\id 1CO - Konkomba Bible 2nd Edition Reprint - Ghana 2014 (DBL - 2014) \h 1 KORINT YAAB \toc1 Njan aagbaŋ ki Pɔɔl ŋmee ki tii Korint Yaab na \toc2 1 Korint Yaab \toc3 1CO \mt2 Njan aagbaŋ ki Pɔɔl ŋmee ki tii \mt1 KORINT YAAB \mt2 na \c 1 \p \v 1 Min Pɔɔl u Yesu Kristo yin mi ke m le ye waakpambal, Uwumbɔr aageehn pu na, m ni tina aabo Sosenes le ŋmee kigbaŋ kee \v 2 tii Uwumbɔr aanib bi bi Korint aatiŋ ni na. Uwumbɔr Aafuur Nyaan ŋa nimi bininyaam Yesu Kristo pu, ki yin nimi ke ni li ye waaninyaam, ni binib bimɔk yin Tidindaan Yesu Kristo aayimbil ntim mɔmɔk ni na. U ye Bidindaan, ni ti mu Aadindaan. \p \v 3 Tite Uwumbɔr ni Tidindaan Yesu Kristo ŋa tinyoor ŋa ni pu ki tii nimi nsuudoon. \s1 Tinyoor ti bi Yesu Kristo ni na \p \v 4 N‑yoonn mɔmɔk m dooni Maawumbɔr ni pu. Waah ŋa nimi tiŋann Yesu Kristo pu na, le m dooni u. \v 5 U pu, ni kan Uwumbɔr aanyoor tiwan mɔmɔk ponn ni, ki nyi waabɔr, ki ŋmaa len ti mbamɔm. \v 6 Ba pu? taah nan tuk nimi Kristo aabɔr na, ni gaa ti mbamɔm. \v 7 Nima pu na, naa lann Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin mubaa, ki bi ki kii bundaln Tidindaan Yesu Kristo ga gir ni na. \v 8 U mu ga pɔɔ nimi aataakpab waasan wɔb, ni taa li kpa taani Tidindaan Yesu Kristo aataak daal. \v 9 Uwumbɔr ŋani waah len pu na la. U yin nimi ke ni ni Ujapɔɔn Tidindaan Yesu Kristo li kpaan kijɔtiik ni tɔb. \s1 N‑yakr mu bi Yesu Kristo aadidiliib ponn ni na \p \v 10 Nnaabitiib, m gaŋ nimi Tidindaan Yesu Kristo aayimbil pu ke ni mɔmɔk li ŋun tii tɔb, aan kinikpakpak taa li bi nikaasisik ni; ni li kpa kimɔbaan, ki li kpaan nlandak mubaa. \v 11 Nnaabitiib, Kloe aachiln ni aanib tuk mi ke kinikpakpak bi nikaasisik ni. \v 12 Maah len pu na le ye ke ubaa len ke u dii Pɔɔl la, uken mu len ke u dii Apolos la, uken mu len ke u dii Piita la, uken mu len ke u dii Kristo la. \v 13 Kristo yakr la aa? Bi kpaa min Pɔɔl ndɔpuinkoo pu ki tii nimi ii? Bi muin nimi nnyun ni Pɔɔl aayimbil ni la aa? \p \v 14 M dooni Uwumbɔr ke maa muin ni ponn ni ubaa nnyun ni, see Krispus ni Gayus baanja. \v 15 Nima pu na, ubaa aan ŋmaa len ke bi muin nimi nnyun ni maayimbil ni. \p \v 16 M muin Stefanas aachiln ni aanib mu nnyun ni. M mu aa ki teer ke m muin unii uken kpee. \v 17 Ba pu? Kristo aa tun ni mi ke m nan muin binib nnyun ni. U tun ni mi ke m nan tuk bi waabɔnyaan ngbaan la. Naa ye ke m di binib aalan le tuk bi. M yaa ba ŋa kina kan, ni ba ga cha Kristo aah kpo ndɔpuinkoo pu na ŋa yɔli. \s1 Yesu Kristo le ye Uwumbɔr aapɔɔn, ni waalan \p \v 18 Binib bi ga kuln na, ti yaa tuk bi ke Kristo nan kpo ndɔpuinkoo pu ki tii bi kan, ni bi ke kijɔrk aaliin na le ki tii bi. Ni mu ye Uwumbɔr aapɔɔn le ki tii timi bi ŋmar na. \v 19 Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ponn ni ke uma Uwumbɔr bui ke,\f + \fr 1:19 \ft : Lik Aisaya 29.14.\f* \q1 “M ga cha bilankpalb aalan bee yɔli, \q2 m ga yii binibiwolm aalan.” \m \v 20 Bilankpalb bi la? Binibiwolm mu bi la? Dandana aanib bi kpak kinikpakpak na mu bi la? Uwumbɔr cha dulnyaa wee aalan ŋa yɔli. \p \v 21 Uwumbɔr u kpa nlan na len ke dulnyaa wee aalan aa ŋmaa cha binib bee u. Nima pu na, u gaa binib bi gaa Yesu ki kii na lii, kijɔrk aabɔr ti ti joo tuk binib na pu. Waageehn le na. \v 22 Juu yaab ban ke bi kan lijinjiir aawan, le ki nin gaa Yesu ki kii, Griik yaab mu ban nlan. \v 23 Le ti tuk bi Kristo aah kpo ndɔpuinkoo pu ki tii bi pu na. Ni ye liŋuul aabɔr le ki tii Juu yaab, ki ye kijɔrk aabɔr ki tii binib bi kaa ye Juu yaab na mu. \v 24 Tɔ, Kristo le ye Uwumbɔr aapɔɔn ni waalan ki tii binib bi u yin bi na, bi ye Juu yaab na, ni bi kaa ye Juu yaab na mu. \v 25 Ba pu? Uwumbɔr aajɔrk kpa nlan jer binib aalan, le waagiin mu kpa mpɔɔn jer binib aapɔɔn. \p \v 26 Nnaabitiib, teer naah nan bi pu buyoonn Uwumbɔr yin nimi na. Ni ponn ni, naa ye binib pam le nan kpa nlan, naa ye binib pam le nan ye mpɔɔndam, naa ye binib pam le nan ye mpɔɔn aamaal ni aanib. \v 27 Uwumbɔr nyan binib bi ye bijɔrb dulnyaa ni aanib aanimbil ni na, le ki tee cha binib bi kpa nlan na ji inimɔɔn. U nyan binib bi ye bigiim dulnyaa ni aanib aanimbil ni na, le ki tee cha bipɔɔndam ji inimɔɔn. \v 28 U nyan bigiim, ki nyan binib bi ye fam binib aanimbil ni na, ki nyan binib bi kaa ye nibaa binib aanimbil ni na mu, aan ki ŋa binib bi kpa ipɔɔn na yɔli. \v 29 U ŋa kina ke unii ubaa taa li kpa kipupuk ubaa pu uma Uwumbɔr chee. \v 30 Uwumbɔr cha ni ni Yesu Kristo kpaan la, ki cha u ye timi aalan. Yesu pu, le u len ke timi aabɔr ŋan, ki ŋa timi waaninyaam, ki gaa timi lii. \v 31 Nima pu na, ni li ŋani naah ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ponn ni pu na ke, “Unii umɔk ban u li kpa kipupuk na, u li kpa kipupuk Uwumbɔr pu.”\f + \fr 1:31 \ft : Lik Jeremia 9.24.\f* \c 2 \s1 Baah kpaa Yesu Kristo ndɔpuinkoo pu pu na aabɔr \p \v 1 Nnaabitiib, nima pu na, maah nan dan nan tuk nimi Uwumbɔr aabɔr na, maa nan di mmɔmɔɔn ni binib aalan le tuk nimi. \v 2 Ba pu? maa nan ban m dakl tibɔr tibaa nikaasisik ni see Yesu Kristo aabɔr, ni waah kpo ndɔpuinkoo pu pu na aabɔr. \v 3 Maah nan bi ni chee na, m nan ye udabur la. Ijawaan pu, le nwon nan gbaa. \v 4 M nan joo Uwumbɔr aaliin tuk nimi, kaa nan joo mmɔmɔɔn ni binib aalan tuk nimi. M nan tuk nimi Uwumbɔr aaliin ki mɔk nimi Waafuur Nyaan aah kpa mpɔɔn pu na; \v 5 ba pu? m nan ban ke ni gaa Yesu ki kii Uwumbɔr aapɔɔn pu, ki taa li ye binib aalan pu. \s1 Uwumbɔr aalan \p \v 6 Tɔ, ti len nlan aabɔr ki tuk binib bi chikr Uwumbɔr aabɔr wɔb na. Nlan ngbaan mu aa ye dulnyaa aalan, ki mu aa ye dulnyaa wee ni aabɔrb aalan. Dulnyaa wee ni aabɔrb aapɔɔn bi bar la. \v 7 Ti len Uwumbɔr aabɔbɔrkaan aalan mu nan bɔr na aabɔr la. Uwumbɔr aah kaa nan kee naan dulnyaa wee na, u nan dakl nlan mue, ke ti mu ji waamɔɔn. \v 8 Dulnyaa wee ni aabɔr ubaa aa nyi nlan ngbaan. Bi yaa ba nyi kan, baa ba ga kpaa Tidindaan u yeh tiwan mɔmɔk na ndɔpuinkoo pu. \v 9 Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, \q1 “Tiwan ni binib aanimbil aa kee kan ni, \q2 bitafal mu aa kee ŋun ni pu, \q2 aan baalandak aa kee dakl naabɔr na, \q1 nima le Uwumbɔr ŋa tii binib bi gee u na.”\f + \fr 2:9 \ft : Lik Aisaya 64.4.\f* \m \v 10 Le Uwumbɔr cha Waafuur Nyaan kpiir tiwan ngbaan mɔk timi. Ba pu? Nfuur Nyaan ngbaan nyi tiwan mɔmɔk, ki nyi Uwumbɔr aasui ni aabɔr mu. \v 11 Unibɔn ma kan, ubaa aa nyi usui ni aabɔr. Waawiin mu bi u ni na baanja le nyi. Kina pu na, ubaa aa nyi Uwumbɔr aasui ni aabɔr, Uwumbɔr Aafuur Nyaan baanja le nyi. \v 12 Naa ye dulnyaa wee aabimbin le ti gaa. Uwumbɔr Aafuur Nyaan le ti gaa, aan ki bee tiwan ni Uwumbɔr tii timi, waabulchinn pu na. \p \v 13 Tibɔr ngbaan le ti joo tuk binib. Naa ye iliin i binib aalan mɔk timi na, le ti joo tuk bi. Ti joo iliin i Uwumbɔr Aafuur Nyaan mɔk timi na la. Ti joo Uwumbɔr Aafuur Nyaan aaliin le tuk binib Waafuur Nyaan aabɔr. \v 14 Unii u kaa kpa Uwumbɔr Aafuur Nyaan na, u yii Nfuur Nyaan aabɔr, ki dak ke Nfuur Nyaan aabɔr ye kijɔrk aabɔr la. Uwumbɔr Aafuur Nyaan le cha binib bee mu aabɔr. Nima pu na, unii u kaa kpa Uwumbɔr Aafuur Nyaan na aa ŋmaa bee mu aabɔr. \v 15 Unii u kpa Uwumbɔr Aafuur Nyaan na nyi tibɔr mɔmɔk, le unii ubaa aan bee udaan ngbaan aabimbin. \v 16 Ŋma nyi Uwumbɔr aalandak? Ŋma ga ŋmaa mɔk u waah ga ŋa pu na? Timi le kpa Kristo aalandak. \c 3 \s1 Uwumbɔr aatutum aabimbin \p \v 1 Nnaabitiib, maa ŋmaa len ni chee ke maah ga len binib bi kpa Uwumbɔr Aafuur Nyaan na chee pu na. M len ni chee ke maah ga len binib bi dii dulnyaa aasan na chee pu na la. Ni laa ye mbipɔm le Kristo aasan ponn ni. \v 2 Mbipɔm ŋaa libiil la. Baa ŋmaa ŋmɔ tinann. Kina le cha m nan tuk nimi iliin i diin na. Ba pu? naa nan kee ŋmaa beer iliin i pɔɔ na. Dandana wee naa kee nin bee. \v 3 Ba pu? ni laa beenin bi ke binib bi dii dulnyaa aasan na la. Ni ponn ni bibaa kpa lipiipoln ki kpak tɔb kinikpakpak. Nima le mɔk ke ni dii ke dulnyaa aanib aah dii pu na, ki ŋani ke dulnyaa yaab na. \v 4 Ubaa yaa len ke u dii Pɔɔl, le uken mu yaa len ke u dii Apolos kan, naa naahn dulnyaa yaab aa? \p \v 5 Ŋma ye Apolos? Ŋma ye Pɔɔl? Ti po ye Uwumbɔr aatutum bi ter nimi ke ni gaa Yesu ki kii na la. Ti mɔmɔk tun lituln li Uwumbɔr tii timi ke ti tun na la. \v 6 Min le bun tijikaar, le Apolos ŋani nnyun; Uwumbɔr le cha ti punni ki muuni. \v 7 Nima na, unii u bun na, ni unii u ŋani nnyun na, aa ye nibaa. Uwumbɔr u cha ti punni ki muuni na, uma le ye u nyuun na. \v 8 Unii u bun na, ni unii u ŋani nnyun na kpaan la. Uwumbɔr ga tii unii mɔmɔk waapar, waatuln aah ŋeer pu na. \v 9 Ba pu? ti ni Uwumbɔr kpaan le ki tun lituln. Ni bi le ke Uwumbɔr aasaak na. Ni bi le ke Uwumbɔr aadiik na. \p \v 10 Uwumbɔr aah ter mi pu na, le m ye kidiik aatotoor aaninkpel u kpa nlan, ki maa kidiik ngbaan aadinyikl na. Le bi mu paa na maa li pu. Unii mɔmɔk li nyi waah ga ŋa pu ki maa lidinyikl ngbaan paab na. \v 11 Yesu Kristo le ye lidinyikl li bi maa na. Ubaa aa ŋmaa maa lidinyikl liken. \v 12 Bibaa ga di salmaa, bibaa tikunabr, bibaa ŋitakpanyaan maa kidiik ngbaan; bibaa mu ga di idɔ, bibaa timoor, bibaa ŋikak, ki maa. \v 13 Binib mɔmɔk aatuln ga nan nya mpaan pu. Bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, liyaadaal ngbaan ga mɔk baatuln aah ye pu na. Liyaadaal ngbaan mmii aataak daal le na. Mmii ngbaan ga tɔŋ lik binib mɔmɔk aatuln aah bi pu na. \v 14 Binib mɔmɔk aah maa lidinyikl paab pu na, mmii yaa kaa gaa kan, bi ga kan baatuln aapar. \v 15 Mmii ngbaan yaa gaa unii aah maa pu na kan, waan kan waatuln aapar. Uma ubaa ga ŋmar, ki ga li bi ke unii u ŋmar mmii ni na. \p \v 16 Naa nyi ke ni ye Uwumbɔr aadiik aa? Naa nyi ke Uwumbɔr Aafuur Nyaan bi ni ni ii? \v 17 Unii yaa bii Uwumbɔr aadiik kan, Uwumbɔr ga bii udaan ngbaan. Ba pu? Uwumbɔr aadiik bi chain la. Nimi le ye kidiik ngbaan. \p \v 18 Ni taa ŋmanni nibaa. Unii yaa bi nikaasisik ni ki dak ke u kpa dulnyaa wee ni aalan kan, cha u di nlan ngbaan lii, aan ki kan Uwumbɔr aalan. \v 19 Ba pu? dulnyaa wee ni aalan ye kijɔrk le Uwumbɔr chee. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, “U chur bilankpalb baalan ni,” \v 20 ki ki ŋmee ke, “U nyi bilankpalb aalandak, ke i ye yɔli la.”\f + \fr 3:20 \ft : Lik Ilahn 94.11.\f* \v 21 Nima pu na, ubaa taa li kpa kipupuk binib pu. Tiwan mɔmɔk ye nimi yaan la. \v 22 Min Pɔɔl, ni Apolos, ni Siifas,\f + \fr 3:22 \ft : Siifas ye Piita aayimbil liken la.\f* ni dulnyaa wee, ni limɔfal, ni nkun, ni tiwan ni bi dandana na, ni tiwan ni ga li bi n‑yoonn mu choo na mɔmɔk ye nimi yaan la. Ni mu ye Kristo yaab la. \v 23 Kristo mu ye Uwumbɔr yoo la. \c 4 \s1 Yesu Kristo aatutum aabimbin \p \v 1 Ni ŋan ke ni bee ke ti ye Kristo aatutum la. Uwumbɔr di waabɔbɔrkaan ŋa tiŋaal ni ke ti di tuk binib. \v 2 Bi yaa di tiwan ŋa unii aaŋaal ni kan, ni ŋan ke u ŋa ni mbamɔm. \v 3 Mma kan, nimi, bee dulnyaa ni aanib yaa ji mi tibɔr kan, ntafal aa bi ni ni. M mu aa ji mbaa tibɔr. \v 4 Maa nyi tiwan nibaa nsui ni aan naa ŋan. Nimina mu aa mɔk ke maabɔr ŋan Uwumbɔr chee. Tidindaan le ye u ji mi tibɔr na. \v 5 Nima pu na, ni yaa kaa kee ŋeer kan, ni taa ji unii ubaa tibɔr, see Tidindaan nan gir ni. Uma le ga kpiir tiwan ni bɔɔ mbɔmbɔɔn ni na, ki kpiir unibɔn mɔmɔk aalandak. Liyaadaal ngbaan kan, Uwumbɔr ga pak binibamɔm mɔmɔk. \p \v 6 Nnaabitiib, maah len pu na, m len ŋaŋ m ni Apolos aabɔr, ke m ter nimi la. M ban ke ni dii Uwumbɔr Aagbaŋ aah len pu na. Ni taa li kpa kipupuk ubaa pu ki lik uken fam. \v 7 Ŋma ŋa si le aa jer uken? Saah kpa ni na, naa ye Uwumbɔr le tii si ii? Uwumbɔr aah tii si na, ba ŋa aa kpa kipupuk ke uma le aah kaa tii si na? \p \v 8 Ni dak ke ni puun kan tiwan bab a, ki ye bipɔɔndam, ki kpaln bibɔrb, ki cha timi a. Ni yaa ba sil ye bibɔrb aan ti mu li ye bibɔrb ni chee kan, ni ba ga li mɔ timi. \v 9 Ba pu? m dak ke Uwumbɔr ŋa timi waakpambalb puwɔb yaab. Ti naahn bijab bi, bi ga ku bi binib aanimbil ni na la. Ti ye lijinjiir aawan le dulnyaa wee ni. Ti ye lijinjiir aawan, binib ni Uwumbɔr aatuuntiib aanimbil ni. \v 10 Kristo pu, ti ye bijɔrb la; le nimi ye bilankpalb Kristo aasan ni. Ti ye bigiim la; le nimi ye bipɔɔndam. Ni kan nnyuŋ binib chee; le tima ye fam bi chee. \v 11 Nkon le joo timi, nnyunyuu mu joo timi, le ki nan saa dandana wee. Ti peeni tiwanchar la. Le binib gbaa timi. Taa kpa taah ga li koo nin chee na. \v 12 Ti tun lituln linimaln, ki joo timi aaŋaal imina le ki tun. Binib seei timi la, le ti bui bi ke, “Uwumbɔr ŋa tinyoor ŋa ni pu.” Bi ŋani timi falaa la, le ti ji limɔr. \v 13 Bi bii timi la, le ti len bi imɔliinyaan. Bi ŋani timi ke dulnyaa aajɔŋ, ni litapuln pu aabir na la, le ki nan saa din. \p \v 14 Maa ŋmee tibɔr ngbaan m jinn nimi inimɔɔn. M ban m sur nimi ke maabigeehm na la. \v 15 Ba pu? ni yaa kpa bimɔmɔkb ŋichur kipiik Kristo aasan ni kan, ni kpa te ubaa baanja la. Min le ye nite. Kinye? maah nan tuk nimi tibɔnyaan tee na, le m kpaln nite Yesu Kristo aasan ni. \v 16 Nima pu na, m gaŋni nimi, ni li dii ke maah dii pu na. \v 17 Nima le m ga cha Timoti dan ni chee. U ye maabogeehn Tidindaan aasan ni, ki bi mbamɔm. U ga teer nimi maah dii Kristo aasan pu na, ki ga teer nimi ke m tuk Kristo aanib bi bi ŋipepel mɔmɔk ni na ke bi mu dii kina. \p \v 18 Ni ponn ni bibaa kpa kalmbaani, ki dak ke maan dan ni chee. \v 19 Tidindaan yaa kii kan, m ga dan ni chee dandana wee, ki nan bee binib bi kpa kalmbaani na aabimbin. Maan lik baaliin. M ga lik ke Uwumbɔr aapɔɔn bi bi chee aan mu aa bi. \v 20 Uwumbɔr aanaan aa ye iliin. Mu ye mpɔɔn la. \v 21 Ni ban ke m dan ki li joo ni ntafadaan, aan ni ban ke m dan ki li joo ni ngeehm aaliin ni nsuudoon la? \c 5 \s1 Kininsuŋ ki bi nikaasisik ni na \p \v 1 Tɔ, bi tee len ke kininsuŋ aatuln bi nikaasisik ni, ke ni ponn ni ubaa gaa ute aapuu. Hali binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aa ŋani kina. \v 2 Nimi ŋani kina la, ki mu kpa kalmbaani. Ba ŋa naa bii nisui? Ni ŋan ke ni nyan unii u ŋa kina na nikaasisik ni. \v 3 Mma kan, nwon aa bi ni chee, maalandak mu tee bi ni ni. Nima pu na, m puun siin unii u ŋa kina na ntafadaan, ke maah bi ni chee le na. \v 4 Ni yaa kuun tɔb chee kan, maawiin, ni Tidindaan Yesu aapɔɔn mu bi ni chee, Tidindaan Yesu aayimbil ni, \v 5 ni di udaan ngbaan ŋa kinimbɔŋ aaŋaal ni, ke ki cha uwon ji falaa dulnyaa wee ponn ni. Nima le waawiin ga ŋmar bundaln Tidindaan ga ji binib tibɔr na. \p \v 6 Naa ŋan ke ni li kpa kipupuk. Naa nyi ke boroboro aanyɔk siib le cha boroboromɔn duuni ii? \v 7 Ni ŋan ke ni nyan boroboro aanyɔkpok, aan ki li ye boroboro u kaa kpa nnyɔk na. Ni sil ye boroboro u kaa kpa nnyɔk na la. Maah len pu na le ye ke titunwanbir siib ga bii ni mɔmɔk. Nima pu na, ni nyan titunwanbir mɔmɔk nikaasisik ni. Ni ye bininyaam la. Ni li ŋani ke bininyaam na. Ba pu? Kristo nan di ubaa toor kitork tii Uwumbɔr, timi aatunwanbir pu. \v 8 Nima pu na, cha ti li ji Lakr‑jer aajim,\f + \fr 5:8 \ft : Israel yaab nan ji Lakr‑jer aajim ke bi teer buyoonn Uwumbɔr nan nyan bi tinaagbiir ni, Ijipt aatiŋ ni na. Lik Nnyam 12.1-27.\f* ki ŋmɔ boroboro u kaa kpa nnyɔk na, ki di boroboro aanyɔkpok lii. Maah len pu na le ye ke ti li dak ilandak i ŋan na, ki li ŋani mbamɔm, ki di bakaa ni titunwanbir lii. \p \v 9 Tɔ, m nan ŋmee kigbaŋ ki tuk nimi ke ni ni bidagoob taa kpaan tɔb chee. \v 10 Maa len dulnyaa aanib pu; dulnyaa aanib bi ye bidagoob, ni binimandam, ni binib bi ji biken pempem na, ni biwaadam na, naa ŋmaa nya bi chee, see ni nyan dulnyaa wee ni. \v 11 Maah len pu na le ye ke unii u len ke u dii Kristo aasan na, u yaa ye udagoor, bee unimandaan, bee uwaadaan, bee ŋisiibil daan, bee udagbiir, bee unii u ji binib pempem na kan, ni ni udaan ngbaan taa kpaan. Hali ni taa ji u chee tijikaar. \p \v 12-13 Binib bi kaa ye Yesu aanib na, maan siin bi ntafadaan. Naa ye maabɔr. Uwumbɔr le ga siin bi ntafadaan. Binib bi ye Yesu aanib na yaa ŋani ni kaa ŋan na kan, nimi nibaa siin bi ntafadaan man. Nima pu na, ni nya utunwanbirdaan ngbaan nikaasisik ni. \c 6 \s1 Naah joo biken chaa libɔjil ni pu na \p \v 1 Tɔ, ni ponn ni ubaa ni uŋeen aatɔ yaa kpa tibɔr kan, ba ŋa ni chaa bibɔjirb chee, binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aanimbiin ni, bi ti len tibɔr ngbaan, kaa cha Uwumbɔr aanib len ti? \v 2 Naa nyi ke Uwumbɔr aanib ga ji dulnyaa yaab tibɔr aa? Ni yaa ga ji dulnyaa yaab tibɔr kan, naa ŋmaa toor tibɔr waatiir aa? \v 3 Naa nyi ke ti ga ji Uwumbɔr aatuuntiib tibɔr aa? Ŋmaninkabaa dandana wee aabɔr? \v 4 Nima pu na, tibɔr yaa bi nikaasisik ni kan, cha binib bi ye biwaatiib nikaasisik ni na len ti. \v 5 M len ke m jinn nimi inimɔɔn la. Ulankpal ubaa aa bi nikaasisik ni ii? Ni ponn ni ubaa aan ŋmaa len tibɔr tii nimi ii? \v 6 le ki cha ubaa ni una aabo cha bibɔjirb chee, ki ti cha binib bi kaa gaa Yesu ki kii na len baabɔr. \p \v 7 Ni yaa po kpa tibɔr nikaasisik ni, ki di ŋa bibɔjirb aaŋaal ni kan, naa dii Yesu aasan mbamɔm. Aana aabo yaa ŋa si bakaa, bee u ji saawan kan, taa gar u. Aa yaa kaa gar u kan, ni soor ni aa di ti buen bibɔjirb chee. \v 8 Ni ye naabitiib la; le nimi nibaa ŋani tɔb bakaa, ki su tɔb kinaayuk. \v 9 Naa nyi ke binib bi aabimbin kaa ŋan na aan kan Uwumbɔr aanaan aa? Ni taa ŋmanni nibaa man; bibɔnbɔnn, ni biwaadam, ni bidagoob, ni bijab bi di biŋeen aatɔtiib kpaln bipiib ki doo bi chee na, ni bijab bi mu di bibaa ŋa bipiib ki cha bijab ŋeen aatɔtiib doo bi chee na, \v 10 ni binaayukb, ni binimandam, ni bidagbiirb, ni ŋisiibildam, ni binib bi ji biken pempem na, aan kan Uwumbɔr aanaan. \v 11 Ni ponn ni bibaa nan bi kina la; le Uwumbɔr finn nipobil, ki ŋa nimi binib bi bi chain na, ki len ke nimi aabɔr ŋan, Tidindaan Yesu Kristo aayimbil pu, ni timi Aawumbɔr Aafuur Nyaan pu. \s1 Cha Uwumbɔr kan nnyuŋ saawon pu \p \v 12 Nimi bibaa bui ke tiwan nibaa aa kɔ. Tɔ, ni mu aa ye tiwan mɔmɔk le ga ter nimi. Tiwan nibaa aa kɔ; m mu aan cha tiwan nibaa chuu mi tinaagbiir. \v 13 Bibaa len ke lipuul pu le tijikaar bi, le tijikaar mu pu, lipuul bi. Tɔ, Uwumbɔr ga cha ni mɔmɔk nilee ŋa yɔli. Timi aawon tee aa bi kidagook aatuln pu, ti bi Tidindaan aatuln pu la. Tiwon mu ye Tidindaan yaan la. \v 14 Uwumbɔr nan fikr Tidindaan nkun ni. Waapɔɔn pu, u ga fikr timi mu nkun ni. \p \v 15 Naa nyi ke nimi aawon ye Kristo aawon aawan aa? M ga di nwon tee, ti ye Kristo aawan na, ki di kpaan upiidagoor aawon ni ii? Maan ŋa kina kpala. \v 16 Naa nyi ke unii u doon upiidagoor chee na, bi kpaan tiwon tibaa la aa? Ba pu? Uwumbɔr Aagbaŋ len ke, “Upii ni uja yaa nyi tɔb kan, bi kpaa tiwon tibaa la.” \v 17 Tɔ, unii u kpaan Tidindaan chee na, bi kpaan nwiinbaan la. \p \v 18 Ni di cha kidagook aatuln. Unii yaa tun titunwanbir kan, naa bi tiwon ponn ni, see kidagook aatuln. Unii u gɔr kidagook na, u ŋa uma ubaa aawon bakaa la. \v 19 Naa nyi ke nimi aawon ye Uwumbɔr Aafuur Nyaan aadiik la aa? Uwumbɔr tii nimi Waafuur Nyaan, le mu bi ni ni. \v 20 Uwumbɔr daa nimi le ki pan. Naa yeh nibaa, Uwumbɔr le yeh nimi. Nima pu na, ni di nimi aawon tun lituln li ga nyuŋ Uwumbɔr na. \c 7 \s1 Lichamɔln aabaan \p \v 1 Naah ŋmee mi kigbaŋ tibɔr ti pu na, ni ŋan ke uja taa li nyi upii. \v 2 Tɔ, kidagook aatuln pu, ni ŋan ke uja mɔmɔk li kpa uma ubaa aapuu, upii mɔmɔk li kpa uma ubaa aachal. \v 3 Upii yaa ban uchal kan, u taa yii, uja mu yaa ban upuu kan, u taa yii. \v 4 Upii aa joo uwon, uchal le joo ti. Uja mu aa joo uwon, upii le joo ti. \v 5 Ubaa taa yii uken, see ni puen kii tii tɔb ki laa di cha siib, aan ki li kpa n‑yoonn ki mee Uwumbɔr, [ki lul bumɔb,] le ki ki kpaan tɔb chee. Ni yaa kaa ki kpaan tɔb chee kan, kinimbɔŋ ga tɔŋ nimi ni tun kidagook aatuln. Ba pu? naan ŋmaa chuu nibaa. \p \v 6 Maah ga len tibɔr ti na le ye ke m ga cha ni ŋa kina, maa len ke see ni ŋa kina. \v 7 Maageehn le ye ke ni mɔmɔk li bi ke maah bi pu na. Uwumbɔr mu tii unii mɔmɔk uma ubaa aapiin. Ti mɔmɔk aapiin aa kpaa. U tii ti mɔmɔk mbaabaa la. \p \v 8 Bijaakpaab, ni bisapɔm, ni bikpopiib, m tuk nimi la, ni ŋan ke ni li bi kina, ke maah bi pu na. \v 9 Ni mu yaa kaa ŋmaa chuu nibaa kan, cha bijab din bipiib, bipiib mu mɔn. Bijab ni bipiib yaa yoor tɔb kan, ni soor ni binimbil li man tɔb pu, kaa kan. \p \v 10 Bipiijoob ni bichadam, m ga tuk nimi naah ga ŋa pu na, naa ye min le tuk nimi, Tidindaan le tuk nimi, ke upii taa di uchal lii. \v 11 U yaa di uchal lii kan, u li bi ubaa, see u ki gir buen uchal chee, bi ti took. Uja mu taa jenn upuu. \p \v 12 Binib bi gur na, Tidindaan aa len baabɔr. Min le tuk bi ke uja u ye Yesu aanii na yaa kpa puu u kaa ye Yesu aanii na kan, upii ngbaan yaa kii ke u li bi u chee kan, u taa jenn u. \v 13 Upii u mu ye Yesu aanii na yaa kpa chal u kaa ye Yesu aanii na kan, uja ngbaan yaa kii ke u li bi u chee kan, u taa di uchal lii. \v 14 Uja u kaa ye Yesu aanii na, Uwumbɔr ga ŋa u ke waanib ponn ni ubaa na, upuu u ye Yesu aanii na pu la. Upii u mu kaa ye Yesu aanii na, Uwumbɔr ga ŋa u ke waanib ponn ni ubaa na, uchal u ye Yesu aanii na pu la. Ni yaa kaa ba ye kina kan, baabim ba ga li bi ke binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aabim la. Tɔ, naah ye kina na, Uwumbɔr gaal bi ke bi ye waabim. \p \v 15 Unii u kaa ye Yesu aanii na yaa ban u di upuu, bee uchal u ye Yesu aanii na lii kan, cha u li cha. Naa ye limukl. Uwumbɔr yin timi ke ti li kpa nsuudoon. \v 16 Upii, aa nyi ke sin pu aachal ga ŋmar aan waan ŋmar? Uja, aa nyi ke sin pu aapuu ga ŋmar aan waan ŋmar? \s1 Tibɔkpaan le ye ke aa kii Uwumbɔr aamɔb \p \v 17 Tɔ, Tidindaan aah tii unii mɔmɔk pu na, u li bi kina. Unii mɔmɔk aah nan bi pu aan Uwumbɔr nan yin u na, u li bi kina. Maah ga tuk nimi pu na, kina le m tuk Yesu aanib bi bi ŋipepel mɔmɔk ni na. \v 18 Ubaa yaa nan ye uchakpangendaan aan Uwumbɔr nan yin u na kan, u li bi kina, u taa toor li. U mu kaa ye uchakpangendaan aan Uwumbɔr nan yin u na kan, u taa ki gii. \v 19 Lichakpangeel aa kpa tinyoor. Unii yaa kaa gii kan, ni mu aa kpa tinyoor. Ti yaa kii Uwumbɔr aamɔb kan, nima le kpa tinyoor. \v 20 Unii mɔmɔk aah nan bi pu aan Uwumbɔr nan yin u na, u li bi kina. \v 21 Uwumbɔr aah nan yin si na, aa yaa ye unaagbiija kan, taa cha ni li wu si. Aa mu yaa ga ŋmaa nya tinaagbiir ngbaan ni kan, nya ki li bi aabaa. \v 22 Tidindaan mu yaa yin unii u ye unaagbiija na kan, u ye Tidindaan aanii u u gaa u lii na la. Kina le ni ye ke Tidindaan yaa yin unii u kaa ye unaagbiija na kan, u ye Kristo aanaagbiija la. \v 23 Yesu daa nimi le ki pan. Nima pu na, ni taa li ye binib aanaagbiib. \v 24 Nnaabitiib, unii mɔmɔk aah nan bi pu aan Uwumbɔr nan yin u na, u li bi kina Uwumbɔr chee. \s1 Bijaakpaab aabɔr \p \v 25 Binachipɔm ni bisapɔm aabɔr kan, Tidindaan aa tuk mi; waanimbaasaln pu, le m ye unibamɔnn, ki ga tuk nimi maah dak pu na. \p \v 26 Dandana aafalaa pu, m dak ke ni ŋan ke unii li bi ke waah bi pu na. \v 27 Aa yaa kpa puu kan, taa li ban ke aa jenn u. Aa yaa kaa kpa puu kan, taa ki ban. \v 28 Uja mu yaa din upii kan, naa bir. Usapɔɔn mu yaa mɔn uja kan, naa bir. Bipiijoob ni bichadam mu ga kan falaa dulnyaa wee ni. Le maa ban ke ni kan falaa ngbaan. \p \v 29 Nnaabitiib, maah len pu na le ye ke n‑yoonn mu gur na, mu par a. Nima pu na, binib bi kpa puutiib na, bi li bi ke baah kaa kpa le na; \v 30 binib bi wii na mu li bi ke baah kaa wii le na, binib bi kpa mpopiin na mu, bi li bi ke baah kaa kpa mpopiin le na, binib bi daa ki tiir na mu, bi li bi ke baah kaa kpa nibaa na. \v 31 Binib bi kpa dulnyaa ni aawan ki joo tun baatuln na, bi taa cha binimbil li man ni pu; ba pu? dulnyaa wee, ni waawan bi jer la. \p \v 32 Maa ban ke nibaa li muk nimi nisui ni. Uja u kaa kpa puu na, utafal bi Tidindaan aabɔr ni la. U dakl waah ga ŋa pu ki piir Tidindaan aasui na la. \v 33 Uja u kpa puu na, utafal bi dulnyaa wee ni aabɔr ni la, u dakl waah ga ŋa pu ki piir upuu aasui na la, \v 34 le waalandak yakr mfum mulee. Upii u kaa kpa chal na, bee usapɔɔn u kaa nyi uja na, utafal bi Tidindaan aabɔr ni la; u ban ke uwon ni waawiin li bi chain. Upii u kpa chal na, utafal bi dulnyaa wee ni aabɔr ni la, u dakl waah ga ŋa pu ki piir uchal aasui na la. \p \v 35 M ban m ter nimi la. Nima le cha m len kina. Naa ye ke m ban m leŋ nimi la. M ban ke ni li ŋani tiwan mɔmɔk mbamɔm, ninimbil li man Tidindaan aabɔr pu, nibaa taa leŋ nimi. \p \v 36 Uja yaa kpa bisal u jer lichamɔln na, ki yaa dak ke u jinn ubisal inimɔɔn aan ni yaa muk u kan, cha u ŋa waah ban pu na, cha u kunn ubisal ngbaan uchal do. Naa bir. \v 37 Nibaakan, uja ubaa bi ki kpa nsan ki ga ŋmaa ŋa waah gee pu na, unii ubaa aa chuu u mpɔɔn, waalandak mu aa kpelni, le u di ŋa usui ni ke waan di ubisal kunn uchal do, udaan ngbaan ŋa ni ŋan na la. \v 38 Nima pu na, uja u kunn ubisal uchal do na, u ŋa ni ŋan na la. Uja u mu kaa kunn ubisal uchal do na, u ŋa ni ŋan na ki jer uja u kunn ubisal uchal do na. \p \v 39 N‑yoonn mumɔk upii ni uchal bi na, upii ye uchal yoo la. Uchal yaa kpo kan, u ga ŋmaa mɔn uja u dii Tidindaan aasan na aan u gee u na. \v 40 M mu dak ke u yaa bi ke waah bi pu na kan, u ga li kpa mpopiin ki jer u yaa ki mɔn kan. M dak ke m kpa Uwumbɔr Aafuur Nyaan le ki len kina. \c 8 \s1 Ŋiwaa aatork aajikaar aabɔr \p \v 1 Tɔ, joo cha kitork aanann aabɔr wɔb na, ti nyi ke ti mɔmɔk kpa nnyim. Nnyim cha binib kpa kipupuk la. Ngeehm le ter binib ke bi dii Uwumbɔr aasan mbamɔm. \v 2 Unii yaa dak ke u nyi tiwan kan, waa kee nyi waah ba ga li nyi pu na. \v 3 Unii mu yaa gee Uwumbɔr kan, Uwumbɔr beer udaan ngbaan. \p \v 4 Joo cha kitork aanann aajim aabɔr na, ti nyi ke ŋiwaa ŋimɔk bi dulnyaa wee ni na aa ye nibaa. Ti nyi ke Uwumbɔr ubaa baanja le bi. \v 5 Ŋiwaa ni tiwan ni binib dooni ni na bi paacham ni taab, ki wiir. \v 6 Tima kan, ti kpa Uwumbɔrbaan, u ye Tite na. Uma le nan naan tiwan mɔmɔk. Ti bi ke ti li ŋani waageehn la. Ti kpa Tidindaan ubaa mu la. Uma le ye Yesu Kristo. Uma le Uwumbɔr nan cha u naan tiwan mɔmɔk. Uma pu le ti bi. \p \v 7 Binib bibaa mu aa nyi kina. Bi nan dii ŋiwaa ni yunn. Nima pu na, bi yaa ŋman kitork aanann kan, ti ye kitork aanann le bi chee, le ni ŋa bi ilandak. \v 8 Tɔ, tijikaar aan ŋmaa cha ti piir Uwumbɔr aasui; ti yaa jin, bee ti yaa kaa jin kan, naa kpa taani. \p \v 9 Aa mu yaa nyi ke ŋiwaa aa ye nibaa kan, li nyi ki taa cha unii u kaa kee nyi Uwumbɔr aasan mbamɔm na tun titunwanbir. \v 10 Unii u kaa nyi Uwumbɔr aasan mbamɔm na yaa kan si, u kpa nnyim na, ji tijikaar ŋiwaa aadichal ni kan, u mu ga li kpa lipobil ki ŋmɔ kitork aanann, ki lir. \v 11 Saanyim ngbaan pu le ga cha aana aabo u kaa nyi Uwumbɔr aasan mbamɔm na bee yɔli. Aana aabo ngbaan pu, le Kristo nan kpo. \v 12 Nima pu na, aa yaa kiir tinaabitiib bi kaa kee nyi Uwumbɔr aasan mbamɔm na kan, aa ŋa bi bakaa le na. Naa ye bima baanja le aa ŋa bakaa, Kristo le aa ŋa bakaa. \v 13 Nima pu na, tijikaar tibaa yaa kiir nna aabo, Uwumbɔr aasan ni kan, maan ki ji tijikaar ngbaan kpala, aan ki taa kiir nna aabo, Uwumbɔr aasan aadiim. \c 9 \s1 Yesu Kristo aatutunn aah kpa nsan mu na \p \v 1 Tɔ, maa ye Yesu aakpambal aa? Maa yeh mbaa aa? Maa kan Tidindaan Yesu uu? Naah gaa Yesu ki kii na, maatuln le na Tidindaan pu. \v 2 Biken yaa dak ke maa ye Yesu aakpambal kan, ni nyi ke m ye. Naah gaa Tidindaan ki kii na, nima le mɔk ke m ye waakpambal. \v 3 Kina le m tuk binib bi ban bi baa mi na. \p \v 4 Maah tuk binib Uwumbɔr aabɔr na, maa ŋeer bi tii mi tijikaar ni tiwanyukaan aa? \v 5 Maa ŋeer m mu li ŋani ke bikpambalb biken, ni Tidindaan aanaatiib, ni Siifas aah ŋani pu na, ki li joo upii ubaa u mu li dii mi lisachuln ni ii? \v 6 M ni Banabas baanja le ye binib bi mooni Uwumbɔr aaliin ki tun lituln liken kpee ke ti ji ii? \v 7 Unii yaa ye butɔb aaja kan, baa pa u lipal aa? Unii yaa ko kisaak kan, waan ji tijikaar ti bi ki ni na aa? Unii yaa kpaa inaa kan, waan wub nnaabiin aa? \p \v 8 Maah len pu na aa ye unibɔn aalan baanja. Moses aakaal mu len kina la. \v 9 Ni ŋmee nkaal ngbaan ni, Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, “Aa yaa joo unaaja poi idi kan, aa taa buu umɔb.”\f + \fr 9:9 \ft : Lik Ikaal 25.4; 1 Timoti 5.18.\f* Uwumbɔr aatafal bi inaaja aabɔr baanja ponn ni la aa? \v 10 Waah len pu na, waa len ke u ter ti mu la aa? Mbamɔn, timi pu le ni ŋmee kina. Ba pu? ni ŋan ke unii u ko kisaak na, ni unii u poi njikaabim na li kpa limakl ke bi ga kan ni ponn ni ki ji. \v 11 Ti nan tuk nimi Uwumbɔr aabɔr la. Ti yaa gaa ni chee dulnyaa ni aawan kan, naa ye sakpen. \p \v 12 Binib biken yaa kpa nsan ke bi gaa tiwan ni chee kan, taa kpa nsan ki jer bi ii? Ti kpa nsan, ti mu aa nan gaa; ba pu? taa ban ti leŋ Kristo aabɔnyaan. Nima pu, le ti nan ji falaa mɔmɔk. \v 13 Naa nyi ke binib bi tun lituln Uwumbɔr Aadichal ni na ji nima la aa? Binib bi toor kitork tii Uwumbɔr na, bi mu ji nima la. \v 14 Kina le Tidindaan nan len ke binib bi mooni tibɔnyaan tee na, bi mu li ji ti ponn ni. \p \v 15 M mu kpa nsan m mu li ji kina; le maa ŋa kina. Maah ŋmee pu na, maa ŋmee ke binib ŋa kina ki tii mi. Maah kaa gaal nibaa binib chee na, nima le m kpa kipupuk. Maa ban ke m li kpa kipupuk yɔli. \v 16 M yaa tuk binib tibɔnyaan tee kan, maan ŋmaa li kpa kipupuk ti pu. Ni muk mi ke m tuk bi. M yaa kaa tuk binib tibɔnyaan tee kan, tibɔbir ga li bi m pu. \v 17 M yaa tuk binib tibɔnyaan tee maageehn pu kan, m ba ga li ban lipal. Ni yaa kaa ye maageehn kan, ni ye lituln li Uwumbɔr tii mi ke m li tun na la. \v 18 Nima pu na, maapar ye ba? Ni ye ke m li mooni tibɔnyaan tee aan binib ŋun ki taa pa nibaa. M kpa nsan ke m li gaal tiwan bi chee, ki mu aa gaal. \p \v 19 Maa ye unii ubaa aanaagbiija. M mu di mbaa ŋa binib mɔmɔk aanaagbiija, aan ki moo kan binib tii Kristo. \v 20 Juu yaab chee, m bi ke Juu yaab na, aan ki kan Juu yaab ki tii Kristo. Binib bi dii Moses aakaal na chee, m mu bi ke baah bi pu na, aan ki kan binib bi dii Moses aakaal na, ki tii Kristo. Mma aa bi Moses aakaal taab. \v 21 Binib bi kaa dii Moses aakaal na chee, m mu bi ke baah bi pu na, aan ki kan binib bi kaa dii Moses aakaal na, ki tii Kristo. Maa len ke maa dii Uwumbɔr aakaal. M dii Kristo aakaal la. \v 22 Binib bi ye bidaburb Kristo aasan ni na, m bi ke baah bi pu na la, aan ki kan bi mu ki tii Kristo. Binib mɔmɔk aabɔŋ chee, m po bi ke baah bi pu na la. M ŋani tiwan mɔmɔk maah ga ŋmaa ŋa pu na, aan ki cha binib bibaa ŋmar. \p \v 23 Tibɔnyaan tee pu le m ŋani tiwan mɔmɔk, aan m ni binib biken mu kpaan ki kan tinyoor ti ponn ni. \v 24 Ni nyi ke binib yaa kpak ki san litaasaln kan, bi mɔmɔk san; le unibaan u ji na, uma le kani ipiin. Kina pu na, ni mɔmɔk li san ke unii u ji na aah san pu na, aan ki kan ipiin ngbaan. \v 25 Unii umɔk ban u kpak ngbiir ni na kan, u chur ubaa la, kaa ŋani tiwan ni ga bii tiwon na. U ŋani kina ke u kan ipiin i ga bii na. Tima kan, ti kpak ki ban ipiin i kaan bii na la. \v 26 Nima pu na, maa san ke unii u san kaa nyi budabu pu u san na. Maa gbaa ke unii u gbaa fam na; \v 27 m muk maawon le ti kii maamɔb. Ni yaa kaa ye kina kan, m ga tuk biken tibɔnyaan tee, le min mbaa ga nan bee yɔli. \c 10 \s1 Ŋiwaa aabɔr \p \v 1 Nnaabitiib, m ban ke ni bee ke ntaalangbam nan sunn ni ki mɔk tiyaajatiib nsan. Le Uwumbɔr nan tii bi nsan nnyusakpem aakaasisik ni, bi puur. \v 2 Baah puur nnyusakpem ngbaan ki dii ntaalangbam ngbaan aah mɔk bi pu na, ni naahn ke bi muin bi nnyun ni ki ŋa bi Moses aadidiliib la. \v 3-4 Bi mɔmɔk nan ji tijikaabaan ki nyu nnyunbaan la. Uwumbɔr Aafuur Nyaan le nan tii bi tijikaar ni nnyun ngbaan. Nfuur Nyaan ngbaan nan cha nnyun nyan ni litakpal ni, le bi nyu. Nima le nan ye limɔkl ki mɔk ke Kristo dii bi. \v 5 Le bi ponn ni binib pam mu aa nan piir Uwumbɔr aasui. Kina pu na, bi nan kpo ki bee kipɔɔk ni.\fig Bi nan kpo ki bee kipɔɔk ni|src="HK00346c.tif" size="span" ref="1 Korint Yaab 10.5" \fig* \p \v 6 Tibɔr timina ye nsurm le ki tii timi, ke ti taa ban tiwan ni kaa ŋan na, ke baah nan ban pu na. \v 7 Ni mu taa dii ŋiwaa, ke bi ponn ni bibaa aah nan dii pu na; ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, “Binib ngbaan nan kal ki ŋman kitork aanann, ki nyu ndaan gbii, le ki fii ki tun kininsuŋ aatun.”\f + \fr 10:7 \ft : Lik Nnyam 32.6.\f* \v 8 Ni mu taa tun kidagook aatuln ke bi ponn ni bibaa aah nan tun pu ki cha binib ŋichur moninko ni ŋitaa kpo liwinbaal na. \v 9 Ni mu taa tɔŋ Tidindaan ke bi ponn ni bibaa aah nan tɔŋ u pu ki cha iwaa junn ku bi na. \v 10 Ni mu taa ŋulni ke bi ponn ni bibaa aah nan ŋulni pu ki cha Uwumbɔr aakun aatuun ku bi na. \p \v 11 Tibɔr ngbaan nan ŋa bi kina ki ye limɔkl le ki mɔk binib. Bi nan ŋmee ti Uwumbɔr Aagbaŋ ni, ke ni li ye nsurm le ki tii timi bi bi kookoo aayoonn na. \p \v 12 Nima pu na, unii u dak ke u si chob na, u li nyi ki taa lir. \v 13 Naa kee kan ntɔŋ mu pɔɔ ki jer unibɔn mɔk aah kani pu na. Uwumbɔr ye mbamɔndaan, kaan cha ni kan ntɔŋ mu jer nimi na. Ni yaa kan ntɔŋ kan, u ga toor nsan tii nimi, ni nyaŋ ntɔŋ ngbaan. Nima le ni ga li kpa limɔr ntɔŋ ponn ni. \p \v 14 Njɔtiib, nima pu na, di ŋiwaa lii ki di cha ŋaabɔr. \v 15 M len ni chee ke maah ba ga len bilankpalb chee pu na la. Maah ga len pu na, ni dakl ki lik naatataa. \v 16 Ti yaa yoor Uwumbɔr aayinyook ki doon u ki pu, ki nyu kan, ni ye Kristo aasin le ti kpaan nyu. Taah gii boroboro ki ŋman na mu, ni ye Kristo aawon le ti kpaan ŋman. \v 17 Boroboro ngbaan ye boroboro kpiln libaa la. Nima le mɔk ke ti kpaan tiwon tibaa la; ba pu? ti mɔmɔk kpaan ŋman boroboro kpiln libaa la. \p \v 18 Dakl lik man Juu yaab aah ŋani pu na. Binib bi toor kitork tii Uwumbɔr ki ji na, bi ni u kpaan la. \v 19 Maah len pu na le ye ke liwaal ye nibaa aa? Tijikaar ti bi di tii li na ye nibaa aa? Naa ye. \v 20 Maah len pu na le ye ke binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na yaa toor kitork kan, bi toor ki tii tiwan ni kaa ye Uwumbɔr na la, kinimbɔŋ le bi toor tii. Maa ban ke ni ni kinimbɔŋ li kpaan. \v 21 Naan ŋmaa yoor Tidindaan aayinyook ki nyu, ki gir ki ti nyu kinimbɔŋ aayinyook ni. Naan ŋmaa ŋmɔ Tidindaan aaboroboro, ki gir ti ŋmɔ kinimbɔŋ aanann mu. \v 22 Ti ban Tidindaan li kpa lipiipoln ti pu uu? Ti kpa mpɔɔn jer u uu? \s1 Ni li nyuŋni Uwumbɔr n‑yoonn mɔmɔk \p \v 23 Tɔ, binib bibaa ga bui ke tiwan nibaa aa kɔ. Ni mu aa ye tiwan mɔmɔk le ŋan. Tiwan nibaa aa kɔ. Ni mu aa ye tiwan mɔmɔk le ga ter timi aan ti dii Uwumbɔr aasan mbamɔm. \v 24 Ubaa taa li lik ki ban ubaa aanyoor baanja. U li lik ki ban uŋeen aatɔtiib aanyoor mu. \p \v 25 Tinann ti bi kooh kinyaŋ ni na, ni ga ŋmaa daa ti ki ŋmɔ, ki taa baa ke ti ye ba aanann, ki taa cha nimi aalandak li muk nimi ti pu. \v 26 Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, “Uwumbɔr le yeh dulnyaa ni tiwan nimɔk bi u ponn ni na.”\f + \fr 10:26 \ft : Lik Ilahn 24.1.\f* \p \v 27 Unii u kaa gaa Yesu ki kii na yaa ŋa tijikaar ki yin nimi kan, ni yaa buen kan, waah di tijikaar ti siin nimi na, jim man, ki taa baa ke ti ye kitork aanann la aa? ki taa cha nimi aalandak li muk nimi. \v 28 Unii ubaa mu yaa bui nimi ke ti ye kitork aanann le kan, ni taa ji; waah tuk nimi na pu, ni taa ji, aan waalandak taa li muk u. \v 29 Maah len pu na le ye ke aa yaa jin kan, u mu ga ji, le waalandak ga muk u, ke waah ŋa pu na aa ŋan. \v 30 Tɔ, nibaakan, unii ubaa ga baa ke ba ŋa waan ŋmaa ŋa waah ban pu na, unii uken aalandak pu, ke u yaa doon Uwumbɔr tijikaar ti u ji na pu kan, bi ga ŋa kinye ki bii u ti pu? \p \v 31 Maah len pu na le ye ke ni yaa jin kan, jim ke ni nyuŋ Uwumbɔr; ni yaa nyun kan, nyum ke ni nyuŋ Uwumbɔr; ni yaa ŋani tiwan nimɔk na kan, ni li ŋani ke ni nyuŋ Uwumbɔr. \v 32 Ni taa ŋa tiwan ni ga kiir Juu yaab Uwumbɔr aasan ni na, ki taa kiir binib bi kaa ye Juu yaab na mu, ki taa kiir Uwumbɔr aanib mu. \v 33 Ni li ŋani ke maah ŋani pu na. M piir binib mɔmɔk aasui tiwan mɔmɔk ni, ke bi ŋmar. Maa ban mi baanja aanyoor. M ban bi mɔmɔk kan tinyoor, aan ki ŋmar la. \c 11 \p \v 1 Ni li dii maataabuu man, ke maah dii Kristo aataabuu pu na. \s1 Uwumbɔr aadoon aakaal \p \v 2 M pak nimi; ba pu? ni teer mi tiwan mɔmɔk ponn ni, ki ŋani maah mɔk nimi pu na la. \v 3 Tɔ, m ban ke ni bee ke uja mɔmɔk aayidaan le ye Kristo; upii mɔmɔk mu aayidaan le ye uchal; Kristo aayidaan le ye Uwumbɔr. \v 4 Uja yaa mee Uwumbɔr, bee u yaa nabr Uwumbɔr aah len pu na, ki laa chik kiyikpupuk kan, u jinn uyidaan inimɔɔn a. \v 5 Upii mu yaa mee Uwumbɔr, bee u yaa nabr Uwumbɔr aah len pu na, kaa buu kiyibubuuk kan, u jinn uyidaan inimɔɔn. Ni bi ke waah kuu tiyikpir le na. \v 6 Upii yaa kaa buu kiyibubuuk kan, ni kpa inimɔɔn ke waah chee tiyikpir le na. Upii u chee tiyikpir, bee u chuu kuu tiyikpir na, ni kpa inimɔɔn. U yaa kaa buu kiyibubuuk kan, ni mu kpa inimɔɔn. Nima pu na, ni ŋan ke u buu kiyibubuuk. \v 7 Uja yaa mee Uwumbɔr kan, u taa chiŋ kiyikpupuk uyil pu; ba pu? u naahn Uwumbɔr, ki ye waasil la. Upii mu ye uja aasil la. \v 8 Uwumbɔr aah nan naan uja na, u nan nyan uja aasikaakpab le ki di naan upii, naa ye upii aasikaakpab le u nan nyan di naan uja. \v 9 Uja pu, le u nan naan upii. Naa ye upii pu le u nan naan uja. \v 10 Nima pu na, Uwumbɔr aatuuntiib mu pu, ni ŋan upii buu kiyibubuuk uyil pu, ki mɔk ke u bi kichadiik ni. \v 11 Tɔ, Tidindaan aasan ni, upii ni uja ban tɔb aaterm la. Upii yaa kaa bi kan, uja aan ŋmaa li bi. Uja yaa kaa bi kan, upii mu aan ŋmaa li bi. \v 12 Upii nan nyan ni uja ni. Uja mu nyan ni upii ni. Le bi mɔmɔk nyan ni Uwumbɔr chee. \p \v 13 Ni dakl lik man. Upii yaa mee Uwumbɔr ki yaa kaa buu kiyibubuuk kan, naa ŋan. \v 14 Tiwan mɔmɔk aah bi pu na le mɔk nimi ke uja yaa kpa tiyikpir fɔfɔk kan, ni kpa inimɔɔn la. \v 15 Upii mu yaa kpa tiyikpir fɔfɔk kan, waanyaan le na. Ba pu? Uwumbɔr tii bipiib tiyikpir fɔfɔk ti li bii bi pu la. \v 16 Unii ubaa yaa kaa kii kina ki ban u kpak kinikpakpak kan, m tuk nimi la, taa ki kpa nkaal muken. Uwumbɔr aanib mu aa kpa nkaal muken. \s1 Tidindaan aajim \r (Matiu 26.26-29; Mak 14.22-25; Luk 22.14-20) \p \v 17 Tɔ, maah ban m tuk nimi pu na, maan ŋmaa pak nimi. Ni kuuni tɔb chee, kaa ŋani tiwan ni ga ter nimi na, le ki tee ŋani tiwan ni kaa ŋan na. Nimina pu, maan ŋmaa pak nimi. \v 18 Njan aabɔr le ye ke m ŋun ke naah kuuni tɔb chee na, ni kpak tɔb kinikpakpak, ki yakr tɔb. Le m pak maah ŋun pu na tibaa, ke ni sil ŋani kina la. \v 19 Nnyamɔn aamɔmɔkb ga li bi ni ponn ni ki cha ni bee binib bi ye mbamɔndam na. \v 20 Naah kuuni nan ji tijikaar ti na, naa ye Tidindaan aajim le ni ji. \v 21 Nimi bibaa puen ji nimi yaan nibaabaa. Le ni ponn ni bibaa aa ji babr. Bibaa mu nyu gbii. \v 22 Naan ŋmaa ji ki nyu nimi aadichal ni ii? Ni lik Uwumbɔr aanib fam ki jinn bigiim inimɔɔn la aa? M ga len kinye? M ga pak nimi nimina pu uu? Maan pak nimi. \p \v 23 Tidindaan le nan tuk mi, le m mu tuk nimi kina, ke kinyeek ki Judas nan kooh u na, kinyeek ngbaan le Tidindaan Yesu nan yoor boroboro \v 24 le ki doon Uwumbɔr, le ki gii, ki bui bi, “[Gaa man ki ŋmɔ.] Nwon le na. Nimi aatunwanbir pu, le m tii tiwon tee. Ni li ŋmɔ kina aan ki li teer mbɔr.” \v 25 Baah jin tijikaar ti doo na, le u yoor kiyinyook ki doon Uwumbɔr, le ki bui bi, “Tiwanyukaan ngbaan ye tipuupɔln ti Uwumbɔr puu tii nimi na, maasin pu. N‑yoonn mumɔk ni ga ti nyu tiwanyukaan ngbaan na, ni li ŋani kina ki teer mbɔr.” \v 26 Ba pu? n‑yoonn mumɔk ni ga ŋmɔ boroboro ngbaan, ki nyu tiwanyukaan ngbaan na, ni mooni ke Tidindaan nan kpo ni pu la, ki ti saa bundaln u ga gir ni na. \p \v 27 Nima pu na, unii yaa ŋman Tidindaan aaboroboro ngbaan, ki nyu waawanyukaan ngbaan, kaa tii u lisil kan, u sii Tidindaan aawon ni waasin. \v 28 Nima pu na, cha unii mɔmɔk lik waabimbin aah bi pu na aan ki nin ŋmɔ boroboro ngbaan ki nyu tiwanyukaan ngbaan. \v 29 Unii yaa ŋman ki yaa nyun, ki yaa kaa bee Tidindaan aawon aatataa kan, u ga cha Uwumbɔr daa utafal. \v 30 Nima le cha ni ponn ni pam ye bidaburb, pam mu aa kpa laafee, pam mu kpo. \v 31 Ti yaa puen lik timi aabimbin aah bi pu na, aan ki nin ji ki nyun kan, Tidindaan aan daa titafal. \v 32 U mu yaa daa titafal kan, u chiini timi ke u taa bii timi bundaln u ga ji dulnyaa aanib tibɔr na la. \p \v 33 Nnaabitiib, nima pu na, ni yaa kuun tɔb chee ki ti ji kan, ni mɔmɔk li kii tɔb ki kpaan ji. \v 34 Nkon yaa chuu u na kan, cha u ji udo aan ki nin dan. Nima na, ni yaa nan kuun tɔb chee kina kan, ni taa kan ntafadaan ni pu. Tibɔr ti gur na, m yaa nan dan kan, m ga toor ti mu. \c 12 \s1 Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin aabɔŋ \p \v 1 Nnaabitiib, m ban ke ni bee tibɔr ti joo cha Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin wɔb na la. \v 2 Ni nyi ke naah kaa nan kee dii Uwumbɔr aasan na, ni nan dii ŋiwaa ŋi ye bibirb na. Ŋi nan cha ni yenni n‑yoonn mɔmɔk la. \v 3 Nima pu na, m ban ke ni bee ke Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapɔɔn yaa cha unii len tibɔr kan, waan ŋmaa sii Yesu. Unii ubaa mu aan ŋmaa len ke Yesu le ye Udindaan see Uwumbɔr Aafuur Nyaan le ga cha u len kina. \p \v 4 Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin aabɔŋ aabɔŋ le bi; Nfuur Nyaanbaan ngbaan le tii timi ipiin ngbaan mɔmɔk. \v 5 Lituln aabɔŋ aabɔŋ mu bi; Tɔ, Dindaan baan mu le ti tun tii. \v 6 Uwumbɔr aapɔɔn le cha binib tun lituln aabɔŋ. Le Uwumbɔr u cha unii mɔmɔk tun lituln ngbaan mɔmɔk na, u ye ubaa. \v 7 Uwumbɔr Aafuur Nyaan tii unii mɔmɔk waapiin, ke u di ter Uwumbɔr aanib biken. \v 8 Mu cha ubaa len nlan aaliin. Muma muchachaan ngbaan cha ubaa mu beer tibɔr ki len. \v 9 Muma muchachaan le cha ubaa mu gaa Uwumbɔr ki kii mbamɔm. Muma muchachaan ngbaan le tii ubaa mu mpɔɔn mu cha bibum pɔɔk. \v 10 Mu tii ubaa mu mpɔɔn u tun lijinjiir aatun. Mu cha ubaa mu nabr Uwumbɔr aah len pu na. Mu cha ubaa mu beer mu ye Uwumbɔr Aafuur Nyaan na, ni mu kaa ye na. Mu cha ubaa mu len iliin yayan. Mu cha ubaa mu nabr iliin yayan ngbaan. \v 11 Uwumbɔr Aafuur Nyaan muchachaan ngbaan le cha unii mɔmɔk tun lituln ngbaan mɔmɔk. Mu tii unii mɔmɔk ipiin aabɔŋ aabɔŋ mu aah ban pu na la. \s1 Tiwon aawan aabɔr \p \v 12 Tiwon kpa tiwan pam, ki tee ye tiwonbaan la. Kristo aanib mu bi kina la. Bi wiir, ki mu ye unibaan la. \v 13 Ti ponn ni bibaa ye Juu yaab, bibaa mu ye binib bi kaa ye Juu yaab na, bibaa mu ye binaagbiib, bibaa mu ye bimalb, le Yesu gbiin ti mɔmɔk Nfuur Nyaan baan, ki ŋa timi unibaan. U cha ti mɔmɔk kan Nfuur Nyaan baan la. \p \v 14 Tɔ, tiwon aa kpa tiwan nibaa baanja. Ti kpa tiwan kipaak la. \v 15 Kitaafaak yaa bui ke, “Maah kaa ye kiŋaalfaak na, maa ye tiwon aawan” kan, naa ye tiwon aawan aa? \v 16 Litafal mu yaa bui ke, “Maah kaa ye linimbil na, maa ye tiwon aawan” kan, naa ye tiwon aawan aa? \v 17 Tiwonmɔn yaa ba ye linimbil ŋmeen kan, ti ba ga ŋa kinye ki ŋun? Ti yaa ba ki ye litafal ŋmeen kan, ti ba ga ŋa kinye ki ŋun nnun? \v 18 Naah ye pu na, Uwumbɔr le di tiwon aawan mɔmɔk saŋ tɔb ponn ni, waah ban pu na. \v 19 Tiwonmɔn yaa ba ye liwanbaal kan, ni ba ga li ye tiwon aa? \v 20 Naah ye pu na, tiwon kpa tiwan aabɔŋ aabɔŋ, le ki ye tiwonbaan. \p \v 21 Nima pu na, linimbil aan ŋmaa tuk kiŋaalfaak, “Maa ban si.” Liyil mu aan ŋmaa tuk titaafar, “Maa ban nimi.” \v 22 Tiwon nin chee kaa kpa mpɔɔn ke niken na, see ni mu li bi. \v 23 Tiwon nin chee lann lisil na, ti ga tii nima chee lisil ki jer niken. Le tiwon nin chee kaa ŋan na, ti ga ŋa nima chee ni ŋaŋ. \v 24 Le tiwon nin chee ŋan na, naa ki ban nterm. Uwumbɔr le di tiwon aawan saŋ tɔb ni, ki di lisil tii nin chee ni lann lisil na. \v 25 Nima na, tiwon aawan aan li kpak tɔb kinikpakpak, ni ga li ter tɔb ke naah ter nibaa pu na la. \v 26 Tiwon nibaa chee yaa ji falaa kan, ni mɔmɔk ga kpaan ji falaa kina. Nibaa chee mu yaa kan nnyuŋ kan, ni mɔmɔk ga li kpa mpopiin. \p \v 27 Nimi le ye Kristo aawon. Unii mɔmɔk ye waawon aawan nibaabaa la. \v 28 Uwumbɔr di timi ŋa waanib ponn ni la; njan, bibaa ye Yesu aakpambalb; lelee, bibaa mu ye Uwumbɔr aabɔnabtiib; taataa, bibaa mu ye bimɔmɔkb; le u tii bibaa mu mpɔɔn bi tun lijinjiir aatun; ki tii bibaa mu mpɔɔn ke bi cha bibum pɔɔk; bibaa mu ye biteterb; bibaa mu ye biyidam; bibaa mu len iliin yayan. \v 29 Ti mɔmɔk ye Yesu aakpambalb aa? Ti mɔmɔk ye Uwumbɔr aabɔnabtiib aa? Ti mɔmɔk ye bimɔmɔkb aa? Ti mɔmɔk kpa mpɔɔn ki tun lijinjiir aatun aa? \v 30 Ti mɔmɔk ŋmaa tii bibum laafee ee? Ti mɔmɔk len iliin yayan aa? Ti mɔmɔk ŋmaa nabr iliin yayan ngbaan aa? \v 31 Tɔ, cha ninimbil li man ipiin i ŋan ki jer iken na pu. \p Cha m mɔk nimi nsan mu ŋan ki jer muken na. \c 13 \s1 Ngeehm aabɔr \p \v 1 Unii yaa ŋmaa len binib aaliin ni Uwumbɔr aatuuntiib aaliin, ki yaa kaa gee binib kan, u bi ke tiwangbaakaan ni libɔluln na la. \v 2 U yaa ŋmaa nabr Uwumbɔr aah len pu na, ki yaa bee tibɔr ti bɔɔ na mɔmɔk, ki yaa bee mbeen mɔmɔk, ki yaa kpa naadii u ga ŋmaa foor ŋijoo na, ki yaa kaa gee binib kan, waa ye nibaa. \v 3 U yaa di waawan mɔmɔk kpiin bigiim, ki yaa cha binib di u pun mmii ni Yesu pu, ki yaa kaa gee binib kan, naa kpa tinyoor Uwumbɔr chee. \p \v 4 Unii u gee binib na, u kpa limɔr bi pu, ki kpa tibulchinn. Waa kpa lipiipoln, kaa kpa kipupuk, kaa kpa kalmbaani, \v 5 kaa kpa inimpoo, kaa ye ukumɔndaan, kaa ye uŋuudaan, kaa dak tilandakbir binib pu, \v 6 kaa kpa mpopiin uŋeen aatɔ aatunwanbir pu; u kpa mpopiin mbamɔn pu. \v 7 Unii u gee binib na kpa suklaa n‑yoonn mɔmɔk, ki dakl ilandak nyaan uŋeen aatɔtiib pu, ki kpa limakl n‑yoonn mɔmɔk, ki kpa limɔr falaa mɔmɔk ni. \p \v 8 Ngeehm ga li bi n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na. Uwumbɔr aabɔnabr aaliin ma kan, i ga doo. Iliin yayan ma kan, i mu ga doo. Mbeem ma kan, mu ga doo. \v 9 Dandana wee ti nyi ligeln, ki nabr Uwumbɔr aah len pu na ligeln, \v 10 le buyoonn ti ga kan tiwamɔn na kan, ti ga di ligeln lii. \p \v 11 Maah nan ye ubo na, m nan len ibiliin la, ki nan beer tiwan mbim aah beer pu na, ki dak mbim aah dak pu na. Maah ŋa unii na, le m di cha mbim aabɔr. \v 12 Dandana, ni bi ke ti lik kinimbilikr, ki lik puu na la; n‑yoonn mu choo na, tiwan nibaa aan nan ki li bi tinimbiin ni ki doŋ timi tiwan nibaa chee. Ti ga li waa tiwan mɔmɔk chain. Dandana m nyi ngem. N‑yoonn mu choo na, m ga nan li nyi ni mɔmɔk, ke Uwumbɔr aah nyi maabɔr mɔmɔk pu na. \p \v 13 Tɔ, naadii, ni limakl, ni ngeehm, ni mɔmɔk nitaa le bi; ngeehm mu le jer ni mɔmɔk. \c 14 \s1 Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin aabɔr tiken \p \v 1 Pɔɔk nibaa man ki li gee binib, ki cha ninimbil li man Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin pu; ni mu tee li ban ipiin i ga cha ni nabr Uwumbɔr aah len pu na, ki jer naah ban ipiin iken mɔmɔk pu na. \v 2 Ba pu? unii u len iliin yayan na, waa len binib chee, Uwumbɔr chee le u len; ubaa aa ŋun waah len pu na. Uwumbɔr Aafuur Nyaan cha u len tibɔr ti bɔɔ na la. \v 3 Unii u nabr Uwumbɔr aah len pu na, u len binib chee, ki ter bi ke bi dii Uwumbɔr aasan mbamɔm, ki pɔɔk bitaakpab, ki sɔŋni bisui. \v 4 Unii u len iliin yayan na, u ter ubaa ke u dii Uwumbɔr aasan mbamɔm la. Unii u nabr Uwumbɔr aah len pu na, u ter Yesu aanib ke bi dii Uwumbɔr aasan mbamɔm la. \p \v 5 Ni mɔmɔk yaa len iliin yayan kan, ni ga li mɔ mi; ni mɔmɔk mu yaa nabr Uwumbɔr aah len pu na kan, ni ga li mɔ mi ki jer kina. Unii u nabr Uwumbɔr aah len pu na, u jer unii u len iliin yayan na, see unii u ga nabr iliin yayan ngbaan na bi. U yaa nabr iliin yayan ngbaan kan, u ga ter Yesu aanib ke bi dii Uwumbɔr aasan mbamɔm. \v 6 Nnaabitiib, m yaa dan ni chee ki nan len iliin yayan baanja kan, ni ga ter nimi ii? Aayii. Naan ter nimi, see m tuk nimi Uwumbɔr aah kpiir tibɔr ti tuk mi na, bee m tuk nimi mbeen mu nyan ni Uwumbɔr chee na, bee m nabr Uwumbɔr aah len pu na, bee m mɔk nimi Uwumbɔr aabɔr. \p \v 7 Tɔ, tiwangbaakaan mu yaa kaa wii mbamɔm kan, ni ye fam la. Ni yaa ye liwul, bee ni yaa ye kibeek kan, ni yaa kaa wii mbamɔm kan, ubaa aan bee naah wii pu na. \v 8 Unii yaa pii ukpiin, kaa pii mbamɔm kan, baan kuun tɔb chee ke bi ti to butɔb. \v 9 Ni mu bi kina la. Nilambil yaa kaa len iliin i si mbamɔm na kan, binib ga ŋa kinye ki ŋun naah len pu na? Ni len tii libuln la. \v 10 M nyi ke iliin aabɔŋ aabɔŋ le bi dulnyaa wee ni, le i mɔmɔk mu kpa yaatataa. \v 11 M mu yaa kaa ŋun unii ubaa aaliin kan, m ga li ye uwɔwɔnja le u chee, u mu ga li ye uwɔwɔnja le m chee. \v 12 Nimi, ninimbil aah man Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin pu na, ni li ban ipiin i ga ter Yesu aanib ke bi dii waasan mbamɔm na. Ni li ban ipiin ngbaan ki jer naah ban ipiin iken pu na. \p \v 13 Nima pu na, unii yaa len iliin yayan kan, u li mee Uwumbɔr ke u cha u nabr iliin yayan ngbaan. \v 14 Ba pu? m yaa mee Uwumbɔr ki len iliin yayan kan, Uwumbɔr Aafuur Nyaan le cha m mee kina, nlandak aa dak. \v 15 Kina pu na, ni ŋan ke m ŋa kinye? M ga mee Uwumbɔr, Waafuur Nyaan aah ga cha m mee pu na, ki mee maalandak mu aah ga cha m mee pu na. M ga gaa ilahn Waafuur Nyaan aah ga cha m gaa pu na, ki gaa ilahn maalandak mu aah ga cha m gaa pu na. \v 16 Aa yaa doon Uwumbɔr, Waafuur Nyaan aah cha aa doon u pu na kan, unii yaa bi nikaasisik ni, kaa nyi Uwumbɔr aasan kan, u ga ŋa kinye ki len ke saah doon Uwumbɔr pu na ye mbamɔn; ba pu? waa ŋun saah len pu na. \v 17 Mbamɔn, saah doon Uwumbɔr pu na, ni ŋan, ni mu aa ter udaan ngbaan ke u dii Uwumbɔr aasan. \p \v 18 M dooni Uwumbɔr ke m len iliin yayan ki jer ni mɔmɔk. \v 19 M mu yaa bi Yesu aanib aakaasisik ni, ki yaa len maalandak aaliin iŋmu baanja, aan ki mɔk bi Uwumbɔr aabɔr kan, ni soor ni m len iliin yayan ŋichur kipiik. \p \v 20 Nnaabitiib, ni taa ki li dak ke mbim aah dak pu na. Ni li dak ke binib bi chikr na aah dak pu na. Tɔ, bakaa wɔb ma kan, ni li bi ke mbipɔm na. \v 21 Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke Uwumbɔr len ke, \q1 “M ga di biwɔwɔm bi len ŋitimbol yayan aaliin na len binib ngbaan chee, \q2 hali m yaa ŋa kina kan, baan pel.”\f + \fr 14:21 \ft : Lik Aisaya 28.11-12.\f* \m \v 22 Nima pu na, iliin yayan aa ye limɔkl ki tii binib bi gaa Yesu ki kii na; i ye limɔkl ki tii binib bi kaa gaa u ki kii na la. Uwumbɔr aabɔnabr aaliin mu aa ye limɔkl ki tii binib bi kaa gaa Yesu ki kii na; i ye limɔkl ki tii binib bi gaa u ki kii na la. \p \v 23 Nima pu na, Yesu aanib mɔmɔk yaa kuun tɔb chee, aan bi mɔmɔk yaa len iliin yayan kan, binib bi kaa nyi Yesu aasan na, bee binib bi kaa gaa u ki kii na, bi yaa koo ni kan, baan len ke ni waar la aa? \v 24 Le ni mɔmɔk yaa nabr Uwumbɔr aah len pu na kan, unii u kaa gaa Yesu ki kii na, bee unii u kaa nyi Yesu aasan na yaa koo ni kan, ni mɔmɔk aah len pu na le ga cha waalandak li muk u, ki cha u bee waatunwanbir aah bi pu na, \v 25 ki cha usui ni aabɔr nya mpaan pu. Nima pu le u ga gbaan kitiŋ, ki pak Uwumbɔr, ki len ke ni ye mbamɔn, Uwumbɔr sil bi nikaasisik ni. \s1 Naah ga li dooni Uwumbɔr pu na \p \v 26 Nnaabitiib, maah len pu na ye kinye? Ni yaa nan kuun tɔb chee kan, ubaa ga li ban ke u gaa nlahn, uken mu ga li kpa mmɔkm, ubaa mu ga li kpa Uwumbɔr aah kpiir pu ki tuk u na, uken mu ga li kpa iliin yayan, ubaa mu ga ŋmaa nabr iliin yayan ngbaan. Naah ga ŋa tiwan ni mɔmɔk na, ni li ŋani tiwan ni ga ter Uwumbɔr aanib ke bi dii waasan mbamɔm na. \v 27 Ni ponn ni bibaa yaa ban bi len iliin yayan kan, cha binib bilee, bee bitaa len. Binib bi len na taa jer bitaa. Cha bi len ubaabaa, ki cha ubaa mu nabr baah len pu na. \v 28 Unii u ga ŋmaa nabr iliin yayan ngbaan na yaa kaa bi kan, cha bi ŋmin Uwumbɔr aadiik ni, ki li len bibaa ni Uwumbɔr chee. \v 29 Cha Uwumbɔr aabɔnabtiib bilee bee bitaa mu len, ki cha biken lik baah len pu na. \v 30 Uwumbɔr yaa kpiir tibɔr ki mɔk unii u mu ka nikaasisik ni na kan, cha unii u puen len na ŋmin waahr aan uleler mu len. \v 31 Le ni mɔmɔk ga ŋmaa nabr Uwumbɔr aah len pu na ubaabaa. Ni yaa ŋa kina kan, ni mɔmɔk ga ŋmaa bae Uwumbɔr aabɔr, le ni ga pɔɔk ni mɔmɔk aataakpab. \v 32 Nfuur Nyaan yaa cha unii nabr Uwumbɔr aah len pu na kan, u ga ŋmaa chuu ubaa ki li kii n‑yoonn mubaa. \v 33 Uwumbɔr aa ban kifuuk, u ban suuna la. \p \v 34 Bipiib li ŋmin Yesu aanib aakuun ponn ni na. Baa kpa nsan ke bi len. Ni bi kina Yesu aanib aakuun mɔmɔk ponn ni la. Ni ŋan bi li keei bichatiib aamɔi. Uwumbɔr Aagbaŋ mu len kina la. \v 35 Bi yaa ban bi bee tiwan kan, cha bi baa bichatiib linampal. Ba pu? upii yaa len Yesu aanib aakuun ni kan, ni kpa inimɔɔn la. \p \v 36 Uwumbɔr aabɔr puen nyan ni nimi le chee ee? Tibɔr ngbaan pii nimi baanja la aa? \v 37 Tɔ, unii yaa dak ke u ye Uwumbɔr aabɔnabr kan, bee u yaa dak ke u kpa Uwumbɔr Aafuur Nyaan aapiin kan, cha u bee ke maah ŋmee pu tii nimi na, ni ye Tidindaan aah len pu na la. \v 38 Unii yaa kaa gar maah ŋmee pu na kan, ni mu taa gar u. \p \v 39 Nnaabitiib, nima pu na, cha ninimbil li man ke ni nabr Uwumbɔr aah len pu na, ki taa bui unii ubaa ke u taa len iliin yayan. \v 40 Ni mu li ŋani tiwan mɔmɔk, ni li dii nsan. \c 15 \s1 Yesu Kristo aah fikr nkun ni pu na \p \v 1 Nnaabitiib, m ban m teer nimi maah nan tuk nimi tibɔnyaan ti na la. Ni nan gaa tibɔnyaan ngbaan, ki sil ti pu. \v 2 Tibɔnyaan ngbaan mu pu le ni ŋmar. Ni yaa joo maah tuk nimi ti na mbamɔm, ki yaa kaa gaa ti ki kii fam kan, ni ŋmar a. \p \v 3 Maah nan gaa tibɔnyaan ngbaan na, tima le m nan di tuk ni mu. Ti ye tibɔkpaan ki jer tibɔr mɔmɔk. Tibɔnyaan ngbaan le ye ke Kristo nan kpo timi aatunwanbir pu. Ni ŋmee kina Uwumbɔr Aagbaŋ ni. \v 4 Le bi nan di u di sub. Iwiin itaa daal le Uwumbɔr fikr u nkun ni. Ni ŋmee kina Uwumbɔr Aagbaŋ ni. \v 5 Waah fikr nkun ni na, le Piita kan u. Le waakpambalb kipiik ni bilee mu kan u. \v 6 Le waadidiliib bi jer ikui iŋmu na mu nan kpaan kan u. Bi ponn ni pam beenin bi, le bibaa mu kpo. \v 7 Jems mu nan kan u, le bikpambalb mɔmɔk mu kan u. \p \v 8 Gbelngbeln yaan le m mu kan u. Min u bi ke baah ker ubo u lii na, m mu kan u. \v 9 Yesu aakpambalb mɔmɔk jer mi. Maa ŋeer ke bi yin mi ke Yesu aakpambal; ba pu? m nan ŋa waanib falaa. \v 10 Le Uwumbɔr aah ter mi pu na, m bi ke maah bi pu dandana na. Waah ter mi pu na, waa ter mi yɔli. M tun lituln ki jer Yesu aakpambalb mɔmɔk. Ni mu aa ye min le tun lituln ngbaan. Uwumbɔr aaterm mu bi m chee na le cha m tun. \v 11 Nima pu na, min le yaa nan tuk nimi tibɔnyaan ngbaan, bee bima le yaa nan tuk nimi kan, ti mɔmɔk tuk nimi kina la, ni mu gaa ti ki kii kina. \s1 Uwumbɔr aanib aah ga fikr nkun ni pu na \p \v 12 Tɔ, taah nan tuk nimi ke Uwumbɔr fikr Kristo nkun ni na, ni ŋa kinye aan ni ponn ni bibaa ki len ke binib bi kpo na aan fikr nkun ni. \v 13 Bi yaa len ke binib bi kpo na aan fikr nkun ni kan, ni mɔk ke Uwumbɔr aa fikr Kristo nkun ni. \v 14 Uwumbɔr yaa kaa nan fikr Kristo nkun ni kan, taah tuk nimi tibɔnyaan ti na mu ye yɔli la. Ni mu gaa ti ki kii yɔli la; \v 15 ni mu mɔk ke ti mɔn nnyamɔn paan Uwumbɔr; ba pu? ti len ke u fikr Kristo nkun ni. Ni yaa ye mbamɔn ke binib bi kpo na aan fikr nkun ni kan, ni mɔk ke Uwumbɔr aa fikr Yesu mu nkun ni. \v 16 Ba pu? Bi yaa len ke binib bi kpo na aan fikr nkun ni kan, ni mɔk ke Uwumbɔr aa fikr Kristo mu nkun ni. \v 17 Uwumbɔr yaa kaa nan fikr Kristo nkun ni kan, ni gaa u ki kii yɔli, ki beenin bi nimi aatunwanbir aapɔɔn ni. \v 18 Binib bi nan dii Yesu ki kpo na mu, ni mɔk ke bi mu bee yɔli. \v 19 Ti yaa kpa limakl Kristo pu dulnyaa wee ponn ni baanja kan, ti kpa kinimbaak ki jer binib mɔmɔk. \p \v 20 Tɔ, ni ye mbamɔn la, Uwumbɔr sil fikr Kristo nkun ni. Uma le ye njan aanii u puen fikr nkun ni na, le ki mɔk ke binib bimɔk kpo na mu ga nan fikr nkun ni. \v 21 Uja ubaa pu, le nkun bi. Uja ubaa mu pu, le binib bi kpo na mu ga fikr nkun ni. \v 22 Adam pu, le binib mɔmɔk kpu. Kristo pu, le binib mɔmɔk ga kan limɔfal. \v 23 Kina le bi ga li paa tɔb pu. Kristo le ye njan aanii u puen fikr nkun ni na. U yaa gir ni kan, binib bi ye uyaab na mu ga fikr nkun ni. \v 24 Tiwan nimina mɔmɔk yaa ti ŋa kan, le tiwan mɔmɔk ga doo. N‑yoonn ngbaan le u ga kuln waadim aabɔŋ mɔmɔk aapɔɔn, ki di nnaan na tii Ute Uwumbɔr, \v 25 ki ga li joo tiwan mɔmɔk ki nan saa buyoonn Uwumbɔr di waadim mɔmɔk ŋa utaapɔtan ni na. \v 26 Kookoo aadin u u ga bii u na le ye nkun. \v 27 Uwumbɔr Aagbaŋ le len ke u di tiwan mɔmɔk di ŋa Kristo aataapɔtan ni ke ni kii waamɔb. Uwumbɔr Aagbaŋ aah len ke u cha tiwan mɔmɔk kii Kristo aamɔb na, nima le aa mɔk ke Uwumbɔr ubaa mu ga kii waamɔb. \v 28 Uwumbɔr yaa cha tiwan mɔmɔk kii Kristo aamɔb kan, le Kristo, u ye Uwumbɔr Aajapɔɔn na, u mu ga kii Uwumbɔr u nan cha tiwan mɔmɔk kii waamɔb na aamɔb. Nima kan, Uwumbɔr le ga li joo tiwan mɔmɔk pel pel. \p \v 29 Tɔ, ni muin binib bibaa nnyun ni, ke bi sil binib bi kpo na aasisiiyaan la. Bibaa yaa bui ke binib bi kpo na aan fikr nkun ni kan, ba pu ni muin binib nnyun ni baasisiiyaan? \v 30 Binib yaa kaan fikr nkun ni kan, ba pu ti kani linimaln n‑yoonn mɔmɔk? \v 31 Nnaabitiib, idaa mɔmɔk m chuun nkun ni la. M kpa kipupuk ni pu Tidindaan Yesu Kristo aasan ni, nima le cha m len kina. \v 32 Ipeel nan tak mi Efesus aatiŋ ni. M yaa po ye unibɔn u kaan fikr nkun ni kan, m kan tinyoor ni pu uu? Aayii. Binib bi kpo na yaa kaan fikr nkun ni kan, “Cha ti li ji ki li nyu; ba pu? ti ga fe kpo fen.” Tɔ, ni ye mbamɔn, binib bi kpo na ga sil fikr nkun ni. \p \v 33 Ni taa cha unii ubaa ŋmann nimi man. “Ni yaa dii binib bi kaa ŋan na kan, nimi aabimbinyaan ga bii.” \v 34 Finn ngeen pu man, ki tun lituln li ŋan na, ki taa ki tun titunwanbir. Ni ponn ni bibaa aa nyi Uwumbɔr. M len kina ke m jinn nimi inimɔɔn la. \s1 Tiwon ti fikr nkun ni na aabɔr \p \v 35 Le unii ubaa ga baa ke, “Binib bi kpo na ga ŋa kinye ki fikr nkun ni? Bi yaa fikr nkun ni kan, tiwon ngbaan aaboln ga li bi kinye?” \v 36 Ujɔr, aa yaa di lijikaabuul bun kan, li yaa kaa kpo kan, laan punn. \v 37 Lijikaabuul li aa di bun na aa bi ke li ga lu na aah ga li bi pu na. Ni po ye lijikaabuul la, nibaakan idi, nibaakan tijikaar tiken. \v 38 Le Uwumbɔr tii lijikaabuul ngbaan tiwon, waah gee pu na. U tii lijikaabuul mɔmɔk aawon aabɔŋ aabɔŋ la. \p \v 39 Tiwan mɔmɔk aawon aa kpaan. Binib aawon bi tibaa, tiwakor mu aawon bi tibaa, inyoon mu aawon bi tibaa, ijan mu aawon bi tibaa. \p \v 40 Paacham aawan mu bi la, le ki cha kitiŋ aawan. Paacham aawan kpa kinyaan, kitiŋ aawan mu kpa kinyaan. Naanyaan mu aa kpaan. \v 41 Nwiin, ni uŋmal, ni ŋiŋmabil kpa kinyaan; ni mu aanyaan aa kpaan; ŋiŋmabil mɔmɔk aanyaan mu aa kpaan. \p \v 42 Binib yaa nan fikr nkun ni kan, ni ga nan li bi kina la. Tiwon ti bi di sub na, ni ye tiwan ni ga bur na la. Ni yaa fikr nkun ni kan, ni ga nan li ye tiwon ti kaan ŋmaa bur na la. \v 43 Tiwon ti bi di sub na, aa ye lisil aawon. Tiwon ti ga nan fikr nkun ni na, tima le ga li ye lisil aawon. Tiwon ti bi di sub na aa kpa mpɔɔn. Tiwon ti ga nan fikr nkun ni na, tima le ga li kpa mpɔɔn. \v 44 Tiwon ti bi di sub na, ti ye dulnyaa ni aawon la. Tiwon ti ga nan fikr nkun ni na ga nan ŋeer Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah ban pu na la. Dulnyaa wee ponn ni aawon aah bi na, tiwon ti ga ŋeer Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah ban pu na mu bi la. \v 45 Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke Uwumbɔr nan naan njan aanii Adam, ki tii u limɔfal.\f + \fr 15:45 \ft : Lik Mpiin 2.7.\f* Kookoo yoo le ye Nfuur Nyaan mu tii timi limɔfal li kaa kpa ndoon na. Uma le ye Kristo. \v 46 Njan, ti kpa dulnyaa wee ni aawon. Lelee le ti ga kan tiwon ti ga ŋeer Uwumbɔr Aafuur Nyaan aah ban pu na paacham. \v 47 Uwumbɔr nan di titan le naan njan aanii Adam. U nyan ni kitiŋ la. Lelee aanii, u ye Kristo na, uma le nyan ni Uwumbɔr do. \v 48 Binib bi ye kitiŋ yaab na bi ke unii u Uwumbɔr nan di titan ki naan u na aah bi pu na la. Binib bi ye Uwumbɔr do yaab na, bi mu bi le ke unii u nyan ni paacham na aah bi pu na. \v 49 Ti naahn unii u Uwumbɔr nan di titan ki naan u na la. Kina le ti ga li naahn unii u nyan ni Uwumbɔr do na mu. \p \v 50 Nnaabitiib, maah len pu na le ye ke tiwon ti ye tinann ni nsin na aan ŋmaa koo Uwumbɔr aanaan ni paacham. Ni ga bur na mu aan ŋmaa le ye ni kaan bur na. \p \v 51 Li pel man, m ga tuk nimi tibɔr ti bɔɔ na. Timi bibaa ga kpo, bibaa mu ga pii Kristo aah ga gir ni bundaln na. Le ti mɔmɔk aawon ga kpeln. \v 52 Kakaan yaa wii kookoo yaan kan, libuul ngbaan ni le ti ga kpeln. Naan pii linimbil aah ga kab pu na. Kakaan ga nan wii, le binib bi kpo na ga fikr nkun ni, kaan ki bur. Le Uwumbɔr ga kpeln timi aawon. \v 53 See tiwon ti ga bur na kpaln tiwon ti kaan ki bur na, tiwon ti ga kpo na mu kpaln ti kaan kpo na. \v 54 Tiwon ti ga bur na yaa nan kpaln ti kaan bur na, aan tiwon ti ga kpo na yaa nan kpaln tiwon ti kaan ki kpo na kan, liyaadaal ngbaan le Uwumbɔr Aagbaŋ aah len pu na ga gbiin ke, \q1 “Uwumbɔr nyaŋ nkun, ki kuln mu.\f + \fr 15:54 \ft : Lik Aisaya 25.8.\f* \q1 \v 55 Nkun aapɔɔn bi la chee? \q1 Nkun aaween ki bi la chee?”\f + \fr 15:55 \ft : Lik Hosea 13.14.\f* \m \v 56 Titunwanbir le ye nkun aaween. Uwumbɔr aakaal le ye titunwanbir aapɔɔn. \v 57 Le ti dooni Uwumbɔr; ba pu? Tidindaan Yesu Kristo pu le u tii timi bunyaŋ. \p \v 58 Nnaabigeehm, nima pu na, n‑yoonn mɔmɔk ni li tun Tidindaan aatuln sakpen, ki taa cha nibaa leŋ nimi. Ni li bi li ni; ba pu? ni nyi ke ni yaa tun lituln tii Tidindaan kan, naa tun fam. \c 16 \s1 Ipiin i ni ga di tii Uwumbɔr aanib na \p \v 1 Tɔ, tibɔr ti bi ki joo cha ipiin i ni ga too ki tii Yesu aanib bi bi Judea aatiŋ ni na, ni li ŋani maah tuk Yesu aanib Galasia aatiŋ ponn ni ke bi li ŋani pu na. \v 2 Likpaakool daal mɔmɔk, ni mɔmɔk aah kan tinyoor pu na, ni di ngem bil, ki li kii buyoonn m ga labr ni na. Nima kan, m yaa nan fuu ni kan, naan ki piin ki li too ŋimombil. \v 3 Ni lee ni ponn ni bibaa. M yaa nan fuu ni kan, m ga tii bi tigbann, ki tun bi, ke bi di naah too ipiin i na ki di buen ti tii Yesu aanib bi bi Jerusalem na. \v 4 Ni yaa ŋeer m mu buen nima chee kan, m mu ga dii bi. \s1 Pɔɔl aalandak \p \v 5 M ban m bɔ dii Masedonia aatim ni. M yaa bɔ dii nima chee kan, m ga dii ni ni chee. \v 6 Nibaakan, m ga li bi ni chee ki yunn, nibaakan, kakab yoonn ga ti jer. Nima kan, ni ga ter mi m gor ki ki buen maah cha nin chee na. \v 7 M yaa nan fuu ni ni chee kan, maa ban m nan li bi ni chee iwiin siib. Tidindaan yaa kii kan, m ban ke m nan li bi ni chee ki yunn la. \p \v 8 Tɔ, m ga li bi Efesus aatiŋ ni do ki ti saa Pentekost daal; \v 9 ba pu? m kpa nsan sakpen ke m tuk binib Yesu aabɔnyaan tee. Le maadim mu wiir. \p \v 10 Timoti yaa nan fuu ni ni chee kan, ni taa ŋaab ulan; ba pu? u mu tun Tidindaan aatuln ke maah tun pu na la. \v 11 Nima pu na, ubaa taa lik u fam. Ni ter u man aan u gor ki ki chuun buen nibaa chee ni mpopiin, aan ki ki gir ni m chee; m nyi ubɔr ke u ni tinaabitiib ga fuu ni. \p \v 12 Tina aabo Apolos ma kan, m gaŋ u sakpen ke u dii tinaabitiib ki dan ni chee, le waa ban ke u dan dandana wee. U yaa kan nsan kan, u ga dan ni chee. \s1 Kookoo aabɔr \p \v 13 Ni li nyi man, ki li dii Yesu mbamɔm, ki taa di cha waasan. Ni li kpa lipobil man, ki li kpa mpɔɔn mu Uwumbɔr tii nimi na. \v 14 Naah tun lituln limɔk na, ni li gee tɔb man. \p \v 15 Ni nyi Stefanas ni waachiln ni aanib aabɔr, ke bima li puen Akaya aatiŋ aanib mɔmɔk ki dii Yesu aasan. N‑yoonn mɔmɔk bi kpa liyabr ki ter Yesu aanib. \v 16 Nnaabitiib, m gaŋ nimi, ni dii binib bimɔk bi kina na, ni binib bimɔk kpaan ti chee ki tun Uwumbɔr aatuln linimaln na aasan. \p \v 17 Stefanas, ni Fotunatus, ni Akaikus aah fuu ni na, le m kpa mpopiin. Naah kaa bi m chee na, le bi leŋ nimi aaleleŋ. \v 18 Baah fuu ni na, bi pɔɔk ntaakpab, ni ni mu aataakpab. Ni li pak binib bi bi kina na. \p \v 19 Uwumbɔr aanib bi bi Asia aatim ni na dooni nimi. Akuila ni upuu Prisila, ni Tidindaan Yesu aanib bi kuuni bido na mu dooni nimi mbamɔm waayimbil pu. \v 20 Tinaabitiib mɔmɔk dooni nimi. \p Ni mu doon tɔb ke naabitiib aah gee tɔb pu na. \p \v 21 Min Pɔɔl le ŋmee maaŋmeen ki dooni nimi. \p \v 22 Unii yaa kaa gee Tidindaan kan, Uwumbɔr aabɔbir li bi u pu. \p Tidindaan, dan. \p \v 23 Tidindaan Yesu ŋa tinyoor ŋa ni pu. \p \v 24 M gee ni mɔmɔk Yesu Kristo pu.