\id MAT - - Xavánte NT -Brazil 2004 (DBL -2013) \h MATEUSI \toc1 Zezu Cristuhu wasu'uwẽ na Mateusi te te ãma ĩrob'ui'érézé \toc2 Mateusi \toc3 Mt \mt1 Mateusi \mt2 Zezu Cristuhu wasu'uwẽ na Mateusi te te ãma ĩrob'ui'érézé \imt1 Ĩbaihâ wasu'uzé \ip Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ siré hã aibâ hã te 're hâimana, Mateusi na ĩsisi hã, Réwi na ĩsisi hâiba amo hã. Ta hã ma tô ã ĩbaihâ na hã dama rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina. Zezusihi siré 're morĩ õ ré hã, rob'uiprazé hã ma tô te te dawi 're a'ubumro, danhib'apito ma. Zezusihi ãma ma tô rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na Danho'reptui'wa da. Ãne na rob'ui'éré 'rata 'wa norĩ hã te te ãma 're ĩrob'ui'éré za'ra mono zéb zarina, sena na da te 're waihu'u za'ra mono da, ma tô ãma rob'ui'éré, Mateusi hã. Ma tô duré sima wẽ, te te dama waihu'u pese da, Zezusi hã tô sena zudezu norĩ nhib'apito na hã, duré tô õhõ zô si 're ĩsimipari za'ra mono na hã. \c 1 \s1 Zezu Cristuhu hi'rata norĩ za'ratazé \r Rucasi 3.23-38 \p \v 1 Ã hã rob'ui'éré hã Zezu Cristuhu hi'rata norĩ za'ratazé. Ta hã Dawihi nhihudu, duré Abra'ãhã nhihudu. \v 2 Abra'ã hã Izatihi mama. Izati hã Zacoho mama. Zaco hã Zuda norĩ mama, tisisãnawã norĩ me. \v 3 Zuda hã Perezihi mama, duré Zeraha mama. Ĩna zahuré hã Tama na ĩsisi hã. Duré Perezi hã Esirõhõ mama. Duré Esirõ hã Arãhã mama, ta hã. \v 4 Arã hã Aminadabehe mama. Duré Aminadabe hã Nasõhõ mama. Duré Nasõ hã Samohõ mama. \v 5 Samo hã Bu'azihi mama. Bu'azihi na hã Ra'abi na ĩsisi hã. Duré Bu'azi hã Obedihi mama. Obedihi na nhisi hã, Ruti na ĩsisi hã. Duré Obedi hã Zéséhé mama. \v 6 Zésé hã Dawihi mama, dama ĩpire mama. Dawi hã Saromahã mama. Uri'asi ĩdâ'â mro wa, ma podo, Saroma hã. \v 7 Saroma hã Robu'ãhã mama. Duré Robu'ã hã Abizaha mama. Duré Abiza hã Azaha mama. \v 8 Aza hã Zosapaha mama. Duré Zosapa hã Zorãhã mama. Zorã hã Uzi'asihi hi'rada. \v 9 Uzi'asi hã Zotãhã mama. Duré Zotã hã Acasihi mama. Duré Acasi hã Ezetizaha mama, ta hã. \v 10 Ezetiza hã Manaséhé mama. Duré Manasé hã Amosihi mama. Amosi hã Zozi'asihi mama, ta hã. \v 11 Zozi'asi hã Zeconiza norĩ mama, tisisãnawã norĩ me. Babironiza u Izarazéhé nhihudu norĩ, da te séme da, da te simroi mono ré, ma tô ta norĩ hã tipoto za'ra. \p \v 12 Tawamhã Izarazéhé nhihudu norĩ, Babironiza u da te simroi mono za'u si, ma tô Zeconiza hã poto, Sarati'é hã. Sarati'é hã Zorobabéhé mama, ta hã. \v 13 Zorobabé hã Abi'udihi mama. Duré Abi'udi hã Eri'atĩhĩ mama. Duré Eri'atĩ hã Azoho mama. \v 14 Azo hã Sadotihi mama. Duré Sadoti hã Atĩhĩ mama. Duré Atĩ hã Eri'udihi mama. \v 15 Eri'udi hã Eri'azaha mama. Duré Eri'aza hã Matãhã mama. Duré Matã hã Zacoho mama, ta hã. \v 16 Zaco hã Zuzéhé mama. Zuzé hã Marizaha mro. Mariza hã, Zezusihi na, ta hã. Zezusi hã, ta hã Cristu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu, Danho'reptui'wa da, da te 're ĩsisi za'ra mono. \p \v 17 Ãne hã 14 na dahi'rata norĩ hâiba za'ra hã, Abra'ãhã hawimhã, Dawihi u hã. Duré 14 na dahi'rata norĩ hâiba za'ra hã Dawihi hawimhã, Izarazéhé nhihudu norĩ, da te ĩsimroi mono zéb u hã, Babironiza u. Duré 14 na dahi'rata norĩ hâiba za'ra hã Izarazéhé nhihudu norĩ, da te ĩsimroi mono zém hawimhã, Cristu ĩpotozéb u hã. \s1 Zezu Cristuhu waptã'ãzé wasu'u \r Rucasi 2.1-7 \p \v 18 Tawamhã ãne Zezu Cristuhu potozé hã: Mariza hã Zezusi, ãma ĩna da hã ma tô sima ropisutu zahuré Zuzéhé me, sina mro zahuré da. Tane nherẽ, sina mro zahuré õ ré, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na tiwasã Mariza hã, te te sa'rese õ nherẽ. \v 19 Tawamhã aibâ hã Marizaha ãma ĩmro da hã 're morĩ wẽ di, Zuzé na ĩsisi hã. Ta hã marĩ ĩwẽ si te te 're 'manharĩ u'âsi. Taha wa, ma tô sima rosa'rata, ãma ĩmro da ropisudu hã pi'uriwi za te te siwi ĩpari na hã, duré danho'a ĩwasété na te te ãma hiri wa, da te dasiwi waihu'u za'ra tõ da. \v 20 Ãne na te te sima rosa'rata wamhã, hâiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa hã ma tô tãma sihâi'ré, sõtõ 'rowi. Ãne te tãma tinha: \p — Zuzé, Dawihi nhihudu, asina aihâtâ'â tõ, Marizaha ãma aimro tõ da hã. Ta hã ma tô tiwasã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na. \v 21 Ĩ'ra hã 'watébrémi na te za tãma podo. Tawamhã Zezusi na te za ĩsisi. Danho'reptui'wa te wasu'u, ĩsisi hã. Taha si te za tinhib'a'uwẽ hã te te 're anho'reptu, ĩwasété hawi, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩdahâ za'ra mono zém hawi. \p \v 22-23 Ãne da hã ma tô pisutu, Zezusihi ma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã duréihã tizadawa wasu'u 'rata 'wai ma, Iza'izaha ma, te te ĩwaihu'uzém na te te ãma uwaimrami da. Ãne ma tô tãma waihu'u, duréihã: \q1 “Pi'õi ubuni hã te za tiwasã. Duré ĩ'ra hã te za tãma waptãrã, aibâ na. \q1 Taha nhisi hã za, Emanuwé na ĩsisi hã.” \m ('Re ĩhâimana u'âsi mono, wasiré 're ĩmorĩ u'â, te wasu'u, ĩsisi hã.) Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ãma ĩrowaihu'uzé hã, duréihã. \p \v 24 Tawamhã Zuzé hã utu wamhã, hâiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina, ma tô ãma timro oto, Marizaha ãma, awa'awi. \v 25 Tane nherẽ, Zuzé hã te te sima ãma rosa'rata õ di a'â Marizaha ãma, ĩ'ra tãma waptã'ã õ ré. Taré te ĩré 'madâ. Tawamhã ĩ'ra tãma waptã'ã wamhã, Zuzé hã ma tô sisi, Zezusi na. \c 2 \s1 Bâtâ pusizém hawi, aibâ norĩ ĩsi'aba'rézé wasu'u, Zezusihi u \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô podo, Berẽ na 'ri nho'õmo nhisi ãma, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Apito Erodi hã, Izarazéhé nhihudu norĩ te te 're 'madâ'â za'ra mono ré, ma waptãrã. Waptã'ã parip si, ma tô wasi na romnhoré'wa norĩ hã aihutu Zeruzarẽ u, bâtâ pusizém hawi, rowaihu'u pese 'wa norĩ hã. \v 2 Tawamhã te sô anharĩ za'ra, Zezusihi zô: \p — E mahãta 'watébrémi, zudezu norĩ nhib'apito da, ĩpodo hã. Wa norĩ hã wa tô 'madâ'â za'ra ni, wasi hã, bâtâ pusizém niwĩmhã, zudezu norĩ nhib'apito da, ĩpotozé te te ĩwasu'u hã. Taha wa, wa we ai'aba'ré ni, ãma wawata za'ra da. — Ãne ma tô sô anharĩ za'ra. \p \v 3 Tawamhã apito Erodi te te wapari wamhã, hâtâ'â uptabi di, uburé Zeruzarẽ ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ zama. \v 4 Tawamhã apito Erodi hã ma tô 'rã'õtõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ hã, duré ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rata na dama rowahutu'wa norĩ hã te te sadanharĩ za'ra da: \p — E mame te za waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã, Danho'reptui'wa da. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \v 5 Tawamhã ma ãma sada'âbâ za'ra: \p — Berẽ na 'ri nho'õmo nhisi ãma te za waptãrã, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã ma tô ãne na ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: \q1 \v 6 “A norĩ wa'wa hã Berẽ ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã Zudaha nhihudu norĩ nhipti'ai ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã dama aiwapu na 're aihâimana za'ra wa'aba mono newa, te za oto dama asisi za'ẽtẽ na dama 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. E marĩ wa. Tame danhib'apito da hã za poto wa, ĩ̱nhib'a'uwẽ norĩ hã te te 're ab'madâ'â pese mono da, Izarazéhé nhihudu norĩ hã.” \m Ãne duréihã ma tô ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã. \p \v 7 Tawamhã Erodi hã ma tô sô tihârâ za'ra, bâtâ pusizém hawi ĩsihutu norĩ zô, pi'uriwi te te sadanharĩ za'ra da, ta norĩ hã: \p — E mahãna ma tô wasi hã watobro. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \v 8 Te te sadanharĩ za'ra pari, ma tô tãma rob'ru za'ra, Berẽ u si'aba'ré da. Ãne te duré tãma rob'ru za'ra: \p — Mo oto ai'aba'réi wa'aba, 'watébrémi zô asinharĩ pese za'ra wa'aba da. Sõpẽtẽ za'ra wa'aba wamhã, ma'ãpé apâ we asiwi ĩ̱po're pu'u aba za, te waihu'u da, ĩtẽme ĩ̱morĩ da duré wa hã, ãma ĩ̱wata da, ĩ̱zama. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, apito Erodi hã. \p \v 9 Tawamhã apito mreme te te wapari za'ra parimhã, robzabui'wa norĩ hã te oto ai'aba'ré, Berẽ u. Tawamhã bâdâdi na si'aba'réi ré, ma tô wasi hã 'madâ'â za'ra, tô õ hã tirob ãma ré te te ĩ'madâ'â za'ra hã. Te ĩsõwa timorĩ za'ra. Tawamhã ma tô oto mazazâ. 'Watébrémi ĩsãmrazém nho'õmoi baba, te oto za, wasi hã. \v 10 Tawamhã aibâ norĩ hã wasi te te 'madâ'â za'ra wamhã, toi uptabi za'ra di. Taha wa, te 're to za'ra. \v 11 Tawamhã 'ri para u ma tô asisi. Sisisi wamhã, ma tô sabu za'ra 'watébrémi hã, ĩna ĩré sãmra ré, Mariza hã. Tawamhã hi'rãtitõ ma tô asimro, ãma wata za'ra da. Taha pari, ma tô 'ridawa za'ra, tinhimiro'wapézéb za'ra hã. Ma tô ãma sawi za'ra, tinhoprub za'ra zém na; ẽtẽ'ubuzi pré oru hã, duré wedewati ĩsadaze hã, duré wedewati ĩsadaze si'u'ẽne hã. Taha na ma tô tãma tinhoprub za'ra. \fig |src="LB00295B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="MAT 2.11" \fig* \p \v 12 Tawamhã rosawẽrẽ na ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tãma waihu'u za'ra, bâtâ pusizém hawi ĩsihutu norĩ ma, apâ si'aba'ré tõ da, Erodihi u. Taha wa, te bâdâdi amo na apâ ai'aba'ré, tirob u. \s1 Zuzé norĩ hã Ezitu u ĩnebzé wasu'u \p \v 13 Tawamhã aibâ norĩ si'aba'ré za'u si, ma tô hâiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa hã Zuzéhé ma sihâi'ré, sõtõ 'rowi. Ãne te tãma rowasu'u: \p — Apito Erodi hã ma tô dama rob'ru, ai'uté zô danhopré mono da, ĩsadawa para da te wĩrĩ da. Taha wa, te za oto ai'u. Ai'uté hã sa'ra na. Duré ĩna zama ĩré saprõni Ezitu u, tame a'â ĩré aimasisi aba da, dawi. Tawamhã apâ we ĩ'ane wa'aba zéb da hã, wa hã te aima ĩwaihu'uzéb zô si, te za asina asimipa. — Ãne ma tãma waihu'u, hâiwa ãma romhuri'wa hã. \p \v 14 Tawamhã Zuzé hã ma tô udu. Utu wamhã, awa'awi ma tô ai'utére hã sa'ra. Ĩna hã ma tô ĩré saprõ barana, Ezitu u. \v 15 Tawamhã tame te oto ĩré aimasisi zahuré, apito Erodi hã ĩdâ'âzéb u. Ãne ma tô tiromhâiba, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, tizadawa wasu'u 'rata 'wai ma, te te ĩwaihu'uzém na te te sina uwaimrami da. Ãne ma tô tãma waihu'u siro: “Wa hã ĩ̱'ra, wa satõ, Ezitu hawi morĩ da.” Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme hã, ti'ra ãma hã. \s1 Ai'uté, da te 're ĩsimroi mono zé wasu'u \p \v 16 Tawamhã apito Erodi hã aibâ norĩ, bâtâ pusizém hawi we ĩsi'aba'ré norĩ hã pi'uriwi tiwi ĩsi'aba'ré na te te ãma rowaihu'u za'ra wa, ma tô ab'rui pese. Sib'rui wa, tãma da'wapéi'wa norĩ hã ma tô satõrĩ za'ra Berẽ u, 'watébrémi zô si'aba'ré da, uburé te te dawi uprosi mono da, maparane ãma ĩwahu mono õ hã, Berẽ ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ 'ra hã, duré Berẽ 'rata 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ 'ra zama. Aibâ norĩ hã wasi te te ĩ'madâ'â za'ra zém na te te tãma ĩwaihu'u za'ra zéb zarina, ma tô apito Erodi hã ãne 'manha. \v 17 Ãne ma tô tiromhâiba, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa te te ĩrowasu'uzéb zarina, Zeremiasi hã. Ma tô ãne ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: \q1 \v 18 “Rama na romnhisi ãma hã dawawa hã ma tô wapari za'ra ni, dazadari 'rãihâ hã. \q1 Raté hã te aiwa'õ, ti'ra norĩ ãma. Pẽ'ẽzé uptabi wa, te te sima wẽ õ di, da te ĩpẽ'ẽtété da hã, ĩ'ra norĩ hã uburé tiwi si'utõrĩ wa.” \m Ãne ma tô Zeremiasi hã rowasu'u. \s1 Ezitu hawi, Zuzé norĩ hã apâ te te sina ĩsiri zahuré zé wasu'u \p \v 19 Tawamhã apito Erodi dâ'â parimhã, ma tô hâiwa ãma Wanhib'apito ma romhuri'wa hã Zuzéhé ma sihâi'ré, sõtõ 'rowi, Ezitu ãma sãmra ré. \v 20 Ãne te tãma tinha: \p — Oto ai'utu. 'Watébrémi hã oto subzari aba. Ĩna ĩré saprõni, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai u. Aibâ norĩ hã 'watébrémi te te aré siwi wĩrĩ da, sô ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô tidâ'â za'ra. — Ãne te tãma rowasu'u. \p \v 21 Tawamhã Zuzé hã utu wamhã, ma tô apâ saprõni zahuré 'watébrémi hã, ĩna me, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai u. \v 22 Tane nherẽ, ma tô wapa Aterazu, apito Erodihi 'ra wasu'u hã, timama nhowa're're ĩsébré na hã Zudeza ãma te te 're ĩda'ab'madâ'â mono da hã. Taha wa, pahi di, tame ĩré 're ĩhâimana zahuré mono da hã. Tawamhã sõtõ 'rowi ma tô tãma waihu'u na sahu, hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa hã, Zuzéhé ma, Zudeza u neb zahuré tõ da, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi u si neb da. Taha wa, ma tô tamomop si tineb zahuré, Zuzé norĩ hã. \v 23 Tame te oto 're simasisi zahuré, Nazaré na 'ri wa'õtõ nhisi ãma. Ãne ĩromhâimanazé hã, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré hã te te ãma uwaimrami da. Ãne duréihã ĩwasu'u na rob'ui'éré 'rada hã: “Ta hã Nazaré ãma 're ĩsãmra mono na te za oto da te 're sisi za'ra.” Ãne ma tô waihu'u sirõmo za'ra, za da te dasima 're ĩwasu'u za'ra mono zéb da na hã. \c 3 \s1 Zuwã Batita te te dama 're ĩrowahutu mono zé wasu'u \r Marcusi 1.1-8; Rucasi 3.1-9, 15-17; Zuwã 1.19-28 \p \v 1 Tawamhã wahub ahâ na ãma wahu pari, ma tô Zuwã Batita hã mo a'ubuni u, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na te te dama ãma sãna'rata da. \v 2 Ãne te dama rowasu'u: \p — Ma'ãpé, aiwasété wi aipizari za'ra wa'aba. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã romhuture di oto. — Ãne te dama rowahutu, Zuwã Batita hã. \p \v 3 Duréihã Iza'iza hã ma tô Zuwã Batitaha ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã. Ãne ĩsimi'ui'éré hã: \q1 “Ni'wa hã te za te te dama 're rob'mahârâ, a'ubuni wi: \q1 Bâdâdi hã asiwi ropese aba, Wanhib'apito zô. \q1 Ĩmana 'rãmi bâdâdi hã sô sa'ra wa'aba, awa'awi da.” \m Ãne ma tô Iza'iza hã ãma rob'ui'éré, romhâ ré. \p \v 4 Zuwã hã awaru ba'õmore zéré 'manharĩ na te 're si'uza. Duré romhâ 'manharĩ hâiwaré na te 're si'usisi. 'Riti na si te 're sa. Duré rom na ropĩni na zama te 're sa. \v 5 Tawamhã Zeruzarẽ ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã, duré Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma daza'rui mono bâ 're ĩdahâimana za'ra mono hã, duré Zodã pa nhisi 'rata 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ zama, ma tô ĩtẽme 're dasito, daro mono bâ. Ĩsimirowasu'u hã da te 're wapari za'ra mono da, ma tô ĩtẽme 're dasito. \v 6 Taha wa, dawasété na ma tô 're dasiwẽ'õ za'ra 'râwi, sõ'awi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Dawasété na 're dasiwẽ'õ za'ra mono sidâpâsi, ma tô Zuwã Batita hã â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ, Zodã pa ãma. \p \v 7 Tawamhã Zuwã hã ma tô 'madâ'â za'ra, parisezu norĩ hã ahâ uptabi na, duré sadusezu norĩ hã. Te ĩtẽme ai'aba'ré, â dawabzuri te te dame 'manharĩ za'ra da. Tawamhã Zuwã hã te te 'madâ'â za'ra wamhã, te tãma nharĩ za'ra, parisezu norĩ ma: \p — A norĩ wa'wa hã wahi ne te 're anomro aba mo. E 'wa simiroti zarina, te we ĩ̱tẽme ai'aba'réi wa'wa bété, â dawabzuri si ĩ'manharĩ za'ra wa'aba zém na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimihâzé wi, asisõ'reptu za'ra wa'aba da bâ, aiwasédé hã rẽme za'ra wa'aba õ nherẽ. \v 8 Sena na aiwasédé hã ĩrẽme za'ra wa'aba zém na, da te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da, te za oto 're anomro wẽ wa'aba mo. \v 9 Duré Abra'ãhã nhihudu wẽ te, asina 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩ'aihâ za'ra wa'aba mono õ na hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, waihu'u pese di, ã ẽtẽ norĩ ma, te te nharĩ da, tãma si'a'uwẽ za'ra da, Abra'ãhã nhihudu oto 're hâimana za'ra mono da, ẽne hã. \v 10 Hâtâra hã te za oto ni'wa hã sarõtõ, wedepa nhihârizéb da hã. Uburé wede hã 're ĩ'rãi pese za'ra mono õ hã te za te te ãma 're anhihâri. Tawamhã unhama u te za te te 're anhamra. — Ãne te dama ãma simiré'é Zuwã hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimihâzém na hã. \p \v 11 Te duré dama tinha: \p — Wa hã wa tô â uptabi na si te 're aihâiba ubu za'ra wa'wa, â dawabzuri hã te aima 're ab'manharĩ aba mono wamhã, aiwasété wi 're aipizari za'ra wa'aba mono zém na, da te oto ãma 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da. Tane nherẽ, ĩ̱za'u si te za ĩ̱ma ĩpire uptabi hã wei wi. Taha si te za oto 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na te te duré 're aihâiba ubu za'ra wa'wa, unhama ne na zama, â na te aima 're ĩ'ab'manharĩ aba mono ne hã. Ta hã ĩ̱ma pire uptabi wa, ĩpara'uza hã te tãma mrami waihu'u õ di za, tãma ĩ̱wapure wa. \v 12 Wei morĩ wapsi, te za da'ãma aipo'o. Buru nho, da te 're upõrĩ za'ra mono parimhã, te za da te 're sa'wari za'ra, ĩsa'warizéb 're. Tawamhã ĩtomhâ na te za da te ãma 're ro'o za'ra. Ĩro hã sa'ẽtẽ nherẽ, da te wĩrĩ waihu'u õ di za. Tane ĩ̱ma ĩpire hã wei morĩ wapsi, te za da'ãma aipo'o, tridu upõrĩ za'wari ne, ĩtomhâ za'wari ne. — Ãne ma tô dama rowasu'u, Zuwã Batita hã. \fig |src="HK067D.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="MAT 3.12" \fig* \s1 Zezusi, â dawabzuri hã te te ĩ'manharĩzé wasu'u \r Marcusi 1.9-11; Rucasi 3.21-22 \p \v 13 Tawamhã Zezusi hã ma tô mo, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi, Zodã pa u, tame Zuwã Batita, â dawabzuri hã te te tãma 'manharĩ da. \v 14 Tane nherẽ, ma tô pibu Zuwã Batita hã, ĩsimirosa'rada hã te te tiwi ãma saprĩ da, â dawabzuri te te tãma 'manharĩ tõ da. Ãne te tãma tinha: \p — E marĩ da, te ĩ̱ma aipire uptabi nherẽ, ĩ̱ma asi'ru, â dawabzuri hã te aima 'manharĩ da. A hã te aré ĩ̱ma ĩ'manha. \p \v 15 Tawamhã Zezusi hã asa te tãma tinha: \p — Tane tô. Ĩbâ ma te asina ĩ̱ma ĩwaihu. Tane nherẽ, te za ĩ̱ma ĩ'manha, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama ĩpisutuzéb zarina, wa te wasina uwaimrami da. — Ãne ma tô tãma waihu'u Zezusi hã, Zuwã Batitaha ma. Taha wa, Zuwã hã ma tô ãma saze. Ma tô â dawabzuri hã tãma 'manha, Zezusihi ma. \p \v 16 Tawamhã â dawabzuri te te tãma 'manharĩ pari, ma tô â hawi watobro, Zezusi hã. Watobro wi, ma tô hâiwa hã tãma si'ridawa. Tawamhã Zezusi hã ma tô tisã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã we ĩtẽme ĩmorĩ hã hâiwa hawi, utu'u ne hã. Tawamhã ma tô ãma za. \v 17 Tawamhã hâiwa hawi te we ãma tinha: \p — Ã hã ĩ̱'ra. Ĩ̱ma sawi uptabi di. Tãma ĩ̱to za'ẽtẽ uptabi di. — Ãne te we tinha, Ĩmama hã. \c 4 \s1 Zezusi hã, Wa'uburé te te ĩpibuzé wasu'u \r Marcusi 1.12-13; Rucasi 4.1-13 \p \v 1 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô Zezusi hã saprõ a'ubuni u, tame Wa'uburé hã te te nasi pibu da. \v 2 Tawamhã a'ubuni wi sãmra ré, ma tô bâdâ hã 40 na ãma ai'utõ, sai ãna sãmra ré hã. 40 na ma duré ãma timara. Tãma mrab uptabi di. \v 3 Tawamhã Wa'uburé ma tô ĩtẽme wi. Ĩtẽme wisi wamhã, te tãma tinha: \p — Sena a hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, ma'ãpé ẽtẽ ma nharĩ, ĩ'u'ẽtẽ wapu na aima si'manharĩ za'ra da. \p \v 4 Tawamhã Zezusi asa te tãma tinha, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã ãne: “Dasa na si 're danhiptete za'ra mono õ di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama 're ĩ'awaihu'u mono zém na zama, te za 're danhiptete za'ra.” — Ãne te tãma tinha, Zezusi hã. \p \v 5 Taha pari, Wa'uburé hã ma tô Zezusi hã saprõ Zeruzarẽ u, 'ri nho'u ĩwẽ uptabi u, te te duré pibu da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, te saprõ, 'ri nhisi u, sab da hâimo, 'ri 'rãihâ uptabi nhisi. \v 6 Tawamhã ãne te tãma tinha, Wa'uburé hã: \p — Sena a hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, ma'ãpé atobro, ti'ai u. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za, u, hâiwa hawi we atẽme satõrĩ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ hã, te te ai'madâ'â za'ra da. Tinhib'rata na te za, u, siwi asapa, ẽne hã te te ai'u'a õ'umnhasite, aipara wi. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa nhimi'ui'éré hã, duréihã, ĩbaihâ na hã. \p \v 7 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma tinha: \p — Mare di. “Asib'apito za'ra wa'wa hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã marĩ hã te te aima 're pisutu za'ra wa'aba mono õ nherẽ, 're pibu za'ra wa'aba mono õ di za, ta hã te te 're aipawaptob za'ra wa'aba mono zô.” Ãne duré ĩmreme na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. — Ãne te Zezusi hã tãma tinha. \p \v 8 Taha pari, te duré Wa'uburé Zezusi hã saprõ, ẽtẽ 'rãihâ u, danhib'apito norĩ nhipti'ai mono bâ te te rob'madâ'â mono da, uburé ro ĩwẽ uptabi hã te te ab'madâ'â mono da. \v 9 Tawamhã Wa'uburé te ãne tãma ropisutu, Zezusihi ma: \p — Asib'apito na ĩ̱'ãma aiwata da, te za aihi'rãtitõ ĩ̱ma aime. Tawamhã ã hã uburé wa za aima tisõ, ate da. \p \v 10 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Satanasi, mo oto aimorĩ, ĩ̱nhiti. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, ma tô ãne rob'ui'éré: “Uburé Danhib'apito uptabi ãma si, te za 're aiwata za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma si. Taha ma si te za 're ĩromhuri za'ra wa'aba mo, Asib'apito za'ra wa'aba ma si.” Ãne ĩmreme na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. — Ãne te rob'ui'éré 'rada hã tãma 'rãzarõtõ Zezusi hã, Satanasihi ma. \v 11 Tawamhã Wa'uburé ma tô ĩhawi mo. Morĩ wamhã, hâiwa ãma romhuri'wa norĩ hã ma tô we ĩtẽme aihutu, te te siwi pawaptob da, Zezusi hã. \s1 Zezusi hã, romhuri na te te ĩsãna'ratazé wasu'u \r Marcusi 1.14-15; Rucasi 4.14-15 \p \v 12 Tawamhã Zezusi hã Zuwã da te ĩsẽrẽzé wasu'u te te wapari wa, ma tô mo, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. \v 13 Tawamhã Nazaré ãma 're ĩsãmra mono da hã, te te sima rowẽ õ di oto. Taha wa, Capana'u na 'ri nho'õmo nhisi u si ma tô mo, tame oto 're sãmra mono da, Darireza ãma ĩsõ'u zapoto 'rata, Zeburõhõ nhihudu norĩ nhipti'a niwĩ, duré Naptarihi nhihudu norĩ nhipti'a niwĩ. \v 14 Ãne ma tô Zezusi hã 'manha, duréihã Iza'iza hã te te ãma ĩrob'ui'érézéb zarina te te sina uwaimrami da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã. Ãne ĩsimi'ui'éré hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: \q1 \v 15-16 “Zeburõhõ nhihudu norĩ nhipti'ai ãma 're ĩdahâimana za'ra mono, duré Naptarihi nhihudu norĩ nhipti'ai ãma zama, ĩsõ'u tẽme bâdâdi wa, 're ĩdahâimana za'ra mono hã, Zodã na pa nhisi zara niwĩ 're ĩdahâimana za'ra mono hã, Darireza ãma zudezu'õ norĩ hã dawazari 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã te uburé robra na 're dahâimana za'ra. Tane nherẽ, te za oto rowa'a za'ẽne hã da te 're 'madâ'â za'ra, tame. Te za oto dama rowa'a, dapẽ'ẽ 're robra na 're ĩdanomro mono norĩ ma.” \m Ãne Iza'izaha nhimi'ui'éré wasu'u hã, Zeburõhõ nhihudu norĩ 're ĩhâimana za'ra mono norĩ ãma hã, Naptarihi nhihudu norĩ ãma zama. \p \v 17 Tawamhã ta hawim haré ma oto romhuri na sãna'rata Zezusi hã, Timama zadawa wasu'u na. Ãne ma tinhimirowasu'u na dama ãma sãna'rata: \p — Aiwasété wi te za oto 're aipizari za'ra wa'aba mo. Ãhãna bâdâ hã ma tô oto ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb da hã. \s1 Zezusi hã, tepe na romhuri'wa norĩ zô ĩhârâ za'ra zé wasu'u \r Marcusi 1.16-20; Rucasi 5.1-11 \p \v 18 Tawamhã Zezusi hã Darireza na ĩsõ'u nhisi zaihâi baba 're morĩ wamhã, ma tô aibâ norĩ hã sãmri zahuré, tepe mrami na romhuri'wa norĩ hã, tisisãnawãi me: Sima na ĩsisi hã, Pedru na ĩsisi amo hã. Duré ĩno hã Ãdéré na ĩsisi hã. Ĩsõ'ui wa, te nasi abazipara hã wabzuri zahuré, tepe zô. \v 19 Tawamhã Zezusi hã te sô tihârâ zahuré: \p — We ane wa'aba, ĩ̱siré 're ane wa'aba da oto, romhuri na aima ĩ̱sisanho wa'aba da, ĩ̱ma 're ĩda'awaibui wa'aba mono zéb da hã. — Ãne te sô tihârâ zahuré, Zezusi hã. \p \v 20 Taha wa, ma te awa'awi tãma marẽme zahuré abazipara ma, Zezusihi siré 're neb zahuré da oto. \p \v 21 Tawamhã syry na sina pahâ wi, ma duré 'madâ'â zahuré, Ti'adu norĩ hã Zuwãhã me. Ta norĩ hã Zebedehe 'ra zahuré. Timama siré te abazipara sisinarĩ hã te te ãma a'rã'õtõ zahuré apâ, uba're wa. Tawamhã te duré sô tihârâ zahuré. \v 22 Sô hârâ zahuré wamhã, awa'awi ma tô tinhimiromhuri ma marẽme zahuré. Timama zama ma rẽme zahuré, Zezusihi siré 're neb zahuré da. \s1 Zezusi hã da'ahâ na te te ĩda'apesezé wasu'u \r Rucasi 6.17-19 \p \v 23 Tawamhã daza'rui mono bâ te 're mo Zezusi hã, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma hã. Zudezu norĩ te, rowahutuzé mono bâ, ma tô te te dama 're rowahutu. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na te duré te te dama 're rowasu'u, ĩwasu'uwẽ na. Dahâzé mono bâ ma duré da'apese. Hâzé u'âsi wa, sib'uware na 're ĩnomro mono norĩ zama ma apese, Zezusi hã. \v 24 Tawamhã Zezusi te te ĩda'apesezém na, ma tô rowasu'u hã te te ropé, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Taha wa, ma tô ĩtẽme da te 're 'wasari dahâzé mono bâ, uburé aimawi hã dahâzé da te 're ĩsépata za'ra mono norĩ hã, wa'uburé te te 're ĩwamnarĩ za'ra mono norĩ hã, duré da'rã siwamnarĩ wa, 're ĩdahâiba popo'o za'ra mono norĩ hã, duré ĩmorĩ'õ norĩ hã. Uburé ma tô da'apese, Zezusi hã. \v 25 Taha wa, ma tô da'ahâ uptabi na ĩsarina dasi'ré, Darireza hawi, duré Decapori hawimhã, duré Zeruzarẽ hawimhã, duré Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã. Duré Zodã pa zara niwĩ 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ zama ma tô ĩtẽme dasito. \c 5 \s1 Zezusi hã, ẽtẽ 'rãihâ ãma te te dama ĩrowahutuzé wasu'u \r Rucasi 6.20-23 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã da'ahâ uptabi na te te da'madâ'â wamhã, ẽtẽ 'rãihâ na ma tô sai'u, tame a'â sãmra da. Tawamhã ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô 'râwi ĩtẽme ubumro. \v 2 Tawamhã tame ma tô Zezusi hã tinhimirowahutu na tãma sãna'rata za'ra, ãne: \p \v 3 — Ni'wam norĩ hã umnhasi sina 'râwi 're ĩsipawapto waihu'u za'ra mono õ na 're siwaihu'u za'ra mono wamhã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono si za ta norĩ hã ĩ'upana te te 're ĩpawapto wẽ za'ra mono na te te sina 're waihu'u za'ra mono wamhã, ta norĩ si te za rowẽ na 're hâimana za'ra, ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono wa. \p \v 4 — Duré, ni'wam norĩ hã ti'ab ré dawasété u'âsi 're danomro mono wa, da'ãma 're ĩpẽ'ẽzé za'ra mono norĩ hã ta norĩ ma si tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ma si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma 're pisutu za'ra, toi u'âsi 're ĩhâimana za'ra mono zéb da hã. \p \v 5 — Duré, ni'wam norĩ hã tiwaihu'u pese na 'râwi 're ĩsi'madâ'â ze za'ra mono õ norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono si te te sima 're ĩ'madâ'â za'ra mono norĩ hã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ma si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwẽ hã te te 're tãma anhomri, te te tãma 're ĩropisutu za'ra mono zéb zarina. \p \v 6 — Duré, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb uwaibaba, uburé marĩ ĩwẽ hã te te tãma 're ĩ'manharĩ za'ra mono da si, te te sima 're wẽ za'ra mono wamhã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ma si, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma ãma 're a'uwaimrami, rowẽ te te tãma 're ĩ'apisutu mono zém na hã. \p \v 7 — Duré, ni'wam norĩ hã da'ãma 're ĩpẽ'ẽzé za'ra mono zéb zarina, da'ãma 're ĩsina mono norĩ hã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ãma si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma tipẽ'ẽzé za'ra, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã. \p \v 8 — Duré, ni'wam norĩ hã marĩ wasété zô 're sipizari za'ra mono ãna 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma si, tãma 're ĩsihâiba nhomri u'âsi za'ra mono norĩ hã ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ si te za titõmo na 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're 'madâ'â za'ra, 'râwi. \p \v 9 — Duré, rowẽ na dasiré 're dahâimana za'ra mono da, ni'wam norĩ hã tinhimiroti wẽ na te te 're dapawaptob u'âsi za'ra mono wamhã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ si te za ti'ra na te te 're sisi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \p \v 10 — Duré, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb zarina, uburé marĩ ĩwẽ hã te te 're 'manharĩ za'ra mono da si, te te sima 're wẽ za'ra mono wa, da te tãma 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra mono norĩ ma si, tãma 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. E marĩ wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ta norĩ ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono wa. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 11 Tawamhã ãne te duré tãma rowahutu za'ra: \p — Ĩ̱zazei'wa oto 're anomro aba mono wa, da te ai'ãma 're wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, duré da te aima 're rob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, duré dazadawa nhipese na taré da te dama 're aiwasu'u wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, ĩ̱wi 're aipizari za'ra wa'aba mono õ wamhã, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za. \v 12 Taha wa, ma'ãpé atoi u'âsi, ãma 're anomro aba mono za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za marĩ ĩwẽ hã sa'ẽtẽ na te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, hâiwa ãma asô 're ĩsimi'wara aba mono hã. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ ma, ma tô da te tãma 're rob'manharĩ u'âsi za'ra, da te aima 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono ne. — Ãne na ma tô Zezusi hã tãma waihu'u sirõmo za'ra romhâ ré, te te waihu'u zara da. \s1 Dasai warĩrĩzé wasu'u, rob'uiwẽzé wasu'u me \r Marcusi 9.50; Rucasi 14.34-35 \p \v 13 Tawamhã ãne te duré tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma: \p — Ãne wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. A norĩ wa'wa hã sa ne, te za dama 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Sa na hã dasa hã ãma se ti, dasai warĩrĩzé wa. Tane nherẽ, oto 're se si'utõrĩ za'ra mono wamhã, niha da te 'manharĩ waihu'u õ di, apâ se da, dasa da te ãma 're ĩwarĩrĩ za'ra mono da hã. Marĩ dai õ di oto, dama hã. Taré te za da te 're sa'wari za'ra rob u, marĩ dai õ wa oto. Taha wa, te za oto taré ĩsisiwi 're danomro, dapara na. Tane duré, a norĩ wa'wa hã ĩ̱zadawa wasu'u na dama 're romhuri wẽ za'ra wa'aba mono nherẽ, oto romhuri hã 're sahâri za'ra wa'aba mono wamhã, marĩ dai õ di oto, 're aihâimana za'ra wa'aba mono zé hã za, ĩ̱ma hã. \p \v 14 — Ãne wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. A norĩ wa'wa hã rob'uiwẽzém ne, te za dama 're aihâimana za'ra wa'aba mo. 'Re dasimani za'ra mono tõ da, da te dasima 're ĩrob'uiwẽ za'ra mono ne, te za 're ĩdanhimroi wẽ wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono u. 'Rinho'u hã sa'a nhisiwi, da te 're ĩ'ri za'ra mono hã dawi 're simani waihu'u za'ra mono õ di. 'Madâ'â pese di, dama hã. Tane duré, a norĩ wa'wa hã dawi 're aimani waihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. Sõ'awi te za dama 're ĩ̱wasu'u wẽ u'âsi za'ra wa'aba mo. \v 15 Duré, rob'uiwẽzé hã da te ro'o wamhã, e piza'a na te za upsibi ni. Mare di. Ĩsima'warazém na si te za sõ'awi da te 're sõré, 'ri paramhã te te dama 're rob'uiwẽ za'ra mono da, 'ri 're, 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma. \v 16 Tane duré, a norĩ wa'wa hã te za sõ'awi dama 're aihâimana za'ra wa'aba mo, rob'uiwẽzé hã sõ'awi te te dama 're ĩrob'uiwẽ za'ra mono ne. Uburé marĩ hã te za dama 're ĩ'manharĩ wẽ u'âsi za'ra wa'aba mo, dama 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mono zé hã da te 're ĩ'madâ'â za'ra mono zéb zarina, Aimama za'ra wa'aba ãma 're dawata za'ra mono da, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono ãma. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na, Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé wasu'u \p \v 17 — Duré, rosa'rata na ĩ̱'ãma upa za'ra wa'aba õ di za, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé hã, duré ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimiroti zama, te dawi sawi da, we ĩ̱morĩ na hã ti'ai u. Ta norĩ nhimirowasu'u 'rada hã te dawi ĩsawi da hã, we ĩ̱morĩ õ di. Mare di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã te ĩ̱sina ĩ'uwaimrami da si, wa wei mo. \v 18 Tô sena, wa za ãne aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. Hâiwa norĩ hã ti'ai me nimahã na si'utõrĩ zahuré da nherẽ, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã pire na te za tô dama 're hâimana u'âsi. Nima hã dawi 'masi'utõrĩ waihu'u õ di za, ĩ'ui'éré misi hã, duré ĩ'ui'éré 'rãzazazé hã, ĩwaptẽrẽ mono bâ. Za niha dama 're ĩromhâimana mono zéb da hã, ĩbaihâ na duréihã ĩsadawa wasu'u'wa norĩ te te ãma ĩrob'ui'éré sirõmo za'ra zéb zarina, rob'rãsutuzéb u za niha dama 're romhâimana uptabi za'ra mono õ ré, si'utõrĩ za'ra õ di za, ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rata norĩ hã. \v 19 Duré, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã nima hã roti hã taré dama 're 'maihâimana mono newa, te te 're 'madâ'â za'ra mono õ wamhã, duré ĩsine da te 're 'madâ'â tõ za'ra mono da, te te dama ãma 're roti za'ra mono wamhã, ta norĩ si te za dama wapu na 're hâimana za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb ãma hã. Tane nherẽ, ni'wam norĩ si ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rada hã te te 're 'madâ'â pese za'ra mono wamhã, duré ĩsine da te 're 'madâ'â pese za'ra mono da, te te dama ãma 're roti za'ra mono wamhã, ta norĩ si te za dama pire na 're hâimana za'ra, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb ãma hã. \v 20 Ãne wa za duré aima waihu'u za'ra wa'wa. Parisezu norĩ hâimanazém nhipai u, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hâimanazém nhipai u, Wamama te te sima 're ĩ'aiwẽ za'ra wa'aba mono zéb zarina si, 're aihâimana wẽ za'ra wa'aba mono wamhã, tawapsi, te za dame 're asisisi aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã. \s1 Dasisada 're ĩdanhiti'rui wairébé mono zé wasu'u \p \v 21 — Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizé hã: “'Re danhimroi wa'aba mono õ di za. Ni'wam norĩ hã te te 're danhimroi mono wamhã, te za dawasété na dawaihu'u'wa norĩ u da te 're simro, ta norĩ hã ĩwasété na te te siwi 're waihu'u za'ra mono wa, te te dama 're 'ru za'ra mono da, da te dasiwi 're simroi mono da.” Ãne duréihã aihi'rata norĩ wa'aba ma, ma tô roti. \v 22 Ãne na roti hã tô sena nherẽ, wa za oto wa hã aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, ãne na roti na hã. Ni'wam norĩ hã tisiré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ da, 're siti'ru za'ra mono wamhã, ta norĩ hã te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te siwi 're awẽ'õ, ĩwasété na te te 're ĩ'awaihu'u mono zéb zarina. Duré ãté ni'wa hã te za tisiré ma tinha, ãne: “A hã, marĩ da, 're aihâimana mono õ.” Ãne ni'wam norĩ hã te te dama 're nharĩ za'ra mono wamhã, te za da te 're simro, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ u, dawasété na dawaihu'u'wa norĩ tẽme, ta norĩ hã te te siwi 're wẽ'õ za'ra mono da, ĩwasété na te te siwi 're waihu'u za'ra mono wa. Duré ni'wa hã ãté ãne te za tisiré ma tinha: “E niha asimiza'rese'õ a hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wasu'u na hã.” Ãne ni'wam norĩ hã tisiré ma, te te 're nharĩ za'ra mono wamhã, ãté ta norĩ hã te za ropipa u 're sisisi, unhama ro'o u'âsi u. \v 23-24 Ãté a norĩ wa'wa hã te za 're anomro aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa u, marĩ hã tãma asõprubzéb da hã, wedeza ne nhisiwi 're sa'ra za'ra wa'aba mono da, tãma danhoprubzé nomrizé nhisiwi. Tawapsi ãté te za asina 're aipo're pu'u za'ra wa'aba mo, marĩ hã asiré ma, 're 'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono wa, asisada 're aihâimana za'ra wa'aba mono zém na hã. Ãne wa, te za a'â asisô 're ĩsa'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, asõprubzé hã wedeza ne nho're, asiré u a'â asitẽme 're anomro aba mono da, asima 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono wa, apâ duré asina 're asiwadi za'ra wa'aba mono da. Taha parip si te za apâ 're anomro aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa u, tãma asõprubzé hã oto tãma 're sõmri za'ra wa'aba mono da. \p \v 25 — Ãté ni'wa hã te za sima ai'ãma rosa'rata 'wa, dama rowairébé'wai u te te ai'mazaprõni aba da, marĩ tiwi ĩ'mai'manharĩ wasété aba zém na te te tãma ai'maiwasu'u wa'aba da. Ãne wamhã, te te ai'mazaprõni aba õ ré, te za tãma ai'masiwasu'u wa'wa, te te ãma ai'mazazei wa'aba wa, dama rowairébé'wa norĩ u, te te ai'mazaprõni aba tõ da, damrami'wai ma, te te ai'mai'rui wa'aba tõ da, dazazéb 're, da te ai'manherẽ aba tõ da. \v 26 Dazazéb 're, da te ai'manherẽ aba wamhã, marĩ hã dawi ĩ'mai'manharĩ wasété aba wa'rãmi, dama asi'maiwa'âbâ 'rãsutu pese aba õ nherẽ, ta hawi ai'maiwatobro waihu'u aba õ di za. Tô sena, wa ãne na hã aima rowasu'u za'ra wa'wa. \s1 Damro na dasiwi danhipsaihuri wasu'u \p \v 27 — Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na hã: “Aimro na asiwi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono õ di za.” \v 28 Ãne na roti hã tô sena nherẽ, wa za oto wa hã aimawi aima roti za'ra wa'wa, tô õhõ na roti na hã. Ni'wam norĩ hã pi'õ, titõmo na te te 're 'madâ'â ze za'ra mono wa, te te 're waibui mono da, te te sima ãma 're rosa'rata za'ra mono wamhã, taha na zama te za tiwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra, tinhimirosa'rata na si nherẽ. \v 29 Duré marĩ hã atõmo nhimire niwĩm na 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono wa, aiwasédé hã 're waibui wa'aba mono wamhã, tawamhã atõmo nhimire niwĩ asiwi 're sani za'ra wa'aba mono wa, romhâ na asisiti 're ĩsãmra aba mono ne, te za oto 're anomro wẽ wa'aba mo. Ato hã sahuré aima 're hâimana za'ra wa'aba mono õ nherẽ, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za. Aihâiba wahuré ré, duré atõmo zahuré ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ropipa u, te te 're asãmra aba mono wamhã, aima 're rowẽ za'ra wa'aba mono õ di za. \v 30 Duré, asib'rata nhimire niwĩm na aiwasédé hã 're waibui wa'aba mono wamhã, asiwi 're sihâri za'ra wa'aba mono wa, romhâ na asisiti 're ĩsãmra aba mono ne, te za oto 're anomro wẽ wa'aba mo. Asib'rada hã sahuré aima 're hâimana za'ra wa'aba mono õ nherẽ, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za. Aihâiba wahuré ré, duré asib'rata zahuré ré, ropipa u 're asisisi aba mono wamhã, aima 're rowẽ za'ra wa'aba mono õ di za. \s1 Damro, da te 're ĩrẽme za'ra mono zé wasu'u \r Mateusi 19.1-9; Marcusi 10.1-12; Rucasi 16.18 \p \v 31 — Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te duré dama ĩrotizé hã, ãne: “Aibâ norĩ hã timro te te 're rẽme za'ra mono õ ré, te za rob'ui'éré hã te te tãma 're sõmri za'ra, za te te ĩrẽmezém na. Taha parip si, te za oto timro hã te te 're rẽme za'ra, pibu pese na.” Ãne duréihã Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé hã, ãne na hã. \v 32 Ãne na roti hã tô sena nherẽ, wa za oto wa hã aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, tô õhõ na roti na hã. Pi'õ norĩ hã aibâ aimawi na 're sipsaihuri za'ra mono õ nherẽ, ĩmro te te 're rẽme za'ra mono wamhã, tiwasédé hã te za te te 're 'manharĩ za'ra, aibâ norĩ hã. E marĩ wa. Pi'õ norĩ hã ĩmro te te 're rẽme za'ra mono nherẽ, aibâ aimawi na duré apâ 're mro zahu za'ra mono wamhã, tawapsi te za tiwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra, pi'õ norĩ hã. Taha wa, aibâ norĩ hã tiwasédé te te tãma 're ĩ'manharĩ za'ra mono zém hawi wa, te za duré õ norĩ zama aibâ aimawi na 're mro za'ra mono wa, tiwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra. Duré aibâ norĩ hã, pi'õ, da te 're ĩrẽme za'ra mono na 're mro za'ra mono wamhã, tawapsi, te za duré ta norĩ zama tiwasédé hã te te ãma 're 'manharĩ za'ra, aibâ norĩ hã. \s1 Marĩ na da te dasima 're ĩropisutu za'ra mono zé wasu'u \p \v 33 — Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé hã: “'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a, marĩ na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono wamhã, te za tô dama ãma 're ĩ'uwaimrami za'ra wa'aba mo.” Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na rob'ui'éré hã. \v 34-35 Ãne na roti hã tô sena nherẽ, wa za oto wa hã aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, tô õhõ na roti na hã. Marĩ pire na taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za oto, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. Mare di. Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: “Hâiwa hã tô sena wahuré 're ĩsa'wari mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu.” Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Hâiwa hã taré hã 're ĩhâimana mono õ wa, tame 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã 're sãmra u'âsi mono wa, ta hawi te te we duré 're da'ab'madâ'â mono wa. Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: “Ti'a hã tô sena wahuré 're ĩsa'wari mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu.” Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Ti'a zama pire wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te si wa. Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: “Zeruzarẽ na 'ri nho'õmo nhisi hã tô sena 're ĩsa'wari mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu.” Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Ta hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te si wa duré, uburé Danhib'apito uptabi te si wa. \v 36 Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: “Ĩ̱'rã hã tô sena ĩ̱ma 're ĩhâimana mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu.” Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Ai'rã za'ra wa'wa hã ate za'ra wa'aba õ wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te si wa. Asi'uihâ na aséré hã asima 're 'rãdâ'â waihu'u za'ra wa'aba mono õ di. Duré asi'uihâ na 're asiséré'a waihu'u za'ra wa'aba mono õ di. \v 37 Marĩ hã dama 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, asina dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono wamhã, ãne si te za dama 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo: “Ĩhe. Wa za tô 'manha.” Duré marĩ hã dama 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, asima 're wẽ za'ra wa'aba mono õ wamhã, ãne si te za duré dama 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo: “Mare di. Wa hã te 'manharĩ õ di za.” Ãne si te za dama 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo. Ãne si dama 're nharĩ za'ra wa'aba mono õ wamhã, Wa'uburé nhimiwada'uri zarina te za aiwasédé hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo. \s1 Marĩ na da te dasima 're ĩwa'rãmi za'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 6.29-30 \p \v 38 — Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na hã: “Ni'wam norĩ hã te te 're datõmo wamnarĩ za'ra mono wamhã, te za asa da te 're tõmo wamnarĩ za'ra ĩwa'rãmi, aiwab da. Duré ni'wam norĩ hã da'wa te te dawi 're prub za'ra mono wamhã, te za duré asa ĩwa'rãmi da te 're 'waprub za'ra, aiwab da.” Ãne na duréihã roti hã. \v 39 Tane nherẽ, wa za duré wa hã aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, tô õhõ na rotizém na hã. Da te aima 're rob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, asa dama ãma 're wa'rãmi za'ra wa'aba mono õ di za. Atob'rata nhimire niwĩ da te 're aihâ za'ra wa'aba mono wamhã, dama ãma 're wa'rãmi za'ra wa'aba mono õ di za. Taré te za 're aipizari za'ra wa'aba mo, atob'rata amo niwĩ, da te duré 're aihâ za'ra wa'aba mono da. \v 40 Ãté ni'wa hã te za ai'ãma wa'aba sima rosa'rata, dawasété na dawaihu'u'wa norĩ u te te ai'mazaprõni aba da, marĩ tiwi ĩ'mai'manharĩ wasété aba zém na te te tãma ai'maiwasu'u wa'aba da. Tawamhã ãté te za tãma ai'maiwasu'u wa'wa, ta norĩ hã te te aima 'maipisutu aba da, asõ'utu'u ĩwa'âbâ syryre hã ĩwa'rãmi tãma 'manhomri aba da, tiwi ĩ'mai'manharĩ wasété aba wa'rãmimhã. Ãne wamhã, te te aiwi 'mai'âri aba wamhã, asi'ubuzéb zama te za tãma ĩ'manhomri 'wa, wa'âbâ za'ẽtẽ nherẽ, te te aiwi 'maiwaptẽrẽ õ nherẽ. \v 41 Duré, ni'wam norĩ hã bâdâdi na marĩ hã misi ti'ai pibuzém na tãma 're 'wasari aba mono da, te te aima 're 'ru za'ra wa'aba mono wamhã, asi'uihâ na te za asima 're ĩwẽ za'ra wa'aba mo, taha nhipai u, maparane ti'ai pibuzém na tãma 're 'wasari aba mono da a'â. \v 42 Duré marĩ hã da te aiwi 're waptẽrẽ za'ra wa'aba mono wamhã, te za dama 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo. Duré marĩ hã asibro hã taré a'â da te aiwi 're waptẽrẽ za'ra wa'aba mono wamhã, dawi 're sawi za'ra wa'aba mono õ di za, asimarĩ 'wa hã. Te za tô taré dama 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo, a'â. \s1 Da'ruiwapari'wa norĩ, da te 're ĩsawi pese za'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 6.27-28, 32-36 \p \v 43 — Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo: “Asiré 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ si te za 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo. Ai'ruiwapari'wa norĩ si te za asa asiwi 're ĩwẽ'õ pese za'ra wa'aba mo.” \v 44 Tane nherẽ, wa za duré wa hã aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, tô õhõ na rotizém na hã. Ai'ruiwapari'wa norĩ hã te za 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo. Duré te te aima 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono norĩ ãma, te za 're aimreme zusi aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ĩwẽ si te te tãma 're apisutu mono da, ta norĩ ma. \v 45 Ãne te za dama 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo, Aimama aba 'ra na sena na da te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono 'ra na. E marĩ wa, te za ai'ruiwapari'wa norĩ hã 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo. Ni'wai ma, ĩsawi hã te te ba'a õ wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Uburé te te 're da'azawi pese, te te 're ĩsawi pese za'ra mono norĩ hã, duré te te 're ĩsawi õ za'ra mono norĩ zama. Aiwapsi te bâdâ hã te te dama 're rob'uiwẽ za'ra, 're ĩnomro wẽ mono norĩ ma, duré 're ĩnomro wasété mono norĩ ma zama, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimipisutuzéb zarina. Aiwapsi te duré tã hã dama 're ta'a za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're ĩ'madâ'â pese za'ra mono norĩ ma, duré te te 're ĩwapari za'ra mono õ norĩ ma zama, ĩsimipisutuzéb zarina. \v 46 Rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã bété. Ta norĩ hã dawi 're sipsaihuri u'âsi za'ra mono wa, te 're nomro wasété. Ta norĩ hã te tizawi pese 'wa norĩ si te te 're sawi za'ra. Tawamhã asawi pese 'wa norĩ si, 're sawi pese za'ra wa'aba mono wamhã, e te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwẽ hã te te aima 're sõmri za'ra wa'wa. Mare di. Ĩwẽ hã te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di za. \v 47 Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono waihu'u'õ'wa norĩ hã te te 're saze za'ra mono õ nherẽ, te tisiwadi norĩ ma, marĩ ĩwẽ hã te te tãma 're 'manharĩ za'ra, siré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ ma hã. A norĩ wa'wa hã bété, asiré 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ ma si, marĩ ĩwẽ hã tãma 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono wamhã, aiwapsi te aiwasété na dame 're aihâimana za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono waihu'u'õ'wa norĩ siré. \v 48 Taha wa, te za a norĩ wa'wa hã uburé 're ĩdazawi pese za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te da'ãma 're a'upai mono ãna, uburé te te 're ĩda'azawi pese mono ne. \c 6 \s1 Dasisõ'a, marĩ hã da te dasima 're ĩ'manharĩ za'ra mono zé wasu'u \p \v 1 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, 're aiwata za'ra wa'aba mono da, marĩ hã dama 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mono zém na hã ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za, danho'a hã, ãne na hã taré da te 're ai'madâ'â wẽ za'ra wa'aba mono zô. Asimiza'rese te za 're anomro aba mo, ãne hã 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono tõ da. Ãne hã danho'a 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono wamhã, Aimama 'wa hã hâiwa ãma 're ĩhâimana mono hã tinhoprubzé ĩwẽ uptabi hã te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di za, marĩ ĩwẽ hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mono zé wa'rãmimhã. \p \v 2 — Taha wa, ĩsibrob'õ norĩ ma, marĩ hã tãma 're ĩsõmri za'ra wa'aba mono zém na, da te 're aiwẽsãmri za'ra wa'aba mono da, dama 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono õ di za, ãne na hã. Ãne hã te ni'wam norĩ hã te te dama 're 'manharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb 're, 'ri 're, duré 'ri nhi'riti na 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ma zama. 'Re hâimana wẽ za'ra mono newa, te ta norĩ hã ãma 're dawata za'ra mono zô, ãne hã te te dama 're 'manharĩ za'ra. Tawamhã, ãma 're dawata za'ra mono wamhã, taha na si te za tô ãma 're hâimana za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhoprubzé hã nimahã bâtâ na hã tãma 're hâimana za'ra mono õ di za. Tô sena, wa ãne hã aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. \v 3-4 Taha wa, ni'wai wi, marĩ zô 're rowaptâ'â mono wa, 're pawaptob za'ra wa'aba mono wamhã, sõ'awi 're pawaptob za'ra wa'aba mono õ di za, da te ãma 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono tõ da, marĩ na 're ĩpawaptob za'ra wa'aba mono zém na hã. Dama 're ĩrob'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mono zém na hã, da te 're ai'madâ'â za'ra wa'aba mono õ nherẽ, te Aimama aba si te te ai'ãma 're 'madâ'â za'ra wa'wa. Taha wa, te za taha si ĩwẽ hã te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, ĩwa'rãmi. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're ĩdamreme zusi mono zé wasu'u \r Rucasi 11.2-4 \p \v 5 — Duré ni'wam norĩ hã te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb zarina, te danho'a 're mreme zusi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Hâiwi 're simasa mono sina, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma, 're mreme zusi, 're hâimana wẽ za'ra mono newa, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono da. 'Ri nhi'riti wa, bâdâdi sitob ãma, te duré ãne 're mreme zusi, da'ahâ norĩ nho'a. Tawamhã, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono wa, ãma 're dawata za'ra mono wamhã, taha na si te za tô ãma 're hâimana za'ra. Nimahã na hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhoprubzé hã tãma 're ĩhâimana za'ra mono da hã, mare uptabi di za, ta norĩ ma hã. Tô sena wa ãne na aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. \v 6 Duré, a norĩ wa'wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aimreme zusi aba mono da, te za 'ri para u 're asisisi aba mo, asõrõwa 'ri 're wa'wa u. Tawamhã te za asiré 're ĩ'ridawa nhitob za'ra wa'aba mo, Aimama aba ma, 're aimreme zusi aba mono da, romnhiwasi nimahã bâtâ na da te 're ĩ'madâ'â waihu'u za'ra mono õ ma hã. Ãne wamhã, aihâiba pisutu 're aimreme zusi aba mono ré, Aimama aba si te te ai'ãma 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono wa, te za taha si ĩwẽ hã te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, ĩwa'rãmi. \p \v 7 — Duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aimreme zusi aba mono wamhã, taré aimreme na 're sahu ahâ za'ra wa'aba mono õ di za apâre, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're aiwapari za'ra wa'aba mono õ newa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono waihu'u'õ'wa norĩ si te timreme na te te tãma 're sahu u'âsi za'ra taré, taha zarina si te te 're pawaptob za'ra mono da newa. \v 8 Taha wa, ta norĩ ne 're aimreme zusi aba mono õ di za. E marĩ wa. Aimama aba wi, marĩ hã tiwi 're waptẽrẽ za'ra wa'aba mono õ ré, marĩ zô aiwi 're ĩrowaptâ'â za'ra wa'aba mono zé hã, te te 're awaihu'u sirõmo mono wa. \v 9 Ãhã zarina si te za 're aimreme zusi aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma: \q1 “Wamama, hâiwa ãma 're asãmra mono hã, asisi wẽ na uburé da te 're aiwaihu'u za'ra mono da, wa aima da'ãma 're ĩ̱mreme. \q1 \v 10 Uburé da'ãma 're asib'a'uwẽ mono da, wa duré da'ãma 're ĩ̱mreme. Hâiwa ãma aima romhuri'wa norĩ hã, asima 're ĩwẽ mono zéb zarina si, te te 're ĩ'aiwapari pese za'ra mono ne, ti'ai ãma uburé da te duré 're aiwapari pese za'ra mono da, wa da'ãma 're ĩ̱mreme. \q1 \v 11 Ã bâtâ na, wei wama 're anhomri mono, wasa hã ãma 're ĩwasaihuri mono zéb da hã. \q1 \v 12 Dawasédé hã da te wa'ãma 're 'manharĩ za'ra mono wa, wa te wasina 're ĩ'madâ'â za'ra mono õ ne, a hã duré wa'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za, wawasédé hã. \q1 \v 13 Duré, 're wa'ab'madâ'â nhimini mono õ di za, Wa'uburé hã te te 're wa'a'upi mono wa, wawasété u 're warere'e tõ mono da. Ma'ãpé, 're wa'anho'reptui u'âsi mono, ĩwasété uptabi wi.” \m Ãne si te za Aimama aba wi, 're ĩrowaptẽrẽ za'ra wa'aba mo. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 14-15 Tawamhã ãne te duré tãma roti za'ra: \p — Dawasédé hã da te ai'ãma 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mono zé hã asina 're 'madâ'â u'âsi za'ra wa'aba mono wamhã, Aimama 'wa hã te za duré uburé aiwasédé hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mono zé hã te te ai'ãma 're 'madâ'â u'âsi za'ra wa'wa. Dawasédé hã da te ai'ãma 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono nherẽ, asina 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ wamhã, tawapsi, aiwasédé hã te te ai'ãma 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ di za Aimama 'wa hã, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã. \s1 Dasai ãna a'â 're ĩdahâimana za'ra mono zé wasu'u \p \v 16 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aimreme zusi aba mono da, asai ãna a'â 're aihâimana za'ra wa'aba mono wamhã, ai'ubu pire na 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za. Ni'wam norĩ si te za ubu pire na sai ãna 're mreme zusi, 're nomro wẽ mono newa, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono da. Tawamhã, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono wa, ãma 're dawata za'ra mono wamhã, taha si te za tô tãma 're hâimana za'ra. Nimahã na 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhoprubzé hã tãma 're hâimana za'ra mono õ di za, ta norĩ ma hã. Tô sena wa ãne na hã aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. \v 17-18 Taha wa, a norĩ wa'wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aimreme zusi aba mono da, asai ãna a'â 're aihâimana za'ra wa'aba mono wamhã, te za taré â na 're asi'ubu upsõ za'ra wa'aba mo, tô 're aihâimana za'ra wa'aba mono zém na 're aihâimana za'ra wa'aba mono da. Te za duré taré 're asiwarĩrĩ za'ra wa'aba mo, a'â asai ãna 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aihâimana za'ra wa'aba mono zém na, da te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono tõ da, Aimama aba si te te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da, datõmo na da te 're ĩ'madâ'â waihu'u za'ra mono õ si. Ãne wamhã, aihâiba pisutu, asai ãna a'â tãma 're aimreme zusi aba mono ré, Aimama aba si te te ai'ãma 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono wa, te za ĩwẽ hã te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, ĩwa'rãmi. \s1 Hâiwa ãma, marĩ hã wẽ uptabi na 're ĩhâimana za'ra mono wasu'u \r Rucasi 12.33-34 \p \v 19 — Marĩ ĩwa'âbâ za'ẽne hã asima si 're ubumroi pese za'ra wa'aba mono õ di za, ti'a 're anomro aba mono ré hã. Ti'ai ãma marĩ na 're ĩdanhimarĩ za'ra mono hã si'utõrĩ pese di, dawi 're u're su'u za'ra mono wa, duré zazahâi hâzapu'u'wa hã te te dawi 're hâiwasété za'ra mono wa. Ĩsipsaihuri norĩ hã te za duré dawi sô 're sisisi, dawi 're sipsaihuri za'ra mono da, danhimarĩ na. \v 20 Hâiwa ãma asimarĩ za'ra wa'wa hã ĩsi'utõrĩ'õ zô si te za asima 're ĩrob'ruiwapari za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ĩwẽ uptabi hã te te asô 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mono zô si. Tame marĩ hã dawi 're u're waihu'u za'ra mono õ di. Zazahâi hâzapu'u'wa hã te te duré dawi 're hâiwasété waihu'u za'ra mono õ di. Duré ĩsipsaihuri norĩ hã dawi 're sipsaihuri waihu'u za'ra mono õ di, tamemhã. \v 21 Ti'ai ãma asimarĩ ahâ zô si 're rob'ruiwapari za'ra wa'aba mono wamhã, taha na si te za aipẽ'ẽ 're, asima 're ĩrosa'rata u'âsi za'ra wa'aba mo, hâiwa ãma ĩwẽ hã ĩsi'utõrĩ'õ upana. Duré hâiwa ãma ĩwẽ uptabi zô si, asima 're rob'ruiwapari za'ra wa'aba mono wamhã, taha na si te za asima 're ĩrosa'rata u'âsi za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ĩwẽ te te asô 're ĩ'apisutu aba mono zô si. \s1 Rob'uiwẽzé wasu'u \r Rucasi 11.34-36 \p \v 22-23 — Rob'uiwẽzé hã te za da te dasima 're ro'o za'ra, dama rob'madâ'â pibu pese da. Tane duré, dato hã aiwa rob'uiwẽzém ne. Datõmo wẽ wamhã, dama rob'madâ'â pese di. Datob'a wamhã, dama rob'madâ'â waihu'u õ di. Tane duré, a norĩ wa'wa hã asimirosa'rata wẽ za'ra wa'aba wamhã, te za rowa'a na ne 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. Duré, asimirosa'rata wasété za'ra wa'aba wamhã, robra na ne te za 're aihâimana za'ra wa'aba mo. \s1 Rob'uiprazéb zô si da te dasima 're ĩrob'ruiwapari za'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 16.13; 12.22-31 \p \v 24 — Dama romhuri'wa hã ĩsib'apito maparane wamhã, aiwa te te tãma 're romhuri wẽ zahuré mono õ di za. Ĩsib'apito maparane wamhã, sahuré te te 're sawi pese zahuré mono õ di za. Misi te za te te 're sawi pese. Ĩhâiba amo si te za te te siwi 're wẽ'õ. Duré sahuré te te 're wapari pese zahuré mono õ di za, romhuri'wa hã. Misi te za te te 're wapari pese. Ĩhâiba amo si te za te te 're 'ruiwapari. Tane, a norĩ wa'wa hã rob'uiprazéb zô si, asima 're romhuri za'ra wa'aba mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're romhuri wẽ waihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. Mare di. \s1 Marĩ na 're dahâtâ'â za'ra mono ãna 're ĩdanomro mono zé wasu'u \p \v 25 — Taha wa, wa za duré ãne aima waihu'u za'ra wa'wa. Marĩ na 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za, asazé wa'aba na, duré 're ĩ'âhuri aba mono õ na zama. Duré ai'uzazém na zama, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. E taré wasa zô si wa za 're wahâimana za'ra. Mare di. Wasazé nhipai u pire uptabi di, wahâimanazé hã. E taré 're ĩwasi'uza za'ra mono zép si, te wahâiba hã wama 're hâimana za'ra. Mare di. Marĩ ĩwẽ uptabi da, te wahâiba hã wama 're hâimana za'ra. \v 26 Duré, sire norĩ hã bété. Ta norĩ hã te te sima 're robzuri mono õ di. Duré te te sima 're rob'rãihâri za'ra mono õ di. Robza'razéb ãma te te sisa 're robza'wari za'ra mono õ di duré, ãma 're ĩsaihuri mono zéb da hã. Tane nherẽ, te Aimama 'wa hã hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã ĩsa hã te te tãma 're anhomri u'âsi. E tawamhã sire si te te 're azawi pese, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Mare di. Sire zawi nhipai u, tãma asawi uptabi za'ra wa'aba di. Taha wa, sire te te 're ĩ'ab'madâ'â mono zém nhipai u, te za te te 're ai'madâ'â pese za'ra wa'wa, Aimama 'wa hã, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono tõ da. \v 27 Duré, 're atâ'â za'ra wa'aba mono zém na asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono wamhã, e asibâtâ na 're atâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. E asibâtâ nhipai u, te za 're aihâimana siroptub za'ra wa'aba mo. Mare di. Asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono zéb zarina, asibâtâ nhipai u 're aihâimana siroptub za'ra wa'aba mono õ di za. \p \v 28 — E marĩ wa, te bété ai'uzazéb õ na asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mo. E asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono zéb zarina, te za rowẽ na 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Mare di. Ma'ãpé, romnhirãrã 're ĩhâimana za'ra mono zém na rosa'rata za'ra wa'aba a'â, rom na 're ĩsimasa mono na hã. Ta norĩ hã ti'uzazéb da hã, te te sisada 're 'manharĩ za'ra mono da, te te 're romhuri za'ra mono õ di. \v 29 Tane nherẽ, dama 'madâ'â zei uptabi di, romnhirãrã hã. Apito Saroma hã sibro pese wa, uza wẽ uptabi na 're si'uza mono nherẽ, taha nhipai u, dama 'madâ'â zei uptabi di, romnhirãrã hã. \v 30 Romnhirãrã hã hâiwi 're simnhatã mono ré, te za du hã ĩré da te 're wazâri za'ra, unhama da, da te 're ub'rã za'ra mono da. Taha wa, 're simasam hâ mono dai õ nherẽ, ma tô wẽ uptabi na te te 're ab'manharĩ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. E tawamhã, ai'uzazé hã te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di za bété. Te za tô te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, du hâimanazéb zawi nhipai u te te 're asawi pese za'ra wa'aba mono wa, a norĩ wa'wa hã. E niha Aimama 'wa hã asina 're umnhasi za'ra wa'aba mono õ di, taha si ai'uzazé hã te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono wa. \v 31-32 Aimama 'wa hã hâiwa ãma 're ĩsãmra mono ma hã, tãma aiwaihu'u pese za'ra wa'aba di, marĩ zô aiwi 're ĩrowaptâ'â za'ra wa'aba mono zém na hã. Taha wa, marĩ na asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Ãté asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono wa, te za ãne asima 're ĩrosa'rata za'ra wa'aba mono zéb zarina, ãne asima 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo: “E ma hawi te za mra hã wama 're wairébé, duré wa te 're ĩ'âhuri mono zéb da hã, duré wa'uzazéb da hã.” Ãne na asima 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono waihu'u'õ'wa norĩ hã, taha zô si te sima 're sõpré, sina 're hâtâ'â za'ra mono wa. \v 33 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma 're ĩsib'a'uwẽ za'ra mono norĩ ma, ĩwẽ uptabi hã te te tãma 're ĩsõmri za'ra mono zéb zô si, te za asima 're asõpré u'âsi aba mo. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima 're aiwẽ za'ra wa'aba mono zéb zarina si, 're anomro wẽ wa'aba mono da, te za asima 're ĩwẽ u'âsi za'ra wa'aba mo. Tawamhã, ãhã zô si 're asõpré wa'aba mono wamhã, marĩ zô aiwi 're ĩrowaptâ'â za'ra wa'aba mono zéb uwaibaba, te za tô te te aima 're anhomri 'wa, Aimama 'wa hã. \v 34 Awẽ sidâpâsi te marĩ hã asada 're hâimana za'ra wa'wa. Tane nherẽ, oto ai'ãma 're awẽ za'ra wa'aba mono wamhã, te za asina 're ĩwaihu'u za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're aipawaptob za'ra wa'aba mono zém na hã, marĩ hã asada 're hâimana za'ra wa'aba mono nherẽ. Taha wa, za duré ai'ãma 're ĩ'awẽ za'ra wa'aba mono zé bâtâ na hã 're aihâimana za'ra wa'aba mono zém na hã, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono si te za awẽ sidâpâsi bâdâ hã te te ai'ãma 're ab'madâ'â 'wa. \c 7 \s1 Dawasédé hã da te dasi'ãma 're ĩsa'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 6.37-38, 41-42 \p \v 1 — Dawasédé hã da'ãma 're ĩsa'ra za'ra wa'aba mono zéb zarina, asiwi 're dawẽ'õ za'ra wa'aba mono õ di za, taha zarina 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te siwi 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono tõ da. \v 2 Asi'uihâ na asiwi 're dawẽ'õ pese za'ra wa'aba mono wamhã, taha zarina te za tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te siwi 're aiwẽ'õ pese za'ra wa'wa, ĩwa'rãmi. Asiwi 're dawẽ'õ za'ra wa'aba mono õ wamhã, tawapsi, te te siwi 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono õ di za, ãne na hã aiwa. \v 3-5 Ãne, wa za duré ãma aima romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ãté wede wa'õno hã atob 're te nomro, sabui õ nherẽ. E niha te za bété sô ĩtõmo 'madâ, wede nhiprubre wazere da, asisãnawã tõmo hawimhã. E ãne hã ĩ'uwaibaba. Mare di. Wede wa'õno hã atob 're ĩnomro hã sabui õ nherẽ, e niha te za tãma ĩnha: “Ropru hã a'â te aima wazere, atõmo hawimhã.” Mare di. Wede wa'õno hã te za a'â atõmo hawimhã ĩwaze. Tawamhã te za sô airĩtĩ wẽ, wazere da, asisãnawã tõmo hawimhã, wede nhiprubre hã. \p \v 6 — Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ruiwapari'wa norĩ ma, ĩwasu'uwẽ na tãma 're rowasu'u za'ra wa'aba mono õ di za, te te ãma 're ĩwasété za'ra mono norĩ ma hã. E marĩ wa. Ta norĩ hã wapsã ma, marĩ ĩse hã da te tãma 're a za'ra mono nherẽ, dazô 're sipizari za'ra mono wa, te te 're ĩdahâzu mono ne, te za ta norĩ hã asada 're hâimana wasété za'ra wa'wa. Uhâbâ norĩ hã marĩ wẽ zô, sima 're sõpré waihu'u mono õ di. Marĩ ĩwẽ hã wa'âbâ za'ẽtẽ nherẽ, uhâbâi ma, da te 're sãmra mono wa, taré te te 're ĩwati'i za'ra mono ne, te za ta norĩ hã taré te te 're wapari za'ra, ĩwasu'uwẽ hã. Taha wa, ta norĩ ma, 're rowasu'u za'ra wa'aba mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ruiwapari'wa norĩ ma hã. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, da te 're ĩrowaptẽrẽ za'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 11.9-13 \p \v 7-8 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, te za ĩwẽ hã 're ĩwaptẽrẽ za'ra wa'aba mo. Tawamhã te za tô te te aima 're anhomri 'wa. Ĩwẽ zô si te za duré asima 're asõpré u'âsi aba mo. Tawamhã taha zarina te za tô te te aima ãma 're a'uwaimrami 'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, 'râwi aima 're hâimana za'ra wa'aba mono da. Duré ni'wa hã 'ri tede'wa zô te te 're ĩ'ridawa ta'a mono ne, te za ĩwẽ hã tiwi 're ĩwaptẽrẽ za'ra wa'aba mo. Tawamhã 'ri tede'wa te te tãma ĩ'ridawa ne, te za tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te aima 're anhomri 'wa, ĩwẽ hã, si'uihâ na. \v 9 Ãne, wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ai'ra hã ĩ'u'ẽtẽ wapu te te aiwi 'maiwaptẽrẽ aba wamhã, e ẽne te aré tãma ĩ'manhomri 'wa, te te ĩwaptẽrẽ upana. Mare di. Ĩ'u'ẽtẽ wapu si te aré tãma ĩ'manhomri 'wa, te te 'rẽne da, ai'ra wa'wa hã. \v 10 Duré, tebe te te aiwi 'maiwaptẽrẽ aba wamhã, e wahi te aré tãma ĩ'manhomri 'wa, te te ĩwaptẽrẽ upana. Mare di. Tepe si te aré tãma ĩ'manhomri 'wa, te te 'rẽne da. \v 11 Tane duré, a norĩ wa'wa hã 're anomro wẽ uptabi aba mono õ nherẽ, te marĩ ĩwẽ si tô ai'ra norĩ ma, 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo. E tawamhã Aimama 'wa hã hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã wẽ uptabi na 're hâimana mono nherẽ, e ai'ra norĩ ma 're asõprub za'ra wa'aba mono zém nhipai u, te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di za bété, tinhoprubzé ĩwẽ hã. Te za tô ĩsipai u te te aima 're sõmri za'ra wa'wa ĩwẽ hã, tiwi 're ĩwaptẽrẽ za'ra wa'aba mono zéb uwaibaba. \p \v 12 — Marĩ ĩwẽ si da te aima 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, asima 're ĩdawẽ za'ra wa'aba mono ne, te za marĩ ĩwẽ si dama 're ĩ'manharĩ u'âsi za'ra wa'aba mo, ĩwa'rãmi. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré hã te wama wasu'u za'ra, duréihã ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré zama. \s1 Bâdâdi nhitobzé wasu'u \r Rucasi 13.24 \p \v 13-14 — Duré, ropipa u 're ĩdanhisisi mono zé hã bâdâdi hã sa'ẽtẽ uptabi di. Duré ĩsitobzé hã, sa'ẽtẽ uptabi di. Taha wa, dama wapure di, ãma 're ĩdanomro mono zéb da hã, bâdâdi hã sa'ẽtẽ uptabi wa. Taha wa, te da'ahâ uptabi na ãma 're danomro, ropipa u, tamomo 're danhisisi mono wa, da te 're robzépata u'âsi za'ra mono da. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata 're ĩdahâimana u'âsi za'ra mono zéb u, 're ĩdanhisisi mono zéb da hã, bâdâdi nhitobzé hã syryre di. Tamomo bâdâdi hã syry uptabire di duré, ãma 're ĩdanomro mono zéb da hã. Dama pire di, ãma 're ĩdanomro mono zéb da hã. Taha wa, te da'umro na si da te dasina 're uwaimrami za'ra. Taha wa, ma'ãpé, sada 're asiptete za'ra wa'aba mono, bâdâdi nhitobzé ĩsyryre na si 're asisisi aba mono da, rowẽ uptabi u. \s1 Rob'rãi wasu'u, 'wabzéré wasu'u me \r Rucasi 6.43-44 \p \v 15 — Duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u uptabi õ 'wa norĩ wi, te za 're asi'madâ'â pese za'ra wa'aba mo. Ta norĩ hã tô sena dasiré 're hâimana wẽ za'ra mono newa, te za te te dama 're roti za'ra taré. Ta norĩ hã te abaze zahi ne 're hâimana u'âsi za'ra, ĩsazei'wa norĩ zada. \v 16 Ta norĩ hã uburé marĩ hã te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zém na te za ãma 're ĩwaihu'u za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u uptabi 'wai õ na hã. E 'wabzéré hã te za rob'rã na 're 'rã za'ra, uwa 'ru 'rã na. Mare di. Uwa 'ru 'rã na 're 'rãi waihu'u za'ra mono õ di, 'wabzéré hã. Duré, e apto hã rob'rã ĩse na te za 're 'rã za'ra. Mare di. Ãma 're 'rãi waihu'u za'ra mono õ di, apto hã. \v 17-18 Duré rowede hã wẽ wamhã, 're 'rãi wasété za'ra mono õ di za. Te za 're 'rãi wẽ u'âsi za'ra. Wasété wapsi, te za 're 'rãi wasété u'âsi za'ra. Ta norĩ hã 're 'rãi wẽ waihu'u za'ra mono õ di za. \v 19 Rowede hã 're 'rã za'ra mono õ wa, te za da te 're sãna'rata nhihâri za'ra, unhama u da te 're sãmra mono da. \v 20 Tane, aibâ norĩ hã roti tô senai'õ na te te dama 're ĩroti za'ra mono norĩ hã uburé marĩ hã te te 're ĩ'manharĩ wasété za'ra mono zém na, te za ãma 're ĩwaihu'u za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u uptabi 'wai õ na hã. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u, 're ĩdanhisisi mono zé wasu'u \r Rucasi 13.25-27 \p \v 21 — Ãté ni'wam norĩ hã te za dama 're siwasu'u za'ra, ãne: “Zezusi hã ta hã Ĩ̱nhib'apito. Wa hã tãma romhuri'wa, wa tô 're ĩ̱hâimana u'âsi.” Ãne ni'wam norĩ hã dama 're siwasu'u za'ra mono nherẽ, uburé 're sisisi mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã. Ni'wam norĩ si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ, 're hâimana za'ra, Ĩ̱mama hã hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã te te sima 're ĩ'awẽ mono zéb zarina, marĩ ĩwẽ si te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono norĩ si. \v 22 Nimahã bâtâ na ropsi'utõrĩzéb ãma, Ĩ̱mama za oto da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã te za da'ahâ na ĩ̱ma nharĩ za'ra ni, ãne: “Wanhib'apito, Wanhib'apito, wa norĩ hã asadawa para, wa tô wa te dama 're sadawa wasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Asadawa para, wa tô duré wa'uburé hã wa te dama 're sãmra za'ra. Marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã wa tô duré wa te dama 're 'manharĩ za'ra, asadawa para.” Ãne na hã da'ahâ na te za ĩ̱ma tasiwasu'u za'ra ni, ĩ̱nhib'a'uwẽ uptabi hã 're danomro mono newa. \v 23 Tane nherẽ, wa za wa hã ĩ̱si'uihâ na tãma nharĩ za'ra, ãne: “Te aiwaihu'u za'ra wa'aba õ di, ĩ̱zazei'wa na. Marĩ ĩwasété si ma tô 're ĩ'manharĩ u'âsi za'ra wa'aba mo. Mo oto ai'aba'réi wa'aba, ĩ̱nhiti.” Ãne wa za ta norĩ ma nharĩ za'ra, misi haré. \s1 'Ri'wa norĩ wasu'u \r Rucasi 6.46-49 \p \v 24-25 — Ãne, wa za duré ãma aima simiré'é za'ra wa'wa, 'ri'wai wasu'u na. 'Ri'wa hã tãma rosa'rata waihu'u pese wa, ma tô ẽtẽ nhisiwi 'ri hã 'manha, siptete na 're sa mono da. Tawamhã tã hã pĩni za'ẽtẽ na 're ta'a mono wa, ma tô 're âpré. 'Re âpré mono wamhã, 'ri u ma tô 're praba, â hã. Rowa'u'u za'ẽne hã ma tô duré 're pusi, 'ri uwaibaba, te te me da aré. Tane nherẽ, 'ri hã simei õ di, ẽtẽ nhisiwi te te sima 'ri wa, aibâ hã. Tane duré, ã hã te ĩrotizé hã ni'wam norĩ hã te te 're wapari za'ra mono wa, te te oto 're 'madâ'â pese za'ra mono wamhã, ta norĩ si te za rowẽ na 're hâimana u'âsi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata. \p \v 26-27 — 'Ri'wa hâiba amo na, wa za duré ãma aima simiré'é za'ra wa'wa, tãma ĩrosa'rata waihu'u õ hã. Ta hã supara nhisiwip si ma tô sima 'ri, siptete na tãma 're sab u'âsi mono da newa. Tawamhã tã hã pĩni za'ẽtẽ na 're ta'a mono wa, ma tô 're âpré. 'Re âpré mono wamhã, 'ri u ma tô 're praba, â hã. Rowa'u'u za'ẽne hã ma tô duré 're pusi, 'ri uwaibaba. Tawamhã 'ri hã ma tô 'marõwĩ, awa'awi. Tane duré, ã hã te ĩrotizé hã ni'wam norĩ hã tipo're na te te 're wapari za'ra mono nherẽ, te te 're 'madâ'â za'ra mono õ wamhã, ta norĩ si te za si'uihâ na 're sisimini za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata za 're ĩdahâimana u'âsi za'ra mono zé hã. \p \v 28 Tawamhã Zezusi hã ãne na te te dama rowasu'u parimhã, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni, te te dama ĩrowahutuzém na hã. \v 29 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ, simirowasu'u wapure na te te dama 're ĩrowahutu za'ra mono ne, te te dama 're rowahutu mono õ di, Zezusi hã. Simirowahutu pire uptabi na ma tô te te dama 're rowasu'u. Taha wa, ma ãma tatob'uzu za'ra ni, dama ĩwaihu'u'õ hã te te dama wasu'u wa. \c 8 \s1 Aibâ ĩ'wa're ré hã Zezusi te te ĩpesezé wasu'u \r Marcusi 1.40-45; Rucasi 5.12-16 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô ẽtẽ 'rãihâ hawi si'ra. Te te si'rai wamhã, da'ahâ uptabi na ma tô ĩsarina ai'aba'ré ni. \v 2 Tawamhã aibâ ĩ'wa're ré hã ma tô ĩtẽme wi. Ĩtẽme wisi wamhã, ma tô hi'rãtitõ nhamra, ĩpapara. Te tãma tinha: \p — Apito, ĩ̱ma aiwaihu'u pese di, asimipese waihu'u pese na. Taha wa, asima ĩ̱wẽ wamhã, te za ĩ̱pe. \p \v 3 Tawamhã Zezusi ma tô tinhib'rada hã wahutu, te te ãma upi da. Te te upi wamhã, te tãma tinha: \p — Tane tô. Wa tô ĩ̱sima aiwẽ, te aipese da. Tâibâ oto aihâzé hã. \p Tawamhã awa'awi ma ĩ'wa're hã tãma apa. \p \v 4 Tawamhã Zezusi hã te tãma tinha, ãne: \p — Ĩ̱wapari pese, asina. Ni'wai ma, asina ĩ̱wasu'u õ di za, te aipesezém na hã. Sasedoti u si te za aimo, aihâiba wẽ zô te te aihâiba 'madâ'â da. Taha parip si, te za tãma asõpru 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, Mozésihi nhimiroti zarina, aipesezém na da te ãma aiwaihu'u za'ra da, sena na. — Ãne te Zezusi hã tãma roti, aibâ te te ĩpese ma. \s1 Da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wai ma romhuri'wa, Zezusi te te ĩpesezé wasu'u \r Rucasi 7.1-10 \p \v 5 Tawamhã Zezusi hã Capana'u na 'ri nho'õmo nhisi u ma tô wi. Wisi wamhã, ma tô aibâ sõpẽtẽ, romanu hã. Ta hã da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa. Tawamhã, te te sõpẽtẽ wamhã, ma tô aibâ hã tãma ti'ru Zezusihi ma, tãma ĩromhuri'wa hã te te tãma pese da. \v 6 Ãne te tãma tinha: \p — Apito, ĩ̱ma romhuri'wa hã ĩ̱nhorõwa ãma te nomro. Hâzé uptabi di. Hâzé uptabi wa, sirési waihu'u õ di, hâzé za'ẽtẽ wa. \p \v 7 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma tinha: \p — Wa za ãma mo tô, te pese da. \p \v 8 Tawamhã romanu hã te duré tãma tinha, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã: \p — Tô'ã, apito. Wa hã aima ĩ̱wapure di, ĩ̱nhorõwa u asébré da hã. Ma'ãpé, taré ã hawi pese aimreme na, séptâ'â da. Tawamhã te za tãma tirowẽ, ĩ̱ma romhuri'wai ma. \v 9 Wa hã da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa zapari romhuri'wa. Ĩ̱zapari te duré 're hâimana za'ra, da'wapéi'wa norĩ hã. Nimomo te 'mazatõrĩ wamhã, te za 'maimo. Duré sô ĩ̱'maihârâ wamhã, te za we 'maimo, ĩ̱tẽme. Duré ĩ̱ma romhuri'wai ma, marĩ hã te 'rui wamhã, te za 'manha awa'awi, ĩ̱zadawa para. — Ãne te siwasu'u, Zezusihi ma. \p \v 10 Tawamhã Zezusi hã ãne hã te te wapari wamhã, ma tô ãma titob'uzu, ĩsiwasu'uzém na. Taha wa, ĩsarina ĩdasi'aba'ré norĩ ma, ma tô nharĩ za'ra: \p — Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ã hã te te sina ĩ̱'umnhasizém na hã niwa te ĩ'madâ'â õ, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai ãma hã. Ta norĩ hã te te ãma siwi wabzu õ di, te te sina ĩ̱'umnhasizém na hã. \v 11 Ãne, wa za duré aima waihu'u za'ra wa'wa. Da'ahâ uptabi na te za 're dasihutu, bâtâ pusizém hawi, duré bâtâ zasizém hawi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono u, ĩsiré 're dasaihuri mono da, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb ãma. Abra'ãhã siré te za 're dasi'ubumro, duré Izatihi siré, duré Zacoho siré. \v 12 Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono da nherẽ, ĩsiré 're si'ubumroi mono da nherẽ, te za sãmra sisiti, robra si 're ĩsa'wari mono u. Tame te za sina 're 'ry'ry. Te za duré 're 'wasitete za'ra, te te 're robzépata za'ẽtẽ za'ra mono wa. — Ãne ma tô Zezusi hã dama rowasu'u. \p \v 13 Tawamhã te duré da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wai ma tinha: \p — Mo oto aimorĩ apâ, asõrõwa u. Asina ĩ̱'umnhasizéb zarina, wa za aipawapto. \p Tawamhã ãne te te tãma nharĩ wi, ma tô tipese, romanuhu ma, romhuri'wa hã. \s1 Da'ahâ uptabi na, Zezusi te te ĩda'apesezé wasu'u \r Marcusi 1.29-34; Rucasi 4.38-41 \p \v 14 Tawamhã Zezusi hã Pedruhu nhorõwa u ma tô mo. Morĩ wamhã, ĩmaprewa ma tô sabu. Hâzé ré, te nomro waptâ wa, wa'ro na. \v 15 Tawamhã ma tô sib'rata upi, Zezusi hã. Te te sib'rata upi wamhã, ma tô tiwahâ. Tawamhã ma tô wahudu, pi'õ hã. Wahutu wamhã, ma tô ĩsa hã tãma tisõ Zezusihi ma, sa da. \p \v 16 Tawamhã bâdâ sébrézéb u, ma tô wa'uburé ré 're ĩdanomro mono hã da te simro, Zezusihi u, ahâ uptabi na. Tawamhã misi si te nasi dama azatõ wa'uburé hã, misi haré timreme na si. Uburé ĩhâzé ré norĩ zama te apese duré. \v 17 Ãne ma tô Zezusi hã te te 're da'apawapto, Iza'iza hã duréihã te te ãma ĩrob'ui'érézéb zarina te te sina uwaimrami da. Ãne Iza'izaha nhimi'ui'éré hã: \q1 “Wahâzé mono bâ, ma tô te te wawi 're awaibu.” \m Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa nhimi'ui'éré hã, Zezusihi ãma hã. \s1 Aibâ norĩ hã Zezusihi siré ĩneb zahuré zé wasu'u \r Rucasi 9.57-62 \p \v 18 Tawamhã Zezusi hã da'ahâ uptabi na da te dasiwi ĩ'uirĩ za'ra norĩ hã ma tô 'madâ'â za'ra. Te te da'ab'madâ'â wamhã, ma tô tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma rob'ru za'ra, ĩsõ'u na te te saprĩ za'ra da, zara u. \v 19 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rowahutu'wa hã ma tô ĩtẽme wi, Zezusihi u. Ãne te tãma tinha: \p — Rowahutu'wa, ãhãna wa ĩ̱sima aiwẽ, asiré 're ĩ̱morĩ da oto, daro mono bâ. \p \v 20 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Wapsã wawẽre hã ab're 're, ĩsõrõwa hã. Duré si norĩ hã tizasi te te sima 're 'manharĩ za'ra, tinhorõwa da hã. Tazahã, wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã ĩ̱nhorõwa õ di, ãma 're ĩ̱wa'utu mono zéb da hã. Hâiwi si wa datẽme 're morĩ u'â. \p \v 21 Tawamhã Zezusi ma tô duré aibâ hâiba amo 'mahâ, ĩsarina 're ĩmorĩ hã, ĩsiré 're morĩ u'âsi da oto. Tawamhã aibâ hã te asa tãma tinha: \p — Apito, a'â apâ ĩ̱morĩ, ĩ̱mama hã ĩ̱wi dâ'â wa, ĩ̱sisa'u te ãma ti'a da. — Ãne te sina 'mahâ. \p \v 22 Tane nherẽ, te Zezusi hã tãma tinha, asa: \p — Õne haré te za ĩ̱siré 're aimo oto. Ĩdâ'â norĩ hã te za tisiré ĩdâ'â norĩ ãma te te 're ti'a za'ra. \s1 Zezusi hã rowa'u'u za'ẽtẽ ma, te te ĩnharĩzé wasu'u \r Marcusi 4.35-41; Rucasi 8.22-25 \p \v 23 Tawamhã Zezusi hã ma tô ãzé, uba're 're. Ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ zama ma ĩsiré asisi, ĩsiré si'aba'ré da. \v 24 Tawamhã uba're na si'aba'réi ré, ma tô rowa'u'u za'ẽne hã tiwi tiwatobro za'ra. Â sisasi hã te te ĩré wabzuri za'ra, uba're hã. Tane nherẽ, Zezusi te nhono. \v 25 Tawamhã ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô ĩtẽme sina roptob za'ra, te te siwi utu da. Tawamhã ãne te 'mahârâ za'ra: \p — Wanhib'apito, ma'ãpé wanho'reptu za'ra na. Wa za ai'utõrĩ ni. \p \v 26 Tawamhã Zezusi hã te tãma nharĩ za'ra: \p — E marĩ da, ma aipahi za'ra wa'wa. E ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba ãna. \p Tawamhã ma tô wahudu, Zezusi hã. Wahutu wamhã, ma tô rowa'u'u ma tinha, te te sazâri da, â sisasisi ma zama. Tawamhã ma tô sazâ, rowa'u hã. Ma tô duré ti'âtu. \v 27 Tawamhã ma tô ãma titob'uzu za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. Ãne te sima nharĩ za'ra: \p — Pra, e niha ĩwaihu'u pe, õ hã. Ĩsadawa hawi ma rowa'u hã sazâ, â sisasisi zama. — Ãne te sima rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. \s1 Zezusi hã aibâ norĩ, wa'uburé ré 're ĩneb zahuré te te ĩpese zahuré zé wasu'u \r Marcusi 5.1-20; Rucasi 8.26-39 \p \v 28 Tawamhã Zezusi hã ma tô mo, Dadara na danhipti'a nho'õmo nhisi u, Darireza na ĩsõ'u nhisi zara u. Tame ma tô aibâ norĩ hã sõpẽtẽ zahuré, wa'uburé ré 're ĩneb zahuré hã. Adâ'â 'ru hawi, ma we sina uzusi zahuré, ẽtẽ zahâpâ ab're sirõmo 're, 're ĩsimasisi u'âsi zahuré mono zém hawi. Ta norĩ hã ĩsipãrĩ su'u zahuré, duré simimnhasi zahuré di. Taha wa, 're ĩhâimana zahuré mono zé wa'wai baba 're danomro waihu'u mono õ di. \v 29 Tawamhã rosa'rese õ ré, ma tô sa'ẽtẽ 'mahârâ zahuré Zezusi hã, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra, e marĩ wa'ãma 'manharĩ da, te we aimo, wawa'wai baba. E ropsi'utõrĩzé wana wa'ahâri da, te we aimo, wa te robzépata da. \p \v 30 Tawamhã romhâ prã na te uhâbâ hã tisa hã te te 're huri, ahâ na. \v 31 Tawamhã wa'uburé norĩ hã aibâ norĩ pẽ'ẽ 're, 're ĩhâimana za'ra mono hã te sa'ẽtẽ sina 'mahârâ za'ra: \p — Nimomo wazatõrĩ za'ra da wamhã, ma'ãpé uhâbâ norĩ u wazatõrĩ za'ra na, ĩhâiba 're, 're wahâimana za'ra mono da. \p \v 32 Tawamhã Zezusi hã ma tô õne haré tãma rob'ru za'ra: \p — Mo oto ai'aba'réi wa'aba. \p Tawamhã uhâbâ hâiba 're ma tô sisisi, wa'uburé norĩ hã. Taha wa, te sa'ẽtẽ sisa're, uhâbâ norĩ hã, ĩ'rãsipra u. Âi ba ma tô rere. Taha wa, ma ai'utõ, â na uburé. \p \v 33 Tawamhã uhâbâ 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô ĩsiti sisa're. 'Ri nho'õmo u ma tô sisa're. Tame ma tô uburé dama rowasu'u za'ra, aibâ norĩ ma, niha ĩromhâimana zahuré zém na hã, wa'uburé ré 're ĩneb zahuré ma. \v 34 Tawamhã 'ri nho'õmo ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã ma tô aihĩni tawairébé ni, Zezusi hã da te dasina uzusi za'ra da. Tawamhã ma tô sãmri za'ra ni. Da te dasiwi sãmri wamhã, ma tô tãma rob'ru za'ra ni: \p — Ma'ãpé, warom nhiti aimorĩ, nimomo. — Ãne te dasiwi satõrĩ ni, Zezusi hã. \c 9 \s1 Ĩmorĩ'õ, Zezusi te te ĩwahutuzé wasu'u \r Marcusi 2.1-12; Rucasi 5.17-26 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô uba're 're ãzé, zara u te te saprĩ da. Te te saprĩ wamhã, ma tô 'ri nho'õmo u wi, tirob u. \v 2 Tamomo ma tô ni'wam norĩ hã we siwi ti'â, ĩmorĩ'õ hã ĩsimiwaptâ ré. Ĩmorĩ'õ hã za te te ĩpese na ma tô ãma umnhasi za'ra, Zezusi hã. Tawamhã Zezusi hã taha na ma tô sina simirosa'rata waihu'u za'ra, aibâ norĩ hã. Taha wa, te ĩmorĩ'õ ma tinha: \p — Ĩ̱siwadi, aiwi robzei'õ tõ. Aiwasédé hã 're ĩ'ab'manharĩ wasété mono zé hã te ai'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za oto. — Ãne te tãma tinha. \p \v 3 Tawamhã ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã ma tô 'râwi sima rowasu'u za'ra, ãne: \p — Õ hã te 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wasété. \p \v 4 Tane nherẽ, Zezusi hã ma tô sina waihu'u, ĩsimirosa'rata za'ra hã. Taha wa, te tãma nharĩ za'ra: \p — E marĩ da, ma tô ãne ĩ̱'ãma ĩrosa'rata wasété za'ra wa'wa. \v 5 Wa hã dawasédé hã te dama 're ĩ'apari waihu'u pese mono zém na hã, sena na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da hã, e niha te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa. Aibâ ma, wa tô tinha: “Aiwasédé hã 're ĩ'ab'manharĩ mono zé hã te ai'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za oto.” Ãne na si ĩ̱mreme wamhã, aima pibu prã za'ra wa'aba di. Ã hã ĩmorĩ'õ hã wahutu da, duré oto morĩ da, te tãma nharĩ wapsi, te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa, ĩ̱waihu'u pese na sena na ĩ̱waihu'u pese za'ra wa'aba da oto. Taha wapsi, aima pibu pese za'ra wa'aba di za. \v 6 Ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã ĩ̱ma waihu'u pese di, dawasédé te dama 're ĩ'apari mono da hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para. Ãne na asiwi ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da, wa za ĩhi'ré ma tinha, wahutu da. \p Tawamhã ĩmorĩ'õ ma, te tinha Zezusi hã: \p — Ma'ãpé, aiwahutu. Asa'warizé hã âri, asõrõwa u aimorĩ da oto. \p \v 7 Tawamhã awa'awi ma tô wahudu aibâ hã, tinhorõwa u morĩ da. \v 8 Tawamhã ãne hã da te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô tãma tapẽ'ẽwara za'ra ni, dama sa'rese õ wa. Ma tô duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma tawata za'ra ni, tiwaihu'u pe hã te te dama 're anhomri mono wa. \s1 Mateusihi zô Zezusi, sisarina ĩhârâzé wasu'u \r Marcusi 2.13-17; Rucasi 5.27-32 \p \v 9 Tawamhã Zezusi hã ma tô mo, dahawi. Morĩ ré, ma tô ĩ̱sã, danhib'apito ma, rob'uiprazé ubumroi'wa hã, Mateusi na ĩ̱nhisi hã. Ĩ̱nhimiromhurizéb ãma wa nhamra, rob'uiprazé te dawi 're ĩ'a'ubumroi mono zéb ãma. Tawamhã Zezusi hã te ĩ̱'mahâ: \p — We aimorĩ, ĩ̱siré 're aimorĩ da oto. \p Tawamhã awa'awi wa tô wahudu, ĩsiré 're ĩ̱morĩ da oto. \v 10 Tawamhã barana wa oto wasiré wasaihuri ni Zezusi norĩ hã, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ me. Ĩ̱nhorõwa ãma wa wasaihuri ni. Wasaihuri ré, ma tô rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã ĩtẽme asisi 'ri para u, ahâ na, ĩsiré saihuri da. Ni'wam norĩ hã zudezu nherẽ, parisezu norĩ nhimiroti zarina 're ĩhâimana za'ra mono õ norĩ zama ma tô duré ĩtẽme aihutu, Zezusihi u. \v 11 Tawamhã parisezu norĩ hã ãne hã te te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wazadanharĩ za'ra, ãne: \p — E niha bâ, te asib'apito za'ra wa'wa hã rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ siré tisa, dawasété na 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ siré zama. \p \v 12 Tawamhã Zezusi hã te te sina wapari za'ra wa, ma tô tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Hâzé ãna 're ĩnomro mono norĩ zô, dawede'wa hã 're siwasutu za'ra mono õ di, te te 're wede za'ra mono da. Ĩhâzé ré norĩ zô si te za 're siwasutu za'ra, te te 're pese za'ra mono da. \v 13 Duréihã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ãne na rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: “Asimizama hã ĩ̱ma 're ĩzata za'ra wa'aba mono zô hã, sô 're ĩ̱nhimipari mono õ di oto. Asimizawi pese zarina, da'ãma 're aiwamri za'ra wa'aba mono da si, wa ĩ̱sima te 're aiwẽ za'ra wa'wa oto.” Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã sô sabu za'ra wa'aba ĩbaihâ hã, waihu'u pese za'ra wa'aba da. Dawẽ na 're ĩdanomro mono norĩ zô ĩ̱sitẽme 're ĩ̱hârâ mono da, we ĩ̱morĩ õ di. Dawasété na 're ĩdanomro mono norĩ zô si 're ĩ̱hârâ mono da, wa wei mo. \s1 Dasai ãna bâtâ na a'â 're ĩdahâimana za'ra mono zé wasu'u \r Marcusi 2.18-22; Rucasi 5.33-39 \p \v 14 Tawamhã Zuwã Batitaha siré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô Zezusihi u ai'aba'ré. Tawamhã ãne te siwi sadanha: \p — Wa norĩ hã, duré parisezu norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're wamreme zusi mono da hã, wasai ãna wa a'â 're wahâimana za'ra, bâtâ na. E marĩ wa, sai ãna a'â 're hâimana za'ra mono õ di bété, asiré 're ĩnomro mono norĩ hã. \p \v 15 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — Aibâ hã ĩmrozéb u, sô ĩhârâ za'ra norĩ hã sihutu wamhã, e aibâ ĩmro da hã ĩsiré sãmra za'ra ré, te za robzei'õ na tihâimana za'ra, ta norĩ hã. Mare di. Ãnei õ di. Niwapsi te za bâdâ hã ĩwa waptãrã, aibâ ĩmro da hã ĩsiwadi norĩ wa'wa hawi, da te tiwi ĩ'âri za'ra zéb da hã. Tawapsi te za tô sai ãna 're si'ubumro, robzei'õ na. \p \v 16 — Duré da'uza hã hâ'ratare wamhã, te za hâihata. E tawamhã ĩhâté hânhihâri na te za hâiwa'aba ni. Mare di. Ĩhâté hânhihâri na da te hâiwa'aba wamhã, da te ĩré hâ'upsõi wamhã, te za tihâzahutu, ĩhâiwa'abazé hã. Tawamhã te za oto hâsisinarĩ pese, da'uza 'rada hã. \v 17 Duré e romhâ 'manharĩ 'rata 're, te za uwa 'rãi wa'u ĩsé hã da te 're sé, wa'ui ware õ ré. Mare di. Wa'ui ware õ ré, da te 're séme mono wamhã, oto wa'ui ware wamhã, te za romhâ 'manharĩ 'ratare hã sina wazu. Tawamhã uwa 'rãi wa'u ĩsé hã te za asa'wa. Romhâ 'manharĩ hã te za duré hâihaiwamna. Ĩtép si'uiwa na si, te za da te 're sé, dawi 're sisa'wari za'ra mono tõ da, rob'rãi wa'u zé té hã. Tawapsi, romhâ 'manharĩ hã dawi 're hâsiwamnarĩ za'ra mono õ di za duré. — Ãne ma tô Zezusi hã ãma romnhimiré'é, uwa 'ru 'rãi wa'u ĩsé, da te 're ĩséme mono zém na hã. \s1 Zezusi hã pi'õ norĩ te te ĩpese zahuré zé wasu'u, azarutu me \r Marcusi 5.21-43; Rucasi 8.40-56 \p \v 18 Tawamhã Zezusi hã te te dama rowasu'u ré, ma tô aibâ hã ĩtẽme wi, dama roti'wa hã. Ĩtẽme wisi wamhã, ma tô hi'rãtitõ ĩpapara nhamra. Tawamhã te tãma tinha, ãne: \p — Ĩ̱'ra hã azarudu hã ma tô ĩ̱wi dârâ, ãhãna si. Tane nherẽ, ma'ãpé ãma ĩ̱me aimorĩ, asib'rada ãma hiri da, hâiwa'utu da, ĩ̱ma 're morĩ da apâ. \p \v 19 Tawamhã Zezusi hã ma tô wahudu. Wahutu wamhã, ma tô ĩsiré mo. Ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ zama, wa ĩsiré ai'aba'ré ni. \p \v 20 Tawamhã morĩ ré, te pi'õ hã we ĩsarina mo, ĩbabarãi hawi. Pi'õ hã ĩhâzé te te ĩsazâri'õ, 12 na ma tô ãma tiwahu, ĩhâzé te te 're 'manharĩ mono ré hã. We ĩsarina morĩ wamhã, ma tô ĩ'uza hânhisudu hã upi. \v 21 Ta hã ma tô ãne sima rosa'rata: “Ĩ'uza si te tiwi upi nherẽ, wa za séptârâ.” Ãne te sima rosa'rata, pi'õ hã. \p \v 22 Tawamhã pi'õ, ĩ'uza te te upi wamhã, ma tô Zezusi hã sô aipi'ra. Sipi'rai wamhã, ma tô pi'õ hã tisã. Ãne te tãma tinha: \p — Ĩ̱siwadi, aiwi robzei'õ tõ. Za te aipesezém na, ĩ̱'umnhasi zarina ma tô aihâzé hã aima apa. \p Tawamhã awa'awi ma tô pi'õ hã séptârâ. \p \v 23 Taha pari, te mo Zezusi hã, dama roti'wa nhorõwa u. Morĩ wamhã, rowamreme'wa norĩ hã ma tô sõpẽtẽ za'ra, adâ'â ãma simnhihãsi ré. Da'ahâ na ma tô da'anhopẽtẽ, ãma ĩda'ry'ry norĩ hã. \v 24 Tawamhã ãne te dama tinha: \p — Mo oto aiwairébé aba. Azarudu hã dâ'â õ di. Taré te nhono. \p Tawamhã ma tô ãma tawa'ẽ za'ra ni, dâ'â uptabi nherẽ, taré ĩsõtõ na te te waihu'u wa, Zezusi hã. \v 25 Tawamhã rob u ma tô tawairébé ni. Dawairébé wi, ma tô Zezusi hã ãzé 'ri 're wa'wa u, azarudu ĩnomrozéb u. Tawamhã awa'awi ma tô pa'â. Te te pa'âri wamhã, ma tô awa'awi wahudu, azarudu hã. \v 26 Tawamhã ĩwasu'u hã ma tô te te ropé daro mono bâ, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi 'remhã. \s1 Ĩtob'a norĩ, Zezusi te te ĩpese zahuré zé wasu'u \p \v 27 Tawamhã 'ri para hawi watobro wamhã, morĩ ré, ma tô aibâ norĩ hã ĩsarina tineb zahuré, ĩtob'a zahuré hã. Tawamhã te 'mahârâ zahuré, ãne: \p — Dawihi nhihudu, ma'ãpé wa'ãma aipẽ'ẽzé na. \p \v 28 Tawamhã 'ri para u ma tô ãzé, Zezusi hã. Sébré wi, ma tô ĩtob'a norĩ hã ĩtẽme aimasisi zahuré. Tawamhã Zezusi hã te sadanharĩ zahuré: \p — E te asina ĩ̱'umnhasi 'wa, te ato pese aba da hã. \p Tawamhã asa te tãma nharĩ zahuré: \p — Ĩhe, wa tô wasina ai'umnhasi ni, apito. \p \v 29 Tawamhã Zezusi hã ma tô tõmo upi zahuré. Te duré tãma nharĩ zahuré: \p — Asina ĩ̱'umnhasi aba zéb zarina, wa za tô ato pese 'wa. \p \v 30 Tawamhã ma tô oto tito pese zahuré, aibâ norĩ hã. Ma tô duré sadawa uwati zahuré, ãne: \p — Te aima ĩ'manharĩ wẽ wa'aba zém na, dama ĩ̱wasu'u wa'aba õ di za. Tô'ã. — Ãne te sina sadawa uwati zahuré. \p \v 31 Tane nherẽ, oto neb zahuré wamhã, ma tô tisiwasu'u na te te ropé zahuré ropâ, Zezusi te te ĩpese zahuré zém na. \s1 Ĩmreme'õ, Zezusi te te ĩpesezé wasu'u \p \v 32 Tawamhã Zezusi te te ĩto pese zahuré neb za'u si, ma tô aibâ hã we ĩtẽme dasiwi saprõni ni Zezusihi u, wa'uburé ré wa, mreme'õ u'âsi 're ĩhâimana mono hã. \v 33 Tawamhã Zezusi hã ma tô wa'uburé ma rob'ru, ĩhawi watobro da, ĩsiti. Te te tãma rob'rui wi, ma tô aibâ hã mreme watobro. Taha wa, ma ãma tatob'uzu za'ra ni. Te duré dasima nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Niwa, wa te ĩ'madâ'â za'ra õ, ãne hã, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai 'remhã. \p \v 34 Tane nherẽ, ma tô parisezu norĩ hã taré ĩwasédé hã ãma hiri za'ra, ãne: \p — Wa'uburé norĩ nhib'apito zadawa para, te õ hã wa'uburé hã te te dama 're anhamra, Satanasihi zadawa para. — Ãne ma tô parisezu norĩ hã siwi wẽ'õ, Zezusi hã. \s1 Zezusi hã da'ãma ĩsiwamrizé wasu'u \p \v 35 Tawamhã Zezusi hã ma tô datẽme 're mo, 'ri wa'õtõ mono bâ, te te dama 're rowahutu mono da, zudezu norĩ te, rowahutuzé mono bâ. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na te te dama 're rowasu'u, ĩwasu'uwẽ na. Dahâzé mono bâ ma tô duré da'apese. Hâzé u'âsi wa, sib'uware na 're ĩnomro mono norĩ zama te apese, Zezusi hã. \v 36 Tawamhã da'ahâ uptabi na te te da'ab'madâ'â wamhã, ma tô Zezusi hã da'ãma aiwamri tipẽ'ẽ na, pone'ẽrebâ 'madâ'â ãna 're ĩnomro mono ne, robzei ãna 're dahâimana za'ra mono wa, 're dasipawapto waihu'u za'ra mono õ wa. \v 37 Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, te tinha, ãne: \p — Amnho hã sa'ẽtẽ uptabi di, da te 're ĩ'ubumroi mono da hã. Tane nherẽ, sada hã da'umrore di, ĩ'ubumroi'wa da hã. \v 38 Taha wa, ma'ãpé tiwi 're rowaptẽrẽ u'âsi za'ra wa'aba mono, rob're tede'wai wi, romhuri'wa da hã we te te da'azatõrĩ da da'ahâ na, rob're hã te te 're ubumro za'ra mono da. — Ãne ma tô Zezusi hã da'ãma romnhimiré'é. \c 10 \s1 Zezusi hã tisiré 're ĩnomro mono norĩ te te ĩsatõrĩ za'ra zé wasu'u, daro mono bâ \r Marcusi 3.13-19; Rucasi 6.12-16 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô sitẽme wazô hâ, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ zô, 12 na wahâiba norĩ zô. Wazô hârâ za'ra wamhã, ma tô wama pisutu za'ra, ĩwaihu'u pese zarina ĩsadawa para, wa'uburé norĩ te te 're ĩdawamnarĩ za'ra mono hã wa te dama 're sãmra za'ra mono da. Duré ĩhâzé ré norĩ hã dahâzé mono bâ ĩsadawa para, wa te 're dapese za'ra mono da, ma tô duré wama pisutu za'ra, duré hâzé u'âsi 're hâimana za'ra mono wa, 're ĩsib'uwa pese za'ra mono norĩ zama. \v 2 Zezusi hã daro mono bâ te za oto wazatõrĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã, ĩsadawa para wa te dama 're sadawa wasu'u za'ra mono da. Tizadawa wasu'u'wa na, ma tô wanhisi za'ra oto, Zezusi hã. Wanhisi za'ra hã, ãne: Sima na ĩsisi hã. Taha nhisi amo hã Pedru. Duré ĩno nhisi hã Ãdéré na ĩsisi hã. Duré Ti'adu, duré Ti'aduhu no, Zuwã. Ta norĩ hã Zebedehe 'ra norĩ. \v 3-4 Duré Piripi, duré Batoromezu, duré Tome, duré wa hã Mateusi. Wa hã rob'uiprazé ubumroi'wa aré. Duré Ti'adu, Apezuhu 'ra hã. Duré Tadezu, duré Sima aimawi hã. Ta hã ma tô aré dame 're hâimana, romanu norĩ zada, tirom hawi apâ te te 're satõrĩ za'ra mono da. Duré Zudasi Icarizoti, Zezusi hã te te dama ĩhâiba nhomri da hã. \p \v 5 Tawamhã Zezusi hã te te wazatõrĩ za'ra da, ma tô ãne wama roti za'ra, 12 na wahâiba norĩ ma hã: \p — Zudezu'õ norĩ nhipti'ai u 're anomro aba mono õ di za. Duré samaritanu norĩ nhipti'ai u 'ri nho'õmo mono bâ, 're asisisi aba mono õ di za. \v 6 Izarazéhé nhihudu norĩ u si te za 're anomro aba mo, pone'ẽrebâ 'madâ'â ãna, siwa'ru 're ĩnomro mono ne, 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ u si. \v 7 Ãne te za dama 're ĩrowahutu za'ra wa'aba mo: “'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã romhuture di oto.” \v 8 Ĩhâzé ré norĩ hã te za duré 're ĩpese za'ra wa'aba mo. 'Re dadâ'â za'ra mono nherẽ, te za duré 're ĩdahâiwa'utu za'ra wa'aba mo. Ĩ'wa're ré norĩ zama te za 're ĩpese za'ra wa'aba mo. Wa'uburé hã te za dama 're ĩsãmra za'ra wa'aba mo. Wa'âbâ ãna wa tô ĩ̱waihu'u pe hã aima sõmri za'ra wa'wa. Taha wa, wa'âbâ ãna te za ãne uburé dama ãma 're ĩ'uwaimrami wẽ za'ra wa'aba mo. \v 9 Rob'uiprazé ĩsapotore hã asiré 're 'wasari aba mono õ di za, ẽtẽ'ubuzi pré oru hã duré ẽtẽ'ubuzi'a prata zama. \v 10 Dama romhuri'wai ma, te za dasa hã da te tãma 're sõmri za'ra, tiwi sô robaba wa. Taha wa, nimomo 're anomro aba mono wamhã, romramizé hã asiré 're 'wasari aba mono õ di za. Duré ai'uza misire ré si te za 're anomro aba mo. Aipara'uza misire ré si te za duré 're anomro aba mo. Wedehu hã asiwazusizé hã misire te za duré asiré 're ĩ'wasari aba mo. \p \v 11 — Nimomo daza'rui u 're anomro aba mono wamhã, asô 're ĩtob'uzu za'ra wa'aba mono norĩ u si te za 're asisisi aba mo. Tawamhã tame te za ĩsiré 're aihâimana za'ra wa'aba mo, 'ri tede'wa siré, nimomo 're anomro aba mono zéb u hã. \v 12 Danhorõwa u 're asisisi aba mono wamhã, ãne te za 're ĩdazawi za'ra wa'aba mo: “Rowẽ na 're aihâimana za'ra wa'aba mono.” Ãne te za 're ĩdazawi za'ra wa'aba mo. \v 13 Tawamhã danhorõwa u 're aihutu aba mono wi, da te 're ai'mazasi wẽ za'ra wa'aba mono wamhã, 're ĩsawi za'ra wa'aba mono zéb zarina, te za rowẽ na 're hâimana za'ra, 'ri tede'wa norĩ hã. Duré da te 're ai'mazasi wẽ za'ra wa'aba mono õ wamhã, rowẽ na 're hâimana za'ra mono õ di za, 'ri tede'wa norĩ hã. \v 14 Duré nimomo darob u 're aihutu aba mono wamhã, asô 're datob'uzu za'ra wa'aba mono õ wamhã, da te 're aiwapari ze za'ra wa'aba mono õ wamhã, ta hawi te za 're aiwairébé aba mo. 'Re anomro aba mono zéb u, te za asisa'u aipara zapru hã 're ĩtata'a za'ra wa'aba mo, ti'ai u 're rere'e mono da, dapo're õ na 're danomro mono wa, 'râwi 're dasisãmri za'ra mono da. \v 15 Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Niwapsi 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã Sodoma ãma duré Domora ãma 're ĩdahâimana wasété uptabi za'ra mono norĩ ma, te te ĩrob'manharĩ pipa zém nhipai u, te za asô 're ĩtob'uzu za'ra wa'aba mono õ norĩ hã te te tãma 're arob'manharĩ za'ẽtẽ. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Zezusi te te ĩsatõrĩ za'ra ma, za da te tãma 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra mono zé wasu'u \r Marcusi 13.9-13; Rucasi 21.12-19 \p \v 16 Tawamhã Zezusi te duré wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Pone'ẽrebâire, robzahi wa'wa u 're ĩsisisi mono ne, wa za datẽme asatõrĩ za'ra wa'wa. Taha wa, te za asimiza'rese 're anomro aba mo, wahi ne. Duré utu'u, marĩ ĩwasédé hã te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono õ ne, te za 're anomro wẽ wa'aba mo. \v 17 Taha wa, te za 're asipibui pese za'ra wa'aba mo, dawi. Ãté ni'wam norĩ hã te za te te sima 're aiwẽ za'ra wa'wa, te te 're aiwaibui wa'aba mono da, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ u, te te 're asimroi wa'aba mono da. Tawamhã ta norĩ hã te te siwi 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono zéb zarina, te za duré ĩsimirowahutuzéb ãma da te 're ai'maipré'é 'wa, romhâ nhorõ 'manharĩ na. \v 18 Duré ĩ̱'ãma si 're anomro aba mono wa, te za dama ĩpire norĩ u da te 're asimroi wa'wa, zudezu'õ norĩ nhib'apito norĩ u, te te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono zéb zarina, te te siwi 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono da. Taha ré, ĩsõ're 're aimasa aba mono ré, te za ĩ̱wasu'uwẽ na tãma 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo, ĩsib'a'uwẽ norĩ ma zama. \v 19 Tawamhã dama ĩpire norĩ u, da te 're asimroi wa'aba mono wamhã, asimirosa'rata na asisõwa asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za, niha tãma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono zém na da hã. Da te aima 're ĩropipa za'ra wa'aba mono zéb u, da te 're asimroi wa'aba mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te za te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, niha tãma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono zéb da hã. \v 20 Tãma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono wamhã, asi'uihâ na asimirosa'rata na tãma 're aimreme zusi aba mono õ di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Tipẽ'ẽzani na te te aima 're ĩwaihu'u za'ra wa'aba mono zéb zarina si, te za tãma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mo, danhib'apito norĩ ma. \p \v 21 — Da te 're ĩ̱zaze za'ra mono 'ru te, te za dasisãnawãi uptabi nherẽ, da te dasima 're dahâiba nhomri za'ra, da te 're danhimroi mono da. Damama norĩ hã te za ti'ra ma, ãne te te tãma 're rob'manharĩ wasété za'ra, 'râwim nherẽ. Duré da'ra norĩ hã timama uptabi da nherẽ, te za sada 're hâimana za'ra, te te dama 're hâiba nhomri za'ra mono da, da te 're simroi mono da, ĩna me. \v 22 Uburé te za da te 're ai'ruiwapari za'ra wa'wa, ĩ̱zazei'wa 're anomro aba mono wa. Tane nherẽ, asiptete sina õne haré ĩ̱'ãma 're anomro u'âsi aba mono wamhã, te za asina 're ĩ'uwaimrami za'ra wa'aba mo, asõ'reptu za'ra wa'aba zé hã. \v 23 Tawamhã nimame 'ri nho'õmo ãma da te 're ai'ruiwapari za'ra wa'aba mono wa, da te aima 're 'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono wamhã, ta hawi te za 're aimani za'ra wa'aba mo, 'ri nho'õmo amoi u 're anomro aba mono da. Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai 're, 'ri wa'õtõ mono bâ ĩ̱wasu'uwẽ na romhuri 'rãsutu za'ra wa'aba õ ré, wa za we dama ĩ̱sihâi'ré apâ, dasiré ĩ̱podo hã. \p \v 24-25 — Romnhoré'wa norĩ hã te te 're romnhoré za'ra mono ré hã, pire na 're hâimana waihu'u za'ra mono õ di, tãma ĩromnhoré'wa norĩ ma hã. Tane nherẽ, romnhoré hã te te 're 'ruiwapari u'âsi za'ra mono wamhã, zahadu wapsi te za tãma ĩromnhoré'wa norĩ ne oto 're hâimana za'ra, aiwa. Duré te te dama 're ĩromhuri za'ra mono norĩ hã te te dama 're romhuri za'ra mono ré hã, hâimana pire na 're hâimana waihu'u za'ra mono õ di, tinhib'apito norĩ nhipai u hã. Tane nherẽ, tipire zô te te 're rob'ruiwapari u'âsi za'ra mono wamhã, zahadu wapsi te za tinhib'apito ne pire na 're hâimana za'ra oto. Ĩ̱'ruiwapari'wa norĩ hã te Bezebu na te te 're ĩ̱nhisi za'ra, wa'uburé norĩ nhib'apito nhisi na. Ãne te ta norĩ hã te te ĩ̱'ãma 're wasété za'ra. Taha wa, taha nhipai u te za duré te te ai'ãma 're wasété uptabi za'ra wa'wa, ĩ̱siré 're anomro aba mono wa. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono si, da te dasima 're ĩpipa za'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 12.2-7 \p \v 26 Tawamhã Zezusi te duré wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Taha wa, dama 're aipahi za'ra wa'aba mono õ di za. Uburé marĩ hã upsibi na 're ĩhâimana za'ra mono hã zahadu wapsi te za suwa nhamra ni. Duré uburé marĩ hã pi'uriwi 're ĩhâimana za'ra mono hã te za niwapsi waihu'u za'ra ni. \v 27 Uburé pi'uriwi te aima 're ĩwaihu'u za'ra wa'aba mono hã te za oto sõ'awi dama ãma 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo. \v 28 Dahâiba te te dawi 're ĩsimroi mono norĩ ma hã, tãma 're aipahi za'ra wa'aba mono õ di za, dapẽ'ẽzani hã te te dawi 're simroi waihu'u mono õ nherẽ. 'Re ĩhâimana u'âsi mono si te za asima 're ĩpipa za'ra wa'aba mo. Taha ma si waihu'u pese di, dahâiba hã duré dapẽ'ẽzani zama, te te dawi 're ĩ'a'uprosi mono zéb da hã. \v 29 Sire wa'â hã wa'âbâ syryre nherẽ, uburé Damama zadawa para õ nherẽ, 're si'utõrĩ mono da hã, mare di, sire norĩ hã. \v 30 Tane duré, aséré za'rata aba zama, tãma waihu'u pese di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma hã. Simi'madâ'â pese uptabi di. \v 31 Sire hã tãma sawi pese za'ra nherẽ, sire zawi nhipai u, tãma asawi uptabi za'ra wa'aba di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma hã. Taha wa, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. — Ãne ma tô wama rowasu'u za'ra Zezusi hã, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma hã. \s1 Zezusihi zazei'wa na 're ĩdasiwasu'u za'ra mono zé wasu'u, ĩsazei'õ'wa na zama \r Rucasi 12.8-9 \p \v 32 Tawamhã Zezusi hã te duré wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ni'wam norĩ hã ĩ̱zazei'wa na dama 're siwasu'u za'ra mono wamhã, wa hã wa za duré Ĩ̱mama nho'a te 're awasu'u, ĩ̱zazei'wa na, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono nho'a. \v 33 Tazahã, ni'wam norĩ hã ĩ̱zazei'õ'wa na dama 're siwasu'u za'ra mono wamhã, wa hã wa za duré Ĩ̱mama nho'a te 're awasu'u, ĩ̱zazei'õ'wa na, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono nho'a. — Ãne te wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Zezusihi ãma dasina 're ĩdasipo'o za'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 12.51-53; 14.26-27 \p \v 34 Tawamhã te duré ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma rowasu'u za'ra, Zezusi hã: \p — E ti'ai u we ĩ̱morĩ wa, te za ti'ab ré rowẽ na si dasiré 're dahâimana za'ra, simisutu. Mare di. Ãne hã ĩ̱'ãma 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za. Ti'ai u we ĩ̱morĩ wa, rowẽ na si 're dahâimana za'ra mono õ di za. Te za ĩ̱'ãma dasima 're dasiwanhizari. Te za duré ĩ̱'ãma 're dasi'wapé za'ra. \v 35 Ti'ai u we ĩ̱morĩ wa, te za da'ra si'aibâ norĩ hã timama ãma 're sitob'ru za'ra. Da'ra sipi'õ norĩ hã te za duré tina ãma 're sitob'ru za'ra. Duré dasani'aba norĩ hã te za timaprebaba sipi'õi ãma 're sitob'ru za'ra. \v 36 Ãne te za dasisãnawãi uptabi nherẽ, dasina 're danhitob'ru uptabi za'ra, 'râwi dasiré 're dahâimana za'ra mono nherẽ. \p \v 37 — Ni'wam norĩ hã te te 're ĩ̱zawi za'ra mono zém nhipai u, timama norĩ hã te te 're sawi pese za'ra mono wamhã, ĩ̱'ãma 're nomro waihu'u mono õ di za. Duré ni'wam norĩ hã ĩ̱zawi nhipai u ti'ra norĩ te te 're sawi pese za'ra mono wamhã, ĩ̱'ãma 're nomro waihu'u mono õ di za duré. \v 38 Wedepo'o nhonhi'rãmi hã, daza'ozéb da, da te dasisada 're ĩ'wasari mono ne, ni'wam norĩ hã da te 're simroi mono da nherẽ, sisawi ãna ĩ̱zarina 're nomro mono wapsi, te za ĩ̱'ãma 're hâimana u'âsi za'ra. Ãnei õ wamhã, ĩ̱'ãma 're nomro waihu'u mono õ di za. \v 39 Ni'wam norĩ hã si'uihâ na tihâimanazép si te te sima 're sawi za'ra mono wamhã, rowẽ ĩsi'utõrĩ'õ hã te te sina 're uwaimrami za'ra mono õ di za. Ni'wam norĩ hã ĩ̱zarina 're nomro mono da, 're sihâiba zawi za'ra mono õ wapsi, te za te te sina 're uwaimrami za'ra, rowẽ hã. — Ãne ma tô wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za te te dama 're ĩ'awa'âbâ mono zé wasu'u \r Marcusi 9.41 \p \v 40 Tawamhã te duré ãne na wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ni'wam norĩ hã te te 're aiwaibui wẽ wa'aba mono wamhã, ta norĩ hã ai'u'âbâ wa'aba te za te te siwi 're ĩ̱mrami wẽ. Ta norĩ hã te te siwi 're ĩ̱mrami wẽ mono wa, we ĩ̱zatõrĩ'wa zama te za duré ĩ̱siré te te siwi 're mrami wẽ. \v 41 Ãté ni'wa hã te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã âri wẽ, ĩsadawa wasu'u'wa na te te waihu'u wa. Ãne ni'wam norĩ hã te te 're 'manharĩ wẽ za'ra mono wamhã, tizadawa wasu'u'wa norĩ ma, za te te 're ĩ'awa'âbâ mono ne, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma 're awa'âbâ aiwa, damrami wẽ 'wa norĩ ma hã. Ãté ni'wa hã te za duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarina 're ĩmorĩ wẽ uptabi hã âri wẽ, 're ĩmorĩ wẽ uptabi na te te waihu'u wa. Ãne ni'wam norĩ hã te te 're 'manharĩ wẽ za'ra mono wamhã, tinhimiroti 'madâ'â pese 'wa norĩ ma, za te te 're ĩ'awa'âbâ mono ne, te za duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma 're awa'âbâ aiwa. \p \v 42 — Ãté ni'wa hã te za ĩ̱zazei'wai ma, â wahâ hã tãma õ, te te hâ'rẽne da, ĩsiré ĩ̱zazei'wa norĩ ma ĩwapu ma, 're ĩmorĩ na te te waihu'u wa. Ãne hã ĩ̱zazei'wa norĩ hã marĩ 'rare na nherẽ, ni'wam norĩ hã te te 're pawaptob za'ra mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za te te tãma 're ĩ'awa'âbâ mono zé hã te za te te sina 're uwaimrami za'ra. Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. — Ãne ma tô Zezusi hã wama rowasu'u za'ra, daro mono bâ te te ĩwazatõrĩ za'ra zéb u hã. \c 11 \s1 Zuwã Batita hã Zezusihi u, tizadawa wasu'u'wa norĩ te te ĩsatõrĩ za'ra zé wasu'u \r Rucasi 7.18-35 \p \v 1 Tawamhã 12 na ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, ãne na te te wama roti za'ra pari wamhã, ma tô mo Zezusi hã, dama ĩsãmrazém hawi, tamomo 'ri nho'õmo mono bâ te te dama rowahutu mono da. \p \v 2 Tawamhã Zuwã Batita, dazazéb 're sãmra ré, ma tô Cristuhu wasu'u hã wapa, marĩ te te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono zé hã. Te te wapari wamhã, ma tô ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã 'mazatõrĩ za'ra, Zezusi hã te te siwi 'mazadanharĩ da. \v 3 Ãne ma tô siwi sadanha: \p — E a hã Zuwã Batita te te dama 're aiwasu'u mono, te we aimo. E zahadu aimawi zô, wa za 're wanhimipari za'ra. \p \v 4 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Mo oto apâ ai'aba'réi wa'aba Zuwãhã u, marĩ hã ĩwapari za'ra wa'aba zém na tãma rowasu'u za'ra wa'aba da, marĩ hã ĩ'madâ'â za'ra wa'aba zém na zama. \v 5 Ĩtob'a norĩ hã to pese za'ra wa, ma tô apâ te te 're rob'madâ'â za'ra. Ĩmorĩ'õ norĩ hã te oto para na 're nomro. Duré ĩ'wa're ré norĩ hã ma tô 're pese za'ra. Hâiba wẽ na te oto 're nomro. Duré ĩpo'reptõ norĩ hã te oto 're simipari za'ra. Duré 're ĩdâ'â za'ra mono norĩ hã ma tô duré apâ 're hâiwa'utu za'ra. Ĩ̱wasu'uwẽ hã ma tô duré ĩsibrob'õ norĩ hã te te 're wapari za'ra. Ãne na te za tãma ĩrowasu'u za'ra wa'wa, Zuwãhã ma. \v 6 Ni'wam norĩ hã, wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para we ĩ̱morĩ na, 'râwi ĩ̱'ãma 're siwawã za'ra mono õ wamhã, ta norĩ ma si tãma 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 7 Tawamhã Zuwã Batitaha siré 're ĩnomro mono norĩ hã apâ si'aba'réi wamhã, ma tô Zezusi hã dama rowasu'u, Zuwã Batitaha hâimanazém na. Da'ahâ na ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma, te ãne tãma rowasu'u za'ra: \p — Zuwã hã a'ubuni wi 're sãmra mono ré, ma tô ĩtẽme 're anomro aba mo, 're sabu za'ra wa'aba mono da. E tawamhã du teihi 'rãihâ hã uware wa, rowa'u te te 're ĩhâpâ za'ra mono ne, Zuwã Batita hã roti da, sib'uware na 're hâimana mono wa, ma tô ĩtẽme 're anomro aba mo. Mare di. Ta hã roti da, siptete na ma tô 're hâimana. \v 8 E uza wẽ na 're si'uza mono wa, ma tô ĩtẽme 're anomro aba mo, 're sabu za'ra wa'aba mono da. Mare di. Uza wẽ na 're si'uza mono õ di. Uza wẽ ré 're ĩnomro mono norĩ hã, te danhib'apito nhorõwa ãma si 're si'ubumro, 'ri 'rãihâ ãma si. \v 9 Ma'ãpé, ĩ̱ma wasu'u za'ra wa'aba za. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wai wa, te ĩtẽme 're anomro aba mo, 're sabu za'ra wa'aba mono da. Tane tô. Õ hã uburé ĩwana 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ nhipai u te pire na 're hâimana, Zuwã hã. \v 10 Duréihã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ãne ãma rob'ui'éré, Zuwãhã ãma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: “Ĩ̱zadawa wasu'u'wa, wa za aiwana satõ, te te asô ropese mono da.” Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. \v 11 Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Uburé ĩwana 're ĩnomro mono norĩ hã te te siwi ãma wabzu za'ra õ di Zuwã Batita hã, ĩsimiromhuri pire na hã. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩda'azawi mono zéb zarina te te 're ĩda'apawapto mono zé hã, hâiba ré ré, te te waihu'u õ di za, Zuwã Batita hã. Ni'wam norĩ si, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ si te za te te sina 're waihu'u za'ra, ĩ'uirĩ na. Taha wa, ta norĩ hã te za pire na 're hâimana za'ra, Zuwã Batitaha nhipai u. Duré ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ hã, tisiré norĩ ma, wapu na 're hâimana za'ra mono nherẽ, te za pire na 're hâimana za'ra, Zuwã Batitaha nhipai u, ta norĩ si ĩ'uirĩ na te te sina 're waihu'u za'ra mono wa za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩda'apawapto mono zé hã. \v 12 Zuwã Batita hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama 're ĩsadawa wasu'u mono zém na te te dama ãma ĩsãna'ratazém hawim haré, te oto ni'wam norĩ hã sib'ru na 're hâimana za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're sib'a'uwẽ mono tõ da. Da te dasima 're wẽ za'ra mono nherẽ, te ta norĩ hã te te dawi 're ro'wa'rutu za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono tõ da. \v 13 Zuwãhã wana ré hã, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã te te ãma 're rob'ui'éré za'ra Mozésihi zama, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na hã. \v 14 Tawamhã ĩsimirowasu'u za'ra na, 're saze za'ra wa'aba mono wamhã, taha zarina te za duré ãne 're ĩsaze za'ra wa'aba mo, Eriasi ti'ai u za we ĩmorĩ na Zuwã te te ĩwasu'u na hã. \v 15 Asimipari pese aba wamhã, ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. \p \v 16-17 — E 'wai ãma, wa za oto romnhimiré'é, ãhãna 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ãma hã. Ai'uté norĩ ãma, wa za simiré'é. 'Ri nhi'riti wa, rowedezéb ãma si'ubumroi ré, te za ãne si'mahârâ za'ra, ai'uté norĩ hã: “Wa norĩ hã wa tô aima rowamreme za'ra wa'aba ni aré, dasina damro wa, rowamremezém na. Tane nherẽ, ãma ato za'ra wa'aba õ di. Duré da te dasina 're ti'a za'ra mono wa, rowamremezém na wa tô aré aima rowamreme za'ra wa'aba ni. Tane nherẽ, wame ai'ry'ry wa'aba õ di.” Ãne te za si'mahârâ za'ra. Ãne wa tô ai'uté norĩ ãma simiré'é, ãhãna 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã. \v 18 Duré Zuwã Batita hã te te dama 're sadawa wasu'u mono ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'madâ'â sina ma tô sai ãna te te 're romhuri, misi bâtâ na. Duré uwa 'ru 'rãi wa'u hã te te dame 're hâsi mono õ di. Taha wa, ma tô da te tãma 're nharĩ wasété za'ra. Ãne ma tô da te tãma 're nharĩ za'ra: “Õ hã wa'uburé te te 're pibui u'âsi.” \v 19 Duré wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã wa ĩ̱to sina dasiré 're ĩ̱sa, dasazém na. Uwa 'rãi wa'u ĩsé hã wa duré te dame 're hâsi. Taha wa, ma tô ãne na da te ĩ̱ma 're nharĩ wasété za'ra: “Ma'ãpé 'madâ'â za'ra wa'aba. Õhõta te aibâ hã sa za'ẽtẽ na 're sai u'âsi. Ta hã uwa 'ru 'rãi wa'u zei'wa duré. Rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ siwadi ta hã, uburé siwa'ru 're ĩdanomro mono norĩ siwadi.” Ãne ma tô da te ĩ̱ma 're nharĩ wasété za'ra. Ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarina 're nomro mono wamhã, te za marĩ ĩwẽ si te te 're 'manharĩ u'âsi za'ra. Ãne wa, te za ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa, tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti ĩwẽ uptabi na hã. — Ãne ma tô Zezusi hã dama rowasu'u. \p \v 20 Tawamhã nima niwĩmhã 'ri wa'õtõ mono bâ 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã dawasété wi 're dasipizari za'ra mono õ wa, ma tô Zezusi hã siwi dawẽ'õ, tiwaihu'u pese na marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã tamep si te te dama 're ab'manharĩ wẽ u'âsi mono nherẽ. \p \v 21 Ãne te 'ri wa'õtõ ãma ma tinha Zezusi hã, 'ri wa'õtõ 're, 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ma: \p — Corazi na 'ri wa'õtõ nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za, Besada na 'ri wa'õtõ nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ ma zama. Marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã asõ'a za'ra wa'aba, te 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono ne, Tiru ãma 'ri nho'õmo ãma, duré Sido ãma 'ri nho'õmo ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ nho'a, te dama 're ab'manharĩ mono 'wa'âhã, duréi te aré ta norĩ hã 're sipizari za'ra, tiwasété wi. Tiwasété wi 're ĩsipizari za'ra mono zém na, da te 're waihu'u za'ra mono da, te aré 'ru'a hã ti'rã nhisiwi te te 're sa'wari za'ra. Te duré aré sa'u ĩhâiro na 're si'uza za'ra. \v 22 Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Niwapsi 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã Tiru ãma duré Sido ãma 're ĩdahâimana wasété za'ra mono norĩ ma, te te ĩrob'manharĩ pipa zém nhipai u, te za te te 're aihâ za'ra za'ẽtẽ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 23 Duré Capana'u ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã e danhipai u aipire na 're aihâimana za'ra wa'aba mono da, ma tô asina 're ĩrosa'rata za'ra wa'aba mo. Ropipa u si, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're asãmra 'wa, dapẽ'ẽ 're dadâ'â u'âsi ne 're ĩdahâimana za'ra mono zéb u. Marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã asõ'a za'ra wa'aba, te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono ne, duréihã Sodoma ãma 're ĩdahâimana wasété za'ra mono norĩ hã te ãma 're pawaptob za'ra mono 'wa'âhã, aré si'utõrĩ õ di, ta norĩ hã. Rowẽ na te aré 're hâimana u'âsi za'ra. \v 24 Niwapsi 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã Sodoma ãma 're ĩdahâimana wasété za'ra mono norĩ ma, te te ĩrob'manharĩ pipa zém nhipai u, te za te te 're aihâ za'ra za'ẽtẽ za'ra wa'wa, tô sena. — Ãne ma tô Zezusi hã dama waihu'u, Capana'u ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ma hã. \p \v 25 Tawamhã Zezusi hã te duré Timama ma mre: \p — Ĩ̱mama, a hã Danhib'apito uptabi, hâiwa ãma zama, ti'ai ãma zama. A hã ma tô rowaihu'u pese 'wa norĩ wi 're ĩ'anhito mo, roti ĩwẽ hã te te waihu'u za'ra tõ da. Rowaihu'u prãi 'wa na 're ĩhâimana za'ra mono norĩ ma si, ma tô marĩ ĩwẽ hã 're ĩ'awaihu'u mo. Taha wa, wa ai'ãma ĩ̱wata, asõpru wa. \v 26 Tane tô, Ĩ̱mama. Asima 're ĩ'awẽ mono zéb uwaibaba si, ma tô õ norĩ ma si 're ĩ'awaihu'u mo. — Ãne Zezusi hã ma tô Timama ma mre. \p \v 27 Taha wa, te duré wama nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ĩ̱mama ma tô ĩ̱ma waihu'u, uburé 're ĩhâimana mono zé hã. Ni'wam norĩ hã si'uihâ na te te 're ĩ̱waihu'u za'ra mono õ di, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã. Ĩ̱mama si ma tô ti'ra na ĩ̱waihu'u pese, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã. Duré dasi'uihâ na Ĩ̱mama, da te 're waihu'u za'ra mono õ di za. Ĩ̱wétési wa tô Ĩ̱mama hã waihu'u pese, 're ĩhâimana mono zém na hã. Te ĩ̱sima 're ĩ'awẽ mono zéb uwaibaba si, wa za ni'wam norĩ ma si te 're awaihu'u, ta norĩ zama Ĩ̱mama hã te te waihu'u za'ra da, 're ĩhâimana mono zém na hã. — Ãne ma tô wama waihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 28 Tawamhã Zezusi hã te oto uburé dama tinha, ãne: \p — Marĩ ĩpire, da te 're 'wasari mono wamhã, te za 're dazadâ'â wairébé. Tane te duré a norĩ wa'wa hã 're asiwasutu u'âsi za'ra wa'aba mo, dama rowahutu'wa norĩ nhimirowasu'u hã 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mono zéb zarina, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're asõ'reptu za'ra wa'aba mono da newa. Tane nherẽ, asina 're uwaimrami waihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. Ãne hã uburé 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã ma'ãpé we ĩ̱zô 're asõpré u'âsi aba mono. We ĩ̱zô 're asõpré u'âsi aba mono wamhã, wa za te 're aipẽ'ẽ nomri za'ra wa'wa, 're asiwasutu za'ra wa'aba mono tõ da oto. \v 29 Wa hã ĩ̱pẽ'ẽ na ĩ̱nhimizawi pese uptabi di. Atãma ĩ̱hâimanazé hã. Taha wa, ma'ãpé ĩ̱'ãma 're sasõmri za'ra wa'aba mono, ĩ̱'ãma 're waihu'u pese za'ra wa'aba mono da. Tawapsi te za aipẽ ĩ're aima 're simi'wara 'wa. \v 30 Marĩ ĩwapure, da te 're 'wasari mono wamhã, 're ĩdazadâ'â wairébé mono õ ne, te za aipẽ'ẽ wapu na 're anomro aba mo oto, ĩ̱nhimiroti zarina si. \c 12 \s1 Zudezu norĩ wa'utuzé wasu'u \r Marcusi 2.23-28; Rucasi 6.1-5 \p \v 1 Tawamhã wa norĩ hã sabadu na wa tô ro'rahâri za'ra ni Zezusi norĩ hã, buru nho wa'wai baba, zudezu norĩ te, romhuri zahârizém na. Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã mrap te, wa tô aro 'rã ne hã da te 're ĩzuri mono hã wa te wasima 'rãnhinarĩ tridu 'rã hã, wa te huri mono da. \v 2 Tawamhã parisezu norĩ hã te te ãma wa'madâ'â za'ra wamhã, Zezusihi ma, te nharĩ za'ra, ãne: \p — E 'madâ'â za'ra ãna, asiré 're ĩnomro mono norĩ hã. Ta norĩ hã ma tô aro 'rã ne hã te te sima 'rãnhinarĩ, sabadu na wawa'utuzém na nherẽ. Taha wa, wahi'rata nhimiroti hã ma tô ãma upa za'ra, dawa'utuzé bâtâ na romhuri, wa te dawi 're ĩsawi za'ra mono zém na roti hã. \p \v 3 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra: \p — E apito Dawihi wasu'u na rob'ui'éré hã 're sõré za'ra wa'aba mono ã bâ, te te ĩrob'manharĩzém na tisiré norĩ me, mra te te simroi wamhã. \v 4 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, ma tô ãzé, apito Dawi hã. Sébré wamhã, ma tô 'mai'rẽ, ĩ'u'ẽne hã. Ĩsiré norĩ zama ma tô tihu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, aré da te ĩsa'ra hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô pisutu aré, da'ãma romhuri'wa norĩ si ĩ'u'ẽne hã te te 're huri mono da, sasedoti norĩ si. Tane nherẽ, ma tô 'mai'rẽne za'ra, Dawi norĩ hã. Te te 'mai'rẽne za'ra nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te siwi wẽ'õ za'ra õ di, ta norĩ hã. \v 5 E sasedoti norĩ wasu'u zama, 're sõré za'ra wa'aba mono õ di duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré na hã. Ta hã ma tô 're ĩsõré za'ra wa'aba mo, tô. Taha wa, te za oto ãma ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa. Duréihã ta norĩ hã ma tô te te 're romhuri za'ra sabadu na, dawa'utuzém na nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã romhuri zahârizém na romhuri hã te te dawi sawi nherẽ, te te 're romhuri za'ra mono wamhã, ĩwasédé hã te te ãma 're sa'ra mono õ di ta norĩ ãma hã, dawa'utuzém na te te 're romhuri za'ra mono nherẽ. \v 6 Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ĩ̱nhimiroti hã pire uptabi di, duréi roti ma hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma da'ãma romhuri'wa norĩ hâimanazém na, danhimiroti ma hã. \v 7 Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ma tô ãne na rob'ui'éré ĩbaihâ na hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: “Asimizama hã ĩ̱ma 're ĩzata za'ra wa'aba mono zô, 're ĩ̱nhimipari mono õ di oto. Asimizawi pese zarina da'ãma 're aiwamri za'ra wa'aba mono da si, wa ĩ̱sima te 're aiwẽ za'ra wa'wa oto.” Ãne hã ãma waihu'u za'ra wa'aba wamhã, aré ĩwasédé hã ãma sa'ra wa'aba õ di, ĩ̱siré 're ĩnomro mono norĩ ãma hã, marĩ ĩwasédé hã te te 'manharĩ za'ra õ wa, ã bâtâ na. \v 8 Wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱pisudu, dasiré ĩ̱poto da, ti'ai ãma. Taha wa, dama ĩ̱pire di, romhuri zahârizém na roti hã te dama 're ĩ'apisutu mono zéb da hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma siwasu'u za'ra, parisezu norĩ ma. \s1 Aibâ ĩsimizu'rã're hã Zezusi te te ĩpesezé wasu'u \r Marcusi 3.1-6; Rucasi 6.6-11 \p \v 9 Tawamhã Zezusi hã ta norĩ hawi morĩ wamhã, zudezu norĩ te, rowahutuzéb u ma tô ãzé. \v 10 Tame te aibâ hã nhamra, ĩsimizu'rã're hã. Tawamhã ni'wam norĩ hã ma tô sima wẽ za'ra, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré na hã sabadu na romhuri zahârizém na roti hã, te te ãma upai wa, Zezusihi ãma ĩwasédé hã te te ãma hiri za'ra da. Ma tô ãne siwi ãma sadanha, Zezusi hã: \p — Dawa'utuzém na dapesezé hã romhuri zahârizém na hã, e Mozésihi nhimi'ui'éré zarina. — Ãne te ãma siwi sadanha. \p \v 11 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra, Zezusi hã: \p — Pone'ẽrebâ hã aima 'maihâimana aba wamhã, ab're 'rehâ wa, aiwi 'maiwaptã'ã aba wamhã, e te aré ĩ'maiwazere 'wa, 'manho'reptui aba da hã. Te aré tô ĩ'maiwazere 'wa, romhuri zahârizém na 'maiwaptã'ã nherẽ, pone'ẽrebâ hã. \v 12 Duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã pone'ẽrebâ te te 're azawi pese mono nherẽ, pone'ẽrebâ zawi nhipai u, tãma dazawi uptabi di. Taha wa, sabadu na romhuri zahârizém na ni'wam norĩ hã marĩ te te dama 're 'manharĩ wẽ za'ra mono wamhã, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarina, te za tô te te 're 'manharĩ za'ra, te te ãma 're upa za'ra mono ãna, ta norĩ hã. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 13 Tawamhã ĩsimizu'rã're ma, te duré tinha, Zezusi hã: \p — Ma'ãpé, asimizu wahutu. \p Tawamhã ma tô tinhimizu hã wahutu, aibâ hã. Te te wahutu wamhã, awa'awi ma tô tinhimizu pese apâ. Ĩsimizu amo ne, wẽ di oto. \p \v 14 Tawamhã te te pese pari, ma tô parisezu norĩ hã wairé, te te sima ãma roti za'ra da, Zezusihi ãma, da te dasiwi wĩrĩ da, ĩsadawa parab za'ra. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tãma romhuri'wa da, Zezusi te te ĩpisutuzé wasu'u \p \v 15 Tawamhã Zezusi hã ma tô sina waihu'u, parisezu norĩ te te sima ãma ĩroti za'ra zé hã te te siwi wĩrĩ da. Taha wa, ma tô ĩhawi timorĩ za'ra. Ĩhawi morĩ za'ra wamhã, da'ahâ na ma tô ĩsarina ai'aba'ré ni. Tawamhã daro mono bâ 're morĩ ré, ma tô uburé dahâzé ré hã da'apese, Zezusi hã. \v 16 Te te da'apese parimhã, ma tô duré sina da'azadawa uwati, da te dasina 're wasu'u za'ra mono tõ da. \v 17 Ãne ma tô Zezusi hã sina da'azadawa uwati, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na, Iza'iza hã ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa te te ãma ĩrob'ui'érézé hã te te ãma uwaimrami da. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã: \q1 \v 18 “Ãhãta te ĩpisudu ĩ̱ma romhuri'wa da, te 're ĩsawi pese mono hã. Taha ãma si wa ãma 're ĩ̱toi u'âsi. \q1 Taha ma, wa za ĩ̱pẽ'ẽzani hã tãma tisõ. Tawamhã daro mono bâ te 're ĩda'anho'reptui mono zé wasu'u na te za te te dama 're rowasu'u, da te 're ĩwaihu'u za'ra mono zéb da hã. \q1 \v 19 Ta hã awa'awi te te dama 're anharĩ mono õ di za. Ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb da hã, mreme 'rãihâ na te te dama 're rowasu'u mono õ di za, sõ'awimhã. \q1 \v 20 Duré, buru teihi hã sihâpâ na 're simasa mono wamhã, e te za da te 're si'ẽ. Mare di. Taré te za da te 're wahutu za'ra, wahu na apâ 're simasa mono da. Tane duré, sib'uware na ĩ̱'ãma 're ĩnomro mono norĩ ma, te te tãma 're rob'manharĩ wasété za'ra mono õ di za, ta hã. Duré ĩro'ore hã ro'o nhib'uware nherẽ, da te 're ĩsimroi mono õ ne, sib'uware na ĩ̱'ãma 're ĩnomro mono norĩ ma, te te tãma 're rob'manharĩ wasété za'ra mono õ di za duré. Ta norĩ ãma te za 're siwamri u'âsi za'ra. Tawamhã nimahã na si te za oto ĩsimipawapto wẽ zéb zarina, da te 're waihu'u za'ra, dapoto mono bâ, te 're ĩda'anho'reptui mono zém na hã, ĩsitob'ru norĩ hã te te dawi 're ro'wa'rutu u'âsi za'ra mono nherẽ, da te 're waihu'u za'ra mono tõ da, te 're ĩda'anho'reptui mono zé wasu'u hã. \q1 \v 21 Tawamhã daro mono bâ te za tô sena sô 're danhimipari za'ra, te te 're ĩda'anho'reptui mono zéb zô.” \m Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã, Zezusihi ãma hã. \s1 Bezebuhu wasu'u \r Marcusi 3.20-30; Rucasi 11.14-23 \p \v 22 Tawamhã Zezusihi tẽme, ma tô aibâ hã dasiwi saprõni ni, wa'uburé te te 're pibui u'âsi mono wa, ĩtob'a hã duré ĩmreme'õ hã. Tawamhã Zezusi hã ma tô pese. Te te pese parip si, ma oto mreme watobro, apâ. Te te rob'madâ'â wẽ di duré, aibâ hã. \v 23 Tawamhã da'ahâ na ma ãma tatob'uzu za'ra ni. Taha wa, te dasima nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Ãté õ hã apito Dawihi nhihudu, sô 're ĩwanhimipari za'ra mono. — Ãne te dasima ãma romnomri za'ra ni. \p \v 24 Tawamhã ãne na parisezu norĩ te te dawapari za'ra wamhã, ma tô sima nharĩ za'ra, ãne, ta norĩ hã: \p — Õ hã Bezebuhu zadawa para, ma tô wa'uburé hã te te dama 're anhamra, wa'uburé norĩ nhib'apito zadawa para. Bezebu hã tiwaihu'u pe hã te te tãma 're sõmri mono õ 'wa'âhã, aré te te dama 're anhamra waihu'u mono õ di, wa'uburé hã. — Ãne ma tô parisezu norĩ hã Zezusihi nhimiromhuri na sima rowasu'u za'ra. \p \v 25 Tawamhã te te ãma ĩrosa'rata wasété za'ra na, ma tô sina waihu'u za'ra, Zezusi hã. Taha wa, te ãne tãma ãma romnhimiré'é za'ra: \p — Danhib'apito nhib'a'uwẽ norĩ hã 'râwim nherẽ, oto sisada 're simasa mono wamhã, te aré 're si'uprosi. Duré 'ri nho'õmo ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã sisada 're hâimana za'ra mono wamhã, te aré 're si'uprosi. Duré dasisãnawã nherẽ, 'râwi dasisada 're dahâimana za'ra mono wa, 're dasi'wapé za'ra mono wamhã, te aré 're dasi'uprosi, 'râwim nherẽ. \v 26 Tane duré, wa'uburé norĩ hã Satanasihi nhib'a'uwẽ, simisutu 're hâimana za'ra mono nherẽ, dapẽ'ẽ hawi 're wairébé mono da, te te sima 're rob'ru za'ra mono wamhã, te aré sisada 're hâimana za'ra, wa'uburé norĩ hã. Tawamhã sisada 're sipo'o za'ra mono wa, te aré wara sina 're si'utõrĩ, Satanasihi nhib'a'uwẽ norĩ hã. Ãne, ĩ̱ma ĩnharĩ za'ra wa'aba zéb zarina, Bezebuhu zadawa para, wa'uburé te dama 're anhamra mono 'wa'âhã, 'râwim nherẽ, te aré tô sisada 're simasa. Taha zarina, te aré tô ta norĩ hã 're si'uprosi. \v 27-28 Ma tô ĩ̱ma ĩnharĩ za'ra wa'wa, Bezebuhu zadawa para wa'uburé te dama 're ĩ'anhamra mono na. Asiré norĩ hã bété. E 'wa sadawa para, te bété wa'uburé norĩ hã te te dama 're sãmra, ta norĩ hã. E Bezebuhu zadawa para. Mare di. E Bezebuhu zadawa para wa'uburé te te dama 're ĩsãmra mono na, ma tô dama 're ĩwasu'u za'ra wa'aba mo. Mare di. Ãne na dama 're wasu'u za'ra wa'aba mono õ di. Taha wa, ma tô ãma ĩ'upa za'ra wa'wa, ĩ̱ma ĩnharĩ za'ra wa'aba zém na hã, Bezebuhu zadawa para, wa'uburé te dama 're ĩ'anhamra mono na. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani zadawa parap si, wa tô te dama 're anhamra, wa'uburé hã. Taha zarina si, te za oto ĩwaihu'u za'ra wa'wa, tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ai'ãma 're ĩsib'a'uwẽ za'ra wa'aba mono zéb da, te te ãma ĩsãna'rata na hã. \p \v 29 — Ni'wa hã aibâ ĩsiptete nhorõwa u sébré wamhã, te te sima pawasisi õ ré, ĩsimarĩ hã te te tiwi ubumroi waihu'u õ di za, aibâ ĩsiptete wi hã. Te te sima pawasisi wapsi, te za ĩsimarĩ hã tiwi ubumro oto, 'ri 're tãma ĩromnhimi'wara hã. \p \v 30 — Ni'wam norĩ hã ĩ̱wẽ'wa 're nomro mono õ wamhã, ta norĩ hã te ĩ̱zada 're hâimana za'ra. Duré ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono u, te 're ĩda'anhimroi mono ne, te te 're danhimroi mono õ wamhã, ta norĩ hã te 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhiti, te te 're dazatõrĩ za'ra. \v 31 Taha wa, wa za duré ãne aima waihu'u za'ra wa'wa. Dawasédé hã da te 're 'manharĩ za'ra mono nherẽ, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma da te 're wasété za'ra mono nherẽ, dawasété na tãma 're dasiwasu'u za'ra mono wamhã, tãma waihu'u pese di, dawasédé hã te te dama 're ĩ'apari mono zéb da hã, te te oto da'ãma 're ab'madâ'â tõ mono da. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ãma, da te 're wasété za'ra mono wamhã, taha na dawasédé hã te te dama 're apari mono õ di za oto. Te za te te da'ãma 're ab'madâ'â u'âsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 32 Duré ni'wam norĩ hã dasiré ĩ̱poto ãma te te ĩ̱'ãma 're wasété za'ra mono wamhã, oto tiwasété na 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're siwasu'u za'ra mono wamhã, tãma waihu'u pese di, ãne hã ĩwasédé hã te te tãma 're pari za'ra mono da, te te oto ãma 're 'madâ'â tõ za'ra mono da. Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ãma te te 're wasété za'ra mono wamhã, te za õhõ na ĩwasédé hã te te ãma 're 'madâ'â u'âsi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. — Ãne na ma tô tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Rowede ĩwẽ wasu'u, rowede ĩwasété wasu'u me \r Rucasi 6.43-45 \p \v 33 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré tãma romnhimiré'é za'ra, rowede ĩwẽ na. Rowede ĩwasété na ma tô duré tãma romnhimiré'é za'ra, parisezu norĩ ãma. Ãne te tãma ãma romnhimiré'é za'ra, parisezu norĩ ma: \p — Rowede hã wẽ wamhã, te za 're 'rãi wẽ u'âsi za'ra. Rowede hã wasété wamhã, te za duré 're 'rãi wasété u'âsi za'ra. Rowede, 're ĩ'rã za'ra mono zéb zarina te za ãma waihu'u za'ra ni, rowede ĩwẽ na, duré rowede ĩwasété na hã. \v 34 A norĩ wa'wa hã te wahi ne 're anomro aba mo. Dapẽ'ẽ 're, da te 're ĩrosa'rata za'ra mono zéb zarina te za 're damreme zusi. Taha wa, aiwasété na 're aihâimana za'ra wa'aba mono wa, marĩ ĩwẽ na 're aimreme zusi waihu'u aba mono õ di. Aipẽ'ẽ 're, 're ĩrosa'rata wasété za'ra wa'aba mono zéb zarina si, te marĩ ĩwasété na si 're aimreme zusi aba mo, a norĩ wa'wa hã. \v 35 Ni'wa hã 're morĩ wẽ wamhã, tipẽ'ẽ 're tinhimirosa'rata wẽ hawim na te za 're mreme wẽ u'âsi. Duré ni'wa hã 're morĩ wasété wamhã, tinhimirosa'rata wasété hawim na te za duré 're mreme wasété u'âsi. \p \v 36 — Tô sena, wa za aima waihu'u za'ra wa'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã dahâiba mono bâ te za tãma tasiwasu'u za'ra ni, rosa'rata ãna marĩ ĩwasété na te te dama 're ĩnharĩ za'ra mono zém na hã. \v 37 Taha wa, ti'ab ré uburé marĩ na 're aimreme zusi aba mono zéb zarina, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã aima rowairébé za'ra wa'wa, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã. Ti'ab ré, marĩ ĩwẽ na 're aimreme zusi aba mono zéb zarina si, te za aiwẽsãmri za'ra wa'wa. Duré, marĩ ĩwasété na 're aimreme zusi aba mono zéb zarina si, te za siwi aiwẽ'õ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u sirõmo za'ra, parisezu norĩ ma. \s1 Zonahã wasu'u, apito Saromahã wasu'u me \r Marcusi 8.11-12; Rucasi 11.29-32 \p \v 38 Tawamhã parisezu norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ me, ma tô Zezusihi ma, nharĩ za'ra, ãne: \p — Rowahutu'wa, wa wasima wẽ za'ra ni, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã aiwaihu'u pese na wanho'a 'manharĩ da, wa te 'madâ'â za'ra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na, sena na wa te ãma aiwaihu'u za'ra da. — Ãne te Zezusihi wi waptẽrẽ za'ra, ta norĩ hã. \p \v 39-40 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Nimosi aipoto té wa'aba mono hã, ĩ'aihâimana wasété za'ra wa'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zô 're asimipari za'ra wa'aba mono zahã, ma tô ĩ̱wi ĩwaptẽrẽ za'ra wa'wa, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te 'manharĩ da, asõ'a za'ra wa'aba, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na sena na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da. Tane nherẽ, te 'manharĩ õ di za, ãhãna. Ãne si wa za a'â aima waihu'u za'ra wa'wa. Duréihã Zona hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã si'ubdatõ ma tô bâdâ hã ãma ai'utõ, tebe ĩsa'ẽtẽ di'i 're, hâimana ré hã. Taha parimhã, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã sõ'reptu. Â zada'ré u ma tô ĩré 'rãiwatobro, rob u, tebe hã, Zonahã ré. Tane duré, wa hã dasiré ĩ̱podo hã si'ubdatõ bâdâ hã te za ĩ̱'ãma ai'utõ, ĩ̱dâ'â wa, ab're 're ĩ̱nomro ré hã. Taha parip si, wa za duré hâiwa'udu, apâ. Ãne wapsi, te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hawi we ĩ̱morĩ na sena na oto ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da. \v 41 Niwamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã, duréihã Niniwé na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã te za asada tihâimana za'ra wa'wa, aiwasédé hã te te ai'ãma hiri za'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. E marĩ wa. Duréihã Zona hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma 're sadawa wasu'u za'ra mono wamhã, ma tô te te 're wapari za'ra. Taha wa, ma tô ta norĩ hã tiwasété wi 're sipizari za'ra. Zonahã nhimiroti hã pire nherẽ, ĩsipai u ĩ̱nhimiroti si pire uptabi di. Tane nherẽ, a norĩ wa'wa hã ĩ̱zaze za'ra wa'aba õ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimipisutuzéb zarina we atẽme ĩ̱morĩ aba na hã. Taha wa, te za tô ĩ'uwaibaba aiwasédé hã ai'ãma sa'ra wa'wa, Niniwé ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã. \v 42 Niwamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã, duréihã danhib'apito sipi'õ hã Saba na romnhisi ãma te te 're ĩda'ab'madâ'â mono hã te za duré asada tihâimana 'wa, aiwasédé hã te te ai'ãma hiri za'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. E marĩ wa. Ta hã duréihã romhâ uptabi nherẽ, ma tô wi, apito Saromahã u, ĩsimiroti hã te te wapari da, ĩsimiroti hã dahâimanazém na rowaihu'u na hã wẽ uptabi wa. Taha nhimiroti hã pire nherẽ, ĩsipai u ĩ̱nhimiroti si pire uptabi di. Tane nherẽ, ĩ̱nhimiroti hã aima wapari ze za'ra wa'aba õ di. Taha wa, te za tô ĩ'uwaibaba aiwasédé hã ai'ãma hiri za'ra wa'wa, danhib'apito sipi'õ hã. \s1 Wa'uburé norĩ, da'ãma 're ĩsõrõwa za'ra mono zé wasu'u \r Rucasi 11.24-26 \p \v 43-44 — Ãne wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ãté wa'uburé hã te za aibâ hawi 'maiwatobro. Watobro wamhã, a'ubuni wi te za 're mo, rob'ré na. Tawamhã dazô 're rĩtĩ baba mono wa, nimomo wa'utu õ wa, te za sima tinha: “Ĩ̱nhorõwa 'rata u, wa za apâ mo, ãma 're ĩ̱nhorõwa u'âsi mono da oto, ĩpẽ'ẽ 'remhã.” Ãne te za sima tinha. Tawamhã apâ te za oto mo, aibâ u, ĩpẽ'ẽ 're apâ sébré da. Tawamhã ĩhawi watobro haré, te aré hâiba baba na 're hâimana, 'ri hã baba na 're simasa mono wa, 'ri 're wa'wa su'u na 're ĩsimasa mono ne, duré 'ri paramhã robza'ra wẽ u'âsi 're ĩromnhimi'wara mono ne. Taha wa, wa'uburé ma, wẽ di, aibâ hã apâ ãma 're ĩsõrõwa mono da hã. \v 45 Tawamhã tisiré norĩ zô te za mo wa'uburé hã, si'u ãma 're sõrõwa za'ra mono da. Tawamhã te za ĩtẽme ãwisi za'ra, 7 na ĩhâiba za'ra hã ĩsipai u ĩwasété uptabi za'ra hã. Tawamhã siré te za tô ãma 're sõrõwa za'ra, aibâ ãma. Aibâ ma, tãma rowẽ prã ti aré, wa'uburé misi, ãma 're sõrõwa mono ré hã, ĩpẽ'ẽ 'remhã. Ahâ na oto ĩwa 're hâimana za'ra mono wa, tãma rowẽ õ uptabi di oto. Tane duré, a norĩ wa'wa hã aima 're rowẽ prã za'ra wa'aba mono di aré. Tane nherẽ, aiwasété wi 're aipizari za'ra wa'aba mono newa, zahadu ĩ̱zazei ãna 're aihâimana wasété u'âsi za'ra wa'aba mono wa, aima 're rowẽ õ uptabi za'ra wa'aba mono di za oto. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, parisezu norĩ ma, rowahutu'wa norĩ ma zama. \s1 Zezusihi na wasu'u, ĩno norĩ wasu'u me \r Marcusi 3.31-35; Rucasi 8.19-21 \p \v 46 Tawamhã Zezusi hã te te dama rowasu'u ré, ma tô ĩno norĩ hã ĩtẽme aihutu, tina me. Tawamhã rowi simasa wamhã, ma tô da'maipo're pu'u za'ra, Zezusihi ma, da te 'mairowasu'u da, ĩtẽme watobro za'ra da, rob u. \v 47 Tawamhã Zezusihi ma, ma tô 'mairowasu'u ni, ãne: \p — Ano norĩ hã te rowi asô aimasa, ana me. Te sima aiwẽ za'ra, marĩ na te te aima rowasu'u za'ra da. \p \v 48 Tawamhã Zezusi hã ma uburé dama waihu'u, ãne: \p — E 'wa hã ĩ̱na. E 'wam norĩ hã ĩ̱no norĩ. — Ãne hã ma dama waihu'u, Zezusi hã. \p \v 49-50 Tawamhã tinhiptõmo na ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã te te wawasu'u za'ra sina, te duré dama tinha: \p — Ãhãta, ĩ̱na. Ãhãta ĩ̱no norĩ. Ãhãta ĩ̱hidiba norĩ. Ni'wam norĩ hã Ĩ̱mama, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb zarina, te te tãma ãma 're ĩ'uwaimrami za'ra mono norĩ si, ta norĩ hã ĩ̱no, duré ĩ̱hidiba, duré ĩ̱na. — Ãne ma tô Zezusi hã dama siwaihu'u, (da te waihu'u za'ra dai õ nherẽ). \c 13 \s1 Amnho potozé wasu'u \r Marcusi 4.1-9; Rucasi 8.4-8 \p \v 1 Tawamhã tô taha bâtâ na ma tô Zezusi hã watobro 'ri hawi, ĩsõ'ui u morĩ da. Tame ma tô nhamra, ĩsõ'u zaihâ na, te te dama rowahutu da. \v 2 Tawamhã da'ahâ uptabi na ma tô ĩtẽme dasito, da te wapari za'ra da. Da'ahâ uptabi na da te dasiwi uirĩ wa, ma tô uba're wa dawi ãzé, Zezusi hã. Uba're wa, te oto nhamra. Tawamhã ĩsõ'u zaihâ na te ĩ'rata aimasam ni. \v 3 Taha wa, te Zezusi hã tinhimiromnhimiré'é na dama rowahutu, ãne: \p — Aibâ hã te buru u mo, ti'ai hâibâdâ wa, amnho hã te te anhamra mono da, poto mono da. \p \v 4 Tawamhã, amnho hã te te anhamra mono wamhã, nima norĩ hã bâdâdi zababa ma rere'e. Tawamhã sire hã ma te te uprosi uburé, poto mono õ ré. \v 5 Ẽtẽ nhisiwi ma duré nima norĩ hã rere'e. Ti'ai baihâire di, ẽtẽ nhisiwimhã. Ti'ai baihâire wa, ma tô 'wanhipré su'u, amnho hã. \v 6 Tawamhã bâdâ hã oto 'rãiwatobro wamhã, rowa'ro wa, ma ro'wanhipré hã ti'wanhipré 'ré za'ra, ĩsari hã te te rowa'réi mono õ wa. \v 7 Nima norĩ hã ma duré rere'e, wab'ru wazari. Tawamhã siré ma tô 'wanhipré. Siré 'wanhipré mono wamhã, ma te te ubu, wab'ru hã. Taha wa, 'rãi mono õ di, ta norĩ hã. \v 8 Ti'ai wẽ wa, ma duré nima norĩ hã rere'e. Tawamhã, oto 'wanhipré 'rãihâ mono wamhã, ma tô ti'rã za'ra. 'Rãi mono wamhã, nima niwĩmhã 'rãi ahâ prã ti, amnho hã. Duré nima niwĩmhã 'rãi ahâ di. Duré nima niwĩmhã 'rãi pese uptabi di. — Ãne na ma tô Zezusi hã dama ãma romnhimiré'é. \fig |src="LB00094B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="MAT 13.8" \fig* \p \v 9 Tawamhã ãne na ma tô duré dama ãma 'rãsutu, tinhimiroti na: \p — Asimipari pese za'ra wa'aba wamhã, ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba, ĩ̱nhimirowasu'u na hã waihu'u za'ra wa'aba da. — Ãne ma tô dama waihu'u, da te waihu'u za'ra da. \s1 Romnhimiré'é na si, Zezusi te te dama 're ĩrowahutu mono zé wasu'u \r Marcusi 4.10-12; Rucasi 8.9-10 \p \v 10 Tawamhã wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô Zezusihi u ubumro ni. Tawamhã ãne, wa oto wasiwi sadanharĩ ni: \p — E marĩ wa, te romnhimiré'é na si dama 're ĩrowahutu mo. — Ãne, wa wasiwi sadanharĩ za'ra ni, wa norĩ zama, wa te waihu'u za'ra õ wa. \p \v 11 Tawamhã Zezusi hã te asa wama nharĩ za'ra, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã a norĩ wa'aba ma si, ma tô aima waihu'u za'ra wa'wa, dama ĩwaihu'u'õ hã, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na hã, sõ'awi te te dama waihu'u õ nherẽ. \v 12 Ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimirowaihu hã te te 're 'ruiwapari u'âsi za'ra mono wamhã, taha zarina te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã sa'ẽtẽ na tãma ãma 're sõprub za'ra, te te aré ãma 're ĩrowaihu'u za'ra mono zém nhipai u, te te waihu'u pese za'ra da oto. Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã ĩsimirowaihu'u na te te 're 'ruiwapari za'ra mono õ wamhã, ta norĩ wi te za tinhimirowaihu hã tãma waihu'u pese za'ra õ nherẽ, te te tiwi 're awaibu 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, te te aré ãma 're ĩwaihu'u za'ra mono zé hã. \v 13 Ĩ̱nhimiromhuri hã datõmo na da te 're 'madâ'â za'ra mono nherẽ, te taré da te 're 'madâ'â za'ra, da te ãma 're waihu'u za'ra mono ãna. Duré ĩ̱nhimiroti hã dapo're na da te 're wapari za'ra mono nherẽ, te taré da te 're wapari za'ra, da te ãma 're waihu'u za'ra mono ãna. Taha wa, wa romnhimiré'é na si te dama 're rowasu'u. \v 14 Duréihã Iza'iza hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ma tô da'ãma rob'ui'éré, za da'ãma 're ĩromhâimana mono zém na hã. Taha wa, ãhãna ma tô da'ãma uwaimra. Ãne duréihã ĩsimi'ui'éré hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na hã: \q1 “Ĩ̱nhimiroti hã dapo're na da te 're wapari u'âsi za'ra mono nherẽ, taré te za da te 're wapari za'ra, da te ãma 're waihu'u za'ra mono ãna. Duré ĩ̱nhimiromhuri hã datõmo na da te 're 'madâ'â u'âsi za'ra mono nherẽ, taré te za da te 're 'madâ'â za'ra, da te ãma 're waihu'u za'ra mono ãna. \q1 \v 15 E marĩ wa. Dapẽ'ẽ 're, da te 're ĩrosa'rata za'ra mono zé hã sitom haré te za ĩré 're dahâimana u'âsi za'ra, da te ĩ̱'ãma 're rosa'rata wẽ za'ra mono õ wa. Dapo're nhitom haré, te za duré 're dahâimana za'ra, ĩ̱nhimiroti hã da te 're wapari ze za'ra mono õ wa. Duré datõmo sitom haré te za 're dahâimana za'ra, ĩ̱nhimiromhuri hã dama 'madâ'â zei õ wa. \q1 Ãnei õ 'wa'âhã, te aré ĩ̱nhimiromhuri hã da te 're 'madâ'â ze za'ra, datõmo na. Te aré duré da te 're wapari ze za'ra, ĩ̱nhimiroti hã. Te aré duré da te 're ĩ̱waihu'u pese za'ra, dapẽ'ẽ 're, da te ĩ̱'ãma 're rosa'rata wẽ za'ra mono wa. Taha zarina si, te aré duré ĩ̱tẽme 're dasipizari za'ra, dawasété wi hã. Tawamhã dahâzé wa, da te 're ĩdapese za'ra mono ne, wa aré dawasédé hã te dama 're apari, te da'ãma 're ab'madâ'â tõ mono da oto.” \m Ãne duréihã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã. \p \v 16-17 Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, te oto nharĩ za'ra, Zezusi hã: \p — A norĩ wa'wa hã ĩ̱nhimiromhuri, atõmo na 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono wamhã, ma tô ĩ̱'ãma ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa. Duré ĩ̱nhimiroti hã aipo're na 're wapari za'ra wa'aba mono wamhã, ma tô duré ĩ̱'ãma ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa. Taha wa, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di, a norĩ wa'aba ma si. Tô sena wa ãne hã aima waihu'u za'ra wa'wa. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã duré ĩsimiroti 'madâ'â pese 'wa norĩ hã te aré te te sima 're wẽ uptabi za'ra, ĩ̱nhimiromhuri na 're ĩ̱'madâ'â za'ra wa'aba mono zé hã te te 're 'madâ'â za'ra mono da. Ma tô duré aré te te sima 're wẽ za'ra, ĩ̱nhimiroti na 're ĩ̱wapari za'ra wa'aba mono zé hã te te 're wapari za'ra mono da. Taha wa, a norĩ wa'aba ma si, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za. — Ãne hã ma tô wama waihu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Amnho potozém na ĩsimiré'ézé hã, Zezusi hã sõ'awi te te dama ĩwaihu'uzé wasu'u \r Marcusi 4.13-20; Rucasi 8.11-15 \p \v 18 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré wama waihu'u za'ra: \p — Ma'ãpé, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Ãhãna wa za oto aima waihu'u za'ra wa'wa, amnho potozém na te ãma ĩsimiré'ézé hã waihu'u za'ra wa'aba da. \v 19 Amnho hã aibâ te te ĩ'anhamra mono hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u, te wasu'u. Ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u hã, tipo're na te te 're wapari za'ra mono nherẽ, te te ãma 're rosa'rata ze za'ra mono õ wamhã, te te ãma waihu'u pese za'ra õ di za. Ta norĩ hã amnho hã bâdâdi zababa ĩrere'e mono ne, te 're hâimana za'ra. Amnho hã sire te te ĩ'uprosi mono ne, te za ĩwasété uptabi hã ĩtẽme 're simasisi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã tipo're na taré te te 're ĩwapari za'ra mono hã te te tiwi 're awaibui mono da, Wa'uburé hã. \v 20 Duré ni'wam norĩ hã aiwa amnho hã ẽtẽ nhisiwi, ti'ai baihâire wa ĩrere'e mono ne, te 're hâimana za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã te te 're wapari za'ra mono wamhã, amnho hã ti'ai baihâire wa ĩpoto su'u mono ne, te ta norĩ hã awa'awi te te ãma 're saze za'ra, to sina. \v 21 Tane nherẽ, ĩsadawa wasu'u hã te te 're saze za'ra mono wa, da te tãma 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra mono zéb zarina, te te 're robzépata za'ra mono wamhã, te za sazei utõrĩ za'ra. Amnho hã ti'ai baihâire wa, ĩrere'e mono hã sari õ wa, ĩ'wanhipré 'ré mono ne, te za romhutu na sazei utõrĩ za'ra, ta norĩ hã. \v 22 Duré ni'wam norĩ hã aiwa amnho hã wab'ru wazari ĩrere'e mono ne, te 're hâimana za'ra. Wab'ru hã ro'wanhipré siré 'wanhipré mono wa, te te oto ubu mono wa, ĩ'rã za'ra õ ne, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã tipo're na te te 're wapari za'ra mono nherẽ, ĩwẽ hã te te 're 'manharĩ za'ra mono õ di za, ta norĩ hã. Tihâimanazém na si te za sina 're hâtâ'â u'âsi za'ra. Duré danhibro pe hã wẽ uptabi newa te za taha zô si te te 're rob'ruiwapari u'âsi za'ra. Taha wa, amnho 'wanhipré hã ĩ'rã za'ra õ ne, 're nomro wẽ mono õ di za, ta norĩ hã. \v 23 Duré ni'wam norĩ hã aiwa amnho hã ti'ai wẽ wa ĩrere'e mono ne, te za 're hâimana za'ra. Ta norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u te te 're wapari za'ra mono wamhã, te za te te sima 're wẽ uptabi za'ra, te te 're waihu'u pese za'ra mono da. Tawamhã, rowede ĩ'rãi pese uptabi ne, te za wẽ u'âsi 're hâimana za'ra, ta norĩ hã. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, te te da'ãma ĩromnhimiré'ézé hã. \s1 Wab'ru hã rob're ĩwẽ wazari, ĩpoto mono zé wasu'u \p \v 24 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré wama ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, wa za oto aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Aibâ hã tiburu na ma tô amnho potozé ĩwẽ hã te te a're, amnho hã tãma 'rã da. \v 25 Tawamhã nimahã na barana danhotõ mono ré, ĩsitob'ru hã ma tô ĩburu u mo. Wab'ru hã ma tô te te a're, amnho ĩwẽ wazari. Te te a're mono pari, ma tô apâ mo. \v 26 Tawamhã rob're hã ma tô prédu. Taha wa, ma tô 'rã. 'Rãi mono wamhã, dama 'madâ'â pibu pese di oto, wab'ru hã ĩwazari ĩpoto mono na hã. \v 27 Tawamhã buru tede'wai ma, romhuri'wa norĩ hã ma tô ĩtẽme aihutu. Ĩtẽme sihutu wamhã, ãne te tãma rowasu'u za'ra: “Apito, oro amnho hã ĩwẽ si aiburu na a're mono za, ma wab'ru hã ĩsiré 'wanhipré.” Ãne te ãma siwi sadanha, buru tede'wa hã. \p \v 28 — Tawamhã buru tede'wa hã te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: “Ni'wa hã ĩ̱'ruiwapari'wa, ma tô ãne ĩ̱ma 'manha.” \p Tawamhã tãma ĩromhuri'wa norĩ hã te siwi sadanha, ãne: “E ãne hã aima wẽ di, wab'ru hã uburé wa te ĩsanoi mono da hã, tãma ropese da.” \p \v 29 — Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: “Tô'ã. Rob're hã ĩ'rãi ré hã ĩsu sano za'ra wa'aba tõ da, taha wa, sano za'ra wa'aba õ di za a'â, wab'ru hã. \v 30 A'â simisutu siré prédu mono, roptehâri na da te 're ĩsãna'rata mono zéb u hã. Tawapsi wa za oto roptehâri na romhuri'wa norĩ ma 'ru za'ra, wab'ru uimrehẽne te te siwi sanoi mono da, te te duré wasisi mono da, unhama u te te siwi sãmra da, si'unhama da. Taha parip si, te za oto tehâri za'ra, amnho za'razéb u te te siwi sa'ra da, ĩ̱ma.” — Ãne na ma tô Zezusi hã ãma romnhimiré'é, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na hã, ãne hã sõ'awib õ nherẽ. \s1 Motada nhamare wasu'u \r Marcusi 4.30-32; Rucasi 13.18-19 \p \v 31 Tawamhã romnhimiré'é na ma tô duré wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, wa za duré aima ãma simiré'é za'ra wa'wa, motada nhamare na, aibâ tiburu na te te ĩ'a're hã. \v 32 Motada nhamare hã uburé romnhamare norĩ ma syryre nherẽ, oto prédu mono wamhã, uburé romnhamare, da te 're ĩzuri mono hã te za te te 're sipai pese za'ra. Papo za'ẽtẽ wamhã, ĩsu 'rowi te za si norĩ hã te te sima 're sasi za'ra. — Ãne na ma tô duré Zezusi hã wama ãma romnhimiré'é za'ra. \s1 Ĩ'u'ẽtẽ wapuzé wasu'u \r Rucasi 13.20-21 \p \v 33 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré ãne na wama ãma romnhimiré'é za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Pi'õ hã te za ĩ'u'ẽtẽ wapuzé hã syry na sa'wa, aro 'rã ne zu pese wazari, tridu 'rã zu pese wazari. Aro 'rã ne zub'a si, sa'ẽtẽ uptabi di. Tawamhã te te wazari pese wamhã, te za tidupto, ĩ'u'ẽne hã. Sa'ẽtẽ uptabi di za oto. Ãne duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã. — Ãne na ma tô duré Zezusi hã ãma romnhimiré'é. \p \v 34 Marĩ na te te dama ãma 're romnhimiré'é mono nherẽ, te te dama ãma 're arowasu'u mono õ di, Zezusi hã. Romnhimiré'é na si ma tô te te dama 're rowasu'u. \v 35 Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa te te ãma ĩrob'ui'érézéb zarina te te sina uwaimrami da, ma tô romnhimiré'é na si te te dama 're rowasu'u, Zezusi hã. Ãne duréihã ãma ĩrob'ui'éré siro hã: \q1 “Te dama 're rowasu'u mono wamhã, wa za te dama ãma 're aromnhimiré'é. \q1 Wa za duré te dama 're awaihu'u, ropoto na'rata hawimhã dama ĩwaihu'u'õ hã.” \m Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa te te ãma ĩrob'ui'éré siro hã. \s1 Wab'ru na ĩsimiré'ézé hã, Zezusi hã sõ'awi te te dama ĩwaihu'uzé wasu'u \p \v 36 Tawamhã Zezusi hã ma tô dawi mo. Dawi morĩ wamhã, ma tô 'ri para u ãzé. Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô 'râwi ĩtẽme ubumro ni, wa te wasiwi sadanharĩ da, ãne: \p — Ma'ãpé wama waihu'u za'ra na. E marĩ na ma tô wab'ru na hã ãma ĩromnhimiré. E marĩ te wasu'u. \p \v 37 Tawamhã Zezusi hã te asa wama nharĩ za'ra, ãne: \p — Aibâ hã tiburu na amnho ĩwẽ te te ĩ'a're mono hã, wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para dasiré ĩ̱podo hã, te ĩ̱wasu'u. \v 38 Duré aibâ buru hã, daro mono bâ ti'ai wa, 're ĩdahâimana za'ra mono hã te dawasu'u. Duré amnho ĩwẽ hã uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ãma 're ĩsib'a'uwẽ za'ra mono norĩ, te wasu'u. Duré wab'ru hã Ĩwasété uptabi nhib'a'uwẽ norĩ, te wasu'u, Wa'uburé nhib'a'uwẽ norĩ hã. \v 39 Duré buru tede'wa nhitob'ru hã wab'ru hã ĩburu na te te tiwi ĩ'azuri mono hã wa'uburé norĩ nhib'apito te wasu'u, tô õ hã. Duré da te 're ĩroptehâri za'ra mono zé hã rob'rãsutuzéb ãma za da'ãma ĩsipo'ozé, te wasu'u. Duré buru nho ubumroi'wa norĩ hã hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa norĩ, te wasu'u. \v 40 Wab'ru hã da te 're sano za'ra mono wa, unhama u da te 're ĩsãmra mono ne, te za dama tiromhâiba, rob'rãsutuzéb ãma hã. \v 41 Wa hã dasiré ĩ̱podo hã hâiwa ãma ĩ̱ma romhuri'wa norĩ hã wa za we satõrĩ za'ra ti'ai u, marĩ ĩwasédé hã da te 're ĩ'manharĩ u'âsi za'ra mono norĩ hã te te da'ubumro za'ra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ nhiti. Dawasédé hã da te 're 'manharĩ za'ra mono da, te te dama 're ĩroti za'ra mono norĩ zama te za ubumro za'ra, hâiwa ãma ĩ̱ma romhuri'wa norĩ hã. Wab'ru hã da te 're ĩsano za'ra mono ne, te za da'ubumro za'ra, õne haré. \v 42 Taha parimhã te za unhama ro'o za'ẽtẽ u danhamra, ropipa u. Tame te za 're da'ry'ry u'âsi. Te za duré 're da'wasitete u'âsi za'ra, da te oto 're robzépata za'ẽtẽ za'ra mono wa. \v 43 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're ĩ'madâ'â pese za'ra mono norĩ si, te za pire na dama 're hâimana za'ra. Bâdâ hã daro mono bâ te te dama 're rob'uiwẽ za'ra mono wa, uburé da te 're ĩ'madâ'â za'ra mono ne, te za uburé da te 're waihu'u za'ra, pire na oto dama 're ĩhâimana za'ra mono na, Wamama za oto da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb ãma hã. \p Asimipari pese za'ra wa'aba wamhã, ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba, ĩ̱nhimiroti na hã. — Ãne ma tô Zezusi hã wama rowasu'u za'ra. \s1 Ẽtẽ'ubuzi wasu'u \p \v 44 Tawamhã ãne te duré wama rowasu'u za'ra: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Aibâ hã daburu na te te romhuri ré, ma tô ẽtẽ'ubuzi ĩwa'âbâ za'ẽtẽ uptabi hã 'masã, ti'ai 'rowi ni'wa hã te te aré dawi ĩsuwa hã. Te te sãmri wamhã, ma tô apâ dawi suwa tame, da te sãmri tõ da. Tawamhã toi uptabi wa, ma tô uburé tinhibro hã dama wede, buru hã tô õ hã te te dawi uipra da, ẽtẽ'ubuzi, ĩwa ĩnomro hã te te sima âri da. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u hã. \s1 Ẽtẽwaipo wasu'u \p \v 45 — Ãne duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã. Aibâ hã ma tô sima wẽ, dasima danhipesezé hã ẽtẽwaipo ĩwa'âbâ za'ẽne hã te te dawi 'manhopẽtẽ wa, te te sima uipra da, dama ĩ'madâ'â ze hã. \v 46 Tawamhã ẽtẽwaipo ĩwa'âbâ za'ẽtẽ uptabi hã te te 'masãmri wamhã, uburé tinhibro hã ma tô dama wede, ẽtẽwaipo hã te te sima uipra da. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u hã. — Ãne ma tô Zezusi hã wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, wa te waihu'u za'ra da, sõ'awib õ nherẽ. \s1 Tepe mramizé wasu'u \p \v 47-48 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré ãne na wama rowasu'u za'ra, tinhimiromnhimiré'é na: \p — Ãne hã duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã. Tepe mrami'wa norĩ hã ma tô abazipara hã sô siwi time, ĩsõ'ui wa. Te te siwi mei wamhã, ahâ na ma tô siwi ãma 'mai'âri za'ra, ĩpoto mono bâ, tebe hã. Tawamhã tebe hã ahâ uptabi wamhã, ma tô abazipara hã siwi tisa, â zada'ré u. Tame ma tô oto tebe hã ĩwẽ si siwi waibu, si'õtõ 're, te te 'manherẽ za'ra da. Tebe siwamnarĩ norĩ hã da te 're ĩhuri mono õ hã ma tô taré siwi sãmra. \v 49 Tane te za dama tiromhâiba, rob'rãsutuzéb ãma hã. Hâiwa ãma romhuri'wa norĩ hã te za we dazô ai'aba'ré ti'ai u, dawasété na 're ĩdahâimana u'âsi mono norĩ si te te da'ubumro za'ra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're ĩ'madâ'â pese za'ra mono norĩ nhiti, te te dazani za'ra da oto. \v 50 Tawamhã unhama ro'o za'ẽtẽ u te za oto danhamra, ropipa u. Tame te za 're da'ry'ry u'âsi. Te za duré 're da'wasitete u'âsi za'ra, da te 're robzépata za'ẽtẽ za'ra mono wa. — Ãne Zezusi hã te te wama ãma ĩromnhimiré'é za'ra zé wasu'u hã. \s1 Marĩ ĩté hã da te dasima 're ĩsõmri za'ra mono zé wasu'u \p \v 51 Tawamhã Zezusi hã ma tô wazadanharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã: \p — E ma tô asiwi ĩwaihu'u 'wa, uburé te aima ãma ĩromnhimiré'é za'ra wa'aba zé hã. \p Tawamhã asa wa tãma nharĩ za'ra ni: \p — Ĩhe. Wa tô waihu'u za'ra ni. \p \v 52 Tawamhã ãne te duré wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã: \p — Wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Ãté 'ri tede'wa te za marĩ ĩwẽ hã te te 're azani, 'ri 're wa'wa 're ĩromnhimi'wara mono zém hawi, te te dama 're anhomri mono da. E tawamhã marĩ ĩ'ratare si te za te te dama 're azani. Mare di. Marĩ ĩtéb zama te za duré te te dama 're azani, te te dama 're anhomri mono da. Tane duré, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti waihu'u pese 'wa norĩ hã da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u te te waihu'u pese za'ra wamhã, ta norĩ hã te za ĩsimiroti ĩtéb zama te te dama 're waihu'u za'ra, ĩsimiroti 'rata me. — Ãne ma tô wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Zezusi hã, ĩprédubzéb ãma da te dasiwi ĩwẽ'õzé wasu'u \r Marcusi 6.1-6; Rucasi 4.16-30 \p \v 53-56 Tawamhã Zezusi hã marĩ nhimiré'é na te te dama arowasu'u pari, ma tô mo, aré 're ĩhâimana mono zéb u. Tamomo wisi wamhã, te oto dama rowahutu, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma. Tawamhã ĩsimiroti hã da te wapari za'ra wamhã, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni. Te duré dasima ãma nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Õ hã wede'é na romhuri'wai 'ra. Ĩna nhisi hã, Mariza na ĩsisi hã. Duré ĩno norĩ nhisi hã Ti'adu, duré Zuzé, duré Sima, duré Zudasi. Ĩhidiba norĩ hã te duré wa'rata 're hâimana za'ra. E niha ma bété õhõ si uburé marĩ hã waihu'u, tiwaihu'u pese na te te dama 're ĩrowasu'u mono zéb da hã, duré marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono zéb da hã. — Ãne ma tô ãma dasima romnhoré za'ra ni. \p \v 57 Taha wa, ma tô dasiwi wẽ'õ ni, Zezusi hã. \p Taha wa, te Zezusi hã ãne dama tinha: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã daro mono bâ datẽme 're nomro mono wamhã, ĩsimiroti na wazép sina, te za sô 're datob'uzu za'ra. Ĩsipti'ai ãma 're ĩhâimana za'ra mono norĩ si, sô 're datob'uzu za'ra mono õ di, ĩsipti'ai ãma wa. Ĩsisãnawã norĩ zama, ĩsõrõwa ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã te te duré siwi 're hâiba wazé mono õ di. — Ãne hã ma tô dama waihu'u, Zezusi hã. \p \v 58 Tawamhã ĩsimipawaptobzém na da te dasina 're umnhasi za'ra mono õ wa, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã ahâ na te te dama 'manharĩ õ di, tamemhã. \c 14 \s1 Zuwã Batita, da te ĩbutu nhizârizé wasu'u \r Marcusi 6.14-29; Rucasi 9.7-9 \p \v 1 Tawamhã apito Erodi hã Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma te te 're da'madâ'â mono ré, ma tô Zezusihi wasu'u hã wapa. \v 2 Ĩwasu'u hã te te wapari wamhã, ma tô te te tãma 're ĩromhuri za'ra mono norĩ ma rowasu'u, Zezusihi hâiba na: \p — Zuwã Batita te dama 'rui wa, da te wĩrĩ wa, apâ ĩhâiwa'udu, ta hã. Taha wa, te tiwaihu'u pese na te te dama 're ab'manharĩ, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã. \p \v 3-4 Ãne ma tô apito Erodi hã Zezusihi wasu'u na tãma rowasu'u za'ra. Ta hã ma tô aré tinoi mro zô rowasutu, Erodiza na pi'õ nhisi zô. Ĩno nhisi hã Piripi na ĩsisi hã. Zuwã Batita hã ma tô aré te te tãma 're roti u'âsi, ãne: “'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã te te ãma roti õ di, asisãnawãi mro na aimro da hã. Tãma wẽ õ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma hã.” — Ãne ma tô te te tãma 're roti u'âsi, Erodihi ma. Tane nherẽ, ma tô apito Erodi hã tinoi mro na tiwi ãma ai'ré. Taha wa, ma tô dama ti'ru, Zuwã Batita hã da te âri da, da te pawasisi da, duré da te sẽrẽ da, dazazéb 're. \v 5 Apito Erodi hã ma tô sima wẽ aré, te te dama 'ru da, Zuwã Batita da te wĩrĩ da. Tane nherẽ, pahi di zudezu norĩ ma hã, Zuwã Batita hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa na da te waihu'u za'ra wa. \v 6 Tawamhã Erodihi waptã'ãzém na ma tô dato hã dasiwi 'manharĩ ni. Tawamhã Erodizaha 'ra hã ma tô danho'a apese azarudu hã, apito Erodihi nho'a zama. Taha wa, te te 'madâ'â ze ti, apito Erodi hã. \v 7 Taha zarina, ma tô azarutu ma ropisutu, ãne: \p — Tô sena, wa za uburé marĩ hã aima tisõ, asima ĩwẽzéb uwaibaba, ĩ̱wi ĩwaptẽrẽzéb zarina. \p \v 8 Tawamhã ĩna hã te te tãma ĩrotizéb zarina, ma tô tiwi rowaptẽ, ãne: \p — Zuwã Batitaha 'rã si, wa ĩ̱sima wẽ, piza'a 'renho'a wa, ĩ̱ma hiri da, ãhãna awa'awi. \p \v 9 Taha wa, ma tô apito Erodihi wi tirobzei'õ. Tane nherẽ, sô ĩhârâ norĩ nho'a te te azarutu ma ropisutu wa, ma tô ãma tãma uwaimra, te te tiwi ĩwaptẽrẽzéb uwaibaba. \v 10 Ma tô dama ti'ru oto, dazazéb u Zuwã Batitaha zô da'maimorĩ da, da te butu nhizâri da. \v 11 Da te butu nhizâri wamhã, ma tô oto siwi ti'â ĩ'rã hã, azarutu ma, piza'a 'renho'a wa. Tawamhã ma tô tina ma ti'â oto, azarudu hã. \v 12 Tawamhã Zuwãhã siré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô sô ai'aba'ré, ĩhâiba zô, te te siwi âri da, te te siwi sẽrẽ da, ab're 're. Taha parip si, te ai'aba'ré Zezusihi u, te te tãma rowasu'u za'ra da. \s1 Zezusi hã dasa te te dama ĩ'manharĩzé wasu'u \r Marcusi 6.30-44; Rucasi 9.10-17; Zuwã 6.1-14 \p \v 13 Tawamhã Zezusi hã Zuwãhã wasu'u te te wapari wamhã, ma tô danhiti mo uba're na siwaprosi, romnhiwasi sãmra da. Tane nherẽ, nimomo ĩsãmra na ĩwasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, ma tô darom hawi tawairébé ni da'ahâ na, ĩsarina dasi'aba'ré da ĩsõ'rãmi, ti'ai baba. \v 14 Tawamhã Zezusi hã uba're hawi watobro wamhã, da'ahâ uptabi na ma tô da'ab'madâ. Te te da'ab'madâ'â wamhã, ma tô da'ãma tipẽ'ẽzé, Zezusi hã. Taha wa, ĩhâzé ré norĩ hã tame ĩsi'ubumro norĩ hã ma tô apese. \p \v 15 Tawamhã hâiwahâ pesere, wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ĩtẽme ubumro ni, Zezusihi u. Ãne, wa tô tãma nharĩ za'ra ni: \p — Ma tô tihâiwahâ. Ãme a'ubuni wi, wa wahâimana za'ra ni, 'ri nhiti. Taha wa, ma'ãpé dama rob'ru na, 'ri wa'õtõ u dasi'aba'ré da, dasa hã da te dasima uipra za'ra da. \p \v 16 Tawamhã Zezusi hã te asa wama nharĩ za'ra, ãne: \p — Mare di. Dasi'aba'réi õ di za. A norĩ wa'wa hã te za dasa hã dama ĩ'a za'ra wa'wa, dasaihuri da. \p \v 17 Tawamhã wa duré asa tãma nharĩ za'ra ni, Zezusihi ma: \p — Ĩ'u'ẽtẽ wapu hã 5 na te wama tihâimana za'rare. Duré pe'a hã maparanere. Ã norĩ si, umrore di. \p \v 18 Tawamhã Zezusi hã te oto wama 'ru za'ra: \p — Ma'ãpé we ĩ̱ma waibui wa'aba, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã, duré pe'a hã. \p \v 19 Tawamhã te oto dama tinha, duiroi wa, dasi'ubumroi mono da. Taha pari, ma tô oto ĩ'u'ẽtẽ wapu hã waibu, 5 na ĩhâiba hã. Duré pe'a hã maparane. Tawamhã hâiwa u te ĩré rob'madâ, Timama ãma wata da, sõpru wa. Taha pari, ma tô te te wẽ'ẽ, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã. Ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, ma tô wama sõmri za'ra, wa te dama sõmri za'ra mono da. \v 20 Tawamhã aihĩni ma tô dasa hã huri ni. Ma tô da te 'mahâpãrĩ. Tawamhã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô apâ si'õtõ 're, wa te sé danho'rada hã, ĩ'u'ẽtẽ wẽ'ẽ hã pe'a wẽ'ẽ zama. 12 na si'õno hã ĩré hã, danho'rata ré hã. Si'õtõ 'remhã 'masisi di. \v 21 Aibâ norĩ hã 5 miu na ĩhâiba za'ra hã ĩsaihuri norĩ hã, aibâ norĩ za'rata si hã. Pi'õ norĩ hã duré ai'uté norĩ hã sa'rata õ di. \s1 Zezusi hã â nhisi baba ĩmorĩzé wasu'u \r Marcusi 6.45-52; Zuwã 6.15-21 \p \v 22 Tawamhã Zezusi hã ma tô wama rob'ru za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, uba're wa, wanhisisi da, ĩwana zara u wa te saprĩ za'ra da ĩsõ'u na, waza'u za'ra te te dama rob'ru da, darob u apâ da te ropéi mono da. \v 23 Te te dama rob'rui pari, te oto Zezusi hã mo sa'a u, siwaprosi Timama ma mreme da. Tame siwaprosi sãmra ré, ma tô ãma timara. \v 24 Taha ré, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô â wa'wa u wahâimana za'ra ni, uba're na. Tame ma tô â sisasi hã te te waré wabzuri za'ra uba're hã, rowa'u'u za'ẽne hã ĩsõ'õmoi baba te te rowapõrĩ za'ra wa. \v 25 Tawamhã zahadu mara hâ ré, te Zezusi hã watẽme timorĩ za'ra, â nhisi baba. \v 26 Tawamhã, wa te wasiwi 'madâ'â wamhã, wa tô tãma wapẽ'ẽwara za'ra ni, adâ watẽme morĩ za'ra newa. Ãne, wa wasima 'mahârâ za'ra ni: \p — Õhõta adâ'â hâiba warõ, te wei watẽme mo. — Ãne, wa wasima 'mahârâ za'ra ni. Tawamhã tãma wapahi za'ra wa, wa tô tãma wazadari za'ra ni. \v 27 Tawamhã awa'awi ma tô Zezusi hã wama si'mahârâ za'ra: \p — Wa hã wa we atẽme ĩ̱morĩ 'wa. Ĩ̱ma aipahi za'ra wa'aba õ di za. \p \v 28 Tawamhã Pedru te tãma tinha, ãne: \p — Wanhib'apito, tô sena a hã wamhã, ma'ãpé we ĩ̱zô aihârâ, â nhisi baba ãma atẽme ĩ̱morĩ da, asabzéb u. \p \v 29 Tawamhã asa te tãma tinha, Pedruhu ma: \p — We aimorĩ pé, ĩ̱tẽme. \p Taha wa, ma tô uba're hawi watobro Pedru hã, â nhisi baba morĩ da, Zezusihi u. \v 30 Tawamhã â nhisi baba ĩtẽme morĩ wa, ma tô rowa'u'u za'ẽtẽ ma tipahi, Pedru hã. Taha wa, ma tô tizadari. Ma tô aré ãzé, â 'rowi. Te sina 'mahâ, ãne: \p — Wanhib'apito, ma'ãpé ĩ̱nho'reptu na, ĩ̱dâ'â tõ da. \p \v 31 Tawamhã awa'awi ma tô Zezusi hã pa'â, tinhib'rata na. Ãne te tãma tinha, Pedruhu ma: \p — E niha ĩ̱zaze syry di. E marĩ da, ma tô 'râwi ĩ̱'ãma asiwawã, te aipawaptobzém na hã. — Ãne ma tô tãma tinha, Zezusi hã. \p \v 32 Tawamhã uba're 're ma tô tizasi zahuré, Zezusi norĩ hã Pedruhu me. Zasi zahuré wi, ma tô rowa'u hã tiwa'u'utu. \v 33 Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ãma wawata za'ra ni, Zezusihi ãma. Ãne wa ãma wawata za'ra ni: \p — Wanhib'apito, a hã tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra, te 're aimo. — Ãne wa ãma wawata za'ra ni. \s1 Zezusi hã te te ĩda'apesezé wasu'u \r Marcusi 6.53-56 \p \v 34 Tawamhã wa norĩ hã wa tô saprĩ za'ra ni, Zezusihi me, ĩsõ'u na. Wa te saprĩ za'ra wamhã, wa tô aihutu ni, Zenezaré na danhipti'a nho'õmo nhisi u. \v 35 Tamemhã ma tô dasiwi waihu'u ni, Zezusi hã. Taha wa, ma tô Zezusihi wasu'u na ãma dasima da te ropé, 'ri wa'õtõ mono bâ, ti'ai 're dasi'rata 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã. Tawamhã da'ahâ na ma tô ĩhâzé ré norĩ hã ĩtẽme 'wasari ni. \v 36 Tawamhã ma tô ĩhâzé ré norĩ hã tiwi waptẽrẽ za'ra, ĩ'uza nhisutu si te te tiwi upi za'ra da. Tawamhã ĩ'uza nhisutu si te te nasi upi za'ra nherẽ, ma tô tizéptâ'â za'ra, uburé ĩhâzé ré norĩ hã, awa'awi. \c 15 \s1 Zudezu norĩ hi'rata hâimanazé wasu'u \r Marcusi 7.1-13 \p \v 1 Tawamhã parisezu norĩ hã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã ma tô ai'aba'ré Zeruzarẽ hawi, Zezusi hã te te siwi ãma sadanharĩ da, zudezu norĩ hi'rata nhimiroti na. Ãne te siwi sadanha, ãma: \p \v 2 — E niha asiré 're ĩnomro mono norĩ hã te te 'madâ'â za'ra õ di, duréi wahi'rata norĩ nhimiroti hã. Ta norĩ hã 're saihuri mono õ ré, 're simisõi pese za'ra mono õ di. Ãne wa, te ta norĩ hã wahâimanazé hã te te ãma wawi 're upa za'ra. \p \v 3 Tawamhã asa te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra: \p — E niha bâ bété, a norĩ wa'wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ di, te bété asimiroti na si 'râwi 're asi'madâ'â za'ra wa'aba mo. \v 4 Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô ãne dama roti: “Aimama norĩ hã te za 're ĩwazéb za'ra wa'aba mo, ana zama.” Ãne ĩsimiroti amo hã duré: “Ni'wam norĩ hã timama nherẽ, duré tina nherẽ, te te ãma 're wasété za'ra mono wamhã, te za da te 're simro.” Ãne ĩsimiroti hã duréihã. \v 5-6 Tane nherẽ, te aimawi dama 're ĩroti za'ra wa'aba mo, ãne: “Ãté ni'wa hã te za sima rosa'rata, marĩ hã timama norĩ ma, te te sõmri da, te te ãma pawaptob zahuré da. Tane nherẽ, te za tipẽ'ẽ na sima tinha: ‘Ã hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te hã.’ Ãne wamhã, timama norĩ ma, te te sõmri zahuré õ di za, te te ãma pawaptob zahuré da.” Ãne te dama 're ĩroti wasété za'ra wa'aba mo. 'Râwi asimiroti na si 're anomro aba mono da, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã asiwi 're ĩwẽ'õ za'ra wa'aba mo. \v 7 A norĩ wa'wa hã aihâimana si'ahâ za'ra wa'aba di. Duréihã Iza'iza hã ma tô ĩ'uwaibaba ai'ãma rob'ui'éré sirõmo za'ra wa'wa, za 're ĩ'aihâimana za'ra wa'aba mono zém na hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na ma tô ãne na ai'ãma rob'ui'éré sirõmo za'ra wa'wa: \q1 \v 8 “Õ norĩ hã tô sena newa, te timreme na si taré ĩ̱'ãma 're wata za'ra. Tane nherẽ, te tipẽ'ẽ 're aimawi zô si te te 're rosa'rata u'âsi za'ra, ĩ̱'upana. \v 9 Danhimiroti zarina si, te ta norĩ hã te te dama 're rowahutu za'ra, ĩ̱nhimiroti zarina newa. Taha wa, senai õ di, ta norĩ hã ĩ̱'ãma 're ĩwata za'ra mono zé hã.” \m Ãne ma tô ai'ãma waihu'u sirõmo za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã, duréihã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra, parisezu norĩ ma. \s1 Dasa hã da te 're huri mono wa, dasa na dawasédé, da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono õ zé wasu'u \r Marcusi 7.14-23 \p \v 10 Tawamhã Zezusi hã ma tô sima dazô hâ, ĩsimirowasu'u hã da te wapari za'ra da. Ãne te dama tinha: \p — Ma'ãpé, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za, marĩ hã waihu'u za'ra wa'aba da, ãma. \v 11 Uburé marĩ na 're dasaihuri mono wamhã, dapẽ'ẽ 're, 're sisisi mono wamhã, taha na 're dasiwasété za'ra mono õ di za 'râwi. Dapẽ'ẽ hawim na danhimirosa'rata wasété zarina, da te dasima 're nharĩ wasété za'ra mono wapsi, te za 're dasiwasété za'ra, 'râwi. — Ãne ma tô Zezusi hã dama waihu'u. \p \v 12 Tawamhã wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ĩtẽme ubumro ni, Zezusihi u, wa te wasiwi ãma sadanharĩ za'ra da, ãne: \p — E ma tô asina ĩwaihu'u za'ra. Parisezu norĩ hã ma tô aimreme hã siwi wẽ'õ pese za'ra. \p \v 13 Tawamhã Zezusi hã te asa wama ãma romnhimiré'é za'ra, parisezu norĩ ãma: \p — Ĩ̱mama hã hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã rob're te te ĩ'a're'õ hã taha si te za uburé te te 're aza'o'o. \v 14 Parisezu norĩ ãma 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Si'uihâ na 're hâimana za'ra mono. Ni'wa hã te za tisiré hã saprõ, ĩtob'a zahuré hã. Te te saprõni wamhã, te za ab're 're siré tiwaptã'ã zahuré. Tane te parisezu norĩ hã tob'a ne te te 're danhimro. — Ãne ma tô Zezusi hã wama ãma romnhimiré'é za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \p \v 15 Tawamhã Pedru te ãma 'mahâ, Zezusi hã: \p — Ma'ãpé ãma wama rowasu'u za'ra na, taha na ãma ĩromnhimiré'é na hã wa te waihu'u za'ra da. \p \v 16 Tawamhã Zezusi te asa wama nharĩ za'ra: \p — E niha a norĩ wa'aba zama, waihu'u za'ra wa'aba õ di bété. \v 17 Dasa hã da te 're huri mono wamhã, taré te za dadub 're, 're sisisi. Taha pari, te za duré apâ 're wairébé, dahâiba hawi. \v 18 Tazahã, dapẽ'ẽ hawi da te 're ĩsani za'ra mono na si, te za 'râwi 're dasiwasété za'ra. \v 19 Dapẽ'ẽ 're, danhimirosa'rata wasété hawim na si, te za dawasédé hã uburé da te 're 'manharĩ za'ra, dasipãrĩ hã, duré dasina danhimisaihuri hã, duré marĩ na danhimisaihuri hã, duré dazadawa nhipe hã, duré da te da'ãma 're ĩwasété za'ra mono hã. \v 20 Ãne uburé dapẽ'ẽ 're, da te 're rosa'rata wasété za'ra mono wapsi, te za dawasédé hã da te 're 'manharĩ za'ra. Tane nherẽ, danhimisõi ãna 're dasaihuri mono wamhã, ãma 're dasiwasété waihu'u za'ra mono õ di za. Mare di. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra. \s1 Pi'õ hã zudezu'õ 'ra, Zezusi hã te te ĩpesezé wasu'u \r Marcusi 7.24-30 \p \v 21 Tawamhã Zezusi hã ma tô mo Zenezaré hawi, Tiru na 'ri nho'õmo nhisi niwĩ, Sido na 'ri nho'õmo nhisi niwĩb zama. \v 22 Tame sãmra ré, ma tô pi'õ zudezu'õ hã ĩtẽme wi, Cana'ã norĩ siré hã, ta niwĩ 're ĩsãmra mono hã. Ĩtẽme wisi wamhã, ma tô 'mahâ, ãne: \p — Apito, Dawihi nhihudu, ma'ãpé ĩ̱'ãma aipẽ'ẽzé na. Ĩ̱'ra sipi'õ, wa'uburé ré 're hâimana u'âsi mono wa, te te 're robzépata za'ẽtẽ u'âsi. \p \v 23 Tawamhã ãne na pi'õ te te 'mahârâ nherẽ, te te sada'âbâ õ di asa, Zezusi hã. Tawamhã wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ĩtẽme ai'ré za'ra ni, Zezusihi u. Ãne, wa tô tãma 'ru za'ra ni: \p — Ma'ãpé pi'õ satõrĩ apâ, wa hawi morĩ da. Wazarina te we 're mo. Te duré we te te wa'ab'mahârâ, mreme 'rãihâ na. \p \v 24 Tawamhã Zezusi te wama nharĩ za'ra, asa: \p — Pone'ẽrebâ 're ĩsimani za'ra mono norĩ zô si, ma tô we Ĩ̱mama hã ĩ̱zatõ, Izarazéhé nhihudu norĩ zô si. \p \v 25 Tawamhã ãne na Zezusi hã te te rowasu'u wamhã, ma tô pi'õ ĩtẽme mo. Ma tô hi'rãtitõ ĩpapara aime. Tawamhã te tãma tinha, ãne: \p — Apito, ma'ãpé ĩ̱'ãma aime na. \p \v 26 Tawamhã Zezusi te tãma tinha: \p — E 're dasaihuri mono ré, te za dasa hã da'ra wi, da te 're waibu, wapsã ma, da te 're sa'wari za'ra mono da. Mare di. Ãne hã ĩ'uwaibaba õ di. — Ãne te Zezusi hã pi'õi ma ãma romnhimiré'é, zudezu'õ norĩ ãma hã, sõ'awib õ nherẽ. \p \v 27 Tawamhã pi'õ hã te duré asa tãma tinha, ãne: \p — Apito, tô ĩbâ ma tane hã ĩ̱ma ĩwaihu. Tane nherẽ, wapsã hã wedeza zahâpâ ĩtede'wa sai'a'a hã te za te te 're huri, ĩsahâpâ 're ĩrere'e mono hã. \p \v 28 Tawamhã pi'õi mreme te te wapari wamhã, te tãma tinha, Zezusi hã: \p — Pi'õ, wa tô aiwaihu'u, aima ĩ̱'umnhasi za'ẽtẽ na, ĩ̱wi ĩwaptẽrẽzéb zarina te aima ĩ'manharĩ da hã. Taha wa, wa za aima ãma uwaimra, tô. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u, pi'õi ma. Tawamhã ãne te te tãma nharĩ wi, ma tô wa'uburé hã ĩ'ra sipi'õi hawi watobro. Taha wa, ma tô tipese oto. \s1 Zezusi hã da'ahâ uptabi na te te ĩda'apesezé wasu'u \p \v 29 Tawamhã ta hawi te oto mo Zezusi hã, Darireza na ĩsõ'u zapoto nhisi u. Ta hawi te duré sa'a u mo, sa'a nhisiwi sãmra da. \v 30 Tame sãmra ré, ma tô da'ahâ uptabi na ĩtẽme aihutu ni. Ĩhâzé ré norĩ hã ma tô ĩtẽme da te simro, ĩmorĩ'õ norĩ hã, duré ĩtob'a norĩ hã, duré ĩ'rãtẽire norĩ hã, duré ĩmreme'õ norĩ hã. Uburé siwa'ru ma tô ĩhâzé ré norĩ ãma dasito, ĩpapara da te sõré da. Tawamhã uburé ma tô da'apese, Zezusi hã. \v 31 Tawamhã ĩmreme'õ norĩ hã ma tô mreme wairé. Duré ĩ'rãtẽire norĩ hã ma tô timorĩ wẽ za'ra. Ĩmorĩ'õ norĩ hã para na te oto 're nomro. Ĩtob'a norĩ hã te duré rob'madâ'â za'ra oto. Tawamhã ãne hã da te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, ma tô duré ãma tawata za'ra ni, Izarazéhé nhihudu norĩ nhib'apito ãma. \s1 Zezusi hã dasa te te dama ĩ'manharĩzé wasu'u hâiba amo \r Marcusi 8.1-10 \p \v 32 Tawamhã Zezusi hã ma tô ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ zô sima wazô tihârâ za'ra. Tawamhã te wama nharĩ za'ra, ãne: \p — Ãhãna ĩ̱'rata dasi'ubumroi ré, ma tô dasa hã dawi ai'utõ, bâdâ si'ubdatõ da'ãma si'utõrĩ wa. Taha wa, da'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé di, wa hã. Dasai õ nherẽ, te dama rob'rui waihu'u õ di, apâ da te ropéi mono da hã. Danhib'uware wa, bâdâdi wa, dawi robra za'ra õ'umnhasite, te dama rob'rui waihu'u õ di. \p \v 33 Tawamhã wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô wasiwi sadanharĩ ni, Zezusi hã: \p — E niha wa za ĩ'u'ẽtẽ wapu hã 'masãmri za'ra ni, a'ubuni wi wasi'ubumro nherẽ, dahâiba mono bâ wa te dama ĩ'a za'ra da hã. Da'ahâ uptabi di. \p \v 34 Tawamhã te asa wazadanharĩ za'ra, Zezusi hã: \p — E niha te ĩ'u'ẽtẽ wapu hã aima tihâimana za'ra wa'wa. \p Tawamhã ãne te asa tãma wasu'u za'ra: \p — 7 na te wama tihâimana za'ra. Duré pe'a hã umrore na te tihâiba. — Ãne, wa asa tãma wasu'u za'ra ni. \p \v 35 Tawamhã Zezusi te dama rob'ru, ti'ai wa dasi'ubumroi mono da. \v 36 Taha pari, ma tô duré 7 na ĩ'u'ẽtẽ wapu hã waibu, pe'a zama, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wata da, sõpru wa. Ãma wata pari, ma tô te te wẽ'ẽ, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã, pe'a zama. Ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, ma tô wama sõmri za'ra, wa te dama sõmri za'ra mono da. \v 37 Tawamhã uburé ma tô tasaihuri ni. Ma da te 'mahâpãrĩ. Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô danho'rada hã apâ wa te ubumro za'ra, 7 na si'õno hã ĩsi'atarẽme ré hã. \v 38 Aibâ norĩ hã tisa te te ĩhuri norĩ hã 4 miu na ĩhâiba za'ra hã. Pi'õ norĩ hã duré ai'uté norĩ hã sa'rata õ di. \p \v 39 Tawamhã Zezusi hã te oto dama rob'ru, apâ dasi'aba'ré da, darob u. Taha pari, ma tô uba're 're ãzé, Madadã na danhipti'a nho'õmo nhisi u te te saprĩ da. \c 16 \s1 Zezusi hã marĩ ĩwaihu'u'õ hã te te 'manharĩ da, da te tãma ĩ'ruzé wasu'u \r Marcusi 8.11-13; Rucasi 12.54-56 \p \v 1 Tawamhã parisezu norĩ hã duré sadusezu norĩ hã ma tô Zezusihi u ai'aba'ré, te te tãma 'ru za'ra da, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te 'manharĩ da, ĩsõ'a za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para di pâ, marĩ hã tô sena te te 'manharĩ zô. Ãne ma tô tãma 'ru za'ra, te te siwi pibu da, Zezusi hã. \v 2 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra: \p — Bâdâ ĩsébrézéb u hâiwa pré wamhã, te za ãne asima 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo: “Awẽmhã hâiwa wẽ di za oto.” \v 3 Duré nimahã na bâdâ 'rãi watobrozéb u, hâiwa nhirõtõ si simi'wara wamhã, ĩwatobrozéb ãma si bâdâ te te hâiwa nhirõtõ pré wamhã, te za duré ãne asima 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo: “Ãhãna hã tã te za we tita'a.” Ãne hã hâiwa u 're asimizawẽrẽ za'ra wa'aba mono wamhã, aima waihu'u pese za'ra wa'aba di, tã 're ĩta'a mono zéb da hã duré 're ĩhâiwa pese mono zéb da hã. Tane nherẽ, ãhãna uburé 're ĩromhâimana mono zé hã 'madâ'â za'ra wa'aba nherẽ, za 're ĩromhâimana mono zéb da hã waihu'u za'ra wa'aba õ di. \v 4 Nimosi aipoto té wa'aba mono hã ĩ'aihâimana wasété za'ra wa'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zô, 're asimipari za'ra wa'aba mono zahã, te ĩ̱ma ĩ'ru za'ra wa'wa, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te aima 'manharĩ za'ra wa'aba da. Tane nherẽ, te 'manharĩ õ di za. Duréihã Zonahã ma ĩromhâimanazém na si te za ãma aipo're pu'u za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te tãma ĩ'manharĩzém na. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, parisezu norĩ ma, duré sadusezu norĩ ma zama. \p Tawamhã Zezusi hã te oto tiwi timorĩ za'ra, nimomo morĩ da. \s1 Ĩ'u'ẽtẽ wapuzém na Zezusi te te ãma ĩsimiré'é za'ra zé wasu'u, parisezu norĩ ãma \r Marcusi 8.14-21 \p \v 5 Tawamhã wa norĩ hã wa tô saprĩ za'ra ni, Zezusihi me, ĩsõ'u na. Wa te saprĩ za'ra wamhã, wa tô ĩ'u'ẽtẽ wapu na po're ha'âri za'ra ni. Taha wa, wa wa'ubana ai'aba'ré ni. \v 6 Tawamhã Zezusi hã ma tô wama nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ma'ãpé 're asi'madâ'â pese za'ra wa'aba mono, ĩ'u'ẽtẽ wapuzém nhiti 're anomro aba mono da, parisezu norĩ nhimi'manharĩzém nhiti, sadusezu norĩ me. — Ãne ma tô wama ãma romnhimiré'é za'ra, sõ'awib õ nherẽ. \p \v 7 Tawamhã wa norĩ hã wa wasima nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Ãté õ hã ĩ'u'ẽtẽ wapu hã wa te wei wasiré 'mai'âri õ wa, ma tô ãne wama nharĩ za'ra. \p \v 8 Tawamhã Zezusi hã wanhimirosa'rata za'ra hã te te sina waihu'u wa, te wama nharĩ za'ra, ãne: \p — E niha te ĩ'u'ẽtẽ wapu hã aima ĩhâimana za'ra wa'aba õ na, sô asimrami za'ra wa'wa. E asiwi ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba ãna. \v 9 E zahadu bété asiwi ĩ̱zadaihu'u za'ra wa'aba ã bâ. E ma tô ãma aipo're si'âri za'ra wa'wa, 5 miu na aibâ norĩ ma, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã 5 na te ĩwẽ'ẽi mono zém na hã. E niha si'õno hã ĩ'masisi za'ra wa'wa hã, ĩ'u'ẽtẽ wapu wẽ'ẽi ré hã. E ma tô duré ãma aipo're si'âri za'ra wa'wa. \v 10 Duré 4 miu na aibâ norĩ ma, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã 7 na te wẽ'ẽi mono wamhã, e niha si'õno hã ĩ'masisi aba mono hã. E ma tô duré ãma aipo're si'âri za'ra wa'wa. \v 11 E niha bâ waihu'u za'ra wa'aba õ di bété, ĩ'u'ẽtẽ wapu 'manharĩzém na te ĩnharĩ uptabi õ zém na hã. Ma'ãpé 're asi'madâ'â pese za'ra wa'aba mono, ĩ'u'ẽtẽ wapuzém nhiti 're anomro aba mono da, parisezu norĩ nhimi'manharĩzém nhiti, sadusezu norĩ me. \p \v 12 Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô wasina waihu'u za'ra ni, Zezusihi mreme hã, ĩ'u'ẽtẽ wapu 'manharĩzém na te te wama ĩnharĩ uptabi õ na hã, parisezu norĩ nhimiroti wasété na te te ãma ĩsimiré'ézém na si, sadusezu norĩ me. \s1 Zezusi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na, Danho'reptui'wa da, Pedru te te ĩwasu'uzé wasu'u \r Marcusi 8.27-30; Rucasi 9.18-21 \p \v 13 Tawamhã Zezusi hã te oto mo darob amoi u, apito Piripihi te, Sézareza na 'ri nho'õmo nhisi niwĩ. Tame ma tô wazadanharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã: \p — E niha ma tô dasima ĩ̱wasu'u za'ra ni, dasiré ĩ̱podo hã ti'ai ãma. E 'wa hã, wa hã wa 're mo. \p \v 14 Tawamhã ãne wa asa tãma nharĩ za'ra ni: \p — Aiwasu'u hã, ahâ di. A hã, u, Zuwã Batita, apâ aihâiwa'udu. Duré a hã, u, Eriasi apâ we ĩ'aimorĩ. Duré a hã, u, Zeremiasi. Duré a hã, u, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa ĩhâiba amo, apâ aihâiwa'udu. \p \v 15 Tawamhã Zezusi hã te duré wazadanharĩ za'ra: \p — A norĩ wa'wa hã bété, e niha ma tô asima 're ĩ̱wasu'u za'ra wa'aba mo. \p \v 16 Tawamhã Sima Pedru te asa tãma tinha: \p — A hã Cristu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te aipisudu, Danho'reptui'wa da. A hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra. \p \v 17 Tawamhã Zezusi, te Pedru oto 'mahâ: \p — Sima, Zuwãhã 'ra, aima 're rowẽ mono di. Ma tô ãma ĩ'uwaimra. A hã danhimirowasu'u hawi, ãne na ĩ̱waihu'u õ di. Ĩ̱mama, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono si ma tô ãne na aima ĩ̱waihu'u. — Ãne ma tô Zezusi hã wẽsã Pedru hã, te te ĩwaihu'uzém na. \v 18 Tawamhã te duré tãma ãma romnhimiré'é: \p — Pedru, ãne wa za aima waihu'u. Ẽtẽ na, wa ai'ãma simiré'é. Ni'wa hã ẽtẽ nhisiwi te za 'ri na'rada hã 'manha, 'ri hã siptete na 're sa mono da, tãma. Tane hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱pisutu na, ma tô ĩ̱waihu'u na'ra. Taha wa, ni'wa hã ẽtẽ nhisiwi te te ĩ'ri ne, te za oto ĩ̱waihu'u na'rata zém hawim na ĩ̱waihu'u za'ra ni, za da te 're ĩ̱zaze za'ra mono norĩ hã. 'Re ĩdadâ'â za'ra mono zé hã dama siptete nherẽ, pire nherẽ, ĩ̱zazei'wa norĩ ãma te te ai'uté waihu'u za'ra õ di za. \v 19 Danhib'apito, 'ri za'ẽtẽ 're, 're ĩsãmra mono hã te za 'ridawazé hã tãma ĩromhuri'wai ma tisõ, te te dama ãma 're 'ridawa mono wa, ãma 're danhisisi mono da. Tane, wa za aima tisõ 'ridawazé hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u, dama 're a'ridawa mono da, ãma 're danhisisi mono da. Uburé marĩ hã da te 're 'manharĩ tõ za'ra mono da, dawi 're ĩ'azawi mono hã te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te ãma 're asaze, hâiwa ãma. Duré uburé marĩ hã dawi 're ĩ'azawi mono õ hã te za duré te te ãma 're ai'uzei pese. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u, Pedruhu ma. \p \v 20 Taha wa, Zezusi hã ma tô sina wazadawa uwati za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã, wa te dama wasu'u tõ za'ra da a'â, Danho'reptui'wa na 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na hã. \s1 Zezusi hã za ĩdâ'âzém na ĩsiwasu'uzé, za ĩhâiwa'utuzém na zama \r Marcusi 8.31–9.1; Rucasi 9.22-27 \p \v 21 Tawamhã ta hawim haré te oto tidâ'âzém na wama 're siwasu'u u'âsi sõ'awi Zezusi hã, tihâiwa'utuzém na zama. Ãne ma tô wama 're siwasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ĩ̱mama te te ĩ̱ma ĩpisutuzéb zarina wa za mo, Zeruzarẽ u. Tamemhã zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ hã, duré ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rata na dama rowahutu'wa norĩ hã te za ĩ̱ma rob'manharĩ wasété za'ra. Taha zarina, wa za robzépata za'ẽtẽ. Te za duré dasiwi ĩ̱wĩrĩ ni. Tawamhã bâdâ maparane ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, wa za hâiwa'udu apâ. \p \v 22 Tawamhã Pedru ma tô Zezusi hã sima saprõ tisiré norĩ nhiti, romnhiwasi, tãma ĩsiwasu'u za'ra zé hã te te tiwi sawi da. Ãne te tãma tinha: \p — Wanhib'apito, ãne hã ai'ãma ĩromhâimana da hã mare di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te aima ba'a da si, wa ĩ̱sima wẽ, da te aima rob'manharĩ tõ da. \p \v 23 Tawamhã Zezusi hã ma tô aipi'ra, Pedruhu u. Ãne te tãma tinha: \p — Satanasi, mo oto aimorĩ, ĩ̱nhiti. Marĩ hã bâdâdi wa, 're ĩsimi'wara mono, te te 're ĩda'marõpãrĩ za'ra mono ne, te ĩ̱wasutu mo, Ĩ̱mama te te ĩ̱ma ĩpisutuzéb zarina te ĩ̱sina dama uwaimrami tõ da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimirosa'rata nei õ di, asimirosa'rada hã. Ti'ai ãma danhimirosa'rata zarina si te ĩ̱'ãma ĩrosa'ra, a hã. \p \v 24 Tawamhã Zezusi te duré wama nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ni'wam norĩ hã ĩ̱siré 're nomro u'âsi mono da, te te sima 're ĩ̱wẽ za'ra mono wamhã, tihâimanazém na te te 're rosa'rata za'ra mono õ di za. Tiza'ozéb ré, ĩ̱zarina 're ĩnomro mono ne, te za ĩ̱siré 're nomro, da te 're simroi mono da nherẽ. \v 25 Ni'wam norĩ hã tihâimanazé te te sima 're sawi za'ra mono wamhã, rowẽ ĩsi'utõrĩ'õ hã te te sina 're uwaimrami za'ra mono õ di za. Ni'wam norĩ hã ĩ̱zarina 're nomro mono da, tihâimanazé te te sima 're sawi za'ra mono õ wapsi, tawapsi te za te te sina 're uwaimrami za'ra, rowẽ hã. \v 26 Ãté ni'wa hã te za tinhibro hã te te sima 're a'ubumroi pese, sibrob ahâ uptabi da. Tawamhã te za oto dârâ. Ti'ab ré, sibrob ahâ nherẽ, e tãma 're rowẽ mono di za, rowẽ ĩsi'utõrĩ'õ hã te te sina uwaimrami õ wamhã. Mare di. Tãma 're rowẽ mono õ di za. Ti'ai ãma, simarĩ ahâ uptabi nherẽ, tãma waihu'u õ di za, marĩ na ĩsiwa'âbâzéb da hã, rowẽ ãma 're ĩhâimana mono zéb da hã. \v 27 Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo, niwapsi wa za wei mo apâ, Ĩ̱mama zadawa para, hâiwa ãma tãma ĩromhuri'wa norĩ siré. Tamep si uburé marĩ hã da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zéb zarina, wa za dama rowairébé, ĩwẽ norĩ ma, duré ĩwasété norĩ ma zama. \v 28 Tô sena wa aima rowasu'u za'ra wa'wa. A norĩ wa'wa hã aihĩni õ nherẽ, ai'matâ'â aba õ ré, te za ĩ̱'madâ'â za'ra wa'wa ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã, uburé Danhib'apito uptabi na apâ we ĩ̱morĩ wamhã. — Ãne ma tô wama siwasu'u za'ra, Zezusi hã. \c 17 \s1 Ẽtẽ 'rãihâ ãma, Zezusihi hâiba na rowa'a za'ẽtẽ wasu'u \r Marcusi 9.2-13; Rucasi 9.28-36 \p \v 1 Tawamhã bâdâ 6 na ãma si'utõrĩ pari, ma tô Zezusi hã Pedru norĩ si te te simro, Ti'adu norĩ zama ĩnoi me, Zuwãhã me. Ẽtẽ 'rãihâ u, ma tô te te simro. \v 2 Tame si'ubumroi ré, ma tô Zezusi hã aimawi tihâiba na saprĩ, Pedru norĩ nho'a. Ma tô ti'uburã pese, bâtâ ro'o ne. Duré ĩ'uza hã rã uptabi di, rowa'a za'ẽtẽ ne. \v 3 Tawamhã Pedru norĩ hã ma tô 'madâ'â za'ra, Mozési norĩ hã, Eriasihi me. Zezusihi me, te sima rowasu'u za'ra. \v 4 Tawamhã Pedru te Zezusihi ma tinha, ãne: \p — Wanhib'apito, ãme wama rowẽ za'ra di. Aima wẽ wamhã, uridi hã si'ubdatõ te aima 'manharĩ za'ra wa'aba da, wa tô rosa'rata, ate da hã, duré Mozésihi te da hã, duré Eriasihi te da hã. \p \v 5 Tawamhã ãne Pedru te te tãma nharĩ ré, ma tô hâiwa nhirõtõ'a za'ẽne hã we hâiba zuwa za'ra, Zezusi norĩ hã. Tawamhã hâiwa nhirõtõ'a hawi, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã mre: \p — Ã hã ĩ̱'ra, te 're ĩsawi pese mono. Tãma 're ĩ̱to za'ẽtẽ mono di. Ma'ãpé ĩsimiroti hã 're wapari pese za'ra wa'aba mono za. \p \v 6 Tawamhã Pedru norĩ hã Zezusihi siré ĩsi'aba'ré norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme te te wapari za'ra wamhã, ma tô tãma tipahi za'ra. Tãma pahi za'ra wa, ma tô ti'ai wa rere, dumana na. Ti'ubu na ma tô roptob za'ra. \v 7 Tawamhã Zezusi hã ma tô ĩtẽme ai'ré za'ra. Simi'wara ré, ma tô upi za'ra, tinhib'rata na. Te te upi za'ra wamhã, te tãma nharĩ za'ra: \p — Ma'ãpé aiwahutu za'ra wa'aba. Aipahi za'ra wa'aba tõ. \p \v 8 Tawamhã ma tô ti'rãiwahutu za'ra oto, te te rob'madâ'â za'ra da. Te te rob'madâ'â za'ra wamhã, Zezusihi si ma tô 'madâ'â za'ra. \p \v 9 Tawamhã ẽtẽ 'rãihâ hawi, ma tô si'ra za'ra, Zezusi norĩ hã. Si'aba'réi ré, ma tô Zezusi hã Pedru norĩ hã sadawa uwati za'ra, ãne: \p — Ẽtẽ 'rãihâ ãma ĩ'madâ'â za'ra wa'wa hã dama wasu'u za'ra wa'aba õ di za a'â. Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã ab're hawi, Ĩ̱mama te te ĩ̱hâiwa'utu parip si, te za dama 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo. \p \v 10 Tawamhã Pedru norĩ hã te oto ãma siwi sadanha, ãne: \p — E marĩ wa, te dama rowahutu'wa norĩ hã te te dama 're roti za'ra, Cristu, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu wana, Eriasi za we ĩmorĩ na hã. \p \v 11 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra: \p — Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ma tô ĩ'uwaibaba ãma rob'ui'éré, Eriasi za we apâ ĩmorĩzém na te te ropese da. \v 12 Tane nherẽ, wa za aima waihu'u za'ra wa'wa. Eriasi hã ma tô wei morĩ pa. Tane nherẽ, õ hã da te dasiwi waihu'u õ wa, ma tô tãma rob'manharĩ wasété za'ra ni, da te dasima ĩwẽ za'ra zéb zarina. Tane te za duré da te ĩ̱ma 're rob'manharĩ wasété za'ra, ti'ai ãma dasiré ĩ̱poto ma hã. \p \v 13 Tawamhã Pedru norĩ hã ma tô waihu'u za'ra, Zezusi te te tãma ĩrowasu'u za'ra zé hã, Eriasihi upana Zuwã Batita te te ĩwasu'u na hã. \s1 Zezusi hã ai'reputu ma, wa'uburé te te ĩmezé wasu'u \r Marcusi 9.14-29; Rucasi 9.37-43 \p \v 14 Tawamhã wa norĩ hã wa tô apâ ai'aba'ré ni, Zezusihi me, da'ahâ uptabi na sô ĩdahâimana za'ra u. Tawamhã aibâ hã ma tô Zezusihi u wi. Wisi wamhã, ma tô ĩpapara nhamra, hi'rãtitõ. \v 15 Tawamhã te tãma tinha, Zezusihi ma: \p — Apito, ma'ãpé ĩ̱'ra ãma aipẽ'ẽzé na. Te 're sitete u'âsi. 'Re sitete u'âsi mono wa, te unhama u 're waptã'ã, âi ba zama. \v 16 Asiré 're ĩnomro mono norĩ u, wa tô aré saprõ. Tane nherẽ, te te siwi pese waihu'u õ di, ta norĩ hã. \p \v 17 Tawamhã Zezusi ma tô tinha, ãne: \p — E niha bété ai'rata 're ĩ̱nhamra u'âsi za'ra wa'aba mono nherẽ, asina 're ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba mono õ di, te 're ĩ'aipawaptob za'ra wa'aba mono zéb da hã. Nimosi aipoto té wa'aba mono hã ĩ'aihâimana wasété za'ra wa'wa. E ĩ̱pẽ'ẽzé u'âsi, wa za ai'rata 're ĩ̱morĩ u'âsi 'wa, 're ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba mono õ wa. Ma'ãpé we ĩ̱tẽme saprõni aba, ai'repudu hã. \p \v 18 Tawamhã wa'uburé ma, ma tô rob'ru Zezusi hã, ai'repudu te te 're ĩpibui u'âsi mono nhiti, morĩ da. Te te tãma rob'rui wi, ma tô awa'awi watobro, ai'reputu hawi. Tawamhã awa'awi ma tãma tirowẽ, ai'reputu ma hã. \p \v 19 Tawamhã wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã, wa tô wahâiba pisutu ĩtẽme ai'ré za'ra ni Zezusihi u, romnhiwasi wa te wasiwi sadanharĩ da. Ãne, wa tô wasiwi sadanharĩ ni: \p — E niha bâ bété wa norĩ hã, wa'uburé ma, wa te rob'ru za'ra nherẽ, wa te wasiwi ĩmei waihu'u õ, tãma. \p \v 20-21 Tawamhã Zezusi hã te asa wama nharĩ za'ra: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã syry na 're umnhasi za'ra wa'aba mono wa, tãma mei waihu'u za'ra wa'aba õ di. Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Motada nhamare hã syryre nherẽ, da te 're wamhã, oto poto wamhã, wede za'ẽtẽ uptabi di. Tane, a norĩ wa'wa hã syryre na 'Re ĩhâimana u'âsi mono 're umnhasi za'ra wa'aba mono wamhã, syryre na nherẽ, uburé marĩ hã te aré 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo, asi'uihâ na aima waihu'u za'ra wa'aba õ nherẽ. Ã ẽtẽ 'rãihâ ma, te aré ĩnharĩ za'ra wa'wa, si'uihâ na si'ré da, ĩsabzém nhiti. Tawamhã te aré tô ai'ré. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Zezusi hã za ĩdâ'âzém na ĩsiwasu'uzé hâiba amo, ĩhâiwa'utuzém na zama \r Marcusi 9.30-32; Rucasi 9.43-45 \p \v 22 Tawamhã wa norĩ hã Zezusihi siré wa tô asimro ni, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Wasiré wasi'ubumroi wamhã, ma tô Zezusi hã wama siwasu'u za'ra, ãne: \p — Wa hã dasiré ĩ̱podo hã te za dasima ĩ̱hâiba nhomri za'ra ni. \v 23 Te za ĩ̱wĩrĩ ni duré, dasiwi. Tane nherẽ, bâdâ maparane ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, te za Ĩ̱mama hã apâ ĩ̱hâiwa'utu. \p Tawamhã, wa te wapari za'ra wamhã, ma tô wawi tirobzei'õ pese za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ wi. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa 'ri 'madâ'âzéb da, rob'uiprazé da te tãma 're ĩpo'o za'ra mono zé wasu'u \p \v 24 Tawamhã wa norĩ hã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ai'aba'ré ni, Capana'u na 'ri nho'õmo nhisi u. Wasihutu wamhã, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã ma tô Pedru siwi sadanha, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé ma, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã. Ãne ma tô siwi sadanha: \p — E asib'apito za'ra wa'wa hã rowahutuzé 'madâ'âzéb da, te te dame 're wa'âbâ mono õ di. \p \v 25 — Ĩhe. Te te 're wa'âbâ. — Ãne ma tô sada'â, Pedru hã. \p Tawamhã Pedru ma tô ãzé 'ri para u, Zezusihi zarina, te te ãma sadanharĩ da. Sébré wamhã, ma tô Zezusi hã timreme na sõzâ, Pedru hã: \p — Sima, e niha ma asimirosa'rada ĩwaihu. Daro mono bâ danhib'apito norĩ ma, e 'wam norĩ hã te rob'uiprazé hã te te tãma 're po'o za'ra. E ĩsib'a'uwẽ norĩ hã, e darob zô te te da'ãma 're ĩ'ai'uté za'ra mono norĩ si te za te te tãma 're po'o za'ra. — Ãne te sadanha, Zezusi hã. \p \v 26 Tawamhã Pedru te asa tãma tinha: \p — Darob zô te te da'ãma 're ĩ'ai'uté za'ra mono norĩ si, te za te te 're wa'âbâ za'ra. \p Tawamhã Zezusi hã te duré tãma tinha, ãne: \p — Tane tô. Daro mono bâ danhib'apito nhib'a'uwẽ norĩ, tinhib'apito ma, te te 're ĩwa'âbâ za'ra mono da hã mare di. (Tane, wa hã Ĩ̱mama nhib'a'uwẽ wa, rowahutuzé 'madâ'âzéb da, te dame 're wa'âbâ mono õ nherẽ, te ãma dame 're upai mono õ di za.) \v 27 Tane nherẽ, wawasédé, da te wa'ãma 're sa'ra mono õ'umnhasite, wa za wa'âbâ za'ra ni, ãhãna hã. Ma'ãpé ai'maimorĩ aba ĩsõ'ui u, tepe zô 'maimei wa'aba da. Tawamhã ĩmorĩ'rada 'mai'âri aba wamhã, te za ĩ'masari waré wa'wa, rob u. Tawamhã ĩsadai'ré 're, te za ĩ'manhopẽtẽ 'wa, rob'uiprazé ĩsapotore hã. Ta hã ĩwabre za, rowahutuzé 'madâ'âzéb da hã te ĩwa'âbâzéb da hã, duré ãma ĩwa'âbâ za'ra wa'aba zéb da hã. Taha wa, rob'uiprazé ĩsapotore hã 'mai'âri aba wamhã, te za asiwi ĩ'mai'âri 'wa, rowahutuzé ma, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ u, ãma wa'âbâ za'ra wa'aba da. — Ãne te tinha, Zezusi hã. \c 18 \s1 Danhipai u dama ĩpire na Zezusi hã te te ĩrowasu'uzé wasu'u \r Marcusi 9.33-37; Rucasi 9.46-48 \p \v 1 Tawamhã wa norĩ hã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ĩtẽme ubumro ni, wa te wasiwi sadanharĩ da, ãne: \p — E 'wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ, siré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã danhipai u dama ĩpire. \p \v 2 Tawamhã Zezusi hã ma tô ai'uté hã 'mahâ, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ wa'wa, te te sãrĩ da. \v 3 Tawamhã te wama nharĩ za'ra oto: \p — Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Aihâimanazém na saprĩ za'ra wa'aba õ wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ai'ãma 're sib'a'uwẽ za'ra wa'aba mono õ di za. Dama ĩwapu na ai'uté hâimanazém ne 're aihâimana za'ra wa'aba mono wapsi, te za ai'ãma 're sib'a'uwẽ za'ra wa'wa. \v 4 Ni'wam norĩ hã ã ai'uté ne tipire na 'râwi 're si'madâ'â za'ra mono õ wapsi, te za pire na 're hâimana u'âsi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb ãma hã. \v 5 Duré ni'wam norĩ hã te te 're ĩ̱zawi pese za'ra mono wa, ai'uté zô 're tob'uzu za'ra mono wamhã, ta norĩ u'âbâ te duré ĩ̱zô 're tob'uzu za'ra. — Ãne ma tô wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Dawasédé, da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono õ zé wasu'u \r Marcusi 9.42-48; Rucasi 17.1-2 \p \v 6 Tawamhã Zezusi hã te duré wama rowasu'u za'ra, ãne: \p — Ãhãta ai'uté norĩ te asimro. Ãté ni'wa hã te za tinhimiroti wasété na ãma ropé, ai'uté norĩ ãma, te te sina 're ĩ̱'umnhasi za'ra mono norĩ ãma. Tawamhã ĩsimiroti wasété hawi, ai'uté te te ĩ̱'mairẽme wamhã, tãma ropipa uptabi di za, tãma ĩroti wasété 'wai ma hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za te te azâri wa. Ĩbutu na ẽtẽ tõmo wawẽ, da te ãma wasisi pari, dâ'â da, âi ba da te mei 'wa'âhã, tãma ropipa di aré. Tane nherẽ, ĩsimiroti wasété zarina ai'uté te te ĩ̱rẽme wamhã, tãma ropipa uptabi di za, roti wasété'wai ma hã. \v 7 Danhimiroti wasété hawi 're dasi'marõpãrĩ u'âsi za'ra mono wa, taha wa, dama 're ropipa uptabi za'ra mono di za, daro mono bâ. Te za tô da te 're ĩ̱rẽme za'ra. Tane nherẽ, tinhimiroti wasété hawi te te 're ĩda'marõpãrĩ za'ra mono norĩ ma si, danhipai u tãma 're ropipa uptabi za'ra mono di za. \p \v 8 — Asib'rata na aiwasédé hã 're waibui wa'aba mono wamhã, duré aipara na aiwasédé hã 're waibui wa'aba mono wamhã, te za asiwi 're ĩsihâri za'ra wa'aba mo, 're sãmra aba mono da. Asib'rada asiwi 're sihâri za'ra wa'aba mono newa, duré aipara hã asiwi 're sihâri za'ra wa'aba mono newa, te za oto misire ré si newa, hâiwa u 're anomro aba mo, 're asimroi u'âsi aba mono da oto, tame. Tawapsi aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za. Tane nherẽ, asib'rata zahuré ré, duré aipara zahuré ré, unhama u'âsi u 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're asãmra aba mono wamhã, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. \v 9 Duré atõmo na marĩ 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono wa, aiwasété na 're asi'marõpãrĩ za'ra wa'aba mono wamhã, ato hã te za asiwi 're ĩsani za'ra wa'aba mo, 're sãmra aba mono da. Tawamhã ato hã asiwi 're sani za'ra wa'aba mono newa, te za atõmo misire ré si newa, 're asisisi aba mo, hâiwa u, 're ai'ubumroi u'âsi aba mono da, tame. Tawapsi aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za. Tane nherẽ, atõmo zahuré ré ropipa u unhama u'âsi u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're asãmra aba mono wamhã, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. — Ãne ma tô Zezusi hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, wama waihu'u sirõmo za'ra. \s1 Pone'ẽrebâire ĩsimanizé wasu'u \r Rucasi 15.3-7 \p \v 10-11 Tawamhã Zezusi hã te duré wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Ãhãta ai'uté norĩ hã te asimro. Ãma 're rosa'rata wasété za'ra wa'aba mono tõ, dama ĩwapu newa. Tô sena, wa aima rowasu'u za'ra wa'wa. Hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa norĩ hã te ai'uté mono bâ te te 're 'madâ'â pese za'ra, misi si, tite mono bâ. Ta norĩ hã te Ĩ̱mama nho'a te te 're 'madâ'â pese za'ra, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono nho'a. \p \v 12 — Wa za oto aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Aibâ hã pone'ẽrebâ 100 na ĩsimizama hâiba hã misi tiwi 'masimani wamhã, e sô rĩtĩ mono õ di za. Te za tô sô 're rĩtĩ. Pone'ẽrebâire hã te za a'â rẽme za'ra 99 na ĩhâiba hã. Ĩsa'u rom na tisa te te 're huri mono ré, te za sô rĩtĩ, tiwi ĩsimani zô. \v 13 Tawamhã te te sãmri wẽ te, te za 're to, pone'ẽrebâ tede'wa hã. Pone'ẽrebâ hã ĩsimani'õ norĩ hã rowẽ u'âsi tãma 're hâimana za'ra mono wa, tãma 're ĩrowẽ mono zém nhipai u, te za 're to za'ẽtẽ. \v 14 Tane, ã ai'uté norĩ hã Aimama aba wi, 're ĩsimani za'ra mono da hã sô 're simipari mono õ di, tãma wẽ õ wa. — Ãne ma tô Zezusi hã pone'ẽrebâire ĩsimanizém na simiré'é. \s1 Dasiré ĩsazei'wa nherẽ, dasiwi 're ĩdawasété za'ra mono zé wasu'u \p \v 15 Ãne te duré rowasu'u, Zezusi hã: \p — Asisãnawã, asiré ĩsazei'wa nherẽ, asada 're wasété za'ra wa'aba mono wamhã, te za ĩtẽme 're anomro aba mo, asada 're ĩwasété za'ra wa'aba mono zém na tãma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono da, aihâiba pisutu. Tawamhã tãma 're asiwaihu'u za'ra wa'aba mono zé hã te te 're wapari za'ra mono wamhã, te za apâ asina 're asisãnawã za'ra wa'aba mo. \v 16 Tane nherẽ, te te 're aiwapari za'ra wa'aba mono õ wamhã, te za oto asiré ĩsazei'wa hã misi, niwamhã maparane asiré 're ĩsimroi wa'aba mo, asada 're ĩwasété za'ra wa'aba mono u, oto ĩsõ'a zahuré tãma 're asiwaihu'u za'ra wa'aba mono da, ta norĩ nho'a. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rob'ui'éré hã ãma 're uwaimrami za'ra wa'aba mono da, te za ãne 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo, asima. Ãne ĩsimiroti na rob'ui'éré hã: “Ni'wam norĩ hã sada 're dawasété za'ra mono wamhã, dahâiba maparane nho'a te za dama 're siwaihu'u za'ra, ĩwapari'wa norĩ hã danho'a te te ãma 're mreme waptob za'ra mono da.” Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. \v 17 Tawamhã asiré ĩsazei'wa norĩ nho'a tãma 're roti za'ra wa'aba mono nherẽ, te te 're aiwapari za'ra wa'aba mono õ wamhã, te za oto uburé asiré ĩsazei'wa norĩ ma 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo, asada 're ĩwasété za'ra wa'aba mono zém na. Tawamhã uburé asiré ĩsazei'wa norĩ hã te te 're wapari za'ra mono õ wamhã, ĩsazei'õ'wa hâimanazém ne, te za oto ãma 're ĩrosa'rata za'ra wa'aba mo, tiwasété na 're siwaihu'u za'ra mono õ wa oto. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \p \v 18 Tawamhã te duré wama rowasu'u za'ra Zezusi hã, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Uburé marĩ hã da te 're 'manharĩ tõ za'ra mono da, dawi 're ĩsawi za'ra wa'aba mono hã te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te ãma 're asaze za'ra wa'wa, hâiwa ãma. Duré uburé marĩ hã dawi 're ĩsawi za'ra wa'aba mono õ hã, te za duré te te ãma 're ai'uzei pese za'ra wa'wa. \p \v 19 — Ãne wa za duré aima waihu'u za'ra wa'wa, tô sena. Ni'wam norĩ hã maparane nherẽ, marĩ na ti'ai ãma 're asisaze za'ra wa'aba mono wamhã, Ĩ̱mama wi 're ĩrowaptẽrẽ za'ra wa'aba mono zéb uwaibaba, te za te te aima ãma 're a'uwaimrami 'wa, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã. \v 20 Ni'wam norĩ hã maparane, ãté si'ubdatõ nherẽ, ĩ̱zadawa para 're mreme zusi mono da, siré 're si'ubumroi mono wamhã, wa hã wa za tame duré ĩsiré 're ĩ̱hâimana za'ra. — Ãne ma tô wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 21 Tawamhã Pedru hã ma tô Zezusihi u ai'ré, te te sadanharĩ da. Ãne te sadanha: \p — Wanhib'apito, wasiré ĩsazei'wa nherẽ, ĩ̱zada 're ĩwasété u'âsi mono zé hã e mame ĩsa'ratazém nhitõ ãma wa za ĩ̱sina 'madâ'â zazâ, ĩwasédé te ĩ̱sina ĩ'madâ'â'õzém na hã za. E 7 ãma. \p \v 22 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Mare di. 7 ãma asina 'madâ'â zazâri õ di za. Ãté 77 ãma si te za asina ĩ'madâ'â zazâ, ĩwasédé hã asina ĩ'madâ'â'õzém na hã. \v 23 Ãne, wa za oto aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na hã. Tawamhã ti'ai ãma danhib'apito hã ma tô rosa'rata, tite rob'uiprazé te te sa'rata da, ĩsapari tãma rob'madâ'â'wa norĩ hã rob'uiprazé te te tiwi 're ĩwaptẽrẽ za'ra mono hã wahuré ĩsõwa're're te te tãma 're sõmri za'ra mono zô. \v 24 Tawamhã te te ãma sãna'rata wi, ma tô ĩtẽme saprõni ni aibâ hã, ĩsapari rob'madâ'â'wa hã. Ta hã ma tô rob'uiprazé hã tinhib'apito wi te te 're awaptẽrẽ, sa'ẽtẽ uptabi na. Sa'ẽtẽ uptabi wa, niwa ĩsõwa're're te te tãma ĩsõmri da hã waihu'u õ di. \v 25 Tawamhã te te tãma sõmri waihu'u õ wa, ma tô ĩsib'apito hã dama ti'ru, da te wede da, da te uipra da, ĩmro zama, ĩ'ra norĩ zama, pawa'âbâ ãna te te dama 're romhuri za'ra mono da oto. Uburé ĩsibro hã da te dama wede za'ra da, ma tô dama ti'ru duré, rob'uiprazé te te tiwi 're ĩ'awaptẽrẽ mono hã te te ãma wa'âbâ da. \v 26 Tawamhã õ hã tô tãma rob'madâ'â'wa hã aré, ma tô hi'rãtitõ tãma aime ĩpapara, tinhib'apito ma. Tawamhã te tiwi waptẽ, ãne: “Apito, a'â ĩ̱zapari ze na asimi'ẽ na. Zahadu uburé wa za aima wa'â, wa hã.” Ãne ma tô tãma siwaihu'u, aibâ hã. \p \v 27 — Tawamhã ĩsib'apito hã ma tô ãma aiwamri, ĩmreme na. Taha wa, ma tô tãma sisisi apâ, õne haré nomro da, te te tãma sõmri tõ da. Õne haré ma duré satõ oto, apâ morĩ da. \v 28 Tawamhã õ hã aibâ hã te oto mo. Morĩ wamhã, ma tô tisiré romhuri'wa hã sõpẽtẽ. Taha wi, ma tô duréihã rob'uiprazé misi bâtâ na dapawa'âbâzé hã waptẽ syry na, apito hawi ĩmorĩ wi. Tawamhã ĩsõwa're're te te tãma sõmri õ wa, ma tô ti'â, ĩbutu na awa'awi. Ĩbutu na te te tété sina, ma tô tiwi waptẽ, ãne: “Ma'ãpé ãhãna ĩ̱ma sõmri, zahadu ĩ̱ma ĩwa'âbâ õ hã.” Ãne te tiwi waptẽ. \p \v 29 — Tawamhã ĩsiré romhuri'wa ma tô hi'rãtitõ nhamra ĩpapara, te te tiwi rowaptẽrẽ da, ãne: “Ma'ãpé, ĩ̱zapari ze na a'â syry na. Wa za tô aima tisõ uburé, ĩsõwa're're.” \p \v 30 — Tawamhã ãne te te tiwi waptẽrẽ nherẽ, te te ãma sazei õ di. Te te ãma sazei õ wa, ma tô dama ti'ru, da te sẽrẽ da, dazazéb 're. Rob'uiprazé hã te te tãma sõmri wapsi, te za dama ti'ru, apâ da te wazere da, dazazém hawi. \v 31 Tawamhã ĩsiré rob'madâ'â'wa norĩ hã ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra, te te dama ĩ'ru na hã da te sẽrẽ da, dazazéb 're. Te te wapari za'ra wamhã, ma tô sada tihâimana za'ra. Ma tô duré ai'aba'ré, tinhib'apito ma, te te siwi wasu'u da. \v 32 Tawamhã te te tãma wasu'u za'ra parimhã, ma tô ĩsib'apito hã sô hâ, dazazéb 're danherẽ'wa zô. Sô hârâ wamhã, ãne te tãma tinha: “A hã romhuri wasété 'wa, ĩ̱wi ĩwaptẽrẽzéb zarina wa tô po're ha'â, rob'uiprazé ĩ̱wi 're ĩ'awaptẽrẽ mono zém na hã apâ ĩ̱ma sõmri õ nherẽ. Te 'ruiwapari õ di. \v 33 E niha bâ bété, ãma aipẽ'ẽzé õ di asiré romhuri'wai ãma hã, wa hã ai'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé ne.” Ãne te tãma tinha ĩsib'apito hã, tãma rob'madâ'â'wai ma. \p \v 34 — Tawamhã ĩsib'apito hã ma tô ab'rui pese. Sib'rui wa, ma tô dama ti'ru, dazazéb 're da te sẽrẽ da, da te tãma 're ĩrob'manharĩ u'âsi za'ra mono zém na, tame te te 're robzépata mono da. Rob'uiprazé te te tiwi 're ĩ'awaptẽrẽ mono nhowa're're tinhib'apito ma, te te tãma sõmri wapsi, te za wazere ni apâ. — Ãne ma tô Zezusi hã wama ãma romnhimiré'é za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \p \v 35 Tawamhã ãne ma tô timreme hã wama 'rãsutu za'ra, Zezusi hã: \p — Ãne hã asiré ĩsazei'wa hã asada 're ĩwasété za'ra wa'aba mono zém na sena na asina 're 'madâ'â zahâri za'ra wa'aba mono õ wamhã, te za Ĩ̱mama hã te te aima 're rob'manharĩ wasété za'ra wa'wa aihâiba mono bâ wa'aba, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã. \c 19 \s1 Damro, da te 're ĩrẽme za'ra mono zé wasu'u \r Mateusi 5.31-32; Marcusi 10.1-12; Rucasi 16.18 \p \v 1 Tawamhã ãne na Zezusi te te rowasu'u parimhã, ma tô Darireza hawi mo, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi u morĩ da, Zodã pa zara u. \v 2 Da'ahâ uptabi na te ĩsarina ai'aba'ré ni. Tawamhã Zudeza u wisi wamhã, ma tô ĩhâzé ré norĩ hã apese, tame. \p \v 3 Tawamhã parisezu norĩ hã ni'wam norĩ hã ma tô ĩtẽme aihutu Zezusihi u, te te siwi sadawa pibu da, timreme na te te upai wa, te te siwi mreme wẽ'õ da. Ãne ma tô siwi sadanha: \p — E aibâ hã te za timro hã marĩ ĩpire hã te te tiwi 're 'manharĩ za'ra mono õ nherẽ, te te 're rẽme za'ra. E wahi'rata norĩ nhimiroti zarina, ãne hã. \p \v 4 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra: \p — E ĩbaihâ na ãne hã 're sõré za'ra wa'aba mono ã bâ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã. Ãne rob'ui'éré hã: “Ropoto na'rata hawimhã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã a'uwẽ hã aibâ na 'manha. Pi'õ zama ma tô duré 'manha.” Ãne duréihã ĩbaihâ na rob'ui'éré hã. \v 5 Ãne ma tô duré roti 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, ĩbaihâ na hã: “Taha wa, aibâ hã 're mro za'ra mono wamhã, te za timama norĩ hã te te 're rẽme za'ra, timro me si siré 're simasisi zahuré mono da oto. Sina 're hâiba sitob zahuré mono wa, maparane ĩhâiba nherẽ, misi ĩhâiba ne, te za siré 're simasisi u'âsi zahuré oto.” — Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã. \v 6 Ãne wa, dasina 're damro za'ra mono wamhã, dahâiba maparane nherẽ, te za oto dahâiba misi ne dasiré 're dasi'ubumro. Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, dasi'ãma te te 're da'ahâiba to mono nherẽ, ni'wa hã da'ãma 're siwanhizari mono õ di za. Mare di. — Ãne ma tô Zezusi hã parisezu norĩ ma waihu'u za'ra. \p \v 7 Tawamhã parisezu norĩ hã ma tô duré siwi sadanha, Zezusi hã: \p — Oro zapre te Mozési hã te te wama 're roti za'ra, aibâ hã timro te te 're rẽme za'ra mono da wamhã, timro te te 're ĩrẽme za'ra mono zém na rob'ui'éré te te tãma 're sõmri za'ra mono da, te te duré ĩré 're satõrĩ za'ra mono da, ĩsiti oto sina 're pahâ za'ra mono da. — Ãne te siwi sadanha. \p \v 8 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Ta hã Mozési hã aipẽ'ẽ tete za'ra wa'aba wa, ma tô ãne na te te aima 're roti za'ra wa'wa. Tane nherẽ, ropoto na'rata hawimhã, ãne na 're ĩromhâimana mono zé hã robaba di. \v 9 Taha wa, tô sena wa za duré aima waihu'u za'ra wa'wa. Ni'wa hã aibâ hã, ĩmro aibâ na sipsaihuri õ nherẽ, timro te te mei wamhã, pi'õ aimawi na mro wamhã, te za tiwasédé hã 'manha, aibâ hã. \p \v 10 Tawamhã wa norĩ hã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tãma nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Tane ze te bâ, damro ãna te za 're danomro pé. \p \v 11 Tawamhã Zezusi hã te duré asa wama nharĩ za'ra: \p — Ã hã te ãma ĩrowasu'uzé hã aihĩni da te 're ĩwaihu'u za'ra mono da hã mare di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma 're ĩwaihu'u za'ra mono norĩ si, te za te te 're waihu'u pese za'ra, ãne hã. \v 12 Aibâ hã ni'wam norĩ hã 're ĩpoto za'ra mono zém hawim haré, 're 'ra waihu'u za'ra mono õ wa, te za ta norĩ si mro ãna 're nomro, õne haré. Duré aibâ hã ni'wam norĩ hã da te 're sihâri za'ra mono wamhã, oto 're 'ra waihu'u za'ra mono õ wa, te za duré ta norĩ hã mro ãna 're nomro. Duré ni'wam norĩ hã te za tihâiba hã te te 're sawi pese za'ra 'râwi, 're mro za'ra mono tõ da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ si 're nomro mono da. Ni'wam norĩ hã ãne hã te te 're waihu'u pese za'ra mono wamhã, te za tô ãma 're sõpré u'âsi. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Zezusi hã, ai'uté te te ĩ'azawizé wasu'u \r Marcusi 10.13-16; Rucasi 18.15-17 \p \v 13 Tawamhã ma tô Zezusihi u, ai'uté da te simro, tinhib'rada hã ĩ'rã nhisiwi, te te nasi ãma aza'ra sina, Timama ma, ãma mreme za'ra da. Tane nherẽ, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô dama nharĩ za'ra ni, da te ĩtẽme simro tõ mono da, ai'uté norĩ hã. \v 14 Tawamhã Zezusi te wama nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Tô'ã. Dawi rosawi za'ra wa'aba tõ. A'â we ĩ̱tẽme da te simroi mono, ai'uté norĩ hã. Ã norĩ hã ai'uté norĩ hã õne haré simizazei pese na 're ĩhâimana za'ra mono ne, tane ni'wam norĩ hã 're hâimana za'ra mono wapsi, ta norĩ hã te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma 're sib'a'uwẽ za'ra. — Ãne te wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 15 Tawamhã tinhib'rada, ĩ'rã nhisiwi te te nasi ãma aza'ra sina te hâiwa u nasi ãma timreme za'ra. Taha pari ma tô mo. \s1 Aibâ ĩsibro pese wasu'u \r Marcusi 10.17-31; Rucasi 18.18-30 \p \v 16 Tawamhã nimahã bâtâ na ma tô aibâ hã mo, Zezusihi u, te te sadanharĩ da. Ãne te sadanha: \p — Rowahutu'wa, e marĩ ĩwẽ hã wa za 'manha, 're ĩdanomro u'âsi mono zé hã te ĩ̱sina ĩ'uwaimrami da hã. \p \v 17 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — E marĩ da, te ãne ĩ̱zadanha, marĩ ĩwẽ hã da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zém na hã. Misire 're ĩmorĩ wẽ uptabi hã te 're hâimana. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na Mozési te te ãma rob'ui'éré hã 're 'madâ'â pese mono wapsi, te za asina ĩ'uwaimra, dadâ'â ãna 're ĩdanomro u'âsi mono zé hã. \p \v 18 Tawamhã aibâ te duré sadanha, Zezusi hã: \p — E ma hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã wa za te 're 'madâ'â pese. \p Tawamhã asa te tãma tinha, Zezusi hã: \p — “'Re danhimroi wa'aba mono õ di za. Duré aimro na asiwi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono õ di za. Duré danhibrom na dawi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono õ di za. Duré dawasu'u wasété na dama 're asadawa nhipese za'ra wa'aba mono õ di za. \v 19 Duré aimama hã te za 're ĩwazé pese za'ra wa'aba mo, ana zama. Te za duré uburé 're ĩdazawi pese za'ra wa'aba mo. Marĩ ĩwẽ zô asima 're asõpré wa'aba mono ne, te za duré uburé dama zama sô 're asõpré wa'aba mo, ĩwẽ zô.” — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u, aibâ ma. \p \v 20 Tawamhã ĩprédupté hã ma duré ãma sada'â apâ, tô õ hã: \p — Tô õhõ si, wa tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã te 're 'madâ'â pese, uburé. E marĩ, wa za 'manha, ãhã nhipai u hã bété. \p \v 21 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha, ãne: \p — Rowẽ na 're aihâimana mono zéb zô, 're rosa'rata mono wamhã, mo oto aimorĩ, uburé asibro hã dama wede mono da, da te aiwi ĩ'uipra za'ra zé hã rob'uiprazé hã ĩsibrob'õ norĩ ma, sõmri mono da. Tawapsi asibro pese di za, hâiwa ãma. Taha parip si te za we apâ aimo ĩ̱tẽme, ĩ̱siré 're aimorĩ da oto. \p \v 22 Tawamhã ãne hã te te wapari wamhã, ma tô aibâ ĩprédupté hã robzei ãna mo, tinhibro pese si te te sima sawi wa. \v 23 Tawamhã ĩsa'u ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ĩsibro pese norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u 're ĩsisisi mono da hã, pire di. Tãma pire uptabi za'ra di za. \v 24 E niha te za awaru ba'õmore hã ĩsi'uwazi para'õtõ zapu'u 're ãzé. Sébré waihu'u õ di. Tane, ĩsibro pese norĩ hã si'uihâ na 're sisisi waihu'u mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã. — Ãne ma tô wama waihu'u za'ra, Zezusi hã. \fig |src="HK007E.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="MAT 19.24" \fig* \p \v 25 Tawamhã ãne ĩmreme hã wa te wapari za'ra wamhã, wa tô ãma watob'uzu za'ra ni, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã. Tawamhã wa wasisadanharĩ za'ra ni, ãma: \p — Ĩsibro pese norĩ ma, waihu'u za'ra õ wamhã, e 'wam norĩ hã te za bété danho'reptuzé hã te te sina 're uwaimrami za'ra, dadâ'â ãna 're ĩdanomro u'âsi mono zé hã. \p \v 26 Tawamhã Zezusi hã te wa'madâ'â pese za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã. Tawamhã, te te wa'madâ'â pese za'ra wamhã, te duré asa wama nharĩ za'ra: \p — Dasi'uihâ na danho'reptuzé hã da te dasina 're uwaimrami za'ra mono õ di za. Dama waihu'u õ di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono si siminho'reptu waihu'u pese di. Taha ma si waihu'u pese di, uburé marĩ hã te te 're ĩ'ab'manharĩ mono zéb da hã. \p \v 27 Tawamhã Pedru te tãma siwasu'u, ãne: \p — Wa norĩ hã wa tô wanhibro hã uburé rẽme pese za'ra ni wasipara, asiré 're wanomro mono da oto. Ãne wamhã, e marĩ te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te wama 're apisutu, te te wama 're ĩ'anhomri mono da hã. \p \v 28 Tawamhã Zezusi te asa wama nharĩ za'ra: \p — Ãne, tô sena wa za duré aima waihu'u za'ra wa'wa. Niwapsi wa hã dasiré ĩ̱podo hã wa za ro ĩtéb ãma danhib'apito simasisizém na 're ĩ̱nhamra. Ĩ̱simasisizé ĩwẽ uptabi ãma wa za 're ĩ̱nhamra, te 're da'ab'madâ'â u'âsi mono da oto. Tame te za duré a norĩ wa'wa hã ĩ̱siré 're anomro aba mono norĩ hã 12 na danhib'apito simasisizém na 're asimroi wa'aba mo, aipire na Izarazéhé 'ra nhihudu mono bâ 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono da. \v 29 Ãté ni'wam norĩ hã te za tinhorõwa hã te te 're rẽme pese za'ra, duré ãté tisisãnawã norĩ hã, duré ãté timama norĩ hã, duré ãté ti'ra norĩ hã, duré ãté tinhipti'a hã. Ãté ĩ̱siré 're nomro mono da, te za uburé marĩ hã te te 're rẽme pese za'ra. Ta norĩ ma, te za uburé marĩ te te 're ĩrẽme za'ra mono zém nhipai u pese, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma 're anhomri. Ta norĩ ma si te za dadâ'â ãna 're ĩdanomro u'âsi mono zé hã te te tãma 're apisutu. \v 30 Ni'wam norĩ hã dama ĩpire na ti'ab ré 're hâimana za'ra mono nherẽ, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma 're apisutu da'ahâ na, wapu na 're hâimana za'ra mono da oto, za da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb ãma hã. Duré ni'wam norĩ hã ti'ab ré dama wapu na 're hâimana za'ra mono nherẽ, te za te te tãma 're apisutu, pire na oto 're hâimana za'ra mono da. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u sirõmo za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \c 20 \s1 Buru na romhuri'wa norĩ wasu'u \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré romnhimiré'é na wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Aibâ hã buru tede'wa hã bâdâ 'rãiwatobro wi, ma tô mo, tãma ĩromhuri'wa norĩ da hã, te te da'maipisutu za'ra da, te te ãma tãma romhuri za'ra da, uwa 'ru na. \v 2 Tawamhã te te da'anhopẽtẽ wamhã, ma tô tãma pisutu za'ra, misi bâtâ na dapawa'âbâzéb uwaibaba te te ãma pawa'âbâ za'ra mono da. Taha wa, ma tô ãma saze za'ra, tãma ĩromhuri za'ra 'wa da hã. Tawamhã ma tô tãma rob'ru za'ra, misi bâtâ na te te romhuri za'ra da, rob're na, uwa 'ru na. \v 3 Tawamhã mararé ma tô duré mo, bâtâ si'ré na, 'ri nhi'riti wa, da te dasima 're ĩrowede za'ra mono zéb u. Tame ma tô duré aibâ norĩ hã sõpẽtẽ za'ra, romhuri ãna taré da'rata ĩsi'ubumro hã. \v 4 Tawamhã ãne ma tô tãma nharĩ za'ra: “A norĩ wa'wa hã te za oto ai'aba'réi wa'wa ĩ̱buru u, uwa 'ru na dame romhuri za'ra wa'aba da. Tawamhã dapawa'âbâzéb uwaibaba, wa za duré aipawa'âbâ za'ra wa'wa.” Ãne ma tô duré buru tede'wa hã tãma pisutu za'ra. \p \v 5 — Tawamhã ĩburu u te oto ai'aba'ré, te te tãma romhuri za'ra da. Tawamhã abzuma ma tô duré aibâ norĩ hã sõpẽtẽ za'ra, buru tede'wa hã. Taha wa, te duré satõrĩ za'ra, ĩburu na te te dame romhuri za'ra da. Bâdâ sipra wi, ma duré sõpẽtẽ za'ra aibâ norĩ hã, aimawi hã. Tô õhõ si ma duré tãma pisutu za'ra. Tawamhã ta norĩ hã te duré dazarina ai'aba'ré. \v 6 Tawamhã hâiwahâ pesere te duré mo buru tede'wa hã, 'ri nhi'riti wa, da te dasima 're ĩrowede za'ra mono zéb u. Tawamhã aibâ norĩ hã ma duré sõpẽtẽ za'ra aimawi hã, romhuri ãna taré da'rata ĩsi'ubumro hã. Te te sõpẽtẽ za'ra wamhã, ãne te sadanharĩ za'ra: “E marĩ wa, te taré asimroi wa'wa, bâtâ bâ, marĩ hã dame 'manharĩ za'ra wa'aba ãna.” \p \v 7 — Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra, ãne: “Ni'wa hã marĩ hã te te wama pisutu õ di, wa te tãma ĩromhuri za'ra zéb da hã. Taha wa, marĩ na wa te dame romhuri za'ra õ di, ã bâtâ na hã.” \p — Tawamhã buru tede'wa te duré tãma rob'ru za'ra: “Mo oto a norĩ wa'aba zama dazarina ai'aba'réi wa'aba, ĩ̱buru na dame romhuri za'ra wa'aba da, uwa 'ru na.” Ãne ma tô buru tede'wa hã satõrĩ za'ra. \p \v 8 — Tawamhã mara simei wamhã, tãma ĩromhuri'wa norĩ 'madâ'â'wai ma, te tinha ãne, buru tede'wa hã: “Ma'ãpé, uburé ĩ̱ma romhuri'wa norĩ zô aihârâ za'ra na oto, pawa'âbâ mono da. Tawamhã daza'u romhuri na te te ĩsãna'rata za'ra norĩ, uimrehẽne te za ĩpawa'âbâ na'rata za'ra. Taha parip si te za duré romhuri na ĩsãna'rata'wa norĩ hã ĩpawa'âbâ za'ra.” Ãne ma tô tãma waihu'u, buru tede'wa hã. \p \v 9 — Tawamhã hâiwahâ pesere, romhuri na te te ĩsãna'rata za'ra hã ma tô rob'uiprazé hã waibu hâiba mono bâ, misi bâtâ na dapawa'âbâzéb uwaibaba, bâtâ bâ te te romhuri za'ra õ nherẽ. \v 10-11 Tawamhã dawana romhuri na te te ĩsãna'rata za'ra norĩ hã ma tô duré hâiba mono bâ waibu rob'uiprazé hã, aiwapsi. Tane nherẽ, te te waibui wamhã, ma tô tãma nharĩ za'ra, buru tede'wai ma, ĩsa'u romhuri na te te ĩsãna'rata za'ra norĩ pawa'âbâ nhipai u, te te waibui õ wa. \v 12 Ãne te mreme nhiti'ru na tãma nharĩ za'ra: “Õ norĩ hã hâiwahâ si romhuri na te te ĩsãna'rata za'ra hã misi bâtâ za'ratazé hã ma tô sina uprosi za'ra. Wa norĩ hã bété. Bâtâ bâ, wa te ĩromhuri za'ra hã, rowa'ro uptabi nherẽ. E niha bâ, ma bété õ norĩ zama tipawa'â hã waibu, aiwa wapawa'âbâ za'ra me.” \p \v 13 — Tawamhã aibâ norĩ siré ma, te misi tinha, buru tede'wa hã: “Ĩ̱siwaihu, ĩ̱wapari pese. Wa hã te aima 'manharĩ wasété õ di, ãne hã. Oro ãma ĩ̱zaze za, bâtâ bâre ĩ̱ma romhuri da, tô misi bâtâ na dapawa'âbâzéb uwaibaba te aipawa'âbâ da. \v 14 Ma tô dame asima ĩ'âri pa. Taha wa, te za oto aimo. Wa tô ĩ̱sima wẽ, aiwa aipawa'âbâ za'ra wa'aba ne te pawa'âbâ za'ra da, asa'u wa'aba romhuri na te te ĩsãna'rata za'ra norĩ hã. \v 15 Te ĩ̱sima ĩwẽ zéb zarina, ĩ̱te rob'uiprazém na te da'apawa'âbâ wamhã, e ĩ̱wasédé wa tô 'manha. Mare di. Ĩ̱wasédé hã te 'manharĩ õ di. Ãté taré dama ĩ̱nhopru wa, ma tô ĩ̱zada asahi, bâtâ bâ te te ĩ̱ma romhuri za'ra õ nherẽ, bâtâ na dapawa'âbâzém na te pawa'âbâ za'ra 'ru te.” Ãne ma tô buru tede'wa hã tãma siwaihu'u, tãma ĩromhuri'wai ma. — Ãne ma tô Zezusi hã wama ãma romnhimiré'é za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \p \v 16 Tawamhã ãne ma tô Zezusi hã timreme na wama 'rãsutu za'ra: \p — Ni'wam norĩ hã dama pire na ti'ab ré 're hâimana za'ra mono nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono si te za te te tãma 're pisutu za'ra, wapu na 're hâimana za'ra mono da oto, za da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb ãma hã. Duré ni'wam norĩ hã ti'ab ré dama wapu na 're hâimana za'ra mono nherẽ, te za te te tãma 're pisutu za'ra, pire na oto 're hâimana za'ra mono da. — Ãne ma tô timreme na wama 'rãsutu za'ra, Zezusi hã. \s1 Zezusi hã, si'ubdatõ ãma za ĩdâ'âzém na ĩsiwasu'uzé, ĩhâiwa'utuzé me \r Marcusi 10.32-34; Rucasi 18.31-34 \p \v 17 Tawamhã wa norĩ hã Zeruzarẽ u wa oto ai'aba'ré ni, Zezusihi siré. Wasi'aba'réi ré, ma tô wahâiba pisutu, wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, 12 na wahâiba za'ra ma. Ãne te wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã: \p \v 18 — Ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Ãhãna, wa Zeruzarẽ u ai'aba'ré ni. Tame wa hã dasiré ĩ̱podo hã te za dasima ĩ̱hâiba nhomri ni, sasedoti ĩpire norĩ ma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ ma zama. Ta norĩ hã ĩ̱wasédé te te ĩ̱'ãma ĩsa'ra za'ra zéb zarina, te za dama ĩ̱'ru za'ra, da te ĩ̱wĩrĩ da, dasiwi. \v 19 Taha zarina te za oto zudezu'õ norĩ ma siwi ĩ̱hâiba nho. Tawamhã te za ĩ̱'ãma tiwa'ẽ za'ra, zudezu'õ norĩ hã. Te za ĩ̱'ãma wasété za'ra ni duré. Te za duré da te dasiwi 're ĩ̱pré'é. Taha parip si, te za wedepo'o nhonhi'rãmi na dasiwi ĩ̱zasõmri ni hâiwi, ĩ̱dâ'â da. Tane nherẽ, bâdâ maparane ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, wa za apâ hâiwa'udu. — Ãne ma tô wama siwaihu'u sirõmo za'ra, Zezusi hã. \s1 Zebedehe mro, Zezusihi wi, te te ĩrowaptẽrẽzé wasu'u, ti'ra norĩ ma \r Marcusi 10.35-45 \p \v 20 Tawamhã Zebedehe mro hã ma tô Zezusihi u mo, ti'ra si'aibâ norĩ siré. Ĩtẽme morĩ wamhã, tãma pire wa, ma tô tãma aiwẽ'ẽ, ti'ra norĩ ma, te te tiwi rowaptẽrẽ da. \p \v 21 Tawamhã Zezusi hã te pi'õ sadanha, ãne: \p — E marĩ ma tô asima ĩ̱wẽ, te aima ãma ĩ'uwaimrami da hã. \p Tawamhã pi'õ te asa tãma tinha: \p — Ma'ãpé, ĩ̱'ra norĩ ma, tãma ropisutu sirõmo zahuré na, danhib'apito simasisizém na asimire niwĩ duré asimi'e niwĩ dama pire na 're simasisi u'âsi zahuré mono da, za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma ĩsib'a'uwẽzéb ãma hã. — Ãne te Zezusihi wi rowaptẽ, ti'ra norĩ ma, pi'õ hã. \p \v 22 Tawamhã Zezusi hã te ĩ'ra norĩ ma oto rowasu'u zahuré, ãne: \p — E marĩ da, te rosa'rata ãna asina ĩ̱zadanharĩ 'wa. Wa hã wa za robzépata za'ẽtẽ, dawi ĩ̱sisawi ãna. E tawamhã sada asiptete aba di, za te ĩrobzépata za'ẽtẽ ne, ĩrobzépata aba da hã. \p Tawamhã asa te tãma nharĩ zahuré, Zebedehe 'ra norĩ hã: \p — Ĩhe. Sada wanhiptete di za, asine wa te ĩrobzépata da hã. — Ãne ma asa tizadawa na tãma wa'rãmi zahuré, Zezusihi ma. \p \v 23 Tawamhã Zezusi hã te duré tãma rowasu'u zahuré, ãne: \p — Te za tô ĩ̱sine ĩrobzépata za'ẽtẽ 'wa. Tane nherẽ, ĩ̱si'uihâ na te aipisutu waihu'u aba õ di za, dama aipire wa'aba na 're aihâimana aba mono zéb da hã, ĩ̱nhimire niwĩ, duré ĩ̱nhimi'e niwĩmhã. Ĩ̱mama te te ĩpisutu za'ra norĩ si te za dama pire na ĩ̱'rata 're hâimana u'âsi za'ra. Ta norĩ hã te pisutu za'ra õ di za, wa hã. — Ãne te tãma siwasu'u zahuré, Zezusi hã. \p \v 24 Tawamhã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã 10 na wahâiba za'ra hã, Zebedehe 'ra norĩ mreme wa te wapari za'ra wamhã, wa tô sada wanhiti'ru za'ra ni. \v 25 Taha wa, Zezusi hã te sima wazô tihârâ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ zô. Tawamhã ãne te wama nharĩ za'ra: \p — Ti'ai ãma danhib'apito norĩ hã te pire uptabi na dama 're hâimana za'ra. Sa'ẽtẽ te duré te te 're dawada'uri za'ra, ĩsimiroti hã da te 're 'madâ'â pese za'ra mono da. \v 26 Tane asima 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za, a norĩ wa'wa hã. Asiré norĩ ma, ai'maipire wa'aba da, asina 're 'mairob'ruiwapari aba mono wamhã, te za asiré hã 're ĩ'maipawaptob u'âsi aba mo, marĩ zô 're ai'manhimnhasi aba mono ãna. \v 27 Duré 'râwi asima aipire uptabi na 're ai'maihâimana aba mono da, asima 'maiwẽ uptabi aba wamhã, pawa'âbâ ãna romhuri'wa ne, te za asima 're ĩ'mairomhuri wẽ wa'aba mo. \v 28 Tane duré, wa hã dasiré ĩ̱podo hã da te ĩ̱ma 're romhuri za'ra mono da, we ĩ̱morĩ õ di, ti'ai u. Te 're da'apawapto mono da si, wa wei datẽme mo, ĩ̱sihâiba zawi ãna dazada ĩ̱dâ'â da, da'upana te da'awa'âbâ da. — Ãne ma tô Zezusi hã wama siwasu'u za'ra. \s1 Zezusi hã, ĩtob'a norĩ te te ĩpese zahuré zé wasu'u \r Marcusi 10.46-52; Rucasi 18.35-43 \p \v 29 Tawamhã wa norĩ hã wa tô ai'aba'ré ni, Zezusihi siré, Zerico hawi. Wasi'aba'réi wamhã, da'ahâ na ma tô wazarina hã ai'aba'ré ni. \v 30 Tawamhã aibâ ĩtob'a norĩ hã bâdâdi waptoma ĩsimasisi zahuré hã ma tô Zezusihi wasu'u hã wapari zahuré, bâdâdi na ĩsababa za te te ĩro'razâri zahuré na hã. Ãne hã te te wapari zahuré wamhã, te nasi sina 'mahârâ zahuré, ãne: \p — Dawihi nhihudu, ma'ãpé wa'ãma aipẽ'ẽzé na. — Ãne te nasi sina 'mahârâ zahuré, ĩtob'a norĩ hã. \p \v 31 Tawamhã da'ahâ na Zezusihi zarina ĩdasi'aba'ré norĩ hã ma tô tãma nharĩ za'ra, ari'iwi simasisi zahuré da. Tane nherẽ, sa'ẽtẽ te nasi sina 'mahârâ zahuré, ãne: \p — Apito, Dawihi nhihudu, ma'ãpé wa'ãma aipẽ'ẽzé na. \p \v 32 Tawamhã ma Zezusi hã ĩ'rata mazazâri zahuré, bâdâdi wa. Taha wa, te 'mahârâ zahuré, ĩtob'a norĩ hã: \p — E marĩ te asima ĩwẽ wa'wa, te aima ĩ'manharĩ aba da hã. \p \v 33 Tawamhã asa te tãma nharĩ zahuré: \p — Apito, wato pese da, wa wasima wẽ ni. — Ãne ma tizadawa na tãma wa'rãmi zahuré, ĩtob'a norĩ hã. \p \v 34 Tawamhã Zezusi hã ma tô ãma tipẽ'ẽzé zahuré, ĩtob'a norĩ ãma. Taha wa, ma tô tõmo upi zahuré, apâ tõmo wẽ zahuré da. Te te tõmo upi zahuré wi, awa'awi ma tô tito pese zahuré. Te te rob'madâ'â wẽ zahuré di oto. Tawamhã Zezusihi zarina te oto tineb zahuré, awa'awi. \c 21 \s1 Zezusi hã, Zeruzarẽ u datẽme ĩwisizé wasu'u \r Marcusi 11.1-11; Rucasi 19.28-40; Zuwã 12.12-19 \p \v 1 Tawamhã wa norĩ hã wa tô oto ai'aba'ré ni, Zezusihi siré, Zeruzarẽ u. Tawamhã wa tô rob'umhutu za'ra ni oto, Betazé na 'ri wa'õtõ nhisi u. Oriwera na ẽtẽ 'rãihâ nhisi ãma 'ri wa'õno hã. Wa te rob'umhutu za'ra wamhã, ma tô Zezusi hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã maparane wa'mazatõ sisõwa, 'ri wa'õtõ u. \v 2 Ãne ma tô satõrĩ zahuré: \p — Õwa te za ane wa'wa, 'ri wa'õtõ u, asõ're uwaibaba wa'aba. Tawamhã aimasisi aba wi, te za awaru po'repore hã ĩsãmri 'wa, butu wazi na da te ãma wasisi haré, ĩsa hã. Tame te duré ĩ'ra hã ĩsiré za. Tawamhã te za ĩwasihu zahuré wa'wa, sahuré we ĩ̱ma saprõni aba da. \v 3 Tawamhã ni'wa hã awaru po'repore, sahuré we ĩ̱ma ĩsaprõni aba na te te asadanharĩ aba wamhã, ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u wa'wa, asa: “Wanhib'apito hã marĩ õ wa, ãma morĩ da, wa we sô wanem ni, wa te tãma saprõni zahuré da.” Ãne hã tãma waihu'u aba wi, te za ãma asazei wa'wa, sahuré we ĩ̱ma saprõni aba da, awaru po'repore hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u zahuré. \p \v 4 Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa te te ãma ĩrob'ui'éré sirõmo zéb zarina te te sina uwaimrami da, ma tô Zezusi hã ãne tãma pisutu zahuré, awaru po'repore te te ĩtẽme saprõni zahuré da. Ãne duréihã ãma ĩrob'ui'éré siro hã: \q1 \v 5 “Ma'ãpé, tãma rowasu'u za'ra wa'aba, Si'ã na ẽtẽ 'rãihâ nhisi ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma, ãne: \q1 ‘Õhõta te we oto atẽme timorĩ 'wa, asib'apito za'ra wa'wa hã. Ta hã dazada 're ĩhâimana mono õ hã ĩsimizawi pe hã te we ãma mo, awaru po'repore na, ĩpréduptém na hã.’ ” \m Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa nhimi'ui'éré hã, Zeruzarẽ ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma hã. \p \v 6 Tawamhã Zezusi te te tãma ĩpisutu zahuré zéb zarina, ma tô awaru po'repore norĩ zô tineb zahuré, wasiré norĩ hã. \v 7 Tawamhã, te te sãmri zahuré wamhã, ma tô apâ saprõni zahuré Zezusihi u, awaru po'repore hã ĩ'ra ré. Tawamhã tisi'ubuzém na ma tô tãma ba'ubu zahuré. Taha pari, ma tô ãma darõno Zezusi hã, ãma morĩ da. \v 8 Tawamhã da'ahâ uptabi na ma tô dasi'ubuzém na tãma waptâ za'ra ni bâdâdi na, ĩsisiwi ĩmorĩzéb da hã, dama pire wa, sô 're datob'uzu za'ra mono wa. Wedepa nhipti su na zama ma duré tãma waptâ za'ra ni. \v 9 Tawamhã Zezusihi nhowa ĩdasi'aba'ré norĩ hã duré ĩsarina ĩdasi'aba'ré norĩ zama te nasi dasima 'mahârâ za'ra ni, ãne: \p — Apito Dawihi nhihudu ãma, 're wawata za'ra wa'aba mono. Wanhib'apito zadawa para, te we oto mo. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwẽ si te te tãma 're pisutu u'âsi mono neza. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma zama duré 're wawata za'ra wa'aba mono, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono ãma, wei watẽme te te satõrĩ wẽ te. — Ãne te nasi dasima 'mahârâ za'ra ni, da'ahâ na. \p \v 10 Tawamhã Zeruzarẽ u ma oto wi, Zezusi hã. Wisi wamhã, ĩwa 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã ma tô da'ahâ uptabi na 're dasiwairõtõ, da te dasima 'mahârâ za'ra sina. Taha wa, te nasi tasisadanharĩ za'ra ni, ãne: \p — E 'wa hã, õ hã bété. \p \v 11 Tawamhã Zezusihi zarina ĩdasi'aba'ré norĩ hã ma tô dama nharĩ za'ra, Zeruzarẽ ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma: \p — Ã hã Zezusi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, Nazaré na 'ri wa'õtõ nhisi hawi we ĩmorĩ hã, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi. — Ãne ma tô ĩsiré ĩdasi'aba'ré norĩ hã dama wasu'u za'ra. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zém hawi, Zezusi te te ĩdazate mono zé wasu'u \r Marcusi 11.15-19; Rucasi 19.45-48; Zuwã 2.13-22 \p \v 12 Tawamhã Zezusi hã ma tô oto ãzé, 'ri 'rãihâ u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u. Tame te dama rowede'wa norĩ hã 're si'ubumro, dawi marĩ uipra'wa norĩ zama, 'ri 'wawi wa'ra 're. Tawamhã Zezusi hã ta norĩ hã te te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô te te sate, rob u. Wedeza hã rob'uiprazém na te te dawi ãma 're ĩsaprĩ za'ra mono norĩ te hã ma tô te te tiwi anhamra, utu'u te te dama 're ĩwede za'ra mono norĩ simasisizéb zama. \v 13 Tawamhã Zezusi hã ãne te tãma nharĩ za'ra, rowede'wa norĩ ma: \p — Duréihã wahi'rada hã ma tô ãne na rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: “Ĩ̱nhorõwa hã ĩwa ĩ̱ma 're ĩdamreme zusi mono zém na, te za da te 're sisi za'ra, 'ri hã.” Ãne te tinha. Tane nherẽ, a norĩ wa'wa hã ma tô ĩwa asima ãma 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mo. Taha wa, danhibrom na dawi 're ĩsipsaihuri za'ra mono norĩ, 're ĩsi'ubumroi mono zém ne, te oto 'ri hã 're sa, wasété uptabi na. Ãne duréihã ai'ãma rob'ui'éré za'ra wa'wa hã, ĩbaihâ na hã. — Ãne na ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, duréi rowasu'u na hã. \p \v 14 Tawamhã Zezusi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma 'ri 'wawi wa'ra 're, zahadu sãmra ré, ma tô da'ahâ na ĩtẽme dasito, ĩtob'a norĩ hã ĩmorĩ waihu'u'õ norĩ zama. Ĩtẽme dasito mono wamhã, ma tô da'apese, uburé ĩhâzé ré norĩ hã. \v 15 Tawamhã ai'uté norĩ hã ma tô nasi sima 'mahârâ za'ra, ãne: “Apito Dawihi nhihudu ãma, 're wawata za'ra wa'aba mono.” Ãne te nasi sima 'mahârâ za'ra, 'ri 'wawi wa'ra 're, sãmra ré. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa norĩ ma, ĩpire norĩ hã tisiré ma, duré ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rata na dama rowahutu'wa norĩ hã, ai'uté norĩ te te nasi sima ĩ'mahârâ za'ra zé hã te te wapari za'ra wamhã, duré tinhimiromhõsi na Zezusi te te 're ĩda'apawapto mono zé te te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô sada tizahi za'ra, Zezusihi zada. \p \v 16 Tawamhã ta norĩ hã te Zezusi hã siwi sadanha: \p — E wapari õ di, ai'uté norĩ mreme hã. E asina sadawa uwati za'ra ãna. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, rowahutu'wa norĩ hã. \p Tawamhã Zezusi hã asa te duré tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Wa tô wapari za'ra. A norĩ wa'wa hã bété. E sõré za'ra wa'aba õ di, wahi'rata nhimi'ui'éré hã: “Ai'uté norĩ ma, ma tô ĩwaihu'u sirõmo za'ra, ai'utépré norĩ ma zama, ĩwẽ na si ai'ãma 're wata za'ra mono da.” Ãne ma tô wahi'rada hã ĩ̱'ãma rob'ui'éré siro, ĩbaihâ na hã. — Ãne ma tãma waihu'u za'ra. \p \v 17 Tawamhã Zezusi hã te oto ĩhawi timorĩ za'ra, Betãnha na 'ri wa'õtõ nhisi u, tame a'â sõtõ da. \s1 Pidera wede ma, Zezusi te te ĩnharĩzé wasu'u \r Marcusi 11.12-14, 20-25 \p \v 18 Tawamhã mararé ma tô Zezusi hã apâ mo Zeruzarẽ u, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ me. Morĩ ré, ma tô mra hã tĩwĩ, Zezusi hã. \v 19 Tawamhã wede hã ma tisã, bâdâdi zada'ré ĩsa hã. Pidera na wede nhisi hã. Te te sãmri wamhã, ma tô ĩtẽme apa, te te sabu da, ĩ'rã zô. Tane nherẽ, 'rãi ãna te za, ĩsui ré si. Tawamhã pidera wede ma, te oto tinha: \p — Niwa ĩ'ai'rã da hã, mare di za oto. Ai'rã'õ u'âsi, te za oto 're asa mo. — Ãne te wede ma tinha, Zezusi hã. \p Tawamhã awa'awi ma wede hã tiwede'ré oto. \v 20 Tawamhã wa norĩ hã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã ãne hã wa te 'madâ'â za'ra wamhã, wa tô ãma watob'uzu za'ra ni. Taha wa, wa tô Zezusi hã wasiwi sadanharĩ ni, ãne: \p — E niha ma awa'awi tiwede'ré, pidera wede hã. \p \v 21 Tawamhã Zezusi te asa wama nharĩ za'ra: \p — Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã 're wawã za'ra wa'aba mono ãna, õhõ si 're umnhasi za'ra wa'aba mono wamhã, te za marĩ hã aima waihu'u pese za'ra wa'aba õ nherẽ, 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo ĩsadawa para, wa hã pidera wede ma, te ĩnharĩ ne, ãne hã aiwa. Õhõta ẽtẽ 'rãihâ te za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono si 're umnhasi za'ra wa'aba mono wamhã, te za ẽtẽ 'rãihâ ma ĩnharĩ za'ra wa'wa, 'râwi sisa'o'o da, âi ba waptã'ã da. Tawamhã asadawa para wa'aba, te za tô âi ba waptãrã, ẽtẽ 'rãihâ hã. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono si 're umnhasi za'ra wa'aba mono wamhã, te za tô ĩsadawa para, marĩ ĩwẽ hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo, aima waihu'u pese za'ra wa'aba õ nherẽ, ãne hã. \v 22 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã 're umnhasi za'ra wa'aba mono sina, marĩ na tiwi 're rowaptẽrẽ za'ra wa'aba mono wamhã, tô sena te za te te aima ãma 're a'uwaimrami 'wa. — Ãne hã ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Zezusi hã, ni'wa sadawa para uburé marĩ hã te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono zéb zô, da te dasiwi ĩsadanharĩzé wasu'u \r Marcusi 11.27-33; Rucasi 20.1-8 \p \v 23 Tawamhã Zezusi hã ma tô apâ mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa u. Tame te oto dama rowahutu, 'ri 'wawi wa'ra 're. Tawamhã sasedoti ĩpire norĩ hã ma tô ĩtẽme aimasa, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ zama. Tawamhã Zezusi hã te siwi sadanha, ãne: \p — E 'wa sadawa para, te bété ãne hã marĩ hã dama 're ĩ'ab'manharĩ mo. E 'wa hã, aipisutu'wa. \p \v 24 Tawamhã Zezusi te asa tãma nharĩ za'ra: \p — Wa hã wa za a'â asadanharĩ na aima ãma wa'rãmi za'ra wa'wa. Tawamhã ĩ'uwaibaba, ĩ̱ma waihu'u za'ra wa'aba wapsi, wa za asa aima wasu'u za'ra wa'wa, ni'wa sadawa para te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na hã. \v 25 Ãne wa za asadanharĩ za'ra wa'wa: E 'wa sadawa para, ma tô Zuwã hã â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ bété. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para. E dazadawa para. — Ãne ma tô Zezusi hã sadanharĩ za'ra, te te tãma waihu'u za'ra da, a'â. \p Tawamhã 'râwi te sima nharĩ za'ra, dama rowahutu'wa norĩ hã: \p — E niha, wa za tãma waihu'u za'ra ni, õne wamhã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, â dawabzuri te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na wa te tãma waihu'u za'ra wamhã, te za wazadanharĩ na sahu za'ra, ãne: “E niha bété, Zuwã Batitaha nhimirowasu'u hã saze za'ra wa'aba õ di, dame.” \v 26 Tane nherẽ, taré dazadawa parap si â dawabzuri te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na wa te tãma waihu'u za'ra wamhã, wa za wasina wapahi za'ra ni dama, niha da te wama rob'manharĩ za'ra õ'umnhasite. E marĩ wa. Zuwã Batita hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa 're ĩmorĩ na, da te 're saze za'ra mono wa. — Ãne te 'râwi sima nharĩ za'ra. \p \v 27 Tawamhã Zezusihi ma, te oto asa nharĩ za'ra: \p — Wa norĩ hã wa te waihu'u za'ra õ di, ni'wa sadawa para, Zuwã Batita hã â dawabzuri te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono zé hã. \p Tawamhã Zezusi hã asa ma tizadawa na tãma wa'rãmi za'ra: \p — Tane tô. A norĩ wa'wa hã ĩ̱ma waihu'u za'ra wa'aba õ nherẽ, wa hã te duré aima waihu'u za'ra wa'aba õ di za, ni'wa sadawa para marĩ hã te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na hã. — Ãne ma tô Zezusi hã asa tãma waihu'u za'ra, dama rowahutu'wa norĩ ma hã. \s1 Aibâ hã, ĩ'ra poto'rada hã te te sina ĩsadawa zamarĩzé wasu'u \p \v 28 Tawamhã Zezusi hã te duré tãma rowasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa norĩ ma, ãne: \p — Wa za oto aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ma'ãpé ãma rosa'rata pese za'ra wa'aba za. Aibâ hã te 're sãmra. Maparane ĩ'ra hã. Tawamhã ti'ra poto 'rata ma, ma tô rob'ru, ãne: “Ĩ̱'ra, mo oto aimorĩ buru u, romhuri da, ã bâtâ na.” \p \v 29 — Tawamhã asa te tãma tinha, ĩ'ra poto'rada hã: “Te ĩ̱sima rowẽ õ di, ĩ̱morĩ da hã. Wa za nhamra u'â.” Ãne ma tô timama ma waihu'u asa. Tane nherẽ, te te ĩnharĩzém na ãma ronomro wapsi, ma tô tinhimirosa'rata na ãma saprĩ. Taha wa, ma tô oto mo buru u, te te romhuri da. \p \v 30 — Tawamhã ti'ra hâiba amoi ma, te duré rob'ru, ĩdub'rata ma, te te ĩrob'ruzém ne, buru u morĩ da, te te romhuri da. Tawamhã ĩ'ra hã te asa tãma tinha, timama ma, ãne: “Wẽ di tô, ĩ̱mama. Wa za tô mo, te romhuri da.” Tane nherẽ, ta hã timama mreme hã awa'awi te te saze nherẽ, morĩ õ di, buru u. \p \v 31 — E 'wa hã tawamhã, timama te te sina ĩsaze hã te te tãma ĩrob'ruzéb uwaibaba, ĩmorĩ da hã. E ĩdub'rada. E ĩno. — Ãne ma tô Zezusi hã ãma sadanharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa norĩ nhib'apito norĩ hã, duré zudezu norĩ ma rowahutu'wa norĩ hã. \p Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Dama ĩpoto'rada ma tô timama mreme hã sina saze. \p Tawamhã Zezusi te duré ãne tãma rowasu'u za'ra: \p — Tane tô. Tane duré, danhib'apito ma rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã duré pi'õ hã aibâ zô si siwa'ru 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã, ta norĩ hã aré 're hâimana wasété za'ra mono nherẽ, ãté te za 're sisisi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã, ta norĩ si tô sena na te te 're sazei pese za'ra mono wamhã. Tane nherẽ, a norĩ wa'wa hã ãté dame 're asisisi aba mono õ di za. Tô sena, wa ãne na hã aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. \v 32 Zuwã Batita hã ma tô aré atẽme timorĩ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima 're ĩ'aiwẽ za'ra wa'aba mono zéb zarina 're anomro wẽ wa'aba mono zéb da hã, te te aima 're wasu'u za'ra wa'aba mono da. Tane nherẽ, ĩsimirowasu'u na hã ãma 're saze za'ra wa'aba mono õ di. Rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ si ma tô ãma saze za'ra ĩsimirowasu'u na hã, pi'õ hã aibâ zô si siwa'ru 're ĩhâimana za'ra mono norĩ zama. Tawamhã ta norĩ hã atõmo na 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono nherẽ, a norĩ wa'aba zama asimirosa'rata na 're saprĩ za'ra wa'aba mono õ di, ĩsimirowasu'u na ãma 're ĩsaze za'ra wa'aba mono zéb da hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma wasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa norĩ nhib'apito norĩ ma, duré dama rowahutu'wa norĩ ma zama. \s1 Buru na romhuri wasété'wa norĩ wasu'u \r Marcusi 12.1-12; Rucasi 20.9-19 \p \v 33 Tawamhã Zezusi hã te duré ãne tãma rowasu'u za'ra: \p — Ãne wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ma'ãpé, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za. Aibâ hã te 're sãmra, buru tede'wa hã. Tawamhã tiburu ãma ma tô a're, uwa 'ru hã. Te te a're pari, ma tô buru 'wawi wa'ra. Ma tô duré ẽtẽ nhisiwi sada ab're, ĩwa uwa 'rãi watizéb da hã, ĩwa'u zô. Taha pari, 'ri 'rãihâ hã ma duré buru wa'wa 'manha, ĩsipsaihuri norĩ zô, dasipapara rob'madâ'âzéb da hã. Tawamhã ma tô ni'wam norĩ hã sisõ'a ré pisutu za'ra, ĩburu hã te te sô 're 'madâ'â za'ra mono da. Uwa 'ru 'rã hã 're 'rã prédub za'ra mono wapsi, te za te te tãma 're po'o za'ra, buru tede'wai ma hã. Taha pari, te oto mo, buru tede'wa hã darob amoi u, tamomo a'â sãmra da. \v 34 Tawamhã oto 'rãi prédu mono wa, ma tô buru tede'wa hã tãma ĩromhuri'wa norĩ hã satõrĩ za'ra tiburu u, uwa 'ru 'rã hã buru 'madâ'â'wa norĩ te te tãma ĩpo'o za'ra zô. \v 35 Tawamhã buru u sihutu wamhã, ma tô buru tede'wa te te ĩsatõrĩ za'ra hã siwi waibu, buru 'madâ'â'wa norĩ hã. Tawamhã buru tede'wai ma, romhuri'wa norĩ ma, ma tô rob'manharĩ wasété za'ra. Taha wa, ma tô misi siwi azâ. Ĩhâiba amo ma duré siwi tĩwĩ. Ĩhâiba amo ma duré ẽtẽ na siwi u'a za'ẽtẽ, dâ'â da. \v 36 Tawamhã buru tede'wa hã te duré sô satõrĩ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ hã, ahâ na. Tawamhã, ta norĩ hã buru u sihutu wamhã, ma duré tãma rob'manharĩ wasété za'ra, buru 'madâ'â'wa norĩ hã. \v 37 Tawamhã 'râwi te oto sima rosa'rata, buru tede'wa hã: “Ĩ̱'ra si'aibâ hã te ĩtẽme satõrĩ za'ra wamhã, ãté te za siwi hâiba wazé.” Ãne te sima rosa'rata, buru tede'wa hã. Tawamhã uburé da te tiwi uprosi za'ra wa, te oto ti'ra uptabi hã satõ, tãma ĩburu 'madâ'â'wa norĩ u. \v 38 Tawamhã wisi wamhã, buru 'madâ'â'wa norĩ hã te te duré sima sãmri za'ra wamhã, te ãne sima 'mahârâ za'ra: “Õhõta buru tede'wai 'ra hã te wei mo, timama uirĩ na buru tede'wa da hã. Wa te wasiwi wĩrĩ aba, buru hã wate za'ra da.” Ãne na ma tô sima 'mahârâ za'ra, buru 'madâ'â'wa norĩ hã. \p \v 39 — Tawamhã wisi wi, ma tô siwi ti'â, buru tede'wai 'ra hã. Buru nhiti ma tô siwi waze. Tame ma tô siwi tĩwĩ, buru 'madâ'â'wa norĩ hã. Ãne buru tede'wai 'ra wasu'u 'rãsudu hã. \p \v 40 Tawamhã Zezusi hã te oto sadanharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa norĩ nhib'apito norĩ hã, ãne: \p — Buru tede'wa hã tiburu u apâ wisi wamhã, e marĩ te za tãma 'manharĩ za'ra, tãma ĩburu 'madâ'â'wa norĩ ma hã. \p \v 41 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Buru tede'wa hã ãma pẽ'ẽzé za'ra ãna, te za dama 'ru za'ra, da te dasiwi uprosi da, aibâ ĩwasété uptabi norĩ hã. Tawamhã te za duré da'apisutu, dama ĩ'umnha hã tãma ĩburu 'madâ'â'wa da hã. Ta norĩ hã te za ĩ'uwaibaba si te te tãma 're po'o za'ra, uwa 'ru 'rã hã, 're 'rã prédub za'ra mono wa. — Ãne ma asa tãma waihu'u za'ra, Zezusihi ma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa norĩ nhib'apito norĩ hã. \p \v 42 Tawamhã Zezusi hã te oto sina ãma simiré'é ẽtẽ na, ãne: \p — Oro 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na rob'ui'éré hã 're sõré za'ra wa'aba mono za, aima waihu'u za'ra wa'aba õ di bété. Ãne ĩbaihâ na rob'ui'éré hã: \q1 “Ẽtẽ tomhâpâ wẽ hã 'ri na'ratazéb da hã, wẽ uptabi nherẽ, wasété newa, 'ri'wa norĩ te te aré siwi ĩwẽ'õ hã 'ri na'rata uparizéb da, te oto 're sa'wari u'âsi, pire na. \q1 Uburé Danhib'apito hã ma tô ãne hã pisutu, 'ri na'rata uparizéb da, pire na 're ĩsa'wari mono da hã. \q1 Taha wa, ãne na wa te ãma 're rosa'rata za'ra mono wamhã, wa ãma 're watob'uzu u'âsi za'ra, wa norĩ hã.” \m Ãne duréihã wahi'rata nhimi'ui'éré na rowasu'u hã. \p \v 43 — Ẽtẽ tomhâpâ wẽ hã da te dasiwi ĩwẽ'õ ne, a norĩ wa'wa hã asiwi 're ĩ̱wẽ'õ za'ra wa'aba mono wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'u'wẽ, 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mono õ di za. Ai'upana wa'aba si te za oto 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're sib'a'uwẽ, ĩsimiroti te te 're ĩ'madâ'â pese za'ra mono norĩ ãma. Tô sena, wa ãne na aima waihu'u za'ra wa'wa. \v 44 Duré, ẽtẽ tomhâpâ nhisiwi, zé'a 'manharĩ hã 're rere'e mono wa, 're ĩsipru pese za'ra mono ne, te za ĩ̱wẽ'õ'wa norĩ hã hâ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Duré ẽtẽ tomhâbâ hã zé'a 'manharĩ nhisiwi 're rere'e mono wa, te te 're ĩpru pese za'ra mono ne, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono wẽ'õ'wa norĩ si hâ za'ra. Ta norĩ ãma hã 're sib'a'uwẽ za'ra mono õ di za. — Ãne ma tô Zezusi hã sina ãma simiré'é, ẽtẽ wasu'u na hã. \p \v 45 Tawamhã sasedoti ĩpire norĩ hã, duré parisezu norĩ hã, Zezusi te te ãma ĩromnhimiré'ézé hã te te wapari za'ra wamhã, ma tô sina waihu'u za'ra, tô õ norĩ udâna te te ãma ĩromnhimiré'é mono na hã. \v 46 Taha wa, ma tô aré sima hâiba 'ru za'ra, te te dama 'ru za'ra da, dazazéb 're da te dasiwi sẽrẽ da, Zezusi hã. Tane nherẽ, ma tô dama tipahi za'ra aibâ norĩ hã, Zezusi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, oto 're ĩmorĩ na da te 're saze za'ra mono wa, da'ahâ na. \c 22 \s1 Dasina damrozém na dasai ahâ wasu'u \r Rucasi 14.15-24 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré romnhimiré'é na tãma rowasu'u za'ra, parisezu norĩ ma, ãne: \p \v 2 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Apito 'ra si'aibâ hã tãma mro wẽ te, tãma ĩrowẽzéb zarina ma tô sima roti, dasa hã te te dama 'manharĩ da, sa'ẽtẽ na, ti'ra mrozém na hã. \v 3 Tawamhã ma tô ĩsiré dasaihuri da, da'apisutu. Taha parip si ma tô tãma ĩromhuri'wa norĩ hã satõrĩ za'ra, dazô hãsi da, ĩtẽme dasihutu da, ĩsiré dasaihuri da. Tane nherẽ, ta norĩ hã te te sima rowẽ za'ra õ di, ĩtẽme si'aba'ré da hã, ĩsiré ĩsaihuri da hã aré. \v 4 Taha wa, te duré apito, tãma ĩromhuri'wa norĩ hâiba amo hã satõrĩ za'ra, ãne: “Mo oto ai'aba'réi wa'aba, aré sô ĩ̱hârâ 'rata za'ra norĩ zô. Tawamhã ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'wa: ‘Powawẽ norĩ hã, duré powawẽ zapu da te dasima ĩhâipese za'ra hã ma dasiwi simro ni. Uburé ma tô marĩ hã dasiwi 'rã'õtõ ni, dasa da te ĩhurizéb da hã. Taha wa, te za we ĩ̱tẽme ai'aba'réi wa'wa oto, wasiré wasa hã wa te huri da, ĩ̱'ra ĩ̱ma ĩmrozém na.’ Ãne te za ta norĩ ma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'wa.” Ãne ma tô apito hã tãma ĩromhuri'wa norĩ ma waihu'u za'ra. \p Tawamhã apito hã te te sô satõrĩ za'ra wa, te oto sô ai'aba'ré. \p \v 5 — Tane nherẽ, sô ĩhârâ 'rata za'ra norĩ hã sô simipari za'ra õ di, ĩtẽme si'aba'ré da, ĩsiré saihuri da hã. Taha wa, sô simipari za'ra ãna ma tô ni'wam norĩ hã tiburu u ai'aba'ré, duré tinhimiromhurizéb u hã. \v 6 Ni'wam norĩ hã ma tô apito ma romhuri'wa norĩ hã siwi waibu. Te te waibui pari wamhã, ma tô niha tãma rob'manharĩ wasété za'ra. Taha pari, ma uprosi uburé. \v 7 Tawamhã apito hã tãma ĩromhuri'wa norĩ, da te ĩ'uprosi wasu'u te te wapari wamhã, ma tô ab'rui pese. Taha wa, tãma da'wapéi'wa norĩ hã ma tô ĩtẽme satõrĩ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ, da te tiwi ĩ'uprosi za'ra u. Tawamhã da'wapéi'wa norĩ hã ma tô uprosi, ta norĩ hã. Ma tô duré ta norĩ nhorõwa hã te te 'ri su, 'ri nho'õmo wa, aré tãma 're ĩsimasa mono hã. \v 8 Taha pari, ma tô duré sô hâ, tãma ĩromhuri'wa norĩ zô, aimawi norĩ zô. Tawamhã ãne te tãma nharĩ za'ra: “Dasazéb da hã tâibâ ma tô api pari za'ra ni, ĩ̱'ra ĩmrozém na dasa da te ĩhurizéb da hã. Tane nherẽ, sô ĩ̱hârâ 'rata za'ra norĩ hã we si'aba'réi õ di. Ĩbâre ma tô ta norĩ zô rowasédé hã tiwatobro za'ra, sô ĩ̱hârâ za'ra nherẽ, te te ĩ̱wapari za'ra õ wa. \v 9 Taha wa, te za oto dazô ĩropéi wa'aba mo 'ri nhi'riti mono bâ, dasai u we danhimroi wa'aba mono da, danhopẽtẽ za'ra wa'aba mono sidâpâsi.” Ãne te satõrĩ za'ra, apito hã. \p \v 10 — Tawamhã te oto ai'aba'ré, 'ri nhi'riti mono bâ, dazô sõpré mono da. Tawamhã te te danhopẽtẽ za'ra mono sidâpâsi, ma tô te te dazatõrĩ za'ra da'ahâ na, 're ĩdanomro wẽ mono hã, 're ĩdanomro wasété mono norĩ zama. Tawamhã da'ahâ uptabi na ma tô 'ri 're wa'wa nho'u hã dasiwi sitom ni, apito 'ra ĩmrozém na dasai u, dasi'rã'õtõ wa. \v 11 Tawamhã apito hã ma tô datẽme ãzé, dasi'rã'õtõzéb u, te te da'ab'madâ'â da. Datẽme sébré wamhã, ma tô aibâ hã 'madâ'â pese, dasina damro wa, da'uzazé hã te te dame sima 'manherẽ õ wa, ĩhâi wẽ hã. \v 12 Tawamhã ãne te sadanha, apito hã: “Ĩ̱siwaihu, e niha bâ ma we tane ré asé, dasina damro wa, da'uzazé hã we dame asima sẽrẽ ãna.” Ãne te sadanha. \p — Tawamhã aibâ hã te ari'iwi za, niha te te tãma nharĩ waihu'u õ wa, te te tãma ãma upai wa. \v 13 Tawamhã apito hã ma tô ãne tãma ĩromhuri'wa norĩ ma nharĩ za'ra: “Ma'ãpé, ã hã aibâ hã asiwi âri aba, asiwi pawasisi aba da, duré asiwi hiwasisi aba da, rob u asiwi mei wa'aba da, robra u. Tame te za oto sina tiwawa, sina pẽ'ẽzé wa. Te za duré 'wasitete, te te oto robzépata za'ẽtẽ wa.” Ãne ma tô apito hã tãma waihu'u za'ra. — Ãne na ma tô Zezusi hã tãma ãma romnhimiré'é za'ra. \p \v 14 Tawamhã Zezusi hã ma tô ãne na timreme na 'rãsutu: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ahâ uptabi na dazô 're hârâ mono nherẽ, da'umro na si te za da'ãma 're sib'a'uwẽ. — Ãne na ma tô Zezusi hã timreme na tãma 'rãsutu za'ra. \s1 Rob'uiprazé, danhib'apito ma, da te 're ĩpo'o za'ra mono zé wasu'u \r Marcusi 12.13-17; Rucasi 20.20-26 \p \v 15 Tawamhã parisezu norĩ hã ma tô ai'aba'ré Zezusihi nhiti, si'rã'õtõ da, a'â. Si'rã'õtõ wamhã, ma tô sima ãma roti za'ra, Zezusi hã te te siwi pibu da, tinhimirowasu'u na te te tãma ãma upa za'ra zô, te te tãma ãma upa za'ra wa, da te dasiwi wẽ'õ da, duré da te dasiwi âri da. \v 16 Tawamhã Zezusihi u ma tô 'mazatõrĩ za'ra, tizadawa zapari'wa norĩ hã, apito Erodihi nhimiroti wẽ 'wa norĩ zama. Tawamhã Zezusihi u sihutu wamhã, ãne te siwi sadanha: \p — Rowahutu'wa, asadawa nhipese õ na 're aihâimana mono zém na hã wa tô aiwaihu'u za'ra ni. Tô sena na te ĩwẽ na si dama 're ĩrowasu'u u'âsi mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarina si. Asimiroti hã da te dasiwi 're wẽ'õ za'ra mono nherẽ, te tô õhõ na si dama 're ĩ'aroti u'âsi mo. Duré ni'wam norĩ hã dama pire na 're hâimana za'ra mono nherẽ, aimawi hã aima 're hâimana mono õ di. Aiwapsi te 're dahâimana za'ra, aima hã. \v 17 Taha wa, wa za oto wa norĩ hã wasiwi asadanharĩ za'ra ni, ãne. E Roma ãma danhib'apito uptabi ma, wa za rob'uiprazé hã wa te tãma 're po'o za'ra, ĩsimiwada'uri zarina. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wẽ di, ãne hã. E tãma wẽ õ di. Ma'ãpé wama waihu'u za'ra na asimirosa'rada hã, wa te waihu'u za'ra da. — Ãne te siwi sadanha, Zezusi hã te te ãma tãma upa za'ra zô, timreme na hã. \p \v 18 Tawamhã tinhimirosa'rata wasété zarina te te sima ãma ĩroti za'ra zé hã ma tô sina waihu'u, Zezusi hã. Taha wa, ma ãne tãma tizadawa na wa'rãmi za'ra: \p — A norĩ wa'wa hã te asadawa nhipese na 're aihâimana za'ra wa'aba mo. E marĩ da, te ãne na asiwi ĩ̱zadanharĩ 'wa, ĩ̱mreme na te aima ãma upa za'ra wa'aba da newa, asiwi ĩ̱wẽ'õ wa'aba da. \v 19 Tane wamhã, ma'ãpé rob'uiprazé ĩsapotore hã we ĩ̱ma 'mai'âri aba pé, te 'madâ'â da, romanu norĩ nhib'apito ma, da te tãma 're ĩpo'o za'ra mono zéb da si, rob'uiprazé ĩsapotore hã. \p Taha wa, nima hawi ma rob'uiprazé ĩsapotore hã tãma 'mai'ãwisi ni. \v 20 Tawamhã Zezusi hã te te 'madâ'â wamhã, te oto sadanharĩ za'ra: \p — E 'wai hâibarĩ, rob'uiprazé ĩsapotore na hã. E 'wa sisi ui'éré duré, ãma hã. \p \v 21 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Ã hã, Roma ãma danhib'apito hâibarĩ, duré taha nhisi ui'éré. \p Tawamhã Zezusi hã ma duré tãma waihu'u za'ra, ãne: \p — Taha wa, Roma ãma danhib'apito ma, te za ĩsimiwada'uri zarina, marĩ hã tãma 're ĩpo'o za'ra wa'aba mo apâ, ĩte wa. Tane duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te za marĩ hã ĩsimiwada'uri zarina si tãma 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo apâ, ĩte wa, marĩ hã. — Ãne ma tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 22 Tawamhã parisezu norĩ zadawa zapari'wa norĩ hã ãne na te te wapari za'ra wamhã, ma tô ãma titob'uzu za'ra. Tawamhã Zezusihi ãma, marĩ te te 'manharĩ za'ra ãna, ma tô ĩhawi ai'aba'ré, apâ. \s1 Dahâiwa'utuzém na, Zezusi da te dasiwi ĩsadanharĩzé wasu'u \r Marcusi 12.18-27; Rucasi 20.27-40 \p \v 23 Tawamhã sadusezu norĩ hã ma duré ĩtẽme aihutu Zezusihi u, te te siwi sadanharĩ da, tinhimirowasu'u na te te tãma ãma upa za'ra zô. Ta norĩ hã 're dadâ'â za'ra mono wamhã, ab're hawi apâ 're ĩdahâiwa'utu za'ra mono õ na te te dama 're ĩroti za'ra mono. \v 24 Tawamhã, Zezusihi u simasa wamhã, te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Rowahutu'wa, duréihã wahi'rada Mozési hã ma tô ãne dama rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na: “Aibâ hã 'ra õ ré, 're dâ'â za'ra mono wamhã, te za ĩno hã ãma 're mro za'ra, tizédé'aba mro na, 're 'ra za'ra mono da, ĩwasu'u hã si'utõrĩ tõ da, ĩsédé'aba wasu'u hã.” Ãne na Mozésihi nhimi'ui'éré hã, wahi'rata norĩ ma hã. — Ãne ma Zezusihi ma waihu'u za'ra, sadusezu norĩ hã. \v 25 Tawamhã Zezusihi ma, te duré rowasu'u za'ra, ãne: \p — Dasisãnawã si 're ĩhâimana za'ra mono norĩ wasu'u hã wa za oto aima wasu'u za'ra ni. Ta norĩ wasu'u hã wa te waihu'u za'ra da, wa za ãma asadanharĩ za'ra ni za. Dasisãnawã si hã ma tô wasiré 're si'ubumro aré, wasiré zudezu norĩ hã 7 na ĩhâiba za'ra hã, aibâ norĩ hã. Tawamhã ĩpoto'rada hã ma tô timro. Mro nherẽ, ti'ra hã sisõ'a ré te te 'maipoto õ ré, ma tô dârâ. Taha wa, ĩ'uirĩ na ma tô ĩsõsi hã ãma timro tizédé'aba mro na, Mozésihi nhimi'ui'éré zarina. \v 26 Tawamhã ĩsõsibi zama ma tô dârâ, 'ra õ ré. Taha wa, ma duré taha nhosi hã ãma timro, tizédé'aba mro na. Tawamhã taha zama ma duré dârâ, ti'ra hã sisa'u te te 'maipoto õ ré. Ãne zarina ma tô uburé ĩdub'rata norĩ hã dâ'â sidâpâsi, nasi ãma timro za'ra aré, sisõwa're're. Tawamhã uburé ma sisarina ai'utõrĩ za'ra, 'mai'ra õ ré. \v 27 Tawamhã pi'õ zama ma tô duré dârâ, timro norĩ zarina. \v 28 Aibâ norĩ hã 7 na ĩhâiba za'ra hã ma tô pi'õi ãma siparabâsi nasi ãma timro za'ra. Ãne ma tô tãma tiromhâimana za'ra. Tawamhã e 'wai mro uptabi za bété pi'õ hã, ab're hawi 're dahâiwa'utu za'ra mono wamhã. — Ãne te Zezusi hã siwi sadanha, sadusezu norĩ hã. \p \v 29 Tawamhã Zezusi hã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Ab're hawi apâ 're ĩdahâiwa'utu za'ra mono zé wasu'u na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã aima ĩwaihu'u za'ra wa'aba õ zarina, ma tô ãma ĩ'upa za'ra wa'wa, asimirosa'rata na hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, tiwaihu'u pese na te te 're ĩda'ahâiwa'utu mono zé wasu'u na zama, aima ĩwaihu'u za'ra wa'aba õ zarina, ma tô asimirosa'rata na ãma ĩ'upa za'ra wa'wa. \v 30 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ab're hawi apâ te te 're da'ahâiwa'utu mono wamhã, hâiwa ãma romhuri'wa norĩ ne, te za oto 're dahâimana u'âsi za'ra, dasina 're damro za'ra mono ãna. \v 31 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ab're hawi te te 're ĩda'ahâiwa'utu mono zém na, a norĩ wa'wa hã 're saze za'ra wa'aba mono õ di. E 're sõré za'ra wa'aba mono õ di bété, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã, wahi'rada Mozésihi ma, ĩsiwasu'uzé hã, ãne na hã: \v 32 “Wa hã Abra'ãhã nhib'apito, wa 're ĩ̱hâimana u'âsi, duré Izatihi nhib'apito, duré Zacoho nhib'apito.” Ãne ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Abra'ã norĩ uirĩ na nherẽ, Mozésihi ma, siwaihu'u. Wahi'rata norĩ hã dawi 're dâ'â za'ra mono nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, 're dâ'â za'ra mono õ di. Taha wa, ma tô Ĩsib'apito za'ra na siwasu'u. Dâ'â u'âsi 're hâimana za'ra mono 'wa'âhã, Ĩsib'apito za'ra na aré siwasu'u õ di. — Ãne ma tô Zezusi hã Abra'ã norĩ wasu'u hã tãma waihu'u za'ra, sadusezu norĩ ma. \p \v 33 Tawamhã ãne hã da'ahâ uptabi na da te wapari za'ra wa, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni, ĩsimirowasu'u na hã. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti ĩpire uptabi wasu'u \r Marcusi 12.28-34; Rucasi 10.25-28 \p \v 34 Ãne na Zezusi hã te te tãma rowasu'u za'ra wamhã, ari'iwi te oto aimasa, sadusezu norĩ hã, niha te te ãma sada'âbâ waihu'u za'ra õ wa, waihu'u pese uptabi wa, Zezusi hã. \p Tawamhã parisezu norĩ hã ãne na te te wapari za'ra wamhã, ma tô sitẽme ubumro a'â, Zezusihi u siré si'aba'ré da. \v 35 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na dama rowahutu'wa hã tô parisezu norĩ siré hã ma tô Zezusi hã sadanha, te te tãma ãma upa zô, te te pibu da, ãne: \p \v 36 — Rowahutu'wa, e ma hã bété, danhipai u ĩpire uptabi hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré hã, ĩbaihâ na hã. \p \v 37 Tawamhã Zezusi hã asa te tãma tinha, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti, danhipai u ĩpire uptabi hã, ãne: “'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, Asib'apito za'ra wa'wa hã 're morĩ wa, te za asiwi 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo, sena na. Taha zarina, te za ĩsimiroti na ãma 're ĩrosa'rata u'âsi za'ra wa'aba mo. Taha zarina, te za duré asimi'ẽ na tãma 're ĩromhuri u'âsi za'ra wa'aba mo.” \v 38 Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti, danhipai u ĩpire uptabi wasu'u hã. \v 39 Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti amo hã, aiwa ĩpire uptabi hã, ãne: “Te za 're ĩdazawi pese za'ra wa'aba mo, uburé. Marĩ ĩwẽ zô asima 're asõpré wa'aba mono ne, te za duré uburé dama zama sô 're asõpré wa'aba mo, ĩwẽ zô.” Ãne ĩsimiroti amo hã ĩpire uptabi hã, Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé hã. \v 40 Ã norĩ si, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti ma, pire uptabi zahuré di. Uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩ'arob'ui'éré mono hã duré ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ zama te te ãma 're ĩrob'ui'éré za'ra mono zé hã, e marĩ te ãma wasu'u za'ra, ã norĩ hã. Tô õ norĩ na si te ãma rowasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da te dasiwi 're ĩsawi pese za'ra mono zéb da hã, duré 're ĩdasisawi pese za'ra mono zéb da hã. — Ãne ma tô Zezusi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na dama rowahutu'wai ma waihu'u. \s1 Danho'reptui'wa na Zezusi te te ĩda'azadanharĩzé wasu'u \r Marcusi 12.35-37; Rucasi 20.41-44 \p \v 41 Tawamhã parisezu norĩ hã zahadu siré hâimana za'ra ré, te Zezusi hã sadanharĩ za'ra, ãne: \p \v 42 — E niha asimirosa'rata za'ra wa'wa hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na, we datẽme ĩmorĩ na hã. E 'wa sihudu na ma bété a norĩ wa'wa hã ãma ĩwaihu'u za'ra wa'wa. \p Tawamhã asa te tãma rowasu'u za'ra, parisezu norĩ hã: \p — Apito Dawihi nhihudu te za, u, 're mo. — Ãne te duré asa tãma nharĩ za'ra. \p \v 43 Tawamhã Zezusi te duré tãma rowasu'u za'ra: \p — Tane wamhã, ma'ãpé ãma rosa'rata pese za'ra wa'aba, ãne na hã. Duréihã apito Dawi hã ma tô tinhib'apito na sisi, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani nhimipawaptobzéb zarina, ma tô tinhib'apito na sisi. Oro Dawihi mreme wasu'u na rob'ui'éré hã, ãne hã nomro za: \q1 \v 44 “'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô Ĩ̱nhib'apito ma tinha, ãne: \q1 ‘Ĩ̱'rata te za 're asãmra mo ĩ̱nhimire niwĩ, dama aipire na ĩ̱siré 're aihâimana u'âsi mono da. Asitob'ru norĩ nhiptetezé hã wa za te tiwi 're a'uprosi, wapu na aima 're hâimana za'ra mono da oto, duré aima sib'uwa na 're hâimana za'ra mono da oto.’ Ãne ma tô tãma waihu'u.” \m Ãne apito Dawihi mreme wasu'u na rob'ui'éré hã. \v 45 Dawi hã tinhib'apito na te te sisi nherẽ, e niha te za ĩsihudu si 're hâimana, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã. Ma'ãpé ãma rosa'rata pese za'ra wa'aba, waihu'u za'ra wa'aba da. — Ãne na te Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra, parisezu norĩ ma. \p \v 46 Tawamhã ni'wa hã te te ãma sada'âbâ waihu'u õ di oto, Zezusihi zada, 're ĩsiwamnhasi za'ra mono norĩ hã, parisezu norĩ hã. Taha wa, Zezusi hã timreme na te te tãma ãma upa za'ra zô, te te siwi sadanharĩ waihu'u za'ra õ di oto ta norĩ hã, te te sina mreme wazéb za'ra wa oto. \c 23 \s1 Parisezu norĩ hâimanazé wasu'u \r Marcusi 12.38-39; Rucasi 11.43, 46; 20.45-46 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô dama rowasu'u, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma zama, ãne: \p \v 2 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã duré parisezu norĩ hã dama pire za'ra di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarina Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézém na te te dama 're ĩrowasu'u za'ra mono zéb da hã. \v 3 Taha wa, parisezu norĩ nhimiroti hã te za 're ĩwapari pese za'ra wa'aba mo, ãma 're anomro aba mono da. Tane nherẽ, 're ĩhâimana za'ra mono zéb zarina, ĩsine 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Te te dama 're ĩroti za'ra mono zém na si 're sõpré mono õ wa, ta norĩ hã. \v 4 Danhoihi waptob ãna, marĩ ĩpire uptabi hã da te 're 'wasari mono da, da te dama 're ĩromnhibu za'ra mono ne, te ta norĩ hã tinhimiroti na zama te te dama 're roti u'âsi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti upana, taha na si 're danomro mono da, dama pire uptabi nherẽ, da te dasina 're ĩ'uwaimrami za'ra mono zéb da hã. Tane nherẽ, ta norĩ hã te te 're dapawaptob za'ra mono õ di, ãma 're ĩdanomro wẽ mono zéb da hã. \v 5 Taré da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono da, te marĩ hã te te 're 'manharĩ za'ra, danho'a. Powawẽ hâ 'manharĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti ui'éré na ĩbaihâ nhemezébre hã ĩsa'ẽtẽ uptabi na si te ãma 're si'uihâ wasisi za'ra, tipaihi wib zama, 're nomro wẽ mono newa, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono da. Taha da, te duré ti'uza hâpa za'ru pa ré na 're si'uza za'ra. \fig |src="HK079D.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="MAT 23.5" \fig* \v 6 Te duré te te sima 're pisutu za'ra, dama ĩpire norĩ simasisizém na si 're si'ubumroi mono da, dasa da te 're huri mono sidâpâsi, duré rowahutuzé mono bâ, 'ri hã 're ĩsimasa mono zéb 'remhã. \v 7 Te duré te te sima 're wẽ za'ra, dama ĩpire norĩ hã damreme ĩpire na da te 're ĩsawi za'ra mono ne, dahâimana prédup sina da te 're sawi za'ra mono da, da'ahâ na 'ri nhi'riti wa, da te dasima 're ĩrowede za'ra mono zéb ãma hã. Te duré te te sima 're wẽ za'ra, da te 're sawi za'ra mono wamhã, rowahutu'wa na da te 're sisi za'ra mono sina, da te 're sawi za'ra mono da, dama 're ĩdapire za'ra mono norĩ 'mahârâzém na. Ãne te ta norĩ hã uburé marĩ hã te te sima 're wẽ za'ra, dama ĩpire zarina, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono da. \v 8 Tane nherẽ, te a norĩ wa'wa hã simisutu asisãnawã 're anomro aba mo, asiré ĩsazei'wai wa. Duré misire Asib'apito wa'wa hã. Taha wa, “rowahutu'wa” na dama aiwaptẽrẽ pire na da te 're asisi za'ra wa'aba mono da, 're asi'madâ'â ze za'ra wa'aba mono õ di za, a norĩ wa'wa hã. \v 9 Dawaptẽrẽ pire wẽ te, aimama za'ra wa'aba na 're danhisi za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Misire te Aimama za'ra wa'wa hã 're hâimana hâiwa ãma, siwaprosi. \v 10 Wa hã misire Asib'apito za'ra wa'wa hã wa 're ĩ̱hâimana, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ĩ̱wétési te te ĩ̱pisutu wa, Danho'reptui'wa da. Taha wa, 're asi'madâ'â ze za'ra wa'aba mono õ di za, danhib'apito na da te 're ĩ'asisi za'ra wa'aba mono zéb da hã. \v 11 Asiré norĩ ma ai'maipire wa'aba da, asina 'mairob'ruiwapari aba wamhã, te za 're ĩ'maipawaptob u'âsi aba mo, marĩ zô 're ai'manhimnhasi aba mono ãna. \v 12 Ni'wam norĩ hã pire na 'râwi sina 're sõpré mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono si te za tãma pisutu za'ra, wapu na dama 're hâimana za'ra mono da oto. Duré, ni'wam norĩ hã pire na 'râwi 're si'madâ'â za'ra mono õ wamhã, ta norĩ ma si te za pisutu za'ra, pire na oto dama 're hâimana za'ra mono da. — Ãne ma tô Zezusi hã dama waihu'u, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma zama. \s1 Zezusi hã parisezu norĩ ma, te te ĩnharĩ za'ra zé wasu'u \r Marcusi 12.40; Rucasi 11.39-42, 52; 20.47 \p \v 13-14 Tawamhã parisezu norĩ ma, te oto rowasu'u za'ra Zezusi hã, ãne: \p — Parisezu norĩ, duré dama rowahutu'wa norĩ, aihâimana uptabi õ na dama 're aihâimana za'ra wa'aba mono wa, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. 'Ridawa hã 're danhisisi tõ mono da, da te dawi 're ĩsitob za'ra mono ne, te a norĩ wa'wa hã dawi 're ĩsawi za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u 're danomro tõ mono da. A norĩ wa'aba zama te 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi 're asihâiba zawi za'ra wa'aba mo, ai'ãma 're sib'a'uwẽ za'ra wa'aba mono tõ da. \p \v 15 — Parisezu norĩ, duré dama rowahutu'wa norĩ, a norĩ wa'aba ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Ma tô datẽme 're ĩropéi wa'aba mo daro mono bâ, dama 're rowasu'u za'ra wa'aba mono da, asimirowasu'u na da te 're asaze za'ra wa'aba mono da. Tawamhã ni'wam norĩ hã asiniwĩ 're sipizari za'ra wa'aba mono wamhã, 're anomro wasété aba mono zéb zarina, ma tô 're hâimana wasété uptabi za'ra, asimiroti wasété aba zarina. Taha wa, ropipa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're aihâ za'ra wa'aba mono zém nhipai u, te za te te 're hâ za'ra za'ẽtẽ, ta norĩ hã. \p \v 16 — A norĩ wa'aba ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. E ni'wa hã tob'a nherẽ, te za dazaprõni wẽ. Mare di. Tane te duré a norĩ wa'wa hã roti senai'õ na dama 're ĩroti wasété za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã sena na waihu'u za'ra wa'aba õ wa. Ãne te dama 're ĩroti wasété za'ra wa'aba mo: “Ãté ni'wam norĩ hã te za marĩ na te te dama 're ropisutu za'ra. Tawamhã ãté tô sena te te dama 're ĩropisutu za'ra mono zém na, da te 're saze za'ra mono da, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa nhisi hã te te ãma dama 're waptob za'ra, tinhimiropisutu me. Ãne na te te dama ãma 're uwaimrami za'ra mono õ nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're hâ za'ra mono õ di za. Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã marĩ na te te dama 're ropisutu za'ra mono wamhã, oru 'manharĩ hã ẽtẽ'ubuzi pré 'manharĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa 're, 're ĩsimasa mono na te te dama 're rowasu'u za'ra mono nherẽ, te te dama ãma 're uwaimrami za'ra mono õ wamhã, te za te te 're hâ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã.” Ãne te ai'rã ahâ na dama 're ĩroti za'ra wa'aba mo, tô senai'õ na. \v 17 E niha waihu'u za'ra wa'aba õ di bété, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã. Datob'a na 're ĩdanomro mono ne, te 're anomro aba mo. Ẽtẽ'ubuzi pré 'manharĩ hã 'ri 're wa'wa 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma 're simasa mono wa, tãma sawi di, oru 'manharĩ hã. Oru 'manharĩ hã ĩsõrõwa ãma 're simasa mono õ 'wa'âhã, aré tãma sawi õ di. Taha wa, 'ri hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã oru 'manharĩ, ĩwa 're ĩsimasa mono zawi nhipai u, sawi uptabi di tãma, 'ri hã. Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa nhisi na zama taré dama 're dasiwaptob za'ra mono õ di za. E ãne hã asima waihu'u za'ra wa'aba ã bâ. \v 18 Ãne na te duré dama 're ĩroti wasété za'ra wa'aba mo: “Ni'wa hã marĩ na te te dama 're ropisutu mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma, tãma danhoprubzé nomrizém nhisi na wedeza ne nhisi na te te dama ãma 're waptob za'ra mono wamhã, duré te te dama ãma 're uwaimrami za'ra mono õ wamhã, tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te azâri õ di za. Tane nherẽ, ni'wa hã tãma danhoprubzé nomrizém nhisiwi, tinhoprubzé te te ĩhiri nhisi na dama ãma 're siwaptob za'ra mono wamhã, duré te te dama ãma 're uwaimrami za'ra mono õ wamhã, tawapsi te za azâ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã.” Ãne te duré siwa'ru dama 're ĩroti za'ra wa'aba mo, tô senai'õ na. \v 19 E niha waihu'u za'ra wa'aba õ di bété, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã. Datob'a na 're ĩdanomro mono ne, te 're anomro aba mo. Danhoprubzé hã tãma danhoprubzé nomrizém nhisiwi, da te tãma 're ĩsa'ra mono zé hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, sawi di. Tane nherẽ, tãma 're ĩdanhoprub za'ra mono zé hã ĩsõrõwa ãma tãma danhoprubzé nomrizém nhisiwi 're simi'wara mono õ 'wa'âhã, aré tãma sawi prã ti, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma hã. Taha wa, tãma danhoprubzé nomrizé hã tãma 're ĩdanhoprub za'ra mono zéb zawi nhipai u, tãma sawi uptabi di. E ãne hã asima waihu'u za'ra wa'aba õ di bété. \v 20 Taha wa, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, danhoprubzé nomrizém nhisi na dama ãma 're siwaptob za'ra mono wamhã, taha nhisi zarina te duré uburé ĩsisiwi danhoprubzém nhisi na zama dama ãma 're siwaptob za'ra. \v 21 Duré ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa nhisi na dama ãma 're siwaptob za'ra mono wamhã, taha nhisi zarina te duré ĩwa 're ĩsãmra mono nhisi na 're siwaptob za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhisi na. \v 22 Duré ni'wam norĩ hã hâiwa nhisi na dama 're siwaptob za'ra mono wamhã, taha nhisi zarina te duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono, pire na te te 're ĩda'ab'madâ'â mono zém nhisi na dama ãma 're siwaptob za'ra, ĩwa 're ĩsãmra mono nhisi na zama, tô õhõ nhisi na. \p \v 23 — Parisezu norĩ, duré dama rowahutu'wa norĩ, aihâimana uptabi õ na dama 're aihâimana za'ra wa'aba mono wa, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rada hã taha ma, tãma ĩpire prã si te 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mo. Wesuirã ĩsu zadazei mono hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ĩsimiroti 'rata zarina, tãma 're ĩpo'o za'ra wa'aba mo, syry na, oterã na dasai wazarizém nhisi hã, duré wesuirã ze, duré cominhu. Tane nherẽ, ĩsimiroti pire na Mozési te te ãma ĩ'arob'ui'éré mono hã 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ di, ĩsarina si dama 're ĩrob'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mono zéb da hã, duré da'ãma 're aipẽ'ẽzé za'ra wa'aba mono zéb da hã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, 're aipizari za'ra wa'aba mono ãna 're anomro aba mono zéb da hã. Ãne hã ĩsimiroti ĩpire prã norĩ zu, 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono 'wa'âhã, te aré tô sena aihâimanazém na asina tãma 're ĩ'uwaimrami za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. \v 24 E ĩtob'a hã simizaprõni wẽ bâ. Mare di. Tane te duré a norĩ wa'wa hã roti senai'õ na dama 're ĩroti wasété u'âsi za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã sena na aima waihu'u pese za'ra wa'aba õ wa. Ĩsimiroti pire norĩ hã 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ nherẽ, ĩsimiroti ĩpire prã norĩ si, 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mono zéb da si, te 're asiwasutu u'âsi za'ra wa'aba mo. \p \v 25 — Parisezu norĩ, duré dama rowahutu'wa norĩ, aihâimana uptabi õ na dama 're aihâimana za'ra wa'aba mono wa, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Ãne na wa za aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa: Hâsizé hã duré pratu hã ĩmana wawip si, da te 're upsõ za'ra mono wamhã, ĩwa'wamhã wasété di, zahadu upto wa. Tane, a norĩ wa'wa hã 're anomro wẽ wa'aba mono newa, da te 're ai'madâ'â wẽ za'ra wa'aba mono da, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti ĩpire prã norĩ si 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mo, danho'a. Tane nherẽ, aipẽ'ẽ 'remhã asimirosa'rata wasété na te zahadu ĩré 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. Te duré danhibrob na si 're ĩda'ruiwapari za'ra wa'aba mo. Aihâimana uptabi õ zarina, te duré marĩ na dawi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mo. \v 26 Parisezu norĩ, datob'a ne 're ĩ'aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ, ma'ãpé aihâimana wasété za'ra wa'aba zé hã rẽme pese za'ra wa'aba, danhimihâsizé wa'wa hã upto wa, da te 're ĩ'upsõ za'ra mono ne. Tawapsi te za oto 're anomro wẽ wa'aba mono zém na sena na da te 're aiwaihu'u za'ra wa'wa. \p \v 27-28 — Parisezu norĩ, duré dama rowahutu'wa norĩ, aihâimana uptabi õ na dama 're aihâimana za'ra wa'aba mono wa, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Ãne na wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa: Adâ'â 'ru hã ĩmana wawimhã te za a ni, ĩ'madâ'â ze zéb da hã. Tane nherẽ, 're ĩdadâ'â za'ra mono norĩ hi hã te ĩwa 're simi'wara u'âsi ab're 're, dahâiba 'ro zama. Ĩwasété si te ĩwa 're simi'wara, ab're 'remhã. \p Tane duré, a norĩ wa'wa hã 're aihâimana wẽ za'ra wa'aba mono newa, te da te 're ai'madâ'â wẽ za'ra wa'wa, sõ'awim na hã. Tane nherẽ, aipẽ'ẽ 'remhã aiwasété uptabi na te ĩré 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Aihâimana uptabi õ zéb zarina si, te dama 're anomro aba mo. \p \v 29 — Parisezu norĩ, duré dama rowahutu'wa norĩ, aihâimana uptabi õ na dama 're aihâimana za'ra wa'aba mono wa, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. A norĩ wa'wa hã duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimirowasu'u hã aima 're wẽ uptabi za'ra wa'aba mono newa, ma tô ta norĩ 'ru na marĩ hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo, ĩ'madâ'â ze zéb da hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'madâ'â pese 'wa norĩ 'ru na hã. \v 30 Asina 're aiwata za'ra wa'aba mono sina, te duré ãne dama 're asiwasu'u za'ra wa'aba mo: “Wa norĩ hã wahi'rata norĩ siré 're wahâimana za'ra mono 'wa'âhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã wa te aré 're simroi mono õ di, ĩsiré za'ra.” Ãne te dama 're asiwasu'u za'ra wa'aba mo. \v 31 E marĩ te bété aima wasu'u za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa pãrĩ'wa norĩ nhihudu na dama 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono zé hã. Ĩsine marĩ ĩwasété si 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mono zé, te aima wasu'u za'ra wa'wa. \v 32 Taha wa, aihi'rata norĩ te te 're ĩrob'manharĩ na'rata wasété za'ra mono zéb zarina, 're anomro aba mono tô, asima ãma 're sa'ẽtẽ za'ra wa'aba mono da, aima wẽ za'ra wa'aba ze te bâ. \v 33 Parisezu norĩ, a norĩ wa'wa hã wahi nhipãrĩ pese ne, te 're anomro aba mo. E ropipa u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're asatõrĩ za'ra wa'aba mono zém na ĩsimihâzé wi, tiwi 're aiwairébé aba mono da bâ. \v 34 Ni'wam norĩ hã wa za oto te 're satõrĩ za'ra, atẽme 're nomro aba mono da, Ĩ̱mama 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te aima 're sadawa wasu'u za'ra wa'aba mono da, ĩsimiroti na te te aima 're rowahutu za'ra wa'aba mono da, ãma 're anomro wẽ wa'aba mono da oto. Tane nherẽ, ĩ̱zadawa para õ nherẽ, te za 're ĩsimroi wa'aba mo ta norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã. Te za duré dama 're ĩ'ru za'ra wa'aba mo, wedepo'o nhonhi'rãmi na hâiwi da te 're sasõmri za'ra mono da, 're dâ'â za'ra mono da, hâiwi. Rowahutuzéb 're, te za duré 're ĩhâ za'ra wa'aba mo, powawẽ hâiwaré na. 'Ri wa'õtõ mono bâ te za duré sô 're anomro aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ zô, tãma 're rob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono da, ta norĩ ma zama. \v 35 Duréihã aihi'rata 'wa hã ma tô Abé hã tĩwĩ, marĩ te te 'manharĩ wasété õ nherẽ. Ta hawim haré, ma tô aihi'rata norĩ hã te te 're danhimro za'ra da'ahâ na, 're danomro wasété mono õ nherẽ. Daza'u si ma duré Zacaria hã siwi tĩwĩ. Ta hã Baratizaha 'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma 'ri 'wawi wa'ra 're, tãma danhoprubzé nomrizéb 'rata te te tãma romhuri ré, ma tô wĩrĩ ni, wedeza ne 'rata. Ãne ma tô aihi'rata norĩ hã da'ahâ na te te 're danhimro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti si te te 're 'madâ'â pese za'ra mono nherẽ, ta norĩ hã. Ta norĩ ne, te duré a norĩ wa'wa hã dama 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mo. Taha wa, wa hã wa za aiwasédé hã te ai'ãma 're sa'ra wa'wa, uburé aihi'rata norĩ te te 're ĩdanhimroi mono zéb zarina. Taha wa, te za te te 're aihâ za'ra za'ẽtẽ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 36 Ãne hã wa tô sena, aima waihu'u za'ra wa'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za tô te te 're aihâ za'ra za'ẽtẽ 'wa, nimosi ĩ'aipoto té wa'aba mono hã ĩ'aihâimana za'ra wa'wa hã, ãne na dama 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono zéb zarina, aihi'rata norĩ nhipãrĩ zarina zama. — Ãne ma tô Zezusi hã parisezu norĩ ãma simiré'é za'ra, ĩhi'rata norĩ na. \s1 Zezusi hã, Zeruzarẽ ãma 're ĩdahâimana za'ra mono ãma ĩpẽ'ẽzézé wasu'u \r Rucasi 13.34-35 \p \v 37 Tawamhã Zezusi te duré dama tinha, ãne: \p — Zeruzarẽ ãma 're ai'ubumroi wa'aba mono norĩ ãma, ai'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé za'ra wa'aba di. Aihi'rata norĩ hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã te te 're simroi u'âsi. Datẽme te te 're ĩsatõrĩ za'ra mono norĩ zama, te duré te te 're simroi u'âsi, ẽtẽ na. Si'a hã ti'ra zawi te, 're ĩpapo za'ra mono ne, wa aré te ĩ̱sima 're aiwẽ u'âsi za'ra wa'wa, ĩ̱sitẽme te 're ai'awaibui wa'aba mono da. Tane nherẽ, asima 're ĩ̱wẽ za'ra wa'aba mono õ di asa. \v 38 Taha wa, tinhorõwa hã te za oto tirẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, ãma 're ĩ'aiwata za'ra wa'aba mono zé hã. Baba na te za oto 're sa, 'ri 'rãihâ hã. Ma'ãpé ãne na ĩ̱zadaihu'u za'ra wa'aba. \v 39 Duré a norĩ wa'wa hã ĩ̱hâiba 'madâ'â na sahu za'ra wa'aba õ di za, a'â. Niwapsi te za duré ĩ̱hâiba 'madâ'â za'ra wa'wa, ãne na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba wapsi: “Zezusi hã, ta hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para we ĩmorĩ ti'ai u, Danho'reptui'wa da. Taha wa, ĩwẽ si te te tãma 're anhomri u'âsi, Ĩmama hã.” Ãne na aipẽ'ẽ 're ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba wapsi, te za ĩ̱hâiba 'madâ'â na duré ĩsahu za'ra wa'wa. \p Ãne ma tô Zezusi hã dama siwaihu'u. \c 24 \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé, romhutu'õ za ĩsi'utõrĩzé wasu'u \r Marcusi 13.1-2; Rucasi 21.5-6 \p \v 1 Tawamhã wa norĩ hã wa tô wawairébé ni, Zezusihi siré, 'ri 'rãihâ hawi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zém hawi. Aré oto morĩ da, ma rob u watobro, Zezusi hã. Tane nherẽ, wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô 'râwi ĩtẽme aimasam ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa hã te te wama wasu'u za'ra da, uburé 'ri 'wawi wa'ra 're, 'ri, 're ĩsimasa mono zama. \v 2 Tawamhã Zezusi te wama nharĩ za'ra, ãne: \p — Ãhãta tô 'ri hã wẽ na 're simasa mono ré, te ĩ'madâ'â za'ra wa'wa. Tane nherẽ, niwapsi te za dasiwi pru pese ni, ẽtẽ na 'ri hã. Tawamhã misi si te za oto simi'wara, ẽne hã. Sisisiwi 'manomro waihu'u õ di za oto, ẽne hã. Tâibâ za oto. Tô sena, wa ãne hã aima waihu'u za'ra wa'wa. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u sirõmo za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Robzépata wasu'u, da'ruiwapari na rowasu'u me \r Marcusi 13.3-13; Rucasi 21.7-19 \p \v 3 Tawamhã Zezusi hã te oto nhamra, Oriwera na ẽtẽ 'rãihâ nhisi ãma. Sahâ na sãmra wamhã, wa tô 'râwi ĩtẽme ubumro ni Zezusihi u, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã, wahâiba pisutu wa te wasiwi sadanharĩ za'ra da, ãne: \p — E niwa te za ãne hã ãma tiromhâiba, 'ri nhamrazéb da hã. Ma'ãpé wama waihu'u za'ra na, marĩ ĩwatobrozé hã, ĩsõwa wa te ãma waihu'u sirõmo za'ra da. Duré e marĩ te za watobro, apâ we aimorĩzéb da hã, wa te ãma ĩwaihu'u sirõmo za'ra zéb da hã, duré rob'rãsutuzéb u hã bâdâ, ĩwa ĩwaptã'ãzéb da hã. — Ãne wa tô wasiwi sadanharĩ ni, Zezusi hã. \p \v 4-5 Tawamhã Zezusi hã te ãne na asa wama rowasu'u za'ra: \p — Ni'wam norĩ hã te za sadawa nhipese na sisarina datẽme 're nomro, ahâ na. Wa hã newa, te za taré ĩ̱nhisi na dama 're siwasu'u za'ra, Cristu na, Danho'reptui'wa na. Tawamhã da'ahâ na te za ta norĩ ãma da te 're sasõmri za'ra, tô sena newa, dama 're ĩsiwasu'u za'ra mono zé hã. Taha wa, te za a norĩ wa'wa hã aihâimana nhimiza'rese, 're aihâimana za'ra wa'aba mo, sadawa nhipese sina, datẽme 're ĩnomro mono norĩ ãma, 're sasõmri za'ra wa'aba mono tõ da. \v 6 'Re dasi'wapé za'ra mono wa, da te dasina 're ĩropupu'u za'ra mono zé hã te za 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, romhâ na 're ĩdasi'wapé za'ra mono norĩ wasu'u zama. Ãne hã 're wapari za'ra wa'aba mono wamhã, tãma 're aipahi za'ra wa'aba mono õ di za, dasi'wapéi ma hã. Dasi'wapé te za tô dazada 're wairébé. Tane nherẽ, ta hã rob'rãsutu õ di. \v 7 Danhipti'ai amoi u te za dasisô 're dapra, 're dasi'wapé za'ra mono da. Tawamhã daro mono bâ te za tô 're dasiwasutu za'ra. Nima niwĩmhã danho õ wa, te za duré da te 're robzépata za'ra, dasa syryre wa. Nima niwĩm norĩ ré hã te za duré ti'a hã daré 're popo'o za'ra. \v 8 Ãne na dama 're romhâimana mono wamhã, za daré ĩrob'rãsutu na'rata zé, te wasu'u, pi'õi ãma ĩwasã hã 're ĩsépu'u na'rata za'ra mono ne hã. Ãhã haré dazô 're wairébé mono õ di za. — Ãne ma tô Zezusi hã wama rowaihu'u za'ra, romhâ ré. \p \v 9 Ãne ma tô duré wama rowaihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: \p — Tawamhã ãne na oto daré 're romhâimana mono wamhã, te za da te 're aiwaibui wa'wa, da te dama 're ai'ru za'ra wa'aba mono da, rowasédé hã da te aima 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, duré da te 're asimroi wa'aba mono da. Ĩ̱zazei'wa oto 're anomro aba mono wa, te za uburé da te 're ai'ruiwapari za'ra wa'wa, daro mono bâ. \v 10 Ãne na daré 're romhâimana mono ré, te za ĩ̱zazei'wa norĩ hã te te 're ĩ̱zazei utõrĩ za'ra, ahâ na. 'Râwim nherẽ, te za duré dama 're sihâiba nhomri za'ra, da te 're ĩ'ruiwapari za'ra mono zéb zarina, da te 're waibui mono da. Ĩ̱zazei'wai wa, tisisãnawã na sima 're hâimana za'ra mono nherẽ, te za oto 're si'ruiwapari za'ra, 'râwim nherẽ. \v 11 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa newa, roti tô senai'õ na te te dama 're ĩroti za'ra mono norĩ hã te za datẽme 're nomro, sadawa nhipese na te te dama 're rowasu'u za'ra mono da, taré. Tawamhã ĩsimiroti hã te za tô da te 're saze za'ra, tô sena newa, ta norĩ hã sadawa nhipese na taré dama 're siwasu'u za'ra mono nherẽ. \v 12 Duré dawasété uptabi na si da'ahâ uptabi na za oto 're danomro mono wa, te za 're ĩdasisawi za'ra mono zé hã dawi 're si'utõrĩ za'ra. \v 13 Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã rob'rãsutu u siptete sina ĩ̱'ãma 're nomro u'âsi mono wamhã, duré ĩ̱wi 're sipizari za'ra mono õ wamhã, ta norĩ si te za ropipa hawi tinho'reptuzé hã te te sina 're uwaimrami za'ra. \v 14 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u hã ĩwẽ uptabi hã, ĩ̱zazei'wa norĩ hã te za daro mono bâ te te dama 're wasu'u za'ra, daro mono bâ da te oto 're wapari za'ra mono da, da te ãma 're ĩsaze za'ra mono zéb da hã. Tame te za oto tirob'rãsutu. — Ãne ma tô Zezusi hã wama rowaihu'u za'ra, romhâ ré. \s1 Robzépata za'ẽtẽ uptabi wasu'u \r Marcusi 13.14-23; Rucasi 21.20-24 \p \v 15-16 Tawamhã Zezusi hã ma duré ãne na wama rowaihu'u sirõmo za'ra: \p — Zahadu wapsi, te za asiwi ĩ'madâ'â za'ra wa'wa, marĩ ĩwasété uptabi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma te za tihâiba, te te siwi ĩwẽ'õ pe hã. Taha ãma ma tô Dani'é hã rob'ui'éré siro duréihã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã. (Ãhã wasu'u na rob'ui'éré hã 're sõré za'ra wa'aba mono wamhã, ma'ãpé ãma 're rosa'rata pese za'ra wa'aba mono za, waihu'u za'ra wa'aba da.) Tawamhã ãne hã za oto daré romhâimana wamhã, rowasété si te za a'â daré 're sa'wari. Taha wa, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã, wara sina te za 're sisa're, ẽtẽ 'rãihâ u tiwi simani za'ra da, duré sisõ'reptu za'ra da. \v 17 Ni'wam norĩ hã 'ri nhisi hâpâ ãma si'ubumroi wamhã, tinhibrob zô sisisi õ di za a'â, 'ri para u hã. Õne haré te za dame sisa're, ẽtẽ 'rãihâ u, ta norĩ hã. \v 18 Duré ni'wam norĩ hã buru ãma te te romhuri za'ra wamhã, 'ri tẽme sisa'rei mono õ di za apâ, tisi'ubuzéb zô. Mare di. Õne haré te za duré ta norĩ hã ẽtẽ 'rãihâ u dame sisa're. \v 19 Ãne hã rowasédé hã daré hâimana wamhã, ĩwasã ré norĩ ma hã tãma ropipa uptabi za'ra di za, ĩ'ra pré ré norĩ ma zama. \v 20 Taha wa, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma 're aimreme zusi aba mo, rowa'u'u wahâ 're sa'wari mono ré, duré sabadu na romhuri zahârizém na bâdâ hã te te pisutu tõ da, ẽtẽ 'rãihâ u asa'rei wa'aba mono zéb da hã, rowasété wi aimani za'ra wa'aba zéb da hã. \v 21 Rowasédé hã oto dazô 're wairébé mono wamhã, te za oto robzépata za'ẽtẽ za'ra ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ'aropoto na'rata mono zém hawimhã, ãne na hã da te 're robzépata za'ẽtẽ uptabi za'ra mono õ di. Niwamhã ãne na hã da te 're robzépata zahu za'ra mono õ di za. \v 22 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô sima pisutu, bâdâ hã za da te 're ĩrobzépata za'ra mono zéb da hã, te te dama wãtari da, rowasété ré da'ãma romhâimana pahâ tõ da. Ãne hã te te sima pisutu õ 'wa'âhã, te aré uburé dasi'utõrĩ pese, za daré ĩrob'rãsutuzém na hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono da, te te sima 're ĩ'apisutu mono norĩ zawi te, te za ãne hã 'manha. \p \v 23 — Za da te 're robzépata za'ẽtẽ za'ra mono ré, ãté ni'wam norĩ hã te za te te aima 're da'mahârâ za'ra wa'wa, ãne: “Ãhãta, Cristu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu, Danho'reptui'wa da.” Ãté aimawi norĩ hã te za duré ãne te te aima 're da'mahârâ za'ra wa'wa: “Õhõta, Cristu.” Ãne wamhã, ãma 're dazaze za'ra wa'aba mono õ di za, damreme na hã. \v 24 E marĩ wa, wa ãne aima waihu'u za'ra wa'wa. Ni'wam norĩ hã te za datẽme 're nomro, danho'reptui'wa na, niha wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa na dama 're siwasu'u za'ra mono da, sadawa nhipese na. Ta norĩ hã marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te za duré te te dama 're 'manharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para newa, da te ãma 're sasõmri za'ra mono da. Ĩsazei'wa norĩ zama te te dame ãma 're saze za'ra mono da, te za ãne na te te dama 're romhõsi za'ra. Tane nherẽ, te te dame 're sazei waihu'u za'ra mono õ di za ta norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima 're apisutu sirõmo mono wa, ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono da. \v 25 Ãne hã wa aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa, zahadu romhâimana õ ré. Taha wa, ma'ãpé ãma 're asõpré u'âsi aba mono za, ãne na hã. \p \v 26 — Ãté ni'wam norĩ hã te za taré te te aima 're rowasu'u za'ra wa'wa, ãne: “Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã ma tô wei mo, apâ. Õhõta te nhamra, a'ubuni wi.” Ãne hã 're wapari za'ra wa'aba mono wamhã, a'ubuni u 're anomro aba mono õ di za, ĩ̱zô 're asõpré wa'aba mono da. Ãté te za duré ãne da te aima 're rowasu'u za'ra wa'wa: “Ãhãta ma dawi aima'u.” Ãne wamhã, ãma 're dazaze za'ra wa'aba mono õ di za, senai'õ na hã, wa hã pi'uriwi nimahã na hã za we apâ ĩ̱morĩ õ na dâ'âsina. \v 27 Tã 're si'ubuzi za'ra mono wamhã, dama rob'madâ'â pibu pese di, hâiwa mono bâ hã. Tane duré, wa hã dasiré ĩ̱podo hã apâ we ĩ̱morĩ wamhã, aihĩni te za ĩ̱'madâ'â za'ra ni. \p \v 28 — Sipahudu hã marĩ dâ'â u 're si'rã'õtõ mono wamhã, dama pibui pese za'ra di, marĩ hã 're dâ'â za'ra mono wa, 're ĩsimi'wara mono zé hã. Tane, wa hã apâ we ĩ̱morĩzé hã uburé dama ĩ̱pibu pese za'ra di za oto. — Ãne ma tô Zezusi hã wama sina rowaihu'u sirõmo za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Ti'ai ãma dasiré ĩpodo hã za we apâ ĩmorĩzé wasu'u \r Marcusi 13.24-27; Rucasi 21.25-28 \p \v 29 Ãne na ma duré wama waihu'u sirõmo za'ra: \p — Tawamhã da te 're robzépata za'ẽtẽ za'ra mono parip si, awa'awi te za bâtâ na tirobra. A'amo zama te te rob'uiwẽ õ di za oto. Wasi norĩ hã te za duré rere, hâiwa hawi. Uburé hâiwa na 're ĩsimasa mono hã te za duré 're sisa're. \v 30 Ãne hã daré romhâimana pari, marĩ hã te za watobro hâiwa na, dama ĩ̱pibu pese zéb da hã, wa hã dasiré ĩ̱podo, apâ we ĩ̱morĩzém na da te ĩ̱'ãma waihu'u za'ra da oto. Tawapsi te za oto daro mono bâ dasiwi ĩ̱'madâ'â ni, hâiwa'a na we ĩ̱morĩ ré. Ĩ̱waihu'u pese na wa za wei mo apâ, duré ĩ̱hâiba na hã rowa'a za'ẽtẽ ré. Da te dasiwi ĩ̱'madâ'â za'ra wamhã, te za 're dazadari za'ra, robzawi te, danhimiza'rese ĩ̱zô 're danhimipari za'ra mono õ wa. \v 31 Tawamhã hâiwa ãma ĩ̱ma romhuri'wa hã tinhimnhihârâzém na te za oto amnhihâ, hârâ 'rãihâ uptabi na, daro mono bâ da te ĩwapari za'ra da hã. Simnhihârâ wi, hâiwa hawi ĩ̱ma romhuri'wa norĩ hã wa za we dazô satõrĩ za'ra, ti'ai u. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono da, te te sima 're ĩ'apisutu mono norĩ hã te za we daro mono bâ te te simro, ĩ̱tẽme. — Ãne na ma tô Zezusi hã romhâ ré wama waihu'u sirõmo za'ra. \s1 Pidera wede wasu'u \r Marcusi 13.28-31; Rucasi 21.29-33 \p \v 32 Tawamhã ãne te duré wama rowasu'u za'ra: \p — Pidera wede na, wa za oto aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, waihu'u za'ra wa'aba da. Pidera wede panhipti hã wapti'i wamhã, duré ĩsu té hã 're wairébé mono wamhã, tawapsi te za oto ãma ĩwaihu'u za'ra wa'wa, tã 're ĩta'a mono zéb u 're ĩromhutu mono zém na hã. \v 33 Tane duré, marĩ hã 're ĩromhâimana mono zéb da, te aima ĩwasu'u za'ra wa'aba zéb zarina, 'madâ'â za'ra wa'aba wamhã, te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa, rob'rãsutuzé hã za oto ĩwatobro na hã. \v 34 Tô sena, wa ãne hã aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. Ã hã uburé rowasédé hã dazô 're wairébé mono ré, ti'ai ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã 're dâ'â za'ra mono õ ré, te za ĩsõ'a za'ra ti'rãsutu, romhâimanazé hã. \v 35 Nimahã na te za hâiwa norĩ hã ai'utõrĩ zahuré, ti'ai me. Si'utõrĩ zahuré nherẽ, ĩ̱nhimirowasu'u hã si'utõrĩ waihu'u õ di za. Pire na te za dama 're hâimana u'âsi. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Danhimiza'rese ãna 're danomro mono ré, Zezusi hã za we apâ ĩmorĩzé wasu'u \r Marcusi 13.32-37; Rucasi 17.20-37 \p \v 36 Tawamhã Zezusi hã ma duré ãne na wama waihu'u sirõmo za'ra: \p — Ãne hã uburé za daré 're ĩromhâimana mono zéb da hã, ni'wa hã bâdâ hã te te waihu'u õ di. Hâiwa ãma romhuri'wa norĩ zama, bâdâ hã te te waihu'u za'ra õ di duré. Wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra nherẽ, te duré bâdâ hã waihu'u õ di. Ĩ̱mama ma si, waihu'u pese di bâdâ hã. \v 37 Danhimiza'rese ãna 're danomro mono ré, wa za wei mo apâ dasiré ĩ̱podo hã, duréihã Nowé 're hâimana mono ré hã, danhimiza'rese ãna 're ĩdahâimana za'ra mono ne. \v 38 Ta norĩ hã daro mono bâ daré âpusi mono õ ré hã, ma tô 're saihuri, tisa na. Te te 're âhuri duré, rowẽ na 're rosa'wari u'âsi mono da newa. Te duré sina 're mro za'ra. Ãne ma tô danhimiza'rese ãna 're dahâimana za'ra, Nowé hã uba're ne 'manharĩ 're sébré õ ré, 'ri ne 'manharĩ 'remhã. \v 39 Tawamhã rosa'rese õ ré, ma tô daré âpusi. Tawamhã uburé ma dasi'utõrĩ pese, â na. Tane duré, wa hã dasiré ĩ̱podo hã danhimiza'rese ãna 're danomro mono ré, wa za wei mo, apâ. \p \v 40 — Ãté aibâ norĩ hã buru na siré te te romhuri zahuré ré, wa za we apâ mo, dazô. Tawamhã ĩhâiba amo hã ãté te za tiwi ti'â hâiwa u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ĩhâiba amo si te za tirẽ. \v 41 Ãté pi'õ norĩ hã siré 'ru'u zahuré ré, te za tiwi ti'â, ĩhâiba amo hã. Tawamhã ĩhâiba amo si te za tirẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 42 Taha wa, te za asimiza'rese, ĩ̱zô 're asimipari u'âsi za'ra wa'aba mo, wa hã Asib'apito za'ra wa'wa hã apâ we ĩ̱morĩzé hã bâdâ hã waihu'u za'ra wa'aba õ wa. \v 43 Wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãma rosa'rata za'ra wa'aba da. 'Ri tede'wa hã ĩsõrõwa u ĩsipsaihuri ĩwisizé hã, bâdâ te te waihu'u sirõmo wamhã, tawamhã barana te za sô rob'madâ'â u'âsi, sõtõ ãna, 'ri para u sébré tõ da, tiwi sipsaihuri õ'umnhasite. \v 44 Tane duré, a norĩ wa'wa hã te za asimiza'rese ĩ̱zô 're asõpré u'âsi aba mo. E marĩ wa. Wa hã dasiré ĩ̱podo hã nimahã bâtâ na ĩ̱zô asimipari za'ra wa'aba õ zém na za we apâ ĩ̱morĩ na dâ'âsina. — Ãne te Zezusi hã wama roti za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, wanhimiza'rese sô 're wanhimipari za'ra mono da. \s1 Romhuri'wa ĩ'umnhasi wasu'u, romhuri'wa ĩ'umnhasi'õ wasu'u me \r Rucasi 12.41-48 \p \v 45 Tawamhã Zezusi te duré wama ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Dama romhuri'wa ĩ'umnha hã duré ĩsimiroti wẽ hã, e niha 're ĩhâimana mono zé hã. Ãne hã 're hâimana mono wamhã, te za ĩsib'apito hã nimomo tiwi morĩ õ ré, tãma pisutu, uburé tãma ĩromhuri'wa norĩ hã ĩsa'u nherẽ, te te sô 'madâ'â za'ra da. Te za duré tãma roti, bâtâ pisutuzém na ĩsazéb da hã, te te tãma ãma uwaimrami za'ra da, tãma ĩromhuri'wa norĩ ma. \v 46 Tawamhã apâ we ĩmorĩzéb u, tinhib'apito nhimiroti hã te te tãma ãma uwaimrami wamhã, tãma rowẽ di za, romhuri'wai ma hã. \v 47 Taha ma, tãma rowẽ uptabi di za tô. E marĩ wa. Ĩsib'apito hã apâ wisi wapsi, te za tãma pisutu, uburé ĩsimarĩ hã te te tãma 're 'madâ'â u'âsi mono da oto, tãma umnhasi uptabi wa. \v 48 Tazahã, tinhib'apito za're'ra, ĩsimiroti hã te te tãma ãma uwaimrami õ wamhã, tãma rowẽ õ di za. Ãté apito za're'ra, te za 'râwi sima tinha: “Ĩ̱nhib'apito hã simahudu õ di.” \v 49 Tawamhã sô rowaptâ'â wẽ te, te za oto tizapari romhuri'wa norĩ hã te te 're ahâ za'ra. Âzé hã te za duré te te 're hâsi, âzézei'wa norĩ siré. Siwa'ru te za oto 're hâimana. \v 50 Tawamhã simisa'rese ãna hâimana ré, te za ĩsib'apito hã ĩtẽme wi apâ, sô ĩsimipari õ zém na nimahã bâtâ na, siwa'ru. \v 51 Tawamhã sa'ẽtẽ te za azâ, tãma ĩromhuri'wa hã. Tane ni'wam norĩ hã apâ we ĩ̱morĩ õ ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're 'madâ'â pese za'ra mono õ wamhã, te za tãma pisutu za'ra, ropipa u 're sisisi mono da, dasiré, ĩsimiroti hã te te 're 'madâ'â pese za'ra mono newa, taré ãma 're dawata za'ra mono da, 're ĩhâimana wasété za'ra mono norĩ zu. Tame te za oto 're 'ry'ry. Te za duré 're 'wasitete za'ra, te te 're robzépata za'ẽtẽ za'ra mono wa. — Ãne na ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \c 25 \s1 Pi'õi hâiba tém norĩ hã dasina damro u, ĩsi'aba'rézé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô tinhimiromnhimiré'é na wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, ãne: \p — Nimahã na si 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb da, apâ we dazô ĩ̱morĩ wamhã, ni'wam norĩ si te za, ĩ̱zô 're simipari za'ra mono sina, hâimana nhimiza'rese 're hâimana za'ra. Ã norĩ wasu'u zarina, wa za ãma aima romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Pi'õ ĩpréduptém norĩ hã barana ma tô ai'aba'ré, dasina damro u, 10 na ĩhâiba za'ra hã, ĩmro'õ norĩ hã. Aibâ hã za azarutu na ĩmro zô simipari za'ra da, ma tô ĩtẽme ai'aba'ré, pi'õ nhorõwa u. Âro'ore hã te siré 'wasa hâiba bâ, aibâ hã za pi'õ na ĩmro u wisi wa, te te tãma ãma rob'uiwẽ za'ra da, zudezu norĩ hâimanazéb zarina. \v 2-4 Tane nherẽ, pi'õ ĩpréduptém norĩ hã 5 na si ma tô hâiba mono bâ rob'rãi wa'u to hã siré 'wasa, simhi ne ẽtẽ 'manharĩ 're, âro'ore da hã, ta norĩ si hâimana nhimiza'rese 're hâimana za'ra mono wa. Ĩhâiba amo norĩ hã 5 na ĩhâiba za'ra hã te te siré 'mai'âri za'ra õ di, rob'rãi wa'u tob ré hã simhi ne ẽtẽ 'manharĩ 'remhã, hâimana nhimiza'rese 're hâimana za'ra mono õ wa. \v 5 Tawamhã aibâ zô te tirowaptâ'â hâ, za pi'õ na ĩmro zô. Sô rowaptâ'â wamhã, ma tô aptâ hã simro. Taha wa, ma tô nasi titomhâima'ã za'ra. Taha wa, te oto tinhotõ za'ra, ĩwana. \p \v 6 — Tawamhã mara wa'wa ma tô ni'wa hã 'mahâ: “Õhõta te we oto aibâ hã mo. We aiwairébé su'u aba, wa te wasina uzusi za'ra hâ.” Ãne te ni'wa hã aibâ hã dama 'mahâ. \p \v 7 — Tawamhã pi'õ ĩpréduptém norĩ hã sô ĩsimipari za'ra hã ma tô ti'utu za'ra. Utu za'ra wamhã, âro'ore na wedenhorõ hã ma tô sõrõ nhihâri za'ra, ro'o wẽ da. \v 8 Tawamhã hâimana nhimiza'rese ãna 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã ma tô tiwi rowaptẽrẽ za'ra, tihâiba amo norĩ wi, hâimana nhimiza'rese sina 're ĩhâimana za'ra mono norĩ wi: “Ma'ãpé syry na wama sa'wari za'ra wa'aba, âro'ore na rob'rãi wa'u to hã. Âro'ore hã wate za'ra hã te za oto wawi tidâ'â za'ra.” Ãne te pi'õ ĩpréduptém norĩ hã tisiré norĩ wi rowaptẽrẽ za'ra. \p \v 9 — Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: “Rob'rãi wa'u to hã wa te aima sõmri za'ra wa'aba õ di za. Mara wab õ di za, wa te aima a za'ra wa'aba wamhã. Te za wawi ai'utõrĩ za'ra. Ma'ãpé tiha, da te 're ĩ'uipra za'ra mono zéb u, ai'aba'ré su'u aba, tamemhã asima 'mai'uipra za'ra wa'aba da.” Ãne te satõrĩ za'ra, tisiré norĩ hã. \p \v 10 — Tawamhã pi'õ ĩpréduptém norĩ hã hâimana nhimiza'rese ãna 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã ma tô ai'aba'ré, rob'rãi wa'u tob zô, te te sima 'mai'uipra za'ra da. Tawamhã ta norĩ za'u si ma tô aibâ hã wi, timro zô. Wisi wamhã, pi'õ ĩpréduptém norĩ hã 5 na ĩhâiba hã hâimana nhimiza'rese 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã ma tô ĩsiré asisi 'ri para u, ĩsiré saihuri da, sina ĩmro zahuré zém na. Sisisi wamhã, ma tô ĩré 'ridawa nhitop tete za'ra ni. \p \v 11 — Ãma ronomro za'ra wapsi, ma tô ĩhâiba amo norĩ hã aihutu apâ, pi'õ ĩpréduptém norĩ hã, aibâ hã pi'õi ãma ĩmrozéb u hã. Sihutu wamhã, ãne te nasi 'mahârâ za'ra, rowi hawi: “Apito, apito, wei wama 'ridawa za'ra na, ãma atẽme wanhisisi da.” \p \v 12 — Tawamhã aibâ hã pi'õ na ĩmro hã te asa tãma nharĩ za'ra: “Mare di. Te aima 'ridawa za'ra wa'aba õ di za, ĩ̱ma aiwaihu'u za'ra wa'aba õ wa.” Ãhã wasu'u na wa tô aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne na hã. \p \v 13 — Taha wa, a norĩ wa'wa hã aihâimana nhimiza'rese te za ĩ̱zô 're asõpré u'âsi aba mo, bâdâ hã aima waihu'u za'ra wa'aba õ wa, apâ za we ĩ̱morĩzé hã. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u sirõmo za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Romhuri'wa norĩ hã, tinhib'apito zô rob'uiprazé te te 're ĩ'madâ'â za'ra mono norĩ wasu'u \r Rucasi 19.11-27 \p \v 14-15 Tawamhã Zezusi hã ma duré tinhimiromnhimiré'é na marĩ hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Aibâ hã ma tô sima rowẽ, darob amoi u morĩ da. Tawamhã morĩ õ ré, ma tô sô tihârâ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ zô, tite rob'uiprazé hã te te tãma sõmri za'ra da, ĩsa'u te te sô 're 'madâ'â za'ra mono da, duré tãma sina hâ'â da, taré 're simi'wara tõ mono da, rob'uiprazé hã. Ĩsimiromhuri wẽ na tãma ĩ'umnhasi za'ra zarina, ma tô tãma sõmri za'ra. Ĩmorĩ'rata ma hã ma tô 5 miu na tãma tisõ rob'uiprazé ĩsapotore hã, oru 'manharĩ hã. Duré ĩsãna're ma hã 2 miu na ma tô tãma tisõ. Duré da'rãsutu'wai ma hã, miu na ma tô tãma tisõ. Taha pari te oto mo, darob amoi u, danhib'apito hã. \v 16 Tawamhã tãma ĩromhuri'wa hã, 5 miu na rob'uiprazé ĩsapotore te te ĩ'âri hã õne haré ma tãma sina hâ, te te ãma ĩromhuri wẽ zéb zarina. Tawamhã 5 miu na nherẽ, ma tô duré 5 miu na ãma ato, ĩsib'apito te te tãma ĩsõmri na hã. Uburé hã 10 miu na oto, rob'uiprazé ĩsapotore hâiba hã, ãma sito wamhã. \v 17 Tane duré tãma ĩromhuri'wa hã 2 miu na rob'uiprazé ĩsapotore te te ĩ'âri hã ma tô duré tãma sina hâ. 2 miu na nherẽ, ma tô duré 2 miu na ãma ato. Uburé hã 4 miu na ĩhâiba hã oto. \v 18 Tane nherẽ, tãma ĩromhuri'wa hã miu na rob'uiprazé ĩsapotore te te ĩ'âri hã tinhib'apito nhimiroti te te 'madâ'â õ di. Taré ma tô sada ab're, tinhib'apito wi, rob'uiprazé hã te te sẽrẽ da. \p \v 19 — Tawamhã ãma ronomro hâ wapsi, ma tô ĩsib'apito za'ra hã apâ ĩtẽme tiwisi za'ra, darob amoi hawi. Wisi wi, te sô tihârâ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ zô, rob'uiprazé ĩsapotore hã niha si te te hâimana mono zô, te te tãma wasu'u za'ra da. \v 20 Tawamhã romhuri'wa hã 5 miu na rob'uiprazé te te aré ĩ'âri hã ma tô ĩtẽme ãzé ĩmorĩ'rata na, tinhib'apito u. Ãne te tãma tinha: “Apito, rob'uiprazé ĩsapotore hã 5 miu na ma tô ĩ̱ma ĩsõ, asa'u aima sina hâ'â da, tawapsi, aima ãma ĩ̱sitob da, taré aiwi simi'wara tõ da. Ãhãta ma tô sina hâ, 5 miu na, te ãma aima ĩromhuri wẽ zéb zarina. Uburé hã 10 miu na oto ĩhâiba hã, rob'uiprazé ĩsapotore hã. Ãhãta te asô nomro.” Ãne te romhuri'wa hã tinhib'apito ma wasu'u, tinhimiromhuri hã. \p \v 21 — Tawamhã ĩsib'apito te asa tãma tinha, ãne: “Wẽ di tô. A hã ĩ̱ma romhuri wẽ 'wa. Ĩ̱ma ai'umnhasi di. Rob'uiprazé hã syryre nherẽ, ma tô ãma ĩromhuri wẽ, ĩ̱zô. Taha wa, ãhã nhipai u wa za oto aima pisutu, marĩ ahâ uptabi na ĩ̱ma 're ab'madâ'â u'âsi mono da. Te za oto ĩ̱siré 're aihâimana mo, wasiré ãma 're watoi u'âsi mono da.” Ãne ma tô tãma ropisutu siro, tãma ĩromhuri wẽ 'wai ma. \p \v 22 — Tawamhã romhuri'wa hã 2 miu na rob'uiprazé te te aré ĩ'âri hã ma tô duré ĩtẽme ãzé, tinhib'apito u. Tawamhã ãne te tãma tinha: “Apito, rob'uiprazé ĩsapotore hã 2 miu na ma tô ĩ̱ma ĩsõ, asa'u aima sina hâ'â da, tawapsi, aima ãma ĩ̱sitob da, taré aiwi simi'wara tõ da. Ãhãta ma tô aima sina hâ, 2 miu na, te ãma ĩromhuri wẽ zéb zarina, aima. Uburé hã 4 miu na ĩhâiba hã rob'uiprazé ĩsapotore hã. Ãhãta te asô nomro.” Ãne te romhuri'wa hã tinhib'apito ma siwasu'u, tinhimiromhurizém na. \p \v 23 — Tawamhã ĩsib'apito asa te tãma tinha, ãne: “Wẽ di tô. A hã ĩ̱ma romhuri wẽ 'wa. Ĩ̱ma ai'umnhasi di. Rob'uiprazé hã syryre nherẽ, ma tô ãma ĩ̱zô ĩromhuri wẽ. Taha wa, ãhã nhipai u wa za duré aima pisutu, marĩ ahâ uptabi na ĩ̱ma 're ab'madâ'â u'âsi mono da. Te za oto ĩ̱siré 're aihâimana mo, wasiré ãma 're watoi u'âsi mono da.” Ãne ma tô duré tãma ropisutu siro, tãma ĩromhuri wẽ 'wai ma hã. \p \v 24 — Tawamhã romhuri'wa hã miu na rob'uiprazé te te aré ĩ'âri hã ma tô duré ĩtẽme ãzé, tinhib'apito u. Tawamhã ãne te tãma tinha, ta hã senai õ na hã: “Apito, ĩ̱ma aiwaihu'u pese di. A hã da'ãma 're aipẽ'ẽzé mono õ. Ni'wa hã te te dame 're rob're mono õ nherẽ, danho hã tite da, te te dawi sima 're ĩ'a'rãihâri mono ne, te danhimarĩ hã dawi asima 're ĩ'awaibui mo, ate da. \v 25 Ãne na te aiwaihu'u wa, wa tô aima ĩ̱pahi. Taha wa, te aiwi simini wa, niha ĩ̱ma rob'manharĩ õ'umnhasite, wa tô rob'uiprazé ĩsapotore hã simi'u ti'ai 'rowi, wẽ na asô 're sa'wari mono da. Ãhãta te wẽ na asô nomro, uburé ate rob'uiprazé hã te asô 're 'madâ'â mono da, ĩ̱ma ĩsõmri hã.” Ãne te romhuri'wa hã tãma siwasu'u, tinhib'apito ma. \p \v 26 — Tawamhã ĩsib'apito, te ãne asa tãma tinha: “A hã ĩ̱ma romhuri wasété 'wa. Aiwa'a uptabi di. Ma tô ĩ̱'ãma ĩrosa'ra, marĩ hã date nherẽ, te dawi ĩ̱sima 're ĩ'awaibui mono na, ĩ̱te da. Ãne ma tô ĩ̱'ãma ĩrosa'ra, asima. \v 27 Ãne na 're ĩ̱hâimana mono wamhã, e marĩ wa bété, rob'uiprazé ĩ̱zô sẽrẽ õ di, wedehâpâ 're. Tawamhã apâ we ĩ̱wisi wapsi, te aima ĩsõmri nhipai u, wa aré ĩ̱sima waze uburé, ĩ̱zô sina hâ'â wa.” Ãne ma tô tãma waihu'u, tãma ĩromhuri wasété 'wai ma. \v 28-29 Tawamhã te duré tãma rowasu'u za'ra, uburé ĩ'rata ĩsimasam norĩ ma: “Ni'wam norĩ hã marĩ ahâ nherẽ, simi'ẽ na te te 're romhuri za'ra mono wamhã, te za ãma tãma 're dasito, marĩ na. Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã marĩ syryre na simi'ẽ na te te ãma 're romhuri za'ra mono õ wamhã, te za syryre nherẽ, tiwi sani za'ra ni. Taha wa, te za tiwi ĩ'âri 'wa, rob'uiprazé ĩsapotore hã, ĩ̱ma romhuri wasété 'wai wi, 10 miu na te te ĩ̱zô ĩhâiba ma, sõmri aba da. \v 30 Taha pari, te za asiwi ĩmei wa'wa rob u, robra u. Tame te za oto sina tiwawa. Te za duré 'wasitete, te te robzépata za'ẽtẽ wa.” Ãne ĩsib'apito hã ma tô dama hâiba 'ru. — Ãne na ma tô Zezusi hã wama ãma romnhimiré'é za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Zezusi hã, za da'ãma ĩsipo'ozé wasu'u \p \v 31 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré romhâ ré wama rowaihu'u sirõmo za'ra, ãne: \p — Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã niwapsi wa za wei mo apâ Ĩ̱mama zadawa para, hâiwa ãma tãma ĩromhuri'wa norĩ siré. Tawapsi wa za danhib'apito simasisizém na 're ĩ̱nhamra, ĩ̱pire na te 're da'ab'madâ'â u'âsi mono da oto. \v 32 Tame te za aihĩni pese ĩ̱nho're aimasam ni, daro mono bâ 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã, dapoto mono bâ. Tawamhã tame wa za oto da'ãma aipo'o. Pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa hã te za tinhimizama na 're sipo'o, pone'ẽrebâ zéré mapu hã, pone'ẽrebâ zéré uzé zama. Tane wa za duré wa hã da'ãma aipo'o, ĩwẽ hã duré ĩwasédé hã. \v 33 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're ĩ'madâ'â pese za'ra mono norĩ hã ĩ̱nhimire niwĩ wa za sõré, ta norĩ si te 're awẽsãmri mono wa. 'Re ĩdanomro wasété mono norĩ hã ĩ̱nhimi'e niwĩ wa za duré sõré, ta norĩ si te ĩ̱siwi 're awẽ'õ pese mono wa. \v 34 Tawamhã wa hã uburé Danhib'apito hã wa za ãne ta norĩ ma nharĩ za'ra, ĩ̱nhimire niwĩm norĩ ma: “Ĩ̱mama, ĩwẽ si te te aima 're ĩsõmri za'ra wa'aba mono norĩ hã te za oto ĩ̱'rata 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. Duréihã te te aropoto mono wamhã, ma tô sima aipisutu za'ra wa'wa, ai'ãma 're sib'a'uwẽ za'ra wa'aba mono da. Taha wa, te za oto ĩ̱'rata 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo, ai'ãma 're sib'a'uwẽ u'âsi za'ra wa'aba mono da oto. \v 35 Ti'ab ré, mram na 're ĩ̱hâimana mono ré hã, ma tô mra hã ĩ̱ma 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo. Duré 'rubu ré ma tô â hã ĩ̱ma 're ĩ'õb za'ra wa'aba mo. Duré asiré õ nherẽ, ma tô ĩ̱zô 're atob'uzu za'ra wa'aba mo, asõrõwa u atẽme 're ĩ̱zasi aba mono da. \v 36 Ĩ̱'uza õ ré, ma tô asiwi 're ĩ̱'uza za'ra wa'aba mo. Duré ĩ̱hâzé wa, ma tô asiwi 're ĩ̱pibui wa'aba mo. Dazazéb 're, 're ĩ̱za mono ré, ma tô duré asiwi 're ĩ̱zabu za'ra wa'aba mo. Ãne na 're ĩ̱pawaptob u'âsi za'ra wa'aba mono wa, hâiwa ãma te za oto ĩ̱siré 're anomro u'âsi aba mo, Ĩ̱mama hã ai'ãma 're ĩsib'a'uwẽ za'ra wa'aba mono zéb ãma hã.” Ãne na wa za nimahã na hã tãma ĩ̱siwasu'u za'ra, ĩ̱nhimire niwĩ ĩsimasam norĩ ma. \p \v 37 — Tawamhã õ norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're ĩ'madâ'â pese za'ra mono norĩ hã te za sina ĩ̱zadanharĩ za'ra, ãne: “Wanhib'apito, e niwa wa tô mra hã wa te aima 're sõmri za'ra, mram na 're aihâimana mono ré hã. E niwa duré 'rubu na 're aihâimana mono ré, wa tô â hã wa te aima 're õb za'ra. \v 38 E niwa wa tô aiwaihu'u õ nherẽ, asô 're watob'uzu za'ra, wanhorõwa u zama 're azasi mono da. E niwa wa tô duré ai'uzazéb da hã wa te aima 're sõmri za'ra, ai'uza õ wa. \v 39 E niwa wa tô duré wa te wasiwi 're aipibu, aihâzé ré. E niwa wa tô duré atẽme 're wanomro, wa te 're asabu za'ra mono da, dazazéb 're, 're asa mono ré hã.” Ãne te za ta norĩ hã sina amrami za'ra, ĩ̱ma. \p \v 40 — Tawamhã wa hã uburé Danhib'apito hã wa za ta norĩ ma ãne tãma rowasu'u za'ra: “Tô sena wa aima rowasu'u za'ra wa'wa. Ĩ̱sisãnawã norĩ hã ti'ab ré ãne na te te 're robzépata za'ra mono wamhã, dama wapu na 're hâimana za'ra mono nherẽ, marĩ ĩwẽ hã tô õhõ na hã tãma 're 'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mono wamhã, ta norĩ hâiba u'âbâ ma tô ĩ̱ma 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mo.” Ãne na wa za ta norĩ ma waihu'u za'ra. \p \v 41 — Tawamhã ĩ̱nhimi'e niwĩ ĩsimasam norĩ ma, wa za nharĩ za'ra oto, ãne: “A norĩ wa'wa hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te siwi 're aiwẽ'õ pese za'ra wa'wa. Mo oto ĩ̱nhiti ai'aba'réi wa'aba, unhama ro'o u'âsi u, wa'uburé norĩ zô 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutuzéb u, ta norĩ nhib'apito zô zama. \v 42 Ti'ab ré mram na 're ĩ̱hâimana mono ré hã, ĩ̱sa hã ĩ̱ma 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di. Duré 'rubu ré, â hã ĩ̱ma 're õb za'ra wa'aba mono õ di. \fig |src="CN02084B.TIF" size="col" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="MAT 25.42" \fig* \v 43 Wa hã aima ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba õ nherẽ, ĩ̱zô 're atob'uzu za'ra wa'aba mono õ di, asõrõwa u 're ĩ̱zasi aba mono da hã. Duré ĩ̱'uza õ ré, asiwi 're ĩ̱'uza za'ra wa'aba mono õ di. Duré ĩ̱hâzé ré, asiwi 're ĩ̱pibu za'ra wa'aba mono õ di. Dazazéb 're, 're ĩ̱za mono ré, ĩ̱tẽme 're anomro aba mono õ di, 're ĩ̱zabu za'ra wa'aba mono da.” Ãne wa za ta norĩ ma nharĩ za'ra, ĩ̱nhimi'e niwĩ ĩsimasam norĩ ma hã. \p \v 44 — Tawamhã ta norĩ hã te za asa ĩ̱ma nharĩ za'ra, ãne: “Apito, e niwa wa tô taré wa te 're ai'madâ'â za'ra, mram na 're aihâimana mono ré hã, duré 'rubu 're sépata mono ré hã, duré wama aiwaihu'u õ nherẽ, nima hawi watẽme 're aimasisi mono na hã, duré ai'uza ãna 're aimorĩ wamhã, duré aihâzé na 're aihâimana mono ré hã, duré dazazéb 're, 're asa mono ré hã. E niwa wa tô ãne na hã taré wa te 're ai'madâ'â za'ra, wa te wasiwi 're aipawaptob za'ra mono ãna.” Ãne te za duré ta norĩ hã ĩ̱zadanharĩ na ĩ̱ma wa'rãmi za'ra, ĩ̱nhimi'e niwĩ ĩsimasam norĩ hã. \p \v 45 — Tawamhã ta norĩ ma, wa za duré ãne rowasu'u za'ra: “Tô sena wa aima rowasu'u za'ra wa'wa. Ti'ab ré, ã norĩ hã dama wapu na 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã ãne na te te 're robzépata za'ra mono ré hã, marĩ ĩwẽ na 're pawaptob za'ra wa'aba mono õ di. 'Re pawaptob za'ra wa'aba mono õ wamhã, ta norĩ hâiba u'âbâ, asiwi 're ĩ̱pawaptob za'ra wa'aba mono õ di duré.” Ãne wa za ta norĩ ma, tãma waihu'u na wa'rãmi za'ra, ĩ̱nhimi'e niwĩ ĩsimasam norĩ ma hã. \p \v 46 — Tawamhã ta norĩ hã te za oto ai'aba'ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhiti, ĩsimihâzém na za te te 're ĩrobzépata u'âsi za'ra mono zéb u hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're ĩ'madâ'â pese za'ra mono norĩ si, te za ĩ'rata 're hâimana u'âsi za'ra, rowẽ u'âsi ãma. \c 26 \s1 Zezusihi ãma da te ĩrosa'rata za'ra zé, da te dasiwi wĩrĩ da \r Marcusi 14.1-2; Rucasi 22.1-2; Zuwã 11.45-57 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã tinhimiroti na uburé ãne na te te dama rowahutu parimhã, ma tô wama nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, ãne: \p \v 2 — Romhuture di oto, dato hã da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zéb u hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Ezitu hawi te te ĩdawaibuzém na ãma dasipo're pu'u za'ra da, Pascowa na dato nhisi hã. Awẽ amo na te za ĩwa waptãrã, bâdâ hã. Ãne hã aima waihu'u pese za'ra wa'aba di. Tawapsi te za oto dasiwi ĩ̱hâiba nhomri ni, Danho'reptui'wa da 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱pisudu hã, da te dasiwi ĩ̱zasõmri da hâiwi, wedepo'o nhonhi'rãmi na. — Ãne ma tô Zezusi hã sina wama rowasu'u sirõmo za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \p \v 3 Tawamhã sasedoti ĩpire norĩ hã, duré zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã ma tô si'rã'õtõ, Caipasihi nhorõwa u, 'ri za'ẽtẽ u. Ta hã sasedoti ĩpire uptabi, 're ĩhâimana mono, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa. \v 4 Tawamhã, sitẽme si'rã'õtõ wamhã, ma tô sima ãma rosa'rata za'ra. Taha wa, te roti hã pi'uriwi siwi 'manha, Zezusi hã pi'uriwi te te siwi âri da, da te oto dasiwi wĩrĩ da. \v 5 Ãne te sima ãma roti za'ra: \p — Dasa hã da te 'manharĩ za'ra ré, wa te wasiwi âri õ di za, wazada dazahi za'ra õ'umnhasite, wazada dahâimana za'ra tõ da. — Ãne ma tô sima ãma roti 'rãsutu za'ra. \s1 Pi'õ nhoprubzé wasu'u, Zezusihi ma \r Marcusi 14.3-9; Zuwã 12.1-8 \p \v 6 Tawamhã Zezusi hã ma tô mo, Betãnha na 'ri wa'õtõ nhisi u. Tame te oto nhamra, Simahã nhorõwa ãma, ĩ'wa're ré nhorõwa ãma. \v 7 Tawamhã sai ma sãmra ré, ma tô pi'õ hã ĩtẽme wi, Zezusihi u. Wedewa'u zadaze hã ma siré sada ãwisi, ẽtẽ 'manharĩ 'remhã, simhi ne 'remhã ĩdup syryre wamhã. Wa'âbâ za'ẽtẽ di ta hã, wedewa'u zadaze hã. Wa'âbâ za'ẽtẽ nherẽ, ma tô Zezusihi 'rã nhisiwi sa'wa pi'õ hã, tãma sawi wa. \v 8-9 Tawamhã wa norĩ hã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã ãne hã wa te 'madâ'â za'ra wamhã, wa tô sada ab'ru za'ra ni, pi'õ da. Taha wa, wa tô wasima ãma nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Oro õ hã wa'âbâ za'ẽtẽ za, ma taré ĩ'rã nhisiwi sa'wa, wedewa'u zadaze hã. Te te dama wede 'wa'âhã, aré wa'âbâ za'ẽtẽ di. Tawamhã ĩwa'â hã te aré ĩsibrob'õ norĩ ma, te te sõmri. — Ãne wa tô wasima ãma nharĩ za'ra ni, pi'õ nhoprubzém na hã. \p \v 10 Tawamhã Zezusi hã wa te wasima ãma ĩnharĩ za'ra zé hã te te wawi waihu'u za'ra wamhã, te ãne na wazadanharĩ za'ra: \p — E marĩ da, te pi'õi ma ĩnharĩ za'ra wa'wa. Tãma nharĩ za'ra wa'aba tõ. Tô'ã. Ĩ'uwaibaba ma tô ãne na hã ãma ĩ̱zawi wẽ. \v 11 Ĩsibrob'õ norĩ hã te ai'rata 're si'ubumroi u'âsi 'wa, 're ĩpawaptob za'ra wa'aba mono zéb da hã. Tanei õ di, wa hã. Ai'rata 're ĩ̱nhamra u'âsi aba mono õ di za oto. \v 12 Pi'õ hã wedewa'u zadaze hã ĩ̱'rã nhisiwi te te sa'wari wamhã, za ĩ̱dâ'â wa, da te dasiwi ĩ̱nherẽzéb u te te ãma ĩ̱hâiba u'ré da, ma tô ãne hã ĩ̱ma 'manha, zudezu norĩ hâimanazéb zarina. \v 13 Daro mono bâ te za ĩ̱wasu'u wẽ na da te 're dapo're pu'u za'ra. Tawamhã pi'õ hã te te ĩ̱ma ĩ'manharĩ wẽ zém na zama, te za da te dasima 're wasu'u u'âsi za'ra, ãma 're dasipo're pu'u za'ra mono da. Tô sena, wa ãne aima waihu'u za'ra wa'wa. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \s1 Zudasi hã, Zezusi te te dama hâiba nhomri da, te te sima ĩrosa'ratazé wasu'u \r Marcusi 14.10-11; Rucasi 22.3-6 \p \v 14 Tawamhã 12 na Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã misi wa tô wa'maimorĩ ni, Zudasi Icarizoti na ĩsisi hã sasedoti ĩpire norĩ u, te te sadanharĩ za'ra da. \v 15 Tawamhã ãne te sadanharĩ za'ra: \p — Zezusi hã ma tô asima ĩwẽ za'ra wa'wa, asiwi âri aba da. E ãne hã aima wẽ za'ra wa'aba di za, te aima ĩhâiba nhomri za'ra wa'aba da hã. Aima wẽ za'ra wa'aba wamhã, e niha te za ĩ̱ma ĩ̱wa'âbâ za'ra wa'wa. — Ãne te ãma sadanharĩ za'ra, Zudasi Icarizoti hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa norĩ ĩpire za'ra norĩ hã. \p Tawamhã ãne na ãma sisaze za'ra wamhã, ma tô rob'uiprazé ĩsapotore hã tãma sa'rata za'ra, 30 na ẽtẽ'ubuzi'a prata 'manharĩ hã. Taha pari, ma tô tãma sõmri za'ra, Zudasihi ma. \p \v 16 Tawamhã ta hawim haré te oto Zudasi hã sima ãma rob'madâ'â u'âsi, nimahã bâtâ na Zezusi te te oto dama ĩhâiba nhomrizéb da hã, danhimiza'rese ãna dahâimana za'ra ré. \s1 Zezusi norĩ hã Pascowa na siré ĩsaihurizé wasu'u \r Marcusi 14.12-21; Rucasi 22.7-23; Zuwã 13.21-30 \p \v 17 Tawamhã bâdâ ma tô ĩwa waptãrã, ĩ'u'ẽtẽ duptoi'õ, da te 're ĩhuri mono zé hã, Pascowa na dato nhisi hã. Taha ré, wa tô Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wasina tété za'ra ni, wa te wasiwi sadanharĩ za'ra da, ãne: \p — E momo ma tô asima ĩrowẽ, asô ĩwanhipi za'ra zéb da hã, Pascowa na dato nhisi na ĩwasaihurizéb da hã. — Ãne, wa tô wasiwi sadanharĩ ni, Zezusi hã. \p \v 18 Tawamhã Zezusi te asa wama nharĩ za'ra: \p — 'Ri ahâ u te za oto ai'aba'réi wa'wa, aibâ hã asiwi sõpẽtẽ aba da. Tawamhã ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u wa'wa: “Wama rowahutu'wa hã wa za aima sadawa wasu'u za'ra ni, ãne: ‘Ĩ̱nhibâdâ hã romhuture di oto, Ĩ̱mama te te ĩpisutuzé hã, ĩ̱'ãma. Asõrõwa ãma wa za wasa hã huri ni, ĩ̱siré 're ĩnomro mono norĩ me, Pascowa na dato nhisi na 're ĩdasaihuri mono zém na hã.’ ” Ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'wa, aibâ ma. — Ãne hã ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra. \p \v 19 Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ãma uwaimrami za'ra ni, te te wama ĩwaihu'u za'ra zéb zarina. Wanhipi wa tô 'manharĩ za'ra ni, Pascowa na dato nhisizém na. \p \v 20 Tawamhã mara wamhã, wa oto asimro ni, wasiré wasaihuri da, 12 na wahâiba za'ra hã, Zezusihi me. \v 21 Tawamhã wasaihuri ré, ma tô Zezusi hã wama waihu'u sirõmo za'ra, ãne: \p — Tô sena, wa aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. Misire te za dama ĩ̱'maihâiba nhomri 'wa. \p \v 22 Ãne, wa te wasina mreme wapari za'ra wamhã, ma tô wawi tirobzei'õ pese za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ wi hã. Ãhã wamhã, misi si wa tô nasi ãma tãma romnomri za'ra ni, ãne: \p — Wanhib'apito, e wa hã te dama aihâiba nhomri da bâ, te ãne wama ĩnharĩ za'ra. — Ãne, wa nasi wasina tãma amrami za'ra ni, ãne na hã wasiwaihu'u za'ra õ wa. \p \v 23 Tawamhã asa te Zezusi hã duré wama nharĩ za'ra: \p — Za dama ĩ̱hâiba nhomri'wa hã, ĩ'u'ẽne hã te za piza'a 're ĩ̱siré di'i. \v 24 Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã duréihã ma tô ĩ̱dâ'âzém na rob'ui'éré sirõmo za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã. Ta norĩ hã te te ĩ̱'ãma ĩrob'ui'éré za'ra zéb zarina wa za ãma mo tô, ĩ̱dâ'âzéb u. Tane nherẽ, aibâ ma, tãma 're ropipa uptabi mono di za, za te te dama ĩ̱hâiba nhomri'wai ma hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono za te te azâri wamhã, te za sima rosa'rata, ãne: “Ĩ̱poto õ 'wa'âhã, aré wẽ di. E marĩ wa. Ãne na te 're robzépata mono õ wa aré.” Ãne te za 'râwi si'ãma rosa'rata, za dama ĩ̱hâiba nhomri'wa hã. — Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra. \p \v 25 Tawamhã Zudasi hã dama ĩsõmri'wa da hã te Zezusi hã sina sadanha, ãne: \p — Rowahutu'wa, e wa hã za te dama ĩ'aihâiba nhomri na, ma tô asina ĩ̱waihu. \p Tawamhã asa te Zezusi hã tãma tinha: \p — Tane tô. Asi'uihâ na ma tô ãne na hã asiwaihu. — Ãne ma tô Zezusi hã tizadawa na tãma wa'rã. \p \v 26 Tawamhã wasaihuri ré, ma tô ĩ'u'ẽne hã ti'â, Zezusi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te ĩré ãma tiwata, sõpru wa. Taha pari, ma tô te te wẽ'ẽ, ĩ'u'ẽne hã. Te te wẽ'ẽi mono parimhã, ma tô te te wama sõmri, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. Ãne te oto wama nharĩ za'ra: \p — Ã, ĩ'u'ẽne hã huri aba. Ã hã ĩ̱hâiba te wasu'u. — Ãne ma tô Zezusi hã sina wama waihu'u za'ra. \p \v 27 Taha pari, hâsizé hã ma duré ti'â, uwa 'ru 'rãi wa'u ĩsé ré hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te duré tiwata, sõpru wa. Taha pari, ma tô ĩré te te wama sõmri, uwa 'rãi wa'u ĩsé ré hã. Ãne te duré wama nharĩ za'ra: \p — Ã, rob'rãi wa'u hã âhuri aba, aihĩni. \v 28 Ã hã ĩ̱wapru, te wasu'u. Rob'rãi wa'u za'wari ne, te za ĩ̱wapru hã ĩ̱wi asa'wa, da'ahâ zada ĩ̱dâ'â wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã dawasédé hã te te oto 're ab'madâ'â tõ mono da, da'ãma. Ã hã ĩ̱wapru, ĩ̱wi sisa'wari wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tinhib'a'uwẽ ma, te te tãma ĩropisutuzé hã tô sena za te te tãma ãma 're ĩ'uwaimrami mono zé, te wasu'u. \v 29 Tô sena, wa za aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'wa. Ãne hã rob'rãi wa'u te 're hâsi mono õ di za oto, a'â. Niwapsi Ĩ̱mama hã uburé da'ãma 're sib'a'uwẽ mono wapsi, wa za duré te 're hâsi, asiré wa'aba. — Ãne ma tô wama siwasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \p \v 30 Tawamhã wanho're na wa tô ãma wawata za'ra ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma. Wanho're za'ra parimhã, wa tô wawairébé ni, Oriwera na ẽtẽ 'rãihâ nhisi u wasi'aba'ré da. \s1 Pedru hã te te dawi ĩ'udâzém na, Zezusi te te tãma ĩwaihu'u sirõmo zé wasu'u \r Marcusi 14.27-31; Rucasi 22.31-34; Zuwã 13.36-38 \p \v 31 Tawamhã Zezusi hã ma tô ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma rowasu'u za'ra, ãne: \p — A norĩ wa'wa hã ã barana, niha ĩ̱ma romhâimana wamhã, te za aihĩni asiwi ĩ̱rẽme 'wa. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ma tô ãne na ĩ̱'ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na hã: “Pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa hã wa za tĩwĩ. Tawamhã pone'ẽrebâ hã te za ropé.” Ãne na duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. \v 32 Tane nherẽ, asiwi ĩ̱rẽme aba nherẽ, ab're hawi apâ ĩ̱hâiwa'utu parip si, wa za aiwana ĩ̱morĩ 'wa, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi u, tamomo ĩ̱nhopẽtẽ za'ra wa'aba da. — Ãne ma tô Zezusi hã wama siwasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma. \p \v 33 Tawamhã Pedru, te Zezusihi ma tinha: \p — Asiré 're ĩwanomro mono norĩ hã aihĩni za te te airẽme za'ra nherẽ, wa hã te dame airẽme õ di za. \p \v 34 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha, Pedruhu ma: \p — Tô sena wa za aima rowasu'u. Ãma aipo're pu'u za. Ã barana si'a hârâ õ ré, te za si'ubdatõ dawi ĩ̱'udâ, aima ĩ̱za'rese õ na. \p \v 35 Tawamhã Pedru te duré tãma tinha, Zezusihi ma: \p — Wa hã asiré ĩ̱dâ'â da nherẽ, te dawi ai'udâ õ di za, te ĩ'aiwaihu'u õ na hã. — Ãne ma Pedru hã tizadawa na tãma wa'rã. \p Tawamhã õhõ na si, wa tô wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã tãma wasiwasu'u za'ra ni, za wa te dawi ĩ'udâ za'ra õ na hã. \s1 Zezusi norĩ hã Zésemani ãma ĩsi'ubumrozé wasu'u \r Marcusi 14.32-42; Rucasi 22.39-46 \p \v 36 Tawamhã Zezusihi me, wa tô ai'aba'ré ni oto, Zésemani na rob're nhisi u. Wasihutu wamhã, ma tô wama nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, ãne: \p — Ãme ĩ̱zô asimroi wa'aba. Õwa wa za a'â mo asiti wa'aba, romnhiwasi Ĩ̱mama ma, ĩ̱mreme da. — Ãne ma wama siwaihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 37 Tawamhã Pedru hã te siré saprõ, Zebedehe 'ra norĩ me. Tawamhã ma tô tiwi tirobzei'õ pese, Zezusihi wi. Za te te ĩrobzépatazé hã ma tô sima simimnhasi. \v 38 Tawamhã Pedru norĩ ma, te rowasu'u, Zezusi hã: \p — Ĩ̱pẽ'ẽzé hã sa'ẽtẽ na te ĩ̱ma tihâiba. Ĩ̱pẽ'ẽzé uptabi wa, wa aré dârâ. Ãme a'â asimroi wa'aba ĩ̱'rata, asõtõ ãna. Asõpré u'âsi aba. — Ãne ma tãma waihu'u za'ra, Pedru norĩ ma. \p \v 39 Tawamhã romhâ prã na ma tô ĩsiti timorĩ za'ra, Zezusi hã. Dumana na te nomro ti'ai wa, Timama ma, mreme da. Ãne te tãma mre: \p — Ĩ̱mama, asima wẽ wamhã, ĩ̱ma ba'a, ĩ̱dâ'âzé hã te sépata tõ da. Tane nherẽ, te ĩ̱sima ĩwẽzéb uwaibaba, ĩ̱ma pisutu õ di za. Asima ĩwẽzéb uwaibaba si, te 'manharĩ da hã, ĩ̱ma wẽ di. — Ãne te Timama ma siwasu'u, Zezusi hã. \p \v 40-41 Tawamhã Timama ma mreme pari, ma tô apâ mo, Pedru norĩ u. Sõtõ za'ra ré, ma tô siza za'ra. Tawamhã Pedruhu ma, te tinha, Zezusi hã: \p — E niha asimiza'rese syry na asãmra da hã, aima waihu'u õ di, ĩ̱siré. Satanasihi zada, asiptete sina 're aihâimana za'ra wa'aba mono da, asima 're wẽ za'ra wa'aba mono nherẽ, asi'uihâ na sada 're asiptete waihu'u za'ra wa'aba mono õ di. Taha wa, asimiza'rese te za ai'ubumroi wa'wa ãhãna hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, asima rowaptẽrẽ za'ra wa'aba da, Wa'uburé nhimiwada'uri wasété wi, te te aipawaptob za'ra wa'aba da. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 42 Tawamhã te duré romhâ prã na ĩsiti timorĩ za'ra, Timama ma mreme da. Ãne te tãma mre: \p — Ĩ̱mama, ĩ̱dâ'âzé hã te sépata da, asima wẽ wamhã, ĩ̱ma wẽ di duré, asima ĩwẽzéb uwaibaba, ĩ̱ma pisutu da. — Ãne te Timama ma siwasu'u, Zezusi hã. \p \v 43 Timama ma mreme pari, te duré apâ mo, Pedru norĩ u. Sõtõ za'ra ré, ma duré siza za'ra. Aptâ'â si te huri u'âsi, sõpré waihu'u ãna. \p \v 44 Tawamhã apâ te duré ĩsiti timorĩ za'ra Zezusi hã, Timama ma mreme da. Si'ubdatõ ma oto sina siri. Tô õhõ na si te tãma mre, tãma ĩmreme na'rata zéb zarina. \v 45 Tawamhã apâ te duré mo, Pedru norĩ u. Ãne te duré tãma nharĩ za'ra: \p — E niha bâ te zahadu asõtõ za'ra wa'wa bété. Ma'ãpé, waihu'u za'ra wa'aba. Romhuture di oto bâdâ hã, Ĩ̱mama te te ĩ̱'ãma ĩpisutuzé hã. Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã te za aibâ hã tãma ĩ̱hâiba nhomri za'ra oto, aibâ ĩwasété norĩ ma. \v 46 Oto aiwahutu za'ra wa'aba. Wasi'aba'réi hâ. Õhõta te we oto mo, dama ĩ̱hâiba nhomri'wa da hã. — Ãne ma Zezusi hã sina tãma waihu'u za'ra, tisiré norĩ ma. \s1 Zezusi hã da te dasiwi ĩ'ârizé wasu'u \r Marcusi 14.43-52; Rucasi 22.47-53; Zuwã 18.3-12 \p \v 47 Tawamhã Zezusi hã zahadu te te rowasu'u ré, ma we Zudasi hã sô wi, aré ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ siré, 12 na wahâiba za'ra siré hã. Da'ahâ na te duré we ĩsiré ai'aba'ré ni, sib'ézé 'wa pa ré, uibroi ré zama. Sasedoti ĩpire norĩ zadawa para te we ai'aba'ré, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ zadawa para zama. \v 48 Ãne ma tô Zudasi hã tãma waihu'u za'ra, te te siwi ĩ'âri wana ré hã: “Aibâ hã te tob'rata hârâ wamhã, ta hã te za asiwi ĩ'âri 'wa.” Ãne ma tô dama waihu'u, te te ãma ĩrosa'ratazém na hã, Zudasi hã. \v 49 Tawamhã wisi wi, ma tô ĩtẽme mo õne haré, Zezusihi u, awa'awi. Ãne te sawi, timreme na: \p — Rowahutu'wa, rowẽ na 're aihâimana mono. \p Tawamhã tob'rata hârâ na ma tô sawi, Zezusi hã. \v 50 Tawamhã Zezusi asa te tãma tinha, ãne: \p — Ĩ̱siwadi, te we tô ĩ̱zô aimo, marĩ hã ĩ̱'ãma 'manharĩ da. Ma'ãpé, niha ĩ̱ma rob'manharĩ su'u. \p Tawamhã ma tô sô ai'ré za'ra oto, Zezusihi zô, te te siwi âri da. Te te siwi âri wamhã, ma tô siwi pawasisi. \v 51 Tawamhã Zezusihi siré 're ĩmorĩ hã ĩ'rata ĩsa hã ma tô sib'ézé 'wapa waze. Te te wazere wi, ma romhuri'wa hã ãma po're nhizâ, sasedoti ĩpire uptabi ma, romhuri'wa hã. \v 52 Tawamhã Zezusi te tãma tinha, ĩ'u'a'wai ma: \p — Ma'ãpé, sib'ézé 'wapa hã apâ sẽrẽ. Ni'wam norĩ hã sib'ézé 'wapa na te te 're danhimroi mono wamhã, asa sib'ézé 'wapa na te za da te 're simro, tô te te ãma 're ĩdanhimroi mono zéb zarina. \v 53 Te ĩ̱sima wẽ 'wa'âhã, wa aré Ĩ̱mama wi waptẽ, hâiwa ãma tãma ĩromhuri'wa norĩ hã ahâ uptabi na te te we ĩ̱tẽme satõrĩ za'ra da, ãhãna ĩ̱'ãma sisaprĩ za'ra da, dawi. E ãne na ĩ̱'ãma rosa'rada hã waihu'u õ di bété. \v 54 Ĩ̱'ãma dawi sisaprĩ za'ra wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te ĩ̱'ãma uwaimrami õ di aré, duréihã ĩsadawa wasu'u'wa norĩ te te ĩ̱'ãma ĩrob'ui'éré za'ra zéb zarina hã, za niha ĩ̱'ãma ĩromhâimanazém na hã. Taha wa, te tiwi waptẽrẽ õ di za, Ĩ̱mama wi. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u, sib'ézé 'wapa na te te ĩda'mai'u'a ma. \p \v 55 Tawamhã Zezusi hã te oto dama rowasu'u, ãne: \p — E wa hã danhibrob zô dapãrĩ'wa pâ, ma bété we ĩ̱zô aihutu 'wa, sib'ézé 'wapa ré, uibroi ré zama. Bâtâ sidâpâsi wa tô asõ'a wa'aba 're ĩ̱simasisi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma 'ri 'wawi wa'ra 're, te dama 're rowahutu mono da. Zapre bété, tameb ré asiwi ĩ̱'âri za'ra wa'aba õ di. \v 56 Tane tô. Ãne hã ma tô ĩ̱'ãma tiromhâiba ãhãna hã, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré hã te te ĩ̱'ãma uwaimrami da. — Ãne te dama siwasu'u, Zezusi hã. \p Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô oto rẽme za'ra ni. Wawara sina wa dawi wasisa're. \s1 Dama roti'wa norĩ hã ĩsi'rã'õtõzé wasu'u, Zezusihi zada \r Marcusi 14.53-65; Rucasi 22.54-55, 63-71; Zuwã 18.12-14, 19-24 \p \v 57 Tawamhã Zezusi, da te oto dasiwi âri wamhã, ma tô dasiwi saprõni ni, Caipasihi nhorõwa u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa ĩpire uptabi nhorõwa u, sasedoti ĩpire uptabi u. Tame ma tô sô si'rã'õtõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã, duré dama roti'wa norĩ hã. \v 58 Zezusi hã da te dasiwi saprõni ré, te Pedru hã romhâ na te te pibu. Sasedoti ĩpire uptabi nhorõwa u, te ĩsarina mo. Wisi wamhã, 'ri 'wawi wa'ra 're, ma ãzé. Sébré wamhã, tame te dame nhamra rowi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa 'madâ'â'wa norĩ me. Zezusi hã te te 'madâ'â da, te nhamra, niha da te tãma rob'manharĩ õ'umnhasite. \p \v 59 Tawamhã sasedoti ĩpire norĩ hã, duré uburé zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã, te ni'wam norĩ zô tinhopré, Zezusi hã marĩ te te 're ĩ'ab'manharĩ wasété mono zém na, sadawa nhipese na te te siwi ãma hiri da, tawapsi romanu norĩ hã te te siwi wĩrĩ da. \v 60 Tawamhã da'ahâ na ma tô taré Zezusihi ãma ĩwasédé hã sa'ra ni, dama roti'wa norĩ nho'a. Tane nherẽ, ãma dasisaze za'ra õ di, ĩwasédé hã dasisõ'a da te ãma ĩsa'ra za'ra zém na hã, taha zarina si, da te oto dasiwi ĩwẽ'õzéb da hã. Taré te nasi ĩwasédé hã ãma sa'ra ni, dazadawa nhipese na. Tawamhã aibâ norĩ hã ma tô sipisutu zahuré, dama ĩpire norĩ nho'a, ĩwasédé hã te te ãma ĩhiri zahuré zéb da hã. \v 61 Ãne te oto wasu'u zahuré Zezusi hã, ĩsõ'a za'ra: \p — Ã hã aibâ hã ma tô ãne dama siwasu'u, sadawa nhipese na: “Wa hã ĩ̱ma waihu'u pese di, ã hã 'ri 'rãihâ hã te sãmra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã, duré apâ te 'ri su'u da, si'ubdatõ bâdâ hã ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, te 'ri pari da.” Ãne ma tô dama siwasu'u. — Ãne te aibâ norĩ hã Zezusi hã taré wasu'u zahuré. \p \v 62 Tawamhã sasedoti ĩpire uptabi hã ma tô hâiwi za, dawa'wa. Ãne te sadanha, Zezusi hã: \p — E asadawa na dama ãma wa'rãmi ãna, da te dasiwi ĩ'aiwasu'u wasété na hã. E tô ĩsarina ma tô aiwasédé hã ai'ãma hiri zahuré. E taré. — Ãne te sadanha. \p \v 63 Tane nherẽ, te Zezusi hã ari'iwi za. Tawamhã sasedoti ĩpire uptabi hã te duré sadanha: \p — E a hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ'aipisudu. E a hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra. Ma'ãpé sena na wama asiwasu'u na. Wawi ai'udâ tõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. \p \v 64 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Tahata ma tô tane hã tô ĩ̱'ãma ĩwaihu. Ãne wa za duré aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'wa. Wa hã dasiré ĩ̱podo hã te za asiwi ĩ̱'madâ'â za'ra wa'wa, ĩwaihu'u pese uptabi nhimire niwĩ 're ĩ̱nhamra mono na, dama ĩ̱pire na. Hâiwa'a na apâ we ĩ̱morĩ wamhã, te za ãne na ĩ̱'madâ'â za'ra wa'wa. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma siwasu'u za'ra. \p \v 65 Tawamhã sasedoti ĩpire uptabi hã, Zezusihi mreme te te wapari wamhã, ma tô ti'uza hã hâiwazu, te te wẽ'õ wa, tipẽ'ẽ na sada sahi wa. Tawamhã ĩsi'rã'õtõ norĩ ma, te oto tinha, ãne: \p — Tâibâ oto. Aibâ aimawi norĩ zô, ai'maihârâ aba õ di za, Zezusi te te wama ĩwasu'u za'ra da hã, ĩwasété na. 'Re ĩhâimana u'âsi mono newa, si'uihâ na ma tô tiwaihu'u pe hã sina tihi, wasine 're hâimana mono nherẽ. Si'uihâ na ma tô timreme wasété. Ĩmreme ma tô ĩwapari za'ra wa'wa. \v 66 E marĩ tawamhã, ma tô ãma ĩpisutu za'ra wa'wa. — Ãne te ãma da'a'mahâ. \p Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Tiwasédé hã ma tô 'manha. Te za tô dârâ. \p \v 67 Tawamhã te te oto siwi wẽ'õ pese za'ra wa, ma tô tizadaipro na nasi siwi ubu uptob za'ra. Tinhib'rata hi'rãti na, te duré nasi siwi ahâ. Tinhib'rata na te duré nasi ĩ'ubu wi siwi ahâ. \v 68 Tawamhã te te nasi siwi ahâri sina, te nasi 'mahârâ za'ra, ãne: \p — A hã danho'reptui'wai wamhã, ma'ãpé ai'azâri'wa norĩ hã wama wasu'u za'ra na. — Ãne te nasi ãma wa'ẽ za'ra sina 'mahârâ za'ra. \s1 Pedru hã, Zezusi te te dawi ĩ'udâzé wasu'u \r Marcusi 14.66-72; Rucasi 22.56-62; Zuwã 18.15-18, 25-27 \p \v 69 Tawamhã Pedru, 'ri 'wawi wa'ra 're, rowi sãmra ré, ma tô pi'õ hã 'râwi ĩtẽme za. Sasedoti ĩpire uptabi ma romhuri'wa, pi'õ hã. Ãne te tãma tinha, Pedruhu ma: \p — A zama te Zezusihi siré 're aimo, Darireza ãma aré 're ĩsãmra mono siré. \p \v 70 Tawamhã Pedru te tiwi ai'udâ, uburé danho'a, ãne: \p — Te waihu'u õ di, we ĩ̱ma ĩnharĩ hã. — Ãne ma pi'õi ma, asa tizadawa na wa'rã. \p \v 71 Tawamhã te oto mo, 'ri 'wawi wa'ra ãma 'ridawa u. Tame sãmra ré, ma tô duré pi'õ ĩhâiba amo hã tisã Pedru hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa norĩ nhib'apito ma romhuri'wa hã. Te te sãmri wamhã, ĩ'rata ĩsimasam norĩ ma, te wasu'u za'ra, ãne: \p — Õ hã Zezusihi siré 're ĩmorĩ, Nazaré ãma aré 're ĩsãmra mono siré. \p \v 72 Tawamhã Pedru te duré dawi ai'udâ, ãne: \p — Tô sena, wa aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. Ta hã ĩ̱ma sa'rese õ di, aibâ hã. \p \v 73 Tawamhã syry na ãma ronomro wi, ma duré ĩ'rata ĩsimasam norĩ hã 'râwi ĩtẽme aimasa Pedruhu u, te te tãma nharĩ za'ra da, ãne: \p — Darireza ãma 're ĩdamreme zusi mono ne, aimreme hã. Taha wa, wa tô wasiwi aiwaihu'u ni, Darireza ãma aré 're asãmra mono na. Taha wa, tô sena wa tô duré wasiwi aiwaihu'u ni, Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ siré 're aimorĩ na. — Ãne hã ma tô tãma waihu'u za'ra, Pedruhu ma. \p \v 74 Tawamhã Pedru te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Mare di. Tane na ĩ̱waihu'u nherẽ, õ hã ĩ̱ma sa'rese õ di. Tô sena te aiwi udâ za'ra wa'aba di pâ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱'azâri pé. — Ãne te tãma sina waihu'u za'ra. \p Tawamhã ãne na dama siwasu'u wi, ma tô si'a hã hârâ watobro, awa'awi. \v 75 Tawamhã Zezusi te te tãma ĩwaihu'uzém na ma sina po're puru, Pedru hã. Ãne Zezusi te te tãma ĩwaihu'u sirõmo zé hã, ĩsõwa: “Si'a hã hârâ õ ré, si'ubdatõ te za dawi ĩ̱'udâ, ĩ̱zadawa para õ nherẽ.” Ãne Zezusi hã te te tãma ĩwaihu'u sirõmo zé hã. \p Tawamhã ãne na oto ĩmreme na sina po're pu'u wamhã, ma tô watobro rob u, Pedru hã. Taha wa, te oto aiwa'õ, sina pẽ'ẽzé uptabi wa. \c 27 \s1 Zezusi hã, apito Piratuhu u, da te dasiwi ĩsaprõnizé wasu'u \r Marcusi 15.1; Rucasi 23.1-2; Zuwã 18.28-32 \p \v 1 Tawamhã mararé ma uburé sasedoti ĩpire norĩ hã, duré zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã si'rã'õtõ, te te sima ãma roti za'ra da, Zezusihi ãma, te te dama sõmri za'ra da, da te dasiwi ĩwĩrĩzéb da hã. Taha da, te roti hã sima 'manharĩ za'ra, Zezusihi hâiba na. \v 2 Tawamhã sasedoti ĩpire norĩ zadawa para, ma tô Zezusi hã dasiwi pawasisi ni, da te dasiwi saprõni da, Piratuhu u. Ta hã Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma da'madâ'â'wa, romanu norĩ nhib'apito uptabi nhimipisudu. Tawamhã ĩtẽme da te dasiwi ãwisi wamhã, ma tô tãma hâiba nhomri ni, Zezusi hã, Piratuhu ma. \s1 Zudasihi dâ'âzé wasu'u \r Atusi 1.18-19 \p \v 3 Tawamhã Zudasi, dama ĩhâiba nhomri'wa hã, Zezusi dâ'â da, da te dasiwi ĩpisutu na siwaihu'u wamhã, ma tô si'ruiwapa. Taha wa, 30 na rob'uiprazé ĩsapotore hã ẽtẽ'ubuzi'a prata 'manharĩ hã ma tô apâ tãma sõmri za'ra, sasedoti ĩpire norĩ ma, duré zudezu norĩ ma roti'wa norĩ ma zama. \v 4 Tawamhã ãne ma tô tãma siwaihu'u za'ra: \p — Ĩ̱wasédé hã wa tô 'manha, ãhãna hã. Marĩ hã te te 'manharĩ wasété õ nherẽ, wa tô aima hâiba nhomri za'ra wa'wa, asiwi wĩrĩ aba da. — Ãne na ma tô tãma siwẽ'õ za'ra Zudasi hã, dama ĩpire norĩ ma. \p Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — E marĩ, wa te wasiwi ãma 'manharĩ da bâ. E wate bâ. Ta hã ate hã. Asiwaprosi ma aiwasédé hã ãma ĩ'manha. — Ãne ma asa tãma waihu'u za'ra, Zudasihi ma. \p \v 5 Tawamhã Zudasi hã rob'uiprazé ĩsapotore ma tô sãmra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma, 'ri para. Te te sãmra pari, ma tô watobro rob u. Tawamhã siwĩrĩ da, ma tô 'râwi sisõ'reti, wedenhorõ na. \p \v 6 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa norĩ ĩpire za'ra hã ma tô rob'uiprazé ĩsapotore hã siwi waibu, sasedoti ĩpire norĩ hã. Te te siwi waibui wamhã, ma tô sima ãma roti za'ra, ãne: \p — Ã hã rob'uiprazé hã dawaprui wa'âbâzé. Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézéb zarinai õ wa, rob'uiprazé nhemezéb 're, wa te wasiwi sẽrẽ waihu'u õ di za, wedehâpâ 're, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb te, danhoprubzé wazari. — Ãne ma tô sima ãma rowaihu'u za'ra. \p \v 7 Taha wa, ãma sisaze za'ra parimhã, tô õhõ na rob'uiprazém na ti'a hã ma tô siwi uipra, zé na piza 'manharĩ'wa nhipti'a hã. Darob amoi hawi, Zeruzarẽ u 're ĩdasihutu mono norĩ hã tame 're dadâ'â za'ra mono wa, adâ da te 're ĩséme mono zéb da hã, ma siwi uipra, ãma. \v 8 Taha wa, ti'a hã Dawaprui wa'âbâ na da te dasiwi ĩ'uipra na te oto da te 're sisi za'ra. \v 9-10 Ãne ma tô tiromhâiba, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã te te ãma ĩrowaihu'u sirõmo zéb zarina, Zeremiasi na ĩsisi hã. Ãne na ma tô ãma rob'ui'éré siro, duréihã: \q1 “Tawamhã 30 na rob'uiprazé ĩsapotore hã ma tô ubuni na siwi ti'â, zé'a na piza 'manharĩ'wa nhipti'a hã te te siwi ãma uipra da. Taha wa, ma tô Izarazéhé nhihudu norĩ hã siwi pisutu, 30 na te te tãma ĩwa'âbâ za'ra zéb da hã. Ãne ma tô 'manharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱ma ĩ'ruzéb zarina, te tãma 'ru za'ra da.” \m Ãne duréihã ma tô Zeremiasi hã ãma rob'ui'éré siro, ãne na hã. \s1 Apito Piratu, Zezusi te te ĩsadanharĩzé wasu'u \r Marcusi 15.2-5; Rucasi 23.1-5; Zuwã 18.33-38 \p \v 11 Tawamhã Zezusi hã Zudeza ãma da'madâ'â'wa nho're, te oto za, Piratuhu nho're. Tawamhã Piratu te sadanha, ãne: \p — E a hã, zudezu norĩ nhib'apito. \p Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Tahata ma tô tane hã tô ĩ̱'ãma ĩwaihu. — Ãne ma asa tizadawa na tãma ãma wa'rã. \p \v 12 Tawamhã sasedoti ĩpire norĩ hã duré dama roti'wa norĩ hã ma tô siwi wasu'u wasété za'ra Zezusi hã, Piratuhu ma. Tane nherẽ, Zezusi hã tizadawa na te te tãma ãma wa'rãmi za'ra õ di, asa. \v 13 Tawamhã Piratu te oto sadanha: \p — E asina dazadawa 'rui õ di bété, da te nasi dasiwi aiwasu'u wasété za'ra zém na hã. E asi'uihâ na asadawa na wa'rãmi ãna, dama. — Ãne ma tô aré Piratu hã Zezusihi ma waihu'u. \p \v 14 Tawamhã dama ĩpire norĩ hã te te nasi siwi wasu'u wasété za'ra nherẽ, tizadawa na te te ãma wa'rãmi õ di, Zezusi hã. Te te ãma wa'rãmi õ uptabi di. Ãne wa, ma tô apito Piratu hã ãma titob'uzu, Zezusihi ãma. \s1 Zezusi, da te dasiwi wĩrĩ da, Piratu te te dama ĩhâiba nhomrizé wasu'u \r Marcusi 15.6-15; Rucasi 23.13-25; Zuwã 18.38–19.16 \p \v 15 Pascowa na dasai 'manharĩzép sidâpâsi, ma tô apito Piratu hã misi si te te 're da'azani, dazazém hawi, da te tiwi 're ĩwaptẽrẽ za'ra mono zéb zarina. \p \v 16 Aibâ hã dazazéb 're, te dame 're sa, Barabasi na ĩsisi hã, ĩhâimana wasété na dama ĩwaihu'u pe hã. \v 17-18 Zezusi hã ĩwẽ na si te te dama 're rowahutu mono 'ru te, ma tô zudezu norĩ ma ĩpire za'ra norĩ hã te te siwi 're 'ruiwapari, õ norĩ upana Zezusihi ãma si 're datob'uzu za'ra mono 'ru te. Ãne zarina ma tô siwi hâiba nhomri za'ra tãma, apito Piratuhu ma. Ãne na da te dasiwi 're ĩ'ruiwapari za'ra mono zéb zarina, da te tãma ĩhâiba nhomri na ma tô apito Piratu hã ãma da'awaihu'u. Taha wa, te ãne ãma da'azadanha, da'ahâ na, ĩtẽme dasi'rã'õtõ wa: \p — E 'wa hã te tawamhã asima ĩwẽ za'ra wa'wa, te tãma ĩrob'ru da hã. E Barabasi. E Zezusi, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na da te 're ĩsisi za'ra mono. — Ãne te ĩhâiba na zahuré ãma da'azadanha, Piratu hã. \p \v 19 Tawamhã Piratu hã te te 're ĩda'awaihu'u mono zéb da, roti ma, 're ĩsimasisi mono zéb ãma sãmra ré, ma tô ĩmro hã timreme hã tãma tisõ. Ãne ma tãma waihu'u: \p — Ma'ãpé ãma rosazâri, aibâ ãma. Ta hã tiha te te 're ab'manharĩ mono õ di. Barana hã ĩ̱nhotõ 'rowi te ĩsawẽrẽzém na hã wa tô ãma robzépata za'ẽtẽ, taha na hã. Ãma ĩ̱pẽ'ẽzé uptabi di. Taha wa, te za ãma ĩrosazâ. — Ãne na ma tô ĩmro hã tãma sadawa wasu'u ni, Piratuhu ma. \p \v 20 Ãne ré, ma tô sasedoti ĩpire norĩ hã duré dama roti'wa norĩ hã da'ahâ norĩ ma 're sadawa si'aba'ré za'ra, Barabasihi si Piratuhu wi, da te waptẽrẽ za'ra da, dazazém hawi te te tãma rob'ru da, duré Zezusihi si te te dama hâiba nhomri da, taha si da te dasiwi wĩrĩ da, ĩsadawa para. \v 21 Tawamhã apito Piratu hã ma tô duré da'mahârâ na sahu, ãne: \p — E 'wa hã te tawamhã asima ĩwẽ za'ra wa'wa, te aima tãma ĩrob'ru za'ra wa'aba da hã, dazazém hawi aima watobro za'ra wa'aba da. \p Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra ni: \p — Barabasihi ma, rob'ru na, taha si dazazém hawi watobro da. \p \v 22 Tawamhã Piratu te duré ãma da'azadanharĩ zahu, ãne: \p — E marĩ, wa za tawamhã aima ãma pisutu za'ra wa'wa, Zezusihi ãma hã, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na da te 're ĩsisi za'ra mono ãma hã. \p Tawamhã aihĩni ma tô ãne ãma 'mahârâ za'ra ni: \p — Wedepo'o nhonhi'rãmi na da te dasiwi sasõmri, dâ'â da. \p \v 23 Tawamhã Piratu te duré asa dama tinha: \p — E marĩ te te 're ab'manharĩ wasété mono bâ. — Ãne te dama tinha, asa. \p Tane nherẽ, ãne na hã da te wapari õ di. Dahârâ 'rãihâ na te oto nasi 'mahârâ za'ra ni: \p — Wedepo'o nhonhi'rãmi na da te dasiwi sasõmri, dâ'âre da. — Ãne te dahârâ 'rãihâ na nasi dasiwi 'mahârâ u'âsi ni, Zezusihi hâiba na. \p \v 24 Tawamhã Piratu, marĩ hã te te oto ãma waihu'u õ di, da te oto dasiwi ãma ĩrosazârizéb da hã. Aihĩni te oto õhõ da si tahâimana za'ra ni, Zezusihi da, dazahi uptabi na. Ãne na te te sina waihu'u wamhã, ma tô piza'a zô da'mazatõ, ãma sisimisõ da, uburé danho'a. Tawamhã Zezusihi ãma marĩ ĩwasédé hã te te ĩ'manharĩ õ na aihĩni da te ĩwaihu'u za'ra zéb da hã, ma tô danho'a sisimisõ. Ãne te duré dama siwasu'u: \p — Zezusi hã da te wĩrĩ da, te dama 'rui wamhã, ĩ̱wasédé hã te 'manharĩ õ di za, wa hã. Mare di. Ate za'ra wa'aba si, ta hã. — Ãne te Piratu hã dama siwasu'u. \p \v 25 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra ni: \p — Wẽ di tô. Wa te wasiwi ĩwaptẽrẽzéb zarina, da te dasiwi wĩrĩ wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wahâ za'ra pé tô, wa'ra norĩ zama wanhihudu norĩ zama, wawasédé hã wa te ãma 'manharĩ za'ra di pâ. — Ãne ma asa tãma tasiwaihu'u za'ra ni, Piratuhu ma. \p \v 26 Tawamhã da te tiwi ĩhâiba waptẽrẽ za'ra zéb uwaibaba, ma tô Piratu hã da'wapéi'wa norĩ ma 'ru za'ra oto, Barabasihi ma si te te tãma rob'ru da, dazazém hawi dama watobro da. Ma tô duré tãma 'ru za'ra, Zezusi hã powawẽ hâiwaré na te te siwi 're pré'é mono da, taha pari te te duré siwi sasõmri da, wedepo'o nhonhi'rãmi na dâ'â da oto. \s1 Zezusihi ãma, da'wapéi'wa norĩ hã nasi ĩwa'ẽ za'ra zé wasu'u \r Marcusi 15.16-20; Zuwã 19.2-3 \p \v 27 Tawamhã Piratuhu ma da'wapéi'wa norĩ hã ma tô Zezusi hã siwi 'mazé ĩsõrõwa u, 'ri 'rãihâ u. Te te siwi 'mazébré wamhã, tame da'wapéi'wa norĩ hã ma tô aihĩni ãma si'rã'õtõ. \v 28 Tawamhã ĩ'uza hã ma tô siwi waze. Tisi'ubuzém na ma ĩwa'rãmi siwi ãma hâiba ubu, ti'uza hâpa ĩhâ pré na, danhib'apito ãma 're ĩsi'uza za'ra mono zém ne hã. \v 29 'Wabzéré panhipti hã ma duré sada 'ma'manharĩ za'ra, ĩ'wa ahâ hã. Taha pari, ma ĩ'rã nhisiwi tãma hiri za'ra, te te ãma siwi sõpre da, danhib'apito hã ãma 're ĩsisõpre za'ra mono ne hã. Wedehu ma duré ĩsib'rata tãma hiri za'ra, ĩsib'rata nhimire niwĩ, danhib'apito hã tinhiwedehu ré, 're ĩsimasisi mono ne. Tawamhã hi'rãtitõ ma tô nasi ĩsõ're tãma asimro, ãma wa'ẽ za'ra sina te te nasi sawi za'ra da, ãne: \p — Zudezu norĩ nhib'apito, rowẽ na 're aihâimana mono. — Ãne te nasi ãma tiwa'ẽ za'ra, tô sena newa. \p \v 30 Tizadaipro na te duré nasi siwi uptob za'ra. Wedehu te duré nasi tiwi mrami za'ra, ĩ'rãi wi, te te nasi siwi ãma ahâri da. \v 31 Tawamhã nasi ãma wa'ẽ za'ra parimhã, zazahâ hâpa ĩhâpré hã ma tô apâ tiwi wazere za'ra. Apâ ma duré siwi uza, 're ĩsi'uza mono zém na. Taha pari, te oto siwi saprõ, te te siwi sasõmri da oto, wedepo'o nhonhi'rãmi na. \s1 Zezusi hã da te ĩsasõmrizé wasu'u, wedepo'o nhonhi'rãmi na \r Marcusi 15.21-32; Rucasi 23.26-43; Zuwã 19.17-27 \p \v 32 'Ri nho'õmo nhiti te te oto Zezusi hã siwi wazere wamhã, aibâ hã ma tô siwi tisã, Sima na ĩsisi hã. Sireni na ĩsa'ru nhisi hã. Te te siwi sãmri wamhã, ma tô tãma 'ru za'ra da'wapéi'wa norĩ hã, wedepo'o nhonhi'rãmi hã tinhisé te te tãma âri da, Zezusi te te sisada ĩ'âri hã. \v 33 Tawamhã ma tô oto siwi ãwisi, Dodota na sa'a nhisi u, da te 're ĩdanhimroi mono zéb u. Dodota hã wasimremezém na Da'rãihi na sa'a nhisi, te wasu'u. \v 34 Tamomo te te siwi ãwisi wamhã, uwa 'ru 'rãi wa'u ĩsé hã ma tô aré tãma sõmri za'ra Zezusihi ma, wedewa'u ĩsé na ĩwazari ré hã, te te hâ'rẽne da. Tane nherẽ, te te téiwai wamhã, te te sima wẽ õ di, te te hâ'rẽne da, Zezusi hã. \v 35 Tawamhã ma tô oto siwi sasõ, wedepo'o nhonhi'rãmi na. Te te siwi sasõmri pari, ma tô ẽtẽ zapotore ĩ'ui'éré ré hã nasi sima sãmra da'wapéi'wa norĩ hã, Zezusihi uzazéb zô. Taha zarina, ma tô sima ãma aipé. \v 36 Taha pari, te oto ĩ'rata asimro, Zezusi hã te te dawi 'madâ'â za'ra da, hâiwi sa'o ré. \v 37 Tawamhã Zezusihi 'rã nho'õmoi baba ma tô siwi sasõ, wedepo'o na rob'ui'éré hã, ĩwasédé hã da te ãma ĩhirizéb ui'éré ré hã. Ãne ãma ĩrob'ui'éré hã: “Ã hã Zezusi, zudezu norĩ nhib'apito.” \v 38 Zezusihi me ma tô aibâ norĩ hã dasiwi sasõmri zahuré ni, ĩsiré dâ'â zahuré da. Danhibrob zô dapãrĩ'wa norĩ, aibâ norĩ hã. Te ãma aiwa'aba zahuré ĩsimire niwĩ, duré ĩsimi'e niwĩmhã. \p \v 39 Ĩwa'wai baba, da te nasi ĩro'rahâri za'ra norĩ hã te nasi ãma tawa'ẽ za'ra ni, Zezusihi ãma. Nasi ãma da'rãsiwanarĩ za'ra sina, te nasi ãma wasété za'ra ni. \v 40 Ãma dawa'ẽ sina, te duré nasi ãne tãma nharĩ za'ra ni: \p — Oro a hã asima roti za, 'ri 'rãihâ hã sãmra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã, duré apâ 'ri da, si'ubdatõ bâdâ hã ai'ãma si'utõrĩ õ ré. A hã tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, ma'ãpé asisõ'reptu na. Wedepo'o nhonhi'rãmi hawi we si'ra na, atâ'â tõ da. — Ãne te nasi ãma dawa'ẽ za'ra sina 'mahârâ za'ra ni. \p \v 41 Sasedoti ĩpire norĩ zama te duré nasi ãma tiwa'ẽ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ zama, dama roti'wa norĩ zama. Ãne te nasi ta norĩ hã ãma tiwa'ẽ za'ra: \p \v 42 — Oro õ hã Izarazéhé nhihudu norĩ nhib'apito za. E niha hã bété, tinhimiromhõsi na te te 're da'anho'reptui mono nherẽ, 'râwi sisõ'reptu waihu'u õ di bété oto. Ãhãna wedepo'o nhonhi'rãmi hawi, we te te si'ra pé, wa te wasina ĩ'umnhasi za'ra zéb da hã. \v 43 Õ hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te sina 're umnhasi, ĩsiré 'râwi 're ĩmorĩ u'âsi na. Ma tô duré dama 're siwasu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra na. Ma'ãpé ãhãna 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sõ'reptu oto, wanho'a. — Ãne te nasi ãma tiwa'ẽ za'ra, zudezu norĩ ma ĩpire za'ra norĩ hã. \p \v 44 Tawamhã danhibrob zô dapãrĩ'wa norĩ hã ma tô duré nasi dasiré ãma tiwa'ẽ zahuré, ĩsiré dâ'â zahuré da, da te dasiwi ĩsasõmri zahuré hã. \s1 Zezusihi dâ'âzé wasu'u \r Marcusi 15.33-41; Rucasi 23.44-49; Zuwã 19.28-30 \p \v 45 Tawamhã ma tô ti'abzuma oto. Abzuma wamhã, ma tô tirobra, daro mono bâ. Bâdâ siprazéb u, te oto robra si nomro. \v 46 Tawamhã bâdâ sipra wi, te Zezusi hã Timama hã sa'ẽtẽ sina 'mahâ: \p — Eri, Eri, rema sabatani. Ãne wamremezém na hã: “Ĩ̱nhib'apito, Ĩ̱nhib'apito, e marĩ da, ma tô oto ĩ̱rẽ.” \p \v 47 Tawamhã ni'wam norĩ hã ĩ'rata ĩsimasam norĩ hã Zezusihi hârâ te te wapari za'ra wamhã, ma tô sima rowasu'u za'ra, ãne: \p — Õhõta Eriasihi zô te hâ, te te we pawaptob da. — Ãne te sima ãma romnomri za'ra. \p \v 48 Tawamhã ni'wa hã ĩ'rata ĩsimasam norĩ siré hã si'aba'ré na ma tô piza 're upsõzém ne hã 'mai'â, uwa 'ru 'rãi wa'u ĩsé na te te tãma ãma di'i da, Zezusihi ma, ĩwa'âbâ syry na. Tawamhã wedewaré 'rãsutu na ma tô ãma sapu'u, Zezusihi ma, te te wẽ da, te te upsõmri da. \v 49 Tane nherẽ, ĩsiré ĩsimasam norĩ hã ma tô ãma sipa'uwati za'ra, ãne: \p — A'â pé, wanhimipari za'ra wa'aba a'â, Eriasi we ĩtẽme morĩ õ'umnhasite, te te sõ'reptu da, dâ'â tõ da. — Ãne te a'â siwi ãma pa'uwati, te te tãma sõmri tõ da, te te ĩ'upsõmri da hã. \p \v 50 Tawamhã Zezusi hã ma tô duré tihârâ 'rãihâ na ãma sahu, ĩrẽme ma. Taha pari ma pẽ'ẽ hai'utõ. \p \v 51 Dâ'â wi, zazahâ ĩhâpa hã 'ri 're wa'wa nhitobzé hã ma uihâ na hâihaipo'o aiwa, hâimo hawi pi'reba, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma hã. Ti'a hã te duré sãsã'ã. Sãsã'ã wamhã, ẽtẽ tõmo wawẽ hã ti'a 're ĩsimi'wara mono zama ma tõmo sipo'o. \v 52-53 Taha wa, ma tô duré adâ'â 'ru hã si'ridawa za'ra. Si'ridawa za'ra wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ hã aré 're ĩdâ'â za'ra mono hã ma tô apâ ahâiwa'utu ahâ uptabi na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ta norĩ hã, Zezusi hã ab're hawi za hâiwa'utu parimhã, te za ab're hawi wairé. Tawamhã Zeruzarẽ u te za asisi, 'ri nho'u ĩwẽ uptabi u, dama sihâi'ré za'ra da. Tawamhã da'ahâ uptabi na te za ãma tanhopré ni, tame. \p \v 54 Tawamhã Zezusi te te dawi ĩ'madâ'â za'ra norĩ hã da'wapéi'wa norĩ hã, duré da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wai me, ti'a ĩsãsã ĩwatobro hã te te 'madâ'â za'ra wamhã, duré uburé ropipa ĩwairébé mono te te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô sa'ẽtẽ uptabi tipẽ'ẽwara za'ra. Tawamhã ãne te sima nharĩ za'ra: \p — Nare õ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra. — Ãne ma tô ta norĩ hã ãma titob'uzu za'ra, da'wapéi'wa norĩ hã. \p \v 55 Tawamhã pi'õ norĩ hã ahâ na te 'madâ'â za'ra romhâ na, Zezusi hã hâiwi sa'o ré. Ta norĩ hã ma tô ĩsiré 're nomro Darireza hawi, Zeruzarẽ u, te te siwi 're pawaptob za'ra mono da. \v 56 Ta norĩ me, te Mariza Madarena hã dame za. Marizaha hâiba amo zama te dame za. Taha 'ra hã Ti'adu, Zuzé duré. Zebedehe mro zama te duré pi'õ norĩ me za. \s1 Zezusi dâ'â pari, da te dasiwi ĩsẽrẽzé wasu'u \r Marcusi 15.42-47; Rucasi 23.50-56; Zuwã 19.38-42 \p \v 57 Tawamhã ma tô bâdâ hã aipra pese oto. Taha wa, aibâ ĩsibro pe hã ma tô mo Piratuhu u, Zuzé na ĩsisi hã. Ta hã Arimateza na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩsãmra mono. Ta hã Zezusihi nhimiroti si te te 're ĩ'madâ'â pese mono. \v 58 Tawamhã, Piratuhu u oto morĩ wamhã, ma tô Zezusihi hâiba hã tiwi waptẽ, ab're 're, te te sẽrẽ da. Tawamhã apito Piratu ma tô dama ti'ru, Zezusihi hâiba hã da te tãma 'ru da. \v 59 Tawamhã Zuzé hã Zezusihi hâiba, ma tô ti'â. Taha pari ma tô ubu, zazahâ ĩhâirã na. \v 60 Te te hâiba ubu pari, ma oto tite ab're sirõmo wa tisẽ Zuzé hã, sa'a zahâpâ da te aré tãma ĩ'ab're sirõmo wa. Taha pari ma tô ẽtẽ tõmo zapodo hã te te pizari, ab're te te ãma ĩré sitob da. Te te sito pari, te oto mo, õne haré. \v 61 Zuzé hã Zezusihi hâiba te te sẽrẽ ré, te pi'õ norĩ hã ab're nho'õmoi baba aimasisi zahuré, Mariza Madarena norĩ hã duré Mariza ĩhâiba amoi me. 'Râwi te te ãma 'madâ'â zahuré da, te ĩ'rata aimasisi zahuré. \s1 Da'wapéi'wa norĩ hã, ab're nhitobzé te te siwi ĩ'madâ'â za'ra zé wasu'u \p \v 62 Tawamhã oto ãma awẽ wamhã, sasedoti ĩpire norĩ hã, duré parisezu norĩ hã ma tô Piratuhu nhorõwa u si'rã'õtõ, sabadu na romhuri zahârizém na. \v 63 Ĩtẽme si'rã'õtõ wamhã, ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Apito, õ hã ĩsadawa nhipe hã zahadu 're morĩ ré, dama 're ĩsiwasu'u mono zém na wa tô ãma wapo're pu'u za'ra ni, ãhãna hã. Ãne te dama 're siwasu'u: “Bâdâ si'ubdatõ ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, wa za apâ hâiwa'udu.” Ãne dama 're ĩsiwasu'u mono zé hã. \v 64 Taha wa, ãté ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã te za apâ siwi waze ĩhâiba hã, pi'uriwi. Tawamhã ãté sadawa nhipese na te za duré dama wasu'u za'ra, apâ ab're hawi ĩhâiwa'utu na hã. Zezusi hã 're morĩ ré, sadawa nhipese na te tô dama 're siwasu'u. Tane nherẽ, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã ãne na te te dama wasu'u za'ra wamhã, taha nhipai u te za duré dama sadawa hapese za'ra. Taha wa, te za dama ĩ'ru, sa'a zahâpâ ab're nhitobzé hã da te ĩré dasiwi 'madâ'â pese da, si'ubdatõ bâdâ, ãma ĩsi'utõrĩzéb u hã, ĩhâiba hã te te siwi wazere za'ra õ'umnhasite, pi'uriwi. — Ãne ma tô parisezu norĩ hã tiwi rowaptẽrẽ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa norĩ nhib'apito norĩ me. \p \v 65 Tawamhã Piratu te asa tãma nharĩ za'ra: \p — Tane tô. Da'wapéi'wa norĩ hã wa za tô pisutu za'ra, asiré si'aba'réi wa'aba da, ab're u. Mo oto ĩtẽme ai'aba'réi wa'aba pé, da'wapéi'wa norĩ ma, 'ru za'ra wa'aba da, ab're nhitobzé hã te te siwi 'madâ'â pese za'ra da, dawi. — Ãne te ĩtẽme tãma rob'ru za'ra, apito Piratu hã. \p \v 66 Tawamhã ab're u te oto ai'aba'ré, da'wapéi'wa norĩ siré. Tawamhã ẽtẽ tõmo zapodo hã, ab're nhitobzé hã marĩ na ma tô siwi upto, sitop tete na ĩré sab da, da te dasiwi sa'ré tõ da. Da'wapéi'wa norĩ ma, ma tô duré roti za'ra, ab're nhitobzéb 'rata simasab da, te te siwi 'madâ'â u'âsi za'ra da, sõtõ za'ra ãna. \c 28 \s1 Zezusi ĩhâiwa'utuzé wasu'u \r Marcusi 16.1-8; Rucasi 24.1-12; Zuwã 20.1-10 \p \v 1 Sabadu parimhã rowa'a wi, dumidu na ma tô Mariza Madarena norĩ hã sisaprõni zahuré Marizaha me, sa'a zahâpâ ab're u, Zezusi da te ĩsẽrẽzéb u. \v 2 Tawamhã simiza'rese õ ré, ma tô ti'a hã ĩré 're tiwara zahuré, hâiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa hã ĩtẽme wisi zahuré wamhã. Tawamhã hâiwa ãma romhuri'wa hã ma tô ab're nhitobzé hã sa'ré, ẽtẽ tõmo wawẽ hã. Te te sa'réi wamhã, ma tô ĩsisiwi nhamra. \v 3 Tã si'ubuzi ne ĩhâiba hã. Ĩ'uza hã rã uptabi di. \v 4 Tawamhã ab're 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô tipahi za'ra. Pahi uptabi za'ra wa, ma tô tirẽrẽ'ẽ za'ra. Tawamhã ti'ai u ma tô tãma ana. Dadâ'â wa, darési ãna 're ĩdanhimi'wara mono ne, ma tô rési ãna daba'wara. \v 5 Tawamhã hâiwa ãma romhuri'wa hã ma tô tãma nharĩ zahuré, pi'õ norĩ ma, ãne: \p — Ĩ̱ma aipahi wa'aba tõ. Zezusi hã da te dasiwi wĩrĩ wa, wedepo'o nhonhi'rãmi na da te dasiwi ĩsasõmri zô robzabui wa'aba da, te we ane wa'wa. Wa hã wa tô aiwaihu'u 'wa, we sô ĩrobzabui wa'aba zém na hã. \v 6 Tane nherẽ, ãme hâimana õ di. Te te sina ĩrotizéb zarina ma tô hâiwa'udu. We ane wa'aba pé, ĩnomrozé hã sabui wa'aba da. \v 7 Taha parip si, te za sa'ẽtẽ ane wa'wa, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ ma, wasu'u za'ra wa'aba da. Ãne te za tãma ĩwasu'u za'ra wa'wa: “Ma tô hâiwa'udu. Darireza u ma tô asõwa timorĩ za'ra wa'wa. Tamep si te za ĩsabu za'ra wa'wa.” Ãne na ĩmreme na ãma aipo're simrami aba tõ. — Ãne ma tô hâiwa ãma romhuri'wa hã pi'õ norĩ ma waihu'u zahuré. \p \v 8 Taha wa, te sa'ẽtẽ oto asamro zahuré ab're hawi, pahi te. Pahi zahuré nherẽ, tãma rowẽ zahuré di, pi'õ norĩ ma hã. Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ ma, te te rowasu'u zahuré da, te asamro zahuré. \v 9 Sisamroi ré, ma tô Zezusi hã sõpẽtẽ zahuré, pi'õ norĩ hã. Simiza'rese ãna sisamroi ré, ma sõpẽtẽ zahuré. Tawamhã Zezusi hã ma tô sawi zahuré, ãne: \p — Rowẽ na 're aihâimana aba mono. — Ãne te sawi zahuré, Zezusi hã. \p Tawamhã pi'õ norĩ hã ma tô oto 'râwi ĩtẽme aima'wara zahuré. Tinhib'rata na te te para zawi zahuré sina, ma tô ãma tiwata zahuré, tãma pire zahuré wa. \p \v 10 Tawamhã Zezusi te tãma nharĩ zahuré: \p — Aipahi wa'aba tõ. Mo oto ane wa'aba, ĩ̱sisãnawã norĩ ma, ĩ̱wasu'u wa'aba da, Darireza u ĩ̱zarina ãma si'aba'ré da. Tamep si te za ĩ̱zabu za'ra. \s1 Ab're 'madâ'â'wa norĩ, Zezusihi zô ab're baba wa, 'ri tẽme oto ĩsi'aba'rézé wasu'u \p \v 11 Tawamhã Mariza Madarena norĩ hã zahadu neb zahuré ré, ma tô ab're 'madâ'â'wa norĩ hã ni'wam norĩ hã ai'aba'ré, Zeruzarẽ u. Zahadu te duré ni'wam norĩ hã asimro, ab're 'rata. Tawamhã Zeruzarẽ u ĩsi'aba'ré norĩ hã, sasedoti ĩpire norĩ ma, ma tô rowasu'u za'ra, uburé ĩromhâimana mono zém na hã. \v 12 Tawamhã sasedoti ĩpire norĩ hã ma tô duré si'rã'õtõ, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ me, te te sima ãma roti za'ra da. Tawamhã ma tô rob'uiprazé hã sa'ẽtẽ na tãma sõmri za'ra, da'wapéi'wa norĩ ma, ab're 'madâ'â'wa norĩ ma, dama 're sadawa nhipese za'ra mono da, Zezusihi wasu'u na. \v 13 Te te tãma sõmri za'ra sina, te ãne nasi tãma nharĩ za'ra: \p — Ãne te za dama ĩrowasu'u za'ra wa'wa, Zezusihi hâiba na hã: “Ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã barana ma we sô aihutu. Wanhotõ ré ma tô siwi waze.” Ãne te za dama ĩrowasu'u za'ra wa'wa. \v 14 Tawamhã Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma danhib'apito hã ãne hã te te wapari wamhã, wa za tãma aiwasu'u wẽ za'ra wa'aba ni, asada sahi za'ra wa'aba tõ da, marĩ ĩ'upa za'ra wa'aba õ na hã, niha te te aima rob'manharĩ za'ra wa'aba tõ da. — Ãne ma tô tãma roti za'ra, da'wapéi'wa norĩ ma. \p \v 15 Tawamhã ab're 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô rob'uiprazé hã waibu, da'wapéi'wa norĩ hã. Te te sima waibui wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa norĩ nhib'apito norĩ, te te tãma ĩroti za'ra zéb zarina, ma tô 'manharĩ za'ra, ĩmreme hã. Ãne ma tô Zezusihi hâiba na rowasu'u zadawa nhipe hã te te ropé, zudezu norĩ nhipti'ai 'remhã. Ta hawim haré te zahadu rowasu'u zadawa nhipe hã 're hâimana, Zezusihi hâiba na hã. \s1 Zezusi hã tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, ĩsihâi'rézé wasu'u \r Marcusi 16.14-18; Rucasi 24.36-49; Zuwã 20.19-23; Atusi 1.6-8 \p \v 16 Tawamhã wa norĩ hã Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô ai'aba'ré ni Darireza u, 11 na wahâiba za'ra hã. Ẽtẽ 'rãihâ u wa ai'aba'ré ni, Zezusi te te wama ĩpisutu za'ra zéb u. \v 17 Tawamhã Zezusi hã wa te wasiwi sãmri wamhã, wa tô ãma wawata za'ra ni. Tane nherẽ, nima norĩ hã wa tô wawã za'ra ni, õ hãi õ newa. \v 18 Tawamhã Zezusi hã ma tô 'râwi watẽme timorĩ za'ra oto. Ma tô wama nharĩ za'ra, ãne: \p — Ĩ̱mama hã ma tô ĩ̱ma pisutu, ĩsadawa para dama ĩ̱pire na 're ĩ̱hâimana mono da, ti'ai ãma, hâiwa ãma zama. \v 19 Taha wa, te za 're ĩropéi wa'aba mo a'uwẽ mono bâ, dama 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'aba mono da, a'uwẽ mono bâ da te 're ĩ̱zaze za'ra mono da, taha zarina ĩ̱nhimiroti 'madâ'â'wa 're dahâimana za'ra mono da oto. Da te 're ĩ̱zaze za'ra mono sidâpâsi, te za â dawabzuri hã dama 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo, Ĩ̱mama nhisi na, duré ĩ̱nhisi na, duré Ĩ̱mama pẽ'ẽzani nhisi na, ta norĩ zadawa para. \v 20 Te za duré dama 're ĩroti za'ra wa'aba mo, uburé te aima 're ĩroti za'ra wa'aba mono zéb zarina, ĩ̱nhimiroti si da te 're 'madâ'â u'âsi za'ra mono da. Õne u'âsi, wa za asiré 're ĩ̱morĩ u'âsi za'ra wa'wa, ro ĩsi'utõrĩzéb u hã. Ãne na aipo're si'âri za'ra wa'aba õ di za. — Ãne ma tô Zezusi hã wama siwaihu'u za'ra sisa'u, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma.