\id ROM - Ngoni Bible Version \ide UTF-8 \h Valumi \toc1 Balua ya Pauli kwa Valumi \toc2 Valumi \toc3 Val \mt2 Balua ya Pauli kwa \mt1 Valumi \imt Ulongolelu \ip Chitabu chenichi cha Valumi chayandikwi na mtumi Pauli pagati ya mwaka wa 54 na 58 peamali kuvelekewa Kilisitu. Pauli mwene avi akona kuhamba ku Loma, nambu atumili balua yeniyi muni avapela malagizu vandu vevakumsadika Kilisitu vevavi ku Loma, vandu voha Vayawudi na vandu vangali Vayawudi. Pauli ayandiki balua iyi lukumbi peatamayi pamuji wa Kolinto. Pauli avayandikili muni vandu voha vamsadika na kumyidakila Yesu Kilisitu (musula ya 16:26). \ip Chitabu cha Valumi ndi chitabu chechiganikiwa neju kuvatangatila vandu vevakumsadika Kilisitu kila pandu na lukumbi lwoha. Pauli adandawili hotohoto kuuvala usangula wetihotola kupata mu njila ya Yesu Kilisitu. Mewa Pauli awunganisi Lilovi la Bwina la Yesu Kilisitu na Lilaganu la Kadeni. Vasomi vamahele vayidakilana kuvya chindu chivaha neju muchitabu ichi ndi (musula ya 1:16). Wewijova, “Yati nikuliwonela Iepi soni Lilovi la Bwina, ndava muni ndi makakala ga Chapanga ndava ya usangula wa kila mundu mweisadika, kutumbula kwa Vayawudi na kangi kwa vandu vangali Vayawudi.” Pandu pakutumbula pa chitabu ichi cha Valumi (musula ya 1-12). Yijova umanyi ndava ya kummanya Chapanga na pandu pa pili yani (musula 13-15). Kuvi na malagizu ga tihenga wuli kutama ngati Vakilisitu. \iot Gegavi \io Pauli itumbula kuyandika balua yaki ngati cheayovalili kwa kujimanyisa mwene mumayadiku (musula ya 1:1-15). \io Kangi iyandika ndava ya vandu chevavili na ndava ya uhotola wa kusanguliwa mu njila ya Yesu Kilisitu (musula za 1:16-11:36). \io Neju ya ago Pauli akuvapela malagizu ga mukutama kwa kumsadika Kilisitu (musula za 12:1-15:13). \io Mwishu Pauli imalakisila balua yaki kwa Valumi kwa kuvajambusa misambi ya vandu vevakumsadika Kilisitu va ku Loma (musula ya 16). \c 1 \p \v 1 Nene Pauli niyandika balua iyi, mtumisi wa Kilisitu Yesu, mwenikemeliwi kuvya mtumi na kuhaguliwi na Chapanga, kwa lihengu la kuvakokosela vandu Lilovi la Bwina. \p \v 2 Penapo kadeni, Chapanga avahaidili vandu Lilovi la Bwina lenili, mu njila ya vamlota vaki ngati cheyiyandikwi mu Mayandiku Gamsopi. \v 3 Lilovi la Bwina lenili likumvala Mwana wa Chapanga, BAMBU witu Yesu Kilisitu, muhiga avelekiwi mu lukolo lwa nkosi Daudi. \v 4 Nambu kuuvala wumi waki chimpungu wa Mpungu Msopi ajilangisi kwa makakala gaki kuvya Mwana wa Chapanga kwa kuyuka kwaki. \v 5 Mu njila yaki, nene nipewili ubwina wa Chapanga kuvya mtumi, muni ndava ya Kilisitu nivalongosayi vandu va milima yoha vasadikayi na kuyidakila. \v 6 Nyenye ndi pagati ya vandu venavo vevitama ku Loma, muhaguliwi muvyai vandu vaki Yesu Kilisitu. \p \v 7 Hinu nikuvayandikila mwavoha nyenye mwemwitama ku Loma ndi Chapanga akuvagana, akavahagula muvyai vandu vaki. \p Nikuvaganila uteke na ubwina kuhuma kwa Chapanga Dadi witu na BAMBU witu Yesu Kilisitu. \s Pauli igana kuvagendelela vandu va ku Loma \p \v 8 Nitumbula kumsengusa Chapanga wangu mu njila ya Yesu Kilisitu ndava yinu mwavoha, ndava sadika yinu yiyuwaniki na vandu voha va pamulima. \v 9 Nikumhengela Chapanga, kwa mtima wangu woha kwa kukokosa Lilovi la Bwina la Mwana waki, mwene amanyili kuvya nijova chakaka kuvya nikuvakumbuka \v 10 lukumbi lwoha nikumuyupa mwene. Nikumuyupa Chapanga akaganayi, anihotosa nihotola kuvagendelela. \v 11 Muni ninogela neju kuvalola na kuhanganila pamonga njombi yeakuvapela Mpungu Msopi muni avakangamalisa. \v 12 Chenijova apa tavoha tikangamalisanayi, sadika yangu yivakangamalisa nyenye, na sadika yinu yinikangamalisa nene. \p \v 13 Valongo vangu, nigana mumanyai kuvya naganili pamahele kuvagendelela, nambu mbaka hinu nibesiwi. Nigana kupata gabwina pagati yinu nyenye vandu mwemukumsadika Kilisitu ngati chenapatili pagati ya vandu vangali Vayawudi. \v 14 Nivii na lihengu la kuvakokosela vandu voha vevavili na uyovelu yabwina na vana matendu yihakau, vevachenjili na vayimu. \v 15 Hinu nene ninogela neju kulikokosa Lilovi la Bwina mewawa nyenye mwemwitama ku Loma. \s Makakala ga Lilovi La Bwina \p \v 16 Nikuliwonela lepi soni Lilovi la Bwina, ndava lina makakala ga Chapanga ga kumsangula kila mundu mweisadika, kutumbula kwa Vayawudi kangi kwa vangali Vayawudi mewawa. \v 17 Muni Lilovi la Bwina lilangisa hotohoto Chapanga cheakuvayidakila vandu vavyai vabwina kwaki. Kwa njila ya kusadika kutumbula utumbukanu mbaka mwishu. Ngati cheyiyandikwi mu Mayandiku Gamsopi, “Mundu mweakitiwi kuvya mbwina palongolo ya Chapanga yati itama kwa sadika.” \s Vandu voha vakumbudila Chapanga \p \v 18 Chapanga amanyisi ligoga laki kuhuma kunani kwa Chapanga kwa kumbudila na uhakau woha wa vandu, vene kwa uhakau wavi vakuudiva uchakaka ukoto kumanyikana. \v 19 Ndava muni, gala gegikita Chapanga amanyikana kwavi gavi hotohoto, muni Chapanga mwene agalangisi kwavi. \v 20 Kutumbula Chapanga peawumbili mulima, makakala gaki ga magono goha gangali mwishu na uchapanga waki, chewimanyikana hotohoto hati ngati uloleka lepi kwa mihu. Nambu vandu vihotola kuulola kwa vindu vyeawumbili Chapanga. Hinu vandu vavi lepi na chindu chakujikengelela! \v 21 Pamonga vammanyili Chapanga, nambu vakumlumba lepi na kumsengusa, pahali paki, maholo gavi gauyimu na mitima yavi yisopiwi chitita. \v 22 Vimeka kuvya vachenjili nambu vayimu. \v 23 Vileka kumulumba Chapanga mweifwa lepi, na pahali paki vakuhilumba himong'omong'o yeyiwanangana na mundu mweifwa, ngati videge amala hinyama amala vingokoko yeyikwava. \p \v 24 Ndava yeniyo, Chapanga avalekili valandayi mnogo uhakau wa mitima yavi na kukitilana mambu ga soni muhiga zavi. \v 25 Vakuung'anamusa uchakaka wa Chapanga kuvya udese, vakuvigundamila na kuvihengela vindu vyeviwumbiwi pahala pa Chapanga, vakumlumba lepi muwumba mwene mweiganikiwa kulumbiwa magono goha gangali mwishu! Ena. \p \v 26 Ndava vikita genago, Chapanga avalekili valandayi mnogo wavi uhakau wa soni. Hati vadala valekili kugona na vagosi ngati cheyiganikiwa pahala paki vinogelana vene kwa vene. \v 27 Na vagosi mewawa, valekili kugona na vadala ngati cheyiganikiwa, badala yaki vinogelana vene kwa vene. Vagosi kwa vagosi vikitilana mambu ga soni, ndava yeniyo vakujiletela vene kuhamuliwa kwa uhakau wavi wevahengili. \p \v 28 Ndava muni vandu avo vabelili kuvika muluhala lwavi uchakaka wa kummanya Chapanga, namwene avalekili valanda luhala lwavi luhakau, vakitili gala gegabesiwi kukitiwa. \v 29 Vandu venavo vamemili uhakau woha, uhakau na uhutulu mnogo kuyola vindu wihu na ukomaji na luhonda na udese na kuhenga matendu gahakau na kuheha, \v 30 na kuvakupakisa vayavi na vevakumuyomela Chapanga na veviliga na vevakujilumba na vevimeka na viyidakilana kukita gahakau na vala vevibela kuvayidakila vala vevavaveliki, \v 31 vayimu na vilanda lepi lilaganu lavi na vakuvagana lepi vandu na vakuvahengela lepi lipyana vandu vangi. \v 32 Vamanyili ngati malagizu ga Chapanga gijova vandu vevikita vindu ngati ivi viganikiwa kufwa, nambu vikita vindu vyenivyo ndi lepi vindu ivyo ndu, ndi mewawa vakuvayidakila vevikita vindu vyenivyo. \c 2 \s Uhamula wa Chapanga \p \v 1 Hinu nkozi wangu, ngati ukuvahamula vandu vangi, katu uhotola lepi kujikengelela, hati ngati veve wayani. Ndava muni, peuvahamula vangi, kuni wamwene ukita galagala gevikita vene ukujihamula wamwene. \v 2 Timanyili ngati kuhamuliwa na Chapanga kwa vala vevikita mambu ngati ago ndi uhamula wa chakaka. \v 3 Nambu veve nkozi mweakuvahamula vala vevikita mambu ngati ago kuni wamwene ukita ago. Wu, uhololela uhotola kuyepa kuhamuliwa na Chapanga? \v 4 Amala ukuuvevesa ubwina waki ukulu na kukangamala kwaki na kusindimala kwaki, wu umanyili lepi ngati ubwina wa Chapanga ukutilongosa tileka uhakau timuwuyila mwene? \v 5 Nambu ndava ya ndindani yinu na unonopa wa mitima yinu yangagana kumuwuyila Chapanga, ndi ukujivikila uhamula uvaha mu ligono lila la ligoga la Chapanga, na uhamula waki wewukumganisa peyigubukuliwa. \v 6 Chapanga yati akuvalipisila kila mundu kuwanangana na matendu gaki. \v 7 Vandu vala veviyendelela kukita gabwina, kuni vigana utopesa ukulu na wumi wangahalabika, vandu ava Chapanga yati akuvapela wumi wa magono goha gangali mwishu. \v 8 Nambu vala vevilanda mambu gavi vene na vala vevibela uchakaka muni valanda uhakau, vandu avo Chapanga yati akuvahamula chakaka kwa ligoga laki likulu. \v 9 Mang'ahiso na lipyanda gakumkolela kila mundu mweikita uhakau, gakuvakolela Vayawudi hoti, kangi kwa vandu vangali Vayawudi. \v 10 Nambu Chapanga akuvalumba, akuvatopesa na akuvapela uteke vala vevikita gabwina, Vayawudi hoti, na vandu vangali Vayawudi. \v 11 Muni Chapanga akumbagula lepi mundu yoyoha. \p \v 12 Vandu vangali Vayawudi vangaimanya malagizu ga Musa kuni vikita uhakau yati viyaga changamanya malagizu. Na Vayawudi vevimanyili malagizu kuni vikita uhakau yati vihamuliwa kwa Malagizu genago. \v 13 Muni lepi veviyuwana malagizu ndi vikita gabwina palongolo ya Chapanga, nambu vala vevikamula malagizu ndi veviyidakiliwa kuvya vabwina palongolo ya Chapanga. \v 14 Vandu vangali Vayawudi vangamanya Malagizu ga Musa, pala pevikita mambu mu uyovelu yevavelikiwi nazu kwa kuwanangana na malagizu vene vilangisa kuvya vamanyili gegiganikiwa kuhenga hati ngati vangamanya malagizu. \v 15 Ndava muni mwenendu wavi wilangisa malagizu yiyandikwi mu mitima yavi. Mitima yavi yilangisa kuvya lijambu lenili ndi chakaka, muni maholo gavi gilangisa kuvya lukumbi lungi gakuvatakila, na lukumbi lungi gakuvakengelela. \v 16 Aga yati gihumalila ligono Chapanga peihamula mambu ga mfiyu ga vandu mu njila ya Yesu Kilisitu ngati chelijova Lilovi la Bwina lenivakokosili. \s Vayawudi na Malagizu ga Musa \p \v 17 Hinu veve mweukujikemela Myawudi, ukuyihuvalila malagizu ga Musa na kumekela kuvya wa mundu wa Chapanga. \v 18 Ukugamanya gala geigana Chapanga ugakitayi na uhotola kuhagula gabwina muni malagizu gakuwulili, \v 19 veve ujilola kuvya chilongosi wa vandu ngalola na lumuli kwa vala vevavi kuchitita, \v 20 veve ndi muwula wa vayimu na muwula wa vandu vangakangala. Ndava muni uholalela mu malagizu weuvinayu luhala lwoha na chakaka. \v 21 Ndi veve ukuvawula vangi, ndava kyani ukujiwula lepi wamwene? Ukuvakokosela vangi vakotoka kuyiva ndava kyani wamwene uyiva? \v 22 Ujova, “Mkoto kukita ugoni,” Ndava kyani wamwene ugonekana? Ukuyivenga michapanga ya vimong'omong'o nambu wamwene uyingila na kuyiva vindu munyumba za michapanga? \v 23 Umeka ngati uvi na malagizu ga Chapanga, ndava kyani wamwene ukumvevesa Chapanga na kudenya Malagizu gaki? \v 24 Vandu vangali Vayawudi vakuliliga liina la Chapanga “Ndava ya matendu ginu nyenye Vayawudi.” \p \v 25 Kudumula jandu ngalivii lijambu labwina ngati wikamula Malagizu ga Chapanga, nambu ngati widenya Malagizu ndi ngausigalili changali kudumula jandu. \v 26 Mundu angali myawudi mweangadumula jandu akakitayi ngati Malagizu gigana wuli, yati ivalangiwa lepi ngati mundu mweadumwili jandu? \v 27 Vandu vangali Vayawudi vala vangadumuliwa jandu, vikamula Malagizu yati vakuvahamula nyenye Vayawudi muni mukamula lepi Malagizu, hati ngati muvi nagu malagizu gegayandikwi na mudumuliwi jandu. \v 28 Ndi kujova, mundu ivya lepi Myawudi wa chakaka kwa kulolekana chakuvala amala mundu ivya lepi Myawudi wa chakaka, kwa kudumuliwa jandu. \v 29 Myawudi wa chakaka ndi yula mweavili myawudi cha mugati, ndi mweadumwili jandu mu mtima. Lihengu lenili ndi la Mpungu wa Chapanga, lepi lijambu la malagizu gayandikwi. Mundu wa naha yati ilumbiwa na Chapanga ndi lepi na vandu. \c 3 \p \v 1 Wu, Myawudi ana chindu choki chingi chechiyonjokisi kuliku vandu vangi? Amala kudumula jandu kuna chiyonjokesu? \v 2 Ena, chivili chiyonjokesu. Kutumbula, Chapanga avagotolili Vayawudi ujumbi waki. \v 3 Nambu yivya wuli ngati vangi vavi vangasadika? Wu, lijambu lenili yati liwusa usadikika wa Chapanga? \v 4 Hati padebe! Leka Chapanga alolekana mchakaka magono goha, hati ngati kila mundu mdese. Ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, \q “Kila pewijova, ulangisa uchakaka, \q pevakuhamula, yati wihotola pevakutakili.” \p \v 5 Nambu, ngati uhakau witu ulangisa Chapanga ikita gabwina, hinu tijova wuli? Wu, tijova Chapanga ibuda peakutihamula? Penapa nilongela chiumundu. \v 6 Hati padebe! Ngayivyai naha, Chapanga ngaihotola wuli kuvahamula vandu voha va pamulima? \p \v 7 Mundu ihotola kukota, “Ngati udese wangu yati utangatila kulangisa neju uchakaka wa Chapanga na kulangisa ukulu waki, hinu ndava kyani nihamuliwa kuvya nimbudili Chapanga!” \v 8 Hinu ndava kyani tijova lepi, tikitayi gahakau ndi tipatayi gabwina! Vandu vatiligili, vakajova kuvya nene niwula chenicho. Yati vihamuliwa ngati cheyiganikiwa. \s Kawaka mundu mbwina palongolo ya Chapanga \p \v 9 Hinu tijova kyani? Wu, Tavayawudi tavabwina kuliku vandu vangi? Hati padebe! Ngati chenivajovili pakutumbula kuvya Vayawudi na vandu vangali Vayawudi voha vetalaliwa na kubuda. \v 10 Ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, \q “Kawaka hati mmonga mweavili mbwina palongolo ya Chapanga! \q \v 11 Kawaka mundu mweamanyili, \q mewa kawaka hati mmonga mweinogela kumlonda Chapanga. \q \v 12 Voha vamlekili Chapanga, voha vabudili, \q kawaka mweikita gabwina, \q kawaka hati mmonga. \q \v 13 Malovi gavi ginunga ngati litinda leligubukuliwi, \q lulimi lwavi lumemili udese, \q Mu milomo yavi gihuma malovi gana chimatila ngati cha liyoka. \q \v 14 Milomo yavi yimemili likoto na lipyanda. \q \v 15 Vandu avo vihamba kanyata kukoma vandu, \q \v 16 Poha pevihamba vihalabisa na kuleka mang'ahiso. \q \v 17 Vamanyili lepi kutama cha uteke. \q \v 18 Vakumyogopa lepi Chapanga hati padebe.” \p \v 19 Hinu timanyili kuvya malagizu ga Musa peyijova na vandu vala veviganikiwa kulongoswa na malagizu, muni kila mundu akotoka kuhotola kujikengelela, na vandu voha vahamuliwa na Chapanga. \v 20 Muni kawaka mundu yoyoha mweiyidikiwa kuvya mbwina palongolo ya Chapanga kwa kuyidakila Malagizu. Nambu malagizu gakutikita timanya kubuda. \s Kulolekana kuvya mbwina palongolo ya Chapanga \p \v 21 Nambu hinu, njila ya Chapanga ya kuvayidikila vandu kuvya vabwina palongola yaki yimali kumanyikana. Njila yeniyi yihuvalila lepi Malagizu ga Musa. Hati hitabu ya Malagizu vyeviyandikwi na Musa na vamlota Chapanga vijova lijambu lenili. \v 22 Chapanga akuvakita vandu kuvya vabwina palongolo yaki kwa kumsadika Yesu Kilisitu. Chapanga ikita chenichi kwa voha vevakumsadika Kilisitu, kawaka mlekengano kwa Vayawudi na vandu vangali Vayawudi. \v 23 Vandu voha vambudili Chapanga na vavi kutali na ukulu wa Chapanga. \v 24 Nambu kwa njombi waka ya ubwina wa Chapanga, vandu voha viyidikiwa kuvya vabwina kwa njila ya Yesu Kilisitu mweakuvagombola. \v 25 Chapanga amuwusili Yesu avya luteta, muni kwa ngasi yaki ahotola avalekekesa vandu kumbudila Chapanga kwa sadika yavi kwa Yesu Kilisitu. Akitili chenicho muni alangisa ubwina waki palongolo ya vandu. Kwakona Kilisitu kufwa Chapanga alolili ndu changali kuvabuna ndava ya mabudilu gavi. \v 26 Nambu kwa lukumbi ulu amuwusili Yesu muni kulangisa mwene ndi mbwina, na kwa kukita chenicho Chapanga ilangisa kuvya mwene ndi mbwina na ihotola kuvakita vandu kuvya vabwina palongolo yaki kwa kumsadika Yesu. \p \v 27 Hinu tihotola kumekela kyani? Kawaka! Ndava kyani! Wu, mundu ihotola kumeka ndava kuyidakila Malagizu ga Chapanga? Lepi! Nambu muni tikumsadika Yesu Kilisitu. \v 28 Ndava muni tilola kuvya Chapanga akumkita mundu kuvya mbwina palongolo yaki kwa njila ya sadika, lepi kwa kuyidakila Malagizu. \v 29 Wu, Chapanga ndi Chapanga wa Vayawudi vene ndu? Wu mwene lepi Chapanga wa vandu vangali Vayawudi mewawa? Ena, mwene ndi Chapanga wa vandu vangali Vayawudi mewawa. \v 30 Chapanga ndi mmonga, na akuvakita Vayawudi vavya vabwina palongolo yaki kwa sadika yavi, mewawa akuvakita vandu vangali Vayawudi vavyayi vabwina palongolo yaki kwa njila ya sadika yiyoyo. \v 31 Wu, hinu tikuyivika kutali Malagizu kwa sadika iyi? Hati padebe, nambu tikuyitopesa Malagizu. \c 4 \s Sadika ya Ibulahimu \p \v 1 Hinu tijova wuli, ndava ya Ibulahimu gogo witu? Ajiwulili kyani? \v 2 Muni ngati Ibulahimu avalangiwi ubwina palongolo ya Chapanga kwa gala geakitili, ngaavili na chindu cha kumekela, nambu lepi palongolo ya Chapanga. \v 3 Ndava muni Mayandiku Gamsopi gijova, “Ibulahimu amusadiki Chapanga, ndi mwene Chapanga amuyidikili kuvya mbwina palongolo yaki.” \v 4 Muhenga lihengu ilipwa luhuna, luhuna lwaki lepi njombi nambu ndi chindu cheiganikiwa kupewa. \v 5 Nambu mundu mwangahuvalila matendu gaki mwene, nambu akumsadika Chapanga mweakuvakita vabudanu kuvya vangabuda, hinu Chapanga akuyidakila sadika ya mundu mwenuyo, akumyidakila kuvya mbwina palongolo yaki. \v 6 Na mwene Daudi ajovili chindu chichichi, luheku lwa mundu yula Chapanga mweakumyidakila kuvya mbwina palongolo yaki changalola matendu gaki. \q \v 7 “Vamotisiwi vala vevalekekiswi uhakau wavi, \q kumbudila kwavi Chapanga kuwusiwi. \q \v 8 Amotisiwi mundu yula, ndi BAMBU ivalanga lepi kubuda kwaki.” \p \v 9 Wu, kumotisiwa kwenuko yeajovili Daudi ndi vandu vevadumwili jandu vene? Lepi mewawa vandu vangadumula jandu. Ngati chenalongolili kujova, “Ibulahimu amsadiki Chapanga na kwa sadika yaki Chapanga amvalangili kuvya mbwina palongolo yaki.” \v 10 Wu, Ibulahimu ayidakiwi kuvya mbwina palongolo ya Chapanga peavi akona kudumula jandu amala peamali kudumula jandu? Kwakona kudumuliwa jandu, na lepi peamalili kudumuliwa jandu. \v 11 Ibulahimu adumwili jandu mwanakandahi, na kudumula jandu kwaki kwavili ulangisu kuvya Chapanga amyidikili kuvya mbwina ndava ya kusadika kwaki kwakona kudumula jandu. Hinu, Ibulahimu avi Dadi wa vandu voha vevakumsadika Chapanga, hati ngati vangadumula jandu, muni Chapanga avavalangila ubwina palongolo yaki. \v 12 Mewawa Ibulahimu ndi Dadi wa vala vevadumwili jandu, nambu lepi ndava ya kudumula jandu ndu, ndi ndava vilanda njila yilayila ya sadika yeavi nayu Dadi witu Ibulahimu kwakona angadumula jandu. \s Lilaganu la Chapanga yipokelewa kwa sadika \p \v 13 Ndava muni chealagini Chapanga kuvya yati ukuuhala mulima yabweli lepi kwa Ibulahimu amala mu chiveleku chaki kwa kuyidakila Malagizu nambu mu njila ya kuvya mbwina palongolo ya Chapanga yeyibwela kwa sadika. \v 14 Ngati chealagazili Chapanga chipokelewa na vandu veviyidakila Malagizu ndu, hinu sadika chindu lepi. \v 15 Malagizu gileta ligoga la Chapanga, malagizu ngati kawaka, ngakuvi lepi kudenya Malagizu. \p \v 16 Ndava yeniyo, chila chealagini Chapanga chibwela kwa sadika, genago geajovili gihuma mu ubwina waki, na ndi ulangisu wa kulangisa kuvya ndi chakaka kulagana kwenuko ndava ya viveleku vyaki, lepi ndava ya vala vevikamula Malagizu ndu, ndi mewawa kwa vevisadika ngati cheakitili Ibulahimu, mweavili Dadi witu tavoha. \v 17 Ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, “Nikuhagwili uvyai Dadi wa makabila gamahele.” Mwene ndi Dadi witu palongolo ya Chapanga mweamsadiki. Chapanga mweakuvapela vevafwili wumi, na kwa amuli yaki, vindu vyangavya vivya. \v 18 Hati payavili kawaka chindu chechamkitili Ibulahimu ahuvalila chila chealagini Chapanga, Ibulahimu amusadiki Chapanga na kulihuvalila lilaganu, ndi akavya dadi wa makabila goha. Ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, “Chiveleku chaku yati chivya chamahele ngati ndondo.” \v 19 Ibulahimu avili mgogolo neju, miyaka yahegalili miya yimonga nambu mwene asadiki neju, hati ngati amanyili ihotola lepi kupata mwana ndava higa yaki yavili ngati yifwili, na mdala waki Sala avili ngaveleka, \v 20 Ibulahimu alekili lepi kulisadika lilaganu la Chapanga na alyungi lyungili lepi apatili makakala ndava ya sadika yaki, akamulumba Chapanga. \v 21 Chakaka amanyili ngati Chapanga ihotola kugakita gala gealagini nayu. \v 22 Ndava ya sadika yaki, “Chapanga amvalangili Ibulahimu kuvya mundu mbwina palongolo yaki.” \v 23 Malovi aga, “Avalangiwi ubwina palongolo ya Chapanga,” Gayandikwi lepi ndava ya Ibulahimu mwene, \v 24 genaga tayandikiwi tete vetivalangiwi vabwina palongolo ya Chapanga, tete vetikumsadika amuyukisi Yesu, BAMBU witu, kuhuma kwevafwili. \v 25 Mwene awusiwi akomiwa ndava ya kubuda kwitu, kangi ayukili muni tivalangiwa kuvya tavabwina palongolo ya Chapanga. \c 5 \s Kilisitu atitepulanisi na Chapanga \p \v 1 Hinu, ndava muni tikitiwi kuvya vabwina plongolo ya Chapanga kwa sadika, hinu tivii na uteke na Chapanga kwa njila ya BAMBU witu Yesu Kilisitu. \v 2 Kwa njila ya sadika Yesu atikitili tiumanyai ubwina wa Chapanga, ndi hinu titama mwenumo. Na tete tihekelela mu huvalila yitu kuhanganila ukulu wa Chapanga. \v 3 Lepi genago ndu, nambu mewawa tihekelela mang'ahiso gitu ndava timanyili mang'ahiso gileta usidindimala, \v 4 na usindimala wileta ukangamala na ukangamala wileta huvalila. \v 5 Huvalila yeniyo yikutivinisa lepi mtima ndava Chapanga amali kuyisopa mu mitima yitu uganu waki kwa njila ya Mpungu Msopi mweatipelili tete. \p \v 6 Lukumbi lwealuhagwili Chapanga pelwahikili petavili takona vangolongondi, Kilisitu afwili ndava ya tete tavahakau. \v 7 Ndava muni yinonopa mundu kufwa ndava ya mundu mbwina palongolo ya Chapanga, manya mundu ihotola kufwa ndava ya mundu mbwina. \v 8 Nambu Chapanga atimanyisi cheakutigana, muni lukumbi patavili takona mukumbudila Chapanga, Kilisitu afwili ndava yitu. \v 9 Ndava muni hinu tikitiwi kuvya vabwina palongolo ya Chapanga kwa ngasi ya Kilisitu, chakaka akutisangula kuhuma mu ligoga la Chapanga. \v 10 Muni petavili tavamakoko, Chapanga atitepulanisi nayu kwa lifwa la Mwana waki. Ndava hinu titepulaniswi nayu chakaka yati tisanguliwa kwa wumi wa Kilisitu. \v 11 Lepi genago ndu, mewawa tihekelela pa gala geagahengili Chapanga mu njila ya BAMBU witu Yesu Kilisitu ndi mweatitepulanisi na Chapanga. \s Adamu na Kilisitu \p \v 12 Kumbudila Chapanga kwayingili pamulima kwa njila ya mundu mmonga, na lifwa layingila ndava ya kubuda. Ndi lifwa lavabwelili vandu voha, ndava voha vakitili gahakau. \v 13 Kwakona Malagizu ga Musa kuvya, kubuda kwavili pamulima. Nambu kubuda kwavalangiwi lepi lukumbi Malagizu payavili lepi. \v 14 Nambu kuhuma lukumbi lwa Adamu mbaka lukumbi lwa Musa, lifwa lavatalalili vandu voha hati vala vevabudili lepi ngati cheabudili Adamu, kuleka kuyidakila gealagini na Chapanga. \p Adamu avili ngati ulangisu wa Kilisitu mweabwelili mwanakandahi. \v 15 Nambu kubuda kwa Adamu kuhotola lepi kuwanangiswa na ubwina wa Chapanga. Muni hati ngati vandu vamahele vafwili kwa kubuda kwa mundu mmonga, Chapanga avayonjokisi ubwina waki na njombi zaki zezadandasiki kwa vandu vamahele mu njila ya ubwina wa mundu mmonga ndi Yesu Kilisitu. \v 16 Njombi ya Chapanga yiwanangana lepi na kubuda kwa mundu mmonga. Muni mundu mmonga peabudili, Chapanga amhamwili, nambu pala pavabudili vandu vamahele Chapanga aletili njombi ya kuvakita vandu vavyai vabwina palongolo yaki. \v 17 Kwa kubuda kwa mundu mmonga, lifwa latalalili mu njila ya mundu mwenuyo mmonga. Nambu chila cheakitili mundu mmonga yula, ndi Yesu Kilisitu, chivaha neju. Vandu voha vevipokela ubwina wa Chapanga na njombi ya kukitiwa vabwina palongolo ya Chapanga yati vitalalili wumi mu njila Yesu Kilisitu. \p \v 18 Hinu ngati kubuda kwa mundu mmonga kukitili vandu voha kuhamuliwa mbunu, mewawa chindu chimonga chabwina kwa Chapanga chikuvakita vandu voha vakumganisa na kuvapela wumi. \v 19 Ndava muni kubela kuyidikila kwa mundu mmonga vandu vamahele vayingili mukubuda, nambu kuyidikila kwa mundu mmonga vandu vamahele vakitiwi vabwina palongolo ya Chapanga. \p \v 20 Malagizu ga Musa yabwelili muni vandu vajimanyayi kuvya chavambudili Chapanga, nambu pala kumbudila Chapanga pepayonjokisi ndi, ubwina wa Chapanga wayonjokisiki neju. \v 21 Hinu, ngati kubuda chekwatalalili na kuleta lifwa, mewawa ubwina wa Chapanga yati ulongosi munjila ya kuvakita vandu vavyai vabwina palongolo yaki na kuvalongosa vapatayi wumi wa magono goha gangali mwishu mu njila ya Yesu Kilisitu BAMBU witu. \c 6 \s Wumi mukuwungana na Kilisitu \p \v 1 Tijova kyani hinu? Ndi tiyendelela kutama mukubuda muni ubwina wa Chapanga uyonjokeseka? \v 2 Hati padebe! Petijova ndava ya makakala ga kumbudila Chapanga gegavi mugati yitu tete ngati tifwili, wu, tiyendelela wuli kutama mukubuda? \v 3 Wu, mmanyi lepi ngati petabatiziwi tawungini na Kilisitu Yesu? Tabatiziwi na kuwungana nayu mu lifwa laki. \v 4 Patabatiziwi tazikiwi pamonga nayu na kuwungana nayu mu lifwa laki, muni ngati Kilisitu cheayukili kuhuma lifwa kwa ukulu wa Dadi, mewawa na tete tihotola kutama muwumi wa mupya. \p \v 5 Muni, ngati tete tiwungini nimwene mulifwa ngati cheafwili mwene, mewawa tiwungana nayu mkuyukiswa ngati cheayukili mwene. \v 6 Timmanyili ngati matendu gitu ga kadeni gavambiwi pamsalaba pamonga na Kilisitu, muni makakala ga kubuda gegavi mu higa yitu yihalabiswai, na tikotoka kuvya kangi vavanda va kubuda. \v 7 Ndava muni, mundu akafwayi ivya lepi pahi ya makakala ga kumkubudila Chapanga gegihenga lihengu mugati yitu. \v 8 Hinu, ngati tikafwai pamonga na Kilisitu, tisadika kuvya titama mewa pamonga na mwene. \v 9 Muni, timanyili ngati Kilisitu amalili kuyuka kuhuma kufwa namwene ifwa lepi kangi, mewa lifwa nakumtalalila kavili. \v 10 Ndava afwili mala yimonga ndu, kubuda kuvi lepi na makakala kavili kwaki, na hinu mumi na itama pamonga Chapanga. \v 11 Mewawa na nyenye mjivalangayi mfwili kwa malovi ga makakala ga kumbudila Chapanga na mlongoswa lepi kangi na kubuda, nambu chemwitama mu kuwungana na Chapanga kwa njila ya Kilisitu Yesu. \p \v 12 Hinu, kumbudila Chapanga kukoto kutalalila higa yinu yeyifwa, muni mkoto kuyidakila mnogo wa higa. \v 13 Mewawa mkoto kuwusa hati chiwungu chinu chimonga cha higa ndava ya kumbudila Chapanga. Pahala paki, mujiwusai mwavene kwa Chapanga ngati vandu vevayukiswi kuhuma lifwa, mujiwusa mwavene kwa Chapanga ndava ya lihengu la kumganisa mwene. \v 14 Muni, kumbudila Chapanga kukoto kuvya na makakala panani yinu, muni nyenye mwilongoswa lepi na malagizu, nambu mwilongoswa na ubwina wa Chapanga. \s Uvanda wa kukita gala gakumganisa Chapanga \p \v 15 Hinu, tijova wuli? Wu, tiyendelela kukita uhakau ndava tilongoswa lepi na malagizu nambu tilongoswa na ubwina wa Chapanga? Hati padebe! \v 16 Mmanyi ngati mukajiwusayi mwavene ngati vavanda kumuyidakila mundu nunuyu, nyenye mwivya chakaka vavanda va mundu yula mwemukumuyidakila. Mkavyai vavanda va kumbudila Chapanga yati mmalikisila kulifwa, amala mkavya vavanda va kumuyidakila Chapanga yati mwivya vabwina palongolo yaki. \v 17 Nambu asengusiwayi Chapanga ndava muni hati ngati mwavi vavanda va kumbudila Chapanga, nambu hinu mkamula kwa mtima woha uchakaka wa gala goha gegavi mu mawuliwu gemwapokili. \v 18 Nyenye pemwagomboliwi kuhuma uvanda wa kumbudila Chapanga, mukavya vavanda va kuhenga geigana Chapanga. \v 19 Penapa nijova lepi malovi geginonopa nitumila malovi ga magono goha muni nyenye muhotola lepi kuniyelewa chenijova. Ngati kadeni chamwajiwusili kuvya vavanda va kubuda na uhakau, mewawa hinu mganikiwa mujiwusayi kuvya vavanda kuhenga gala geigana Chapanga muni munyambiswa. \p \v 20 Ndava muni pemwavili vavanda va kumbudila Chapanga mwakungiwi lepi kuhenga mambu gegakumganisa Chapanga. \v 21 Hinu mwapatili chiyonjokesu choki magono gala ndava ya mambu gala gemwakitili na hinu mwikola soni? Ndava gala gemwakitili gileta lifwa! \v 22 Nambu hinu mmalili kugombolewa kuhuma ku uvanda wa kumbudila Chapanga na muvi vavanda va Chapanga. Chiyonjokesu chemuvi nachu hinu Umsopi ndi wewileta wumi wa magono goha wangali mwishu. \v 23 Ndava muni luhuna lwa kumbudila Chapanga ndi lifwa, nambu njombi ya Chapanga ndi wumi wa magono goha gangali mwishu mukuwungana na Kilisitu Yesu, BAMBU witu. \c 7 \s Malagizu ga kugega \p \v 1 Valongo vangu, mmanyili chakaka genijova, muni nijova na vandu vevamanyili Malagizu. Malagizu yikumtalalila mundu peivya mumi. \v 2 Luhumu, mdala peigegewa ikungwa, ikungiwa na mhilu lukumbi lwoha mgosi waki peivya mumi, nambu mgosi waki peifwa, ndi mdala mwenuyo ikungiwa lepi na Malagizu ga kugegana. \v 3 Ndi mdala mwenuyo akatama na mgosi yungi lukumbi mgosi waki akona mumi, mdala mweneuyo yati ikemelewa mkemi. Nambu ngati mgosi waki afwili, mdala mwenuyo ikungiwa lepi na Malagizu, hati akagegewayi na mgosi yungi, mdala mwenuyo ivya lepi mkemi. \v 4 Mewawa valongo vangu, muvi lepi pahi ya Malagizu muni muwungini na higa yeniyi mana yaki ya Kilisitu peafwili na nyenye mwafwili pamonga nayu, hinu muvi vandu vaki mwenuyo mweayukiswi kuhuma lifwa, ndi timuhengela gabwina Chapanga. \v 5 Muni, patatamili mukulongoswa na mnogo uhakau wemwavelekiwi nawu, mnogo wenuwo wakohakiwi na malagizu, zakitili lihengu muhiga yitu, na goha getahengili gamalakili mu lifwa. \v 6 Nambu hinu tilekekiswi kuhuma mu Malagizu gegatikungili ngati vavanda ndava tafwili pamonga na Kilisitu. Ndi timuhengela lihengu Chapanga mu njila ya mupya ya Mpungu Msopi lepi mu njila ya kadeni ya Malagizu gegayandikwi. \s Malagizu na Kumbudila Chapanga \p \v 7 Hinu tijova wuli? Wu, Malagizu ndi kumbudila Chapanga? Hati padebe! Nambu changali Malagizu, nene nganimanyi lepi kumbudila chapanga ndi chindu kiki. Muni Malagizu pegajovili “Ukoto kunogela, chindu cha muyaku,” Nganimanyi lepi kunogela ndi uhakau. \v 8 Mu kuhengela Mihilu yeniyo, kumbudila Chapanga kupata fwasi ya kuyimusa mnogelu uhakau wowoha mugati yangu. Muni, changali Malagizu kubuda kufwili. \v 9 Kadeni navili mumi changa mihilu nambu malagizu pagabwelili, kumbudila Chapanga kwatumbwili kuhenga lihengu muwumi wangu na nene navi ngati nifwili, \v 10 Mihilu yeniyo yaganikiwi kuleta wumi, nambu kwa nene galetili lifwa. \v 11 Muni kubuda kwapatili fwasi kwa mbesu wenuwo yanikongili na kunikoma. \p \v 12 Hinu, Malagizu ga Musa ndi gamsopi, na mihilu ya msopi, gakumganisa Chapanga na yabwina. \v 13 Wu, chindu chabwina chiniletili lifwa langu? Hati padebe! Yahengiki chenicho, muni kumbudila chapanga, yimanyikana ngati kumbudila Chapanga, mu njila ya ubwina yeyikuniletela lifwa langu. Hinu kumbudila Chapanga mu njila ya Malagizu galangisi kuvya chindu chihakau neju. \s Ngondo mugati ya mundu \p \v 14 Timanyili kuvya Malagizu ndi ga Chimpungu, nambu nene namundu wa chimpungu lepi, nene niguliswi ngati mvanda mu kumbudila Chapanga. \v 15 Nimanyili lepi chenikita, muni gala genigana kukita, nikita lepi, nambu gala genikugahakali ndi genikugakita. \v 16 Nikahengayi gala genikugagana lepi kuhenga, yeniyi yilangisa kuvya niyidakila Malagizu gabwina. \v 17 Hinu, lepi namwene mwenikita chindu chenichi, nambu kumbudila Chapanga kwekutama mugati yangu. \v 18 Nimanyili kuvya kawaka chabwina chochoha mugati yangu, mu mnogo wangu uhakau wenivelekiwi nawu. Ndava muni, nigana kukita gabwina nambu nihotola lepi. \v 19 Ndava muni, nikita lepi labwina lila lenigana, nambu nikita gala gahakau nangagana. \v 20 Ngati nikita gala genigana lepi kukita, yeniyi yilangisa kuvya nene lepi mwenikita ago ndi kubuda kwekuvili mugati yangu ndi kukita genago. \p \v 21 Hinu, niliwene lijambu lenili lihenga lihengu mugati yangu, penigana kukita gabwina, nambu nikujikolela lihakau ndi lenihagula kukita. \v 22 Mugati mwa mtima wangu nihekelela Malagizu ga Chapanga. \v 23 Nambu nilola kuvya Malagizu wungi ukita lihengu muhiga yangu, mhilu weulekengana na wula weuyidikiwa na luhala lwangu. Muhilu weunikita nivyayi mkungiwa wa malagizu ga kubuda kwekukita lihengu muhiga yangu. \v 24 Namuyinu nene! Yani mweakunisangula kuhuma mulifwa lwenipelekwa na higa yeniyi? \v 25 Sengusa kwa Chapanga mweakunigombola munjila ya Yesu Kilisitu BAMBU witu! \p Chenichi ndi chenivili, namwene, kwa luhala lwangu namvanda wa Malagizu ga Chapanga, nambu kwa mnogo uhakau wenivelekiwi nawu ya kumbudila Chapanga. \c 8 \s Kutama mumakakala ga Mpungu Msopi \p \v 1 Ndi hinu, kawaka kuhamuliwa mbunu kwa vala vevawungini na Kilisitu Yesu. \v 2 Muni, mukuwungana na Yesu Kilisitu, Malagizu ga Mpungu Msopi mweileta wumi kwa yinigombwili kuhuma mu malagizu ga kumbudila Chapanga na lifwa. \v 3 Chapanga akitili lijambu lila langahotoleka kuhengeka na Muhilu ndava ya mnogo uhakau wetavelekiwi nawu, wewayikitili Malagizu genago kuvya ganyong'onyo. Chapanga amtumili Mwana waki ngamwene mweavi na higa ngati tete vetibuda, muni ahukumwayi kubuda, na kwa higa yaki yeniyo akakomekesa kubuda. \v 4 Chapanga akitili chenichi muni gala gegiganikiwa na Malagizu ga Musa gahengekayi mugati yitu neju, tete vetitama kwa makakala ga Mpungu Msopi ndi lepi kwa makakala ga mnogo uhakau wetivelekiwi nawu. \v 5 Muni, vala vevitama kulandana na mnogo uhakau wa wakuvelekewa nawu maholo gavi gitalaliwa na mnogo uhakau wenuwo. Nambu vala vevitama kulandana na uganu wa Mpungu Msopi, vitalaliwa na gala geigana Mpungu Msopi, \v 6 maholo gegilongoswa na mnogo uhakau wakuvelekewa nawu weyileta lifwa, nambu uholalelu wewilongoswa na Mpungu Msopi uleta wumi na uteke. \v 7 Mundu, mweitalaliwa na maholo ga mnogo uhakau weavelikwi nawu ivya likoko wa Chapanga. Ndava muni ilanda lepi Malagizu ga Chapanga mewa akuyiyidakila lepi. \v 8 Vandu vevilongoswa na mnogo uhakau wa higa yeavelekiwi nayu nakuhotola kumganisa Chapanga. \p \v 9 Nambu nyenye Mpungu wa Chapanga akatama mugati yinu yati mwilongoswa lepi na mnogo uhakau wa higa weavelekiwi nawu nambu mwilongoswa na mpungu. Ngati mundu yoyoha avi lepi na mpungu wa Kilisitu, mwenuyo lepi wa Kilisitu, \v 10 Nambu ngati Kilisitu avili mugati yinu, mpungu akuvapela wumi muni nyenye muvalangiwi ubwina palongolo ya Chapanga. Hati ngati higa yinu yati yifwa ndava ya kubuda nyenye mwakona mumi. \v 11 Ngati Mpungu wa Chapanga mweamuyukisi Yesu kuhuma mulifwa itama mugati yinu, ndi mwenuyo mwamuyukisi Kilisitu mewawa yati akuiyukisa higa yinu yeyifwa. Yati ikita chenicho mu njila ya Mpungu waki wewitama mugati yinu. \p \v 12 Hinu ndi, valongo vangu, tivii na lihengu, tiganikiwa lepi kutama ngati mnogo witu uhakau wetivelekiwi nawu chewigana titama. \v 13 Ndava muni, mukatama ngati higa cheyigana chakaka yati mwifwa. Nambu ngati mkagakoma matendu ginu gahakau mu njila ya Mpungu Msopi, yati mwivya muwumi. \v 14 Ndava muni voha vevilongoswa na Mpungu wa Chapanga ndi vana va Chapanga. \v 15 Ndava muni, mwampokili lepi Mpungu mweakuvakita vavanda kangi mweakuvayogofya, nambu mwampokili Mpungu mweakuvakita vana va Chapanga. Ndi tikumkemela Chapanga “Aba,” Ndi mana yaki “Dadi!” \v 16 Mpungu wa Chapanga mwene iwungana na mpungu witu na ijova kuvya chakaka tete ndi tavana va Chapanga. \v 17 Hinu, yikavya tete tavana vaki, ndi vahali va Chapanga yati tipokela vindu vyeativikili Chapanga pamonga na Kilisitu, muni tikang'aikayi pamonga nayu mewawa yati tihanganila nayu muukulu waki. \s Ukulu weubwela \p \v 18 Nilola kuvya mang'ahiso ga lukumbi ulu lwa hinu katu chindu lepi ngati tiwanangisa na ukulu weugubukuliwa kwitu. \v 19 Viumbi vyoha vilindila kwa mnogo uvaha Chapanga avamanyisa vana vaki. \v 20 Ndava muni, viumbi vyoha vyabadiliswi na kuvya vyangali mana, lepi kwa kugana vyene nambu vyakitiwi kwa uganu wa Chapanga, Hati naha livii huvalila, \v 21 muni viumbi na vyene yati vilekekeswa kuhuma mu uvanda wa kuhalibika, na viyingila muukulu wa kulekewa kwa vana va Chapanga. \v 22 Muni timanyili mbaka hinu, viumbi vyoha ving'ita kwa mvinisu ngati lipyanda la kuveleka mwana. \v 23 Nambu lepi viumbi vyenivyo ndu, hati tete vetivili na Mpungu mwenuyo, mweavili njombi ya kutumbula ya Chapanga, mewawa cha mugati ting'ita kwa lipyanda, tilindila kwa mnogo ligono lila Chapanga leakutigubukula tete kuvya vana vaki chakaka na kuying'anamusa higa zitu kuvya zamupya. \v 24 Muni tisanguliwi nambu takona tivii na huvalila yeniyi. Nambu chindu chechihuvaliwi chakalolekana, lepi huvalila kavili. Ndi mundu yoki ihuvalila chindu chila cheavili nachu? \v 25 Ngati tikuchihuvalila chila tangachiwona, ndi tikuchilindila kwa kusindimala. \p \v 26 Mewawa, na mwene Mpungu Msopi akutitangatila mu kulenda kwitu. Muni timanyi lepi cheyiganikiwa tiyupayi, na Mpungu mwene akutiyupila tete kwa Chapanga kwa kung'ita kwa malovi gangajoveka. \v 27 Ni mwene Chapanga mweilola mbaka mumitima ya vandu, amanyili uholalelu lwa Mpungu, muni Mpungu akuvayupila vandu va Chapanga, kulandana na uganisu wa Chapanga. \p \v 28 Chakaka timanyili mu mambu goha Chapanga ihenga lihengu kwa chiyonjokesu cha vala vevakumgana, vala vevakemeliwi kuhenga gala geigana mwene gahengekayi. \v 29 Muni avo Chapanga avamanyili kutumbula kadeni, ndi avahagwili vawananganayi na Mwana waki, muni mwana avyayi wa kutumbula pagati ya valongo vamahele. \v 30 Ndi, vala Chapanga avahagwili, mewawa avakemili, na venavo veavakemili vabwina palongolo yaki na venavo vevakitili vabwina ndi akahanganila nawu muukulu waki. \s Uganu wa Chapanga mu njila ya Yesu Kilisitu \p \v 31 Pa genago goha, tijovayi kyani kangi? Ngati Chapanga avili upandi witu, yani mweihotola kutidivalila? \v 32 Chapanga amuhengili lepi lipyana hati mwana waki, ndi amuwusili ndava ya tavoha tete. Wu, ngati atipelili mwana waki wu, akutipela lepi waka mambu goha pamonga nayu? \v 33 Yani mweakuvatakila vandu vahaguliwa va Chapanga? Chapanga mwene akuvawusila kuhoka! \v 34 Yani mwakuvahukumwa? Lepi Kilisitu Yesu! Muni Kilisitu Yesu ndi mweafwili, neju pa genago ayukili kuhuma lifwa na itama upandi wa kulyela wa Chapanga. Mwene yati akutiyupila kwa Chapanga! \v 35 Yani mweihotola kutilekenganisa na uganu wa Kilisitu? Wu, mang'ahiso, amala mtahu amala mvinisu amala njala amala changali nyula amala kuyokiwa amala lifwa? \v 36 Ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, \q “Ndava yaku, titama mumtahu wa lifwa muhi mbaka kilu, \q tiwanangana ngati limbelele lelihamba kuhinjwa.” \m \v 37 Nambu mu mambu goha tete tihotola, kangi neju ya kuhotola kwa mwene mweatiganili. \v 38 Muni nene nimanyili chakaka kawaka chindu chechihotola kutilekanganisa na uganu wa Chapanga, lepi lifwa, amala wumi, lepi vamitumu va kunani kwa Chapanga, amala makakala, lepi vindu vya hinu amala vyevibwela, \v 39 lepi gegavi kunani, amala gegavi pahi amala chochoha chechiwumbiwi chechihotola kutilekanganisa na uganu wa Chapanga weuvili witu mugati ya Kilisitu Yesu BAMBU witu. \c 9 \s Chapanga na vandu vaki \p \v 1 Nijova chakaka, nene ndi mundu wa Kilisitu, nijova lepi udese. Mutima wangu wilongoswa na Mpungu Msopi ulangisa chakaka njwe nene nijova lepi udese. \v 2 Nigana kujova naha, nivii ngolongondi na mvinisu wangamalika mumtima wangu \v 3 ndava ya valongo vangu vaisilaeli vandu va likabila langu. Ngati kuvya kwa njombi yavi, nganiyidakili likoto na kulekanganiswa na Kilisitu. \v 4 Vena ndi vandu va ku Isilaeli ndi vevahaguwili na Chapanga vavyai vana vaki, avalangisi ukulu waki. Akalagana nawu, akavapela Malagizu gaki, namuna ya kumuyupa mwene na malaganu gaki. \v 5 Vene ndi vajukulu va vagogo va Vaebulania, namwene Kilisitu, mu umundu waki, ahumili mu lukolo lwavi. Chapanga mweitalalila goha alumbaliwayi magono goha gangali mwishu! Ena. \p \v 6 Nijova lepi lilaganu la Chapanga ling'anamwiki, muni lepi vandu voha va Isilaeli ndi vandu va Chapanga. \v 7 Ndi lepi vajukulu voha va Ibulahimu ndi vana va Chapanga. Nambu Chapanga mjovili Ibulahimu, “Chiveleku chaku yati vihumalila kwa Izaki.” \v 8 Ndava muni vala vevavelekiwi chihiga, vene lepi vana va Chapanga, nambu vala vevavelekiwi kwa lealagini nawu Chapanga ndi yati vikemelewa vana va Ibulahimu. \v 9 Muni Chapanga avikili lilaganu ili, “Lukumbi lweluganikiwa yati niwuya, na mwene Sala yati iveleka mwana mgosi.” \p \v 10 Lepi ago ndu, mewa nambu Lebeka ababili vana mapaha kwa dadi mmonga, mwenuyo ndi gogo witu Izaki. \v 11 Nambu, hati kwakona mapaha vangavelekewa amala vangahotola kumanya lijambu loloha labwina amala lihakau, muni mpangu wa Chapanga wa kuhagula lilolekanayi, \v 12 Chapanga amjovili Lebeka, “Mwana mvaha yati akumhengela mbena waki.” Ndi uhagula wa Chapanga wihuvalila namuna cheikemela mwene, lepi uhagula wa mundu. \v 13 Ngati chegijova Mayandiku Gamsopi, “Namganili Yakobo, nambu namhakalili Esau.” \p \v 14 Hinu, tijova wuli? Wu, Chapanga ihamula lepi cheyiganikiwa? Hati padebe! \v 15 Muni amujovili Musa, “Yati nikumuhengela lipyana mundu yoyoha mwenigana kumuhengela lipyana, yati nivya mbwina kwa mundu mwenigana kumkitila ubwina.” \v 16 Hinu, goha genago gihuvalila lipyana la Chapanga, ndi lepi ukangamala wa mundu amala cheigana mundu. \v 17 Muni Mayandiku Gamsopi gijova naha Falao, “Nakukitili wa nkosi wa ku Misili muni nilangisayi makakala gangu kupitila veve, na liina langu limanyikanayi pamulima woha.” \v 18 Ndava yeniyo, Chapanga akumuhengela lipyana mundu yoyoha mweigana kumuhengela lipyana, na akagana kumkita mundu avyai na mtima unonopa akumkita avyai mewa. \s Ligoga na lipyana la Chapanga \p \v 19 Pangi ukunikota, “Ngati naha, ndava kyani Chapanga ijova vandu vabudili? Yani mweihotola kuubesa uganu wa Chapanga?” \v 20 Nambu veve ndi wayani mweukumkota Chapanga? Wu, chiviga chihotola kumkota muwumba chiviga, “Ndava kyani uniwumbili chenichi?” \v 21 Muwumba viviga ihotola kuhengela ludaka cheigana na kuwumba viviga vivili kwa ludaka lulalula, chimonga kwa lihengu utopesa na chingi kwa lihengu langali utopesa. \p \v 22 Chenichi ndi cheyavili kwa Chapanga. Chapanga aganili kulangisa ligoga laki na makakala gaki. Nambu avasindimalili neju, vandu vala vevaganikiwi kuhamuliwa na ligoga laki, venavo ndi vevaganikiwi kuyongomeswa. \v 23 Namwene aganili kulangisa ukulu waki, weatiyitili kwitu vetaganikiwi kupokela lipyana laki, tete vetitendelekewi kuhuma kadeni tipokela ukulu waki. \v 24 Muni tete ndi vala vetikemiliwi, lepi kuhuma pagati ya Vayawudi ndu nambu kuhuma kwa vandu vangali Vayawudi. \v 25 Ngati Chapanga cheajovili muchitabu cha Hosea mweavi mlota wa Chapanga, \q “Vala vevavi, ‘lepi vandu vangu.’ \q Yati nikuvakemela, ‘Vandu vangu.’ \q Na vala venanga vagana, ‘yati nikuvagana.’ \q Vandu vangu yati mwene lepi ‘mganu wangu’ \q \v 26 Kangi pandu pala pemwajoviwi, ‘Nyenye lepi vangu,’ \q Penapo mwikemelewa, ‘Vana va Chapanga mweavili mumi.’ ” \m \v 27 Mewawa Isaya mweavi mlota wa Chapanga, avaywangili vandu va Isilaeli pala peajovili, “Hati ngati vandu vamahele ngati msavati wa kunyanja, nambu vevisanguliwa ndi vadebe ndu, \v 28 ndava muni, BAMBU yati iyumbatika kukita uhamula waki kwa vandu va mulima woha.” \v 29 Ngati Isaya chealongolili kujova, ngaakotoka, “BAMBU mweavi na makakala ngaatileki lepi, vangi va chiveleku cha Isilaeli, voha ngatifwili ngati vandu va Sodoma, ngatiwanangini ngati vandu va Gomola.” \s Pauli akuvayupila kwa Chapanga vandu va Isilaeli \p \v 30 Hinu tijova kyani? Vandu vangali Vayawudi vahengili lepi chindu muni valolekanayi vabwina palongolo ya Chapanga, nambu mu sadika Chapanga avakitili vabwina palongolo yaki, \v 31 Nambu vandu va Isilaeli vevalondili Malagizu muni vakitiwayi vabwina palongolo ya Chapanga, nambu vayipatili lepi. \v 32 Ndava kyani? Ndava vahuvalili matendu gavi pahala pa kuhuvalila sadika. Ndi vakajikuvala “paliganga la kukuvala.” \v 33 Ngati chegijova Mayandiku Gamsopi, \q “Lola, nivika liganga ku Siyoni, \q lenilo yati likuvakita vandu vajikuvala, \q yati nivika litalau lelikuvakita vandu vagwayi, \q nambu mundu yoyoha mweakumsadika ikola lepi soni.” \c 10 \p \v 1 Valongo vangu, mtima wangu winogela neju na kumuyupa kwangu Chapanga, ndi ndava ya vandu va Isilaeli kuvya vasanguliwayi. \v 2 Ndava muni nijova vene vakangamili neju kumganisa Chapanga, nambu kangamala yeniyo yijengiwi lepi panani ya umaya wa chakaka. \v 3 Muni vamanyi lepi ndi Chapanga cheakuvakita vandu vavyayi vabwina palongolo yaki, nambu vene vatumbwili chevaholali, na vakuyilanda lepi njila ya Chapanga ya kuhengewa kuvya vabwina palongolo yaki. \v 4 Muni kwa kubwela kwaki Kilisitu, Malagizu gahikili pamwishu waki, muni kila mundu mweakumsadiki Kilisitu akitiwayi kuvya mbwina palongolo ya Chapanga. \s Usangula kwa vandu voha \p \v 5 Kuuvala kuvya mbwina palongolo ya Chapanga mu njila ya kuyidakila Malagizu, Musa ayandiki naha, “Mundu yoyoha mweiyidakila Malagizu yati ivya mumi munjila ya Malagizu genago.” \v 6 Nambu chenichi ndi cheyijovekana kuvalangiwa ubwina palongolo ya Chapanga kwa njila ya sadika ndi iyi. “Ukoto kujikota mumtima waku, yani mweikwela mbaka kunani kwa Chapanga? Muni kumleta Kilisitu pahi pitu.” \v 7 Amala ukoto kujikota, “Yani mwaihelela mbaka kuligodi langali mwishu? Muni amuyukisa Kilisitu kuhuma kwe vafwili.” \v 8 Nambu Mayandiku Gamsopi gijova naha. “Lilovi la Chapanga livili papipi na veve, livili mumlomo na mumtima waku.” Wenuwo ndi ujumbi wa sadika yetikuyikokosa kwa vandu. \v 9 Ngati ukayidakilayi kwa mlomo waku, kuvya Yesu ndi BAMBU, na kusadika kwa mumtima waku kuvya Chapanga amuyukisi Yesu kuhuma mu lifwa, yati usanguliwa. \v 10 Muni mundu isadika kwa mtima ikitiwa mbwina palongolo ya Chapanga, na kuyidakila kwa mlomo waki ndi isanguliwa. \v 11 Mayandiku Gamsopi gijova, “Mundu yoyoha mweakumsadika ikola lepi soni.” \v 12 Lijambu lenili ndi kwa voha, kawaka ulekenganu pagati ya Vayawudi na vangali Vayawudi, muni Chapanga ndi BAMBU wa vandu voha, na mwene ndi mbwina neju kwa vandu voha vevakumuyupa. \v 13 Muni Mayandiku Gamsopi gijova, “Mundu yoyoha mweakulikemelela liina la BAMBU, yati isanguliwa.” \p \v 14 Hinu, yati vakumuyupa wuli mwevangamsadika? Kangi vamusadika wuli yula vanga myuwana ujumbi waki? Na viyuwana wuli ngati kawaka mundu wa kuvakokosela? \v 15 Vandu vikokosa wuli ngati nakutumwa? Ngati chegijova Mayandiku Gamsopi, “Ndi lijambu la kusangalusa neju kubwela kwa vala vevikokosa Lilovi La Bwina!” \v 16 Nambu lepi voha vaiyidakili Lilovi La Bwina la Chapanga. Ndava muni Isaya mweavili mlota wa Chapanga ajovili, “BAMBU, ndi yani mweisadika ujumbi witu?” \v 17 Ndi, sadika yibwela kwa kuyuwana ujumbi, na ujumbi wenuwo ubwela mu kukokosa Lilovi la Kilisitu. \p \v 18 Nambu nikota, wu vauyuwini lepi ujumbi wenuwo? Ena, kuyuwana vayuwini, ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, \q “Lwami lwavi lwayuwaniki pamulima woha, \q malovi gavi gahikili mbaka pamwishu wa mulima.” \m \v 19 Nikota kangi, wu yihotoleka kuvya vandu va Isilaeli vamanyili lepi? Chapanga alongolili kujova mu njila ya Musa, \q “Yati nikuvakita muvya na wihu \q kwa vandu lepi va mulima. \q Yati nikuvakita likabila la vandu vayimu, \q vavamemesa ligoga.” \m \v 20 Na Isaya ajovili cha ukekesi malovi aga, “Chapanga ajovili, \q Vandu vala vanganilonda vaniwene, \q najilangisi kwa vandu vangakota malovi gangu.” \m \v 21 Nambu kuvala vandu va Isilaeli Isaya atijovili tete kuvya, Chapanga ijova, “Muhi woha nivatalambulili chiwoko changu kuvakemela vandu vevibela na vanganiyidakila.” \c 11 \s Chapanga akuyihengela lipyana Isilaeli \p \v 1 Hinu, nikota, wu Chapanga avabelili vandu vaki, hati padebe avabelili lepi! Nene mundu wa ku Isilaeli, mjukulu wa Ibulahimu, nihuma mu likabila la Benjamini. \v 2 Chapanga avabelili lepi vandu vaki veavahagwili kutumbula kadeni. Wu msomili lepi Mayandiku Gamsopi chegijova kumvala Eliya mweatakili vandu va Isilaeli kwa Chapanga? \v 3 Akajova, “BAMBU, vavakomili vamlota va Chapanga voha na kudenya pa lusanja lwa luteta. Nisigalili namwene ndu, navene vigana kunikoma!” \v 4 Wu Chapanga amuyangwili kyani? Amjovili, “Nijivikili vandu elufu saba vangamfugamila Baali, chapanga wa udese.” \v 5 Ndi cheyivili hinu vavi vandu vadebe vevasigalili vevahaguliwi na Chapanga kwa ubwina waki. \v 6 Ngati vahaguliwi na Chapanga, uhagula wa Chapanga wihuvalila ubwina waki, lepi matendu gavi. Ngati Chapanga akuvahagula vandu ndava ya matendu gavi, ndi ubwina wa Chapanga wivya lepi wa chakaka. \p \v 7 Wu hinu? Vandu va Isilaeli vachipatili lepi chindu chevachilondayi, nambu voha vevahaguliwi vachipatili. Vangi vevasigalili vakitiwi kuvya na mitima yeyinonopa, \v 8 Ngati chegijova Mayandiku Gamsopi, “Chapanga akitili luhala lwavi luhiluka, mbaka lelu iyi vihotola lepi kulola kwa mihu gavi amala kuyuwana kwa makutu gavi.” \v 9 Na Daudi ijova, \q “Mselebuko wavi uvyayi likoka la kuvayonjola, \q vagwayi na kubuniwa! \q \v 10 Mihu gavi gasopewayi chitita \q vakotoka kulola, migongo yavi yigundamayi kwa kung'ahika magono goha.” \p \v 11 Hinu nikota kavili, wu Vayawudi vajikuvili hati kufwa? Hati padebe! Ndava ya kubuda kwavi usangula uvabwelili vandu vangali Vayawudi, muni Vayawudi vavawonela wihu. \v 12 Kubuda kwa Vayawudi kuletili mota yamahele pamulima, na kupungukiwa kwa sadika yavi, kuletili mota yamahele kwa vandu vangali Vayawudi. Ndi ngati Vayawudi vihenga gala geigana Chapanga hinu yati vileta mota yamahele neju. \s Usangula kwa vandu vangali Vayawudi \p \v 13 Hinu nijova na nyenye vandu vangali Vayawudi. Muni nene namtumi kwa vandu vangali Vayawudi, nimekela lihengu langu. \v 14 Kwa huvalila nihotola kuvakita Vayawudi vayangu vavawonelayi wihu nyenye, muni nipatayi kuvasangula Vayawudi pagati yavi. \v 15 Ndava muni ngati Vayawudi chevabeleliwi ndi vandu voha va pamulima vitepulaniswa na Chapanga. Hinu ndi chakaka kuvya kuyidakiliwa kwavi na Chapanga yati kwivya ngati kwileta wumi kwa vala vevafwili! \p \v 16 Ngati chipandi cha kutumbula cha libumunda livikiwi kwa Chapanga, mewawa libumunda loha livikiwi kwa Chapanga, mikiga ya mikongo yikavikiwayi kwa Chapanga mewawa matutu gaki givikiwa kwa Chapanga. \v 17 Matutu gangi ga mzeituni weupandiwi kumgunda gadumuliwi, ndi pahala paki lapandiwi litutu la mizeituni la kudahi. Nyenye vandu vangali Vayawudi mwiwanangana na mzeitini wa kudahi, hinu mwihanganila wumi wa chimpungu wa Vayawudi. \v 18 Hinu, mkoto kuvavevesa vala vevadumuliwi ngati matutu! Hinu mwihotola wuli kumekela? Mmanya kuvya ndi lepi nyenye mwemukukamulila mikiga, nambu mikiga yikuvakamulila nyenye. \p \v 19 Nambu yati mwijova, “Matutu gadumuliwi ndava muni nene nipandikiziwi pandu paki.” \v 20 Chabwina! Gadumuliwi ndava muni gangasadika, nambu veve utamili pandu pavi ndava usadiki. Nambu kotoka kumeka, nambu uvyai na wogohi. \v 21 Ngati Chapanga avakitili lepi lipyana Vayawudi ndi vevavili ngati matutu ga mkongo wenuwo, wu uholalela yati akuhengela lipyana veve? \v 22 Hinu mlola ubwina na ukali wa Chapanga. Mwene ndi mkali kwa vala vevagwili, nambu ndi mbwina kwa vala veviyendelela kutama muubwina waki, nambu ngati lepi na veve yati udumuliwa. \v 23 Na Vayawudi mewawa vakasadikayi yati vipandwa kangi, muni Chapanga anauhotola wa kuvapandikisa kangi. \v 24 Nyenye vandu vangali Vayawudi, mwiwanangana litutu la mzeituni wa kudahi, nambu muwusiwi kwenuko, na mupandizwi pamzeituni weupandiwi. Lijambu lenilo ndi mumbele ya cheyiyovalili kukula kwa mikongo. Nambu Vayawudi mwiwanangana na mzeituni weupandiwi mumgunda, yati yivya yeywa kwa Chapanga kugapanda matutu gegadumuliwi mu mkongo waki wene. \s Chapanga akuvahengela lipyana vandu voha \p \v 25 Valongo vangu, nigana mmanyayi uchakaka uwu weufiyiki, mkotoka kulola kuvya mna luhala neju. Ndindani ya vandu va Isilaeli yavili kwa lukumbi ndu, mbaka vandu voha vangali Vayawudi veviganikiwa vambwelelayi Chapanga. \v 26 Penapo ndi vandu va Isilaeli pevisanguliwa, ngati chegijova Mayandiku Gamsopi, \q “Msangula yati ibwela kuhuma Siyoni, \q yati akuuwusa uhakau wa chiveleku cha Yakobo. \q \v 27 Lenili ndi lilaganu lenikita nawu, \q lukumbi penikuvalekekesa mabudilu gavi.” \m \v 28 Ndava Vayawudi vabelili Lilovi la Bwina, ndava vene vavi makoko va Chapanga nambu ndava ya chiyonjokesu chinu nyenye vandu vangali Vayawudi. Nambu ndava muhaguliwi, Chapanga akona akuvagana ndava ya vagogo vavi. \v 29 Muni Chapanga ibadili lepi maholo gaki kwa vala veavahagwili na kuvamotisa. \v 30 Kadeni nyenye vandu vangali Vayawudi mwabeli kumuyidakila Chapanga, nambu hinu avahengili lipyana ndava ya kumyidakila kwa Vayawudi. \v 31 Mewawa, ndava ya kuvahengela lipyana nyenye, na vene Vayawudi vakumyidakila lepi Chapanga, muni na vene mewa vahengewayi lipyana na Chapanga. \v 32 Muni Chapanga avakitili vandu voha kuvya vakungiwa vangamyidakila muni avahengela lipyana vandu voha. \s Alumbiwayi Chapanga \p \v 33 Umahele wa Chapanga ndi mvaha neju na luhala lwaki luvaha neju, kumanya kwaki kuvaha. Yani mweimanya cheihamula? Yani mweimanya njila zaki. \q \v 34 Ngati chegijova Mayandiku Gamsopi, yani mwamanyili maholo ga BAMBU? \q “Yani mweihotola kumjovela chindu cha kukita? \q \v 35 Yani mweilongolela kumpela Chapanga chindu \q kangi Chapanga amuwuyasilayi?” \m \v 36 Ndava muni vindu vyoha vihuma kwaki, vyoha vivii kwa makakala gaki, na vivii ndava yaki. Chapanga alumbiwayi magono goha gangali mwishu! Ena. \c 12 \s Wumi mukumuhengela Chapanga \p \v 1 Hinu, valongo vangu, ndava Chapanga ana lipyana neju kwitu, nikuvayupa neju mujiwusayi mwavene luteta lweluvili mumi, muvya mwavamsopi na kukita geigana Chapanga. Yeniyi ndi njila ya chakaka ya kumgundamila Chapanga. \v 2 Mkoto kulanda mambu ga mulima uwu, nambu Chapanga ang'anamusayi mitima yinu kwa kung'anamusa maholo ginu. Penapo ndi yati mwimanya maganu ga Chapanga gala gabwina gegamganisa mwene na cheigana nyenye muvyai. \p \v 3 Ndava ya ubwina wa Chapanga weanipeli, nikuvajovela mwavoha, mkoto kujilola kuvya vavaha kuliku chemwiganikiwa kuvya. Palaha paki muvya na luhala mukuholalela kwinu na mjipimayi mwavene kulandana na sadika yemupewili na Chapanga. \v 4 Muhiga yimonga muvi viwungu vyamahele, nambu kila chimonga na lihengu laki. \v 5 Mewawa pamonga tete tavamahele, tivii higa yimonga mukuwunga na Kilisitu, na kila mmonga ndi chiwungu cha higa ya muyaki. \v 6 Hinu, kila mundu avi na njombi yaki ngati chatipewili ubwina wa Chapanga. Mweavi na njombi ya kujova ujumbi kuhuma kwa Chapanga ndi iganikiwa ajova ngati cheyivili sadika yaki. \v 7 Mundu mweapewili njombi ya kuvahengela vangi ndi avahengelayi. Mundu mweavi na njombi ya kuwula ndi awulayi. \v 8 Mweapewili njombi ya kuvakangamalisa mtima vangi ndi akitayi chenicho. Mweapewili njombi ya kuvapela vangi cheavili nachu na avapelayi kwa mtima msopi. Mweakuvalongosa vangi na avalongosayi bwina, mweakuvahengela lipyana vangi ndi akitayi chenicho kwa luheku. \p \v 9 Uganu winu uvyayi changali uhomela. Mugayomela gahakau, mugakamulayi gabwina. \v 10 Mgananayi ngati valongo, kila mmonga amutopesa hoti muyaki kuliku cheakujitopesa mwene. \v 11 Muhenga lihengu kwa kukangamala amala mkoto kuvya vakata na mukumuhengela BAMBU kwa mtima winu woha. \v 12 Huvalila yinu yivakita kuvya na sangaluka magono goha. Pamwig'aiswa musindimala, mumyupayi Chapanga lukumbi lwoha. \v 13 Muvatangatila vandu va Chapanga maganu gavi, muvapokela vayehe kwa mtima wa bwina. \p \v 14 Mumuyupa Chapanga avamotisa vandu voha vevakuvang'aisa, muvamotisa mkoto kuvapela likoto. \v 15 Muheka pamonga na voha veviheka, muvemba pamonga na voha vevivemba. \v 16 Mtama bwina nyenye kwa nyenye. Mkoto kumeka, nambu mtama na mu ungolongondi. Mkoto kujiholalela kuvya muvi na luhala neju. \p \v 17 Mundu akakukitila uhakau veve ukoto kumuwuyisila uhakau. Uvyai na mtima wa kukita gabwina palongolo ya kila mundu. \v 18 Mukangamala kwa upandi winu kutama kwa uteke na vandu voha. \v 19 Vakozi vangu, mkoto kulipisa uhakau, nambu mumlekela Chapanga akita lijambu lenilo mu ligoga laki, muni Mayandiku Gamsopi gijova, Ijova BAMBU, na “Kuvabuna uhakau ndi lihengu langu.” \v 20 Nambu ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, “Likoko waku ngati ana njala yikumvina, umpela chakulya, na ngati avi na njota, mpela manji aywayi. Muni mukukita chenicho ukumkita akola soni.” \v 21 Kotoka kuyidakila kuhotolewa na uhakau, nambu uhotola uhakau kwa ubwina. \c 13 \s Kuvatopesa vachilongosi va mulima \p \v 1 Kila mundu iganikiwa kuvayidikila vachilongosi va mulima vevana uhotola muni kawaka mundu mweihotola kulongosa ngati Chapanga amvikili lepi alongosayi. \v 2 Mundu yula mweibela ulongosi, mwenuyo ibela malagizu ga Chapanga, na mweikita chenicho akujiletela uhamula mwene. \v 3 Muni, vevitalalila viyogopwa lepi na vandu vevikita gabwina, nambu viyogopwa na vandu vala vevikita gahakau. Na veve wiganikiwa lepi kumuyogopa mweakulongosa. Kita gabwina na mwene yati akulumbalila, \v 4 muni mwene akumuhengela Chapanga ndava yinu muni mpata gabwina. Nambu ngati ukita gahakau, ndi penapo umuyogopa, muni ana uhotola wa kuhamuliwa. Mwene ilangisa ligoga la Chapanga kwa vala vevikita uhakau. \v 5 Ndi wiganikiwa kuvatopesa vanauhotola, lepi ndava ya kuyogopa kuhamuliwa na Chapanga nambu ndava ya mtima waku wimanya chewigana kuhenga. \p \v 6 Ndava yeniyo nyenye mwilipa kodi, muni vevitalalila avo vakumuhengela Chapanga ndava ya mahengu gavi. \v 7 Mumpela kila mundu cheiganikiwa kupewa, ngati udayiwa kodi, mumpela kodi, ngati udayiwa ushulu, mumpela ushulu, mweiganikiwa kuyogopwa ndi ayogopewayi mweiganikiwa kutopeswa mumtopesa. \s Gemwiganikiwa kuhengelana \p \v 8 Mkoto kuvya na lideni kwa mundu yoyoha, nambu lideni kuganana ndu. Muni mundu mweakumgana muyaki akugalanda malagizu ga Musa. \v 9 Muni mihilu yene ndi yeniyi, “Kotoka kukita ugoni, koto kukoma, koto kuyiva koto kunogela vindu vya vandu,” Na zingi zoha zivii mu malagizu lenili limonga, “Umganayi muyaku ngati cheukujigana wamwene.” \v 10 Ukamganayi muyaki uhotola lepi kumkitila uhakau. Hinu uganu ndi kwenuko ndi kutimila kwa Malagizu goha. \p \v 11 Mkita naha, ndava muni lukumbi lwinu lwa kuyumuka mu lugono luhikili, usangula witu luhegelili papipi neju kuliku patatumbwili kusadika. \v 12 Hinu kilu yipitili na muhi luhegelela. Ndi tileka kukita mahakau ga chitita na titola vindu vya kukomanila ngondo vya lumuli. \v 13 Titama bwina ngati vandu vevitama lukumbi lwa muhi. Tileka mselebuko weuvi na matendu gahakau, na kugala na ukemi na uhakau na ngondo na wihu. \v 14 Mkitayi vandu vamlolayi BAMBU witu Yesu Kilisitu avi muwumi winu, na mleka kuzihololela mnogo uhaku wemuvelikiwi nawu na kuzilanda. \c 14 \s Kotoka kumuhamula muyaku \p \v 1 Mumpokelayi mundu mweavi na sadika yinyong'onyo, mkoto kuhutana nayu ndava ya maholo gaki mwene. \v 2 Mundu mmonga sadika yaki yikumyidakila kulya kila chindu, nambu mundu yungi ndava ya sadika yaki yinyong'onyo, ilya makolo ga mahamba ndu. \v 3 Mundu mweilya kila chakulya akotoka kumvevesa yula mweilya lepi kila chakulya. Mewawa na mweilya makolo ga mahamba ndu akotoka kumuhamula mweilya kila chakulya, muni Chapanga amyidakili. \v 4 Veve wayani mweukumuhamula mvanda wa mundu yungi? Akayima amala akagwai ndi ndava ya BAMBU waki, mwene yati ikangamala kuyima ndava BAMBU ihotola kumyimisa. \p \v 5 Vandu vangi viholalela kuvya ligono lingi la bwina kuliku lingi, nambu vangi viholalela kuvya magono goha giwanangana. Kila mmonga witu alanda cheiholalela muluhala lwaki. \v 6 Mundu mweihololela ligono lingi kuvya la bwina, mwenuyo ihenga naha kwa kumlumbalila BAMBU. Mweilya kila chakulya, namwene ihenga naha kumulumbalila BAMBU, muni akumsengusa Chapanga kwa chakulya cheampelili. Mewawa mweileka kulya vyakulya vingi, namwene ihenga naha kwa kumulumbalila BAMBU, mwenuyo akumsengusa Chapanga. \v 7 Muni kawaka mundu yoyoha pagati yitu mweavili mumi ndava yaki mwene ndu, mewa kawaka mweifwa ndava ya mwene ndu. \v 8 Muni ngati titama, titama ndava ya BAMBU, takafwayi tifwa ndava ya BAMBU. Hinu ngati titama amala tifwa, tete ndi vandu va BAMBU. \v 9 Ndava yeniyi Kilisitu afwili na kuyuka muni kavili avyai BAMBU wa vevavi mumi na vafwili. \v 10 Ndava kyani veve, ukumuhamula mlongo waku? Ndava kyani veve ukumvevesa mlongo waku? Tavoha tete yati tiyima palongolo ya Chapanga tihamuliwa. \v 11 Muni Mayandiku Gamsopi gijova, \q “BAMBU ijova, \q Ndi chakaka ngati chenivili Chapanga mwenivi mumi kila mundu yati ifugama palongolo yangu, \q na kila mundu yati ijova kwa mlomo waki mwene kuvya nene ndi Chapanga.” \m \v 12 Hinu, kila mmonga witu yati ijova mambu gaki mwene kwa gala geagahengili palongolo ya Chapanga. \s Kotoka kuhalabisa sadika ya vandu vangi \p \v 13 Hinu, tileka kuhukumilana tete tavate ndi mujiyangalila, nambu katu mundu akotoka kukita chindu kwa mlongo cha kumuyokesa amala kumgwisa mukubuda. \v 14 Nene mweniwungini na BAMBU Yesu, nimanyili kuvya kawaka chakulya chochoha chechihakasa palongolo ya Chapanga. Nambu mundu yungi akaholalela kuvya chakulya chingi chihakasa palongolo ya Chapanga, chenicho ndi chihakasa kwa mwene. \v 15 Ngati ukumvinisa mtima mlongo waku ndava ya chakulya cheilya, ndi veve ukita lepi muuganu. Chakulya chewilya chikoto kumuyagisa mundu mwenuyo ndava Kilisitu afwili ndava yaki. \v 16 Hinu, mkoto kuyidakila chindu chila chechilolekana kuvya chabwina kwinu chiveveswa. \v 17 Muni Unkosi wa Chapanga lepi lijambu la kulya na kunywelela, nambu kukita mambu gegiyidakiliwa na Chapanga na uteke na luheku kwekuletwa na Mpungu Msopi. \v 18 Mweakumuhengela Kilisitu kwa njila yeniyo akumganisa Chapanga, na kuyidikiwa na vandu. \p \v 19 Hinu ndi, magono goha tigalandayi mambu gegileta uteke, na gegakutitangatila kukangamalisana mitima. \v 20 Hinu, kotoka kuhalibisa lihengu la Chapanga ndava ya kulya chakulya. Vyakulya vyoha vabwina kulya, nambu chabwina lepi kulya chakulya chechihotola kumgwisa mundu mu kumbudila Chapanga. \v 21 Chabwina kuleka hotohoto kulya nyama na kunywa divayi, amala chindu chechihotola kumgwisa mlongo waku. \v 22 Kamulila chila chewisadika pagati yaku na Chapanga. Amotisiwi mundu yula mwanga jihamula mwene ndava isadika gala geikita gakumganisa Chapanga. \v 23 Nambu mundu mweivagaya ndava ya chakulya chailya, Chapanga akumuhamula ngati akalyayi, muni ikita lepi kulandana na sadika. Na lijambu loloha lelikitiki changali sadika ndi kumbudila Chapanga. \c 15 \s Kotoka kujiganisa wamwene nambu vaganisa na vangi \p \v 1 Tete vetivii na makakala mu sadika, tiganikiwa kuvatangatila vakulenda. Tikotoka kukita mambu gegatiganisa tavete ndu. \v 2 Kila mmonga witu iganikiwa kumganisa mundu yungi kwa kumkitila gabwina na muni amkangamalisa mu sadika. \v 3 Muni Kilisitu ajiganisi lepi mwene. Pahali paki Mayandiku chegijova, “Maligu goha gevakuligili, ganikolili nene.” \v 4 Muni, goha gegayandikiwi kadeni gayandikwi kutiwula tete, muni kwa kusindimala na kupoleswa mtima, yetipata mu Mayandiku ago, tivya na huvalila. \v 5 Chapanga mwakuvapela usindimala na kupoleswa mtima avapela nyenye mpungu wa umonga pagati yinu, pemukumlanda Yesu Kilisitu, \v 6 mwavoha nyenye, kwa mtima umonga na lwami lumonga, mumlumbalila Chapanga mweavili Dadi wa BAMBU witu Yesu Kilisitu. \s Lilovi la Bwina kwa vandu voha \p \v 7 Hinu, mumpokelana nyenye kwa nyenye ngati Kilisitu cheavapokili ndava ya Ukulu wa Chapanga. \v 8 Muni, chakaka nikuvajovela kuvya, Kilisitu akitili uhengaji ndava ya Vayawudi kulangisa usadika wa Chapanga na lilaganu lila levapewili vagogo vitu litimilikayi, \v 9 Mewawa vandu vangali Vayawudi vamulumbalila Chapanga ndava ya lipyana laki. Ngati Mayandiku Gamsopi chegijova, \q “Hinu yati tikumlumbalila pagati ya vandu vangali Vayawudi. \q Yati niyimba lunyimbu lwa kulilumbalila liina laku.” \m \v 10 Kangi Mayandiku chegijova, \q “Muhekelela, nyenye vandu vangali Vayawudi, muhekelela pamonga na vandu va Chapanga.” \m \v 11 Na kavili, \q “Nyenye vandu voha vangali Vayawudi, mumlumbalila BAMBU, \q vandu voha mumlumbayi.” \m \v 12 Isaya ijova, \q “Yati ihumalila nkosi mu lukolo lwa Yese, na kuvatalalila vandu vangali Vayawudi, \q na vene yati vakumuhuvalila.” \p \v 13 Hinu, Chapanga mweileta huvalila, avamemesa luheku lwoha lwa uteke mu sadika yinu. Na huvalila yinu yiyonjokesa kwa makakala ga Mpungu Msopi. \s Lihengu la Pauli \p \v 14 Valongo vangu, nene nivii na uchakaka kuvya nyenye mmemili ubwina, muna mawuliwu goha hati muhotola kuwulana nyenye kwa nyenye. \v 15 Nambu mubalua iyi nivayandikili changali wogohi, mu mambu ndalindali muni ivakumbusayi kavili. Nivili na ukekesi ndava ya ubwina wa Chapanga wenipewili nayu, \v 16 kuvya mtumisi wa Yesu Kilisitu kwa vandu vangali Vayawudi. Nikita lihengu langu kwa ukekesi kukokosa Lilovi La Bwina la Chapanga muni vandu vangali Vayawudi vavyai luteta lweluyidakiliwa na Chapanga, yeyinyambiswa na Mpungu Msopi. \v 17 Ndi cheniwungini na Yesu Kilisitu, nihotola kumekela lihengu langu lenili kwa kumhengela Chapanga. \v 18 Nangahotola kuyonjokesa chindu chingi, ndi chila Yesu Kilisitu achihengili kwa kunitumila nene muni vandu va milima vahotola kuyidakila. Akitili chenicho kwa malovi na matendu, \v 19 kwa makakala ga chinamtiti na kukangasa, na kwa makakala ga Mpungu wa Chapanga. Hinu kwa kuvya mulugendu kila pahala, kuhumila Yelusalemu mbaka mulima Luliko, na kila pandu nikokwisi cha kukamilika vandu Lilovi la Bwina la Kilisitu. \v 20 Chenigana magono goha ndi chindu chimonga, kukokosa Lilovi la Bwina popoha pala liina la Kilisitu lakona kuyuwanika, nikotoka kujenga mkingisa weujengiwi na mundu yungi. \v 21 Ngati chegijova Mayandiku Gamsopi, \q “Vandu voha vangajovewa makokoselu gaki yati vilola, \q na vala vangayuwana makokoselu gaki, yati vimanya.” \s Mpangu wa Pauli kugendelela ku Loma \p \v 22 Hinu yeniyo ndi yeyanidivalili nene pamahele kubwela kwinu. \v 23 Nambu hinu nimali lihengu langu kwa upandi uwu wa mulima, ndava muni ninogili pamahele kubwela kwinu, \v 24 nihuvalila kukita chenicho hinu. Nigana kuvalola penivyai mulugendu kuhamba Isipania na kupata utangatilu winu kwa lugendu, panivyai pamonga na nyenye kwa magono. \v 25 Nambu hinu, nihamba hoti kuvahengela vandu va Chapanga ku Yelusalemu. \v 26 Muni misambi ya vandu vevakumsadika Kilisitu va Makedonia na Akaya, vahekalili kutipela michangu yavi kuvatangatila vandu va Chapanga vevavili vangangu ku Yelusalemu. \v 27 Vene vahekalili kuvatangatila, muni chakaka lihengu la kuvatangatila mu lenili, vandu vanga Vayawudi, vahanganili mota za chimpungu za Vayawudi, na vene viganikiwa kuvatangatila Vayawudi muvindu vyevigana muwumi wavi. \v 28 Hinu penimali lihengu la kuvahikisila mchangu wenipewili ndava yavi, yati nikuvagendelela nyenye penivya mulugendu lwa kuhamba ku Isipania. \v 29 Nimanyili penibwela kwinu, yati nibwela na mota ng'onyo kuhuma kwa Kilisitu. \p \v 30 Hinu, Valongo vangu, nivayupa neju kwa liina la BAMBU witu Yesu Kilisitu na kwa uganu weubwela na Mpungu Msopi, munitangatila kwa kuniyupila neju kwa Chapanga. \v 31 Muyupa muni nihotola kuhuma changalemaswa pagati ya vala vangamsadika Kilisitu vevavi Yudea, ndi muni lihengu langu liyidakiwayi na vandu va ku Yelusalemu. \v 32 Hinu, Chapanga akaganayi, yati nihotola kubwela kwinu na mtima wa luheku, nipumulilayi pamonga na nyenye. \v 33 Chapanga mweileta uteke ndi avyayi na mwavoha nyenye! Ena! \c 16 \s Pauli akuvajambusa vandu ndalindali \p \v 1 Nigana kummanyisa kwinu mlumbu witu Foibe ndi muhengaji wa msambi wa vandu vevakumsadika Kilisitu ku Kenkelea. \v 2 Mumpokelayi ndava ya BAMBU ngati chayikuvagana vandu va Chapanga. Mumpela utangatilu wowoha weigana kuhuma kwinu, muni mwene avatangatili vandu vamahele na nene mewawa. \p \v 3 Mumjambusai Plisika na Akula, vahenga lihengu vayangu mukumhengela Kilisitu Yesu, \v 4 Vene vauyokili wumi wavi ndava ya kusangula wumi wangu. Nikuvasengula, lepi namwene ndu, nambu mewa misambi ya vandu vevakumsadika Kilisitu vangali Vayawudi. \v 5 Muvajambusa mewa msambi wa vandu vevakumsadika Kilisitu vevikonganeka munyumba yavi. \p Mumjambusa mewa mukozi wangu mwenikumgana Epaineto, mundu mweatumbwili kumsadika Kilisitu pa mkoa woha wa ku Asia. \v 6 Mumjambusa Maliya mweakangamili kuhenga lihengu ndava ya nyenye. \v 7 Muvajambusa vayawudi vayangu vakina Andiloniki na Yunia, vevakungiwi mchifungu pamonga na nene, vene vimanyikana neju pagati ya vamitumi, kangi vavalongolil kuvya Vakilisitu kwakona nene. \p \v 8 Mumjambusa Ampiliato, mukozi wangu mganu mukuwungana na BAMBU. \v 9 Mumjambusa Ulubano, muhenga lihengu muyitu mukumhengela Kilisitu, mumjambusa mewa nkozi wangu Sitaku. \v 10 Mumjambusa Apele mwealangisi kusadika kwaki kwa Kilisitu. Muvajambusa voha vevavili kunyumba ya Alistobulo. \v 11 Mumjambusa Helodiana, mkolonjinji muyangu, muvajambusa vandu vevitama munyumba ya Nalikisi vevakumsadika BAMBU. \p \v 12 Mumjambusa Tilufena na Tilufosa vevikita lihengu la utumisi wa BAMBU, na nkozi wangu mganu Pelisi mweakitili gamahele ndava ya lihengu la BAMBU. \v 13 Mumjambusa Lufo, mundu mweahaguliwi amuhengela BAMBU, na nyina waki mweavili ngati nyina wangu mewawa. \v 14 Muvajambusa Asunikilito na Filegoni na Helima na Patiloba na Helime na valongo voha vevakumsadika Kilisitu vevavili pamonga nayu. \v 15 Mumjambusa Filologo na Yulia na Nelea na mlumbu waki na Olimpa pamonga na vandu voha va Chapanga vevavili pamonga nawu. \p \v 16 Mujambusanayi mwavene kwa uganu wa chikilisitu. Mewawa mwijambusiwa na misambi yoha ya vandu vevakumsadika Kilisitu. \s Madandaula ga kumalikisila \p \v 17 Valongo vangu, nivayupa neju muvafiyula voha vevileta ulekenganu na kuvakita vandu vangi vagwai, kwa kuleka kulanda mawuliwu gemuwuliwi. Mujivika patali na vandu venavo, \v 18 muni vandu ngati avo vanga muhengela Kilisitu BAMBU witu, nambu vakugahengele matumbu gavi, mu malovi ginu geginoga na makokoselu gegikulukisa kukonga mitima ya vandu vabwina. \v 19 Kila mundu ayuwini chemumuyidikili BAMBU na ndava ya yeniyo niheka ndava yinu. Nambu nigana muvyai na luhala mukukita gabwina, na mujibagula na mambu gahakau. \v 20 Chapanga mweileta uteke, yati akutitisula kanyata Setani pahi ya magendelu ginu. \p Ubwina wa BAMBU witu Yesu Kilisitu yivyai na nyenye. \p \v 21 Timoti, mhenga lihengu muyangu, akuvajambusa. Mewawa Lukio na Yasoni na Sosipita na vevavi vakolonjinji vayangu, vakuvajambusa. \p \v 22 Na nene Telitio, muyandika wa balua iyi ya Pauli, nikuvajambusa kwa liina la BAMBU. \p \v 23 Mkolonjinji wangu Gayo, pamonga na msambi wa vandu vevakumsadika Kilisitu voha vevikonganika kwaki, akuvajambusa. Elasito, mvika mashonga wa muji uwu, pamonga na Kwalito vakuvajambusa. \v 24 Ubwina wa BAMBU witu Yesu Kilisitu yivya na nyenye mwavoha. Ena. \f + \fr 16:24 \fr*\ft Mumayandiku gangi msitali uwu uvi lepi\ft*\f* \s Pauli imalakisa kwa mayupu \p \v 25 Hinu timulumba Chapanga! Mwene ihotola kuvakangamalisa na kulandana na Lilovi la Bwina yenikokwisi ya Yesu Kilisitu na ugubukulo wa uchakaka wewafiyiki miyaka yamahele yeyipitili. \v 26 Nambu hinu, uchakaka wenuwo ugubukuliwi kwa njila ya mayandiku ga Vamlota va Chapanga, na kwa malagizu ga Chapanga wa magono goha geakitili gamanyikana kwa vandu va makabila goha, muni vasadikayi na kuyidakila. \p \v 27 Hinu kwa Chapanga ndu, ngamwene mweavi na luhala loha, uvya ukulu munjila ya Yesu Kilisitu magono goha gangali mwishu! Ena.