\id 1JN - Ngoni Bible Version \ide UTF-8 \h 1 Yohani \toc1 Balua ya kutumbula yeyiyandikwi na Yohani \toc2 1 Yohani \toc3 1 Yoh \mt2 Balua ya kutumbula yeyiyandikwi na \mt1 Yohani \imt Ulongolelu \ip Balua ya kutumbula ya Yohani yayandikwi na mtumi Yohani pagati ya mwaka 85 mbaka 90 Yesu Kilisitu peamali kuvelekewa. Yohani hajimanyisi lepi kuvya mwene ndi muyandika, nambu musula ya kutumbula yikumlangisa mwene ndi mweamuwene kwa mihu gaki Yesu cheatamili pamulia na uyukisu waki 1 Yohani (musula ya 1:1-3). \ip Kangi njila yeyihengiki kuyandika balua iyi yiwanangana neju na yila yeyipatikana mugati ya Lilovi la Bwina ngati cheyiyandikwi na Yohani pamonga na balua zidatu, ndi 1 Yohani, 2 Yohani, na 3 Yohani lukumbi peatamili pamuji wa Efeso. \ip Yohani ayandiki balua yeniyi kwa vandu voha vevamsadiki Kilisitu lukumbi pevavi mumang'ahiso gegaletiwi na “Waginositi” Mana yaki vamanyanu. \ip Venava vasadiki kuvya Yesu avi chakaka Chapanga nambu avi lepi mundu chakaka lukumbi peatamili pamulima apa. Ndava yeniyo Yohani akujiluwula kuvya mundu mweamuwene Yesu cheatamili pamulima kwa mihu gaki, na kangi ampamisi kwa mawoko gaki 1 Yohani (musula ya 1:1-3). Yohani ayandiki balua yeniyi ndava ya luheku lwaki mwene 1 Yohani (musula ya 1:4). Kuvabesa vandu vevamsadiki Yesu vakoto kumbudila Chapanga Yohani (musula ya 2:1). Kuvayunga vandu vevakumsadika Yesu vakoto kulanda mawuliwu ga udese 1 Yohani (musula ya 2:26). Na kuvajovela vandu vevakumsadika Yesu vamanya chakaka kuvya vasanguliwi 1 Yohani (musula ya 5:13). \iot Gegavi \io Yohani akuyimanyisa balua yaki, mewa ijova ndava kyani ayandiki 1 Yohani (musula ya 1:1-4). \io Kangi idandaula Chapanga cheavili lumuli na kutijovela chetiganikiwa kutama ngati Yesu cheatamili 1 Yohani (musula ya 1:5-3:10). \io Mewawa akutikumbusa kuvala lilagizu la kuganana tete tavete 1 Yohani (musula ya 3:11-5:12). \io Imalakisila balua yaki (musula ya 5:13-21). \c 1 \s Lilovi lelileta wumi \p \v 1 Tikuvayandikila nyenye kumvala mundu mmonga mweikemiwa Lilovi mweakuvapela vandu wumi wewavili kuhumila kadeni. Tete tamuyuwini na kumlola kwa mihu gitu tavete, tamlolili na kumukamula kwa mawoko gitu tavete. \v 2 Na yula mweileta wumi peabwelili, tamuwene tavete na hinu tijova malovi gaki na tikuvakokosela na kuvajovela ndava ya wumi wa magono goha gangali mwishu, mwene avili kwa Dadi na hinu atihumili tete. \v 3 Chetachiweni na kuchiyuwana ndi chetikuvakokosela nyenye mewa, muni na nyenye muumonga wetivi nawu muni mukuwungana na Chapanga Dadi witu na Mwana waki Yesu Kilisitu. \v 4 Tikuvayandikila nyenye mambu aga muni nyenye na tete tivya na luheku lwelutimili. \s Chapanga ndi lumuli \p \v 5 Hinu, ujumbi wetauyuwini kwaki Yesu na wetavakokosili ndi uwu: Chapanga ndi lumuli na kawaka chitita chochoha mugati yaki. \v 6 Tikajova kuvya mukuwungana nayu, nambu titama muchitita ndi tijova udese, na matendu gitu ga chakaka lepi. \v 7 Nambu ngati titama mu lumuli ngati mwene cheavili mu lumuli, tivya na umonga tete tavete pamonga na ngasi ya Yesu mweavi Mwana waki, yikutinyambisa kumbudila kwitu Chapanga kwoha. \p \v 8 Tikajova kuvya tikumbudila lepi Chapanga, tikujikonga tavete, na uchakaka uvi lepi mugati yitu. \v 9 Nambu tikayidakila na kujova kwa Chapanga kuvya tibudili, Chapanga ndi msadikika na yati ihenga gegiganikiwa, na mwene yati akutilekekesa mabudilu gitu na kutinyambisa uhakau woha. \v 10 Ngati tikajova tikiti lepi uhakau, tikumukita Chapanga ndi mdese na lilovi laki livili lepi mugati mwitu. \c 2 \s Kilisitu ndi mtangatila witu \p \v 1 Vana vangu nikuvayandikila mambu aga, muni mkoto kumbudila Chapanga. Nambu, akavya mundu ambudili Chapanga, tivii naku mmonga mweakutiyupila kwa Chapanga Dadi witu pahala pitu, mundu mwenuyo ndi Yesu Kilisitu mweavili mbwina neju. \v 2 Kilisitu ndi mweawusiwi luteta muni tilekekeswa kumbudila kwitu Chapanga, na lepi kubuda kwitu tete ndu, ndi kubuda kwa vandu va pamulima woha. \p \v 3 Ngati tikayidakila mihilu ya Chapanga tihotola kujova chakaka kuvya timmanyili Chapanga. \v 4 Mundu akajova ammanyi Chapanga, nambu nakugayidakila mihilu yaki, mundu mwenuyo ndi mdese, na uchakaka uvi lepi mugati yaki. \v 5 Nambu mundu yoyoha mweilanda lilovi la Chapanga, mwenuyo ndi ana uganu wa chakaka wa Chapanga ukamiliki mugati yaki. Naha ndi tihotola kuvya na uchakaka kuvya tiwungini nayu, \v 6 mundu yoyoha mwaijova kuvya awungini na Chapanga, iganikiwa kutama ngati cheatamayi Yesu Kilisitu. \s Muhilu wa mupya \p \v 7 Vankozi vangu, mihilu iyi yenikuvayandikila lepi mihilu ya mupya, ndi mihilu yilayila yemwavili nayu kutumbula kadeni. Mihilu iyi ya kadeni ndi ujumbi wula wemwayuwini. \v 8 Hati naha mihilu iyi yenikuvayandikila ndi mihilu ya mupya, na uchakaka waki ulolekana mugati ya Kilisitu na mugati yinu mewa. Muni chitita chiwukili, na lumuli lwa chakaka lumalili kutumbula kulangasa. \p \v 9 Mundu yoyoha mweijova kuvya avili mu lumuli, nambu akumyomela mlongo waki, mundu mwenuyo akona muchitita mbaka hinu. \v 10 Mundu yoyoha mweakumgana mlongo waki avi mu lumuli, na kawaka chochoha mugati yaki chechihotola lepi kumkita mundu yungi kumbudila Chapanga. \v 11 Nambu mundu yoyoha mweakumvenga mlongo waki avili muchitita, igenda muchitita, na amanyili lepi kweihamba, muni chitita chimkoywili mihu. \p \v 12 Nikuvayandikila nyenye vana muni kubuda kwinu kulekekiswi kwa gala geakitili Kilisitu. \v 13 Nikuvayandikila nyenye mwavadadi muni mummanyili mwene mweavili kutumbula pakutumbula. Nikuvayandikila nyenye vasongolo ndava muni mumuhotwili Muhakau yula. \p \v 14 Nikuvayandila nyenye vana ndava muni mummanyili Dadi witu. Nikuvayandikila nyenye mwavadadi muni mummanyili Kilisitu mweavili kuhuma pautumbula. Nikuvayandikila nyenye vasongolo muni muna makakala, lilovi la Chapanga livili mugati yinu na mumuhotwili Muhakau yula. \p \v 15 Mkoto kuugana mulima, amala chochoha chechivili cha pamulima. Mundu mweakuugana mulima, kumgana Chapanga Dadi witu kuvi lepi mugati yaki. \v 16 Ndava vindu vyoha vyavi pamulima, ndi, mnogo uhakau wetivelekiwi nawu na mnogo wa kila chindu chevakuchilola na kuvigana kumeka ndava ya vindu vyeuvili navyu pamonga na mambu geukita. Vyenivyo vyoha vihuma lepi kwa Chapanga Dadi witu, ndi vihuma kwa vamulima. \v 17 Mulima pamonga na vindu vyaki vyoha vyevakuvigana vandu vihamba nambu mundu mweikita geigana Chapanga, yati itama magono goha gangali mwishu. \s Likoko wa Kilisitu \p \v 18 Vana vangu, mwishu uvi papipi! Mwamali kuyuwana kuvya yula mweakumbela Kilisitu ibwela, na hinu vevakumbela Kilisitu vamahele vamali kubwela, na ndi timanyili mwishu uvili papipi. \v 19 Vandu avo vahumalili kwitu nambu vavi lepi vakwitu, ngavivya vakwitu ngavasigalili kwitu. Nambu vawukili vakahamba, ndava yimanyikana kuvya chakaka vavi lepi vakwitu. \p \v 20 Nambu nyenye mpokili Mpungu Msopi kuhuma kwa Kilisitu, na ndi chakaka muumanyili. \v 21 Nikuvayandikila nyenye lepi kwa ndava muumanyili lepi uchakaka, nambu muni muumanyili, mewawa mmanyili kuvya udese wowoha wihuma lepi muuchakaka. \p \v 22 Wu, mdese ndi yani? Ndi yula mweibela kuvya Yesu Kilisitu ndi Msangula lepi. Mundu ngati mwenuyo ndi likoko wa Kilisitu, vakuvabela voha Dadi na Mwana. \v 23 Muni mundu yoyoha mweakumubela Mwana, akumbela na Dadi mewa, na yoyoha mweakumuyidakila Mwana, akumuyidakila Dadi mewa. \p \v 24 Hinu, ujumbi wula wamwayuwini kuhuma pautumbula ndi utama mumitima yinu. Ngati ujumbi wenuwo ukatamayi mugati yinu hinu yati mwitama magono goha mukuwungana na Mwana na Dadi. \v 25 Chila cheajovili Kilisitu kuvya yati akutipela ndi wumi wa magono goha gangali mwishu. \p \v 26 Nivayandikili mambu aga ndava ya vala vevigana kuvayagisa nyenye. \v 27 Nambu nyenye, mukumpokela Mpungu Msopi kuhuma kwa Kilisitu. Namwene akayendelela kutama mugati yinu nakuganikiwa kuwuliwa na mundu yoyoha. Muni Mpungu Msopi akuvawula kila chindu, na mawuliwu gaki ndi gachakaka, lepi gaudese. Hinu, mukamula mawuliwu ga Mpungu uyo na kusigalila mukuwungana na Kilisitu. \p \v 28 Nambu nyenye vana vangu, muyendelela kuwungana nayu, muni ligono leibwela mkoto kuyogopa amala kukola soni. \v 29 Mmanyili kuvya Kilisitu ndi mbwina neju palongolo ya Chapanga, mewawa mmanyili kuvya kila mweihenga gabwina palongolo ya Chapanga mwenuyo ndi Mwana wa Chapanga. \c 3 \s Vana va Chapanga \p \v 1 Mlola, uganu wa Dadi cheuvi ukulu weukita tikemelewa tavana va Chapanga! Na chakaka ndi chativili, ndi muni vandu va pamulima vatimanyili lepi tete ndava muni vammanyili lepi Chapanga. \v 2 Mwava nkozi, hinu tavana va Chapanga, nambu yakona yangamanyikana hotohoto chetivyayi. Nambu timayili kuvya penapo Kilisitu peibwela yati tiwanangana nayu ndava yati tikumlola ngati cheavili. \v 3 Na kila mundu mweavi na huvalila yeniyo ndi akujinyambisa, ngati Kilisitu cheanyambiswi. \p \v 4 Kila mundu mweikita gahakau akugabela malagizu ga Chapanga, ndava kumbudila Chapanga ndi kuyibela malagizu ga Chapanga. \v 5 Kilisitu abwelili ndava ya kuwusa kumbudila kwitu Chapanga, na mwene ambudili lepi Chapanga. \v 6 Kila mundu mweitama mukuwungana na Kilisitu iyendelela lepi kumbudila Chapanga. Yoyoha mweiyendelela kumbudila Chapanga, amuwene lepi amala ammanyili lepi. \p \v 7 Vana vangu, mundu akotoka kuvakonga! Mweikita gabwina kwa Chapanga akumganisa Chapanga muni Kilisitu mmbwina neju palongolo ya Chapanga. \v 8 Mweikita gahakau ndi wa Setani, ndava Muhakau ndi ambudili Chapanga kuhumila utumbula. Ndava yeniyo Mwana wa Chapanga abwelili pamulima muni ahalabisa lihengu loha la Mhakau. \p \v 9 Kila mundu mweavili Mwana wa Chapanga akumbudila lepi Chapanga ndava muni wumi wa Chapanga utama mugati yaki ihotola lepi kumbudila Chapanga muni Chapanga ndi Dadi wavi. \v 10 Kwa njila yeniyi tihotola kuvamanya vevavili vana va Chapanga na vevavili vana va Setani. Mundu yoyoha mwangakita gegavi gabwina palongolo yaki amala mundu mwanga mgana mlongo waki mwenuyo mwana lepi wa Chapanga. \s Mugananayi \p \v 11 Wenuwu ndi ujumbi wemwayuwini kuhumila kadeni kuvya: Tigananayi tete kwa tete. \v 12 Mkoto kuvya ngati Kaini mweavili mundu wa yula Muhakau akamukoma mlongo waki Abeli. Ndava ya kiki amkomili? Ndava matendu gaki gavi gahakau, na mlongo waki akitayi gabwina palongolo ya Chapanga. \p \v 13 Valongo vangu, mkoto kukangasa, ngati vandu va mulima vavavengii nyenye. \v 14 Tete timanyi kuvya tihumi mulifwa tiyingi mukulama, ndava tivaganili valongo. Mwene mweangali uganu mwenuyo itama mumakakala ga lifwa. \v 15 Kila mweakumuvenga mlongo waki ndi mkomaji, na nyenye mumanyi kuvya mundu mkomaji avi lepi na wumi wa magono goha gangali mwishu. \v 16 Ndava ya lenili tiumanyi uganu chauvi, ndi muni Kilisitu awusili wumi waki ndava ya tete, na tete mewa tiwusa wumi witu ndava ya kuvatangatila valongo vitu. \v 17 Nambu mundu avi na vindu vya pamulima, na akumlola mlongo waki igana, akabela kumuhengela lipyana, wu, ihotola wuli kujova akumgana Chapanga? \v 18 Vana vangu tileka kuvagana vandu kwa kujova ndu nambu tivagana chakaka kwa kulangisa matendu. \s Mitima yangayogopa palongolo ya Chapanga \p \v 19 Ndi chetihotola kuvya tavandu vetivili na uchakaka, na tivili lepi na wogoyi mumitima yitu palongolo ya Chapanga. \v 20 Ngati mitima yitu ikutikumbusa lepi kuvya tikumbudila Chapanga, timanyi kuvya Chapanga muvaha kuliku mitima hitu na mwene amanyili goha. \v 21 Vankozi vangu, mitima yitu ngati yikutikumbusa lepi kuvya tikumbudila Chapanga hinu tivya lepi na wogoyi palongolo ya Chapanga. \v 22 Na chochoha chetikumuyupa, tichipata kwaki. Tiyuwanila mihilu yaki kukita gala gegakumganisa Chapanga. \v 23 Mihilu yaki ndi iyi, kumsadika Yesu Kilisitu mweavili Mwana waki, na kuganana tavete ngati cheatilagizili. \v 24 Vandu voha veviyidakila mihilu ya Chapanga vitama mukuwungana nayu. Vene vitama mugati ya Chapanga na Chapanga itama mugati yavi. Tete tigamanyili ago kwa njila ya Mpungu Msopi mweatipelili. \c 4 \s Mpungu wa chakaka na wa udese \p \v 1 Mwava nkozi vangu, mkoto kumsadika kila mundu mweijova ilongoswa na Mpungu wa Chapanga, ndi mumlinga hoti mmanya ngati chakaka Mpungu mwenuyo ihuma kwa Chapanga amala lepi, ndava muni kuvi na vamlota vamahele va udese pamulima. \v 2 Yeni ndi njila ya kumanya kuvya mundu ilongoswa na Mpungu wa Chapanga, kila mundu mweiyidakila Yesu Kilisitu abwelili na kuvya mundu, mwenuyo ndi ilongoswa na Mpungu wa Chapanga. \v 3 Nambu kila mundu mwangayidakila ago ndava ya Yesu mundu mwenuyo ilongoswa lepi na mpungu wewihuma kwa Chapanga. Na mwenuyo ilongoswa na Mpungu wa yula mweakumbela Kilisitu Mpungu mwenuyo mwemwayuwini kuvya ibwela na hinu amali kubwela pamulima. \p \v 4 Mwavana nyenye, ndi vandu va Chapanga, na mmalili kuvahotola vamlota va udese ndava Mpungu wa Chapanga mweavili mugati yinu ana makakala kuliku yula mweavili mugati ya vandu va mulima uwu. \v 5 Vamlota venavo ndi vandu va mulima vijova mambu ga mulima na vandu va pamulima vakuvayuwanila ndava muni vene ndi va pamulima. \v 6 Nambu tete tavandu va Chapanga. Na mundu yoyoha mweammanyili Chapanga akutiyuwanila tete, mweangavya wa Chapanga akutiyuwanila lepi. Chenichi ndi chetihotola kummanya Mpungu wa chakaka na mpungu wa udese. \s Uganu wa Chapanga \p \v 7 Vankozi vangu tiganana muni uganu uhuma kwa Chapanga. Mundu yoyoha mweavili na uganu mwenuyo ndi mwana wa Chapanga na ammanyili Chapanga. \v 8 Mundu yoyoha mwangali uganu ammanyi lepi Chapanga, ndava Chapanga ndi uganu. \v 9 Chapanga alangisi uganu waki kwa kumtuma Mwana waki ngamwene pamulima, muni tivya na wumi wa chakaka. \v 10 Uwu ndi uganu, tete lepi mwatamugani Chapanga, nambu mwene atiganili tete ndi amtumili Mwana waki avyayi luteta lwa kutiwusila kumbudila kwitu Chapanga. \p \v 11 Vankozi vangu, yikavya Chapanga atiganili chenicho, na tete tiganikiwa tigananayi. \v 12 Kawaka mundu mweamuweni Chapanga lukumbi lwolwoha lula, ngati tiganana, ndi Chapanga itama mukuwungana na tete na uganu waki udandasika mugati yitu. \p \v 13 Timanyi kuvya titama mukuwunga na Chapanga na mwene itama mukuwungana na tete, ndava atipelili Mpungu waki Msopi. \v 14 Tete tilolili na kuvajovela vangi kuvya Dadi amutumili Mwana waki pamulima avyayi Msangula wa pamulima. \v 15 Kila mundu mweiyidakila na kujova kuvya Yesu ndi Mwana wa Chapanga, Chapanga itama mukuwungana nayu, na mwene mukuwungana na Chapanga. \v 16 Na tete timanyili na kuusadika uganu wa Chapanga weavi nawu ndava yitu. \p Chapanga ndi uganu, ndi mundu yoyoha mweitama muuganu vitama mukuwungana na Chapanga na Chapanga itama mukuwungana nayu. \v 17 Uganu udandasiki mugati yitu ndava tihotola kuvya na ukekesi ligono lila la uhamula, na tivya nawu ndava muni titama ngati Kilisitu cheatamili. \v 18 Pepavili na uganu kawaka wogohi. Ena! Uganu waudandasiki uvinga wogohi woha, muni mundu mweavi na wogohi adandasiki lepi muuganu. Muni mundu mweavi na wogohi iyogopa kuhamuliwa. \p \v 19 Tete tigana ndava Chapanga atumbwili kutigana tete. \v 20 Mundu akajova nimganili Chapanga na kuni amvengili mlongo waki ana udese. Ndava mundu mwangamgana mlongo waki mweakumlola ihotola wuli kumgana Chapanga mweangamuwona? \v 21 Hinu, mihilu yeniyi ndi yetipewili na Kilisitu ndi aga: Mundu mwakumgana Chapanga iganikiwa mewa amgana mlongo waki. \c 5 \s Tiuhotwili Mulima \p \v 1 Kila mundu mwaisadika kuvya Yesu ndi Kilisitu Msangula mundu mwenuyo ndi mwana wa Chapanga. Na kila mweakumugana dadi mewawa akumgana na mwana waki. \v 2 Lijambu lenili ndi likutikita timanyayi kuvya tivaganili vana va Chapanga, ndi patikumugana Chapanga na kuyidakila mihilu yaki. \v 3 Ndava kumugana Chapanga ndi kuyidakila mihilu yaki. Na mihilu yaki yitopa lepi, \v 4 ndava kila mundu mweavi mwana wa Chapanga ihotola kugahotola mambu ga mulima uwu. Na tete tikuuhotola mulima kwa sadika yitu. \v 5 Yani ihotola kugahotola mambu ga mulima? Ndi yula mweisadika kuvya Yesu ndi Mwana wa Chapanga. \s Kujova gevagawene ndava ya Yesu Kilisitu \p \v 6 Yesu Kilisitu ndi mweabwelili kwa njila ya manji lukumbi lwa ubatizu na kwa ngasi peafwili. Abwelili lepi kwa njila ya manji ndu, nambu kwa manji na ngasi. Na Mpungu Msopi ijova aga ndi chakaka ndava ya Yesu muni Mpungu Msopi ndi mchakaka. \v 7 Hinu vavi vadatu vevijova uchakaka. \v 8 Mpungu Msopi, manji na ngasi, na voha viyidakilana chindu chimonga. \v 9 Tete tisadika lukumbi vandu vakutijovela gavagaweni ndi gala geijova Chapanga gitopa neju na Chapanga ijova chakaka kumvala Mwana waki. \v 10 Ndi kila mundu mweakumusadika mwana wa Chapanga avinawu wenuwo uchakaka mumtima waki. Nambu mweangamsadika Chapanga akumukita Chapanga kuvya mdese, ndava asadiki lepi mambu geajovili Chapanga kumvala Mwana waki. \v 11 Na uchakaka wene ndi uwu: Chapanga atipelili wumi wa magono goha gangali mwishu, na wumi wenuwo upatikana kwa Mwana waki. \v 12 Mundu yoyoha mweavili na Mwana wa Chapanga avi na wumi wenuwo, na mundu mweavi lepi na Mwana wa Chapanga avi lepi na wumi wenuwo. \s Wumi wa magono goha gangali mwishu \p \v 13 Nivayandikili nambu mumanyayi kuvya muvinau wumi wa magono goha gangali mwishu, nyenye mwamukumsadiki Mwana wa Chapanga. \v 14 Lijambu lenili ndi likutikita timanya changali kuyogopa kuvya Chapanga akutiyuwanila, na tikamyupa chindu chochoha ngati cheigana akutiyuwana. \v 15 Na tete tikamanyayi kuvya kila petiyupa akutiyuwana, ndi timanyi kuvya tipokela chochoha chatiyupa kwaki. \p \v 16 Ngati mundu yati akamlola mlongo waki ikita gakumbudila Chapanga gangamlongosa mulifwa, iganikiwa amyupilayi, na Chapanga yati akumupela wumi mundu mwenuyo, nilongela aga ndava ya vala vavihenga uhakau wangavalongosa mulifwa. Nambu kuvili kumbudila Chapanga kwekumlongosa mundu mulifwa nene nijova lepi myupa ndava ya kumbudila Chapanga kwenuko. \v 17 Lijambu loloha langamganisa Chapanga, lenilo ndi lijambu la kumbudila Chapanga, nambu kuvili kumbudila Chapanga kwanga mlongosa mundu mulifwa. \p \v 18 Timanyili kuvya kila mundu mweavili Mwana wa Chapanga iyendelela lepi kumbudila Chapanga, ndava muni Mwana wa Chapanga akumyunga na Muhakau ihotola lepi kumkita Chindu chochoha. \p \v 19 Timanyi kuvya tete ndi tavana va Chapanga, na mulima woha ulongoswa na Muhakau. \p \v 20 Tete timanyili kuvya Mwana wa Chapanga amali kubwela, na mwene ndi atikitili timmanya Chapanga wa chakaka. Na tete titama mukuwungana na Chapanga wa chakaka kwa njila ya kuwungana na Mwana waki Yesu Kilisitu. Mwenuyu ndi Chapanga wa chakaka, na ndi wumi wa magono goha gangali mwishu. \p \v 21 Vana vangu, mujiyangalila mkoto kugundamila chimong'omong'o.