ŋeer Upihbo ngbaan yoor upuu.\f + \fr 19:7 \ft : Upihbo le ye Yesu. Upuu le ye waanib.\f* Le upuu gor ubaa. \v 8 Uwumbɔr tii u ŋikekenyaan ŋi bi chain ki wiin na, u di gbab.” Ŋikekenyaan ngbaan le ye Yesu aanib aatunyaan. \p \v 9 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui mi ke, “Ŋmee ke: Binib bi Uwumbɔr yin bi ke bi dan ki nan ji Upihbo ngbaan aabɔndinn aajikaar na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu.” Le Uwumbɔr aatuun ngbaan ki len ke, “Uwumbɔr aabɔr ti ye tibamɔnn na le na.” \p \v 10 Le m gbaan kitiŋ utaafar chee, le ki ban ke m pak u. Le u bui ke m taa ŋa kina; ba pu? u mu po ye m ni nnaabitiib bi joo tibɔr ti Yesu kpiir na aatutuŋeer la, ke m pak Uwumbɔr baanja. \p Tɔ, tibɔr ti Yesu kpiir na le tii waabɔnabtiib mpɔɔn ke bi len. \s1 Unii u dik utapiin pu na \p \v 11 Le m kan kitaapaak chuu piir, ki kan utapiin. U dik u pu na aayimbil le ye ke, “Mbamɔndaanyaan.” U yaa ji binib tibɔr kan, u tii bi baabamɔn, ki mu dii nsanyaan ki ti to butɔb. \v 12 Unimbil wɔb wiin ke mmiigaal na. Ubɔr aayikpupur ti wiir na bi uyil pu. Waayimbil ŋmee u pu. Ubaa aa nyi liyimbil ngbaan see uma baanja. \v 13 U pee kikpalk ki bi di ki mɔɔn nsin ni na. Bi yin u ke “Uwumbɔr Aamɔboln.” \v 14 Le Uwumbɔr aatuuntiib bi bi paacham na paa upuwɔb, ki dik itapiin pu, ki pee ŋikekepiin ŋi ŋan ki bi chain na. \v 15 Le kijaak aajuk ki ka na bi umɔb ni, ke u ti nyaŋ ŋinibol mɔmɔk. U ga di tikur aadabil ki li joo bi mpɔɔn pu, ki ga ŋa bi ke binib aah taar ŋisubil pu libuusakpeln ponn ni ki nyani ŋaanyun pu na, le ki mɔk bi Uwumbɔr Mpɔɔnsakpiindaan aah gee liŋuul pu na.\f + \fr 19:15 \ft : Lik Ilahn 2.9.\f* \v 16 Liyimbil nan ŋmee waakpalk pu, utaapaln chee ke, “Bibɔrb mɔmɔk Aabɔrkpaan ni dindatiib mɔmɔk Aadindaan.” \p \v 17 Le m kan Uwumbɔr aatuun ubaa si nwiin ni. Le u teen mpɔɔn pu ki yin inyoon imɔk laani paacham na, ke i dan ki nan ji tijikaar sakpenn ti Uwumbɔr ga tii i na, \v 18 ti ye bibɔrb aawon, ni butɔb aajab aaninkpiib aawon, ni bipɔɔndam aawon, ni itaan aawon, ni binib bi dik i pu na aawon, ni binib mɔmɔk aawon, bi ye binaagbiib ni bi kaa ye binaagbiib na, ni bi ye biwaatiib, ni bi ye bipɔɔndam na aawon la. \p \v 19 Le m kan upeel ngbaan, ni dulnyaa aabɔrb ni baajab mɔmɔk kuun tɔb chee, bi ti to unii u dik utaan pu na, ni waatuuntiib butɔb. \v 20 Le u chuu upeel ngbaan, ni waabɔnabr u nan tun lijinjiir aatun unimbiin ni ki ŋmanni binib bi nan gaa upeel ngbaan aadaan ki dii waawaal na. Bi nan chuu upeel ngbaan ni waabɔnabr ngbaan ki di ŋa chirbil aamii sakpiin ni, bifuub. \v 21 Le unii u dik utaan ngbaan pu na di kijaak aajuk ki bi umɔb ni na ku baajab ngbaan mɔmɔk. Le inyoon mɔmɔk jin baawon ki ti bab. \c 20 \s1 Ŋibin lichur na \p \v 1 Le m kan Uwumbɔr aatuun nyan ni paacham ki ŋub libuul li nyoo kaa kpa limɔk na aajaaleŋ aasaafii, ni tikululn sakpenn, uŋaal ni. \v 2 U nan chuu kipeewanbiik ki ye kinimbɔŋ aan bi yin ki ke Uwaa u Yunn na, ki ki yin ki ke Defil,\f + \fr 20:2 \ft : Defil ni Sintana ye kinimbɔŋ aayimbil ŋiken la.\f* ki ki yin ki ke Sintana na, le ki di tikululn ngbaan buu ki, \v 3 ki di ki ŋa libuul ngbaan ni, ki di libiil biin, ki laŋ, ke ki li bi ni ponn ni ŋibin lichur, ki taa ki ŋmanni binib ki ti saa buyoonn ŋibin lichur ngbaan ga jer na. N‑yoonn ngbaan aapuwɔb, see bi chuu buur ki, ki di ki lii, ni yunn siib. \p \v 4 Le m kan ŋibɔrjal, ni binib bi ka ŋi pu na. Le Uwumbɔr tii bi nsan ke bi ji binib tibɔr. Bi nan ye binib bi nan kpo Yesu pu na aawiin. Binib nan chuu gii biyil lii; ba pu? bi nan moon tibɔbamɔnn ti Yesu nan kpiir na ni Uwumbɔr aabɔr. Baa dii upeel ngbaan, bee waawaal, kaa gaa waadaan biyigbeer pu, bee biŋaal pu. Bi nan kpa limɔfal ki jin nnaan Kristo chee ŋibin lichur. \v 5 Bima le ye binib bi puen fikr nkun ni na. Bitekpiib bi gur na aan ki kan limɔfal ki nan saa buyoonn ŋibin lichur ngbaan ga jer na. \v 6 Binib bi puen fikr nkun ni na kpa mpopiin; bi ye Uwumbɔr aanib la. Baan ki kpo lelee. Bi ga li ye bitotoorb ki tun lituln tii Uwumbɔr ni Kristo, ki ga ji nnaan u chee ŋibin lichur. \s1 Kinimbɔŋ aalirn \p \v 7 Ŋibin lichur ngbaan yaa jer kan, Uwumbɔr ga cha bi nyan kinimbɔŋ kiyondiik ni, ki di ki lii. \v 8 Le ki ga buen ki ti ŋmann ŋinibol ŋi bi dulnyaa wee mɔmɔk ni na, ki ti kuun bi, bi ti to butɔb. Ŋinibol ngbaan aayimbil le ye Gog, ni Magog. Bi wiir ke nnyusakpem aatambol aah wiir pu na, \v 9 ki chuun gbii dulnyaa aapepel mɔmɔk ni, ki si gob kitiŋ ki Uwumbɔr gee ki, aan waanib bi nima chee na. Le mmii nyan ni Uwumbɔr do ki nan wun bi mɔmɔk. \v 10 Le Uwumbɔr chuu kinimbɔŋ ki ŋmann bi na, ki di ki ŋa chirbil aamii ni, upeel ngbaan ni waabɔnabr u nan ŋmanni binib na aah bi nin chee na. Le bi ga ji falaa, nwiin pu ni kinyeek ki ti saa n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. \s1 Kookoo aabɔjil \p \v 11 Le m kan libɔrjal pipiln sakpeln, ni u ka li pu na. Le kitiŋ ni paacham san nyan u chee, kaa ki bi. \v 12 Le m kan bitekpiib, bi ye bipɔɔndam ni bi ye biwaatiib na, si libɔrjal ngbaan aanimbiin ni. Le u kpar tigbann, ki ki kpar kigbaŋ kiken, ki ye limɔfal aagbaŋ na, ki jin bitekpiib tibɔr, baabɔr aah ŋmee tigbann ngbaan ponn ni pu na, baah nan tun pu na. \v 13 Le bitekpiib mɔmɔk nyan ni kitekpiitiŋ ni, ki si nima; binib bi nan bee nnyusakpem ponn ni na, bi mu nyan ni ki si nima. Le u jin bi mɔmɔk tibɔr baatuln aah ye pu na. \v 14 Le u di nkun ni kitekpiitiŋ ŋa mmii sakpiin ponn ni. Mmii ngbaan le ye lelee aakun. \v 15 Le bi di binib bimɔk aayimbil aa ŋmee limɔfal aagbaŋ ni na ŋa mmii ngbaan ponn ni. \c 21 \s1 Paacham pɔɔn ni kitipɔŋ \p \v 1 Le m kan paacham pɔɔn, ni kitipɔŋ; njan aapaacham, ni njan aatiŋ na jer a. Nnyusakpem mu aa ki bi. \v 2 Le m kan kitiŋ ki bi chain, ki ye Jerusalem pɔɔn na, nyan ni Uwumbɔr chee paacham, ki gor ke ubɔndinn u ban u mɔn tichal na aah gor ubaa pu pu na. \v 3 Le m ŋun nneel sakpiin libɔrjal ngbaan chee len ke, “Lik, Uwumbɔr do bi binib chee, le u ga li bi bi chee. Bi ga li ye waanib. Uma ubaa ga li bi bi chee ki ga li ye Baawumbɔr, \v 4 ki ga per bi tinyunyunn mɔmɔk. Nkun aan ki li bi; mpombiin mu aan ki li bi; iwiil mu aan ki li bi; iween mu aan ki li bi; ba pu? tiwankpok mɔmɔk jer a.” \p \v 5 Le Uwumbɔr u ka libɔrjal ngbaan pu na len ke, “Lik, m ŋa tiwan mɔmɔk nipɔnn.” Le u mu bui mi ke, “Ŋmee kina; ba pu? tibɔr timina ye mbamɔn, ki ga sil ŋa kina.” \v 6 Le u ki bui mi ke, “M ŋa tiwan ngbaan mɔmɔk doo. Min le ye Alfa ni Omega, mpiin ni ndoon ngbaan. Unii umɔk nnyunyuu chuu u na, m ga tii u limɔfal aanyun, le waan pa nibaa. \v 7 Unii umɔk nyaŋ na ga li yeh tiwan mɔmɔk. M ga li ye Waawumbɔr; u mu ga li ye maabo. \v 8 Le bijawaandam, ni binib bi yii mi na, ni bininsom, ni binikurb, ni bidagoob, ni bibɔɔb, ni biwaadam, ni binyamɔndam mɔmɔk ga li bi chirbil aamii ni. Nima le ye lelee aakun na.” \s1 Jerusalem pɔɔn na \p \v 9 Le Uwumbɔr aatuuntiib bilole bi joo kookoo aafalaa bilole ŋisambil ŋilole ponn ni na, bi ponn ni ubaa dan m chee ki nan bui mi ke, “Dan, aan m nan mɔk si Ubɔndinn u ye Upihbo ngbaan aapuu na.” \v 10 Le Uwumbɔr Aafuur Nyaan fir m pu, le Uwumbɔr aatuun ngbaan yoor mi ki di buen lijoosakpeln li fɔk na paab, le ki ti mɔk mi Jerusalem aatiŋ ki ye chain na nyan ni Uwumbɔr chee paacham, \v 11 ki wiin chain Uwumbɔr aanyuŋ pu, ki wiin chain ke lichachatakpal li kpa kidaak aan bi yin li ke Jaspa na aah wiin pu na. \v 12 Ligoln sakpeln li fɔk na mann gonn kitiŋ ngbaan, ki kpa ibisamɔi kipiik ni ilee. Uwumbɔr aatuuntiib ponn ni kipiik ni bilee mu si ibisamɔi ngbaan mɔmɔk chee. Israel yaab aanibol kipiik ni ŋilee aayimbil ŋmee ibisamɔi kipiik ni ilee ngbaan mɔk pu. \v 13 Ibisamɔi itaa bi liwipuul wɔb, itaa mu bi ŋŋangan, itaa mu bi ŋŋangii, itaa mu bi liwilir wɔb. \v 14 Ligoln ngbaan kpa ŋidinyik kipiik ni ŋilee. Upihbo na aakpambalb kipiik ni bilee aayimbil ŋmee ŋidinyik ngbaan mɔmɔk pu. \p \v 15 Uwumbɔr aatuun u len m chee na joo salmaa aadabil u ti ŋaŋ kitiŋ ngbaan ki lik kaah wiir pu na, ki ŋaŋ ki lik ligoln aabisamɔi aah waa pu na, ki ŋaŋ ki lik ligoln mu aah fɔk pu na. \v 16 Kitiŋ ngbaan nan ye likpakpaln la. Ŋipepel mɔmɔk ŋinaa aah waa pu na ŋak la. Le u di lidabil ngbaan ŋaŋ ki lik kitiŋ ngbaan aah wiir pu na. Le ŋipepel ŋinaa mɔmɔk ye mal lichur libaa ni ikui iŋmu, ki mu fɔk kina la. \v 17 Le u ŋaŋ ki lik ligoln aapepeen. Ni ye ŋitaa ikui ilee ni kipiik ni ŋiloob, binib aah ŋaŋni ŋitaa pu na; le Uwumbɔr aatuun ngbaan ŋaŋ kina. \v 18 Bi nan di litakpanyaan li kpa kidaak aan bi yin li ke jaspa na le maa ligoln ngbaan. Kitiŋ ngbaan ye salmaa u bi chain na, ki wiin ke kinimbilik ki bi chain na. \v 19-20 Ligoln ngbaan aadinyik nan ye ŋitakpanyaan ŋi kpa kidaak na mɔmɔk aabɔŋ la. \li1 Njan aatakpal ngbaan nan ye litakpanyaan li bi yin li ke jaspa na, \li1 lileler nan ye litakpanyaan li bi yin li ke safir na, \li1 litatar nan ye litakpanyaan li bi yin li ke agate na, \li1 linanar nan ye litakpanyaan li bi yin li ke emeral na, \li1 liŋmuŋmur nan ye litakpanyaan li bi yin li ke sadoniks na, \li1 liloloob nan ye litakpanyaan li bi yin li ke kaneliann na, \li1 lilolole nan ye litakpanyaan li bi yin li ke krisolate na, \li1 lininiin nan ye litakpanyaan li bi yin li ke beril na, \li1 liwawaer nan ye litakpanyaan li bi yin li ke topas na, \li1 kipiik nan ye litakpanyaan li bi yin li ke kalsedoni na, \li1 kipiik ni libaa nan ye litakpanyaan li bi yin li ke jasinte na, \li1 kipiik ni nilee nan ye litakpanyaan li bi yin li ke ametis na. \m \v 21 Le ibisamɔi kipiik ni ilee ngbaan nan ye ŋitakpanyaan kipiik ni ŋilee li bi yin li ke peral na; i mɔmɔk nan ye litakpanyaan libaabaa. Kitiŋ ngbaan ponn ni aasan nan ye salmaa u bi chain ki naahn kinimbilik ki bi chain na la. \p \v 22 Maa nan kan Uwumbɔr Aadichal kitiŋ ngbaan ponn ni; ba pu? Tidindaan Uwumbɔr u yeh mpɔɔn mɔmɔk na, ni Upihbo ngbaan bi kitiŋ ngbaan ponn ni, le binib dooni bi. \v 23 Kitiŋ ngbaan aa ban nwiin ni uŋmal li wiin ki ponn ni; ba pu? Uwumbɔr aah wiin pu na woln ki ponn ni. Kaakaryaa ye Upihbo ngbaan la. \v 24 Kaawiin ga woln ŋinibol aanib pu, ke bi chuun. Dulnyaa aabɔrb ga li joo ni baawanyaan ki ponn ni. \v 25 Kitiŋ ngbaan aagoln aabisamɔi kipiik ni ilee aan piin nwiin pu. Kinyeek aan li bi nima. \v 26 Ŋinibol aanib ga li joo ni baawanyaan ki ponn ni. \v 27 Tiwan ni kpa tijɔŋ na nibaa aan koo ni ki ponn ni. Binib bi dii ŋiwaa na ponn ni ubaa aan koo ni. Binib bi mɔln inyamɔn na ponn ni ubaa mu aan koo ni. Binib bi aayimbil ŋmee Upihbo ngbaan aamɔfal aagbaŋ ni na baanja le ga koo ni. \c 22 \p \v 1 Uwumbɔr aatuun ngbaan nan mɔk mi limɔɔl li ye limɔfal aanyun ki wiin chain na. Mu nyan ni Uwumbɔr ni Upihbo ngbaan aabɔrjal chee, ki puu dii kitiŋ ngbaan aasan aakaasisik ni. \v 2 Le limɔfal aasui si limɔɔl ngbaan aapepel mɔmɔk ŋilee pu, le ki lu ŋisubil libiln ponn ni nfum kipiik ni mulee, uŋmal uŋmal ponn ni. Isui ngbaan aafar le tii ŋinibol mɔk laafee. \v 3 Tiwan ni Uwumbɔr kɔ na nibaa aan li bi kitiŋ ngbaan ni. \p Uwumbɔr ni Upihbo ngbaan aabɔrjal ga li bi ki ponn ni; le waatutum ga tun lituln tii u, \v 4 ki ga kan unimbil wɔb. Waayimbil ga li bi biyigbeer pu. \v 5 Kinyeek aan ki li bi. Baan li ban karyaa, kaan li ban nwiin; ba pu? Tidindaan Uwumbɔr le ga li wiin bi pu. Bi ga li ye bibɔrb ki cha n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. \s1 Yesu aah ga nan gir ni pu na \p \v 6 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui mi ke, “Tibɔr ngbaan ye mbamɔn ki ga sil ŋa. Tidindaan Uwumbɔr u di Waafuur Nyaan tii waabɔnabtiib na tun ni waatuun u nan mɔk waatutum tiwan ni ga ŋa mala na.” \p \v 7 Tɔ, Yesu len ke, “Li pel man, m ga gir ni mala. Binib bi kii kigbaŋ kee aabɔr ti tuk timi tiwan ni ga ŋa na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu.” \p \v 8 Min Jɔnn le ŋun ki kan tiwan nimina. Maah ŋun ki kan ni mɔmɔk doo na, le m gbaan kitiŋ, Uwumbɔr aatuun u mɔk mi tiwan ngbaan na aanimbiin ni, ki ban ke m pak u. \v 9 Le u bui mi ke, “Taa ŋa kina. Pak Uwumbɔr baanja. M mu ye saatutuŋeer ubaa la, ni Uwumbɔr aabɔnabtiib bi ye aanaabitiib na aatutuŋeer la, ni binib bi kii kigbaŋ kee aabɔr na aatutuŋeer la.” \v 10 Le u ki bui mi ke, “Kigbaŋ kee aabɔr ti tuk timi tibɔr ti ga ŋa na, taa joo ti aabaa; ba pu? naan yunn, ti ga ŋa. \v 11 Unii umɔk tun lituln li kaa ŋan na, u li beenin tun kina. Unii umɔk tun tijɔŋ aatuln na, u li beenin tun kina. Unii umɔk tun lituln li ŋan na, u li beenin tun kina. Unii umɔk bi chain na, u li beenin bi chain.” \p \v 12 Yesu len ke, “Li pel man, m ga gir ni mala, ki ga li joo ni ipiin ki nan tii unii mɔmɔk ipiin waatuln aah ŋeer pu na. \v 13 Min le ye Alfa ni Omega, njan yoo ni gbelngbeln yoo, mpiin ngbaan ni ndoon ngbaan.” \p \v 14 Tɔ, binib bi finn baawanpeenkaan ki ŋa ni chain na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu. Bi ga li kpa nsan ke bi moo limɔfal aasubil, ki dii kitiŋ ngbaan aabisamɔi ni ki koo ni. \v 15 Le tiniwanbir, ni bibɔɔb, ni bidagoob, ni binikurb, ni biwaadam, ni binyamɔndam, ni biŋmaŋmannim ma kan, baan koo ni kitiŋ ngbaan ni. \p \v 16 “Min Yesu tun ni maatuun u nan tuk nimi tibɔr tee, ni ti tuk maanib. M ye Ubɔr David aayaabil, ki ye liŋmabil naanyuun li wiin chain na.” \p \v 17 Uwumbɔr Aafuur Nyaan ni Yesu aanib bui ke, “Dan.” \p Unii umɔk ŋun na, u mu bui ke, “Dan.” \p Unii umɔk nnyunyuu chuu u na, u mu dan. Unii umɔk ban na, u mu dan ki nan nyu limɔfal aanyun, ki taa pa nibaa. \s1 Kookoo aabɔr \p \v 18 M sur unii umɔk ŋun kigbaŋ kee aabɔr ti tuk timi tiwan ni ga ŋa na, unii ubaa yaa di tibɔr tiken kpee tibɔr ngbaan pu kan, Uwumbɔr ga di falaa u ŋmee kigbaŋ kee ponn ni na kpee u. \v 19 Unii ubaa yaa bar kigbaŋ kee aabɔr ti tuk timi tiwan ni ga ŋa na kan, Uwumbɔr aan cha u moo limɔfal aasubil, kaan cha u koo ni kitiŋ ki bi chain na ponn ni, tiwanyaan ni bi ŋmee kigbaŋ kee ponn ni na. \p \v 20 Yesu u tuk timi tibɔr tee na bui ke, “Een, m ga gir ni mala.” \p Mbamɔn, Ndindaan Yesu, dan. \p \v 21 Tidindaan Yesu ŋa tinyoor ŋa waanib mɔmɔk pu. Amii.