\id LUK - - Xavánte NT -Brazil 2004 (DBL -2013) \h RUCASI \toc1 Zezu Cristuhu wasu'uwẽ na Rucasi te te ãma ĩrob'ui'érézé \toc2 Rucasi \toc3 Rc \mt1 Rucasi \mt2 Zezu Cristuhu wasu'uwẽ na Rucasi te te ãma ĩrob'ui'érézé \imt1 Ĩbaihâ wasu'uzé \ip à ĩbaihâ na rob'ui'éré'wa nhisi hã Rucasi na ĩsisi hã. Duré Atusi na rob'ui'éré'wa, ta hã. Ta hã aré dawede'wa (Corosu. 4.14). Zezusihi wasu'u na rob'ui'éré'wa hâiba amo norĩ hã ta norĩ hã zudezu, Mateusi, duré Marcusi hã, duré Zuwã. Rucasihi si zudezu õ di. Duré Tezopiru hã ĩsiré zudezu'õ ma, ma tô ã ĩbaihâ na rob'ui'éré hã tãma tisõ, Rucasi hã. \ip Tawamhã Rucasi hã ma tô Zezusihi wasu'u na rob'ui'éré, ĩwaptã'ãzém hawi sada 're ĩromhâimana mono zém na hã, hâiwa u apâ ĩmorĩzéb u hã. Ma tô duré wama ãma rowasu'u za'ẽtẽ za'ra, Zezusihi nhimirowahutuzém na hã. Ma tô duré wama wasu'u za'ra, Zezusi hã ti'ai ãma wasine za'ra ĩpoto na hã. Ma tô duré wama waihu'u za'ra, Zezusi hã a'uwẽ mono bâ te te 're da'anho'reptui mono da, wei ĩmorĩ na hã, duré zudezu norĩ tẽmep si we ĩmorĩ õ na hã. Taha wa, ma tô Zezusi hã dama siwaihu'u, ti'ai ãma dasiré ĩpoto na hã. \ip Duré Rucasihi nhimi'ui'éré zarina, wa za waihu'u za'ra ni, Zezusi hã ĩhâzé ré norĩ ãma 're ĩpẽ'ẽzé mono zém na hã, duré ĩsimarĩ'õ norĩ ãma hã, duré da te dasiwi 're ĩwẽ'õ za'ra mono norĩ ãma, duré samaritanu norĩ ãma, duré wasété na 're ĩnomro mono norĩ ãma. \c 1 \p \v 1-4 Tezopiru, asawi di. Ãhãna wa za aima rob'ui'éré, Wanhib'apito Zezu Cristuhu wasu'u na, sena na waihu'u da. Ni'wam norĩ hã ma tô Zezusihi wasu'u na te te 're dapo're pu'u na'rata za'ra, titõmo na te te ãma 're ĩ'madâ'â za'ra mono norĩ hã. Ta norĩ hã ma tô ĩwasu'u na'rata hawi wama rowasu'u za'ra. Tawamhã ĩsimirowasu'u zarina, ma tô ĩwasu'u na ãma rob'ui'éré za'ra ni, da'ahâ na. Taha wa, wa hã wa duré ĩ̱sima wẽ, te ãma aima rob'ui'éré da. Ĩwasu'u na'rata hawi, wa tô rosa'rata pese, te waihu'u pese da. Ni'wam norĩ hã ma tô ĩwasu'u hã aima wasu'u za'ra. Taha wa, wa tô ĩ̱sima wẽ, upsãtã pese na te aima rowasu'u da, rob'ui'éré na, Zezusihi wasu'u hã sena na waihu'u da. \s1 Zuwã Batitaha potozé wasu'u \p \v 5 Erodi hã zudezu norĩ nhipti'ai 're, apito na 're hâimana mono ré hã, aibâ hã te 're hâimana, Zacaria na ĩsisi hã. Zacaria hã sasedoti, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa. Abizaha nhihudu norĩ me, te te tãma 're romhuri za'ra. Ĩmro nhisi hã, Izabé na ĩsisi hã. Izabéhé hi'rada hã, Arã na ĩsisi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa, Arã hã. \v 6 Zacaria norĩ hã ma tô 're hâimana wẽ zahuré. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te 're 'madâ'â pese zahuré. Taha wa, tãma wẽ zahuré di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. \v 7 Tane nherẽ, 'ra zahuré õ di. Izabé hã 'ra waihu'u õ wa, ma tô 'ra ãna si'ĩhi zahuré. \p \v 8 Tawamhã nimahã bâtâ na ma tô Zacaria hã tinhimiromhuri hã 'manha, sasedoti te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb 'remhã. Taha te hã bâtâ wa, ma tô romhuri 'manha. \v 9 Ĩsiré norĩ hã ma tô tãma pisutu za'ra, 'ri para u sébré da, te te tãma romhuri da. Taha wa, 'ri para u, ma tô oto ãzé Zacaria hã, wedewati ĩsadaze hã wedeza ne na te te tãma zata da. \v 10-11 Tawamhã te te tãma zata ré, te ai'ubumro ni rowi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme zusi da. Ãne ré, hâiwa hawimhã uburé Danhib'apito ma romhuri'wa hã ma tô tãma sihâi'ré. Wedeza nhimire niwĩ te za, ĩsõ're uwaibaba, ro'o ré, wedewati ĩsadaze hã. \v 12 Tawamhã te te sãmri wamhã, ma tãma pẽ'ẽwara, Zacaria hã. Te te rosa'rata waihu'u õ di. \v 13 Tawamhã te tãma tinha: \p — Zacaria, aipahi tõ. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô aimreme hã wapa, tiwi ĩrowaptẽrẽzém na hã. Aimro te za oto ti'ra. Waptã'ã wapsi, ai'ra te za ĩsisi, Zuwã na. \v 14 Ai'ra hã aima waptã'ã aba wapsi, aima rowẽ wa'aba di za. Da'ahâ norĩ ma zama, rowẽ za'ra di za. \v 15-16 Prédu wapsi, ĩsimiroti hã pire di za. Taha wa, te za ĩsimiroti pire na waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Uwa 'rãi wa'u ĩsé hã te te 're hâsi mono õ di za. Duré âzé hã te te 're hâsi mono õ di za. Waptã'ã hawim haré, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ré 're mo. Taha si, te za te te 're wapari pese. Taha wa, te za tisiré Izarazéhé nhihudu norĩ hã te te 're apawapto tinhimiroti na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti si, da te 're 'madâ'â pese za'ra mono da oto. \v 17 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, te za 're mo. Wahi'rada Eriasihi ne, te za 're mo, mreme pire na, duré waihu'u pese na. Tawamhã ai'ra nhimiroti zarina, te za damama norĩ hã ti'ra norĩ hã te te 're sawi pese za'ra. Duré dapo're õ wamhã, te za apâ 're dasipizari za'ra, 're ĩdanomro wẽ mono zarina, oto 're danomro mono da. Ãne wamhã, te za danhimiza'rese sô 're danhimipari za'ra, Danhib'apito zô. — Ãne ma tô ĩwana ré ãma tãma rowasu'u, Zacariaha ma, hâiwa hawi romhuri'wa hã. \p \v 18 Tawamhã Zacaria asa ma tô sadanha, romhuri'wa hã: \p — E niha wa za asaze, tane na hã. Wa hã ĩ̱hi uptabire oto. Duré ĩ̱mro zama, ĩhi uptabire. — Ãne hâiwa hawi romhuri'wai ma, te tinha. \p \v 19 Tawamhã te duré asa tãma tinha: \p — Wa hã Dabrizé, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa. Ta hã ma tô we ĩ̱zatõ, rowasu'uwẽ hã te aima wasu'u da. \v 20 Tazahã, ĩ̱nhimirowasu'u na ĩ̱zazei õ di, sena na. Taha wa, te za aima rob'manha 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, aimreme õ na, ai'ra waptã'ãzéb u. Ai'ra waptã'ã wapsi, te za apâ aima tisõ, aimreme hã. — Ãne ma tô tãma rowasu'u, Dabrizé hã. \p \v 21 Zahadu te rowi sô mapari za'ra ni, Zacariaha zô. Sô danhimipari za'ra wamhã, ma ãma tatob'uzu za'ra ni, sô ĩrowaptâ'âzém na hã, 'ri para. \v 22 Tawamhã Zacaria hã ma tô oto datẽme watobro, rob u. Datẽme watobro wamhã, mreme waihu'u õ di. Taha wa, te dasima nharĩ za'ra ni: \p — Marĩ hã ma tô sõ'awi sabu Zacaria hã, danhotõ 'rowi, da te 're ĩrosawẽrẽ za'ra mono ne hã. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. Tawamhã, mreme waihu'u õ wa, ma tô tinhiptõmo na si dama rowasu'u. \p \v 23 Tawamhã Zacaria, te te romhuri pari, te apâ mo, ãma 're ĩdawata za'ra mono zém hawi, tinhorõwa u. \v 24 Syry na ãma ronomro wi, ma tô tiwasã, Izabé hã. Tawamhã a'amo ĩmrotõ na ãma ĩsi'utõrĩzém na hã watobro õ di, tinhorõwa hawimhã. \p \v 25 Tawamhã te sima tinha: \p — Ãhãna ma tô Wanhib'apito hã ĩ̱pawapto. Da te oto ĩ̱ma 're nharĩ za'ra mono õ di za, ĩ̱'ra õ na hã. — Ãne te tinha, Izabé hã. \s1 Zezusi za ĩwaptã'ãzém na, Dabrizé te te ĩwaihu'uzé wasu'u, Marizaha ma \p \v 26-27 Tawamhã a'amo ĩmropâ hã Izabéhé ãma oto si'utõrĩ wamhã, ĩwasã na hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma we duré satõ ti'ai u, Dabrizé hã, hâiwa ãma tãma ĩromhuri'wa hã. Nazaré u, ma we satõ, pi'õi ubuni ma, te te sadawa wasu'u da. Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, Nazaré hã. Pi'õ nhisi hã, Mariza na ĩsisi hã. Ta hã, azarudu. Niwapsi, Zuzéhé me te za sina timro zahuré, apito Dawihi nhihudu me. \v 28 Tawamhã ma tô we ĩtẽme wi, Marizaha u, hâiwa ãma romhuri'wa hã. Ĩtẽme wisi wamhã, te tãma tinha: \p — Mariza, rowẽ na 're aihâimana mono. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô aiwẽsã, Wanhib'apito hã. Taha wa, te za aima tinhopru, ĩwẽ uptabi na. — Ãne te tãma rowasu'u, Marizaha ma. \p \v 29 Tane nherẽ, Mariza hã te te waihu'u õ di, ĩsimirowasu'u hã. Taha wa, tipẽ'ẽ na, te sima tinha: \p — E niha bâ, te õne ĩ̱ma tinha. — Ãne te sima tinha. \v 30 Tawamhã te duré tãma tinha, hâiwa hawi romhuri'wa hã: \p — Mariza, aipahi tõ. 'Re aimorĩ wẽ na, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã aiwẽsã. \v 31 Taha wa, te za aiwasã. Ai'ra te za aibâ na aima podo. Ai'ra hã poto wapsi, Zezusi na te za ĩsisi. \v 32 Ai'ra hã prédu wapsi, dama pire na te za 're mo. 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra na ĩsisi hã za, danhipai u ĩpire uptabi 'ra na. Ta hã uburé Danhib'apito uptabi hã te za ti'ra ma pisutu, tihi'rata ne, si'apito da, Dawihi ne. \v 33 Danhib'apito 're morĩ wa, Zacoho nhihudu sidâpâsi, te za Ĩsib'apito 're sãmra. Õne u'âsi. Te za ãma 're sib'a'uwẽ u'âsi za'ra. — Ãne te Marizaha ma rowasu'u, hâiwa hawi romhuri'wa hã. \p \v 34 Tawamhã asa te tãma tinha, Mariza hã: \p — E niha wa za ĩ̱'ra, aibâ te sa'rese õ nherẽ. — Ãne te tãma tinha. \p \v 35 Tawamhã asa te tãma tinha: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za we aipawapto, tiwaihu'u pese na aiwasã da, ai'ra da. Taha da, te za Tipẽ'ẽzani hã we atẽme satõ. Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra na, te za ai'ra hã da te 're sisi za'ra. — Ãne te Marizaha ma rowasu'u. \v 36 Te duré tãma tinha: \p — Ana wapté hã wa za duré aima wasu'u, Izabé hã. Si'ĩhi uptabi nherẽ, ma tô tiwasã. 'Ra waihu'u õ na, ma tô da te 're wasu'u za'ra. Tazahã, wasã ré sãmra ré hã, 6 na ma tô oto ãma ai'utõ, a'amo hã. \v 37 Uburé marĩ hã tãma waihu'u pese di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Taha wa, ma tô tiwasã. — Ãne ma tô tãma rowasu'u. \p \v 38 Tawamhã Mariza te asa tãma tinha: \p — Wa hã, Wanhib'apito ma, romhuri'wa. Ta hã te te ĩ̱ma pisutu wa, wa tô ĩ̱sima wẽ, ĩmreme hã. — Ãne Mariza te tãma tinha. \p Tawamhã te te tãma rowasu'u pari, ma tô mo apâ hâiwa u, romhuri'wa hã. \s1 Mariza ĩmorĩzé wasu'u, Izabéhé u \p \v 39-40 Tawamhã bâdâ umro na ãma si'utõrĩ pari, ma tô Mariza hã sima robza'ra pese, tina waptéb u morĩ da, Izabéhé u. Tawamhã Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi u, te ĩtẽme mo si'aba'ré na, 'ri ahâ u, sa'a u. Tawamhã ma tô oto wi, Zacariaha nhorõwa u. 'Ri para u sébré wamhã, ma tô tina wapté hã sawi. \v 41 Tawamhã Izabé hã Mariza te te ĩsawizém na te te wapari wamhã, ma tô ĩwasã hã 're rési, ĩdi'i 'remhã. Tawamhã ma tô ti'ra wapté ma rowasu'u, Izabé hã. \v 42 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina, rowẽ te, te mreme 'rãihâ na tãma rowasu'u, ãne: \p — A hã pi'õ norĩ nhipai u, ma tô aima tinhopru, ĩwẽ uptabi na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ai'ra ma zama, te za tinhopru, ĩwẽ uptabi na, ai'uté norĩ nhipai u. \v 43 Duré a hã Wanhib'apito na te za 're aimo. Taha wa, ĩ̱ma aipire di. Tane nherẽ, asisawi õ di, we ĩ̱tẽme aimorĩ tõ da. Taha wa, ĩ̱ma rowẽ di. \v 44 Aimreme na ĩ̱zawi wi, ma tô ĩ̱'ra hã 're rési, ĩ̱di'i 'remhã, rowẽ te. \v 45 A hã aima rowẽ di. E tihai wa. Wanhib'apito hã te te aima ĩnharĩzém na ãma sazei wa, sena na. Taha wa, aima rowẽ di. — Ãne te ti'ra wapté ma tinha, Izabé hã. \s1 Mariza, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma ĩwatazé wasu'u \p \v 46 Tawamhã Mariza te tinha: \q1 \v 47-49 — Wanhib'apito ãma, wa za 're ĩ̱wata u'âsi. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Ĩ̱nho'reptui'wa, te 're mo. Tãma ĩ̱wapure nherẽ, ma tô ĩ̱'ãma rosa'rata. Taha wa, ĩ̱pẽ'ẽ na, wa 're ĩ̱to. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwaihu'u pe hã, ĩwẽ uptabi hã ĩwẽ na ma tô ĩ̱ma 'manha. Taha wa, ĩwẽ na te te ĩ̱ma ĩ'manharĩ wẽ na, te za dasima da te 're ĩ̱wasu'u u'âsi. \q1 \v 50 Ĩmreme, da te 're 'madâ'â pese za'ra mono wamhã, te za da'ãma 're pẽ'ẽzé u'âsi. Õne u'âsi. \q1 \v 51 Tiwaihu'u pese na 'râwi sina 're ĩwata za'ra mono norĩ hã te za te te wama 're awano'õ. \q1 \v 52 Apito norĩ hã te za roti hawi te te 're azani, wapure na oto 're nomro mono da. Tipire na sina 're ĩwata za'ra mono õ norĩ si te za te te 're apisutu, pire na oto 're nomro mono da. \q1 \v 53 Mra, da te 're sépata za'ra mono wamhã, sa'ẽtẽ na te za dama 're sõpru. Ĩsibrob ahâ norĩ hã te za sisiti te te 're azatõrĩ, ubana oto 're nomro mono da. \q1 \v 54-55 Duréihã wahi'rata norĩ ma, ma tô ropisutu, ĩsihudu sidâpâsi te te 're apawapto mono da. Taha wa, ma tô wa norĩ hã Izarazéhé nhihudu norĩ hã te te 're wa'apawapto, wa te tãma 're ĩromhuri za'ra mono hã. Simizawi pese wa, ma tô Abra'ãhã ãma 're pẽ'ẽzé u'âsi. Tiwi simani õ di. Duré ĩsihudu sidâpâsi, ma tô ãma 're pẽ'ẽzé u'âsi za'ra. Tiwi simani za'ra õ di. \m Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tiwata, Mariza hã. \p \v 56 Tawamhã Izabéhé 'rata sãmra ré, ma tô a'amo hã si'ubdatõ ãma ai'utõ. Taha pari, te apâ mo Mariza hã, tinhorõwa u. \s1 Zuwã Batitaha waptã'ãzé wasu'u \p \v 57 Tawamhã Izabéhé ãma ĩ'ra hã ĩsépu'uzé hã ma tô bâdâ hã ĩwa waptãrã. Tawamhã ma tô tãma podo, 'watébrémi na. \v 58 Poto wamhã, ĩ'rata 're ĩsõrõwa za'ra mono norĩ hã ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra. Ĩsisãnawã norĩ zama, ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tiwẽ hã te te tãma ĩsõmri na hã. Taha wa, te uburé ĩsabâdâ 're to za'ra. \v 59 Tawamhã bâdâ hã ĩwaptã'ãzém na hã, 7 na ma tô ãma ai'utõ. Taha wa, awẽm na ma oto sihâiwata nhizâri ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ 're morĩ da, ĩpibui pese zéb da, ma sihâiwata nhizâri ni. Tawamhã ĩmama nhisi na, te aré sisi za'ra ai'uté hã, Zacaria na, ĩsisãnawã norĩ hã. \v 60 Tazahã, ĩna hã te tãma nharĩ za'ra: \p — Maze di. Zuwã na, te za tinhisi. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 61 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — E mahãta ĩmama sisãnawã, ãma ĩsisizéb da hã. E Zuwã na, ma tô ti'manhisi. Mare di. Ĩmama sisãnawã hã ãma 'manhisi õ di, Zuwã na. — Ãne te ĩna ma nharĩ za'ra ni. \p \v 62 Tawamhã Zacaria te sadanharĩ za'ra, ĩ'ra nhisi na. \v 63 Tawamhã tinhiptõmo na, ma tô dama tinha, ĩbaihâ te te tãma âri za'ra da, ti'ra nhisi na te te rob'ui'éré da. Tawamhã wedepo'ore hã ma tô tãma âri ni, ĩsyryre hã. Tawamhã ãne ma tô rob'ui'éré: “Zuwã na ĩsisi hã za.” Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra. Tawamhã ĩsisãnawã norĩ hã te ãma titob'uzu za'ra, tinhisi na te te sisi õ wa. \v 64 Tawamhã ti'ra nhisi na te te rob'ui'éré pari, ma oto mreme watobro apâ, Zacaria hã. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tiwata, sõpru wa. \v 65 Tawamhã 'ri 'rata 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã ĩwasu'u te te wapari za'ra wamhã, ma tô tãma tipahi za'ra, õne hã tãma sa'rese za'ra õ wa. Tawamhã sa'a ãma, ma tô ĩwasu'u wapari za'ra ni, daro mono bâ, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. \v 66 Tawamhã, da te wapari za'ra wamhã, ĩwasu'u hã wẽ wa, te ãma rosa'rata u'âsi za'ra ni. Te duré ãma tasisadanharĩ za'ra ni: \p — Prédu wamhã, e marĩ na te za 're hâimana, 'watébrémi hã. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni, ĩwẽ na te te sada 'manharĩ wa, Zuwãhã zada, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \s1 Zacaria, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma ĩwatazé wasu'u \p \v 67 Tawamhã Zacaria hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani nhimipawaptom na, ma tô mre, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na, ãne: \q1 \v 68 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã wẽ di, Wanhib'apito hã. Wẽ wa, wa za ãma 're wawata u'âsi za'ra. Wa norĩ hã Izarazéhé nhihudu, te za we oto wapawaptob za'ra, wanhitob'ru nhimiwada'uri hã wama wapu za'ra da, rowẽ na 're wasi'ubumroi mono da. \q1 \v 69 Ma tô we oto watẽme satõ ĩwaihu'u pe hã, Wanho'reptui'wa da hã, apito Dawihi nhihudu hã. Tãma ĩromhuri'wa, Dawi hã. \q1 \v 70 Ãne duréihã, ma tô romhâ ré rowa'õtõ za'ra dama, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã, te te sima ĩpisutu za'ra norĩ hã. Wẽ uptabi za'ra di. \q1 \v 71 Wazawi'õ'wa norĩ wi, ma tô wama ãma ropisutu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, te te 're wa'anho'reptui mono da, wawẽ'õ'wa norĩ, te te 're wawada'uri tõ za'ra mono da. \q1 \v 72 Te za tô te te dama 're ab'manharĩ wẽ u'âsi, wahi'rata norĩ ma, te te ĩropisutuzéb uwaibaba. Tô sena te te tãma ĩropisutuzé hã, te za te te ãma 're a'uwaimrami u'âsi. Tiwi simani õ di za. \q1 \v 73-75 Duréihã ma tô Abra'ãhã ma tinha, tô sena ĩsihudu te te 're wa'apawapto mono da, wawẽ'õ'wa norĩ wi, te te 're wa'anho'reptui mono da, wapahi ãna, wa te tãma 're romhuri za'ra mono da, duré ti'ai ãma ré, ĩsõ'a 're wanomro mono da, wawẽ uptabi na. \m Ãne Zacaria hã ma tô dama tinha. \v 76 Te duré tinha, ti'ra ma: \q1 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, danhipai u ĩpire uptabi. A hã ĩsadawa wasu'u'wa, te za 're aimo. Ĩsadawa wasu'u'wa na, te za aiwaihu'u za'ra ni. Datẽme te za 're aimo, Wanhib'apito wana, asimiroti na 're da'apawapto mono da, Wanhib'apito zô danhimipari sina 're danomro wẽ mono da. \q1 \v 77 Datẽme 're aimorĩ wamhã, te za 're ĩda'apo're pu'u mo, ãne: “'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za te te aima 're apari 'wa, marĩ hã 're ĩ'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono zé hã. Ãne te za te te 're asõ'reptu za'ra wa'wa.” Ãne te za 're ĩda'apo're pu'u mo. \q1 \v 78 Wahuré te tãma 're hâimana, ĩpẽ'ẽzézé hã, duré ĩsimizawi pese zé hã. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, Wanhib'apito hã. Taha wa, te za oto te te 're wa'anho'reptu, rowẽ na 're wanomro mono da. Bâdâ 'rãi watobro wamhã, tâibâ oto robra hã. Tawamhã dama 're rowẽ za'ra mono di za. Tane, Wanho'reptui'wa hã te te wama 're apari mono wamhã, marĩ, wa te 're ĩ'manharĩ wasété za'ra mono zé hã, taha wa, wama 're rowẽ za'ra mono di za. \q1 \v 79 Tawamhã ab're pipa te, robzei'õ u'âsi, 're wanomro mono õ di za. Te za oto te te 're wa'anhimroi wẽ, rowẽ na 're ĩwanomro mono zém na. \m Ãne Zacaria hã te ti'ra ma rowasu'u. \p \v 80 Tawamhã 'watébrémi hã ma tô tiprédu. Ĩhâiba hã siptete di, prédu wamhã. Tiwasété wi siptete wamhã, 're morĩ wẽ di. A'ubuni wi, te oto 're sãmra. Bâdâ ĩwa waptã'ã wapsi, te za datẽme 're mo, te te dama 're sadawa wasu'u mono da, Izarazéhé nhihudu norĩ ma. \c 2 \s1 Zezusihi waptã'ãzé wasu'u \r Mateusi 1.18-25 \p \v 1-2 Tawamhã Zuwã hã waptã'ã wamhã, ma tô Roma ãma danhib'apito Adusitu hã dama ti'ru, uburé danhisi na, da te daza'rata za'ra da. Dahâiba te te waihu'u da, ma tô dama ti'ru, daza'ratazé hã. Daza'rui mono bâ danhib'apito uptabi, apito Adusitu hã. Tawamhã ma tô dahâiba za'rata na sãna'rata za'ra ni, Sirenizu hã, ĩsadawa para te te dama 're roti mono ré, Siriza na ti'a nhisi ãma. \v 3 Taha wa, dahi'rata za'ru u, ma tô 're danomro daro mono bâ, danhisi na da te 're daza'rata za'ra mono da. \p \v 4 Taha wa, Zuzé hã te mo, tihi'rata za'ru u. Apito Dawi hã ĩhi'rata wa, tihi'rata za'ru u te mo, Berẽ u. Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, Berẽ hã. Nazaré hawi te mo, Berẽ u. Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, Nazaré hã. \v 5 Timro me, te tineb zahuré Marizaha me, ĩsisi na, da te dame rob'ui'éré zahuré da. Wasã ré, te saprõ. \v 6-7 Tawamhã Berẽ u, ma tô aimasisi zahuré. Berẽ ãma simasisi ré, ma tô ĩwasã hã ãma sépu, te te ãma ĩrosõwada 'rada hã. Tawamhã ma tô tãma waptãrã, aibâ 'rare hã. Waptã'ã wamhã, zazahâ pa na ma tô ubu, ĩna hã. Te te ubu pari, ma tô tihi, nomro da, danhimizama hã 're ĩsaihuri mono zéb 're, wede're wa. 'Re ĩdanhimi'wara mono zéb ãma hã, 'ri 're baba hã tãma 'maihâimana zahuré õ wa, ma tame tihi. \s1 Pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa norĩ ma, romhuri'wa te te ĩrowasu'uzé wasu'u \p \v 8 Tamemhã pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô mara bâre asimro, Berẽ 'rata. Tinhimizama te 'madâ'â za'ra a'ubuni wi, rom na. \fig |src="LB00013B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="LUK 2.8" \fig* \v 9 Tawamhã tinhimizama te te 'madâ'â za'ra ré, misi, ma tãma sihâi'ré za'ra, hâiwa hawimhã uburé Danhib'apito ma romhuri'wa hã. Tawamhã aibâ norĩ 'rata, rowa'a ma tô tãma rowa'a za'ra. Rowa'a sa'ẽtẽ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hawimhã. Tawamhã, ĩsisiwi rowa'a za'ra wamhã, ma tô tãma tipahi za'ra. \v 10 Tawamhã hâiwa hawi romhuri'wa, te tãma nharĩ za'ra: \p — Aipahi za'ra wa'aba tõ. Wa hã wa wei mo, rowasu'uwẽ hã te aima wasu'u za'ra wa'aba da. Rowasu'uwẽ hã da te wapari za'ra wamhã, dama 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. \v 11 à bâtâ na ma tô waptãrã Berẽ ãma, danho'reptui'wa da hã, Dawihi za'rui ãma. Ta hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu, Danho'reptui'wa da, uburé Danhib'apito da hã. \v 12 Ĩwaptã'ãzé hã tô sena na waihu'u za'ra wa'aba da, te za ai'uté hã ĩsabu za'ra wa'wa. Wede're wa, te nomro, zazahâ pa na, ubu ré. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra, hâiwa hawi romhuri'wa hã. \p \v 13 Tawamhã awa'awi ma tô tãma sihâi'ré za'ra romhuri'wa norĩ hã, ahâ uptabi na, hâiwa hawimhã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tiwata za'ra, ãne: \p \v 14 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã sõprub di, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã. Ma tô sima dawẽ, ĩwẽ hã te te dama 're anhomri mono da, rowẽ na 're danomro mono da oto, ti'ai ãma hã. — Ãne te tinho're na ãma tiwata za'ra. \p \v 15 Tawamhã romhuri'wa norĩ hã hâiwa u apâ si'aba'réi wamhã, pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô sima nharĩ za'ra: \p — Oto wasi'aba'réi wa'aba Berẽ u, Wanhib'apito, marĩ te te wama ĩwaihu'u za'ra hã wa te sabu za'ra da. — Ãne te si'ru za'ra. \p \v 16 Tawamhã si'aba'ré na te oto ai'aba'ré, Berẽ u. Tame ma tô sabu za'ra Mariza hã, Zuzéhé me. Ai'uté zama, ma duré sabu za'ra. Danhimizama sazé wa, wede're wa, te nomro. \v 17 Te te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô Zuzé norĩ ma rowasu'u za'ra, hâiwa hawi romhuri'wa norĩ nhimirowasu'u na, ai'uté ãma hã. \v 18 Uburé da te wapari za'ra wamhã, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni, pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa norĩ nhimirowasu'u na hã. \v 19 Mariza hã ĩsimirowasu'u na te te 're rosa'rata u'âsi, tipẽ'ẽ na. \v 20 Taha pari, te apâ ai'aba'ré, pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa norĩ hã. Morĩ sina, te ãma tiwata za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, rowasu'u te te ĩwapari za'ra zém na, duré te te ĩ'madâ'â za'ra zém na. Hâiwa hawi romhuri'wa nhimirowasu'u zarina, tô sena na te te waihu'u za'ra wa, ma tô tinho're na ãma tiwata za'ra. \s1 Zezusi na, da te ĩsisizé wasu'u \p \v 21 Romhuri misi ãma si'utõrĩ pari, ai'uté ĩwaptã'ãzém na hã, ma tô oto sihâiwata nhizâri ni. Ma tô duré sisi zahuré ĩna norĩ hã, Zezusi na. à hã ĩsisi hã waptã'ã õ ré, hâiwa hawi romhuri'wa te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina, ma sisi zahuré. \p \v 22-24 Tawamhã bâdâ ma tô oto ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te ãma uwaimrami zahuré da, Zuzé norĩ hã, Marizaha me. Te za ãma uwaimrami zahuré, ti'ra na, duré pi'õ na. Ãne Mozésihi nhimi'ui'éré hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na: “Aibâ 'rare, waptã'ã wamhã, te te ãma ĩrosõwada 'rada hã te za ĩmama norĩ te te tãma 're sõmri za'ra apâ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma.” Ãne ĩsimiroti hã. Ĩsimiroti hâiba amo hã, ãne: “Pi'õ hã 're 'ra za'ra mono wamhã, te za maparane naire hã te te tãma 're sõmri za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Naire õ wamhã, te za maparane utu'ure te te tãma 're sõmri za'ra, apâ tãma 're hâiba wẽ za'ra mono da, pi'õ norĩ hã.” Ãne ĩsimiroti hã. Taha wa, ĩsimiroti zarina, te oto Zuzé norĩ hã tineb zahuré ti'ra ré, Zeruzarẽ u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ti'ra te te sõmri zahuré da, duré si te te tãma sõmri zahuré da, da te tãma zata zahuré da. \s1 Simi'ãhã wasu'u \p \v 25 Tawamhã aibâ hã te 're sãmra Zeruzarẽ ãma, Simi'ã na ĩsisi hã. Wẽ na te 're mo, Simi'ã hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã te te 're 'madâ'â pese. Danho'reptui'wa zô, te 're simipari u'âsi, Izarazéhé nhihudu norĩ te te sõ'reptu za'ra da. \v 26 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ré, te 're mo, Simi'ã hã. Ĩpẽ'ẽzani hã ma tô tãma ropisutu, ãne: “Atâ'â õ ré, te za Danho'reptui'wa da hã ĩsabu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã.” Ãne ma tô Simi'ãhã ma waihu'u siro. \v 27 Tawamhã te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina, te oto mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, Simi'ã hã. Ĩsa'u si, ma tô tizasi zahuré, Zuzé norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti te te ãma uwaimrami zahuré da. \v 28 Tawamhã Simi'ã, ma tô tipa ti'â ĩ'ra hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wata da. Ãne te ãma tiwata: \q1 \v 29 — Ãhãna ma tô ãma ĩ̱ma ĩ'uwaimra, aimreme hã. Taha wa, ĩ̱to na, wa za a'ré. \q1 \v 30 Wa hã ĩ̱tõmo na, wa tô oto sabu, danho'reptui'wa da hã. \q1 \v 31 Uburé da'udâna zama ĩpisudu hã wa tô sabu. \q1 \v 32 Rob'uiwẽzé hã te te bâdâdi uiwẽ wamhã, damorĩ wẽ di. Tane te za zudezu'õ norĩ ma, te te 're awaihu'u asimiroti hã, ãma 're nomro wẽ mono da. Wa norĩ ma, 're rowẽ za'ra mono di za, asib'a'uwẽ norĩ ma, Izarazéhé nhihudu norĩ ma, ĩsabâdâ za da te dasima 're wawasu'u wẽ u'âsi za'ra mono wa. \m Ãne te 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma tiwata, Simi'ã hã. \p \v 33 Tawamhã Simi'ãhã mreme, 'watébrémi ãma te te wapari zahuré wamhã, ma tô ãma titob'uzu zahuré, ĩmama norĩ hã, ĩna me. \v 34-35 Tawamhã Simi'ã hã te tiwi rowaptẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, te te 're pawaptob zahuré mono da. Marizaha ma, te duré tinha: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô ai'ra hã pisutu, watẽme wei morĩ da, Izarazé na warom nhisi u. Tawamhã, watẽme wei morĩ wa, te za da'ahâ na danho'reptuzé hã da te dasina 're waihu'u za'ra. Tane nherẽ, da'ahâ na danho'reptuzé hã da te dasina 're waihu'u za'ra mono õ di za. Danho'reptui'wa na da te dasina 're waihu'u za'ra mono da, te te pisutu nherẽ, niwapsi te za ai'ra hã dasiwi wẽ'õ ni, da'ahâ na. Tawamhã da te dasiwi wẽ'õ wamhã, dama waihu'u pese di za oto, danhimirosa'rata wasédé hã ai'ra ãma hã. Sib'ézé ĩ'wa pese na, da te 're danhihâri za'ra mono wamhã, dama 're rowẽ za'ra mono õ di za. Tane ai'ra hã da te dasiwi wẽ'õ wamhã, aipẽ'ẽzé ahâ di za. — Ãne te romhâ ré Zezusihi na ma rowasu'u, Simi'ã hã. \s1 Ãna na, pi'õ nhisi wasu'u \p \v 36-38 Tawamhã pi'õ hã te 're hâimana, Ãna na ĩsisi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, pi'õ hã. Ĩmama nhisi hã, Panuwé na ĩsisi hã. Ĩhi'rata nhisi hã, Asé na ĩsisi hã. Ma tô oto si'ĩhi uptabi, Ãna hã. Sahuré 're simasisi zahuré mono ré, ma tô ãma tiwahub zahuré, 7 na. Tawamhã ĩmro, ma tô dârâ. Tiwi ĩdâ'âzém na hã ma tô oto ãma tiwahub ahâ, 84 na. Pi'õ hã te 're sãmra u'âsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma, 'ri 'wawi wa'ra ãma. Rowa'a ré zama, te ãma 're wata, barana zama. Nimahã bâtâ na si, te sai ãna 're sãmra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're mreme mono da. Tawamhã Simi'ã hã Marizaha ma, te te rowasu'u ré, ma tô ĩtẽme tiwisi za'ra, Ãna hã. Tawamhã ai'uté te te sabui wẽ te, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tiwata, sõpru wa. Tawamhã ma tô te te dama 're wasu'u, Danho'reptui'wa da hã, ai'uté hã. Danho'reptui'wa zô, 're ĩsimipari za'ra mono norĩ ma, ma tô te te 're rowasu'u za'ra. Ta norĩ hã te sô 're simipari za'ra, te te da'anho'reptu da, Zeruzarẽ ãma. \s1 Nazaré u, apâ ĩnebzé wasu'u \p \v 39 Zuzé norĩ hã zahadu te aimasisi, Zeruzarẽ ãma. Tame simasisi ré, ma tô ãma uwaimrami zahuré, uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã. Tawamhã te oto tineb zahuré apâ, tirob u. Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi u, te tineb zahuré apâ, Nazaré u. Tawamhã ma tô aimasisi zahuré apâ, tinhorõwa u. \p \v 40 Tawamhã ma tô tiprédu, 'watébrémi hã. Hâiba nhiptete di oto. Ĩsimiroti hã wẽ uptabi di duré. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're pawapto mono wa, wẽ uptabi di, ĩsimiroti hã. \s1 Zezusi hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma, ĩsãmrazé wasu'u \p \v 41 Wahup sidâpâsi, te Zezusihi mama norĩ hã dame 're neb zahuré Zeruzarẽ u, dato hã da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zéb u hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Ezitu hawi te te ĩdawaibuzém na ãma dasipo're pu'u za'ra da, Pascowa na dato nhisi hã. \v 42 Tawamhã 12 na Zezusihi ãma wahu wamhã, te duré ĩme timorĩ zahuré oto, datoi u hã. \v 43 Tawamhã dasi'rã'õtõ pari, ĩmama norĩ hã ma tô dame tipusi zahuré, tirob u apâ neb zahuré da. Tazahã, Zezusi hã te zahadu nhamra, Zeruzarẽ ãma, timama norĩ za'u. Ĩsa'u ĩsãmra zahuré zém na hã te te waihu'u zahuré õ di. \v 44 Dame morĩ newa, te ĩmama norĩ hã dame tineb zahuré apâ, tirob u, te te ãma rosa'rata zahuré ãna. Bâtâ bâ, te dame tineb zahuré. Tawamhã te sô da'ab'madâ'â zahuré. Ĩsisãnawã norĩ, te te sô ab'madâ'â zahuré. Ĩsiwadi norĩ zama, te duré sô ab'madâ'â zahuré. Tane nherẽ, ma tô sô amrami zahuré. \v 45 Tawamhã, sô simrami zahuré wamhã, te apâ tineb zahuré, sô rĩtĩ zahuré da. \v 46 Tawamhã si'ubdatõ bâdâ ãma ne wapsi, ma tô sõpẽtẽ zahuré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma dame sãmra ré. Zudezu norĩ ma, rowahutu'wa norĩ me, te dame nhamra. Tame te Zezusi hã da'awapa, roti na. Te duré roti na da'azadanha, roti hã te te tãma waihu'u pese za'ra da. \v 47 Zezusi hã roti te te waihu'u pese wa, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni, ĩsimirowaihu'u na hã. \v 48 Duré ĩmama norĩ hã te te 'madâ'â zahuré wamhã, ma duré ãma titob'uzu zahuré. Tawamhã ĩna te tãma tinha: \p — Ĩ̱'ra, e tiha da, ma tô ãne hã wama ĩ'manha. Taré wa tô asô 're warĩtĩ, aimama me, wapẽ'ẽzé sina. — Ãne te ĩna hã tãma tinha. \p \v 49 Tawamhã te asa tãma nharĩ zahuré: \p — E marĩ da, ma tô ĩ̱zô 're airĩtĩ aba mo. E ĩ̱'ãma rowaihu'u aba ãna, ĩ̱mama nhorõwa ãma ĩ̱nhamra na hã. \p \v 50 Tane nherẽ, te te waihu'u zahuré õ di, te te ĩnharĩzém na hã. \p \v 51 Tawamhã Zezusi te ĩme timorĩ zahuré apâ, Nazaré u. Tame timama norĩ mreme, te te 're wapari pese. Ĩna hã ĩ'ra tãma ĩsiwasu'uzéb zahuré na, te te 're rosa'rata u'âsi, tipẽ'ẽ na. \p \v 52 Tawamhã ma tô oto tiprédu, Zezusi hã. Ĩsimiroti hã wẽ uptabi di. Wẽ na 're morĩ wa, ma tô wẽsã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ĩsiré zudezu norĩ hã ma tô duré wẽsãmri za'ra. \c 3 \s1 Zuwã Batita te te dama ĩrotizé wasu'u \r Mateusi 3.1-12; Marcusi 1.1-8; Zuwã 1.19-28 \p \v 1 Tawamhã 15 na ma tô ãma tiwahu, Tiberizuhu ãma, danhib'apito na 're hâimana mono ré, Roma ãma. Ĩsadawa para, te Põsi'u Piratu hã te te dama 're roti, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Duré Erodi hã te te dama 're roti ĩsadawa para, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Duré Erodihi no hã Piripi hã te te dama 're roti, ĩsadawa para, Itureza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, duré Taraconiti na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Duré Risãniza hã te te dama 're roti, ĩsadawa para, Abireni na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. \v 2 Duré Anasi hã, Caipasihi me, dama pire uptabi na te 're tineb zahuré, sasedoti na hã. Uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa norĩ ma, pire zahuré di. Ãne wamhã, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã timreme hã Zuwãhã ma tisõ, a'ubuni u 're sãmra mono ré. Zacariaha 'ra, Zuwã hã. Ĩsadawa para te te dama 're roti mono da, ma tô timreme hã tãma tisõ. \v 3 Taha wa, Zuwã hã te oto datẽme 're mo, Zodã pa 'rata, 're ĩsi'ubumroi mono norĩ u. Tawamhã, datẽme 're morĩ wamhã, ãne te te dama 're roti: \p — Ma'ãpé, aiwasété wi aipizari za'ra wa'aba, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, marĩ 're ĩ'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono zé hã te te aima pari za'ra wa'aba da. Tawamhã â dawabzuri hã wa za te aima 're ab'manharĩ 'wa. — Ãne ma tô te te dama 're roti, Zuwã Batita hã. \p \v 4 Ãne wamhã, ma tô sina uwaimra romhâ ré, Iza'iza te te dama ĩrowasu'uzé hã. Ãne, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa, te te dama ĩrowasu'uzém na rob'ui'éré hã: \q1 “Ni'wa hã te za te te dama 're rob'mahârâ, a'ubuni wi: \q1 Bâdâdi hã asiwi ropese aba, Wanhib'apito zô. \q1 Ĩmana 'rãmi bâdâdi hã sô sa'ra wa'aba, awa'awi da. \q1 \v 5 Sa'a wa'wa, rob'rehâ hã te za asiwi ĩsito wa'wa, aiwab da. Sa'a zama, te za asiwi ĩhâpâ 'wa. Bâdâdi nhi'oto wamhã, ĩmana 'rãmi te za asiwi ĩhiri 'wa, awa'awi da. Roptâi wamhã, te za asiwi ĩromhâpâ 'wa, aiwab da. \q1 \v 6 Tawamhã, watẽme wei wisi wamhã, te za aihĩni sabu za'ra ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã, Danho'reptui'wa da. Ãne te za ni'wa hã te te dama 're roti, a'ubuni wi.” \m Ãne romhâ ré, ma tô ãma rob'ui'éré, Iza'iza hã. \p \v 7 Tawamhã da'ahâ na ma tô Zuwãhã u 're dasihutu, â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ mono da. Tawamhã â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ mono õ ré, te ãne te te dama 're anharĩ: \p — A norĩ wa'wa hã wahi ne, te 're anomro aba mo. E 'wa simiroti zarina, te we ĩ̱tẽme ai'aba'réi wa'wa bété, taré â dawabzuri hã 'manharĩ za'ra wa'aba wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimihâzé wi, asisõ'reptu za'ra wa'aba da bâ, aiwasédé hã rẽme za'ra wa'aba õ nherẽ. \v 8 Sena na aiwasédé hã ĩrẽme za'ra wa'aba zém na, da te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da, te za oto 're anomro wẽ wa'aba mo. Duré Abra'ãhã nhihudu wẽ te, asina 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩ'aihâ za'ra wa'aba mono õ na hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, waihu'u pese di, ã ẽtẽ norĩ ma, te te nharĩ da, tãma si'a'uwẽ za'ra da, Abra'ãhã nhihudu oto 're nomro mono da oto, ẽne hã. \v 9 Hâtâra hã ma tô ni'wa hã sarõtõ oto, wede te te ãma sari nhihâri da. Uburé wede hã 're ĩ'rãi pese za'ra mono õ hã te za te te ãma 're anhihâri. Tawamhã unhama u te za te te 're anhamra. — Ãne te dama ãma simiré'é Zuwã hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimihâzém na hã. \p \v 10 Tawamhã ĩsimirowasu'u hã da te 're wapari za'ra mono wamhã, te sadanharĩ za'ra ni, ãne: \p — E marĩ, wa za 'manharĩ za'ra ni, ĩwẽ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama rob'manharĩ za'ra tõ da hã. — Ãne te sadanharĩ za'ra ni. \p \v 11 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Te za 're asipawaptob za'ra wa'aba mo. Ni'wa hã, ti'uza ĩsõ'utu'u hã maparane wamhã, te za tihâiba amoi ma misi tisõ, uza õ wa. Duré ni'wa hã, tisa hã te za tihâiba amoi ma tisõ, sai õ wa. — Ãne te tãma roti za'ra. \p \v 12 Tawamhã danhib'apito ma, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã ma ĩtẽme aihutu, â dawabzuri te te tãma 'manharĩ za'ra da. Tawamhã ĩtẽme sihutu wamhã, te siwi 'mahâ: \p — Rowahutu'wa, wa norĩ hã bété e marĩ, wa za 'manharĩ za'ra ni ĩwẽ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama rob'manharĩ za'ra tõ da hã. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \p \v 13 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Ĩ'uwaibaba si, te za dawi 're ĩwaptẽrẽ za'ra wa'aba mo, rob'uiprazé hã. Ãma dawi 're pararé za'ra wa'aba mono õ di za. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zuwã hã. \p \v 14 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ hã te duré siwi 'mahâ: \p — Wa norĩ hã bété, e marĩ, wa za 'manharĩ za'ra ni, ĩwẽ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama rob'manharĩ za'ra tõ da hã. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \p Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Asiptete na, rob'uiprazé hã dawi 're waibu za'ra wa'aba mono õ di za. Duré asadawa nhipese na, rob'uiprazé hã dawi 're waptẽrẽ za'ra wa'aba mono õ di za. Duré aipawa'âbâ 'wa hã 're ĩwaibui aba mono na hã asima ãma 're rowẽ pese za'ra wa'aba mono. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, da'wapéi'wa norĩ ma. \p \v 15 Tawamhã, Zuwã hã ma tô te te dama 're rowasu'u, Danho'reptui'wa, za we ĩmorĩ na hã. Tawamhã te dasima nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Ãté wanho'reptui'wa da hã romhutu na, te za wei mo. Ãté Zuwã hã, wanho'reptui'wa. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \v 16 Tazahã, ãne ma tô dama tinha, Zuwã hã: \p — Wa hã wa tô â na si â dawabzuri hã te aima 're 'manharĩ za'ra wa'wa. Ĩ̱za'u si te za ĩ̱ma ĩpire uptabi hã wei wi. Ĩ̱ma pire wa, ĩpara'uza wasisizé, te tãma wasihu waihu'u õ di za. Ĩ̱ma ĩpire hã wei morĩ wapsi, te za Tipẽ'ẽzani hã te te aima 're anhomri 'wa, unhama ro'o ne hã. \v 17 Wei morĩ wapsi, te za da'ãma aipo'o. Buru nho, da te 're upõrĩ za'ra mono parimhã, te za da te 're sa'wari za'ra, ĩsa'warizéb 're. Tawamhã ĩtomhâ te za da te ãma ro'o za'ra. Ĩro hã sa'ẽtẽ nherẽ, da te wĩrĩ waihu'u õ di za. Tane, ĩ̱ma ĩpire hã wei morĩ wapsi, te za da'ãma aipo'o, tridu upõrĩ za'wari ne, ĩtomhâ za'wari ne. — Ãne ma tô Zuwã Batita hã dama rowasu'u. \p \v 18 Ĩwasu'uwẽ na te te 're da'apo're pu'u, Zuwã Batita hã. Tawamhã marĩ na hã ĩsimirowasu'u hã ahâ di, 're danomro wẽ mono da, te te dama 're roti mono ré hã. \v 19 Tawamhã apito Erodihi ma, te duré tinha, wasété na 're morĩ wa. Tinoi mro, ma tô ti'â, Erodi hã. Ĩnoi mro nhisi hã, Erodiza na. Ma tô duré tiwasédé hã te te 're ab'manharĩ. Taha wa, te tãma tinha, Zuwã hã. \v 20 Taha wa, Erodi hã ma tô Zuwã hã dama ti'ru, dazazéb 're, da te sẽrẽ da. Ãne wamhã, ma tô ĩsipai u tiwasédé hã 'manha, Erodi hã. \s1 Zezusi hã, â dawabzuri te te ĩ'manharĩzé wasu'u \r Mateusi 3.13-17; Marcusi 1.9-11 \p \v 21-22 Tawamhã dazazéb 're, zahadu da te sẽrẽ õ ré, te â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ, Zuwã hã. Te te dama ab'manharĩ parimhã, Zezusihi ma zama, ma 'manha. Tawamhã Zezusi hã te mre, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Mreme ré, hâiwa ma we si'ridawa, ĩsisi nho'õmoi baba. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma we ĩtẽme wi, utu'u ne. Hâiwa hawi, te we tãma tinha, ãne: \p — A hã ĩ̱'ra. Ĩ̱ma asawi uptabi di. Aima ĩ̱to za'ẽtẽ uptabi di. — Ãne te we tãma tinha, Ĩmama hã. \s1 Zezusihi hi'rata norĩ wasu'u \r Mateusi 1.1-17 \p \v 23 Zezusi hã 30 na ãma ĩwahub ãma, ma tô romhuri na sãna'rata, Timama zadawa wasu'u na hã. Zuzéhé 'ra newa, ma tô ĩ'ra na, da te 're sisi za'ra. Zuzéhé poto'wa nhisi hã, Eri na ĩsisi hã. \v 24 Erihi poto'wa nhisi hã, Matati na ĩsisi hã. Matatihi poto'wa nhisi hã, Réwi na ĩsisi hã. Réwihi poto'wa nhisi hã, Meti na ĩsisi hã. Metihi poto'wa nhisi hã, Zana'i na ĩsisi hã. Zana'ihi poto'wa nhisi hã, Zuzé na ĩsisi hã. \v 25 Zuzéhé poto'wa nhisi hã, Matatiza na ĩsisi hã. Matatiza poto'wa nhisi hã, Amosi na ĩsisi hã. Amosihi poto'wa nhisi hã, Na'u na ĩsisi hã. Na'uhu poto'wa nhisi hã, Eziri na ĩsisi hã. Ezirihi poto'wa nhisi hã, Nada'i na ĩsisi hã. \v 26 Nada'ihi poto'wa nhisi hã, Ma'ati na ĩsisi hã. Ma'atihi poto'wa nhisi hã, Matatiza na ĩsisi hã. Matatizaha poto'wa nhisi hã, Seme na ĩsisi hã. Semehẽ poto'wa nhisi hã, Zuzé na ĩsisi hã. Zuzéhé poto'wa nhisi hã, Zoda na ĩsisi hã. \v 27 Zodaha poto'wa nhisi hã, Zuwãna na ĩsisi hã. Zuwãnahã poto'wa nhisi hã, Reza na ĩsisi hã. Rezaha poto'wa nhisi hã, Zorobabé na ĩsisi hã. Zorobabéhé poto'wa nhisi hã, Sarati'é na ĩsisi hã. Sarati'éhé poto'wa nhisi hã, Neri na ĩsisi hã. \v 28 Nerihi poto'wa nhisi hã, Meti na ĩsisi hã. Metihi poto'wa nhisi hã, Adi na ĩsisi hã. Adihi poto'wa nhisi hã, Cosã na ĩsisi hã. Cosãhã poto'wa nhisi hã, Emadã na ĩsisi hã. Emadãhã poto'wa nhisi hã, Ere na ĩsisi hã. \v 29 Erehe poto'wa nhisi hã, Zuzuwé na ĩsisi hã. Zuzuwéhé poto'wa nhisi hã, Eri'ézé na ĩsisi hã. Eri'ézéhé poto'wa nhisi hã, Zorĩ na ĩsisi hã. Zorĩhĩ poto'wa nhisi hã, Matati na ĩsisi hã. Matatihi poto'wa nhisi hã, Réwi na ĩsisi hã. \v 30 Réwihi poto'wa nhisi hã, Simi'ã na ĩsisi hã. Simi'ãhã poto'wa nhisi hã, Zuda na ĩsisi hã. Zudaha poto'wa nhisi hã, Zuzé na ĩsisi hã. Zuzéhé poto'wa nhisi hã, Zona na ĩsisi hã. Zonahã poto'wa nhisi hã, Eri'atĩ na ĩsisi hã. \v 31 Eri'atĩhĩ poto'wa nhisi hã, Mereza na ĩsisi hã. Merezaha poto'wa nhisi hã, Mena na ĩsisi hã. Menahã poto'wa nhisi hã, Matata na ĩsisi hã. Matataha poto'wa nhisi hã, Natã na ĩsisi hã. Natãhã poto'wa nhisi hã, Dawi na ĩsisi hã. \v 32 Dawihi poto'wa nhisi hã, Zésé na ĩsisi hã. Zéséhé poto'wa nhisi hã, Obedi na ĩsisi hã. Obedihi poto'wa nhisi hã, Bu'azi na ĩsisi hã. Bu'azihi poto'wa nhisi hã, Sara na ĩsisi hã. Saraha poto'wa nhisi hã, Nasõ na ĩsisi hã. \v 33 Nasõhõ poto'wa nhisi hã, Aminadabe na ĩsisi hã. Aminadabehe poto'wa nhisi hã, Ademi na ĩsisi hã. Ademihĩ poto'wa nhisi hã, Arini na ĩsisi hã. Arinihi poto'wa nhisi hã, Esirõ na ĩsisi hã. Esirõhõ poto'wa nhisi hã, Perezi na ĩsisi hã. Perezihi poto'wa nhisi hã, Zuda na ĩsisi hã. \v 34 Zudaha poto'wa nhisi hã, Zaco na ĩsisi hã. Zacoho poto'wa nhisi hã, Izati na ĩsisi hã. Izatihi poto'wa nhisi hã, Abra'ã na ĩsisi hã. Abra'ãhã poto'wa nhisi hã, Tera na ĩsisi hã. Teraha poto'wa nhisi hã, Na'o na ĩsisi hã. \v 35 Na'oho poto'wa nhisi hã, Serudi na ĩsisi hã. Serudihi poto'wa nhisi hã, Rada'u na ĩsisi hã. Rada'uhu poto'wa nhisi hã, Peredi na ĩsisi hã. Peredihi poto'wa nhisi hã, Ébé na ĩsisi hã. Ébéhé poto'wa nhisi hã, Sera na ĩsisi hã. \v 36 Seraha poto'wa nhisi hã, Ca'ina na ĩsisi hã. Ca'inahã poto'wa nhisi hã, Apasadi na ĩsisi hã. Apasadihi poto'wa nhisi hã, Sẽ na ĩsisi hã. Sẽhẽ poto'wa nhisi hã, Nowé na ĩsisi hã. Nowéhé poto'wa nhisi hã, Rameti na ĩsisi hã. \v 37 Rametihi poto'wa nhisi hã, Matuzarẽ na ĩsisi hã. Matuzarẽhẽ poto'wa nhisi hã, Enoti na ĩsisi hã. Enotihi poto'wa nhisi hã, Zareti na ĩsisi hã. Zaretihi poto'wa nhisi hã, Marere na ĩsisi hã. Marerehe poto'wa nhisi hã, Ca'ina na ĩsisi hã. \v 38 Ca'inahã poto'wa nhisi hã, Enosi na ĩsisi hã. Enosihi poto'wa nhisi hã, Sete na ĩsisi hã. Setehe poto'wa nhisi hã, Adã na ĩsisi hã. Adãhã poto'wa hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono. \c 4 \s1 Zezusi hã a'ubuni wi hâimana ré, Wa'uburé te te ĩpibuzé wasu'u \r Mateusi 4.1-11; Marcusi 1.12-13 \p \v 1 Tawamhã Zodã pa hawi, te oto mo Zezusi hã, tirob u apâ morĩ da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ré, te 're mo. Taha si, te te 're wapari pese. Tawamhã Ĩpẽ'ẽzani hã te saprõ, a'ubuni u. \v 2 A'ubuni wi hâimana ré hã, bâdâ hã ahâ na ma tô ãma ai'utõ, 40 na. Tame hâimana ré, ma tô ĩtẽme wi Wa'uburé hã, te te nasi pibu da, ĩsimiroti na te te saze da. Taha ré hã, sai ãna te tihâiba, Zezusi hã. Taha wa, ma tô mra hã sépata. \v 3 Tawamhã Wa'uburé hã te Zezusihi ma tinha, ãne: \p — Sena a hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, ma'ãpé ẽtẽ ma nharĩ, ĩ'u'ẽtẽ wapu na aima si'manharĩ da. \p \v 4 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã, ãne: “Dasa na si 're danhiptete za'ra mono õ di za.” — Ãne te Zezusi hã tãma rowasu'u, Wa'uburé ma. \p \v 5 Tawamhã Wa'uburé hã te Zezusi saprõ, sa'a nhisi u. Tawamhã sa'a nhisi sima'wara wamhã, ma tô Zezusihi ma tinha, danhib'apito norĩ nhipti'ai mono bâ, te te rob'madâ'â mono da. \v 6-7 Tawamhã te te rob'madâ'â mono pari, te duré tãma tinha, Zezusihi ma: \p — Uburé danhipti'a hã ma tô ĩ̱ma sõmri ni, ĩ̱te da. Tawamhã te ĩ̱sima ĩwẽzéb uwaibaba, wa za dama tisõ. Aihi'rãtitõ, te za ĩ̱nho're ĩ̱ma aime, asib'apito na ĩ̱'ãma aiwata da. Tawamhã wa za aima tisõ danhipti'ai mono bâ, ate da. Tawamhã danhipai u, dama aipire di za. Duré asibrob ahâ uptabi di za. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p \v 8 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha: \p — Mare di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, ma tô ãne rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã: “Uburé Danhib'apito uptabi ãma si, te za 're aiwata za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma si. Taha ma si, te za 're ĩromhuri za'ra wa'aba mo, Asib'apito za'ra wa'aba ma si.” Ãne ĩmreme na rob'ui'éré hã. — Ãne te Zezusi hã tãma rob'rãzarõtõ. \p \v 9-11 Tawamhã Wa'uburé hã ma tô Zezusi hã saprõ Zeruzarẽ u, te te duré pibu da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, te saprõ, 'ri nhisi u sab da hâimo, 'ri 'rãihâ uptabi nhisi. Tawamhã Zezusihi ma, te tinha: \p — Sena a hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, ma'ãpé ã hawi atobro, ti'ai u. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za, u, hâiwa hawi we atẽme satõrĩ za'ra, te te ai'madâ'â za'ra da, tãma ĩromhuri'wa norĩ hã. Tinhib'rata na te za, u, siwi asapa, ẽne hã te te ai'u'a õ'umnhasite, aipara wi. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa nhimirob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. — Ãne ma tô Zezusihi ma sadawa 'rãzarõtõ, wa'rui'wa hã. \p \v 12 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Mare di. “Asib'apito za'ra wa'wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, marĩ hã te te aima 're pisutu za'ra wa'aba mono õ nherẽ, 're pibu za'ra wa'aba mono õ di za, ta hã te te 're aipawaptob za'ra wa'aba mono zô.” Ãne ĩmreme na rob'ui'éré hã. — Ãne te Zezusi hã duré tãma rob'rãzarõtõ. \p \v 13 Tawamhã Wa'uburé hã taré te te Zezusi hã pibui mono pari, te oto ĩsiti mo, ĩsimiroti na te te sazei õ wa, a'â sadawa utu da. \s1 Zezusi hã, tinhimiromhuri na te te ĩsãna'ratazé wasu'u, Darireza ãma \r Mateusi 4.12-17; Marcusi 1.14-15 \p \v 14 Tawamhã apâ te mo Darireza u, Zezusi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ré, te 're mo. Ĩré 're morĩ wa, te waihu'u pese na 're mo. Tawamhã ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra ni, Darireza ãma daro mono bâ. \v 15 Zezusi hã te te dama 're rowahutu, zudezu norĩ te, rowahutuzé mono bâ. Tawamhã da te 're wapari za'ra mono wamhã, te ãma 're dawata za'ra, ĩsimirowasu'u hã wẽ uptabi wa. \s1 Zezusi ĩprédubzéb ãma, da te dasiwi ĩwẽ'õzé wasu'u \r Mateusi 13.53-58; Marcusi 6.1-6 \p \v 16 Tawamhã Nazaré u te mo Zezusi hã, tiprédubzéb u. Sabadu sidâpâsi dame 're zasi mono wa, ma duré dame ãzé, zudezu norĩ te, rowahutuzéb u, romhuri zahârizém na hã. Tawamhã rowahutuzéb ãma sãmra wamhã, ma wahudu. Hâiwi te za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme ui'éré hã te te dama sõré da. \v 17 Tawamhã ma tô tãma sõmri ni, Iza'izaha nhimi'ui'éré hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa, Iza'iza hã. Tawamhã ma tô oto sima sõzi, ĩbaihâ hã. Te te sõzi wamhã, ma tô tisã, da te ãma ĩrob'ui'éré hã, ãne: \q1 \v 18 “'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô ĩ̱ma tisõ, Tipẽ'ẽzani hã. Ta hã ma tô ĩ̱pisutu, ĩwasu'uwẽ na, ĩsibrob'õ norĩ hã te 're apo're pu'u mono da. Ma tô we ĩ̱zatõ, dama romhuri'wa da, da te ĩwaibu za'ra norĩ hã te 're apawapto mono da, apâ oto 're nomro mono da, robze u'âsi. Duré ĩtob'a hã te 're ato pese mono da, ma tô we ĩ̱zatõ, datõmo wẽ na apâ oto 're danomro mono da, robze na. Duré ma tô we ĩ̱zatõ, da te tãma 're ĩ'manharĩ wasété za'ra mono zém hawi, te 're da'awaibui mono da. \q1 \v 19 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te sima ĩropisutuzé hã ma tô ĩwa waptãrã, tinhib'a'uwẽ hã te te 're ĩ'anho'reptui mono zéb da hã. Taha wasu'u na te 're da'apo're pu'u mono da, ma tô wẽ ĩ̱zatõ.” \m Ãne ma tô Iza'izaha nhimi'ui'éré hã dama sõré, Zezusi hã. \p \v 20 Tawamhã te te sõré pari, ma tô apâ sito, ĩbaihâ hã. Tawamhã apâ ma tô tãma tisõ, dapawapto'wai ma. Tawamhã ma tô nhamra, te te dama rowasu'u da. Uburé rowahutuzéb ãma ĩsi'ubumro norĩ hã tãma rĩtĩ si'ẽ za'ra ãna, ma tô Zezusi hã siwi 'madâ'â pese. \v 21 Taha wa, ma tô Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Wa tô aima sõré za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme ui'éré hã. Ĩwasu'u hã ma tô ĩwapari za'ra wa'wa. Ãhãna ĩ̱wapari za'ra wa'aba ré, ma tô oto we ãma uwaimra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. — Ãne Zezusi ma tô tãma rowasu'u za'ra. \p \v 22 Tawamhã ĩsimirowasu'u hã wẽ wa, aihĩni te ãma tawata za'ra ni. Mreme wẽ uptabi wa, ma ãma tatob'uzu za'ra ni. Tazahã, te dasima nharĩ za'ra ni, ãne: \p — E niha õ hã simirowasu'u waihu'u pese di, Zuzéhé 'ra nherẽ. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \p \v 23 Tawamhã Zezusi te dama tinha: \p — Ãté da te dasima ĩnharĩ za'ra zém na, te za ĩ̱ma ĩnharĩ za'ra wa'wa, ãne: “Wawede'wa, ma'ãpé 'râwi asipese.” Ãté te za duré ĩ̱ma ĩnharĩ za'ra wa'wa, ãne: “Ma'ãpé, ãmeb zama 're wa'apawapto mono, aiwaihu'u pese na, Capana'u ãma 're ĩda'apawapto mono ne. Aiwasu'u hã wa tô wapari za'ra ni.” Ãté, ãne te za ĩ̱ma ĩnharĩ za'ra wa'wa. — Ãne te Zezusi tãma nharĩ za'ra. \p \v 24 Te duré tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ zô, 're datob'uzu za'ra mono õ di, ĩsipti'ai ãma wa. Mare di. Sô 're datob'uzu za'ra mono õ di za. \v 25-26 Ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Wahi'rada Eriasi hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, te 're mo. Tawamhã ti'ai ãma 're morĩ ré hã, tãi ãna hã ma tô da'ãma tiwahu, si'ubdatõ. Tãi õ wa, mra hã te da te 're sépata za'ra. Tawamhã ĩmrotõ ahâ nherẽ, Izarazé na darom nhisi ãma, ma tô darob amoi u satõ, zudezu'õ u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Sido na danhipti'a nho'õmo nhisi u, ma tô pi'õ mrotõ u satõ, Sarepata na 'ri nho'õmo nhisi u. \v 27 Duré wahi'rada Erisezu hã 're morĩ ré hã, da'ahâ na te 're danomro, ĩ'wa're ré hã, Izarazé na darom nhisi 'remhã. Tane nherẽ, aibâ misi, ma tô pese, Na'ama na ĩsisi hã, Siriza na 're ĩhâimana mono hã zudezu'õ hã. — Ãne, Zezusi ma tô tãma rob'rãzarõtõ za'ra. \p \v 28 Taha wa, ĩsimirowasu'u hã te te wapari za'ra wamhã, ma tô sada tazahi za'ra ni, rowahutuzéb ãma ĩsi'ubumro norĩ hã. \v 29 Tawamhã ma tô sô tiwahutu za'ra, rob u te te siwi wazere da. Ma tô te te ãma robâdâ za'ra, 'ri nho'õmo nhiti. Sa'a na, ma tô ãma siwi sai'u, sa'a nhisi hawi, ĩ'rã sipra u te te siwi me da. \v 30 Tazahã, ma tô dawa'wai baba ro'razâ. Dahawi te oto mo. \s1 Zezusi hã aibâ ma, wa'uburé te te ĩsatõrĩzé wasu'u \r Marcusi 1.21-28 \p \v 31 Tawamhã Capana'u na 'ri nho'õmo nhisi u, te mo Zezusi hã. Darireza ãma, Capana'u hã. Tame sabadu na te dama rowahutu, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma. \v 32 Tawamhã mreme pire na te te dama rowasu'u wamhã, ma ãma tatob'uzu za'ra ni. \v 33 Tame te aibâ hã dame nhamra, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma, wa'uburé ré 're ĩmorĩ hã. Tawamhã aibâ hã te sa'ẽtẽ 'mahâ, ãne: \p \v 34 — Zezusi, Nazaré nhihudu, e marĩ zô, te we aimo. E wa'uprosi da, te we aimo. A hã ĩ̱ma aiwaihu'u pese di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono we te te asatõrĩ na hã. Aiwẽ uptabi di, a hã. — Ãne te 'mahâ. \p \v 35 Taha wa, ma tô Zezusi hã wa'uburé ma tinha, ãne: \p — Tô'ã, we ĩ̱ma nharĩ tõ. Mo oto aiwatobro, aibâ hawi. — Ãne ma tô tãma rob'ru, wa'uburé ma. Tawamhã sisa'u ma tô aibâ hã time ti'ai u, danho'a. Taha pari, ma aibâ hawi watobro. Te te u'a õ di. \v 36 Tawamhã, da te 'madâ'â za'ra wamhã, ma ãma tatob'uzu za'ra ni, uburé. Taha wa, te ãne dasima nharĩ za'ra ni: \p — Õ hã mreme pire di. Waihu'u pese di. Dahawi si'aba'ré da, te za tãma rob'ru za'ra. Tawamhã te za dahawi ai'aba'ré. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \p \v 37 Taha wa, Zezusihi wasu'u hã wa'uburé te te dama ĩsãmra na, ma tô ĩwasu'u hã ropé, daro mono bâ. \s1 Zezusi hã, da'ahâ na te te 're ĩda'apese mono zé wasu'u \r Mateusi 8.14-17; Marcusi 1.29-39 \p \v 38 Tawamhã ma tô watobro rowahutuzém hawi, Zezusi hã. Simahã nhorõwa u, te oto mo. Tame Simahã maprebaba sipi'õ hã, hâzé ré te nomro, wa'ro za'ẽtẽ na. Taha wa, ma tô Zezusihi ma wasu'u za'ra ni. \v 39 Taha wa, ĩsimiwaptâ u te ĩtẽme mo. Ĩ'rata te za. Tawamhã ĩwa'ro ma, te tinha, wahâ da. Taha wa, ma tô tiwahâ. Awa'awi ma tô wahudu. Wahutu wamhã, ma tô tãma api za'ra, saihuri da. \p \v 40 Tawamhã bâdâ sébrézéb u, ma tô we ĩtẽme ãwisi za'ra ni Zezusihi u, ĩsiwadi norĩ hã, ĩhâzé sipu'u norĩ hã. Tawamhã tinhib'rada, ma tô te te da'ãma aza'ra, misi si. Taha wa, ma tô tazéptâ'â za'ra ni. \v 41 Duré wa'uburé hã ma tô dahawi wairé. Da'ahâ na, ĩré 're ĩdanomro mono norĩ hawi, ma tô wairé, wa'uburé norĩ hã. Tawamhã dahawi wairébé sina, te ãne 'mahârâ za'ra: \p — A hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra. — Ãne te wa'uburé norĩ hã 'mahârâ za'ra. Zezusi hã, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na te te waihu'u za'ra wa, ma tô Zezusi hã ĩmreme hã tiwi sisisi za'ra sa'ẽtẽ, ari'iwi dahawi wairébé da. \p \v 42 Tawamhã awẽ ma tô watobro, 'ri nho'õmo hawi, a'ubuni u morĩ da, Zezusi hã. Taha wa, ma tô sô danhopré. Da te sõpẽtẽ za'ra wamhã, ma tô ãma ropti za'ra ni, nimomo danhiti morĩ tõ da. \v 43 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã danhib'apito uptabi hã, te te dapawapto waihu'u pese di. Ta hã ma tô we ĩ̱zatõ, ĩwasu'uwẽ na te 're da'apo're pu'u mono da, daza'rui mono bâ. Taha wa, a norĩ wa'aba si te 're aipo're pu'u za'ra wa'aba mono õ di za, ĩwasu'uwẽ na hã. Uburé wa za ĩwasu'uwẽ na te 're da'apo're pu'u. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 44 Taha wa, te datẽme 're mo, zudezu norĩ te, rowahutuzé mono bâ, ĩwasu'uwẽ na te te 're da'apo're pu'u mono da, daro mono bâ. \c 5 \s1 Tepe ahâ wasu'u \r Mateusi 4.18-22; Marcusi 1.16-20 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã te nhamra, ĩsõ'u zaihâ na. Zenezaré na ĩsõ'u nhisi ãma te nhamra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama sadawa wasu'u da. Da'ahâ uptabi na ma tô ĩtẽme dasito, da te wapari za'ra da. \v 2 Tawamhã uba're maparane ma tô sabu zahuré. Ĩsõ'u zaihâ na, te da'wa. Tepe na romhuri'wa norĩ hã ma tô ĩwana wairé. Abazipara, te oto upsõ za'ra. \v 3 Tawamhã Zezusi ma tô ãzé, uba're wa, Simahã te 're. Tawamhã, uba're wa, sébré wamhã, te Simahã ma tinha, syry na te te ĩré sa'ré da, supara'ré nhiti. Tawamhã uba're wa, te oto nhamra, te te dama rowasu'u da. \p \v 4 Tawamhã, te te dama rowasu'u pari wamhã, te Simahã ma tinha, ãne: \p — Uba're hã asiré sari, â 'rehâ u, abazipara hã asiré norĩ me, tepe zô sãmra aba da. — Ãne te Simahã ma tinha. \p \v 5 Taha wa, ma tô Sima hã asa tãma siwasu'u, ãne: \p — Mara bâre, wa tô wei wa te sô sãmra. Tane nherẽ, wa te 'mai'âri za'ra õ di. Tepe õ di. Tane nherẽ, ĩ'ruzéb zarina wa za sô sãmra ni. — Ãne te Zezusihi ma tinha asa. Tawamhã te oto sô sari za'ra, â wa'wa u. \p \v 6 Taha wa, abazipara, ma tô â wa'wa u sô sãmra. Tawamhã tebe hã ahâ na ma tô waibu za'ra, abazipara na. Taha wa, te aré te te sina sinarĩ, abazipara hã. \v 7 Tawamhã tisiré tepe mrami'wa norĩ zô ma tô pahamrimi zahuré, uba're ĩhâiba amo hã te te ĩtẽme sari zahuré da, te te ãma pawaptob za'ra da. Taha wa, te ĩtẽme sari zahuré. Tawamhã uba're wa, ma tô sãmra za'ra, aibâ norĩ hã. Tebe hã uba're si'uiwa na hã 'masisi zahuré di. Tebe hã ahâ uptabi wa, te aré sina 'mazasi zahuré, uba're hã. \v 8-10 Tebe ahâ na te te awaibui wamhã, ma tô ãma titob'uzu za'ra. Ti'adu norĩ zama, ma tô ãma titob'uzu zahuré, Zuwãhã me. Ta norĩ hã Zebedehe 'ra zahuré. Ĩsiré tepe na, te te 're romhuri zahuré, Simahã siré. Tawamhã hi'rãtitõ, ma aime Zezusihi papara, Sima Pedru hã, tebe ahâ na te te 'madâ'â wamhã. Ãne te Zezusihi ma tinha: \p — Ĩ̱'rata asãmra õ di za. Te za oto aimo, ĩ̱nhiti. Wa hã ĩ̱wasétére di. — Ãne te Zezusihi ma siwasu'u. Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Asina aipahi õ di za. Tepe na 're ĩromhuri mono ne, te za oto ĩ̱ma 're ĩda'awaibui wẽ mo. — Ãne te Zezusi hã Simahã ma tinha. \p \v 11 Tawamhã uba're, ma tô sani za'ra, rob'ré u. Uburé ma tô marĩ hã rẽme za'ra, tinhimiromhuri za'ra zé hã, Zezusihi siré oto 're nomro mono da. \s1 Aibâ ĩ'wa're ré hã, Zezusi te te ĩpesezé wasu'u \r Mateusi 8.1-4; Marcusi 1.40-45 \p \v 12 Tawamhã Zezusi hã te nhamra, 'ri nho'õmo ãma. Tame te aibâ hã 're sãmra, ĩ'wa're ré hã. Uburé ĩhâiba na, ĩ'wa're hã. Tawamhã Zezusi te te sõpẽtẽ wamhã, hi'rãtitõ ma aime, Zezusihi papara. Ti'ai u, ma tô ti'ubu na ropto. Tawamhã Zezusihi ma, te tinha, ãne: \p — Apito, ĩ̱ma aiwaihu'u pese di, asimipese waihu'u pese na hã. Taha wa, te za ĩ̱pe, asima ĩ̱wẽ wamhã. — Ãne te tãma tinha. \p \v 13 Tawamhã tinhib'rada hã ma tô wahutu Zezusi hã, te te ãma upi da. Te te upi wamhã, te tãma tinha: \p — Wa tô ĩ̱sima aiwẽ, te aipese da. Tâibâ za oto aihâzé hã. — Ãne te tãma tinha. \p Tawamhã awa'awi ma ĩ'wa're hã tãma apa. \v 14 Tawamhã Zezusi ma tô sina sadawa uwati, te te dama sina wasu'u tõ da. Te tãma tinha, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wai u, te za aimo, aihâiba wẽ zô te te aihâiba 'madâ'â da. Taha parip si, te za tãma asõpru, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, Mozésihi nhimiroti zarina, dama aipibu pese zéb da, aipesezém na hã. — Ãne te tãma tinha, Zezusi hã. \p \v 15 Tane nherẽ, ma tô Zezusihi wasu'u hã wapari za'ra ni, daro mono bâ. Taha wa, ma tô da'ahâ na ĩtẽme 're dasihutu, da te 're wapari za'ra mono da. Duré te te 're da'apese mono da, ma tô ĩtẽme 're dasihutu. \v 16 Tane nherẽ, Zezusi hã ma tô dawi 're ne, a'ubuni u, 're mreme mono da, Timama ma. \s1 Aibâ ĩhi'ré hã, Zezusi te te ĩpesezé wasu'u \r Mateusi 9.1-8; Marcusi 2.1-12 \p \v 17 Tawamhã apâ datẽme wisi wamhã, te nimahã bâtâ na dama rowasu'u, Zezusi hã. Te te dama rowasu'u ré, te ĩ'rata ai'ubumro, parisezu norĩ hã. Rowahutu'wa norĩ me, te ĩ'rata ai'ubumro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã. Ta norĩ hã ma tô ĩtẽme sito Darireza hawi, duré Zudeza hawi, duré Zeruzarẽ hawi. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono tiwaihu'u pe hã, te te tãma ĩsõmri na, ma tô da'apese, Zezusi hã. \v 18 Tawamhã aibâ norĩ hã, ĩhi'ré hã ma tô siwi ti'â, ĩsimiwaptâ wa. Ma tô sima wẽ za'ra, 'ri para u te te siwi 'mazébré da, Zezusihi nho're te te siwi hiri da. \v 19 Tazahã da'ahâ wamhã, te te siwi 'mazébré waihu'u õ di. Tawamhã 'ri nhisi hawi, ma tô tãma 'ri 're pu'u za'ra, te te siwi 'mazébré da. Tawamhã dawa'wa ma tô siwi tihi, Zezusihi nho're, ĩsa'warizéb ré. \v 20 Zezusi hã simiwaihu'u pese wa, ma tô ãma saze za'ra. Taha wa, ma tô siwi ti'â, te te pese da. Zezusi ma tô sina waihu'u siro, te te ãma ĩsaze za'ra na. Taha wa, te ĩhi'ré ma tinha, ãne: \p — Ĩ̱siwadi, aiwasédé hã 're ĩ'ab'manharĩ wasété mono zé hã te ai'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za oto. — Ãne te ĩhi'ré ma tinha, ãne: \p \v 21 Tawamhã rowahutu'wa norĩ hã te parisezu norĩ me tãma nharĩ za'ra, tipẽ'ẽ na: \p — E niha ma tô bété õ hã tãma tinha, ĩmorĩ'õ ma. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wẽ õ di, aibâ ma, te te ĩnharĩzé hã. Dawasédé hã da te 're ĩ'manharĩ wasété za'ra mono zé hã, ni'wa hã te te dama 're apari waihu'u mono õ di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma si, waihu'u pese di, dawasédé hã te te dama 're ĩ'apari mono da hã. — Ãne te Zezusihi ma nharĩ za'ra, tipẽ'ẽ na. \p \v 22 Tawamhã Zezusi ma tô sina waihu'u za'ra, ĩsimirosa'rata za'ra hã. Taha wa, te tãma nharĩ za'ra: \p — E marĩ da, te ãne ĩ̱'ãma ĩrosa'rata za'ra wa'wa. \v 23-24 Wa hã dawasédé hã te dama 're ĩ'apari waihu'u pese mono na, e niha te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa, sena na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da hã. Aibâ ma, wa tô tinha, ãne: “Aiwasédé hã 're ĩ'ab'manharĩ wasété mono zé hã, te ai'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za oto.” Ãne hã ĩ̱mreme si wamhã, aima pibu prã za'ra wa'aba di tô. à hã ĩmorĩ'õ hã wahutu da, duré oto morĩ da, te tãma nharĩ wapsi, te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa, ĩ̱waihu'u pese na sena na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da oto. Ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã ĩ̱ma waihu'u pese di, dawasédé te dama 're ĩ'apari mono da hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para. Ãne na asiwi ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da, wa za ĩhi'ré ma tinha, wahutu da. \p Tawamhã ĩhi'ré ma, te oto tinha: \p — Ma'ãpé, aiwahutu. Asa'warizé hã âri, asõrõwa u aimorĩ da oto. — Ãne te aibâ ma tinha. \p \v 25 Tawamhã awa'awi ma tô aibâ hã wahudu, danho'a. Tiza'warizé, ma tô siré ti'â. Tinhorõwa u, te oto mo. Morĩ sina, te ãma tiwata, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma. \v 26 Tawamhã uburé ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, te tawata za'ra ni. Ãne te dasima nharĩ za'ra ni: \p — Aibâ te te ĩpesezé hã, wẽ uptabi di. Ãhãna, wa tô wasiwi 'madâ'â za'ra ni. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \s1 Réwihi wasu'u \r Mateusi 9.9-13; Marcusi 2.13-17 \p \v 27 Tawamhã rob u, ma tô watobro, Zezusi hã. Watobro wamhã, ma aibâ hã 'madâ, danhib'apito ma, dawi rob'uiprazé ubumroi'wa hã, Réwi na ĩsisi hã. Ĩsimiromhurizéb ãma sãmra ré, ma tô 'madâ. Tame te da te tãma 're sõmri za'ra rob'uiprazé hã, ĩ'ubumrozéb ãma, danhib'apito nhimiwada'uri zarina. Tawamhã Zezusi hã ma tô ãne 'mahâ: \p — We aimorĩ, ĩ̱siré 're aimorĩ da oto. \p \v 28 Tawamhã ma wahudu. Tinhimiromhurizé, ma tô tirẽ, Zezusihi siré 're morĩ da oto. \v 29 Tawamhã Zezusi te te sawi da, ma tô tinhorõwa ãma dasa hã dama 'manha, sa'ẽtẽ na. Zezusihi siré, te za dasa hã huri ni. Taha wa, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã te ĩ'rata ai'ubumro, ĩsiré saihuri da, da'ahâ na. Ni'wam norĩ zama, te ĩsiré tisa tihu. \v 30 Tawamhã saihuri da, si'ubumroi ré, ma tô 'madâ'â za'ra parisezu norĩ hã, rowahutu'wa norĩ me. Taha wa, te ãne tãma nharĩ za'ra, Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ ma: \p — E niha bâ, te bété dawazari asaihuri 'wa, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ siré, dawasété na 're ĩdanomro mono norĩ siré zama. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 31 Taha wa, te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Hâzé ãna 're ĩnomro mono norĩ zô, dawede'wa hã 're siwasutu za'ra mono õ di, te te 're wede za'ra mono da. Ĩhâzé ré norĩ zô si te za 're siwasutu za'ra, te te 're pese za'ra mono da. \v 32 Tane duré wa hã, dawẽ na 're ĩdanomro mono norĩ zô, ĩ̱sitẽme 're ĩ̱hârâ mono da, we ĩ̱morĩ õ di. Dawasété na 're ĩdanomro mono norĩ zô si, 're ĩ̱hârâ mono da, wa wei mo, dawasédé hã da te 're rẽme pese za'ra mono da, 're danomro wẽ mono da oto. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 33 Tawamhã ni'wam norĩ hã te Zezusihi ma nharĩ za'ra, ãne: \p — Zuwã Batitaha siré 're ĩnomro mono norĩ hã nimahã bâtâ na si, te sai ãna 're si'ubumro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te te 're romhuri za'ra mono da, parisezu norĩ zadawa 'madâ'â pese 'wa norĩ zama. Ãnei õ di, asiré 're ĩnomro mono norĩ hã. Te 're saihuri u'âsi, asiré. Te duré asiré te te 're âhuri. Ãne te Zezusihi ma nharĩ za'ra. \p \v 34 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — Aibâ hã ĩmrozéb u, sô ĩhârâ za'ra norĩ hã sihutu wamhã, e te za dasa hã tiwi sawi za'ra ni, saihuri ãna si'ubumro da, ta norĩ hã. Mare di. Aibâ ĩmro da hã, ĩ'rata sãmra za'ra ré, te za tô ĩsiré tisa tihu, to sina. \v 35 Niwapsi te za bâdâ hã ĩwa waptãrã, aibâ ĩmro da hã ĩsiwadi norĩ wa'wa hawi, da te tiwi ĩ'âri za'ra zéb da hã. Tawapsi te za tô sai ãna 're si'ubumro, robzei ãna. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra. Ãne sõ'awib õ nherẽ, te te si'ãma ĩsimiré'ézé hã. \p \v 36 Tawamhã te duré ãma romnhimiré'é, ãne: \p — Zazahâ ĩhâiwẽ hã e te za sizâri ni, ĩhâ'ratare hã da te ãma hâiwa'aba da. Mare di. Ãne wamhã, te za aiwamna, ĩhâiwẽ hã. Duré ĩhâtém na da te hâiwa'aba wamhã, aiwab õ di, ĩhâ hã. Hâiwẽ hâ õ di. \v 37 Duré e romhâ 'manharĩ 'rata 're, te za uwa 'rãi wa'u ĩsé hã da te 're sé, wa'ui ware õ ré. Mare di. Wa'ui ware õ ré, da te 're séme mono wamhã, oto wa'ui ware wamhã, te za romhâ 'manharĩ 'ratare hã sina wazu. Tawamhã uwa 'rãi wa'u ĩsé hã te za asa'wa. Romhâ 'manharĩ hã te za duré hâihaiwamna. \v 38 Ĩtép si'uiwa na si, te za da te 're sé, rob'rãi wa'u zé té hã. — Ãne te Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra. \v 39 Te duré tãma ãma simiré'é za'ra: \p — Uwa 'rãi wa'u ĩsé ĩ'ratare hã da te 're âhuri mono pari, e te za da te dasima 're wẽ za'ra, uwa 'rãi wa'u zé ĩté hã. Mare di. Ãté ĩté hã da te dasima 're wẽ za'ra mono õ di za. Te za dasima da te 're nharĩ za'ra: “Ĩwa'u 'ratare si, wẽ uptabi di.” Ãne te za dasima da te 're nharĩ za'ra. — Ãne te Zezusi hã tãma ãma simiré'é za'ra, sõ'awib õ nherẽ. \c 6 \s1 Sabadu na, Zezusihi nhimirotizé wasu'u \r Mateusi 12.1-8; Marcusi 2.23-28 \p \v 1 Tawamhã sabadu na, Zezusi norĩ hã ma tô ro'rahâri za'ra, amnho wa'wai baba, zudezu norĩ te, romhuri zahârizém na. Tawamhã tridu 'rã ne hã ma tô te te sima 'rãnhinarĩ, tinhib'rata na te te sima tomhâiwazu za'ra da, te te huri mono da, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. \v 2 Tawamhã parisezu norĩ hã te tãma nharĩ za'ra: \p — Wahi'rada Mozési hã ma tô wama roti, sabadu na, wa te 're romhuri za'ra mono tõ da. E marĩ da, te bété ĩromhuri za'ra wa'wa, ãne te te wama roti õ nherẽ. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 3 Tawamhã Zezusi te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E apito Dawihi wasu'u na rob'ui'éré hã 're sõré za'ra wa'aba mono ã bâ, te te ĩrob'manharĩzém na hã, tisiré norĩ me. \v 4 Mra te te simroi wamhã, ma tô ãzé 'ri para u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u. Tawamhã sébré wamhã, ma tô 'ma'rẽ ĩ'u'ẽne hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, aré da te ĩsa'ra za'ra hã. Duré tisiré norĩ ma, ma tô tãma a za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô aré pisutu, da'ãma romhuri'wa norĩ si, ĩ'u'ẽne hã te te 're ĩhuri mono da hã, sasedoti norĩ si. Tane nherẽ, ma tô 'ma'rẽne za'ra, Dawi norĩ hã. — Ãne Zezusi hã ma tô parisezu norĩ ma Dawihi wasu'u hã 'rãzarõtõ za'ra. \p \v 5 Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱pisudu, dasiré ĩ̱poto da, ti'ai ãma. Taha wa, dama ĩ̱pire di, sabadu na roti hã te dama 're ĩ'apisutu mono zéb da hã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Aibâ ĩsimizu'rã're hã, Zezusi te te ĩpesezé wasu'u \r Mateusi 12.9-14; Marcusi 3.1-6 \p \v 6 Tawamhã sabadu ĩhâiba amo na, ma tô duré ãzé zudezu norĩ te, rowahutuzéb u, Zezusi hã. Tame te duré aibâ hã dame nhamra, ĩsimire niwĩ ĩsimizu'rã're hã. \v 7 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã ma tô siwi 'madâ Zezusi hã, sabadu na te te pese zô, romhuri zahârizém na hã. Parisezu norĩ me, te simiza'rese sina 'madâ'â za'ra. Mozésihi nhimiroti te te 'madâ'â õ wa, te te siwi wẽ'õ da, te 'madâ'â pese za'ra. \v 8 Tawamhã Zezusi ma tô sina waihu'u za'ra, ĩsimirosa'rata za'ra hã. Tawamhã aibâ ma, te tinha: \p — Aiwahutu, dawa'wa asab da. — Ãne te tãma tinha. Tawamhã aibâ ma tô wahudu. Hâiwi te za. \v 9 Tawamhã Zezusi ma tô ãma sadanharĩ za'ra, ãne: \p — Wa za asadanharĩ za'ra wa'wa. E niha 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã, sabadu na hã, romhuri zahârizé bâtâ na roti hã. E ma hã ĩwẽ, wa te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zéb da hã sabadu na hã. E ma hã ĩwẽ'õ. E wa te ãma 're dapawaptob za'ra mono õ di za. E wa te ãma 're danho'reptu za'ra mono õ di za. E niwamhã wa za taré wa te 're da'madâ'â za'ra, 're dadâ'â za'ra mono da. — Ãne te Zezusi hã sadanharĩ za'ra. \p \v 10 Tawamhã Zezusi te ab'madâ, te te siwi ĩ'uirĩ za'ra norĩ hã. Tawamhã ĩsimizu'rã're ma, te tinha: \p — Ma'ãpé, asimizu wahutu. — Tawamhã ma tô tinhimizu wahutu, aibâ hã. Tawamhã awa'awi ma tô tinhimizu pese. \v 11 Tawamhã rowahutu'wa norĩ hã ma tô sada tizahi za'ra, Zezusihi zada. Tawamhã te sima rosa'rata za'ra, marĩ hã te te tãma 'manharĩ za'ra da. \s1 Zezusi hã aibâ 12 na te te ĩpisutu za'ra zé wasu'u, tizadawa wasu'u'wa da \r Mateusi 10.1-4; Marcusi 3.13-19 \p \v 12 Tawamhã ẽtẽ 'rãihâ na ma tô Zezusi hã sai'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme da. Tawamhã mara bâ te tãma mre. \v 13 Taha wa, awẽ wi ma tô sô tihârâ za'ra, tizazei'wa norĩ zô. Tawamhã ĩtẽme sihutu wamhã, ma tô pisutu za'ra, 12 na ĩhâiba za'ra hã ĩsiré 're nomro mono da. Ma tô oto sisi za'ra, tizadawa wasu'u'wa na. \v 14 Ta norĩ nhisi za'ra hã ãne: Sima Pedru, tinoi me, Ãdéréhé me. Pedru na te za sisi té, Zezusi hã. Duré Ti'adu norĩ hã tisisãnawãi me Zuwãhã me, duré Piripi norĩ hã, Batoromezuhu me, \v 15 duré Mateusi norĩ hã, Tomehẽ me, duré Ti'adu, Apezuhu 'ra hã, duré Sima Zeroti, \v 16 duré Zudasi Ti'aduhu 'ra hã, duré Zudasi Icarizoti hã, dama ĩhâiba nhomri'wa da hã. \s1 Zezusi te te ĩrowasu'uzé, duré te te ĩda'apesezé wasu'u \r Mateusi 4.23-25 \p \v 17 Tawamhã Zezusi norĩ hã ma tô sa'a hawi si'ra za'ra. Tawamhã ti'ai haré u sihutu õ ré, te a'â nhamra, sõnhihâpâ ãma, tizazei'wa norĩ me. Ĩsazei'wa norĩ hã ahâ di. Tame duré da'ahâ uptabi na, te sô ai'ubumro ni. Daro mono bâ, ma tô ĩwana sô tasi'rã'õtõ ni, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi, duré Zeruzarẽ hawi, duré Tiru na 'ri nho'õmo nhisi hawi, duré Sido hawib zama.  zaihâ na Tiru hã, duré Sido hã, 'ri nho'u. \v 18 Zezusihi mreme hã da te wapari za'ra da, ma tô ĩtẽme dasito. Duré te te da'apese da zama, ma tô ĩtẽme ai'aba'ré ni, duré wa'uburé te te dama anhamra da. Tawamhã ma tô dama anhamra. \v 19 Simipese waihu'u pese wa, ma tô dasima wẽ za'ra ni, danhib'rata na da te upi za'ra da, rowẽ na oto 're dasi'ubumroi mono da. \s1 Dama 're ĩrowẽ za'ra mono zé wasu'u, robzei'õ na 're ĩdasi'ubumroi mono zé wasu'u me \r Mateusi 5.1-12 \p \v 20 Tawamhã Zezusi hã te tisiré 're ĩnomro mono norĩ hã 'madâ'â pese za'ra. Taha wa, te ãne tãma nharĩ za'ra: \p — Ãté asibrob ãna, te oto 're anomro aba mo. Tane nherẽ, aima 're robze za'ra wa'aba mono di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, Danhib'apito uptabi. Taha wa, ĩsib'a'uwẽ 're anomro aba mono wa, aima 're robze za'ra wa'aba mono di za. \p \v 21 — Ãté mra, te oto 're ĩsépata za'ra wa'aba mo. Tane nherẽ, te za robze na 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Niwapsi mra hã, ahâ di za. \p — Ãté te oto 're ai'ry'ry wa'aba mo, aipẽ'ẽzé za'ra wa'aba wa. Tane nherẽ, te za robze na 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Niwapsi te za aipẽ'ẽ 're, 're ato za'ra wa'aba mo, rowẽ te. \p \v 22 — Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo. A norĩ wa'wa hã ĩ̱zazei'wa, 're anomro aba mono wa, ãté te za da te 're ai'ruiwapari za'ra wa'wa. Ãté te za da te 're aiwẽ'õ za'ra wa'wa. Ãté te za da te aima 're nharĩ wasété za'ra wa'wa. Ãté aiwasédé hã te za taré da te ai'ãma 're sa'ra za'ra wa'wa. Ãne wamhã, te za robze na 're aihâimana za'ra wa'aba mo. \v 23 Rowẽ te, te za 're asarõtõ za'ra wa'aba mo. A norĩ wa'aba ma si, rowasédé hã da te aima 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono õ di za. Wahi'rata norĩ ma, ma tô rowasédé hã da te aima 're 'manharĩ za'ra duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ ma. Taha wa, da te 're ai'ruiwapari za'ra wa'aba mono nherẽ, aima 're rowẽ za'ra wa'aba mono di za. Niwapsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za marĩ ĩwẽ hã te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, hâiwa ãma asô 're ĩsimi'wara aba mono hã. Taha wa, aima 're rowẽ za'ra wa'aba mono di za. — Ãne romhâ ré ma tô tãma waihu'u sirõmo za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 24 Taha pari, te uburé dama tinha oto: \p — Ãté asibrob ahâ na, te a'â 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Niwapsi tâibâ za oto asibrob ahâ za'ra wa'wa hã. Tawamhã robzei õ na, te za 're ai'ubumroi wa'aba mo. \p \v 25 — Ãté asai ahâ na, te a'â 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Niwapsi, te za mra hã 're ĩsépata za'ra wa'aba mo. Tawamhã te za robzei õ na 're aihâimana za'ra wa'aba mo. \p — Ãté rowẽ te, te a'â aipẽ'ẽ na 're ato za'ra wa'aba mo. Niwapsi te za robzei ãna 're asimroi wa'aba mo. Tawapsi te za 're ai'ry'ry wa'aba mo. \p \v 26 — Tane duréihã ma tô aibâ norĩ ãma 're dawata za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u uptabi 'wa newa, ma tô ãma 're dawata za'ra, wahi'rata norĩ hã. Taha wa, a'â ai'ãma 're dawata za'ra wa'aba mono nherẽ, niwapsi aima 're rowẽ za'ra wa'aba mono õ di za. — Ãne ma tô dama rowasu'u, Zezusi hã. \s1 Zezusihi nhimiroti wasu'u, da te 're ĩdazawi pese za'ra mono zém na \r Mateusi 5.38-48 \p \v 27 Te duré dama tinha: \p — Ĩ̱wapari'wa norĩ, wa za aima waihu'u za'ra wa'wa, ãne hã: Asawi'õ'wai wa'aba norĩ hã te za 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo. Duré ai'ruiwapari'wa norĩ ma, te za marĩ tãma 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mo, ĩwẽ na. \v 28 Duré da te aima 're nharĩ wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, te za da'ãma 're aimreme zusi aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ĩwẽ hã te te dama 're anhomri mono da. Da te aima 're rob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi 're ĩrowaptẽrẽ za'ra wa'aba mo, te te 're da'apawapto mono da. \v 29 Ai'u'rata wi, da te 're aihâ za'ra wa'aba mono wamhã, dama ãma 're wa'rãmi za'ra wa'aba mono õ di za. Taré te za 're aipizari za'ra wa'aba mo, ai'u'rata amo niwĩ, da te 're aihâ za'ra wa'aba mono da. Duré asi'ubuzé hã da te aiwi 're waibui wa'aba mono wamhã, dawi 're sawi za'ra wa'aba mono õ di za, asõ'utu'u zama, da te aiwi 're waibui wa'aba mono da. \v 30 Marĩ hã da te aiwi 're waptẽrẽ za'ra wa'aba mono wamhã, te za dama 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo. Ãté ni'wa hã te za asibro hã aiwi âri 'wa. Tawamhã sô aihârâ õ di za, apâ te te aima sõmri da. \v 31 Marĩ ĩwẽ si, da te aima 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, asima 're ĩdawẽ za'ra wa'aba mono ne, te za marĩ ĩwẽ si dama 're ĩ'manharĩ u'âsi za'ra wa'aba mo, ĩwa'rãmi. \p \v 32 — Siwa'ru, te za 're ĩdazawi pese za'ra wa'aba mo. Dawasété na 're ĩdanomro mono hã, tizawi pese 'wa si, te te 're sawi pese za'ra. Tanei õ di, a norĩ wa'wa hã za. Ãne wamhã, ĩwẽ na te te 're asawi za'ra wa'aba mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Taha wa, te za uburé 're ĩdazawi pese za'ra wa'aba mo. \v 33 Duré, uburé te za marĩ hã dama 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mo. Dawasété na 're ĩdanomro mono norĩ hã, tizawi pese 'wa norĩ ma si, te za te te tãma 're 'manharĩ wẽ za'ra. Tanei õ di, a norĩ wa'wa hã za. Ãne wamhã, e niha te za 're ĩ'umnhasi za'ra wa'aba mo, ĩwẽ na te te aima ãma 're ĩ'a'uwaimrami aba mono da hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Taha wa, te za marĩ hã uburé dama 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mo. \v 34 Duré, uburé te za dama 're asõprub za'ra wa'aba mo. Ãté marĩ hã te za da te aiwi 're waptẽrẽ za'ra wa'wa, a'â dama 're sõmri za'ra wa'aba mono da. Tawamhã te za dama 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo, ĩwa'rãmib zô 're asimnhasi za'ra wa'aba mono ãna. Dawasété na 're ĩdanomro mono hã te marĩ hã tisiré norĩ ma si, te te 're sõmri za'ra, te te siwi 're waptẽrẽ za'ra mono wamhã. Tawamhã te duré ĩwa'rãmib zô 're simnhasi za'ra. Tanei õ di, a norĩ wa'wa hã za. Ãne wamhã, ĩwẽ na te te 're asawi za'ra wa'aba mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Taha wa, te za uburé dama 're asõprub za'ra wa'aba mo. \v 35 Dawasété na 're ĩdanomro mono ne, 're anomro aba mono õ di za. Uburé te za 're ĩdazawi pese za'ra wa'aba mo. Asitob'ru norĩ zama, te za 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo. Uburé te za marĩ hã tãma 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mo. Ãté marĩ hã te za da te aiwi 're waptẽrẽ za'ra wa'wa, syry na a'â dama 're sõmri za'ra wa'aba mono da. Tawamhã te za tãma 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo. Ĩwa'rãmib zô 're asimnhasi za'ra wa'aba mono õ di za. Ãne wamhã, te za ĩwẽ na te te 're asawi za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ĩ'ra te za 're aihâimana za'ra wa'aba mo, danhipai u ĩpire uptabi 'ra hã. Marĩ wẽ na, uburé te dama 're sõpru. Ĩsõprum na ãma 're ĩdawata za'ra mono õ norĩ ma zama, te dama 're sõpru. Dawasété na 're ĩdanomro mono ma zama, te 're sõpru. \v 36 Taha wa, te za Aimama aba ne, 're anomro aba mo, aiwẽ na. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma roti za'ra. \p \v 37 Ma duré tãma waihu'u za'ra, ãne: \p — Dawasédé hã da'ãma 're ĩsa'ra za'ra wa'aba mono zéb zarina, asiwi 're dawẽ'õ za'ra wa'aba mono õ di za. Tawamhã te te siwi 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Dawasédé hã da'ãma 're ĩsa'ra za'ra wa'aba mono zéb zarina, dama 're nharĩ za'ra wa'aba mono õ di za. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te te aima 're anharĩ aba mono õ di za. Marĩ, da te aima 're ĩ'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono zé hã, asina 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Tawamhã aiwasété'wa hã te te 're ab'madâ'â mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 38 Asibrom na te za dama 're asõprub za'ra wa'aba mo, ĩsimarĩ'õ norĩ ma. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za marĩ hã ĩwa'rãmi sa'ẽtẽ na te te aima 're sõmri za'ra wa'wa. Marĩ na asima 're asõprub za'ẽtẽ za'ra wa'aba mono ne, te za aima 're sõprub za'ẽtẽ za'ra wa'wa. Sa'ẽtẽ na dama 're sõmri za'ra wa'aba mono wamhã, te za sa'ẽtẽ na te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, ĩwa'rãmi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Syry na dama 're sõmri za'ra wa'aba mono wamhã, te za syry na te te aima 're sõmri za'ra wa'wa. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 39 Tawamhã ãne te tãma ãma romnhimiré'é za'ra: \p — Ni'wam norĩ hã tob'a zahuré wamhã, nimomo sisaprõni zahuré wamhã, sisaprõni wẽ zahuré õ di za. Te za siré tiwaptã'ã zahuré, ab're u. — Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra. \v 40 Te duré tãma rowasu'u za'ra, ãne: \p — Romnhoré'wa norĩ hã te te 're romnhoré za'ra mono ré hã, pire na 're hâimana waihu'u za'ra mono õ di, tãma ĩromnhoré'wa norĩ ma hã. Niwapsi te te 're uprosi za'ra mono wapsi, te za te te 're waihu'u za'ẽtẽ za'ra, tãma ĩromnhoré'wa ne hã. — Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra. \p \v 41 Te duré tãma rowasu'u za'ra, ãne: \p — Ãté wede wa'õno hã atob 're, te nomro, sabui õ nherẽ. E niha te za bété sô ĩtõmo 'madâ, wede nhiprubre wazere da, asisãnawã tõmo hawimhã. \v 42 Wede wa'õno hã atob 're ĩnomro, sabui õ nherẽ, e niha te za tãma ĩnha: “Ropru hã a'â te aima wazere, atõmo hawimhã.” Mare di. Wede wa'õno hã te za a'â atõmo hawimhã ĩwaze. Tawamhã te za sô airĩtĩ wẽ, wazere da, asisãnawã tõmo hawimhã, wede nhiprubre hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra. \p \v 43-45 Tawamhã Zezusi ma tô da'ãma ãma romnhimiré'é, rob'rã na, ãne: \p — Rowede hã wẽ wamhã, 're 'rãi wasété za'ra mono õ di za, wede wẽ wa. Wasété wamhã, 're 'rãi wẽ za'ra mono õ di za, wede wasété wa. 'Re 'rãi wẽ za'ra mono wamhã, te za ãma waihu'u za'ra ni, rowede ĩwẽ na. E wab'ru u, te za 're aimo, rob'rã ĩse zô. Mare di. Wab'ru na 're simnhatã mono õ di, rob'rã ĩse hã. E aptob u, te za 're aimo, rob'rã ĩse zô. Mare di. Aptom na 're simnhatã mono õ di, rob'rã ĩse hã. Ãne ni'wa hã 're morĩ wẽ wamhã, tipẽ'ẽ 're, tinhimirosa'rata wẽ hawim na, te za 're mreme wẽ u'âsi. Duré ni'wa hã 're morĩ wasété wamhã, tinhimirosa'rata wasété hawim na, te za duré 're mreme wasété u'âsi. Danhimirosa'rata zarina, te za tô õne u'âsi 're damreme zusi. — Ãne Zezusi ma tô tãma waihu'u za'ra. \s1 'Ri'wa norĩ wasu'u \r Mateusi 7.24-27 \p \v 46 Te duré tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E marĩ da, ma tô Asib'apito na asiwi 're ĩ̱nhisi za'ra wa'aba mo, ĩ̱nhimiroti hã 're 'madâ'â pese za'ra wa'aba mono õ nherẽ. \v 47 Ãté ni'wam norĩ hã te za we ĩ̱tẽme aihutu, ĩ̱nhimiroti hã te te wapari za'ra da. Tawamhã te te wapari za'ra wamhã, te za oto ĩ̱nhimiroti hã te te 're 'madâ'â pese za'ra. \v 48 Taha wa, wa za ĩ̱nhimiroti 'madâ'â'wai ãma simiré'é, 'ri'wa na. Aibâ hã ma tô ab're, 'ri da, ti'ai 'rowi ẽne hã ĩnomro u. Tawamhã ma tô ãma tipahâ, ab're na. Ab're 'rehâ di oto. Tawamhã ẽtẽ nhisiwi ma tô 'ri, aibâ hã. Tawamhã âpré wamhã, â hã ma tô 're praba, 'ri u. Tete na ma tô 'ri hã 'manha, aibâ hã. Taha wa, rési ãna te 're sa, 'ri hã. \v 49 Ãté ni'wam norĩ hã te za ĩ̱nhimiroti hã tipo're na te te 're wapari za'ra. Tane nherẽ, te te 're 'madâ'â za'ra mono õ di za, ĩ̱nhimiroti hã. Taha wa, wa za ĩ̱nhimiroti 'madâ'â'õ'wai ãma simiré'é, 'ri'wa ĩhâiba amo na. Aibâ hã 'ri na'rata da, te te ab're õ di. Ti'a nhisiwip si, ma tô sima 'ri. Tawamhã 'ri u, â 're praba mono wamhã, â, ma tô 'marõwĩ, 'ri hã. Tâibâ oto. Taha wa, ma tô aipru pese, 'ri hã. — Ãne ma tô 'ri'wa na simiré'é dama Zezusi hã, da te waihu'u za'ra da. \c 7 \s1 Romanuhu ma romhuri'wa, Zezusi hã te te ĩpesezé wasu'u \r Mateusi 8.5-13 \p \v 1 Tawamhã te te dama roti parimhã, te oto mo Zezusi hã, Capana'u na 'ri nho'õmo nhisi u. Tawamhã ma tô wi. \v 2 Tame aibâ hã te 're hâimana romanu hã, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa. Tãma ĩromhuri'wa hã te te sawi pese di. Hâzé na te oto nomro, tãma ĩromhuri'wa hã. Hâzé ahâ wa, te za oto dârâ. \v 3 Tawamhã hâzé na nomro ré, ma tô Zezusihi wasu'u hã wapa, romanu hã. Taha wa, ma tô zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã 'mazatõrĩ za'ra, Zezusihi zô, ĩhâzé ré hã te te pese da. \v 4 Tawamhã te te sô ĩsatõrĩ za'ra hã ma tô ĩtẽme aihutu, Zezusihi u. Ĩtẽme sihutu wamhã, ma tô tãma rowasu'u za'ra: \p — Aibâ hã ĩwẽ, romanu hã. Wẽ wa, pawapto na. \v 5 Wasiré õ nherẽ, te te 're wa'azawi pese. Taha wa, ma tô ĩsiminhimi'ru zarina wama 'ri za'ra ni, wate da, rowahutuzé hã. Ta hã ma tô duré pawa'âbâ za'ra, 'ri'wa norĩ hã. — Ãne te Zezusihi ma rowasu'u za'ra. \p \v 6 Tawamhã Zezusi te ĩsiré timorĩ za'ra. Ma tô oto rosahutu za'ra, 'ri u. Te te rosahutu za'ra wamhã, romanu hã ma tô tisiwadi norĩ hã 'mazatõrĩ za'ra, te te tãma 'mazadawa wasu'u za'ra da, Zezusihi ma. Tawamhã te te uzusi za'ra wamhã, ãne te tãma 'mairowasu'u za'ra, Zezusihi ma: \p — Wasiwadi hã zudezu'õ nherẽ, ãté asébré õ di za, u, ĩsõrõwa u. A hã, u, aiwẽ di. Õ hã, u, wẽ prã ti. Wẽ prãi wa, ãté ĩsõrõwa u asébré õ di za, u. \v 7 Wẽ prãi wa, si'uihâ na we atẽme morĩ õ di za, u, tãma ĩromhuri'wa hã tãma pese da. Romhâ na nherẽ, aimreme pire wa, te za, u, aimreme na tãma ĩpe, rowẽ na tãma 're sãmra mono da. \v 8 Romanu hã, damreme ĩpire hã tãma waihu'u pese di, u. Ĩsib'apito norĩ mreme hã tãma pire za'ra di, u. Duré õ hã, u, ĩmreme hã pire di, tinhib'a'uwẽ norĩ ma, da'wapéi'wa norĩ ma. Tawamhã, te te 'mazatõrĩ wamhã, te za, u, mo, ĩsadawa para. Sô hârâ wa, te za u, ĩtẽme wi, ĩsadawa para. Duré marĩ hã tãma ĩromhuri'wai ma, te te 'rui wamhã, te za, u, tãma 'manha, te te tãma ĩ'ruzéb uwaibaba. Taha wa, aimreme hã pire wa, te za, u, tãma ĩpe, tãma ĩromhuri'wa hã, rowẽ na tãma 're sãmra mono da. — Ãne te Zezusihi ma sadawa wasu'u za'ra, romanuhu siwadi norĩ hã. \p \v 9 Tawamhã Zezusi hã ãne hã te te wapari wamhã, ma tô ãma titob'uzu, ĩsimirowasu'u za'ra na, romanuhu ãma hã. Tawamhã ma aipi'ra, datẽme. Da'ahâ uptabi na ĩsarina ĩsi'aba'ré norĩ u, ma aipi'ra. Ãne te dama tinha: \p — Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. à hã te te sina ĩ̱'umnhasizém na hã, niwa te ĩ'madâ'â õ, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai ãma hã. Ta norĩ hã te te ãma siwi wabzu õ di, te te sina ĩ̱'umnhasizém na hã. — Ãne Zezusi hã te tinha, ĩsarina ĩsi'aba'ré norĩ ma. \p \v 10 Tawamhã apâ ma tô ai'aba'ré, romanu siwadi norĩ hã, ĩsõrõwa u. Sihutu wamhã, ma tô ĩhâzé ré hã sabu za'ra. Rowẽ na te oto nhamra, hâzé ãna. \s1 Ĩmrotõ 'ra hã, Zezusi te te ĩhâiwa'utuzé wasu'u \p \v 11 Tawamhã ãma ronomro õ ré, te Zezusi hã mo, 'ri wa'õtõ u. Na'ĩ na 'ri wa'õtõ nhisi u, te mo. Ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã te ĩsiré ai'aba'ré. Da'ahâ na te duré ĩsiré ai'aba'ré ni. \v 12 Tawamhã 'ri wa'õtõ 'wawi wa'ra u, ma tô rob'uwe za'ra, Zezusi norĩ hã, 'ridawa u. Tawamhã ĩwab'rere, ma tô dasiwi âri ni, ab're u, ĩmrotõ 'ra ĩdâ hã. Misire aibâ ĩ'ra hã. Da'ahâ na te ĩsiré ai'aba'ré ni, ĩmrotõ siré, ab're u. \v 13 Tawamhã ĩmrotõ te te 'madâ'â wamhã, ma tô ãma tipẽ'ẽzé, Zezusi hã. Tawamhã ma tô tãma tinha, wawa tõ da. \p \v 14 Tawamhã ma tô oto ĩtẽme wi. Te te âri za'ra ré, ma tinhib'rata na ĩré upi. Taha wa, ma ĩré mazahâri za'ra. Tawamhã te oto 'mahâ: \p — Ai'repudu, wa za aima tinha: Ai'utu. — Ãne te 'mahâ. \p \v 15 Tawamhã ai'repudu hã ma tô udu. Sahâ na te oto nhamra. Tawamhã tãma rowẽ wa, te oto mre. Taha wa, te Zezusi hã ĩna ma ti'ru, ãne: \p — à ai'ra, ãma saprõni. — Ãne te tãma tinha. Dâ'â zahã, oto sahâ na sãmra wa, ma tãma tapẽ'ẽwara za'ra ni. \v 16 Ãne te dasima nharĩ za'ra ni: \p — Tinhib'a'uwẽ norĩ hã te za we te te 're wa'apawapto, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ma tô we watẽme satõ, tizadawa wasu'u'wa hã. Mreme pire uptabi di. — Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, te tawata za'ra ni. \p \v 17 Tawamhã ĩwasu'u hã ma tô wapari za'ra ni, daro mono bâ, Zezusi te te ĩhâiwa'utuzé wasu'u hã. Zudezu norĩ rob 'rata, 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ zama, ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra ni. \s1 Zuwã Batita hã Zezusihi u, tizadawa wasu'u'wa norĩ te te ĩsatõrĩ zahuré zé wasu'u \r Mateusi 11.2-19 \p \v 18-19 Tawamhã Zezusi te te ĩhâiwa'utuzé hã ma tô Zuwãhã ma wasu'u za'ra, ĩsadawa 'madâ'â pese 'wa norĩ hã. Tawamhã maparane te sô tihârâ zahuré, Wanhib'apito u neb zahuré da, te te sadanharĩ zahuré da. Ãne Zuwã te tãma nharĩ zahuré: \p — Ane wa'aba wamhã, te za ĩsadanharĩ 'wa, ãne: “E a hã Zuwã Batita te te dama 're aiwasu'u mono, te we aimo. E zahadu aimawi zô, wa za 're wanhimipari za'ra.” Ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u wa'wa. — Ãne Zuwã hã ma tô tãma nharĩ zahuré. \v 20 Tawamhã Zezusihi u, te tineb zahuré. Ĩtẽme simasisi wamhã, ma tô sadanharĩ zahuré: \p — E a hã Zuwã Batita te te dama 're aiwasu'u mono, te we aimo. E zahadu aimawi zô, wa za 're wanhimipari za'ra. — Ãne te sadanharĩ zahuré. \p \v 21 Tawamhã ĩsõ'a zahuré, te a'â da'apese da'ahâ na, Zezusi hã. Duré wa'uburé ré, 're ĩdanomro mono hã ma tô dama anhamra. Duré ĩtob'a norĩ hã ma tô ato pese, ahâ na. \v 22 Tawamhã te te da'apese parimhã, te oto tãma nharĩ zahuré, Zuwã Batitaha mreme 'madâ'â pese 'wa norĩ ma, ãne: \p — Apâ te za ane wa'wa Zuwãhã u, tãma ĩ̱wasu'u wa'aba da. Ĩtob'a norĩ hã to pese za'ra wa, ma tô apâ te te 're rob'madâ'â za'ra. Ĩmorĩ'õ norĩ hã te oto para na 're nomro. Duré ĩ'wa're ré norĩ hã ma tô 're pese za'ra. Hâiba wẽ na te oto 're nomro. Duré ĩpo'reptõ norĩ hã te oto 're simipari za'ra. Duré 're ĩdâ'â za'ra mono norĩ hã ma tô duré apâ 're hâiwa'utu za'ra. Ĩ̱wasu'uwẽ hã ma tô duré ĩsibrob'õ norĩ hã te te 're wapari za'ra. Ãne na te za tãma ĩrowasu'u za'ra wa'wa, Zuwãhã ma. \v 23 Ni'wam norĩ hã, wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para we ĩ̱morĩ na, 'râwi ĩ̱'ãma 're siwawã za'ra mono õ wamhã, ta norĩ ma si tãma 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u zahuré. \p \v 24 Tawamhã apâ te tineb zahuré Zuwã Batitaha u, aibâ norĩ hã. Tawamhã ĩsa'u zahuré si, te Zuwã hã dama wasu'u wẽ, Zezusi hã. Da'ahâ na ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma, te ãne tãma rowasu'u za'ra: \p — A'ubuni u, ma tô 're anomro aba mo, Zuwã hã sabu za'ra wa'aba da. E tawamhã du teihi 'rãihâ hã uware wa, rowa'u te te 're ĩhâpâ za'ra mono ne, Zuwã Batita hã roti da, sib'uware na 're hâimana mono wa, ma tô ĩtẽme 're anomro aba mo. Mare di. Ta hã roti da, siptete na ma tô 're hâimana. \v 25 E uza wẽ na 're si'uza mono wa, ma tô ĩtẽme 're anomro aba mo, 're sabu za'ra wa'aba mono da. Mare di. Uza wẽ na 're si'uza mono õ di. Uza wẽ ré 're ĩnomro mono norĩ hã, te apito nhorõwa ãma 're si'ubumro. Uburé marĩ hã ĩwẽ uptabi si, te tãma 're hâimana za'ra, ta norĩ ma. \v 26 Ma'ãpé, ĩ̱ma wasu'u za'ra wa'aba za. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wai wa, te ĩtẽme 're anomro aba mo, 're sabu za'ra wa'aba mono da. Tane tô. Ĩwana ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã, ĩpire na te te siwi ãma wabzu za'ra õ di, Zuwã hã. \v 27 Duréihã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ãne ãma rob'ui'éré, Zuwãhã ãma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: “Ĩ̱zadawa wasu'u'wa, wa za aiwana satõ, te te asô ropese mono da.” Ãne duréihã ãma rob'ui'éré hã, ĩbaihâ na hã. \p \v 28 Te duré tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã: \p — Uburé ĩwana 're ĩnomro mono norĩ hã te te siwi ãma wabzu za'ra õ di Zuwã hã, ĩsimiromhuri pire na hã. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩda'azawi mono zéb zarina, te te 're ĩda'apawapto mono zé hã, hâiba ré ré, te te waihu'u õ di za, Zuwã hã. Ni'wam norĩ si, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ si te za te te sina 're waihu'u za'ra, ĩ'uirĩ na. Taha wa, ta norĩ hã te za pire na 're hâimana za'ra, Zuwã Batitaha nhipai u. Duré ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ hã, tisiré norĩ ma, wapu na 're hâimana za'ra mono nherẽ, te za pire na 're hâimana za'ra, Zuwã Batitaha nhipai u, ta norĩ si ĩ'uirĩ na te te sina 're waihu'u za'ra mono wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩda'apawapto mono zé hã. — Ãne ma tô Zezusi hã dama wasu'u, Zuwã hã. \p \v 29 Tawamhã uburé ma tô ĩsimirowasu'u hã wapari za'ra ni. Danhib'apito ma, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ zama, ma tô dame wapari za'ra. Ta norĩ hã ma tô oto wapari pese za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã. Taha wa, ma tô Zuwã hã â dawabzuri hã tãma 'manharĩ za'ra. \v 30 Tazahã, parisezu norĩ hã rowahutu'wa norĩ me, ma tô siwi wẽ'õ za'ra 'râwi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima ĩda'awẽzé hã. Taha wa, te te siwi wẽ'õ za'ra wa, â dawabzuri hã te te tãma 'manharĩ za'ra õ di, Zuwã hã. \p \v 31 Tawamhã Zezusi te duré dama tinha: \p — E 'wam norĩ ãma, wa za ãma simiré'é za'ra, ã nimosi dapoto tém norĩ ãma hã. \v 32 Ãté ai'uté norĩ ãma, wa za ãma simiré'é za'ra. 'Ri nhi'riti wa, da te dasina 're ĩ'ubumroi mono zéb ãma si'ubumroi ré, ãne ai'uté norĩ hã te za si'mahârâ za'ra: “Wa norĩ hã wa tô aima rowamreme za'ra wa'aba ni aré, dasina damro wa, rowamremezém na. Tazahã, ãma ato za'ra wa'aba õ di. Duré da te dasina 're ti'a za'ra mono wa, rowamremezém na, wa tô aré aima rowamreme za'ra wa'aba ni. Tazahã, a norĩ wa'wa hã wazu ai'ry'ry wa'aba õ di.” Ãne te za si'mahârâ za'ra. \v 33 Tane a norĩ wa'wa hã. Zuwã Batita hã te sai ãna nasi aimasisi. Duré uwa 'rãi wa'u ĩsé hã te te 're hâsi mono õ di. Tazahã, ãne 're hâimana mono wa, ma tô tãma 're ĩnharĩ wasété za'ra wa'aba mo, wa'uburé ré 're ĩmorĩ na. \v 34 Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã dasazém na, wa 're ĩ̱sa. Uwa 'rãi wa'u ĩsé hã wa duré te dame 're hâsi. Tazahã, ĩ̱sa za'ẽtẽ na 're ĩ̱sai mono na, duré uwa 'rãi wa'u zé zei 'wa na, ma tô ĩ̱ma 're ĩnharĩ wasété za'ra wa'aba mo. Duré siwa'ru 're ĩdanomro mono norĩ siwadi na, ma tô ĩ̱ma 're ĩnharĩ wasété za'ra wa'aba mo. \v 35 Tane tô. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã, wẽ di. Tawamhã ĩsimiroti hã da te dasima 're wẽ za'ra mono wamhã, te za ĩwẽ hã da te 're waihu'u za'ra. Da te 're wẽ'õ za'ra mono õ di za, ĩwẽ hã dasiwi. — Ãne Zezusi ma tô tãma siwasu'u za'ra. \s1 Simahã wasu'u \p \v 36 Tawamhã aibâ parisezu hã ma tô Zezusihi zô hâ, ĩme sa da. Taha wa, te Zezusi hã ĩsõrõwa u mo. Tawamhã ma tô nhamra tame, sa da. \v 37 Tame 'ri wa'õtõ ãma hã ma tô ĩwasu'u hã wapa pi'õ hã, siwa'ru 're ĩmorĩ hã. Parisezu nhorõwa ãma sa da, ĩsãmra na ma tô wapa. Taha wa, ma tô simhi ti'â, Zezusihi zarina, wedewa'u zadaze ré hã. Simhi hã, ẽtẽ'a 'manharĩ. Wa'âbâ za'ẽtẽ di, wedewa'u zadaze hã. \v 38 Tawamhã Zezusihi babarã na ma tô nhamra, wawa sina. Wawai wamhã, Zezusihi para nhisiwi, ma tô ti'upĩni a'a. Taha wa, te tizéré na tãma u'õ. Tawamhã da te 're ĩdatob'rata hârâ za'ra mono ne, tizadawa na ma tô para hârâ. Ma tô wedewa'u zadaze hã ĩpara nhisiwi sa'wa, pi'õ na. \v 39 Tawamhã, parisezu te te 'madâ'â wamhã, ma tô tipẽ'ẽ na tãma tinha, Zezusihi ma: \p — Tô sena, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wai 'wa'âhã, te aré ĩwasété na ãma waihu'u, pi'õi ãma hã. Tawamhã te aré tiwi sisawi, te te upi tõ da. — Ãne ma tô tipẽ'ẽ na tãma tinha. \p \v 40 Tawamhã ĩsimirosa'rada hã te te sina waihu'u wa, te aibâ ma tinha, Zezusi hã: \p — Sima, marĩ, wa za aima waihu'u, waihu'u da. — Ãne te tãma tinha. \p Tawamhã Sima te asa tãma tinha: \p — Ma'ãpé, ĩ̱ma waihu'u, marĩ hã te waihu'u da. \p \v 41 Taha wa, te Zezusi hã tãma rowasu'u oto, ãne: \p — Aibâ norĩ hã ma tô rob'uiprazéb õ wa, taré a'â dawi 'maiwaptẽrẽ zahuré. Ĩmorĩ'rada hã 500 na ma tô dawi waptẽ. Duré ĩhâiba amo hã, 50 na ma tô dawi waptẽ. Niwapsi te za ĩsõwa're're tãma sõmri zahuré, aibâ ma. \v 42 Tawamhã rob'uiprazéb õ wa, ĩsõwa're're te te tãma sõmri zahuré õ di. Sõpru wa, ma tô tãma waihu'u zahuré aibâ hã, ĩsõwa're're te te tãma sõmri zahuré tõ da. — Ãne ma tô Simahã ma rowasu'u, Zezusi hã. Tawamhã te oto ãma sadanha: \p — E 'wa hã te za sawi pese, aibâ ĩsõpru hã. E 500 na te te tãma ĩsõmri hã te za sawi pese. E 50 na te te tãma ĩsõmri hã te za sawi pese. — Ãne Zezusi te sadanha. \p \v 43 Tawamhã Sima te asa tãma tinha: \p — Ãté 500 na te te tãma ĩsõmri hã te za sawi pese. — Ãne Sima, te Zezusihi ma tinha. \p Tawamhã Zezusi te duré asa tãma tinha: \p — Tane tô. Ĩ'uwaibaba ma tô ĩ̱ma ĩwaihu. — Ãne ma tô ãma saze. \p \v 44 Tawamhã pi'õi u sipi'rai wamhã, te duré tãma tinha, Simahã ma: \p — Ãhãta, pi'õ hã. Tãma ĩ̱zawi pese di. A hã we ĩ̱zébré wamhã, â hã dama 'rui õ di, da te ĩ̱para upsõ da. Pi'õ si ma tô ĩ̱para upsõ, ti'upĩni na. Ma tô duré tizéré na ĩ̱para u'õ. \v 45 A hã we ĩ̱wisi wi, ĩ̱zawi õ di, ĩ̱tob'rata hârâ na. Pi'õ si ĩ̱zébré wi, ma tô ĩ̱para hârâ. \v 46 A hã dama ĩ̱'rui õ di, azeitona 'rãi wa'ui wam na da te ĩ̱zéré u'ré da, ĩ̱ma robze da. Pi'õ hã wedewa'u zadaze pire hã ma tô ĩ̱para nhisiwi sa'wa. \v 47 Tãma ĩ̱zawi uptabi wa, ma tô ĩ̱ma 'manharĩ wẽ. Marĩ hã te te 're ĩ'ab'manharĩ wasété mono zé hã ahâ nherẽ, wa tô tãma tipa. Taha wa, tãma ĩ̱zawi uptabi di, te tãma apari wa. Dawasété ahâ na 're dasisãmri za'ra mono õ wamhã, da te dasina 're waihu'u za'ra mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, dawasété ahâ na te te dama 're ĩ'apari mono zé hã. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, dama sawi prã ti za. Dawasété ahâ na 're dasisãmri za'ra mono wapsi, te za da te dasina 're waihu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, dawasété ahâ na te te dama 're ĩ'apari mono zé hã. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, dama sawi uptabi di za. — Ãne ma tô Simahã ma waihu'u, Zezusi hã. \p \v 48 Tawamhã pi'õi ma, te oto tinha: \p — Marĩ hã 're ĩ'ab'manharĩ wasété mono zé hã wa tô oto aima tipa. — Ãne te pi'õi ma tinha. \p \v 49 Tawamhã Zezusihi mreme, ma tô pi'õi ãma wapari za'ra, ĩsiré ĩsaihuri norĩ hã. Taha wa, ma tô tipẽ'ẽ na tãma nharĩ za'ra: \p — E 'wa hã õ hã, marĩ, da te 're ĩ'manharĩ wasété za'ra mono zé hã, te te dama 're ĩ'apari mono hã. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, tipẽ'ẽ na. \p \v 50 Tawamhã Zezusi te duré pi'õi ma tinha: \p — Ĩ̱zazei wa, wa tô aipawapto, aiwasédé hã rẽme pese da. Rowẽ na te za oto 're aimo. — Ãne te pi'õi ma tinha, Zezusi hã. \c 8 \s1 Pi'õ norĩ hã, Zezusihi siré ĩsi'aba'rézé wasu'u \p \v 1 Tawamhã ãma ronomro wapsi, te Zezusi hã datẽme 're mo, daro mono bâ. 'Ri nho'õmo mono bâ, te datẽme 're mo, 'ri wa'õtõ mono bâ. Tawamhã datẽme 're morĩ wamhã, ma tô ĩwasu'uwẽ na te te 're da'apo're pu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na. Datẽme 're morĩ wamhã, aibâ norĩ hã 12 na ĩhâiba za'ra hã, te ĩsiré 're nomro. \v 2 Pi'õ norĩ zama, te ĩsiré 're nomro, wa'uburé, te te tãma 're ĩ'anhamra mono norĩ hã. Duré, ĩhâzé hã te te tãma 're ĩ'apari mono norĩ zama, te ĩsiré 're nomro. Pi'õ nhisi hã, Mariza Madarena na ĩsisi hã, wa'uburé hã, 7 na ĩhâiba za'ra hã te te tãma ĩsãmra za'ra hã. \v 3 Duré, Zuwãna na pi'õ nhisi hã. Cuzaha mro hã, apito Erodihi ma romhuri'wai mro hã. Duré, Suzana na pi'õ nhisi hã. Aimawi norĩ hã te duré ĩsiré 're nomro, pi'õ norĩ hã, ahâ na. Ta norĩ hã tinhimarĩ na, te Zezusi norĩ hã te te 're pawaptob za'ra. \s1 Aibâ hã amnho poto mono da, te te ĩ'anhamra mono zé wasu'u \r Mateusi 13.1-23; Marcusi 4.1-20 \p \v 4 Tawamhã da'ahâ na ma tô ĩtẽme aihutu ni Zezusihi u, 'ri ahâ mono bâ, da te sabu za'ra da. Tawamhã, ĩtẽme dasi'rã'õtõ wamhã, ma tô dama romnhimiré'é, ãne: \p \v 5 — Aibâ hã te buru u mo, ti'ai hâibâdâ na, amnho hã te te anhamra mono da, poto mono da. Tawamhã, amnho hã te te anhamra mono wamhã, nima norĩ hã bâdâdi zababa ma rere'e. Taha wa, ma tô dapara na nasi wati'i za'ra ni, tiwi ĩrere'e mono hã. Sire hã ma duré te te uprosi, poto mono õ ré. \v 6 Ẽtẽ nhisiwi, ma duré nima norĩ hã rere'e, amnho hã. Ti'a baihâire di, ẽtẽ nhisiwimhã. Tawamhã, 'wanhipré wairébé mono wamhã, ti'ai wa'ro wamhã, ma 'wanhipré 'ré. \v 7 Nima norĩ hã ma duré rere'e, wab'ru wazari. Tawamhã siré ma tô 'wanhipré. Siré 'wanhipré mono wamhã, ma te te ubu, wab'ru hã. Taha wa, ma tô te te uprosi. \v 8 Ti'ai wẽ wa, ma duré nima norĩ hã rere'e. Ma tô oto 'rã. 'Rãi mono wamhã, 'rãi pese uptabi di, rob're hã. — Ãne Zezusi ma tô dama rowasu'u. \p Te duré dama tinha: \p — Asimipari pese za'ra wa'aba wamhã, ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba ĩ̱nhimirowasu'u na hã, waihu'u za'ra wa'aba da. — Ãne te dama tinha. \p \v 9 Tawamhã Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ si, te sadanharĩ za'ra: \p — E marĩ na, te ãma ĩsimiré, amnho potozém na hã. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \v 10 Tawamhã Zezusi asa te tãma nharĩ za'ra: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô dawi sawi, a'â da te waihu'u tõ za'ra da, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u hã. A norĩ wa'aba ma si, ma tô oto ĩwasu'u hã aima waihu'u za'ra wa'wa, waihu'u za'ra wa'aba da, dama ĩwaihu'u'õ hã. Taha wa, wa tô ĩ̱nhimiromnhimiré'é na si, te dama 're arowasu'u. Tawamhã dapo're na, da te 're wapari za'ra mono nherẽ, da te waihu'u za'ra õ di za, ãma ĩsimiré'ézé hã. \p \v 11 — Ãhãna, wa za aima waihu'u za'ra wa'wa, te ãma ĩsimiré'ézé hã waihu'u za'ra wa'aba da. Amnho potozé hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme, te wasu'u. \v 12 Amnho hã bâdâdi zababa ĩrere'e mono hã, aimawi a'uwẽ, te wasu'u. Ta norĩ hã ãté te za ĩsadawa wasu'u hã taré tipo're na te te 're wapari za'ra. Tawamhã te za Wa'uburé hã ĩtẽme 're sihutu ãté, te te tãma 're roti za'ra mono da, te te 're saze za'ra mono tõ da, te te 're sõ'reptu za'ra mono tõ da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Tawamhã wa'rui'wa nhimiroti zarina, te te saze za'ra õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã. \v 13 Duré amnho hã ẽtẽ nhisiwi ĩrere'e mono hã, aimawi a'uwẽ, te wasu'u. Ta norĩ hã ãté te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã te te 're wapari za'ra, tipo're na. Tawamhã te za ĩwasu'u ma 're to za'ra. Tazahã, õne haré te te 're saze za'ra mono õ di za. Ãté, te za te te 're saze hutu za'ra. Ãté rowasédé hã da te tãma 're 'manharĩ za'ra mono õ'umnhasite, te za apâ 're sipizari za'ra. \v 14 Duré amnho hã wab'ru wazari ĩ'a'a mono hã, aimawi a'uwẽ, te wasu'u. Ta norĩ hã ãté te za taré tipo're na te te 're wapari za'ra, ĩsadawa wasu'u hã. Tazahã, marĩ wamhã, õhõ ãma si 're nomro mono õ di za. Ãté, marĩ na si te za te te 're rosa'rata za'ra sima, ãté rob'uiprazém na si, ãté titozém na si. Tawamhã rob'rã ĩ'rã wẽ prã ne, 're hâimana wẽ uptabi za'ra mono õ di za. \v 15 Amnho hã ti'ai wẽ wa, te te ĩ'anhamra mono hã, aimawi a'uwẽ, te wasu'u. Ta norĩ hã ãté te za tipo're na te te 're wapari za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã. Tawamhã te za te te 're 'madâ'â pese za'ra. Õne haré, te za ĩsimiroti na 're nomro. Tawamhã rob'rã ĩ'rãi wẽ uptabi ne, hâimana wẽ uptabi na, te za oto 're hâimana za'ra. Ãne amnho potozé wasu'u na, wa aima ãma simiré'é za'ra wa'wa. — Ãne, Zezusi te tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 16 Tawamhã rob'uiwẽzém na te duré ãma simiré'é: \p — Rob'uiwẽzé hã da te ro'o wamhã, e piza'a na te za upsibi ni. E daza'warizéb 'rowi, te za sãrĩ ni. Mare di. Ĩsima'warazém na si, te za sõ'awi da te 're sõré, rowa'a na 're danhisisi mono da. Taha da, te za ro'o ni, rob'uiwẽzé hã. \v 17 Tane, ĩ̱mreme hã a'â te dama ĩwaihu'u'õ hã te za niwapsi waihu'u za'ra ni. Taha wa, wa tô rob'uiwẽzém na ãne ãma simiré'é. \p \v 18 — Taha wa, ma'ãpé ĩ̱mreme hã 're wapari pese za'ra wa'aba mono. Tawamhã ĩ̱zadawa wasu'u hã te za te te aima 're waihu'u za'ẽtẽ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ĩ̱mreme hã 're wapari pese za'ra wa'aba mono õ wamhã, te za apâ te te aiwi 're awaibui wa'wa, ĩ̱zadawa wasu'u hã. Tawamhã ĩ̱mreme waihu'u'wa na, 'râwi 're asi'madâ'â ze za'ra wa'aba mono nherẽ, te za ĩ̱mreme waihu'u'õ'wa ne, oto 're anomro aba mo. — Ãne te Zezusi hã tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma rowasu'u za'ra. \s1 Zezusihi na wasu'u, ĩno norĩ wasu'u me \r Mateusi 12.46-50; Marcusi 3.31-35 \p \v 19 Tawamhã Zezusihi u, te ĩna hã mo, ĩno norĩ me. Te te sabu za'ra da, te ĩtẽme ai'aba'ré. Tazahã, da'ahâ uptabi wamhã, ĩtẽme sisisi waihu'u õ di. \v 20 Tawamhã Zezusihi ma, ma tô ni'wa hã rowasu'u, ãne: \p — Ano norĩ hã te rowi asô aimasa, ana me. Te sima wẽ za'ra, te te asabu za'ra da. — Ãne ma tô tãma rowasu'u ni. \p \v 21 Tawamhã Zezusi te uburé dama tinha: \p — Ni'wam norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã tipo're na te te 're wapari za'ra mono wamhã, duré te te 're 'madâ'â pese za'ra mono wamhã, ta norĩ hã ĩ̱na, duré ĩ̱no. — Ãne Zezusi ma tô dama waihu'u. \s1 Zezusi hã rowa'u'u ma, te te ĩnharĩzé wasu'u \r Mateusi 8.23-27; Marcusi 4.35-41 \p \v 22 Tawamhã bâtâ na, te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra: \p — Oto zara u, wa te saprĩ za'ra wa'aba. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. Tawamhã uba're wa, ma tô asisi, zara u te te saprĩ za'ra da, ĩsõ'u na. \v 23 Tawamhã te te siré sari za'ra ré, te oto Zezusi hã nhono, uba're wa. Sõtõ ré, ma tô rowa'u ĩsa'ẽne hã watobro. Taha wa, uba're 're, ma tô â hã ãzé. Uba're 'remhã, â hã 'masisi wamhã, simimnhasi di oto. \v 24 Taha wa, ma Zezusihi u tiwahutu za'ra, te te siwi utu da. Tawamhã ãne te siwi 'mahâ: \p — Rowahutu'wa, rowahutu'wa, wa za ai'utõrĩ ni. — Ãne te 'mahârâ za'ra. Tawamhã Zezusi ma tô udu. Ma tô wahudu. Rowa'u'u ma, te tinha, te te sazâri da. Duré â ma, te tinha, âtu da. Taha wa, ma tô sazâ, rowa'u hã. Ma tô ti'âtu oto. \v 25 Tawamhã tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, te tinha: \p — E niha bâ asiwi ĩ̱'umnhasi aba õ di. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. Taha wa, te sima nharĩ za'ra: \p — E niha õ hã aibâ hã. Rowa'u'u ma, te tinha. Tawamhã rowa'u hã ma tô sazâ. Duré, â nhibzaihâ ma, te tinha. Taha wa, ma tô ti'âtu. Ĩmreme hã ma tô wapari zahuré. — Ãne te sima nharĩ za'ra. Mreme pire wa, ma ãma titob'uzu za'ra. Õne hã tãma sa'rese za'ra õ wa, ma tô tãma tipahi za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. \s1 Zezusi hã, aibâ hawi wa'uburé te te ĩsatõrĩ za'ra zé wasu'u \r Mateusi 8.28-34; Marcusi 5.1-20 \p \v 26 Tawamhã Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi, te ĩsõ'u na siré sari za'ra, te te saprĩ za'ra da, zara u, Zezusi norĩ hã. Tawamhã ma tô oto aihutu zara u, Zeraza na danhipti'a nho'õmo nhisi niwĩ. \v 27 Tawamhã uba're hawi, ma tô watobro, Zezusi hã. Watobro wamhã, ma tô aibâ hã ĩtẽme wi, wa'uburé ré 're ĩmorĩ hã. 'Re si'uza mono õ di oto, aibâ hã. Ai'uréiwi, te oto 're mo. Duré 'ri 're, 're sãmra mono õ di oto. Adâ'â 'ru ãma si te oto 're sãmra, ẽtẽ wa, ab're sirõmo ãma. Tame 're hâimana mono ré hã, ma tô ãma tironomro pese. \v 28-29 Aibâ hã da'rata 're sãmra mono ré, ma tô da te 're 'madâ'â za'ra, 're pusi tõ mono da. Ma tô da te dasiwi 're hi wasisi, ĩsi'uwazi nhorõ rutu na. Te duré da te dasiwi 're pa wasisi. Tazahã, tihi wasisizé hã te te sina 're anhinarĩ, tipawasisizéb zama. Taha pari, te wa'uburé hã te te siwi 're saprõni, a'ubuni u. Tawamhã aibâ hã Zezusi te te 'madâ'â wamhã, ma tô 're sadari. Taha wa, hi'rãtitõ ma aime, Zezusihi papara. Tawamhã mreme 'rãihâ na te tãma tinha, ãne: \p — Zezusi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra, e marĩ ĩ̱'ãma 'manharĩ da, te we aimo. Ĩ̱'azâri õ di za. Ãne, wa ĩ̱sina aipa'uwati. — Ãne te Zezusihi ma tinha, wa'uburé ma, te te rob'rui wa, aibâ hawi watobro da. \p \v 30 Tawamhã Zezusi hã te sadanha, ĩsisi zô: \p — E niha asisi hã. \p — Ahâ na, ĩ̱nhisi hã. — Ãne te aibâ hã tãma sisisi, wa'uburé hã ãma ahâ wa. \p \v 31-32 Tawamhã romhutu na te uhâbâ norĩ hã tisa te te 're huri ahâ na, sa'a zahâpâ para wi. Tawamhã wa'uburé norĩ hã te Zezusihi wi rowaptẽrẽ za'ra sina, rob'rehâ u te te satõrĩ tõ za'ra da. Uhâbâi u, te te satõrĩ za'ra da, te sina rowaptẽrẽ za'ra, uhâbâ hâiba 're, 're si'ubumroi mono da. Taha wa, ma tô Zezusi hã ãma saze za'ra. \v 33 Tawamhã aibâ hawi ma tô wairé wa'uburé norĩ hã, uhâbâi u si'aba'ré da, ĩhâiba 're, 're si'ubumroi mono da. Tawamhã, ĩtẽme sisisi wamhã, uhâbâ norĩ hã te sisa're, wara sina. Sa'a hawi, te pi'reba sisa're, ĩsõ'ui u. Tawamhã âi ba ma tô rere. Taha wa, ma ai'utõ uburé. \p \v 34 Tawamhã uhâbâ 'madâ'â'wa norĩ hã te te 'madâ'â za'ra wamhã, te ĩsiti datẽme sisa're, wara sina. 'Ri nho'õmo ãma, ma tô dama rowasu'u za'ra. Rom na, 'ri wa'õtõ ãma zama, ma tô dama rowasu'u za'ra. \v 35 Tawamhã ĩsimirowasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, te ĩtẽme ai'aba'ré ni, da te sabu za'ra da. Zezusihi u dasihutu wamhã, ma tô aibâ hã 'madâ'â za'ra ni, wa'uburé ĩhawi ĩwairébé hã. Uza ré, te oto nhamra Zezusihi papara, rowẽ na. Tawamhã tãma rowẽ wa, ma tô tãma tipahi za'ra, dama 're ĩrowẽ za'ra mono zé hã tãma sa'rese za'ra õ wa. \v 36 Tawamhã ãma ĩ'madâ'â za'ra 'wa norĩ hã te aibâ wasu'u hã dama wasu'u za'ra, ĩsihutu norĩ ma. Aibâ, Zezusi te te ĩpawaptobzém na, te tãma rowasu'u za'ra. \v 37 Tawamhã aibâ wasu'u te te wapari za'ra wamhã, ma tô tãma tipẽ'ẽwara za'ra. Taha wa, te Zezusihi ma rob'ru za'ra, ĩrom nhiti morĩ za'ra da. Aihĩni te tãma rob'ru za'ra, Zeraza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã. \p Tawamhã Zezusi te za oto ãzé, uba're wa, danhiti morĩ da. \v 38 Tawamhã aibâ te sina 'mahâ, Zezusihi siré 're morĩ da, te te tãma pisutu da, wa'uburé ĩhawi ĩwairébé hã. \p Tane nherẽ, te Zezusi hã aibâ ma tinha, ãne: \p \v 39 — Apâ aimorĩ, asõrõwa u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ĩwẽ na te te aipawaptobzém na asisãnawã norĩ ma, asiwasu'u da. — Ãne te aibâ ma tinha. \p Tawamhã aibâ te oto mo, tinhorõwa u, 'ri baba dama siwasu'u mono da, Zezusi te te ĩpawaptobzém na hã. \s1 Zezusi, Zairuhu 'ra te te ĩhâiwa'utuzé wasu'u, bâdâdi wãi wa, pi'õ hã te te ĩpesezé wasu'u me \r Mateusi 9.18-26; Marcusi 5.21-43 \p \v 40 Tawamhã ma tô Zezusi norĩ hã apâ saprĩ za'ra, zara u. Zara niwĩ, ma tô da'ahâ na ĩwana sô ropsãmri za'ra ni. Tawamhã apâ datẽme wisi wẽ te, ma Zezusi hã sawi za'ra ni, dato sina. \v 41-42 Tawamhã ma tô aibâ hã ĩtẽme wi, Zairu na ĩsisi hã, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma dawada'uri'wa hã. Ĩtẽme wisi wi, ma tô hi'rãtitõ aime, Zezusihi papara, ti'ra ãma te te sadawa pibu da, ĩsõrõwa u morĩ da, ĩ'ra hã hâzé wa, te te tãma pese da. Ĩ'ra hã pi'õ pisi, azarudu hã 12 na ãma ĩwahu. Hâzé ahâ wa, te za oto tiwi dârâ. Tawamhã Zezusi te oto mo, ĩsõrõwa u. Morĩ ré, te da'ahâ na ãma dasi'uirĩ. Ma dasiwi hõti ni. \p \v 43-44 Tawamhã bâdâdi na morĩ ré, ma tô pi'õ hã wi, Zezusihi u, ĩhâzé ré hã, marĩ te te 're ĩ'manharĩ mono hã. Hâzé ré, ma tô ãma tiwahub ahâ, 12 na ãma ĩwahubzé hã. Dawede'wa norĩ ma, ma tô uburé tinhibro hã uprosi, tisiwa'âbâzém na. Tazahã, dawede'wa norĩ hã te te siwi hõsi õ di, ĩwede na hã. Tawamhã pi'õ hã, Zezusihi babarã niwĩ ma tô saprĩ. Ĩ'uza 'rãsudu hã ma tô tiwi upi. Taha wa, ma awa'awi séptârâ. Tâibâ oto ĩhâzé hã. \v 45 Taha wa, ma tô ãne da'mahâ, Zezusi hã: \p — E 'wa hã ma ĩ̱'uza hã ĩ̱wi upi. — Ãne te da'mahâ. \p Tane nherẽ, te tãma amrami za'ra ni. Taha wa, te Pedru hã tãma tinha: \p — Rowahutu'wa, oro aihĩni ai'ãma wasi'uirĩ mono za, wa wasiwi aihõti ni. — Ãne te tãma tinha. \p \v 46 Tawamhã Zezusi asa te tãma tinha: \p — Ni'wa hã ma tô ĩ̱'uza hã ĩ̱wi upi. Ĩ̱waihu'u pese na, wa tô pese. Ãne, wa tô ĩ̱sina waihu'u. — Ãne te tãma tinha. \p \v 47 Tawamhã ma tô pi'õ hã sina wapa, Zezusihi mreme hã. Da te sa'rese ãna, sãmra õ di oto, pi'õ hã. Ãne ma tô sina waihu'u. Tawamhã rẽrẽ'ẽ sina, ma tô Zezusihi papara aime hi'rãtitõ. Danho'a te Zezusihi ma siwasu'u pese, ãne: \p — Ĩ̱hâzé wa, wa ai'uza aiwi upi, ĩ̱pese da. Tawamhã awa'awi wa tô séptârâ. — Ãne te tãma siwasu'u. \v 48 Tawamhã Zezusi te tãma tinha: \p — Ĩ̱hidiba, za te aipesezém na ĩ̱'umnhasi wa, ma tô aihâzé hã aima apa. Rowẽ na te za oto 're aimo. — Ãne, Zezusi ma tô tãma tinha. \p \v 49 Tawamhã pi'õi ma, te te rowasu'u ré, ma tô ãma wi, aibâ hã. Zairuhu u, ma wi. Ĩsõrõwa hawi, ma ĩtẽme wi, rowahutuzéb ãma 're da'anhimi'rui mono 'wai u hã. Tawamhã te Zairuhu ma rowasu'u aibâ hã, ãne: \p — Ai'ra hã ma tô aiwi dârâ, azaruture hã. Rowahutu'wai wi, ro'wa'ré õ'umnhasite, simiromhuri nherẽ. — Ãne te tãma tinha. \p \v 50 Tawamhã Zezusi ma tô sina wapa. Taha wa, te Zairuhu ma tinha: \p — Ai'ra wasu'u ma, aipahi tõ. Ĩ̱wétési asina ĩ̱'umnhasi, te aipawaptob da. Ĩ̱wétési ĩ̱'umnhasi wamhã, rowẽ na te za oto aima 're sãmra. — Ãne te Zezusi hã tãma tinha. \p \v 51 Tawamhã Zezusi hã Zairuhu nhorõwa u oto wisi wamhã, ma tô pisutu za'ra, Pedru norĩ si ĩsiré sisisi da, Zuwã hã duré Ti'adu hã, azaruture mama norĩ siré hã. \p \v 52 Tame da'ahâ na te ãma ta'ry'ry ni, dapẽ'ẽzé te. Taha wa, te Zezusi hã dama tinha, ãne: \p — Ãma ai'ry'ry wa'aba õ di za. Azaruture hã dâ'â õ di. Taré te nhono. — Ãne te dama tinha. \p \v 53 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra ni: \p — Oro taré sõtõ za, te pẽ'ẽzani ãna nomro. — Ãne te tãma nharĩ za'ra ni. Ĩdâ'âzém na, ma tô waihu'u za'ra ni. Taha wa, ma tô ãne tãma nharĩ za'ra ni. \v 54 Tazahã, te te damreme 'madâ'â õ di, Zezusi hã. Ma tô pa'â. Mreme 'rãihâ na, te tãma tinha, ãne: \p — Azaruture, aiwahutu. — Ãne te tãma tinha. \p \v 55 Tawamhã ma tô apâ pẽ'ẽ waze, awa'awi. Hâiwi te oto za. Taha wa, mram na te wada'uri zahuré, te te tãma a zahuré da, ĩmama norĩ hã. \v 56 Taha wa, ĩ'ra apâ hâiwa'utu wa, ma tô ãma titob'uzu zahuré, ĩmama norĩ hã, timro me. Taha wa, tãma rowẽ zahuré di. Tane nherẽ, te ĩ'ra na sadawa uwati zahuré, te te dama rowasu'u zahuré tõ da a'â. \c 9 \s1 Zezusi hã, aibâ norĩ te te datẽme ĩsatõrĩ za'ra zé wasu'u \r Mateusi 10.5-15; Marcusi 6.6-13 \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô sitẽme sô tihârâ za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ zô, aibâ norĩ hã 12 na ĩhâiba za'ra hã zô. Tawamhã ma tô tãma pisutu za'ra, waihu'u pese na 're nomro mono da, wa'uburé norĩ hã te te dama 're sãmra za'ra mono da, duré ĩhâzé ré norĩ hã te te 're pese za'ra mono da, ĩsadawa para. \v 2 Tawamhã ma tô duré satõrĩ za'ra, ĩwasu'uwẽ na te te 're dapo're pu'u za'ra mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na. Taha wasu'u na te te 're dapo're pu'u za'ra mono da, ma tô satõrĩ za'ra. Duré te te 're dapese za'ra mono da, ma tô datẽme satõrĩ za'ra. \v 3 Ãne te tãma roti za'ra: \p — Ai'ubana te za 're anomro aba mo. Marĩ hã asiré 're 'wasari aba mono õ di za, asiwazusizé hã, duré romramizé hã. Marĩ hã 'wasari aba õ di za, mra hã, duré rob'uiprazé hã, duré ai'uzazé hã, asõ'utu'u wa'wa hã. Datẽme 're aihutu aba mono wapsi, ãté 're aihutu aba mono wi, te za da te 're asawi za'ra wa'wa. \v 4 Tawamhã asô ĩhârâ 'rata aba nhorõwa ãma si, te za 're ai'ubumroi wa'aba mo, 're aiwairébé aba mono õ ré. \v 5 Datẽme 're aihutu aba mono wamhã, ãté asô 're datob'uzu za'ra wa'aba mono õ di za. Tawamhã dahawi te za 're aiwairébé aba mo, darob amoi u. Dahawi 're aiwairébé aba mono wamhã, aipara'uza zapru hã te za 're ĩtata'a za'ra wa'aba mo, ti'ai u 're rere'e mono da, dawasété ma ropibuma, asimirowasu'u na, da te dasiwi 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono wa. — Ãne ma tô tãma roti za'ra, Zezusi hã. \p \v 6 Tawamhã te oto datẽme ai'aba'ré, 'ri wa'õtõ mono bâ. Daro mono bâ, ma tô ĩwasu'uwẽ na te te 're dapo're pu'u za'ra, Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ hã. Ma tô duré te te 're dapese za'ra. \s1 Apito Erodi hã, Zezusihi ãma te te ĩrosa'ratazé wasu'u \r Mateusi 14.1-12; Marcusi 6.14-29 \p \v 7 Tawamhã apito Erodi hã, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma da'madâ'â'wa hã ma tô Zezusihi wasu'u hã wapa. Ãne ma tô ni'wam norĩ hã ãma rosa'rata za'ra, Zezusihi ãma hã: \p — Ãté Zuwã Batita apâ ĩhâiwa'udu. \v 8-9 Ãté Eriasi apâ we ĩmorĩ. Ãté 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa, duréi pese ĩdâ, apâ ĩhâiwa'udu. — Ãne ma tô Zezusihi ãma romnomri za'ra ni. Tawamhã Erodi te tinha: \p — Wa hã te waihu'u õ di. Ãté ni'wa hã. Wa hã, Zuwã hã wa tô dama ti'ru, da te 'rã nhizâri da. Tâibâ Zuwã hã. E 'wa hã bété ĩwasu'u hã, te ĩwapari hã. Te sabu neza. — Ãne te tinha, Erodi hã. \s1 Zezusi, dasa na te te ĩdapawaptobzé wasu'u \r Mateusi 14.13-21; Marcusi 6.30-44; Zuwã 6.1-14 \p \v 10 Tawamhã ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã ma tô aihutu apâ, Zezusihi u, ĩsadawa para datẽme ĩsi'aba'ré norĩ hã. Sihutu wamhã, ma tô tãma siwasu'u za'ra, te te 're ĩdapawaptob za'ra mono zém na. Zezusi hã te oto te te simro siré, Besada na 'ri nhisi u, hâiba pisutu. \v 11 Tazahã ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra ni. Taha wa, da'ahâ na te ĩsarina ai'aba'ré ni. Ĩtẽme dasihutu wamhã, uburé ma tô dazawi, Zezusi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, te dama rowasu'u, Zezusi hã. Duré, ĩhâzé ré norĩ hã ma tô pese za'ra. \p \v 12 Ãne ré, ma tô tihâiwahâ. Taha wa, ma ĩtẽme ubumro, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã, 12 na ĩhâiba za'ra hã, te te tãma nharĩ za'ra da, ãne: \p — Ãmemhã robaba di, 'ri hã. Õhõta romhuture di, 'ri wa'õtõ u hã. Duré, re na 'ri ĩsimasa mono u hã, romhuture di. Ma'ãpé tamomo dazatõrĩ za'ra na, dasa hã da te huri da, danhotõ za'ra da zama. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 13 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — Mare di. A norĩ wa'wa hã te za dama ĩ'a za'ra wa'wa, dasaihuri da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p Taha wa, te asa tãma nharĩ za'ra: \p — Wasazé hã syryre di. Ĩ'u'ẽtẽ wapu hã 5 na si, ĩhâiba hã. Duré pe'a hã maparanere. E da'ahâ uptabi nherẽ, wa za tawamhã ai'aba'ré ni, dasazé hã wa te dama uipra za'ra da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, tame da'ahâ uptabi na, dasimasa wa. \p \v 14 Aibâ norĩ hã 5 miu na ĩhâiba za'ra hã te aimasa. Zezusi hã te duré asa tãma nharĩ za'ra: \p — Ma'ãpé, dama roti za'ra wa'aba, 50 na si dasi'ubumroi mono da, da'upsãtã pese na. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 15 Tawamhã te dama nharĩ za'ra, 50 na si dasi'ubumroi mono da, da'upsãtã pese na. \v 16 Tawamhã ĩ'u'ẽtẽ wapu hã ma oto waibu Zezusi hã, 5 na ĩhâiba hã. Pe'a ma duré timra. Hâiwa u te ĩré rob'madâ, timama ãma wata da, sõpru wa. Taha pari, ma tô te te wẽ'ẽ, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã. Pe'a zama, ma tô te te wẽ'ẽ. Ma tô te te sõmri oto, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, te te dama sõmri mono da. \v 17 Tawamhã dasa hã aihĩni ma tô huri ni. Ma tô da te 'mahâpãrĩ. Da te 'mahâpãrĩ mono parip si, ma tô si'õtõ wa, te te apâ ubumro za'ra, danho'rada hã, Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ hã. Si'õno hã ahâ di, danho'rata ré hã, 12 na ĩhâiba hã. \s1 Pedru hã Zezusi, Danho'reptui'wa na te te ĩwasu'uzé wasu'u \r Mateusi 16.13-28; Marcusi 8.27–9.1 \p \v 18 Tawamhã Zezusi hã bâtâ na te nhamra danhiti, mreme da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Aibâ norĩ hã te ĩ'rata asimro, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. Timama ma, mreme pari, te sadanharĩ za'ra tisiré norĩ hã, ãne: \p — E niha ma tô dasima ĩ̱wasu'u za'ra ni. E 'wa hã wa hã, wa 're mo. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \p \v 19 Taha wa, te asa tãma nharĩ za'ra: \p — Aiwasu'u hã, ahâ di. A hã, u, Zuwã Batita, apâ aihâiwa'udu. A hã, u, Eriasi apâ we aimorĩ. A hã, u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa, duréi pese atâ, apâ aihâiwa'udu. Ãne, wa tô aiwasu'u hã wapari za'ra ni. — Ãne te Zezusihi ma rowasu'u za'ra. \p \v 20 Tawamhã Zezusi te duré sadanharĩ za'ra, ãne: \p — A norĩ wa'wa hã bété, e niha ma tô asima 're ĩ̱wasu'u za'ra wa'aba mo. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \p Taha wa, te Pedru hã tãma tinha, ãne: \p — A hã Danho'reptui'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te aipisudu. — Ãne te tãma tinha. \p \v 21 Tawamhã Zezusi te sadawa uwati za'ra, te te a'â dama wasu'u tõ za'ra da, Danho'reptui'wa na. \v 22 Taha wa, te tãma siwasu'u za'ra, ãne: \p — Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã, wa za robzépata za'ẽtẽ. Dama roti'wa norĩ hã te za siwi ĩ̱wẽ'õ za'ra. Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ hã, te za siwi ĩ̱wẽ'õ za'ra, sasedoti ĩpire norĩ hã. Rowahutu'wa norĩ zama, te za siwi ĩ̱wẽ'õ za'ra. Taha wa, te za dasiwi ĩ̱wĩrĩ ni. Tawamhã bâdâ maparane ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, wa za hâiwa'udu apâ. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 23 Tawamhã te uburé oto dama tinha, ãne: \p — Ni'wam norĩ hã ĩ̱siré 're nomro u'âsi mono da, te te sima 're ĩ̱wẽ za'ra mono wamhã, tihâimanazém na te te 're rosa'rata za'ra mono õ di za. Awẽ sidâpâsi, tiza'ozéb ré, ĩ̱zarina 're ĩnomro mono ne, da te dasiwi uprosi da nherẽ, te za ĩ̱siré 're nomro. \v 24 Ni'wam norĩ hã tihâimanazé te te sima 're sawi za'ra mono wamhã, rowẽ ĩsi'utõrĩ'õ hã te te sina 're uwaimrami za'ra mono õ di za. Ni'wam norĩ hã ĩ̱zarina 're nomro mono da, tihâimanazé te te sima 're sawi za'ra mono õ wapsi, te za te te sina 're uwaimrami za'ra, rowẽ hã. \v 25 Ãté ni'wa hã te za tinhibro hã te te sima 're a'ubumroi pese, sibrob ahâ uptabi da. Tawamhã te za oto dârâ. Ti'ab ré sibrob ahâ nherẽ, e tãma 're rowẽ mono di za, rowẽ ĩsi'utõrĩ'õ hã te te sina uwaimrami õ wamhã. Mare di. Tãma 're rowẽ mono õ di za. \v 26 Ni'wam norĩ hã dapipa te, ĩ̱zazei'wa na, duré ĩ̱mreme 'madâ'â pese 'wa na, ãté dama 're siwasu'u za'ra mono õ di za, 're siséb za'ra mono õ'umnhasite. Ãté te za dawi 're si'udâ za'ra, ĩ̱zazei'õ'wa newa. Nimahã na, wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã wa za wei mo apâ, ĩ̱hâiba na hã rowa'a za'ẽtẽ na. Ĩ̱mama hã rowa'a ré, te 're hâimana u'âsi. Hâiwa ãma tãma ĩromhuri'wa norĩ zama te duré ĩré 're hâimana u'âsi za'ra, hâimana wẽ na. Tane duré wa hã, wa za duré rowa'a za'ẽtẽ ré wei mo apâ. Tawamhã, apâ we ĩ̱morĩ wapsi, ĩ̱'udâ'wa norĩ hã ĩ̱zazei'wa na te sisi za'ra õ di za, ta norĩ hã. \v 27 Tô sena wa aima rowasu'u za'ra wa'wa. Aihĩni õ nherẽ, ai'matâ'â aba õ ré, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã ãma ĩ'madâ'â za'ra wa'wa. — Ãne ma tô dama waihu'u, Zezusi hã. \s1 Ẽtẽ 'rãihâ ãma, Zezusihi hâiba na rowa'a za'ẽtẽ wasu'u \r Mateusi 17.1-13; Marcusi 9.2-13 \p \v 28 Romhuri hã misi ãma si'utõrĩ pari, ma tô Zezusi hã te te siré simro, Pedru norĩ hã Zuwã norĩ me, Ti'adu norĩ me, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme da. Ẽtẽ 'rãihâ na, ma tô sai'uri za'ra. \v 29 Zezusi hã Timama ma, mreme ré hã, aimawi oto ĩ'ubu hã. Duré, ma tô ti'uza hâirã. Hâirã uptabi di, ĩ'uza hã. Ma ai'ubuzi. \v 30-31 Tawamhã aibâ hã maparane, ma tô ĩtẽme sihâi'ré zahuré, Mozési norĩ hã, Eriasihi me. Ĩhâiba na hã rowa'a sa'ẽtẽ zahuré di. Ta norĩ hã Zezusihi me, te sima rowasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma ĩpisutuzéb zarina, za ĩdâ'âzém na Zeruzarẽ ãma. \v 32 Te te sima rowasu'u za'ra ré, te Pedru norĩ hã tinhotõ za'ra. Sõtõ pese za'ra di. Oto utu za'ra wamhã, ma tô Zezusi hã 'madâ'â za'ra. Ĩhâiba na hã rowa'a sa'ẽtẽ di. Aibâ norĩ zama ĩ'rata ĩsima'wara zama ma tô 'madâ'â za'ra. \v 33 Aibâ norĩ hã oto apâ tiwi neb zahuré wa za, te Pedru hã Zezusihi ma tinha, ãne: \p — Rowahutu'wa, ãme wama rowẽ za'ra di. Si'ubdatõ, wa za aima 'ri za'ra wa'aba ni, aihâiba bâ wa'aba, ate da hã, duré Mozésihi te da hã, duré Eriasihi te da hã. — Ãne te tãma tinha, te te rosa'rata ãna, Pedru hã. \v 34 Tawamhã Zezusihi ma, te te nharĩ ré, ma hâiwa nhirõtõ'a za'ẽne hã we hâiba zuwa za'ra, Zezusi norĩ hã. Taha wa, ma tãma tipahi za'ra. \v 35 Hâiwa nhirõtõ hawi, te we 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — à hã ĩ̱'ra, te ĩpisudu. Ma'ãpé ĩsimiroti hã 're wapari pese za'ra wa'aba mono za. — Ãne te we tãma nharĩ za'ra, Pedru norĩ ma. \p \v 36 We tãma mreme pari wamhã, siwaprosi te oto za, Zezusi hã. Ari'iwi te a'â tihâimana za'ra, mreme ãna, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. Ni'wai ma, te te rowasu'u za'ra õ di a'â, te te ĩ'madâ'â za'ra zém na hã. \s1 Zezusi hã, ai'reputu ma, wa'uburé te te ĩmezé wasu'u \r Mateusi 17.14-20; Marcusi 9.14-29 \p \v 37 Tawamhã awẽpsi ma tô ẽtẽ 'rãihâ hawi si'ra za'ra, Zezusi norĩ hã. Taha wa, da'ahâ na ma tô danhopẽtẽ za'ra, Zezusihi u ĩdasi'aba'ré hã. \v 38 Aibâ hã dawa'wa ĩsa hã ma tô 'mahâ, ãne: \p — Rowahutu'wa, ĩ̱'ra ma, wa aiwi rowaptẽ, ĩ̱ma pese da. Ĩ̱'ra misire hã, ai'repudu. \v 39 Wa'uburé hã te za upi. Te te upi wamhã, te za tizadari, ĩ̱'ra hã. Te za sitete. Te za sadaiproi watobro. Te te 're u'a u'âsi. Te te sazâri õ di. Õne u'â. \v 40 Asiré 're ĩnomro mono norĩ ma, wa tô aré tãma 'ru za'ra, wa'uburé te te tãma me za'ra da. Tazahã, te te tãma mei waihu'u za'ra õ di. — Ãne te Zezusihi ma rowasu'u, ĩmama hã. \p \v 41 Tawamhã te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E niha bété, ai'rata 're ĩ̱nhamra u'âsi aba mono nherẽ, asina 're ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba mono õ di, te 're ĩ'aipawaptob za'ra wa'aba mono zéb da hã. E niha te aiwasété na si 're anomro aba mo. E ĩ̱pẽ'ẽzé u'âsi, wa za ai'rata 're ĩ̱morĩ 'wa, 're ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba mono õ wa. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. Taha wa, te aibâ ma tinha, ãne: \p — We ĩ̱tẽme saprõni pé, ai'ra hã. \p \v 42 Tawamhã te te ĩtẽme saprõni ré, ma tô wa'uburé hã 'marõwĩ. Te sitete. Taha wa, te Zezusi hã tãma rob'ru, ai'reputu hawi watobro da. Taha wa, ma ĩhawi watobro. Rowẽ na te oto 're sãmra, ai'repudu hã. Taha wa, te Zezusi hã ĩmama ma tinha, ãne: \p — Ãhãta ai'ra hã. Tãma rowẽ di oto. — Ãne ma tô ĩmama ma waihu'u, Zezusi hã. \v 43 Taha wa, ma ãma tatob'uzu za'ra ni, waihu'u pese uptabi wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \p Zezusi te te 're ĩda'apese mono zém na, ãma datob'uzu za'ra ré, te tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma Zezusi hã tinha, ãne: \p \v 44 — Wa za aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'wa. Aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'aba zém na, aipo're si'âri za'ra wa'aba õ di za. Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã te za dasima ĩ̱hâiba nhomri ni. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra. \p \v 45 Tane nherẽ, te te siwi waihu'u za'ra õ di, te te sina ĩrowasu'uzém na hã. Ma tô tiwi sawi za'ra Zezusi hã, te te waihu'u pese za'ra tõ da a'â, te te sina ĩrowasu'uzé hã. Taha wa, te te sina ĩrowasu'uzé ma, pahi za'ra wa, te te siwi sadanharĩ za'ra õ di, ãma. Taha wa, te ari'iwi ai'ubumro. \s1 Dama ĩpire wasu'u \r Mateusi 18.1-5; Marcusi 9.33-37 \p \v 46 Tawamhã sima ĩ'maipire zô sõpré wa, ãma sisaze za'ra õ wa, te timreme na 'râwi si'wapé za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. \v 47 Ĩsimirosa'rada hã ma tô waihu'u za'ra, Zezusi hã. Taha wa, ma tô ai'uté hã sisababa tisã. \v 48 Te duré tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Ni'wam norĩ hã te te 're ĩ̱zawi pese za'ra mono wa, ai'uté zô 're tob'uzu za'ra mono wamhã, ta norĩ u'âbâ te duré ĩ̱zô 're tob'uzu za'ra. Tawamhã, e ĩ̱zô si te 're tob'uzu za'ra. Mare di. We ĩ̱zatõrĩ'wa zô zama te duré sô 're tob'uzu za'ra. Dama ĩwapu norĩ hã 're sawi pese za'ra wa'aba mono wamhã, asima ai'maipire zô asõpré wa'aba ãna, wa za aipire na te 're ai'awaihu'u 'wa. — Ãne, Zezusi ma tô tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Zezusihi wẽ'wa norĩ wasu'u \r Marcusi 9.38-41 \p \v 49 Tawamhã Zuwã hã te tinha, ãne: \p — Rowahutu'wa, aibâ, wa tô 'madâ'â za'ra ni, asisi na wa'uburé ma, te te 're ĩrob'rui mono hã, dama 're wairébé mono da. Taha wa, ma tô dama 're wairébé. Õ hã, wasiré 're morĩ õ di. Taha wa, wa tô tiwi sawi za'ra ni, asisi na wa'uburé ma, te te 're arob'ru tõ mono da, wasiré 're morĩ õ wa. — Ãne te Zezusihi ma siwasu'u, Zuwã hã. \p \v 50 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra, Zuwã norĩ ma: \p — Tiwi sawi za'ra wa'aba õ di za, ĩsimiromhuri hã. Ãté ni'wa hã te te 're aiwasu'u wasété za'ra wa'aba mono õ di za. Tane wamhã, aiwẽ wa'aba 'wa na, te za ãma ĩwaihu'u za'ra wa'wa. Taha wa, aibâ hã aiwẽ wa'aba 'wa, 're morĩ nherẽ, tiwi sawi za'ra wa'aba õ di za, ĩsimiromhuri hã. — Ãne, Zezusi te tãma roti za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Samaritanu norĩ hã, Zezusihi zô ĩtob'uzu za'ra õ zé wasu'u \p \v 51 Zezusi hã hâiwa u za ĩmorĩzé hã romhuture wa, ma tô sina roti, Zeruzarẽ u morĩ da. \v 52 Taha wa, ma tô aibâ norĩ hã sisõwa satõrĩ za'ra, ĩsãmrazéb da hã, te te sô 'maipisutu za'ra da. Si'aba'réi wamhã, ma tô aihutu, 'ri wa'õtõ u. Samaritanu norĩ rob ãma, 'ri wa'õno hã. \v 53 Sihutu wamhã, sô tob'uzu za'ra õ di, samaritanu norĩ hã. Zeruzarẽ u, za morĩ wa, te te sima wẽ za'ra õ di, ĩ'rata sãmra za'ra da, Zezusi hã. \v 54 Tawamhã samaritanu norĩ wasu'u, ma tô wapari zahuré, Ti'adu norĩ hã, Zuwãhã me. Ĩwasu'u hã te te wapari zahuré wamhã, te Zezusi 'mahârâ zahuré, ãne: \p — E aima wẽ di, unhama zô wahârâ da, hâiwa hawi we te te da'uprosi da. — Ãne te 'mahârâ zahuré. \p \v 55 Taha wa, ma Zezusi hã ĩtẽme aipi'ra zahuré. Ĩmreme hã ma tô tiwi sisisi zahuré. \v 56 Taha pari, ma tô ai'aba'ré, 'ri wa'õtõ hâiba amoi u. \s1 Zezusi te te dama ĩrotizé wasu'u, sena na ĩsiré 're danomro mono da \r Mateusi 8.18-22 \p \v 57 Tawamhã bâdâdi na si'aba'réi ré, te aibâ hã Zezusihi ma tinha, ãne: \p — Nimomo 're aimorĩ wamhã, asiré, wa za 're mo. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p \v 58 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha: \p — Wapsã wawẽre hã, ab're 're ĩsõrõwa hã. Si norĩ hã te duré tizasi hã te te sima 're 'manharĩ za'ra, tinhorõwa da hã. Tanei õ di wa hã, ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã. Marĩ ĩ̱ma hâimana õ di, 're ĩ̱wa'utu mono zéb da hã. Hâiwi si wa datẽme 're morĩ u'â. — Ãne, Zezusi ma tô tãma siwasu'u. \p \v 59 Tawamhã Zezusi te aibâ hâiba amo 'mahâ, ĩsiré morĩ da. Taha wa, te asa tãma tinha: \p — Apito, a'â apâ ĩ̱morĩ, nimahã bâtâ na ĩ̱mama hã ĩ̱wi dâ'â wa, ĩ̱sisa'u te ãma ti'a da. — Ãne te sina 'mahâ. \p \v 60 Tane nherẽ, te aibâ ma tinha asa: \p — Ĩdâ'â norĩ hã te za tisiré ĩdâ'â norĩ ãma, te te 're ti'a za'ra. A hã te za datẽme 're aimo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, 're da'apo're pu'u mono da. — Ãne te aibâ ma tinha. \p \v 61 Aibâ hâiba amo hã te duré Zezusi 'mahâ, ãne: \p — Wa hã wa za asiré 're mo. A'â ĩ̱sisãnawã norĩ, te sawi za'ra, ĩ̱sisa'u. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p \v 62 Taha wa, ma tô tãma ãma romnhimiré'é Zezusi hã, ãne: \p — Ãté ni'wa hã te za romhuri na sãna'rata, ti'a te te hâibâdâ da. Siwa'rãmi te te nasi 'madâ'â wamhã, tinhib'apito ma, romhuri'wa da hã mare di. Tane duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na romhuri'wa da hã mare di, misi, da te 're pisutu za'ra mono õ wa. — Ãne ma tô aibâ ma waihu'u, Zezusi hã. \c 10 \s1 Aibâ ahâ na, Zezusi te te datẽme ĩsatõrĩ za'ra zé wasu'u \p \v 1 Taha pari, ma tô Zezusi hã aibâ ahâ na pisutu za'ra, ĩsõwa datẽme 're nomro mono da, 72 na aibâ norĩ hâiba za'ra hã. Maparane si, ma tô te te apisutu, 'ri wa'õtõ mono bâ ĩwana te te datẽme ropéi mono da, za datẽme ĩmorĩzé wana, datẽme si'aba'ré da. \v 2 Taha wa, si'aba'réi õ ré, te tãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Amnho hã sa'ẽtẽ na 're simi'wara mono wamhã, duré romhuri'wa norĩ hã umrore wamhã, te za buru tede'wai wi waptẽrẽ za'ra, sada dasitob da. Tane a norĩ wa'wa hã ai'umrore wa'aba wa, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi 're ĩrowaptẽrẽ za'ra wa'aba mo, te te 're da'apisutu mono da, ĩsadawa wasu'u'wa da hã. \v 3 Te za oto datẽme 're ĩropéi wa'aba mo. Pone'ẽrebâ 'ra, robzahi wa'wa u 're ĩsisisi mono ne, wa za datẽme asatõrĩ za'ra wa'wa, datẽme 're ropéi wa'aba mono da oto. \v 4 Marĩ hã asiré 're 'wasari aba mono õ di za, ro'wapézé hã, duré rob'uiprazé nhemezé hã, duré aipara'uza hã. Duré, 're asimizahâri za'ra wa'aba mono õ di za, bâdâdi wa, 're dazawi za'ra wa'aba mono da. \v 5 Duré, danhorõwa u 're aihutu aba mono wamhã, te za a'â 're ĩdazawi za'ra wa'aba mo, rowẽ na 're dahâimana za'ra mono da. \v 6 Simizawi pese wamhã, 'ri tede'wa hã rowẽ na te za 're hâimana. Mreme wasété wamhã, rowẽ na 're hâimana mono õ di za. \v 7 Datẽme 're aihutu aba mono wamhã, 'ri baba 're anomro aba mono õ di za. 'Re aihutu aba mono zéb ãma si, te za 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Tame te za danhipi hã da te aima 're ĩsõmri za'ra wa'aba mono na 're asaihuri aba mo. Tame te za duré 're ĩ'âhuri aba mo. Romhuri'wa pawa'â hã tãma 're ĩwairébé mono ne, te za taré asa hã da te aima 're sõmri za'ra wa'wa, wa'âbâ ãna asimirowasu'u wa'rãmi wa'aba. \p \v 8 — Datẽme 're aihutu aba mono wamhã, ãté 're aihutu aba mono wi, te za da te 're asawi za'ra wa'wa. Duré danhipi, da te aima 're ĩsõmri za'ra wa'aba mono na te za 're asaihuri aba mo. \v 9 Tame 're ai'ubumroi wa'aba mono ré, te za 're ĩdapese za'ra wa'aba mo. Duré te za ãne dama 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo: “Ãhãna bâdâ hã ma tô oto ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb da hã.” Ãne te za dama 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo. \v 10-11 Datẽme 're aihutu aba mono wamhã, da te 're asawi za'ra wa'aba mono õ di za ãté. Taha wa, te za dahawi 're aiwairébé aba mo. Dahawi 're aiwairébé aba mono õ ré, te za dama 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo, ãne: “Wanhimirowasu'u na, ma tô asiwi ĩwawẽ'õ za'ra wa'wa. Taha wa, wa za wapara zapru hã wamirĩ za'ra ni, rere'e da, ti'a hã, aiwasété na ãma 're asiwaihu'u za'ra wa'aba mono zéb da hã. Ãhãna bâdâ hã ma tô oto ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb da hã. Ãne na, te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa.” Ãne te za aiwẽ'õ'wa norĩ wa'aba ma 're ĩrowasu'u za'ra wa'aba mo. — Ãne te tãma roti za'ra, Zezusi hã. \p \v 12 Ma duré tãma waihu'u za'ra, ãne: \p — Niwapsi, aiwẽ'õ'wa norĩ wa'aba ma hã, 're robze za'ra mono õ di za. Niwapsi bâdâ hã ĩwa ĩwaptã'ãzém na, te za dazô nhamra, marĩ, da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zém na, te te 're da'awaihu'u mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Sodoma ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma, te te ĩrob'manharĩ pipa zém nhipai u, te za tô aiwẽ'õ'wa norĩ wa'aba ma, te te tãma 're arob'manharĩ za'ẽtẽ. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Zezusihi wẽ'õ'wa norĩ wasu'u \r Mateusi 11.20-27 \p \v 13 Tinhimiroti na ma tô duré ãne ãma uzusi, Zezusi hã: \p — Corazi na 'ri wa'õtõ nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za, Besada na 'ri wa'õtõ nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ ma zama. Marĩ, dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã asõ'a za'ra wa'aba, te 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono ne, Tiru ãma 'ri nho'õmo ãma, duré Sido ãma 'ri nho'õmo ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ nho'a, te dama 're ab'manharĩ mono 'wa'âhã, duréi te aré ta norĩ hã 're sipizari za'ra, tiwasété wi. Tiwasété wi 're ĩsipizari za'ra mono zém na, da te 're waihu'u za'ra mono da, te aré 'ru'a hã ti'rã ãma te te 're sa'wari za'ra. Te duré aré sa'u ĩhâiro na 're si'uza za'ra. \v 14 Tane nherẽ, tanei õ di, a norĩ wa'wa hã. Niwapsi 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã, Tiru ãma duré Sido ãma 're ĩdahâimana wasété za'ra mono norĩ ma, te te ĩrob'manharĩ pipa zém nhipai u, te za te te 're aihâ za'ra za'ẽtẽ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 15 Capana'u ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã, e danhipai u aipire na 're aihâimana za'ra wa'aba mono da, ma tô asina 're ĩrosa'rata za'ra wa'aba mo. Ropipa u si, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're asãmra 'wa. — Ãne Zezusi ma tô tãma nharĩ za'ra, da'ãma pẽ'ẽzé uptabi wa. \p \v 16 Tawamhã te tãma nharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, ãne: \p — Ni'wam norĩ hã ĩ̱zadawa wasu'u na, te te 're aiwapari pese za'ra wa'aba mono wamhã, ĩ̱mreme 'madâ'â pese 'wa na, wa za ta norĩ hã te ĩ̱sina 're awaihu'u. Duré ni'wam norĩ hã ĩ̱zadawa wasu'u na te te 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono wamhã, ĩ̱wẽ'õ'wa na, wa za duré ta norĩ hã ĩ̱sina te 're awaihu'u. We ĩ̱zatõrĩ'wai wẽ'õ'wa na zama, wa za ta norĩ hã te ĩ̱sina 're awaihu'u. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, Zezusi hã. \s1 Aibâ norĩ, Zezusihi u apâ ĩsihutuzé wasu'u \p \v 17 Tawamhã datẽme 're nomro mono pari, ma tô apâ aihutu ĩtẽme, aibâ norĩ hã, 72 na ĩhâiba za'ra hã. Tãma rowẽ za'ra wa, toi uptabi za'ra di. Taha wa, te ãne siwasu'u za'ra, Zezusihi ma: \p — Wanhib'apito, asisi na, wa tô wa'uburé ma, wa te 're rob'ru za'ra, dahawi 're wairébé mono da. Taha wa, ma tô te te 're wawapari za'ra, ta norĩ hã. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra. \p \v 18 Taha wa, ma tô Zezusi hã asa tãma waihu'u za'ra, ãne: \p — Tane tô. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Satanasi hã wa'rui'wa hã hâiwa hawi time. Waptã'ã wamhã, wa tô 'madâ. Wara sina, ma waptãrã, tãiwapsa'a ne. \v 19 Ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Wa tô aima waihu'u za'ra wa'wa, ĩ̱zadawa para, wahi norĩ hã duré apa'apa 'wa nhi'oto norĩ hã, aipara na 're simroi wa'aba mono da. Wa'rui'wa hã dama siptete nherẽ, te za asiptete sina tiwi 're anomro aba mo. Tawamhã te te 're aihõsi za'ra wa'aba mono õ di za, wa'rui'wa hã. Niha te te aima 're rob'manharĩ za'ra wa'aba mono õ di za. \v 20 Asimirob'ru zarina wa'aba, wa'uburé hã dama 're wairébé mono wa, ma tô 're ato za'ra wa'aba mo. Tane nherẽ, taha nhipai u te za 're ato uptabi za'ra wa'aba mo, asisi hã hâiwa ãma 're hâimana za'ra wa'aba mono wa, asisi ui'éré za'ra wa'wa hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 21 Tame 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina, te 're to, Zezusi hã. Toi uptabi di oto. Taha wa, te Timama ma tinha, ãne: \p — Ĩ̱mama, a hã Danhib'apito uptabi, hâiwa ãma zama, ti'ai ãma zama. à norĩ hã marĩ te te waihu'u za'ẽtẽ za'ra õ di. Tane nherẽ, ma tô marĩ ĩwẽ hã tãma ĩwaihu'u za'ra. Rowaihu'u pese 'wa norĩ ma hã, marĩ hã ĩwẽ hã tãma waihu'u za'ra õ di. Tane tô, Ĩ̱mama. Asima ĩwẽzéb uwaibaba, ma tô ã norĩ ma si a'â ĩwaihu'u za'ra, marĩ ĩwẽ hã. Taha wa, wa ai'ãma ĩ̱wata, asõpru wa. — Ãne te Timama ma tinha, Zezusi hã. \p \v 22 Te duré tãma nharĩ za'ra, aibâ norĩ ma: \p — Ĩ̱mama ma tô ĩ̱ma waihu'u, uburé 're ĩhâimana mono zé hã. Ni'wam norĩ hã si'uihâ na te te 're ĩ̱waihu'u za'ra mono õ di, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã. Ĩ̱mama si ma tô ti'ra na ĩ̱waihu'u pese, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã. Duré dasi'uihâ na Ĩ̱mama, da te 're waihu'u za'ra mono õ di za. Ĩ̱wétési wa tô Ĩ̱mama hã waihu'u pese, 're ĩhâimana mono zém na hã. Te ĩ̱sima 're ĩ'awẽ mono zéb uwaibaba si, wa za ni'wam norĩ ma, te 're awaihu'u, ta norĩ zama Ĩ̱mama hã te te waihu'u za'ra da, 're ĩhâimana mono zém na. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 23-24 Taha pari, ma tô aipi'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ u, siwaprosi te te tãma rowasu'u za'ra da. Taha wa, te ãne tãma nharĩ za'ra: \p — A norĩ wa'wa hã aima 're rowẽ za'ra wa'aba mono di. Atõmo na ma tô 're ĩ'madâ'â za'ra wa'aba mo, te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono zé hã. Aiwana wa'aba, ma tô da'ahâ na 're dasi'ubumro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã, danhib'apito norĩ zama. Ta norĩ hã ma tô aré te te sima 're wẽ za'ra, te te 're 'madâ'â za'ra mono da, 're ĩ'madâ'â za'ra wa'aba mono zé hã. Ma tô duré te te sima 're wẽ za'ra, te te 're wapari za'ra mono da, 're ĩwapari za'ra wa'aba mono zé hã. Taha wa, a norĩ wa'aba ma si, 're rowẽ za'ra wa'aba mono di. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Samaritanu 're ĩmorĩ wẽ wasu'u \p \v 25 Tame ma tô aibâ hã wahudu hâiwi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na dama rowahutu'wa hã. Zezusi te te ĩroti na te te pibu da, ma tô ãne 'mahâ: \p — Rowahutu'wa, e marĩ, wa za te 're ab'manharĩ ĩwẽ hã, 're ĩ̱hâimana u'âsi mono zéb da hã, te ĩ̱sina uwaimrami da hã, hâiwa ãma. — Ãne te 'mahâ. \p \v 26 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha: \p — E niha 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na, ĩwasu'u na rob'ui'éré hã. E niha asimirosa'rada hã, ãma. — Ãne te sadanha. \p \v 27 Taha wa, ma tô aibâ hã ãma sada'â asa: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, Asib'apito za'ra wa'wa hã 're morĩ wa, te za asiwi 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo. Taha zarina, te za ĩsimiroti na ãma 're ĩrosa'rata u'âsi za'ra wa'aba mo. Taha zarina, te za duré asimi'ẽ na tãma 're ĩromhuri u'âsi za'ra wa'aba mo. Te za duré 're ĩdazawi pese za'ra wa'aba mo, uburé. Marĩ ĩwẽ zô asima 're asõpré wa'aba mono ne, te za duré uburé dama zama sô 're asõpré wa'aba mo, ĩwẽ zô. Ãne ĩsimiroti na rob'ui'éré hã. — Ãne ma tô aibâ hã Zezusihi ma rob'rãzarõtõ. \p \v 28 Taha wa, te Zezusi hã asa duré tãma tinha: \p — Tane tô. Ĩ'uwaibaba ma tô ĩ̱ma ĩwaihu. Tawamhã, taha zarina 're aihâimana mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata te za 're aihâimana u'âsi mo, hâiwa ãma. — Ãne te aibâ ma tinha. \p \v 29 Aibâ hã, uburé te te 're da'azawi pese mono õ di. Taha wa, te asa Zezusihi ma tinha: \p — E 'wam norĩ hã wa za wa te 're sawi pese za'ra. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p \v 30 Taha wa, te Zezusi hã tãma romnhimiré'é, ãne: \p — Aibâ hã ma tô si'ra Zeruzarẽ hawi, Zerico u morĩ da. Tawamhã morĩ ré, ma tô sô wairé, ĩsipsaihuri norĩ hã. Ĩ'uza, ma tô tiwi sani za'ra. Te te siwi 're pré'é. Te aré oto siwi tĩwĩ. Te te siwi 're pré'é mono pari, te oto ai'aba'ré. \v 31 Tawamhã ĩsa'u za'ra si te sasedoti hã mo duré, da te ĩ'u'iti wa'wai baba, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa hã. Aibâ hã te te sãmri wamhã, bâdâdi zada'ré niwĩ, te timorĩ waré, ĩsiti. \v 32 Tawamhã aibâ ĩhâiba amo hã te duré ĩwa'wai baba mo, Réwihi nhihudu hã, sasedoti norĩ pawapto'wa hã. Aibâ te te 'madâ'â wamhã, te duré bâdâdi zada'ré niwĩ mo, ĩsiti. \v 33 Tawamhã te duré aibâ hâiba amo hã ĩwa'wai baba mo, darob amoi u morĩ da. Ta hã, samaritanu. Ta hã ma tô 'madâ, aibâ ĩhâzé ré hã. Te te 'madâ'â wamhã, ma tô ãma tipẽ'ẽzé. \v 34 Taha wa, ma tô ĩtẽme mo. Ma tô 'wa're upsõ, rob'rãi wa'u ĩsé na. Taha pari, ma tô 'wa're u'ré, rob'rãi wa'u na, ĩwab ré na. Te te u'réi parimhã, ma tô 'wa're ubu. Taha pari, ma tô tinhimizama ba nhisiwi tihi, 're ĩdanhimi'wara mono zéb u te te hiri da. Tame te 'madâ, a'â. \v 35 Tawamhã awẽmhã, rob'uiprazé hã ma tô 'ri tede'wai ma tisõ, maparane ĩsapotore hã, ẽtẽ'ubuzi'a prata 'manharĩ hã. Te tãma tinha, ãne: “Ĩ̱zô 'madâ'â pese. Apâ we ĩ̱morĩ wapsi, wa za aima wa'âbâ 'rãsutu, ĩwab õ wamhã, rob'uiprazé hã.” Ãne ma tô 'ri tede'wai ma tinha, samaritanu hã. Ãne samaritanu wasu'u hã. — Ãne ma tô rowasu'u Zezusi hã, rowahutu'wai ma. \p \v 36 Tawamhã Zezusi hã te oto aibâ hã ãma sadanha: \p — Aibâ si'ubdatõ, ma tô siparabâsi aibâ wa'wai baba ai'aba'ré, da te aré ĩwĩrĩ wa'wai baba. E 'wa hã ĩsawi pese 'wa, te 're mo. — Ãne te sadanha, Zezusi hã. \p \v 37 Taha wa, te asa tãma tinha: \p — Aibâ pawapto'wa, ta hã ĩsawi pese 'wa. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p Zezusi te duré asa tãma tinha: \p — Tane tô. Mo oto aimorĩ, ĩsine 're aimorĩ da. — Ãne ma tô tãma waihu'u Zezusi hã, rowahutu'wai ma. \s1 Zezusi te te Mata norĩ ĩsabuzé wasu'u, Marizaha me \p \v 38 Tawamhã Zezusi norĩ hã te duré ai'aba'ré, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ me. 'Ri wa'õtõ u, ma tô aihutu. Sihutu wamhã, ma tô pi'õ hã Zezusihi ma tinha, 'ri para u sisisi da, Mata na pi'õ nhisi hã. \v 39 'Ri para u sisisi wamhã, ma tô Mariza hã Zezusihi 'rata nhamra, ti'a, ĩsimirowasu'u hã te te wapari da. Mataha no, Mariza hã. \v 40 Mata hã si'wa'rutu di, 'ri paramhã romhuri hã ahâ wa. Taha wa, te Zezusihi u mo, Mata hã. Ãne te tãma tinha: \p — Ĩ̱no hã, ĩ̱'ãma sapa'a õ di. Ĩ̱siwaprosi, wa romhu. Romhuri hã ahâ di. Ĩ̱'ãma aipẽ'ẽzé wamhã, ma'ãpé we ĩ̱tẽme satõrĩ, te te ĩ̱pawaptob da. — Ãne Mata te Zezusihi ma tinha. \p \v 41 Taha wa, ma tô Wanhib'apito hã asa tãma tinha: \p — Mata, marĩ hã ahâ wamhã, tô asi'wa'rutu di. \v 42 Marĩ hã misi ĩwẽ hã asima pisutu õ di. Ta hã ma tô Marizaha si sima pisutu. Taha wa, ni'wa hã ĩwẽ hã te te tiwi âri õ di za, te te ĩwaparizé hã. — Ãne Zezusi ma tô Mataha ma waihu'u. \c 11 \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're ĩdamreme zusi mono zéb da na, ãma ĩsisanhozé wasu'u \r Mateusi 6.5-15; 7.7-11 \p \v 1 Tawamhã nimahã bâtâ na, te Zezusi hã nhamra, Timama ma, mreme da. Tãma mreme pari, ma tô misi ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã 'mai'mahâ: \p — Wanhib'apito, ma'ãpé wama waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're ĩwamreme zusi mono zéb da hã, wa te waihu'u za'ra da. Zuwã hã tinhimi'ubumro norĩ ma, te te ĩwaihu'u ne, te za wama ĩwaihu, wa te waihu'u za'ra da. — Ãne te tãma tinha. \p \v 2 Taha wa, ma tô Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — Ãne te za 're aimreme zusi aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma: \q1 “Wamama, asisi wẽ na uburé da te 're aiwaihu'u za'ra mono da, wa aima da'ãma 're ĩ̱mreme. Uburé da'ãma 're asib'a'uwẽ mono da, wa duré da'ãma 're ĩ̱mreme. \q1 \v 3 Awẽ sidâpâsi, wei wama 're anhomri mono, wasa hã ãma 're ĩwasaihuri mono zéb da hã. \q1 \v 4 Dawasédé hã da te wa'ãma 're 'manharĩ za'ra mono wa, wa te wasina 're ĩ'madâ'â za'ra mono õ zarina, a hã duré wa'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za, wawasédé hã. \q1 Duré, 're wa'ab'madâ'â nhimini mono õ di za, Wa'uburé hã te te 're wa'a'upi mono wa, wawasété u 're warere'e tõ mono da.” \m Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 5 Taha pari, te tãma ãma romnhimiré'é za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, ãne: \p — Ãté, asiwadi te za mara wa'wa atẽme ti'maiwisi 'wa, asõrõwa wa'aba u hã. Tawamhã, ãté marĩ õ wa, te za ai'maimorĩ 'wa, asiwadi hâiba amo nhorõwa u. Rowi, te za tãma ĩ'manharĩ 'wa: “Wa we atẽme mo, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã ĩ̱ma 'manhomri da a'â taré. Taha wa, te za si'ubdatõ ĩ̱ma ĩsõ a'â. \v 6 Nimosi ma tô we ĩ̱tẽme wi, ĩ̱siwadi hã, romhâ hawimhã. Tane nherẽ, marĩ õ di, te tãma ĩsõmri da hã.” Ãté, ãne te za tãma ĩ'manharĩ 'wa, 'ri tede'wai ma. \p \v 7-8 — Taha wa, te za ãté asa aima 'manharĩ 'wa: “Tane nherẽ, ĩ̱'utu zei õ di. Taha wa, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã te aima sõmri neza. Wa tô 'rinhito. Ĩ̱'ra norĩ me, wa oto wanhotõ za'ra ni.” Ãté, ãne te za aima 'manharĩ 'wa, asiwadi wa'wa hã. Tazahã, te za sô wahudu, ĩ'u'ẽtẽ wapu zô, tiwi ĩwaptẽrẽzéb uwaibaba, te te aima 'manhomri da. E marĩ wa, te za aima 'manho. E asiwadi wa, te za aima 'manho. Mare di. Taha wab õ di. Marĩ õ wa, nasi tiwi waptẽrẽ wa, te za aima 'manho. \v 9-10 Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, te za ĩwẽ hã 're ĩwaptẽrẽ u'âsi za'ra wa'aba mo. Tawamhã te za tô te te aima 're anhomri 'wa. Ĩwẽ zô si te za duré asima 're asõpré u'âsi aba mo. Tawamhã taha zarina te za tô te te aima ãma 're a'uwaimrami 'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, 'râwi aima 're hâimana za'ra wa'aba mono da. Duré ni'wa hã 'ri tede'wa zô, te te 're ĩ'ridawa ta'a mono ne, te za ĩwẽ hã tiwi 're ĩwaptẽrẽ za'ra wa'aba mo. Tawamhã 'ri tede'wa te te tãma ĩ'ridawa ne, te za tô te te aima 're anhomri 'wa, ĩwẽ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 11 Ãne, wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Damama na 're ai'maihâimana aba mono wamhã, ãté ai'ra hã pe'a hã te za aiwi waptẽ. E tawamhã, te za wahi hã tãma ĩsõ. Mare di. Pe'a si, te za tô tãma ĩsõ, te te 'rẽne da. \v 12 Duré ai'ra hã, si'a're hã te te aiwi waptẽrẽ wamhã, e te za apa'apa 'wa nhi'odo hã tãma ĩsõ. Mare di. Si'a're si, te za tô tãma ĩsõ. \v 13 Tane duré, a norĩ wa'wa hã 're anomro wẽ uptabi aba mono õ nherẽ, te za marĩ ĩwẽ si tô ai'ra norĩ ma 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo. Aimama 'wa hã hâiwa ãma 're ĩhâimana mono hã, te za asõpru wa'aba zém nhipai u, ĩwẽ hã te te aima 're sõmri za'ẽtẽ za'ra wa'wa, tiwi 're rowaptẽrẽ za'ra wa'aba mono wamhã. Tipẽ'ẽzani hã te za te te aima 're anhomri 'wa. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Bezebu na, wa'uburé norĩ wada'uri'wa nhisi wasu'u \r Mateusi 12.22-32; Marcusi 3.20-30 \p \v 14 Tawamhã Zezusi hã aibâ ma, ma tô wa'uburé hã time. Ĩpẽ'ẽ 're, sãmra wa, mreme waihu'u õ di aré, aibâ hã. Oto aibâ hawi watobro wamhã, ma tô mreme watobro, aibâ hã. Taha wa, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni. \v 15 Tazahã, ni'wam norĩ hã dame ĩsimasam norĩ hã, te Zezusihi ma nharĩ wasété za'ra, ãne: \p — Bezebuhu zadawa para, ma tô wa'uburé hã te te dama 're anhamra, wa'uburé norĩ nhib'apito zadawa para. — Ãne te tãma nharĩ wasété za'ra. \p \v 16 Ĩhâiba amo norĩ hã te duré wada'uri za'ra, ãne: \p — Ma'ãpé wanho'a, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã wama 'manharĩ za'ra na, aiwaihu'u pese na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, wa'uburé, dama 're ĩ'anhamra mono na, wa te aiwaihu'u za'ra da. — Ãne te wada'uri za'ra. \v 17-19 Taha wa, ma tô sina waihu'u za'ra, te te ãma ĩrosa'rata wasété za'ra na, Zezusi hã. Taha wa, te tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Danhib'apito nhib'a'uwẽ norĩ hã 'râwim nherẽ, oto sisada 're simasa mono wamhã, te aré 're si'uprosi. Duré, dasisãnawã nherẽ, dasisada 're dasimasa mono wamhã, te aré 're dasi'uprosi. Tane duré, Satanasihi nhib'a'uwẽ norĩ hã sisada 're simasa mono wamhã, e niha te za sina 're sapa'a za'ra. Waihu'u õ di, ta norĩ hâimanazé hã. Ma tô ĩ̱ma ĩnharĩ za'ra wa'wa, Bezebuhu zadawa para, wa'uburé te dama 're ĩ'anhamra mono na. Asiré norĩ hã bété. E 'wa sadawa para, te bété wa'uburé norĩ hã te te dama 're sãmra, ta norĩ hã. E Bezebuhu zadawa para. Mare di. Ãne, wasu'u za'ra wa'aba õ di. Taha wa, ma tô ĩ̱wasu'u za'ra wa'wa, ĩ'upa na, Bezebuhu zadawa para, wa'uburé, te dama 're ĩ'anhamra mono na. \v 20 Tô sena, wa 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para si, te dama 're anhamra, wa'uburé hã. Taha zarina si, te za oto ĩwaihu'u za'ra wa'wa, tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ai'ãma 're ĩsib'a'uwẽ za'ra wa'aba mono zéb da, te te ãma ĩsãna'rata na hã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 21 Te duré tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Ãté, aibâ ĩsiptede hã te za 're 'manhamra. Tawamhã si'wa'rutu ré, te za tinhorõwa te te dawi 're 'madâ'â pese. Taha wa, te za rowẽ na sa 're romnhimi'wara, ĩsibro hã, da te upi ãna. \v 22 Ãté aibâ ĩsiptete u te za oto wi, ĩsipai u ĩsiptete uptabi hã. Tãma siptete wa, te za 'marõwĩ. Te za tiwi waibu ĩsi'wa'rudu hã, te te ĩ'umnhasizé hã. Uburé ĩsibrob zama te za tiwi waibu. Tawamhã te za oto dama ãma aipé. — Ãne te tãma ãma romnhimiré'é za'ra, Zezusi hã. \p \v 23 Te duré tinha: \p — Ni'wam norĩ hã ĩ̱wẽ'wa 're nomro mono õ wamhã, ta norĩ hã te ĩ̱zada 're hâimana za'ra. Duré ni'wam norĩ hã te te 're ĩ̱pawaptob za'ra mono õ wamhã, ĩ̱tẽme te 're ĩda'ubumroi mono na hã ta norĩ hã ĩ̱nhiti dazatõrĩ'wa na te za 're hâimana za'ra. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, tiwẽ'õ'wa norĩ ma. \p \v 24 Te duré tãma ãma romnhimiré'é za'ra, Zezusi hã, ãne: \p — Ãté wa'uburé hã te za aibâ hawi 'maiwatobro. Te za duré a'ubuni wi 're mo, â'õ wa'wai baba. Te za dazô 're rĩtĩ. Dazô 're rĩtĩ baba mono wa, nimomo wa'utu õ wa, te za sima tinha: “Ĩ̱nhorõwa 'rata u, wa za apâ mo, ãma 're ĩ̱nhorõwa u'âsi mono da, ĩpẽ'ẽ 'remhã.” Ãne te za sima tinha. \v 25 Tawamhã te za apâ mo aibâ u, ĩpẽ'ẽ 're, apâ sébré da. Tawamhã ĩhawi watobro haré, te aré hâiba baba na 're hâimana, 'ri hã baba na 're simasa mono wa, 'ri 're wa'wa su'u na 're ĩsimasa mono ne, duré 'ri paramhã robza'ra wẽ u'âsi, 're ĩromnhimi'wara mono ne. Taha wa, wa'uburé ma, wẽ di, aibâ hã apâ ãma 're ĩsõrõwa mono da hã. \v 26 Tawamhã te za rob u watobro, tisiré norĩ zô morĩ da, wa'uburé hã. Tawamhã te za ĩtẽme ãwisi za'ra, 7 na ĩhâiba hã ĩsipai u ĩwasété uptabi za'ra hã, si'u ãma 're sõrõwa za'ra mono da, aibâ ãma. Tãma rowẽ prã ti aré, wa'uburé misi, ãma 're sõrõwa mono ré hã, ĩpẽ'ẽ 'remhã. Ahâ na oto ãma 're sõrõwa za'ra mono wa, tãma rowẽ'õ uptabi di oto. — Ãne, Zezusi ma tô tãma rowasu'u za'ra. \p \v 27 Taha wasu'u te te dama wasu'u pari, te pi'õ hã Zezusihi ma tinha, dawa'wa ĩsa hã: \p — Asépata'wai ma, 're rowẽ mono di za, aiprédu'wai ma. A hã ĩsimiprédu wa, tãma 're rowẽ mono di za. — Ãne te pi'õ hã Zezusihi ma tinha, mreme 'rãihâ na. \p \v 28 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha: \p — Tane tô. Tãma 're rowẽ mono nherẽ, ĩsipai u ni'wam norĩ ma, 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. Ni'wam norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã tipo're na te te 're wapari za'ra mono wamhã, duré te te 're 'madâ'â pese za'ra mono wamhã, tãma 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. — Ãne ma tô pi'õi ma waihu'u, Zezusi hã. \s1 Zonahã wasu'u, apito Saromahã wasu'u me \r Mateusi 12.38-42; 16.1-4; Marcusi 8.11-13 \p \v 29-30 Tawamhã Zezusihi tẽme ma oto dasina tahâ'â ni. Taha wa, te dama tinha: \p — E niha ã nimosi dapoto té mono hã ĩ'aihâimana wasété za'ra wa'wa. Ma tô ĩ̱ma ĩ'ru za'ra wa'wa, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te 'manharĩ da, asõ'a za'ra wa'aba, ĩ̱waihu'u pese na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱wẽsãmri na, ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da. Taha wa, taré 'madâ'â za'ra wa'aba da, niha te 'manharĩ õ di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, tiwaihu'u pese na niha Zonahã ma, te te ĩ'manharĩ wẽ ne, te za niwapsi 'manha, dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã. Duréihã, Zonahã ma, te te 'manharĩ wẽ wamhã, ĩsadawa para datẽme ĩmorĩ na, ma tô waihu'u za'ra, Niniwé ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã. Tane, wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱poto ma, te za niha ĩ̱ma 'manharĩ wẽ, ĩsadawa para atẽme ĩ̱morĩ aba na, ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da. \v 31 Niwamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã, duréihã danhib'apito sipi'õ hã Saba na romnhisi ãma te te 're ĩda'ab'madâ'â mono hã, te za duré asada tihâimana 'wa, aiwasédé hã te te ai'ãma sa'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. E marĩ wa. Ta hã duréihã romhâ uptabi nherẽ, ĩwi, apito Saromahã u, ĩsimiroti hã te te wapari da, ĩsimiroti hã dahâimanazém na rowaihu'u na hã wẽ uptabi wa. Taha nhimiroti hã pire nherẽ, ĩsipai u ĩ̱nhimiroti si pire uptabi di. Tane nherẽ, ĩ̱nhimiroti hã aima wapari ze za'ra wa'aba õ di. Taha wa, te za tô ĩ'uwaibaba aiwasédé hã ai'ãma sa'ra wa'wa, danhib'apito sipi'õ hã. \v 32 Niwamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã, duréihã Niniwé na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã te za asada tihâimana za'ra wa'wa, aiwasédé hã te te ai'ãma sa'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. E marĩ wa. Duréihã Zona hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma 're sadawa wasu'u za'ra mono wamhã, ma tô te te 're wapari za'ra. Taha wa, ma tô ta norĩ hã tiwasété wi 're sipizari za'ra. Zonahã nhimiroti hã pire nherẽ, ĩsipai u ĩ̱nhimiroti si pire uptabi di. Tane nherẽ, a norĩ wa'wa hã ĩ̱zaze za'ra wa'aba õ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimipisutuzéb zarina, we atẽme ĩ̱morĩ aba na hã. Taha wa, te za tô ĩ'uwaibaba aiwasédé hã ai'ãma sa'ra wa'wa, Niniwé ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã. — Ãne te dama tinha, Zezusi hã. \s1 Rob'uiwẽzé wasu'u \r Mateusi 5.15; 6.22-23 \p \v 33 Taha wa, te duré tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Rob'uiwẽzé hã da te ro'o wamhã, e te za nima niwĩ dawi simi'uri ni. E piza'a na, te za upsibi ni. Mare di. Ĩsima'warazém na si te za sõ'awi da te 're sõré, rowa'a na 're danhisisi mono da. Taha da, te za ro'o ni, rob'uiwẽzé hã. \v 34 Tane duré dato hã, aiwa rob'uiwẽzé me. Datõmo wẽ wamhã, dama rob'madâ'â wẽ di. Datob'a wamhã, dama rob'madâ'â waihu'u õ di. Tane duré, a norĩ wa'wa hã asimirosa'rata wẽ za'ra wa'aba wamhã, te za ĩwẽ hã asimirosa'rata na 're ĩwaihu'u za'ra wa'aba mo. Duré, asimirosa'rata wasété za'ra wa'aba wamhã, ĩwẽ hã 're waihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. \v 35 Taha wa, 'râwi te za asimirosa'rata na 're asi'madâ'â za'ra wa'aba mo. \v 36 Wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne: Rob'uiwẽzé hã te te aima 're rob'uiwẽ za'ra wa'aba mono wamhã, uburé aihâiba ma hã 're rowa'a za'ra wa'aba mono di za. Aiwi 're robra za'ra wa'aba mono õ di za. Tane, asimirosa'rata wẽ za'ra wa'aba wamhã, te za aiwasédé hã 're ĩwẽ'õ za'ra wa'aba mo, ĩwẽ si 're waihu'u za'ra wa'aba mono da. — Ãne ma tô dama waihu'u, Zezusi hã. \p \v 37 Tawamhã tame te te dama rowasu'u pari, ma tô aibâ hã tãma tinha, ĩsõrõwa u morĩ da, ĩsiré sa da. Aibâ hã, parisezu. Taha wa, ma tô Zezusi hã ãma saze. Tawamhã 'ri para u sébré wamhã, te nhamra, sa da. \v 38 Tane nherẽ, sai õ ré, simisõi õ di Zezusi hã, dahi'rada hã 're ĩsimisõ za'ra mono zéb zarina hã. Taha wa, te parisezu hã tãma tinha, tipẽ'ẽ na, simisõi õ wa. \v 39 Tawamhã ma tô Wanhib'apito hã tãma tinha, Zezusi hã: \p — Parisezu norĩ, wa za aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne: Hâsizé hã duré pratu hã ĩmana wawip si, da te 're upsõ za'ra mono wamhã, ĩwa'wamhã wasété di, zahadu upto wa. Tane, a norĩ wa'wa hã 're anomro wẽ wa'aba mono newa, da te 're ai'madâ'â wẽ za'ra wa'aba mono da, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti ĩpire prã norĩ si 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mo, danho'a. Tane nherẽ, aipẽ'ẽ 'remhã asimirosa'rata wasété na te zahadu ĩré 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. Danhibrob na si te duré 're ĩda'ruiwapari za'ra wa'aba mo. Aihâimana nhipese zarina, te duré marĩ na dawi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mo. \v 40 E niha waihu'u za'ra wa'aba õ di bété. Uburé Dapoto'wa hã e wahâiba na si, ma tô te te 're wa'awaihu'u. Mare di. Wanhimirosa'rata na zama, ma tô te te 're wa'awaihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 41 Taha wa, ma'ãpé ĩsibrob'õ norĩ ma, 're asõprub za'ra wa'aba mono. Ãne dama 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono wamhã, asimirosa'rata wẽ na, te za te te 're ai'awaihu'u 'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \p \v 42 — Parisezu norĩ, a norĩ wa'aba ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Ma tô asimiromhuri wa'â hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're ĩpo'o u'âsi za'ra wa'aba mo, wesuirã zapore wa'â hã, syry na tãma 're sõmri za'ra wa'aba mono da. Uburé danhipi wazarizé wa'â hã tãma 're po'o nhimini za'ra wa'aba mono õ di. Ta hã, wẽ di. Tazahã, ĩsimarĩ'õ norĩ ma, 're asõprub za'ra wa'aba mono õ di. Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono, 're sawi pese za'ra wa'aba mono õ di. Ma tô tãma 're asõprub za'ra wa'aba mo. Ĩbâre aré ĩsimarĩ'õ norĩ ma, 're asõprub za'ra wa'aba mono 'wa'âhã. Tazahã, ma tô 're ĩ'mararé za'ra wa'aba mo. Taha wa, niwapsi aima 're robze za'ra wa'aba mono õ di za. \p \v 43 — Parisezu norĩ, ai'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé za'ra wa'aba di. Aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Dama ĩpire norĩ simasisizém na, 're asimro zei wa'aba mono di, rowahutuzéb ãma. Duré 'ri nhi'riti wa, da te dasina 're ĩ'ubumroi mono zéb ãma asisi pire na, da te 're asawi za'ra wa'aba mono wamhã, asina 're dawapari ze za'ra wa'aba mono di. Taha wa, niwapsi aima 're robze za'ra wa'aba mono õ di za. \p \v 44 — A norĩ wa'aba ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Taha wa, wa za aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Ãté ni'wa hã adâ'â 'ru uwaibaba te za mo, sa'rese ãna, ti'ai haré newa. Taha wa, te za siwasété. Tane aiwẽ za'ra wa'aba newa, asirã za'ra wa'aba zarina 're danomro mono wamhã, te za 're dasiwasété za'ra. Taha wa, aiwẽ prã za'ra wa'aba wa, aima 're robze za'ra wa'aba mono õ di za. — Ãne Zezusi te tãma nharĩ za'ra, parisezu norĩ ma. \p \v 45 Tawamhã aibâ hã te Zezusihi ma tinha: \p — Rowahutu'wa, parisezu norĩ, wẽ'õ za'ra wa, ma tô ta norĩ zu, wa norĩ zama ĩwa'awẽ'õ. — Ãne te Zezusihi ma tinha, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na dama rowahutu'wa hã. \p \v 46 Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: \p — Rowahutu'wa norĩ, ai'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé za'ra wa'aba di. A norĩ wa'aba ma zama, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Wa za aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne: Ãté marĩ ĩpire uptabi hã te za ni'wa hã dama sibu, te te sõihi waptob ãna. Tane a norĩ wa'wa hã. Dama asimiroti za'ra wa'aba zé hã ahâ uptabi na ma tô dama 're ĩpisutu za'ra wa'aba mo, da te 're 'madâ'â za'ra mono da, 're dapawaptob za'ra wa'aba mono ãna. Taha wa, te robzei'õ na oto 're danomro. Taha wa, aima 're robze za'ra wa'aba mono di za. \p \v 47-49 — A norĩ wa'aba ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. Aihi'rata aba norĩ hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã te te 're simro, ĩsadawa wasu'u na te te 're wẽ'õ za'ra mono wa. A norĩ wa'wa hã ĩsadawa wasu'u na, 're wẽ za'ra wa'aba mono newa, ma tô ẽtẽ tõmo wawẽ hã 're ĩsõré za'ra wa'aba mo, ab're 'wawi, dama ĩpibu pese zéb da, ĩ'ru hã. Tazahã, aihi'rata aba ne, ma tô ĩsadawa wasu'u hã 're ĩwẽ'õ za'ra wa'aba mo. E marĩ, te bété wasu'u, ab're 'wawi ẽtẽ tõmo wawẽ, 're ĩsõré za'ra wa'aba mono hã. Aihi'rata 'wa, ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ te te 're ĩsimroi mono zé, ma tô 're ĩsaze za'ra wa'aba mo. Ãne te wasu'u, ab're 'wawi ẽtẽ tõmo wawẽ, 're ĩsõré wa'aba mono hã. Aiwana wa'aba, ma tô romhâ ré dapo're pu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Datẽme, wa za te 're da'azatõrĩ, da te dama 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra mono da. Tazahã, ĩ̱zadawa para õ nherẽ, te za da te 're simro, ni'wam norĩ hã. Rowasédé hã te za duré da te tãma 're 'manharĩ za'ra, ni'wam norĩ ma. Ãne, tãma waihu'u pese sirõmo wa, ma tô romhâ ré dapo're pu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 50-51 Ropoto na'rata hawi, ma tô ãma dasiwi sãna'rata ni, ĩsadawa wasu'u 'rata 'wai pãrĩ na hã. Ĩmorĩ'rada hã ma tô Abé hã wĩrĩ 'rata ni. Abéhé za'u si, ma tô ĩsadawa wasu'u'wa sidâpâsi, da te 're simro. Zacariaha zama, ma duré wĩrĩ ni, 'ri nho're ãma. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zém nho're ãma, ma wĩrĩ ni. Ĩbabarã na te 'ri hã za, 'ri ĩwẽ hã. Õ niwĩmhã, tãma danhoprubzé nomrizé te za, wedeza ne hã. Tame sab ré, ma wĩrĩ ni, Zacaria hã. Taha wa, te za 'ruiwa'âbâ za'ra, uburé tizadawa wasu'u'wa norĩ hã, da te 're ĩsimroi mono norĩ hã. Taha wa, ã nimosi dapoto té mono hã ĩ'aihâimana za'ra wa'wa hã, te za aima rob'manharĩ za'ra wa'wa, ĩsadawa wasu'u'wa norĩ, ĩsimirowasu'u na 're wẽ'õ za'ra wa'aba mono 'ru te. \p \v 52 — Rowahutu'wa norĩ, a norĩ wa'aba ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za. E marĩ wa. Wa za ãma romnhimiré'é, ãne: Ãté, aibâ hã te za 'manhamra, 'ridawa tétézéb ré. Ta hã 're zasi mono õ di, 'ri para u hã. Duré, 'ri para u 're danhisisi mono õ di, te te dawi 're azawi mono wa, 'ridawa tétézé hã. Tane, a norĩ wa'wa hã 're 'madâ'â pese za'ra wa'aba mono õ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã. Ma tô duré dawi 're ĩsawi za'ra wa'aba mo, ĩsimiroti mono bâ, da te 're waihu'u za'ra mono tõ da. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra, rowahutu'wa norĩ ma. \p \v 53-54 Tawamhã rob u, ma tô watobro, Zezusi hã. Watobro wamhã, te rowahutu'wa norĩ hã tãma nharĩ za'ra, parisezu norĩ me. Te te sadawa 'ru za'ra wa, te duré sadanharĩ na sima tirẽ, timreme na te te ãma upa zô, te te ãma upai wa, te te siwi wẽ'õ za'ra da. Tazahã, timreme na te te ãma upai õ di, Zezusi hã. \c 12 \s1 Dahâimanazé tô senai õ wasu'u \r Mateusi 10.26-33; 12.31-32; 10.19-20 \p \v 1-3 Tawamhã ma tô dasina tahâ'â ni. Da'ahâ uptabi di oto. Da'ahâ uptabi wa, ma tô 're dasipara wati'i za'ra. Ãhã wa, te Zezusi hã a'â tãma nharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, ãne: \p — Parisezu norĩ hâimanazé hã, tô senai õ di. Taha wa, te za tiwi 're asi'madâ'â pese za'ra wa'aba mo, ĩ'u'ẽtẽ wapuzém nhiti 're anomro aba mono da, parisezu norĩ nhimi'manharĩzém nhiti. Wa za ãma simiré'é, ãne: Ãté te za marĩ hã da te dawi 're sahâri za'ra, da te 're waihu'u tõ za'ra mono da, danhimirowasu'uzé hã, danhimi'manharĩzé hã. Tane nherẽ, te za niwapsi waihu'u za'ra ni. Tane barana, aihâiba pisutu dama asimirowasu'uzé hã te za rowa'a ré dama asimirowasu'uzém na aiwasu'u za'ra wa'aba ni. Duré 'ri nhitob ré, aihâiba pisutu dama asimirowasu'uzé hã, te za sõ'awi dama asimirowasu'uzém na aiwasu'u za'ra wa'aba ni. Taha wa, te za 'râwi 're asi'madâ'â za'ra wa'aba mo, parisezu norĩ hâimanazéb zarina, 're aihâimana za'ra wa'aba mono tõ da, tô senai õ wa, 're ĩhâimana za'ra mono zé hã, ta norĩ hã. \p \v 4-5 — Ĩ̱siwadi norĩ, tô sena wa za aima rowasu'u za'ra wa'wa. Da te 're ai'uprosi aba mono da nherẽ, asima 're dapipa za'ra wa'aba mono õ di za. Da te 're ai'uprosi aba mono pari, niha oto da te aima 're rob'manharĩ za'ra wa'aba mono õ di za oto. Aipãrĩ'wa norĩ hã ropipa u, te te 're asãmra waihu'u aba mono õ di za oto. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma si, waihu'u pese di, ropipa u dawabzurizé hã. Taha wa, taha si te za tô 're ĩpipa za'ra wa'aba mo. \p \v 6-7 — Wa za aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Sire wa'â hã wa'âbâ syryre nherẽ, ãma po're si'âri waihu'u õ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Tane duré, aséré za'rata aba zama, tãma waihu'u pese di. Sire hã tãma sawi pese za'ra nherẽ, sire zawi nhipai u, tãma asawi uptabi za'ra wa'aba di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma hã. Taha wa, te za asina aihâtâ'â ãna 're anomro aba mo. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra Zezusi hã, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 8 Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Ni'wam norĩ hã ĩ̱zazei'wa na danho'a dama 're siwasu'u za'ra mono wamhã, wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã wa za duré ĩ̱zazei'wa na te 're awasu'u, hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa norĩ nho'a. \v 9 Tanei õ di za, ni'wam norĩ hã ĩ̱zazei'õ'wa na dama 're siwasu'u za'ra mono wamhã. Ãne wamhã, ĩ̱zazei'õ'wa na wa za duré te 're awasu'u, hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa norĩ nho'a. \p \v 10 — Ãté ni'wam norĩ hã dasiré ĩ̱poto ma, te za ĩ̱ma nharĩ wasété za'ra. Tane nherẽ, tiwasété na 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, siwasu'u za'ra wamhã, te te ãma 'madâ'â za'ra õ di za oto, ĩwasédé hã. Tazahã, ni'wam norĩ hã, Ĩpẽ'ẽzani hã te te 're wẽ'õ u'âsi za'ra mono wamhã, te za te te ãma 're 'madâ'â u'âsi za'ra ĩwasédé hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \p \v 11 — Ãté ĩ̱zazei'wai wa, te za taré da te 're aiwẽ'õ za'ra wa'wa. Taha wa, ãté te za rowahutuzéb u, da te 're asimroi wa'wa, ĩ̱zazei'wa na, da te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da. Ãté roti'wa norĩ u, te za da te 're asimroi wa'wa, ãté danhib'apito norĩ u. Tane nherẽ, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Tãma asiwasu'u za'ra wa'aba zéb zô, 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za. \v 12 Nimahã bâtâ na, da te aiwaihu'u za'ra wa'aba wamhã, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Tipẽ'ẽzani na aima waihu'u za'ra wa'wa, dama 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono zéb da hã. Taha wa, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Aibâ ĩsimarĩ ahâ wasu'u \p \v 13 Tawamhã aibâ hã dawa'wa ĩsa hã te Zezusihi ma tinha, ãne: \p — Rowahutu'wa, ĩ̱dub'rada hã ma'ãpé ĩ̱'ãma wada'uri, te te ĩ̱ma po'o da, wamama hã wawi dâ'â õ ré, te te wama ĩpisudu hã. — Ãne te tãma tinha. \p \v 14 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha: \p — Mare di. E 'wa hã ma tô ĩ̱pisutu, te ai'ãma wada'uri da, te te aima po'o da hã. Ni'wa te te ĩ̱pisutu õ di. — Ãne te aibâ ma tinha. \p \v 15 Tawamhã te uburé dama tinha: \p — Ma'ãpé, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. 'Râwi te za 're asi'madâ'â za'ra wa'aba mo, asimarĩ ahâ zô, 're rob'ruiwapari za'ra wa'aba mono tõ da. Danhimarĩ ahâ uptabi nherẽ, robze u'âsi, ãma 're danomro mono õ di za. Rowẽzéb õ di, ta hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 16-17 Te duré ãma romnhimiré'é, ãne: \p — Aibâ hã te 're hâimana, ĩsimarĩ ahâ hã. Buru nho ahâ wamhã, 'râwi te sima rosa'rata, ãne: “'Ri hã 'ri 're sy'yre di, buru nho za'warizéb da hã. E marĩ wa za 'manha. \v 18 Ãté ri wa za sãmra, te 'ri za'ẽtẽ da, buru nho za'warizéb da hã. Tamomo, wa za ubumro buru nho hã, 'ri za'ẽtẽ u. Ĩ̱nhimarĩ zama, wa za sa'ra, buru nho zu hã. \v 19 Taha parip si, wa za ĩ̱sima tinha, ãne: ‘Ãhãna ĩ̱ma rowẽ di. Marĩ hã ahâ na, te ĩ̱za daba'wara, ĩwẽ hã. Ĩ̱wi ĩropsi'utõrĩ da hã, mare di. Wahub ahâ na, te za ĩ̱'ãma tiwahu, ĩ̱sa hã ĩ̱ma 're hâimana mono ré hã. Wa za oto 're ĩ̱wa'utu u'âsi. Ãté, te 're romhuri mono õ di za oto. Ãté ãhãna si, wa za oto 're ĩ̱sa. Wa za te 're zâsi u'âsi. Marĩ na, wa za 're ĩ̱to, ĩ̱tozém na.’ ” Ãne te aibâ hã sima rosa'rata. \v 20 Taha wa, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tãma tinha: “A hã ma tô ãma ĩ'upa za'ẽ, asimirosa'rata na. à barana te za atâ. Atâ'â wamhã, e 'wa te hã za oto asimarĩ hã, asima si 're ĩ'a'ubumroi pese mono hã.” Ãne te aibâ ma tinha. \p \v 21 — Tane, danhimarĩ hã dasima si, da te 're ubumroi pese za'ra mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're danhoprub za'ra mono ãna, te za taré da te dasima 're ubumroi pese za'ra, danhimarĩ hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \s1 Marĩ na 're dahâtâ'â za'ra mono ãna, 're ĩdanomro mono zé wasu'u \r Mateusi 6.25-34 \p \v 22 Tawamhã Zezusi te tinha, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, ãne: \p — Taha wa, wa za duré ãne aima waihu'u za'ra wa'wa. Marĩ na 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Asazé wa'aba na asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Duré, ai'uza õ na zama asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. \v 23 Wasazém nhipai u pire uptabi di, wahâimanazé hã. Duré, wa'uzazém nhipai u pire uptabi di, wahâiba hã. \v 24 Õhõta, si norĩ hã. Ma'ãpé, 'madâ'â za'ra wa'aba. Si norĩ hã te te sima 're robzuri mono õ di. Te te duré sima 're rob'rãihâri za'ra mono õ di. Duré robza'warizéb õ di, ĩsazéb za'warizéb da hã. Tane nherẽ, te ĩsa hã te te tãma 're anhomri u'âsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. E si norĩ si, te te 're azawi pese. Mare di. Si hã tãma sawi pese za'ra nherẽ, si zawi nhipai u, tãma asawi uptabi za'ra wa'aba di. \v 25-26 Duré 're atâ'â za'ra wa'aba mono zém na, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono wamhã, e asibâtâ na 're atâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. E asibâtâ nhipai u, te za 're anomro siroptu wa'aba mo. Mare di. Asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono zéb zarina, asibâtâ nhipai u 're anomro siroptu wa'aba mono õ di za. E marĩ da, te za bété marĩ na 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mo. \v 27 Ma'ãpé, romnhirãrã 're ĩhâimana za'ra mono zém na rosa'rata za'ra wa'aba a'â, rom na 're ĩsimasa mono na hã. Ta norĩ hã ti'uzazéb da hã, te te sisada 're 'manharĩ za'ra mono da, te te 're romhuri za'ra mono õ di, zazahâ da hã. Tane nherẽ, dama 'madâ'â zei uptabi di, romnhirãrã hã. Apito Saroma hã uza wẽ uptabi na 're si'uza mono nherẽ, taha nhipai u, dama 'madâ'â zei uptabi di, romnhirãrã hã. \v 28 Romnhirãrã hã hâiwi 're simnhatã mono ré, te za du hã ĩré da te 're wazâri za'ra, unhama da, da te 're ub'rã za'ra mono da. Taha wa, 're simasam hâ mono dai õ nherẽ, ma tô wẽ uptabi na te te 're ab'manharĩ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. E tawamhã, ai'uzazé hã te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di za bété. Te za tô te te aima 're anhomri 'wa. E niha Aimama 'wa hã asina 're umnhasi za'ra wa'aba mono õ di bété, taha si ai'uzazé hã za te te aima 're ĩ'anhomri aba mono na hã. \v 29-31 Taha wa, marĩ na asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Asazéb zô si, duré â zô si, 're asõpré wa'aba mono õ di za. Taha zô si, te za ĩsazei'õ'wa norĩ hã 're sõpré. Aimama 'wa hã ma tô aiwaihu'u za'ra wa'wa, marĩ hã aiwi sô 're ĩrowaptâ'â za'ra wa'aba mono na. Aimama 'wa hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Danhib'apito uptabi. Taha wa, õhõ si, te za 're ĩpisutu za'ra wa'aba mo, õhõ ãma si 're anomro aba mono da. Tawamhã marĩ hã aiwi sô 're ĩrowaptâ'â za'ra wa'aba mono zéb uwaibaba, te za te te aima 're anhomri 'wa, Aimama 'wa hã. — Ãne, ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 32 Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Ĩ̱siré norĩ, ai'umrore wa'aba nherẽ, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Aimama 'wa hã Danhib'apito uptabi hã, te za aima pisutu za'ra wa'wa, ĩsiré dama 're roti za'ra wa'aba mono da. Ãne ma tô sima aiwẽ za'ra wa'wa. \v 33-34 Taha wa, te za uburé asimarĩ hã dama ĩwede za'ra wa'wa, ĩwa'âbâ zô, ĩsimarĩ'õ norĩ ma, sõmri aba mono da. Tawamhã asimarĩ hã ĩsi'utõrĩ'õ hã te za hâiwa ãma asô 're hâimana u'âsi za'ra wa'wa, wẽ u'âsi na. Tame, ĩsipsaihuri norĩ hã sô 're sisisi waihu'u mono õ di za. Tame duré, da'uza hâzapu'u'wa hã 're hâimana za'ra mono õ di. Ti'ai ãma asimarĩ ahâ zô si 're rob'ruiwapari za'ra wa'aba mono wamhã, taha na si te za aipẽ'ẽ 're, asima 're ĩrosa'rata u'âsi za'ra wa'aba mo, hâiwa ãma ĩwẽ hã ĩsi'utõrĩ'õ upana. Duré hâiwa ãma ĩwẽ uptabi zô si, asima 're rob'ruiwapari za'ra wa'aba mono wamhã, taha na si te za asima 're ĩrosa'rata u'âsi za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwẽ hã te te asô 're ĩ'apisutu aba mono zô si. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Romhuri'wa norĩ, hâimana nhimiza'rese sina, 're ĩhâimana za'ra mono wasu'u \p \v 35-36 Tawamhã Zezusi hã te duré tãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Romhuri'wa norĩ hã hâimana nhimiza'rese sina, te za tinhib'apito zô 're simipari za'ra. Tane, te za aihâimana nhimiza'rese sina, 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Ãté dasina damrozéb u, te za ĩsib'apito hã tiwi timorĩ za'ra, dame sa da. Tawamhã apâ wisi õ ré, te za si'uza za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ hã, te te tãma romhuri za'ra da. Te za sô ro'o za'ra rob'uiwẽzé hã, rowa'a na sébré da, ĩsib'apito za'ra hã. Tawamhã 'ri tẽme wisi wi, te za ĩsib'apito za'ra hã 'ridawa ta'a, te te tãma 'ridawa za'ra da. Taha wa, te za awa'awi tãma 'ridawa za'ra. \v 37-38 Tãma ĩromhuri'wa norĩ hã sõtõ ãna, sô simipari za'ra wamhã, tãma rowẽ za'ra di za. Tawamhã ãté mara wa'wa, te za apâ wi, ĩsib'apito za'ra hã. Ãté si'a hârâ wi, te za apâ wi. Hâimana nhimiza'rese sina, sô 're simipari za'ra mono ré, apâ wisi wamhã, tãma rowẽ za'ra di za, tãma ĩromhuri'wa norĩ ma hã. Tawamhã apito nherẽ, sai õ ré, te za a'â ti'uza na ãma saprĩ, ĩsa te te tãma sõmri mono da, tãma ĩromhuri'wa norĩ ma. Te za duré tãma nharĩ za'ra, tisai ma, si'ubumro da. Taha pari, te za duré tãma sõmri za'ra, ĩsa hã. \p \v 39 Wa za duré ãma simiré'é, ãma rosa'rata za'ra wa'aba da. Dahâimana nhimiza'rese ãna, 're dahâimana za'ra mono ré, te za ĩsipsaihuri norĩ hã danhibrob zô 're sisisi, 'ri para u hã. Bâdâ hã we ĩsébrézé hã 'ri tede'wa te te waihu'u wamhã, te za tiwi 'madâ'â pese, sébré tõ da, 'ri para u. \v 40 Tane te za a norĩ wa'wa hã aihâimana nhimiza'rese ĩ̱zô 're asimipari u'âsi za'ra wa'aba mo. Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã, wa za wei mo apâ, ĩ̱zô asimipari za'ra wa'aba õ zém na, nimahã bâtâ na. Taha wa, te za aihâimana nhimiza'rese ĩ̱zô 're asimipari u'âsi za'ra wa'aba mo. — Ãne te Zezusi hã tãma roti za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Romhuri'wa ĩ'umnhasi wasu'u, romhuri'wa ĩ'umnhasi'õ wasu'u me \r Mateusi 24.45-51 \p \v 41 Tawamhã Pedru te 'mahâ: \p — Apito, e 'wai udâna, te ãne ãma ĩsimiré. E uburé da'udâna zama, te ãma ĩsimiré. — Ãne te sadanha. \p \v 42 Taha wa, te Wanhib'apito hã asa ãma romnhimiré'é, Zezusi hã ãne: \p — Dama romhuri'wa ĩ'umnha hã duré ĩsimiroti wẽ hã, e niha 're ĩhâimana mono zé hã. Ãne hã 're hâimana mono wamhã, te za ĩsib'apito hã nimomo tiwi morĩ õ ré, tãma pisutu, uburé tãma ĩromhuri'wa norĩ hã ĩsa'u nherẽ, te te sô 'madâ'â za'ra da. Te za duré tãma pisutu, bâtâ pisutuzém na ĩsazéb da hã, te te tãma ãma uwaimrami za'ra da, tãma ĩromhuri'wa norĩ ma. \v 43-44 Tawamhã apâ we ĩmorĩzéb u, tinhib'apito nhimiroti hã te te tãma ãma uwaimrami wamhã, tãma rowẽ di za, romhuri'wai ma hã. Taha ma, tãma rowẽ uptabi di za tô. E marĩ wa. Ĩsib'apito hã apâ wisi wapsi, te za tãma pisutu, uburé ĩsimarĩ hã te te tãma 're 'madâ'â u'âsi mono da oto, tãma umnhasi uptabi wa. \v 45 Tazahã, tinhib'apito za're'ra, dama 're hâimana wẽ mono õ wamhã, tãma 're rowẽ mono õ di za. Ãté apito za're'ra, te za 'râwi sima tinha, ãne: “Ĩ̱nhib'apito hã simahudu õ di.” Ãté, ãne te za sima tinha. Taha wa, sô rowaptâ'â wẽ te, te za oto tizapari romhuri'wa norĩ hã te te 're ahâ za'ra ãté, aibâ norĩ hã pi'õ norĩ zama. Ãté, te za taré tisa zô si 're hâimana. Ãté te za âzé hã te te 're hâsi. Õne u'âsi, te te 're hâsi mono wa, te za 'rãi wasété na 're hâimana. \v 46 Tawamhã rosa'rese ãna hâimana ré, te za ĩsib'apito hã ĩtẽme wi apâ, sô ĩsimipari õ zém na nimahã bâtâ na, siwa'ru. Taha wa, te za sa'ẽtẽ azâ, tãma ĩromhuri'wa hã. Sib'ézé 'wa pa na, te za te te wa'õtõ. Taha wa, te za dapo're'õ norĩ zu robzei'õ te te sina 're sõ'õtõ, tãma ĩromhuri'wa hã. \p \v 47 — Ãté, ni'wa hã te za waihu'u pese, tinhib'apito nhimiroti hã, tãma ĩromhuri'wa hã. Tane nherẽ, wa'a te, ĩsimiroti hã te te 're uwaimrami mono õ di za. Taha wa, te za sa'ẽtẽ azâri ni, powawẽ hâiwaré na, apito zadawa para. \v 48 Ãté, ni'wai ma, waihu'u pese õ di za, ĩsib'apito nhimiroti hã. Tawamhã marĩ te za upa. Taha wa, te za syry na si azâri ni, tãma waihu'u pese õ wa, ĩsib'apito nhimiroti hã. Ãté te za ni'wai ma waihu'u pese, tinhimiroti hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Te te tãma waihu'u pese wamhã, te za sô 're simipari, danhipai u te te tãma ãma 're uwaimrami mono da, ĩsimiroti hã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 49 Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Ti'ai u, wa wei mo, ti'a na te sazu da, zata da. Zata sirõmo 'wa'âhã, aré ĩ̱ma wẽ di. \v 50 Wa za a'â robzépata za'ẽtẽ. Te robzépata õ ré hã, rosa'rata ahâ di za. \v 51 E datẽme we ĩ̱morĩ wa, te za ti'ab ré rowẽ na si dasiré 're dahâimana za'ra, simisutu. Mare di. Ãne hã ĩ̱'ãma 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za. Rosa'rata na te za ĩ̱'ãma dasima aipo'o za'ra ni. \v 52 Ãté, 5 na ĩhâiba hã te 'ri ãma siré 're si'ubumro. Ta norĩ hã te za rosa'rata na ĩ̱'ãma sima aipo'o za'ra. Ãté, si'ubdatõ te za ĩ̱wẽ'wa, 're hâimana za'ra. Ãté maparane te za ĩ̱wẽ'õ'wa, 're hâimana zahuré. Ãté, maparane te za ĩ̱wẽ'wa hã 're hâimana zahuré. Ãté duré si'ubdatõ te za ĩ̱wẽ'õ'wa hã 're hâimana za'ra. \v 53 Ãté, damama hã te za ti'ra norĩ hã wẽ'õ za'ra, ĩ̱zazei'wa 're hâimana za'ra mono wa, ĩ'ra si'aibâ hã. Ãté, da'ra norĩ hã te za timama hã siwi wẽ'õ za'ra, ĩ̱zazei'wa, 're hâimana mono wa, ĩmama hã. Ãté, dana hã te za ti'ra norĩ hã wẽ'õ za'ra, ĩ̱zazei'wa, 're hâimana za'ra mono wa, ĩ'ra sipi'õ hã. Ãté, pi'õ norĩ hã te za tina hã siwi wẽ'õ, ĩ̱zazei'wa, 're hâimana mono wa, ĩna hã. Ãté, damaprewa hã te za tisani'aba norĩ hã wẽ'õ za'ra, ĩ̱zazei'wa 're hâimana za'ra mono wa, ĩsani'aba norĩ hã. Ãté, pi'õ norĩ hã te za timaprebaba norĩ hã wẽ'õ za'ra, ĩ̱zazei'wa, 're hâimana za'ra mono wa, ĩmaprebaba norĩ hã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra Zezusi hã, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 54 Uburé te oto dama tinha: \p — Ãté, te za hâiwa nhirõno ĩ'madâ'â za'ra wa'wa, bâtâ pusizém niwĩ. Taha wa, te za asima ĩrowasu'u za'ra wa'wa, ãne: “Tã, te za we tita'a.” Ãté, ãne te za asima ĩrowasu'u za'ra wa'wa, awa'awi. Tawamhã tã hã te za we tita'a tô. \v 55 Ãté, rowa'u hã te za wei watobro, hâiwa'a're nhimi'e hawi. Taha wa, te za ãne asima ĩrowasu'u za'ra wa'wa, “Te za oto tirowa'ro.” Ãne te za asima ĩrowasu'u za'ra wa'wa. Tawamhã te za tô tirowa'ro. \v 56 Marĩ hã ti'ai ãma hã, duré hâiwa na hã aima waihu'u pese za'ra wa'aba di, 'madâ'â za'ra wa'aba wamhã. E niha bété tane aiwa, aima waihu'u pese za'ra wa'aba õ di, marĩ te te ĩwasu'u hã, te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono zé hã, ãma 're ĩ̱'madâ'â za'ra wa'aba mono nherẽ. — Ãne ma tô dama tinha, Zezusi hã. \p \v 57-58 Uburé ma, te duré dama tinha: \p — E marĩ wa, asina 're roti wẽ za'ra wa'aba mono õ di, ĩwẽ hã 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da. Wa za ãma simiré'é, ãne: Ãté, ni'wa hã te za asaprõ, dama 're ĩrowairébé mono 'wa, 're ĩsãmra mono zéb u. Marĩ 'manharĩ wa, te za asaprõ, te te tãma aiwasu'u da. Taha wa, te za bâdâdi na ane wa'aba ré, tãma asiwasu'u aiwasété na, rowairébé'wai u te te asaprõni tõ da, damrami'wai ma, te te ai'ru tõ da, dazazéb 're, te te asẽrẽ tõ da. \v 59 Te te asẽrẽ wamhã, asiwa'âbâ 'rãsutu pese õ nherẽ, ta hawi aiwatobro waihu'u õ di za. Ãne, wa aima waihu'u za'ra wa'wa, asina 're roti wẽ za'ra wa'aba mono da, ĩwẽ hã 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da. — Ãne, ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \c 13 \s1 Dawasété wi 're ĩdasipizari za'ra mono zé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Zezusi te te dama rowasu'u ré, ma tô ni'wam norĩ hã ĩtẽme aihutu. Taha wa, te tãma rowasu'u za'ra, Zezusihi ma: \p — A'uwẽ norĩ hã ma tô simro ni, Darireza tede'wa norĩ hã. Piratuhu nhimiwada'uri zarina, ma tô simro ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, tinhimizama te te simroi ré, ma tô uprosi ni. — Ãne te Zezusihi ma rowasu'u za'ra. \v 2 Tawamhã Zezusi te asa tãma nharĩ za'ra: \p — E Darireza norĩ hã ma tô danhipai u tiwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra. E taha wa, ma tô tidâ'â za'ra. E ãne, ma tô ãma ĩrosa'rata za'ra wa'wa. \v 3 Mare di. Taha wab õ di. Ta norĩ hã danhipai u, tiwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra mono õ di. Tane nherẽ, ma tô tidâ'â za'ra. Tane, te za tô a norĩ wa'wa hã ĩsine 're atâ'â za'ra wa'aba mo, aiwasété wi 're aipizari za'ra wa'aba mono õ wamhã. \v 4 A'uwẽ norĩ hã, Siro'é na 'ri sipo'o ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ nhisiwi, ma tô 'ri 'rãihâ hã waptãrã, da'madâ'âzé hã. Taha wa, ma da'ahâ na ai'utõrĩ ni. 18 na ma 'ri hã da'uprosi. Ta norĩ hã bété, e ma tô danhipai u tiwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra, Zeruzarẽ ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ upana. E taha wa, ma tô tidâ'â za'ra. \v 5 Mare di. Taha wab õ di. Ta norĩ hã danhipai u, tiwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra mono õ di. Tane nherẽ, ma tô tidâ'â za'ra. Tane, te za tô a norĩ wa'wa hã ĩsine 're atâ'â za'ra wa'aba mo, aiwasété wi 're aipizari za'ra wa'aba mono õ wamhã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Pidera wede ĩ'rãi'õ wasu'u \p \v 6 Tawamhã te tãma ãma romnhimiré'é za'ra ãne, Zezusi hã: \p — Aibâ hã te 're 'maihâimana, buru tede'wa hã. Ĩburu ãma hã, rob'ru hã te 're hâimana za'ra, uwa 'ru hã. Pidera wede hã te duré tame 're sa. Tawamhã bâtâ na te mo, pidera 'rã zô. Tane nherẽ, ĩ'rã hã te te 'masãmri õ di. 'Rãi ãna te za. \v 7 Taha wa, te buru 'madâ'â'wai ma tinha, ãne: “Si'ubdatõ, ma tô ĩ̱'ãma tiwahu oto, taré nasi we sô ĩ̱neb ré hã, pidera 'rã zô. Wa tô 'madâ'â wa'a. Te za ĩsizâ. E marĩ da, te za taré 're sab u'âsi, 're 'rãi mono ãna.” Ãne te romhuri'wai ma tinha. \v 8 Tawamhã romhuri'wa hã te asa tãma tinha: “Apito, misi ãma wahu a'â. Wa hã wa za ab're, powawẽ nhana na te uirĩ da, wẽ na sab da. \v 9 Wahub amo na 'rãi wamhã, wẽ di za. 'Rãi õ wapsi, te za ĩ̱ma ĩ'ru, te sizâri da.” Ãne, romhuri'wa te tinha, buru tede'wai ma. — Ãne ma tô tãma ãma romnhimiré'é za'ra, Zezusi hã. \s1 Zezusi hã, romhuri zahârizém na pi'õ ĩsihâpâre te te ĩpesezé wasu'u \p \v 10 Tawamhã romhuri zahârizém na ma tô dama rowasu'u Zezusi hã, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma. \v 11 Tame te pi'õ hã ĩhâzé ré hã dame nhamra. Hâzé ré ma tô ãma tiwahub ahâ, 18 na, wa'uburé te te 're upi u'âsi mono wa. Sihâpâ u'âsi, te 're mo, wãi wahutu ãna. \v 12 Tawamhã Zezusi te te sabui wamhã, te 'mahâ: \p — Pi'õ, aihâzé hã te za oto aima apa. \p \v 13 Taha pari, ma tô tinhib'rada hã ãma tihi. Tawamhã ma tô awa'awi wãi wahudu. Wãi wahutu wamhã, te ãma tiwata, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, te te pese wẽ te. \v 14 Tane nherẽ, rowahutuzé 'madâ'â'wa hã ma tô sada tizahi, Zezusihi zada, sabadu na te te pese wa. Taha wa, te uburé dama tinha: \p — Bâdâ hã, 6 na ĩhâiba hã, wa te 're ĩromhuri za'ra mono zéb da hã. Taha bâtâ na si, te za we 're anomro aba mo, da te 're aipese za'ra wa'aba mono da. Sabadu na hã mare di za, romhuri zahârizém na hã. — Ãne ma tô dama waihu'u, rowahutuzé 'madâ'â'wa hã. \p \v 15-16 Tawamhã Wanhib'apito te tãma tinha: \p — Oro sabadu na te dapese wa, ĩ̱ma nharĩ za, te za powawẽ hã awaru po'repore zama, 're ĩwasihu za'ra wa'aba mo, âi ba, 're simroi wa'aba mono da, te te 're âhuri mono da. Ãhãta pi'õ hã, Abra'ãhã nhihudu hã. Satanasi hã te te 're pibui mono ré hã, ma tô 18 na ãma tiwahu. Sabadu na nherẽ, wa tô pese, hâzé ãna oto 're hâimana mono da. E niha bâ bété, aima wẽ za'ra wa'aba õ di, sabadu na te ĩpesezé hã rowẽ na pi'õ hã oto 're ĩmorĩ da hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u, dawasété na dasisãmri ma ropibuma. \p \v 17 Tawamhã, Zezusihi mreme hã te te wapari za'ra wamhã, ma tô ĩwẽ'õ'wa norĩ hã aséb za'ra, Zezusihi mreme ma. Ĩwẽ'wa norĩ ma, rowẽ za'ra di. Marĩ hã te te dama 're ab'manharĩ wẽ mono wa, te 're to za'ra, tipẽ'ẽ na. \s1 Motada nhamare wasu'u, ĩ'u'ẽtẽ wasu'u me \r Mateusi 13.31-33; Marcusi 4.30-32 \p \v 18-19 Tawamhã Zezusi hã te dama tinha, ãne: \p — E niha, wa za ãma simiré'é, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na hã. Motada nhamare na, wa za ãma simiré'é. Motada nhamare hã aibâ hã ma tô a're. Tawamhã ma tô tiwa'ru. Wa'rui wamhã, papo za'ẽtẽ di oto. Tawamhã si hã te ĩsu 'rowi, te te sima 're sasi za'ra. Ãne, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã. — Ãne ma tô ãma simiré'é, Zezusi hã. \p \v 20 Te duré dama tinha: \p — E marĩ na, wa za duré ãma simiré'é, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na hã. \v 21 Ĩ'u'ẽtẽ wapuzém na, wa za ãma simiré'é. Pi'õ hã te za ĩ'u'ẽtẽ wapuzé hã syry na sa'wa, tridu 'rã zu pese wazari. Tridu zup si, sa'ẽtẽ uptabi di. Tawamhã te te wazari pese wamhã, te za tidupto, ĩ'u'ẽne hã. Sa'ẽtẽ uptabi di za oto. Ãne duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã. — Ãne ma tô ãma simiré'é, Zezusi hã. \s1 'Ridawa, 're sy'yre wasu'u \r Mateusi 7.13-14, 21-23 \p \v 22 Tawamhã Zezusi norĩ hã te oto ai'aba'ré, Zeruzarẽ u. 'Ri nho'õmo mono bâ, te te dama 're rowasu'u u'âsi Zezusi hã, 'ri wa'õtõ u zama. \v 23 Tawamhã te ni'wa hã sadanha: \p — Apito, e da'umro na si, te za danho'reptuzé hã da te dasina 're waihu'u za'ra. — Ãne te sadanha. \p Taha wa, ma tô Zezusi hã asa uburé dama tinha: \p \v 24 — Tô sena, te za niwapsi da'ahâ na da te dasima 're wẽ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono u 're danhisisi mono da. Tazahã, ĩtẽme 're danhisisi mono õ di za. Taha wa, 'ri para u 'ridawa 're sy'yre na 're danhisisi mono da, sada 're ĩdanhiptete za'ra mono ne, te za sada 're asiptete za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono u 're asisisi aba mono da. \v 25 Nimahã na te za 'ri tede'wa hã wahudu, te te siré 'rinhitop tete da. Tawamhã te za ĩ'ridawa ta'a za'ra wa'wa, rowi 're ai'ubumroi wa'aba mono hã. 'Ri tede'wa hã te za ĩ'mahârâ za'ra wa'wa, ãne: “Apito, ma'ãpé we wazô 'ridawa za'ra na, ãma atẽme wanhisisi da.” Ãne te za 're ĩ'mahârâ za'ra wa'aba mo. Tazahã, te za asa aima nharĩ za'ra wa'wa, ãne: “Te aiwaihu'u za'ra wa'aba õ di. E ma hawimhã, a norĩ wa'wa hã.” \v 26 Tawamhã ãne te za asa tãma asiwasu'u za'ra wa'wa: “Wa norĩ hã, wa tô asiré wasaihuri ni. Asiré, wa tô duré âhuri ni. Warob ãma hã ma tô duré dama 're ĩrowahutu mo, waza'ru ãma hã.” Ãne te za 'ri tede'wai ma asiwasu'u za'ra wa'wa. \v 27 Taha wa, te za asa duré aima nharĩ za'ra wa'wa, ãne: “Te aiwaihu'u za'ra wa'aba õ di, ĩ̱zazei'wa na hã. Aiwasédé hã ma tô 're ĩ'manharĩ u'âsi za'ra wa'aba mo. Mo oto ai'aba'réi wa'aba, ĩ̱nhiti.” Ãne te za aima rob'ru za'ra wa'wa. \v 28 Tawamhã rowẽ uptabi ãma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata 're ĩsi'ubumroi mono hã te za ĩ'madâ'â za'ra wa'wa, Abra'ã norĩ hã, duré Izati, duré Zaco, duré uburé ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã. Tazahã, a norĩ wa'wa hã te za rowi 're ai'ubumroi u'âsi aba mo. Taha wa, te za asina 're ai'ry'ry aba mo. Te za duré 're ai'wasitete za'ra wa'aba mo, 're robzépata za'ẽtẽ za'ra wa'aba mono wa. \v 29 Daro mono bâ, te za ĩtẽme 're dasihutu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata 're dasaihuri mono da, Danhib'apito uptabi na 're ĩhâimana mono zéb u. Bâtâ pusizém hawi, te za ĩtẽme 're dasihutu, bâtâ zasizém hawib zama, duré hâiwa'a're nhimire hawib zama, duré hâiwa'a're nhimi'e hawib zama. \v 30 Tawapsi, te za dama ĩwapu ma nharĩ za'ra, dama pire na 're hâimana za'ra mono da oto. Duré, dama ĩpire ma, te za nharĩ za'ra, dama wapu na 're hâimana za'ra mono da oto. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u sirõmo za'ra. \s1 Zeruzarẽ ãma Zezusi hã ĩpẽ'ẽzézé wasu'u \r Mateusi 23.37-39 \p \v 31 Tawamhã Zezusi hã te te apo're pu'u parip si, awa'awi ma tô ĩtẽme 'maihaihutu, parisezu norĩ hã. Taha wa, ma tô Zezusihi ma rob'ru za'ra, ãne: \p — Mo oto ã hawi aimorĩ. E marĩ wa. Apito Erodi hã ma tô sima aiwẽ, da te dasiwi aiwĩrĩ da. — Ãne te tãma rob'ru za'ra. \p \v 32 Tawamhã Zezusi hã apâ te tãma rob'ru za'ra: \p — Mo oto ĩtẽme ai'aba'réi wa'aba apâ, tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'aba da, wapsã wawẽ ne 're ĩmorĩ ma. Wa'uburé hã wa tô te dama 're anhamra. Wa duré te 're da'apese, ã bâtâ na duré awẽm na. Awẽ amo na, wa za ĩ̱nhimiromhuri hã uprosi. Ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'wa, Erodihi ma. \p \v 33 — Zeruzarẽ ãma, ma tô da te 're simro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã. Õne u'âsi. Taha wa, wa za ãma mo, ãhãna, awẽb zama, awẽ amo na zama, tame, da te dasiwi ĩ̱wĩrĩ da, ĩsadawa wasu'u'wa hã. — Ãne ma tô Zezusi tãma siwasu'u za'ra, parisezu norĩ ma. \p \v 34 Tawamhã ma tô sisõwa tinha, Zezusi hã: \p — Zeruzarẽ ãma 're ai'ubumroi wa'aba mono norĩ ãma, ai'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé za'ra wa'aba di. Aihi'rata norĩ wa'wa hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã te te 're simroi u'âsi, ẽtẽ na. Datẽme te te 're ĩsatõrĩ za'ra mono norĩ zama, ma tô duré te te 're simroi u'âsi, ẽtẽ na. Si'a hã ti'ra zawi te, 're ĩpapo za'ra mono ne, wa aré te ĩ̱sima 're aiwẽ u'âsi za'ra wa'wa, ĩ̱sitẽme te 're ai'awaibui wa'aba mono da. Tane nherẽ, asima 're ĩ̱wẽ za'ra wa'aba mono õ di asa. \v 35 Taha wa, tinhorõwa hã te za oto tirẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, ãma 're ĩ'aiwata za'ra wa'aba mono zé hã. Duré a norĩ wa'wa hã, ĩ̱hâiba 'madâ'â na sahu za'ra wa'aba õ di za a'â. Niwapsi duré ĩ̱hâiba 'madâ'â za'ra wa'aba wa, te za ãne asima ĩ̱wasu'u za'ra wa'wa: “'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para we ĩmorĩ ma, 're rowẽ za'ẽtẽ mono di za.” Ãne te za asima ĩ̱wasu'u za'ra wa'wa, ĩ̱hâiba 'madâ'â na duré sahu za'ra wa'aba wa. Ãne na aipẽ'ẽ 're asina ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba wapsi, te za ĩ̱hâiba 'madâ'â na duré ĩsahu za'ra wa'wa. — Ãne ma tô sisõwa tinha, Zezusi hã. \c 14 \s1 Zezusi hã romhuri zahârizém na, aibâ te te ĩpesezé wasu'u \p \v 1 Zudezu norĩ te, romhuri zahârizém na ma tô Zezusi hã ãzé, aibâ nhorõwa u, ĩsiré sa da. Aibâ hã, parisezu. Ĩsiré parisezu norĩ ma, pire di, aibâ hã. Tame 'ri para, ĩsi'ubumro norĩ hã ma tô Zezusi hã 'madâ'â za'ra. \v 2 Tame sãmra ré, ma aibâ ĩhâzé ré hã ĩtẽme wi, Zezusihi u. Hâzé wa, te dupto zahuré di. Duré, paihi dupto zahuré di. \v 3 Taha wa, ma tô Zezusi hã rowahutu'wa norĩ hã azadanha, parisezu norĩ me: \p — E romhuri zahârizém na, wa za wa te 're dapese za'ra, sabadu na hã. E ma tô wawi sawi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, sabadu na, wa te 're dapese tõ za'ra mono da. E niha ĩsimiroti na rob'ui'éré hã. — Ãne te Zezusi hã azadanha, rowahutu'wa norĩ hã. \p \v 4 Tane nherẽ, asa te te ãma sada'âbâ za'ra õ di. Tawamhã Zezusi hã ma tô aibâ hã pa'â. Ma tô pese. Taha pari, ma tô tãma rob'ru, morĩ da oto, 'ri tẽme. \v 5 Tawamhã aibâ za'u si, te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Ãté ai'ra hã te za aiwi ti'maiwaptã'ã 'wa, â zô ab're u, ãté powawẽ hã. Tawamhã e â zô ab're hawimhã asiwi wazere aba õ di za, romhuri zahârizém na nherẽ. — Ãne ma tô Zezusi hã asa ãma azadanha. \p \v 6 Tazahã asa te te ãma sada'âbâ waihu'u za'ra õ di. \s1 Dama dawapu wasu'u, dama dapire wasu'u me \p \v 7 Tawamhã wedeza na dasi'ubumroi wamhã, ma tô ni'wam norĩ hã dama ĩpire norĩ te na ai'ubumro, dame sô ĩdahârâ za'ra norĩ hã. Ãne ma tô ãma da'madâ, Zezusi hã. Taha wa, ma tô tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p \v 8 — Ni'wa hã asô hârâ wamhã, dasina damro u dame asa da, aimorĩ wamhã, dama ĩpire norĩ te na, asãmra õ di za. E marĩ wa. Ãté, aima ĩpire hã te dame tihâiba, dame sô ĩdahârâ hã. \v 9 Tawamhã te za aima tinha, 'ri tede'wa hã, õ niwĩ asãmra da, asãmrazém na sãmra da, aima ĩpire hã. Taha wa, te te aima ĩnharĩ ma, asiséb di za. Da'rãsutu u, te za oto asã. \v 10 Taha wa, ãne tõ da, dame asa da, asô dahârâ wamhã, da'rãsutu u, te za a'â asã. E marĩ da. 'Ri tede'wa hã si'uihâ na si te te aima pisutu da, dama ĩpire norĩ 'rata asãmra da, asa da. Danho'a te te aima pisutu wamhã, aima rowẽ uptabi di za. \v 11 Tane, ni'wa hã pire wẽ te, 'râwi sina 're wata mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za tãma pisutu, wapu na 're hâimana mono da oto. Duré ni'wa hã, tipire na 'râwi 're si'madâ'â mono õ wamhã, te za tãma pisutu, dama pire na 're hâimana mono da oto. — Ãne ma tô tãma waihu'u, Zezusi hã. \p \v 12 Tawamhã dame sa da, sô ĩhârâ ma, te tinha, Zezusi hã: \p — Dasaihurizé, dama 're 'manharĩ mono wamhã, ãté sô aihârâ za'ra õ di za, asiwadi norĩ zô hã duré asisãnawã norĩ zô hã, duré aimama norĩ zô hã duré ĩsibrob ahâ norĩ zô hã, aiwaptoma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ zô hã. Ta norĩ zô aihârâ wamhã, asiré saihuri da, te za asa asô tihârâ za'ra, te te asa aima ãma wa'rãmi za'ra da. \v 13 Taha wa, dasaihurizé hã dama 'manharĩ wamhã, te za ĩsibrob'õ norĩ zô aihârâ za'ra, duré ĩmorĩ'õ norĩ zô, duré ĩ'rãtẽire norĩ zô, duré ĩtob'a norĩ zô. \v 14 Ãne wamhã, aima 're rowẽ mono di za. E marĩ wa. Ta norĩ hã simarĩ õ di, marĩ na te te aima ãma ĩwa'rãmi za'ra zéb da hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono si, te za asõprubzé wa'rãmi aima tisõ. 'Re ĩnomro wẽ mono norĩ te te ahâiwa'utu wapsi, te za aima ãma uwaimra. — Ãne ma tô 'ri tede'wai ma waihu'u, Zezusi hã. \s1 Dasaihuri za'ẽtẽ zé wasu'u \r Mateusi 22.1-14 \p \v 15 Tame ma tô aibâ hã dame nhamra, 'ri para, sa da. Tawamhã Zezusi te te dama ĩwaihu'uzé hã ma tô dame wapa. Taha wa, te Zezusihi ma tinha: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Danhib'apito uptabi na 're ĩhâimana mono zéb ãma, ĩ'rata 're ĩsaihuri mono norĩ ma, 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p \v 16 Tawamhã Zezusi hã te asa aibâ wasu'u hã tãma wasu'u, ãne: \p — Aibâ hã dasa hã sa'ẽtẽ na te te dama 'manharĩ da, ma tô sina roti. Tawamhã te te dama 'manharĩ õ ré, ma tô da'apo're pu'u siro, da'ahâ na ĩtẽme dasihutu da, ĩsiré dasaihuri da. \v 17 Sipi pari wamhã, tãma ĩromhuri'wai ma, te tinha, ãne: “Mo oto aimorĩ dazô, we dasi'aba'ré da. Dasa hã te oto dazô aimasa.” Ãne te tãma tinha. Taha wa, romhuri'wa hã ma tô datẽme mo, dazô hârâ da. \p \v 18 — Tane nherẽ, te nasi aibâ norĩ hã siparabâsi niha tãma nharĩ za'ra, romhuri'wai ma, te te sima wẽ za'ra õ wa. Sô ĩhârâ 'rada hã te tãma tinha, ãne: “Ãma ĩ̱morĩ neza. Tane nherẽ, ti'a hã wa 'mai'uipra. Tamomop si wa za mo, te sabu da. Ãne asib'apito ma, ĩ̱zadawa wasu'u na za.” Ãne te tãma ĩromhuri'wai ma tinha. \p \v 19 — Tawamhã ĩhâiba amo hã te duré tãma tinha: “Ãma ĩ̱morĩ neza. Tane nherẽ, powawẽ hã wa 'mai'uipra, 10 na ĩhâiba za'ra hã. Tamomop si wa za mo, te sabu za'ra da, te te romhuri wẽ za'ra zô. Ãne, asib'apito ma, ĩ̱zadawa wasu'u na za.” Ãne te romhuri'wai ma tinha. \p \v 20 — Ĩhâiba amo hã te duré tãma siwasu'u: “Nimosi, wa ĩ̱mro. Taha wa, dame ĩ̱sa da, ãma ĩ̱morĩ waihu'u õ di.” Ãne te romhuri'wai ma tinha. \p \v 21 — Taha wa, te apâ mo romhuri'wa hã, tinhib'apito ma, te te sadawa wasu'u za'ra da. Te te wapari wamhã, ma tô ab'rui pese, ĩsib'apito hã. Taha wa, te ãne tãma tinha: “Ai'aba'ré na dazô 're aimorĩ, 'ri nhi'riti na we danhimroi mono da, ĩsibrob'õ norĩ hã, duré ĩmorĩ wẽ'õ norĩ hã, duré ĩtob'a norĩ hã, duré ĩ'rãtẽire norĩ hã.” Ãne te tãma rob'ru. Taha wa, te ta norĩ zô si mo, we te te simroi mono da. \p \v 22 — We te te danhimroi mono pari, te tinha, tinhib'apito ma: “Apito, wa tô aimreme hã ãma uwaimra, aima. Zahadu da'masisi õ di.” Ãne te tãma tinha. \p \v 23 — Taha wa, te ĩsib'apito hã duré asa tãma tinha: “Tane wamhã, dazô airĩtĩ mono pé, bâdâdi na. Da'manhopẽtẽ wamhã, ta norĩ hã te za we ĩsimroi mo, ĩ̱nhorõwa hã da te dasiwi 'masisi da. \v 24 Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Sô ĩ̱hârâ 'rata norĩ hã, ĩ̱sa na saihuri õ di za.” Ãne te ĩsib'apito hã tãma tinha. — Ãne te aibâ ma rowasu'u, Zezusi hã. \s1 Zezusihi zazei'wa, 're ĩnomro mono zé wasu'u \r Mateusi 10.37-39 \p \v 25 Tawamhã Zezusi norĩ hã si'aba'réi ré, te da'ahâ na ĩsarina ai'aba'ré ni. Tawamhã ma tô Zezusi hã datẽme aipi'ra. Ãne te dama tinha: \p \v 26 — Ãté, ni'wam norĩ hã te za we ĩ̱tẽme ai'aba'ré, ĩ̱zazei'wa, 're nomro mono da. Tawamhã te za te te 're ĩ̱zawi pese za'ra, timama zawi nhipai u, duré tina zawi nhipai u, duré timro zawi nhipai u, duré ti'ra norĩ zawi nhipai u, duré tisisãnawã norĩ zawi nhipai u, duré tihâimanazém nhipai u. \v 27 Tiza'ozéb ré, ĩ̱zarina 're ĩnomro mono ne, da te 're uprosi za'ra mono da nherẽ, te za ĩ̱siré 're nomro. Ãnei õ wamhã, ĩ̱zazei'wa na te 're waihu'u za'ra mono õ di za. — Ãne ma tô dama waihu'u, Zezusi hã. \p \v 28 Te duré dama tinha: \p — 'Ri'wa na, wa za aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ãté, a norĩ wa'wa hã te za asima ĩ'mairosa'rata 'wa, asima 'mai'ri wa'aba da, rob'madâ'âzéb da. Taha wa, te za a'â ĩ'mairosa'rata 'wa, 'ri wa'âbâzéb da, rob'uiprazé hã, ĩwab zô. \v 29-30 Ãnei õ wamhã, ãté õne haré te za ĩsãna'rata si ĩ'manharĩ 'wa. 'Ri 'rãihâ hã 'mai'uprosi aba õ di za. Da te sabu za'ra wamhã, te za ai'ãma 're dawa'ẽ za'ra wa'wa: “Oro te te 'ri 'ru za, te õne haré za.” Ãne te za ai'ãma 're dawa'ẽ za'ra wa'wa. Ãne, 'ri'wa na te aima ãma ĩsimiré'é za'ra wa'aba zé hã. \p \v 31-33 — Duré apito na, wa za aima ãma simiré'é za'ra wa'wa. Ãté danhib'apito te za dama 're 'manhamra. Ĩsib'a'uwẽ norĩ hã dasi'wapé 'manharĩ'wa norĩ hã te ahâ na 're si'ubumro, 10 miu na ĩhâiba za'ra hã. Tawamhã ma tô apito hâiba amoi wasu'u wapa, danhib'apito hã. Dasi'wapé 'manharĩ'wa hã te we, u, ahâ uptabi na te te simro tinhib'a'uwẽ hã, 20 miu na, u, ĩhâiba za'ra hã. Tawamhã dazô wairébé õ ré, te za a'â nhamra, ĩsib'a'uwẽ hã, dazada siptete za'ra zô. Dazada ĩsiptete za'ra õ na, te te waihu'u za'ra wamhã, te za tinhitob'ru norĩ u da'mazatõ, te te tãma 'mazadawa wasu'u da, ĩsib'apito za'ra ma. Ĩsitob'ru norĩ hã zahadu romhâ ré, te za ĩtẽme da'mazatõ, we dasihutu tõ da, dasi'wapé za'ra tõ da. Ãne, apito na te aima ãma ĩsimiré'é za'ra wa'aba zé hã. Tane ĩ̱zazei'wa, 're anomro aba mono da, marĩ hã asima 're sawi za'ra wa'aba mono õ di za, aipẽ'ẽ 're. Marĩ hã aipẽ'ẽ 're, asima 're sawi za'ra wa'aba mono wamhã, ĩ̱zazei'wa na te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. — Ãne ma tô dama waihu'u, Zezusi hã. \s1 Dasai warĩrĩzé wasu'u \r Mateusi 5.13; Marcusi 9.50 \p \v 34 Te duré dama tinha, Zezusi hã: \p — Sa na hã dasa hã ãma se ti, dasai warĩrĩzé wa. Tane nherẽ, oto 're se si'utõrĩ mono wamhã, niha da te 're 'manharĩ waihu'u mono õ di, apâ se da. \v 35 Sei õ wamhã, ti'a hã wẽ da, ti'ai wa, da te 're sa'wari za'ra mono õ di za. Duré powawẽ nhana ubumro nhisiwi, da te 're sa'wari za'ra mono õ di za. Taré, te za rob u, da te 're sa'wari za'ra, marĩ dai õ wa oto. Ãne romnhimiré'ézé hã. Asimipari pese za'ra wa'aba wamhã, ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. — Ãne te Zezusi hã dama si'ru. \c 15 \s1 Pone'ẽrebâ ĩsimanizé wasu'u \r Mateusi 18.10-14 \p \v 1 Tawamhã Zezusihi u ma tô aihutu ni, da'ahâ na, ĩmreme hã da te wapari za'ra da. Danhib'apito ma, rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ hã ma tô duré ĩtẽme aihutu, siwa'ru 're ĩnomro mono norĩ zama. \v 2 Tawamhã parisezu norĩ hã te ãne tãma nharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ me: \p — Õ hã ma tô ãma 're siwadi za'ra, siwa'ru 're ĩnomro mono ãma hã. Ta norĩ siré, te nasi tisa. — Ãne te Zezusihi ma nharĩ za'ra. \p \v 3 Taha wa, Zezusi hã ma tô tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p \v 4 — Asimizama hã ahâ wamhã, ãté misi te za aiwi aimani, 100 na ĩhâiba za'ra wamhã. E tawamhã, sô airĩtĩ mono õ di za, aiwi 'masimani wamhã. Te za tô sô airĩtĩ mo, apâ âri da. Asimizama zô airĩtĩ mono ré, te za 99 na ĩhâiba za'ra hã asa'u daba'wara, ĩtehutu wa. \v 5 Tawamhã aiwi ĩsimani hã oto sãmri wamhã, atoi uptabi di za. Taha wa, te za asisé we ĩ'â apâ, sãmri wẽ te. \v 6 'Ri tẽme ãwisi wamhã, te za sô aihârâ za'ra, asiwadi norĩ zô. 'Râwi ai'rata 're ĩsõrõwa za'ra mono norĩ zô zama, te za sô aihârâ za'ra. Tawamhã te za tãma ĩrowasu'u za'ra, ãne: “Ãhãna ĩ̱ma rowẽ di. Ĩ̱nhimizama hã wa tô tisã, ĩ̱wi ĩsimani hã. Ĩ̱zabâdâ te za 're ato za'ra wa'aba mo.” Ãne te za tãma ĩrowasu'u za'ra. \p \v 7 — Tane duré, ni'wa hã siwa'ru 're ĩmorĩ hã tiwasédé hã te te oto rẽme pese wamhã, hâiwa ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã te za tãma 're to za'ra, misi nherẽ. Õhõ ãma si, te za 're toi uptabi za'ra, 're ĩnomro wẽ mono norĩ nhipai u hã, 99 na ĩhâiba za'ra nhipai u hã. Ta norĩ hã 're nomro wẽ mono wa, tiwasété na 're ĩsiwẽ'õ za'ra mono da hã, mare di. — Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra, rowahutu'wa norĩ ma, Zezusi hã. \fig |src="BK00005B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="LUK 15.7" \fig* \s1 Rob'uiprazé ĩsapotore simanizé wasu'u \p \v 8 Tawamhã Zezusi hã te duré tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Pi'õ te, rob'uiprazé hã ahâ wamhã, ãté misi te za tiwi 'maihaimani, 10 na hâimana za'ra wamhã, ĩsapotore hã. E tawamhã sô 're rĩtĩ mono õ di za, tiwi 'masimani wamhã. Te za tô sô 're rĩtĩ. Ĩro'ore hã te za duré sô ro'o, sô rĩtĩ da. Te za duré sô 'ri 're wamro. Sô 're rĩtĩ pese mono wamhã, te za oto tisã. \v 9 Tawamhã te te sãmri wẽ te, tisiwadi norĩ zô te za oto tihârâ za'ra. Ĩ'rata ĩsõrõwa za'ra norĩ zô zama, te za tihârâ za'ra. Tawamhã, te za oto tãma rowasu'u za'ra, ãne: “Ãhãna, ĩ̱ma rowẽ di. Rob'uiprazé ĩsapotore hã wa tô tisã, ĩ̱wi ĩsimani hã. Ĩ̱zabâdâ te za 're ato za'ra wa'aba mo duré, a norĩ wa'aba zama.” Ãne te za tãma rowasu'u za'ra. \p \v 10 — Tane duré, ni'wa hã siwa'ru 're ĩmorĩ hã, tiwasédé hã te te oto rẽme pese wamhã, hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa norĩ hã te za ãma 're to za'ra, tiwasédé hã te te rẽme pese wẽ te, misi nherẽ. — Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Ai'repudu, timama te te ĩrẽmezé wasu'u \p \v 11 Zezusi hã te duré tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Aibâ 'ra hã maparane. \v 12 Tawamhã te bâtâ na ĩno hã timama wi waptẽ, tinhibrom na ãma tãma siwanhizari zahuré da. \p — Taha wa, ma ĩmama hã ãma tãma aipo'o zahuré. \v 13 Ãma ronomro õ ré, te uburé tinhibro hã sima ubumro, darob amo u morĩ da, ĩno hã. Darob amoi u wisi wamhã, wasété ahâ na te 're mo. Marĩ na si, ma taré tinhibro hã uprosi, ĩmama te te tãma ĩpo hã. \p \v 14 — Tawamhã tinhibro hã ma uburé uprosi pese oto, ai'repudu hã. Tawamhã tame darob ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã ma tô duré mram na 're dasi'ubumro. Dasai õ di. Taha wa, ma tô ai'repudu hã mra hã dame sépata. \v 15 Taha wa, te aibâ u mo, te te tãma 're romhuri mono da, tame. Taha wa, ma tô aibâ hã satõ tiburu u, buru ãma uhâbâ te te tãma 're 'madâ'â mono da. \v 16 Mrap te, ma tô sima wẽ, uhâbâ sa na 're sai mono da. Mra, te te 're sépata mono nherẽ, ai'reputu ma hã, da te 're ai mono õ di. \v 17 Taha wa, ma tô si'ãma rosa'rata, ãne: “Ĩ̱mama ma, romhuri'wa norĩ hã ahâ nherẽ, ma tô dasa hã 're si'azahâri. Wa hã wa ãme mra hã te 're sépata za'ẽtẽ. \v 18 Taha wa, wa za oto mo, ĩ̱mama u apâ. Ĩ̱wisi wamhã, wa za ĩ̱mama ma ĩ̱siwasu'u, ãne: ‘Ĩ̱mama, ĩ̱wasété na wa tô 're mo. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã, wa tô upa. Asimiroti zama, wa duré upa. \v 19 Ĩ̱wasété wa, ãté ĩ̱'ãma 're ai'ra mono õ di za oto. Aima romhuri'wa da, oto 're ĩ̱morĩ da, te za ĩ̱ma ĩpisu.’ ” Ãne ma tô rosa'rada hã sima 'manha, ai'repudu hã. \p \v 20 — Tawamhã aré 're ĩsãmra mono zém hawi te oto mo, timama nhorõwa u. Tawamhã zahadu romhâ ré, ma ĩmama hã tisã ti'ra hã. Taha wa, te ĩtẽme wara, ĩ'ra hã te te sina pẽ'ẽ tari wa. Ĩtẽme wisi wamhã, tinho'utu ma tô ti'â, ti'ra hã. Tob'rata hârâ na, ma duré sawi. \v 21 Tawamhã te timama ma tinha, ai'repudu hã: “Ĩ̱mama, ĩ̱wasété na, wa tô 're mo. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã, wa tô upa. Asimiroti zama, wa duré upa. Ĩ̱wasété wa, ãté ĩ̱'ãma 're ai'ra mono õ di za.” Ãne te timama ma siwasu'u, ai'repudu hã. \p \v 22 — Wasété na 're morĩ nherẽ, te te wẽ'õ õ di, ti'ra hã, ĩmama hã. Tãma ĩromhuri'wa norĩ hã te oto 'mahârâ za'ra sa'ẽtẽ, zazahâ ĩhâiwẽ we te te siwi 'mai'âri da, te te siwi ãma uza da. Duré ĩsiptõmohi wasisizé, te te tãma sẽrẽ za'ra da, ma tô 'mahârâ za'ra. Duré ĩpara'uza zama te te tãma sẽrẽ za'ra da, ma tô 'mahârâ za'ra. \v 23 Taha wa, te duré tãma nharĩ za'ra: “Powawẽ zapu zama, we ãwisi aba, wĩrĩ aba da, ĩhâipe hã. \v 24 E marĩ wa. Ĩ̱'ra hã dâ'â newa. Tane nherẽ, dâ'â õ di. Ma tô aré ãma ropsisa'rese'õ. Tane nherẽ, ma tô we apâ wi. Taha wa, wasa hã wa za oto wasiré huri ni, rowẽ te.” Ãne ĩmama te tãma nharĩ za'ra, te te tãma 're ĩromhuri za'ra mono norĩ ma. Taha na ma tô dasa hã dama 'manha. \p \v 25 — Tawamhã ĩno hã wisi wamhã, ĩdub'rada hã te buru ãma nhamra. 'Ri tẽme te oto mo. Te te oto rob'umhutu wa, ma tô rowamreme hã wapa, te te ĩrowamreme za'ra hã. Dapara 'rasi zama, ma tô wapa, rowẽ te, dasima 're ĩdato za'ra mono zé hã. \v 26 Taha wa, te romhuri'wa hã 'mahâ, ãne: “E marĩ, te 'manharĩ za'ra ni.” Ãne te sadanha. \p \v 27 — “Ano hã rowẽ na ma tô wei wi. Taha wa, wei wisi wẽ te, ma tô wama ti'ru aimama hã, powawẽ ĩhâipe hã wa te wĩrĩ da, wasaihuri da.” Ãne te ĩdub'rata ma rowasu'u, romhuri'wa hã. \p \v 28 — Tawamhã ma ĩdub'rada hã tizahi. 'Ri para u sébré da hã, te te sima wẽ õ di. Tawamhã ĩmama, ma ĩtẽme watobro, te te tãma nharĩ da, sébré da. Tane nherẽ, sébré zei õ di. \v 29 Tane nherẽ, te timama ma tinha: “Wa hã wa tô te aima 're romhuri pese. Ĩ̱'ãma wahub ahâ di, te aima 're romhuri mono ré hã. Niwa, aimreme hã te simini õ di. Tane nherẽ, marĩ ĩ̱ma sõmri õ di, pone'ẽrebâ hã, dasa hã te ĩ̱siwadi norĩ ma 'manharĩ da. \v 30 Ãhãna ai'ra hã ma tô wi. Asibro hã tãma ĩpo hã ma tô pi'õ na uprosi. Tane nherẽ, ma tô wisi wi, dama ĩ'ru, powawẽ ĩhâipe hã da te tãma wĩrĩ da.” Ãne te timama ma tinha, ĩdub'rada hã. \p \v 31 — Tawamhã ĩmama te asa tãma tinha: “Ĩ̱'ra, a hã ĩ̱'rata, te 're asãmra u'âsi mo. Marĩ hã ĩ̱nhibro hã, uburé ate hã. \v 32 Uburé wama rowẽ za'ra wa, wa tô dasa hã dama 'manha, ĩ̱'ra hã ĩwisizém na. Ano hã dâ'â newa. Tane nherẽ, dâ'â õ di. Ma tô aré ãma ropsisa'rese'õ. Tane nherẽ, ma tô we apâ wi.” Ãne ma tô ti'ra ma waihu'u. — Ãne Zezusi ma tô tãma rowasu'u za'ra, rowahutu'wa norĩ ma. \c 16 \s1 Aibâ hâimana nhipese wasu'u \p \v 1 Zezusi hã te duré ãne tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma: \p — Aibâ hã te 're hâimana, ĩsibrob ahâ hã. Tãma ĩromhuri'wa hã te duré 're sãmra, tãma rob'madâ'â'wa hã. Tawamhã ma tô tãma 'mairowasu'u ni, ãne: “Rob'uiprazé hã te te aiwi 're anhimini, aima rob'madâ'â'wa hã.” Ãne te tãma 'mairowasu'u ni. \v 2 Taha wa, te sô hâ, tãma ĩrob'madâ'â'wa zô. Te tãma tinha, ãne: “Aiwasu'u hã wa tô wapa. Ĩ̱ma 're ĩrob'madâ'â mono zé hã, tâibâ za oto. Te za rob'ui'éré hã oto ĩ̱ma ĩsõ, uburé ĩ̱nhimarĩ na 're ĩrob'ui'éré mono zé hã.” Ãne te tãma tinha, tãma ĩrob'madâ'â'wai ma. \p \v 3 — Tawamhã te 'râwi sima tinha, tãma ĩrob'madâ'â'wa hã: “Ĩ̱nhib'apito, ma tô ĩ̱ma tinha, te tãma 're romhuri mono tõ da oto. E marĩ, wa za oto te 're 'manharĩ. Ĩ̱nhiptete uptabi õ di, buru na te dama 're ĩromhuri mono zéb da hã. Duré ĩ̱nhiséb di za, rob'uiprazém na te 're da'awari mono wamhã. \v 4 Ĩhe, wa tô ĩ̱sima waihu'u, marĩ te ĩ'manharĩ da hã, ĩ̱'ãma 're dasiwadi za'ra mono da. Tawamhã, apito te te ĩ̱mei wamhã, ãté ĩ̱siwadi norĩ hã te za te te siwi 're ĩ̱mrami, tinhorõwa u, ĩsiré 're ĩ̱sa za'ra mono da.” — Ãne te 'râwi sima tinha. \p \v 5 — Tawamhã te sô hã, apito ma, marĩ te te ĩwa'âbâ za'ra õ norĩ zô. Tawamhã ĩtẽme ĩwisi 'rada hã te sadanha: “E niha tãma ĩwa'âbâ'õ hã zahadu, rowa'rãmimhã.” \p \v 6 — “Piza'a, 100 na ĩhâiba za'ra hã, azeitona 'rãi wa'ui wab ré hã.” — Ãne te tãma rowasu'u. \p Taha wa, te asa tãma tinha: “Ãhãta ĩwa'âbâ'õ na, rob'ui'éré hã. Asãmra. 50 na ãma rob'ui'éré, rowa'rãmimhã, tãma wa'âbâ da.” — Ãne te aibâ ma ti'ru, tãma ĩrob'madâ'â'wa hã. Taha wa, te te tãma ĩ'ru zarina, ma tô ahâ prã na ãma rob'ui'éré. \p \v 7 — Tawamhã aibâ hâiba amo hã ma duré ĩtẽme wi. Tawamhã te sadanha: “A hã bété, e niha tãma ĩwa'âbâ'õ hã zahadu, rowa'rãmimhã.” \p — “Sa'u hã, miu na ĩhâiba hã, tridu ré hã te tãma ĩwa'âbâ'õ hã.” — Ãne te tãma rowasu'u. \p — Tawamhã te asa tãma tinha: “Ma'ãpé, 800 na ãma rob'ui'éré, rowa'rãmimhã tãma ĩsõmri da.” — Ãne te tãma ti'ru, rob'madâ'â'wa hã. Taha wa, te te tãma ĩ'ru zarina, ma ahâ prã na ãma rob'ui'éré. \p \v 8 — Te te dama ĩ'rui wasu'u, te te wapari wamhã, te tinha, ĩsib'apito hã: “Pra. E niha rosa'rada tãma ĩwaihu'u pe.” Ãne te ĩsa'u tãma tinha. — Ãne Zezusi te tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p Ma tô duré tãma waihu'u za'ra: \p — Marĩ zô si, da te 're ĩrosa'rata za'ra mono norĩ ma, waihu'u pese di, rosa'rada hã, rowa'a nhib'a'uwẽ norĩ nhipai u. \v 9 Taha wa, ti'ab ré te za asimarĩ na 're ĩdazawi za'ra wa'aba mo, ãma 're asiwadi za'ra wa'aba mono da. Asimarĩ hã asipara 're rẽme za'ra wa'aba mono wapsi, hâiwa u, asõrõwa u 're asisisi aba mono wi, te za asô 're tob'uzu za'ra wa'wa, asawi'wa norĩ wa'wa hã. — Ãne Zezusi te tãma roti za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \v 10 Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Ãté ni'wam norĩ hã te za danhibrob 'rare hã, dazô te te 're 'madâ'â wẽ za'ra. Tawamhã dama umnhasi wa, te za da te tãma 're pisutu za'ra, danhibrob ahâ na, te te dazô 're 'madâ'â za'ra mono da oto. Tane, danhibrob 'rare, dazô te te 're 'madâ'â wasété za'ra mono wamhã, te za da te 're waihu'u za'ra, ĩsa'ẽtẽ na zama, za dawi 're ĩsipsaihuri za'ra mono na. \v 11 Ti'ai ãma danhimarĩ hã, dazô 're 'madâ'â wasété za'ra wa'aba mono wamhã, e 'wa hã te za marĩ ĩwẽ uptabi hã te te aima 're pisutu za'ra wa'wa, sô 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono da. Mare di. Ni'wa, te te aima 're pisutu za'ra wa'aba mono õ di za. \v 12 Marĩ hã date hã, dazô 're 'madâ'â wasété za'ra wa'aba mono wamhã, e niha te za marĩ ĩwẽ hã da te aima 're sõmri za'ra wa'wa, ate da. Mare di. Ni'wa te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di za. — Ãne Zezusi ma tô tãma waihu'u za'ra. \p \v 13 Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Dama romhuri'wa hã ĩsib'apito maparane wamhã, aiwa te te tãma 're romhuri wẽ zahuré mono õ di za. Duré sahuré te te 're sawi pese zahuré mono õ di za. Misi te za te te 're sawi pese. Ĩhâiba amo si te za te te siwi 're wẽ'õ. Duré sahuré te te 're wapari pese zahuré mono õ di za, romhuri'wa hã. Misi te za te te 're wapari pese. Ĩhâiba amo si te za te te 're 'ruiwapari. Tane, a norĩ wa'wa hã rob'uiprazéb zô si asima 're romhuri za'ra wa'aba mono wamhã, e aiwa asimiromhuri za'ra wa'wa hã za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri me. Mare di. Aiwab õ di. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Zezusihi nhimirowasu'u hâiba amo \r Mateusi 11.12-13; 5.31-32; Marcusi 10.11-12 \p \v 14 Tawamhã parisezu norĩ hã ma tô Zezusihi mreme hã wapari za'ra. Tawamhã rob'uiprazé zei 'wa, 're nomro mono wa, ma tô Zezusihi ma nharĩ za'ra. \v 15 Taha wa, te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — A norĩ wa'wa hã aiwẽ newa, te ai'ãma 're dawata za'ra wa'wa. Tazahã asimirosa'rata 'wa hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, waihu'u pese di. Ãté, marĩ na te za dasima ãma 're dawata za'ra, ĩwẽ newa. Tazahã tãma wẽ õ wamhã, te za te te 're awẽ'õ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \p \v 16 — Uburé marĩ hã Mozési te te dama 're ĩ'apisutu mono hã, da te 're 'madâ'â za'ra mono da, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimiroti hã ma tô dasipara bâ si, da te 're pese za'ra, Zuwã Batita datẽme morĩ õ ré. Tawamhã ĩwasu'uwẽ hã te oto da te 're wapari za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u hã. Taha wa, marĩ zô dasima ĩwẽzéb uwaibaba, da te 're ĩrob'ruiwapari za'ra mono ne, te za oto da te dasima 're rob'ruiwapari za'ra, ĩtẽme 're dasihutu mono da. \p \v 17 — Pire u'âsi, te za dama 're hâimana za'ra, uburé marĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama 're ĩ'apisutu mono hã, da te 're 'madâ'â za'ra mono da, ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rada hã. Hâiwa hã si'utõrĩ nherẽ, duré ti'a hã si'utõrĩ nherẽ, te za pire u'âsi dama 're hâimana u'âsi. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra. \p \v 18 — Ni'wa hã aibâ hã timro te te rẽme wamhã, duré pi'õ aimawi na mro wamhã, te za tiwasédé hã 'manha, aibâ hã. Duré, pi'õ, da te ĩme na aibâ mro wamhã, te za duré 'manharĩ wasété. — Ãne, Zezusi ma tô tãma waihu'u za'ra, parisezu norĩ ma. \s1 Ĩsibro pese wasu'u, ĩsibrob'õ me \p \v 19 Tawamhã Zezusi hã te duré tãma rowasu'u za'ra, parisezu norĩ ma, ãne: \p — Aibâ hã te 're mo, ĩsibro pe hã. Zazahâ ĩwa'âbâ za'ẽtẽ na si, te 're si'uza. Duré dasa ĩwẽ uptabi na si, te 're sa. \v 20 Tawamhã aibâ ĩhâiba amo hã te 're sãmra, ĩsibrob'õ hã, ĩ'wa're ré hã, Razaru na ĩsisi hã. Ĩsiwadi norĩ hã te te siwi 're mrami, ĩsibro pese nhorõwa u, te te siwi 're simizusi mono da, 'ridawa u. \v 21 Dasai rere'e na si, te 're sa. Wapsã si ma tô ĩ'wa're hã te te 're upsõmri siwi. \v 22 Tawamhã ma tô oto dârâ, ĩsibrob'õ hã. Dâ'â wamhã, hâiwa u ma tô siwi ti'â, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa norĩ hã. Abra'ãhã 'rata, te oto 're sãmra, dame 're sai mono da. Ĩsibro pe hã ma tô duré dârâ. Dâ'â wamhã, ma tô dasiwi sẽrẽ ni, ab're 're. \v 23 Tawamhã ropipa hã te te oto 're sépata za'ẽtẽ, adâ 're ĩsi'ubumroi mono zéb ãma hã. Ta hawi ma tô rob'madâ, ĩsibro pe hã. Te te rob'madâ'â wamhã, ma tô Abra'ã hã tisã, romhâ na. Ĩ'rata te Razaru hã nhamra, ĩsibrob'õ hã. \v 24 Te te 'madâ'â wamhã, ma tô tãma si'mahâ, ãne: “Wahi'rada Abra'ã, ĩ̱'ãma aipẽ'ẽzé na. Ma'ãpé, Razaru hã we ĩ̱tẽme satõrĩ, â we te te ĩ̱ma âri da, te te ãma ĩ̱nhoto di'i da, tinhiptõmo na, ĩ̱nhoto wahâ da. Ãme ropipa, wa oto te 're sépata za'ẽtẽ, unhama ãma.” Ãne te Abra'ãhã ma siwasu'u. \p \v 25 — Taha wa, ma tô Abra'ã hã asa tãma tinha, ĩsibro pese ma: “Ĩ̱nhihudu, aihâiba ré ré, aima 're rowẽ mono di. Uburé marĩ ĩwẽ hã ma tô asô 're simi'wara. Razaru hã, marĩ hã ĩwasétére si, ma tô da te tãma 're sõmri za'ra. Ãhãna hã rowẽ na te oto 're hâimana. A hã te oto ropipa, 're ĩsépata mo. \v 26 Duré, ab're 'rehâ hã ĩsa'ẽne hã te 're sa'wari, wawa'wa. Taha wa, wa te ãma 're saprĩ waihu'u za'ra mono õ di, atẽme wa'aba hã. Duré a norĩ wa'wa hã we 're saprĩ waihu'u za'ra wa'aba mono õ di, watẽme hã.” Ãne te tãma tinha, Abra'ã hã. \p \v 27 — Tawamhã ĩsibro pe hã te asa tãma tinha: “Wahi'rada Abra'ã, tane wamhã, ma'ãpé Razaru hã satõrĩ, ĩ̱mama nhorõwa u. \v 28 Tame te ĩ̱sisãnawã norĩ hã 're si'ubumro, 5 na ĩhâiba za'ra hã. Ropipa, wa oto te 're sépata. Taha wa, te za ĩsatõ, ĩtẽme morĩ za'ra da, te te tãma rowasu'u za'ra da, ĩ̱zarina we 're sisisi tõ mono da, ropipa u.” Ãne te Abra'ãhã ma tinha. \p \v 29 — Taha wa, ma tô duré Abra'ã hã asa tãma tinha: “'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré hã te nomro, ano norĩ 'ratamhã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré zama, te ĩ'rata tinomro za'ra. Ta hã te za te te 're wapari za'ra za, ti'ai ãma ré.” Ãne ma tô ĩsibro pese ma rowasu'u, Abra'ã hã. \p \v 30 — Ĩsibro pe hã te duré asa tãma tinha: “Tane nherẽ, te te saze za'ra õ di, ĩsimiroti na hã. Ni'wa hã dâ'â nherẽ, hâiwa'utu wamhã, ĩtẽme morĩ za'ra wamhã, te za ĩsimirowasu'u na saze za'ra, ĩ̱sisãnawã norĩ hã. Ãne wapsi, te za tiwasédé hã rẽme pese za'ra, rowẽ na oto 're nomro mono da.” Ãne te Abra'ãhã ma tinha. \p \v 31 — Tawamhã Abra'ã hã te duré asa tãma tinha: “Ano norĩ hã Mozésihi nhimiroti hã te te saze za'ra õ di. Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ nhimiroti zama, te te saze za'ra õ di. Ãne wamhã, ni'wa hã dâ'â nherẽ, apâ hâiwa'utu wamhã, e te aré ãma saze za'ra. Te te ãma saze za'ra õ di aré, ĩsimirowasu'u na hã.” Ãne Abra'ã hã ma tô tãma waihu'u, ĩsibro pese ma. \c 17 \p \v 1 Tawamhã Zezusi te tãma nharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma: \p — Ãté ni'wa simiroti zarina, te za ni'wam norĩ hã 're hâimana wasété za'ra. Tawamhã roti wasété'wai ma, 're ropipa za'ra mono di za. \v 2 Ãhãta, ai'uté norĩ hã. Ãté, ni'wa simiroti zarina, te za ai'uté hã 're 'maihâimana wasété. Tawamhã tãma ĩroti wasété'wai ma, 're ropipa mono di za. Ĩbutu na ẽtẽ tõmo wawẽ hã da te ãma wasisi pari, dâ'â da, âi ba da te mei wamhã, tãma ropipa di, tãma ĩroti wasété 'wai ma hã. Tane nherẽ, ĩsimiroti wasété zarina, ai'uté te te ĩ̱rẽme wamhã, taha nhipai u hã tãma ropipa uptabi di za, roti wasété'wai ma hã. \v 3 Taha wa, te za 'râwi asina 're asõpré wa'aba mo, 're anomro wẽ wa'aba mono zéb zô. Ãté asisãnawã hã te za asada 're wasété za'ra wa'wa. Ãne wamhã, aimreme wẽ na, te za tãma 're ĩroti za'ra wa'aba mo, asada 're wasété za'ra wa'aba mono tõ da. Tiwasété na aima 're siwẽ'õ za'ra wa'aba mono wamhã, te za tãma 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo, ãne: “Te ĩ̱sina 'madâ'â õ di, ĩ̱zada aiwasétézé hã.” Ãne te za tãma 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo. \v 4 Ãté, ã bâtâ na te za bâtâ bâ asada 're wasété za'ra wa'wa, asisãnawã norĩ hã. Ãté 7 na asada ĩwasétézé hã za. Tane nherẽ, tiwasété na aima siwẽ'õ wa'aba da, apâ atẽme nasi simasisi aba wamhã, te za nasi tãma ĩnharĩ 'wa: “Te ĩ̱sina 'madâ'â õ di, ĩ̱zada aiwasétézé hã.” — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Wanhib'apito, wa te wasina 're ĩ'umnhasi za'ra mono zé wasu'u \p \v 5 Tawamhã ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã ma tô tiwi rowaptẽrẽ za'ra, ãne: \p — Wanhib'apito, wama 're aza'ẽtẽ u'âsi mono, wa te wasina 're ĩ'ai'umnhasi za'ra mono zé hã. — Ãne te tiwi rowaptẽrẽ za'ra. \p \v 6 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Motada nhamare hã syryre nherẽ, da te 're wamhã, oto poto wamhã, wede za'ẽtẽ uptabi di. Tane, a norĩ wa'wa hã asina 're ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba mono zé hã, syryre na nherẽ, aima 're hâimana za'ra wa'aba mono wamhã, te aré pidera wede ma ĩnharĩ za'ra wa'wa, ãne: “Ma'ãpé asi'uihâ na asisa'o'o, â 're, asi're da.” Tawamhã te aré asadawa zamarĩ za'ra wa'wa, pidera wede hã. — Ãne, Zezusi ma tô tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 7 Ma duré tãma waihu'u za'ra, ãne: \p — Ãté aima romhuri'wa hã te 're 'manhamra, ãté buru na te te aima 're ĩromhuri mono hã, ãté pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa. Tawamhã bâtâ na te za atẽme wi, romhuri hawimhã. 'Ri para u sébré wamhã, e te za ãne tãma ĩnha: “We oto asãmra, asa da.” E ãne, te za tãma ĩnha. \fig |src="HK00019B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="LUK 17.7" \fig* \v 8-9 Mare di. Ãne te za tãma ĩnha: “A'â ĩ̱ma asipi na. Asipi parip si, zazahâi wa'õtõ na asi'usisi, ĩ̱sa hã we ĩ̱ma ĩré âri da, â zama. Ĩ̱sai parip si, te za asa. Te za duré ĩhâ'rẽ.” Ãne te za tãma ĩnha. Tawamhã te za aima ãma uwaimra, tãma ĩ'ru zarina. Asiminhimi'ru hã te te ãma aima uwaimrami wa, e te za sô amnhasi, ãma aiwata zô. Mare di. Sô simnhasi õ di za. \v 10 Tane a norĩ wa'wa hã, asib'apito nhimiwada'uri 'wa, ĩ̱ma ãma 're uwaimrami za'ra wa'aba mono wamhã, te za 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo, ãne: “Sô 're wanhimnhasi za'ra mono õ di za, wa'ãma 're aiwata za'ra mono zô hã. Taré aima romhuri'wai wa, wa tô wa te ãma aima 're uwaimrami za'ra, asimiwada'uri hã.” Ãne te za 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo. — Ãne, Zezusi ma tô tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Zezusi hã ĩ'wa're ré norĩ hã te te ĩpese za'ra zé wasu'u \p \v 11 Tawamhã Zezusi norĩ hã te oto ai'aba'ré, Zeruzarẽ u. Darireza hã Samariza me 're ĩsiwaptob zahuré mono wa'wai baba, te ai'aba'ré, bâdâdi na. \v 12 'Ri wa'õtõ u sihutu õ ré, ma tô aibâ norĩ me si'uzusi za'ra. Aibâ norĩ hã ĩ'wa're ré hã, 10 na ĩhâiba za'ra hã. Romhâ prã na ma tô tãma 'mazahâri za'ra. \v 13 Tame ma tô sina 'mahârâ za'ra, ãne: \p — Zezusi, rowahutu'wa, wa'ãma aipẽ'ẽzé za'ra na, wapese za'ra da. — Ãne te sina 'mahârâ za'ra. \p \v 14 Taha wa, te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Õwa te za ai'aba'réi wa'wa, sasedoti norĩ u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa norĩ u, te te aiwaihu'u za'ra wa'aba da, aséptâ'â za'ra wa'aba zém na hã. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. Taha wa, te ai'aba'ré, ĩ'wa're ré norĩ hã. Bâdâdi na si'aba'réi ré, ma tô tizéptâ'â za'ra. \v 15 Tawamhã ma tô misi apâ mo Zezusihi u, tihâiba hã te te 'madâ'â wa. Ta hã samaritanu. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wata sina, te apâ mo, mreme 'rãihâ sina. \v 16 Zezusihi u wisi wamhã, ĩsahâpâ ma aime, hi'rãtitõ. Te te ĩpesezém na te ãma tiwata, aibâ hã. \v 17 Taha wa, te Zezusi hã tinha, ãne: \p — Aibâ hã 10 na ĩhâiba za'ra hã, wa tô pese za'ra. E mahãta aibâ norĩ hã, 9 na ĩhâiba za'ra hã. \v 18 Wasiré zudezu'õ nherẽ, e niha te we ãhã si mo apâ siwaprosi. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wata da, ĩsimipese waihu'u pese na. \p \v 19 Tawamhã Zezusi hã te aibâ ma tinha, ãne: \p — Hâiwi asa na, asõrõwa u aimorĩ da oto. A hã ma tô ĩ̱zaze, te aipesezém na. Taha wa, ma tô aséptâ, ĩ̱zazei wa. — Ãne ma tô aibâ ma waihu'u, Zezusi hã. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u \r Mateusi 24.23-28, 36-44 \p \v 20 Tawamhã parisezu norĩ hã ma tô Zezusi hã siwi sadanha, ãne: \p — E niwa te za bâdâ hã ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb da hã. — Ãne te siwi 'mazadanha. Taha wa, Zezusi te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're sib'a'uwẽ mono wapsi, marĩ hã datõmo na a'â, da te 're 'madâ'â za'ra mono õ di za. \v 21 Taha wa, ãne da te 're romnhoré za'ra mono õ di za: “Ãhãta, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã. Õhõta, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã.” Ãne, da te 're romnhoré za'ra mono õ di za. E marĩ wa. Dapẽ'ẽ 're, 're hâimana mono wa, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé hã. — Ãne, Zezusi ma tô tãma rowasu'u za'ra, parisezu norĩ ma. \p \v 22 Tawamhã te tãma nharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, ãne: \p — Niwapsi te za asima ĩwẽ za'ra wa'wa, bâdâ ĩwa waptã'ã da, ti'ai ãma dasiré ĩpodo hã te te dama 're ĩroti mono zé hã. Ãté ãne te za asima ĩnharĩ za'ra wa'wa: “Misi bâtâ na nherẽ, Wanhib'apito na, wa te wasina waihu'u za'ra neza.” Ãne te za asima ĩnharĩ za'ra wa'wa. Tawamhã a'â asina waihu'u za'ra wa'aba õ di za. \v 23 Ĩ̱zadawa para õ nherẽ, te za ni'wam norĩ hã te te aima 're romnhoré za'ra wa'wa, taré: “Ãhãta ti'ai ãma dasiré ĩpodo hã te nhamra. Õhõta, te nhamra.” Ãne te za te te aima 're romnhoré za'ra wa'wa, taré. Ãne wamhã, danhimirowasu'u zarina, ĩ̱zô 're rob'madâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. \v 24 Tã si'ubuzi, te te 're rowa'a mono wamhã, dama rob'madâ'â pibu pese di, hâiwa mono bâ hã. Tane, ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã apâ wei ĩ̱morĩ wamhã, aihĩni te za ĩ̱'madâ'â za'ra ni. \v 25 Tazahã, wa za a'â robzépata za'ẽtẽ, ã nimosi dapoto tém norĩ hã te te siwi ĩ̱wẽ'õ za'ra wa. \v 26 Tawamhã ĩ̱zô 're ĩdanhimipari za'ra mono õ zém na, wa za wei mo apâ. Apâ we ĩ̱morĩzéb u hã Nowé 're hâimana mono ré, 're ĩdahâimana za'ra mono ne, te za 're dahâimana za'ra za. \v 27 Ta norĩ hã daré âpusi mono õ ré hã, ma tô simiza'rese ãna tisa te te 're huri, rowẽ na 're nomro u'âsi mono da newa. Simiza'rese ãna te duré te te 're âhuri. Rowẽ na te duré sina 're mro za'ra. Ãne, 're ĩdahâimana za'ra mono zé hã, Nowé hã 'ri ne 'manharĩ 're, sébré õ ré. Sébré parip si, ma tô oto tã hã we tita'a. Ti'ai hawib zama, ma â pu'u. Taha wa, ma uburé â na dasi'utõrĩ. \v 28 Duré, Ro hã 're hâimana mono ré, 're ĩdahâimana za'ra mono zém ne, te za 're dahâimana za'ra, apâ we ĩ̱morĩzéb u hã. Ta norĩ hã ma tô 're saihuri. Ma tô duré te te 're âhuri. Marĩ hã ma tô da te dasiwi 're uipra za'ra duré. Ma tô da te dasima 're rowede za'ra. Daburu ãma, ma tô da te 're robzuri. Ma tô duré da te dasima 're 'ri za'ra. Ãne, 're ĩdahâimana za'ra mono zé hã. \v 29 Tawamhã bâtâ na, Sodoma hawi Roho watobrozém na hã ma tô dasi'utõrĩ. Tã we ĩta'a ne, ma we uzâ hã asa'wa ti'ai u, ẽtẽ ro'o nhizédé uzé pire zama. Taha wa, ma uburé dasi'utõrĩ. \v 30 Tane, ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã apâ we ĩ̱morĩzéb u hã te za 're dahâimana za'ra. Ĩ̱zô 're danhimipari za'ra mono õ di za. \v 31 Apâ we ĩ̱morĩ õ ré, ãté te za ni'wam norĩ hã ai'ubumro, 'ri nhisi hâpâ na. Tawamhã, apâ we ĩ̱morĩ wamhã, tinhibrob zô te te si'ra za'ra õ di za. Mare di. Awa'awi te za tinhorõwa hawi ai'aba'ré, tinhibrob zô sisisi ãna. Duré tiburu hawi, apâ 'ri tẽme si'aba'réi õ di za. Mare di. Õne haré te za duré ta norĩ hã ẽtẽ 'rãihâ u dame sisa're. \v 32 Ma'ãpé Roho mro wasu'u na 're rosa'rata u'âsi za'ra wa'aba mono, ĩsine 're anomro aba mono tõ da. \v 33 Ni'wam norĩ hã si'uihâ na tihâimanazép si te te sima 're sawi za'ra mono wamhã, rowẽ ĩsi'utõrĩ'õ hã te te sina 're uwaimrami za'ra mono õ di za. Ni'wam norĩ hã ĩ̱zarina 're nomro mono da, 're sihâiba zawi za'ra mono õ wapsi, te za te te sina 're uwaimrami za'ra, rowẽ hã. \v 34 Taha barana te za ni'wam norĩ hã siré tinhotõ zahuré, ãté. Siré sõtõ zahuré ré, ĩhâiba amo hã te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ti'â, hâiwa u. Ĩhâiba amo si te za tirẽ. \v 35 Ãté, pi'õ norĩ hã te za siré ti'ru'u zahuré. Siré 'ru'u zahuré ré, te za ti'â, ĩhâiba amo hã. Ĩhâiba amo si te za tirẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. \v 36 Ãté, aibâ norĩ hã te za siré romhuri zahuré, buru ãma. Tawamhã ĩhâiba amo hã te za ti'â hâiwa u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ĩhâiba amo si te za duré tirẽ. — Ãne, ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 37 Tawamhã te sadanharĩ za'ra, ãne: \p — E mame te za ãne tiromhâiba. — Ãne te ãma sadanharĩ za'ra. \p Taha wa, te Zezusi hã asa tãma ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: \p — Sipahudu hã marĩ dâ'â u 're si'rã'õtõ mono wamhã, dama pibui pese di, marĩ hã 're dâ'â za'ra mono wa, 're ĩsimi'wara mono zé hã. — Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra. \c 18 \s1 Ĩmrotõ wasu'u, dama rowairébé'wai me \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã ma tô tãma ãma romnhimiré'é za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, wa'a ãna 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, te te 're rowaptẽrẽ u'âsi za'ra mono da, te te 're pawaptob u'âsi za'ra mono da. Ãne te ãma simiré'é: \p \v 2 — Aibâ hã te 're hâimana, 'ri nho'õmo ãma, dama rowairébé'wa hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'madâ'â'õ'wa ta hã, duré danhimiroti na zama ĩsimiwazéb õ. \v 3 Tame ma tô pi'õi mrotõ hã 're sãmra. Te ĩtẽme 're neb u'âsi, te te tãma 're rowairébé mono da ne. Ãne te te tiwi 're rowaptẽrẽ: “Ĩ̱'ãma aime na. Ma'ãpé ĩ̱zawi'õ'wai ma roti na, te te ĩ̱ma 'manharĩ wasété tõ da.” Ãne te nasi tãma tinha. \p \v 4-5 — Tane nherẽ, duréi nherẽ, te te pawaptob õ di. Tawamhã ĩtẽme 're neb u'âsi mono wa, te oto 'râwi sima tinha, dama rowairébé'wa hã: “Wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti, te 'madâ'â õ nherẽ, duré danhimiroti na ĩ̱nhimiwazéb õ nherẽ, te te sina ĩ̱wa'a wa, wa za oto tãma rowairébé, marĩ te te sima ĩwẽ na. Te tãma rowairébé õ wamhã, ĩ̱tẽme 're neb u'âsi mono wamhã, te za te te 're ĩ̱wasutu u'âsi, timreme na. Ãne õ'umnhasite, wa za oto pawapto.” Ãne te sima tinha, tipẽ'ẽ na. — Ãne te Zezusi tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 6 Te duré tãma nharĩ za'ra, Wanhib'apito hã ãne: \p — Ma'ãpé, ãma rosa'rata za'ra wa'aba, dama rowairébé'wa, te te sina ĩrotizém na hã. \v 7 Wẽ prã zahã, te za, u, ĩmrotõ hã pawapto. E bété tinhib'a'uwẽ hã te te 're pawaptob za'ra mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ãté rowa'a na, ãté barana te za sô 're hãsi, te te 're pawaptob za'ra mono da. E bété te te 're pawaptop su'u za'ra mono õ di za. \v 8 Mare di. Te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zarina, te za tô te te 're pawaptob za'ra. Te za te te 're pawaptop su'u za'ra. Te te 're pawaptob za'ra mono nherẽ, e niha za, ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã, apâ we ĩ̱morĩ wapsi. E te za da te 're ĩ̱zaze za'ra. E ti'ai ãma te za dama tihâiba, da te dasina 're ĩ̱'umnhasi za'ra mono zé hã. — Ãne te Zezusi hã ãma sadanharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ hã. \s1 Parisezu norĩ wasu'u, danhib'apito ma, rob'uiprazéb ubumroi'wai me \p \v 9 Tawamhã Zezusi hã te za duré dama ãma romnhimiré'é, ni'wam norĩ udâna. Ta norĩ hã 're hâimana wẽ za'ra mono newa, ma tô 'râwi sina 're wata za'ra. Tihâiba amo norĩ hã te duré te te siwi 're wẽ'õ za'ra, wasété za'ra newa. Taha wa, ma tô tãma ãma simiré'é za'ra, ãne: \p \v 10 — Aibâ norĩ hã ma tô tizasi zahuré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, tãma mreme zahuré da. Aibâ norĩ hã, parisezu, duré danhib'apito ma, rob'uiprazéb ubumroi'wa. \v 11 Zasi wamhã, hâiwi te oto za, parisezu hã, rob'uiprazéb ubumroi'wa nhiti. Ãne ma tô mre: “'Re ĩhâimana u'âsi mono, ãhãna, wa za ai'ãma ĩ̱wata. E marĩ wa. Wa hã ĩ̱siré aibâ norĩ ne, ĩ̱wasété na 're ĩ̱morĩ õ di. Danhibrob zô, te 're rob'ruiwapari mono õ di. Wa hã rob'uiprazém na, dawi 're ĩ̱nhipsaihuri mono õ di. Duré pi'õ na zama, dawi 're ĩ̱nhipsaihuri mono õ di. Taha wa, wa za duré ai'ãma ĩ̱wata, õhõ ne, rob'uiprazéb ubumroi'wa ne, 're ĩ̱morĩ õ wa. \v 12 Maparane bâtâ na romhuri sidâpâsi, wa ĩ̱sai ãna 're ĩ̱nhamra, te aima 're romhuri mono da, ĩ̱mreme na. Ĩ̱pawa'â hã wa duré te aima 're po'o, syry na.” Ãne ma tô parisezu hã tiwẽ hã sina tihi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. \p \v 13 — Tanei õ di, rob'uiprazéb ubumroi'wa hã. Hâiwi te za, romhâ na. Te ti'rã po. 'Râwi siwẽ'õ wa, 'rãi wahutu õ di. Ãne te tãma siwasu'u: “'Re ĩhâimana u'âsi mono, wa hã ĩ̱wasété di. Ĩ̱wasété wa, ĩ̱'ãma aipẽ'ẽzé na, ĩ̱wasédé hã ĩ̱ma pari da.” Ãne te tãma siwasu'u, tiwasété na. \p \v 14 Taha wa, ma tô Zezusi hã dama tinha, ãne: \p — Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Rob'uiprazéb ubumroi'wa si, rowẽ na te apâ mo tinhorõwa u, parisezu upana. E marĩ wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wẽsãmri wa, tãma ĩsiwasu'uzém na, duré wasété nherẽ, marĩ te te 're ĩ'manharĩ wasété mono na, te te 're 'madâ'â mono õ wab zama. Ni'wam norĩ hã danhipai u wẽ newa, tiwẽ na sina 're wata za'ra mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za tãma pisutu za'ra, wapu na dama 're hâimana za'ra mono da. Duré ni'wam norĩ hã tiwẽ na sina 're wata za'ra mono õ wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za tãma pisutu za'ra, pire na dama 're hâimana za'ra mono da. — Ãne Zezusi ma tô dama waihu'u. \s1 Zezusihi u, ai'uté, da te ĩ'ãwisi za'ra zé wasu'u \r Mateusi 19.13-15; Marcusi 10.13-16 \p \v 15 Taha pari, ma duré ni'wam norĩ hã ai'uté hã ãwisi za'ra, Zezusihi u, ai'uté ãma mreme da, ĩwẽ hã te te tãma 're anhomri mono da, ai'uté ma. Tawamhã ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã te te da'madâ'â za'ra wamhã, ma tô tãma nharĩ za'ra. \v 16 Tawamhã ma tô Zezusi hã ai'uté norĩ zô hâ, ĩtẽme si'aba'ré da. Te duré tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma tinha, ãne: \p — Tô'ã. Dawi rosawi za'ra wa'aba õ di za. A'â we ĩ̱tẽme da te simroi mono, ai'uté norĩ hã. à ai'uté norĩ hã õne haré simizazei pese na 're ĩhâimana za'ra mono ne, tane ni'wam norĩ hã 're hâimana za'ra mono wapsi, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma 're sib'a'uwẽ za'ra, ta norĩ ãma hã. \v 17 Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ni'wam norĩ hã ai'uté hã simizazei pese na 're ĩhâimana za'ra mono ne, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're si'apito za'ra mono da, te te sina 're saze za'ra mono õ wamhã, ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono õ di za. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \s1 Aibâ ĩsibrob ahâ wasu'u \r Mateusi 19.16-30; Marcusi 10.17-31 \p \v 18 Tawamhã roti'wa hã te Zezusi sadanha, zudezu hã: \p — Rowahutu'wa, aiwẽ di. E marĩ ĩwẽ hã wa za 'manha, 're ĩdanomro u'âsi mono zé hã te ĩ̱sina ĩ'uwaimrami da hã. — Ãne te Zezusi sadanha. \p \v 19 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha: \p — E niha te ĩ̱'ãma aiwa, ĩ̱wẽ na. 'Re ĩhâimana u'âsi mono si, ĩwẽ uptabi hã, õhõ si. \v 20 Aima waihu'u pese di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã. Ãne, dama ĩsimiroti hã: “Aimro na asiwi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono õ di za. Duré, 're danhimroi wa'aba mono õ di za. Duré, danhibrom na dawi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono õ di za. Duré, dahâiba na dama 're asadawa nhipese za'ra wa'aba mono õ di za. Duré aimama hã te za 're ĩwazé pese mo, ana zama.” — Ãne ma tô Zezusi hã tãma rob'rãzarõtõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na hã. \p \v 21 Tawamhã aibâ hã te duré asa tãma tinha, ãne: \p — Ĩ̱prédu wi, wa tô te 're wapari pese, ĩsimiroti hã. Õne u'âsi. Te 'madâ'â nhimini õ di. — Ãne te Zezusihi ma sihâimanazéb 'rãzarõtõ, roti'wa hã. \p \v 22 Ĩsihâimanazéb 'rãzarõno hã te te wapari wamhã, te asa tãma tinha, Zezusi hã: \p — Tane nherẽ, misi te zahadu aihâimanazéb zô aiwi rowaptâ. Ma'ãpé, uburé asibro hã dama wede mono, ĩwa'âbâ zô, ĩsibrob'õ norĩ ma, sõmri mono da. Tawapsi, asibro pese di za, hâiwa ãma hã. Asibro hã dama wede mono parip si, te za apâ we ĩ̱tẽme aimo, ĩ̱siré 're aimorĩ da oto. — Ãne te roti'wai ma tinha, Zezusi hã. \p \v 23 Ãne aibâ ma, te te roti wamhã, sibrob ahâ uptabi wa, ma tô tiwi tirobzei'õ, tinhibrob zawi te. \v 24 Tawamhã Zezusi hã tiwi ĩrobzei'õ na ma tô waihu'u. Taha wa, te ãma simiré'é, ãne: \p — Ĩsibro pese norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u 're ĩsisisi mono da hã, pire di. Tãma pire uptabi za'ra di za. \v 25 E niha te za awaru ba'õmore hã ĩsi'uwazi para'õtõ zapu'u 're ãzé. Sébré waihu'u õ di. Tane, ĩsibro pese norĩ hã si'uihâ na 're sisisi waihu'u mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 26 Taha wa, te ĩwapari'wa norĩ hã sadanharĩ za'ra, ãne: \p — Ĩsibro pese norĩ ma, waihu'u za'ra õ wamhã, e 'wam norĩ hã te za bété danho'reptuzé hã te te sina 're uwaimrami za'ra, dadâ'â ãna 're ĩdanomro u'âsi mono zé hã. Ãté ni'wai õ di. — Ãne te siwi sadanha. \p \v 27 Tawamhã Zezusi hã ma tô asa tãma nharĩ za'ra: \p — Dasi'uihâ na danho'reptuzé hã da te dasina 're uwaimrami za'ra mono õ di za. Dama waihu'u õ di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono si siminho'reptu waihu'u pese di. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 28 Tawamhã Pedru hã te sadanha: \p — Wa norĩ hã wa tô wanhorõwa hã wasipara rẽme za'ra ni, asiré 're wanomro mono da oto. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p \v 29 Taha wa, te asa tãma tinha, Zezusi hã: \p — Tane tô. Tô sena wa za aima waihu'u za'ra wa'wa. Ãté, ni'wam norĩ hã te za tinhorõwa hã rẽme za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé, te te dama 're wasu'u za'ra mono da. Ãté timro hã te za a'â te te 're rẽme za'ra, ãté, tisisãnawã norĩ hã, ãté timama hã, ãté tina hã, ãté ti'ra norĩ hã. \v 30 Tawamhã ti'ab ré, te za tô marĩ hã te te tãma 're anhomri za'ẽtẽ, ĩwa'rãmimhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Te za tô duré tãma pisutu za'ra, niwa, rowẽ hã te te sina 're ĩ'uwaimrami za'ra mono zéb da hã, hâiwa ãma. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \s1 Zezusi hã tidâ'âzém na ĩsiwasu'uzé, tihâiwa'utuzém na zama \r Mateusi 20.17-19; Marcusi 10.32-34 \p \v 31 Tawamhã Zezusi hã hâiba pisutu ma tô sani za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ hã, aibâ 12 na ĩhâiba za'ra hã. Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Ãhãna, wa Zeruzarẽ u ai'aba'ré ni. Tame te za marĩ hã ĩ̱zô watobro. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã, dasiré ĩ̱poto ãma, te te ĩ̱'ãma ĩrob'ui'éré za'ra zéb zarina, te za marĩ hã ĩ̱zô watobro. \v 32 Te za, u, dasiwi ĩ̱'âri ni, zudezu'õ norĩ ma, da te dasiwi ĩ̱hâiba nhomri da. Te za, u, ĩ̱'ãma tawa'ẽ za'ra ni, zudezu'õ norĩ hã. Te za, u, ĩ̱'ãma wasété za'ra. Tizadaipro na te za, u, nasi siwi ĩ̱'uptob za'ra. \v 33 Te za, u, da te dasiwi 're ĩ̱pré'é. Taha pari, te za, u, dasiwi ĩ̱wĩrĩ ni. Tane nherẽ, bâdâ maparane ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, wa za, u, apâ hâiwa'udu. — Ãne ma tô sina tãma rob'rãzarõtõ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 34 Tazahã, tãma pibu prã za'ra di, te te tãma sina ĩrob'rãzarõtõ za'ra zé hã. Tãma waihu'u za'ra õ di, te te tãma ĩwaihu'u za'ra zé hã. \s1 Ĩtob'a te te 're ĩda'awari mono hã, Zezusi te te ĩto pesezé wasu'u \r Mateusi 20.29-34; Marcusi 10.46-52 \p \v 35 Tawamhã Zezusi norĩ hã ma tô rob'umhutu za'ra oto, Zerico na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame te aibâ hã ĩtob'a hã nhamra, bâdâdi zababa te te 're ĩda'awari mono hã. \v 36 Aibâ hã ma tô da'awapa, da'ahâ na da te ĩro'rahâri za'ra hã. Taha wa, te anha: \p — E niha bâ. \p \v 37 Taha wa, te asa tãma rowasu'u za'ra ni: \p — Zezusi, Nazaré hawi we ĩmorĩ, ma ro'razâ. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra ni. \p \v 38 Tawamhã te ĩtob'a hã nasi 'mahâ: \p — Zezusi, Dawihi nhihudu, ma'ãpé ĩ̱'ãma aipẽ'ẽzé na. — Ãne te nasi 'mahâ. \p \v 39 Tawamhã danhowa ĩsi'aba'ré, te tãma nharĩ za'ra, ari'iwi sãmra da. Tazahã, te te wapari za'ra õ di. Taha wa, te nasi 'mahâ: \p — Dawihi nhihudu, ĩ̱'ãma aipẽ'ẽzé na. — Ãne te nasi 'mahâ. \p \v 40 Taha wa, ma tô Zezusi hã mazazâ. Te dama ti'ru, ĩtob'a hã da te saprõni da, ĩtẽme. Ĩtẽme da te saprõni wamhã, Zezusi te sadanha: \p \v 41 — E marĩ te asima ĩ̱wẽ, te ãma aima ĩ'uwaimrami da hã. — Ãne te Zezusi sadanha. \p — Apito, ĩ̱to pese da, wa ĩ̱sima aiwẽ, apâ te 're rob'madâ'â mono da. — Ãne te asa tãma tinha, ĩtob'a hã. \p \v 42 Tawamhã te Zezusi hã tãma tinha: \p — Rob'madâ'â. Asina ĩ̱'umnhasi wa, ma ato pe. — Ãne te Zezusi tãma tinha. \p \v 43 Tawamhã awa'awi ma tô rob'madâ'â wẽ, aibâ hã. Zezusihi siré te oto mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, wata sina. Uburé, ãma ĩ'madâ'â'wa norĩ zama, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma tiwata za'ra. Ãne Zezusi, ĩtob'a te te ĩto pesezé wasu'u hã. \c 19 \s1 Zateuhu wasu'u \p \v 1 Tawamhã Zezusi hã Zerico u, ma tô wi. Wisi wamhã, 'ri nho'õmo wa'wai baba, ma ro'razâ. \v 2 Zerico ãma, te aibâ hã 're hâimana, ĩsibro pe hã, Zateu na ĩsisi hã. Danhib'apito ma, rob'uiprazéb ubumroi'wa norĩ 'madâ'â'wa, Zateu hã. \v 3 Ta hã ma tô sima wẽ, Zezusi hã te te sabu da, te te hâiba pibu da. Tane nherẽ, da'ahâ uptabi wamhã, te te 'madâ'â waihu'u õ di Zezusi hã, sapore wa, Zateu hã. \v 4 Taha wa, ma tô danho'a wara, wede u, te te sai'uri da, sipapara te te 'madâ'â da, ĩwa'wai baba za wei morĩ wa, Zezusi hã. \v 5 Tawamhã Zezusi hã wede u oto wisi wamhã, hâimo te rob'madâ. Taha wa, te 'mahâ Zateu hã, ãne: \p — Zateu, ai'aba'ré na si'ra na. à bâtâ na hã asõrõwa ãma ĩ̱hâimana hâ. \p \v 6 Taha wa, ma si'aba'ré na si'ra. To sina, ma tô tãma tinha, ĩsõrõwa u ĩsiré morĩ da, ĩ'rata a'â sãmra da. \v 7 Tawamhã ĩsõrõwa u sébré wamhã, te dasima nharĩ za'ra ni, Zezusihi za'u, ãne: \p — Zapre, ma bété ĩsõrõwa u ãzé, aibâ ĩwasété nhorõwa u. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \p \v 8 Zateu hã hâiwi te oto za, Wanhib'apito ma, siwasu'u da. Tawamhã ãne te tãma tinha: \p — Ãhãta, ĩ̱nhibro hã wa za ãma aipo'o, ĩsibrob'õ norĩ ma, te sõmri mono da. Duré, dawi ĩ̱nhipsaihuri wamhã, wa za, te ĩsimi'uri nhowa're're, dama ãma 'rãnhipa, ĩwa'rãmi. Rob'uiprazé misi wamhã, wa za maparane si'uiwa na dama ãma 'rãnhipa. — Ãne te Zezusihi ma siwasu'u. \p \v 9-10 Taha wa, te Zezusi hã dama tinha: \p — Ãhãna hã rowẽ di oto, ĩsõrõwa ãma hã. à hã aibâ hã ma tô tinho'reptuzé hã sina waihu'u. Abra'ãhã nhihudu, te za tô oto 're mo. Taha da, wa tô we datẽme mo, te 're da'anho'reptui mono da, dawẽ na oto 're danomro mono da. Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo. — Ãne ma tô dama siwasu'u, Zezusi hã. \s1 Romhuri'wa norĩ, 10 na ĩhâiba za'ra wasu'u \r Mateusi 25.14-30 \p \v 11 Tawamhã ma tô wapari za'ra ni, Zezusihi mreme hã. Taha wa, te za duré tãma ãma romnhimiré'é za'ra. E marĩ wa. Zeruzarẽ u, ĩwisizéb u hã, romhuture di oto. Ãne wamhã, te dasina rosa'rata za'ra ni: \p — Ãté, bâdâ te za oto ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb da hã. — Ãne te dasina rosa'rata za'ra ni. \v 12 Taha wa, te ãma simiré'é Zezusi hã, ãne: \p — Aibâ hã dama ĩpire hã darob amoi u ma tô mo, tinhib'apito hã te te sabu da. Ĩsib'apito hã te za pisutu, apito na dama 're hâimana mono da, ĩrob ãma. Taha da, te za mo, si'apito da. Taha parip si, te za wei mo apâ, tirob u. \v 13 Taha wa, te morĩ õ ré, sitẽme sô tihârâ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ zô, 10 na ĩhâiba za'ra norĩ zô. Misi si, ma tô te te tãma sõmri, rob'uiprazé ĩsapotore hã. Ẽtẽ'ubuzi ĩpré 'manharĩ, ta hã, oru 'manharĩ. Tawamhã te ãne tãma 'ru za'ra: “Marĩ hã te za 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo, rob'uiprazém na ãma atob za'ra wa'aba da, apâ we ĩ̱morĩ õ ré.” Ãne te tãma 'ru za'ra. Taha pari, te oto tiwi timorĩ za'ra. \p \v 14 — Dama si'apito da nherẽ, ĩrob 're, 're ĩdahâimana za'ra mono hã te siwi 'ruiwapa, dama si'apito tõ da. Taha wa, te ĩsarina siwi da'mazatõ, ĩsib'apito ma, te te ãma dazadawa wasu'u za'ra da. \p \v 15 — Tane nherẽ, ma tô aibâ hã ĩsib'apito hã pisutu, dama si'apito da. Taha wa, ma tô wi apâ, tirob u. Wisi wi, ma tô sitẽme sô tihârâ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ zô hã, niha ãma sitob za'ra wamhã, te te waihu'u da. \v 16 Tawamhã ĩtẽme ĩwisi 'rada hã te tãma tinha, ãne: “Apito, rob'uiprazé ĩsapotore hã ma tô ĩ̱ma ĩsõ, misi. 10 na ĩhâiba za'ra hã, wa tô ãma ato.” Ãne te tãma siwasu'u, ĩtẽme ĩwisi 'rada hã. \p \v 17 — Tawamhã ĩsib'apito te asa tãma tinha: “Wẽ di tô. A hã, romhuri wẽ 'wa. Marĩ hã 'rare nherẽ, ma tô ĩ̱ma 're ĩ'manharĩ wẽ u'âsi mo. Ĩ̱ma ai'umnhasi di. Taha wa, wa za oto aipisutu, 're da'ab'madâ'â mono da. 'Ri ahâ, wa za aima pisutu za'ra, 10 na 'ri ĩhâiba za'ra hã tame 're da'ab'madâ'â mono da.” — Ãne te tãma tinha. \p \v 18 — Tawamhã ĩsãna'remhã, ma we duré ĩtẽme wi. Ta hã te duré tinhib'apito ma tinha: “Apito, rob'uiprazé ĩsapotore hã ma tô ĩ̱ma ĩsõ. Ĩmrotõ na ĩhâiba za'ra hã, wa tô ãma ato.” Ãne te tãma wasu'u, tinhib'apito ma. \p \v 19 — Taha wa, te ĩsib'apito hã asa tãma tinha: “Tane tô. 'Ri ahâ hã ĩmrotõ na, wa za aima pisutu za'ra, tame 're da'ab'madâ'â mono da.” Ãne te tãma tinha. \p \v 20 — Tawamhã ĩsãna'remhã, ma we duré ĩtẽme wi. Tinhib'apito ma, te tinha: “Apito, ãhãta rob'uiprazé ate hã, ĩ̱ma ĩsõmri hã. Zazahâ na, wa tô ubu, te asô 'madâ'â pese da. \v 21 A hã, da'ãma aipẽ'ẽzé õ di. Date hã te dawi asima 're ĩ'apisutu mo, ate da. Duré asimirob're õ nherẽ, te za asima 're ĩrob'rãihâri mo, ate da, danho hã. Ãne na, wa tô aiwaihu'u. Taha wa, aipipa di.” Ãne te tãma tinha. \p \v 22 — Tawamhã ĩsib'apito te asa tãma tinha: “A hã ĩ̱ma romhuri wasété 'wa, te 're aimo. Aimreme wẽ õ wa, wa za aimreme hã aima sizusi, aimreme zarina te aiwẽ'õ da. Ĩ̱te na, ma tô u, ĩ̱waihu, da'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé õ na. Wa hã wa za date hã te ĩ̱sima 're apisutu, u, ĩ̱te da. Duré wa za, u, te ĩ̱sima 're a'rãihâri, ĩ̱te da, danho hã. Ãne ma tô ĩ̱ma ĩnha. \v 23 Ãne na 're ĩ̱hâimana mono wamhã, e marĩ wa bété rob'uiprazé hã ĩ̱zô sẽrẽ õ di, wedehâpâ 're. Ãne we apâ ĩ̱morĩ wapsi, te aima ĩsõmri nhipai u, wa aré ĩ̱sima waze, ĩ̱zô sina hâ'â wa.” Ãne te romhuri'wai ma tinha. \p \v 24 — Taha wa, te ĩ'rata ĩsimasam norĩ ma ti'ru: “Ma'ãpé, tiwi âri aba rob'uiprazé hã, 10 na te te ĩhâiba ma, sõmri aba da.” Ãne te ti'ru, ĩsib'apito hã. \p \v 25 — Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: “Oro õhõ te hã, 10 na ĩhâiba za.” Ãne te tãma nharĩ za'ra, tinhib'apito ma. \p \v 26 — Asa te duré tãma nharĩ za'ra: “Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ni'wam norĩ hã marĩ ahâ nherẽ, simi'ẽ na te te 're romhuri za'ra mono wamhã, te za ãma tãma 're dasito, marĩ na. Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã marĩ na syryre nherẽ, simi'ẽ na te te ãma 're romhuri za'ra mono õ wamhã, te za syryre nherẽ, tiwi sani za'ra ni. \v 27 Oto ĩ̱'rui'wa norĩ hã we ĩ̱tẽme ãwisi za'ra wa'aba. Ma tô siwi ĩ̱wẽ'õ za'ra, tãma ĩ̱si'apito za'ra tõ da. Taha wa, te za ĩ̱nho'a asiwi ĩsimroi wa'wa.” Ãne ma tô ĩsib'apito tãma 'ru za'ra. — Ãne te dama ãma romnhimiré'é, Zezusi hã. \s1 Zezusi hã Zeruzarẽ u ĩwisizé wasu'u \r Mateusi 21.1-11; Marcusi 11.1-11; Zuwã 12.12-19 \p \v 28 Tawamhã te te dama rowasu'u pari, te oto danhowa mo, Zeruzarẽ u, Zezusi hã. \v 29-30 'Ri wa'õtõ u, ma tô rob'umhutu oto, Betazé u hã, duré Betãnha u hã. Oriwera na ẽtẽ 'rãihâ nhisi 'rata, 'ri wa'õno hã. Tisiré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô sisõwa satõrĩ zahuré, maparane. Ãne te tãma rob'ru zahuré, Zezusi hã: \p — Õwa te za datẽme ane wa'wa, 'ri wa'õtõ u, asõ're uwaibaba wa'aba. Aimasisi aba wi, te za awaru po'repore ĩsãmri 'wa, ĩprédupté hã, zahadu ni'wa ãma ĩmorĩ'õ hã. Butu wazi na te za, da te ãma wasisi haré. Tawamhã te za ĩwasihui wa'wa, we saprõni aba da. \v 31 Ni'wa hã ãne te te asadanharĩ aba wamhã: “E marĩ da, te ĩwasihui wa'wa,” tawamhã, ãne te za asa tãma ĩnharĩ 'wa: “Wanhib'apito hã ãma morĩ da, wa tãma wasihu ni.” Ãne te za asa tãma ĩnharĩ 'wa. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u zahuré. \p \v 32 Tawamhã te oto tineb zahuré. Zezusi te te tãma ĩwasu'u zahuré zéb uwaibaba, ma tô sãmri zahuré, awaru po'repore hã. \v 33 Te te wasihu zahuré wamhã, ĩtede'wa norĩ hã te sadanharĩ zahuré: \p — E marĩ da, te asapa'abâ ĩwasihui wa'wa ari'iwi. — Ãne te tãma nharĩ zahuré. \p \v 34 Taha wa, te asa tãma nharĩ zahuré: \p — Wanhib'apito, marĩ õ wa, ãma morĩ da, wa tãma wasihu ni. — Ãne ma tô tãma waihu'u zahuré. \p \v 35 Tawamhã te oto saprõni zahuré, awaru po'repore hã, Zezusihi ma. Te te tãma ãwisi zahuré wamhã, ma tô tisi'ubuzém na tãma ba'ubu zahuré. Tawamhã ma tô Zezusi pawaptob zahuré, ãma sarõtõ da. \v 36 Ãma morĩ ré, ma tô dasi'ubuzém na bâdâdi hã da te waptâ za'ra. \v 37-38 Tawamhã ma tô rob'umhutu, Zeruzarẽ u hã. Oriwera na te za oto si'ra, Zeruzarẽ u wisi da. Tamomo, te da'ahâ na Zezusihi zarina ai'aba'ré ni, ĩsazei'wa norĩ hã. Ma tô te te ãma 're 'madâ'â za'ra aré, Zezusi te te 're ĩda'apawapto mono zém na, tiwaihu'u pese uptabi na. Taha wa, te oto damreme 'rãihâ na dasima nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Uburé Danhib'apito te we oto mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para. Tãma 're rowẽ za'ẽtẽ mono di za. Rowẽ hã hâiwa ãma 're ĩsa'wari u'âsi mono da si, wa wasima wẽ za'ra ni. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \p \v 39 Taha wa, parisezu norĩ hã dawa'wa ĩsi'aba'ré hã, te Zezusihi ma nharĩ za'ra: \p — Rowahutu'wa, ma'ãpé asazei'wa norĩ hã sadawa uwati za'ra na, ari'iwi si'aba'ré da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 40 Tawamhã te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ari'iwi si'aba'réi 'wa'âhã, te aré tô ẽne hã mreme 'rãihâ na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma tiwata za'ra. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, parisezu norĩ ma. \s1 Zezusi hã Zeruzarẽ norĩ ãma ĩsiwa'õzé wasu'u \p \v 41 Tawamhã Zezusi hã ma tô rob'umhutu oto, Zeruzarẽ u hã. 'Ri ahâ hã te te 'madâ'â wamhã, te aiwa'õ, ĩwa 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ ãma hã. \v 42 Taha wa, te ãne tinha: \p — Ãhãna dama 're ĩrowẽ za'ra mono zé hã dama waihu'u za'ra 'wa'âhã, aré dama 're rowẽ za'ra mono di. Tane nherẽ, dama waihu'u za'ra õ di. Taha wa, da'ãma ĩ̱pẽ'ẽzé di. \v 43 Niwapsi, te za danhitob'ru norĩ hã daré 'ri uirĩ za'ra. Ti'a za'wari na te za te te 're 'ri uirĩ za'ra, ĩmana wawi, 're dawairébé tõ mono da, nimomo. \v 44 Danhitob'ru norĩ hã te za 'ri hã daré te te 're sãmra za'ra. 'Ri hã, tâibâ za oto. 'Ri tede'wa zama, te za uprosi za'ra. 'Ri tâibâ wamhã, ẽne hã te za oto re na 're simi'wara, 'rizé hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te aré danho'reptu za'ra. Tane nherẽ, danho'reptui'wa, datẽme ĩwisi na hã da te waihu'u za'ra õ di. — Ãne ma tô romhâ ré da'ãma rowa'õtõ siro, Zezusi hã. \s1 Zezusi te te dama ĩnharĩzé, rowede'wa norĩ ma \r Mateusi 21.12-17; Marcusi 11.15-19; Zuwã 2.13-22 \p \v 45 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, ma tô ãzé Zezusi hã, 'ri 'wawi wa'ra 're. Sébré wamhã, ma tô rowede'wa norĩ hã te te sate, rob u wairébé da. \v 46 Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Duréihã wahi'rada hã ma tô ãne na rob'ui'éré ĩbaihâ na hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: “Ĩ̱nhorõwa hã ĩwa ĩ̱ma 're ĩdamreme zusi mono zém na, te za da te 're sisi za'ra, 'ri hã.” Ãne te tinha. Tane nherẽ, ma tô a norĩ wa'wa hã ĩwa asima 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mo. Taha wa, danhibrom na dawi 're ĩsipsaihuri za'ra mono norĩ, 're ĩsi'ubumroi mono zém ne, te oto 'ri hã 're sa, wasété uptabi na. — Ãne te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra. \p \v 47 Tawamhã bâtâ sidâpâsi, te nasi dama rowasu'u Zezusi hã, 'ri 'wawi wa'ra 're. Ni'wam norĩ hã ma tô Zezusi hã sima 'ru za'ra, te te siwi wĩrĩ da. Ta norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ hã, duré ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rata na dama rowahutu'wa norĩ hã, duré roti'wa norĩ hã. \v 48 Tane nherẽ, Zezusi te te siwi wĩrĩ da nherẽ, te te siwi wĩrĩ õ di. E marĩ wa. Te te 're ĩwapari za'ra mono norĩ hã ahâ wa, te te siwi wĩrĩ waihu'u õ di. \c 20 \s1 Zezusihi pisutu'wa zô, da te ĩsadanharĩzé wasu'u \r Mateusi 21.23-27; Marcusi 11.27-33 \p \v 1 Nimahã bâtâ na te Zezusi hã nhamra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma. 'Ri 'wawi wa'ra 're, te nhamra, te te dama rowahutu da, duré ĩwasu'uwẽ na te te da'apo're pu'u da. Tawamhã aibâ norĩ hã ma ĩtẽme aimasa. Ta norĩ hã sasedoti ĩpire norĩ hã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ, duré zudezu norĩ ma roti'wa norĩ. \v 2 Ĩtẽme simasa wamhã, te siwi sadanha: \p — E 'wa sadawa para, te bété ãne hã dama 're ĩ'ab'manharĩ mo. E 'wa hã, aipisutu'wa. Ma'ãpé wama asiwasu'u za'ra na, wa te waihu'u za'ra da. — Ãne te siwi sadanha. \p \v 3 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — Wa hã wa za duré a'â asadanharĩ na ãma aima wa'rãmi za'ra wa'wa. \v 4 E 'wa sadawa para, ma tô Zuwã hã â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para. E dazadawa parap si. Ma'ãpé, Zuwãhã ãma asimirosa'rada hã, ĩ̱ma waihu'u za'ra wa'aba. — Ãne te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra. \p \v 5 Taha wa, te 'râwi sima nharĩ za'ra, ãne: \p — E niha, wa za tãma waihu'u za'ra ni, õne wamhã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, â dawabzuri te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na, wa te tãma waihu'u za'ra wamhã, te za wazadanharĩ na sahu za'ra, ãne: “E niha bété, Zuwã Batitaha nhimirowasu'u hã saze za'ra wa'aba õ di, dame.” Ãté ãne, te za wama nharĩ za'ra. \v 6 Ma tô da te 're saze za'ra Zuwã hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa 're ĩmorĩ na. Tawamhã dazadawa parap si, â dawabzuri te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na, wa te tãma nharĩ za'ra wamhã, ãté te za ẽtẽ na dasiwi wa'uprosi ni. — Ãne te sima nharĩ za'ra, 'râwi. \p \v 7 Tawamhã Zezusihi ma, te oto nharĩ za'ra: \p — Ni'wa sadawa para, ma tô Zuwã hã â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ. Wa norĩ hã wa te waihu'u za'ra õ di, ĩpisutu'wa hã. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 8 Taha wa, te asa tãma nharĩ za'ra, Zezusi hã: \p — A norĩ wa'wa hã ĩ̱ma waihu'u za'ra wa'aba õ nherẽ, wa hã te duré aima waihu'u za'ra wa'aba õ di za, ni'wa sadawa para, te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na hã. — Ãne te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra. \s1 Buru 'madâ'â'wa norĩ wasu'u \r Mateusi 21.33-46; Marcusi 12.1-12 \p \v 9 Tawamhã Zezusi hã te duré dama romnhimiré'é, tinhimirowasu'u na, ãne: \p — Aibâ hã te 're hâimana, buru tede'wa hã. Tawamhã tiburu ãma ma tô a're, uwa 'ru hã. Taha wa, ma tô ni'wam norĩ hã sisõ'a ré pisutu za'ra, ĩburu hã te te sô 're 'madâ'â za'ra mono da. Uwa 'ru 'rã hã 're 'rãi prédub za'ra mono wapsi, te za ĩwa'rãmi te te tãma 're po'o za'ra, buru tede'wai ma hã. Taha pari, te oto mo, buru tede'wa hã darob amoi u, tamomo a'â hâimana da. Tame te a'â 're hâimana hâ. \v 10 Tawamhã oto 'rãi prédu mono wa, ma tô buru tede'wa hã tãma ĩromhuri'wa hã 'mazatõ tiburu u, uwa 'ru 'rã hã buru 'madâ'â'wa norĩ te te tãma ĩpo'o za'ra zô. Tazahã, buru u wisi wamhã, ma tô romhuri'wa hã siwi azâ, buru 'madâ'â'wa norĩ hã. Taha wa, te ubana siwi satõ apâ, ĩsib'apito u. \v 11 Ĩtẽme wisi wamhã, ĩwa'rãmimhã te duré sô 'mazatõ. Tazahã, buru u wisi wamhã, ma duré siwi azâ, buru 'madâ'â'wa norĩ hã. Ma tô tãma rob'manharĩ wasété za'ra. Taha wa, te duré ubana apâ siwi satõ, ĩsib'apito u. \v 12 Ĩwa'rãmi ma tô duré sô 'mazatõ, buru tede'wa hã. Si'ubdatõ oto te te ĩsatõrĩ za'ra zé hã. Tazahã, buru u wisi wamhã, ma duré siwi azâ. Ma siwi u'a. Buru hawi, te duré siwi satõ apâ. \v 13 Taha wa, te 'râwi sima tinha, buru tede'wa hã, ãne: “E marĩ, wa za 'manha. Ãté ĩ̱'ra hã wa za oto satõ, buru 'madâ'â'wa norĩ u hã, ĩ̱ma sawi pese nherẽ, ĩ̱'ra hã. Ĩ̱buru u te satõrĩ wamhã, ãté te za siwi hâiba wazé.” Ãne te 'râwi sima tinha, buru tede'wa hã. Tawamhã ti'ra si'aibâ hã te oto satõ, tiburu u. \p \v 14 — Tawamhã buru u oto morĩ wamhã, buru 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô romhâ ré sima sãmri za'ra. Taha wa, te sima 'mahârâ za'ra, ãne: “Õhõta buru tede'wai 'ra hã te wei mo, timama uirĩ na buru tede'wa da hã. Oto wa te wasiwi wĩrĩ aba, buru hã wate za'ra da oto.” Ãne te sima 'ru za'ra. \p \v 15 — Tawamhã buru hawi ma siwi time. Ma tô siwi tĩwĩ. Ãne, buru 'madâ'â'wai 'ra wasu'u hã. \p — Ãne wamhã, e marĩ te za 'manha, buru tede'wa hã. \v 16 Te za sô timorĩ za'ra, uburé te te uprosi da. Tawamhã te za duré aimawi da'maipisutu, tiburu 'madâ'â'wa da hã. — Ãne, Zezusi ma tô tãma rowasu'u za'ra. \p Tawamhã ĩsimirowasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, te nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Rowasédé hã watobro õ neza. — Ãne te nharĩ za'ra ni. \p \v 17 Tawamhã Zezusi te da'ab'madâ'â pese. Te dama tinha, ãne: \p — Ẽtẽ wasu'u na rob'ui'éré hã, ãne: Ẽtẽ tomhâpâ wẽ hã 'ri na'ratazéb da hã, wẽ uptabi nherẽ, wasété newa, 'ri'wa norĩ te te aré siwi ĩwẽ'õ hã 'ri na'rata uparizéb da, te oto 're sa'wari u'âsi, pire na.” Ãne, ẽtẽ wasu'u na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. \v 18 Duré, ẽtẽ tomhâpâ nhisiwi, zé'a 'manharĩ hã 're rere'e mono wa, 're ĩsiprub za'ra mono ne, te za ĩ̱wẽ'õ'wa norĩ hã hâ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Duré ẽtẽ tomhâbâ hã zé'a 'manharĩ nhisiwi, 're rere'e mono wa, te te 're ĩpru pese za'ra mono ne, te za ĩ̱wẽ'õ'wa norĩ hã hâ za'ra, sa'ẽtẽ uptabi na. Ta norĩ ãma hã 're sib'a'uwẽ za'ra mono õ di za. — Ãne te Zezusi hã sina ãma simiré'é. \s1 Rob'uiprazé hã Roma ãma danhib'apito uptabi ma, da te tãma 're ĩpo'o za'ra mono zé wasu'u \r Mateusi 22.15-22; Marcusi 12.13-17 \p \v 19 Buru 'madâ'â'wa norĩ wasu'u te te dama wasu'u wamhã, ma tô sina waihu'u za'ra, dama rowahutu'wa norĩ hã. Sasedoti norĩ hã sima ĩpire za'ra norĩ me, ma tô sina waihu'u za'ra. Taha 'ru te, te aré sima wẽ za'ra, te te siwi âri da, Zezusi hã, awa'awi. Tane nherẽ, dama pahi za'ra wa, ma tô siwi ãma rosazâ a'â. \v 20 Taha wa, ma tô taré a'â ãma 're sõpré. Ãne te aibâ norĩ ma tãma ãma roti za'ra: \p — Zezusihi u te za ai'aba'réi wa'wa, marĩ na asiwi sadanharĩ za'ra wa'aba da, tô sena, marĩ asiwi waihu'u za'ra wa'aba dai õ nherẽ, ĩsimirowasu'u na hã. Tawapsi te za asiwi ĩsadanharĩ za'ra wa'wa, tinhimirowasu'u na te te ãma upa zô, te te ãma upai wa, wanhib'apito u, wa te wasiwi saprõni da, marĩ te te tãma 'manharĩ wasété da. — Ãne te aibâ norĩ ma roti za'ra. Tawamhã ma tô rob'uiprazém na tãma wa'âbâ za'ra, Zezusi za te te siwi ĩsadanharĩ'wa norĩ ma. \v 21 Ĩtẽme simasa wamhã, te ãne siwi sadanha, aibâ norĩ hã: \p — Rowahutu'wa, aimreme hã tô sena na, wa tô aiwaihu'u za'ra ni. Asimirowahutu zama wẽ di. Asimiroti na 're da'ab'mairẽme mono õ di. Sena na te dama 're ĩ'aroti mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimirotizéb zarina. \v 22 Ãne wa, a hã ma'ãpé, marĩ hã wama waihu'u za'ra na, marĩ hã wa te waihu'u za'ra da. E Roma ãma danhib'apito uptabi ma, wa za rob'uiprazé hã wa te tãma 're po'o za'ra, ĩsimiwada'urizéb zarina. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wẽ di. E tãma wẽ õ di. Ãne niha ĩsimiroti hã ãma. — Ãne te siwi sadanha. \p \v 23 Tazahã ma tô sina waihu'u, Zezusi hã. Tinhimirowasu'u na te te tãma ãma upa za'ra da newa, ma tô ãne siwi sadanharĩ za'ra. Taha wa, te tãma nharĩ za'ra, aibâ norĩ ma: \p \v 24 — Rob'uiprazé ĩsapotore hã we ĩ̱ma 'maiwẽ wa'aba, te 'madâ'â da. E 'wai hâibarĩ, rob'uiprazé ĩsapotore na hã. E 'wa sisi ui'éré duré, ãma hã. \p Tawamhã ma asa ãma sada'âbâ za'ra, ãne: \p — Roma ãma danhib'apito hâibarĩ ã hã, duré taha nhisi ui'éré, ã hã. — Ãne te asa tãma nharĩ za'ra. \p \v 25 Tawamhã Zezusi hã te duré asa tãma nharĩ za'ra: \p — Roma ãma danhib'apito ma, te za ĩsimiwada'uri zarina rob'uiprazé hã tãma 're ĩpo'o za'ra wa'aba mo apâ, ĩte wa. Tane duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te za marĩ hã ĩsimiwada'uri zarina tãma 're ĩsõmri za'ra wa'aba mo apâ, ĩte wa. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, Zezusi hã. \p \v 26 Tinhimirowasu'u na te te tãma ãma upa za'ra da newa, ma tô danho'a siwi sadanha, aibâ norĩ hã. Tazahã, tinhimirowasu'u na te te tãma ãma upa za'ra õ di, Zezusi hã. Ĩsimirowasu'u hã, wẽ uptabi di. Wẽ uptabi wa, ma ãma titob'uzu za'ra, aibâ norĩ hã. Taha wa, te ari'iwi tihâimana za'ra oto. \s1 Zezusi hã, da te ĩsadanharĩzé wasu'u, dahâiwa'utuzém na \r Mateusi 22.23-33; Marcusi 12.18-27 \p \v 27-28 Tawamhã ma we aibâ norĩ hã ĩtẽme aimasa, Zezusihi u. Aibâ norĩ hã, sadusezu. Ta norĩ hã 're dadâ'â za'ra mono wamhã, ab're hawi apâ 're ĩdahâiwa'utu za'ra mono õ na, te te dama 're ĩroti za'ra mono. Zezusihi u simasa wamhã, ma tô tãma rob'rãzarõtõ za'ra, ãne: \p — Rowahutu'wa, wahi'rada Mozési hã ma tô ãne dama roti: “Aibâ ĩmro ré hã 'ra õ ré, dâ'â wamhã, tizédé'aba mro na, te za timro ĩsisãnawã hã, ai'uté hã te te 'maipoto da, ĩwa ĩsédé'aba 'ra ne, 're morĩ da.” Ãne, wahi'rata nhimiroti na rob'ui'éré hã. — Ãne te Zezusihi ma sadawa 'rãzarõtõ za'ra, sadusezu norĩ hã. \p \v 29 Te duré tãma rowasu'u za'ra: \p — Aibâ hã ĩsisãnawã si hã te 're hâimana za'ra, 7 na ĩhâiba za'ra hã. Tawamhã ĩpoto'rada hã ma tô timro oto. Tazahã, 'ra õ ré, ma tô dârâ, aibâ hã. \v 30 Taha wa, ma tô ĩsõsi hã duré ãma timro, tizédé'aba mro na. Tane nherẽ, ma duré dârâ, 'ra õ ré. \v 31 Taha wa, ma tô taha nhosi hã duré ãma timro. Tane nherẽ, ma duré dârâ, 'ra õ ré. Ãne siparabâsi, ma tô aré sisõwa're're nasi ãma timro za'ra. Tawamhã ma tô oto uburé sisarina ai'utõ, 'ra õ ré. \v 32 Tawamhã pi'õ zama ma tô oto dârâ, timro norĩ zarina. \v 33 Ĩmro 7 na ĩhâiba za'ra wamhã, e 'wai mro za bété pi'õ hã, ab're hawi apâ te te 're da'ahâiwa'utu mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. — Ãne te siwi sadanha, sadusezu norĩ hã. \p \v 34 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma rowasu'u za'ra, ãne: \p — Ti'ab ré si, te za dasina 're damro za'ra. \v 35 Hâiwa ãma hã, dasina 're damro za'ra mono õ di za oto. Niwapsi, te za ab're hawi ahâiwa'utu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're ĩ'awẽsãmri mono norĩ hã, hâiwa ãma ĩ'rata 're si'ubumroi u'âsi mono da. \v 36 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa norĩ ne, te za dâ'â ãna 're hâimana u'âsi za'ra, dâ'â waihu'u ãna. 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra, te za 're dahâimana za'ra, ab're hawi za te te da'ahâiwa'utu wa. \v 37-38 Mozési hã ma tô dama waihu'u, ab're hawi 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩda'ahâiwa'utu mono zém na hã. Wede zapore ĩro'o na, te te dama ãma rob'ui'éré wamhã, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono dama wasu'u, tihi'rata norĩ nhib'apito na. Abra'ãhã nhib'apito, te, u, 're hâimana, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Duré Izatihi nhib'apito, te, u, 're hâimana. Duré Zacoho nhib'apito te, u, 're hâimana. Ãne te dama rowasu'u, Mozési hã. 'Re ĩdahâimana u'âsi za'ra mono nhib'apito, te 're mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Dahâiba hâ nhib'apito, 're morĩ õ di. Aihĩni te ĩsõ'a 're dahâimana za'ra. 'Re ĩdadâ'â za'ra mono norĩ zama, te ĩsõ'a 're hâimana za'ra. Ãne, Mozési te te dama ĩrowasu'uzéb zarina, wa tô waihu'u za'ra ni. — Ãne ma tô tãma sadawa 'rãzarõtõ za'ra, sadusezu norĩ ma, Zezusi hã. \p \v 39 Tawamhã te rowahutu'wa norĩ hã Zezusihi ma nharĩ za'ra: \p — Asimirowasu'u hã wẽ di, rowahutu'wa. — Ãne te ãma tiwata za'ra. \p \v 40 Taha wa, ma tô roti wẽ na sõwada za'ra, sadusezu norĩ hã. Taha wa, marĩ na te te siwi sadanharĩ waihu'u õ di oto, te te sina mreme wazéb za'ra wa, ta norĩ hã. \s1 Danho'reptui'wa na, Zezusi te te ĩda'azadanharĩzé wasu'u \r Mateusi 22.41-46; Marcusi 12.35-37 \p \v 41 Tawamhã Zezusi hã te da'azadanha, ãne: \p — Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã Dawihi nhihudu te za, u, 're mo. E marĩ wa, te ĩsihudu na wasu'u za'ra ni. \v 42-43 Apito Dawi hã ma tô tinhib'apito na danho'reptui'wa hã sisi, tinho're na. Ãne, Dawihi nho're na rob'ui'éré hã: \q1 “'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô Ĩ̱nhib'apito ma, tinha: ‘Ĩ̱'rata te za 're asãmra mo, ĩ̱nhimire niwĩ dama aipire na ĩ̱siré 're aihâimana u'âsi mono da. Wa hã wa za te tãma 're nharĩ za'ra, asitob'ru norĩ ma, aima 're sib'uwa za'ra mono da.’ ” \m Ãne Dawihi nho're wasu'u na rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma danho're na, Saumusi na ĩbaihâ nhisi na hã. \v 44 Dawi hã tinhib'apito na te te sisi nherẽ, e niha te za ĩsihudu si 're hâimana, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã. — Ãne ma tô Zezusi hã da'azadanha. \s1 Zezusi te te dama ĩroti mono zé wasu'u, rowahutu'wa norĩ ne, 're dahâimana za'ra mono tõ da \r Mateusi 23.1-36; Marcusi 12.38-40 \p \v 45 Tawamhã uburé, da te wapari za'ra ré, te Zezusi hã tinha, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma: \p \v 46 — Ma'ãpé, rowahutu'wa norĩ hã waihu'u za'ra wa'aba, ĩhâimanazém na hã. Ta norĩ hã uza pa ré, 're nomro mono da si, tãma ĩwẽ za'ra hã. Duré 'ri nhi'riti wa, da te dasina 're ĩ'ubumroi mono zéb ãma dama pire wa, da te 're wazéb za'ra mono da, ma tô te te sima 're wẽ za'ra. Duré dama ĩpire norĩ simasisizém na 're ĩsi'ubumroi mono da si, tãma ĩwẽ za'ra hã, rowahutuzéb ãma duré 'ri para dasiré 're ĩdasaihuri mono zéb ãma hã. \v 47 Rowahutu'wa zahã, te za pi'õi mrotõ norĩ wi, ĩsibro hã te te tiwi 're uprosi za'ra. Tane nherẽ, te ta norĩ hã danho'a 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're mreme zusi hâ, 're hâimana wẽ uptabi za'ra mono newa. Taha wa, te te dama 're ĩ'arob'manharĩ mono zém nhipai u, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma 're rob'manharĩ za'ẽtẽ za'ra. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \c 21 \s1 Pi'õi mrotõ nhoprubzé wasu'u \r Marcusi 12.41-44 \p \v 1 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma, ma tô da'ab'madâ Zezusi hã, danhoprubzé, da te 're ĩséme mono zéb 're, ĩsibro pese norĩ hã te te séme ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Ãne na ma tô da'ab'madâ, 'ri 'wawi wa'ra 're, Zezusi hã. \v 2 Pi'õi mrotõ zama ma duré 'madâ, ĩsibrob'õ hã. Ta hã ma tô rob'uiprazé ĩsapotore hã dame tiza, marĩ te te ãma ĩ'uipra da hã aré, syryre nherẽ. \v 3-4 Taha wa, te Zezusi hã tinha, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma: \p — Tô sena, ã hã pi'õi mrotõ hã sibrob õ nherẽ, ma tô tinhoprum na uburé da'a'rãnhipa. Ĩsiré norĩ hã rob'uiprazé hã nasi tãma ĩsi'atarẽme za'ra si, te nasi sé. Tanei õ di, pi'õi mrotõ hã. Simarĩ õ nherẽ, tihâimanazéb da, te te aré ĩtédé hã ma tô ĩbâre tãma tisõ. Ãne wamhã, ma tô tinhoprum na uburé da'a'rãnhipa. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé wasu'u, za ĩsi'utõrĩzém na \r Mateusi 24.1-2; Marcusi 13.1-2 \p \v 5 Tawamhã ni'wam norĩ hã ma tô 'ri 'rãihâ ãma tiwata za'ra, ãne: \p — Ẽne hã wẽ uptabi di, 'ri 'manharĩzé hã. Duré waipo wẽ di, danhibzari hã. — Ãne te 'ri ãma tiwata za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma. \p Taha wa, te Zezusi hã tinha: \p \v 6 — Niwapsi te za dasiwi prum ni, ẽtẽ na 'ri hã. Tawamhã misi si te za oto simi'wara, ẽne hã. Sisisiwi 'manomro waihu'u õ di za oto, ẽne hã. Tâibâ za oto. — Ãne ma tô romhâ ré ãma rowa'õtõ, Zezusi hã. \p \v 7 Tawamhã te siwi sadanha: \p — Rowahutu'wa, e niwa te za ãne na hã ãma tiromhâiba. E marĩ te za watobro, ĩsõwa, wa te ãma ĩwaihu'u sirõmo za'ra zéb da hã. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \p \v 8 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: \p — Ni'wam norĩ hã te za sadawa nhipese na sisarina datẽme 're nomro, ahâ na. Wa hã ne, te za taré ĩ̱nhisi na dama 're siwasu'u za'ra, danho'reptui'wa na. Taré te za duré te te dama 're rowasu'u za'ra, ãne: “Bâdâ te za oto ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã.” Ãne te za taré te te dama 're rowasu'u za'ra. Taha wa, te za aihâimana nhimiza'rese tiwi 're aihâimana za'ra wa'aba mo, sadawa nhipese sina datẽme 're ĩnomro mono norĩ ãma, 're sasõmri za'ra wa'aba mono tõ da. \v 9 'Re dasi'wapé za'ra mono wa, da te dasina 're ĩropupu'u za'ra mono zé hã 're wapari za'ra wa'aba mono wamhã, tãma 're aipahi za'ra wa'aba mono õ di za. Duré ti'ai ãma danhib'apito norĩ hã, da te 're ĩsani za'ra mono zé wasu'u hã 're wapari za'ra wa'aba mono wamhã, tãma 're aipahi za'ra wa'aba mono õ di za. Dasi'wapé hã te za a'â 're wairébé. Danhib'apito hã te za a'â da te 're sani za'ra, tô. Tane nherẽ, rob'rãsutu uptabi õ di za a'â. — Ãne ma tô romhâ ré tãma waihu'u sirõmo za'ra, Zezusi hã. \p \v 10 Ma duré tãma waihu'u za'ra, ãne: \p — Danhipti'ai amoi u te za dasisô 're dapra a'â, 're dasi'wapé za'ra mono da. Tawamhã daro mono bâ te za tô 're dasiwasutu za'ra. \v 11 Nima niwĩmhã te za duré ti'a hã daré 're popo'o za'ra, sa'ẽtẽ. Nima niwĩmhã, danho õ wa, te za da te 're robzépata za'ra, dasa syryre wa. Nima niwĩmhã te za duré dahâzé ĩpire uptabi hã te te 're daduri. Marĩ ĩpipa hã te za duré hâiwa nho're na danho'a 're wairébé. \p \v 12 — Ãne na romhâimana õ ré, te za da te 're aiwaibui wa'wa. Rowasédé hã te za duré da te aima 're 'manharĩ za'ra wa'wa. Rowahutuzéb u, te za da te 're ai'mazasi za'ra wa'wa, aihâimanazém na da te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da. Taha wa, te za taré da te 're aiwẽ'õ za'ra wa'wa. Taha pari, te za da te 're aséme 'wa, dazazéb 're, 're aimasa wa'aba mono da. Ĩ̱zazei'wa 're anomro aba mono 'ru te, te za duré da te 're asimroi wa'wa, danhib'apito norĩ u. Roti'wa, si'upana te te ĩpisutu norĩ u zama, te za da te 're asimroi wa'wa. \v 13 Ãne wamhã, ĩ̱wasu'uwẽ na te za 're ĩdapo're pu'u za'ra wa'aba mo. \v 14 Duré asisõwa, asina aihâtâ'â te, asiwasu'uzéb zô 're rosa'rata hâ za'ra wa'aba mono õ di za. \v 15 Wa hã wa za te 're aipawaptob za'ra wa'wa, danhib'apito norĩ ma, 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono zéb da hã. Ãne wa, aimreme wẽ na te za aiwẽ'õ'wa norĩ hã 're ĩsõwada za'ra wa'aba mo. \v 16 Ni'wam norĩ hã te za te te dama 're ai'ru za'ra wa'wa, dazazéb 're, da te 're aséme aba mono da. Ãté aimama norĩ hã te za te te dama 're ai'ru za'ra wa'wa, ãté asisãnawã norĩ hã, ãté asiwadi norĩ hã. Ãté asawi'wa norĩ zama te za te te dama 're ai'ru za'ra wa'wa. Taha zarina, te za ai'mai'uprosi aba ni. \v 17 Ĩ̱zazei'wa oto 're anomro aba mono wa, te za uburé da te 're ai'ruiwapari za'ra wa'wa. \v 18 Tane nherẽ, aihâimanazé hã aiwi 're si'utõrĩ uptabi za'ra wa'aba mono õ di za. \v 19 Taha wa, te za 're asiptete za'ra wa'aba mo, ĩ̱'ãma 're anomro u'âsi aba mono da. Tawapsi, te za asõ'reptuzé hã asina 're ĩ'uwaimrami za'ra wa'aba mo. — Ãne ma tô tãma waihu'u sirõmo za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Zeruzarẽ ãma, za ĩropsisa'wari mono na rowasu'u \r Mateusi 24.15-28; Marcusi 13.14-23 \p \v 20 Tawamhã Zezusi hã ma duré tãma waihu'u sirõmo za'ra, ãne: \p — Niwapsi te za dasi'wapéi 'manharĩ'wa norĩ hã Zeruzarẽ u aihutu, 'ri 'wawi wa'ra, te te siwi uirĩ da. Ta norĩ hã 'madâ'â za'ra wa'aba wamhã, te za ĩwaihu'u sirõmo za'ra wa'wa, za te te daré ĩ'ri nhamra mono na hã. \v 21 Zudeza ãma, dame 're ai'ubumroi wa'aba mono wamhã, te za ẽtẽ 'rãihâ u asa'rei wa'aba mo, aiwara sina. 'Ri ahâ ãma 're ai'ubumroi wa'aba mono wamhã, te za aiwairébé su'u 'wa, 'ri ahâ nhiti. Rom na 're ai'ubumroi wa'aba mono wamhã, 'ri ahâ u 're asisisi aba mono õ di za. \v 22 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama 're arob'manharĩ mono wa, te za rowasété si a'â 're sa'wari. Taha ré, te za marĩ hã uburé dazô pusi, romhâ ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã te te ãma ĩrob'ui'éré za'ra zéb zarina. \v 23 Tawamhã ãne hã rowasédé hã daré romhâimana wamhã, ĩwasã ré norĩ ma hã tãma ropipa uptabi za'ra di za, ĩ'ra pré ré norĩ ma zama. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te dama 're ĩ'arob'manharĩ pipa mono zé bâtâ na hã, tãma 're ropipa za'ra mono di za, zudezu norĩ ma. \v 24 Sib'ézé 'wapa na hã da'ahâ na te za tadâ'â za'ra ni. Duré, ni'wam norĩ hã daro mono bâ, te za da te simro. Te za da te ãma ropé, daro mono bâ. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zazei'õ'wa norĩ hã sahi sina te za a'â te te dama 're roti za'ra, Zeruzarẽ ãma, zudezu'õ norĩ hã. Bâdâ hã ĩwa tãma ĩwaptã'ã za'ra zéb u, te za da'madâ'â 'rãsutu za'ra. — Ãne ma tô romhâ ré tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Ti'ai ãma dasiré ĩpodo hã apâ za we ĩmorĩzé wasu'u \r Mateusi 24.29-31; Marcusi 13.24-27 \p \v 25 Romhâ ré, ma tô duré ãne hã tãma waihu'u sirõmo za'ra, Zezusi hã: \p — Niwapsi te za marĩ aimawi hã 'madâ'â za'ra ni, bâtâ na hã, a'amo na zama, wasi norĩ na zama.  poré a'a 'reptã'ã ma, te za tapahi za'ra ni, â poré nhibzaihâ ma zama. Daro mono bâ, dama robzei'õ uptabi za'ra di za. \v 26 Marĩ hã hâiwa na 're ĩsimasa mono hã, tizabzéb ãma 're simasab u'âsi mono õ di za. Taha wa, te za daro mono bâ dawi tirobra za'ra, rowasédé hã dazô ĩwatobrozém na te te rosa'rata pipa za'ra wa. \v 27 Tawamhã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã hâiwa'a na, wa za wei apâ mo, danho'a. Ĩ̱waihu'u pese uptabi na, wa za wei mo apâ, duré ĩ̱hâiba na hã rowa'a sa'ẽtẽ uptabi na. \v 28 Ãne wana ré, marĩ hã pusi mono wamhã, te za asiptete na 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. Duré 're ai'rãiwahutu za'ra wa'aba mono. E marĩ wa. Romhutu na te za asõ'reptu za'ra wa'aba zé hã asina ĩ'uwaimrami za'ra wa'wa. — Ãne ma tô romhâ ré tãma waihu'u sirõmo za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma, Zezusi hã. \s1 Pidera wede wasu'u \r Mateusi 24.32-35; Marcusi 13.28-31 \p \v 29 Zezusi hã te duré romnhimiré'é, pidera wede na, ãne: \p — Ma'ãpé pidera 'rã na rosa'rata za'ra wa'aba, wede ĩpoto mono bâ. \v 30 Ĩsu té hã 're wairébé mono wamhã, te za ãma 're ĩwaihu'u za'ra wa'aba mo, tã 're ĩta'a mono zéb u, 're ĩrob'umhutu mono zém na hã. \v 31 Tane duré, marĩ hã 're ĩromhâimana mono zéb da, te aima ĩwasu'u za'ra wa'aba zéb zarina, 'madâ'â za'ra wa'aba wamhã, te za ãma ĩrowaihu'u za'ra wa'wa, romhuture di oto, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã. \v 32 Tô sena, wa ãne na aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. à hã uburé rowasédé hã dazô 're wairébé mono ré, ti'ai ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã ta norĩ hã 're dâ'â za'ra mono õ ré, te za ĩsõ'a za'ra ti'rãsutu, rowasédé hã. \v 33 Nimahã na te za hâiwa norĩ hã ai'utõrĩ zahuré, ti'ai me. Si'utõrĩ zahuré nherẽ, ĩ̱nhimiroti hã si'utõrĩ õ di za. Pire na te za dama 're hâimana u'âsi. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \p \v 34-35 Tawamhã Zezusi hã tinhimiroti na ma tô tãma 'rãsutu za'ra, ãne: \p — Asimiza'rese sina, te za 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Datoi u hã âsipãrĩ na 're asapa'a za'ra wa'aba mono õ di za. Marĩ na si 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Rosa'rese õ ré, bâdâ ĩpire, ĩwa waptã'ã õ'umnhasite. Rosa'rese õ ré, te robzari hã ĩtede'wa hã te te 're waibu, wedenhorõ na. Tane, duré rosa'rese õ ré, te za bâdâ ĩpire hã ĩwa waptãrã, uburé ti'ai ãma hã. \v 36 Taha wa, te za asimiza'rese sina 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. Te za duré asima 're ĩrowaptẽrẽ u'âsi za'ra wa'aba mo. E marĩ da. Marĩ hã 're wairébé mono wamhã, asiptete na 're aihâimana za'ra wa'aba mono da, apâ we ĩ̱morĩ wa, ĩ̱nho're asisép te, ai'rãipo tõ za'ra wa'aba da, ti'ai ãma dasiré ĩ̱poto nho're. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 37 Tawamhã Zezusi hã bâtâ sidâpâsi, te nasi dama rowasu'u, 'ri 'wawi wa'ra 're, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma. Barana hã te nasi ne, Oriwera na ẽtẽ 'rãihâ nhisi u. Tame ma tô nasi ãma ti'awẽ. \v 38 Awẽ wi, te nasi ĩtẽme dasito, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa u, ĩmreme hã da te nasi wapari za'ra da. \c 22 \s1 Zezusihi ãma, da te ĩrosa'rata za'ra zé, da te dasiwi wĩrĩ da \r Mateusi 26.1-5; Marcusi 14.1-2; Zuwã 11.45-57 \p \v 1 Ĩ'u'ẽtẽ duptoi'õ, da te 're ĩhuri mono zéb u hã, romhuture di oto, Pascowa na dato nhisi u hã. \v 2 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ hã, te rowahutu'wa norĩ me sima ãma rosa'rata za'ra, pi'uriwi te te siwi wĩrĩ da, Zezusi hã. Dama pahi za'ra wa, te ãne sima ãma rosa'rata za'ra. \s1 Zezusi te te dama hâiba nhomri da, Zudasi hã te te ĩrosa'ratazé wasu'u \r Mateusi 26.14-16; Marcusi 14.10-11 \p \v 3 Tawamhã Satanasi hã ma tô oto Zudasihi pẽ'ẽ 're ãzé. Icarizoti na, Zudasihi nhisi hâiba amo hã. Zezusihi me dame 're ĩmorĩ, Zudasi hã, 12 na ĩhâiba za'ra siré hã. \v 4 Tawamhã te oto mo, sasedoti ĩpire norĩ u. Duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé 'madâ'â'wa norĩ u, te mo, ĩpire norĩ u, Zezusihi ãma te te sadawa pibu za'ra da, te te dama hâiba nhomri da. \v 5 Ĩmreme te te wapari za'ra wamhã, tãma rowẽ za'ra di. Taha wa, te tãma ropisutu za'ra, rob'uiprazé te te tãma sõmri za'ra da. \v 6 Taha wa, ma tô Zudasi hã ãma saze za'ra, rob'uiprazé te te tãma sõmri za'ra da, sasedoti ĩpire norĩ hã. Taha wa, te oto rosa'rata, nimahã bâtâ na Zezusi te te dama hâiba nhomri da, danhimiza'rese õ ré. \p \v 7 Tawamhã bâdâ hã ma tô ĩwa waptãrã oto, ĩ'u'ẽtẽ duptoi'õ, da te 're ĩhuri mono zé hã. Zudezu norĩ hã te za pone'ẽrebâ 'ra hã simro, tisaihurizéb da, Pascowa na dato nhisi na da hã. \v 8 Taha wa, te Zezusi hã Pedru norĩ ma rob'ru zahuré, Zuwãhã me, ãne: \p — Mo oto ane wa'aba, wazô asipi wa'aba da, Pascowa te bâtâ na ĩwasaihurizéb da hã. — Ãne te tãma rob'ru zahuré. \p \v 9 Tawamhã te Pedru norĩ hã sadanharĩ zahuré, ãne: \p — E momo ma tô asima ĩrowẽ, asô ĩwanhipi za'ra zéb da hã. — Ãne te sadanharĩ zahuré. \p \v 10 Taha wa, te Zezusi asa tãma nharĩ zahuré: \p — Ĩ̱wapari pese aba. 'Ri ahâ u aimasisi aba wamhã, aibâ hã te za ĩsõpẽtẽ 'wa, piza'a â ré, te te ĩ'âri hã. Sõpẽtẽ aba wamhã, pibui wa'aba mono za, 'ri para u ĩsébrézéb u. \v 11 Tame te za 'ri tede'wa hã ĩsadanharĩ 'wa, ãne: “Rowahutu'wa hã te wama tinha, wa te asadanharĩ da: E ma niwĩ 'ri 're wa'wa hã, ĩ̱siré 're ĩnomro mono norĩ me, ĩwa ĩwasaihurizéb da hã, Pascowa na dato nhisi na hã.” \v 12 Tawamhã 'ri tede'wa, te za hâimo 'ri 're wa'wa za'ẽne hã aima pisutu 'wa, marĩ ĩ'ubumro sirõmo ãma. Tame te za wazô ĩrobza'ra pese 'wa. — Ãne te Zezusi hã tãma roti zahuré. \p \v 13 Tawamhã 'ri ahâ u simasisi wamhã, Zezusi te te tãma ĩ'awasu'u zahuré zéb uwaibaba, ma tô uburé anhopẽtẽ zahuré. Tame ma tô dasa hã 'manharĩ zahuré, Pascowa na dato nhisi na da hã. \p \v 14 Tawamhã te za oto tasaihuri ni. Taha wa, te oto Zezusi norĩ hã ai'ubumro, saihuri da, tizadawa wasu'u'wa norĩ me. \v 15 Tawamhã te oto tãma siwasu'u za'ra, ãne: \p — Wa tô ĩ̱sima wẽ upta, aime ĩ̱sa za'ra wa'aba da, te robzépata õ ré, Pascowa na 're ĩdasaihuri mono zém na. \v 16 Ãne, ĩ̱sa na 're ĩ̱sai mono õ di za oto. Bâdâ ĩwa waptã'ã wapsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã uburé da'ãma 're sib'a'uwẽ mono wapsi, wa za duré 're ĩ̱sa. Tawapsi, dasaihurizé hã marĩ te te ĩwasu'u hã te ĩ̱sina uwaimrami wapsi, wa za duré 're ĩ̱sa. — Ãne ma tô tãma siwaihu'u za'ra. \p \v 17 Tawamhã ma hâsizé hã ti'â, uwa 'ru 'rãi wa'ui ré hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tiwata, sõpru wa. Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Ã, âhuri aba, uburé. \v 18 à hã te 're hâsi mono õ di za oto, a'â. Niwapsi, wa za duré te 're hâsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã uburé da'ãma 're sib'a'uwẽ mono wapsi. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra. \p \v 19 Ĩ'u'ẽne hã ma duré ti'â. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te duré ĩré ãma tiwata, sõpru wa. Taha pari, ma tô te te wẽ'ẽ, ĩ'u'ẽne hã. Te te wẽ'ẽi mono parimhã, ma tô te te tãma sõmri, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. Te duré tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Ã, ĩ'u'ẽne hã huri aba. à hã ĩ̱hâiba, te wasu'u, za asada ĩ̱sisõmri aba zé hã. à hã te za 're ĩhuri aba mo, ĩ̱'ãma 're asipo're pu'u u'âsi za'ra wa'aba mono zéb da hã. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 20 Tawamhã saihuri pari, ma duré hâsizé hã ti'â, uwa 'ru 'rãi wa'u ĩsé ré hã. Te tãma nharĩ za'ra: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩropisutuzép té, te wasu'u, rob'rãi wa'u hã. Rob'rãi wa'u za'wari ne, asada ĩ̱dâ'â za'ra wa'aba wamhã, te za ĩ̱wi puru, ĩ̱wapru hã. Tô sena, te za te te dama ãma 're a'uwaimrami, te te dama ĩropisutuzép té hã. Ãne na waihu'u za'ra wa'aba da, te za ĩ̱wi puru, ĩ̱wapru hã. \v 21 Ma'ãpé, asiwi waihu'u aba. Ni'wa hã ĩ̱zawi'wa newa, te ĩ̱me nhamra, wedeza na, dama ĩ̱nhomri'wa da hã. \v 22 Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã wa za dârâ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱ma ĩpisutuzéb zarina. Ĩ̱dâ'â da, te te ĩ̱ma pisutu nherẽ, aibâ ma, tãma 're ropipa uptabi mono di za, za te te dama ĩ̱hâiba nhomri'wai ma hã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra. \p \v 23 Taha wa, te 'râwi sisadanharĩ za'ra, ãne: \p — E 'wa hã te za dama tisõ. — Ãne te 'râwi sisadanharĩ za'ra. \p \v 24 Tawamhã sima ĩ'maipire zô sõpré wa, ãma sisaze za'ra õ wa, te timreme na 'râwi si'wapé za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. \v 25 Taha wa, te Zezusi tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Ti'ai ãma danhib'apito norĩ hã, simiwada'uri pese za'ra di. Duré, ĩsiwaihu'u zarina, te za dama marĩ 'manharĩ wẽ 'wa na, da te 're sisi za'ra. \v 26 Tane asima 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za, a norĩ wa'wa hã. Asiré norĩ ma, aipire wa'aba nherẽ, te za tãma 're asidai'uté za'ra wa'aba mo. Duré dawada'uri'wa, 're anomro aba mono nherẽ, aiwapu na te za dama 're ĩromhuri za'ra wa'aba mo. \v 27 E 'wa hã, dama ĩpire. E tisa da, wedeza na ĩsãmra, dama ĩpire. E dama dasai 'wapéi'wa hã dama ĩpire. Tisa da, wedeza na ĩsãmra hã, tô dama ĩpire. Tazahã, wa hã dama dasai 'wapéi'wa ne, wa 're mo. \p \v 28 — A norĩ wa'wa hã marĩ te 're sépata mono ré, ma tô ĩ̱siré 're anomro u'âsi aba mo. \v 29 Taha wa, roti'wa da, dama ĩ̱pire na 're ĩ̱hâimana mono da, Ĩ̱mama te te ĩ̱ma ĩpisutu ne, tane wa za duré wa hã aipisutu za'ra wa'wa, dama aipire na 're aihâimana za'ra wa'aba mono da, dama roti'wa da. \v 30 A norĩ wa'wa hã niwapsi, te za ĩ̱siré 're asimroi wa'aba mo, wedeza na wasiré 're wasaihuri mono da, wa te 're âhuri mono da zama. Danhib'apito simasisizém na, te za 're ai'ubumroi wa'aba mo, Izarazéhé nhihudu norĩ ma, 're roti za'ra wa'aba mono da. Wahi'rada Izarazé hã, 12 na ĩ'ra si'aibâ norĩ hã. Taha nhihudu norĩ hã te za 're ĩ'madâ'â za'ra wa'aba mo. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u sirõmo za'ra, te te waihu'u za'ra da. \s1 Zezusi hã, Pedru te te ĩpo're pu'uzé wasu'u \r Mateusi 26.31-35; Marcusi 14.27-31; Zuwã 13.36-38 \p \v 31 Tawamhã Zezusi hã te Pedruhu ma tinha, ãne: \p — Sima, ĩ̱wapari pese. Satanasi hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi aiwaptẽrẽ za'ra wa'wa, tô sena ĩ̱zazei uptabi 'wa zô, te te aipibu za'ra wa'aba da. Tridu hã ĩ'rã uptabi zô, da te 're ĩ'upõrĩ za'ra mono ne, te za te te 're aipibu za'ra wa'wa, ĩ̱zazei uptabi 'wa zô. \v 32 Sima, tane nherẽ, Ĩ̱mama wi, wa tô te 're rowaptẽrẽ aima, te te 're aipawaptob u'âsi mono da, ĩ̱'ãma 're aimorĩ u'âsi da. Apâ ĩ̱tẽme aipi'rai wapsi, te za asisãnawã norĩ hã 're ĩpawaptob za'ra mo, hâimana nhiptete na 're nomro mono da. — Ãne te Pedruhu ma tinha. \p \v 33 Tawamhã Pedru hã te asa tãma tinha, ãne: \p — Apito, wa tô ĩ̱sima wẽ, asiré ãma ĩ̱morĩ da, asiré, da te ĩ̱nherẽ da nherẽ, duré asiré ĩ̱dâ'â da nherẽ. — Ãne te Pedru hã tãma siwasu'u. \p \v 34 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha, ãne: \p — Pedru, ĩ̱wapari pese. Ĩ̱zadawa para õ nherẽ, ã bâtâ na si'a hârâ õ ré, te za si'ubdatõ dawi ĩ̱'udâ, aima ĩ̱za'rese õ na. — Ãne ma tô romhâ ré tãma waihu'u siro, Pedruhu ma. \s1 Zezusi hã, tisiré 're ĩnomro mono norĩ te te ĩpo're pu'u za'ra zé wasu'u \p \v 35 Tawamhã Zezusi te sadanharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ hã, ãne: \p — Datẽme te asatõrĩ za'ra wa'aba wamhã, wa tô aré aiwi sawi za'ra wa'wa, marĩ hã asiré 'wasari aba tõ da, rob'uiprazém nhemezé hã, duré ro'wapézé hã, duré aipara'uzazé wa'wa hã. E tawamhã marĩ hã aiwi sô rowaptâ'â aba õ di. — Ãne te Zezusi hã sadanharĩ za'ra. \p — Marĩ zô, wawi rowaptâ'â za'ra õ di. — Ãne te asa tãma nharĩ za'ra. \p \v 36 Taha wa, te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Rob'uiprazém nhemezé, ate wamhã, te za oto ĩ'â, duré ro'wapézé, ate wamhã. Duré sib'ézé 'wapa õ wamhã, te za asi'upsibizé dama ĩwe, ĩwa'âbâ na sib'ézé 'wapa, asima uipra da. \v 37 E marĩ wa, wa ãne aima 'ru za'ra wa'wa. Ĩ̱wasété newa, te za rowasété 'manharĩ'wa norĩ zu ĩ̱ma rob'manharĩ za'ra ni. Ãne, duréihã ma tô romhâ ré ĩ̱'ãma rob'ui'éré sirõmo za'ra ĩbaihâ na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã. Taha wa, te za ĩ̱'ãma rob'ui'éré zarina, tô ĩ̱'ãma uwaimrami za'ra ni. — Ãne ma tô Zezusi hã romhâ ré sina tãma rowaihu'u sirõmo za'ra. \p \v 38 Tawamhã ãne te asa tãma nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã: \p — Wanhib'apito, ãhãta sib'ézé 'wapa maparane. \p — Wẽ di tô. Taha si. — Ãne te asa tãma nharĩ za'ra, Zezusi hã. \s1 Zezusi norĩ hã, ẽtẽ 'rãihâ ãma ĩsi'ubumrozé wasu'u \r Mateusi 26.36-46; Marcusi 14.32-42 \p \v 39 Tawamhã Zezusi hã ma oto rob u watobro, ẽtẽ 'rãihâ u morĩ da, Oriwera u. Tamomo 're ĩne mono zéb u te duré mo, Oriwera u. Ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã te ĩme ai'aba'ré. \v 40 Tawamhã te te sima ĩwẽzéb u, ma tô ãma aihutu. Tame Zezusi te tãma roti za'ra, ãne: \p — Ma'ãpé, asima rowaptẽrẽ za'ra wa'aba, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, te te aipawaptob za'ra wa'aba da, Wa'uburé nhimiwada'uri wi. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 41 Tawamhã ĩsiti za'ra te mo, siwaprosi sãmra da, romhâ prã na. Tame ma hi'rãtitõ nhamra, Timama ma, mreme da. \v 42 Ãne te Timama ma mre: \p — Ĩ̱mama, asima wẽ wamhã, ĩ̱ma ba'a ĩ̱dâ'âzé hã, te robzépata tõ da. Tane nherẽ, te ĩ̱sima ĩwẽzéb uwaibaba, ĩ̱ma pisutu õ di za. Aima ĩwẽzéb uwaibaba, te 'manharĩ da hã ĩ̱ma wẽ di. — Ãne te Timama wi rowaptẽ. \p \v 43 Tawamhã ma ĩtẽme sihâi'ré, hâiwa ãma romhuri'wa hã, te te pawaptob da, siptete na 're morĩ da, Zezusi hã. \v 44 Tiwi robzei'õ uptabi nherẽ, ma tô duré mre, Timama ma, mreme 'rãihâ na. Taha wa, ma tô 're su'u a'a, dawapru ne, ti'ai wa. \p \v 45 Tawamhã Timama ma, mreme pari, ma tô wahudu, tisiré 're ĩnomro mono norĩ u morĩ da apâ. Sõtõ za'ra ré, ma siza za'ra. Pẽ'ẽzé uptabi za'ra wa, te tinhotõ za'ra. \v 46 Taha wa, te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E marĩ wa, te asõtõ za'ra wa'wa. Aiwahutu za'ra wa'aba. 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, rowaptẽrẽ za'ra wa'aba asima, Wa'uburé nhimiwada'uri wi, te te aipawaptob za'ra wa'aba da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \s1 Zezusi hã, da te ĩ'ârizé wasu'u \r Mateusi 26.47-56; Marcusi 14.43-52; Zuwã 18.3-12 \p \v 47 Tawamhã Zezusi te te tãma nharĩ za'ra ré, ma ĩtẽme aihutu ni, da'ahâ na. Zudasi hã 12 na Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ me hã aré, ta hã 're ĩmorĩ, te te sô danhimro, Zezusihi zô. Tawamhã Zezusihi u, ma ai'ré, 'râwi te te sawi da, tob'rata hârâ na. \v 48 Taha wa, te Zezusi hã tãma tinha, ãne: \p — Zudasi, oro ĩ̱zawi pese 'wa zahã, ma ĩ̱tob'rata hârâ na taré dama ĩ̱zawi, ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã da te ĩ̱waihu'u za'ra da. — Ãne te tãma tinha. \p \v 49 Tawamhã ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô oto waihu'u za'ra, da te oto dasiwi ĩ'âri da na hã. Taha wa, te siwi sadanha, ãne: \p — Wanhib'apito, e wa te da'wapé za'ra õ di za, wanhi'wa na, sib'ézé 'wapa na. — Ãne te sina sadanharĩ za'ra. \p \v 50 Taha wa, Zezusihi siré hã ma da'u'a ni, sib'ézé 'wapa na. Sasedoti ĩpire uptabi ma romhuri'wa hã ma po're nhizâri ni, ĩsimire niwĩ. \p \v 51 Tawamhã ma tô Zezusi hã tãma tinha, ãne: \p — Tô'ã. Tane hã 'manharĩ tõ. — Ãne te tãma tinha. \p Tawamhã ma po're upi, tinhib'rata na. Taha wa, ma tipo're wẽ apâ. \v 52 Zezusihi zô ĩsihudu hã ta norĩ hã sasedoti ĩpire norĩ, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa 'madâ'â'wa norĩ, ĩpire norĩ, duré zudezu norĩ ma roti'wa norĩ. Taha wa, ma tô Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E wa hã danhibrob zô dapãrĩ'wa pâ, ma bété we ĩ̱zô aihutu 'wa, sib'ézé 'wapa ré, uibroi ré zama. \v 53 Bâtâ sidâpâsi, wa tô asõ'a wa'aba nasi aimasisi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma. E niha bâ tameb ré, asiwi ĩ̱'âri aba õ di bété. Ãhãna ma tô bâdâ hã ĩwa waptãrã, asiwi ĩ̱'âri aba zéb da hã, robra tede'wa hã pire na 're ĩmorĩzéb da hã. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra. \s1 Pedru hã, Zezusi te te dawi ĩ'udâzé wasu'u \r Mateusi 26.69-75; Marcusi 14.53-54, 66-72; Zuwã 18.15-18, 25-27 \p \v 54 Tawamhã ma tô oto siwi ti'â, Zezusi hã. Te te siwi âri wamhã, ma tô siwi saprõ, sasedoti u, ĩpire uptabi nhorõwa u. Pedru hã te romhâ na te te dapibu. \v 55 'Ri 'wawi wa'ra 're, da te dasima ĩpré za'ra u, ma wi, Pedru hã. Tame te nhamra Pedru hã, uzâ, da te dasiwi ĩ'uirĩ norĩ 'rata. \v 56 Unhama ãma sãmra ré, ma tô pi'õ hã 'madâ, romhuri'wa hã. Taha wa, te 'madâ'â pese, te te waihu'u da. Te te waihu'u wamhã, te oto dama 'mahâ, ãne: \p — Ãhã zama, te Zezusihi siré 're mo. — Ãne te pi'õ dama wasu'u. \p \v 57 Tane nherẽ, ma tô tiwi ai'udâ, ãne: \p — Mare di. Ĩ̱ma sa'rese õ di, ta hã. — Ãne te pi'õi ma tinha asa. \p \v 58 Tawamhã ãma ronomro pari, te duré aibâ hã Pedru 'madâ, sãmra ré. \p Taha wa, te Pedruhu ma tinha, ãne: \p — A zama, te dasiré 're aimo. — Ãne te tãma tinha. Tazahã, Pedru te asa tãma tinha, ãne: \p — Mare di. Wa hã, õ norĩ siré hãi õ di. — Ãne te aibâ ma tinha. \p \v 59 Tawamhã bâtâ pibuzé hã misi te te sa'oto wi, te duré ni'wa hã tãma tinha, ãne: \p — A hã te tô ĩsiré 're aimo. A hã, Darireza hawimhã duré. — Ãne te tãma tinha. \p \v 60 Taha wa, te duré Pedru hã asa tãma tinha, ãne: \p — Mare di. Tane ĩ̱ma ĩnharĩ hã, te waihu'u õ di. Sa'rese õ di. — Ãne te aibâ ma tinha. Ãne na timreme hã te te 'rãsutu wi, ma awa'awi si'a hã hâ. \v 61 Taha wa, ma tô Wanhib'apito hã aipi'ra. Sipi'rai wamhã, te Pedru hã 'madâ'â pese. Te te 'madâ'â wamhã, ma Wanhib'apito mreme na po're puru, Pedru hã. Romhâ ré, ma tô tãma waihu'u siro, te te dawi ĩ'udâzém na, Zezusi hã. Ãne ma tô tãma tinha: “à bâtâ na si'a hã hârâ õ ré, te za si'ubdatõ dawi ĩ̱'udâ, ĩ̱zadawa para õ nherẽ.” Ãne ma tô romhâ ré, Pedruhu ma waihu'u siro. \v 62 Ãne na oto ĩmreme na sina po're pu'u wamhã, ma tô watobro rob u, Pedru hã. Taha wa, te oto aiwa'õ, sina pẽ'ẽzé uptabi wa. \p \v 63 Tawamhã aibâ norĩ hã ma tô Zezusihi ma nharĩ wasété za'ra, siwi ĩ'madâ'â'wa norĩ hã. Te duré nasi siwi ahâ. \v 64 Zazahâ na ma duré siwi 'rã ubu. Taha wa, te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Ma'ãpé wama waihu'u zara na, ni'wa hã ai'azâri'wa hã. E niha ĩsisi hã. — Ãne te nasi tãma nharĩ za'ra, te te nasi siwi ahâri sina. \p \v 65 Te duré tãma nharĩ wasété za'ra, ĩwasété na. \p \v 66 Tawamhã mararé ma tô zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã si'rã'õtõ, duré sasedoti ĩpire norĩ hã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã. Si'rã'õtõ wamhã, ma tô dama 'ru za'ra, Zezusi hã da te we dasiwi saprõni za'ra da, ĩtẽmeb za'ra. \v 67 Da te ĩtẽme dasiwi ãwisi wamhã, te siwi sadanha, Zezusi hã, ãne: \p — E a hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ'aipisudu, Danho'reptui'wa da. Ma'ãpé, wama asiwasu'u za'ra na. \p Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Danho'reptui'wa na aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'aba wamhã, e te za ãma ĩ̱zaze za'ra wa'wa. Ãté ãma ĩ̱zaze za'ra wa'aba õ di za. \v 68 Duré, ĩ̱zadanharĩ za'ra wa'aba wa'rãmi, te asadanharĩ za'ra wa'aba wamhã, e marĩ te za ĩ̱ma ĩwaihu'u za'ra wa'wa. Marĩ hã ĩ̱ma waihu'u za'ra wa'aba õ di za. \v 69 Tane nherẽ, wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã, wa za oto dama ĩ̱pire na 're ĩ̱nhamra, dama ĩpire uptabi 'rata. Wa za oto ĩsimire niwĩ 're ĩ̱nhamra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata. — Ãne te Zezusi hã tãma siwasu'u za'ra. \p \v 70 Tawamhã te duré siwi sadanha, ãne: \p — E tawamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra na, ma tô 're asi'madâ'â mo. — Ãne te siwi sadanha. \p Taha wa, te duré asa tãma nharĩ za'ra, Zezusi hã: \p — A norĩ wa'wa hã te ĩnharĩ za'ra wa'wa, tane na hã. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 71 Tawamhã te sima nharĩ za'ra: \p — Tâibâ oto. Da te wama ĩwasu'u za'ra zéb zô, wanhimipari za'ra õ di za oto. Wasi'uihâ na wa tô ĩsiwasu'uzé hã wapari za'ra ni. — Ãne te sima nharĩ za'ra, dama ĩpire norĩ hã. \c 23 \s1 Zezusi hã Piratuhu uiwada ĩsabzé wasu'u \r Mateusi 27.1-2, 11-14; Marcusi 15.1-5; Zuwã 18.28-38 \p \v 1 Taha pari, ma tô aihĩni tiwahutu za'ra, Zezusi hã te te siwi saprõni da, Piratuhu u. \v 2 Tawamhã te te ĩtẽme siwi ãwisi wamhã, ma tô siwi wasu'u wasété, ãne: \p — à hã ma tô dawi ro'wa'rutu, tinhimirowasu'u na. Roma ãma danhib'apito ma, rob'uiprazé hã da te tãma 're po'o za'ra mono tõ da, ma tô te te 're da'apa'uwati. Danhib'apito na te duré dama 're siwasu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na, Danho'reptui'wa da. — Ãne te taré Zezusi wasu'u za'ra, Piratuhu ma. \p \v 3 Tawamhã Piratu te Zezusihi ma tinha: \p — E a hã, zudezu norĩ nhib'apito. — Ãne te sadanha. \p Taha wa, ma tô Zezusi hã asa tãma tinha, ãne: \p — Tahata ma tô tane hã ĩ̱'ãma ĩwaihu tô. — Ãne ma tô tizadawa na tãma wa'rã, Zezusi hã. \p \v 4 Tawamhã Piratu te dama tinha, ãne: \p — Ĩwasété na te waihu'u õ di, wasété wa, te ĩwẽ'õzéb da hã. — Ãne te sasedoti ĩpire norĩ ma nharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ me, uburé dama zama. \p \v 5 Tane nherẽ, te mreme tete na asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Tinhimirowasu'u na, ma tô te te dawi 're ro'wa'rutu, tinhimirowasu'u na, daza'rui mono bâ, Zudeza ãma. Darireza ãma, ma tô roti na sãna'rata. Ãhãta ma tô wei wi oto. — Ãne te taré wasu'u za'ra, Piratuhu ma, Zezusi hã. \p \v 6-7 Tawamhã te Piratu hã da'azadanha, damreme te te wapari wa: \p — E ã hã, Darireza hawi te wei mo. — Ãne te da'azadanha. \p — Ĩhe. Ta hawi te wei mo, tiza'rui hawi. — Ãne te asa tãma rowasu'u za'ra ni. \p Apito Erodi te te dama 're ĩroti mono zé, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi hã. Taha wa, Piratu te te wapari wamhã, te tãma 'ru za'ra, Erodihi u te te siwi saprõni da, tame za a'â sãmra wa, Zeruzarẽ ãma. \v 8 Erodi hã Zezusihi wasu'u hã ma tô te te 're wapari. Taha wa, ma tô te te sima 're wẽ u'âsi, Zezusi te te sabu da. Tawamhã, ĩtẽme da te dasiwi ãwisi wamhã, toi uptabi di Erodi hã, titõmo na te te oto 'madâ'â wa. Ĩsõ'a, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã tiwaihu'u pese na te te 'manharĩ da, ma tô aré sima wẽ, Erodi hã. \v 9 Taha wa, ma tô Erodi hã marĩ na sadanharĩ ahâ, Zezusi hã. Tazahã, te te sada'âbâ õ di asa. \v 10 Taha wa, te oto Erodihi u aimasa, sasedoti ĩpire norĩ hã. Rowahutu'wa norĩ me, te ĩtẽme aimasa. Mreme tete sina, ma taré siwi pisutu za'ra, Zezusi hã. \p \v 11 Tawamhã Erodi norĩ hã ma tô Zezusihi ãma tiwa'ẽ za'ra, taré. Tinhib'a'uwẽ norĩ me, ma ãma tiwa'ẽ za'ra, da'wapéi'wa norĩ me. Ma tô ãma tito za'ra. Dasi'ubuzém na ma tô siwi ãma hâiba ubu, ĩwẽ na. Tawamhã Erodi hã te oto dama ti'ru, apâ da te dasiwi saprõni da, Piratuhu u. Taha wa, te apâ siwi saprõ. \v 12 Piratu norĩ hã Erodihi me, te aré 're si'ruiwapari zahuré. Ãhãna, ma tô oto sisawi zahuré. \s1 Zezusi hã da te dasiwi wĩrĩ da, Piratu te te ĩdazazezé wasu'u \r Mateusi 27.15-26; Marcusi 15.6-15; Zuwã 18.39–19.16 \p \v 13 Tawamhã Piratu te sitẽme dazô hâ, sasedoti ĩpire norĩ zô, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ zô. Duré roti'wa norĩ zô, te tihârâ za'ra, ĩsib'a'uwẽ norĩ me, te te ĩtẽme ubumro da. \v 14 Ĩtẽme sihutu wamhã, te tãma nharĩ za'ra: \p — We ĩ̱tẽme asiwi ãwisi aba wi hã, ma tô ãne ĩ̱ma ĩwasu'u za'ra wa'wa: “Ãhã nhimirowasu'u zarina, te oto ro'wa'rutu na 're dahâimana za'ra.” Ãne ma tô ĩ̱ma ĩwasu'u za'ra wa'wa. Taha wa, wa tô asõ'a za'ra wa'aba, sadanharĩ pese aré, ĩwasété zô, ĩwasédé hã ãma sa'ra za'ra wa'aba wa. Tazahã, marĩ hã ãma hâimana õ di, ĩwasédé hã. \v 15 Erodi hã te te duré sadanharĩ wamhã, marĩ hã te te ĩ'manharĩ wasété zé hã te te duré ãma sõpẽtẽ õ di. Taha wa, ma tô we apâ watẽme satõrĩ za'ra, marĩ hã ãma hâimana õ wa. Marĩ te te 'manharĩ wasété õ nherẽ, e niha wa za dama ti'ru, da te dasiwi wĩrĩ da. Mare di. \v 16 Taré wa za da'wapéi'wa norĩ ma 'ru za'ra, te te siwi 're pré'é mono da. Taha parimhã, wa za satõ, apâ morĩ da. — Ãne te Piratu hã tãma nharĩ za'ra. \p \v 17 Pascowa na dasaihurizép sidâpâsi, ma tô Piratu hã dazazém hawi te te 're da'azani, misi si. \v 18 Tawamhã aihĩni te damreme 'rãihâ na tãma nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Da te dasiwi wĩrĩre. Barabasihi si, wama wazere za'ra na apâ. — Ãne te ãma 'mahârâ za'ra ni, Piratu hã. \p \v 19 Barabasi hã dazazéb 're, te dame 're sa. Ĩsimiroti zarina, ma tô dasi'wapé hã watobro, romanu norĩ zada, Zeruzarẽ ãma. Ma tô duré da'maiwĩ, Barabasi hã. Taha wa, ma tô dasiwi sẽrẽ ni, dazazéb 're, sab da. \p \v 20 Piratu hã ma tô sima wẽ, Zezusi hã apâ te te satõrĩ da. Taha wa, te ãne duré dama tinha. \v 21 Tane nherẽ, damreme 'rãihâ na te nasi 'mahârâ za'ra ni, ãne: \p — Wedepo'o nhonhi'rãmi na, da te dasiwi sasõmri, dâ'â da. — Ãne te nasi 'mahârâ za'ra ni. \p \v 22 Tawamhã te Piratu hã duré dama tinha: \p — E marĩ te te 're ab'manharĩ wasété mono bâ. Ĩwasété zô, te sadanharĩ wamhã, marĩ hã ãma hâimana õ di. E niha wa za bété taré dama ti'ru, da te dasiwi wĩrĩ da. Mare di. Taré wa za ti'ru, da te dasiwi 're pré'é mono da. Taha parip si, te za mo, ĩ̱zadawa para. — Ãne Piratu te dama tinha. Si'ubdatõ oto ĩmreme hã. \p \v 23 Tane nherẽ, te aihĩni norĩ hã ãma sé za'ra, mreme 'rãihâ na, ãne: \p — Wedepo'o nhonhi'rãmi na sa'o, dâ'â da. — Ãne te nasi 'mahârâ za'ra ni. Taha wa, Piratu ma tô oto dawapa. \v 24 Da te tiwi ĩwaptẽrẽzéb uwaibaba, ma tô pisutu, wedepo'o nhonhi'rãmi na sa'o da, Zezusi hã, dâ'â da. \v 25 Da te dasima ĩwẽ za'ra zéb uwaibaba, ma tô dama ti'ru, aibâ, da te wazere da, dazazém hawi watobro da, apâ morĩ da. Aibâ nhimiroti zarina, ma tô dasi'wapé hã watobro aré, romanu norĩ zada hã. Ma tô duré da'maiwĩ, aibâ hã. Taha wa, ma tô sẽrẽ ni, dazazéb 're, sab da. Tawamhã Piratu te oto ti'ru, Zezusi hã te te siwi âri da da'wapéi'wa norĩ hã, da te dasima ĩwẽ za'ra zéb uwaibaba, te te tãma 'manharĩ za'ra da, Zezusihi ma. \s1 Zezusi hã, wedepo'o nhonhi'rãmi na dâ'â da, da te dasiwi ĩsasõmrizé wasu'u \r Mateusi 27.32-44; Marcusi 15.21-32; Zuwã 19.17-27 \p \v 26 Tawamhã Zezusi hã te oto siwi saprõ, ĩdâ'âzéb u. Te te siwi saprõni ré, ma tô buru hawimhã aibâ hã da'razâ. Aibâ nhisi hã, Sima na ĩsisi hã. Simahã za'ru nhisi hã, Sireni na. Te te da'razâri wa, ma tô siwi pa'â, da'wapéi'wa norĩ hã. Ĩsisé ma tô tãma hiri za'ra wedepo'o nhonhi'rãmi hã, Zezusihi zarina te te âri da. Taha wa, te ĩsarina ti'â. \p \v 27 Tawamhã da'ahâ na te Zezusihi zarina ai'aba'ré ni. Pi'õ zama, te dame ai'aba'ré, wawa sina. Zezusihi ãma pẽ'ẽzé uptabi za'ra wa, te 'ry'ry. \v 28 Taha wa, Zezusi hã ma tô ĩtẽme aipi'ra za'ra, pi'õ norĩ u, te te tãma nharĩ za'ra da, ãne: \p — Pi'õ norĩ, Zeruzarẽ ãma 're ai'ubumroi wa'aba mono norĩ hã, ĩ̱zô ai'ry'ry wa'aba tõ. Ãté asisô si, te za 're ai'ry'ry wa'aba mo, ai'ra norĩ zô zama. \v 29 Niwapsi dama 're rowasété za'ra mono di za. Taha wa, te za nharĩ za'ra ni, ãne: “Pi'õi 'ra'õ norĩ ma si, 're rowẽ za'ra mono di za, duré niwa ai'uté te te ĩwapsõmri za'ra õ norĩ ma zama.” Ãne te za nharĩ za'ra ni. \v 30 Duré dama rowasété wapsi, ẽtẽ 'rãihâ ma, te za tasi'ru za'ra ni, danhisiwi waptã'ã da, te te da'uprosi da. Duré sa'a ma, te za tasi'ru za'ra ni, te te dazuwa za'ra da. \v 31 E marĩ da, wa tô romhâ ré aima rowa'õtõ za'ra wa'wa. Ãhãna, mi wapti'i ré, te za oto rowasédé hã ĩ̱ma 'manharĩ za'ra ni. Mi hã 'ré wamhã, e niha za bété. Dama 're rowasété uptabi za'ra mono di za. — Ãne te Zezusi hã pi'õ norĩ ma nharĩ za'ra. \p \v 32 Zezusihi me, te aibâ norĩ hã dasiwi saprõni zahuré ni, ĩsiré dâ'â zahuré da, ta norĩ hã. Rowasété 'manharĩ'wa zahuré, aibâ norĩ hã. \v 33 Tawamhã ma tô oto ãwisi za'ra, Da'rãihi na romnhisi u. Tame ma tô siwi sasõ Zezusi hã, wedepo'o nhonhi'rãmi na dâ'â da. Ma duré rowasété 'manharĩ'wa norĩ hã ĩsiré sasõmri zahuré ni. Te ãma aiwa'aba zahuré, ĩsimire niwĩ, duré ĩsimi'e niwĩ. \p \v 34 Tawamhã Zezusi hã te Timama ma tinha, ãne: \p — Ĩ̱mama, da'ãma 'madâ'â õ di za, da te ĩ̱ma ĩ'manharĩ wasété za'ra zé hã. Da te dasiwi ĩ̱waihu'u ãna, ma tô ĩ̱ma 'manharĩ wasété za'ra ni. — Ãne te Timama ma tinha, Zezusi hã. \p Tawamhã ẽtẽ zapotore ĩ'ui'éré ré hã ma tô nasi sima sãmra, Zezusihi uzazéb zô. Taha zarina, ma tô sima ãma aipé. \v 35 Zezusi norĩ hã simnhatã ré, te zudezu norĩ hã ĩ'rata asimro, te te 'madâ'â za'ra da. Taha wa, te roti'wa norĩ hã sima nharĩ za'ra, ãne: \p — Ma tô te te 're da'anho'reptu aré. Tô sena Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te pisutu wamhã, ma'ãpé sisõ'reptu. — Ãne ma tô ãma tiwa'ẽ za'ra. \p \v 36 Da'wapéi'wa norĩ zama, ma tô ãma tiwa'ẽ za'ra. Tawamhã ma ĩtẽme ai'ré za'ra, te te tãma wẽ za'ra da, uwa 'ru 'rãi wa'u ĩsé hã, ĩwa'âbâ syry hã. \v 37 Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — A hã zudezu norĩ nhib'apito wamhã, ma'ãpé asisõ'reptu na. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, da'wapéi'wa norĩ hã. \p \v 38 Zezusihi 'rãi uwaibaba, te ãma ĩrob'ui'éré ré hã da'o. “à hã, zudezu norĩ nhib'apito.” Ãne ãma ĩrob'ui'éré hã. \p \v 39 Tawamhã rowasété 'manharĩ'wa hâiba amo hã te tãma tinha, ãne: \p — A hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te aipisutu wamhã, ma'ãpé asisõ'reptu na. Wa norĩ zama, wanho'reptu na. — Ãne te Zezusihi ma tinha, wa'ẽ sina. \p \v 40 Taha wa, ma ĩsiré hã ãma sadapsisi, ãne: \p — Tô'ã. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimihâzé, asima pipa ã bâ, ma tô tane tãma ĩnha. Wa norĩ hã wa wasiré waza'o ni, apito nhimiwada'uri zarina. Taré, da te wama rob'manharĩ õ di, dasiwi. \v 41 Wa norĩ hã wawasété wa, ma tô wama rob'manharĩ ni. Tazahã, ã hã marĩ hã te te dama 'manharĩ wasété õ di. — Ãne te tãma tinha. \p \v 42 Taha wa, te Zezusihi ma tinha, ãne: \p — Zezusi, ĩ̱'ãma aipo're pu'u za, Danhib'apito na apâ we aimorĩ wamhã. — Ãne te Zezusihi ma tinha. \p \v 43 Taha wa, te Zezusi hã asa tãma tinha, ãne: \p — Tô sena wa za aima waihu'u. à bâtâ na te za ĩ̱'rata 're asãmra mo, rowẽ uptabi ãma. — Ãne ma tô aibâ ma ropisutu, Zezusi hã. \s1 Zezusihi dâ'âzé wasu'u \r Mateusi 27.45-56; Marcusi 15.33-41; Zuwã 19.28-30 \p \v 44 Tawamhã ma tô ti'abzuma oto. Abzuma wamhã, ma tô tirobra, daro mono bâ. Bâdâ siprazéb u, te oto robra si nomro. \v 45 Bâdâ sipra wi, ma tô zazahâ hã hâihaipo'o, 'ri 're wa'wa nhitobzé hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma hã. \v 46 Taha wa, ma tô Zezusi hã Timama ma tinha, mreme 'rãihâ na: \p — Ĩ̱mama. Ãhãta, wa za ĩ̱pẽ'ẽzani hã aima tisõ, asib'rata. — Ãne te si'mahâ, mreme 'rãihâ na. Tawamhã awa'awi ma pẽ'ẽ hai'utõ oto. \v 47 Tawamhã aibâ hã ma tô ãma rob'madâ, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã, romanu hã. Te te ãma rob'madâ'â wamhã, te ãma tiwata, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma. Ãne te tinha: \p — Nare õ hã, aibâ 're ĩmorĩ wẽ tô. — Ãne te tinha. \p \v 48 Tawamhã da'ahâ na ma tô tasi'rã'õtõ ni, da te ãma rob'madâ'â za'ra da. Tawamhã Zezusi hã dâ'â wi, te 'ri tẽme apâ ai'aba'ré ni, dawawa sina. Ãma dapẽ'ẽzé uptabi za'ra di. \v 49 Zezusihi zawi pese'wa norĩ hã, romhâ na ma tô ãma 'madâ'â za'ra. Pi'õ norĩ zama, te romhâ na ãma 'madâ'â za'ra, Darireza hawi ĩsarina ĩsi'aba'ré norĩ hã. \s1 Zezusi da te ĩsẽrẽzé wasu'u \r Mateusi 27.57-61; Marcusi 15.42-47; Zuwã 19.38-42 \p \v 50-51 Aibâ hã te 're hâimana, Zuzé na ĩsisi hã. Arimateza na ĩsa'ru nhisi hã, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Aibâ hã ĩwẽ. Hâimana wẽ uptabi di, dama. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb zô, te 're simipari u'âsi. Ta hã, roti'wa ĩpire. Zudezu norĩ ma roti'wa ĩpire norĩ siré, te 're simasisi. Tazahã, Zezusi te te siwi âri da, te te sima ãma roti za'ra wamhã, te te ãma dazazei õ di. \v 52 Zezusi hã dâ'â wamhã, te oto Piratuhu u mo Zuzé hã, Zezusihi hâiba hã te te tiwi waptẽrẽ da. \v 53 Taha wa, ma tô ãma saze, Piratu hã. Taha wa, ma tô si'ra, wedepo'o nhonhi'rãmi hawi, Zuzé hã. Te te si'rai wamhã, ma tô hâiba ubu, zazahâ ĩhâirã na. Taha pari, ma tô tisẽ, ab're wa, ẽtẽ zahâpâ ab're sirõmo wa. Tame ma tô Zezusihi hâiba hã tisẽ, da te ĩwa ĩda'manherẽ'õ wa. \v 54 Ãhã romhuri 'rãsutu na ma tisẽ. Romhutu na te za zudezu norĩ hã romhuri zahârizé hã 'madâ'â za'ra. \p \v 55 Tawamhã Zuzé hã ab're u morĩ wamhã, ma tô pi'õ norĩ hã ĩsarina ai'aba'ré. Zezusihi zarina, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi we ĩsi'aba'ré, pi'õ norĩ hã. Tawamhã ab're hã ma tô sabu za'ra. Duré Zezusihi hâiba, Zuzé te te ĩsẽrẽzé hã ma tô sabu za'ra. \v 56 Tawamhã 'ri tẽme te apâ ai'aba'ré. Taha wa, ma tô marĩ hã sada wa'u za'ra, wedewa'u ĩsadaze hã, te te siwi ãma hâiba u'ré da. Romhuri zahârizém na hã ma tô tiwa'utu za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutuzéb zarina. \c 24 \s1 Zezusi hã, Ĩmama te te ĩhâiwa'utuzé wasu'u \r Mateusi 28.1-10; Marcusi 16.1-10; Zuwã 20.1-10 \p \v 1 Dumidu na rowa'a wi, te pi'õ norĩ hã ai'aba'ré, ab're u. Marĩ wa'u te siré âri za'ra, ĩsadaze hã. \v 2 Ab're u sihutu wamhã, ẽne ma tô 'madâ'â za'ra, ab're nhitobzé hã. Sitob õ di oto. Ni'wa hã ma tô ab're nhiti pi'ra. \v 3 Tawamhã sisisi wamhã, te te sãmri za'ra õ di, Wanhib'apito Zezusihi hâiba hã. Robaba di. \v 4 Te te waihu'u za'ra õ wa, te ãne sima rosa'rata za'ra: \p — E niha ab're hã baba di. E mahãta ĩhâiba. — Ãne te sima sô amrami za'ra. Tawamhã aibâ norĩ hã maparane ma ĩtẽme aima'wa. Ĩ'uza hã ma ai'ubuzi zahuré. \v 5 Taha wa, ma tô pi'õ norĩ hã tãma tipahi za'ra. Pahi te, ma tô aiwẽ'ẽ za'ra, ti'ai u. Taha wa, te ãne tãma nharĩ za'ra, pi'õ norĩ ma: \p — E niha da, te ĩhâiba zô ĩrob'madâ'â za'ra wa'wa, adâ'â 'ru ãma. Apâ ma tô hâiwa'udu. \v 6-7 Ãme nomro õ di oto. Ma tô hâiwa'udu. Darireza ãma 're sãmra mono ré, ma tô romhâ ré aima siwasu'u sirõmo za'ra wa'wa aré, ãne: “Wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã te za dama ĩ̱nhomri ni, aibâ ĩwasété norĩ ma. Wedepo'o nhonhi'rãmi na te za dasiwi ĩ̱zasõmri ni, ĩ̱dâ'â da. Bâdâ maparane ĩ̱'ãma si'utõrĩ õ ré, wa za apâ hâiwa'udu.” Ãne ma tô romhâ ré aima siwasu'u sirõmo za'ra wa'wa. — Ãne ma tô Zezusihi mreme na ãma po're pu'u za'ra, aibâ norĩ hã. \p \v 8 Taha wa, ma tô pi'õ norĩ hã ãma tipo're pu'u za'ra, Zezusihi mreme na. \fig |src="cn01853B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="LUK 24.8" \fig* \v 9 Taha pari, te ab're hawi apâ ai'aba'ré, ĩsazei'wa norĩ u. Aibâ 11 na ĩhâiba za'ra norĩ ma, ma tô rowasu'u pese za'ra, Zezusihi siré 're ĩnomro mono norĩ ma. Ĩsiré ĩsi'ubumro norĩ ma zama, ma tô tãma rowasu'u pese za'ra. \v 10 Pi'õ norĩ nhisi hã, ãne: Mariza Madarena, duré Zuwãna, duré Mariza, Ti'aduhu na. Ta norĩ hã ĩsiré pi'õ norĩ me, ab're u ĩsi'aba'ré hã, te Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ ma rowasu'u pese za'ra. \v 11 Tane nherẽ, ĩsimirowasu'u na te te saze za'ra õ di, taré newa. \v 12 Tane nherẽ, Pedru hã ma tô wahudu, ab're u wara da, te te sabu da. Ab're u wisi wamhã, ma tô sô aiwẽ'ẽ, te te sô rob'madâ'â da. Sô siwẽ'ẽi wamhã, ĩ'ubuzéb si, ma tô sabu. Taha wa, ma tô apâ mo 'ri tẽme, tob'uzu sina, marĩ hã ĩhâimana na. \s1 Emausi u, ĩsazei'wa norĩ nebzé wasu'u \r Marcusi 16.12-13 \p \v 13 Tawamhã tô taha bâtâ na te tineb zahuré, Emausi na 'ri wa'õtõ nhisi u, Zezusihi zazei'wa norĩ hã. Zeruzarẽ hawi te tineb zahuré, 'ri wa'õtõ u. Zeruzarẽ hawimhã, 10 na ti'ai pibuzé hã, Emausi u hã. \v 14 Nep sina, ma tô te te sima rowasu'u zahuré, uburé marĩ hã ĩwairébé mono na. \v 15 Te te sima rowasu'u zahuré mono ré, duré ãma sisada'âbâ zahuré mono ré, ma tô Zezusi hã ãma tiwisi zahuré. Te oto ĩme timorĩ zahuré. \v 16 Titõmo na ma tô 'madâ'â zahuré. Tane nherẽ, te te waihu'u zahuré õ di, ni'wa newa. \v 17 Tawamhã Zezusi te sadanharĩ zahuré, ãne: \p — E marĩ, te asima ĩwasu'u wa'aba mo, bâdâdi na ane wa'aba sina. — Ãne te sadanharĩ zahuré. Taha wa, ma tô mazahâri zahuré. Ubu pire zahuré di. \v 18 Tawamhã ma tô ĩhâiba amo hã sadanha, Tezopasi na ĩsisi hã: \p — Zeruzarẽ ãma 're asãmra mono nherẽ, e aiwétési aima ĩsa'rese õ, ã nimosi marĩ hã ĩwairébé mono hã. — Ãne te sadanha, Tezopasi hã. \p \v 19 Taha wa, ma tô Zezusi hã asa sadanharĩ zahuré: \p — E marĩ, wairébé mono bâ bété. — Ãne te sadanharĩ zahuré. \p — Zezusi, Nazaré hawi ĩmorĩ ma, ma tô rob'manharĩ wasété za'ra ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, te 're mo aré. Tiwaihu'u pese na ma tô marĩ hã te te dama 're ab'manharĩ aré, ĩwẽ hã. Duré mreme pire na, te 're mo. Ãne na ma tô waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ãne na hã uburé ma tô waihu'u za'ra ni. \v 20 Tane nherẽ, wa'madâ'â'wa norĩ hã sasedoti ĩpire norĩ hã ma tô danhib'apito u siwi saprõ. Roti'wa norĩ dama ĩpire norĩ me, ma tô ĩtẽme siwi saprõ, te te dama 'ru za'ra da, da te dasiwi wĩrĩ da. Taha wa, ma tô ĩsimiwada'uri zarina, dasiwi sasõmri ni, wedepo'o nhonhi'rãmi na dâ'â da. \v 21 Izarazéhé nhihudu norĩ hã, danhimiwada'uri na oto 're wahâimana za'ra mono tõ da, te te 're wa'apawapto mono da ne, wa tô 're wanhimnhasi za'ra aré. Ãhãna bâdâ maparane ma tô ãma ne, da te ĩwĩrĩzém na hã. \v 22-23 Ni'wam norĩ hã pi'õ norĩ hã ma tô ai'aba'ré ab're u, wasiré ĩsazei'wa norĩ hã. Tane nherẽ, te te siwi sãmri za'ra õ di, ĩhâiba hã. Ab're hã baba na, ma tô sô sabu za'ra. Apâ sihutu wamhã, ãne te wama rowasu'u za'ra: “'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa norĩ si, wa tô wasiwi 'madâ'â za'ra ni, hâiwa hawi we ĩne hã. Zezusi hã, u, dâ'â õ di. Te u, oto 're mo. Ãne ma tô wama rowasu'u zahuré.” Ãne te pi'õ norĩ hã wama rowasu'u za'ra. Taha wa, wa tô ãma watob'uzu za'ra ni, ĩsimirowasu'u za'ra na hã. \v 24 Taha wa, ma tô wasiré norĩ hã 'mane, pi'õi wa'rãmi, ab're u. Te te robzabu zahuré wamhã, ab're hã baba na ma tô duré sabu zahuré, pi'õ norĩ nhimirowasu'u zarina. Te duré wama rowasu'u za'ra, Zezusihi hâiba hã te te ĩsãmri zahuré õ na. — Ãne te tãma rowasu'u zahuré, Zezusihi ma, Tezopasi norĩ hã. \p \v 25-26 Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ zahuré, ãne: \p — E niha bété, waihu'u su'u aba õ di, sazei aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimirowasu'u mono bâ, Danho'reptui'wa na rob'ui'éré hã. Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã te za a'â robzépata, rowasédé, da te tãma 'manharĩ wamhã. Taha parip si, te za rowẽ ãma 're sãmra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma ĩpisutuzéb uwaibaba. — Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u zahuré, sõ'awi tãma siwasu'u zahuré õ nherẽ, Danho'reptui'wa na. \p \v 27 Romhâ ré, ma tô ĩwana Danho'reptui'wa na rob'ui'éré za'ra ni. Tawamhã Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré na, te oto tãma rob'rãzarõtõ zahuré. Taha pari, uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ, te te ãma ĩrob'ui'éré za'ra na, te tãma rob'rãzarõtõ zahuré. \p \v 28 Tawamhã ma tô rob'umhutu za'ra oto, 'ri wa'õtõ u hã, Emausi u hã. Zezusi hã te aré tiwi timorĩ waré zahuré. \v 29 Taha wa, ma tô tãma nharĩ zahuré, tiwi morĩ zahuré tõ da: \p — Wa'rata asãmra a'â. Ma tô wawi tihâiwahâ. Te za wawi tirobra. — Ãne te tãma nharĩ zahuré. \p Taha wa, ma tô ãzé 'ri para u, ĩ'rata sãmra zahuré da, a'â. \v 30 Tawamhã ĩ'rata te tinhamra zahuré, siré saihuri da. Sãmra wamhã, ma tô ĩ'u'ẽne hã ti'â, Zezusi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tiwata, sõpru wa. Taha pari, ma tô te te wẽ'ẽ, ĩ'u'ẽne hã. Ma tô tãma sõmri zahuré. \v 31 Taha wa, ma tô oto waihu'u zahuré, Zezusi hã. Tazahã, ma tô tiwi aimani zahuré. \v 32 Taha wa, te ĩsa'u sima rowasu'u zahuré, ãne: \p — Bâdâdi na we te te wama rowasu'u mono ré hã, e watoi õre, wapẽ'ẽ 'remhã. Wato sina, wa we wa te wapari. Wapari ze ti. — Ãne te sima rowasu'u zahuré. \p \v 33 Tawamhã awa'awi, ma tô tiwahutu zahuré, Zeruzarẽ u neb da apâ. Simasisi wamhã, ma tô Zezusihi siré norĩ hã sabu za'ra, 11 na ĩhâiba za'ra hã. 'Ri para, te siré ai'ubumro, ĩsazei'wa norĩ me. \p \v 34 — Tô sena, ma tô Wanhib'apito hã hâiwa'udu. Simahã ma, ma tô sihâi'ré. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra, datẽme ĩsimasisi norĩ ma. \p \v 35 Tawamhã Wanhib'apito, bâdâdi na ĩtẽme ĩwisi zahuré na, ma tô asa dama rowasu'u zahuré, ĩsazei'wa norĩ ma. Duré, Wanhib'apito te te ĩwaihu'u zahuré zém na, ma tô siwasu'u zahuré. Ĩ'u'ẽne te te tãma ĩwẽ'ẽ zahuré na, ma tô duré Wanhib'apito hã waihu'u zahuré. Ãne na ma tô siwasu'u zahuré, Zezusihi zazei'wa norĩ ma. \s1 Zezusi hã, tizazei'wa norĩ ma, ĩsihâi'rézé wasu'u \r Mateusi 28.16-20; Marcusi 16.14-18; Zuwã 20.19-23; Atusi 1.6-8 \p \v 36 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ ma, te te rowasu'u zahuré ré, ma tô Zezusi hã ĩwa'wa tizab za'ra. Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Rowẽ na 're aihâimana za'ra wa'aba mono. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 37 Tawamhã dahâiba warõ newa, ma tô tãma tipẽ'ẽwara za'ra. \v 38 Taha wa, te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E marĩ da, ma tô ĩ̱ma aipẽ'ẽwara za'ra wa'wa. E marĩ da, ma tô ĩ̱wawã za'ra wa'wa, ĩ̱hâiwa'utuzém na. \v 39 Ĩ̱nhib'rada, 'madâ'â za'ra wa'aba. Duré ĩ̱para hã 'madâ'â za'ra wa'aba. Ma'ãpé oto ĩ̱zaze za'ra wa'aba. Wa hã tô, Zezusi. Dahâiba warõ hã nhi õ di, duré hi õ di. Wa hã ĩ̱nhi ré hã, duré ĩ̱hi ré hã. Ma'ãpé asib'rata na ĩ̱'upi za'ra wa'aba, tô sena ĩ̱zaze za'ra wa'aba da. \v 40 — Ãne ma tô Zezusi hã tãma si'ru za'ra. Taha wa, ma tô tinhib'rada hã tãma sõ'a za'ra, duré tipara hã. \v 41 Ĩmreme te te wapari za'ra wamhã, te 're to za'ra, tipẽ'ẽ na. Tãma rowẽ uptabi za'ra di. Tane nherẽ, Zezusi hã hâiwa'utu õ newa, te te ãma saze za'ra õ di. Taha wa, mrab zô te sadanharĩ za'ra oto, Zezusi hã: \p — E mra, te aima tihâimana za'ra wa'wa. — Ãne te sadanharĩ za'ra. \p \v 42 Tawamhã syry na ma tô tãma sõmri za'ra, tepe zebre hã. \v 43 Tawamhã ma ti'â, te te 'rẽne da, ĩsõ'a za'ra. \v 44 Taha wa, te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Romhâ ré wa tô aima rowasu'u za'ra wa'wa, ai'rata 're ĩ̱nhamra za'ra wa'aba mono ré hã, marĩ hã za ĩ̱zô ĩwairébé mono na, Mozésihi nhimi'ui'éré zarina, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré zarina, duré ĩsõ're na rob'ui'éré zarina. — Ãne te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra. \p \v 45-46 Tawamhã ma tô ãne tãma waihu'u za'ra, ĩbaihâ na rob'ui'éré zarina: \p — Romhâ ré ma tô ãne ĩ̱'ãma rob'ui'éré za'ra ni: “Danho'reptui'wa te za robzépata za'ẽtẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã. Tane nherẽ, bâdâ maparane ãma si'utõrĩ õ ré, te za hâiwa'udu apâ, ab're hawi. \v 47 Duré, te za ĩwasu'uwẽ na ĩsadawa para te te 're dapo're pu'u za'ra, ãne: ‘Dawasédé hã te za da te 're rẽme pese za'ra. Tawamhã te za te te dama 're apari dawasédé hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã.’ Ãne te za ĩwasu'uwẽ na uburé te te ãma 're dapo're pu'u za'ra, daro mono bâ. Zeruzarẽ ãma ĩsãna'rada hã za.” Ãne ma tô duré romhâ ré ãma rob'ui'éré za'ra, ĩbaihâ na hã. \v 48 A norĩ wa'wa hã ma tô ĩ̱'ãma ĩ'madâ'â za'ra wa'wa, ĩ̱dâ'âzé hã. Duré ĩ̱hâiwa'utuzé hã ma tô ĩ̱'ãma ĩwaihu'u za'ra wa'wa. Taha wa, te za ĩ̱wasu'u wẽ'wa, 're anomro aba mo. \v 49 Wa hã wa za we atẽme satõrĩ za'ra wa'wa, Ĩ̱mama te te aima ĩropisutu za'ra wa'aba zéb zarina. Taha wa, te za a'â 'ri ahâ ãma sô asimipari za'ra wa'wa, hâiwa hawi te we atẽme ĩsatõrĩ za'ra wa'aba zéb u, ĩ̱waihu'u pese na 're ĩ̱morĩ ne, 're anomro aba mono da. — Ãne te Zezusi hã tãma nharĩ za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma. \s1 Zezusi hã, hâiwa u ĩmorĩzé wasu'u \r Marcusi 16.19-20; Atusi 1.9-11 \p \v 50 Tawamhã Zezusi hã ma tô tisiré 're ĩnomro mono norĩ hã te te simro, 'ri ahâ nhiti, Betãnha na 'ri wa'õtõ nhisi u. Tamomo te te rob'umhutu za'ra wamhã, ma tô tinhib'rada hã wahutu, tisi hawimhã, ĩwẽ hã te te tãma sõmri za'ra da, Zezusi hã. \v 51 Tawamhã taha ré, ma tô tiwi timorĩ za'ra. Ĩmama hã ma tô tiwi âri za'ra, hâiwa u. \v 52 Tawamhã ĩsa'u, te Zezusihi ãma tiwata za'ra, hi'rãtitõ. To sina, te apâ ai'aba'ré, Zeruzarẽ u. \v 53 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma, te 're si'ubumroi u'âsi, 'ri 'wawi wa'ra 're, ãma 're wata u'âsi za'ra mono da.