\id LUK - Konkomba Bible 2nd Edition Reprint - Ghana 2014 (DBL - 2014) 
\h LUK 
\toc1 Tibɔnyaan ti Luk ŋmee ti na 
\toc2 Luk 
\toc3 LUK 
\mt2 Tibɔnyaan ti 
\mt1 LUK 
\mt2 ŋmee ti na 
\c 1  
\p  
\v 1 Maaninkpel Teofilus, binib pam nan pɔɔn bibaa ki ŋmee kigbaŋ ponn ni tibɔr ti nan ŋa tikaasisik ni na.  
\v 2 Binib bi kan tibɔr ngbaan aah piin ki ti doo pu na mooni ti, ki tuk timi. Le bi ŋmee baah tuk timi pu na.  
\v 3 Min Luk, m mu bee mbamɔm tibɔr ngbaan aah piin pu ki ti doo pu na. Nima le m dak ke ni ŋan m mu ŋmee ti, taah piin ki ti saa pu na, ki tii si,  
\v 4 aan aa mu bee baah tuk si tibɔr ti na aabamɔn. 
\s1 Uwumbɔr aatuun aah len ke bi ga maa Jɔnn pu na 
\p  
\v 5 Buyoonn Herod nan ye Judea aatiŋ aabɔr na, le Uwumbɔr aatotoor ubaa nan bi, bi nan yin u ke Sekaria. U nan ye Abija aamaal ponn ni aanii la. Upuu aayimbil nan ye Elisabef. U mu nan ye Uwumbɔr aatotoor Aaronn aamaal ponn ni aanii ubaa la.  
\v 6 Sekaria ni upuu mɔmɔk nan ye bininyaam Uwumbɔr chee, ki dii waakaal mɔmɔk, ki ŋani waah ban pu na, kaa kpa taani ubaa.  
\v 7 Baa nan kpa ubo. Elisabef nan ye upiiŋoob la. Bi mɔmɔk mu nan por la. 
\p  
\v 8-9 Uwumbɔr aatotoorb aakaal aah dii pu na, le bi lee Sekaria, u ti koo Uwumbɔr Aadichal ni ki see tulalee aayon. Waayoonn aah fuu ni na, le u koo Uwumbɔr Aadichal ni, u ti tun lituln limina.  
\v 10 Buyoonn u bi seer tulalee aayon ngbaan tii Uwumbɔr na, le kinipaak sakpeŋ bi lipaal, ki mee Uwumbɔr.  
\v 11 Le u kan Uwumbɔr aatuun, baah seer tulalee aayon libimbiln li paab na aaŋangii wɔb.  
\v 12 Sekaria aah kan u na, le ni muk u, le ijawaan chuu u.  
\v 13 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Sekaria, taa san ijawaan. Uwumbɔr ŋun saameen a. Aapuu Elisabef ga maa ubijabo, ki tii si. Le aa ga yin u ke Jɔnn.  
\v 14 U yaa ma u kan, le aa ga li kpa mpopiin pam. Binib pam mu ga li mɔɔni.  
\v 15 U ga li ye uninyuun Uwumbɔr chee. Waan nyu ŋisubil aadaan, ki mu aan nyu ndaan mubaa. U ga li gbii Uwumbɔr Aafuur Nyaan buyoonn bi ga maa u na, ki li joo cha.  
\v 16 U ga cha nimi Israel yaab pam gir ti dii Bidindaan Uwumbɔr.  
\v 17 U ga li kpa Uwumbɔr Aafuur Nyaan, ni mpɔɔn, ke Uwumbɔr aabɔnabr Elaija aah nan kpa pu na, ki ga loln ni Tidindaan pu nsan. U ga cha tetiib ni baabim ki kpaan.\f + \fr 1:17 \ft : Lik Malakai 4.5-6.\f* U ga cha binib bi kaa kii Uwumbɔr aamɔb na li kpa nlan, aan bi kpeln, ki li dii bininyaam aah dii pu na. U ga toor binib, bi li ye binib bi gor ki kii Uwumbɔr na.” 
\p  
\v 18 Le Sekaria bui Uwumbɔr aatuun ngbaan, “M por a, mpuu mu por a; m ga ŋa kinye ki bee ke saah len pu na ga sil ŋa.” 
\p  
\v 19 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “M ye Gabriel u si Uwumbɔr aanimbiin ni na la. U tun ni mi ke m nan tuk si tibɔnyaan tee.  
\v 20 Ni yaa nan ŋeer kan, maah len pu na ga gbiin. Saah kaa pak maah len pu na, le aa ga ŋa ubir, kaan ki ŋmaa len tibɔr ki ti saa buyoonn tiwan nimina ga ŋa na.” 
\p  
\v 21 Le kinipaak ngbaan si lipaal, ki si kii buyoonn Sekaria ga nya ni Uwumbɔr Aadichal ni na. U nan yunn kaa nyan ni, le ni gar bi pam.  
\v 22 Waah nan nyan ni na, waa ŋmaa len bi chee tibɔr. Nima le cha bi bee ke u kan lijinjiir aawan Uwumbɔr Aadichal ni. Le u beenin len libir, kaa ŋmaa len tibɔr. 
\p  
\v 23 Waawiin aah ye pu u tun lituln Uwumbɔr Aadichal ni na aah doo na, le u kun.  
\v 24 Ni bi ki cha, le upuu Elisabef dek lipuul, ki di ubaa bɔr iŋmal iŋmu,  
\v 25 le ki bui ke, “Uwumbɔr lik maah bi pu na la, le ki ŋa mi tibulchinn kina ki tii mi, ki nyan mi inimɔɔn ni.” 
\s1 Uwumbɔr aatuun aah bui Mari ke u ga maa Yesu pu na 
\p  
\v 26 Lipuul aah ŋa iŋmal iloob aapuul na, le Uwumbɔr tun waatuun Gabriel ke u buen Galilee aatiŋ kibaa ni, bi yin ki ke Nasaref,  
\v 27 ke u buen usapɔɔn ubaa chee, bi yin u ke Mari. Waa nyi uja. Bi nan puu ke bi ga tii u tichar. Bi yin uchal Josef, u ye Ubɔr David aamaal ponn ni aanii ubaa la.  
\v 28 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan fuu ni Mari chee ki doon u, le ki bui u, “Uwumbɔr ŋa si tibulchinn sakpen a, ki bi aa chee, ki ŋa tinyoor ŋa aa pu ki jer waah ŋa bipiib mɔmɔk pu na.” 
\p  
\v 29 Waah len kina na, le ni gar Mari sakpen. Le u dakl lik waah len pu na aatataa.  
\v 30 Le u ki bui u, “Mari, taa san ijawaan. Uwumbɔr ŋa si tibulchinn la.  
\v 31 Aa ga dek lipuul, ki maa ubijabo ki yin u ke Yesu.  
\v 32 U ga li ye uninyuun la. Bi ga yin u Uwumbɔr u kaa kpa ŋeen aatɔ na Aajapɔɔn. Tidindaan Uwumbɔr ga tii u uyaaja Ubɔr David aanaan.  
\v 33 U ga li ye uyaaja Jakob aayaabitiib\f + \fr 1:33 \ft : Jakob aayaabitiib ye Israel yaab la.\f* aabɔr n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. Waanaan aan doo.” 
\p  
\v 34 Le Mari baa Uwumbɔr aatuun ngbaan ke, “Maah kaa nyi uja na, m ga ŋa kinye ki maa ubo?” 
\p  
\v 35 Le u bui u, “Uwumbɔr Aafuur Nyaan ga sunn ni aa pu. Uwumbɔr u kaa kpa ŋeen aatɔ na aapɔɔn ga cha aa dek lipuul. Nima pu na, saah ga maa ubo u na ga li ye chain. Bi ga yin u ke Uwumbɔr Aajapɔɔn la.  
\v 36 Lik, aana aabo Elisabef, u por na, u mu pil ubijabo aapuul. Baah nan yin u ke upiiŋoob na kpa iŋmal iloob aapuul la;  
\v 37 nibaa aa pɔɔ Uwumbɔr chee.” 
\p  
\v 38 Le Mari bui Uwumbɔr aatuun ngbaan, “M ye Uwumbɔr aanaagbiipii la. Saah len pu na, u cha ni ŋa kina.” Le Uwumbɔr aatuun ngbaan buen.\fig Nasaref aatiŋ|src="HK00366c.tif" size="span" ref="Luk 1.26–38" \fig* 
\s1 Mari aah mann Elisabef pu na 
\p  
\v 39 N‑yoonn ngbaan le Mari gor mala ki buen ŋijoo ponn ni, le ki ti buen kitiŋ kibaa ni, ki bi Juda aatiŋ ponn ni,\f + \fr 1:39 \ft : Ni nan ye iwiin inaa bee iŋmu aasachuln la.\f* 
\v 40 le ki koo Sekaria do, ki doon Sekaria aapuu Elisabef.  
\v 41 Elisabef aah ŋun idoon pu na, le waabo fii uponn ni. Le Uwumbɔr Aafuur Nyaan gbiin Elisabef.  
\v 42 Le u len mpɔɔn pu ki bui Mari, “Uwumbɔr ŋa tinyoor ŋa aa pu ki jer waah ŋa bipiib mɔmɔk pu na, ki ŋa tinyoor ŋa ubo u bi aaponn ni na mu la.  
\v 43 Ba ŋa Uwumbɔr nyuŋ mi kina ki cha Ndindaan aana dan nan mann mi?  
\v 44 Ntafal aah ŋun saadoon na, le maabo fii mponn ni, waah kpa mpopiin pu na.  
\v 45 Si u gaa Uwumbɔr ki kii na, u ŋa tinyoor ŋa aa pu la, ki ga ŋa waah nan tuk si ke u ga ŋa pu na.” 
\s1 Mari aah gaa nlahn ki pak Uwumbɔr pu na 
\p  
\v 46 Le Mari bui ke, 
\q1 “M nyuŋni Uwumbɔr nsui ni la. 
\q1  
\v 47 M kpa mpopiin sakpen, Uwumbɔr u gaa mi lii na pu. 
\q1  
\v 48 U teer mi u ye waanaagbiipiigiin na bɔr. 
\q1 Dandana ki joo cha, binib mɔmɔk ga len 
\q2 ke Uwumbɔr ŋa tinyoor ŋa m pu la, 
\q1  
\v 49 ba pu? Uwumbɔr u kpa mpɔɔn na tun litukpaan ki tii mi. 
\q1 Waayimbil ye chain la. 
\q1  
\v 50 Binib bi san u na, u san bi kinimbaak, 
\q2 ni biyaabitiib, ni biyaabisɔsɔk ponn ni ki joo cha. 
\q1  
\v 51 U mɔk binib waapɔɔn, 
\q2 ki jenn kalmbaanidam bi dak ke bi ye bininyuum na. 
\q1  
\v 52 U nyan bibɔrkpaam baanaan ni, 
\q2 ki nyuŋ bigiim. 
\q1  
\v 53 Binib bi nkon joo bi na, 
\q2 u tii bi tijikaar nyaan, bi ji bab. 
\q1 U cha biwankpadam chuun ni iŋaalpeen. 
\q1  
\v 54 Waah nan puu tipuur ti tii tiyaajatiib na, 
\q2 u ŋa kina la, ki ter waatutum Israel yaab. 
\q1  
\v 55 U teer ki san Abraham ni uyaabitiib kinimbaak 
\q2 n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na la.” 
\p  
\v 56 Tɔ, Mari nan bi Elisabef do iŋmal itaa, le ki nin gir kun. 
\s1 Baah ma Jɔnn u muini binib nnyun ni na pu na 
\p  
\v 57 Le ni ŋeer Elisabef maa ubo. Le u ma ubijabo.  
\v 58 Le udoyaab ŋun ke Uwumbɔr san u kinimbaak sakpen. Le u ni bi kpaan ki mɔɔni. 
\p  
\v 59 Waabo aawiin iniin daal, le bi dan bi nan gii uchakpaln, le ki ban bi yin u ke Sekaria ke baah yin ute pu na.  
\v 60 Le una aa kii, ki bui ke bi ga yin u ke Jɔnn la. 
\p  
\v 61 Le bi bui u, “Unii ubaa aa kpa liyimbil limina nimi aamaal ponn ni.”  
\v 62 Le bi di biŋaal len ute chee, ki baa u ke u ban ke bi yi waabo kinye. 
\p  
\v 63 Le u bui bi ke bi tii u kigbaŋ. Baah tii u na, le u ŋmee ke, “Waayimbil le ye Jɔnn.” Le ni gar bi mɔmɔk pam.  
\v 64 Libuul ngbaan ni le Sekaria aalambil lɔkr. Le u piin ki bi len ki pak Uwumbɔr.  
\v 65 Le ijawaan chuu bidoyaab mɔmɔk. Le Judea aatim mumɔk bi ŋijoo ponn ni na aanib ŋun tibɔr ngbaan.  
\v 66 Ni nan ŋa binib bimɔk ŋun ti na ilandak. Le bi baa ke, “Ubo ngbaan ga li ye ba aanibol?” Ba pu? Uwumbɔr aaŋaal nan bi u pu. 
\s1 Sekaria aah pak Uwumbɔr pu na 
\p  
\v 67 Le Uwumbɔr Aafuur Nyaan gbiin Sekaria, u ye Jɔnn aate na, le ki cha u len Uwumbɔr aabɔr: 
\q1  
\v 68 “Cha ti pak Tidindaan u ye timi Israel yaab Aawumbɔr na. 
\q1 U dan nan ter waanib, ki nyan bi tinaagbiir ni, 
\q1  
\v 69 ki tii timi unii u ga gaa timi lii, ki kpa mpɔɔn, 
\q2 ki ye waatutunn Ubɔr David 
\q2 aamaal ponn ni aanii ubaa na. 
\q1  
\v 70 U nan cha waabɔnabtiib chain len kina n‑yaayoonn na 
\q2 ki joo cha. 
\q1  
\v 71 U nan puu tipuur ke u ga nyan timi, timi aadim aaŋaal ni, 
\q2 ni bimɔk nan timi na aaŋaal ni, aan ti ŋmar. 
\q1  
\v 72 U nan len ke u ga san tiyaajatiib kinimbaak, 
\q2 ki teer waah puu tipuur ti ye chain na bɔr. 
\q1  
\v 73 U nan puu tipuur tii tiyaaja Abraham, 
\q1  
\v 74 ke u ga nyan timi, timi aadim aaŋaal ni, 
\q2 aan ti dii u ki taa li san ijawaan, 
\q1  
\v 75 ki li bi chain, 
\q2 ki li kpa mbimbinyaan u chee n‑yoonn mɔmɔk. 
\q1  
\v 76 Si, maabo, bi ga yin si ke Uwumbɔr u kaa kpa 
\q2 ŋeen aatɔ na aabɔnabr. 
\q1 Aa ga loln ni Tidindaan pu nsan, 
\q2 ki toor nsan tii u, 
\q1  
\v 77 ki tuk waanib ke u ga di cha baatunwanbir pinn bi, 
\q2 ki gaa bi lii; 
\q1  
\v 78 ba pu? timi Aawumbɔr kpa tibulchinn, 
\q2 ki san timi kinimbaak. 
\q1 U yaa gaa timi lii kan, 
\q2 ni ga li bi ke nwiin aah puu ni pu na. 
\q1  
\v 79 Ni ga woln binib bi bi mbɔmbɔɔn 
\q2 ni ki san nkun ijawaan na pu, 
\q2 ni ga mɔk timi nsan mu ga tii timi nsuudoon na.” 
\p  
\v 80 Le ubo ngbaan muun, ki dii Uwumbɔr ni usui mɔmɔk, le ki nan bi nteersakpiin ni, ki ti saa buyoonn u piin ki bi tuk Israel yaab Uwumbɔr aabɔr na. 
\c 2  
\s1 Baah ma Yesu pu na 
\r (Matiu 1.18-25) 
\p  
\v 1 N‑yoonn ngbaan le Ubɔrkpaan Siisa Agustus len ke binib mɔmɔk kuun ni ki nan ŋmee baayimbil, u lik baah wiir pu na.  
\v 2 Baah kahn binib kina njan pu na, Kirinius le nan ye Siria aatiŋ aaninkpel.  
\v 3 Le binib mɔmɔk buen bido aatiŋ ni, bi ti ŋmee baayimbil. 
\p  
\v 4 Josef nan ye Ubɔr David aamaal ponn ni aanii ubaa la. Nima pu na, u nan nyan Nasaref, kitiŋ ki bi Galilee aatiŋ ni na, le ki buen Ubɔr David aatiŋ, ki bi yin ki ke Betlehem, ki bi Judea aatiŋ ni na.  
\v 5 Le u ni upuu Mari, u kpa lipuul na, buen bi ti ŋmee baayimbil.  
\v 6 Baah bi Betlehem aatiŋ ni na, le ni ŋeer u maa ubo.  
\v 7 Le u ma waajan aabijabo, ki di u poo likekeln ni, ki di u di ŋa tiwakor aah ŋmɔ timoor dakaa u ponn ni na; mpaan aa nan ki bi bicham aadiik ponn ni ke bi koo. 
\s1 Uwumbɔr aatuuntiib aah fuu ni bipihdam chee pu na 
\p  
\v 8 Bipihdam bibaa nan bi nima chee timoor ni, ki kpaa baapiih ki lik i kinyeek.  
\v 9 Le Uwumbɔr aatuun dan bi chee. Le Uwumbɔr aawiihn woln bi pu. Le ijawaan chuu bi sakpen.  
\v 10 Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui bi, “Taa san ijawaan man. M joo ni tibɔnyaan ti ga tii binib mɔmɔk mpopiin sakpen na la.  
\v 11 Kinyeek kee bi ma unii u ga gaa nimi lii na, Ubɔr David aatiŋ ni. Uma le ye Tidindaan Kristo.\f + \fr 2:11 \ft : Hiibru aaliin ni, bi yin Kristo ke Masiya. Masiya aatataa le ye ke bi di olif aakpan kpir unii aayil pu ki mɔk ke u ye Uwumbɔr yoo.\f* 
\v 12 Ni ga kan ubo ngbaan aah poo ŋikeken ni, ki dɔ tiwakor aah ŋmɔ timoor dakaa u ponn ni na. Nima le ga li ye limɔkl ki tii nimi.” 
\p  
\v 13 Libuul ngbaan ni le Uwumbɔr aatuuntiib bi wiir sakpen na fuu ni ntuun ngbaan chee, le ki pak Uwumbɔr, ki len ke, 
\q1  
\v 14 “Cha ti nyuŋ Uwumbɔr u bi paacham na. 
\q1 Lifuur ga li bi dulnyaa wee ni. 
\q1 Uwumbɔr san binib kinimbaak la.” 
\p  
\v 15 Le Uwumbɔr aatuuntiib ngbaan gir buen paacham. Le bipihdam ngbaan bui tɔb, “Cha ti buen Betlehem aatiŋ ni dandana, ki ti lik Uwumbɔr aah tuk timi ke tiwan ni ŋa nima na.” 
\p  
\v 16 Le bi buen mala, ki ti kan Mari, ni Josef, ni ubo ngbaan. Ubo ngbaan dɔ tiwakor aah ŋmɔ timoor dakaa u ponn ni na.  
\v 17 Bipihdam ngbaan aah kan u na, le bi tuk binib Uwumbɔr aatuun ngbaan aah tuk bi ubo ngbaan aabɔr pu na.  
\v 18 Binib bimɔk ŋun bipihdam ngbaan aah len pu na, le ni gar bi.  
\v 19 Mari le teer tibɔr timina mɔmɔk, ki dakl lik taatataa usui ni.  
\v 20 Le bipihdam ngbaan gir buen baapiih chee timoor ni. Baah cha na, le bi nyuŋni Uwumbɔr ki pak u, baah kan ki ŋun pu na mɔmɔk pu; bi kan ki ŋun Uwumbɔr aatuun ngbaan aah tuk bi pu na. 
\s1 Baah yin Yesu liyimbil pu na 
\p  
\v 21 Ubo ngbaan aawiin iniin daal le ni ŋeer bi gii uchakpaln. Le bi yin u ke Yesu. Buyoonn Mari aa nan kee dek lipuul na, le Uwumbɔr aatuun ngbaan nan bui u ke bi yin u kina. 
\s1 Baah di Yesu ki di tii Uwumbɔr pu na 
\p  
\v 22 Buyoonn ni ŋeer bi ŋa Mari chain, Moses aakaal aah mɔk pu na, le bi di ubo ngbaan buen Jerusalem, bi ti di u tii Uwumbɔr.  
\v 23 Ni ŋmee Uwumbɔr aakaal aagbaŋ ni ke bi di njan aabijabo mɔk ki di tii Uwumbɔr.  
\v 24 Le Josef ni Mari toor kitork ki tii Uwumbɔr, waakaal aah len pu na. Nkaal ngbaan len ke bi di ŋinanjel ŋilee, bee mbɔrnanjibim mulee ki di toor kitork ngbaan. 
\p  
\v 25 Uja ubaa nan bi Jerusalem aatiŋ ni. Bi nan yin u ke Simeonn. U nan ye uninyaan la, ki dii Uwumbɔr aakaal mɔmɔk mbamɔm, ki lik bundaln Uwumbɔr ga nyan Israel yaab baafalaa ni na. Uwumbɔr Aafuur Nyaan nan bi u chee,  
\v 26 ki nan mɔk u ke waan kpo, see u kan Uwumbɔr aanii Kristo u ga gaa binib lii na waahr.  
\v 27 Uwumbɔr Aafuur Nyaan nan cha u koo Uwumbɔr Aadichal ni, le Yesu aate ni una joo ni Yesu ki di koo ni Uwumbɔr Aadichal ni, bi ti di u tii Uwumbɔr. Buyoonn bi di u koo ni na  
\v 28 le Simeonn gaa u uŋaal ni, le ki pak Uwumbɔr, ki bui ke, 
\q1  
\v 29 “Uwumbɔr, aa ga ŋmaa cha saatutunn nya dulnyaa wee ni, nsuudoon ni; 
\q1 ba pu? dandana aa ŋa saah nan len pu na, 
\q1  
\v 30 ki cha nnimbil kan Saabo u ga gaa timi lii na. 
\q1  
\v 31 Aa nan len ke aa ga tun ni u dulnyaa wee ni. 
\q1 Dandana wee u ga nya, aan binib mɔmɔk bee waabɔr. 
\q1  
\v 32 U ye nwiihn ki ga woln binib bi 
\q2 kaa ye Israel yaab na aanimbil. 
\q1 U pu, le binib ga nyuŋ saanib Israel yaab.” 
\p  
\v 33 Simeonn aah len ubo ngbaan aabɔr kina na, le ni gar ute ni una.  
\v 34 Le Simeonn ŋa Uwumbɔr aanyoor ŋa bi pu, le ki bui ubo ngbaan aana Mari, “Uwumbɔr nyan ubo ngbaan ke u sunn timi Israel yaab ponn ni pam taab, ki nyuŋ ti ponn ni pam mu. U ye limɔkl li binib pam ga yii li na.  
\v 35 Nima le ga kpiir baah dak pu bisui ni na. Aasui mu ga bii sakpen a, ki ga li wu ke unyoohn na.” 
\p  
\v 36 Le upininkpel ubaa, u ye Uwumbɔr aabɔnabpii, aan bi yin u ke Ana na, mu nan bi. U nan ye Fanuel aabisal, ki ye Aser aanibol ponn ni aanii ubaa la. U nan por sakpen a. U nan bi uchal chee ŋibin ŋilole, le uchal kpo cha u, le u ye ukpopii.  
\v 37 U nan ye ŋibin imonko inaa ni ŋinaa aanii la. U nan bi Uwumbɔr Aadichal ni n‑yoonn mɔmɔk, ki dooni u nwiin pu ni kinyeek, ki lulni bumɔb, ki mee u.  
\v 38 N‑yoonn ngbaan le u mu fuu ni, ki dooni Uwumbɔr ubo ngbaan pu, le ki di waabɔr tuk Jerusalem aanib bimɔk lik buyoonn Uwumbɔr ga gaa bi lii na. 
\s1 Baah gir ni Nasaref aatiŋ ni pu na 
\p  
\v 39 Yesu aate ni una nan ŋa Uwumbɔr aakaal aah len pu na mɔmɔk, le ki gir kun bido aatiŋ Nasaref ki bi Galilee aatiŋ ni na.  
\v 40 Le ubo ngbaan muun, ki moo kan mpɔɔn, ki kpa nlan sakpen. Le Uwumbɔr aanyoor nan bi u pu. 
\s1 Yesu aah bi Uwumbɔr Aadichal ni pu na 
\p  
\v 41 Libiln mɔk, ute ni una nan chaa Jerusalem, buyoonn Juu yaab ji Lakr‑jer aajim\f + \fr 2:41 \ft : Bi nan ji Lakr‑jer aajim ke bi teer bundaln Uwumbɔr aatuun u ku binib na nan lakr bi pu jer na. Lik Nnyam 12.1-27; Ikaal 16.1-8.\f* 
\v 42 Yesu aah nan ti saa ŋibin kipiik ni ŋilee na, le bi buen Jerusalem bi ti ji njim ngbaan, baah ŋani pu ŋibin mɔmɔk na.  
\v 43 Bi nan bi nima ki ti saa buyoonn njim ngbaan aawiin doo na, le ki gir chaa kun. Le Yesu u nan laa ye ubo na gaar Jerusalem ni. Ute ni una mu aa nyi.  
\v 44 Bi dak ke u bi usachun ŋeen aatɔtiib ponn ni. Le bi chuun nwimɔn aasachuln, le ki nin ban u bidoyaab ponn ni, kaa kan u.  
\v 45 Baah kaa kan u na, le bi gir buen Jerusalem ponn ni, ki ti chuun ban u.  
\v 46 Iwiin itaa daal le bi ti kan u Uwumbɔr Aadichal ni. U ka bimɔmɔkninkpiib aakaasisik ni, ki pel baah len pu na, ki mu baa bi mbaan,  
\v 47 ki kpa nlan ki bee baah len pu na aatataa, ki giin kii bi mbamɔm. Nima le ni gar binib bimɔk ŋun na.  
\v 48 Ute ni una aah kan u na, le ni gar bi pam. Le una baa u, “Maabo, ba ŋa aa ŋa timi kina? M ni aate ban si ni mpombiin.” 
\p  
\v 49 Le u baa bi, “Ba pu ni ban mi? Naa nyi ke ni ye ke m li bi Nte Uwumbɔr aatuln ni ii?”  
\v 50 Le baa bee waah len pu na aatataa. 
\p  
\v 51 Le u dii bi ki gir Nasaref aatiŋ ni, le ki kii bimɔi. Le una joo tibɔr timina mɔmɔk usui ni.  
\v 52 Yesu nan muun ki moo kan nlan, le ki kan kipak binib ni Uwumbɔr mu chee. 
\c 3  
\s1 Jɔnn u muini binib nnyun ni na aah moon Uwumbɔr aabɔr pu na 
\r (Matiu 3.1-12; Mak 1.1-8; Jɔnn 1.19-28) 
\p  
\v 1 Buyoonn Ubɔrkpaan Tiberius Siisa nan jin waanaan ŋibin kipiik ni ŋiŋmu ni, aan Pontius Pailat mu ye Judea aatiŋ aaninkpel, Herod mu ye Galilee aabɔr, aan unaal Filip mu ye Iturea aatiŋ, ni Trakonitis aatiŋ aabɔr, Lisanius mu ye Abilene aatiŋ aabɔr,  
\v 2 aan Anas ni Kayafas mu ye Uwumbɔr aatotoorninkpiib na, n‑yoonn ngbaan le Jɔnn u ye Sekaria aajapɔɔn na nan bi nteersakpiin ni. Le Uwumbɔr len u chee tibɔr nima.  
\v 3 Le u bɔ dii Jɔɔdann aamɔɔl aatingbaan ni, ki mooni ke, “Kpeln nimi aabimbin man, aan m muin nimi nnyun ni, le Uwumbɔr ga di cha nimi aatunwanbir pinn nimi.”  
\v 4 Waah ŋa kina na, le ni gbiin Uwumbɔr aabɔnabr Aisaya aah nan ŋmee pu Uwumbɔr Aagbaŋ ni na ke, 
\q1 “Unii ubaa bi nteersakpiin ni ki tar, 
\q2 ‘Toor Uwumbɔr aasan man 
\q2 ki ŋa waasan mu li tok ki tii u. 
\q1  
\v 5 Bi ga di titan gbiin tifatann mɔmɔk, 
\q2 ki ber ŋijoo ni ŋigongon mɔmɔk lii taab, 
\q1 ki naar isan imɔk gɔr na, 
\q2 ki ŋa isan imɔk kaa joon na, i li joon tii u. 
\q1  
\v 6 Binib mɔmɔk ga kan Uwumbɔr aah ga gaa bi lii pu na.’”\f + \fr 3:6 \ft : Lik Aisaya 40.3-5.\f* 
\p  
\v 7 Le kinipaak nan dan Jɔnn chee, ki ban ke u muin bi nnyun ni. Le u baa bi, “Nimi ijagen aabim, ŋma sur nimi ke ni nya ntafadaan mu choo na ni?  
\v 8 Ni li tun lituln li ga mɔk ke ni sil kpeln nimi aabimbin na, ki taa bui ke niyaaja aah ye Abraham na, nima le ga cha ni nyan ntafadaan ni. M tuk nimi la, Uwumbɔr ga ŋmaa di ŋitakpal ŋimina kpaln Abraham aayaabitiib.  
\v 9 Dandana wee Uwumbɔr toor kichɔk ke u ti gaa isui imɔk kaa lu ŋisubil ŋi ŋan na, ki di ŋa mmii ni.” 
\p  
\v 10 Le kinipaak ngbaan baa u, “Kina kan, ti ga ŋa kinye?” 
\p  
\v 11 Le u bui bi, “Unii u kpa ŋibɔkul ŋilee na, u tii unii u kaa kpa libaa na. Unii u mu kpa tijikaar na, u yakr tii unii u kaa kpa na.” 
\p  
\v 12 Bilampoogaab mu nan dan u chee, ki ban ke u muin bi nnyun ni, le ki baa u, “Umɔmɔkr, ti mu ga ŋa kinye?” 
\p  
\v 13 Le u bui bi, “Ni taa gaa ŋimombil ki jer baah siin nimi pu na.” 
\p  
\v 14 Le butɔb aajab mu baa u, “Ti mu ga ŋa kinye?” 
\p Le u bui bi, “Ni taa gaa unii ubaa aamombil mpɔɔn man, ki taa galn unii u kaa kpa taani na. Cha ninimbil gbiin nimi aapal.” 
\p  
\v 15 Jɔnn pu, le binib aalandak fii. Bi mɔmɔk baa bisui ni ke, “U ye Kristo u ga gaa timi lii na aan waa ye?”  
\v 16 Le Jɔnn bui bi mɔmɔk, “Mma muin nimi nnyun ni la. Tɔ, unii u jer mi na mu choo. Maa ŋeer ke m gbiln waanaatak aaŋmin ki tii u. Uma le ga muin nimi Uwumbɔr Aafuur Nyaan, ni mmii ni.  
\v 17 U joo waayikpimbik uŋaal ni, u ti chaar waajikaar, ki di njikaabim ŋa lipil ni, ki di tigbengbir see mmii mu kaan junn na ni.” 
\p  
\v 18 Kina le Jɔnn nan sur binib ngbaan, ki di ŋimɔbon aabɔŋ kpee ki sur bi, ki mooni tibɔnyaan ngbaan.  
\v 19 U nan sur Ubɔr Herod mu. Herod nan gaa unaal aapuu Herodias, ki ki tun titunwanbir sakpen ki kpee. Nima le cha Jɔnn nan sur u.  
\v 20 Le Herod ki tun titunwanbir tiken ki kpee, ki chuu Jɔnn laŋ kiyondiik ni. 
\s1 Jɔnn aah muin Yesu nnyun ni pu na 
\r (Matiu 3.13-17; Mak 1.9-11) 
\p  
\v 21 Jɔnn aah nan muin binib nnyun ni na, le u muin Yesu mu nnyun ni. Le Yesu mee Uwumbɔr. Waah bi mee Uwumbɔr na, le kitaapaak chuu piir.  
\v 22 Le Uwumbɔr Aafuur Nyaan sunn ni, ki nan tɔŋ u pu, ki naahn linanjel. Le nneel nyan ni paacham ki len, “Aa ye Njapɔɔn u m gee si na la. Nnimbil gbiin si.”\f + \fr 3:22 \ft : Lik Aisaya 42.1.\f* 
\s1 Yesu aayaajatiib ponn ni aayimbil 
\r (Matiu 1.1-17) 
\p  
\v 23 Buyoonn Yesu naahn ke waah ŋa ŋibin piitaa aanii na, le u piin ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr. Binib nan dak ke u ye Josef aajapɔɔn la. 
\li1 Josef nan ye Heli aajapɔɔn, 
\li1  
\v 24 Heli mu nan ye Matat aajapɔɔn, Matat mu nan ye Liifai aajapɔɔn, 
\li1 Liifai mu nan ye Melki aajapɔɔn, Melki mu nan ye Janai aajapɔɔn, 
\li1 Janai mu nan ye Josef aajapɔɔn, 
\li1  
\v 25 Josef mu nan ye Matatias aajapɔɔn, Matatias mu nan ye Amos aajapɔɔn, 
\li1 Amos mu nan ye Nahum aajapɔɔn, Nahum mu nan ye Esli aajapɔɔn, 
\li1 Esli mu nan ye Nagai aajapɔɔn, 
\li1  
\v 26 Nagai mu nan ye Maaf aajapɔɔn, Maaf mu nan ye Matatias aajapɔɔn, 
\li1 Matatias mu nan ye Semeinn aajapɔɔn, Semeinn mu nan ye Josek aajapɔɔn, 
\li1 Josek mu nan ye Joda aajapɔɔn, 
\li1  
\v 27 Joda mu nan ye Joanann aajapɔɔn, Joanann mu nan ye Resa aajapɔɔn, 
\li1 Resa mu nan ye Serubabel aajapɔɔn, Serubabel mu nan ye Sealtiel aajapɔɔn, 
\li1 Sealtiel mu nan ye Neri aajapɔɔn, 
\li1  
\v 28 Neri mu nan ye Melki aajapɔɔn, Melki mu nan ye Adi aajapɔɔn, 
\li1 Adi mu nan ye Kosam aajapɔɔn, Kosam mu nan ye Elmadam aajapɔɔn, 
\li1 Elmadam mu nan ye Er aajapɔɔn, 
\li1  
\v 29 Er mu nan ye Josua aajapɔɔn, Josua mu nan ye Elieser aajapɔɔn, 
\li1 Elieser mu nan ye Jorim aajapɔɔn, Jorim mu nan ye Matat aajapɔɔn, 
\li1 Matat mu nan ye Liifai aajapɔɔn, 
\li1  
\v 30 Liifai mu nan ye Simeonn aajapɔɔn, Simeonn mu nan ye Juda aajapɔɔn, 
\li1 Juda mu nan ye Josef aajapɔɔn, Josef mu nan ye Jonam aajapɔɔn, 
\li1 Jonam mu nan ye Eliakim aajapɔɔn, 
\li1  
\v 31 Eliakim mu nan ye Melea aajapɔɔn, Melea mu nan ye Mena aajapɔɔn, 
\li1 Mena mu nan ye Matata aajapɔɔn, Matata mu nan ye Natann aajapɔɔn, 
\li1 Natann mu nan ye Ubɔr David aajapɔɔn, 
\li1  
\v 32 Ubɔr David mu nan ye Jese aajapɔɔn, Jese mu nan ye Obed aajapɔɔn, 
\li1 Obed mu nan ye Boas aajapɔɔn, Boas mu nan ye Salmonn aajapɔɔn, 
\li1 Salmonn mu nan ye Nasonn aajapɔɔn, 
\li1  
\v 33 Nasonn mu nan ye Aminadab aajapɔɔn, Aminadab mu nan ye Adminn aajapɔɔn, 
\li1 Adminn mu nan ye Arni aajapɔɔn, Arni mu nan ye Hesronn aajapɔɔn, 
\li1 Hesronn mu nan ye Peres aajapɔɔn, Peres mu nan ye Juda aajapɔɔn, 
\li1  
\v 34 Juda mu nan ye Jakob aajapɔɔn, Jakob mu nan ye Aisak aajapɔɔn, 
\li1 Aisak mu nan ye Abraham aajapɔɔn, Abraham mu nan ye Tera aajapɔɔn, 
\li1 Tera mu nan ye Nahor aajapɔɔn, 
\li1  
\v 35 Nahor mu nan ye Serug aajapɔɔn, Serug mu nan ye Reu aajapɔɔn, 
\li1 Reu mu nan ye Peleg aajapɔɔn, Peleg mu nan ye Eber aajapɔɔn, 
\li1 Eber mu nan ye Sela aajapɔɔn, 
\li1  
\v 36 Sela mu nan ye Kainann aajapɔɔn, Kainann mu nan ye Afaksad aajapɔɔn, 
\li1 Afaksad mu nan ye Sem aajapɔɔn, Sem mu nan ye Nowa aajapɔɔn, 
\li1 Nowa mu nan ye Lamek aajapɔɔn, 
\li1  
\v 37 Lamek mu nan ye Metusela aajapɔɔn, Metusela mu nan ye Enok aajapɔɔn, 
\li1 Enok mu nan ye Jared aajapɔɔn, Jared mu nan ye Mahalaleel aajapɔɔn, 
\li1 Mahalaleel mu nan ye Kenann aajapɔɔn, 
\li1  
\v 38 Kenann mu nan ye Enos aajapɔɔn, Enos mu nan ye Sef aajapɔɔn, 
\li1 Sef mu nan ye Adam aajapɔɔn, Uwumbɔr le nan naan Adam. 
\c 4  
\s1 Kinimbɔŋ aah tɔŋ Yesu pu na 
\r (Matiu 4.1-11; Mak 1.12-13) 
\p  
\v 1 Yesu, u nan gbii Uwumbɔr Aafuur Nyaan na nan nyan Jɔɔdann aamɔɔl chee. Le Uwumbɔr Aafuur Nyaan cha u buen nteersakpiin ni,  
\v 2 le kinimbɔŋ ti tɔŋ u nima, iwiin imonko ilee. Iwiin imonko ilee ngbaan Yesu aa jin nibaa. Le iwiin ngbaan aah jer na, nkon chuu u. 
\p  
\v 3 Le kinimbɔŋ bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, bui litakpal limina aan li kpaln tijikaar.” 
\p  
\v 4 Le Yesu bui ki ke, “Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Tijikaar baanja aan ŋmaa tii unii limɔfal.’” 
\p  
\v 5 Le kinimbɔŋ di u buen lijool li fɔk na paab, ki ti mɔk u dulnyaa wee ni aanaan mɔmɔk libuul ngbaan ni,  
\v 6 le ki bui u, “M ga di mpɔɔn mumina mɔmɔk, ni mu aawangol tii si. Bi nan di ni mɔmɔk tii mi la. M mu ga ŋmaa di ni tii unii u m ban na.  
\v 7 Aa yaa gbaan nnimbiin ni ki pak mi kan, sin le ga li yeh ni mɔmɔk.” 
\p  
\v 8 Le Yesu bui ki ke, “Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Li pak Aadindaan Uwumbɔr ki dii uma baanja.’” 
\p  
\v 9 Le kinimbɔŋ di u buen Jerusalem, ki ti di u tɔŋ Uwumbɔr Aadichal paab, le ki bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, lir ni kitiŋ;  
\v 10 ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, 
\q1 ‘U ga tuk waatuuntiib ke bi li lik si. 
\q1  
\v 11 Le bi ga li joo si biŋaal ni, 
\q2 aataal taa gbeer litakpal.’” 
\p  
\v 12 Le Yesu bui ki ke, “Uwumbɔr Aagbaŋ len ke, ‘Taa tɔŋ Aadindaan Uwumbɔr.’” 
\p  
\v 13 Kinimbɔŋ aah tɔŋ Yesu ntɔŋ mɔmɔk ki ti doo na, le ki laa siir cha u. 
\s1 Yesu aah piin waatuln Galilee aatiŋ ni pu na 
\r (Matiu 4.12-17; Mak 1.14-15) 
\p  
\v 14 N‑yoonn ngbaan le Yesu gir kun Galilee aatiŋ ni. Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapɔɔn mu bi u ni. Le waayimbil moon Galilee aatingbaan mɔmɔk ni.  
\v 15 Le u koo mmeen aadir ni, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔnyaan. Le binib mɔmɔk nyuŋ u. 
\s1 Nasaref aatiŋ aanib aah yii Yesu pu na 
\r (Matiu 13.53-58; Mak 6.1-6) 
\p  
\v 16 Yesu nan ti fuu Nasaref aatiŋ, baah nan kpiin u nin chee na. Juu yaab aakpaakool daal, le u koo mmeen aadiik ni, waah ŋani pu n‑yoonn mɔmɔk na. Le u fii sil ke u karn Uwumbɔr Aagbaŋ ni.  
\v 17 Le bi nan di Uwumbɔr aabɔnabr Aisaya aagbaŋ di tii u. Le u kpar kigbaŋ ngbaan, ki kan nin chee ŋmee ke, 
\q1  
\v 18 “Uwumbɔr Aafuur Nyaan bi m ni; 
\q2 u nyan mi ke m tuk bigiim tibɔnyaan tee. 
\q1 U tun ni mi ke m nan sɔŋ binib bi kpa mpombiin na aasui, 
\q2 ki tuk binaagbiib ke m gaa bi lii la, 
\q2 ki tuk bijoom ke m likr binimbil, 
\q2 ki nyan bifalaadam baafalaa ni, 
\q1  
\v 19 ki tuk binib ke buyoonn Uwumbɔr ga gaa waanib lii na fuu ni.”\f + \fr 4:19 \ft : Lik Aisaya 61.1-2.\f* 
\p  
\v 20 Le Yesu ki kpab kigbaŋ ngbaan, ki ki giin ki tii mmeen aadiik ni aatotoor ngbaan, le ki kal. Le binib bimɔk bi mmeen aadiik ni na aanimbil kal u pu.  
\v 21 Le u bui bi, “Naah ŋun Uwumbɔr Aagbaŋ ni aabɔr ti din wee na gbiin la.” 
\p  
\v 22 Le bi mɔmɔk pak u. Waah len iliinyaan pu na, le ni gar bi pam. Le bi baa tɔb, “Waa ye Josef aajapɔɔn la aa?” 
\p  
\v 23 Le u bui bi, “M bee ke ni ga bui mi liyataŋakl limina, ‘Dɔkta, tii aabaa laafee.’ Ni ga ki bui mi, ‘Ti ŋun saah tun lijinjiir aatun Kapenaum aatiŋ ni pu na. Tun kina do chee na, saatiŋ ponn ni.’  
\v 24 M tuk nimi mbamɔn la, binib aan nyuŋ Uwumbɔr aabɔnabr ubaa udo aatiŋ ni. 
\p  
\v 25 “Li pel man, Elaija aayoonn na, utaal aa nan nun ŋibin ŋitaa ni iŋmal iloob. Le nkon sakpem lir kitiŋ ngbaan ni. N‑yoonn ngbaan Israel yaab ponn ni bikpopiib nan bi ki wiir.  
\v 26 Uwumbɔr mu aa nan tun Elaija u ti ter bi ponn ni ubaa. U nan tun u Sarefaf aatiŋ, ki bi Saidonn aatiŋ ni na, ke u ti ter ukpopii u bi nima na.  
\v 27 Uwumbɔr aabɔnabr Elaisa aayoonn na, bikɔndam nan bi Israel yaab ponn ni ki wiir; le Uwumbɔr aa cha bi ponn ni ubaa pɔɔk. Naamann, u nan ye Siria aatiŋ aanii na baanja le u nan cha u pɔɔk.” 
\p  
\v 28 Yesu aah len kina na, le binib bimɔk bi mmeen aadiik ni na gee liŋuul sakpen,  
\v 29 le ki fii, ki chuu nyan u kitiŋ ngbaan ni, ki di u buen baatiŋ aah bi lijool li paab na, bi ti di u lii lijool ngbaan aataab.  
\v 30 Le u bɔ dii bikaasisik ni ki buen. 
\s1 Yesu aah nyan tiyayaar uja ni pu na 
\r (Mak 1.21-28) 
\p  
\v 31 U nan fuu Kapenaum, kitiŋ ki bi Galilee aatiŋ ni na. Le Juu yaab aakpaakool daal u koo mmeen aadiik ni, ki ti tuk binib Uwumbɔr aabɔr.  
\v 32 Waah tuk bi tibɔr ti na, le ni gar bi pam. Ba pu? waabɔr nan kpa mpɔɔn.  
\v 33 Le uja u tiyayaar joo u na bi mmeen aadiik ngbaan ni, le ki teen mpɔɔn pu ke,  
\v 34 “Sin Yesu u ye Nasaref aatiŋ aanii na, aa ban ba ti chee? Aa dan aa nan ŋa timi yɔli la aa? M nyi si. Aa ye Uwumbɔr aanii u ye chain na la.” 
\p  
\v 35 Le Yesu kae tiyayaar ngbaan, ki len ke, “Ŋmim. Di uja ngbaan lii.” Le tiyayaar ngbaan di u lii kitiŋ, ki nyan cha u. Taah lii u kitiŋ na, naa ŋa u nibaa. 
\p  
\v 36 Le ni gar bi mɔmɔk pam. Le bi baa tɔb, “Ba aabɔboln sɔ? U kpa yiko ni mpɔɔn le ki tuk tiyayaar ke ti di binib lii. Le ti kii waamɔb.”  
\v 37 Le Yesu aayimbil moon ŋipepel mɔmɔk, nima chee. 
\s1 Yesu aah tii bibum pam laafee pu na 
\r (Matiu 8.14-17; Mak 1.29-34) 
\p  
\v 38 Yesu nan nyan mmeen aadiik ni, ki buen Simonn aadichal ni. Le Simonn aapuu aana aawon toŋ sakpen. Le bi mee Yesu ke u ter u.  
\v 39 Le Yesu dan nan sil jonn u pu, le ki kae iween i joo u na. Le uwon sɔŋ. Libuul ngbaan ni le u fii, ki chann bi tichann. 
\p  
\v 40 Tɔ, nwiin aah bi lir na, le binib bimɔk kpa bibum bido na joo ni bi Yesu chee. Le iween aabɔŋ aabɔŋ joo bi. Le u di uŋaal paan bi mɔmɔk pu, ki cha bi pɔɔk.  
\v 41 Le tiyayaar mu di binib pam lii, ki teen ke, “Aa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn la.” 
\p Tiyayaar ngbaan bee ke u ye Kristo u gaa binib lii na. Nima pu le u kae ti, kaa cha ti len tibaa. 
\s1 Yesu aah tuk binib Uwumbɔr aabɔr Judea aatiŋ ni pu na 
\r (Mak 1.35-39) 
\p  
\v 42 Naah woln kichakpinaanyeek ni na, le u nyan nima, ki buen nibaa chee, ki ti bi ubaa. Le kinipaak ngbaan bi ban u. Baah ti kan u na, le bi gaŋ u ke u taa buen cha bi.  
\v 43 Le u bui bi, “See m buen ntim muken ponn ni, ki ti tuk bi mu Uwumbɔr aanaan aabɔnyaan. Nima le cha Uwumbɔr tun ni mi.” 
\p  
\v 44 U nan bɔ dii Juu yaab aatim ni, le ki koo mmeen aadir ni, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr. 
\c 5  
\s1 Yesu aah yin njan aadidiliib pu na 
\r (Matiu 4.18-22; Mak 1.16-20) 
\p  
\v 1 Daalbaadaal le Yesu nan si Genesaret Aanyusakpem aagbaan,\f + \fr 5:1 \ft : Genesaret Aanyusakpem: Bi ki yin mu ke Galilee Aanyusakpem la.\f* le kinipaak gob u, ki mueni u, bi ŋun Uwumbɔr aabɔr.  
\v 2 Le u kan iŋɔi ilee nnyusakpem aagbaan. Bijanbam aa bi i ponn ni. Bi nan bi nibaa chee, ki bi finni baapɔr.  
\v 3 Le Yesu koo buŋɔb bubaa ponn ni, bu ye Simonn yaab na, le ki bui u ke u foor buen nnyun ponn ni siib. Baah foor siib na, le u kal nima chee buŋɔb na ponn ni, le ki tuk kinipaak ngbaan Uwumbɔr aabɔr. 
\p  
\v 4 Waah tuk bi ti doo na, le u bui Simonn, “Buen nnyun aah nyoo nin chee na, aan ni ti mee tipɔr ngbaan ki chuu ijan.” 
\p  
\v 5 Le Simonn bui u, “Ndindaan, ti ban ijan kinyeek na mɔk linimaln, kaa kan nibaa. Tɔ, saah len pu na, m ga mee tipɔr na nnyun ni.”  
\v 6 Le bi mee tipɔr, ki chuu ijan pam. Le tipɔr ngbaan ban ti kar.  
\v 7 Le bi kab biŋaal ki yin biŋeen aatɔtiib bi bi buŋɔb buken ponn ni na ke bi dan nan ter bi. Le bi dan, ki nan nyan ijan ki gbiin iŋɔi ilee ngbaan mɔmɔk. Nima le cha iŋɔi ngbaan ban i muin.  
\v 8 Simonn Piita aah kan kina na, le u gbaan Yesu aanimbiin ni, ki bui u, “Ndindaan, siir m chee. M ye titunwanbirdaan la.” 
\p  
\v 9 Baah chuu ijan sakpen pu na, le ni gar Simonn ni binib bimɔk bi u chee na,  
\v 10 ni Sebedee aajapɔtiib Jems ni Jɔnn bi nan ye Simonn aatutuŋeertiib na. Le Yesu bui Simonn, “Taa san ijawaan. Dandana ki joo cha, aa ga li ban binib tii Uwumbɔr la.” 
\p  
\v 11 Le bi dar baaŋɔi cha n‑gbaan, ki di cha ni mɔmɔk, ki dii Yesu. 
\s1 Yesu aah cha ukɔndaan pɔɔk pu na 
\r (Matiu 8.1-4; Mak 1.40-45) 
\p  
\v 12 Yesu nan bi kitiŋ kibaa ni. Ukɔndaan ubaa mu bi nima. Waah kan Yesu na, le u dan nan gbaan unimbiin ni, ki di unimbil chiŋ kitiŋ, ki gaŋ u, le ki bui u, “Ndindaan, aa yaa gee kan, aa ga ŋmaa cha m pɔɔk.” 
\p  
\v 13 Le Yesu taln uŋaal ki meeh u, ki bui u, “M gee. Aa pɔɔk.” Libuul ngbaan ni, le u pɔɔk.  
\v 14 Le Yesu bui u, “Taa tuk unii ubaa. Li cha Uwumbɔr aatotoor chee, ki ti di aabaa mɔk u, ki toor kitork tii Uwumbɔr ke Moses aakaal aah siin pu na. Nima le ga mɔk binib ke aa pɔɔk a.” 
\p  
\v 15 Le Yesu aayimbil moo moon ŋipepel mɔmɔk. Le kinipaak sakpeŋ kuun u chee ke bi ŋun waah len pu na, ki ban ke u cha bi ponn ni bi ye bibum na pɔɔk.  
\v 16 N‑yoonn, n‑yoonn kan, le u ti nya bi chee, ki buen kipɔɔk ni, u ti mee Uwumbɔr. 
\s1 Yesu aah cha uja u aawon faan na pɔɔk pu na 
\r (Matiu 9.1-8; Mak 2.1-12) 
\p  
\v 17 N‑yoonn ngbaan le Yesu nan bi tuk binib Uwumbɔr aabɔr. Le Farisii yaab ni ikaal aamɔmɔkb bi nyan ni Galilee aatingbaan ni, ni Judea aatingbaan ni, ni Jerusalem na, nan ka u chee. Uwumbɔr aapɔɔn nan bi u chee, le u cha bibum pɔɔk.  
\v 18 Le bijab bibaa luln ni uja u aawon faan na likekeln ni, ki ban bi di u koo ni kidiik ni, ki di u bil Yesu aanimbiin ni.  
\v 19 Binib aah nan wiir pu na, baa kan mpaan bi koo ni. Le bi jon kidiik ngbaan paab,\f + \fr 5:19 \ft : Bi yaa maa kidiik kan, baa di timoor pinn ki, kaa maa lidikokoln. Bi nan di idɔ paan puln tidir paab, le ki di titan pɔr biin. Bi nan maa ŋibimbin le ki taa joi kidiik aapaacham.\f* le ki chee liboln, ki di u di luln ni, ki di u bil kidiik ponn ni, Yesu aanimbiin ni.  
\v 20 Le Yesu kan baah gaa u ki kii pu na, le ki bui uja u aawon faan na, “Njɔ, m di cha saatunwanbir pinn si.” 
\p  
\v 21 Waah len kina na, le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb ni Farisii yaab dak bisui ni ke, “U ye ŋma ki sii Uwumbɔr? Ubaa aan ŋmaa di cha pinn titunwanbir see Uwumbɔr baanja.” 
\p  
\v 22 Yesu nan bee baah dak pu na, le ki baa bi, “Ba pu ni dak kina nisui ni?  
\v 23 Maah len ke m di cha waatunwanbir pinn u na le pɔɔ aan m yaa len ke ‘Fiin ki li chuun’ le pɔɔ?  
\v 24 M ga mɔk nimi ke min Unibɔn Aabo kpa mpɔɔn dulnyaa wee ni ke m di cha pinn titunwanbir.” Waah len kina na, le u bui uja u aawon faan na, “M bui si la, fii ki yoor saawandookaan ki li chaa kun.” 
\p  
\v 25 Libuul ngbaan ni le u fii binimbil ni, ki yoor waawandookaan, ki chaa kun, le ki chuun nyuŋni Uwumbɔr.  
\v 26 Le ni gar bi mɔmɔk pam. Le bi nyuŋ Uwumbɔr, ki san ijawaan, ki bui ke, “Din, le ti kan lijinjiir aawan.” 
\s1 Yesu aah yin Liifai pu na 
\r (Matiu 9.9-13; Mak 2.13-17) 
\p  
\v 27 Nee aapuwɔb, le Yesu nyan nima. Waah cha na le u kan ulampoogaar ubaa, bi nan yin u ke Liifai. U ka baah gaal lampoo nin chee na. Le Yesu bui u, “Li dii mi.”  
\v 28 Le u di cha waawan mɔmɔk ki fii, ki dii u. 
\p  
\v 29 Le Liifai ŋa tijikaar sakpen waadichal ni ki tii Yesu. Le bilampoogaab pam ni binib biken dan nan ka ji bi chee tijikaar.  
\v 30 Le Farisii yaab ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb bi mu ye Farisii yaab na bi ŋulni, le ki baa Yesu aadidiliib, “Ba ŋa ni ni bilampoogaab ni titunwanbirdam kpaan ki ji tijikaar ki nyu?” 
\p  
\v 31 Le Yesu bui bi, “Binib bi kpa laafee na aa ban dɔkta, see bi bun na le ban dɔkta.  
\v 32 Maa dan ke m nan yin bininyaam. M dan ke m nan yin titunwanbirdam ke bi nan kpeln baabimbin la.” 
\s1 Kimɔlul aabɔr 
\r (Matiu 9.14-17; Mak 2.18-22) 
\p  
\v 33 Binib bibaa nan dan ki nan tuk Yesu, “Jɔnn aadidiliib ni Farisii yaab aadidiliib lulni bumɔb kpala kpala, ki mee Uwumbɔr. Le saadidiliib ma ji ki nyu.” 
\p  
\v 34 Le u baa bi, “Ni ga ŋmaa cha bicham bi dan bi nan ji ubɔndinn aajim na lul bumɔb buyoonn upiidinn bi bi chee na aa? Aayii.  
\v 35 N‑yoonn choo, le bi ga chuu nyan upiidinn na bi chee mpɔɔn. N‑yoonn ngbaan le bi ga lul bumɔb.” 
\p  
\v 36 Le u ki ŋakl bi liyataŋakl ke, “Ubaa aan chuu gii lekr libɔkupɔln aakekengeln ki ti di leŋ libɔkukpokl. U yaa ŋa kina kan, u ga bii lipɔln na. Libɔkupɔln aageln ni libɔkukpokl ngbaan aa ŋak.  
\v 37 Ubaa mu aan di ndawiin ki di ŋa kilookpok ponn ni. U yaa ŋa kina kan, kilookpok ngbaan ga puu ki bii. Ndaan na mu ga kpir.  
\v 38 See bi di ndawiin ŋa kiloopɔŋ ni.  
\v 39 Unii mu yaa nyu ndakpaan kan, waan ki ban ndapɔm. U ga len ke mu kpok na le mɔ.” 
\c 6  
\s1 Juu yaab aakpaakool daal aabɔr 
\r (Matiu 12.1-8; Mak 2.23-28) 
\p  
\v 1 Juu yaab aakpaakool libaa daal, le Yesu ni waadidiliib bɔ dii kisaak kibaa ponn ni. Le waadidiliib geei tijikaar ki per ki ŋmɔ.  
\v 2 Le Farisii yaab bibaa nan baa bi, “Ba ŋa ni ŋani kina? Timi aakaal aa kii ke ni ŋa kina likpaakool daal.” 
\p  
\v 3 Le Yesu baa bi, “Naa karn Ubɔr David aah nan ŋa pu na aa? Nkon nan joo u ni waanib.  
\v 4 Le u koo Uwumbɔr Aadichal ni, ki di Uwumbɔr aaboroboro ŋman, ki joo tii waanib mu, bi ŋman. Baah ŋa kina na, le bi bii Moses aakaal mu len ke Uwumbɔr aatotoorb baanja le ga ŋmɔ boroboro ngbaan na. 
\p  
\v 5 “Tɔ, min Unibɔn Aabo le ye likpaakool daal mu Aadindaan.” 
\s1 Yesu aah cha uja u aaŋaal faan na pɔɔk pu na 
\r (Matiu 12.9-14; Mak 3.1-6) 
\p  
\v 6 Juu yaab aakpaakool liken daal, le Yesu ki koo mmeen aadiik ni, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr. Le uja u aaŋangii faan na bi nima.  
\v 7 Le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb ni Farisii yaab lik Yesu, ke u ga cha u pɔɔk likpaakool daal aan waan cha u pɔɔk. Bi ban bi kan nsan aan ki galn u, ke u bii likpaakool daal.  
\v 8 Le Yesu bee baalandak, le ki bui uja u aaŋaal faan na, “Dan nan sil do binib aanimbiin ni.” Le u fii ti sil nima.  
\v 9 Le Yesu baa bi, “Likpaakool daal kan, ti ŋa ni ŋan na aan ni kaa ŋan na? Ti tii unii limɔfal aan ti ku u? Timi aakaal mɔk timi kinye?”  
\v 10 Le u lik bi mɔmɔk, le ki bui uja u aaŋaal faan na, “Taln aaŋaal.” Le u taln uŋaal. Le mu pɔɔk. 
\p  
\v 11 Le bi gee liŋuul Yesu pu pam, le ki kpokl baah ga ŋa u pu na. 
\s1 Yesu aah nyan waakpambalb kipiik ni bilee pu na 
\r (Matiu 10.1-4; Mak 3.13-19) 
\p  
\v 12 N‑yoonn ngbaan le Yesu jon lijool paab, u ti mee Uwumbɔr, le ki mee u kinyeek ngbaan ki ti woln kitaak.  
\v 13 Naah woln kichakpinaanyeek ni na, le u yin waadidiliib ke bi dan u chee, le ki nyan bi ponn ni bijab kipiik ni bilee, ki yin bi ke waakpambalb.  
\v 14 Baayimbil sɔ; Simonn u Yesu duln u ke Piita na, ni unaal Andru; ni Jems, ni Jɔnn, ni Filip, ni Batolomiu,  
\v 15 ni Matiu, ni Tomas, ni Jems u ye Alfeus aajapɔɔn na; ni Simonn u nan ban u kuln waatiŋ aadim na;  
\v 16 ni Judas u ye Jems aajapɔɔn na; ni Judas Iskariot u ga nan kooh Yesu na. 
\s1 Yesu aah moon Uwumbɔr aabɔr ki cha bibum pɔɔk pu na 
\r (Matiu 4.23-25) 
\p  
\v 17 Le Yesu sunn ni lijool ngbaan paab, ki nan sil nin chee ŋak na. Waakpambalb ngbaan mu bi u chee. Binib bi dii u na mu bi u chee ki wiir. Kinipaak ki nyan ni Judea aatingbaan mɔmɔk ni, ni Jerusalem, ni nnyusakpem aatim Taya ni Saidonn aatingbaan ni na, mu bi nima.  
\v 18 Bi dan ke bi nan ŋun waaliin, ki ban ke u tii bi ponn ni bi ye bibum na laafee. Le u cha bi pɔɔk, ki cha binib bi tiyayaar joo bi na mu pɔɔk.  
\v 19 Le kinipaak ngbaan mɔmɔk ban ke bi di biŋaal meeh u; ba pu? mpɔɔn nyan u ni, ki cha bi mɔmɔk pɔɔk. 
\s1 Uwumbɔr aanyoor ni tibɔbir aabɔr 
\r (Matiu 5.1-12) 
\p  
\v 20 Yesu nan lik waadidiliib le ki bui ke: 
\q1 “Nimi bi ye bigiim na, 
\q2 Uwumbɔr aanyoor bi ni pu; 
\q2 nimi le yeh Uwumbɔr aanaan. 
\q1  
\v 21 Nimi bi nkon joo nimi dandana na, 
\q2 Uwumbɔr aanyoor bi ni pu; 
\q2 ni ga nan ji ki bab. 
\q1 Nimi bi wii dandana na, 
\q2 Uwumbɔr aanyoor bi ni pu; 
\q2 ni ga nan laa. 
\p  
\v 22 “Binib yaa nan nimi, ki yakr ni chee, ki sii nimi, ki yin nimi mbiindam, min Unibɔn Aabo pu kan, Uwumbɔr aanyoor bi ni pu.  
\v 23 Bi yaa ŋa nimi kina kan, ni li kpa mpopiin sakpen ki li mɔɔni; ba pu? ni ga nan kan tinyoor sakpen paacham. Kina le biyaajatiib nan ŋa Uwumbɔr aabɔnabtiib falaa. 
\q1  
\v 24 Nimi biwankpadam, tibɔbir ga li bi ni pu; 
\q2 ba pu? ni puen kan ni mɔ na la. 
\q1  
\v 25 Nimi bi ji babr dandana na, tibɔbir ga li bi ni pu. 
\q2 Nkon ga nan chuu nimi. 
\q1 Nimi bi laa dandana na, tibɔbir ga li bi ni pu. 
\q2 Ni ga nan li kpa mpombiin ki li wii. 
\p  
\v 26 “Binib mɔmɔk yaa pak nimi kan, tibɔbir ga li bi ni pu. Kina le biyaajatiib nan pak biŋmaŋmannim bi nan ŋmanni ke bi ye Uwumbɔr aabɔnabtiib na.” 
\s1 Naah ga ŋa nimi aadim pu na 
\r (Matiu 5.38-48; 7.12a) 
\p  
\v 27 “M tuk nimi bi pel na, ni li gee nimi aadim man, ki ŋa binib bi nan nimi na tiŋann,  
\v 28 ki ŋa Uwumbɔr aanyoor ŋa binib bi seei nimi na pu, ki mee Uwumbɔr tii binib bi ŋa nimi bakaa na.  
\v 29 Unii yaa faa si kitapak kibaa kan, cha u faa kiken mu. Unii yaa gaa saakekeln aa chee kan, di saabɔkul mu ki kpee u.  
\v 30 Unii umɔk mee si tiwan na kan, tiin u. Unii yaa yoor saawan kan, taa bui u ke u giini ni.  
\v 31 Naah ban ke binib li ŋani nimi pu na, ni mu li ŋani bi kina. 
\p  
\v 32 “Ni yaa gee binib bi gee nimi na baanja kan, ni kpa tinyoor Uwumbɔr chee ee? Titunwanbirdam mu gee binib bi gee bi na la.  
\v 33 Ni yaa ter binib bi ter nimi na baanja kan, ni kpa tinyoor Uwumbɔr chee ee? Titunwanbirdam mu ŋani kina la.  
\v 34 Ni yaa pinn binib bi ga giin tii nimi na baanja kan, ni kpa tinyoor Uwumbɔr chee ee? Titunwanbirdam mu pinni titunwanbirdam ke bi ki giin baah pinn bi pu na tii bi.  
\v 35 Ni ma kan, ni li gee nimi aadim, ki ŋa bi tiŋann, ki pinn binib tiwan, ki taa ki li ban ni. Le Uwumbɔr ga tii nimi tinyoor sakpen. Ni ga li ye Uwumbɔr u kaa kpa ŋeen aatɔ na aabim. Uma le ŋani titunwanbirdam ni binib bi kaa dooni u na tibulchinn.  
\v 36 Ni li kpa linimbaasaln ke Nite Uwumbɔr aah kpa pu na.” 
\s1 Ni taa galni binib 
\r (Matiu 7.1-5) 
\p  
\v 37 “Ni taa ji binib tibɔr, le Uwumbɔr mu aan ji nimi tibɔr. Ni taa galni binib, le Uwumbɔr mu aan galn nimi. Ni di cha pinn binib man, le Uwumbɔr mu ga di cha pinn nimi.  
\v 38 Tiin binib man, le Uwumbɔr mu ga tii nimi. U ga tii nimi sakpen. Mbamɔn, u ga lee gbiin nimi lisambil, le ki yek yek, ki ki lee kpee, le ki nyii nyii ki moo lee kpee aan li ti bar kpir, aan ki di tii nimi. Naah tii binib pu na, Uwumbɔr mu ga giin kina le ki tii nimi.” 
\p  
\v 39 Le Yesu ŋakl bi liyataŋakl ke, “Ujoon ga ŋmaa mɔk ujoon nsan aa? Bi mɔmɔk bilee aan lir libuul ponn ni ii?  
\v 40 Unii u bae mbaem na aa jer waamɔmɔkr. Unii umɔk bae mbaem ki chikr na ga li bi ke waamɔmɔkr aah bi pu na la. 
\p  
\v 41 “Ba ŋa aa lik ki waa lidɔchɔl li bi aana aabo aanimbil ni na, kaa tee waa jaatɔlk u bi aayaan ni na?  
\v 42 Aa yaa kaa waa jaatɔlk u bi aabaa aanimbil ni na kan, aa ga tee ŋa kinye ki bui aana aabo ke, ‘Nna aabo, cha m nyan lidɔchɔl li bi aanimbil ni na?’ Sin uŋmaŋmann, chuu nyan jaatɔlk u bi aanimbil ni na waahr, aan ki li waa mbamɔm, aan ki nan nyan aana aabo yaan ni lidɔchɔl.” 
\s1 Naah ga ŋa pu ki bee unii aabimbin na 
\r (Matiu 7.16-20; 12.33-35) 
\p  
\v 43 “Busub bu ŋan na aan lu ŋisubil ŋi kaa ŋan na. Busub bu kaa ŋan na mu aan lu ŋisubil ŋi ŋan na.  
\v 44 Busub aasubil pu, le aa ga bee bu aah ye busub bu na. Binib aa ker saasaa bukokom pu, kaa ker nkakan ichakpeejagar pu.  
\v 45 Ilandak nyaan bi uninyaan aasui ni, le ki cha u len ni ŋan na. Ilandakbir bi mbiindaan aasui ni, le ki cha u len ni bir na. Ba pu? ilandak i gbii unii aasui ni na, ima le u ga len.” 
\s1 Bidimaab bilee aabɔr 
\r (Matiu 7.24-27) 
\p  
\v 46 “Ba pu ni yin mi ke ‘Dindaan, Dindaan,’ kaa ŋani maah tuk nimi ke ni ŋa pu na?  
\v 47 Unii umɔk dan m chee, ki ŋun maaliin, ki ŋani kina na, m ga mɔk nimi waah naahn udaan u na.  
\v 48 U naahn uja u ban u maa kidiik, ki gbii ni nyoo, ki maa lidinyikl ŋitakpal pu na la. Le nwam nyan, ki puu ki yur kidiik ngbaan, le kaa deŋni; ba pu? u maa ki mbamɔm.  
\v 49 Unii u ŋun maaliin, kaa ŋani kina na naahn uja u maa kidiik kitiŋ pu, kaa puen gbii mbuu ki maa lidinyikl na la. Le nwam nyan ki puu yur ki. Libuul ngbaan ni le ki lir kookoo.” 
\c 7  
\s1 Yesu aah cha butɔb aajab aaninkpel aanaagbiija pɔɔk pu na 
\r (Matiu 8.5-13) 
\p  
\v 1 Waah len tibɔr timina binib aatafal ni ki ti doo na, le u buen Kapenaum aatiŋ ni.  
\v 2 Le butɔb aajab nkub aaninkpel ubaa nan kpa unaagbiija ubaa ki gee u sakpen. Le unaagbiija ngbaan bun, ki ban u kpo.  
\v 3 Le butɔb aajab aaninkpel ngbaan ŋun Yesu aabɔr, le ki tun ni Juu yaab aaninkpiib u chee, bi nan bui u ke u dan nan cha waanaagbiija pɔɔk.  
\v 4 Juu yaab aaninkpiib ngbaan aah fuu ni Yesu chee na, le bi gaŋ u ki bui ke, “Butɔb aajab aaninkpel ŋeer ke aa ter u.  
\v 5 U gee timi aanib, ki maa mmeen aadiik tii timi.” 
\p  
\v 6 Le Yesu dii bi buen. Waah ti peen butɔb aajab aaninkpel ngbaan aadichal na, le uninkpel ngbaan tun ni ujɔtiib ke bi tooh u nsan ni, ki ti bui u, “Tidindaan, butɔb aajab aaninkpel ke: Taa ki ŋani falaa, ke waa ŋeer aa dan udo ki koo waadiik ni.  
\v 7 U mu aa dak ke u ŋeer u dan aa chee. Aa yaa po sil nsan ni ki len kan, waanaagbiija ga pɔɔk.  
\v 8 Uma ubaa kii uninkpel aamɔb, ki mu ye butɔb aajab aaninkpel la, le ki bui ubaa, ‘Li cha,’ le u buen; ki bui ubaa mu, ‘Dan,’ le u dan; le ki bui waanaagbiija, ‘Ŋa kina,’ le u ŋa.” 
\p  
\v 9 Yesu aah ŋun waah len pu na, le ni gar u pam. Le u fenn ki toŋ kinipaak ki dii u na, le ki bui bi, “M tuk nimi la, maa kee kan unii u bi Israel yaab ponn ni ki gaa mi ki kii mbamɔm kina na.” 
\p  
\v 10 Le binib bi tooh Yesu nsan ponn ni na gir kun butɔb aajab aaninkpel do, le ki ti mui waanaagbiija ngbaan pɔɔk a. 
\s1 Yesu aah fikr ukpopii aajapɔɔn nkun ni pu na 
\p  
\v 11 Naa yunn le Yesu buen kitiŋ kibaa ni, bi yin ki ke Neenn. Le waadidiliib ni kinipaak pam dii u.  
\v 12 Waah peen kitiŋ ngbaan aagoln aabisamɔb na, le u kan uja ubaa kpo, bi tu ni u. Una nan ye ukpopii la. U mu ye ujapɔnbaal la. Le waatiŋ aanib pam mu dii u ki wiir.  
\v 13 Tidindaan aah kan ukpopii ngbaan na, le kinimbaak chuu u. Le u bui u, “Taa ki wii,”  
\v 14 le ki too foor duun linikpol na aawandookaan chee, ki meeh ni. Le binib bi tu ni u na sil. Le Yesu bui ke, “Unachipɔɔn, m bui si, fiin.”  
\v 15 Le uja u kpo na fii kal, ki piin ki bi len. Le Yesu di u tii una. 
\p  
\v 16 Le ijawaan chuu bi mɔmɔk. Le bi nyuŋni Uwumbɔr, ki bui ke, “Uwumbɔr aabɔnabr kpaan bi tikaasisik ni. Uwumbɔr dan u nan ter waanib la.” 
\p  
\v 17 Le bi mooni tibɔr timina itingbaan i bi nima chee na ni, ni Judea aatingbaan mɔmɔk ni, ki mooni Yesu aayimbil. 
\s1 Jɔnn aah tun ni waadidiliib Yesu chee pu na 
\r (Matiu 11.2-19) 
\p  
\v 18 Jɔnn aadidiliib nan tuk u Yesu aah ŋani pu na mɔmɔk.  
\v 19 Le u yin bi ponn ni bilee, le ki tun bi ke bi buen Tidindaan chee, ki ti baa u ke u ye unii u Uwumbɔr aabɔnabtiib nan len ke u ga dan na aan waa ye? Bi ga li ban uken aa? 
\p  
\v 20 Le Jɔnn aadidiliib ngbaan fuu ni Yesu chee ki nan bui u ke, “Jɔnn u muini binib nnyun ni na tun ni timi aa chee ti nan baa si ke, ‘Aa ye unii u Uwumbɔr aabɔnabtiib nan len ke u ga dan na aan saa ye, bee ti ga li ban uken la aa?’” 
\p  
\v 21 N‑yoonn ngbaan le Yesu cha bibum pam pɔɔk, ki nyan tiyayaar binib ni, ki likr bijoom bi wiir na aanimbil;  
\v 22 le ki bui Jɔnn aadidiliib, “Gir buen Jɔnn chee, ki ti tuk u naah ŋun pu ki kan pu na, ke m likr bijoom aanimbil, ki cha biwɔb, ni bikɔndam, ni bitafakpaab pɔɔk, ki fikr binib bi kpo na nkun ni, ki tuk bigiim Uwumbɔr aabɔnyaan tee.  
\v 23 Unii u kaa joo mi beeni na, Uwumbɔr aanyoor bi u pu.” 
\p  
\v 24 Le Jɔnn aadidiliib aah buen na, Yesu len kinipaak ngbaan chee Jɔnn aabɔr ke, “Naah nan buen Jɔnn chee nteersakpiin ni na, ni nan dak ke ni ga kan kinye? Ni nan dak ke ni ga kan lipul li libuln fiini li na la aa?  
\v 25 Ni nan buen ni ti kan uja u pee tiwanyaan na la aa? Binib bi pee tiwanyaan ki ji mmɔɔn na bi bibɔrb aadichal ni la.  
\v 26 Ni nan buen ni ti kan Uwumbɔr aabɔnabr la aa? Mbamɔn, m tuk nimi la, u jer Uwumbɔr aabɔnabr.  
\v 27 Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke Uwumbɔr bui ke, ‘Maatutunn sɔ. M tun ni u ke u loln ni nsan, ki nan toor nsan siin si.’\f + \fr 7:27 \ft : Lik Malakai 3.1.\f* Jɔnn le ye ututunn ngbaan.  
\v 28 M tuk nimi la, baa kee ma unii ubaa u jer Jɔnn. Le unii u ye uwaatiir Uwumbɔr aanaan ni na jer Jɔnn.” 
\p  
\v 29 Binib mɔmɔk ni bilampoogaab nan ŋun Jɔnn aaliin, ki cha u muin bi nnyun ni. Nima le mɔk ke bi kii ki tii Uwumbɔr aabamɔn.  
\v 30 Farisii yaab ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb aa nan cha u muin bi nnyun ni. Nima le mɔk ke bi yii Uwumbɔr aamɔboln. 
\p  
\v 31 Tɔ, Yesu nan ki bui kinipaak ngbaan ke, “M ga di ba ki di ŋaŋ dandana aanib ngbaan? Bi bi ke ba na?  
\v 32 Bi bi ke mbim mu ka kinyaŋ ni ki tuk biŋeen aatɔtiib, ‘Ti pii ŋiwul le ki tii nimi, le naa saar. Ti wii ikpowiil, le naa kaani.’  
\v 33 Dandana aanib ngbaan mu bi kina la; Jɔnn nan dan ki nan lul bumɔb, kaa nyu ndaan, le bi bui ke u kpa kinimbɔŋ.  
\v 34 Min Unibɔn Aabo dan le ki ji ki nyu, le bi bui ke m ye upusakpiindaan ki ye udanyur, ki jɔnni bilampoogaab ni titunwanbirdam la.  
\v 35 Tɔ, binib bimɔk kpa nlan mbamɔm na, bi bee ke Uwumbɔr aah ŋani pu na, ni ŋan.” 
\s1 Upii ubaa aah nyuŋ Yesu pu na 
\p  
\v 36 Farisii aanii ubaa nan bui Yesu ke u dan nan ji u chee tijikaar. Le u koo waadichal ni, ki kal ki bi ji.  
\v 37 Le upii u ye titunwanbirdaan na bi kitiŋ ngbaan ni, ki ŋun ke Yesu ka ji tijikaar Farisii aanii ngbaan do. Le u joo ni nkpan mu nun mɔ na, kpalba nyaan u bi yin u ke alabasta na ponn ni,  
\v 38 le ki dan nan sil Yesu aapuwɔb, utaa chee, le ki wii, ki cha tinyunyunn lir Yesu aataa pu, ki finn utaa, le ki joo waayikpir per utaa, ki moor utaa, ki di tulalee ngbaan ŋmir utaa.  
\v 39 Farisii aanii ngbaan aah kan kina na, le u dak usui ni ke, “Uja wee yaa sil ye Uwumbɔr aabɔnabr kan, u ba ga bee upii u meeh u na aabimbin aah bi pu na, ke u ye titunwanbirdaan la.” 
\p  
\v 40 Le Yesu tuk Farisii aanii ngbaan ke, “Simonn, m ban m bui si tibɔr tibaa la.” 
\p Le u bui u, “Umɔmɔkr, lem.” 
\p  
\v 41 Le Yesu bui u, “Bijab bilee le nan bi, le ki joo uwankpadaan aapɔln. Ubaa joo waapɔln ŋimombil ŋi ŋeer iwiin ikui iŋmu aapal na, ubaa mu joo waapɔln ŋimombil ŋi ŋeer iwiin piiŋmu aapal na.  
\v 42 Bi mɔmɔk bilee aah kaa kpa nibaa bi giin tii u na, le u di cha pinn bi mɔmɔk. Bijab bilee ngbaan ponn ni, ulau ga li gee u ki jer uken?” 
\p  
\v 43 Le Simonn bui u, “Waah di cha pinn unii u aapɔln wiir na le ga li gee u ki jer u aapɔln kaa wiir na.” 
\p Le Yesu bui u, “Aa len mbamɔn la,”  
\v 44 le ki fenn toŋ upii ngbaan, ki bui Simonn, “Aa kan upii wee ee? M koo ni saadichal ni, le saa tii mi nnyun ke m finn ntaa. Upii wee ma kan, u di tinyunyunn le finn ntaa, ki di waayikpir per ntaa.  
\v 45 Saa moor ntakpiln.\f + \fr 7:45 \ft : …moor ntakpiln: Israel yaab nan doon tɔb kina le ki mɔk ngeehn.\f* Uma le moor ntaa buyoonn m koo ni na ki nan saa dandana.  
\v 46 Saa di nkpan ŋmir n‑yil. Uma le di tulalee ŋmir ntaa.  
\v 47 M tuk si la, m di cha waatunwanbir ti wiir na ki pinn u. Nima le cha u gee mi sakpen. M yaa di cha pinn unii titunwanbir siib na kan, udaan ga li gee mi siib la.” 
\p  
\v 48 Yesu nan bui Simonn kina, le ki tuk upii ngbaan, “M di cha pinn si saatunwanbir la.” 
\p  
\v 49 Le binib bi bi ji u chee tijikaar na baa bibaa bisui ni, “U ye ŋma ki di cha pinn titunwanbir?” 
\p  
\v 50 Le Yesu bui upii ngbaan, “Saah gaa mi ki kii pu na, nima le cha aa ŋmar. Li cha ki li kpa nsuudoon.” 
\c 8  
\s1 Bipiib bi dii Yesu na 
\p  
\v 1 Naa yunn le Yesu bɔ dii ntisakpem ni ntiwaatiir ni, ki mooni Uwumbɔr aanaan aabɔnyaan tee. Waakpambalb kipiik ni bilee mu dii u.  
\v 2 Bipiib bi u nan cha bi pɔɔk na mu dii u. Iween le nan joo bibaa. Tiyayaar mu nan joo biken. Bi ponn ni ubaa nan ye Mari, u bi yin u ke Magdalene na. Tiyayaar tilole le nan joo u, le Yesu nan jenn nyan ti u ni.  
\v 3 Bi ponn ni ubaa mu ye Joana, u ye Ubɔrkpaan Herod aatutunn Chusa aapuu na. Ubaa mu ye Susana. Bipiib biken mu nan bi ki dii u ki wiir. Le bi mɔmɔk di baawan ter u ni waakpambalb. 
\s1 Unii u yaa njikaabim na aayataŋakl 
\r (Matiu 13.1-9; Mak 4.1-9) 
\p  
\v 4 Le binib nyan itingbaan mɔmɔk ni, ki dan Yesu chee, ki ŋa kinipaak sakpeŋ. Le u ŋakl bi liyataŋakl: 
\p  
\v 5 “Ukpaal ubaa nan buen u ti yaa njikaabim. Waah yaa na, le mubaa lir nsan ponn ni. Le binib taa taa mu pu. Le inyoon i laani paacham na dan nan peei jin.  
\v 6 Le mubaa mu lir ntakpateer pu. Le mu guu punn mala, ki mu ki yɔl mala; ba pu? nima chee aa soon.  
\v 7 Le mubaa mu lir ikokon ponn ni. Le mu ni ikokon kpaan muun. Le ikokon ku mu.  
\v 8 Le mubaa mu lir kitiŋ ki ŋan na ponn ni, ki muun, ki mar, ki lu nkub nkub.” 
\p Yesu aah len kina ti doo na, le u teen ke, “U kpa litafal na kan, u ŋun.” 
\s1 Ŋitaa ŋi pu u ŋakl bi ŋiyataŋak na 
\r (Matiu 13.10-17; Mak 4.10-12) 
\p  
\v 9 Le waadidiliib dan ki nan baa u liyataŋakl ngbaan aatataa.  
\v 10 Le u bui bi, “Uwumbɔr le cha ni bee waanaan aabɔbɔrkaan. Biken ma kan, u ŋak bi ŋiyataŋak, aan bi lik, kaan li waa, ki pel, kaan bee naatataa.”\f + \fr 8:10 \ft : Lik Aisaya 6.9-10.\f* 
\s1 Unii u yaa njikaabim na aayataŋakl aatataa 
\r (Matiu 13.18-23; Mak 4.13-20) 
\p  
\v 11 “Liyataŋakl ngbaan aatataa le ye ke njikaabim ngbaan le ye Uwumbɔr aabɔr.  
\v 12 Mu lir nsan ponn ni na le ye binib bi ŋun Uwumbɔr aabɔr na. Le kinimbɔŋ dan nan nyan ti bisui ni, bi taa gaa Uwumbɔr ki kii, ki ŋmar.  
\v 13 Mu lir ntakpateer pu na le ye binib bi ŋun Uwumbɔr aabɔr ki gaa ti ni mpopiin na. Bi mu aa gaa ti bisui ni mbamɔm. Bi gaa Uwumbɔr ki kii ni yunn siib; tɔ, ntɔŋ yaa pii bi kan, le bi ga di u lii.  
\v 14 Mu lir ikokon ponn ni na le ye binib bi ŋun Uwumbɔr aabɔr aan ki cha bitafal bi liwankpal ni, ni dulnyaa ni aawan ni mɔ na ni, ni baabimbin aabɔr ni na. Nima le ku tibɔr ngbaan bisui ni. Le taa mar.  
\v 15 Mu lir kitiŋ ki ŋan na ponn ni na le ye binib bi aasui ŋan ki ye mbamɔn na, ki ŋun Uwumbɔr aabɔr, ki joo ti mbamɔm, ki kpa limɔr, ki dii Uwumbɔr kaa di cha na.” 
\s1 Karyaa aayataŋakl 
\r (Mak 4.21-25) 
\p  
\v 16 “Unii yaa see karyaa kan, waan di lisambil ki di chiŋ u pu, kaan di siin tiwandookaan aataab. U ga di u tɔŋ tiwan paab la, le u li wiin aan binib bimɔk koo ni na li waa. 
\p  
\v 17 “Tibɔr timɔk bɔɔ na, ti ga kpiir. Tibɔbɔrkaan mɔmɔk mu ga nyan mpaan pu. 
\p  
\v 18 “Cha nitafal li bi naah ŋun pu na ni man. Unii u kpa na, Uwumbɔr ga kpee u. Unii u kaa kpa na, Uwumbɔr ga chuu gaa waah dak ke u kpa ti na.” 
\s1 Binib bi ye Yesu aana ni unaatiib na 
\r (Matiu 12.46-50; Mak 3.31-35) 
\p  
\v 19 Yesu aana ni unaatiib nan fuu ni ki ban u. Kinipaak ngbaan pu le baa ŋmaa koo ni u chee.  
\v 20 Le bibaa tuk u, “Aana ni aanaatiib si lipaal ki ban si la.” 
\p  
\v 21 Le u bui bi, “Nna ni nnaatiib le ye binib bi ŋun Uwumbɔr aabɔr ki ŋani taah len pu na.” 
\s1 Yesu aah ŋa pu ki cha kibuŋ ŋmin na 
\r (Matiu 8.23-27; Mak 4.35-41) 
\p  
\v 22 N‑yoonn ngbaan le Yesu ni waadidiliib koo buŋɔb ni. Le u bui bi, “Cha ti puur nnyusakpem man.” Le bi buen.  
\v 23 Buŋɔb na aah cha na, le u dɔ bu ponn ni geen. Le kibuŋ piin ki daar. Le nnyun feei ki koo buŋɔb na ni, le bu ban bu gbii. Ni nan ye linimaln la.  
\v 24 Le bi dan ki nan finn Yesu ki bui ke, “Tidindaan, Tidindaan, ti ga bee nnyun ni.” 
\p Le u finn, ki kae kibuŋ ni tinyunkpenn. Le kibuŋ ni tinyunkpenn ŋmin chii.  
\v 25 Le u baa bi, “Ba pu naa gaa mi ki kii?” 
\p Yesu aah ŋa pu na, le ni gar bi pam. Le ijawaan chuu bi. Le bi baa tɔb, “Ba aanibol bi na, ki kae kibuŋ ni nnyun mu, aan ni kii waamɔb.” 
\s1 Yesu aah cha uwaar pɔɔk pu na 
\r (Matiu 8.28-34; Mak 5.1-20) 
\p  
\v 26 Bi nan fuu Gerasiin yaab aatiŋ ki bi Galilee Aanyusakpem aadapuul na.  
\v 27-29 Le uwaar ubaa nan bi nima, ki chuun uŋmeen ni yunn, ki koo baah sui binib titakpalunn ti ponn ni na, kaa kii u li bi linampal. Tiyayaar chur u kpala kpala. Le udoyaab nan di idɔribi ni tikululn buu u ke bi kiir u. Le u nan keei tikululn ni idɔribi ngbaan. Tiyayaar ngbaan le di u buen nteersakpiin ni. Le Yesu aah nyan buŋɔb ni na, uja ngbaan dan nan tooh u nsan pu. Le Yesu tuk tiyayaar ngbaan, “Nyan u ni.” Nima pu na, waah kan Yesu na, le u teen, ki gbaan kitiŋ, unimbiin ni, le ki len mpɔɔn pu ke, “Yesu, sin u ye Uwumbɔr u kaa kpa ŋeen aatɔ na Aajapɔɔn na, aa ban ba m chee? M gaŋ si, taa ŋa mi falaa.” 
\p  
\v 30 Le Yesu baa u, “Bi yin si ke ba?” 
\p Tiyayaar pam aah bi u ni na, nima le u bui ke bi yin u ke Kipaak.  
\v 31 Le tiyayaar ngbaan gaŋ Yesu ke u taa bui ti ke ti buen libuul li nyoo na ni. 
\p  
\v 32 Igbeer nan bi nima chee ki wiir, ki chuun ji limɔɔgongoln paab. Le tiyayaar ngbaan gaŋ Yesu ke u cha ti koo igbeer ngbaan ni. Le u kii.  
\v 33 Le ti nyan uja ngbaan ni, ki ti koo igbeer na ni. Le igbeer ngbaan mɔmɔk san sunn ni limɔɔgongoln taab, ki ti koo nnyun ni, ki bee nnyun ni. 
\p  
\v 34 Tɔ, bijab bi kii igbeer ngbaan na aah kan kina na, le bi san buen kitiŋ ni, ni itingbaan ni, le ki ti tuk binib tibɔr ngbaan.  
\v 35 Binib aah ŋun kina na, le bi dan bi nan lik budabu ŋa na, le ki fuu ni Yesu chee, ki kan uja u tiyayaar nyan u ni na ka Yesu chee ki cheer ki pee tiwanpeenkaan, kaa ki chuun uŋmeen. Le ijawaan chuu bi.  
\v 36 Le binib bi kan Yesu aah cha uja ngbaan pɔɔk pu na, tuk bi waah ŋa pu na.  
\v 37 Le Gerasiin aatiŋ aanib, ni itingbaan mɔmɔk aanib san ijawaan pam. Nima le bi gaŋ Yesu ke u nya baatiŋ ni. Le u koo buŋɔb ni ke u gir buen nnyusakpem aadapuul.  
\v 38 Le uja u tiyayaar nyan u ni na gaŋ Yesu ke u cha u dii u. 
\p Le Yesu aa kii, ki bui u,  
\v 39 “Gir kun ki ti tuk binib Uwumbɔr aah tun litukpaan tii si pu na.” 
\p Le u siir, ki bɔ dii waatiŋ ngbaan ni, ŋipepel mɔmɔk, ki tuk binib Yesu aah tun litukpaan pu tii u na. 
\s1 Yesu aah cha upii ubaa pɔɔk aan ki fikr upiibo nkun ni pu na 
\r (Matiu 9.18-26; Mak 5.21-43) 
\p  
\v 40 Yesu aah puur nnyusakpem na, kinipaak nan si kii u nima, ki kpa mpopiin ki gaa u.  
\v 41 Le uja ubaa, u ye mmeen aadiik ni aaninkpel, aan bi yin u ke Jairus na, dan nan gbaan kitiŋ Yesu aanimbiin ni, ki gaŋ u ke u dan udo,  
\v 42 ke ubisabaan, u ye ŋibin kipiik ni ŋilee na bun, ki ban u kpo. Le Yesu dii u ki buen. 
\p Waah cha na, le kinipaak dii u ki mueni u.  
\v 43 Le upii u fu tipiir ŋibin kipiik ni ŋilee taa door na bi nima. U nan chaa biteteeb chee, ki jin waamombil mɔmɔk doo. Bi ponn ni ubaa mu aa ŋmaa cha u pɔɔk.  
\v 44 Le u dan Yesu aapuwɔb, le ki nan meeh waabɔkul aamɔjuul. Libuul ngbaan ni le u pɔɔk.  
\v 45 Le Yesu baa ke, “Ŋma meeh mi?” 
\p Le bi mɔmɔk nee ke baa meeh u. Le Piita ni binib bi bi u chee na bui u, “Ndindaan, kinipaak ngbaan mɔmɔk bi aa chee ki mueni si kina, le aa baa ke ŋma meeh si?” 
\p  
\v 46 Le Yesu bui ke, “Unii ubaa le meeh mi. M bee ke mpɔɔn nyan m ni.”  
\v 47 Le upii ngbaan nan bee ke waa bɔr. Ijawaan nan chuu u, le uwon gbaa. Le u dan nan gbaan Yesu aanimbiin ni, ki tuk u binib mɔmɔk aanimbil ni, budabu cha u meeh u na, ni waah pɔɔk libuul ngbaan ni pu na.  
\v 48 Le Yesu bui u, “Mbisal, saah gaa mi ki kii na, nima le cha aa pɔɔk. Li cha ni mpopiin.” 
\p  
\v 49 Yesu aah len kina na, le unii ubaa nyan ni Jairus do ki tooh Jairus nsan pu, ki nan tuk u ke, “Aabisal kpo a. Taa ki cha Umɔmɔkr ngbaan ŋani falaa ki cha aado.” 
\p  
\v 50 Le Yesu ŋun waah len pu na, ki bui Jairus, “Taa san ijawaan. Aa yaa ŋa naadii baanja kan, u ga pɔɔk.” 
\p  
\v 51 Yesu aah fuu Jairus do na, le waa cha unii ubaa dii u ki koo ni, see Piita, ni Jɔnn, ni Jems, ni upiibo ngbaan aate ni una.  
\v 52 Le binib bi mɔmɔk bi lichiln ni na bi wii ikpowiil ki kaani. Le Yesu bui bi, “Taa wii man. Waa kpo. U geen la.” 
\p  
\v 53 Le bi laa u pam. Bi bee ke u kpo la.  
\v 54 Le Yesu chuu uŋaal ki bui u, “Upiibo, fiin.”  
\v 55-56 Libuul ngbaan ni le waawiin ki gir koo u ni, le u fii. Le ni gar ute ni una pam. Le Yesu bui bi ke bi taa tuk unii ubaa waah ŋa pu na, le ki bui bi ke bi tii ubo ngbaan tijikaar u ji. 
\c 9  
\s1 Yesu aah tun waadidiliib kipiik ni bilee pu na 
\r (Matiu 10.5-15; Mak 6.7-13) 
\p  
\v 1 Yesu nan yin ni waadidiliib kipiik ni bilee ke bi kuun ni u chee, le ki tii bi mpɔɔn bi ti nyan tiyayaar aabɔŋ mɔmɔk binib ni, ki mu cha bibum pɔɔk;  
\v 2 le ki tun bi, bi ti li tuk binib Uwumbɔr aanaan aabɔr, ki cha bibum pɔɔk, le ki bui bi,  
\v 3 “Ni taa li tu lisachuln aatuln libaa. Ni taa li joo kijaangbeek, ki taa li joo litaakɔr, ki taa li joo tijikaar, ki taa li joo ŋimombil, ki taa li joo ŋibɔkul ŋilee.  
\v 4 Naah ti koo lidichal li ponn ni na, ni li bi li ponn ni ki ti saa bundaln ni ga nyan kitiŋ ngbaan ponn ni na.  
\v 5 Kitiŋ kibaa aanib yaa kaa gaa nimi kan, ni nyan nima ki kpaar nitaa aatatan ki lii nima. Nimina le ga li ye nsurm ki tii bi.” 
\p  
\v 6 Yesu aah tuk waadidiliib kina ki doo na, le bi siir ki bɔ dii ntim ni, ki mooni tibɔnyaan tee. Baah buen nimɔk na, le bi cha bibum pɔɔk. 
\s1 Ubɔr Herod aah len pu joo cha Yesu wɔb na 
\r (Matiu 14.1-2; Mak 6.14-29) 
\p  
\v 7 Ubɔr Herod nan ŋun Yesu aah ŋa pu na, kaa nyi waah ye udaan u na. Bibaa len ke Jɔnn le fikr nkun ni,  
\v 8 bibaa mu len ke Elaija, bibaa mu len ke n‑yaayoonn na aabɔnabr ubaa le fikr.  
\v 9 Le Herod bui ke, “M nan chuu gii Jɔnn aayil. Maah ŋun u aabɔr na, u ye ŋma?” le ki ban ke u kan u. 
\s1 Yesu aah kpiin binib ŋichur ŋiŋmu pu na 
\r (Matiu 14.13-21; Mak 6.30-44; Jɔnn 6.1-14) 
\p  
\v 10 Le Yesu aakpambalb ki gir ni, ki nan tuk u baah ŋa pu na. Le u di bi buen Betseda aatiŋ ni, bima bibaa.  
\v 11 Le kinipaak ngbaan ŋun ke u buen nima. Le bi mu paan u pu. Le u gaa bi, ki tuk bi Uwumbɔr aanaan aabɔr, le ki cha bi ponn ni bi ye bibum na pɔɔk. 
\p  
\v 12 Nwiin aah ban mu lir na, le waakpambalb kipiik ni bilee na dan nan bui u, “Ti bi kipɔɔk ni la; cha kinipaak ngbaan buen itingbaan ni, ki ti ban tijikaar ni nkookoo yaan.” 
\p  
\v 13 Le u bui bi, “Nimi nibaa tii bi tijikaar man, bi ji.” 
\p Le bi bui u, “Ŋiboroboro kpin ŋiŋmu ni ijan ilee baanja le bi. Aa ban ke ti buen ti daa tijikaar ti ga ŋeer binib ngbaan mɔmɔk na aa?”  
\v 14 Bijab ngbaan ga nan li fuu ŋichur ŋiŋmu. 
\p Le u bui waakpambalb ke bi cha kinipaak ngbaan kal kitiŋ ŋikpuk ŋikpuk, piiŋmu piiŋmu. 
\p  
\v 15 Le waakpambalb ŋa kina, ki cha bi mɔmɔk kal.  
\v 16 Le u yoor ŋiboroboro kpin ŋiŋmu, ni ijan ilee ngbaan, le ki waan lik paacham, ki doon Uwumbɔr, ki gii, le ki di tii waakpambalb ke bi yakr siin kinipaak ngbaan mɔmɔk aanimbiin ni.  
\v 17 Le bi mɔmɔk ŋman ki bab. Baah ŋman ki bab ki gur ni na, le waakpambalb yoor tijikaar ti gur na, ki gbiin tibɔɔkur kipiik ni tilee. 
\s1 Piita aah len Yesu aabɔr pu na 
\r (Matiu 16.13-19; Mak 8.27-29) 
\p  
\v 18 Kitaak kibaa daal, le Yesu nan bi mee Uwumbɔr ubaa. Waadidiliib mu bi u chee. Le u baa bi, “Kinipaak ngbaan bui ke m ye ŋma?” 
\p  
\v 19 Le bi bui u, “Bibaa len ke aa ye Jɔnn u nan muini binib nnyun ni na, le biken mu len ke aa ye Uwumbɔr aabɔnabr Elaija u nan bi n‑yaayoonn na la; biken mu len ke n‑yaayoonn na aabɔnabr ubaa le fikr nkun ni.” 
\p  
\v 20 Le u baa bi, “Nimi nibaa len ke m ye ŋma?” 
\p Le Piita bui u, “Aa ye Uwumbɔr Aanii Kristo u ga gaa timi lii na la.” 
\s1 Yesu aah tuk bi waah ga ji falaa pu na 
\r (Matiu 16.20-28; Mak 8.30–9.1) 
\p  
\v 21 Le u sur bi mbamɔm ke bi taa tuk unii ubaa,  
\v 22 le ki bui bi, “Min Unibɔn Aabo ga ji falaa sakpen. Juu yaab aaninkpiib, ni Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb ga yii mi, ki ku mi. Iwiin itaa daal le Uwumbɔr ga fikr mi nkun ni.” 
\p  
\v 23 Tɔ, u nan bui waadidiliib ni kinipaak ngbaan, “Unii yaa ban u dii mi kan, u yii ubaa, ki yoor waadɔpuinkoo iwiin mɔmɔk aan ki li dii mi.  
\v 24 Unii umɔk kaan ŋmaa kpo m pu na kan, waamɔfal ga bee yɔli la. Unii umɔk ga ŋmaa kpo m pu na kan, u ga kan limɔfal li kaa kpa ndoon na.  
\v 25 Unii yaa kan dulnyaa wee ni aawan mɔmɔk, ki lann waamɔfal, ki wɔŋ kan, ba aanyoor le u kan?  
\v 26 Unii yaa san inimɔɔn m ni maaliin chee u tuk binib biken kan, min Unibɔn Aabo ga nan yii udaan ngbaan. M ga gir ni, ki li kpa m ni Nte Uwumbɔr aapɔɔn. Uwumbɔr aatuuntiib bi ye chain na mu ga nyuŋ mi. N‑yoonn ngbaan le m ga yii udaan ngbaan.  
\v 27 M tuk nimi mbamɔn la, binib bi si do na ponn ni bibaa aan kpo see bi puen kan Uwumbɔr aanaan waahr.” 
\s1 Yesu aawon aah kpeln pu na 
\r (Matiu 17.1-8; Mak 9.2-8) 
\p  
\v 28 Waah len kina na, ni naahn iwiin iniin aapuwɔb le u di Piita, ni Jɔnn, ni Jems, ki di jon lijool paab, u ti mee Uwumbɔr.  
\v 29 Waah bi mee Uwumbɔr na, le unimbil wɔb kpeln. Le waawanpeenkaan mu kpaln tiwanpipiln ni ga li deer aanimbil na.  
\v 30-31 Le bi kan bijab bilee bi wiin chain na bi len u chee tibɔr. Bi nan ye n‑yaayoonn na aabɔnabtiib Moses ni Elaija la. Bi nan len waah ga ŋa Uwumbɔr aageehn ki kpo Jerusalem ponn ni pu na.  
\v 32 Le ngeen joo Piita mam. Baah finn na, le bi kan Yesu aah wiin chain pu na, ki kan bijab bilee bi si u chee na.  
\v 33 Bijab bilee ngbaan aah siir cha u na, le Piita bui u, “Ndindaan, taah bi do na, ni ŋan. Cha ti ŋa ŋiboo ŋitaa, ki di libaa tii si, ki di liken tii Moses, ki di liken tii Elaija.” Piita aah len kina na, waa nyi waah len ti cha ni wɔb na. 
\p  
\v 34 Waah laa bi len kina na, le ntaalangbam dan nan biin bi pu. Mu aah biin bi pu na, le ijawaan chuu Yesu aadidiliib ngbaan.  
\v 35 Le nneel len ntaalangbam na ni ke, “Maabo u m lee u na sɔ. Li ŋun waah len pu na man.”\f + \fr 9:35 \ft : Lik Aisaya 42.1.\f* 
\p  
\v 36 Nneel ngbaan aah len ki ti doo na, bi nan kan Yesu baanja le si. Le bi joo tibɔr ngbaan bima baanja, kaa tuk unii ubaa n‑yoonn ngbaan baah kan pu na. 
\s1 Yesu aah nyan libimbikl ubo ni pu na 
\r (Matiu 17.14-18; Mak 9.14-27) 
\p  
\v 37 Kitaak aah woln na, le bi sunn ni lijool ngbaan taab. Le kinipaak sakpeŋ tooh u nsan ni.  
\v 38 Le kinipaak ngbaan ponn ni uja ubaa teen ke, “Umɔmɔkr, m gaŋ si, san njapɔɔn kinimbaak. U ye maabobaal la.  
\v 39 Libimbikl le lir u ki cha u tar, ki cha uwon gbaa, le umɔb ponn ni puk tipupukr, ki liin u nsin sakpen, kaa ban li di u lii.  
\v 40 M gaŋ saadidiliib ke bi nyan u libimbikl ngbaan. Bi mu aa ŋmaa nyan u.” 
\p  
\v 41 Le Yesu bui ke, “Nimi dandana aanib, naa gaa Uwumbɔr ki kii, ki mu aa dii u mbamɔm. Ni ban ke m yunn ni chee kinye pu, aan ki li kpa limɔr ni pu?” le ki tuk ubo ngbaan aate, “Li joo ni aajapɔɔn ngbaan m chee.” 
\p  
\v 42 Le ubo ngbaan aah choo na, libimbikl lii u kitiŋ, le ki cha uwon gbaa sakpen. Le Yesu kae libimbikl ngbaan, ki cha ubijabo ngbaan pɔɔk, le ki di u giin tii ute.  
\v 43 Baah kan Uwumbɔr aah kpa mpɔɔn sakpen pu na, le ni gar kinipaak ngbaan mɔmɔk pam. 
\s1 Yesu aah ki tuk waadidiliib waakun aabɔr pu na 
\r (Matiu 17.22-23; Mak 9.30-32) 
\p Naah gar binib ngbaan mɔmɔk kina na, le Yesu bui waadidiliib,  
\v 44 “Bi ga di min Unibɔn Aabo ŋa binib aaŋaal ni la. Cha tibɔr timina koo nitafal ni man.”  
\v 45 Le baa bee taatataa. Uwumbɔr le bɔr taatataa ke bi taa bee. Le baa kaa ke bi baa Yesu taatataa. 
\s1 Ulau ye uninyuun? 
\r (Matiu 18.1-5; Mak 9.33-37) 
\p  
\v 46 Le waadidiliib kpak tɔb kinikpakpak ke ulau ye uninyuun bi ponn ni.  
\v 47 Le Yesu bee baah dak pu na, le ki di ubo siin ubaa chee,  
\v 48 le ki tuk bi, “Unii umɔk gaa ubo wee maayimbil pu na kan, u gaa mi le na. Unii umɔk gaa mi na kan, u gaa Uwumbɔr u tun ni mi na le na. Unii u ye uwaatiir ni ponn ni na, uma le ye uninyuun.” 
\s1 Taa kiir unii u tun Uwumbɔr aatuln na 
\r (Mak 9.38-40) 
\p  
\v 49 Le Jɔnn tuk Yesu, “Ndindaan, ti kan unii ubaa nyan tiyayaar binib ponn ni, saayimbil pu. U mu aa dii timi, nima le ti bui u ke u di cha.” 
\p  
\v 50 Le Yesu bui u, “Taa ki tuk u ke u di cha. Unii u kaa ye nimi aadin na si nichaŋ ni la.” 
\s1 Samaria yaab bibaa aah yii Yesu pu na 
\p  
\v 51 Bundaln Yesu ga gir buen paacham na peen ni. Le u pɔɔk ubaa ke u buen Jerusalem,  
\v 52 le ki tun bitutum ke bi loln u pu nsan. Le bi buen, le ki ti fuu Samaria yaab\f + \fr 9:52 \ft : Samaria yaab ni Juu yaab aakaasisik ni aa nan mɔ.\f* aatiŋ kibaa ponn ni, bi ti gor kiir u.  
\v 53 Le kitiŋ ngbaan ni aanib kan ke u ban u buen Jerusalem. Nima le bi yii u.  
\v 54 Waadidiliib Jems ni Jɔnn aah kan ke bi yii u na, le bi baa u, “Tidindaan, aa ban ke ti mee Uwumbɔr aan mmii nyan paacham ki gaa bi [ke Elaija aah nan ŋa pu na aa]?” 
\p  
\v 55 Yesu nan fenn toŋ Jems ni Jɔnn le ki kae bi, [ki bui bi, “Naa nyi Mfuur Nyaan mu yeh nimi na aah bi pu na.  
\v 56 Min Unibɔn Aabo aa dan m nan ku binib. M dan ke m nan gaa bi lii la.”] 
\p Le bi buen kitiŋ kiken ni. 
\s1 Binib bi ban ke bi dii Yesu na 
\r (Matiu 8.19-22) 
\p  
\v 57 Baah cha na, le uja ubaa dan nan bui Yesu, “M ga dii si saah cha nin chee na mɔk.” 
\p  
\v 58 Le Yesu bui u, “Iŋɔk kpa yaah koo ibuu i ponn ni na. Inyoon i laani paacham na mu kpa yaadil. Min Unibɔn Aabo aa kpa maah ga doon nin chee na.”\fig Iŋɔk kpa yaah koo nin chee na|src="BK00051b.tif" size="col" ref="Luk 9.58" \fig* 
\p  
\v 59 Le Yesu tuk uja uken, “Li dii mi.” 
\p Le u bui u, “Ndindaan, m mee si nsan, cha m buen ti sub nte waahr, aan ki nan dii si.” 
\p  
\v 60 Le Yesu bui u, “Cha bitekpiib sub tɔb. Si ma kan, aa li cha ti moon Uwumbɔr aanaan aabɔr.” 
\p  
\v 61 Le uja uken mu tuk Yesu, “Ndindaan, m ga dii si la. M mu mee si nsan, cha m buen ti chɔi maachiln ni aanib waahr, aan ki nan dii si.” 
\p  
\v 62 Le Yesu bui u, “Unii yaa joo unaaja ko kisaak ki lik puwɔb kan, waa ŋeer Uwumbɔr aanaan ni aatuln.”\f + \fr 9:62 \ft : Naatataa le ye ke unii yaa kaa gaa Uwumbɔr aatuln iŋaal ilee kan, waa ŋeer u tun li.\f* 
\c 10  
\s1 Yesu aah tun waadidiliib imonko itaa ni kipiik pu na 
\p  
\v 1 Nee aapuwɔb le Tidindaan nyan bijab imonko itaa ni kipiik ki kpee, le ki tun bi bilelee ke bi loln u pu nsan, ki ti koo waah ga buen ntim mu mɔmɔk ni na.  
\v 2 U bui bi, “Idi biir le ki wiir. Bidicheeb aa wiir. Nima pu na, ni li mee kisaak aadindaan man ke u tun bidicheeb bi ti chee waajikaar.  
\v 3 Li cha man. Maah tun nimi na, ni ga li bi ke ipihbi i bi ŋisapol aakaasisik ni na la.  
\v 4 Ni taa li joo ŋimombil aataakɔr, ki taa tun ŋitun, ki taa li joo ŋinaatak, ki taa sil nsan ni ki doon unii ubaa.  
\v 5 Ni yaa koo lidichal ni kan, njan aawan le ye ke ni bui bi, ‘Uwumbɔr aanyoor bi lidichal lee aanib pu.’  
\v 6 Uninyaan yaa bi nima chee kan, Uwumbɔr aanyoor ga li bi u pu. Uninyaan yaa kaa bi kan, Uwumbɔr aanyoor ga gir ni ni pu.  
\v 7 Lidichal libaa aanib yaa gaa nimi kan, ni li bi nima ki ti saa buyoonn ni ga nan nya na, ki taa jir lidichal. Ni li ji ki li nyu baah ga tii nimi ni na; ututunn mɔmɔk ŋeer waapar.  
\v 8 Ni yaa koo kitiŋ kibaa ni aan bi gaa nimi kan, ni li ji baah ga tii nimi ni na,  
\v 9 ki bui bi ke, ‘Uwumbɔr aanaan peen ni nimi la,’ ki cha bibum bi bi nima na pɔɔk.  
\v 10 Ni yaa koo kitiŋ kibaa ni, aan baa gaa nimi kan, ni bɔ dii ki ponn ni ki bui ke,  
\v 11 ‘Nimi aatiŋ aatatan ti bi titaapɔtan ni na, tima le ti kpaar lii do chee na, ni li ye nsurm ki tii nimi. Ni li nyi ke Uwumbɔr aanaan peen ni, le ni yii.’  
\v 12 M tuk nimi la, bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, binib ngbaan aatafadaan ga jer Sodom aatiŋ aanib aatafadaan.” 
\s1 Binib bi kaa kpeln baabimbin na aabɔr 
\r (Matiu 11.20-24) 
\p  
\v 13 “Korasinn aatiŋ aanib, tibɔbir bi ni pu. Betseda aatiŋ aanib, tibɔbir bi ni mu pu; ba pu? m yaa ba nan tun lijinjiir aatun Taya ni Saidonn aatim aanib aakaasisik ni ke maah tun lijinjiir aatun nikaasisik ni pu na kan, bi ba ga kpeln baabimbin ni yunn, ki li pee tiwanpeenkaan ni saak kuub na, ki di nfatan puŋ biyil, aan ki mɔk ke bisui bii baatunwanbir pu.  
\v 14 Bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, nimi aatafadaan ga jer Taya aatiŋ aanib ni Saidonn aatiŋ aanib aatafadaan.  
\v 15 Nimi Kapenaum aatiŋ aanib ma kan, bi ga yoor nimi paacham aa? Aayii. Bi ga sunn nimi tataab tataab la.” 
\p  
\v 16 Yesu nan tuk waadidiliib, “Unii u ŋun nimi aabɔr na kan, u ŋun maabɔr le na. Unii u yii nimi na kan, u yii mi le na. Unii u yii mi na kan, u yii Uwumbɔr u tun ni mi na le na.” 
\s1 Waadidiliib imonko itaa ni kipiik na aah gir ni pu na 
\p  
\v 17 Le bijab imonko itaa ni kipiik ngbaan gir ni Yesu chee ni mpopiin, ki nan bui u, “Tidindaan, tiyayaar mu kii timi aamɔb, saayimbil pu.” 
\p  
\v 18 Le u bui bi, “M kan kinimbɔŋ nyan ni paacham ki ŋa yɔli ke utaal aah moor ki lir pu na.  
\v 19 Lik man, m tii nimi mpɔɔn, ni ti taa ikuub ni inyoohn pu, ki tii nimi mpɔɔn, ni nyaŋ timi aadin kinimbɔŋ aapɔɔn mɔmɔk, le tiwan nibaa aan ŋmaa ŋa nimi nibaa.  
\v 20 Tɔ, tiyayaar aah kii nimi aamɔb na, ni taa cha nima baanja le li ye nimi aapopiin. Nimi aayimbil aah ŋmee paacham na le ye mpopiin mbamɔm.” 
\s1 Yesu aah kpa mpopiin sakpen pu na 
\r (Matiu 11.25-27; 13.16-17) 
\p  
\v 21 N‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr Aafuur Nyaan cha Yesu kpa mpopiin pam, ki bui ke, “Nte Uwumbɔr u ye paacham ni taab Aadindaan na, aa bɔr tibɔr timina bilankpalb ni binimbiwolm, le ki di mɔk chapɔntiib, nima le m pak si. Nte, saageehn le na, nima le cha aa ŋa kina. 
\p  
\v 22 “Nte Uwumbɔr le tii mi tiwan mɔmɔk. Ubaa aa nyi min Uwumbɔr Aajapɔɔn aah ye udaan u na, see Nte Uwumbɔr. Ubaa mu aa nyi Nte Uwumbɔr aah ye udaan u na, see min Ujapɔɔn. Binib bi m ban ke m di Uwumbɔr mɔk bi na, bi mu nyi u.” 
\p  
\v 23 Le u fenn ki toŋ waadidiliib, ki bui bi libɔɔl ni, “Uwumbɔr aanyoor bi ni pu, ninimbil aah kan tiwan ni na pu.  
\v 24 M tuk nimi la, Uwumbɔr aabɔnabtiib ni bibɔrb bi wiir na nan ban bi kan naah kan tiwan ni na, kaa kan. Bi nan ban bi ŋun naah ŋun tibɔr ti na, kaa ŋun ti.” 
\s1 Samaria aatiŋ aaninyaan aah ŋa pu na 
\p  
\v 25 Le uja u nyi Uwumbɔr aakaal mbamɔm na ubaa fii sil ki pen Yesu nlan, ki baa u, “Umɔmɔkr, m ga ŋa kinye ki kan limɔfal li kaa kpa ndoon na?” 
\p  
\v 26 Le Yesu baa u, “Ni ŋmee kinye Uwumbɔr aakaal ponn ni? Aa karn kinye?” 
\p  
\v 27 Le u bui u, “Ni ŋmee ke, ‘Aa li gee Aadindaan Uwumbɔr aasui mɔmɔk ni, ni saawiin mɔmɔk, ni saapɔɔn mɔmɔk, ni saalandak mɔmɔk, ki li gee aana aabo ke saah gee aabaa pu na.’” 
\p  
\v 28 Le Yesu bui u, “Aa len mbamɔn la. Li ŋani kina, le aa ga kan limɔfal.” 
\p  
\v 29 Le u ban ke u li kpa mbamɔn, le ki baa Yesu, “Ŋma ye nna aabo?” 
\p  
\v 30 Le Yesu bui u, “Uja ubaa nan nyan Jerusalem ki cha Jeriko. Waah cha na, le u ti lir bififiirb aaŋaal ni. Le bi chuu peer waawanpeenkaan ki gbaa u, le u ti ban u kpo. Le bi siir cha u.  
\v 31 Naah kpee siib na, le Uwumbɔr aatotoor ubaa mu jer nima, ki kan u. Waah kan u na, le u gɔln u ki jer.  
\v 32 Le Liifai\f + \fr 10:32 \ft : Liifai yaab nan tun lituln Uwumbɔr Aadichal ni la.\f* aanii ubaa mu paan ni, ki nan jer nima, le ki kan u, le ki mu gɔln u ki jer.\fig Uwumbɔr aatotoor ni Liifai aanii|src="HK078E.tif" size="span" ref="Luk 10.31-32" \fig* 
\v 33 Le Samaria\f + \fr 10:33 \ft : Samaria yaab ni Juu yaab aakaasisik ni aa nan mɔ.\f* aatiŋ aanii ubaa mu cha waasachuln, ki nan fuu nima chee. Waah kan u na, le kinimbaak chuu u.  
\v 34 Le u buen u chee, ki di nnyɔk ni nkpan meen ibuun ngbaan, ki di ŋitan poo u, le ki di u diŋ uma ubaa aabon pu, ki di u buen tichaandir ponn ni, ki ti lik u nima.  
\v 35 Le ni woln kitaak le u di ŋimombil tii tichaandirdaan, le ki bui u, ‘Lik u tii mi. Aa yaa jin ŋimombil ŋi jer ŋimina kan, m nan gir ni kan, m ga nan pa si.’” 
\p  
\v 36 Le Yesu baa nkaal aamɔmɔkr ngbaan, “Uja u lir bififiirb aaŋaal ni na, bijab bitaa ngbaan ponn ni, ulau tee ye una aabo? Aa dak kinye?” 
\p  
\v 37 Le u bui u, “Unii u san u kinimbaak na le ye una aabo.” 
\p Le Yesu bui u, “Li cha ki mu li ŋani kina.” 
\s1 Yesu aah mann Mata ni Mari pu na 
\p  
\v 38 Tɔ, Yesu ni waadidiliib aah chuun lisachuln pu na, le bi ti fuu kitiŋ kibaa ponn ni. Le upii u bi yin u ke Mata na gaa u waadichal ni.  
\v 39 Mata nan kpa naal ubaa, bi yin u ke Mari. Le Mari ka Yesu chee, ki pel waah len pu na.  
\v 40 Mata le tun tichann aatuln ki bi gonni ki ti bak. Nima le u dan nan bui Yesu, “Ndindaan, nnaal cha mi baanja le channi nimi tichann kaa ter mi. Aatafal aa bi ni ni ii? Bui u ke u ter mi.” 
\p  
\v 41 Le Tidindaan bui u, “Mata, Mata, aa cha tiwan sakpen le muk si ki ŋa si ilandak.  
\v 42 Tiwan nibaa baanja le aa lann. Mari aah lee ni na le ŋan. Ubaa aan nyan waah lee ni na u chee.” 
\c 11  
\s1 Yesu tuk bi baah ga mee Uwumbɔr pu na 
\r (Matiu 6.9-13; 7.7-11) 
\p  
\v 1 Kitaak kibaa daal, le Yesu nan bi nibaa chee ki bi mee Uwumbɔr. Waah mee u ti doo na, le waadidiliib ponn ni ubaa bui u, “Ndindaan, mɔk timi taah ga mee Uwumbɔr pu na, ke Jɔnn u nan muini binib nnyun ni na aah nan mɔk waadidiliib pu na.” 
\p  
\v 2 Le Yesu bui bi, “Ni yaa mee Uwumbɔr kan, ni bui ke, 
\q1 ‘Tite Uwumbɔr [u bi paacham na,] 
\q1 cha binib li san saayimbil; 
\q1 cha saanaan dan. 
\q1 [Bi li ŋani saageehn dulnyaa wee ni, 
\q2 ke baah ŋani paacham pu na.] 
\q1  
\v 3 Tiin timi din aawiin aajikaar. 
\q1  
\v 4 Cha timi aatunwanbir pinn timi; ba pu? 
\q2 ti mu di cha pinn binib bimɔk koo timi aataani ni na. 
\q1 Taa cha ti kan ntɔŋ. 
\q1 [Nyan timi tibɔbir ni.]’” 
\p  
\v 5 Le Yesu ki bui bi, “Ni ponn ni ubaa yaa buen aajɔ do kinyetaasiik ki ti sil lipaal ki bui u, ‘Njɔ, pinn mi ŋiboroboro kpin ŋitaa;  
\v 6 njɔ ubaa chuun fuu ni ndo; m mu aa kpa tijiir tibaa m tii u’ kan,  
\v 7 le aajɔ u bi kidiik ni na ga bui si, ‘Taa muk mi. M ni maabilb doon ki laŋ kidiik a. Maan ŋmaa fii ki tii si.’  
\v 8 Naa ye kijɔtiik pu le u ga fii ki tii si. Aa yaa gaŋni u ki gaŋni u ki muk u kan, nima le ga cha u fii ki tii si saah ban pu na mɔmɔk.  
\v 9 Nima pu na, m tuk nimi la, ni li mee Uwumbɔr man, le u ga tii nimi. Ni li ban Uwumbɔr chee man, le ni ga kan. Ni li kpaar jaaleŋ man, le u ga piir tii nimi.  
\v 10 Unii umɔk mee Uwumbɔr na, u ga tii u. Unii umɔk ban na, u ga kan. Unii umɔk kpaar jaaleŋ na, u ga piir tii u.  
\v 11 Ni ponn ni ubaa aabo yaa mee si maab kan, aa ga di litakpal tii u uu? U yaa mee si ujan kan, aa ga di uwaa tii u uu?  
\v 12 U yaa mee si likoojiln kan, aa ga di unyoohn tii u uu?  
\v 13 Nimi titunwanbirdam yaa tee nyi ipiin i ŋan na ki tii nimi aabim kan, ŋmaninkabaa Nite Uwumbɔr u bi paacham na le aan di Waafuur Nyaan tii binib bi mee u ki ban mu na aa?” 
\s1 Binib bibaa aah sii Uwumbɔr Aafuur Nyaan pu na 
\r (Matiu 12.22-30; Mak 3.20-27) 
\p  
\v 14 Uja u tiyayaar cha u ŋa ubir na nan bi nima chee. Le Yesu nyan tiyayaar ngbaan u ni, le u len, kaa ki ye ubir. Le ni gar kinipaak ngbaan pam.  
\v 15 Bi ponn ni bibaa mu bui ke kinimbɔŋ ki bi yin ki ke Beelsebul, u ye tiyayaar aayidaan na, le tii u mpɔɔn ke u nyan tiyayaar binib ni. 
\p  
\v 16 Bibaa mu tɔŋ u ki ban ke u tun lijinjiir aatuln ki mɔk bi ke u ye Uwumbɔr Aanii.  
\v 17 Le u bee baah dak pu na, le ki bui bi, “Nnaan mubaa ni aanib yaa jaa tɔb kijaak kan, nnaan ngbaan ga bee yɔli la. Lidichal libaa ni aanib mu yaa jaa tɔb kijaak kan, bi ga lir la.  
\v 18 Ni len ke Beelsebul u ye tiyayaar aayidaan na le tii mi mpɔɔn ke m nyan tiyayaar binib ni. Tiyayaar aayidaan kinimbɔŋ yaa ŋa kina kan, ki jan kibaa kijaak la. Kaanaan ga ŋa kinye aan ki sil?  
\v 19 Ni yaa len ke tiyayaar aayidaan Beelsebul le tii mi mpɔɔn ke m nyan tiyayaar binib ni kan, ŋma tii nimi aanib mu mpɔɔn ke bi nyan tiyayaar binib ni? Nimi aanib aah ŋani pu na le ga mɔk ke ni kpa mbamɔn aan naa kpa.  
\v 20 Mma kan, Uwumbɔr aapɔɔn pu le m nyani tiyayaar binib ni. Nima le mɔk ke Uwumbɔr aanaan fuu ni ni chee. 
\s1 Yesu aah nyaŋ kinimbɔŋ ki bii kaawan pu na 
\r (Matiu 12.29; Mak 3.27) 
\p  
\v 21 “Liwɔkl li kpa tijawan sakpen na yaa lik waadichal kan, ubaa aan bii waawan.  
\v 22 Le unii u kpa mpɔɔn jer u na yaa lir u pu ki nyaŋ u kan, u ga gaa waajawan ti ter u na mɔmɔk, ki ji waawan. 
\p  
\v 23 “Unii u kaa dii mi na kan, u ye maadin la. Unii u mu kaa kuuni binib tii mi na kan, u yaani bi la.” 
\s1 Tiyayaar aah ga gir ni pu na 
\r (Matiu 12.43-45) 
\p  
\v 24 “Tiyayaar yaa nyan unii ni kan, ti ga li chuun gɔr nnyun aah kaa bi kipɔɔk ki ponn ni na, ki ban taah ga kal nin chee ki fuur na, kaan kan. Le ti ga len ke, ‘M ga gir kun maah nan nyan unii u ponn ni na la.’  
\v 25 Le ti ga gir ni ki nan kan ke bi toor taakookoo yaan, le ni ŋan.  
\v 26 Le ti ga buen ki ti joo ni tiyayaar tilole ti bir ki jer ti na. Le ti mɔmɔk ga koo unii ngbaan ponn ni, ki ga li bi u ponn ni, le ki ŋa u yɔli ki jer waah nan bi njan na pu na.” 
\s1 Binib bi kpa Uwumbɔr aanyoor mbamɔm na 
\p  
\v 27 Yesu aah len kina na, le kinipaak ngbaan ponn ni upii ubaa len mpɔɔn pu, “Uwumbɔr aanyoor bi upii u ma si ki tii si libiil na pu.” 
\p  
\v 28 Le Yesu bui ke, “Binib bi ŋun Uwumbɔr aabɔr ki kii ti na, Uwumbɔr aanyoor bi bima le pu.” 
\s1 Baah ban ke Yesu tun lijinjiir aatuln pu na 
\r (Matiu 12.38-42) 
\p  
\v 29 Kinipaak aah kuun ni Yesu chee na, le u bui ke, “Dandana aanib ye binib bi bir na la. Bi ban ke m mɔk bi lijinjiir aawan, aan bi nin gaa mi ki kii. Uwumbɔr aah nan ŋa lijinjiir aatuln ki ŋa waabɔnabr Jona pu na, lituln limina aaboln le bi ga kan. Maan mɔk bi lijinjiir aawan niken.  
\v 30 Uwumbɔr aah nan ŋa Jona pu na, ni nan ye limɔkl le ki tii Ninefa aatiŋ aanib. Kina le waah ga ŋa min Unibɔn Aabo pu na ga li ye limɔkl ki tii dandana aanib ngbaan.  
\v 31 Seba aatiŋ aapiibɔr nan nyan ni dandar ke u nan ŋun Ubɔr Solomonn aalan aaliin. Min u jer Solomonn na bi do la, le naa ŋun maaliin. Bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, upiibɔr ngbaan aah nan ŋa pu na, nima le ga mɔk ke dandana aanib aabɔr bii.  
\v 32 Jona nan tuk Ninefa aatiŋ aanib Uwumbɔr aabɔr, le bi kpeln baabimbin. Min, u jer Jona na le tuk dandana aanib Uwumbɔr aabɔr, le baa kpeln baabimbin. Bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, Ninefa aatiŋ aanib aah nan kpeln baabimbin pu na, nima le ga mɔk ke dandana aanib aabɔr bii.” 
\s1 Tiwon aawiihn 
\r (Matiu 5.15; 6.22-23) 
\p  
\v 33 “Unii yaa see karyaa kan, waan di u di bɔr, kaan di lisambil chiŋ u pu. U ga di u tɔŋ tiwan paab la, le u li wiin binib bimɔk koo ni na chee, bi li waa.  
\v 34 Aanimbil ye saawon aakaryaa la. Aanimbil yaa woln ke aa dii Uwumbɔr aasan kan, saabimbin mɔmɔk gbii nwiihn la. Aanimbil yaa kaa woln kan, saabimbin gbii mbɔmbɔɔn la.  
\v 35 Li nyi ki taa cha nwiihn mu bi aa ni na li ye mbɔmbɔɔn.  
\v 36 Saabimbin mɔmɔk yaa gbii nwiihn, kaa bɔɔn nibaa chee kan, aa ga li bi nwiihn ni mbamɔm. Ni ga li bi ke karyaa u wiin chain na aah ga woln saah bi nin chee na pu na la.” 
\s1 Yesu aah galn Farisii yaab ni ikaal aamɔmɔkb pu na 
\r (Matiu 23.1-36; Mak 12.38-40) 
\p  
\v 37 Yesu aah len kina ki ti doo na, le Farisii aanii ubaa bui u ke u dan udo ki nan ji tijikaar. Le u koo waadichal ni, ki kal ki bi ji.  
\v 38 Le Farisii aanii ngbaan kan ke Yesu ji kaa ŋir uŋaal. Le ni gar u.  
\v 39 Le Tidindaan bui u, “Nimi Farisii yaab, ni ŋir tiyir ni ŋisambil aapuwɔb mbamɔm, kaa ŋir ni ponn ni. Kina le ni ban ke binib bui ke ni ye bininyaam; nisui ponn ni mu gbii kinaayuk aatuln ni titunwanbir.  
\v 40 Nimi bijɔrb bimina, Uwumbɔr u nan naan tiwon na, uma le naan nisui mu.  
\v 41 Di naah kpa tiwan ni na tii bigiim, ki di nibaa mu tii bi. Ni yaa ŋa kina kan, tijɔŋ tibaa aan ki li bi ni chee. 
\p  
\v 42 “Nimi Farisii\f + \fr 11:42 \ft : Farisii yaab nan ye Juu yaab bibaa bi aanimbil man ke binib li dii Moses aakaal na.\f* yaab, tibɔbir bi ni pu; ba pu? ni yakr tikpifar nfum kipiik le ki nyan nibaa le di tii Uwumbɔr, kaa ŋani ni ŋan na, kaa gee Uwumbɔr. Ni ŋan ke ni li ŋani ni ŋan na, ki li gee Uwumbɔr, ki yakr nimi aawan mu ki di tii u. 
\p  
\v 43 “Nimi Farisii yaab, tibɔbir bi ni pu; ba pu? ni gee ke ni kal bininyuum aakakaa chee mmeen aadir ni, ki gee ke binib doon nimi mbamɔm kinyaŋ ni.  
\v 44 Tibɔbir bi ni pu. Ni naahn ŋikaakul ŋi bɔɔ na, ŋi binib chuun taar ŋi pu, kaa nyi na.” 
\p  
\v 45 Le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkr ubaa bui u, “Umɔmɔkr, saah len kina na, aa sii ti mu la.” 
\p  
\v 46 Le Yesu bui ke, “Nimi Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb, tibɔbir bi ni mu pu. Ni di nkaal mu pɔɔ sakpen na, le ki di kpee Uwumbɔr aakaal pu, ki tuk binib ke bi li dii kina. Ni mu aa ter bi ke bi dii kina.  
\v 47 Tibɔbir bi ni pu; ba pu? ni maa ŋikaakul ki tii Uwumbɔr aabɔnabtiib bi nan bi n‑yaayoonn na. Niyaajatiib le nan ku bi.  
\v 48 Ni mu nyi baah nan ku bi pu na, ki mu kii baah nan ŋa pu na. Niyaajatiib le nan ku bi. Ni mu maa ŋikaakul tii bi.  
\v 49 Nima pu le Uwumbɔr aah kpa nlan pu na, u bui ke, ‘M ga tun bibɔnabr ni bitutum bi chee. Le bi ga ku ngem ki ŋa biken mu falaa.’  
\v 50 Buyoonn dulnyaa wee nan piin ki joo cha na, binib nan ku Uwumbɔr aabɔnabtiib. Linikul ngbaan mɔmɔk pu le Uwumbɔr ga daa dandana aanib aatafal.  
\v 51 Njan, bi nan ku Abel, le ki ku bininyaam ki joo cha, ki ti pii Uwumbɔr aabɔnabr Sekaria, u bi nan ku u, kitork aabimbiln ni Uwumbɔr Aadichal aakaasisik ni na. Mbamɔn, m tuk nimi la, linikul ngbaan mɔmɔk pu le Uwumbɔr ga daa dandana aanib aatafal. 
\p  
\v 52 “Nimi Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb, tibɔbir bi ni pu. Naa mɔk binib Uwumbɔr aakaal mbamɔm. Nimi nibaa aa dii mu, le ki tee leŋ binib bi ban bi dii mu na nsan.” 
\p  
\v 53 Yesu aah nyan nima chee na, le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb, ni Farisii yaab kpak u kinikpakpak pam, ki baa u mbaan tibɔr ti wiir na pu,  
\v 54 ki ban bi pen u nlan ki kan waataani aan ki galn u. 
\c 12  
\s1 Yesu tuk waadidiliib ke bi li nyi binib bi ŋmann bi na 
\r (Matiu 10.26-27) 
\p  
\v 1 Binib churbaka aah nan kuun Yesu chee ki ti taar tɔb pu pu na, le u bui waadidiliib, “Ni li nyi Farisii yaab aabimbin aah bi pu na, ki taa li bi kina man. Bi ŋmanni ke bi ye bininyaam, kaa ye.  
\v 2 Tibɔbɔrkaan mɔmɔk ga kpiir. Tibɔr timɔk bɔɔ na, ti ga nyan mpaan pu.  
\v 3 Naah loon len tibɔr ti mbɔmbɔɔn ni na, binib ga ŋun ti nwiihn pu. Naah loon tibɔr ti binib aatafal ni kidiik ponn ni na, bi ga di ti moon lipaal.” 
\s1 Ni li san Uwumbɔr baanja 
\r (Matiu 10.28-31) 
\p  
\v 4 “Nimi bi ye njɔtiib na, m tuk nimi la, ni taa san binib ijawaan man. Bi ga ŋmaa ku nimi aawon baanja la. Baan ki ŋmaa ŋa nimi nibaa.  
\v 5 M sur nimi naah ga li san u ijawaan na. Ni li san Uwumbɔr. U yaa ku binib kan, u kpa mpɔɔn ke u di bi ŋa mmii mu kaan junn na ni. Mbamɔn, m tuk nimi la, ni li san uma. 
\p  
\v 6 “Bi kooh iyaar iŋmu janjan bilee la. Le Uwumbɔr aa suln i ponn ni ubaa aabɔr.  
\v 7 Ni taa san ijawaan man. Ni jer iyaar pam. Uwumbɔr nyi nimi aayikpir aakahm.” 
\s1 Lem binib aanimbil ni ke aa ye Kristo yoo la 
\r (Matiu 10.32-33; 12.32; 10.19-20) 
\p  
\v 8 “M tuk nimi la, unii umɔk len binib aanimbil ni ke min le ye Udindaan na, min Unibɔn Aabo mu ga len Uwumbɔr aatuuntiib aanimbil ni ke udaan ngbaan le ye miyoo.  
\v 9 Unii umɔk yii mi binib aanimbil ni na, m mu ga yii udaan ngbaan Uwumbɔr aatuuntiib aanimbil ni. 
\p  
\v 10 “Unii yaa bii min Unibɔn Aabo kan, Uwumbɔr ga ŋmaa di cha pinn u. Unii yaa sii Uwumbɔr Aafuur Nyaan kan, Uwumbɔr aan di cha pinn u. 
\p  
\v 11 “Bi yaa chuu nimi, ki di ŋa mmeen aadir ni, bee ntim aaninkpiib aanimbiin ni, bi ti ji nimi tibɔr kan, ni taa baa nisui ni ke ni ga len kinye aan ki nyan nibaa tibɔr ni.  
\v 12 N‑yoonn ngbaan yaa fuu ni kan, Uwumbɔr Aafuur Nyaan le ga mɔk nimi naah ga len pu na.” 
\s1 Uwankpadaan u ye ujɔr na 
\p  
\v 13 Kinipaak ngbaan ponn ni le uja ubaa tuk Yesu, “Umɔmɔkr, bui nkpel ke u yakr tite aafaal ki di min yaan tii mi.” 
\p  
\v 14 Le Yesu bui u, “Uja, ŋma tii mi nsan ke m ji nimi tibɔr ki yakr lifaal tii nimi?”  
\v 15 le ki tuk kinipaak ngbaan, “Ni li nyi man ki taa li kpa iniman. Unii yaa kpa liwangol li wiir na kan, nima le aan tii u limɔfal.” 
\p  
\v 16 Yesu nan ŋakl bi liyataŋakl ke, “Uwankpadaan ubaa aasaak nan ŋa tijikaar ti wiir na.  
\v 17 Le u dak usui ni, ‘Maa ki kpa maah ga di maajikaar ŋa tiwan ni ponn ni na. M ga ŋa kinye?  
\v 18 M ga ŋa kina la; m ga gbaa wii maapil mɔmɔk, ki ki maa ŋipil ŋi filk ki jer ŋimina na. M ga di maajikaar mɔmɔk ŋa ŋi ponn ni.  
\v 19 Le m ga bui mbaa, M kpa tijikaar ti ga fuu mi ŋibin sakpen na. M ga fuur, ki ji, ki nyu, ki li mɔɔni.’  
\v 20 Tɔ, le Uwumbɔr bui u, ‘Si ujɔr wee, kinyeek kee le aa ga kpo. Saah kuun liwangol limɔk siin na, ŋma ga li yeh li?’ 
\p  
\v 21 “Kina le unii umɔk di liwangol bil kiir ubaa, kaa kpa liwangol Uwumbɔr chee na, u mu ye ujɔr.” 
\s1 Gaa Uwumbɔr ki kii mbamɔm man 
\r (Matiu 6.25-34) 
\p  
\v 22 Le Yesu bui waadidiliib, “Nima le m tuk nimi, ni taa cha nimi aalandak li muk nimi tiwon aawan pu, ki taa li dak ke, ‘Ti ga ji ba? Ti ga peen ba?’  
\v 23 Limɔfal bi tijikaar baanja pu la aa? Tiwon bi tiwanpeenkaan baanja pu la aa?  
\v 24 Dakl lik ŋikakaa aah bi pu na. Ŋaa ko tijikaar, ki mu aa chee ti, kaa kpa ŋipil, kaa kpa ŋiboo. Uwumbɔr le kpiini ŋi. Naa jer ŋi sakpen aa?  
\v 25 Ni ponn ni ubaa ga ŋmaa muk waalandak aan ki yunn ki jer Uwumbɔr aah siin pu na aa?\f + \fr 12:25 \ft : Bee “…aan ki di lisaŋ libaa kpee waafɔfɔk pu uu?”\f* 
\v 26 Naah kaa ŋmaa ŋa tiwan ni kaa pɔɔ na, ba pu ni cha ilandak muk nimi ni gur na pu?  
\v 27 Dakl lik mmopuun aah bi pu na. Mu aa tun lituln, ki mu aa fik tikokonn. M tuk nimi la, Ubɔr Solomonn u nan pee tiwanpeenkaan nyaan na aawanpeenkaan aa nan ŋan ke mmopuun aah ŋan pu na.\fig Mmoopuun|src="AB02798b.tif" size="col" ref="Luk 12.27" \fig* 
\v 28 Timoor bi din, ki ga fe wu mmii fen, le Uwumbɔr ŋa ti mmopuun mu ŋan na. Waan tii nimi tiwanpeenkaan aa? Naa gaa Uwumbɔr ki kii mbamɔm. U ga tii nimi.  
\v 29 Ni taa cha ninimbil li man tijikaar ni tiwanyukaan pu, ki taa cha ilandak li muk nimi.  
\v 30 Tiwan ngbaan mɔmɔk pu le dulnyaa wee ni aanib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aanimbil man. Nite Uwumbɔr nyi ke ni ban tiwan ngbaan.  
\v 31 Ni cha ninimbil li man Uwumbɔr aanaan pu, le u ga di tiwan ngbaan mɔmɔk kpee nimi.” 
\s1 Paacham aawankpal 
\r (Matiu 6.19-21) 
\p  
\v 32 “Maanib bi bi siib na, ni taa san ijawaan man. Nite Uwumbɔr le ban ke u tii nimi nnaan. Waageehn le na.  
\v 33 Ni kooh naah kpa tiwan ni na man, ki di ŋimombil ngbaan tii bigiim, aan ki li kpa ŋimombil ŋi kaan doo na. Ni ga li kpa liwankpal li kaan doo na paacham. Unaayuk ubaa aan buen nima. Ŋikpaambil aan li bi nima ki bii ni.  
\v 34 Saawankpal aah bi nin chee na, aasui mu bi nima chee la.” 
\s1 Bitutum bi si kii na aayataŋakl 
\p  
\v 35 “Ni gor nibaa pu man, ki see nimi aakaryaa mam,  
\v 36 ki li bi ke bitutum bi si kii buyoonn bidindaan ga nya tibɔndinn aajikaar aajim ni, ki fuu ni na. U yaa nan fuu ni ki kpaar jaaleŋ kan, libuul ngbaan ni le bi ga chuu piir tii u.  
\v 37 Bitutum bi lik bidindaan aah ga fuu ni pu na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu. M tuk nimi mbamɔn la, u ga cha bi kal, ki ga di tijikaar siin binimbiin ni.  
\v 38 U yaa fuu ni kinyetaasiik, bee u yaa fuu ni likoojawiil yoonn, ki kan ke bi gor kan, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu la.  
\v 39 Ni nyi ke udichadaan yaa ba nyi buyoonn unaayuk ga fuu ni na kan, waa ba ga doon ki geen, u ba ga li ka lik, unaayuk ngbaan taa koo ni waadichal ni.  
\v 40 Ni mu gor man; ba pu? buyoonn naan li dak ke m ga gir ni na, n‑yoonn ngbaan le m ga gir ni.” 
\s1 Ututunn u ŋan na, ni u kaa ŋan na 
\r (Matiu 24.45-51) 
\p  
\v 41 Le Piita baa Yesu, “Ndindaan, aa ŋakl liyataŋakl ngbaan ki tii timi baanja le aan aa ŋakl ki tii binib mɔmɔk la?” 
\p  
\v 42 Le Tidindaan bui u, “Uyidaan ubaa yaa tii waatutunn ubaa tininkpir ke u li lik waachiln ni aanib ki tii bi tijikaar naah ŋeer buyoonn na kan, ututunn ngbaan ga ŋa kinye ki li kpa nlan, ki li tun waatuln mbamɔm?  
\v 43 Udindaan yaa nan fuu ni ki mui waatutunn ŋani uma udindaan aah ban pu na kan, Uwumbɔr aanyoor bi ututunn ngbaan pu.  
\v 44 M tuk nimi mbamɔn la, u ga tii u tininkpir u li lik waawan mɔmɔk.  
\v 45 Tɔ, ututunn ngbaan mu yaa dak usui ni ke udindaan ga yunn, ki yaa piin ki gbaa ututuŋeen aatɔtiib, bijab ni bipiib mɔmɔk, ki ji ki nyu ndaan gbii kan,  
\v 46 udindaan ga gir ni buyoonn waan li dak ke u ga gir ni na, ki ga gbaa u ŋinaalab mbamɔm, ki ga di u ŋa binib bi yii waamɔb na aah bi nin chee na. 
\p  
\v 47 “Ututunn u nyi udindaan aah ban pu na, kaa gor, kaa ŋani kina na, bi ga gbaa u sakpen.  
\v 48 Ututunn u kaa nyi udindaan aah ban pu na, ki tun lituln li ŋeer ŋinaalab aagbaan na kan, bi ga gbaa u siib la. Uwumbɔr yaa tii unii nlan sakpen kan, u ga li ban ke u di nlan ngbaan tun litunyaan jer biken. Uwumbɔr yaa tii unii tininkpir kan, u ga li ban ke udaan ngbaan tun ki jer biken aah tun pu na.” 
\s1 Binib aah ga yakr tɔb chee Yesu pu pu na 
\r (Matiu 10.34-36) 
\p  
\v 49 “M dan m nan tuur mmii dulnyaa wee ni. Mu yaa puun gaal kan, m ba gee.  
\v 50 M ga ji falaa ki ti nyaŋ. Nsui aan doon see m jin falaa ngbaan ki ti doo.  
\v 51 Maah dan dulnyaa wee ni na, ni dak ke nima le ga cha binib mɔmɔk li kpaan kimɔbaan aa? Aayii. M tuk nimi la, m pu le bi ga yakr tɔb chee.  
\v 52 Dandana ki joo cha, binib biŋmu yaa bi lidichal libaa ni kan, bi ga yakr tɔb chee la. Bitaa ga kpak bilee bi gur na. Bilee ngbaan mu ga kpak bitaa na.  
\v 53 Uja ga yakr ujapɔɔn chee; japɔɔn mu ga yakr ute chee; upii mu ga yakr ubisal chee; bisal mu ga yakr una chee; upii mu ga yakr ubipuu chee; bipuu mu ga yakr uchapii chee.” 
\s1 Baa bee Uwumbɔr aah ŋani pu na 
\r (Matiu 16.2-3) 
\p  
\v 54 Le Yesu bui kinipaak ngbaan, “Ni yaa kan utaal yun ki bɔln liwilir wɔb kan, libuul ngbaan ni le ni ga bui ke, ‘Utaal ga nu la,’ le u nu.  
\v 55 Libuln yaa nyan ni ŋŋangii aasikakl wɔb kan, le ni ga bui ke, ‘Kitotoŋ koo a,’ le ki koo.  
\v 56 Nimi biŋmaŋmannim, kitiŋ ni paacham pu le cha ni beer naah ga li bi pu na. Ba ŋa naa bee Uwumbɔr aah ŋani pu dandana na?” 
\s1 Aa yaa koo unii aataani ni kan, chuu utaal mala 
\r (Matiu 5.25-26) 
\p  
\v 57 “Ba ŋa naa ŋmaa dakl lik ki bee ni ŋan na?  
\v 58 Aa ni unii yaa kpa tibɔr, u ban u di ti buen bibɔjirb chee kan, chuu utaal mala, u taa kee fuu bi chee, ki taa di si ŋa biŋaal ni, bi di si ŋa kiyondiik ni.  
\v 59 M tuk si la, saan nya nima ki nan saa buyoonn aa ga pa kooti ni aamombil mɔmɔk doo na.” 
\c 13  
\s1 Kpeln nimi aabimbin man 
\p  
\v 1 N‑yoonn ngbaan le binib bibaa dan nan bui Yesu ke Galilee aatiŋ aanib aah nan bi toor kitork tii Uwumbɔr na, Pailat nan ku bi.  
\v 2 Le Yesu baa bi, “Ni dak ke Galilee aatiŋ aanib ngbaan nan ye titunwanbirdam ki jer Galilee yaab biken aa? Nima le cha u ku bi ii?  
\v 3 Aayii. M tuk nimi la, ni yaa kaa kpeln nimi aabimbin kan, ni mɔmɔk ga kpo kina la.  
\v 4 Tɔ, libimbifɔfɔŋ aah nan lir ki ku bijab kipiik ni biniin Siloam aatiŋ ni na, ni dak ke bi nan kpa taani ki jer Jerusalem aanib mɔmɔk aa?  
\v 5 Aayii. M tuk nimi la, ni yaa kaa kpeln nimi aabimbin kan, ni mɔmɔk ga kpo kina la.” 
\s1 Busub bu kaa lu ŋisubil na 
\p  
\v 6 Le u ŋakl bi liyataŋakl ke, “Uja ubaa nan bun busub bubaa waasaak ponn ni; ki joo cha, le u dan nan lik ke ŋisubil bi aa ŋaa bi, le kaa kan nibaa.  
\v 7 Le u bui waatutunn, ‘Ŋibin ŋitaa le na, le m choo m nan lik busub bue. Maa kan lisubil libaa. Gaa bu lii. Taa cha bu li si ki gaa kitiŋ yɔli.’  
\v 8 Le ututunn ngbaan bui u, ‘Ndindaan, di cha bu libiln lee, m gbii bu taab, ki ban tinaabin ki bil bu.  
\v 9 Libiln li choo na, bu yaa lun kan, ni ŋan. Bu yaa kaa lun kan, aa gaa bu lii.’” 
\s1 Yesu aah cha upii u boo gui na pɔɔk pu na 
\p  
\v 10 Juu yaab aakpaakool daal le Yesu bi mmeen aadiik ni, ki bi tuk binib Uwumbɔr aabɔr.  
\v 11 Le upii ubaa bi nima. Tiyayaar le joo u ki ŋa u ubun ŋibin kipiik ni ŋiniin. U boo gui, kaa ŋmaa yaar.  
\v 12 Yesu aah kan u na, le u yin u ke u dan u chee, le ki bui u, “Upii, aa kan aabaa saaween chee,”  
\v 13 le ki di uŋaal paan u pu. Libuul ngbaan ni le u yaar, le ki nyuŋ Uwumbɔr. 
\p  
\v 14 Yesu aah cha upii ngbaan pɔɔk likpaakool daal na, nima le cha mmeen aadiik ni aaninkpel gee liŋuul Yesu pu, le ki bui kinipaak ngbaan, “Iwiin iloob le bi likpaakool aakaasisik ni, ti li tun lituln, ki cha likpaakool daal. Nima pu na, ni dan iwiin iloob ngbaan aakaasisik ni aan u cha ni pɔɔk. Ni taa ki dan nan ban laafee likpaakool daal.” 
\p  
\v 15 Le Tidindaan bui u, “Nimi biŋmaŋmannim, likpaakool daal kan, ni ga chuu gbiln nimi aanaaja, bee nimi aabon, ki di u buen nkpen ni ke u ti nyu nnyun.  
\v 16 Upii wee ye Abraham aayaabil la, le kinimbɔŋ buu u ŋibin kipiik ni ŋiniin le ki ŋa u u boo gui na. Maah chuu buur u likpaakool daal na, naa ŋan aa?”  
\v 17 Yesu aah len kina na, le inimɔɔn chuu binib bimɔk kpak u kinikpakpak na. Waah tun lijinjiir aatun pam pu na, le kinipaak ngbaan mɔmɔk nan kpa mpopiin pam.\fig Upii u boo gui na|src="AB02876b.tif" size="col" ref="Luk 13.10-17" \fig* 
\s1 Tisufar aabil aayataŋakl 
\r (Matiu 13.31-32; Mak 4.30-32) 
\p  
\v 18 Le Yesu baa bi, “Uwumbɔr aanaan naahn ba? M ga di ba ki di ŋaŋ mu?  
\v 19 Mu naahn linaanyiimbil li uja ubaa nan di bun waakpaab ni na la. Le li muun ki ŋa busub. Le inyoon i laani paacham na dan nan ter yaadil bu aabon pu.” 
\s1 Boroboro aanyɔk aayataŋakl 
\r (Matiu 13.33) 
\p  
\v 20 Yesu nan ki baa bi, “M ga di ba ki di ŋaŋ Uwumbɔr aanaan?  
\v 21 Mu naahn nnyɔk mu bi joo ŋani boroboro ni aan upii ubaa nan di ŋa boroboro aayon ponn ni na, le boroboro ngbaan mɔk duun.” 
\s1 Naah ga dii pu na 
\r (Matiu 7.13-14, 21-23) 
\p  
\v 22 Le Yesu cha Jerusalem. Waah cha na, le u bɔ dii ntisakpem ni ntiwaatiir ni, le ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr.  
\v 23 Le unii ubaa baa u, “Ndindaan, binib bi ŋmar na le bi siib aa?” 
\p  
\v 24-25 Le Yesu bui bi, “Cha ninimbil li man ni li dii mbisamɔb mu kaa waa na. M tuk nimi la, buyoonn udichadaan na ga nan fii ki laŋ kidiik na, nee aapuwɔb le binib pam ga li ban bi koo ni, kaan ŋmaa koo ni. Ni ga li si lipaal, ki kpaar jaaleŋ, ki bui ke, ‘Tidindaan, chuu piir tii timi.’ Le u ga bui nimi, ‘Maa nyi nimi. Ni nyan ni la chee?’  
\v 26 Le ni ga bui ke, ‘Ti ni si le nan kpaan ji ki nyun. Aa nan tuk binib Uwumbɔr aabɔr timi aatiŋ ni la.’  
\v 27 Le u ga ki bui nimi, ‘M tuk nimi la, maa nyi nimi. Ni nyan ni la chee? Nimi titunwanbirdam, ni mɔmɔk siir m chee man.’  
\v 28 Le u ga jenn nimi. Le ni ga li waa Abraham, ni Aisak, ni Jakob, ni Uwumbɔr aabɔnabtiib mɔmɔk Uwumbɔr aanaan ni. Ni ga li bi lipaal, ki wii ki ŋman ŋinyin nima chee.  
\v 29 Binib ga nya liwipuul wɔb, ni liwilir wɔb, ni isikakl mɔk, ki ga li ka ki ji tijikaar Uwumbɔr aanaan ni.  
\v 30 Li pel man, puwɔb yaab bibaa ga nan ŋa bisalolm. Bisalolm bibaa mu ga nan ŋa puwɔb yaab.” 
\s1 Yesu aah gee Jerusalem aanib pu na 
\r (Matiu 23.37-39) 
\p  
\v 31 N‑yoonn ngbaan le Farisii yaab bibaa dan Yesu chee, ki nan bui u, “Nya do chee, ki li cha. Ubɔr Herod ban u ku si la.” 
\p  
\v 32 Le Yesu bui bi, “Ni li cha ti tuk uŋɔk ngbaan, ‘Din ni fen le m ga nyan tiyayaar binib ni, ki cha bibum pɔɔk. Iwiin itaa daal le maatuln ga doo.’  
\v 33 Nima le m cha Jerusalem din, ni fen, ni daalpu. Baan ku Uwumbɔr aabɔnabr ubaa nibaa chee, see Jerusalem ponn ni. 
\p  
\v 34 “Jerusalem aanib, nsui bii ni pu la. Ni ku Uwumbɔr aabɔnabtiib, ki yur waatutum ŋitakpal ki ku bi. N‑yoonn mɔmɔk le m nan ban m kuun nimi ŋa mbaa chee ke ukɔla aah kuuni waakoobi pu ki ŋani ufeen ni na, le naa kii.  
\v 35 Lik, Uwumbɔr siir cha nimi. M tuk nimi la, naan ki kan mi ki nan saa bundaln ni ga nan bui ke, ‘Uwumbɔr aanyoor bi unii u choo uma Uwumbɔr aayimbil ni na pu.’”\f + \fr 13:35 \ft : Lik Ilahn 118.26.\f* 
\c 14  
\s1 Yesu aah cha ubun pɔɔk pu na 
\p  
\v 1 Juu yaab aakpaakool daal le Yesu nan buen Farisii yaab aaninkpel ubaa do, u ti ji tijikaar. Le bi lik waah ga ŋa pu na mɔmɔk.  
\v 2 Le uja u taakpachoo fuukoo nan chuu u na mu bi nima, le ki dan Yesu chee.  
\v 3 Le Yesu baa Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb ni Farisii yaab, “Timi aakaal kii ke unii cha bibum pɔɔk likpaakool daal aa?” 
\p  
\v 4 Le baa len tibaa. Le Yesu chuu uja ngbaan ki ti cha waaween doo, ki cha u buen.  
\v 5 Le u baa bi, “Unii ubaa aabon, bee waanaaja yaa lir nnyunbun ni likpaakool daal kan, waan nyan u likpaakool daal ngbaan aa?” 
\p  
\v 6 Le baa ki ŋmaa len tibaa. 
\s1 Binib bi Uwumbɔr ga nyuŋ bi na 
\p  
\v 7 Le Yesu kan ke binib bi dan bi nan ji tijikaar na buen ti kal bininyuum aakakaa chee. Nima le u ŋak bi liyataŋakl:  
\v 8 “Unii ubaa yaa yin si ke aa dan nan ji u chee tijikaar kan, taa kal bininyuum aakakaa chee. Nibaakan, unii u jer si na ga fuu ni.  
\v 9 Le udichadaan ngbaan ga dan nan bui si, ‘Cha uja wee kal do chee.’ Le inimɔɔn ga chuu si. Le aa ga fii ki ti kal uwaatiir aakakaa chee.  
\v 10 Unii yaa yin si ke aa dan nan ji u chee tijikaar kan, ti puen kal unii waatiir aakakaa chee. Le udichadaan ngbaan ga dan nan bui si, ‘Njɔ, nan kal nkakaa mu ŋan na chee.’ Le binib bimɔk ji aa chee tijikaar na ga nyuŋ si.  
\v 11 Naatataa le ye ke unii umɔk nyuŋ ubaa na, Uwumbɔr ga sunn u taab. Unii umɔk sunn ubaa taab na, Uwumbɔr ga nyuŋ u.” 
\p  
\v 12 Le Yesu bui Farisii yaab aaninkpel u yin u ke u dan nan ji tijikaar na, “Aa yaa ŋa njim kan, taa yin aajɔtiib, bee saamaal aanib, bee aanaabitiib, bee aaŋeen aatɔtiib bi ye biwankpadam na, ke bi dan nan ji; ba pu? bi mu ga ki yin si ke aa nan ji bi chee tijikaar ki teen.  
\v 13 Aa yaa ŋa njim kan, yin bigiim, ni bitaageeb, ni biwɔb, ni bijoom, ke bi dan nan ji.  
\v 14 Bima le aa kpa nibaa ke bi ki giin tii si. Uwumbɔr le ga ŋa tinyoor ŋa aa pu. Buyoonn bininyaam ga fikr nkun ni na, le Uwumbɔr ga tii si saapal.” 
\s1 Njim sakpem aayataŋakl 
\r (Matiu 22.1-10) 
\p  
\v 15 Binib bi ji u chee tijikaar na ponn ni ubaa ŋun waah len pu na, le ki bui u, “Binib bi ga ji tijikaar Uwumbɔr aanaan ni na, waanyoor bi bi pu la.” 
\p  
\v 16 Le Yesu bui u, “Uja ubaa nan bui binib pam ke u ga ŋa tijikaar bi dan nan ji. Le u ŋa tijikaar pam.  
\v 17 Tijikaar aajim yoonn, le u tun waatutunn u ti bui bi, ‘Ni ŋeer a. Dan man.’  
\v 18 Waah bui bi kina na, le bi mɔmɔk kpaan yii. Njan yoo na bui u, ‘M daa bukpaab la, ki ban ke m buen ti lik bu aah bi pu na. M ŋa si gafara la.’  
\v 19 Le ubaa mu bui u, ‘M daa inaaja i ko kisaak na kipiik la. M cha m ti lik yaah bi pu na la. M ŋa si gafara.’  
\v 20 Le ubaa mu bui u, ‘M laa kunn upii la, le kaan ŋmaa dan.’ 
\p  
\v 21 “Le ututunn ngbaan gir kun udindaan chee, ki ti tuk u bi mɔmɔk aah len pu na. Le liŋuul chuu u. Le u bui waatutunn ngbaan, ‘Li cha kinyaŋ ni mala, ki ti yin ni bigiim, ni bitaageeb, ni bijoom, ni biwɔb, ke bi dan nan ji.’  
\v 22 Le waatutunn ŋa kina, ki dan nan bui u, ‘Ndindaan, m ŋa saah len pu na. Mpaan gur bi.’  
\v 23 Le udindaan bui u, ‘Li cha isan ni, ki ti gaŋ binib ke bi dan nan ji, aan maadichal gbiin.  
\v 24 M tuk nimi la, binib bi m nan puen bui bi ke bi dan nan ji na, bi ponn ni ubaa aan lak maajikaar.’” 
\s1 Unii u kaa ŋmaa yii tiwan mɔmɔk na aan ŋmaa dii Yesu 
\r (Matiu 10.37-38) 
\p  
\v 25 Le kinipaak pam dii Yesu. Le u fenn toŋ bi, ki bui bi,  
\v 26 “Unii yaa dan u nan dii mi, ki yaa kaa gee mi ki jer waah gee ute ni una, ni upuu, ni waabim, ni unaatiib, ni ukpetiib, ni uninkpatiib, ni waamɔfal pu na kan, waan ŋmaa dii mi.  
\v 27 Unii umɔk kaan yoor waadɔpuinkoo ki dii mi na kan, waan ŋmaa li ye maadidiir. 
\p  
\v 28 “Ni ponn ni ubaa yaa ban ke u maa kidifɔfɔŋ kan, u ga puen dakl lik ke waamombil ga fuu aan ŋaan fuu.  
\v 29 U yaa piin ki bi maa kidiik, kaa puen dakl lik waamombil aah bi pu na kan, nibaakan, waamombil aan fuu. Le waan ŋmaa maa kidiik ngbaan doo. Binib bimɔk kan na ga laa u, ki bui ke,  
\v 30 ‘Uja wee nan piin ki bi maa kidiik, kaan ŋmaa doo.’ 
\p  
\v 31 “Tɔ, ubɔr u kpa butɔb aajab ŋichur kipiik na yaa ban u buen ti to ubɔr u kpa butɔb aajab ŋichur moninko na butɔb kan, u ga puen dakl lik ke u ga ŋman aan waan ŋman.  
\v 32 U yaa nyi ke waan ŋmaa nyaŋ u kan, waah laa bi ni daa na, u ga tun bitutum bi ti tooh u nsan ni, ki bui u ke u pɔɔk ubaa aan bi ti kpokl ki kuln kijaak ngbaan.  
\v 33 Ŋiyataŋak ngbaan aatataa le ye ke aa yaa kaa yii saah kpa nimɔk na kan, saan ŋmaa dii mi.” 
\s1 N‑yaan aayataŋakl 
\r (Matiu 5.13; Mak 9.50) 
\p  
\v 34 “Tɔ, n‑yaan ŋan la. Mu yaa bii, ki yaa kaa ki mɔ kan, nibaa aa bi ki ga ki ŋmaa ŋa mu aan mu mɔɔk.  
\v 35 Mu ŋa yɔli le na. Mu aan ki li kpa nterm tii nibaa. Bi ga di kpir la. U kpa litafal na kan, u ŋun.” 
\c 15  
\s1 Kiwakork ki wɔŋ na aayataŋakl 
\r (Matiu 18.12-14) 
\p  
\v 1 Bilampoogaab ni titunwanbirdam pam nan bi kuuni Yesu chee ke bi ti pel waah len tibɔr ti na.  
\v 2 Le Farisii yaab ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb ŋulni u pu ke, “Uja wee gaal titunwanbirdam ki ji bi chee tijikaar.” 
\p  
\v 3 Nima pu le Yesu ŋakl bi liyataŋakl,  
\v 4 “Ni ponn ni ubaa yaa kpa ipiih nkub, ubaa yaa wɔŋ kan, u ga di cha ipiih imonko inaa ni kipiik ni iwae i gur na timoor ni, ki buen ti ban upiih u wɔŋ na, ki ti saa buyoonn u ga kan u na.  
\v 5 U yaa ti kan u kan, u ga li mɔɔni, ki di u buŋ usil, ki chaa kun.  
\v 6 U yaa ti fuu linampal kan, le u ga yin ni ujɔtiib ni udoyaab, ki nan bui bi, ‘Maapiih u wɔŋ na, m kan u. Cha ti li mɔɔni man.’  
\v 7 Liyataŋakl lee aatataa le ye ke titunwanbirdaan ubaa yaa kpeln waabimbin kan, paacham yaab ga li mɔɔni unii u kpeln waabimbin na pu, ki jer baah ga li mɔɔni bininyaam imonko inaa ni kipiik ni biwae bi kaa ban bi kpeln baabimbin na pu.” 
\s1 Ŋimombil ŋi wɔŋ na aayataŋakl 
\p  
\v 8 “Upii ubaa yaa kpa tikunabr aamombil kipiik, libaa yaa wɔŋ kan, u ga see karyaa, le ki ŋal lidichal ni, ki lik mbamɔm ki ti kan li.  
\v 9 Tɔ, u yaa ti kan li kan, u ga yi ni unaakoontiib ni udoyaab, ki nan bui bi, ‘Maamombil li wɔŋ na, m kan li. Cha ti li mɔɔni man.’  
\v 10 Liyataŋakl lee aatataa le ye ke titunwanbirdaan ubaa yaa kpeln waabimbin kan, u pu le Uwumbɔr aatuuntiib ga li mɔɔni paacham.” 
\s1 Japɔɔn u wɔŋ na aayataŋakl 
\p  
\v 11 Yesu nan ki bui bi, “Uja ubaa nan bi ki nan kpa japɔtiib bilee.  
\v 12 Le uwaatiir na bui u ke, ‘Nte, yakr maafaal ki di tii mi dandana.’ Le ute yakr bimɔk aafaal ki di tii bi.  
\v 13 Iwiin ilee aah jer na, le uwaatiir na kuun waafaal mɔmɔk, ki di buen kitiŋ ki daa na ni. Waah ti bi nima na, le u jin waafaal mɔmɔk yɔl yɔl, le li ti doo.  
\v 14 Waah jin ni mɔmɔk ti doo na, le nkon sakpem lir nima chee. Igiin le nan gur joo u.  
\v 15 Le u di ubaa ti kpaan kitiŋ ngbaan ni aanii ubaa chee. Le u tun u igbeer chee timoor ni ke u ti li ŋani i tijikaar.  
\v 16 Nkon aah joo u sakpen pu na, u ga ŋmaa ŋmɔ igbeer ngbaan aajikaar. Unii ubaa mu aa tii u nibaa.  
\v 17 Le u ŋa nlan le ki bui ke, ‘Nte aatutum mɔmɔk ji ki gur. Le nkon ban mu ku mi do chee na.  
\v 18 M ga gir kun nte do, ki ti bui u ke, Nte, m koo aa ni Uwumbɔr mɔk aataani ni.  
\v 19 Naa ki ŋan ke aa yin mi aajapɔɔn. Ŋa mi saah ŋani saatutum pu na.’  
\v 20 Le u fii ki cha ute do. 
\p “Waah laa bi ni daa na, le ute waa u, ki san u kinimbaak, le ki san tooh u nsan ni, ki ti di uŋaal kpal u, le ki moor utakpiln.\f + \fr 15:20 \ft : …moor utakpiln: Israel yaab nan doon tɔb kina le ki mɔk ngeehn.\f* 
\v 21 Le ujapɔɔn bui u, ‘Nte, m koo aa ni Uwumbɔr mɔk aataani ni. Naa ki ŋan ke aa yin mi aajapɔɔn.’  
\v 22 Le ute bui waatutum, ‘Li cha mala ki ti yoor ni lininkpebɔkul nyaan na, ki nan di peen u, ki di kibɔmbik ŋmaan u, ki di ŋinaatak taŋ u,  
\v 23 ki li joo ni unaabo u filk na, ki nan kɔr u, aan ti ji ki li mɔɔni.  
\v 24 M nan nyi ke njapɔɔn umina kpo a, le u bi. U nan wɔŋ a, le m ki kan u.’ Le bi piin ki bi mɔɔni. 
\p  
\v 25 “Tɔ, ujapɔpol na nan bi kisaak. Waah nyan ni kisaak ki peen ni linampal na, le u ŋun bi gbaa tibar ki gaa ilahn.  
\v 26 Le u yin bitutum ponn ni ubaa, le ki nan baa u, ‘Ni ye kinye?’  
\v 27 Le u bui u, ‘Aanaal na fuu ni a. Waah fuu ni ni laafee na, le aate cha bi kɔr unaabo u filk na.’  
\v 28 Ukpel aah ŋun kina na, le u gee liŋuul, kaa ban u koo ni. Le ute nyan ni lipaal, ki nan gaŋ u ke u koo ni.  
\v 29 Le u bui ute, ‘Lik, m tun lituln ŋibin sakpen le ki tii si, kaa kee yii saamɔb. Le saa po tii mi uŋobo ke m ni njɔtiib ji ki li mɔɔni.  
\v 30 Aajapɔɔn umina le nan dii bipiidagoob ki ti bii saawangol mɔmɔk doo, le waah fuu ni na, aa kɔr unaabo u filk na ki tii u.’  
\v 31 Le ute bui u, ‘Maabo, aa bi m chee n‑yoonn mɔmɔk la. Sin le yeh maah kpa tiwan ni na mɔmɔk.  
\v 32 Aanaal umina, m nan nyi ke u kpo a, le u bi. U nan wɔŋ a, le m ki kan u. Nima le ni ŋan ke ti li mɔɔni ki li kpa mpopiin.’” 
\c 16  
\s1 Ututunn u kpa nlan na 
\p  
\v 1 Tɔ, Yesu nan bui waadidiliib, “Uwankpadaan ubaa le nan bi ki kpa ututunn u lik waawan mɔmɔk na. Le bibaa dan nan bii u udindaan aanimbiin ni ke u joo waawan ji la.  
\v 2 Le udindaan yin u ki nan baa u, ‘Maah ŋun saabɔr ti na, ti ye kinye? Mɔk mi saah ŋa maawan pu na mɔmɔk. Saan ki li ye maatutunn.’  
\v 3 Le ututunn ngbaan dak usui ni, ‘Ndindaan ga nyan mi waatuln ni. M ga ŋa kinye? Maan ŋmaa ko kisaak. M mu yaa kpaln uwanmeer kan, inimɔɔn ga li joo mi.  
\v 4 M nyi maah ga ŋa pu na, aan ndindaan yaa nyan mi waatuln ni kan, bibaa gaa mi baadichal ni.’  
\v 5 Le u buen ti yin ni binib bi joo udindaan aapɔln na ke bi dan u chee ubaabaa ubaabaa, le ki baa njan yoo na, ‘Aa joo ndindaan aapɔln iŋa?’  
\v 6 Le u bui u, ‘Nkpan ankɔra nkub.’ Le u bui u, ‘Yoor saapɔln aagbaŋ ki kal mala ki ŋmee ankora piiŋmu.’  
\v 7 Le u baa uken, ‘Si, aa mu joo waapɔln iŋa?’ Le u bui u, ‘Idi bɔtɔ nkub.’ Le u bui u, ‘Yoor saapɔln aagbaŋ ki ŋmee bɔtɔ imonko inaa.’  
\v 8 Tɔ, ututunn u kaa ŋan na aadindaan aah ŋun ni pu na, le u pak u, ke waah ŋa pu na, u kpa nlan la. Naatataa le ye ke dulnyaa wee aanib kpa nlan baabɔr ni ki jer Uwumbɔr aanib aah kpa pu na. 
\p  
\v 9 “M tuk nimi la, ni di dulnyaa wee ni aawankpal ter bigiim, aan ni yaa doo kan, ni ga koo nkookoo yaan mu ga li bi ki cha n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na ni.  
\v 10 Unii u tun lituwaatiir mbamɔm na, u ga tun litusakpeln mu mbamɔm. Unii u kaa tun lituwaatiir mbamɔm na, waan tun litusakpeln mu mbamɔm.  
\v 11 Ni yaa kaa joo dulnyaa wee ni aawankpal mbamɔm kan, ŋma ga di Uwumbɔr aatuln ŋa aaŋaal ni?  
\v 12 Ni yaa kaa ŋa dulnyaa wee ni aawan mbamɔm kan, Uwumbɔr aan tii nimi paacham aawan. 
\p  
\v 13 “Unaagbiija ubaa aan ŋmaa tun lituln ki tii dindatiib bilee. U ga li nan ubaa, le ki li gee uken. U ga li si ubaa aachaŋ ni, le ki lik uken fam. Naan ŋmaa li dii Uwumbɔr ni liwankpal mu.” 
\s1 Yesu aah ki len pu na 
\r (Matiu 11.12-13; 5.31-32; Mak 10.11-12) 
\p  
\v 14 Le Farisii yaab, bi gee ŋimombil sakpen na, ŋun Yesu aah len tibɔr timina mɔmɔk pu na, le ki laa u.  
\v 15 Le u bui bi, “Nimi le ban ke binib li dak ke ni ye bininyaam. Uwumbɔr le nyi nisui ni aah bi pu na. Binib aah nyuŋni tiwan ni na ye fam le Uwumbɔr chee. 
\p  
\v 16 “Uwumbɔr aakaal ni waabɔnabtiib aaliin nan joo binib ki nan saa Jɔnn u nan muini binib nnyun ni na aayoonn. Waayoonn ngbaan ki joo cha, le bi mooni Uwumbɔr aanaan aabɔnyaan tee. Le binib mɔk aabɔŋ koo Uwumbɔr aanaan ni mpɔɔn.  
\v 17 Uwumbɔr aakaal mubaa aah ga ŋa yɔli pu na, ni pɔɔ ki jer paacham ni taab aah ga jer pu na. 
\p  
\v 18 “Uja umɔk jenn upuu lii ki ki yoor upii uken na, uja ngbaan kpaln udagoor la. Upii aachal yaa jenn u lii aan uja uken ki yoor u kan, uja ngbaan mu kpaln udagoor la.” 
\s1 Uwankpadaan ni uwanmeer Lasarus aabɔr 
\p  
\v 19 “Tɔ, uwankpadaan ubaa nan bi, ki peeni tiwanpeenkaan nyaan, ki ji tijikaar ti mɔ na iwiin mɔmɔk.  
\v 20 Le uwanmeer ubaa mu nan bi, bi nan yin u ke Lasarus. Le ibusoon joo u. Le bi joo u ti bilni uwankpadaan ngbaan aabisamɔb chee.  
\v 21 Le u ban ke u li peei ŋisaabol ŋi nyan uwankpadaan ngbaan aateebul paab ki lir kitiŋ na ji. Le ibɔ mu choo nan lakr waabuun ngbaan.  
\v 22 Naah joo cha na, le uwanmeer ngbaan nan kpo. Le Uwumbɔr aatuuntiib dan nan yoor u ki di buen paacham, Abraham chee.  
\v 23 Le uwankpadaan ngbaan mu nan kpo. Le binib di u ti sub. Waah kpo na, le u ti bi mmii mu kaan junn na ni, ki ji falaa sakpen, le ki waan lik paacham, ki waa Abraham dandar, ki waa Lasarus mu bi u chee nima.  
\v 24 Le u teen, ‘Nte Abraham, m ji falaa sakpen mmii mue ponn ni; san mi kinimbaak, ki tun Lasarus u ti di uŋanbik tu nnyun ki nan di meeh nlambil aan li sɔŋ.’ 
\p  
\v 25 “Le Abraham bui u, ‘Maabo, teer ke saah nan bi limɔfal ni na, aa nan bi ji saamɔɔn la. Lasarus mu nan bi ji falaa la. Dandana wee Lasarus aasui sɔŋ do chee na. Aa mu bi ji falaa la.  
\v 26 Libuusakpeln mu bi ti ni saakaasisik ni, aan binib bi ban bi nyan do ki puur buen aa chee na taa ŋmaa puur, ubaa mu taa nyan aa chee ki dan do chee na.’  
\v 27 Le uwankpadaan ngbaan bui u, ‘Nte, ni yaa ye kina kan, m gaŋ si, tun Lasarus u buen nte do  
\v 28 ki ti sur nnaatiib biŋmu bi gur na, bi taa dan do chee na, ki mu nan ji falaa wee.’ 
\p  
\v 29 “Le Abraham bui u, ‘Bi kpa Uwumbɔr Aagbaŋ. Bi li ŋun kigbaŋ ngbaan aah len pu na.’  
\v 30 Le u bui ke, ‘Nte Abraham, aayii, baan ŋun; unii yaa fikr nkun ni ki buen bi chee kan, nima le bi ga kpeln baabimbin.’  
\v 31 Le Abraham bui u, ‘Bi yaa kaa ŋun Uwumbɔr Aagbaŋ aah len pu na kan, unii yaa fikr nkun ni kan, nima le aan cha bi kpeln baabimbin.’” 
\c 17  
\s1 Taa tɔŋ unii ke u tun titunwanbir 
\r (Matiu 18.6-7, 21-22; Mak 9.42) 
\p  
\v 1 Yesu nan bui waadidiliib, “Ntɔŋ ga sil li bi; tibɔbir mu bi unii u tɔŋni binib ke bi tun titunwanbir na pu.  
\v 2 Bi yaa ba tee di kinaasakpeŋ ki di tul leen uneen ni, ki tur u lii nnyusakpem nin chee nyoo na ni kan, ni ba soor ki tii u, ni u tɔŋ maadidiliib ponn ni uwaatiir ubaa u tun titunwanbir.  
\v 3 Ni li nyi man. 
\p “Aana aabo yaa ŋa si bakaa kan, sur u. U yaa kpeln waabimbin kan, di cha pinn u.  
\v 4 U yaa ŋa si bakaa nfum mulole nwiin mbaa ponn ni, ki yaa dan aa chee nfum mulole ki nan bui si, ‘M ŋa si gafara la,’ kan, aa di cha pinn u.” 
\s1 Gaa Uwumbɔr ki kii 
\p  
\v 5 Le waakpambalb bui u, “Tidindaan, too kpee timi aanaadii pu.” 
\p  
\v 6 Le u bui bi, “Ni yaa gaa Uwumbɔr ki kii siib na kan, ni ga ŋmaa bui busub ngbaan ke bu ŋɔb libuul ngbaan ni ki ti ŋum nnyusakpem ponn ni, le bu ga kii nimi aamɔb.” 
\s1 Unaagbiija aatuln aah ye pu na 
\p  
\v 7 “Tɔ, ni ponn ni ubaa yaa kpa unaagbiija u ko kisaak, bee u kpaa ipiih na kan, u yaa nyan ni kisaak kan, saan bui u libuul ngbaan ni, ‘Nan ji tijikaar.’  
\v 8 Aa ga bui u, ‘Ŋa tijikaar ki siin mi aan m ji ki nyu. M yaa jin doo kan, aa mu ga ji ki nyu.’  
\v 9 Saanaagbiija yaa ŋa saah ban pu na kan, aa ga doon u ke u ni lituln aa? Aayii.  
\v 10 Ni mu bi ke unaagbiija ngbaan aah bi pu na la. Ni yaa ŋa Uwumbɔr aah tuk nimi ke ni ŋa pu na mɔmɔk kan, ni bui ke, ‘Taa ŋeer ubaa pak timi. Ti po ŋa taah ba ga ŋa pu na la.’” 
\s1 Yesu aah cha bikɔndam kipiik pɔɔk pu na 
\p  
\v 11 Yesu aah cha Jerusalem na, le u dii Samaria ni Galilee aatiŋ aanaanmɔk.  
\v 12 Waah bi koo kitiŋ kibaa ni na, le bikɔndam kipiik ton u nsan ni, ki si ni daa siib,  
\v 13 le ki teen ke, “Tidindaan Yesu, san timi kinimbaak.” 
\p  
\v 14 Yesu aah waa bi na, le u bui bi, “Li cha Uwumbɔr aatotoortiib chee, aan bi ti ŋaŋ nimi.” 
\p Baah cha na, le bi pɔɔk.  
\v 15 Le bi ponn ni ubaa aah kan ke u pɔɔk na, u gir ni, ki nyuŋni Uwumbɔr mpɔɔn pu,  
\v 16 le ki nan gbaan Yesu aanimbiin ni, ki doon u.  
\v 17 Uja ngbaan nan ye Samaria\f + \fr 17:17 \ft : Samaria yaab ni Juu yaab aakaasisik ni aa nan mɔ.\f* aatiŋ aanii la. Le Yesu baa ke, “Maa cha bikɔndam kipiik pɔɔk la aa? ke biwae na bi la chee?  
\v 18 Ubaa aa gir ni u nan nyuŋ Uwumbɔr see uwɔwɔnja ngbaan baanja aa?”  
\v 19 le ki bui u, “Saah gaa mi ki kii na, nima le cha aa pɔɔk. Fiin ki li dii saasan.” 
\s1 Uwumbɔr aanaan aah ga fuu ni pu na 
\r (Matiu 24.23-28, 37-41) 
\p  
\v 20 Le Farisii yaab nan baa u, “Uwumbɔr aanaan ga fuu ni bayoonn?” Le u bui bi, “Uwumbɔr aanaan aah ga fuu ni pu na, binib aanimbil aan li waa mu.  
\v 21 Baan ŋmaa bui ke, ‘Lik, mu bi do,’ kaan ŋmaa bui ke, ‘Mu bi nima la.’ Uwumbɔr aanaan bi ni ni.” 
\p  
\v 22 Le u tuk waadidiliib, “N‑yoonn choo, le ninimbil ga li man min Unibɔn Aabo aah ga gir ni bundaln na, kaan kan.  
\v 23 Le bi ga bui nimi, ‘Lik, u bi nima,’ ki ga ki bui ke, ‘Lik, u bi do.’ Ni taa buen ti lik, ki taa dii bi man.  
\v 24 Bundaln min Unibɔn Aabo ga nan gir ni na, ni ga li bi ke utaal aah moor ki wolni paacham mɔmɔk pu na, aan binib mɔmɔk ga li waa pu na la.  
\v 25 Dandana aanib ga yii mi, le m ga ji falaa sakpen waahr, aan ki nin buen paacham aan ki gir ni.  
\v 26 Min Unibɔn Aabo aah ga gir ni buyoonn na ga li bi ke Nowa aayoonn aah nan bi pu na la.\f + \fr 17:26 \ft : Lik Mpiin 6.5-8.\f* 
\v 27 Bi nan ji ki nyu, bijab nan yoor bipiib, bipiib mu nan mɔn bijab, ki ti saa bundaln Nowa nan koo buŋɔb ni na, le nnyusakpem fuu ni ki nan jin bi mɔmɔk.\f + \fr 17:27 \ft : Lik Mpiin 7.6-24.\f* 
\v 28 Tɔ, maah ga gir ni bundaln na mu ga li bi ke Lot aayoonn aah nan bi pu na la. Bi nan ji ki nyu, ki daa tiwan ki kooh, ki bu tijikaar, ki maa tidir.  
\v 29 Bundaln Lot nyan Sodom aatiŋ ni na, le mmii ni chirbil nyan ni paacham ki lir ni, ki ku bi mɔmɔk.\f + \fr 17:29 \ft : Lik Mpiin 18.20–19.25.\f* 
\v 30 Kina le ni ga li bi bundaln min Unibɔn Aabo ga nan nya ni mpaan pu na. 
\p  
\v 31 “N‑yoonn ngbaan, unii yaa bi kidiik paab\f + \fr 17:31 \ft : Bi yaa maa kidiik kan, baa di timoor pinn ki, kaa maa lidikokoln. Bi nan di idɔ paan puln tidir paab, le ki di titan pɔr biin. Bi nan maa ŋibimbin le ki taa joi kidiik aapaacham.\f* kan, u taa koo waadiik ponn ni u ti yoor waawan ni bi ki ponn ni na. Unii u bi kisaak na mu taa gir kun.  
\v 32 Teer man tibɔr ti nan ŋa Lot aapuu na.\f + \fr 17:32 \ft : Lot aapuu nan fenn lik upuwɔb le ki kpaln n‑yaan aatakpal. Lik Mpiin 19.26.\f* 
\v 33 Unii umɔk kaa di ubaa tii Uwumbɔr na kan, waamɔfal ga bee yɔli la. Unii umɔk di ubaa tii Uwumbɔr na kan, u ga kan limɔfal li kaa kpa ndoon na.  
\v 34 M tuk nimi la, buyoonn m ga gir ni na, binib bilee ga li dɔ kidiik kibaa ponn ni kinyeek. M ga nan yoor ubaa ki di buen, ki cha uken.  
\v 35 Bipiib bilee ga li boo nan idi. M ga nan yoor ubaa ki di buen, ki cha uken. [  
\v 36 Bijab bilee ga li bi kisaak. M ga nan yoor ubaa ki di buen, ki cha uken.”] 
\p  
\v 37 Le waadidiliib baa u, “Tidindaan, la chee?” 
\p Le u bui bi, “Liwankpol aah bi nin chee na, nangba mam mu kuuni nima chee la.” 
\c 18  
\s1 Ukpopii ni ubɔjir aabɔr 
\p  
\v 1 Le Yesu ŋakl bi liyataŋakl, u di mɔk bi ke ni ŋan bi li mee Uwumbɔr n‑yoonn mɔmɔk, ki taa cha bitaakpab yɔl.  
\v 2 “Ubɔjir ubaa nan bi kitiŋ kibaa ni, kaa san Uwumbɔr, ki mu aa pak binib.  
\v 3 Ukpopii ubaa mu nan bi kitiŋ ngbaan ponn ni, le ki choo u chee n‑yoonn mɔmɔk, ki nan bui u ke u nyan u waadin aaŋaal ni.  
\v 4 N‑yoonn mɔmɔk le u yiil ni ti yunn. Naah joo cha kina na, le u ti len usui ni, ‘Maa san Uwumbɔr, ki mu aa pak binib.  
\v 5 Tɔ, ukpopii wee mu aah choo m chee n‑yoonn mɔmɔk ki nan muk mi sakpen pu na, m ga tii u waabamɔn, u taa ki beenin choo nan muk mi kina aan nsui ti nyan mbaa ponn ni.’” 
\p  
\v 6 Le Yesu ki bui waadidiliib, “Li ŋun man ubɔjir u kaa ŋan na aah len pu na.  
\v 7 Waah len ke u ga tii u waabamɔn pu na, Uwumbɔr aan tii waanib bi mee u n‑yoonn mɔmɔk nwiin pu ni kinyeek na baabamɔn aa? U ga taan aa?  
\v 8 M tuk nimi la, u ga tii bi baabamɔn mala. Min Unibɔn Aabo mu yaa nan gir ni kan, m ga kan binib beenin tii mi naadii dulnyaa wee ni ii?” 
\s1 Farisii aanii ni ulampoogaar aabɔr 
\p  
\v 9 Le Yesu ŋakl liyataŋakl tii binib bi dak ke bima le ŋan ki jer unibɔn mɔmɔk, kaa lik pak ubaa na ke,  
\v 10 “Bijab bilee nan koo Uwumbɔr Aadichal ni ke bi ti mee Uwumbɔr. Ubaa nan ye Farisii aanii la, uken mu nan ye ulampoogaar.  
\v 11 Farisii aanii na nan sil ubaa ki mee Uwumbɔr ki bui ke, ‘Uwumbɔr, m doon si ke maa bi ke binib mɔmɔk aah bi pu na. Maa kpa iniman, kaa tun lituln li kaa ŋan na, kaa gɔr kidagook, kaa bi ke ulampoogaar umina aah bi pu na.  
\v 12 Likpaakool mɔmɔk ponn ni, m lulni bumɔb iwiin ilee la. Maah kan tinyoor timɔk na, m yakr nfum kipiik ki nyan tibaa tii si.’ 
\p  
\v 13 “Ulampoogaar ngbaan nan sil dandar, kaa kaa u waan lik paacham. U nan po si jik uyil, le ki bui ke, ‘Uwumbɔr, san mi titunwanbirdaan kinimbaak,’ le ki siir kun.  
\v 14 M tuk nimi la, Uwumbɔr len ke ulampoogaar ngbaan aabɔr le ŋan, waa len ke Farisii aanii ngbaan aabɔr ŋan; ba pu? unii umɔk nyuŋ ubaa na, Uwumbɔr ga sunn u taab. Unii umɔk sunn ubaa taab na, Uwumbɔr ga nyuŋ u.” 
\s1 Yesu aah ŋa Uwumbɔr aanyoor ŋa mbim pu pu na 
\r (Matiu 19.13-15; Mak 10.13-16) 
\p  
\v 15 Le binib bibaa joo ni mbipɔm, ki di dan Yesu chee, ki ban ke u di uŋaal paan bi pu. Waadidiliib aah kan kina na, le bi kae bi.  
\v 16 Le Yesu yin mbim ngbaan ke bi dan u chee, le ki bui waadidiliib, “Cha mbim ngbaan dan m chee man. Taa ki jenn bi man. Binib bi aabimbin bi ke mbim aah bi pu na, bima le yeh Uwumbɔr aanaan.  
\v 17 M tuk nimi mbamɔn la, unii umɔk kaa gaa Uwumbɔr aanaan ke ubo aah gaal tiwan pu na aan koo mu ni.” 
\s1 Yesu aah tuk uwankpadaan ubaa pu na 
\r (Matiu 19.16-30; Mak 10.17-31) 
\p  
\v 18 Uyidaan ubaa nan baa Yesu, “Umɔmɔkr nyaan, m ga ŋa kinye ki kan limɔfal li kaa kpa ndoon na?” 
\p  
\v 19 Le Yesu baa u, “Ba pu aa yin mi ke Umɔmɔkr nyaan? Ubaa aa ŋan, see Uwumbɔr baanja.  
\v 20 Aa nyi Uwumbɔr aakaal: ‘Taa gɔr kidagook; taa ku binib; taa su kinaayuk; taa li ye nnyamɔn aaseeraadaan; li pak aate ni aana.’” 
\p  
\v 21 Le u bui u, “M joo nkaal mumina mɔmɔk tibir ni la.” 
\p  
\v 22 Yesu aah ŋun kina na, le u bui u, “Tiwan nibaa le gur. Kooh saah kpa tiwan ni na mɔmɔk, ki di ŋimombil ngbaan tii bigiim, aan ki li kpa liwangol paacham, aan ki dan nan dii mi.”  
\v 23 Waah ŋun kina na, le ni ŋa u mpombiin sakpen; ba pu? u nan kpa liwankpal pam. 
\p  
\v 24 Yesu aah kan kina na, le u bui ke, “Ni pɔɔ sakpen binib bi kpa liwankpal na koo Uwumbɔr aanaan ni.  
\v 25 Uwankpadaan aah ga koo Uwumbɔr aanaan ni pu na, ni pɔɔ ki jer laakumii aah ga koo seerkaa aaboln ni pu na.” 
\p  
\v 26 Le binib bi ŋun kina na bui ke, “Ni yaa ye kina kan, ŋma ga tee ŋmar?” 
\p  
\v 27 Le Yesu bui ke, “Tiwan ni pɔɔ binib chee na aa pɔɔ Uwumbɔr chee.” 
\p  
\v 28 Le Piita bui u, “Tima kan, ti nan di taah kpa nimɔk na ki di lii, ki dii si la.” 
\p  
\v 29 Le Yesu bui bi, “M tuk nimi mbamɔn la, unii umɔk di cha waadichal, bee upuu, bee unaabitiib, bee ute, bee una, bee waabim, Uwumbɔr aanaan pu na kan,  
\v 30 u ga kan ki jer waah di cha tiwan nimɔk na sakpen dandana wee. N‑yoonn mu choo na, u ga nan kan limɔfal li kaa kpa ndoon na.” 
\s1 Yesu aah ki len waakun aabɔr taataa pu na 
\r (Matiu 20.17-19; Mak 10.32-34) 
\p  
\v 31 Yesu nan di waadidiliib kipiik ni bilee na nyan n‑gbaan, le ki ti bui bi, “Li pel man, ti yaa fuu Jerusalem kan, bi ga ŋa min Unibɔn Aabo ke Uwumbɔr aabɔnabtiib aah nan ŋmee ke bi ga nan ŋa mi pu na mɔmɔk.  
\v 32 Bi ga di mi ŋa binib bi kaa ye Juu yaab na aaŋaal ni, bi ti ŋa mi mbɔnyun, ki yook mi, ki teei timɔɔtan ŋani m pu,  
\v 33 ki lue mi ŋinaalab, ki ga ku mi. Iwiin itaa daal le m ga fikr nkun ni.” 
\p  
\v 34 Le baa bee iliin imina aatataa. Uwumbɔr le bɔr yaatataa. Nima le baa bee waah len pu na aatataa. 
\s1 Yesu aah likr ujoon aanimbil pu na 
\r (Matiu 20.29-34; Mak 10.46-52) 
\p  
\v 35 Le Yesu aah peen Jeriko aatiŋ ni na, ujoon ubaa ka nsan aamɔgbeln, ki mee binib tiwan.  
\v 36 Le u ŋun kinipaak aah choo pu na, ki baa ke, “Ba ŋa?” 
\p  
\v 37 Le bi bui u, “Yesu u ye Nasaref aatiŋ aanii na le choo.” 
\p  
\v 38 Le u teen ke, “Yesu, u ye Ubɔr David aayaabil na, san mi kinimbaak.” 
\p  
\v 39 Le binib bi loln Yesu pu nsan na kae u ke u ŋmin. Le u moo tar, “Ubɔr David aayaabil, san mi kinimbaak.” 
\p  
\v 40 Le Yesu sil nsan ni, le ki bui bi, “Li joo ni u man.” Waah duun ni u na, le Yesu baa u,  
\v 41 “Aa ban ba?” 
\p Le u bui u, “Ndindaan, m ban ke aa likr nnimbil le tii mi.” 
\p  
\v 42 Le u bui u, “Aa likr a. Saah gaa mi ki kii na, nima le cha aanimbil likr.” 
\p  
\v 43 Libuul ngbaan ni le unimbil likr, le u dii u, le ki nyuŋni Uwumbɔr. Binib ngbaan mɔmɔk aah kan kina na, le bi pak Uwumbɔr. 
\c 19  
\s1 Yesu aah tuk bilampoogaab aaninkpel pu na 
\p  
\v 1 Yesu nan koo Jeriko aatiŋ ni, ki bɔ dii ki ponn ni.  
\v 2 Uja ubaa nan bi nima, bi nan yin u ke Sakeus, u ye bilampoogaab aaninkpel, ki mu ye uwankpadaan la.  
\v 3 Le u ban ke u kan Yesu aah bi pu na, ki mu ye kinigengeŋ. Kinipaak ngbaan pu, waa ŋmaa kan Yesu.  
\v 4 Le u san ki loln kinipaak ngbaan pu nsan, le ki ti jon likakaln aasub pu ke u li waa Yesu aah ga jer nima chee pu na.  
\v 5 Yesu aah nan fuu ni nima chee na, le u waan lik, ki bui u, “Sakeus, sunn ni mala. Din, m ga doon aado.” 
\p  
\v 6 Le u sunn ni mala, ki gaa u, ki kpa mpopiin pam.  
\v 7 Kinipaak ngbaan aah kan ke u koo Sakeus do na, le bi mɔmɔk ŋul u pu, ke u buen titunwanbirdaan do la. 
\p  
\v 8 Tɔ, Sakeus nan fii sil, ki bui u, “Ndindaan, lik, m ga di maawankpal ligeln tii bigiim la. Maah nan jin binib bi aawan na, m ga giin kina nfum munaa le ki di tii bi.” 
\p  
\v 9 Le Yesu bui u, “Din le lidichal limina aanib ŋmar; ba pu? aa mu ye Abraham aayaabil la.  
\v 10 Min Unibɔn Aabo dan m nan ban binib bi wɔŋ na ke bi ŋmar la.” 
\s1 Bitutum aah joo bidindaan aapiin pu na 
\r (Matiu 25.14-30) 
\p  
\v 11 Yesu nan ŋakl binib bi ŋun tibɔr timina na liyataŋakl, bi taa li dak ke waah peen Jerusalem na Uwumbɔr aanaan ga fuu ni libuul ngbaan ni.  
\v 12 U nan bui bi, “Uyidaan ubaa nan ban u buen kitiŋ ki daa na ni, u ti ji nnaan ki gir ni.  
\v 13 Le u yin waatutum kipiik, le ki di salmaa aamombil kipiik, ki di yakr bi ubaabaa, le ki bui bi, ‘Li joo tiir kitiir man, ki ti saa buyoonn m ga nan gir ni na,’ le ki buen.  
\v 14 Le waatiŋ ni aanib nan nan u, ki tun binib ke bi paan u pu ki ti bui ubɔrkpaan na, ‘Taa ban ke uja ngbaan le ye timi aabɔr.’ 
\p  
\v 15 “Le u jin nnaan ngbaan, le ki gir kun, ki yin waatutum bi u nan tii bi ŋimombil ngbaan na, ke bi dan u chee, aan u lik bimɔk aah tiir kitiir ki kan tinyoor pu na.  
\v 16 Le njan yoo dan nan bui u, ‘Ndindaan, saah nan tii mi limombil libaa li na, m kan tinyoor ŋimombil kipiik ki kpee.’  
\v 17 Le u bui u, ‘Nfaan. Aa ye ututunn nyaan la. Saah joo tiwan waatiir mbamɔm na, m ga ŋa si ntisakpem kipiik ni aaninkpel la.’  
\v 18 Le lelee yoo mu dan nan bui u, ‘Ndindaan, aa nan tii mi limombil libaa la. M kan tinyoor ŋimombil ŋiŋmu le ki kpee.’  
\v 19 Le u bui u mu, ‘M ga ŋa si ntisakpem muŋmu ni aaninkpel la.’ 
\p  
\v 20 “Le uken na mu dan nan bui u, ‘Ndindaan, lik, saamombil le na. M nan di likekegeln le poo li, ki di bil.  
\v 21 Aa ye unii u chur binib mpɔɔn na la. Aa gaal saah kaa yeh tiwan ni na, ki chee saah kaa nan bun tijikaar ti na. Nima le m san si ijawaan.’  
\v 22 Le u bui u, ‘Si ututunn u kaa ŋan na, saah len pu na, nima le bii si. Aa bui ke aa nyi ke m ye unii u chur binib mpɔɔn na ki gaal maah kaa yeh tiwan ni na, ki chee maah kaa nan bun tijikaar ti na.  
\v 23 Saah nyi kina na, ba ŋa saa nan di maamombil ti bil banki ponn ni? Maah fuu ni na, m ba ga kan maamombil ni tinyoor ki kpee,’  
\v 24 le ki bui binib bi si u chee na, ‘Chuu gaa waamombil libaa ngbaan man, ki di kpee ututunn u joo ŋimombil kipiik na.’  
\v 25 Le bi bui u, ‘Tidindaan, u kpa ŋimombil kipiik la.’  
\v 26 Le u bui bi, ‘M tuk nimi la, unii umɔk kpa na, bi ga kpee u. U kaa kpa na, bi ga chuu gaa waah kpa ni pɔkaa na.  
\v 27 Tɔ, maadim bi kaa nan ban ke m li ye baabɔr na, li joo ni bi do chee na, ki nan ku bi nnimbiin ni.’” 
\s1 Jerusalem aanib aah nyuŋ Yesu pu na 
\r (Matiu 21.1-11; Mak 11.1-11; Jɔnn 12.12-19) 
\p  
\v 28 Yesu aah ŋakl bi liyataŋakl ngbaan ti doo na, le u loln bi pu nsan ki cha Jerusalem.  
\v 29 Waah nan peen ni Befej ni Betani aatim mu bi lijool li bi yin li ke Olif aasui aajool paab na,\fig Olif aasui aajool|src="HK00351c.tif" size="span" ref="Luk 19.29" \fig* 
\v 30 le u tuk waadidiliib ponn ni bilee, “Li cha man naah si gbɔk kitiŋ ki na. Ni yaa koo ki ponn ni kan, ni ga kan ubon u laa diin na si gbin. Ubaa aa kee diŋ u pu. Chuu gbiln u, ki li joo ni u m chee man.  
\v 31 Unii ubaa yaa baa nimi, ‘Ba ŋa ni chuu gbiln u?’ kan, ni bui u, ‘Tidindaan le ban u.’” 
\p  
\v 32 Yesu aah tun bi pu na, le bi buen, ki ti kan ubon u laa diin na waah tuk bi ke bi ga kan pu na.  
\v 33 Baah bi gbilni u na, le binib bi yeh u na baa bi, “Ba ŋa ni bi gbilni ubon ngbaan?” 
\p  
\v 34 Le bi bui bi, “Tidindaan le ban u,”  
\v 35 le ki joo ni u Yesu chee, ki di baakeken paan u pu, ki di Yesu diŋ u pu.  
\v 36 Le waah cha na, kinipaak ngbaan di baakeken ter nsan ponn ni. 
\p  
\v 37 Le u peen Jerusalem, ki fuu baah sunni Olif aasui aajool nin chee na. Baah fuu nima chee na, le kinipaak kimɔk dii u na piin ki bi mɔɔni. Baah kan u tun lijinjiir aatun mɔmɔk pu na, le bi pak Uwumbɔr mpɔɔn pu,  
\v 38 ki bui ke, “Uwumbɔr aanyoor bi Ubɔrkpaan u choo waayimbil ni na pu. Lifuur bi paacham. Ni li nyuŋni Uwumbɔr paacham man.” 
\p  
\v 39 Le Farisii yaab bi bi kinipaak ngbaan ponn ni na bibaa bui Yesu, “Umɔmɔkr, tuk saadidiliib ngbaan ke bi kpa kifuuk.” 
\p  
\v 40 Le Yesu bui bi, “M tuk nimi la, bi yaa ŋmin kan, ŋitakpal ŋimina ga li tar la.” 
\s1 Yesu aah wii Jerusalem aanib aafalaa u choo na pu na 
\p  
\v 41 Yesu aah peen Jerusalem aatiŋ na, le u waa ki, ki wii sakpen ki pu,  
\v 42 ki bui ke, “Jerusalem aatiŋ aanib, ni yaa ba nyi nsuudoon aasan din kan, ni ba ga li ŋan ki tii nimi. Dandana wee, mu bɔr ke ninimbil taa li waa mu.  
\v 43 Buyoonn Uwumbɔr ban u ter nimi na, ni yii a. Nima le nimi aadim ga nan gob nimi aatiŋ, ki yuu lakr kaagoln pu,  
\v 44 ki kuln ni mɔmɔk, ki gbaa wii nimi aadir mɔmɔk. Tidir ngbaan aatakpal ŋilee aan ki li bi ki tok tɔb pu.” 
\s1 Yesu aah toor Uwumbɔr Aadichal pu na 
\r (Matiu 21.12-17; Mak 11.15-19; Jɔnn 2.13-22) 
\p  
\v 45 Yesu nan koo Uwumbɔr Aadichal ponn ni, le ki jenn nyan binib bi kooh tiwakor na,  
\v 46 le ki tuk bi, “Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke Uwumbɔr len ke, ‘Bi ga yin maadichal ke Mmeen Aadichal;’ tɔ, nimi le ŋa li bififiirb aakakaa chee.”\f + \fr 19:46 \ft : Lik Aisaya 56.7; Jeremia 7.11.\f* 
\p  
\v 47 Iwiin mɔmɔk Yesu nan bi Uwumbɔr Aadichal ponn ni, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr. Le Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb, ni Juu yaab aaninkpiib ka ki kpokl baah ga ŋa pu ki ku Yesu na,  
\v 48 kaa ŋmaa kan baah ga ku u pu na; ba pu? binib ngbaan mɔmɔk aanimbil man ke bi ŋun waah len pu na. 
\c 20  
\s1 Baah baa Yesu waatuln pu pu na 
\r (Matiu 21.23-27; Mak 11.27-33) 
\p  
\v 1 Kitaak kibaa daal, le waah bi Uwumbɔr Aadichal ni ki tuk binib Uwumbɔr aaliin, ki mooni tibɔnyaan tee na, le Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb, ni Juu yaab aaninkpiib dan u chee,  
\v 2 le ki nan baa u, “Aa kpa nsan ke aa ŋa saah ŋani pu na aa? Ŋma tii si nsan ngbaan? Tuk timi.” 
\p  
\v 3 Le u bui bi, “M mu ga baa nimi mbaan.  
\v 4 Jɔnn aah nan muini binib nnyun ni na, ŋma nan tii u nsan? Uwumbɔr aan binib? Tuk mi man.” 
\p  
\v 5 Le bi kpokl tɔb, “Ti yaa bui ke Uwumbɔr le nan tii u nsan kan, u ga baa timi ke ba ŋa taa nan gaa u ki kii.  
\v 6 Ti yaa ki len ke binib le tii u nsan kan, binib ngbaan mɔmɔk ga mae timi ŋitakpal; bi mɔmɔk len ke Jɔnn nan ye Uwumbɔr aabɔnabr la.”  
\v 7 Nima le bi bui Yesu ke baa nyi udaan u tii Jɔnn nsan na. 
\p  
\v 8 Le Yesu bui bi, “M mu aan tuk nimi maah kpa nsan pu ki ŋani maah ŋani pu na.” 
\s1 Bikpaab bi kaa ŋan na aayataŋakl 
\r (Matiu 21.33-46; Mak 12.1-12) 
\p  
\v 9 Le u ŋakl binib ngbaan liyataŋakl, “Uja ubaa nan naan kisaak, ki ŋum isui i lu ŋisubil na ki ponn ni, le ki yin bikpaab bibaa, ki di kisaak ngbaan ŋa biŋaal ni ke bi li lik ki. Isui ngbaan yaa nan lun ŋisubil kan, bi ker tii u, aan ki ker bibaa mu. Waah ŋa kina na, le u siir ki buen kitiŋ ki daa na ni, ki ti yunn nima.  
\v 10 Buyoonn ŋisubil ngbaan nan puir na, le u di unaagbiija ubaa tun bikpaab ngbaan chee ke bi tii ni u kisaak ngbaan ponn ni aasubil. Le bi gbaa u, ki giin ni u, kaa tii u nibaa.  
\v 11 Le u ki di unaagbiija uken tun bi chee. Le bi ti gbaa u mu, ki yook u, le ki giin ni u, kaa tii u nibaa.  
\v 12 Le u ki tun unaagbiija tatar bi chee. Le bi ti gbaa u mu, ni ti ŋa u iween, le ki jenn nyan u nima.  
\v 13 Le usadaan ngbaan bui ke, ‘M ga ŋa kinye? M ga di maabogeehn le tun bi chee. Nibaakan, bi ga pak uma.’  
\v 14 Le bikpaab ngbaan aah kan waabo ngbaan choo na, le bi kpokl tɔb, ‘Uma le ye waafaajil. Cha ti ku u man, aan ki ji waafaal.’  
\v 15 Le bi chuu u, ki di nyan n‑gbaan, le ki ti ku u. 
\p “Kina pu na, usadaan ngbaan ga ŋa bi kinye?  
\v 16 U ga dan nan ku bikpaab ngbaan, ki di kisaak ngbaan tii bikpaab biken.” 
\p Kinipaak ngbaan aah ŋun kina na, le bi bui ke, “Uwumbɔr taa cha ni pii bi.” 
\p  
\v 17 Le Yesu lik bi, ki bui bi, “U yaa kaa ŋa bi kina kan, Uwumbɔr Aagbaŋ aah len pu na aatataa ye kinye? ke, 
\q1 ‘Litakpal li bidimaab yii li na, 
\q2 lima le ye litakpajal.’\f + \fr 20:17 \ft : Lik Ilahn 118.22.\f* 
\m  
\v 18 Unii umɔk lir litakpal ngbaan pu na, u ga kool. Unii u litakpal ngbaan lir u pu na, li ga nan u, u ŋa ke ntayon na.” 
\s1 Baah pen Yesu nlan pu na 
\r (Matiu 22.15-22; Mak 12.13-17) 
\p  
\v 19 Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb, ni Uwumbɔr aatotoorninkpiib nan bee ke Yesu di liyataŋakl ngbaan ŋaŋ bima la. Nima pu, le bi nan ban bi chuu u libuul ngbaan ni, ki mu san kinipaak ngbaan ijawaan.  
\v 20 Le bi ban nsan mu pu bi ga chuu u na, ki di bipepekb tun u chee, bi ti ŋmann ke bi ye bininyaam la, aan ki pen u nlan, aan ki chuu u, ki di ŋa kitiŋ ngbaan aayidaan aaŋaal ni.  
\v 21 Le bi dan nan bui u, “Umɔmɔkr, ti nyi ke aa len mbamɔn, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr mbamɔm, kaa pak ubaa ki jer uken. Aa po mɔk bi Uwumbɔr aasan mbamɔm la.  
\v 22 Tuk timi, ni ŋan ti pa lampoo ki di tii Ubɔrkpaan Siisa aan naa ŋan?” 
\p  
\v 23 Le Yesu bee ke bi pen u nlan la, le ki bui bi,  
\v 24 “Mɔk mi limombil man.” Baah mɔk u na le u baa bi, “Ŋma aanaŋ ni liyimbil bi li pu?” 
\p Le bi bui u, “Siisa yaan.” 
\p  
\v 25 Le u bui bi, “Nima pu na, ni di ni ye Siisa yaan na tii u man, ki di ni ye Uwumbɔr yaan na tii Uwumbɔr.” 
\p  
\v 26 Yesu aah len kina na, le ni gar bi pam. Baa ŋmaa chuu u taani waabɔlen pu, binib aanimbil ni. Le bi ŋmin. 
\s1 Binib bi ga fikr nkun ni na aah ga li bi pu na 
\r (Matiu 22.23-33; Mak 12.18-27) 
\p  
\v 27 Le Sajusii yaab bibaa dan u chee. Bima le len ke binib aan fikr nkun ni na.  
\v 28 Le bi bui u, “Umɔmɔkr, Moses nan ŋmee nkaal tii timi ke, ‘Uja yaa kpa puu ki yaa kpo, kaa kpa ubo kan, unaal di ukpopii ngbaan kpan, ki maa mbim tii ukpel.’\f + \fr 20:28 \ft : Lik Ikaal 25.5.\f* 
\v 29 Tɔ, naabitiib bilole nan bi. Upol na nan yoor upii, le ki kpo, kaa kpa ubo.  
\v 30 Le unaal di ukpopii ngbaan kpan, ki mu kpo, kaa kpa ubo.  
\v 31 Le u paa u pu na mu ŋa kina. Le bijab bilole ngbaan mɔmɔk ŋa kina, ki kpo doo, kaa kpa ubo.  
\v 32 Kookoo yoo le upii ngbaan mu kpo.  
\v 33 Kina pu na, binib yaa nan fikr nkun ni kan, upii ngbaan ga li ye ŋma aapuu? Bi mɔmɔk bilole nan joo u la.” 
\p  
\v 34 Le Yesu bui bi, “Dulnyaa wee ponn ni, bijab yoor bipiib la. Bipiib mu mɔn bijab la.  
\v 35 Binib bi ŋeer ke bi fikr nkun ni ki li bi dulnyaa u choo na ni na aan yoor bipiib. Bipiib mu aan mɔn bijab.  
\v 36 Bi ga li bi ke Uwumbɔr aatuuntiib aah bi pu na, kaan ki kpo. Baah ga fikr nkun ni na, bi ga li ye Uwumbɔr aabim la.  
\v 37 Tɔ, Moses mu nan mɔk timi ke binib bi kpo na ga fikr nkun ni. Buyoonn u nan bi busub bu gaal mmii na chee na, u nan yin Uwumbɔr ke Abraham, ni Aisak, ni Jakob Aawumbɔr la.\f + \fr 20:37 \ft : Lik Nnyam 3.6.\f* 
\v 38 Uwumbɔr yaa len ke u ye binib bi kpo na Aawumbɔr kan, nima le mɔk ke bi kpa limɔfal. Bi mɔmɔk ye binifuub Uwumbɔr chee la.” 
\p  
\v 39 Le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb bibaa bui Yesu, “Umɔmɔkr, saah len pu na, ni ŋan la.”  
\v 40 Le baa kaa bi ki baa u mbaan. 
\s1 Kristo u ga gaa binib lii na aabɔr 
\r (Matiu 22.41-46; Mak 12.35-37) 
\p  
\v 41 Le Yesu baa bi, “Binib ŋa kinye pu ki bui ke Kristo u ga gaa binib lii na ye Ubɔr David aayaabil?  
\v 42 David ubaa nan len Uwumbɔr aalahn aagbaŋ ponn ni ke, 
\q1 ‘Uwumbɔr bui Ndindaan ke: Kal ŋŋangii wɔb, 
\q1  
\v 43 ki ti saa buyoonn m ga nyaŋ saadim mɔmɔk na.’\f + \fr 20:43 \ft : Lik Ilahn 110.1.\f* 
\m  
\v 44 David aah nan yin Kristo ngbaan ke Udindaan kina na, Kristo ga li ŋmaa ye uyaabil aa?” 
\s1 Bi li nyi Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb aabɔr 
\r (Matiu 23.1-36; Mak 12.38-40) 
\p  
\v 45 Kinipaak ngbaan aah pel Yesu aah len pu na, le u bui waadidiliib,  
\v 46 “Ni li nyi man Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb aabɔr. Baageehn le ye ke bi li pee ŋibɔkul fɔfɔk, ki gee ke binib li dooni bi kinyaŋ ni, ki gee ke bi kal bininyuum aakakaa chee mmeen aadir ni, ni njim chee.  
\v 47 Bi ji bikpopiib durm la, le ki mee Uwumbɔr ni yunni ke bi ŋmann ke bi ye bininyaam la. Uwumbɔr ga daa bitafal ki jer waah ga daa binib biken aatafal pu na.” 
\c 21  
\s1 Ukpopii ubaa aah tii sakpen pu na 
\r (Mak 12.41-44) 
\p  
\v 1 Yesu nan yaar lik, ki kan biwankpadam joo ŋimombil pam ŋani Uwumbɔr aapiin aadakaa ni,  
\v 2 ki kan ukpopiigiin ubaa mu di janjan bilee ki di ŋa u ponn ni.  
\v 3 Le Yesu bui ke, “M tuk nimi mbamɔn la, ukpopiigiin wee tii ŋimombil ki jer bi mɔmɔk aah tii pu na.  
\v 4 Bi mɔmɔk tii ki gur ŋimombil sakpen. U ye ugiin la, le ki di waamombil mɔmɔk tii, kaa ki gur nibaa.” 
\s1 Baah ga gbaa wii Uwumbɔr Aadichal pu na 
\r (Matiu 24.1-2; Mak 13.1-2) 
\p  
\v 5 Tɔ, binib bibaa nan bi len Uwumbɔr Aadichal aah ŋan pu na, ki kpa ŋitakpanyaan, ni ipiin i binib tii Uwumbɔr na.  
\v 6 Le Yesu bui bi, “N‑yoonn choo, bi ga nan gbaa wii lidichal limina mɔmɔk. Litakpal libaa aan ki li paa liken pu.” 
\s1 Falaa aayoonn aah ga li bi pu na 
\r (Matiu 24.3-14; Mak 13.3-13) 
\p  
\v 7 Le Yesu aadidiliib baa u, “Umɔmɔkr, bi ga ŋa kina bayoonn? Ba ga li ye limɔkl ki mɔk timi ke ni ŋeer bi ŋa kina?” 
\p  
\v 8 Le u bui bi, “Ni li nyi man, aan ubaa taa ŋmann nimi. Binib pam ga nan dan ki pur maayimbil ke bima le ye min Yesu, ki ga bui ke ni ŋeer a. Ni taa dii bi man.  
\v 9 Ni yaa ŋun ke ntim mubaa aanib to tɔb butɔb, aan ntim muken aanib kpa tibɔr kan, ni taa san ijawaan man. Uwumbɔr le siin ke nimina mɔmɔk ga ŋa. Nima le aan mɔk ke dulnyaa wee ga doo libuul ngbaan ni. 
\p  
\v 10 “Linibol libaa ga to linibol liken butɔb. Nnaan mubaa aanib ni nnaan muken aanib ga to tɔb butɔb.  
\v 11 Kitiŋ ga deŋ sakpen ŋipepel ŋipepel. Nkon mu ga lir. Iween mu ga lir, ki ku binib pam ntim ntim ponn ni. Lijinjiir aawan, ni tiwan ni faani binib na mu ga li bi paacham. 
\p  
\v 12 “Nimina mɔmɔk aa kaa kee ŋa buyoonn na, le bi ga chuu nimi, ki ŋa nimi falaa, ki di nimi ŋa mmeen aadir ni ki ji nimi tibɔr, ki di nimi ŋa kiyondiik ponn ni. M pu, le bi ga di nimi siin bibɔrb ni ntim aaninkpiib aanimbiin ni ke bi ji nimi tibɔr.  
\v 13 Nima le ga tii nimi nsan le ni tuk bi tibɔnyaan tee.  
\v 14 Ni di ŋa nisui ni man ke naan puen baa nisui ni ke ni ga len kinye?  
\v 15 M ga tuk nimi naah ga len pu na, aan nimi aadim ubaa taa ki ŋmaa kpak nimi, kaan ki ŋmaa len tibaa.  
\v 16 Nitetiib, ni ninatiib, ni ninaabitiib, ni nidoyaab, ni nijɔtiib, ga kooh nimi. Le binib ga ku ni ponn ni bibaa.  
\v 17 Binib mɔmɔk ga li nan nimi m pu.  
\v 18 Ni mu aan bee yɔli; nimi aayikpirk kibaa le aan bee yɔli.  
\v 19 Ni yaa ji limɔr falaa mɔmɔk ponn ni kan, ni ga kan limɔfal li kaa kpa ndoon na.” 
\s1 Baah ga bii Jerusalem aatiŋ pu na 
\r (Matiu 24.15-21; Mak 13.14-19) 
\p  
\v 20 “Ni yaa kan butɔb aajab si gob Jerusalem aatiŋ kan, ni li nyi man, naan yunn, le bi ga bii kitiŋ ngbaan doo.  
\v 21 N‑yoonn ngbaan yaa nan fuu ni kan, binib bi bi Judea aatiŋ ponn ni na san buen ŋijoo paab. Binib bi bi Jerusalem ponn ni na mu li nya ki ni. Binib bi bi itingbaan ni na, bi taa koo ni Jerusalem aatiŋ ni.  
\v 22 N‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr ga daa Jerusalem aatiŋ aanib aatafal, aan ni gbiin waagbaŋ aah ŋmee pu na mɔmɔk.  
\v 23 N‑yoonn ngbaan, bipiib bi kpa ŋipuu na, ni bipiib bi kpa mbim bi laa ŋaa libiil na ga li kpa kinimbaak; ba pu? Uwumbɔr ga gee liŋuul sakpen kitiŋ ngbaan aanib pu. Bi ga ji falaa pam.  
\v 24 Bi ga di kijaak aajum ku bibaa, ki ga chuu bibaa mu tinaagbiir ki di buen ŋinibol mɔmɔk aakaasisik ni. Le binib bi kaa ye Juu yaab na ga bii Jerusalem ki ti saa baayoonn aah ga doo pu na.” 
\s1 Yesu aah ga gir ni pu na 
\r (Matiu 24.29-31; Mak 13.24-27) 
\p  
\v 25 “Lijinjiir aawan ga li bi nwiin, ni uŋmal, ni ŋiŋmabil ponn ni. Nnyusakpem ga ŋa tinyunkpenn sakpiin, ki faa kifuuk sakpen, ki ŋa binib ilandak. Baan ki li nyi baah ga ŋa pu na.  
\v 26 Paacham aawan aan ki li bi mbamɔm. Nima le binib ga lik naah ga li bi pu dulnyaa wee ni na, ki ga san ijawaan ki ti fik.  
\v 27 N‑yoonn ngbaan le bi ga kan min Unibɔn Aabo bi ntaalangbam ni ki choo, ki wiin chain, ki joo mpɔɔn.  
\v 28 Ni yaa kan tiwan nimina mɔmɔk bi ŋani kan, chuu nibaa man, ki pɔɔk nitaakpab. Naan yunn le ni ga ŋmar.” 
\s1 Isui aayataŋakl 
\r (Matiu 24.32-35; Mak 13.28-31) 
\p  
\v 29 Yesu nan ŋakl bi liyataŋakl ke, “Ni li lik bukpasɔm ni isui mɔmɔk man.  
\v 30 Ni yaa nan kan yaabon bi ŋani tifar kan, ni bee ke ni yaa kpee siib kan, kiseek ga seer.  
\v 31 Kina na, ni yaa kan nimina bi ŋani kan, ni bee ke ni yaa kpee siib kan, Uwumbɔr aanaan ga fuu ni. 
\p  
\v 32 “M tuk nimi mbamɔn la, dandana aanib aan jer le tiwan nimina mɔmɔk puen ŋa.  
\v 33 Paacham ni taab ga jer. Maamɔbon ma aan jer.” 
\s1 Yesu aagirndaal aabɔr 
\p  
\v 34 “Ni li nyi man, ki taa nyu ndaan gbii ki li kpa ndaan aaween, ki taa cha nimi aabimbin aabɔr gbiin nimi aalandak mɔmɔk, aan maagirndaal taa yuk nipobil.  
\v 35 Maagirndaal kan, dulnyaa wee ni aanib mɔmɔk aapobil ga yuk ke gaawɔb aah chuu upeel kan, upobil yukr pu na.  
\v 36 Li nyi man n‑yoonn mɔmɔk, ki mee Uwumbɔr u tii nimi mpɔɔn ke ni nya falaa umɔk choo na ni, ki nan sil min Unibɔn Aabo aanimbiin ni.” 
\p  
\v 37 Iwiin mɔmɔk le Yesu nan bi Uwumbɔr Aadichal ni, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr. Tinyer mɔmɔk le u buen Olif aasui aajool paab ki ti dɔ geen.  
\v 38 Kichakpinaanyeek ni mɔmɔk le binib chaa u chee Uwumbɔr Aadichal ni, bi ti ŋun waah len pu na. 
\c 22  
\s1 Baah kpokl ke bi ga ku Yesu pu na 
\r (Matiu 26.1-5; Mak 14.1-2; Jɔnn 11.45-53) 
\p  
\v 1 N‑yoonn ngbaan, naa nan ki daa ke bi ji Lakr‑jer aajim,\f + \fr 22:1 \ft : Israel yaab nan ji Lakr‑jer aajim ke bi teer buyoonn Uwumbɔr nan nyan bi tinaagbiir ni, Ijipt aatiŋ ni na. Lik Nnyam 12.1-27.\f* ki ŋmɔ boroboro u kaa kpa nnyɔk na.  
\v 2 Le Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb nan kpokl baah ga ŋa pu ki ku Yesu na. Bi mu nan san binib na ijawaan. 
\s1 Judas aah nan ban ke u kooh Yesu pu na 
\r (Matiu 26.14-16; Mak 14.10-11) 
\p  
\v 3 Le kinimbɔŋ koo Judas Iskariot aasui ni. Judas nan ye Yesu aadidiliib kipiik ni bilee na ponn ni ubaa.  
\v 4 Kinimbɔŋ aah koo Judas aasui ni na, le u buen Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr Aadichal aakikiirb aaninkpiib chee, u ti kpokl bi waah ga ŋa pu ki di Yesu ŋa biŋaal ni na.  
\v 5 Le bi nan kpa mpopiin, ki puu tipuur ke bi ga tii u ŋimombil.  
\v 6 Le u kii, ki ban nsan mu u ga di Yesu ŋa biŋaal ni, buyoonn kinipaak ngbaan aa bi u chee na. 
\s1 Baah toor njim ngbaan pu na 
\r (Matiu 26.17-25; Mak 14.12-21; Jɔnn 13.21-30) 
\p  
\v 7 Lakr‑jer aajim, buyoonn bi ga ŋmɔ boroboro u kaa kpa nnyɔk na aawiin mu daal bi ga kɔr upihbo na,  
\v 8 le Yesu bui Piita ni Jɔnn, “Li cha ti gor njim ngbaan aajikaar aan ti ji.” 
\p  
\v 9 Le bi baa u, “Aa ban ke ti gor ti la chee?” 
\p  
\v 10 Le u bui bi, “Ni yaa koo kitiŋ ngbaan ni kan, uja u tu nnyun na ga ton nimi nsan ponn ni. Ni li dii u man, ki ti koo waah ga koo lidichal li ponn ni na,  
\v 11 ki bui udichadaan na, ‘Umɔmɔkr bui ke u ni waadidiliib ga ji njim ngbaan aajikaar kiladiik ni?’  
\v 12 Le u ga mɔk nimi paacham aadisakpeŋ ki bi puen toor ki na. Ni gor njim ngbaan aajikaar nima chee.” 
\p  
\v 13 Le bi buen, ki ti kan Yesu aah tuk bi ke bi ga kan pu na. Le bi gor njim ngbaan aajikaar. 
\s1 Tidindaan aajim 
\r (Matiu 26.26-30; Mak 14.22-26; 1 Korint Yaab 11.23-25) 
\p  
\v 14 Tijikaar aajim yoonn aah fuu ni na, le Yesu ni waadidiliib dan nan kal.  
\v 15 Le u bui bi, “Nnimbil nan man ke m ni nimi kpaan ji njim mue waahr aan m nin ji maafalaa ngbaan.  
\v 16 M tuk nimi la, maan ki ji njim mue ki ti saa buyoonn Uwumbɔr ga nan ŋa mu aah mɔk pu na waanaan ni.” 
\p  
\v 17 Yesu nan yoor kiyinyook, le ki doon Uwumbɔr, le ki bui bi, “Gaa man ki yakr tɔb.  
\v 18 M tuk nimi la, maan ki nyu ŋisubil aanyun ngbaan ki ti saa buyoonn Uwumbɔr aanaan ga fuu ni na.” 
\p  
\v 19 Le u yoor boroboro, le ki doon Uwumbɔr, ki gii, ki di tii waadidiliib ki bui bi, “Maawon le na. Nimi aatunwanbir pu le m tii tiwon tee. Ni li ŋmɔ kina aan ki li teer mbɔr.”  
\v 20 Baah jin tijikaar ngbaan ti doo na, le u yoor kiyinyook, ki doon Uwumbɔr, ki di tii bi, le ki bui bi, “Tiwanyukaan ngbaan ye maasin aamɔkl la. Maasin ga nya nimi aatunwanbir pu la. Maasin pu, le Uwumbɔr puu tipuupɔln tii nimi. 
\p  
\v 21 “Lik, unii u ga kooh mi na, m ni uma le aaŋaal kpaan bi lisambil ni na.  
\v 22 Min Unibɔn Aabo ga sil kpo, Uwumbɔr aah nan len ke m ga kpo pu na. Tibɔbir mu ga li bi uja u ga kooh mi na pu.” 
\p  
\v 23 Le waadidiliib baa tɔb, “Ti ponn ni, ulau ga tee ŋa kina?” 
\s1 Ulau ye uninyuun? 
\p  
\v 24 Tɔ, Yesu aadidiliib nan kpak tɔb kinikpakpak ke ulau tee ye uninyuun bi ponn ni.  
\v 25 Le u bui bi, “Dulnyaa wee ni aanibol aabɔrb yoor bibaa paacham la. Binib bi kpa tininkpir na, baanib yin bi baateterb la.  
\v 26 Nimi, ni taa li bi kina man. Unii u ye uninyuun ni ponn ni na kan, u ŋa ubaa ke uwaatiir na. Unii u ye usaloln na kan, u ŋa ubaa ke nimɔk aatutunn na.  
\v 27 Unii u ŋa tijikaar na, ni unii u ji na, ŋma jer uken? Naa ye unii u ji na aa? Mma kan, m bi ke ututunn na le ni ponn ni. 
\p  
\v 28 “Tɔ, maah bi ntɔŋ ni na, nimi le sil nchaŋ ni.  
\v 29 M ga ŋa nimi bibɔrb ke Nte Uwumbɔr aah ŋa mi ubɔr pu na.  
\v 30 Le ni ga ji tijikaar ki nyu nnyun m chee maanaan ni, ki kal ŋibɔrjal pu, ki ji Israel yaab aanibol kipiik ni ŋilee tibɔr.” 
\s1 Yesu aah bui ke Piita ga nee u pu na 
\r (Matiu 26.31-35; Mak 14.27-31; Jɔnn 13.36-38) 
\p  
\v 31 Le Yesu bui Simonn Piita, “Simonn, Simonn, lik, kinimbɔŋ kan nsan ke ki tɔŋ nimi, aan ni lir.  
\v 32 Le m mee Uwumbɔr tii si, aa taa di cha maasan. Aa yaa ki gir ni ki nan dii mi kan, pɔɔn aanaabitiib aataakpab.” 
\p  
\v 33 Le Piita bui u, “Ndindaan, m ga ŋmaa kpaan aa chee kiyondiik ni. M ni si ga ŋmaa kpaan ki kpo.” 
\p  
\v 34 Le Yesu bui u, “Piita, m tuk si la, din, aa ga len nfum mutaa ke saa nyi mi, le ukooja nin wii.” 
\s1 Litaakɔr ni kijaak aajuk aabɔr 
\p  
\v 35 Tɔ, Yesu nan baa bi, “Maah nan tun nimi ki nan bui nimi ke ni taa li joo ŋimombil aataakɔr, ki taa li joo litaakɔr mu, ki taa li joo ŋinaatak na, ni nan lann nibaa aa?” 
\p Le bi bui u, “Taa nan lann nibaa.” 
\p  
\v 36 Le u bui bi, “Dandana wee, naa ki bi ke naah nan bi pu na. Unii u kpa ŋimombil aataakɔr na kan, u li joo li. Unii u kpa litaakɔr mu na kan, u li joo li. Unii u kaa kpa kijaak aajuk na kan, u di waabɔkul kooh, ki daa kibaa.  
\v 37 M tuk nimi la, ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ponn ni ke bi ga ŋa mi ke baah ŋani titunwanbirdam pu na. Le bi ga sil ŋa mi kina. Baah nan ŋmee maabɔr pu na, ni mɔmɔk bi gbiini la.” 
\p  
\v 38 Le bi bui u, “Ndindaan, lik, ti kpa kijaak aajum mulee la.” 
\p Le u bui bi, “Ni ŋeer a.” 
\s1 Yesu aah mee Uwumbɔr pu na 
\r (Matiu 26.36-46; Mak 14.32-42) 
\p  
\v 39 Le u nyan nima, le ki buen Olif aasui aajool paab, waah chaa nima n‑yoonn mɔmɔk pu na. Waadidiliib mu dii u.  
\v 40 Waah ti fuu nima chee na, le u bui bi, “Ni li mee Uwumbɔr man, aan ki taa koo ntɔŋ ni.” 
\p  
\v 41 Le u siir cha bi, ki foor siib, le ki gbaan kitiŋ ki mee Uwumbɔr ke,  
\v 42 “Nte, ni yaa ye saageehn kan, nyan mi falaa u choo na ni. Tɔ, ŋa saageehn, ki taa ŋa maageehn.”  
\v 43 Le Uwumbɔr aatuun nyan ni paacham ki dan u chee ki nan pɔɔk utaakpab.  
\v 44 Le Yesu aasui ponn ni wu ki ti nyaŋ. Le u ki mee Uwumbɔr linimaln. Le kitotoŋ naa u, ki ye nsin ki tuu lir kitiŋ. 
\p  
\v 45 Le u mee Uwumbɔr ti doo, le ki fii, ki gir buen waadidiliib chee, ki ti mui bi dɔ geen, mpombiin pu.  
\v 46 Le u baa bi, “Ba ŋa ni dɔ geen? Fiin, ki li mee Uwumbɔr man, aan ki taa koo ntɔŋ ni.” 
\s1 Baah chuu Yesu pu na 
\r (Matiu 26.47-56; Mak 14.43-50; Jɔnn 18.3-11) 
\p  
\v 47 Waah laa bi len kina na, le kinipaak fuu ni bi chee. Judas u ye waadidiliib kipiik ni bilee ponn ni ubaa na, loln kinipaak ngbaan pu nsan, le ki buen Yesu chee ke u moor utakpiln.\f + \fr 22:47 \ft : …moor utakpiln: Israel yaab nan doon binaabitiib kina le ki mɔk ngeehn.\f* 
\v 48 Le Yesu baa u, “Judas, aa moor ntakpiln ke aa kooh min Unibɔn Aabo oo?” 
\p  
\v 49 Yesu aadidiliib aah kan ke binib ngbaan ban bi chuu u na, le bi baa u, “Tidindaan, ti di kijaak aajum jan bi ii?”  
\v 50 Le waadidiliib ponn ni ubaa di kijaak aajuk ki gaa per Uwumbɔr aatotoorninkpel aatutunn aatafagiir. 
\p  
\v 51 Le Yesu bui bi, “Di cha kina man,” le ki di uŋaal meeh utafal le ki cha li pɔɔk. 
\p  
\v 52 Le Yesu baa Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr Aadichal ni aakikiirb, ni Juu yaab aaninkpiib bi dan bi nan chuu u na, “Ni joo kijaak aajum ni jagbaali mam ke ni nan chuu mi, ke maah ye ufifiir le na aa?  
\v 53 M nan bi ni chee Uwumbɔr Aadichal ni iwiin mɔmɔk, le naa nan chuu mi. Tɔ, dandana wee le ye n‑yoonn mu Uwumbɔr siin ki tii nimi ni kinimbɔŋ ki tun mbɔmbɔɔn aatuln na.” 
\s1 Piita aah nee Yesu pu na 
\r (Matiu 26.57-58, 69-75; Mak 14.53-54, 66-72; Jɔnn 18.12-18, 25-27) 
\p  
\v 54 Le bi chuu Yesu ki di u buen Uwumbɔr aatotoorninkpel aadichal ni. Le Piita paa u pu ki bi dandar.  
\v 55 Le bi tuur mmii lichiln ngbaan ni, ki ka gob mu. Piita mu nan ti kal bi chee ki ka bikaasisik ni.  
\v 56 Mmii aah woln unimbil wɔb na, le usapɔɔn u ye ututunn na kan u, ki ka lik u sulm, le ki ti bui ke, “Uja umina mu nan bi Yesu chee.” 
\p  
\v 57 Le u nee, ki bui u, “Upii, maa nyi u.” 
\p  
\v 58 Le ni kpee siib, le unii uken mu kan u, ki mu bui u, “Aa mu ye bi ponn ni ubaa la.” 
\p Le Piita bui u, “Uja, maa ye.” 
\p  
\v 59 Le ni ki kpee siib, le uja uken bui ke, “Ni ye mbamɔn, uja wee mu nan bi u chee. U mu ye Galilee aatiŋ aanii la.” 
\p  
\v 60 Le Piita bui u, “Uja, maa nyi saah len pu na aatataa.” 
\p Waah laa bi len kina na, libuul ngbaan ni, le ukooja wii.  
\v 61 Tidindaan nan fenn ki lik Piita. Le Piita teer Tidindaan aah ba tuk u pu na ke, “Din, aa ga len nfum mutaa ke saa nyi mi le ukooja nin wii.”  
\v 62 Le Piita nyan lipaal, ki ti wii pam. 
\s1 Baah yook Yesu ki gbaa u pu na 
\r (Matiu 26.67-68; Mak 14.65) 
\p  
\v 63 Le bijab bi joo Yesu na ŋa u mbɔnyun, le ki gbaa u,  
\v 64 ki di likekeln poo unimbil, le ki baa u, “Uwumbɔr aabɔnabr, ulau faa si?”  
\v 65 le ki seei u ŋisiibil pam. 
\s1 Juu yaab aaninkpiib aah jin Yesu tibɔr pu na 
\r (Matiu 26.59-66; Mak 14.55-64; Jɔnn 18.19-24) 
\p  
\v 66 Ki woln kitaak kichakpiik ni, le Juu yaab aaninkpiib, ni Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb kuun ni tɔb chee, le ki di Yesu siin binimbiin ni,  
\v 67 le ki baa u, “Aa ye Kristo u ga gaa timi lii na aa? Tuk timi.” 
\p Le u bui bi, “M yaa tuk nimi kan, naan li pak maah len pu na.  
\v 68 M mu yaa baa nimi mbaan kan, naan giin tii mi, [kaan di mi lii.]  
\v 69 Dandana ki joo cha, min Unibɔn Aabo ga kal Uwumbɔr u yeh mpɔɔn mɔmɔk na aaŋangii wɔb.” 
\p  
\v 70 Le bi mɔmɔk baa u, “Aa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn la aa?” 
\p Le u bui bi, “Ni ye naah len pu na la.” 
\p  
\v 71 Le bi bui ke, “Taa ki ban seeraadam. Timi tibaa ŋun waah len umɔb ni pu na.” 
\c 23  
\s1 Pailat aah jin Yesu tibɔr pu na 
\r (Matiu 27.1-2, 11-14; Mak 15.1-5; Jɔnn 18.28-38) 
\p  
\v 1 Bi mɔmɔk nan fii, le ki di Yesu buen kitiŋ ngbaan aaninkpel chee, bi nan yin u ke Pailat,  
\v 2 le ki piin ki bi galni u, ki bui ke, “Ti kan uja wee ŋmanni timi aanibol la. U tuk bi ke bi taa ki pa lampoo tii Ubɔrkpaan Siisa, ke uma ubaa le ye Kristo u ga gaa binib lii na, ki ye Ubɔr.” 
\p  
\v 3 Le Pailat baa u, “Aa ye Juu yaab aabɔr la aa?” 
\p Le u bui u, “Saah len pu na, ni ye kina.” 
\p  
\v 4 Le Pailat bui Uwumbɔr aatotoorninkpiib ni kinipaak ngbaan, “Maa kan uja wee aataani ubaa.” 
\p  
\v 5 Le bi moo galni u, ki bui ke, “U tuk binib waaliin la, le bi ŋma tijar. U nan piin Galilee aatiŋ ni, le ki bɔ dii Judea aatim mɔmɔk ni, ki nan fuu ni kitiŋ kee ni.” 
\s1 Ubɔr Herod aah jin Yesu tibɔr pu na 
\p  
\v 6 Pailat aah ŋun kina na, le u baa bi, “U ye Galilee aatiŋ aanii la aa?”  
\v 7 Tɔ, Ubɔr Herod le nan joo Galilee aatiŋ aanib. Pailat aah ŋun ke Yesu nyan nima na, le u di u tun Herod chee. U mu nan bi Jerusalem aatiŋ ni n‑yoonn ngbaan.  
\v 8 Ubɔr Herod aah kan Yesu na, le u kpa mpopiin sakpen. U nan ŋun waabɔr, ki ban u kan u ni yunn, ki mak ke u ga tun lijinjiir aatuln aan u kan.  
\v 9 Le u baa Yesu mbaan pam. Yesu ma aa len tibaa.  
\v 10 Le Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb mu si nima ki galni u mpɔɔn pu.  
\v 11 Le Ubɔr Herod ni waatɔb aajab lik u fam, ki ŋa u mbɔnyun, ki di kikpalk nyaan peen u, ki di u giin Pailat chee.  
\v 12 Liyaadaal ngbaan le Herod ni Pailat ki ŋa kijɔtiik. Bi nan ye tɔb aadim la. 
\s1 Baah len ke bi ga ku Yesu pu na 
\r (Matiu 27.15-26; Mak 15.6-15; Jɔnn 18.39–19.16) 
\p  
\v 13 Pailat nan yin Uwumbɔr aatotoorninkpiib, ni Juu yaab aaninkpiib, ni kinipaak ngbaan,  
\v 14 le ki bui bi, “Ni joo ni uja wee m chee, ki bui ke u ŋmanni binib la. Le m jin u tibɔr ninimbil ni. Nimi aagalm ngbaan ponn ni, maa kan u ŋa tibaa.  
\v 15 Ubɔr Herod mu aa kan waataani, le u di u giin ni ti chee. Waa ŋa nibaa ni ŋeer u nkun.  
\v 16 M ga cha bi lue u ŋinaalab, le ki di u lii.” 
\p [  
\v 17 Njim ngbaan mɔmɔk yoonn kan, see Pailat nyan unaagbiija ubaa lii.]  
\v 18 Le bi mɔmɔk kpaan ki teen ke, “Ku uja wee. Di Barabas di lii.”  
\v 19 Barabas nan tukni kitiŋ ngbaan aaninkpiib, ki ku binib, le bi laŋ u kiyondiik ni. 
\p  
\v 20 Pailat nan ban u di Yesu lii, nima pu le u ki len kinipaak ngbaan chee.  
\v 21 Le bi ki teen ke, “Kpaa u ndɔpuinkoo pu. Kpaa u ndɔpuinkoo pu.” 
\p  
\v 22 Le Pailat baa bi, “Ba ŋa? U tun bakaa bayoo? Maa kan u ŋa nibaa ni ŋeer u nkun. M ga cha bi lue u ŋinaalab, le ki di u lii.” 
\p  
\v 23 Le bi beenin tar mpɔɔn pu, “Kpaa u ndɔpuinkoo pu.” Baah tar kina na, le bi nyaŋ Pailat.  
\v 24 Le u kii ke u ga ŋa baah ban pu na,  
\v 25 le ki di Barabas u nan tukni kitiŋ ngbaan aaninkpiib ki ku binib, ki bi kiyondiik ni na lii, baah ban pu na, le ki di Yesu ŋa biŋaal ni, bi ti ŋa u baah ban pu na. 
\s1 Baah kpaa Yesu ndɔpuinkoo pu pu na 
\r (Matiu 27.32-44; Mak 15.21-32; Jɔnn 19.17-27) 
\p  
\v 26 Le butɔb aajab di Yesu buen. Baah cha na, le bi ton uja u nyan ni ntingbaan ni na nsan ni. Bi nan yin u ke Simonn, u ye Sairene aatiŋ aanii na. Le bi chuu u ke u tun Yesu aadɔpuinkoo ki li paan u pu. 
\p  
\v 27 Le kinipaak sakpeŋ paa Yesu pu. Bi ponn ni bibaa ye bipiib bi wii ki kaani u pu na.  
\v 28 Le Yesu fenn ki toŋ bi, le ki bui bi, “Jerusalem aatiŋ aapiib, ni taa wii m pu. Ni li wii nimi nibaa ni nimi aabim pu;  
\v 29 ba pu? falaa aayoonn choo. N‑yoonn ngbaan le bi ga len ke, ‘Bipiiŋoob bi kaa ma mbim kaa tii bi libiil na, bima le kpa mpopiin.’  
\v 30 N‑yoonn ngbaan le bi ga bui ŋijoo ni ŋigongon, ‘Lir ti pu, ki biin ti pu.’\f + \fr 23:30 \ft : Lik Hosea 10.8.\f* 
\v 31 Bi yaa di ndɔsoon ŋa mmii ni aan mu gaa kan, ndɔkuun ga li bi kinye?”\f + \fr 23:31 \ft : Naatataa le ye ke, uninyaan yaa ji falaa kina kan, bibiindam ga li bi kinye?\f* 
\p  
\v 32 Le bi di bakadam bilee kpee Yesu pu, ki di buen ke bi ti ku bi mu.  
\v 33 Le bi ti fuu nibaa chee, bi yin nima chee “Kiyikpaŋ.” Baah ti fuu nima na, le bi di u kpaa ndɔpuinkoo pu, le ki di bakadam bilee na mu kpaa idɔpuinkee pu. Bi kpaa ubaa uŋangii wɔb, ki kpaa uken uŋangan wɔb.\fig Idɔpuinkee itaa|src="LB00328b.tif" size="span" ref="Luk 23.33" \fig* 
\v 34 Baah bi kpaa Yesu ndɔpuinkoo pu na, le u bui ke, “Nte Uwumbɔr, di cha pinn bi. Baa nyi baah ŋani pu na.” 
\p Le butɔb aajab ngbaan yoor waawanpeenkaan bi ti yakr tɔb, le ki too inaan ke bi lik bimɔk aah ga kan ni na.  
\v 35 Le kinipaak ngbaan si ki lik u. Le Juu yaab aaninkpiib sii u, ki bui ke, “U gaal biken le bi ŋmar; u yaa ye Kristo u ga gaa timi lii, aan Uwumbɔr nyan u na kan, u gaa ubaa mu lii.” 
\p  
\v 36 Butɔb aajab ngbaan mu nan ŋa u mbɔnyun, ki di ndaan mu mɔɔn na nyunn u,  
\v 37 le ki bui u, “Aa yaa ye Juu yaab aabɔr kan, gaa aabaa lii.” 
\p  
\v 38 Bi nan ŋmee kigbaŋ tam waadɔpuinkoo pu, uyil paab. Ni ŋmee ke, “Juu yaab Aabɔr le na.” 
\p  
\v 39 Le baah nan kpaa bakadam bilee bi idɔpuinkee pu na ponn ni ubaa mu sii u, ki baa u, “Saa ye Kristo u ga gaa binib lii na aa? Gaa aabaa lii aan ki gaa ti mu lii.” 
\p  
\v 40 Le bakadaan uken na kae u, le ki bui u, “Saa san Uwumbɔr aa? Aa ni u kpaan kan ntafadaan mubaa la.  
\v 41 Timi le ŋeer ntafadaan ngbaan. Bi ŋa timi, timi aatuln aah ŋeer pu na la. Uma le aa ŋa bakaa ubaa,”  
\v 42 le ki bui Yesu, “Ndindaan, aa yaa jin saanaan kan, aa teer mbɔr.” 
\p  
\v 43 Le Yesu bui u, “M tuk si mbamɔn la, din aa ga li bi m chee Paradais ni.”\f + \fr 23:43 \ft : Paradais ye Uwumbɔr do paacham la.\f* 
\s1 Yesu aah kpo pu na 
\r (Matiu 27.45-56; Mak 15.33-41; Jɔnn 19.28-30) 
\p  
\v 44 Ni nan ye nwiin kaasisik ni. Le dulnyaa mɔk bɔln, ki ti saa nwiin aah kpar pu na.  
\v 45 Nwiin aa ki wiin. Le likekeln li yakr Uwumbɔr aadiik ni nfum mulee na chuu kar paacham, ki ti saa kitiŋ.  
\v 46 Le Yesu teen mpɔɔn pu, le ki bui ke, “Nte Uwumbɔr, m di maawiin ŋa aaŋaal ni la.” Waah len kina na, le u kpo. 
\p  
\v 47 Tɔ, butɔb aajab aaninkpel aah kan naah ŋa pu na, le u nyuŋ Uwumbɔr, le ki bui ke, “Uja ngbaan sil ye uninyaan la.” 
\p  
\v 48 Le kinipaak kimɔk kuun nima chee ke bi lik na aah kan tiwan ni mɔmɔk ŋa na, bi nan kpa mpombiin ki labr kun.  
\v 49 Le ujɔtiib mɔmɔk, ni bipiib bi nyan ni Galilee aatiŋ ni ki dii u na si dandar, ki waa ni mɔmɔk. 
\s1 Baah sub Yesu pu na 
\r (Matiu 27.57-61; Mak 15.42-47; Jɔnn 19.38-42) 
\p  
\v 50-51 Uja ubaa nan bi, bi nan yin u ke Josef, u nyan ni Juu yaab aatiŋ ki bi yin ki ke Arimatea na ni. U nan ye uninyaan la, ki kii Uwumbɔr aanaan aah ga fuu ni buyoonn na. U nan ye bibɔjirb aaninkpiib ponn ni ubaa la. Le waa kii baah kpokl pu ki ku Yesu na.  
\v 52 Le u buen Pailat chee, ki ti bui u, “Di Yesu aawon tii mi.”  
\v 53 Le Pailat kii. Le u nyan waawon ndɔpuinkoo pu, le ki di u poo likekenyaan ni, ki di u ti sub kitakpaluŋ ni. Bi nan gbii kitakpaluŋ ngbaan litakpasakpeln aasikakl ni la. Baa nan kee sub unii ubaa ki ponn ni.  
\v 54 Ni nan ye kitaak ki ga woln Juu yaab aakpaakool daal na la. 
\p  
\v 55 Le bipiib bi nan nyan Galilee aatiŋ ni ki dii Yesu na paan Josef pu, le ki ti kan kitakpaluŋ ngbaan, ki kan baah di Yesu aawon ki di ŋa ki ponn ni pu na.  
\v 56 Le bipiib ngbaan gir kun, ki ti ban tulalee ni nkpan mu nun mɔ na. 
\p Juu yaab aakpaakool daal, le bi fuur, baakaal aah len pu na. 
\c 24  
\s1 Yesu aah fikr nkun ni pu na 
\r (Matiu 28.1-10; Mak 16.1-8; Jɔnn 20.1-10) 
\p  
\v 1 Juu yaab aakpaakool aah jin ki woln kitaak na, le bipiib ngbaan yoor tulalee ni nkpan ngbaan bi ti toor Yesu aawon, ki di buen likaakul ngbaan chee kichakpinaanyeek ni.  
\v 2 Baah ti fuu nima na, le bi kan ke litakpal li bi nan di leŋ kitakpaluŋ aamɔb na, aa ki bi.  
\v 3 Le bi koo, le kaa kan Tidindaan Yesu aawon.  
\v 4 Baa nyi baah ga li dak pu na. Libuul ngbaan ni le bijab bilee bi aawanpeenkaan wiin chain na sil bi chee.  
\v 5 Le ijawaan chuu bipiib ngbaan, le bi gbaan kitiŋ binimbiin ni. Le bijab ngbaan baa bi, “Ba pu ni ban unifuub bitekpiib ponn ni?  
\v 6 Waa bi do. U fikr nkun ni a. Teer man waah nan tuk nimi pu buyoonn u nan laa bi Galilee ni na,  
\v 7 ke Uwumbɔr siin ke bi ga di uma Unibɔn Aabo, ki di ŋa titunwanbirdam aaŋaal ni, bi ti kpaa u ndɔpuinkoo pu, ke iwiin itaa daal u ga fikr nkun ni.” 
\p  
\v 8 Le bipiib ngbaan teer waabɔr timina.  
\v 9 Le bi nyan kitakpaluŋ ngbaan chee, ki gir kun, le ki di tibɔr timina tuk waakpambalb kipiik ni ubaa na, ni waadidiliib bi gur na mɔmɔk.  
\v 10 Bipiib ngbaan aayimbil le nan ye Mari Magdalene, ni Joana, ni Mari u ye Jems aana na. Bi ni bipiib bi nan dii bi na nan di tibɔr timina tuk waakpambalb.  
\v 11 Le waakpambalb aa pak baah len pu na. Bi dak ke ni ye kijɔrk aaliin la.  
\v 12 Le Piita fii ki san buen kitakpaluŋ ngbaan chee, ki ti boon ki gbuun lik, le ki muin ŋikeken ngbaan baanja le dɔ. Ni nan gar u pam. Le u gir kun. 
\s1 Yesu aadidiliib ponn ni bilee aah kan u pu na 
\r (Mak 16.12-13) 
\p  
\v 13 Liyaadaal ngbaan le bi ponn ni bilee cha kitiŋ ki bi yin ki ke Emaus na ni. Kitiŋ ngbaan ni Jerusalem aah daa tɔb chee pu na ye mal bilole la.  
\v 14 Baah cha na, le bi gbaa tɔb chee tibɔr, le ki len tiwan nimɔk ŋa na.  
\v 15 Baah gbaa tɔb chee tibɔr kina na, le Yesu ubaa pii bi nsan ni, ki dii bi.  
\v 16 Le Uwumbɔr doŋ binimbil ke bi taa bee u.  
\v 17 Le u baa bi, “Naah chuun gbaa tɔb chee tibɔr ti na, ti ye bɔr bayaar, aan ninimbil wɔb bi gbilngbiln kina?” 
\p  
\v 18 Le bi ponn ni ubaa, bi nan yin u ke Kleopas, baa u, “Bicham bi bi Jerusalem ponn ni na, si baanja le aa nyi tibɔr ti ŋa nima chee dandana na aa?” 
\p  
\v 19 Le u baa bi, “Tilabɔr?” 
\p Le bi bui u, “Yesu u nan ye Nasaref aatiŋ aanii na aabɔr. U nan ye Uwumbɔr aabɔnabr la. U nan kpa mpɔɔn ki tun lijinjiir aatun; waaliin mu nan kpa mpɔɔn. U piir Uwumbɔr ni binib mɔmɔk aasui.  
\v 20 Le Uwumbɔr aatotoorninkpiib ni timi Israel yaab aaninkpiib di u ŋa binib aaŋaal ni, ke u ŋeer nkun. Le bi kpaa u ndɔpuinkoo pu.  
\v 21 Ti nan kpa limakl ke uma le ga gaa timi Israel yaab lii. Baah nan ŋa u kina na, din le ye iwiin itaa.  
\v 22 Ti ponn ni bipiib bibaa mu tuk timi tibɔr ti gar timi sakpen na. Bi buen kitakpaluŋ ngbaan chee kichakpinaanyeek ni,  
\v 23 kaa ti kan waawon, le ki gir ni ki nan tuk timi ke bi kan Uwumbɔr aatuuntiib bi tuk bi ke u fikr na.  
\v 24 Le ti ponn ni bibaa buen kitakpaluŋ ngbaan chee, ki ti kan ni bi ke bipiib ngbaan aah len pu na. Uma le baa kan.” 
\p  
\v 25 Le Yesu bui bi, “Nimi aalan par la. Naa gaa Uwumbɔr aabɔnabtiib aah nan len pu na mɔmɔk mala.  
\v 26 Uwumbɔr le nan siin ke Kristo u ga gaa binib lii na ga ji falaa kina, le ki nin kan mpɔɔn.”  
\v 27 Le Yesu ŋeer waabɔr ti ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni na mɔmɔk tuk bi. Njan u tuk bi Moses aah nan ŋmee ti pu na, le ki nin tuk bi Uwumbɔr aabɔnabtiib mɔmɔk aah nan ŋmee ti pu na. 
\p  
\v 28 Le bi duun baah cha kitiŋ ki na ni. Le Yesu ŋa ke waah ga piln jer le na.  
\v 29 Le bi gaŋ u, “Doon ti chee. Kijook joor a. Naan yunn le ni ga mue.” Le u koo ni bi chee.  
\v 30 Le bi ti kal ke bi ji tijikaar. Waah kal bi chee ke u ji tijikaar na, le u yoor boroboro, ki doon Uwumbɔr, ki gii, ki di tii bi.  
\v 31 Le Uwumbɔr likr binimbil ke bi bee u. Libuul ngbaan ni le baa ki kan u.  
\v 32 Le bi bui tɔb, “Waah dii timi nsan ni ki len ti chee ki ŋeer Uwumbɔr Aagbaŋ aaliin aatataa tuk timi na, tisui aa ba piin u pu sakpen aa?” 
\p  
\v 33 Libuul ngbaan ni, le bi fii, ki gir buen Jerusalem, ki ti kan Yesu aakpambalb kipiik ni ubaa na, ni waadidiliib biken kuun tɔb chee,  
\v 34 ki bi len ke, “Tidindaan sil fikr nkun ni. Simonn le kan u.” 
\p  
\v 35 Le waadidiliib bilee ngbaan mu tuk bi Yesu aah pii bi nsan ni pu na, ni baah bee u buyoonn u gii boroboro na. 
\s1 Yesu aah di ubaa mɔk waadidiliib pu na 
\r (Matiu 28.16-20; Mak 16.14-18; Jɔnn 20.19-23; Lituln 1.6-8) 
\p  
\v 36 Baah len tɔb chee tibɔr kina na, libuul ngbaan ni le Yesu ubaa sil bikaasisik ni, le ki bui bi, “Ni li kpa nsuudoon man.” 
\p  
\v 37 Le bipobil yuk; ijawaan chuu bi sakpen a. Bi nan dak ke bi kan utekpiir aawiin la.  
\v 38 Le u baa bi, “Ba ŋa ni san ijawaan? Ba ŋa ni beeni nisui ni?  
\v 39 Lik ŋŋaal ni ntaa, ki bee ke m sil ye. Taln niŋaal ki di meeh mi ki lik man. Utekpiir aawiin aa kpa tinann ni ŋikpab ke naah kan m kpa pu na.” 
\p  
\v 40 Waah len kina na, le u mɔk bi baah nan kpaa uŋaal ni utaa ponn ni ipiin pu na.  
\v 41 Bi nan kpa mpopiin sakpen, ki mu aa kee gaa kii mbamɔm. Ni nan gar bi pam. Le u baa bi, “Tijikaar tibaa bi do oo?”  
\v 42 Le bi tii u lijangeln li bi pul li mmii ni na.  
\v 43 Le u gaa, ki ŋman li binimbil ni. 
\p  
\v 44 U nan bui bi, “Maabɔr timɔk ŋmee Moses aakaal ponn ni, ni Uwumbɔr aabɔnabtiib aagbann ni, ni Uwumbɔr aalahn aagbaŋ ni na, Uwumbɔr le siin ke ni mɔmɔk ga gbiin. Maah nan laa bi ni chee na, m nan tuk nimi kina la.” 
\p  
\v 45 Le u woln binimbil ke bi bee Uwumbɔr Aagbaŋ aaliin aatataa,  
\v 46 le ki bui bi, “Ni ŋmee ke Kristo u ga gaa binib lii na ga ji falaa, ki fikr nkun ni, iwiin itaa daal.  
\v 47 Ni li mooni binib maayimbil pu, ke bi yaa kpeln baabimbin kan, Uwumbɔr ga di cha baatunwanbir pinn bi. Ni piin ki li mooni Jerusalem aatiŋ aanib ni, aan ki nin moon ŋinibol mɔmɔk mu ni.  
\v 48 Nimi le ye maabɔr mɔmɔk aaseeraadam.  
\v 49 Nte Uwumbɔr aah puu tipuur ti ke u ga tii nimi Waafuur Nyaan na, m ga tun ni Nfuur Nyaan ngbaan ni chee. Ni li bi Jerusalem ni ki ti saa bundaln ni ga kan mpɔɔn mu ga nyan ni paacham na.” 
\s1 Uwumbɔr aah di Yesu buen paacham pu na 
\r (Mak 16.19-20; Lituln 1.9-11) 
\p  
\v 50 Le Yesu di bi buen Betani aatiŋ chee. Baah ti fuu nima na, le u yoor uŋaal paacham, ki ŋa Uwumbɔr aanyoor ŋa bi pu.  
\v 51 Waah laa bi ŋani kina na, le u nyan bi chee, Uwumbɔr di u buen paacham.  
\v 52 Le bi gbaan kitiŋ ki doon u, ki nin gir buen Jerusalem ni, ki kpa mpopiin sakpen,  
\v 53 ki pak Uwumbɔr, waadichal ponn ni, n‑yoonn mɔmɔk.