\id ACT - - Xavánte NT -Brazil 2004 (DBL -2013) \h ATUSI \toc1 Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ nhimiromhuri na rob'ui'éré \toc2 Atusi \toc3 At \mt1 Atusi \mt2 Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ nhimiromhuri na rob'ui'éré \imt1 Ĩbaihâ wasu'uzé \ip à ĩbaihâ na Rucasi hã ma tô ãma rob'ui'éré. Zezusihi mreme wapari'wa norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã za we te te ĩtẽme ĩsi'ra za'ra zéb zô, ĩsimipari za'ra na hã ma tô ãma rob'ui'éré. Zezusi hã ti'ai ãma oto 're morĩ õ di. \ip Capituru 1 ãma hã Rucasi ma tô wasu'u, Zezusi hã hâiwa u apâ ĩmorĩzém na hã. Capituru 2 ãma ma tô duré wasu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ĩsazei'wa norĩ pẽ'ẽ mono bâ oto ãma 're ĩsõrõwa za'ra mono na hã. Capituru 3 hawimhã ĩbaihâ 'rãsutu u hã ma tô wama rowasu'u za'ra, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ nhimiromhurizém na hã, daro mono bâ Zezusihi wasu'uwẽ hã te te dama 're wasu'u za'ra mono ré, marĩ hã sada 're ĩhâimana za'ra mono zém na hã. \ip Cristuhu wasu'uwẽ na hã Zeruzarẽ 're, ma tô zudezu norĩ ma ãma rowasu'u na'rata za'ra ni. Taha pari, ma tô samaritanu norĩ nhipti'ai u hã ãma ropé ni. Ta hawimhã zudezu'õ norĩ u, ma tô duré te te ropé oto, Zezusi hã zudezu norĩ u si we morĩ õ wa. \c 1 \p \v 1-2 Tezopiru, wa hã Rucasi, ĩ̱nhimi'ui'éré 'rata na wa tô aima rob'ui'éré pa, Zezusi 're ĩmorĩzém na. Ti'ai ãma 're morĩ ré hã ma tô te te 're da'apawapto. Ma tô duré te te dama 're arowahutu. Ĩsãna'rata hawimhã, ĩ'rãsutu u wa tô aima ãma rob'ui'éré. Hâiwa u ĩmorĩzé wasu'u na wa tô duré aima rob'ui'éré pa. \p Tawamhã hâiwa u morĩ õ ré, ma tô tizadawa wasu'u'wa norĩ ma rob'ru za'ra, te te sima ĩwẽ za'ra zéb uwaibaba, sô ĩhârâ za'ra norĩ ma. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ré, 're morĩ wa, ma tô ĩsadawa para tãma rob'ru za'ra, te te duré ãma 're dapawaptob za'ra mono da, duré ĩwasu'uwẽ te te dama 're wasu'u za'ra mono da, ĩsine. Ãhãna wa za duré aima rob'ui'éré, hâiwa u morĩ za'u si, te te 're ĩpawaptob za'ra mono zé wasu'u na hã. \s1 Zezusi hã tizadawa wasu'u'wa norĩ ma, nasi ĩsihâi'rézé wasu'u \p \v 3 Zezusi hã dâ'â nherẽ, hâiwa'utu wamhã, tihâiba na u'âsi te nasi tãma sihâi'ré za'ra, tizadawa wasu'u'wa norĩ ma hã. Nasi ĩtẽme ĩsihâi'ré za'ra zém na hã, 40 na ma tô bâdâ hã ãma ne. Tô sena, Zezusi hã hâiba ré za oto apâ 're ĩmorĩ na te te ãma waihu'u za'ra da, te nasi ĩtẽme sihâi'ré za'ra, taré newa, te te siwi ãma wawã tõ za'ra da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na ma tô duré tãma rowasu'u za'ra. \v 4 Tawamhã nimahã bâtâ na ĩ'rata sãmra za'ra ré, te tãma roti za'ra, Zeruzarẽ ãma simipari sina a'â hâimana za'ra da. Ãne te tãma roti za'ra, Zezusi hã: \p — Ĩ̱mama, te te aima ĩropisutu za'ra wa'aba zéb zô asimipari za'ra wa'aba za a'â. Te te ĩropisutuzé hã wa tô aima wasu'u za'ra wa'wa. \v 5 Zuwã Batita hã ma tô â uptabi na si te te 're da'ahâiba ubu, â dawabzuri te te dama 're ab'manharĩ mono wamhã. Ãnei õ di za oto, a norĩ wa'wa hã. Ai'ãma 're ronomro za'ra wa'aba mono õ ré, te za oto 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Tipẽ'ẽzani na te te 're aihâiba ubu za'ra wa'wa, ĩré 're anomro u'âsi aba mono da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 6 Tawamhã siré si'ubumroi ré, te siwi sadanha, ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã: \p — Wanhib'apito, e tawamhã, ãhãna te za wama asi'apito za'ra, Izarazéhé nhihudu norĩ ma hã warob 're duré wama 're roti mono da, wahi'rada Dawi hã te te dama 're ĩroti mono ne hã, romanu norĩ te te 're wawada'uri za'ra mono tõ da. — Ãne te siwi sadanha. \p \v 7 Tawamhã Zezusi te asa tãma nharĩ za'ra: \p — Ĩ̱mama ma si waihu'u pese di. Taha si ma tô bâdâ hã sima pisutu pese, te te dama ãma ĩ'uwaimramizéb da hã. A norĩ wa'wa hã bâdâ hã waihu'u za'ra wa'aba da, Ĩ̱mama te te aima pisutu za'ra wa'aba õ di, te te dama ãma ĩ'uwaimramizéb da hã. \v 8 Tane nherẽ, te za Tipẽ'ẽzani hã we aima sõmri za'ra wa'wa. Tawapsi, te za tiwaihu'u pese na asiptete za'ra wa'wa, dama 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'aba mono da. Tawamhã te za tô dama 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'aba mo, Zeruzarẽ na 'ri nho'õmo nhisi ãma. Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma te za duré dama 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'aba mo, daza'rui mono bâ, Samariza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma zama. Uburé daza'rui mono bâ romhâ na zama te za oto dama 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra wa'aba mo. — Ãne te tãma roti za'ra. \s1 Zezusi hã hâiwa u ĩmorĩzé wasu'u \p \v 9-10 Tawamhã tizadawa wasu'u'wa norĩ ma, te te tãma roti za'ra pari, ma tô Ĩmama hã tiwi âri za'ra, ĩsõ'a za'ra, hâiwa u morĩ da oto, Zezusi hã. Morĩ ré, te te siwi sawẽrẽ za'ra. Tawamhã hâiwa'a 'rowi ma tô tiwi tizébré za'ra oto. Te te siwi sãmri za'ra õ di oto. Tawamhã hâimo te te siwi sawẽrẽ mono ré, aibâ norĩ hã ma tô sa'rese ãna aima'wara zahuré, ĩsababab za'ra, uza hâirã ré. \v 11 Tawamhã ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Darireza ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ, e marĩ da, te aimasap sina, hâimo ãma ĩsawẽrẽ za'ra wa'aba mo. Zezusi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, hâiwa u te te aiwi ĩ'âri za'ra wa'wa hã, ta hã te za wei apâ mo. Hâiwa u ãma morĩ ré, ma tô ĩsawẽrẽ za'ra wa'aba mo. Hâiwa u ãma aiwi ĩmorĩ aba ne, te za wei apâ mo. — Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra, hâiwa hawi romhuri'wa norĩ hã. \s1 Zeruzarẽ ãma Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ, nasi ĩsi'rã'õtõzé wasu'u \p \v 12 Tawamhã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã te oto apâ ai'aba'ré, Oriwera na ẽtẽ 'rãihâ nhisi hawi, Zeruzarẽ na 'ri nho'õmo nhisi u. Ta hawimhã, Zeruzarẽ u hã misi na ti'ai pibuzé hã. \v 13 Ma tô oto aihutu, Zeruzarẽ u. Sihutu wamhã, 're ĩdanhimi'wara mono zéb u te oto ai'aba'ré. Hâimo te sai'uri za'ra, tisi'ubumrozéb u sisisi da, 'ri nhisi u. Ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã ãne ĩsisi za'ra hã: Pedru hã, duré Zuwã hã, duré Ti'adu hã, duré Ãdéré hã, duré Piripi hã, duré Tome hã, duré Batoromezu, duré Mateusi, duré Apezuhu 'ra Ti'adu na ĩsisi hã, duré Sima hã zeroti norĩ me aré 're ĩmorĩ hã, duré Zudasi Ti'aduhu 'ra hã. Ta norĩ hã ma tô hâimo sai'uri za'ra. \v 14 Tawamhã awẽ sidâpâsi te nasi si'rã'õtõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme zusi da nasi, Zezusihi no norĩ me, duré ĩna zama Mariza na ĩsisi hã aimawi pi'õ norĩ me zama. \s1 Mati'asi hã Zudasihi nhowa're're, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutuzé wasu'u \p \v 15 Tawamhã bâdâ hã siwaptom na ãma ne pari, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã si'rã'õtõ, 120 na ĩhâiba za'ra hã. Tawamhã Pedru hã ma tô wahudu hâiwi, te te tãma rowasu'u za'ra da. Ãne te tãma rowasu'u za'ra: \p \v 16-20 — Wasiré Zezusihi zazei'wa norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. Zudasihi wasu'u na wa za aima rowasu'u za'ra wa'wa. Duréihã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô Zudasi hã waihu'u siro, romhâ ré. Taha wa, Dawihi ma, ma tô tinha, dama roti'wai ma, te te ĩwaihu'u sirõmo zém na te te ãma rob'ui'éré da. Tawamhã Dawi hã ma tô Zudasihi ãma rob'ui'éré siro, poto õ ré. Ãne ĩbaihâ na ãma ĩrob'ui'éré hã: “Ĩsõrõwa ãma hã 'ri baba di za oto. 'Ri baba na te za oto 're sa. Ni'wa hã ĩwa 're sãmra mono õ di za oto.” Ãne Zudasihi dâ'âzé wasu'u na ma tô wama rob'ui'éré. \p — Rob'ui'éré na ĩwasu'u hã ma tô sina uwaimra Zudasi hã, tidâ'âzé wasu'u hã te te sina waihu'u ãna. Siwi ĩwẽ'õ'wa norĩ hã ma tô te te sô simro, Zezusihi zô. Ĩsiré 're wanomro mono nherẽ, wasiré romhuri, Zezusi te te tãma pisutu nherẽ, ma tô te te sô danhimro, te te dama hâiba nhomri da. Te te dama hâiba nhomri parip si, ma tô sima uipra ti'a hã, Zezusi te te dama ĩsõmrizé wa'âbâ na. Tawamhã tame ma tô dârâ, tinhipti'ai 're, Zudasi hã. Ma tô waptãrã, ti'ai wa. Waptã'ã wamhã, ma tô nomohaipo'o. Nomosipo'o wamhã, uburé ĩsãna ma tiwi asa'wa. Ãne ma tô Zudasi hã sina uwaimra, za ĩdâ'âzé wasu'u na rob'ui'éré zarina. \p — Tawamhã ĩwasu'u hã 'ri baba, ma tô te te ropé, Zeruzarẽ ãma. Taha wa, Asédama na ma tô ĩsipti'a hã da te 're sisi za'ra, dasimremezém na. Wamreme na ãma ĩsaprĩzé hã, dawapru za'warizém na darom nhisi hã. \p — Duré ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te te ĩwaihu'u sirõmo zéb zarina ma tô rob'ui'éré siro, Dawi hã Zudasihi wasu'u na: “Romhuri hã, ĩtei õ di oto. Ni'wa te hã za oto, ĩsõwa're'remhã.” Ãne ma tô ãma rob'ui'éré siro, Dawi hã. \p \v 21-22 — Taha wa, wa norĩ hã wa za aibâ hã wasiwi 'maipisutu ni, Zezusi apâ ĩhâiwa'utuzém na wasiré te te dama 're rowasu'u mono da, Zudasihi nhowa're're. Zuwã Batita, â dawabzuri hã te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono zém hawi, ti'ai ãma 're morĩ ré, Wanhib'apito Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ zô, wa za wanhopré ni, duré hâiwa u morĩ ré, wasiré wa te ĩ'madâ'â za'ra norĩ zô. — Ãne te dama rowasu'u, Pedru hã. \p \v 23 Tawamhã aibâ maparane ma tô ĩsisi na pisutu zahuré ni, Zuzé Zusitu na ĩsisi hã, duré ĩhâiba amo hã, Mati'asi na ĩsisi hã. Zuzé Zusitu hã, Basaba na ĩsisi amo hã. \v 24-25 Taha pari, te oto tiwi rowaptẽrẽ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, ãne: \p — Wanhib'apito, a hã aima dawaihu'u pese di. Taha wa, ma'ãpé wei wama waihu'u za'ra na. E niha aibâ hã te asima ĩwẽ, ĩpisutu da hã, wasiré Zezusihi zadawa wasu'u'wa da hã. Zezusihi ma, te te 're ĩromhuri mono zéb da hã Zudasi hã ma tô tirẽ. Taha wa, a hã tãma ĩpisutuzéb u, ma tô mo. E 'wa hã te za ĩpisu, Zudasihi nhowa're're, wasiré ĩsadawa wasu'u'wa da hã. — Ãne ma tô tiwi rowaptẽrẽ za'ra. \p \v 26 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te ĩpisudu hã te te waihu'u za'ra da, ma tô marĩ hã sima me za'ra, te te siwi ãma uwaimrami da. Tawamhã ma tô siwi ãma uwaimra oto. Mati'asi hã ma tô oto siwi waihu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na hã, Zudasihi nhowa're'reb da hã. Tawamhã Mati'asi hã aibâ 11 na ĩsadawa wasu'u'wa da hã, Zezusi te te ĩpisutu za'ra norĩ me, te za oto 're mo. Taha wa, 12 na ĩhâiba za'ra hã oto apâ, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã. \c 2 \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Tipẽ'ẽzani we te te dama ĩsõmrizé wasu'u \p \v 1-5 Tawamhã zudezu norĩ hã ma tô 're sihutu Zeruzarẽ u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa 'madâ'â'wa norĩ hã, tisiré norĩ u. Daro mono bâ ma tô 're dasihutu, Pẽtecoti na bâtâ nhisi u, 're danho ahâ za'ra mono wẽ te, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're dawata za'ra mono da. \p Tawamhã Pẽtecoti na bâtâ nhisi na Zezusihi zazei'wa norĩ hã ma tô sina ubumro. Siré si'ubumroi ré, awa'awi ma tô marĩ hã wapari za'ra, hâiwa hawimhã. Rowa'u'u wawẽ pupu'u ne hã 'ri 're wa'wa mono bâ ma tô marĩ hã wapari za'ra, aihĩni. Unhama ro'o ne hã ma tô marĩ hã sina sãmri za'ra. Ĩhâiba mono bâ ma tô te te ropé, ĩtẽme, unhama ro'o ne hã. Tawamhã ĩ'rãi mono bâ, ma tô simasa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô ĩtẽme tiwisi za'ra, ĩsazei'wa norĩ u. Ĩhâiba mono bâ, ma tô ĩpẽ'ẽ 're sisisi, Ĩpẽ'ẽzani hã. Taha na si ma tô oto damreme mono bâ dama rowasu'u za'ra, timreme nai õ nherẽ, Ĩpẽ'ẽzani te te tãma ĩwaihu'u za'ra zéb zarina. \p \v 6 Tawamhã Zeruzarẽ u 're ĩdasi'rã'õtõ mono norĩ hã ropupu hã da te wapari za'ra wamhã, da'ahâ na ma tô ĩtẽme dasito, Pedru norĩ u. Ĩdasito mono hã, damreme mono bâ da te wapari za'ra wamhã, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni, ĩmreme za'ra na hã. \v 7-8 Tawamhã ãne te dasima rowasu'u za'ra ni: \p — Pra. E niha, wa bété wamreme mono bâ wapari za'ra ni, õ norĩ hã, Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're hâimana za'ra mono nherẽ. E niha, ma tô bété õ norĩ hã wamreme hã waihu'u za'ra. — Ãne te dasima rowasu'u za'ra ni. \p \v 9 Taha pari, te duré dasima nharĩ za'ra ni, ãne: \p — Wa norĩ hã darob amoi hawimhã wa we aihutu ni, Patiza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Mediza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Erã na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Mesapotamiza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Capadosiza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Põtu na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, \v 10-11 duré Prizi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Pãpiriza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, duré Ezitu na romnhisi hawimhã, duré Ribiza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawimhã, tame Sireni na 'ri nhisi 'rata daza'rui hawimhã. Nima norĩ hã Roma na 'ri nho'õmo nhisi hawimhã ma tô we aihutu. Duré nima norĩ hã Cereta na romnhisi hawi ma tô we aihutu. Duré nima norĩ hã Arabiza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi, ma tô we aihutu. Nima norĩ hã zudezu norĩ hã. Duré nima norĩ hã zudezu'õ norĩ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono norĩ hã. E niha bété, wa wapari za'ra ni, wamreme mono bâ, aibâ norĩ hã te te wama ĩrowasu'u za'ra na hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, tiwaihu'u pese na te te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ uptabi mono wasu'u na hã. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \p \v 12 Tawamhã damreme mono bâ da te wapari za'ra wamhã, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni. Da te ãma rosa'rata waihu'u za'ra õ di. Taha wa, te ãne ãma tasisadanharĩ za'ra ni: \p — E niha te te wama ĩrowasu'u za'ra zém na wa za wasina rosa'rata za'ra ni. Wa te waihu'u za'ra õ di, wa te ĩwaihu'u za'ra zéb da hã. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \p \v 13 Tawamhã ni'wam norĩ si ma tô Pedru norĩ ãma tiwa'ẽ za'ra. Taha wa, te ãne sima rowasu'u za'ra: \p — Oro õ norĩ hã wamreme mono bâ, te te waihu'u za'ra za, ma uwa 'rãi wa'u ĩsé na si'uihâ idi'iti za'ra. — Ãne te sima rowasu'u za'ra. \s1 Pedru te te dama ĩrowasu'uzé wasu'u \p \v 14 Tawamhã Pedru hã ma tô hâiwi za. Ĩsiré Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã ma tô duré ĩsiré hâiwi aimasa, 11 na ĩhâiba za'ra hã. Tawamhã mreme 'rãihâ na te dama rowasu'u Pedru hã, da te wapari za'ra da. Ãne te dama tinha: \p — Wasiré zudezu norĩ, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za, duré uburé Zeruzarẽ ãma 're ai'ubumroi wa'aba mono norĩ zama, ĩ̱nhimirowasu'u hã waihu'u za'ra wa'aba da. \v 15 A norĩ wa'wa hã te ĩ̱siré ĩsimasam norĩ ãma ĩrosa'rata wasété za'ra wa'wa. Uwa 'rãi wa'u ĩsé na wasi'uihâ idi'iti za'ra newa, te wa'ãma ĩrosa'rata wasété za'ra wa'wa. Mare di. Ãnei õ di. Rob'rãi wa'u zé na wa'uihâ idi'iti za'ra õ di. Zahadu bâdâ we sõ're za'a õ di. Ãne ré, da te 're âhuri mono õ di, rob'rãi wa'u ĩsé hã. \v 16 Ãhãna ĩsadawa wasu'u 'rata 'wai mreme hã ma tô wama ãma uwaimra oto, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Zuwéhé mreme hã ma tô wama ãma uwaimra, ĩsadawa wasu'u 'rata 'wai mreme hã. Taha wa, te ãne wa'ãma asõpré wa'wa. Taha wa, te duré ãne ĩwawapari za'ra wa'wa. Duréihã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme hã ma tô wahi'rata norĩ ma, te te 're awaihu'u, Zuwé hã. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme hã: \q1 \v 17 “Rob'rãsutu u ti'a si'utõrĩ õ ré, wa za Ĩ̱pẽ'ẽzani hã te dama 're anhomri, daro mono bâ. Tawamhã asihudu za'ra wa'wa hã, aibâ norĩ hã pi'õ norĩ zama te za te te 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra. Ĩhi norĩ ma, sõtõ 'rowi te te 're ĩrosawẽrẽ za'ra mono na wa za tãma 're ĩ̱siwaihu'u za'ra, ĩ̱nhimiroti na. Duré, ĩpréduptém norĩ ma zama 're sõtõ za'ra mono õ nherẽ, sõtõ 'rowim ne te te 're ĩrosawẽrẽ za'ra mono ne, wa za tãma 're ĩ̱siwaihu'u za'ra, ĩ̱nhimiroti na. \q1 \v 18 Ĩ̱ma romhuri'wa norĩ ma, wa za te tãma 're anhomri, Ĩ̱pẽ'ẽzani hã aibâ norĩ ma, pi'õ norĩ ma zama. Tawamhã te za te te dama 're ĩ̱zadawa wasu'u za'ra. \q1 \v 19 Hâiwa na wa za marĩ dama ĩwaihu'u'õ hã 'manha, ãma ĩdatob'uzu za'ra zéb da hã. Ti'ai ãma zama wa za duré marĩ hã dama ĩwaihu'u'õ hã 'manha. Dawapru te za puru. Duré uzâ te za ãro. Tawamhã ĩsizé sa'ẽtẽ na watobro wamhã, te za rob'utõ. \q1 \v 20 Bâdâ te te rob'uiwẽ õ di za. Te za tirobra. A'amo zama te za titõmo wapru. Ãne wa za 'manha, uburé Danhib'apito nhibâdâ hã ĩwa waptã'ã õ ré, ĩpire uptabi hã. \q1 \v 21 Tawamhã te dapawaptob da, da te ĩ̱wi waptẽrẽ za'ra wapsi, wa za tô sena da'anho'reptu.” \m Ãne Zuwé hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme hã wahi'rata norĩ ma, te te 're awaihu'u. — Ãne ma tô Pedru hã Zuwéhé nhimirowasu'u na dama rob'rãzarõtõ. \p \v 22 Tawamhã Pedru hã ma tô duré ãma uzusi, tinhimirowasu'u na, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za. Zezusi hã Nazaré ãma aré 're ĩsãmra mono hã, ta hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, ma tô te te 're da'apawapto, danho'a. Marĩ ĩwẽ hã dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã ma tô te te dama 're ab'manharĩ. Tô sena, õ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, te te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono zém na da te 're waihu'u za'ra mono da, ma tô Timama waihu'u pese zarina marĩ ĩwẽ hã te te dama 're ab'manharĩ. Ai'rata 're hâimana za'ra wa'aba mono wa, ma tô ãne na hã asiwi ĩwaihu'u za'ra wa'wa. \v 23 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô tiwaihu'u pese na waihu'u siro romhâ ré, Zezusihi dâ'âzé hã. Te te ĩwaihu'u sirõmo zéb uwaibaba, duré te te sima ĩwẽzéb uwaibaba, ma tô aima pisutu za'ra wa'wa, Zezusi hã dama 'ru za'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti waihu'u'õ'wa norĩ ma, ai'upana za'ra wa'aba, te te siwi wĩrĩ da. Taha wa, ma tô siwi sasõ, wedepo'o nhonhi'rãmi na. Taha na ma siwi tĩwĩ. \v 24 Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô hâiwa'utu, ab're hawi watobro da, dâ'â uptabi nherẽ. Ma tô duré pawapto, dâ'â u'âsi nomro tõ da. Ĩdâ'âzé tãma wapure wa, dâ'â u'âsi nomro waihu'u õ di, Zezusi hã. \v 25 Taha wa, wahi'rada Dawi hã ma tô Zezusi wasu'u duréihã, ãne: \q1 “Wanhib'apito, te za ĩ̱'rata 're asãmra u'âsi mo. Taha wa, ĩ̱pahi õ di za. \q1 \v 26 Taha wa, ĩ̱to sina, wa 're ĩ̱hâimana, ĩ̱pẽ'ẽ 'remhã. Ĩ̱mreme toi u'âsi na, wa 're ĩ̱mreme. Ĩ̱hâiba ré 're ĩ̱morĩ u'âsi dai õ nherẽ, ĩ̱pahi ãna wa za asô ĩ̱sina 're ĩ̱nhimipari u'âsi. \q1 \v 27 Ĩ̱dâ'â nherẽ, ĩ̱rẽme õ di za, adâ 're ĩhâimana za'ra mono zéb ãma hã. Wa hã te aima 're romhuri wẽ u'âsi mono wa, ĩ̱dâ'â wamhã, ĩ̱hâiba 'roi õ di za. Taha wa, wa hã ĩ̱dâ'âzé hã te pipa õ di za. \q1 \v 28 'Re ĩ̱morĩ wẽ u'âsi da, ma tô ĩ̱ma ĩwaihu. Taha wa, ĩ̱to sina wa za 're mo, asõ'a 're ĩ̱morĩ wa.” \m Ãne ma tô Dawi hã wahi'rata norĩ ma, Zezusi wasu'u siro. — Ãne ma tô Pedru hã dama sadawa 'rãzarõtõ. \p \v 29 Taha pari, te duré dama tinha, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za. Wahi'rada Dawi hã wa za aima wasu'u za'ra wa'wa oto sõ'awi. Tô sena, ma tô dârâ, Dawi hã. Dâ'â wamhã, ẽtẽ zahâpâ wa, ab're 're, ma tô dasiwi sẽrẽ ni. Da te ĩsẽrẽzé hã wama waihu'u pese za'ra di, ãhãna hã. \v 30 Ta hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa, te 're hâimana. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô tãma ropisutu, ĩsihudu hã ĩsine dama si'apito da, zahadu wapsi, ĩ'uirĩ na te te dama 're aroti mono da. \v 31-32 Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina, ma tô wasu'u siro Dawi hã, Danho'reptui'wa da, te te ĩpisudu hã apâ za ĩhâiwa'utuzém na hã, ãne: \q1 “Dâ'â nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te rẽme õ di za. Ĩhâiba hã 'roi õ di za.” \m Ãne ma tô Dawi hã wahi'rata norĩ ma rowasu'u za'ra, apâ za ĩhâiwa'utuzém na hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Zezusi hã hâiwa'utu. Apâ te te hâiwa'utu wamhã, wa norĩ hã wa tô sabu za'ra ni. Taha wa, wa wa te dama 're wasu'u za'ra, ĩhâiwa'utuzém na hã. \v 33 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô sitẽme ti'â apâ, ĩsimire niwĩ oto 're sãmra u'âsi mono da. Tawamhã Tipẽ'ẽzani hã ma tô ti'ra ma tisõ, te te tãma ãma ĩropisutu siro hã, te te sima 're ĩda'awẽ mono zéb uwaibaba, te te dama 're anhomri mono da. Ãhãna, Zezusi hã ma tô wama sõmri za'ra, Tipẽ'ẽzani hã. Taha wa, ma tô ãne wa'ãma asõpré wa'wa. Ma tô duré ãne ĩwawapari za'ra wa'wa, aimreme mono bâ wa'aba. \v 34 Dawi hã dâ'â wamhã, hâiba wahuré morĩ õ di, hâiwa u hã. Cristuhu si ma tô hâiba wahuré mo, hâiwa u apâ. Taha wa, ãne ma tô duré wahi'rata norĩ ma Cristu wasu'u wẽ, Dawi hã: \q1 “'Re ĩhâimana u'âsi mono te roti, Ĩ̱nhib'apito ma: ‘We aimorĩ, ĩ̱'rata 're asãmra mono da, ĩ̱nhimire niwĩ. \v 35 Zahadu, wa za aipawapto. Siwi aiwẽ'õ'wa norĩ ma, asiptete di za. Taha wa, a hã tô sena Danhib'apito uptabi na te te siwi aiwaihu'u wa, te za aima 're 'rã po za'ra. Asisiti te za duré 're ĩ'azatõrĩ mo.’ ” \m Ãne ma tô Dawi hã wahi'rata norĩ ma waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme hã. \v 36 Taha wa, wa hã wa aima rowasu'u za'ra wa'wa, waihu'u pese za'ra wa'aba da, duré uburé wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ te te waihu'u pese za'ra da. Zezusi hã da te dasiwi sasõmri da, dama ĩ'ru za'ra wa'wa hã, ta hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu, uburé Danhib'apito da hã, duré Danho'reptui'wa da hã. Ma'ãpé ãhã wasu'u hã tô sena na waihu'u pese za'ra wa'aba. — Ãne ma tô dama rowasu'u, Pedru hã. \p \v 37 Tawamhã Pedruhu mreme, da te wapari za'ra wamhã, ma tô tapẽ'ẽwara za'ra ni. Taha wa, te ãne tãma nharĩ za'ra ni, Pedru norĩ ma, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ ma hã: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, e niha za, tawamhã. E marĩ, wa za 'manharĩ za'ra ni. — Ãne te tãma nharĩ za'ra ni asa. \p \v 38 Tawamhã Pedru te duré asa dama tinha: \p — Aiwasété wi, te za aipizari za'ra wa'wa, rẽme pese za'ra wa'aba da, Zezusihi nhimiroti na si oto 're anomro aba mono da. Zezu Cristuhu zazei uptabi 'wa na asiwasu'u za'ra wa'aba sina, te za â dawabzuri hã ĩ'manharĩ za'ra wa'wa. Aihâiba mono bâ te za ãne ĩ'manharĩ za'ra wa'wa, aiwasédé hã te te aima pari za'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Tawamhã Tipẽ'ẽzani hã te za aima sõmri za'ra wa'wa. \v 39 Ãne ma tô aima ropisutu sirõmo za'ra wa'wa, te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono da, asihudu norĩ ma zama. Wasiré'õ norĩ ma zama ma tô tãma ropisutu sirõmo za'ra. Wanhib'apito, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za sitẽme sô 're ĩhârâ za'ra mono norĩ ma, ma tô ropisutu sirõmo za'ra, Tipẽ'ẽzani na hã. \p \v 40 — Taha wa, wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ 're ĩhâimana wasété za'ra mono zém na 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za. Ãhãna tiwi aipizari za'ra wa'aba, 're ĩdanomro wẽ mono zém niwĩ oto 're anomro aba mono da, asisõ'reptu za'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te dasiré aiwẽ'õ pese za'ra wa'aba tõ da. — Ãne ma tô dama rowasu'u pese, Pedru hã. Simiroti za'ẽtẽ uptabi di. \p \v 41 Tawamhã da'ahâ na ma tô Zezusi hã saze za'ra ni, Pedru te te dama ĩsadawa wasu'uzém na hã. Taha wa, ma oto â dawabzuri hã 'manharĩ za'ra ni, 3 miu na dahâiba hã. Tawamhã Zezusihi zazei na'rata 'wa norĩ me, ma tô oto sitẽme atob za'ra. Tawamhã ahâ uptabi di oto, ĩsazei'wa norĩ hã. \s1 Ĩsaze na'rata 'wa norĩ 're ĩhâimana za'ra mono zé wasu'u \p \v 42 Tawamhã Zezusihi zazei'wa norĩ hã ĩsadawa wasu'u'wa norĩ nhimirowahudu hã te te 're wapari pese za'ra. Te te rẽme za'ra õ di. Ma tô 're sisawi pese za'ra. Ma tô 're si'rã'õtõ, tisa da, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're mreme zusi mono da. \v 43 Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã marĩ ĩwẽ hã ahâ na ma tô te te dama 're 'manharĩ za'ra, dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã. Taha wa, ma tô ãma 're datob'uzu za'ra. \p \v 44 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã te oto siré 're hâimana za'ra, aihĩni. Tinhibrom na tite da si, te te ãma 're rosa'rata za'ra mono õ di oto. \v 45 Ni'wam norĩ hã ma tô tinhipti'a hã te te dama 're wede za'ra, duré tinhibrob zama, ĩwa'âbâ zô. Tawamhã ĩwa'â hã ma tô te te sima 're po'o za'ra, marĩ zô tiwi 're ĩro'wanhi'riti za'ra mono zéb zarina. \v 46 Awẽ sidâpâsi ma tô duré 're si'rã'õtõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé 'ri 'wawi wa'ra 're, 're mreme zusi mono da, tãma. Tinhorõwa mono bâ, ma tô duré 're si'rã'õtõ, ĩ'u'ẽtẽ wapu na siré 're saihuri mono da. Sima 're sõprub za'ra mono wa, ma tô to sina tisa na siré 're saihuri. \v 47 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te duré siré ãma 're wata za'ra, uburé ĩsõprubzém na hã. Tawamhã aihĩni, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã wẽsãmri za'ra ni. Tawamhã awẽ sidâpâsi, ma tô ĩsazeté'wa sidâpâ dasina tahâ'â ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã rowasété hawi te te 're ĩ'anho'reptui mono norĩ hã. \c 3 \s1 Pedru hã ĩhi'ré te te ĩpesezé wasu'u \p \v 1 Tawamhã nimahã bâtâ na ma tô Pedru norĩ hã dame tineb zahuré, Zuwãhã me, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u hã. Bâdâ sipi'rai wi, te dame tineb zahuré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé bâtâ na. \v 2 Tame te aibâ hã nhamra, ĩpotozém hawi ĩmorĩ'õ hã. Ĩ'madâ'â ze na 'ridawa nhisi u te ta hã nasi dasiwi mrami ni, rob'uiprazém na te te 're da'awari mono da, 're danhisisi mono sidâpâsi. \v 3 Tawamhã Pedru norĩ hã 'ri 'wawi wa'ra u zasi zahuré õ ré, ĩhi'ré hã ma tô sãmri zahuré. Te te sãmri zahuré wamhã, te nasi 'mahârâ zahuré, marĩ te te tãma sõmri zahuré da. \v 4 Tawamhã Pedru norĩ hã ma tô 'madâ'â pese zahuré, Zuwãhã me. Tawamhã Pedru te tãma tinha: \p — Wei wa'madâ'â. — Ãne te tãma tinha. \p \v 5 Tawamhã ma tô 'madâ'â zahuré, marĩ te te tãma sõmri zahuré da newa. \v 6 Tawamhã Pedru te duré tãma tinha: \p — Wa hã ĩ̱nhimarĩ õ di. Rob'uiprazé hã robaba di, ĩ̱te hã. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱ma ĩsõmri na wa za aipawapto. Zezu Cristu, Nazaré ãma aré 're ĩsãmra mono zadawa para, wa za aima tinha: Aiwahutu, aipara na 're aimorĩ da oto. — Ãne te tãma tinha, Pedru hã. \p \v 7 Taha pari, Pedru hã ma tô pa'â ĩsimire niwĩ, ĩhi'ré hã te te wahutu da. Te te wahutu wamhã, awa'awi ma tô parahaptete, ĩpara'õtõ zama. \v 8 Tawamhã ma tô darõno. Hâiwi te oto za. Tame ma timorĩ na sãna'rata oto. Tawamhã Pedru norĩ me, ma tô siré asisi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé 'ri 'wawi wa'ra u. Tawamhã morĩ sina te sarõtõ, rowẽ te. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te duré tiwata. \v 9 Tawamhã aihĩni ma tô 'madâ'â za'ra ni, aibâ hã sarõtõ mono ré hã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wata ré hã. \v 10 Morĩ wẽ wa, ma tô duré ãma tatob'uzu za'ra ni. Tawamhã ãne te dasima nharĩ za'ra ni: \p — Oro õ hã ĩhi'ré hã sãmra sina, rob'uiprazém na te te nasi da'awari za, morĩ wẽ di oto. Ĩ'madâ'â ze na 'ridawa nhisi ãma 're ĩsãmra mono aré. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni, morĩ wẽ wa oto. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma, Pedru te te dama ĩrowasu'uzé wasu'u \p \v 11 Tawamhã aibâ hã ma tô Pedru norĩ hã te te 're patété zahuré, Zuwãhã me, Saromahã nhisi na 'ri zahâpâ nhisi ãma. Te te 're patété zahuré mono ré, da te 'madâ'â za'ra wa, ma tô aihĩni ĩtẽme dasisa're. Tawamhã ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni. \v 12 Tawamhã Pedru te te da'madâ'â wamhã, te dama tinha, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, e marĩ wa, ma wa'ãma atob'uzu za'ra wa'wa. Wasi'uihâ na ĩhi'ré hã wa te morĩ wẽ newa, te wei wa'ãma asõpré wa'wa. Wasi'uihâ na wa te pese õ di, wa norĩ hã. 'Re wane wẽ wa, wa te pese newa, te wei ĩwa'madâ'â za'ra wa'wa. Mare di. Ãne wab õ di. \v 13 'Re ĩhâimana u'âsi mono, wahi'rata norĩ nhib'apito, Abra'ãhã nhib'apito, duré Izatihi nhib'apito, duré Zacoho nhib'apito. Ta hã ma tô Zezusi hã wẽsã, tãma ĩromhuri wẽ 'wa hã. Tane nherẽ, Zezusi hã ma tô asiwi ĩwẽ'õ za'ra wa'wa. Ma tô asiwi ĩsõmri 'wa, Piratuhu ma. Taha nho'a, ma tô asiwi ĩwẽ'õ za'ra wa'wa, te te sima wẽ nherẽ Piratu hã, morĩ da apâ, dazazém hawi. \v 14 Zezusi hã 're morĩ wẽ uptabi nherẽ, ma tô asiwi ĩwẽ'õ za'ra wa'wa. Rob'manharĩ wasété'wa si ma tô asima ĩwẽ za'ra wa'wa, dazazém hawi da te dasiwi wazere da, Zezusihi upana. \v 15 Dahâimana wẽ zéb da, dapẽ'ẽwẽ hã za te te dama 're ĩ'anhomri mono 'wa hã, aima za'ra wa'aba, da te dasiwi wĩrĩ da, ma tô dama ĩ'ru za'ra wa'wa. Tazahã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô apâ hâiwa'utu, dâ'â uptabi nherẽ. Wa norĩ hã Zezusi apâ hâiwa'utu wa, wa te ĩsabu za'ra hã wa tô wa te dama 're wasu'u za'ra. \v 16 Zezusi hã tiwaihu'u pese na ma tô ĩhi'ré hã pese, ĩmreme te te sazei wa. Taha wa, ma tô aptete oto. Ma tô ĩ'madâ'â za'ra wa'wa. Ma tô ĩwaihu'u za'ra wa'wa oto. Tô sena te te sazei wa, morĩ wẽ di oto wanho'a. \p \v 17 — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za. Wa hã wa tô aiwaihu'u za'ra wa'wa. Asiwi waihu'u aba ãna, ma tô dama ĩ'ru za'ra wa'wa, Zezusi hã. Aima ĩpire za'ra wa'aba norĩ zama te te siwi waihu'u ãna, ma tô ta norĩ zama dama 'ru za'ra, Zezusi hã da te dasiwi wĩrĩ da. \v 18 Taha zarina, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã timreme hã ãma uwaimra, duréihã ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã wahi'rata norĩ ma, te te ãma 're ĩ'awaihu'u sirõmo mono zéb zarina, Cristu hã za te te ĩrobzépatazém na hã, Danho'reptui'wa da, te te ĩpisudu hã. \v 19-20 Taha wa, te za aiwasédé hã 're ĩrẽme za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono u 're aipizari za'ra wa'aba mono da, aiwasédé hã te te aima 're pari za'ra wa'aba mono da. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za te te 're aipawaptob za'ra wa'wa, aipẽ'ẽ 're, asiptete u'âsi ãma 're anomro aba mono da. Zezusi hã te za we apâ satõ, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te aima ĩpisutu za'ra wa'wa hã. \v 21 Tane nherẽ, te za hâiwa ãma 're hâimana a'â, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te a'â ropese da, duréihã ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ, wahi'rata norĩ ma, te te 're ĩ'awaihu'u mono zéb zarina. \v 22 Duréihã, Mozési ma tô wahi'rata norĩ ma rowasu'u siro, ãne: “Uburé Danhib'apito uptabi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô ĩ̱pisutu, tizadawa wasu'u'wa da, Asib'apito za'ra wa'wa hã. Ãne ni'wa hã asiré wa'wa hã te za ĩ̱za'u si aima pisutu za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, ĩ̱sine te te aima 're sadawa wasu'u za'ra wa'aba mono da. Tawamhã te za ĩsimirowasu'u na 're ĩwapari pese za'ra wa'aba mo. \v 23 Ni'wa hã ĩmreme te te wapari õ wamhã, te za dasiwi wẽ'õ ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ nhiti, te za satõrĩ ni. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zama te za siwi wẽ'õ pese.” Ãne ma tô rowasu'u, Mozési hã. \v 24 Duréihã uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã ma tô ãne na te te tãma 're ĩ'apisutu mono zéb uwaibaba, te te dama ãma 're rowasu'u za'ra. Samuwé hã uimrehẽne ma tô ĩsadawa wasu'u na ãma sãna'rata, wahi'rata norĩ ma. Taha za'u si ma tô duré ĩsadawa wasu'u'wa sidâpâsi te te dama ãma 're rowasu'u sirõmo za'ra. Uburé ma tô duré ã nimosi ĩromhâimanazém na zama, te te dama 're rowasu'u sirõmo za'ra. \v 25 A norĩ wa'wa hã, wasiré wahi'rata norĩ nhihudu te 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Taha wa, wahi'rata norĩ ma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩ'apisutu mono zé hã te duré wama 're hâimana za'ra. Abra'ãhã ma, uimrehẽne ma tô tãma ropisutu 'rata. Ãne ma tô tãma ropisutu: “Romhutu'õpsi te za ni'wa hã asihudu hã te te 're da'apawapto, daro mono bâ rowẽ na 're danomro mono da.” Ãne ma tô taha ma ropisutu na'rata. \p \v 26 — Taha wa, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tinhimiropisudu hã ãma uwaimra. Ti'ra hã ma tô we atẽme uimrehẽne satõrĩ za'ra wa'wa, te te 're aipawaptob za'ra wa'aba mono da. Te te tãma 're ĩromhuri mono da hã te te pisutu wamhã, ma tô we atẽme satõrĩ za'ra wa'wa, 're anomro wasété aba mono zé hã 're rẽme za'ra wa'aba mono da, rowẽ na ãma 're anomro aba mono da. — Ãne ma tô Pedru hã dama rowasu'u. \c 4 \s1 Pedru norĩ hã Zuwãhã me dama roti'wa norĩ nho're ĩsima'warazé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Pedru norĩ hã Zuwãhã me, zahadu te te dama rowasu'u zahuré ré, ma tô sasedoti norĩ hã aihutu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb 'madâ'â'wa norĩ nhib'apito me, sadusezu norĩ zama. Sadusezu norĩ hã apâ dahâiwa'utuzé wasu'u wẽ'õ'wa norĩ. \v 2 Ta norĩ hã ma tô sada ab'ru za'ra, Pedru norĩ zada, apâ 're ĩdahâiwa'utu za'ra mono zém na te te dama rowasu'u zahuré wa. Ãne ma tô dama rowasu'u zahuré: “Dadâ'â nherẽ, te za apâ te te 're da'ahâiwa'utu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, Zezusi te te ĩhâiwa'utu ne.” Ãne na te te dama rowasu'u zahuré 'ru te, ma tô sada tizahi za'ra. \v 3 Tawamhã ma tô dasiwi mrami zahuré ni. Hâiwahâ pesere wa, ma a'â siwi tiza, dazazéb 're, awẽpsi te te siwi sani zahuré da, ĩwasété na te te dama rowasu'u zahuré ré ne, te te tãma nharĩ za'ra da. \v 4 Tane nherẽ, da'ahâ na ma tô saze za'ra ni, Zezusihi wasu'uwẽ hã da te ĩwapari za'ra norĩ hã. Ĩsazei'wa norĩ hã ahâ uptabi di oto. Aibâ norĩ za'rata si hã 5 miu na ĩhâiba za'ra hã. \p \v 5 Tawamhã ma tô da'ãma ti'awẽ za'ra. Da'ãma awẽ za'ra wamhã, ma tô si'rã'õtõ, Zeruzarẽ ãma sasedoti ĩpire norĩ hã. Zudezu norĩ ma, roti'wa norĩ hã ma tô ĩme si'rã'õtõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ me zama. \v 6 Anasi norĩ hã ma tô duré datẽme aimasisi zahuré, Caipasihi me. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire uptabi Anasi hã, sasedoti ĩpire uptabi. Duré ni'wam norĩ hã ma tô dame aimasisi zahuré, Zuwã hã Aresãdirihi me. Anasihi sisãnawã zahuré, ta norĩ hã. Duré Anasihi sisãnawã hâiba amo norĩ hã ma tô ĩsiré ubumro, Zeruzarẽ ãma dama ĩpire za'ra norĩ hã. \v 7 Tawamhã dama ĩpire norĩ hã ma tô dama 'ru zahuré, Pedru norĩ hã da te sani zahuré da, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã, ĩsõ'reb za'ra da te dasiwi simizusi zahuré da. \p Tawamhã ma tô sadanharĩ zahuré ni, ãne: \p — E niha ma tô bété ãne ĩ'manharĩ 'wa. E 'wa sadawa para, ma bété a norĩ wa'wa hã ĩhi'ré hã ĩpese 'wa. — Ãne te sadanharĩ zahuré ni. \p \v 8-9 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na ma tô Pedru hã aptete, dama pahi tõ da, te te dama rowasu'u wẽ da. Taha wa, te ãne tãma rowasu'u za'ra, dama ĩpire norĩ ma hã: \p — Dama ĩpire norĩ, ãne te ĩwazadanharĩ za'ra wa'wa: “E niha, ma tô bété ãne hã ĩ'manharĩ 'wa. E 'wa sadawa para, ma tô bété a norĩ wa'wa hã ĩhi'ré hã ĩpese 'wa.” Ãne ma tô ĩwazadanharĩ za'ra wa'wa. Taha wa, wa za aima rowasu'u za'ra wa'wa. \v 10 Tawamhã a norĩ wa'wa hã te za ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa, aihâiba mono bâ wa'aba. Uburé wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ zama te za duré waihu'u pese za'ra. Zezu Cristuhu zadawa para, wa tô pese ni, ĩhi'ré hã. Zezusi hã Nazaré ãma aré 're ĩsãmra mono hã asiwi wĩrĩ aba da, ma tô dama ĩ'ru za'ra wa'wa. Tawamhã ma tô dasiwi sasõmri ni, wedepo'o nhonhi'rãmi na. Ma tô dârâ. Dâ'â nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô apâ hâiwa'utu. Taha zadawa para, te aibâ ĩhi'ré hã ãme za, rowẽ na. Ma tô tipese oto. \v 11 Duréihã ma tô Zezusihi wasu'u na wahi'rata norĩ ma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã. Ẽtẽ na ma tô ãma simiré'é, ãne: \q1 “Ẽne hã wẽ nherẽ, ma tô 'ri'wa norĩ hã siwi wẽ'õ za'ra, taré nomro da. Tane nherẽ, te te siwi wẽ'õ nherẽ, taré nomro õ di, ẽne hã. Ni'wa hã ma tô ti'â, 'ri uparizéb da hã, wẽ uptabi wa.” \m Ãne ma tô Zezusihi wasu'u na wahi'rata norĩ ma rob'ui'éré siro, ĩbaihâ na hã. \p — A norĩ wa'wa hã ẽtẽ wẽ'õ'wa norĩ ne hã. Duré Zezusi hã ẽtẽ ne hã. \v 12 Tane nherẽ, Zezusihi si Danho'reptui'wa hã. Ni'wa hã, aimawi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama pisutu õ di, ti'ai ãma te te 're ĩda'anho'reptui mono da hã. Taha wa, Zezusihi si uburé Danho'reptui'wa hã. — Ãne te dama ĩpire za'ra norĩ ma rowasu'u, Pedru hã. \p \v 13 Pedru norĩ hã mreme pahi zahuré õ di. Te te datõmo pipa zahuré õ di. Taha wa, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã ma tô ãma titob'uzu za'ra. Rowahutu'wa da, te te dame 're romnhoré zahuré mono õ nherẽ, mreme pahi zahuré õ di. Tawamhã ma tô ãma tipo're pu'u za'ra oto, Zezusihi siré 're ĩneb zahuré na, ti'ai ãma 're morĩ ré hã. \v 14 Aibâ ĩhi'ré hã, Pedru norĩ te te ĩpese zahuré hã te ĩsiré tizab zahuré, danho're. Taha wa, dama ĩpire za'ra norĩ hã asa te te tãma nharĩ waihu'u za'ra õ di oto. \v 15 Tawamhã ma tô tãma rob'ru za'ra, dasi'rã'õtõzém hawi pusi da. Pusi za'u si, ma tô ãma sisadawa pibu za'ra, dama roti'wa norĩ hã. \v 16 Ãne te sisadanharĩ za'ra: \p — E marĩ, wa za 'manharĩ za'ra ni, aibâ norĩ ma hã. Tô sena, marĩ hã dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã ma tô 'manharĩ zahuré, danho'a. Ĩhi'ré hã ma tô pese zahuré. Aihĩni Zeruzarẽ ãma 're ĩdahâimana za'ra mono hã ma tô wapari za'ra ni, ĩhi'ré wasu'u hã. Taha wa, wa norĩ hã ĩwasu'u, wa te dawi 're udâ waihu'u za'ra mono õ di za. \v 17 Tane nherẽ, ĩwasu'u hã daza'rui mono bâ te te ropé tõ da, wa za tãma amhâzépa za'ra ni, te te dama 're rowasu'u zahuré mono tõ da oto, Zezusi 're ĩmorĩzém na hã. — Ãne ma tô ãma sisaze za'ra, dama ĩpire za'ra norĩ hã. \p \v 18 Tawamhã ma tô sô tihârâ za'ra, apâ ĩtẽmeb za'ra neb zahuré da. Ĩtẽmeb za'ra zasi zahuré wamhã, ma tô sadawa uwati zahuré ni, Zezusihi hâimanazém na te te dama 're rowasu'u zahuré mono tõ da, duré ĩsadawa para te te dama 're rowahutu zahuré mono tõ da. \v 19-20 Tawamhã Pedru norĩ hã te asa tãma nharĩ za'ra, Zuwãhã me: \p — E ma hã bété, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ĩwẽ. E ĩmreme, wa za wapari ni. E aimreme za'ra wa'wa, wa za wapari ni bété. 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme si, wa za wapari ni. Ma'ãpé, asima ãma rosa'rata za'ra wa'aba, waihu'u za'ra wa'aba da. Wa norĩ hã wa za wa te dama 're rowasu'u u'âsi za'ra, uburé wa te 're ĩ'madâ'â za'ra mono zém na hã, wa te 're ĩwapari za'ra mono zém na zama. Wa te dawi 're udâ waihu'u za'ra mono õ di za. — Ãne te asa tãma nharĩ za'ra, Pedru hã. \p \v 21-22 Aibâ ĩhi'ré hã pese õ ré hã, 40 na ma tô ãma tiwahu. Taha wa, aihĩni 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tawata za'ra ni, aibâ ĩhi'ré hã morĩ wẽ wa oto. Taha wa, da te dasiwi ahâri da, te te dama 'ru waihu'u za'ra õ di, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã. Taha wa, te taré duré tãma amhâzépa zahuré ni, Pedru norĩ ma, Zuwãhã me, te te dama rowasu'u zahuré tõ da oto, Zezusihi wasu'u na. Taha parimhã, ma tô tãma rob'ru zahuré ni, neb zahuré da oto. \s1 Zezusihi zazei'wa norĩ hã ĩmreme zusi zé wasu'u \p \v 23 Tawamhã Pedru norĩ hã zudezu norĩ ma, ĩpire za'ra norĩ hawi pusi wamhã, ma tô tineb zahuré, tisiré ĩsazei'wa norĩ u, Zuwãhã me. Tawamhã ma tô tãma rowasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ mreme na, dama ĩpire za'ra norĩ mreme na zama. \v 24 Ãne hã da te wapari za'ra wamhã, aihĩni ma tô dasiré ãma tawata za'ra ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma. Te oto tiwi rowaptẽrẽ za'ra ni, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, a hã Wanhib'apito uptabi. A hã Ropoto na'rata 'wa. Uburé, ma tô marĩ hã ĩ'apoto mo, hâiwa hã, duré ti'a hã, duré âporé hã. Uburé ĩwa 're ĩdanomro mono da hã ma tô duré ĩpo. \v 25 A hã ma tô Aipẽ'ẽzani hã Dawihi ma ĩsõ, wahi'rata ma, aima romhuri'wai ma, aimreme hã wahi'rata norĩ ma, te te 're wasu'u mono da. Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra Dawi hã, wahi'rata norĩ ma: \q1 “E marĩ wa, zudezu'õ norĩ hã ma tô sada tizahi pese za'ra, daro mono bâ. E marĩ wa, ĩsimirosa'rata za'ra hã tô senai õ di. \v 26 Roti'wa norĩ hã te sada aimasa. Ĩsadawa para da'uwati'wa norĩ me, ma sada atob za'ra, Wanhib'apito 'Re ĩhâimana u'âsi mono zada, duré Danho'reptui'wa da, te te ĩpisutu zada.” \m Ãne te tãma rowasu'u za'ra, Dawi hã. \p \v 27 — Ãhãna, tô sena Zeruzarẽ ãma ma tô tasi'rã'õtõ ni, aima romhuri wẽ 'wa zada, Zezusihi zada, Danho'reptui'wa da ĩpisutu zada. Erodi norĩ hã ma tô sitẽme ubumro, Põsi'u Piratuhu me. Ta norĩ hã zudezu'õ norĩ me duré Izarazéhé nhihudu norĩ me, ma tô sada si'rã'õtõ, te te siwi wĩrĩ da. \v 28 A hã romhâ ré, ãma ĩropisutuzéb zarina ma tô si'uihâ na ãma siwi uwaimra tô, te te waihu'u za'ra õ nherẽ, Erodi norĩ hã. \v 29 Ãhãna dama ĩpire za'ra norĩ hã te duré wama amhâzépa za'ra. Wa norĩ hã aima romhuri'wa norĩ. Wei wapawaptob za'ra na, ai'umnhasi sina aimreme hã wa te dama 're wasu'u za'ra mono da, wapahi ãna. \v 30 Zezusihi zadawa para, wa te 're dapese za'ra mono da, wei wapawaptob za'ra na. Zezusi hã aima romhuri wẽ 'wa, taha zadawa para, marĩ ĩwẽ hã dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã wa te dama 're 'manharĩ za'ra mono da, wei wapawaptob za'ra na. — Ãne ma tô tãma mreme zu, ĩsazei'wa norĩ hã. \p \v 31 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme zusi pari, 'ri ma tô ĩré sãsã'ã za'ra. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na ma tô aptete za'ra, ĩpẽ'ẽ mono bâ. Pahi ãna, ma tô dama sadawa wasu'u za'ra oto, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \s1 Ĩsazei'wa norĩ hã, sõprum na 're ĩhâimana za'ra mono zé wasu'u \p \v 32 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã uburé, ma tô sisaze za'ra, tinhimirosa'rata za'ra na hã. Ni'wam norĩ hã tinhibro te te sima 're sawi za'ra mono õ di, tite da si. Uburé, ma tô ĩsibrob'õ norĩ udâna te te 're po'o za'ra. \v 33 Mreme prédup sina, ma tô Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã te te dama 're rowasu'u za'ra, Wanhib'apito Zezusi apâ ĩhâiwa'utuzé wasu'u na. Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Zezusihi zazei'wa norĩ ma 're sõprub za'ra, ĩwẽ na si. \v 34-35 Tawamhã 'ri tede'wa norĩ hã duré ti'a tede'wa norĩ hã ma tô tinhorõwa hã duré tinhipti'a hã te te dama 're wede za'ra, ĩwa'âbâ zô. Tawamhã ĩwa'â hã ma tô te te 're sõmri za'ra, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ ma. Tawamhã, ĩsazei'wai mono bâ marĩ zô tiwi 're ĩro'wanhi'riti za'ra mono zéb zarina, ma tô te te tãma 're po'o za'ra, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã. Taha wa, ni'wa hã simarĩ ãna 're hâimana mono õ di oto. \p \v 36-37 Tawamhã aibâ hã Zuzé na ĩsisi hã ma tô tinhipti'a hã dama wede, ĩwa'âbâ zô. Roti wẽ 'wa, ta hã. Taha wa, Banabé na ma tô siwi sisi, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã. (Banabéhé nhisi hã dama rowẽ zani'wa, te wasu'u, ĩsisi hã.) Réwihi nhihudu, ta hã. Sipri na rob'ré za'iti nhisi ãma ĩpotozé hã. Tinhipti'a hã te te dama wede wamhã, ĩwa'â, ma tô uburé ti'â, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ u. \c 5 \s1 Ananizaha wasu'u, Sapiraha me \p \v 1 Aibâ hã Ananiza na ĩsisi hã tinhipti'a hã ma tô ĩwa'âbâ zô dama wede zahuré timro me, Sapiraha me. \v 2 Tawamhã ti'ai wa'â hã ma tô sima po'o zahuré, pi'uriwi. Ĩ'rãsutu si ma tô Ananiza hã ti'â uburé newa, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ u, wahuré newa. \v 3 Tawamhã Pedru te tãma tinha: \p — Ananiza, e marĩ da, ma tô Satanasihi nhimiwada'uri zarina ĩ'manha. Taha wa, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ma, asadawa nhipe. Asipti'ai wa'â hã pi'uriwi ma tô asima ĩpo'o 'wa. \v 4 Asipti'a, da te aiwi uipra õ ré hã, ate hã. Duré, da te aiwi uipra wamhã, ĩwa'âbâ zama ate hã. E marĩ da, ma tô bété wama asadawa nhipe. E wama si ma tô asadawa nhipe. Mare di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma zama ma tô asadawa nhipe. — Ãne te tãma tinha, Pedru hã. \p \v 5-6 Tawamhã Pedruhu mreme te te wapari wi, ma tô waptãrã ti'ai wa, Ananiza hã. Waptã'ã wamhã, ma tô dârâ. Tawamhã ĩpréduptém norĩ hã ma tô sô tiwahutu za'ra. Ma tô siwi ubu. Taha pari, ma tô siwi ti'â, te te siwi sẽrẽ da. Tawamhã taha wasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, aihĩni ma tô tapẽ'ẽwara za'ra ni. \p \v 7 Tawamhã ĩsa'u si, te duré ĩmro hã mo, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ u. Timro dâ'âzé te te waihu'u ãna, ma ãzé, 'ri para u. \v 8 Sébré wamhã, Pedru te 'mahâ: \p — We ĩ̱ma wasu'u na. E niha ma tô asipti'ai wa'wa hã dama ĩwede 'wa. E õhõ na si ĩwa'â hã tô. — Ãne te sadanha, Pedru hã. \p Tawamhã asa te tãma rowasu'u: \p — Ĩhe, tô õhõ na si ĩwa'â hã. — Ãne te tãma wasu'u. \p \v 9 Tawamhã Pedru te tãma tinha, ãne: \p — Te asima ĩrosa'rata wasété 'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã tô sena ĩwaihu'u pese zô pibui wa'aba da. E marĩ da, ma bété ãne hã ĩ'manharĩ 'wa. Õhõta, wapari. Aimro nherẽ'wa norĩ hã te we para'rasi za'ra. Ta norĩ hã te za siwi ai'â. — Ãne te tãma tinha, Pedru hã. \p \v 10 Tawamhã awa'awi ma duré waptãrã, pi'õ hã, Pedruhu papara. Ma tô duré dârâ. Ĩpréduptém norĩ hã ma tô duré apâ asisi. Ma tô duré sabu za'ra, pi'õ ĩdâ hã. Ta hã ma tô duré siwi tisẽ, ab're 're ĩmro zu. \v 11 Tawamhã uburé pese, ma tô tapẽ'ẽwara za'ra ni oto, ĩsazei'wa norĩ, siré 're ĩsi'rã'õtõ mono norĩ hã. Duré ĩwasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, aihĩni ma tô tapahi za'ra ni. \s1 Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã dama ĩwaihu'u'õ te te dama 're ĩ'manharĩ za'ra mono zé wasu'u \p \v 12 Tawamhã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã, marĩ ĩwẽ hã ahâ na ma tô te te dama 're 'manharĩ za'ra, dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã. Duré ĩsazei'wa norĩ hã ma tô 're si'rã'õtõ u'âsi aihĩni, Saromahã nhisi na 'ri zahâbâ, da te 're ĩsisi za'ra mono u hã. \v 13 Tawamhã ĩsazei'õ'wa norĩ hã, ĩsazei'wa norĩ me 're hâimana za'ra mono da, te te sima 're rosa'rata za'ra mono nherẽ, pahi za'ra di oto. Tazahã te oto ĩsazei'wa norĩ hã da te 're wẽsãmri za'ra, 're hâimana wẽ za'ra mono wa. \v 14 Taha wa, ma tô da'ahâ uptabi na saze za'ra ni, Wanhib'apito niwĩ 're danomro mono da oto. Aibâ hã ahâ uptabi na ma tô saze za'ra, pi'õ zama. Taha wa, ĩsazei'wa norĩ hã ma tô sina hâ. \v 15 Ãne hã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã te te dama 're 'manharĩ za'ra mono wa, ma tô ĩhâzé ré norĩ hã da te 're sa'ra, 'ri nhi'riti wa, 're simi'wara mono da, ĩsa'warizé wa, duré wetenhamri wa. Pedru hã ĩwa'wai baba za'ra te te ro'razâri wa, ĩ'awã hã te te hâiba upsibi za'ra da, te tame 're simi'wara, te te pese za'ra da. \v 16 Zeruzarẽ 'rata 'ri wa'õtõ mono hawi, ma tô da'ahâ na dasito, Zeruzarẽ u. Ĩhâzé ré norĩ hã ma tô dasiré 'wasari ni. Duré wa'uburé ré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ zama, ma tô 'wasari ni, dasiré. Tawamhã aihĩni ma tô tapese za'ra ni oto. \s1 Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã dama ĩpire za'ra norĩ nho're ĩsimasabzé wasu'u \p \v 17 Tawamhã sasedoti ĩpire uptabi hã, duré uburé ĩsiré sadusezu norĩ me, ma tô ta norĩ hã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã ãma sõ'ru za'ra. Tawamhã ma tô sima ãma roti za'ra, niha te te tãma rob'manharĩ za'ra da. \v 18 Taha wa, ma tô dama 'ru za'ra, da te dasiwi waibu da, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã. Tawamhã dazazéb 're, ma tô dasiwi séme ni. \v 19 Tawamhã barana Wanhib'apito ma, hâiwa ãma romhuri'wa hã ma tô ĩtẽme si'ra za'ra, te te tãma 'ridawa za'ra da. Te te tãma 'ridawa za'ra wamhã, ma tô sani za'ra, rob u. Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p \v 20 — Mo oto ai'aba'réi wa'aba, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, 're ĩdanomro mono zép tém na dama rowasu'u za'ra wa'aba da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 21 Tawamhã, ãne hã te te wapari za'ra wamhã, bâdâ 'rãiwatobro wi, ma tô asisi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa ãma 'ri 'wawi wa'ra u. Tame ma tô rowahutu na dama ãma sãna'rata za'ra. \p Tawamhã sasedoti ĩpire uptabi hã, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ zama ma tô zudezu norĩ ma ĩpire za'ra norĩ zô da'mazatõ, Zeruzarẽ ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ zô. Tawamhã ma tô ĩtẽme ubumro uburé. Tawamhã dazazéb u ma tô Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ zô tihârâ za'ra, da te ĩtẽme simroi mono da. \v 22 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô sô ai'aba'ré, dazazéb u. Sô sisisi wamhã, 'ri 're baba di. Taha wa, te apâ ai'aba'ré ubana, dama roti'wa norĩ u. \v 23 Ĩtẽme sihutu wamhã, te ãne tãma rowasu'u za'ra: \p — Pra. E niha bâ. Dazazé hã, baba di. 'Ridawa nhitop tete uptabi nherẽ, duré dazazé 'madâ'â'wa norĩ hã 'ridawa ãma simasam nherẽ, wa te 'ridawa za'ra wamhã, 'ri 're baba di. Ni'wai õ di. Robaba na wa sô rob'madâ'â za'ra ni. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra. \p \v 24 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé 'madâ'â'wa norĩ nhib'apito hã, duré sasedoti ĩpire norĩ hã ãne hã te te wapari za'ra wamhã, te te waihu'u za'ra õ di oto. Taha wa, ma tô sô amrami za'ra, tinhimirosa'rata na, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ zô. \v 25 Taha ré, ni'wa hã te wei mo, aibâ hã. Ta hã ma tô tãma rowasu'u za'ra, ãne: \p — Ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Aibâ norĩ hã dazazéb 're, ĩséme 'wa hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma 'ri 'wawi wa'ra 're, te dama rowahutu za'ra. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra. \p \v 26 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé 'madâ'â'wa norĩ hã ma tô sô ai'aba'ré tinhib'apito norĩ me, apâ te te simroi mono da. Ĩsimroi mono 'wa norĩ hã ẽtẽ na da te hâ za'ra mono õ'umnhasite, ma tô pawasisi ãna te te simro. \v 27 Te te simroi mono wamhã, te tãma nharĩ za'ra, dama roti'wa norĩ nho're simasab da. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire uptabi hã te tãma nharĩ za'ra, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ ma: \p \v 28 — Wa tô aré aiwi sawi za'ra wa'aba ni, Zezusihi nhimiroti na dama 're rowahutu tõ za'ra wa'aba mono da. Tazahã dama 're wasu'u za'ra wa'aba mono wa, ĩwasu'u hã ma tô te te ropé 'ri pâ, ãme Zeruzarẽ ãma hã. Taha wa, ma tô da te dasima 're wawasu'u za'ra. Wa norĩ hã, u, Zezusihi wĩrĩ'wa. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 29 Tawamhã Pedru norĩ hã te asa tãma nharĩ za'ra, tisiré Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ me: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme si wa za wa te 're 'madâ'â pese za'ra. Aimawi mreme hã wa te 're 'madâ'â za'ra mono õ di za. \v 30 'Re ĩhâimana u'âsi mono, wahi'rata norĩ nhib'apito hã ma tô hâiwa'utu Zezusi hã, asadawa para wa'aba, da te dasiwi ĩwĩrĩ hã. Wedepo'o nhonhi'rãmi na asiwi ĩsasõmri 'wa hã ma tô hâiwa'utu. \v 31 Ta hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ti'â apâ, ĩsimire niwĩ 're sãmra u'âsi mono da oto, dama ĩpire na 're hâimana mono da, duré tiwaihu'u pese zarina te te 're da'anho'reptui mono da. Taha wa, te za te te 're wapawaptob za'ra, wasiré Izarazéhé nhihudu mono bâ, wawasédé hã wa te 're rẽme za'ra mono wa, te te wama 're apari mono da. \v 32 Wa norĩ hã wa tô ãne na hã watõmo na 'madâ'â za'ra ni. Taha wa, wa za wa te dama 're wasu'u u'âsi za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da te 're wapari za'ra mono wamhã, te za Tipẽ'ẽzani hã te te dama 're anhomri. Taha zama te za duré ãne uburé te te dama 're awaihu'u, Zezusihi wasu'uwẽ hã. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, Pedru norĩ hã. \p \v 33 Tawamhã dama roti'wa norĩ hã ãne te te wapari za'ra wamhã, ma tô sada tizahi za'ra. Taha wa, ma tô sima ãma roti za'ra, te te dama 'ru za'ra da, da te dasiwi simro da. \v 34 Tane nherẽ, aibâ ĩwẽ hã Damarizé na ĩsisi hã ma tô hâiwi za. Ta hã parisezu norĩ niwĩ te 're mo, dama ĩwazé pe hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na dama rowahutu'wa, te 're hâimana. Tawamhã ta hã ma tô oto dama 'ru za'ra, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã da te sani za'ra da, dama ĩpire norĩ nhiti si'ubumro da, syry na. \p \v 35 Taha pari, ma tô dama roti'wa norĩ ma tinha, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba, ãma asõpré wa'aba da, aibâ norĩ ãma. E marĩ te za tãma ĩ'manharĩ za'ra wa'wa. Ãma rosa'rata pese za'ra wa'aba. \v 36 Aibâ hã Te'udasi na ĩsisi hã duréihã, waihu'u pese newa, ma tô dama ĩpire na dama siwasu'u. Tawamhã aibâ ahâ na ma tô ĩsiré 're nomro, 400 na ĩhâiba hã. Tane nherẽ, da te wĩrĩ wamhã, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô te te ropé. Robaba di oto. \v 37 Te'udasihi uirĩ na si ma tô duré Zudasi hã datẽme wi, Darireza ãma aré 're ĩsãmra mono hã. Romanu norĩ nhib'apito hã dahâiba za'rada hã te te waihu'u da, danhisi mono bâ da te tãma ubumro za'ra ré, ma tô Zudasi hã datẽme wi. Tawamhã da'ahâ na ma tô duré ĩsiré 're danomro, Te'udasihi ne. Ĩsine, ma tô duré wĩrĩ ni, Zudasi hã. Tawamhã ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô duré te te ropé. \v 38-39 Taha wa, ãhãna hã wa te hâiba upi za'ra wa'aba tõ, Pedru norĩ hã. Tô'ã. Ta norĩ hã si'uihâ na te te 're rowahutu za'ra mono wamhã, ĩsimirowahutu za'ra hã te za ĩsarina 're si'utõrĩ za'ra. Tazahã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para te te 're rowahutu za'ra mono wamhã, tiwi uprosi waihu'u za'ra wa'aba õ di za, ĩsimirowahutu za'ra hã. Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã 'wapé za'ra wa'aba õ'umnhasite, te za aibâ norĩ ma ĩwaprosi waré za'ra wa'wa, si'aba'ré da. — Ãne te dama roti'wa norĩ ma roti, Damarizé hã. \p Tawamhã ĩsimiroti hã ma tô saze za'ra. \v 40 Tawamhã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ zô ma tô sitẽme tihârâ za'ra apâ. Ma tô dama hâiba 'ru za'ra, taré da te dasiwi hâ za'ra da. Taha pari, ma tô duré sadawa uwati za'ra, te te duré dama 're rowasu'u tõ za'ra mono da, Zezusihi wasu'u na hã. Taha parip si, ma tô tãma rob'ru za'ra, apâ si'aba'ré da. \v 41 Tawamhã ma tô dawi wairé, dama roti'wa norĩ hawi. Da te hâ za'ra nherẽ, to za'ra di, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã. Ĩsazei'wai wa, Zezusihi ne te te 're robzépata za'ra mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma ĩpisutu za'ra zém na hã ma tô sina waihu'u za'ra. Taha wa, tãma rowẽ za'ra di. \v 42 Tawamhã awẽ sidâpâsi ma tô te te dama 're rowahutu za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma 'ri 'wawi wa'ra 're. 'Ri baba, ma tô duré te te dama 're rowasu'u za'ra, Zezusihi wasu'uwẽ na. Zezusi hã tô sena, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama ĩpisutu na ma tô duré te te dama 're rowasu'u za'ra. \c 6 \s1 Aibâ norĩ hã 7 na ĩhâiba za'ra hã dapawapto'wa da, da te dasiwi ĩpisutu za'ra zé wasu'u \p \v 1 Tawamhã ahâ uptabi na ma tô zudezu norĩ hã saze za'ra, deredu norĩ mreme na 're ĩmreme zusi mono norĩ hã, duré ebreusi norĩ mreme na 're ĩmreme zusi mono norĩ zama. Tawamhã deredu norĩ mreme na 're ĩmreme zusi mono norĩ hã ma tô aiwapsari za'ra, dazari'wa norĩ hã deredu norĩ ĩmrotõ norĩ ãma 're po're simrami u'âsi za'ra mono wa. Awẽ sidâpâsi, ĩsazei'wa norĩ hã ro te te sima 're waibui mono wamhã, te ãma 're po're simrami u'âsi za'ra. Taha wa, ma tô dama nharĩ za'ra, aibâ norĩ hã deredu norĩ mreme na 're ĩmreme zusi mono norĩ hã. \v 2 Tawamhã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã, 12 na ĩhâiba za'ra hã ma tô sô tihârâ za'ra, tisiré ĩsazei'wa norĩ zô. Hâiba mono bâ ĩtẽme si'aba'ré da, te sô tihârâ za'ra. Ĩtẽme sihutu wamhã, te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Wasiré Zezusihi zazei'wa norĩ, e 'Re ĩhâimana u'âsi mono wasu'uwẽ hã wa za dawi wasu'u zazâri za'ra ni, taha upana wa te 're ĩdazari za'ra mono da si. Mare di. Wa te dama ãma 're rowasu'u za'ra mono õ wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te wama 're arowaré mono õ di za. \v 3 Ma'ãpé, sô asõpré wa'aba mono, aibâ 7 na ĩhâiba norĩ zô. Aibâ norĩ hã da te ĩwẽsãmri za'ra zô, te za sô asõpré wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na si 're ĩnomro mono norĩ zô, hâiwa hawi dahâimanazém na rowaihu'u ré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ zô. Ta norĩ ma, wa za romhuri hã pisutu za'ra ni, awẽ sidâpâsi te te 're dazari za'ra mono da. \v 4 Tawamhã wa norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wa za 're wamreme zusi u'âsi. Ĩmreme na wa za wa te 're dapawaptob u'âsi za'ra. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 5 Tawamhã ĩsimiroti za'ra hã aihĩni ma tô saze za'ra, ĩsazei'wa norĩ hã. Taha wa, ma tô aibâ norĩ zô rob'madâ'â za'ra. Tawamhã ma tô sãmri za'ra, Esitéwã hã. Ta hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te te ĩsasõmri. Ĩpẽ'ẽzani na si te 're hâimana. Tawamhã ma tô duré sãmri za'ra Piripi hã, duré Procoru hã, duré Nicano hã, duré Timo hã, duré Pamenasi hã, duré Nicorazu hã. Ãtizotiza na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩsãmra mono aré, Nicorazu hã. Zudezu'õ aré, ma tô sizudezu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma oto dame 're wata mono da. \v 6 Tawamhã ã norĩ hã ma tô oto te te simro, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ u, tinhib'rada te te ãma sa'ra za'ra da, ĩ'rã nhisiwi, ãma mreme zusi da. Ãne Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã ma tô romhuri hã tãma pisutu za'ra. \p \v 7 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã ma tô duré te te ropé, 'ri baba. Zezusihi nhirã zarina 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô sina hâ, Zeruzarẽ ãma hã. Sasedoti norĩ hã ahâ na ma tô duré Zezusi hã saze za'ra oto. \s1 Esitéwã, da te dasiwi ĩ'ârizé wasu'u \p \v 8 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Esitéwã hã te te 're pawapto pese, tiwaihu'u pese na. Taha wa, ĩwaihu'u pese na si te 're hâimana, Esitéwã hã. Taha zarina ma tô marĩ ĩwẽ hã te te dama 're ab'manharĩ, dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã, danho'a. \v 9 Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã zudezu norĩ hã ma tô sada 're hâimana za'ra, ĩmreme te te 're wẽ'õ za'ra mono wa. Ta norĩ hã darob amoi hawi, Zeruzarẽ u 're ĩsihutu mono aré, Sireni na 'ri nho'õmo nhisi hawi, duré Aresãdiriza na 'ri nho'õmo nhisi hawi, duré Sirisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi, duré Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi. Ta norĩ hã ma tô 're si'rã'õtõ u'âsi, rowahutuzéb u dasi'uihâ na 're ĩdahâimana za'ra mono zém na rowahutuzém nhisi u hã. Tawamhã ta norĩ hã, Esitéwãhã mreme te te siwi wẽ'õ za'ra wa, te nasi aimawi na tãma nharĩ za'ra. \v 10 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô tite hã rowaihu'u pese zé hã tãma tisõ, Esitéwãhã ma, mreme waihu'u pese da. Taha wa, aibâ norĩ ma, te te asa tãma ãma wa'rãmi za'ra wamhã, ma tô nasi mreme nhihâri za'ra. \v 11 Taha wa, ta norĩ hã ma tô ni'wam norĩ hã sada wada'uri za'ra pi'uriwi, Esitéwã te te siwi wasu'u wasété za'ra da, dama. Rob'uiprazé ma tô tãma sõmri za'ra, sada simasab da. Ãne te tãma roti za'ra: \p — Ãne te za Esitéwã hã dama ĩwasu'u za'ra wa'wa: “Esitéwã hã wa tô wapari za'ra ni. Mozési hã te te dama 're wasu'u wasété. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, te te duré 're wasété.” Ãne te za dama ĩwasu'u wasété za'ra wa'wa, Esitéwã hã. — Ãne ma tô aibâ norĩ hã sada wada'uri za'ra. \p \v 12 Taha wa, ma tô ãne hã dama wasu'u wasété za'ra, Esitéwã hã. Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ ma zama, ma tô ãne wasu'u wasété za'ra, dama roti'wa norĩ ma zama. Aihĩni sada danhiti'rui wairébé da, ma tô ãne dama wasu'u wasété za'ra. Tawamhã ma tô oto sô ai'aba'ré, Esitéwãhã zô. Taha wa, ma tô siwi ti'â. Te te siwi âri wamhã, ma tô siwi saprõ, zudezu norĩ ma, ĩpire za'ra norĩ u. \v 13 Tawamhã, Esitéwãhã mreme te te siwi ĩwẽ'õ za'ra norĩ zô, ma tô sô tihârâ za'ra, taré te te siwi ĩwasu'u wasété 'wa norĩ zô, Esitéwã te te tãma wasu'u wasété za'ra da. Ãne te dama ĩpire za'ra norĩ ma, Esitéwã hã taré wasu'u za'ra: \p — Õ hã aibâ hã, rowasu'u wasédé hã te te sazâri õ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zém na hã. Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti wẽ wa'rãmi, ma tô te te dama 're rowasu'u wasété u'âsi. \v 14 Wa norĩ hã wa tô wapari za'ra ni, ĩmreme hã. Zezusi hã Nazaré ãma aré 're ĩsãmra mono hã te za, u, 'ri hã uprosi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã. Duré, roti hã Mozési te te aré wama ĩsõmri hã 're ĩwahâimana za'ra mono zéb da hã te za, u, wawi ãma saprĩ. — Ãne ma tô Esitéwãhã wasu'u wasété za'ra taré. \p \v 15 Tawamhã zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã, duré aihĩni ĩsi'ubumrozéb ãma ĩhâimana za'ra norĩ hã te ãma tinhopré, Esitéwãhã ubu ãma hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, hâiwa ãma romhuri'wai ubu ne, Esitéwãhã ubu hã. \c 7 \s1 Dama ĩpire norĩ nho're, Esitéwã dama ĩsiwasu'uzé wasu'u \p \v 1 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire uptabi hã te tãma tinha, Esitéwãhã ma: \p — E tô sena aiwasu'u hã. \p \v 2-3 Tawamhã Esitéwã ma tô tãma rob'rãzarõtõ za'ra, dahi'rata norĩ wasu'u na hã, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, wamama norĩ zama, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, rowa'a na 're ĩsãmra mono hã duréihã ma tô Abra'ãhã ma sihâi'ré, wahi'rata ma. Mesapotamiza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're sãmra mono ré, ma tô ĩtẽme wi, zahadu Harã na 'ri nho'õmo nhisi u morĩ õ ré. Ãne te tãma tinha: “Ma'ãpé airom nhiti aiwatobro, asisãnawã norĩ nhiti aimorĩ da. Airop téb u wa za asaprõ, tamomo 're aihâimana mono da oto.” Ãne ma tô tãma roti. \v 4 Taha wa, tisiré cadeza norĩ nhipti'ai hawi ma tô watobro. Harã na 'ri nho'õmo nhisi ãma te oto 're sãmra, Abra'ã hã. Tame, ĩmama hã ma tô tiwi dârâ. Tiwi dâ'â parip si, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã saprõ, ĩroptéb u, Abra'ã hã. Taha wa, te oto a norĩ wa'wa hã ĩwa 're aihâimana za'ra wa'aba mo, ĩsipti'ai ãma. \v 5 Tane nherẽ, we te te saprõni nherẽ, te te tãma sõmri uptabi õ di, ti'a hã ĩte da hã. Taha wa, te ãne hã tãma tinha: “Tô sena, ti'a, wa za aima tisõ, ate da, asihudu sidâpâsi, asihudu norĩ te da.” Ãne ma tô tãma ropisutu, Abra'ãhã ma, 'ra õ ré. \v 6 Te duré tãma tinha: “Apto'oré hã asihudu norĩ hã te za dasiré 're si'ubumro, darob amoi ãma tinhipti'ai ãmai õ nherẽ, tisiré'õ norĩ siré. Tawamhã ti'a tede'wa norĩ nhimiwada'uri zarina si te za 're hâimana za'ra, te te tãma 're romhuri pese za'ra mono da taré, wa'âbâ ãna. Si'uihâ na si'ãma 're hâimana waihu'u za'ra mono õ di za. Da te 're ĩhâ za'ra mono zé hã te za duré te te 're sépata za'ra. Ãne te te 're robzépata za'ra mono ré hã, te za ãma tiwahub ahâ za'ra, 400 na. \v 7 Tawamhã wa za te 're 'ruiwa'âbâ za'ra. Marĩ, wa za asa te 're ab'manharĩ, daza'ru tede'wa norĩ ma hã asihudu norĩ wi, 're robzei'õ za'ra mono wa. Taha parip si, asihudu norĩ hã te za wei wairé apâ. Tawamhã ãme te za ĩ̱'ãma 're dawata za'ra oto.” Ãne te tãma ropisutu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \p \v 8 — Te duré tãma roti, ãne: “Te za 're asisihâiwata nhihâri za'ra wa'aba mo, ĩ̱zazei'wa na aipibui pese aba zéb da hã.” Ãne ma tô tãma roti. Taha wa, Izati hã waptã'ã wamhã, ma tô sihâiwata nhizâ, ĩmama hã, Abra'ã hã. 8 na ãma mara wapsi, ma tô sihâiwata nhizâ. Izati hã ma duré ti'ra hã sihâiwata nhizâ, Zaco hã. Zaco hã ĩsarina ma duré ti'ra hã te te 're anhihâiwata nhihâri, poto sidâpâsi, 12 na ĩhâiba norĩ hã. Ta norĩ hã Zacoho 'ra norĩ hã, wahi'rata na'rata uptabi. — Ãne te Esitéwã hã rob'rãzarõtõ, dama ĩpire za'ra norĩ ma. \p \v 9 Tawamhã Esitéwã hã ma tô duré tinhimirob'rãzarõtõ na tãma ãma uzusi za'ra, ãne: \p — Ta norĩ hã wahi'rata norĩ hã ma tô tinoire hã dama wede za'ra, Zuzé na ĩsisi hã. Ĩhâimanazém na te te siwi 're 'ruiwapari za'ra mono wa, ma tô dama wede za'ra. Taha wa, ĩ'uipra'wa norĩ hã ma tô siwi saprõni za'ra, Ezitu u, tame danhimiwada'uri zarina si te te dama 're romhuri mono da, pawa'âbâ ãna. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô ĩsiré 're hâimana u'âsi. \v 10 Taha wa, te te ĩrobzépata mono zéb sidâpâsi ma tô nasi pawapto, tiwi robzei'õ tõ da. Tawamhã apito Para'oho ma, sihâi'ré wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma tô tiwaihu'u pe hã tãma tisõ, ĩhâimana wẽ zéb da hã. Taha wa, apito Para'o hã ma tô wẽsã, Zuzé hã. Taha zarina ma tô tãma pisutu, Ezitu ãma roti'wa da oto, ĩsadawa para. Ĩsibro hã duré ĩsõrõwa zama te te tãma 're 'madâ'â mono da zama, ma tô duré pisutu. \v 11 Tawamhã nimahã wahum na dasa hã poto õ di, Ezitu ãma hã duré wahi'rada 're ĩhâimana za'ra mono zéb ãma hã, Cana'ã na romnhisi ãma hã. Taha zarina, ma tô oto mra hã da te 're sépata za'ra. Marĩ õ di, te te 're ĩhuri mono da hã, wahi'rata norĩ hã. \v 12 Tawamhã wahi'rada Zaco hã ma tô dasai wasu'u hã wapa, Ezitu ãma buru nho wasu'u hã, tamep si da te 're ĩsa'wari mono na hã. Taha wa, ma tô ti'ra norĩ hã wahi'rata norĩ hã satõrĩ za'ra, Ezitu u si'aba'ré da, mra hã te te 'mai'uipra za'ra da. Tawamhã ĩmorĩ'rata na si'aba'réi wamhã, ma tô aihutu apâ, timama u. Mra hã ma tô te te ãwisi. \v 13 Taha parip si, ma tô duré sô ai'aba'ré, Ezitu u, maparane ãma. Tawamhã Zuzé hã ma tô tãma siwasu'u za'ra oto, tidub'rata norĩ ma. Tawamhã apito Para'o hã ma tô wapa, Zuzéhé sisãnawã norĩ wasu'u hã. Taha wa, ma tô oto waihu'u za'ra, ĩsisãnawã za'ra na hã. \v 14 Taha wa, ma tô Zuzé hã timama zô hâ, Zacoho zô, aihĩni pese ĩtẽme si'aba'ré da, ĩmro norĩ hã ĩ'ra norĩ zama, duré uburé ĩsiré 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ zama. Ãne dahâiba za'ra hã, 75 na. \v 15-16 Tawamhã Zaco norĩ hã te oto zâmo, Ezitu u, tame 're si'ubumroi mono da oto. Tame ma oto Zaco hã dârâ. Tame ma tô duré ĩ'ra norĩ hã 're dâ'â za'ra. Tawamhã ĩmama hã tiwi dâ'â za'ra wamhã, ĩhi hã ma tô siwi ti'â apâ, ĩrob u, Sitẽ na danhipti'a nho'õmo nhisi u, tame te te siwi séme da. Ti'a hã Abra'ã hã dâ'â õ ré, Hamohõ nhihudu norĩ wi, te te sisada ĩ'uipra sirõmo ãma, ma siwi sé, ĩhi hã. 'Re dâ'â za'ra mono sidâpâsi, ma tô wahi'rata norĩ hi zama apâ da te 're 'wasari tamomo, Zacoho 'ra norĩ hi hã, tame da te 're séme mono da, ẽtẽ zahâpâ wa, ab're 're. \p \v 17 — Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Abra'ãhã ma, te te ĩropisutuzé hã te te tãma ãma ĩ'uwaimramizéb u hã, romhuture di oto. Ĩsihudu norĩ hã wahi'rata norĩ hã ma tô oto sina hâ, Ezitu ãma. Da'ahâ uptabi di oto. \v 18 Tawamhã roti'wa aimawi hã ma tô oto ãzé, si'apito da, Ezitu ãma, Zuzéhé waihu'u'õ'wa hã. \v 19 Tawamhã tizadawa nhipese na si ma tô wahi'rata norĩ ma 're hâimana ta hã. Ma tô te te tãma 're rob'manharĩ wasété u'âsi za'ra. Ma tô damama norĩ ma roti za'ra, rowi te te 're sa'ra za'ra mono da, ai'uté hã, 're dâ'â za'ra mono da. \v 20 Taha ré, ma tô Mozési hã podo, ai'utépré ĩwẽ uptabi hã. A'amo si'ubdatõ ma tô ãma ai'utõ, ĩmama norĩ te te ĩ'madâ'â zahuré zém na hã, 'ri para. \v 21 Tawamhã 'ri nhiti ma tô ĩna hã tihi. Taha wa, apito Para'oho 'ra sipi'õ hã ma tô ãma ti'ra, Mozésihi ãma. Ti'ra uptabi newa, ma tô prédu. \v 22 Taha wa, Ezitu ãma danhimirowaihu hã ma tô uburé dawi waihu'u, Mozési hã. Oto prédu wamhã, te te waihu'u pese wa, uburé te te rob'manharĩ wẽ di. Ĩsimiroti hã wẽ wa, dama mreme pire di. — Ãne te dama ĩpire za'ra norĩ ma, rob'rãzarõtõ, Esitéwã hã, dahi'rata wasu'u na hã. \p \v 23 Ãne te duré tãma rob'rãzarõtõ za'ra: \p — Tawamhã Mozési hã 40 na ãma wahu wamhã, ma tô sima rosa'rata, tisiré norĩ hã te te waimrami mono da, Izarazéhé nhihudu norĩ hã. \v 24 Tawamhã te te ab'madâ'â mono wamhã, ma tô 'maihâiba pibu tisiré hã, ezipsiu hã te te 're pré'é mono ré hã. Taha wa, ma tô ĩtẽme mo, ãma sisaprĩ da. Tawamhã te te 're pré'é mono 'ru te, ma tô tĩwĩ, ĩ'azâri'wa hã, tisiré hã te te 'ruiwa'âbâ da. \v 25 Mozési hã ma tô tisiré norĩ ãma rosa'rata, ãne: “Ĩ̱siré norĩ hã ãté te za siwi ĩ̱waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma ĩ̱pisutu za'ra zém na Ezitu hawi te dawi ubumroi mono da.” Ãne te tisiré norĩ ãma rosa'rata. Tane nherẽ, te te siwi waihu'u õ di, ĩsiré norĩ hã. \v 26 Tawamhã awẽm na hã ma tô duré mo, tisiré norĩ u. Morĩ wamhã, te duré ĩsiré norĩ hã ĩsõ'a si'wapé zahuré, maparane. Taha wa, ma timreme hã tãma 'marõwĩrĩ zahuré, ãne: “Tô'ã. Asi'wapéi wa'aba tõ. Oro asiré 're anomro aba mono za, te asi'wapéi wa'wa.” Ãne ma tô timreme hã tãma 'marõwĩrĩ zahuré. \p \v 27 — Tawamhã ãma ĩsãna'rata'wa hã ma tô Mozésihi mreme hã wẽ'õ. Taha wa, ma tô mreme sina sa'ré, ãne: “E 'wa sadawa para we aimorĩ bâ, wanhib'apito da, duré wama rowairébé'wa da hã. \v 28 E ĩ̱zama te za ĩ̱wĩ, ezipsiu hã ĩwĩrĩ ne, ahâmhâ.” Ãne te tãma tinha, Mozésihi ma. \v 29 Tawamhã ĩmreme hã te te wapari wamhã, ma tô Ezitu hawi aimani Mozési hã, Midi'ã na romnhisi u, tame 're hâimana mono da oto. Tame ma timro. Ĩ'ra maparane oto, aibâ norĩ hã. \p \v 30 — Midi'ã ãma 're sãmra mono ré hã, ma tô ãma tiwahu, 40 na. Tawamhã nimahã bâtâ na ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa hã ĩtẽme sihâi'ré, hâiwa hawimhã. Sina'i na ẽtẽ 'rãihâ nhisi 'rata, ma tô ĩtẽme sihâi'ré, a'ubuni u, wede zapore ro'o wa'wa. \v 31 Tawamhã Mozési ma tô ãma titob'uzu, te te sãmri wa. Taha wa, ma tô ĩtẽme ai'ré, 'râwi te te sabu da. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme ma tô wapa. Ãne te tãma tinha: \v 32 “Wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, aihi'rata norĩ nhib'apito, Abra'ãhã nhib'apito, duré Izatihi nhib'apito, duré Zacoho nhib'apito.” Ãne ma tô tãma si'mahâ, Mozésihi ma. Tawamhã Mozési hã ĩmreme te te wapari wamhã, te tãma rẽrẽ, pipa te. Tãma pahi wa, te te 'madâ'â waihu'u õ di. \v 33 Tawamhã Wanhib'apito te duré tãma tinha: “Ĩ̱nho'a asabzé hã wẽ uptabi di, ti'a hã. Aima ĩ̱pire uptabi wa, ĩ̱ma asiséb zarina te za aipara'uza hã ĩsani. \v 34 Wa hã wa tô ĩ̱nhib'a'uwẽ norĩ hã te 're 'madâ'â za'ra. Romhuri pire na te te 're rob'ma'wamarĩ mono wa, te robzei'õ u'âsi 're hâimana za'ra, Ezitu ãma hã. Taha wa, ma tô romhuri pire te, 're 'wab'ẽtẽ u'âsi za'ra. Ĩ'wab'ẽtẽ za'ra hã wa tô te 're wapari u'âsi za'ra. Taha wa, wa we oto ĩtẽme si'ra za'ra, te sõ'reptu za'ra da, Ezitu hawi. A hã wa za oto asatõ, Ezitu u apâ aimorĩ da.” Ãne ma tô tãma rob'ru, Mozésihi ma. \p \v 35 — Tawamhã te oto mo apâ, Mozési hã Ezitu u, tisiré norĩ te te sõ'reptu za'ra da. Tane nherẽ, Izarazéhé nhihudu norĩ hã ma tô aré siwi watawa, ãne: “E 'wa sadawa para we aimorĩ bâ, wanhib'apito da, duré wama rowairébé'wa da.” Ãne ma tô aré siwi wẽ'õ. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô apâ ĩtẽme satõrĩ za'ra, Mozési hã. Tawamhã hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa hã, wedezapore ro'o wa'wa sô ĩsãmra hã ma tô Mozési hã pawapto, Ezitu hawi te te danhimroi mono da apâ, danhipti'ai u. \v 36 Taha wa, ma tô Mozési hã te te danhimro tô, Ezitu hawi. Duré Ezitu ãma zahadu 're sãmra mono ré, ma tô marĩ hã dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te dama 're ab'manharĩ.  pré na â poré nhisi ãma, ma duré dama rob'manha, ĩwaihu'u'õ na. A'ubuni wi siwa'ru 're danomro mono ré, ma duré marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te dama 're ab'manharĩ, 40 na da'ãma wahub za'ra ré. \v 37 Ta hã ma tô tisiré Izarazéhé nhihudu norĩ ma rowasu'u, ãne: “'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za ni'wa hã asiré wa'wa hã we aima pisutu za'ra wa'wa, ĩ̱sine, te te aima 're ĩsadawa wasu'u za'ra wa'aba mono 'wa da hã.” Ãne te tãma rowasu'u za'ra, Mozési hã. — Ãne ma tô Esitéwã hã dahi'rata wasu'u na tãma rob'rãzarõtõ za'ra, dama ĩpire za'ra norĩ ma. \p \v 38 Ãne te duré tãma rob'rãzarõtõ za'ra: \p — Izarazéhé nhihudu norĩ hã a'ubuni wi 're nomro mono ré, ma tô Mozési hã dasiré 're mo, wahi'rata norĩ siré. Nimahã bâtâ na siré si'rã'õtõ wamhã, ma tô hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa hã tãma rowasu'u, Mozésihi ma, Sina'i na ẽtẽ 'rãihâ nhisi ãma. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimipisutu zarina, robzei u'âsi ĩ'rata 're ĩdanomro u'âsi mono zé wasu'u hã ma tô tãma tisõ, Mozésihi ma, ta hã te te wama 're anhomri mono da, ĩsipai u. \v 39 Tazahã wahi'rata norĩ hã te te wapari ze za'ra õ di, Mozésihi mreme hã. Ezitu u apâ ĩsi'aba'ré da si, ma tô tinhimirosa'rata na sisaze za'ra. \v 40 Taha wa, te Arãhã ma nharĩ za'ra, ãne: “Ma'ãpé, marĩ hã romhâiba hã wama 'ma'manharĩ za'ra na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ne ĩwaihu'upe hã, te te ĩwanhimroi mono da hã.” Ãne ma tô tiwi waptẽrẽ za'ra, romhâiba hã te te 'manharĩ za'ra da. Te duré ãne tãma nharĩ za'ra: “Mozési hã ma wawi aimani, Ezitu hawi we ĩwanhimroi mono 'wa hã. Wa te sa'rese za'ra õ di oto.” Ãne te wahi'rata norĩ hã tãma nharĩ za'ra, Arãhã ma. \v 41 Taha wa, tame ma tô powawẽ 'ra hâiba ne hã tãma 'manharĩ za'ra, ãma 're ĩwata za'ra mono zéb da hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono upana. Tawamhã ma tinhimizama hã oto siwi simro, tinhimirob'manharĩ ãma wata za'ra da. Aimawi te te sima rob'manharĩ za'ra wẽ te, ma tô duré dasa hã siwi 'manha. \v 42 Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô tiwi aipi'ra za'ra, aimawi na si si'uihâ na za 're wata za'ra mono da, ĩ'upana. Bâtâ ãma ĩ'upana 're wata za'ra mono da, ma tô duré tiwi aipi'ra za'ra, duré a'amoi ãma, duré wasi ãma zama. Taha na ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã ãma rob'ui'éré, duréihã ĩmreme na: \q1 “Izarazéhé nhihudu norĩ, e ĩ̱'ãma si 're aiwata za'ra wa'aba mono da, ma tô ĩ̱nhimipodo hã asiwi 're ĩsimroi wa'aba mo, a'ubuni wi 're anomro aba mono ré hã. Mare di. Ĩ̱'upana aimawi ãma si 're aiwata za'ra wa'aba mono da, ma tô ãne hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo. Ãne 're anomro aba mono ré, ma tô 40 na ai'ãma tiwahub za'ra wa'wa. \q1 \v 43 Ĩ̱'upana ãma 're aiwata za'ra wa'aba mono da, ma tô romhâiba hã asima ĩ'manharĩ za'ra wa'wa, waihu'u pese newa, Moroti ĩhâiba'õ na romhâiba 'manharĩ nhisi ãma. Duré Rẽpã na wasi nhisi ãma ma tô 're aiwata za'ra wa'aba mo, waihu'u pese newa ĩhâiba'õ ãma hã. Ta hã ma tô asiwi 're ĩmrami aba mo, ãma 're aiwata za'ra wa'aba mono da, a'ubuni wi. Taha wa, wa za oto airom nhiti asatõrĩ za'ra wa'wa, Babironiza na 'ri nho'õmo nhisi nhipai u ai'aba'réi wa'aba da.” \m Ãne ma tô wahi'rata norĩ ma rowasu'u, ĩsadawa wasu'u'wa nhimi'ui'éré na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme zarina. Timreme, ma tô wahi'rata norĩ ãma uwaimra. — Ãne te Esitéwã hã zahadu dama ĩpire norĩ ma rob'rãzarõtõ za'ra, dahi'rata norĩ wasu'u na hã. \p \v 44-45 Te duré tãma rob'rãzarõtõ za'ra, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô tãma pisutu, Mozésihi ma, wahi'rata norĩ hã te te siwi ĩ'ri mono zéb da hã, a'ubuni wi. Tawamhã Mozésihi ma, te te ĩpisutuzéb zarina ma tô da te dasiwi simizusi romhâ 'manharĩ na 'ri hã, dasiré ĩwa simasisi mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Taha wa, ma tô 'rizé hã te te siwi 'wapé siré, danhimizahâri sidâpâsi te te siwi simizusi mono da. Tawamhã ta norĩ uirĩ na si ma tô wahi'rata norĩ hã siwi ãwisi, tirop téb u sihutu wamhã, Zuzuwéhé siré. Sihutu wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô wahi'rata norĩ hã pawaptob za'ra, dasi'wapé na. Ma tô te te tãma dazate za'ra, tame 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã. Tawamhã wahi'rata norĩ hã ma tô asisi oto, tirop téb u. Sisisi wamhã, ma tô siwi tisã 'ri hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ĩwa 're ĩsãmra mono zéb da hã. Tame te oto 're sab u'âsi, Dawi za ĩpotozéb u hã. \v 46-47 Tawamhã Dawi hã ma tô tiprédu. Prédu wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô wẽsã. Taha wa, Dawi hã ma tô tiwi waptẽ, 'ri ĩté hã te te tãma sãrĩ da, ĩwa 're ĩsãmra mono zéb da hã. Ãne te tiwi waptẽ: “E te za ĩ̱ma ĩ'ru, 'ri té, te aima sãrĩ da. A hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Zacoho nhib'apito. Taha wa, wa ĩ̱sima wẽ, 'ri hã te aima sãrĩ da.” Ãne ma tô tiwi waptẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi. Tane nherẽ, Dawi hã te te tãma 'ri õ di. Ĩ'ra si, ma tô tãma 'ri, Saroma hã tipoto'wa uirĩ na si. \p \v 48 — E tawamhã 'ri hã da te dasiwi ĩsãrĩ 'rep si te 're sãmra u'âsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Mare di. 'Ri 'rep si 're sãmra mono õ di. Ãne ma tô duréihã ãma rob'ui'éré, ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa hã: \q1 “Wanhib'apito, ma tô ãne ĩ̱ma siwaihu'u: \v 49-50 Wa hã hâiwa nhipai ãma, Apito. Ti'ai ãma zama, Apito. Ĩ̱waihu'u pese wa, wa hã uburé Apito. Ĩ̱wétési uburé marĩ hã te 'manharĩ waihu'u pese di. E niha te za tawamhã ĩ̱nhorõwa hã ĩ̱ma ĩ'ri za'ra wa'wa, ĩwa 're ĩ̱nhamra u'âsi mono zéb da hã. Mare di. 'Re ĩ̱nhamra u'âsi mono zéb da hã ĩ̱ma 'ri waihu'u za'ra wa'aba õ di za.” \m Ãne ma tô Wanhib'apito mreme hã wama wasu'u, ĩsadawa wasu'u'wa hã. — Ãne ma tô Esitéwã hã dama ĩpire za'ra norĩ ma rob'rãzarõno hã 'rãsutu za'ra, dahi'rata norĩ wasu'u na hã. \s1 Esitéwãhã dâ'âzé wasu'u \p \v 51 Tawamhã Esitéwã hã te duré tãma nharĩ za'ra, dama ĩpire za'ra norĩ ma: \p — A norĩ wa'wa hã aipo're za'ra wa'aba õ di. Aipẽ'ẽ tete za'ra wa'aba di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã aipo'reptõ newa, 're wapari za'ra wa'aba mono õ di. Aihi'rata norĩ wa'wa hã 're ĩhâimana za'ra mono zém ne, te 're aihâimana za'ra wa'aba mo. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã te asiwi 're ĩwẽ'õ za'ra wa'aba mo, aihi'rata norĩ wa'aba ne hã. \v 52 Aihi'rata norĩ wa'wa hã ma tô sada 're sib'ru za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ zada. 'Re ĩmorĩ wẽ uptabi hã za we ĩwisi wana, ma tô aré te te dama 're wasu'u za'ra, ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã. Tane nherẽ, ma tô aihi'rata norĩ wa'wa hã te te 're simro, ta norĩ hã. Aihi'rata norĩ wa'wa hã ãne te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono ne, ma tô duré a norĩ wa'aba zama dama ĩsa'ré za'ra wa'wa, 're ĩmorĩ wẽ uptabi hã da te dasiwi wĩrĩ da. \v 53 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, hâiwa ãma romhuri'wa norĩ, ĩsimiroti hã te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono nherẽ, ĩsimiroti na 're wapari za'ra wa'aba mono õ di. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, dama ĩpire za'ra norĩ ma, Esitéwã hã. \p \v 54 Tawamhã zudezu norĩ ma roti'wa norĩ hã Esitéwãhã mreme te te wapari za'ra wamhã, ma tô sadawa 'ru za'ra. Taha wa, te 'wasitete za'ra, Esitéwãhã ãma. \v 55 Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na ma tô aptete, Esitéwã hã. Taha wa, hâimo ma tô 'mazawẽ. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hâiba na rowa'a za'ẽne hã ma tô 'madâ. Zezusi hã ma duré tisã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimire niwĩ te za. \v 56 Tawamhã Esitéwã te 'mahâ, ãne: \p — 'Madâ'â za'ra wa'aba. Õhõta hâiwa, ma we 'ridawa. Ti'ai ãma dasiré ĩpodo hã wa tô sabu. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimire niwĩ te za. — Ãne te tãma 'mahârâ za'ra. \p \v 57 Taha wa, tinhib'rata na ma tô tiwi sipo're nhidâ za'ra, dama roti'wa norĩ hã. Asa tãma 're sipari za'ra mono sina, ma tô sô rere, te te siwi âri da. \v 58 Sa'ẽtẽ te siwi 'mapra, 'ri nho'õmo babarãi u, ẽtẽ na te te siwi wĩrĩ da. Tawamhã ti'uza ĩsisiwimhã, ma tô sada sani za'ra, Esitéwãhã 'ruiwapari'wa norĩ hã te te nasi siwi ahâri pibui pese da. Saru na aibâ ĩpréduptém nhisi 'rata, ma tô ti'uza hã sa'ra za'ra, ta hã te te sa 'madâ'â za'ra da. \v 59 Tawamhã ẽtẽ na te te nasi siwi ahâri ré, ma tô Esitéwã hã mre, Zezusihi ma. Ãne ma tô sina 'mahâ: \p — Wanhib'apito Zezusi, ĩ̱pẽ'ẽzani te za ĩ̱wi ĩ'â, ãma atẽme ĩ̱morĩ da. \p \v 60 Tawamhã hi'rãtitõ ma tô nhamra, Esitéwã hã. Mreme 'rãihâ na ma tô duré tãma mre, ãne: \p — Wanhib'apito, tiwasédé te te ĩ̱'ãma 'manharĩ za'ra nherẽ, tãma pisutu za'ra õ di za, rowasédé hã. \p Tawamhã mreme pari, ma tô dârâ oto, Esitéwã hã. \c 8 \s1 Saru hã ĩsazei'wa norĩ ãma te te ĩrowasutu na'rata zé wasu'u \p \v 1-3 Esitéwã hã da te ĩwĩrĩzém na hã ma tô Saru hã dapa'uze. \p Tawamhã aibâ norĩ hã ma tô Esitéwã siwi tisẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa 'madâ'â pese 'wa norĩ hã. Te te siwi sẽrẽ wamhã, te ãma ti'ry'ry, wawai 'rãihâ na. Tawamhã Esitéwã dâ'â parimhã, bâtâ na ma tô awa'awi sada tazahi za'ra ni, ĩsazei'wa norĩ zada. Taha wa, ĩsazei'wa norĩ hã Zeruzarẽ ãma 're ĩsi'ubumroi mono zô, ma tô rowasédé hã sô tiwatobro na'rata za'ra, sada dazahi za'ra wa. Saru hã Zezusihi zazei'wa norĩ ãma ma tô rowasutu, ĩsazei'wa hâimanazé hã si'utõrĩ da. 'Ri baba te nasi zasi, ĩsazei'wa norĩ zô. Tawamhã rob u te te nasi da'anhamra, aibâ hã duré pi'õ zama. Taha pari, te nasi te te da'ãma arobâdâ, te te nasi da'a'maza da, dazazéb 're. Taha wa, ĩsazei'wa norĩ hã ma tô te te siwi ropé, Zeruzarẽ hawi. Ta hawimhã Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi u ma tô te te ropé, duré Samariza na danhipti'a nho'õmo nhisi u zama, daza'rui mono bâ. Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ si te zahadu 're si'ubumro, Zeruzarẽ ãma hã. \s1 Samariza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, Piripi hã ĩwasu'uwẽ na te te dama ĩrowasu'u za'ra zé wasu'u \p \v 4 Tawamhã daro mono bâ, ĩsazei'wa norĩ te te ĩropéi mono hã sihutu sidâpâsi, ma tô te te dama 're rowasu'u za'ra, Cristuhu wasu'uwẽ na. \v 5 Tawamhã Piripi hã Samariza na danhipti'a nho'õmo nhisi u, ma tô mo. Tame ma tô Cristu hã te te dama 're wasu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã, Danho'reptui'wa da. \v 6 Marĩ ĩwẽ hã dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã ma tô te te dama 're ab'manharĩ. Piripihi mreme hã da te wapari za'ra wamhã, aihĩni ma tô ĩmreme na 're danhopré, marĩ ĩwẽ hã te te 're ĩ'ab'manharĩ mono hã da te sabu za'ra wamhã. \v 7 Wa'uburé ré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã ahâ na ma tô apese. Sadari sina te nasi wairé, wa'uburé hã. Ĩmorĩ waihu'u'õ hã ahâ na ma duré pese za'ra, Piripi hã. Ĩhi'ré zama ma tô ahâ na apese. \v 8 Taha wa, datoi uptabi za'ra di, 'ri nho'õmo ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã. \p \v 9 Tame te aibâ hã 're sãmra, Sima na ĩsisi hã. Romhõsi pese 'wa, ta hã. Taha ãma ma tô aré 're tob'uzu za'ra, samaritanu norĩ hã. Sima hã ĩwaihu'u pese newa, te dama 're siwasu'u u'âsi, dama ĩpire na. \v 10 Aihĩni ma tô Simahã mreme na 're danhopré aré. Ãne te da te dasima 're rowasu'u za'ra, õ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono newa: \p — “Õhõ ma hã, aibâ ma hã ĩwaihu'upe te tãma tihâiba. 'Re ĩhâimana u'âsi mono waihu'u pe hã sa'ẽtẽ na te tãma tihâiba.” — Ãne te da te dasima 're wasu'u za'ra. \p \v 11 Wahub ahâ na ma tô ãma 're datob'uzu za'ra, te te dama 're ĩ'aromhõsi mono zém na hã. Taha wa, te ãma 're danhopré pese. \v 12 Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na, duré Zezu Cristuhu wasu'u na, Piripi hã te te dama rowasu'u wamhã, ma tô saze za'ra ni. Ĩsimirowasu'u hã da te saze za'ra wamhã, â dawabzuri ma tô 'manharĩ za'ra ni, aibâ norĩ hã, duré pi'õ norĩ zama. \v 13 Simahã zama ma tô saze.  dawabzuri ma duré dame 'manha. Te te 'manharĩ parimhã, te oto Piripihi siré 're mo. Tawamhã te nasi ãma titob'uzu, dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te nasi dama ab'manharĩ wa, Piripi hã. \p \v 14 Tawamhã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã zahadu Zeruzarẽ ãma hâimana za'ra ré, ma tô samaritanu norĩ wasu'u hã wapari za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u, da te ĩsaze za'ra zém na rowasu'u hã. Taha wa, ma tô Pedru norĩ hã siwi satõrĩ zahuré, Zuwãhã me. Samariza u datẽme neb zahuré da, ma tô satõrĩ zahuré ni. \v 15 Tawamhã ma tô datẽme aimasisi. Simasisi wi, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma timreme zahuré, da'ãma, Tipẽ'ẽzani hã te te dama sõmri da. \v 16 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã zahadu datẽme wisi õ di, tamomomhã. Wanhib'apito Zezusihi nhisi na si ma tô â dawabzuri hã 'manharĩ za'ra ni. \v 17 Tawamhã Pedru norĩ hã ma tô tinhib'rata na da'a'rã upi zahuré. Te te ãma da'a'rã upi zahuré mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô Tipẽ'ẽzani hã dama sõmri za'ra. \p \v 18 Tawamhã Sima hã ma tô sabu, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ, da'rã nhisiwi tinhib'rada hã te te nomri zahuré mono ré hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Tipẽ'ẽzani te te dama ĩ'anhomri mono zé hã. Taha wa, ma tô sima wẽ, rob'uiprazé hã te te tãma sõmri zahuré da. \v 19 Ãne te tãma nharĩ zahuré: \p — Ã. Rob'uiprazé, wa za aima sõmri 'wa, asine wa'aba, ĩ̱nhib'rada hã da'rã nhisiwi te 're aza'ra mono da, aiwaihu'u pese 'wa hã we ĩ̱ma sõmri aba da, asine wa'aba te 're da'a'rã upi mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Tipẽ'ẽzani te te dama 're anhomri mono da. — Ãne te tãma nharĩ zahuré, Sima hã. \p \v 20 Tawamhã Pedru te asa tãma tinha, ãne: \p — E niha ma tô ĩrosa'rata wasé, rob'uiprazém na asima uipra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã tiwaihu'u pe te te wama ĩsõmri hã. Mo oto aimorĩ ropipa u, ate rob'uiprazéb ré. \v 21 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô aiwaihu'u, asima asimirosa'rata wasété na hã. Taha wa, a hã wanhimiromhuri zarina, romhuri waihu'u õ di za. Ta hã atei õ di. \v 22 Aiwasété wi aipi'ra na. Wanhib'apito ma, aimreme. Tãma asiwasu'u na asimirosa'rata wasédé hã te te aima pari da. \v 23 Wa tô ĩ̱sina aiwaihu'u. Zahadu asimi'ru hã sa'ẽtẽ di. Zahadu te Satanasi hã atété, aiwasété hawi aiwatobro tõ da. — Ãne te Simahã ma tinha, Pedru hã. \p \v 24 Tawamhã Sima te asa tãma tinha: \p — A norĩ wa'wa hã te za ĩ̱'ãma aimreme 'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ropipa hã uburé ĩ̱ma ĩrowasu'u na te te ĩ̱ma ãma uwaimrami tõ da. — Ãne te Sima hã asa tãma nharĩ zahuré, Pedru norĩ ma, Zuwãhã me. \p \v 25 Tawamhã Pedru norĩ hã Wanhib'apito mreme na te te dama rowahutu zahuré pari, ma tô apâ tineb zahuré, Zeruzarẽ u. Neb zahuré wamhã, te sipa zahuré, daza'rui mono bâ, Samariza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, Zezusihi wasu'uwẽ na te te dama rowasu'u zahuré mono da. \s1 Piripi hã aibâ te te ĩsõpẽtẽzé wasu'u, Etizopizaha nhihudu hã \p \v 26-28 Tawamhã aibâ hã ma tô mo, Zeruzarẽ u. Etizopiza na darom nhisi ãma Cãdasi na pi'õ siroti'wa nhisi ma, rob'madâ'â'wa hã. Etizopiza ãma dama pire di, ta hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wata da, ma tô mo. Ãma wata pari, te oto mo apâ tirob u, awaru na wedewara zapore na. Morĩ sina te te romnhoré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa nhimi'ui'éré na, Iza'izaha nhimi'ui'éré na. \p Tawamhã hâiwa ãma Wanhib'apito ma, romhuri'wa hã ma tô Piripihi ma rob'ru, ãne: \p — Aiwahutu, pi'reba aimorĩ da, Daza na 'ri nho'õmo nhisi u bâdâdi tum na aimorĩ da, Zeruzarẽ hawi. — Ãne te tãma tinha. \p Taha wa, te Samariza hawi oto mo Piripi hã, Daza u bâdâdi na morĩ da. Tawamhã morĩ ré, ma tô tisã aibâ hã, Zeruzarẽ hawi apâ ĩmorĩ hã. \v 29 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô tãma tinha Piripihi ma, ĩtẽme si'ré da, ĩsababa morĩ da, awaru na wedewara zapore zababa. \p \v 30 Tawamhã ma tô ĩtẽme sina rotété, Piripi hã. Tawamhã ma tô te te wapari, te te romnhoré mono ré, aibâ hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa nhimi'ui'éré hã te te sõré, Iza'izaha nhimi'ui'éré hã. Tawamhã Piripi te ãma 'mahâ, aibâ hã: \p — E ĩwasu'u hã ma tô ĩwaihu, ĩ'ui'éré, ĩsõré mono hã. — Ãne te ãma 'mahâ. \p \v 31 Tawamhã asa te tãma tinha: \p — E 'wa te te ĩ̱ma waihu'u bâ, wa za waihu'u. — Ãne te asa tãma tinha. \p Tawamhã ma tô 'mahâ, ĩtẽme sarõtõ da, awaru na wedewara zapore 're, siré neb da. \fig |src="LB00331B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="ACT 8.31" \fig* \v 32 Rob'ui'éré te te ĩsõré mono hã ãne: \q1 “Pone'ẽrebâ, da te wĩrĩ da, da te dasiwi ĩsaprõni ne, ma tô dasiwi saprõni ni, da te dasiwi wĩrĩ da. Tawamhã dawi sisawi ãna ma tô dama mo. Duré pone'ẽrebâ 'ra hã da te séré nhihâri wamhã, ĩsadari õ ne, ari'iwi ma tô tihâiba. \q1 \v 33 Wẽ nherẽ, ma tô dasiwi wĩrĩ ni, wasété newa. Ni'wa hã te te dawi sawi õ di, da te dasiwi wĩrĩ tõ da. Ti'ai ãma 're morĩ õ di oto. 'Ra ãna ma tô dârâ. Sihudu õ di. Sihudu õ wamhã, da te wasu'u waihu'u õ di, ĩsihudu wasu'u hã.” \m Ãne ĩbaihâ na rob'ui'éré, aibâ te te ĩsõré mono hã. \p \v 34 Tawamhã aibâ te oto sadanha, Piripi hã: \p — Ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa hã e 'wa hã te wasu'u. E te siwasu'u. E aimawi hã te wasu'u. Ma'ãpé, ĩ̱ma wasu'u na. — Ãne te sadanha. \p \v 35 Tawamhã Piripi, rob'ui'éré te te ĩsõré mono zém na ma tô tãma rowasu'u na'rata. Zezusihi wasu'uwẽ hã ma tô tãma waihu'u, aibâ ma. \p \v 36 Tawamhã bâdâdi na neb zahuré ré, ma tô â u aimasisi zahuré. Tawamhã aibâ hã ma tô â hã tãma 'mahâ, Piripihi ma: \p — Ãhãta â. E wanhimizahâri õ di za a'â, â dawabzuri hã ĩ̱ma 'manharĩ da. — Ãne te aibâ hã sina 'mahâ. \p \v 37 Taha wa, te Piripi hã asa sadanharĩ pese: \p — E tô sena, ma tô ĩsazei pe. Sazei pese wamhã, â dawabzuri te za tô ĩ'manha. — Ãne ma tô Piripi hã tãma tinha asa. \p Tawamhã aibâ, te duré tãma tinha: \p — Tô sena wa saze, Zezu Cristu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra hã. — Ãne te tãma tinha. \p \v 38 Taha wa, aibâ hã ma tô tãma ĩromhuri'wai ma tinha, awaru na wedewara zapore hã a'â simizazâri da. Taha wa, ma tô ĩré mazazâri za'ra. Âi ba, ma tô oto si'ra zahuré. Tawamhã â dawabzuri, ma tô Piripi hã tãma 'manha, aibâ ma. Tawamhã apâ ma tô pu. \v 39  hawi pusi wamhã, Wanhib'apito pẽ'ẽzani hã awa'awi ma tô Piripihi ãma aimani. Te te sãmri õ di oto, aibâ hã. Tane nherẽ, ma tô rowẽ na tirob u hã wara apâ, to sina. \v 40 Tawamhã Piripi hã sisa'rese ãna ma tô wi, Azotu na 'ri nho'õmo nhisi u hã. Siwaihu'u õ di. Tawamhã ta hawi te oto mo, Sézareza na 'ri nho'õmo nhisi u. Tamomo morĩ ré, 'ri nho'u hã te te anhopẽtẽ mono sidâpâsi ma tô sipa, Zezusihi wasu'uwẽ hã te te dama wasu'u mono da. Tawamhã ma tô oto wi, Sézareza u. \c 9 \s1 Saru hã tihâimanazém na te te ĩsaprĩzé wasu'u \r Atusi 22.6-16; 26.12-18 \p \v 1 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã Zezusihi wasu'uwẽ na daro mono bâ te te siwi ãma 're ropéi mono ré, te zahadu Saru hã te te tãma 're amhâzépa za'ra, ĩsazei'wa norĩ ma. Wanhib'apito Zezusihi nhirã zarina 're nomro mono 'ru te, te te tãma 're amhâzépa za'ra, te te uprosi da. Tawamhã nimahã bâtâ na sasedoti ĩpire uptabi u ma tô mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa hã ĩpire uptabi u, rob'ui'éré hã te te tiwi waptẽrẽ da. \v 2 Ta hã rob'ui'éré hã Damasitu na 'ri nho'õmo nhisi u te te âri da, ma tô tiwi waptẽ, tame zudezu norĩ te, rowahutu'wa norĩ ma, te te sõmri za'ra da, sasedoti ĩpire zadawa para ĩtẽme ĩmorĩ za'ra na rob'ui'éré hã. Tawamhã Wanhib'apito 're ĩhâimana mono zém na 're ĩnomro mono norĩ hã, rob'ui'éré'wa zadawa para te za Saru hã we te te simro, Zeruzarẽ u pawasisi ré, aibâ hã, pi'õ zama. \p \v 3 Tawamhã Damasitu u te te rosahutu wamhã, waptu na ma tô hâiwa hawi rowa'a za'ẽne hã tãma ai'ubuzi, Saruhu ma. Ĩhâiba nho'õmo, ma rob'uiwẽ. \v 4 Taha wa, ma tô waptãrã, ti'ai wa. Ni'wai mreme hã ma tô wapa. Ãne te 'mahâ: \p — Saru. Saru. E marĩ wa, te ĩ̱wi 're ĩrowasutu u'âsi mo. — Ãne te 'mahâ. \p \v 5 Tawamhã Saru hã te asa 'mahâ: \p — Apito, e 'wa hã, a hã. — Ãne te sadanha. \p Asa te duré tãma tinha: \p — Wa hã Zezusi, wa ai'mahâ. Te ĩ̱wi 're ĩrowasutu u'âsi mo. \v 6 Ma'ãpé ãhãna aiwahutu, 'ri nho'õmo u aimorĩ da. Tame te za ni'wa hã aima roti, marĩ 'manharĩ da. — Ãne te tãma tinha, Wanhib'apito hã. \p \v 7 Tawamhã aibâ ĩsiré ĩsi'aba'ré norĩ hã õne haré ma mazahâri za'ra. Ari'iwi te aimasa. Sadaihu'u ãna ma tô ni'wa hã ãma mreme wapari za'ra. Tane nherẽ, ni'wa hã te te ãma sãmri za'ra õ di, ta norĩ hã. \v 8 Tawamhã Saru, ma tô wahudu oto. Wahutu wamhã, ma tô toporo. Tane nherẽ, te te rob'madâ'â waihu'u õ di. Tob a di. Taha wa, ĩsiré ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô te te siwi patété, te te siwi saprõni da, Damasitu u. \v 9 Tame bâdâ hã si'ubdatõ te ãma ne, te te rob'madâ'â waihu'u ãna hâimana ré hã. Marĩ na si'upari õ di. Sai ãna te nasi da'wa. Te te hâ'rẽne õ di duré. \p \v 10 Tawamhã Damasitu ãma aibâ hã te 're sãmra, Zezusihi nhirã zarina 're ĩmorĩ hã, Ananiza na aibâ nhisi hã. Tawamhã sõtõ õ nherẽ, sõtõ 'rowi te te ĩrosawẽrẽ ne, ma tô Wanhib'apito hã tãma sihâi'ré. Ãne te 'mahâ: \p — Ananiza. \p Tawamhã asa ma sada'â: \p — E marĩ, Ĩ̱nhib'apito. \p Tawamhã Wanhib'apito te tãma tinha: \p \v 11 — Aiwahutu, Zudasihi nhorõwa u aimorĩ da, “Awa'awi” 'ri nho'õmo nhi'riti nhisi ãma ĩsõrõwa u. Tame te za aibâ zô asinha, Saru na aibâ nhisi zô, Tasu na 'ri nho'õmo nhisi ãma ĩpoto zô. Ãhãna te we ĩ̱ma mre. \v 12 Sõtõ õ nherẽ, sõtõ 'rowi te te ĩrosawẽrẽ ne, ma tô aiwaihu'u, ĩtẽme aiwisi õ ré. Te te rob'madâ'â hâ. Asib'rada ĩ'rãi ãma hiri da, tõmo wẽ da, ĩtẽme ĩ'aimorĩzém na hã ma tô waihu'u siro. — Ãne te Ananizaha ma tinha, Wanhib'apito hã. \p \v 13 Tawamhã Ananiza te asa tãma tinha: \p — Ĩ̱nhib'apito, da'ahâ na ma tô ĩ̱ma wasu'u za'ra ni. Õ hã, u, Zeruzarẽ ãma ma tô ĩwasédé hã te te ãma 're ab'manharĩ, asazei'wa norĩ ãma. \v 14 Ãme te za oto, u, sasedoti ĩpire norĩ zadawa para dapawasisi za'ra, ai'ãma 're ĩdawata za'ra mono norĩ hã apâ te te simroi mono da. — Ãne te asa tãma tinha. \p \v 15 Tawamhã Wanhib'apito te asa tãma tinha: \p — Mo oto ĩtẽme aimorĩ. Õ hã, Saru hã wa tô ĩ̱sima pisutu, ĩ̱zadawa wasu'u'wa da. Zudezu'õ norĩ ma, te za te te 're ĩ̱zadawa wasu'u, duré dama roti'wa norĩ ma, duré Izarazéhé nhihudu norĩ ma zama. \v 16 Tawamhã, te te dama 're ĩ̱zadawa wasu'u mono wamhã, te za oto te te 're robzépata. Uburé za te te 're ĩrobzépata mono zém na wa za tãma awaihu'u siro, Saruhu ma. — Ãne te tãma tinha, Wanhib'apito hã. \p \v 17 Taha pari, ma tô mo Ananiza hã, Zudasihi nhorõwa u. Tawamhã ma tô 'ri para u ãzé. Sébré wamhã, ma tô tinhib'rada hã tino, ĩ'rã nhisiwi, Saruhu 'rãi ãma. Ãne te tãma tinha: \p — Ĩ̱sisãnawã Saru, Wanhib'apito hã ma tô we atẽme ĩ̱zatõ, tô õ hã Zezusi hã, Damasitu u we aimorĩ ré, bâdâdi wa, aima ĩsihâi'ré hã. Ta hã ma tô we atẽme ĩ̱zatõ, atõmo wẽ da, apâ rob'madâ'â hâ, duré Ĩpẽ'ẽzani ré si 're aihâimana mono da, aipẽ'ẽ wẽ na si. — Ãne te tãma tinha. \p \v 18 Tawamhã awa'awi pe'a hâ ne hã ma tô tizarõtõ zahuré, ĩtõmo hawi. Ma tô apâ tãma tiromnho'a. Tõmo wẽ di oto. Tawamhã ma tô wahudu. Wahutu wamhã, â dawabzuri ma tô tãma 'manharĩ ni awa'awi. \v 19  dawabzuri te te 'manharĩ parip si, ma tô ai'upa. Taha wa, apâ ma tô aptete oto. \s1 Saru hã Damasitu ãma ĩsãmrazé wasu'u \p Tawamhã bâdâ umro na ma tô ãma ne, Damasitu ãma ĩsazei'wa norĩ 'rata sãmra ré, Saru hã. \v 20 Tawamhã awa'awi ma tô ĩwasu'uwẽ na dama ãma sãna'rata oto, rowahutuzé mono bâ, Zezusi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra, 're ĩhâimana mono na hã. \v 21 Da te wapari za'ra wamhã, aihĩni, ma tô ãma tatob'uzu za'ra ni. Taha wa, te ãne dasima nharĩ za'ra ni: \p — Oro õ hã Zezusihi zazei'wa te te 're 'mapãrĩ mono za, Zeruzarẽ ãma hã. Oro we wisi za duré ãwa, Zezusihi zazei'wa norĩ zô, pawasisi ré apâ te te simroi mono da, sasedoti ĩpire norĩ u. — Ãne te dasima nharĩ za'ra ni. \p \v 22 Saru hã te te rowasu'u waihu'u pese di. Simirowasu'u pire di duré. Tawamhã tinhimirowasu'u pire na ma tô te te ãma rosa'ré. Zezusi hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu wasu'u na ma tô mreme pire na tãma rowasu'u za'ra, zudezu norĩ ma. Tawamhã te te rowasu'u pire wa, zudezu norĩ hã te te sada'âbâ waihu'u za'ra õ di. \p \v 23-24 Tawamhã Damasitu ãma hâimana ré, bâdâ ahâ na ãma ne pari, ma tô zudezu norĩ hã sada si'rã'õtõ, Saruhu da. Tawamhã ma tô dama ãma rowairébé za'ra, te te siwi dama hâiba 'ru za'ra da, da te dasiwi wĩrĩ da. Taha wa, bâtâ bâre ma tô sô tinhopré, 'ri nho'õmo 'wawi wa'ra 'ridawa ãma, te te siwi wĩrĩ da. Barana zama, te duré sô rob'madâ'â za'ra. Tawamhã da te dasima ĩ'ru za'ra zé wasu'u hã ma tô sina wapa, Saru hã. \v 25 Taha wa, nimahã mara na Saruhu siré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô Saru hã si'õtõ 're siwi ãma si'ra 'ri zadazâri hawi, 'ri nho'õmo uirĩzém na'rata ãma 'ri mana u te te siwi hiri da, dawi. \s1 Saru hã Zeruzarẽ ãma ĩsãmrazé wasu'u \p \v 26 Tawamhã Zeruzarẽ u te oto mo, Saru hã. Tamomo oto wisi wamhã, Zezusihi nhirã zarina 're ĩnomro mono norĩ siré 're hâimana mono neza. Tane nherẽ, ta norĩ hã te te pipa za'ra di. Saru hã ĩsazei uptabi 'wa na tãma siwasu'u za'ra wamhã, te te ãma saze za'ra õ di, ĩsiwasu'uzém na hã. \v 27 Tawamhã Banabé hã ma tô Saruhu ãma aime. Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ u ma tô saprõ, te te tãma wasu'u za'ra da, bâdâdi wa Wanhib'apito te te ĩsabuzém na hã. Duré Saruhu ma, Wanhib'apito te te ĩrowasu'uzém na ma tô tãma wasu'u za'ra. Damasitu ãma pahi ãna Zezusi te te dama ĩwasu'uzém na, te duré tãma rowasu'u za'ra. \v 28 Taha parip si, ma tô dasiré 're mo oto Saru hã, Zeruzarẽ ãma ĩsazei'wa norĩ siré. Pahi ãna, ma tô Wanhib'apito hã te te dama 're sadawa wasu'u, Zeruzarẽ 're, 'ri wa'õno 're ĩhâimana za'ra mono 'remhã. \v 29 Zudezu norĩ, deredu norĩ mreme na 're ĩmreme zusi mono norĩ ma, ma tô duré te te 're rowasu'u. Ta norĩ hã ma tô nasi asa tãma nharĩ za'ra, ĩsimirowasu'u wa'rãmi. Tawamhã ta norĩ hã te sima 'ru za'ra, te te siwi wĩrĩ da. \v 30 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã da te dasima ĩ'ru za'ra zé hã te te waihu'u za'ra wamhã, ma tô Saru hã siwi saprõ, Sézareza na 'ri nho'õmo nhisi u. Ta hawi ma tô duré siwi satõ, Tasu na 'ri nho'õmo nhisi u morĩ da. \p \v 31 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ ma, rowẽ di oto, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, duré Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma, duré Samariza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma zama. Uburé tãma rowẽ za'ra di oto, siré 're ĩsi'rã'õtõ mono norĩ ma hã daro mono bâ. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani nhimipawaptobzém na ma tô ĩsazei'wa norĩ hã 're hâimana nhiptete za'ra. Taha zarina, ma tô duré ĩsazei'wa norĩ za'rada hã sina hâimo. Ta norĩ hã ma tô Wanhib'apito Zezusi hã te te 're wazé pese za'ra. \s1 Pedru hã Rida ãma ĩhi'ré te te ĩpesezé wasu'u \p \v 32 Tawamhã Pedru hã ma tô 're mo, daza'rui mono bâ. 'Re morĩ wamhã, nimahã bâtâ na ma tô wi, Rida na 'ri nho'õmo nhisi u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ, tame 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã te te waimrami mono da. \v 33 Tame ma tô aibâ hã sõpẽtẽ ĩmorĩ'õ hã, Ene'asi na ĩsisi hã. 8 na ma tô ãma tiwahu, waptâp si 're sa'wari mono ré hã. \v 34 Tawamhã Pedru te tãma tinha: \p — Ene'asi, Zezu Cristu ma tô aipese. Aiwahutu. Asa'warizé hã sa'ra pese. — Ãne te tãma tinha. \p Tawamhã awa'awi ma tô wahudu, Ene'asi hã. \v 35 Tawamhã uburé Rida ãma 're ĩdahâimana za'ra mono hã, duré Sarõ na romhâpâ nhisi ãma 're ĩdahâimana za'ra mono hã te 'madâ'â za'ra ni, ĩhi'ré pesezé hã. Taha wa, ma tô aipizari za'ra ni, Wanhib'apito niwĩ oto 're danomro mono da. \s1 Pedru hã Zopi ãma pi'õ te te ĩhâiwa'utuzé wasu'u \p \v 36 Tawamhã pi'õ hã Zezusihi nhirã zarina 're ĩmorĩ hã te 're hâimana, Zopi na 'ri nho'õmo nhisi ãma. Tabita na pi'õ nhisi hã. Deredu norĩ nhiminhisizém na Docasi na ĩsisi amo hã. Ĩsibrob'õ norĩ ãma te 're siwãrĩ u'âsi, Docasi hã. Marĩ ĩwẽ si te te dama 're ab'manharĩ u'âsi. \p \v 37 Tawamhã Rida ãma Pedru hã zahadu sãmra ré, ma tô tihâzé, Docasi hã. Hâzé pire wa, ma tô dârâ. Taha wa, ma tô dasiwi hâiba upsõ ni. Da te dasiwi hâiba upsõi pari, ma tô dasiwi hiri ni, 'ri 're wa'wa u hâimo. \v 38 Tawamhã Pedru hã Rida ãma zahadu ĩhâimana na ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra, Zezusihi nhirã zarina 're ĩnomro mono norĩ hã. Rida u hã, romhuture di, Zopi hawimhã. Taha wa, ĩwasu'u te te wapari za'ra wamhã, ma tô aibâ norĩ hã 'mazatõrĩ zahuré ni sô, te te tãma sadawa wasu'u zahuré da, Zopi u ĩtẽme morĩ su'u za'ra da. \p \v 39 Tawamhã Pedru te sima rowẽ, ĩme morĩ zahuré da. Tawamhã tamomo wisi wi, ma tô siwi saprõ hâimo, 'ri 're wa'wa u. Tame, uburé pi'õi mrotõ norĩ hã ma tô siwi uirĩ Pedru hã, siwa'õ za'ra sina. 'Ry'ry sina, te nasi zazahâ hã tãma wẽ za'ra, te te 'madâ'â za'ra da, hâiba ré ré te te dama 're ĩ'ahâ're mono hã, Docasi hã. \v 40 Taha wa, ma tô Pedru hã tãma rob'ru za'ra, aihĩni wairébé da. Wairébé za'u si, ma tô hi'rãtitõ nhamra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme da. Tawamhã ma tô aipi'ra, pi'õ ĩdâ'â u. Te tãma tinha, ãne: \p — Tabita, ai'utu. — Ãne te 'mahâ. \p Tawamhã pi'õ hã ma tô toporo. Pedru te te 'madâ'â wamhã, ma tô udu. \p \v 41 Taha wa, Pedru hã ma tô pa'â, te te pawaptob da, para na sab da hâiwi. Tawamhã, wahutu wamhã, Pedru ma tô dazô hâ, uburé Zezusihi zazei'wa norĩ zô, duré ĩmrotõ norĩ zô zama, ĩhâiwa'udu hã te te sabu za'ra da. Taha wa, ma tô sabu za'ra ĩhâiwa'udu hã, tihâibazém na apâ hâimana wa. \p \v 42 Tawamhã 'ri pâ ma tô pi'õi wasu'u hã te te ropé, Zopi ãma hã. Ĩwasu'u da te wapari za'ra wamhã, da'ahâ na ma tô saze za'ra ni, Wanhib'apito hã. \v 43 Tawamhã Pedru hã bâtâ ahâ na ma tô tame tihâiba a'â, Zopi ãma. Sima na romhâ su'u'wa nhisi nhorõwa ãma te nhamra. \c 10 \s1 Conerizu hã, Pedruhu zô ĩhârâzé wasu'u \p \v 1 Sézareza na 'ri nho'õmo nhisi ãma te aibâ hã 're sãmra, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã, Conerizu na ĩsisi hã. Ta hã romanu. Da'wapéi'wa norĩ hã, ĩsimi'ubumro norĩ hã Itarianu na ĩwaptẽrẽ zara hã. Ta norĩ zama romanu. \v 2 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa 'madâ'â'wa te 're hâimana Conerizu hã, duré ĩsõrõwa ãma ĩsiré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ zama. Zudezu norĩ, ĩsibrob'õ norĩ ãma ma tô 're siwãrĩ u'âsi ta hã, zudezu õ nherẽ. Te duré 're mreme u'âsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. \v 3 Tawamhã nimahã bâtâ na bâdâ sipra wi, ma tô marĩ hã sabu, sõtõ õ nherẽ, sõtõ 'rowi te te ĩrosawẽrẽ ne. Hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa hã ma tô sabu. Ma tô we ĩtẽme sina rotété. Taha wa, te oto 'mahâ: \p — Conerizu. — Ãne te 'mahâ. \p \v 4 Tawamhã tãma pẽ'ẽwara nherẽ, te te 'madâ'â pese sina, ma sada'â asa: \p — E marĩ na te we ĩ̱'mahâ. \p Tawamhã asa te tãma tinha, hâiwa ãma romhuri'wa hã: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô te te 're aiwapari ze, tiwi 're ĩrowaptẽrẽ mono zém na hã. Duré da'ãma 're aiwãrĩ pese mono na zama ma tô aiwaihu'u. Taha wa, te ai'ãma 're po're pu'u u'âsi. \v 5 Taha wa, te za ĩda'mazatõ, Zopi u Sima Pedru na aibâ nhisi zô. \v 6 Tinhipsara 'rata te a'â nhamra, romhâ su'u 'wai 'rata. Ĩsõrõwa hã âporé zaihâ na te 're sa, 'ri hã. — Ãne te tãma tinha. \p \v 7 Tawamhã ãne na te te tãma rowasu'u pari, ma tô apâ mo ĩhawi, hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa hã. \p Taha wa, te Conerizu hã sitẽme sô tihârâ zahuré, ĩsõrõwa 're, tãma ĩromhuri'wa norĩ zô. Tizadawa zapari'wa zô zama te hâ, da'wapéi'wa zô. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa 'madâ'â'wa, da'wapéi'wa hã. \v 8 Marĩ te te ĩ'madâ'âzém na te tãma rowasu'u za'ra. Taha parimhã, ma tô satõrĩ za'ra, Zopi u si'aba'ré da. \p \v 9 Tawamhã si'aba'réi ré, ma tô tiwi ti'awẽ za'ra. Awẽ bâtâ na te duré ai'aba'ré, Zopi u. Tawamhã tamomo ma tô oto rosahutu za'ra. \p Tawamhã ta norĩ hã, Conerizu te te ĩsatõrĩ za'ra norĩ hã ĩtẽme sihutu õ ré, abzuma ma tô Pedru hã sai'u 'ri nhisi hâpâ u hâimo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme da. \fig |src="cn02056b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="ACT 10.9" \fig* \v 10 Tawamhã mra hã ma tô tĩwĩ. Sa neza. Tawamhã sô danhipi ré, ma tô duré marĩ hã sabu, sõtõ õ nherẽ, sõtõ 'rowi te te ĩrosawẽrẽ ne. \v 11 Hâiwa 'ridawa, ma tô sabu. Marĩ hã te we si'ra ti'ai u, zazahâ hâi wawẽ ne hã. Ĩhâ nhipti na ma we 'rã'õtõ. \v 12 Abaze hã te ĩ're daba'wara, ĩnhize hã ĩnhi zei'õ zama siwazari, ti'ai baba di'i na te te sina 're ĩrobâdâ za'ra mono norĩ zama. Si zama te siwazari daba'wara. \v 13 Tawamhã Pedru, ma tô wapa, ni'wai mreme hã. Ãne te 'mahâ: \p — Pedru, aiwahutu, asima 'maiwĩrĩ da, asai hâ. — Ãne te 'mahâ. \p \v 14 Tawamhã asa te tãma tinha: \p — Ĩ̱nhib'apito, mare uptabi di. Marĩ ĩwasétére hã te 're 'masi mono õ di, wahi'rada Mozési hã te te wawi ĩwẽ'õ hã. \p \v 15 Tawamhã tãma ĩrowasu'u'wa te duré tãma tinha: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, marĩ hã ĩwẽ na te te aima wasu'u wamhã, wasété õ nherẽ, asiwi wẽ'õ õ di za. \p \v 16 Tô õhõ na si ma duré tãma ãma sahu, maparane. Taha pari, ma tô ti'â apâ, hâiwa u zazahâ hâi wawẽ ne hã. \p \v 17 Tawamhã Pedru te zahadu ãma rosa'rata, te te ĩ'madâ'âzém na hã marĩ te te tãma ĩwasu'u hã te te waihu'u õ wa. Te te ãma rosa'rata ré, Conerizu te te ĩsatõrĩ za'ra norĩ hã ma tô aihutu, 'ri nho'õmo u. Tawamhã Simahã nhorõwa zô ma tô dazadanharĩ za'ra. 'Ridawa, te aimasa oto. \v 18 Tawamhã te sô da'mahârâ za'ra: \p — E Sima Pedru hã te nhamra. — Ãne te dazadanharĩ za'ra. \p \v 19 Zahadu te Pedru hã ãma rosa'rata, te te ĩ'madâ'âzém na. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Tipẽ'ẽzani na tãma waihu'u, ãne: \p — Õhõta, aibâ norĩ hã te we asô sinharĩ za'ra, si'ubdatõ ĩhâiba norĩ hã. \v 20 Taha wa, ma'ãpé aiwahutu, ĩtẽme si'ra za'ra da. Ta norĩ hã zudezu'õ na 're hâimana za'ra mono nherẽ, tiwi aiwairĩ za'ra õ di za, wa hã te we atẽme ĩsatõrĩ za'ra na dâ'âsina. — Ãne ma tô Pedruhu ma waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã. \p \v 21 Tawamhã Pedru, ma tô si'ra oto, aibâ norĩ u. Te tãma siwasu'u za'ra, ãne: \p — Wa hã Sima Pedru na ĩ̱nhisi hã. E marĩ da, te ĩ̱zô asinharĩ za'ra wa'wa. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra. \p \v 22 Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: \p — Da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã ma tô wei wazatõrĩ za'ra atẽme, Conerizu na ĩsisi hã. Ta hã aibâ ĩwẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩwata u'âsi mono. Duré zudezu norĩ te te 're ĩ'awẽsãmri mono. Hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa hã ma tô po're pu'u Conerizu hã, asô hârâ da, asimirowasu'u hã te te wapari da. — Ãne ma tô tãma sadawa wasu'u za'ra, Pedruhu ma. \p \v 23 Tawamhã Pedru te tãma rob'ru za'ra, 'ri para u sisisi da, sõtõ za'ra da a'â. \p Tawamhã ma tô ãma ti'awẽ za'ra. Awẽpsi, te ĩme timorĩ za'ra, aibâ norĩ me. Zezusihi zazei'wa norĩ zama te duré umro na ĩsiré ai'aba'ré, Zopi ãma 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã. \v 24 Awẽpsi te za aihutu, Sézareza u hã. Tame Conerizu hã te zahadu sô mapa. Sô ĩhârâ za'ra norĩ hã te duré ĩsiré sô mapari za'ra, ĩsisãnawã norĩ hã, duré ĩsiwadi norĩ zama. \p Tawamhã Pedru norĩ hã ma tô aihutu. Sihutu wi, Pedru hã te 'ri tẽme mo. \v 25 'Ri para u sébré õ ré, ma tô sina uzusi 'ridawa u, Conerizu hã. Tawamhã Conerizu hã 'rã po sina, ma tô aime ĩpapara hi'rãtitõ, Pedruhu papara, tãma wapu wa, ãma wata da. \v 26 Tane nherẽ, Pedru hã ma tô wahutu. Ãne te tãma tinha: \p — Aiwahutu. Wa hã asine hã a'uwẽ. — Ãne te tãma tinha, Pedru hã. \p \v 27 Tawamhã te te sima rowasu'u zahuré sina, ma tô oto si'mazasi zahuré, 'ri para u. Da'ahâ na ma tô sô tasi'rã'õtõ ni. \v 28 Tawamhã Pedru hã te te da'madâ'â wamhã, te dama tinha, ãne: \p — A norĩ wa'wa hã ma tô ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa, 're ĩwahâimana za'ra mono zém na hã. Wa norĩ hã zudezu norĩ hã, zudezu'õ norĩ nhorõwa u 're wanhisisi waihu'u mono õ di. Wa norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ 're wahâimana za'ra mono wa, wa tiwi 're wasi'uwati pese za'ra, zudezu'õ norĩ wi. Ãne 're ĩwahâimana za'ra mono zé hã. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô ĩ̱ma waihu'u pese oto, ni'wa, ĩwẽ na 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱ma wasu'u wamhã, zudezu'õ nherẽ, te ĩ̱siwi wẽ'õ tõ da. Ãne ma tô ĩ̱ma waihu'u. \v 29 Taha wa, ãma ĩ̱zô aihârâ za'ra wa'aba wa, awa'awi wa tô we atẽme ĩ̱morĩ za'ra wa'wa, ĩ̱siwairĩ ãna. Ma'ãpé, ĩ̱ma rowasu'u za'ra wa'aba. E marĩ da, te ãma ĩ̱zô ĩda'mazatõrĩ za'ra wa'wa, we ĩ̱morĩ da, atẽme za'ra wa'aba. — Ãne te dama tinha, Pedru hã. \p \v 30 Tawamhã Conerizu te asa tãma rowasu'u oto, ãne: \p — Bâdâ si'ubdatõ ma tô ĩ̱'ãma ai'utõ, aibâ ĩ̱tẽme ĩwisizém na hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ĩ̱mreme ré, ma tô ĩ̱tẽme wi, bâdâ sipra wi. Ti'uza hâirã na ma tô rob'uiwẽ, rowa'a nherẽ. \v 31 Tawamhã te ĩ̱ma tinha, ãne: “Conerizu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aimreme mono ré, ma tô te te 're aiwapari ze. Duré da'ãma 're aiwãrĩ pese mono na ma tô aiwaihu'u. \v 32 Ma'ãpé da'mazatõrĩ, Zopi u. Sima Pedruhu zô aihârâ. Sima na romhâ su'u'wa nhisi nhorõwa ãma te nasi da'wa.  poré zaihâ na te ĩsõrõwa hã 're sa, 'ri hã.” Ãne te ĩ̱ma tinha. \v 33 Taha wa, wa tô ĩ̱si'aba'ré na ãma asô da'mazatõ, we aimorĩ da. Taha wa, ma tô we oto watẽme aiwi. Rowẽ di oto. Ãhãna wa tô ãme wasi'rã'õtõ ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a, Wanhib'apito te te aima ĩpisutuzéb zarina, wa te wapari za'ra da, ĩsimiroti hã. — Ãne te Conerizu hã tãma rowasu'u, Pedruhu ma. \s1 Pedru hã Conerizu norĩ ma, te te ĩrowasu'uzé \p \v 34-35 Tawamhã Pedru hã timreme na ma oto ãma tãma sãna'rata za'ra, ãne: \p — Tô ta, ãhãna wa tô waihu'u. Tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô si'ãma ropisutu, dawi 're sisawi tõ mono da, zudezu nherẽ, duré zudezu'õ nherẽ. Daro mono bâ, ĩwẽ si da te 're 'manharĩ za'ra mono da, ĩmreme, da te 're wapari za'ra mono wamhã, te za tô te te sima 're da'awẽ aiwapsi. Misi, ma tô te te da'ãma sima 're rosa'rata, dawi 're sisawi tõ mono da. \v 36 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã ma tô ĩwaihu'u za'ra wa'wa. Tizadawa wasu'u hã ma tô wama waihu'u za'ra, wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ ma. Zezu Cristu hã ma tô watẽme satõrĩ za'ra, te te wama rowasu'u za'ra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma rowẽ na 're ĩdanomro mono zém na hã. Zezu Cristu hã, uburé Danhib'apito uptabi. Taha wasu'u ma tô ĩwaihu'u za'ra wa'wa. \v 37 Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai ãma 're ĩhâimana mono zém na hã ma tô duré ĩwaihu'u za'ra wa'wa, Zezu Cristu hã. Zuwã Batita hã ma tô dama rowasu'u, â dawabzuri hã da te 're 'manharĩ za'ra mono da. Taha parip si, wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai mono bâ, ma tô 're mo, Zezu Cristu hã. Darireza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're ĩmorĩzém na ma tô sãna'rata. \v 38 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Tipẽ'ẽzani hã tãma tisõ, Zezusihi ma, Nazaré ãma aré 're ĩsãmra mono ma. Tiwaihu'u pese zama ma tô tãma tisõ. Taha wa, wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai wa'wai baba, ma tô 're mo, marĩ ĩwẽ hã te te dama 're ab'manharĩ mono da, dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã. Duré, Wa'uburé nhimiwada'uri nhiptete zarina 're ĩhâimana siwamnarĩ za'ra mono norĩ hã ma tô te te 're apese. Ãne ma tô ĩwẽ hã te te dama 're ab'manharĩ, Ĩmama hã ĩsiré 're morĩ u'âsi wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ãne Zezu Cristu 're ĩhâimana mono zém na ma tô ĩwaihu'u za'ra wa'wa. \v 39-40 Wa norĩ hã Zeruzarẽ ãma duré daza'rui mono bâ, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai ãma uburé Zezusi te te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono na watõmo na wa te 're ĩ'madâ'â za'ra mono zéb zarina, wa tô wa te dama ãma 're rowasu'u za'ra. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra, Pedru hã. \p Te duré tãma rowasu'u za'ra: \p — Ta hã, Zezu Cristu hã wedepo'o nhonhi'rãmi na da te dasiwi ĩsasõmrizém na ma tô dasiwi wĩrĩ ni. Tane nherẽ, bâdâ maparane ãma si'utõrĩ õ ré, ma tô apâ hâiwa'utu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Taha pari, ma tô tãma pisutu Zezusihi ma, wama sihâi'ré za'ra da. \v 41 Aihĩni, da te sabu za'ra õ di. Wa norĩ si wa tô wahâiba pisutu sabu za'ra ni. Romhâ ré, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã sima wawẽ za'ra, Zezusihi hâiwa'utuzém na wa te dama 're rowasu'u za'ra mono da. Taha wa, watẽmep si ma tô satõ, Zezusi hã hâiwa'utu parimhã. Wa tô ĩsiré wasaihuri ni. Wa tô duré ĩsiré âhuri ni, apâ hâiwa'utu parimhã. \v 42 Taha wa, ma tô wama pisutu za'ra, ĩwasu'uwẽ na wa te dama 're rowasu'u za'ra mono da. Ma tô duré wapisutu za'ra, Zezusi hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na, wa te dama 're wasu'u u'âsi za'ra mono da, dama rowairébé'wa da hã. Tawamhã dahâiba ré 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ma, te za te te dama 're arowairébé, duré 're ĩdadâ'â za'ra mono norĩ ma zama. \v 43 Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa sidâpâsi, ma tô Zezusi za te te dama 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono zém na wahi'rata norĩ ma, te te 're wasu'u sirõmo za'ra, ãne: “Õ hã da te dasina 're umnhasi za'ra mono wamhã, dawasédé hã te za te te dama 're apari, te te da'ãma 're ab'madâ'â mono tõ da oto.” Ãne ma tô wahi'rata norĩ ma, te te 're wasu'u za'ra, ĩsadawa wasu'u'wa norĩ hã. — Ãne ma tô tãma rowasu'u za'ra, Pedru hã. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã zudezu'õ norĩ ma, Tipẽ'ẽzani te te tãma ĩsõmri za'ra zé wasu'u \p \v 44 Tawamhã Pedru hã zahadu te te tãma rowasu'u za'ra ré, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Tipẽ'ẽzani hã tãma sõmri za'ra, Pedruhu mreme wapari'wa norĩ ma hã. Taha wa, ĩpẽ'ẽ mono bâ ma tô sisisi, hâiwa hawimhã. \v 45-46 Tawamhã zudezu norĩ, Zezusihi zazei'wa 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã, Pedruhu siré, Zopi hawi ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô ãma titob'uzu za'ra, zudezu'õ norĩ ãma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Tipẽ'ẽzani hã ta norĩ ma zama, te te oto sõmri za'ra wa. Taha wa, te zudezu'õ norĩ hã damreme amo na sima robzanhamri za'ra, timreme nai õ nherẽ. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, te duré tiwata za'ra, ĩwaihu'u pese na. Ãne hã te te wapari za'ra wamhã, te zudezu norĩ hã sima nharĩ za'ra, ãne: \p — Oro õ norĩ hã zudezu'õ za, ma 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Tipẽ'ẽzani hã tãma sõmri za'ra. — Ãne te zudezu norĩ hã sima nharĩ za'ra. \p Taha wa, te Pedru hã tãma nharĩ za'ra, ãne: \p \v 47 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Tipẽ'ẽzani hã tãma sõmri za'ra, te te wama ĩsõmri za'ra ne hã. E 'wa hã te za tawamhã â hã tiwi sawi za'ra, â dawabzuri hã te te 'manharĩ tõ za'ra da, ĩwa. Mare di. Te za tô 'manharĩ za'ra, ta norĩ hã. — Ãne ma tô tãma nharĩ za'ra. \p \v 48 Tawamhã ma tô tãma 'ru za'ra, Zezu Cristuhu nhisi na, ĩsadawa para â dawabzuri hã te te 'manharĩ za'ra da, zudezu'õ norĩ hã. Tawamhã Pedru te siwi waptẽ, ĩ'rata sãmra za'ra da a'â. \c 11 \s1 Pedru hã zudezu'õ norĩ u timorĩzém na ĩsiwasu'uzé \p \v 1 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ me, ma tô wapari za'ra, ãne: “Zudezu'õ norĩ zama ma tô, u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã saze za'ra, Zezusihi wasu'uwẽ hã.” Ãne ma tô ĩsazei'wa norĩ hã rowasu'u hã wapari za'ra, daza'rui mono bâ. \v 2 Tawamhã Pedru hã ma tô apâ mo, Zeruzarẽ u. Wisi wamhã, ni'wam norĩ hã ma tô tãma nharĩ za'ra. Zudezu'õ norĩ ãma te ãne sima rosa'rata za'ra, ta norĩ hã: “Zezusi hã da te saze za'ra nherẽ, danhihâiwata nhihâri õ wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're da'anho'reptui mono õ di za.” Ãne te sima rosa'rata za'ra. \v 3 Taha wa, ma tô tãma nharĩ za'ra, Pedruhu ma, ãne: \p — Zudezu'õ norĩ ãma te nasi asõ, ĩsihâiwata nhihâri'õ norĩ nhorõwa ãma. Ma tô duré nasi ĩsiré asa za'ra. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 4 Tawamhã Pedru hã ma tô tãma siwasu'u za'ra, ĩsãna'rata hawi uburé ãma ĩromhâimana mono zém na hã. Ãne te tãma siwasu'u za'ra: \p \v 5 — Zopi ãma ĩ̱nhamra ré, wa tô marĩ hã 'madâ, ĩ̱nhotõ õ nherẽ, ĩ̱nhotõ 'rowi te ĩrosawẽrẽ ne. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ĩ̱mreme ré, wa tô 'madâ. Zazahâ hâi wawẽ ne hã ma tô we ĩ̱tẽme si'ra, hâiwa hawi. Ĩhâ nhipti wahuré na ma tô we ãma wasisi. Tawamhã ĩ̱nho're ma tô nomro. \v 6 Ĩ'remhã te 'madâ'â wa, wa tô ropodo hã ab'madâ, ĩpoto mono bâ. Abaze hã siwazari, wa tô ab'madâ, ĩsahi zama. Ti'ai baba di'i na te te sina 're ĩrobâdâ za'ra mono norĩ zama, duré hâiwi 're ĩsisa'rei mono zama, si hã wa tô ab'madâ, siwazari. \v 7 Ni'wai mreme hã wa tô duré wapa. Te ĩ̱ma tinha, ãne: “Pedru, aiwahutu. Asima 'maiwĩrĩ da, asai hâ.” Ãne ma tô ĩ̱ma tinha. \v 8 Tawamhã wa tô asa tãma tinha: “Ĩ̱nhib'apito, mare uptabi di. Marĩ hã ĩwasétére hã te 're 'masi mono õ di, wahi'rada Mozési hã te te wawi ĩwẽ'õ hã.” Ãne wa tô asa tãma tinha. \v 9 Tawamhã hâiwa hawi te we duré ĩ̱ma tinha, ãne: “'Re ĩhâimana u'âsi mono, marĩ hã ĩwẽ na te te aima wasu'u wamhã, wasété õ nherẽ, asiwi wẽ'õ õ di za.” \v 10 Tô õhõ na si si'ubdatõ ma tô ĩ̱ma tinha. Tawamhã apâ ma tô ti'â, hâiwa u. \v 11 Apâ te te âri parip si, aibâ norĩ hã si'ubdatõ ma tô ĩ̱zô 'maihaihutu, ĩ̱za'warizéb u hã. Sézareza hawi da te ãma ĩ̱tẽme ĩsatõrĩ za'ra hã ma tô ĩ̱zô aihutu. \v 12 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô ĩ̱ma waihu'u, awa'awi ĩme ĩ̱morĩ za'ra da. Taha wa, wa tô ĩme ĩ̱morĩ za'ra. Ĩsazei'wa norĩ hã, Zopi hawi ĩ̱siré we ĩsi'aba'ré norĩ hã 6 na ĩhâiba hã, ta norĩ hã ma tô duré ĩ̱siré ai'aba'ré, Sézareza u. Wasihutu wamhã, aibâ hã ĩ̱zô ĩhârâ nhorõwa u wa tô asisi ni, 'ri para u, Conerizuhu nhorõwa u. \v 13 Ta hã ma tô wama rowasu'u za'ra, hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa 'ri para u ĩtẽme ĩsihâi'ré na. Ĩtẽme wisi wamhã, ma tô ãne tãma rowasu'u: “Ma'ãpé, da'mazatõrĩ, Zopi u da'maimorĩ da, Sima Pedruhu zô. \v 14 Ta hã te za Zezusihi wasu'uwẽ na aima rowasu'u za'ra wa'wa, taha zarina 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te asõ'reptu za'ra wa'aba da, aihĩni asõrõwa ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ zama.” Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa nhimirowasu'u hã, aibâ ma. \p \v 15 — Tawamhã wa hã wa tô tãma rowasu'u na sãna'rata oto. Te rowasu'u ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Tipẽ'ẽzani hã tãma sõmri za'ra, ĩsãna'rata hawi te te wama ĩsõmri za'ra ne hã. \v 16 Tawamhã Wanhib'apito mreme na wa tô po're puru, ĩwana te te wama ĩrowasu'u za'ra hã, ãne: “Zuwã Batita hã ma tô â uptabi na si te te 're da'ahâiba ubu, â dawabzuri te te dama 're ab'manharĩ mono wamhã. Tanei õ di za oto. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za oto Tipẽ'ẽzani na te te 're aihâiba ubu za'ra wa'wa, ĩré 're anomro u'âsi aba mono da.” Ãne ma tô wama rowasu'u. \v 17 Wanhib'apito Zezu Cristu, wa te 're saze za'ra mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô Tipẽ'ẽzani hã wama sõmri za'ra. Misire õhõ si we te te wama ĩsõmri za'ra ne, ma tô tãma sõmri za'ra, ta norĩ ma. E marĩ, wa za tawamhã wa hã 'manha. E 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ'manharĩ, wa za ĩ̱siwi wẽ'õ. E wa za ĩ̱siwi dawẽ'õ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te te sima dawẽ nherẽ. Mare di. Te dawẽ'õ õ di za. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, Pedru hã. \p \v 18 Ãne hã te te wapari za'ra wamhã, asa te te tãma nharĩ waihu'u za'ra õ di oto. Taha wa, ma tô ãma tiwata za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma. Tawamhã te oto sima rowasu'u za'ra, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô zudezu'õ norĩ zama pisutu za'ra, tiwasété wi 're sipizari za'ra mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono siré, rowẽ na 're hâimana u'âsi za'ra mono da. — Ãne te sima rowasu'u za'ra, zudezu norĩ, ĩsazei'wa norĩ hã. \s1 Ãtizotiza ãma Zezusihi zazei'wa norĩ 're ĩhâimana za'ra mono zé wasu'u \p \v 19 Tawamhã Esitéwã da te dasiwi ĩwĩrĩzéb zarina, ĩsazei'wa norĩ ãma da te rowasété za'ra wa, ma tô da te ropé, ĩsazei'wa norĩ hã Zeruzarẽ hawi. Penisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi u, ma tô da te ropé, duré Sipri na danhipti'a nho'õmo nhisi u, duré Ãtizotiza na 'ri nho'õmo nhisi u zama. Si'aba'réi ré, zudezu norĩ ma si ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na rowasu'u za'ra, Zezusihi wasu'uwẽ na. Zudezu'õ norĩ ma, zahadu te te ãma rowasu'u za'ra õ di. \v 20 Tane nherẽ, ĩhâiba amo norĩ hã, Sipri na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma aré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã, duré Sireni ãma danhipti'a nho'õmo amoi ãma aré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã, ma tô ai'aba'ré, Ãtizotiza na 'ri nho'õmo nhisi u. Ta norĩ hã zudezu norĩ ma si, te te rowasu'u za'ra õ di, Wanhib'apito Zezusihi wasu'uwẽ na hã. Zudezu'õ norĩ ma zama, ma tô ãma rowasu'u za'ra. \v 21 Tawamhã Wanhib'apito hã ma tô õ norĩ hã pawaptob za'ra, tiwaihu'u pese na. Taha wa, da'ahâ na ma tô saze za'ra ni oto, Wanhib'apito niwĩ 're dahâimana za'ra mono da oto. \p \v 22 Tawamhã taha wasu'u hã ma tô ĩsazei'wa norĩ hã wapari za'ra, Zeruzarẽ ãma siré 're ĩsi'rã'õtõ mono norĩ hã. Te te wapari za'ra wamhã, Banabé hã ma tô satõrĩ za'ra, Ãtizotiza u morĩ da. \v 23 Tamomo wisi wamhã, ma tô waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwẽ na dama 're ĩsõpru mono zém na hã tame. Taha wa, toi uptabi di, Banabé hã. Tawamhã ma tô dama roti, ãne: \p — Aihĩni, aipẽ'ẽ na sada 're asimi'ẽ za'ra wa'aba mono, Wanhib'apito niwĩp si 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mono da. — Ãne te dama roti, Ãtizotiza ãma hã. \v 24 Banabé hã, aibâ ĩwẽ. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na si 're ĩmorĩ u'â, ta hã. Wanhib'apito te te sina 're ĩ'umnhasi u'âsi mono, ta hã. Taha wa, ma tô Wanhib'apito zazei'wa hã dasina tahâ'â ni, Banabéhé nhimirowasu'u zarina. \p \v 25 Banabé hã te oto mo Tasu u, Saruhu zô te te robzabu da. \v 26 Tawamhã tamomo wisi wamhã, ma tô sõpẽtẽ. Ta hawi, ma tô apâ saprõ, Ãtizotiza u. Tame te aimasisi zahuré oto. Ĩsazei'wa norĩ, siré 're ĩsi'rã'õtõ mono norĩ 'rata te 're simasisi zahuré, te te dama 're rowahutu zahuré mono da. Misi ma tô ãma tiwahub zahuré, te te 're da'apawaptob zahuré mono ré hã. Tame ma tô Cristuhu nhib'a'uwẽ na da te 're sisi na'rata za'ra, Zezusihi nhirã zarina 're ĩnomro mono norĩ hã, Ãtizotiza ãma hã. \p \v 27 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã, ni'wam norĩ hã te ai'aba'ré, Zeruzarẽ hawi, Ãtizotiza u. \v 28 Adabu na aibâ nhisi hã te ĩme timorĩ za'ra, tisiré ĩsadawa wasu'u'wa norĩ me. Tawamhã Ãtizotiza u sihutu wamhã, Adabu hã ma tô hâiwi za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani te te tãma ĩwaihu'uzéb zarina, ma tô dama waihu'u siro romhâ ré, amnho hã daro mono bâ za dawi ĩsi'utõrĩ mono na hã. (Roma ãma danhib'apito Caradiu hã te te dama 're roti mono ré, ma tô ãne hã tô da'ãma tiromhâiba, amnho õ na hã.) \p \v 29 Taha wa, Zezusihi zazei'wa norĩ hã ma tô sima roti za'ra, ĩsibro hã ĩhâiba mono bâ tãma 're ĩhâimana za'ra mono zéb zarina, te te po'o mono da, Zudeza ãma ĩsazei'wa norĩ ma, te te tãma sõmri za'ra da. \v 30 Tawamhã ma tô te te tãma po'o. Tawamhã Banabé norĩ hã ma tô ĩré satõrĩ zahuré ni Zeruzarẽ u, Saruhu me, tame da'madâ'â'wa norĩ ma, te te sõmri zahuré da, ĩsibzari za'ra hã. \c 12 \s1 Pedru hã dazazém hawi 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩsõ'reptuzé wasu'u \p \v 1 Tawamhã apito Erodihi zadawa para ma tô ĩsazei'wa norĩ ma, da te tãma 're rob'manharĩ wasété za'ra. \v 2 Taha wa, Zuwãhã dub'rada hã, Ti'adu hã ma tô dasiwi wĩrĩ ni, ĩsi'uwazi 'wa pa na, apito Erodihi zadawa para. \v 3 Tawamhã zudezu norĩ hã ma tô siwi wẽsãmri za'ra, Ti'adu da te dasiwi ĩwĩrĩzé hã. Taha wa, Erodi hã ma tô Pedruhu zama dama ti'ru, da te dasiwi âri da, dazazéb 're, da te sẽrẽ da. Ĩ'u'ẽtẽ duptoi'õ na dasa, da te 're ĩhuri mono zé bâtâ na ma tô siwi ti'â. \v 4 Te te siwi âri wamhã, ma tô siwi tisẽ, dazazéb 're. Pascowa na dato nhisi hã si'utõrĩ parip si, dama rowairébé'wa norĩ nho're sab da, ma tô a'â siwi tisẽ, dazazéb 're, dama rowairébé'wa norĩ hã da te ĩwĩrĩzéb da hã, te te siwi ãma rowairébé da. Taha wa, da'wapéi'wa norĩ hã te nasi 'madâ'â za'ra siwa'rãmi. Maparane si'uiwa na si mararé te ĩtẽme ai'aba'ré. Abzuma zama te nasi siwa'rãmi ai'aba'ré, barana zama, mara wa'wab zama, te te nasi 'madâ'â za'ra da. Uburé hã 16 na ĩhâiba za'ra hã, da'wapéi'wa norĩ hã. \v 5 Pedru hã dazazéb 're, sãmra nherẽ, ĩsazei'wa norĩ hã te sa'ẽtẽ ãma mreme zusi u'â, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, siré 're ĩsi'rã'õtõ mono norĩ hã. \p \v 6 Pedru hã Erodi te te dama ĩ'ruzé hã romhuture di oto, dama rowairébé'wa nho're sab da hã oto. Awẽpsi te za dasiwi wazere ni, danho'a te te siwi ãma rowairébé da, niha wamhã, da te dasiwi wĩrĩ da. Tawamhã Pedru hã te oto nhono, barana. Da'wapéi'wa norĩ wa'wa, maparane ĩsi'uwazi nhorõ rutu ré te nhono, pawasisi ré. 'Ridawa ĩ'madâ'â'wa norĩ hã te duré aima'wara zahuré. \v 7 Tawamhã hâiwa ãma Wanhib'apito ma, romhuri'wa hã awa'awi ma tô ĩtẽme wi, mara wa'wa. Mara wa'wam nherẽ, dazazéb 'remhã oto robrã di, 'ri 're wa'wa ãma hã. Hâiwa hawi romhuri'wa hã ma tô Pedru hã rési ĩsisé ãma, utu da. Te tãma tinha, ãne: \p — Ai'aba'ré na aiwahutu. — Ãne te tãma tinha. \p Taha wa, ĩpawasisizé hã si'uihâ na ma tô tãma asisina, ĩsi'uwazi nhorõ rudu hã. \p \v 8 Tawamhã hâiwa hawi romhuri'wa hã te duré tãma tinha: \p — Ai'uza hã ai'usisizém na asima wasisi. Aipara'uza zama asima za na. — Ãne te duré tãma tinha. \p Tawamhã Pedru, ma tô ãma saze, te te 'manharĩ da. Te duré tãma tinha: \p — Ai'ubuzé ĩhâpa ré, we ĩ̱zarina aimorĩ. — Ãne ma tô duré tãma tinha. \p \v 9 Tawamhã sõtõ 'rowim newa, ma tô ĩsarina watobro Pedru hã, te te ĩrosawẽrẽ newa. Te te waihu'u õ di, tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa, ĩtẽme ĩwisi na hã, hâiwa hawi. \v 10 Tawamhã 'ridawa 'madâ'â'wa ĩmorĩ'rada hã ma tô sa're zahuré. Taha nhana're ĩsa hã ma duré sa're zahuré, Pedru norĩ hã. Tawamhã ma tô aimasisi zahuré oto, dazazé 'wawi wa'ra 'ridawa u si'uwazi 'manharĩ na 'ridawa nhito pese u. Tawamhã uihâ na ma tô 'ridawa nhitobzé hã tãma aiwanhizari zahuré. Õne haré ma tô oto tipusi zahuré. Bâdâdi na ma tô tineb zahuré. Tawamhã hâiwa hawi romhuri'wa hã ma tô Pedruhu wi aimani, awa'awi. \v 11 Taha wa, Pedru hã ma tô 'râwi sina rosa'rata: \p — E niha. Te rosawẽrẽ newa. Tane nherẽ, tô sena ma tô Wanhib'apito hã we ĩ̱tẽme satõ, hâiwa hawi tãma ĩromhuri'wa hã Erodihi wi, te te ĩ̱nho'reptu da, zudezu norĩ te te sima ĩwẽ za'ra zéb zarina, ĩ̱dâ'â tõ da. — Ãne ma tô sima tinha. \p \v 12 Tawamhã, ãma ĩromhâimanazém na tô sena te te oto sina waihu'u wamhã, Marizaha nhorõwa u ma tô mo, Pedru hã. Zuwã Marcusihi na, Mariza hã. Tame da'ahâ na ma tô tasi'rã'õtõ ni, ãma damreme zusi da. Tamomo te oto mo, Pedru hã. \v 13 Wisi wi, ma tô 'ri 'wawi 'ridawa nhitobzé hã ta'a. Tawamhã dama romhuri'wa hã ma tô ĩtẽme wahudu pi'õ hã, Rodi na ĩsisi hã 'ridawa ta'a'wa, te te waihu'u da. \v 14 Tawamhã Pedruhu mreme te te waihu'u wamhã, ma tô tãma rowẽ watobro. Rowẽ te, si'aba'ré na apâ sipi'rai wa, ma tô 'ridawa na po're ha'â. Te te tãma 'ridawa ãna, te tisiré norĩ ma te te wasu'u da, wara. Ãne ma tô tãma wasu'u za'ra: \p — Pedru hã te za, 'ridawa. — Ãne te tãma wasu'u za'ra. \v 15 Taha wa, te pi'õi ma nharĩ za'ra: \p — Mare di. A hã asimiza'rese õ di. \p Te duré asa tãma nharĩ za'ra: \p — Tô sena te za, Pedru hã. \p Tawamhã te oto nharĩ za'ra, ãne: \p — Ãté Pedruhu 'madâ'â'wa te za, hâiwa hawi 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa hã. \p \v 16 Ãne ré, te Pedru hã nasi 'ridawa ta'a. Taha wa, ma tô oto tãma 'ridawa za'ra. Te te sabu za'ra wamhã, uihâ na ma tô ãma titob'uzu za'ra, tô sena na. \v 17 Tawamhã Pedru hã ma tô tinhib'rada hã tãma wẽ za'ra hâimo, ari'iwi si'ubumro da. Taha pari, ma tô tãma siwasu'u za'ra, Wanhib'apito hã dazazém hawi, te te ĩwazere na. Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Ti'aduhu ma, te za ĩ̱wasu'u za'ra wa'wa, duré ĩsiré ĩsazei'wa norĩ ma zama. — Ãne te tãma sihâiba 'ru za'ra. Taha pari, ma tô tiwi timorĩ za'ra nimomo. \p \v 18 Tawamhã ãma awẽ wamhã, awẽ wi, da'wapéi'wa norĩ hã Pedru te te siwi sa'rese za'ra õ wa, ma tô tãma tipẽ'ẽwara za'ra, da'wapéi'wa norĩ hã. \v 19 Pedruhu zô sõpré pese da, ma tô Erodi hã tãma sô rob'ru za'ra. Sô sõpré pese nherẽ, te te siwi sãmri õ di. Taha wa, Erodi hã ma tô ĩ'madâ'â'wa norĩ hã sadanharĩ pese za'ra, Pedruhu ãma. Taha pari, ma tô dama 'ru za'ra, da te simro da, dazazé 'madâ'â'wa norĩ hã. \s1 Apito Erodihi dâ'âzé wasu'u \p Tawamhã apito Erodi hã ma tô mo, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi, Sézareza na 'ri nho'õmo nhisi u, tame sãmra da a'â. \p \v 20 Tawamhã apito Erodi hã ma tô sahi u'âsi dazada hâimana, Tiru na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ zada, duré Sido na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ zada zama. Taha wa, Tiru hawi ma tô da'madâ'â'wa norĩ hã ai'aba'ré, apito Erodihi u, Sido hawib zama. Erodi hã te te siwi sadaihu'u da, ma ĩtẽme sito. Tawamhã Barasitu na Erodihi nhibrob 'madâ'â'wa nhisi u uimrehẽne, ma aihutu. Tawamhã te ãne tãma siwasu'u za'ra, Barasituhu ma: \p — Ma'ãpé, wa'ãma aime za'ra na, Erodihi me apâ wa te wasima ropese za'ra da, wasazé hã wa te duré wasima 're uipra za'ra mono da, ĩsib'a'uwẽ norĩ wi apâ. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra, Barasituhu ma. Tawamhã Barasitu hã ma tô ãma saze za'ra, ãma sime za'ra da. Taha pari, ma tô Erodihi u aihutu duré, te te sadawa pibu za'ra da duré ta hã, tisazé hã te te 're ĩ'uipra za'ra mono zéb da hã apâ. \v 21 Taha wa, Erodi hã bâdâ te te sima ĩpisutuzém na ma tô ti'uza wẽ ĩhâpa hã sima tisẽ. Danhib'apito 're ĩsimasisi mono zéb ãma ma tô nhamra, tinhimirotizéb ãma, te te dama roti za'ra da. \v 22 Tawamhã te te dama roti za'ra pari, ma tô ãne ãma tawata za'ra ni, damreme 'rãihâ na: \p — Õhõ mreme hã, aibâ mreme õ di. Ĩhâiba'õ mreme, ĩwaihu'upese mreme. — Ãne te ãma tawata za'ra ni, ĩwaihu'upese newa. \p \v 23 Tawamhã awa'awi ma tô hâiwa ãma Wanhib'apito ma romhuri'wa hã azâ, ĩhâzé pire na, Erodi hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma si 're ĩdawata za'ra mono zé hã te te sima sawi wa, ma tô azâ. Marĩ hã ĩsãna wai'u ne hã ãma sépu'u wa, ma tô dârâ, Erodi hã. \p \v 24 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã ma tô ropé, 'ri pâ. Sadawa wasu'u za'ẽtẽ di oto. \s1 Banabé norĩ hã Saruhu me, Ãtizotiza u apâ ĩnebzé wasu'u \p \v 25 Tawamhã Banabé norĩ hã ma tô apâ tineb zahuré, Saruhu me, Ãtizotiza na 'ri nho'õmo nhisi u. Ĩsazei'wa norĩ nhibzari te te ĩ'wapé zahuré hã te te dama sõmri zahuré pari, ma tô apâ tineb zahuré, Zeruzarẽ hawi. Zuwã Marcusi hã te ĩsiré timorĩ zahuré. \c 13 \s1 Banabé norĩ hã tinhimiromhuri na te te ĩsãna'rata zahuré zé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Ãtizotiza ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ hã duré dama rowahutu'wa norĩ hã te 're si'ubumro, ĩsazei'wa norĩ wazari. Ãne ĩsisi za'ra hã: Banabé hã, duré Simi'ã hã, ĩsisi amo hã Hâira na; duré Rusizu, Sireni ãma aré 're ĩsãmra mono hã; duré Saru hã, duré Mana'ẽ hã, apito Erodihi siwadi aré, Mana'ẽ hã, Erodihi nhorõwa ãma siré prédub zahuré wa. \v 2 Tawamhã nimahã bâtâ na ma tô ta norĩ hã saihuri ãna asimro a'â, Wanhib'apito ãma wata za'ra da. Taha wa, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ãne tãma waihu'u za'ra: \p — Banabé norĩ ma, wa tô romhuri hã pisutu zahuré, Saruhu me. Te te ĩ̱ma 're romhuri zahuré mono da, wa tô ĩ̱sima pisutu zahuré, ta norĩ hã. Taha wa, te ĩpisutu zahuré zéb zarina, te za oto tãma ĩpisutu za'ra wa'wa, asiti wa'aba oto neb zahuré da. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra. \p \v 3 Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te duré mreme zu, saihuri ãna. Tinhib'rada ma tô ĩ'rãi ãma sa'ra za'ra, Banabé norĩ 'rã nhisiwi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te tãma ĩwaihu'u za'ra zéb zarina, te te tãma pisutu za'ra da, romhuri hã. Taha parip si, ma tô siwi satõrĩ zahuré, neb zahuré da oto. \s1 Sipri ãma Banabé norĩ te te ĩromhuri zahuré zé wasu'u \p \v 4 Tawamhã Banabé norĩ hã ma tô tineb zahuré, Saruhu me. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ré, ma tô tineb zahuré, Sere'usiza na 'ri nho'õmo nhisi u. Ta hawi, te duré tineb zahuré, Sipri na rob'ré za'iti nhisi u. Rowa'u'u na uba'renem na ma tô saprĩ zahuré, dame. \v 5 Tawamhã ma tô aimasisi zahuré, Saramina na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame ma tô tinhimiromhuri na sãna'rata zahuré. Zudezu norĩ te, rowahutuzé mono bâ, ma tô tame 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã dama sadawa wasu'u zahuré. Zuwã Marcusi hã ma tô ĩme timorĩ zahuré, romhuri na te te pawaptob zahuré da. \p \v 6-8 Sipri na rob'ré za'iti nhisi wa'wai baba, si'aba'réi wamhã, ma tô aihutu, Paposi na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame abzé tede'wa hã ma tô sõpẽtẽ za'ra, zudezu norĩ siré hã, Bazezusi na ĩsisi hã. Deredu norĩ nhiminhisi na hã Erima na ĩsisi amo hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa newa, te taré te te dama 're rowasu'u. Danhib'apito siwadi, Bazezusi hã. Sézi'u Paru na danhib'apito nhisi hã. Ta hã, rosa'rata waihu'u pese 'wa. Tawamhã ma tô sô tihârâ zahuré, Banabé norĩ zô Saruhu me, te te wapari pese da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã. Tawamhã Erima hã abzé tede'wa hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u hã tiwi wẽ'õ zahuré, danhib'apito hã Zezusihi wasu'uwẽ te te saze tõ da. \v 9 Tawamhã Saru, Paru na ĩsisi amo hã ma tô aptete, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na. Taha wa, abzé tede'wa te te 'madâ'â sina, \v 10 ma tô tãma tinha, ãne: \p — Wa'uburé 'ra, a hã. Uburé ĩwẽ nhitob'ru, a hã. Aihâimana nhipese di. Ĩwasété si, te asima 're ĩ'azawi pese mo. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã wẽ nherẽ, te dawi ãma 're ĩ'azaprĩ u'âsi mo, ĩwasétére na. \v 11 Ãhãna, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za ai'azâ. Tawamhã te za a'â atob'a. Bâtâ nhimirowa'a hã 'madâ'â õ di za a'â. — Ãne te tãma tinha, Paru hã. \p Tawamhã awa'awi, ma tô titõmozazu, Erima hã. Ma tô tiwi tirobra duré, tob'a wa. Taha wa, ma tô te te nasi rob'upi dazô, ni'wa hã te te saprõni da. \v 12 Tawamhã danhib'apito hã aibâ ĩtob'a na te te 'madâ'â wamhã, ma tô saze, sena na Zezusihi wasu'uwẽ hã. Wanhib'apito nhimiroti na ma duré titob'uzu. \s1 Ãtizotiza amoi ãma Paru norĩ te te ĩromhuri zahuré zé wasu'u \p \v 13 Tawamhã Paru norĩ hã te ai'aba'ré, Paposi hawi, Pãpiriza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. Rowa'u'u na uba'renem na te ai'aba'ré, dame. Tane nherẽ, Zuwã Marcusi, ĩme morĩ zahuré õ di. Ma rẽme zahuré, Zeruzarẽ u morĩ da apâ. Pãpiriza u sihutu wamhã, Peredi na 'ri nho'õmo nhisi u te ai'aba'ré, Paru norĩ hã. \v 14 Ta hawi, te duré ai'aba'ré, Pisidiza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. Tawamhã ma tô aihutu, Ãtizotiza na 'ri nho'õmo nhisi u. Sihutu wamhã, sabadu na ma tô asisi, zudezu norĩ te, rowahutuzéb u. Tame te asimro ni. \v 15 Tawamhã ma tô ni'wa hã dama sõré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ĩrob'ui'érézém na hã. Ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré hã te duré dama sõré. Te te sõré za'ra parimhã, rowahutuzéb ãma 're da'anhimi'rui mono 'wa hã ma tô Paru norĩ hã ãne 'mahârâ za'ra, te te dama rowasu'u za'ra da: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, asima wẽ za'ra wa'aba wamhã, te za wama ĩrowasu'u za'ra wa'wa, wama robze za'ra da. — Ãne ma tô 'mahârâ za'ra. \p \v 16 Taha wa, Paru hã hâiwi ma tô za. Tinhib'rada, ma tô dama wẽ, ari'iwi dasi'ubumro da. Tawamhã te dama tinha, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. Duré zudezu'õ norĩ, a norĩ wa'aba zama wasiré õ nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're aiwata za'ra wa'aba mono norĩ hã, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. \v 17 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Izarazéhé nhihudu norĩ nhib'apito hã ma tô wahi'rata norĩ hã sima pisutu za'ra, ãma sib'a'uwẽ za'ra da. Ĩsihudu sidâpâsi, ma tô te te 're apawapto, sitébré da, Ezitu ãma tisiré'õ norĩ 'rata 're si'ubumroi mono ré hã. Ta hawi, ma tô sani za'ra, tiwaihu'u pese na. \v 18 A'ubuni wi, 're dahâimana za'ra mono ré, ma tô te te 're da'ab'madâ'â pese, ãma 're dazaihâ popo'o za'ra mono nherẽ. 40 na ma tô da'ãma tiwahu, a'ubuni wi te te 're da'ab'madâ'â mono ré hã. \v 19 Cana'ã na romnhisi ãma ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'uprosi. 7 na dapoto mono bâ ma da'uprosi, a'uwẽ norĩ hã, ĩwa 're ĩdasi'ubumroi mono hã. Tawamhã tinhib'a'uwẽ ma, ma tô sõmri za'ra ti'a hã, Izarazéhé nhihudu norĩ ma. \v 20 Ĩwa dawi 're rob za'ra mono ré hã, 450 na ma tô ãma tiwahub za'ra. \p — Tawamhã dama ĩmreme pire norĩ hã misi sidâpâsi ma tô dama pisutu za'ra, ĩsadawa para dama rowairébé'wa 're hâimana za'ra mono da, Samuwé hã ĩpotozéb u. Tawamhã ma tô podo, Samuwé hã. Prédu wamhã, ta hã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te dama 're sadawa wasu'u. Ta hã ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa, Samuwé hã. \v 21 Tawamhã Izarazéhé nhihudu norĩ hã ma tô tiwi waptẽrẽ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, ni'wa hã danhib'apito ne, te te 're ĩda'uwati mono da hã, te te pisutu da. Taha wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô tãma hâiba nhomri za'ra, Sau hã da'uwati'wa da. Sauhu mama hã, Tisi na ĩsisi hã. Bẽzamihĩ nhihudu ta hã, Tisi hã. Sau hã te te 're da'uwati mono ré hã 40 na ma tô ãma tiwahu. \v 22 Tawamhã te te oto 're da'uwati mono tõ da, ma tô waze, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ĩsa'u hã ma tô Dawi hã dama hâiba nho, da'uwati'wa da oto. Ta hã ma tô duré wẽsã oto. Ãne te te ĩwẽsãmrizé hã: “Dawi hã Zéséhé 'ra hã ĩ̱ma wẽ di. Ĩ̱nhimiroti te te ãma uwaimrami da, te za te te 're ĩ̱wapari u'âsi.” Ãne ma tô Dawi hã wẽsã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 23 Dawihi nhihudu uwaibaba, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã pisutu Zezusi hã, Izarazéhé nhihudu norĩ nho'reptui'wa da hã. Wahi'rata norĩ ma, te te ĩropisutuzéb zarina, ma tô pisutu. \v 24 Zezusi hã tinhimiromhuri na te te dama sãna'rata õ ré, ma tô Zuwã Batita hã te te dama 're rowahutu, wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ ma, dawasété wi 're dasipizari za'ra mono da, duré â dawabzuri hã da te 're 'manharĩ za'ra mono da. \v 25 Tawamhã tinhimiromhuri te te ĩsazârizéb u romhutu wapsi, te dama siwasu'u, ãne: “Cristuhu zô te 're asimipari za'ra wa'aba mo. Tawamhã te ĩ̱'ãma 're ĩrosa'rata za'ra wa'aba mo, Cristuhu newa, Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱pisutu newa. Tazahã, ta hãi õ di, wa hã. Ĩ̱za'u si ĩ̱ma ĩpire hã te za wei mo. Wei wisi wapsi, wa hã tãma ĩ̱wapure di za. Tãma ĩ̱wapure wa, ĩpara'uza wasisizé, te apâ tiwi wasihu waihu'u õ di za, ĩ̱nhisé wa.” Ãne te dama siwasu'u, Zuwã Batita hã. — Ãne ma tô Paru hã dama rob'rãzarõtõ, dahi'rata nhihudu uwaibaba, Zezusi we ĩmorĩzém na hã. \p \v 26 Te duré dama tinha: \p — Wasiré Abra'ãhã nhihudu norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba, duré zudezu'õ norĩ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're aiwata za'ra wa'aba mono norĩ zama. Uburé wa'udâna ma tô ĩwasu'uwẽ hã wei watẽme satõrĩ za'ra, wahâiba mono bâ, danho'reptuzé wasu'u hã. \v 27 Zeruzarẽ ãma 're ĩsi'ubumroi mono hã, duré tame dama ĩpire norĩ zama, Zezusi hã Danho'reptui'wa na te te waihu'u za'ra õ di. Sabadu sidâpâsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré hã da te dasima 're sõré za'ra mono nherẽ, ĩwasu'u hã te te waihu'u za'ra õ di, ta norĩ hã. Taha wa, Zezusi hã dâ'â da, te te siwi ãma roti wamhã, te te waihu'u za'ra ãna, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimirowasu'u hã siwi ãma uwaimra, si'uihâ na. \v 28 Zezusi hã marĩ ĩwasédé hã te te 'manharĩ õ nherẽ, ma tô õ norĩ hã siwi waptẽ, Piratuhu wi, da'wapéi'wa norĩ hã te te siwi wĩrĩ da, wasété ré ne. \v 29 Tawamhã Zezusihi ãma uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme ui'éré 'rada hã te te siwi ãma uwaimrami parip si, ma tô siwi si'ra, wedepo'o nhonhi'rãmi hawi. Ma tô siwi tisẽ, ẽtẽ zahâpâ wa, ab're 're. \v 30 Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô apâ hâiwa'utu, dâ'â uptabi nherẽ. \v 31 Tawamhã apâ hâiwa'utu pari, ma tô nasi dama sihâi'ré, bâtâ ahâ na, Zezusi hã. Darireza hawi, Zeruzarẽ u aré ĩsiré ĩsi'aba'ré norĩ ma, ma tô nasi sihâi'ré. Ta norĩ hã te oto te te dama 're wasu'u wẽ za'ra Zezusi hã, Izarazéhé nhihudu norĩ ma. \p \v 32 — Wa norĩ zama ĩwasu'uwẽ hã wa te aima sõmri za'ra wa'aba da, wa ai'rata wahâimana za'ra wa'aba ni. \v 33 'Re ĩhâimana u'âsi mono, wahi'rata norĩ ma, te te ĩropisudu hã ma tô wama ãma uwaimrami za'ra oto, wasiré ĩsihudu norĩ ma. Zezusi hã ma tô apâ hâiwa'udu. Apâ ĩhâiwa'utuzé wasu'u na 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma danho're na rob'ui'éré, ĩsãna'remhã, te wama wasu'u, ãne: \q1 “A hã ĩ̱'ra. à bâtâ na aihâiwa'utuzé bâtâ na wa za Aimama na aima 're ĩ̱hâimana.” \p \v 34 — Duré ãma rob'ui'éré 'rata hâiba amo hã te duré wama wasu'u 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Zezusi dâ'â uptabi nherẽ, apâ za te te ĩhâiwa'utuzém na, dâ'â u'âsi nomro tõ da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te tinha: \q1 “Dawihi ma, tô sena marĩ ĩwẽ na te tãma ĩropisutuzém na wa za taha u'âbâ aima ãma uwaimrami za'ra wa'wa.” \m Ãne ĩmreme na rob'ui'éré hã. \v 35 Ĩhâiba amo na rob'ui'éré ĩsãna'remhã, te duré wama wasu'u: \q1 “Te te aima 're ĩromhuri wẽ u'âsi mono hã dâ'â wamhã, rẽme õ di za, hâiba 'ro tõ da.” \m Ãne te wama wasu'u. — Ãne te Paru hã dama rob'rãzarõtõ, rowasu'u 'rata na hã. \p \v 36 Te duré dama rowasu'u: \p — Dawi hã ti'ai ãma 're morĩ ré, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma sina uwaimra, te te tãma ĩpisutuzéb zarina. Te te sina tãma uwaimrami pari, ma tô dârâ, Dawi hã. Ĩhi'rata norĩ 'ru ãma ẽtẽ zahâpâ wa ab're wa, ma dasiwi sẽrẽ ni. Da te dasiwi sẽrẽ wamhã, ĩhâiba hã ma ti'ro. \v 37 Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono apâ te te ĩhâiwa'udu hã, 'roi õ di. Hâiba wẽ na ma tô apâ hâiwa'utu. \v 38-39 Wasiré norĩ, ma'ãpé aihĩni ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba, tô sena na waihu'u za'ra wa'aba da. Danho'reptuzé wasu'u hã wa za aima waihu'u za'ra wa'wa. Zezusi hã, dawasété pari'wa. Duréihã, Mozési hã ma tô wahi'rata norĩ ma ãma rowasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na. Ĩsimiroti zarina 're dahâimana za'ra mono nherẽ, dawasédé da te dasima 're pari waihu'u za'ra mono õ di, ãma. Tane nherẽ, ãhãna Zezusi hã da te dasina 're umnhasi za'ra mono wamhã, dawasédé te te oto da'ãma 're ĩ'ab'madâ'â mono õ zarina, te za oto te te 're da'awẽsãmri. \v 40-41 Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã ma tô ãne na ãma rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na, ãne: \q1 “'Re aihâimana za'ra wa'aba mono ré, wa za niha dama rob'manha, ĩpipa na. Tawamhã za te dama ĩrob'manharĩzém na te za ãma 're asiwawã za'ra wa'aba mo, ni'wa hã te te ãma 're aipo're pu'u za'ra wa'aba mono nherẽ. \q1 'Madâ'â za'ra wa'aba. A norĩ wa'wa hã ĩ̱'ãma aiwa'ẽ za'ra wa'aba norĩ hã, te za tãma 're a'rãmi za'ra wa'aba mo, ĩ̱nhimirob'manharĩ pipa ma. Tawamhã ĩ̱zadawa para te za ai'utõrĩ 'wa.” \m Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme hã. Ma'ãpé ãma rosa'rata pese za'ra wa'aba za ãne na hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimirob'manharĩ pipa zé hã asina uwaimrami za'ra wa'aba tõ da. — Ãne te Paru hã dama rob'rãzarõtõ. \p \v 42 Tawamhã Paru norĩ hã zudezu norĩ te, rowahutuzém hawi pusi zahuré wi, ma tô waptẽrẽ zahuré ni, sabadu amo na te te dama rowasu'u na sahu zahuré da. \v 43 Tawamhã rowahutuzém hawi dawairébé wamhã, da'ahâ na te Paru norĩ siré ai'aba'ré ni, Banabéhé me, zudezu norĩ hã, duré zudezu'õ norĩ hã, zudezu norĩ hâimanazéb zarina 're ĩhâimana za'ra mono norĩ zama. Tawamhã ma tô tãma roti za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimipawaptobzém na siptete sina ãma 're hâimana u'âsi za'ra mono da. \p \v 44 Tawamhã sabadu amo na aihĩni ma tô tasi'rã'õtõ ni, 'ri nho'õmo ãma 're ĩdasi'ubumroi mono hã, Wanhib'apito zadawa wasu'u hã da te wapari za'ra da. Da'umro di, da te ĩwapari za'ra õ hã. \v 45 Tane nherẽ, da'ahâ na ĩdasi'rã'õno hã zudezu norĩ hã te te da'madâ'â za'ra wamhã, ma tô ãma da'ruiwapari za'ra. Tawamhã Paruhu mreme hã ma tô dawi wẽ'õ za'ra, zudezu norĩ hã. Taha wa, timreme na ma tô nasi ãma tãma wa'rãmi za'ra, Paruhu mreme wa'rãmi. Ma tô duré ãma tiwa'ẽ za'ra. \v 46 Tane nherẽ, pahi ãna ma tô Paru norĩ hã tãma nharĩ za'ra, zudezu norĩ ma, ãne: \p — A norĩ wa'aba ma, uimrehẽne wa tô aima rowasu'u za'ra wa'aba ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na hã. Tane hã tô, wẽ di. Tane nherẽ, taré newa, ma tô asiwi ĩwẽ'õ za'ra wa'wa, ĩwasu'uwẽ hã. Taha wa, ĩbâi õ di, hâiwa ãma rowẽ ãma 're ĩ'aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mono zéb da hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata. Taha wa, wa za airẽme za'ra wa'aba ni, zudezu'õ norĩ ma, wa te tãma 're rowasu'u za'ra mono da oto. \v 47 Wanhib'apito hã ma tô ãne na wama roti za'ra oto: \q1 “A norĩ wa'wa hã wa tô aipisutu za'ra wa'wa, zudezu'õ norĩ ma, 're rob'uiwẽ za'ra wa'aba mono da, ĩwẽ na, taha zarina te 're ĩda'anho'reptui mono zém na daro mono bâ ãma 're ropéi wa'aba mono da, dama.” \m Ãne te wama roti za'ra, Wanhib'apito hã. — Ãne ma tô Paru norĩ hã tãma rowasu'u za'ra, Banabéhé me. \p \v 48 Tawamhã zudezu'õ norĩ hã Paruhu mreme te te wapari za'ra wamhã, toi uptabi za'ra di. Wanhib'apito zadawa wasu'u na ma tô tiwata za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, rowẽ na ĩ'rata 're hâimana u'âsi za'ra mono da, te te sima ĩpisutu za'ra norĩ hã ma tô saze za'ra, Zezusi hã. \p \v 49 Tawamhã Wanhib'apito zadawa wasu'u hã ma tô ropé, daza'rui mono bâ, tame danhipti'a nho'õmo ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ u. \v 50 Tane nherẽ, zudezu norĩ hã ma tô tame dama ĩpire norĩ hã wada'uri wasété za'ra, Paru norĩ zada hâimana za'ra da. Pi'õ norĩ hã ĩmreme pire norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩwata za'ra mono norĩ, zudezu'õ norĩ, ta norĩ zama ma tô wada'uri wasété za'ra, sada hâimana za'ra da. Tawamhã ma tô ãma rowasété zahuré ni, Paru norĩ ãma, Banabéhé me. Ma tô tãma rob'ru zahuré ni, ta hawi danhipti'a nho'õmo hawi neb zahuré da, danhiti. \v 51 Tawamhã Paru norĩ hã ma tô tipara zapru hã wamirĩ zahuré, da'ãma dâ'â zahuré tõ da. Taha wa, õne haré ma tô tineb zahuré, Iconizu na 'ri nho'õmo nhisi u. \v 52 Tawamhã Zezusihi zazei'wa norĩ hã Ãtizotiza ãma 're ĩsi'ubumroi mono hã te 're to za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na ma tô aptete za'ra, ĩpẽ'ẽ mono bâ. \c 14 \s1 Paru norĩ hã Iconizu ãma te te ĩromhuri zahuré zé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Iconizu na 'ri nho'õmo nhisi u ma tô aimasisi zahuré, Paru norĩ hã, Banabéhé me. Tamomo simasisi zahuré wamhã, Ãtizotiza ãma sada ĩromhâimana zahuré ne, ma tô duré sada tiromhâimana zahuré. Zudezu norĩ te, rowahutuzéb u ma tô tizasi zahuré, te te dama rowasu'u zahuré da. Tawamhã simirowasu'u wẽ wa, mreme wapari ze zahuré di, dama hã. Taha wa, da'ahâ na ma tô saze za'ra ni, zudezu norĩ hã, zudezu'õ norĩ zama. \v 2 Tane nherẽ, zudezu norĩ te te 're ĩsaze za'ra mono õ hã ma tô zudezu'õ norĩ hã wada'uri wasété za'ra, sada hâimana za'ra da, Paru norĩ zada, uburé siré ĩsazei'wa norĩ zada zama. \v 3 Tane nherẽ, Paru norĩ hã te Iconizu ãma aimasisi hâ zahuré. Pahi ãna ma tô Wanhib'apito hã dama wasu'u wẽ zahuré. Tawamhã ĩwasu'uwẽ hã tô sena na da te waihu'u za'ra da, Wanhib'apito hã ma tô Paru norĩ pawaptob zahuré, da te 're ĩwaihu'u za'ra mono zéb da hã, marĩ ĩwẽ hã dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te dama 're ab'manharĩ zahuré mono da tame. \v 4 Tane nherẽ, õhõ na si misi da te dasima ãma rosa'rata za'ra õ di, 'ri nho'õmo ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã. Ma tô dasima aipo'o ni. Ni'wam norĩ hã ma tô zudezu norĩ niwĩ 're hâimana za'ra. Ni'wam norĩ hã te Paru norĩ niwĩ 're hâimana za'ra, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ niwĩ. \p \v 5 Tawamhã ni'wam norĩ hã zudezu norĩ hã zudezu'õ norĩ me, ma tinhib'apito norĩ me ãma sisaze za'ra, Paru norĩ ãma te te rowasété za'ra da, duré ẽtẽ na te te siwi pãrĩ da. \v 6 Tawamhã damreme te te sina wapari zahuré wamhã, ma tô dawi tipusi zahuré, wara sina, Paru norĩ hã. Rica'oniza na danhipti'a nho'õmo nhisi u ma tô tineb zahuré. Tamomo neb zahuré wamhã, Risitira na 'ri nho'õmo nhisi u, ma tô aimasisi zahuré, duré Derebi na 'ri nho'õmo nhisi amoi u. \v 7 Tame ma tô oto dama rowahutu zahuré, Zezusihi wasu'uwẽ na hã. \s1 Paru norĩ hã Risitira ãma duré Derebi ãma te te ĩromhuri zahuré zé wasu'u \p \v 8 Tawamhã Risitira ãma te aibâ hã 're sãmra, ĩhi'ré hã, ĩpotozém hawi ĩmorĩ'õ hã para uwa zahuré wa. \v 9 Paru hã te te dama rowasu'u ré, ma tô ĩhi'ré hã mreme wapa. Tawamhã Paru, ma tô ĩtẽme rob'madâ. Te te 'madâ'â wamhã, ma tô sina waihu'u, tô sena Wanhib'apito te te ĩsaze na hã, duré te te pese da, te te sina ĩ'umnhasi na hã. \v 10 Taha wa, te mreme 'rãihâ na tãma tinha: \p — Aiwahutu. Hâiwi asa na, aipara na. — Ãne te tãma tinha. \p Tawamhã ĩhi'ré, si'aba'ré na ma tô hâiwi za. Ma tô timorĩ wẽ. \v 11 Taha wa, Paru te te ĩwahudu hã da te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô dasima 'mahârâ za'ra ni, ãne: \p — Ĩhâiba'õ norĩ, ĩwaihu'upese norĩ hã ma tô wei watẽme 'manhi'ra zahuré. Ma tô si'aibâ zahuré, ãma 're ĩwawata za'ra mono norĩ hã. — Ãne ma tô dasima 'mahârâ za'ra ni, dasimremezém na, Rica'oniza ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ mreme na. \p \v 12 Tawamhã Paru norĩ hã ma tô sisi zahuré ni, Banabéhé me. Ĩhâiba'õ norĩ hã waihu'u pese newa da te dasima 're ĩsisi za'ra mono zém na ma tô sisi zahuré ni. Banabé hã Zupité na ma sisi ni. Duré Paru hã Mecuriu na ma tô sisi ni, rowahutu'wai wa. \v 13 Zupitéhé ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã 'ri nho'õmo 'wawi wa'ra 'ridawa 'rata, 'ri hã. Taha wa, aibâ hã Zupitéhé ma da'ãma 're ĩmreme mono hã ma tô powawẽ hã saprõni zahuré, ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, 'ri nho'õmo 'wawi wa'ra 'ridawa u hã. Tawamhã romnhirãrã na ma tô sõ'rebzu zahuré, tãma 'madâ'â ze zahuré da. We ĩsaprõni zahuré 'wa hã ma tô dasine sima wẽ, powawẽ hã te te pãrĩ zahuré da, ãma dawata za'ra da, Paru norĩ ãma, waihu'u pese zahuré newa. \v 14 Tawamhã te te ĩ'manharĩ wasu'u hã Paru norĩ hã te te wapari zahuré wamhã, wara sina ma tô dawa'wa u tizasi waré zahuré. Ti'uza hã ma tô hâiwazu zahuré, tinho'utu nho'õmoi baba, rob'ru te. Te te hâiwazu zahuré sina, ma tô hârâ 'rãihâ na da'mahârâ zahuré, ãne: \p \v 15 — Aibâ norĩ, e marĩ da, te za tane ĩ'manharĩ za'ra wa'wa. Tô'ã. 'Manharĩ za'ra wa'aba tõ. Wa norĩ hã aibâ, asine wa'aba hã. Zezusihi wasu'uwẽ na wa te aima rowasu'u za'ra wa'aba da, wa tô we wanem ni, atẽme za'ra wa'aba. Wa tô aima roti za'ra wa'aba ni, taré romhâiba na ãma 're aiwata za'ra wa'aba mono zém hawi 're aipizari za'ra wa'aba mono da, ĩwaihu'upese newa ãma 're aiwata tõ za'ra wa'aba mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono niwĩ 're anomro aba mono da oto. Ta hã ropoto na'rata 'wa, duré hâiwa nhirõtõ 'manharĩ'wa, duré ti'ai 'manharĩ'wa, duré âporé 'manharĩ'wa. Uburé ti'ai ãma 're ĩdanomro mono da hã, ma tô te te da'apoto, hâiwa nhirõtõ ãma 're ĩdahâimana za'ra mono da zama, duré â 'râwi 're ĩnomro mono da zama. \v 16 Duréihã, dahi'rata sidâpâsi da te dasima ĩwẽzéb uwaibaba te 're danomro. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're da'ahâ za'ra su'u mono õ di. \v 17 Tane nherẽ, ma tô dama 're siwaihu'u u'âsi, tinhoprubzém na sena 're ĩhâimana mono zém na, da te 're waihu'u za'ra mono da. Tã hã ma tô pisutu, we aima 're ta'a za'ra wa'aba mono da, te te aima 're robdi'i za'ra wa'aba mono da. Buru nho hã te duré te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, 're ĩ'rã za'ra mono zéb da hã, te te ĩpisutu zarina, ãma 're asaihuri aba mono zéb da hã, aima ãma 're ĩrobzei u'âsi za'ra wa'aba mono zéb da hã. — Ãne ma tô Paru norĩ hã dapo're pu'u zahuré, Banabéhé me. \p \v 18 Ãne Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã te te dawi sawi zahuré nherẽ, da te ãma rosahâri waihu'u za'ra õ di aré. Powawẽ hã te aré tô dasiwi pãrĩ ni, Paru norĩ ãma ĩdawata za'ra zéb da hã. Tane nherẽ, dama mreme pire zahuré wa, ma tô ãma rosahâri za'ra ni oto, da te dasiwi pãrĩ tõ da, ĩwaihu'upese zahuré newa, ãma dawata tõ zahuré da, Paru norĩ ãma hã. \v 19 Tawamhã zudezu norĩ hã Ãtizotiza hawi te ai'aba'ré, Paru norĩ zarina, Iconizu hawib zama. Sihutu wamhã, ma tô ãma dawada'uri wasété za'ra, aihĩni sada danhiti'ru za'ra da. Tawamhã, ma tô ãma tasisaze za'ra ni. Taha wa, ẽtẽ na ma tô dasiwi hâ ni, Paru hã da te dasiwi wĩrĩ da. Tawamhã, dâ'â newa, ma tô ãma rosa'rata za'ra ni. Taha wa, ma tô da te ãma robâdâ, 'ri ahâ nhiti. \v 20 Tawamhã ĩsiré ĩsazei'wa norĩ hã ma tô siwi uirĩ. Ĩ'rata simasab ré, ma tô udu, Paru hã. Tawamhã 'ri nho'õmo u te apâ mo. Tame awẽm na te oto ne Paru norĩ hã, Banabéhé me. Derebi na 'ri nho'õmo nhisi u te tineb zahuré. \v 21 Tame ma tô dama rowahutu zahuré, ĩwasu'uwẽ na. Tawamhã da'ahâ na ma tô saze za'ra ni, Zezusihi nhirã zarina 're danomro mono da. Taha pari, te oto apâ tineb zahuré dahawi, siwa'rãmi. \s1 Paru norĩ hã Ãtizotiza u, siwa'rãmi ĩneb zahuré zé wasu'u \p Tawamhã Paru norĩ hã Risitira wa'wai baba te apâ tineb zahuré siwa'rãmi, duré Iconizu wa'wai baba, duré Ãtizotiza wa'wai baba. \v 22 'Ri nho'õmo wa'wai baba neb zahuré wamhã, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã pawaptob za'ra, hâimana nhiptete na 're nomro mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te te 're sasõmri u'âsi za'ra mono da. Ãne te duré tãma nharĩ za'ra: \p — A norĩ wa'wa hã Zezusihi zazei'wai wa, marĩ ĩwasédé hã da te aima 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono wamhã, tãma 're aipahi za'ra wa'aba mono õ di za. Ãne na hã te za tô 're ĩrobzépata za'ra wa'aba mo. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ oto 're anomro aba mono wa, te za niwapsi hâiwa ãma ĩ'rata 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo, rowẽ na. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \v 23 Tawamhã 'ri nho'õmo mono bâ ĩsazei'wa norĩ hã siré 're ĩsi'rã'õtõ mono sidâpâsi ma tô da'madâ'â'wa da hã te te 're apisutu zahuré, Paru norĩ hã. Sai ãna, te duré ta norĩ hã timreme zahuré, Wanhib'apito ma, te te sina 're ĩ'umnhasi za'ra mono ma, ĩwasété wi da'wawi 're ĩsimapa za'ra mono zém na te te 're pawaptob u'âsi za'ra mono da, da'madâ'â'wa norĩ hã. \p \v 24 Pisidiza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba, te oto tineb zahuré Paru norĩ hã, Pãpiriza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. \v 25 Tame, ma tô Zezusihi wasu'uwẽ na dama rowahutu zahuré, Peredi na 'ri nho'õmo nhisi ãma. Taha pari, ma tô duré tineb zahuré, Atariza na uba're nhimizahârizém nhisi u. \v 26 Ta hawi te duré tineb zahuré, rowa'u'u na uba'renem na, dame. Tawamhã apâ ma tô aimasisi zahuré Ãtizotiza u, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma timorĩ na te te ĩsãna'rata zahuré zéb u. Ta hawi neb zahuré õ ré, ma tô Paru norĩ ãma tamreme zusi ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Te te tãma 're romhuri wẽ zahuré mono da, te te 're pawaptob u'âsi zahuré mono da, ma tô ãma tamreme zusi ni, Ãtizotiza hawi neb zahuré õ ré. Te te dama 're rowahutu zahuré mono parimhã, ma tô apâ aimasisi zahuré. \v 27 Ãtizotiza u apâ simasisi zahuré wamhã, ma tô ĩsazei'wa norĩ zô tihârâ zahuré, te te ĩtẽme ubumro da. Taha wa, ma tô dama siwasu'u zahuré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimipawaptobzém na. Ãne te tãma rowasu'u za'ra: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô wapawapto, marĩ ĩwẽ hã wa te dama 're 'manharĩ mono da, ĩwasu'uwẽ hã wa te dama ãwisi da, zudezu'õ norĩ ma zama. Tawamhã ta norĩ zama ma tô te te 're sazei pese za'ra. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra, ĩsazei'wa norĩ ma. \v 28 Ãtizotiza ãma te oto aimasisi hâ zahuré, Zezusihi nhirã zarina 're ĩnomro mono norĩ 'rata, Paru norĩ hã. \c 15 \s1 Zeruzarẽ ãma ĩdasi'rã'õtõzé wasu'u \p \v 1 Tawamhã aibâ norĩ hã ma tô aihutu Ãtizotiza u, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi. Tawamhã ĩsazei'wa norĩ ma, te roti za'ra, ãne: \p — Zudezu'õ norĩ hã, Mozési hã wahi'rata norĩ ma, te te ĩpisutu zarina, 're sisihâiwata nhihâri za'ra mono õ nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're sõ'reptu za'ra mono õ di za. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, aibâ norĩ hã. \p \v 2 Tawamhã Paru norĩ hã Banabéhé me, ma tô wẽ'õ zahuré, ĩsimirowasu'u za'ra hã. Taha wa, te simreme wa'rãmi sa'ẽtẽ ãma sima nharĩ za'ra. Ãne wa, ĩsazei'wa norĩ hã ma tô ni'wam norĩ hã pisutu za'ra, Paru norĩ siré si'aba'ré da, Zeruzarẽ u, tame da'madâ'â'wa norĩ me duré Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ me, te te sima ãma romnhoré za'ra da. \v 3 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã siré 're ĩsi'rã'õtõ mono norĩ hã ma tô ãma ana, ĩsi'aba'rézém na hã. Ma tô si'mazatõrĩ za'ra, ĩme 'masi'aba'réi hutu da. Tawamhã Paru norĩ hã Zeruzarẽ u si'aba'réi ré, Penisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba, te ai'aba'ré, duré Samariza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba zama. Taha wa'wai baba, si'aba'réi ré, ma tô ĩsazei'wa norĩ ma, te te rowasu'u za'ra, zudezu'õ norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono u, 're ĩsipizari za'ra mono na hã. Tawamhã aihĩni ma tô dama ãma rowẽ zani za'ra, tame ĩsazei'wa norĩ ma. \v 4 Tawamhã Zeruzarẽ u ma tô oto aihutu. Sihutu wamhã, ĩsazei'wa norĩ hã, duré Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã, duré da'madâ'â'wa norĩ hã ma tô siwi waibui wẽ, Paru norĩ hã. Tawamhã Paru norĩ hã ma tô dama rowasu'u za'ra aihĩni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimipawaptobzéb zarina uburé ĩsadawa para te te dama 're ĩ'ab'manharĩ zahuré mono zém na hã. \v 5 Tawamhã ni'wam norĩ hã ma hâiwi aimasa, parisezu norĩ hã te te dama rowasu'u za'ra da. Tawamhã te dama nharĩ za'ra, ãne: \p — Ĩsazei'wa norĩ ma, wa te roti za'ra wa'aba, zudezu'õ norĩ hã, dame 're sisihâiwata nhihâri za'ra mono da, uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na Mozésihi nhimi'ui'éré zarina 're nomro mono da. — Ãne te dama nharĩ za'ra. \p \v 6 Tawamhã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã ma tô si'rã'õtõ, da'madâ'â'wa norĩ me, te te sima ãma romnhoré za'ra da niha. \v 7 Tawamhã te te sima ãma romnhoré hâ za'ra pari, ma tô Pedru hã hâiwi za. Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Wasisãnawã norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô sima ĩ̱pisutu, ĩ̱hâiba pisutu zudezu'õ norĩ ma, Zezusihi wasu'uwẽ na te tãma 're rowasu'u za'ra mono da, te te 're wapari za'ra mono wa, te te 're saze za'ra mono da. Ãne na ma tô ĩ̱'ãma ĩwaihu'u za'ra wa'wa. \v 8 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã dapẽ'ẽ 'remhã danhimirosa'rada hã te te waihu'u pese di. Zudezu'õ norĩ hã te te 're saze za'ra mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're ĩwẽsãmri za'ra mono zéb zarina, ma tô Tipẽ'ẽzani hã ta norĩ ma zama te te 're anhomri, ĩsãna'rata hawi te te wama 're ĩ'anhomri mono ne. \v 9 Ta norĩ hã Zezusi te te sina 're ĩ'umnhasi za'ra mono zéb zarina si, ma tô ĩwasédé hã te te tãma 're apari, wa norĩ hã wa te wasina 're umnhasi za'ra mono wa, wawasédé hã te te wama 're ĩ'apari mono ne hã aiwa. Aimawi hã te te tãma 're apisutu mono õ di, zudezu'õ wa. \v 10-11 E marĩ da, ma tô bété asima ĩwẽ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã pibu za'ra wa'aba da, niha te te aima ĩrob'manharĩ za'ra wa'aba õ zéb zô. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré hã wa te tãma ãma 're uwaimrami waihu'u za'ra mono õ di, taha zarina 're ĩwasisõ'reptu za'ra mono da hã. Wahi'rata norĩ zama te te tãma ãma 're uwaimrami waihu'u za'ra mono õ di duré. Taha wa, e marĩ da, wa za bété wasiré ĩsazei'wa norĩ ma, wa te 're roti za'ra, Mozésihi nhimi'ui'éré zarina 're nomro mono da, zudezu'õ nherẽ. Ni'wa hã marĩ ĩpire uptabi hã te te danhoihi waptob ãna, te te dama ĩsibu 'rãihâ ne, ma tô a norĩ wa'wa hã ĩpire uptabi hã tãma ĩpisutu za'ra wa'wa, zudezu'õ na ĩsazei'wa norĩ ma hã. Tane nherẽ, tinhoprubzém na si ma tô Wanhib'apito Zezusi hã te te 're wa'anho'reptu. Õhõ na si te duré ta norĩ zama te te 're anho'reptu, zudezu'õ norĩ hã. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, Pedru hã. \p \v 12 Tame ĩsi'ubumro norĩ hã te ari'iwi asimro, Banabé norĩ mreme hã te te wapari za'ra da, Paruhu me. Uburé zudezu'õ norĩ ma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te 're ĩ'ab'manharĩ zahuré mono zém na te dama siwasu'u zahuré. \v 13 Ta norĩ hã te te dama rowasu'u zahuré parimhã, te duré Ti'adu hã dama rowasu'u, ãne: \p — Wasisãnawã norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. \v 14 Sima Pedru, ma tô wama rowasu'u pari za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, tinhoprum na zudezu'õ norĩ ãma ĩsime na'rata zém na. Tinhib'a'uwẽ da, ma tô ni'wam norĩ si te te 're awaibu, zudezu'õ norĩ hã. \v 15 Ãne na ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã ãma rob'ui'éré, tô ĩsarina. Ãne duréihã rob'ui'éré hã, uburé Danhib'apito mreme na hã: \q1 \v 16 “Zahadu wa za apâ ĩ̱sina siri, Dawi na aihi'rata nhisi nhimirotizéb zarina ni'wa hã ĩsihudu uwaibaba hã siroti'wa da. \q1 'Ri siprum nherẽ, ti'ai u'ẽne hã te za ubumro ni, da te dasiwi ãma 'ri téb da apâ. Tane duré, Dawi hã duréihã pire na te te 're ĩda'ab'madâ'â mono zé hã si'utõrĩ nherẽ, wa za ĩsihudu hã pisutu, apâ Dawihi nhimiroti zarina te te 're 'mairoti mono da. \q1 \v 17 Tawamhã zudezu'õ norĩ zama te za ĩ̱zô 're sõpré, ĩ̱nhib'a'uwẽ da, te ĩ̱sima ĩpisutu za'ra norĩ hã te te 're ĩ̱zaze za'ra mono da. \q1 \v 18 Wa hã uburé Danhib'apito, wa tô ãne hã ĩsãna'rata hawimhã dama waihu'u pa.” \m Ãne ĩsadawa wasu'u ui'éré 'rada hã. — Ãne ma tô Ti'adu hã tãma rob'rãzarõtõ za'ra. \p \v 19 Te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Ãhãna ĩ̱nhimirosa'rada hã wa za aima waihu'u za'ra wa'wa. Zudezu'õ norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono u 're ĩsipizari za'ra mono norĩ wi, wa te tiwi 're ro'wa'rutu za'ra mono õ di za. \v 20 Ãne si wa za 'manharĩ za'ra ni. Wa za tãma rob'ui'éré za'ra ni, marĩ ĩwasété uptabi si, wa te tiwi sawi za'ra da, romhâiba 'manharĩ ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb da, abaze da te 're simroi mono wamhã, taha nhi hã te te 're huri tõ mono da, duré siwa'ru tihâimanazé ĩwasédé hã te te 're 'manharĩ za'ra mono tõ da, pi'õ na aibâ na zama, duré danhimizama hã da te 're ĩsõ'reti za'ra mono nhi hã waprui ré te te 're huri tõ mono da, duré danhimizama wapru hã te te duré 're âhuri tõ mono da. Ãne si wa za dawi sawi za'ra ni. \v 21 Rowahutuzé mono bâ, sabadu sidâpâsi Mozésihi nhimi'ui'éré hã da te 're sõré za'ra mono ré hã, ma ãma tiwahub ahâ. Te duré da te dasima ãma 're rowahutu u'âsi za'ra, 'ri nho'õmo mono bâ. Taha wa, Mozésihi nhimi'ui'éré hã dama waihu'u pese za'ra wa, te za ã norĩ hã roti hã te te wama 're 'madâ'â za'ra, zudezu'õ norĩ hã, rowẽ na wasiré 're wahâimana za'ra mono da. — Ãne ma tô Ti'adu hã dama rowasu'u 'rãsutu. \s1 Zudezu'õ na, Zezusihi zazei'wa norĩ ma, da te ĩrob'ui'éré za'ra zé wasu'u \p \v 22 Tawamhã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã, da'madâ'â'wa norĩ me, ma tô aihĩni ãma sisaze za'ra, ĩsiré ĩsazei'wa norĩ me, Ãtizotiza u tisiré norĩ hã te te siwi 'mazatõrĩ zahuré da, Paru norĩ siré 'maneb zahuré da, Banabéhé me. Tawamhã Zudasi hã ma tô siwi pisutu, Basaba na ĩsisi amo hã, ĩsiré neb zahuré da, Siraha me. Ta norĩ hã simiroti prédub zahuré di, ĩsazei'wa norĩ ma hã. \v 23 Tawamhã ĩsiré neb zahuré wamhã, rob'ui'éré, ma tô siré âri zahuré. Ãne rob'ui'éré hã: \p “Wasiré ĩsazei'wa norĩ, zudezu'õ na 're aipoto za'ra wa'aba mono hã, wa ãma asawi za'ra wa'aba ni, Ãtizotiza na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã, duré Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã, duré Sirisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã. Wa norĩ hã Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ hã duré ãme da'madâ'â'wa norĩ zama wa tô wasisãnawã na wa te 're asisi za'ra wa'wa, wasiré Zezusihi zazei'wai wa. \v 24 Wa norĩ hã wa tô romreme hã wapari za'ra ni. Aibâ norĩ hã, aré wasiré 're ĩsi'ubumroi mono hã ma tô, u, ãma ai'aba'ré, atẽme za'ra wa'aba, wazadawa para õ nherẽ. Si'uihâ na ma te u, tinhimirowasu'u na aiwi ro'wa'rutu za'ra wa'wa. Ma duré asimirosa'rada hã aiwi 'wa'rutu za'ra wa'wa. \v 25 Taha wa, aihĩni wa tô ãma wasisaze za'ra ni, aibâ norĩ hã maparane wasi'upana wa te wasiwi ãma satõrĩ zahuré da, atẽme za'ra wa'aba. Aibâ norĩ hã Banabé norĩ siré te za ãma tineb zahuré. Banabé norĩ hã Paruhu me, wama ĩsawi pese zahuré. \v 26 Ta norĩ hã Wanhib'apito Zezu Cristu te te dama 're wasu'u wẽ zahuré mono da, 're neb zahuré ré, ma tô da te dasima 're 'ru zahuré, da te dasiwi pãrĩ da. Tane nherẽ, ma tô Zezusi hã te te dama 're sadawa wasu'u u'âsi zahuré. \v 27 Ãhãna, wa Paru norĩ me wasiwi ãma satõrĩ zahuré ni Zudasi norĩ hã, Siraha me. Wanhimi'ui'éré zarina te za 'râwi aima wazadawa wasu'u za'ra wa'wa. \v 28 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô wanhimirosa'rata waihu'u pe hã wama sõmri za'ra, ĩsimirosa'rada hã wa te waihu'u za'ra da. Tawamhã wa tô ãma saze za'ra ni, wanhimiroti ahâ na wa te aima 're roti za'ra wa'aba mono tõ da. Ãne si wa za aima roti za'ra wa'aba ni: \v 29 ‘Danhimizama hã romhâiba 'manharĩ ãma 're dawata za'ra mono da, da te 're ĩsimroi mono nhi hã 're huri aba mono õ di za. Duré ĩwapru hã 're âhuri aba mono õ di za. Duré danhimizama da te 're ĩsõ'reti za'ra mono nhi hã 're huri aba mono õ di za. Duré siwa'ru aihâimanazé ĩwasédé hã 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono õ di za, pi'õ na aibâ na zama.’ Ãne na si wanhimiroti za'ra hã, aima za'ra wa'aba hã. Ãne na wanhimiroti zarina 're anomro aba mono wamhã, aima 're rowẽ za'ra wa'aba mono di za. Wa ãma asawi za'ra wa'aba ni, ĩrẽme ma.” — Ãne ma tô tãma rob'ui'éré za'ra, Zeruzarẽ ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã. \p \v 30 Tawamhã Zeruzarẽ hawi, dasi'upana da te ĩsatõrĩ zahuré hã ma tô tineb zahuré, Ãtizotiza u. Paru norĩ me te tineb zahuré. Sihutu wamhã, ĩsazei'wa norĩ zô hârâ za'ra wa, ma tô ubumro. Rob'ui'éré, ma tô tãma sõmri za'ra. \v 31 Taha wa, ma tô sõré za'ra. Te te sõré za'ra wamhã, toi uptabi za'ra di, roti hã wẽ wa. \v 32 Zudasi norĩ hã Siraha me, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa zahuré. Tawamhã ta norĩ hã ma tô ĩsazei'wa norĩ ma roti zahuré. Simiroti hâ zahuré di, ta norĩ hã. Taha wa, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã ãma aptete za'ra, ĩsimiroti zahuré na. Marĩ ĩwẽ hã te te 'manharĩ ze za'ra di. \v 33-34 Taha wa, ma tô bâdâ hã nasi ãma si'utõrĩ zahuré, Sira norĩ ãma Ãtizotiza ãma simasisi zahuré ré hã. Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã ma tô apâ siwi satõrĩ za'ra, rowẽ na apâ neb zahuré da, te te siwi ĩsatõrĩ za'ra norĩ u. \p \v 35 Paru norĩ hã te a'â aimasisi zahuré, Ãtizotiza ãma, Banabéhé me. Tame ni'wam norĩ me te te dama 're rowahutu zahuré mono da, duré Wanhib'apito zadawa wasu'u na te te dama 're rowasu'u zahuré mono da, ma tô a'â aimasisi zahuré. \s1 Paru norĩ hã siwi ĩsiwanhizarizé wasu'u \p \v 36 Tawamhã ãma ronomro pese zahuré pari, te Paru hã Banabéhé ma tinha: \p — Oto wane na apâ, 're ĩwanebzé na'rata niwĩ. 'Ri nho'õmo u datẽme 're ĩwaneb na'rata zéb uwaibaba, Wanhib'apito, wa te dama ĩsadawa wasu'u na'rata zéb u, wa za wanem ni, ĩsazei'wa norĩ hã wa te duré sabu na sitéb za'ra da, rowẽ na 're hâimana za'ra mono zô. — Ãne te tãma tinha. \p \v 37 Tawamhã Banabé hã ma tô sima wẽ, Zuwã Marcusi hã ĩsiré morĩ zahuré da. \v 38 Tane nherẽ, Paru hã ma tô wẽ'õ, ĩsiré morĩ zahuré tõ da, ĩwana wamhã, Zeruzarẽ u Pãpiriza hawi apâ morĩ sirõmo da, te te rẽme zahuré wa, Zuwã Marcusi hã. Timorĩ hã te te ĩme 'rãsutu zahuré õ wa, ma tô siwi wẽ'õ. \v 39 Tawamhã te sima ãma nharĩ zahuré, Zuwã Marcusihi hâiba na. Siwapari zahuré õ di. Taha wa, ma tô siwi aiwanhizari zahuré, ãma sisaze zahuré õ wa. Tawamhã Banabé hã ma tô Zuwã Marcusi hã saprõ. Rowa'u'u na uba'renem na te tineb zahuré dame, Sipri na rob'ré za'iti nhisi u. \v 40 Tawamhã Paru hã ma tô Sira hã pisutu, ĩsiré morĩ da. Ĩsazei'wa norĩ hã ma tô ãma mreme zu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ta hã te te pawaptob zahuré da, ĩneb zahuré zém na hã. \p \v 41 Taha parimhã, ma tô tineb zahuré Paru norĩ hã, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba, duré Sirisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba. Tinhimiroti na ma tô te te 're da'apawapto, ĩsazei'wa hâimanazém na danhiptete na 're dahâimana za'ra mono da, dasiré 're ĩdasi'rã'õtõ mono bâ. \c 16 \s1 Timotiu hã ĩme morĩ zahuré da, Paru te te sima ĩwẽzé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Derebi na 'ri nho'õmo nhisi u ma tô aimasisi zahuré, Paru norĩ hã. Taha pari, ma tô duré aimasisi zahuré, Risitira na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame te aibâ hã 're sãmra, Zezusihi zazei'wa hã, Timotiu na ĩsisi hã. Ĩna hã zudezu, Zezusihi zazei'wa, ta hã. Tane nherẽ, ĩmama hã zudezu õ di, deredu norĩ siré hã, ta hã. \v 2 Ĩsazei'wa norĩ hã uburé ma tô Timotiu hã wẽsãmri za'ra, Risitira ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã, duré Iconizu ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã. \v 3 Tawamhã Paru hã ma tô sima wẽ, Timotiu hã ĩsiré morĩ da. Tane nherẽ, zudezu norĩ hã uburé tãma waihu'u pese za'ra di, Timotiuhu mama hã deredu norĩ siré na hã. Taha wa, Paru hã ma tô Timotiu sihâiwata nhizâ, sizudezu da, te te ãma siwi wẽ'õ tõ da, zudezu norĩ hã. \v 4 Tawamhã Paru norĩ hã daza'rui mono bâ ma tô te te dawaimrami za'ra, Zezusihi zadawa wasu'u'wa norĩ nhimirosa'rata na, te te dama rowasu'u za'ra mono da, duré Zeruzarẽ ãma da'madâ'â'wa norĩ nhimirosa'rata na zama. Ma tô duré dama roti za'ra, ta norĩ nhimirosa'rada hã da te 're 'madâ'â pese za'ra mono da, ĩsazei'wa norĩ hã. \v 5 Taha zarina, ma tô Wanhib'apito te te sina 're ĩ'umnhasi za'ra mono zém na 're siptete za'ra, ĩsazei'wa norĩ hã daza'rui mono bâ siré 're ĩsi'rã'õtõ mono hã. Awẽ sidâpâsi ma tô sina hâ, ĩsazei'wa hã. \s1 Paru hã Torowadi ãma marĩ hã sõtõ 'rowim ne te te ĩsabuzé wasu'u \p \v 6 Tawamhã Paru norĩ hã ma tô ai'aba'ré, Prizi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba, duré Darasiza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô sadawa uwati za'ra, Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma ĩwasu'uwẽ na te te dama rowasu'u za'ra tõ da a'â. \v 7 Tawamhã ma tô aihutu, ti'a nhizârizéb u, Mizi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi u. Bitinha na danhipti'a nho'õmo nhisi u sisisi neza. Tane nherẽ, Zezusi hã ma tô Tipẽ'ẽzani na tiwi rosawi za'ra, tamomo si'aba'ré tõ da. \v 8 Taha wa, Mizi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba, ma tô ro'rahâri waré za'ra. Tawamhã Torowadi na 'ri nho'õmo nhisi u, ma tô aihutu, uba're za'ẽtẽ nhimizahârizéb u. \v 9 Tawamhã sõtõ õ nherẽ, sõtõ 'rowi te te ĩrosawẽrẽ ne, ma tô marĩ hã sabu Paru hã, barana. Aibâ hã Masédoniza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're ĩsãmra mono hã te ĩ'rata za, sa'ẽtẽ te te waptẽrẽ da, ãne: \p — Wei watẽme aimorĩ, Masédoniza u wa'ãma aime za'ra da. — Ãne te tãma tinha. \v 10 Tawamhã ãne hã Paru hã sõtõ 'rowim ne te te 'madâ'â wamhã, wa tô wasima ro'ubumro za'ra ni, Masédoniza u wasi'aba'ré da. E marĩ wa. Zezusihi wasu'uwẽ na tame wa te dama rowasu'u za'ra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩwapisutu za'ra na wa te wasina waihu'u za'ra wa. \s1 Paru norĩ hã Piripu ãma te te ĩromhuri na'rata za'ra zé wasu'u \p \v 11 Tawamhã Torowadi hawi, wa tô ai'aba'ré ni, rowa'u'u na uba'renem na. Samotarasiza na rob'ré za'iti nhisi u, ma tô waré tiwara waré za'ra. Ta hawimhã awẽpsi wa tô saprĩ za'ra ni zara u, Ne'apuri na 'ri nho'õmo nhisi u hã. \v 12 Tawamhã Ne'apuri hawi, wa tô aihutu ni, Piripu na 'ri nho'õmo nhisi u, Masédoniza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 'ri nho'õmo u hã. Tame te romanu norĩ hã 're si'ubumro. Tame wasi'ubumroi ré, ma tô bâdâ hã umro na wa'ãma ai'utõrĩ za'ra. \v 13 Tawamhã sabadu na wa tô wawairébé ni, 'ri nho'õmo hawi, pazaihâ u 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wamreme zusi da. Tame, zudezu norĩ hã tãma 're ĩmreme zusi mono zém na wa te wasima rosa'rata za'ra wa, wa tamomo ai'aba'ré ni. Tame ma tô pi'õ norĩ hã ubumro, âdawa. Tawamhã wa norĩ hã wa tô ĩ'rata asimro ni, pi'õ norĩ 'rata, wa te wasima rowasu'u za'ra da. \v 14 Tame te pi'õ hã nhamra, Ridiza na ĩsisi hã. Ti'atira na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩsãmra mono aré ta hã, Ridiza hã. Zazahâ ĩwẽ hã te te dama 're ĩ'awede mono, ĩhâpré pe hã. Ta hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩwata mono duré. Tawamhã Paruhu nhimirowasu'u te te wapari wamhã, Wanhib'apito hã ma tô pawapto, te te ãma saze da. \v 15 Taha wa, ma tô â dawabzuri hã 'manharĩ za'ra, Ridiza norĩ hã ĩsiré ĩsõrõwa ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ me. Taha pari, te duré wazô tihârâ za'ra, ĩ'rata wasi'ubumro da a'â. Ãne te wazô tihârâ za'ra: \p — Wa hã, Wanhib'apito zazei'wa na sena na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba wamhã, ĩ̱nhorõwa ãma te za asimroi wa'wa a'â. — Ãne ma tô wazô tihârâ za'ra, pi'õ hã. Ãne wama siwaihu'u za'ra zawi te, wa tô ĩtẽme ai'aba'ré ni, ĩ'rata wasi'ubumro da a'â. \s1 Paru norĩ hã dazazéb 're, da te ĩsitob zahuré zé wasu'u \p \v 16 Tawamhã nimahã bâtâ na 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're ĩdamreme zusi mono zéb u wasi'aba'réi ré, azarudu hã ma tô wawa'rãmi mo, pawa'âbâ ãna dama romhuri'wa hã. Wa'uburé ré 're hâimana mono wa, te marĩ hã romhâ ré te te dama 're awaihu'u siro, ta hã. Tawamhã azarutu wada'uri'wa norĩ hã ma tô rob'uiprazé hã ahâ na ĩ'upana te te sima 're waibu, marĩ hã romhâ ré te te dama 're ĩ'awaihu'u mono zé wa'â hã. \v 17 Tawamhã azarudu hã ma tô Paruhu zarina mo, wazarina zama. Mreme 'rãihâ na te nasi te te wa'mahârâ za'ra, ãne: \p — Õ hã aibâ norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa norĩ, ĩwaihu'u pese uptabi ma romhuri'wa za'ra. Niha te za aima waihu'u za'ra wa'wa, asisõ'reptu za'ra wa'aba da. — Ãne te nasi te te wa'mahârâ za'ra, dama. \p \v 18 Awẽ sidâpâsi te nasi ãne te te wa'ab'mahârâ. Te te nasi wa'ab'mahârâ u'âsi mono wa, wapari a te, nimahã bâtâ na ma tô Paru hã sô aipi'ra, wa'uburé ma, te te nharĩ da. Ãne te tãma tinha: \p — Zezu Cristuhu zadawa para, wa aima rob'ru. Mo oto aimorĩ, azarutu nhiti. — Ãne te tãma tinha, wa'uburé ma, Paru hã. \p Tawamhã awa'awi, ma azarutu hawi watobro. Ma tô ĩsiti mo oto. \v 19 Taha wa, azarudu hã marĩ hã romhâ ré te te oto dama 're awaihu'u mono õ di. Taha wa, ĩwada'uri'wa norĩ hã ma tô Paru norĩ zada tinhiti'ru za'ra, ĩwa'â te te sima 're waibui mono õ wa oto. Taha wa, ma tô siwi pamra, Paru norĩ hã. Taha pari, ma tô siwi sari zahuré, dama ĩpire norĩ u 'ri nho're u. \v 20 Tawamhã, apito siromanu norĩ nho're te te siwi simizusi wamhã, te ãne tãma rowasu'u za'ra: \p — à hã aibâ norĩ hã, zudezu norĩ siré hã 're ĩwanomro mono zém na ma tô wawi ro'wa'ré zahuré, ãme waza'rui 'remhã. \v 21 'Re ĩdanomro mono zép tém na te dama rowasu'u zahuré, 're ĩwahâimana za'ra mono zéb upana. Wa norĩ hã, romanu. Taha wa, ĩsarina ãma 're ĩwanomro mono da hã, wa te waihu'u za'ra õ di. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra. \p \v 22 Tawamhã õhõ na si ma tô da'ahâ na ãma tasisaze za'ra ni, Paru norĩ ma, rowasédé hã da te dasiwi 'manharĩ za'ra da. Tawamhã apito norĩ hã ma tô da'wapéi'wa norĩ ma 'ru za'ra, Paru norĩ uza hã te te tiwi hâiwazu za'ra da, Siraha me. Taha wa, ma tô sa'ẽtẽ tiwi hâiwazu zahuré ni, ĩ'uza hã. Wedehu na te duré da te 're pré'é zahuré. \v 23 Da te 're pré'é zahuré mono parimhã, ma tô 'mazasi zahuré ni, dazazéb u. Taha pari, dazazé 'madâ'â'wai ma, ma tô 'ru zahuré ni, te te 'madâ'â pese zahuré da, pusi õ'umnhasite. \v 24 Taha wa, ãne, da te tãma 'ru za'ra wa, ma tô 'mazasi zahuré, dazazé 'ri 're wa'wa amo nhipai u. Tame wedepo'o zapu'u 're, ma tô ĩpara hã za zahuré ni, da te para'õtõ tété zahuré da. \fig |src="LB00337B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="ACT 16.24" \fig* \s1 Paru norĩ hã dazazéb 're ĩsima'wara zahuré zé wasu'u \p \v 25 Tawamhã mara wa'wa, ma tô Paru norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma timreme zahuré, Siraha me. Tinho're na te duré ãma tiwata zahuré. Tawamhã 'ri 're wa'wa amo niwĩ ĩsimasam norĩ hã te wapari za'ra, ĩsõ're zahuré hã. \v 26 Tawamhã te awa'awi ti'a hã 're wara. Ti'ai 'rowi, 'ri na'rata tétézé hã te sãsã'ã, dazazéb 'ri hã. Tawamhã awa'awi ma uburé 'ridawa nhitobzé hã si'ridawa za'ra. Dapawasisizé hã duré daparatétézé hã ma tô sisinarĩ, dazazéb 're ĩsimasam norĩ ma, ĩsi'uwazi nhorõ rudu hã. \v 27 Taha wa, dazazé 'madâ'â'wa hã ma tô udu. Utu wamhã, ma tô 'ridawa hã 'madâ. 'Ridawa haré te za, dazazé hã. Taha wa, ma tô tinhi'wa hã sisada waze, ãma siwĩrĩ da aré, ĩsimasam norĩ hã wairébé newa. \v 28 Taha wa, te Paru hã hârâ 'rãihâ na 'mahâ: \p — Tô'ã. Asiwĩrĩ tõ. Ãhãta wa aihĩni aimasam ni. — Ãne te 'mahâ. \p \v 29 Tawamhã ma tô dazazé 'madâ'â'wa hã rob'uiwẽzéb zô hâ. Wara sina, ma tô ĩtẽme tizébré zahuré, Paru norĩ u. Ĩpapara, ma tô aime zahuré hi'rãtitõ, rẽrẽ'ẽ sina. \v 30 Taha pari, ma tô sani zahuré, rob u. Te tãma nharĩ zahuré, ãne: \p — Aibâ norĩ, e marĩ wa za 'manha, danho'reptuzé hã te ĩ̱sina uwaimrami da hã. — Ãne te sina sadanharĩ zahuré. \p \v 31 Tawamhã ma tô asa tãma rowasu'u zahuré: \p — Wanhib'apito Zezusi asina umnhasi. Tawamhã te za asõ'reptu, asõrõwa ãma asiré 're ai'ubumroi wa'aba mono norĩ me. \p \v 32 Tawamhã Wanhib'apito zadawa wasu'u na te duré tãma rowasu'u za'ra, dazazé 'madâ'â'wai ma, duré ĩsiré 're ĩsi'ubumroi mono norĩ ma zama. \v 33 Mara wa'wam nherẽ, dazazé 'madâ'â'wa hã ma tô a'â Paru norĩ hã hâiba upsõ zahuré, da te dasiwi 're ĩpré'é zahuré mono zém na da te ĩhânhinarĩ zahuré mono zé hã. Te te upsõ zahuré parip si, ma tô â dawabzuri hã 'manha, dazazé 'madâ'â'wa hã. Ĩsiré 're ĩsi'ubumroi mono norĩ zama ma tô 'manharĩ za'ra. \v 34 Taha pari, tinhorõwa u te oto saprõni zahuré. Ĩsa hã ma tô tãma sõmri zahuré, sa zahuré da. Dazazé 'madâ'â'wa hã, toi uptabi di oto. Ĩsõrõwa ãma ĩsiré 're ĩsi'ubumroi mono norĩ zama toi uptabi za'ra di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te saze za'ra wa. \s1 Paru norĩ hã dazazém hawi ĩpusizé wasu'u \p \v 35 Tawamhã awẽ mararé romanu na danhib'apito norĩ hã ma tô damrami'wa norĩ hã sô 'mazatõrĩ za'ra, Paru norĩ hã da te dasiwi sani da, Siraha me. Ãne te tãma 'ru za'ra: \p — Aibâ norĩ hã sani wa'aba, neb zahuré da oto. — Ãne te tãma 'ru za'ra. \v 36 Tawamhã dazazé 'madâ'â'wa hã ma tô Paru norĩ ma rowasu'u, ãne: \p — Danhib'apito norĩ hã ma tô ai'rui wa'wa, da te asani wa'aba da, ane wa'aba da oto. Rowẽ na ane wa'aba za. — Ãne ma tô Paru norĩ ma tinha, dazazé 'madâ'â'wa hã. \p \v 37 Tawamhã te Paru hã asa tãma nharĩ za'ra, damrami'wa norĩ ma: \p — Marĩ hã wa te 'manharĩ wasété õ nherẽ, ma tô dama wa'ru, danho'a da te 're wapré'é mono da, wa norĩ hã romanu norĩ siré nherẽ. Ma tô wamrami ni, dazazéb 're, wasima'wara da. Tawamhã e pi'uriwi te za wazatõrĩ za'ra. Mare di. Apito norĩ hã te za wei wazô ai'aba'ré, si'uihâ na danho'a te te siwi wazani da, waneb da. — Ãne te Paru hã tãma nharĩ za'ra. \p \v 38 Tawamhã damrami'wa norĩ hã ma tô Paru norĩ hã tãma sadawa wasu'u za'ra, danhib'apito norĩ ma. Romanu norĩ siré na siwasu'u zahuré wa, ma tô tipẽ'ẽwara za'ra. \v 39 Taha wa, ma tô ĩtẽme ai'aba'ré, tãma siwasu'u za'ra da, Paru norĩ ma, ta norĩ hã te te sina 'ruiwapari za'ra tõ da. Taha pari, ma tô siwi sani zahuré dazazém hawi, neb zahuré da. Tawamhã ma tô tãma rob'ru za'ra, 'ri nho'õmo hawi neb zahuré da oto. \v 40 Tawamhã, dazazém hawi da te sani zahuré wamhã, ma tô tineb zahuré, Ridizaha nhorõwa u. Tame ma tô ĩsazei'wa norĩ me sisõpẽtẽ za'ra. Tawamhã tinhimirowasu'u na ma tô tãma rowẽ zani za'ra. Taha pari, te oto tineb zahuré, Piripu na 'ri nho'õmo nhisi hawi. \c 17 \s1 Paru norĩ hã Tesaronita ãma te te ĩromhuri za'ra zé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Paru norĩ hã te oto ai'aba'ré, Ãpipori na 'ri nho'õmo nhisi wa'wai baba, duré Aporoniza na 'ri nho'õmo nhisi wa'wai baba zama. Tawamhã ma tô oto aihutu, Tesaronita na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame te rowahutuzé hã 're sa, zudezu norĩ te hã. \v 2 Paru hã nimomo 're simasisi mono sidâpâsi, te rowahutuzéb u 're zasi, 're ĩhâimana mono zéb zarina. Taha wa, Tesaronita u wisi wamhã, ma tô duré ãzé, rowahutuzéb u. Tawamhã si'ubdatõ romhuri 'rãsutu na ma tô dama rowasu'u sabadu na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na rob'ui'éré 'rata na, tame 're ĩsi'ubumroi mono norĩ ma. \v 3 Ãne ma tô dama rob'rãzarõtõ: \p — “Cristu hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama ĩpisudu hã te za robzépata. Te za duré dârâ. Dâ'â uptabi nherẽ, te za apâ hâiwa'udu.” Ãne te wama ãma rowasu'u, ĩrob'ui'éré 'rata na hã. Zezusi hã te aima ĩwasu'u za'ra wa'wa hã wa tô waihu'u pese za'ra ni, tô õ hã Cristu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama ĩpisudu, Danho'reptui'wa da. — Ãne ma tô Paru hã tãma rowasu'u za'ra. \p \v 4 Tawamhã ni'wam norĩ hã zudezu norĩ hã ma tô saze za'ra, Paru norĩ te te tãma ĩrowasu'u za'ra zéb zarina. Taha wa, ma tô ĩsiré tihâimana za'ra, Paru norĩ siré, Siraha me. Duré deredu norĩ zudezu'õ norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩwata za'ra mono norĩ hã, ahâ na ma tô duré saze za'ra. Pi'õ norĩ zama ma tô saze za'ra, dama ĩmreme pire za'ra hã. Ta norĩ zama ma tô oto ĩsiré tihâimana za'ra. \p \v 5 Tane nherẽ, zudezu norĩ, ĩsazei'õ'wa norĩ hã ma tô ãma 'madâ'â wẽ'õ za'ra, Paru norĩ hã. Taha wa, ma tô 'ri nhi'riti na aibâ ĩwasété norĩ ma si'upana 'ru za'ra, ĩwa'a norĩ ma hã. Tawamhã ta norĩ hã ma tô sitẽme sito, Paru norĩ zada hâimana za'ra da. Ta norĩ hã ma tô ãma siwi ro'wa'rutu pese, 'ri nho'õmo ãma. Aibâ nhorõwa hã ma tô duré siwi uirĩ, Zasãhã nhorõwa hã. Paru norĩ zô sisisi da, ma ĩré siwi uirĩ. Taha pari, ma sô asisi, te te siwi sani da, danho're u. \v 6 Tane nherẽ, oto sô sisisi wamhã, robaba zahuré di, Paru norĩ hã. Te te sa'rese za'ra õ di. Taha wa, Zasã norĩ hã ma tô Paru norĩ upana pawaibu ni, ĩsiré ĩsazei'wa norĩ me. Tawamhã dama ĩpire norĩ nho're u ma tô te te simro. Tawamhã mreme 'rãihâ na te 'mahârâ za'ra, ĩsaprõni'wa norĩ hã: \p — Õ hã, aibâ norĩ hã daro mono bâ, 're ĩdahâimana za'ra mono zém na ma tô ãma dawi saprĩ za'ra. Ma tô dawi ro'wa'rutu za'ra. Ãhãna ma tô duré we aimasisi, waza'ru u. \v 7 Zasã hã ma tô tinhorõwa u 'mazasi zahuré, ĩ'rata simasisi zahuré da a'â. Roma ãma danhib'apito nhimiroti wa'rãmi, te 're hâimana za'ra. Ãne te wama nharĩ za'ra: “Zezusi hã, taha si danhib'apito uptabi hã.” Ãne te wama nharĩ za'ra. — Ãne ma tô 'mahârâ za'ra, apito norĩ ma. \p \v 8 Tawamhã taha wasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, ma tô dazahi sina nharĩ za'ra ni. Dama ĩpire norĩ zama ma tô sada tizahi za'ra. \v 9 Taha wa, dama ĩpire norĩ ma, ma tô Zasã norĩ hã rob'uiprazé hã sõmri za'ra, ĩsisani za'ra zéb da hã. Taha pari, ma tô satõrĩ za'ra, tinhorõwa u si'aba'ré da apâ. \p \v 10 Tawamhã mara simei wi, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã Paru norĩ hã siwi satõrĩ zahuré, Siraha me, Bereza na 'ri nho'õmo nhisi u neb zahuré da. \s1 Paru norĩ hã Bereza ãma te te ĩromhuri za'ra zé wasu'u \p Tawamhã Bereza na 'ri nho'õmo nhisi u sihutu wamhã, ma tô Paru norĩ hã ai'aba'ré, zudezu norĩ te, rowahutuzéb u. \p \v 11 Bereza ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ nhimirosa'rada hã, wẽ di. Tesaronita ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ nhimirosa'rata nei õ di. Zezusihi wasu'uwẽ hã ma tô wapari pese za'ra. Awẽ sidâpâsi, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na rob'ui'éré 'rada hã da te 're sõré za'ra, Paru norĩ nhimirowasu'u hã tô sena zô te te ãma rosa'rata pese za'ra da. \v 12 Taha wa, zudezu norĩ hã ahâ na ma tô saze za'ra. Deredu norĩ si'aibâ norĩ hã ma tô duré saze za'ra, ahâ na. Deredu norĩ sipi'õ norĩ zama ma duré ahâ na saze za'ra, ĩsibro pese norĩ hã. \v 13 Tawamhã taha wasu'u hã ma tô waptãrã apâ Tesaronita u, ãne: “Bereza ãma te duré u, dama rowahutu Paru hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na hã.” Ãne hã zudezu norĩ hã te te wapari za'ra wamhã, ma tô Paru norĩ zarina ai'aba'ré, Bereza u siti'ru sina. Tame ma tô duré timreme wasété na dawi ro'wa'rutu za'ra, sada dazahi za'ra da. \v 14 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã awa'awi ma tô oto Paru hã satõrĩ za'ra, âporé zaihâ u morĩ da. Sira norĩ si Timotiuhu me te ĩsa'u aimasisi zahuré, Bereza ãma. \v 15 Paru hâiba wapto'wa da hã ma tô duré si'mazatõrĩ za'ra, ĩsazei'wa norĩ hã ĩsiré 'masi'aba'ré da, Atena na 'ri nho'õmo nhisi u te te siwi saprõni za'ra da. Taha pari, ma tô apâ ai'aba'ré, Bereza u. Paruhu mreme hã te apâ siwi ti'â, Sira norĩ ma, Timotiuhu me, ĩtẽme nep su'u zahuré da, Atena u hã. \s1 Paru hã Atena ãma te te ĩromhurizé wasu'u \p \v 16 Atena ãma, Paru hã te oto sô mapari zahuré, Sira norĩ zô Timotiuhu me. Tame romhâiba 'manharĩ hã ahâ na te 're simasa, ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb da hã. Taha wa, da'ãma pẽ'ẽzé uptabi di, Paru hã. \v 17 Taha wa, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma ma tô awẽ sidâpâsi marĩ wasu'u na te te azada'âbâ, zudezu norĩ hã duré zudezu'õ norĩ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩwata za'ra mono norĩ zama. 'Ri nhi'riti nho'õmo na da te 're ĩ'ubumroi mono zéb u te te da'anhopẽtẽ mono sidâpâsi, ma tô duré marĩ wasu'u na te te da'azada'âbâ, Paru hã. \v 18 Zezusihi wasu'uwẽ na ma tô dama rowasu'u. Dâ'â nherẽ, apâ ĩhâiwa'utuzém na ma tô duré dama rowasu'u. Taha wa, Epiturezuhu nhimirowahutu zarina, duré etozitu norĩ nhimirowahutu zarina dama rowahutu'wa norĩ hã ma tô duré ãma sada'âbâ za'ra, Paru hã. Tawamhã nima norĩ hã ma tô ãne sisadanharĩ za'ra ãma: \p — E marĩ na te wama rowasu'u. Simiza'rese bâ. — Ãne te sima ãma rowasu'u za'ra, dama rowahutu'wa norĩ hã. \p Nima norĩ hã te duré ãne sima nharĩ za'ra: \p — Ãté ĩhâiba'õ norĩ wasu'u na te wama rowasu'u, ĩwaihu'upese hâiba amoi wasu'u na, wa te ãma 're saze za'ra mono da. — Ãne te sima nharĩ za'ra. \v 19 Tawamhã Paru hã ma tô siwi saprõ, Are'opadu na rosa'rata'wa norĩ si'rã'õtõzém nhisi u. Tame ma tô tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E te za wama ĩwaihu, asimirowahutuzép té hã. E marĩ, te wama ĩwasu'u za'ra. \v 20 Ĩwasu'u hã wa te waihu'u za'ra õ di. Duré wama ãma sahu na pé, wa te waihu'u za'ra da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 21 Atena ãma 're ĩsi'ubumroi u'âsi mono norĩ hã, duré darob amoi hawi ĩtẽme 're ĩsihutu mono norĩ hã marĩ hã rowasu'u té hã te te 're wapari ze za'ra mono di. Te te sima ãma 're rowasu'u ze za'ra mono di duré. Taha wa, te ãne tãma nharĩ za'ra, Paruhu ma. \p \v 22 Taha wa, Paru hã hâiwi ma tô za, danho're te te tãma rowasu'u za'ra da, Are'opadu ãma. Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Aibâ norĩ, ãme Atena ãma 're ai'ubumroi wa'aba mono norĩ hã ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. 'Re aihâimana za'ra wa'aba mono zé hã wa tô waihu'u. Romhâiba hã ahâ na te 're simasa, ãma 're ĩ'aiwata za'ra wa'aba mono zéb da hã. \fig |src="HK021D.tif" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="ACT 17.22" \fig* \v 23 'Ri baba 're ĩ̱morĩ wa, wa tô te azabu, ãma 're ĩ'aiwata za'ra wa'aba mono zé hã. Nimame, wa tô wedeza ne hã sabu, romhâiba 'manharĩ ma, marĩ hã ĩsisiwimhã da te 're ĩsa'ra za'ra mono zé hã. Taha ãma rob'ui'éré hã wa tô duré sabu. Ãne rob'ui'éré hã: “Ĩwaihu'upe hã wa te waihu'u za'ra õ nherẽ, ãma 're ĩwawata za'ra mono zé, ã hã.” Waihu'u õ nherẽ, ãma 're ĩ'aiwata za'ra wa'aba mono hã wa za oto aima waihu'u za'ra wa'wa sõ'awi. \p \v 24 — 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô ti'a hã 'manha, duré uburé marĩ hã ĩwa 're ĩhâimana za'ra mono da hã. Ta hã Danhib'apito uptabi, hâiwa ãma, ti'ai ãma zama. Taha wa, ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb da, 'ri hã danhib'rata na da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono ãma hã, 're sãmra mono õ di. \v 25 Õhõ si ma tô dapẽ'ẽzanizé hã te te dama 're anhomri. Taha zarina si te 're dapẽ'ẽzani za'ra. Taha si, ma tô uburé marĩ hã te te dama 're anhomri, ãma 're ĩdahâimana za'ra mono zéb da hã. Taha wa, marĩ zô tiwi 're rowaptâ'â mono õ di, da te 're ĩpawaptob za'ra mono zéb da hã. \v 26 Ĩsãna'rata hawimhã, aibâ misire nherẽ, ma tô ta hawimhã atébré dapoto mono bâ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Taha wa, dapoto mono bâ ma tô dasitébré. Ma tô da'ãma ropé, ropâ 're dasi'ubumroi mono da. 'Re ĩdahâimana za'ra mono sidâpâsi, ma tô te te dama 're apisutu, ti'a hã, ĩwa 're ĩdasi'ubumroi mono zéb da hã. Niha wahum na ĩwa 're ĩdahâimana za'ra mono zéb da hã, ma tô duré te te dama 're apisutu. \v 27 Ãne ma tô te te dama 're ab'manharĩ, sô 're danhopré mono da, niha wamhã, ãté te te 're sõpẽtẽ za'ra mono da. Romhâ na wanhiti 're hâimana mono õ di tô, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 28 Ta hã 're morĩ u'âsi õ 'wa'âhã, ãne aré 're wahâimana za'ra mono õ di. Duré waihu'u pese õ 'wa'âhã, ãne aré, 're wanomro mono õ di. Asõ're za'ra wa'aba na te rosawẽrẽ'wa norĩ hã ãne wama rowasu'u za'ra: “Wa norĩ hã ĩsimipodo, ĩ'ra.” \v 29 Taha wa, wa norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, e marĩ na wa za wa te ãma 're rosa'rata za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma hã. E ẽtẽ'ubuzi pré oru 'manharĩ na wa za wa te ãma 're rosa'rata za'ra. E ẽtẽ'ubuzi'a prata 'manharĩ na, e ẽtẽ 'manharĩ na wa za wa te ãma 're rosa'rata za'ra. Mare di. Ãne, wa te ãma 're rosa'rata za'ra mono õ di za. Danhipese na da te 're ĩrob'manharĩ za'ra mono nei õ di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. \v 30 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã dama waihu'u ãna 're danomro mono ré, te te dahâ za'ra sirõmo õ di, ta hã. Tane nherẽ, ãhãna ropâ 're ĩdasi'ubumroi mono hã te za te te 're da'awada'uri, dawasété wi 're dasipizari za'ra mono da, ĩsiniwĩ 're danomro mono da. \v 31 Bâdâ hã ma tô sima pisutu siro, romhâ ré, danho'a te te dama ĩ'arowairébézéb da hã. Taha wa, te ãne dama roti, 're dasipizari za'ra mono da. Ni'wa hã ma tô pisutu, sena na dama rowairébé'wa da hã. Dâ'â uptabi nherẽ, apâ te te ĩhâiwa'udu, ma tô pisutu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Apâ te te ĩhâiwa'utuzéb zarina, ma tô ãne hã dama waihu'u za'ra, õ hã dama rowairébé'wa na hã. — Ãne ma tô Paru hã dama rowaihu'u siro. \p \v 32 Tawamhã dadâ'â nherẽ, apâ dahâiwa'utuzé wasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, ma tô ãma tato za'ra ni. Tane nherẽ, ĩhâiba amo norĩ hã te ãne tãma nharĩ za'ra: \p — Nimahã bâtâ na wa za duré aiwapari za'ra ni, apâ 're ĩdahâiwa'utu za'ra mono zé wasu'u na. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 33 Tawamhã Paru ma tô tiwi timorĩ za'ra. \v 34 Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã ma tô Paruhu ãma sasõmri za'ra. Zezusi hã ma tô saze za'ra. Aibâ hã, Dizonizi'u na ĩsisi hã ma tô saze, dama rowairébé'wa norĩ siré Atena ãma, dama ĩpire uptabi hã. Pi'õ hã Damarisi na ĩsisi hã ma duré saze. Duré ni'wam norĩ hã tamemhã umro na ma tô siré saze za'ra. \c 18 \s1 Paru hã Corĩtu ãma te te ĩromhurizé wasu'u \p \v 1 Tawamhã Paru hã ma tô watobro, Atena hawi. Corĩtu na 'ri nho'õmo nhisi u te oto mo. \v 2 Tawamhã, Corĩtu u wisi wamhã, ma tô zudezu norĩ siré hã sõpẽtẽ aibâ hã, ĩmro me. Atira na aibâ nhisi hã. Põtu na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma ĩwaptã'ãzé hã. Roma na 'ri nho'õmo nhisi hawi ma tô ĩwana aimasisi zahuré, timro me, Itaria na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi. Pi'õ nhisi hã Prisira na. Caradiu na danhib'apito uptabi nhisi hã ma tô zudezu norĩ hã satõrĩ za'ra, Roma na 'ri nho'õmo nhisi hawi, ĩsiti si'aba'ré da. Taha wa, ma tô Corĩtu u aimasisi zahuré, Atira norĩ hã. Ta norĩ hã te te sabu zahuré da, ma tô ĩtẽme timorĩ zahuré, Paru hã. \v 3 Tawamhã, tame te oto ĩ'rata tinhamra zahuré, ĩsimiromhuri za'ra hã aiwa wa. Romhâ 'manharĩ na 'ri'wa, ta norĩ hã. Taha wa, ma tô siré tihâimana za'ra a'â, siré te te romhuri za'ra da. \v 4 Tawamhã sabadu sidâpâsi, ma tô nasi dama rowahutu, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma, Zezusi hã da te 're saze za'ra mono da, zudezu norĩ hã, deredu norĩ zama. \p \v 5 Tawamhã tamomo ma tô Sira norĩ hã ĩtẽme aimasisi zahuré, Masédoniza hawi, Timotiuhu me. Ĩtẽme simasisi wamhã, Paru hã ma tô Zezusihi wasu'uwẽ na si romhuri u'âsi oto. Zudezu norĩ ma, te Zezusi hã tãma wasu'u za'ra, õ hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na hã. \v 6 Tane nherẽ, ĩwasu'u hã ma tô tiwi wẽ'õ za'ra. Timreme wasété na ma tô siwi azâ, Paru hã. Taha wa, Paru hã ma tô ti'uza zapru wami, damreme wasété na ãma dâ'â tõ da. Te tãma nharĩ za'ra: \p — E ĩ̱nhimirowahutuzéb zarina te za ropipa u 're anomro aba mo. Mare di. Asi'uihâ na te za 're asisimini za'ra wa'aba mo. Zudezu'õ norĩ u si wa za oto 're ĩ̱ne, ta norĩ ma si te 're rowasu'u za'ra mono da oto, ĩwasu'uwẽ na hã. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra. \p \v 7 Tawamhã zudezu norĩ te, rowahutuzém hawi, ma tô oto watobro. Aibâ nhorõwa u ma tô ãzé, Tisizu Zusituhu nhorõwa u. Ta hã zudezu'õ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩwata mono. Zudezu norĩ te, rowahutuzéb zababa, te 're sa, Tisizuhu nhorõwa hã. \v 8 Tawamhã rowahutuzéb ãma 're da'anhimi'rui mono 'wa hã ma tô saze Wanhib'apito hã, Crisipu na ĩsisi hã. Duré, uburé ĩsõrõwa ãma ĩsiré 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã ma duré saze za'ra. Corĩtu ãma 're ĩdasi'ubumroi mono zama ma tô da'ahâ na saze za'ra ni, Zezusihi wasu'uwẽ hã da te wapari za'ra wamhã. Taha wa, ma tô â dawabzuri hã 'manharĩ za'ra ni. \p \v 9 Tawamhã nimahã barana, Paru hã ma tô Wanhib'apito hã sabu, danhotõ 'rowi da te 're ĩrosawẽrẽ za'ra mono ne. Te tãma tinha, ãne: \p — Aipahi tõ. Dama 're rowasu'u u'âsi mono. Sazâri tõ. \v 10 Wa hã wa ai'rata 're ĩ̱nhamra. Ãmemhã, ĩ̱nhib'a'uwẽ hã ahâ di. Taha wa, ni'wa hã rowasédé te te ai'ãma 'manharĩ waihu'u õ di za. — Ãne te tãma tinha. \p \v 11 Taha wa, te Paru hã tame 're sãmra, te te dama 're rowahutu mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na hã. Tame 're sãmra mono ré, ma tô ãma tiwahu, misi wahum na duré ĩhâiba amoi wãiwab u. \p \v 12 Tawamhã Darizu hã ma tô si'apito, Ataza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Romanu norĩ ma, roti'wa zadawa para, ma tô si'apito, tame te te dama 're roti mono da. Tawamhã zudezu norĩ hã ma tô Paruhu zada si'rã'õtõ. Taha wa, ma tô siwi ti'â, dama rowairébé'wai u. \v 13 Tawamhã zudezu norĩ hã ma tô Paru hã tãma wasu'u za'ra, Darizuhu ma. Ãne te tãma rowasu'u za'ra: \p — à hã aibâ hã te sima wẽ, rosa'rata na te te dama ãma azaprĩ mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zém na hã. Wanhimiroti 'rata zarina 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're wawata tõ za'ra mono da, te za da'ãma azaprĩ, aibâ hã. — Ãne te tãma rowasu'u za'ra. \p \v 14 Tawamhã Paru hã te aré timreme hã waze, tãma siwasu'u za'ra da. Tane nherẽ, mreme õ ré, ma tô danhib'apito Darizu hã ãma sõzâ, zudezu norĩ ma, te te rowasu'u da. Ãne te tãma nharĩ za'ra: \p — Zudezu norĩ, marĩ ĩpire hã te te 'manharĩ wasété 'wa'âhã, wa aré asadaihu'u za'ra wa'wa. \v 15 Tane nherẽ, ãnei õ di. Taré ĩmreme zô te pibu da, ma tô we ĩ̱tẽme asiwi ĩsaprõni 'wa. Asimirowasu'u za'ra wa'aba zarina, duré danhisi na, duré asimiroti za'ra wa'aba zarina ĩmreme zô te ĩpibu da si, ma tô we ĩ̱tẽme asiwi ĩsaprõni 'wa. Taha wa, te ãma rowairébé õ di za. A norĩ wa'wa hã asi'uihâ na te za ãma ĩrowairébé za'ra wa'wa. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra. \p \v 16 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ ma, ma tô 'ru za'ra, rob u te te sate mono da, zudezu norĩ hã. \v 17 Tawamhã ma tô aibâ hã siwi ti'â, rowahutuzéb ãma 're ĩda'anhimi'rui mono 'wa hã, Sotẽni na aibâ nhisi hã. Tawamhã ma tô siwi azâ, dama rowairébézé nho're ãma. Te te siwi azâri nherẽ, te te ãma rosa'rata õ di, apito Darizu hã. \s1 Paru hã Ãtizotiza u apâ ĩmorĩzé wasu'u \p \v 18 Tawamhã Paru hã bâtâ ahâ na ma tô nhamra, Corĩtu na 'ri nho'õmo nhisi ãma. Tawamhã ma tô oto ĩsazei'wa norĩ ma siwasu'u za'ra, morĩ da oto, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. Prisira norĩ hã ma tô ĩme tineb zahuré, Atiraha me, Sẽtireza na 'ri nho'õmo nhisi u. Sẽtireza ãma sãmra ré, ma tame 'rã pari ni Paru hã, marĩ na 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te te ĩropisutuzém na, te te sina tãma uwaimrami wa, te te ãma ĩ'uwaimrami na ĩwaihu'uzéb da. Ta hawi rowa'u'u na uba'renem na ma tô dame ai'aba'ré, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. \v 19 Tamomo si'aba'réi wamhã, ma tô aihutu, Épézu na 'ri nho'õmo nhisi u. Prisira norĩ hã te za oto ĩsa'u aimasisi zahuré tame, Atiraha me. Tawamhã tame sãmra ré, ma tô Paru hã ãzé, zudezu norĩ te, rowahutuzéb u. Tame ma tô zudezu norĩ me marĩ wasu'u na sima ãma rowasu'u za'ra. \v 20 Tawamhã ma tô siwi ãma ropti, a'â hâimana da, ĩ'ratab za'ra. Tane nherẽ, te te sina saze za'ra õ di, Paru hã. \v 21 Taha wa, ma tô tãma nharĩ za'ra asa, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱ma waihu'u wapsi, wa za we atẽme ĩ̱morĩ 'wa apâ. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p Tawamhã rowa'u'u na uba'renem na ma tô mo, Épézu hawi. \v 22 Sézareza u, ma tô oto wi. Ta hawi, te duré mo, Zeruzarẽ u awa'awi. Tame, ma tô si'aba'ré na sawi za'ra, ĩsazei'wa norĩ hã. Tawamhã ta hawi, ma tô duré mo, Ãtizotiza na 'ri nho'õmo nhisi u, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi 're, 'ri nho'õmo u. Tame te a'â nhamra oto. \p \v 23 Tawamhã Ãtizotiza ãma sãmra parimhã, ma tô duré mo Paru hã, Darasiza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba, duré Prizi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba zama. Daza'rui wa'wai baba 're morĩ ré, ma tô Zezusihi zazei'wa norĩ hã te te 're apawapto, hâimana nhiptete na si 're nomro mono da. \s1 Aporu hã Épézu ãma duré Corĩtu ãma te te ĩromhurizé wasu'u \p \v 24 Tawamhã aibâ hã, zudezu norĩ siré hã ma tô wi, Épézu u, Aporu na ĩsisi hã. Aresãdiriza na 'ri nho'õmo nhisi ãma ĩpodo, ta hã. Mreme wabzuri waihu'u pese di. Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na ĩbaihâ na da te ãma 're ĩrob'ui'éré za'ra mono hã tãma waihu'u pese di. \v 25 Wanhib'apito 're ĩmorĩ wẽ zém na ma tô da te tãma 're romnhoré za'ra. Taha wa, mreme nhiptete na ma tô ĩ'uwaibaba si te te dama 're rowahutu, Zezusihi wasu'u na hã. Tane nherẽ, uburé Zezusihi wasu'u hã zahadu te te waihu'u õ di. Dawasété wi 're dasipizari za'ra mono da, Zuwã, â dawabzuri te te dama 're ĩwasu'u mono si ma tô waihu'u, Aporu hã. \v 26 Tawamhã pahi ãna ma tô dama rowahutu na sãna'rata, zudezu norĩ te, rowahutuzéb ãma. Tawamhã Prisira norĩ hã Atiraha me ĩsimirowasu'u hã te te wapari zahuré wamhã, tinhorõwa u ma tô saprõni zahuré, Zezusihi wasu'uwẽ hã te te tãma waihu'u pese zahuré da, 're ĩdanomro mono zép tém na 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na. \v 27 Tawamhã Aporu hã ma tô sima rowẽ, Ataza na danhipti'a nho'õmo nhisi u morĩ da. Taha wa, Épézu ãma ĩsazei'wa norĩ hã ma tô ãma ana, Aporuhu ãma. Rob'ui'éré hã ma tô tãma sõmri za'ra, Ataza u te te siré âri da. Ĩsazei'wa norĩ hã te te siwi âri wẽ da, ma tô ãma wada'uri za'ra. Tawamhã Aporu hã Ataza u wisi wamhã, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã pawapto pese za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimizawi pese zéb zarina te te 're ĩsaze za'ra mono norĩ hã. \v 28 Tawamhã mreme nhiptete na te nasi zudezu norĩ ma tãma ãma wa'rãmi za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré zarina, ma tô nasi tãma rowasu'u za'ra danho'a, Zezusi hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na sena na da te 're waihu'u za'ra mono da. Zudezu norĩ hã te te ãma wa'rãmi za'ra neza, Zezusihi zazei'õ'wa norĩ hã. Tane nherẽ, Aporu hã ma tô aiwétési ãma ai'uté za'ra, zudezu norĩ ãma, tinhimirowasu'u na. \c 19 \s1 Paru hã, Épézu ãma romhuri na te te ĩsãna'ratazé wasu'u \p \v 1 Aporu hã Corĩtu na 'ri nho'õmo nhisi ãma sãmra ré, ma tô Paru hã ro'razâ, Épézu u sa'a nhisi baba. Tame ma tô Zezusihi zazei'wa norĩ hã sõpẽtẽ za'ra. \v 2 Taha wa, ma tô sadanharĩ za'ra: \p — E saze za'ra wa'aba wamhã, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Tipẽ'ẽzani hã aima sõmri za'ra wa'wa. — Ãne ma tô sadanharĩ za'ra. \p Tawamhã asa te tãma siwasu'u za'ra: \p — Mare di, zahadu wa te wapari za'ra õ di, Ĩpẽ'ẽzani 're ĩhâimana mono zé wasu'u hã. \p \v 3 Taha wa, ma tô duré sadanharĩ za'ra, Paru hã: \p — E 'wa simirowahutu zarina ma tô â dawabzuri hã ĩ'manharĩ za'ra wa'wa bété. \p Tawamhã asa te duré tãma nharĩ za'ra: \p — Zuwãhã nhimirowahutu zarina wa tô 'manharĩ za'ra ni. \p \v 4 Tawamhã ma tô duré Paru hã tãma nharĩ za'ra: \p — Zuwã hã dawasété wi 're ĩdasipizari za'ra mono norĩ ma si, ma tô â dawabzuri hã te te dama 're ab'manharĩ. Izarazéhé nhihudu norĩ ma, ma tô te te 're roti, ĩsa'u datẽme ĩwi hã da te dasina 're umnhasi za'ra mono da, Danho'reptui'wa na, tô Zezusi hã. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra. \p \v 5 Tawamhã Paruhu nhimirowasu'u hã te te wapari za'ra wamhã, tô sena Wanhib'apito Zezusihi zazei uptabi 'wa na ĩsiwasu'u za'ra zéb zarina, ma tô â dawabzuri hã 'manharĩ za'ra, ta norĩ hã. \v 6 Taha wa, Paru hã ma tô tinhib'rata na 'rã upi za'ra. Te te 'rã upi za'ra wamhã, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Tipẽ'ẽzani hã tãma sõmri za'ra. Taha wa, te oto damreme tãma ĩwaihu'u za'ra õ na dama rowasu'u za'ra, hâiba mono bâ. Timreme nai õ nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, Tipẽ'ẽzani na te te tãma ĩwaihu'u za'ra zéb zarina, te oto mreme zu. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u na te duré dama rowasu'u za'ra. \v 7 Ta norĩ hã, ãté 12 na ĩhâiba za'ra hã. \p \v 8 Tawamhã Paru hã te nasi ãza, zudezu norĩ te, rowahutuzéb u, te te dama rowahutu da. A'amo si'ubdatõ, ma tô ãma ai'utõ, tame te te dama 're rowahutu mono ré hã. Da te tãma 're nharĩ za'ra mono nherẽ, pahi ãna ma tô te te dama 're rowasu'u, da te 're saze za'ra mono da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na da te 're saze za'ra mono da, ma tô te te dama 're roti. Taha wa, ni'wam norĩ hã ma tô saze za'ra. \v 9 Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã te te saze za'ra õ di, pẽ'ẽ tete za'ra wa. Wanhib'apito 're ĩmorĩzéb zarina 're ĩdanomro mono zép té wasu'u hã ma tô tiwi wẽ'õ za'ra, danho'a, mreme wasété na. Taha wa, Paru hã ma tô tiwi timorĩ za'ra, rowahutuzém hawi. Zezusihi zazei'wa norĩ hã ma tô te te simro, Tiranuhu na aibâ nhisi te, romnhorézéb u. Awẽ sidâpâsi, ma tô tame te te tãma 're rowahutu za'ra oto. \v 10 Tame te te dama 're rowahutu mono ré hã, maparane ma tô ãma tiwahu. Taha wa, aihĩni Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma 're ĩsi'ubumroi mono hã, ma tô Wanhib'apito nhimiroti hã wapari za'ra, zudezu norĩ hã, duré zudezu'õ norĩ zama. \s1 Sewaha 'ra norĩ wasu'u \p \v 11 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ma tô Paru hã pawapto, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te te dama 're ab'manharĩ mono da, ĩwẽ hã. \v 12 Romhurizéb da, ĩ'uza wẽ nhisiwi, te te sima 're ĩ'mazai mono hã ma tô da te 're waibu, ĩhâzé ré norĩ ma, te te 're 'wasari mono da. Ĩsu'u u'õzéb zama ma tô duré da te 're waibu, ĩhâzé ré norĩ hã te te 're upi za'ra mono da. Te te 're upi za'ra mono wamhã, ma tô 're séptâ'â za'ra. Wa'uburé norĩ hã ma tô duré dahawi 're wairébé. \v 13 Tawamhã ni'wam norĩ hã zudezu norĩ hã wa'uburé te te dama 're sãmra za'ra mono da, 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô si'ãma rosa'rata za'ra, Wanhib'apito Zezusihi zadawa para, wa'uburé te te dama 're sãmra za'ra mono da oto, Paruhu ne. Ta norĩ hã Zezusihi zazei'õ'wa nherẽ, Zezusihi zadawa para newa, te oto tãma rob'ru za'ra, wa'uburé ma, ãne: \p — Zezusi hã Paru te te dama ĩwasu'u hã taha zadawa para, wa aima rob'ru za'ra wa'aba ni, dahawi aiwairébé aba da. — Ãne te nasi tãma rob'ru za'ra. \p \v 14 Aibâ norĩ hã 7 na ĩhâiba hã ma tô ãne hã 'manharĩ za'ra. Séwa na ĩmama nhisi za'ra hã. Sasedoti ĩpire aré, ĩmama hã. \v 15 Tawamhã, nimahã bâtâ na Sewaha 'ra norĩ hã te te tãma rob'ru za'ra wamhã, wa'uburé te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Zezusi hã wa tô waihu'u. Paruhu zama wa tô duré waihu'u. E 'wam norĩ hã bété, a norĩ wa'wa hã. Te aiwaihu'u za'ra wa'aba õ di. — Ãne te asa tãma nharĩ za'ra, Sewaha 'ra norĩ ma. \p \v 16 Tawamhã, wa'uburé ré 're ĩmorĩ hã zahadu wa'uburé te te rẽme õ wa, sa'ẽtẽ, ma tô sô sime za'ra, Sewaha 'ra norĩ zô. Ĩ'uza hã ma tô tiwi hâiwazu za'ra. Ma tô duré te te hâiba hâpré za'ra. Taha wa, Sewaha 'ra norĩ hã ai'uréiwi ma tô sisa're, wa'uburé ré 're ĩmorĩ wi hã. \v 17 Tawamhã taha wasu'u hã da te wapari za'ra wamhã, ma tô tapahi za'ra ni, Zezusihi zadawa para newa, marĩ hã duré da te 're 'manharĩ za'ra mono tõ da. Aihĩni, ma tô ĩwasu'u hã wapari za'ra ni, Épézu ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã, zudezu norĩ hã, duré zudezu'õ norĩ hã. Tawamhã da te sazei uptabi za'ra õ nherẽ, ma tô aihĩni ãma tawata za'ra ni, Wanhib'apito Zezusihi ãma. \v 18 Ni'wam norĩ hã te te 're saze za'ra mono õ ré, abzé te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zém na ma tô siwasu'u za'ra danho'a, tiwasédé te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono zém hawi ĩsipizari za'ra na hã. \v 19 Duré ahâ na abzé 'manharĩ'wa norĩ hã ma tô ĩbaihâi mono bâ siwi sa'wa simisutu, abzé 'manharĩ na rob'ui'éré ré hã. Tawamhã ma tô ãma ro'o za'ra, danho'a. Wa'âbâ za'ẽtẽ nherẽ, ma tô ãma ro'o za'ra. 50 miu na ẽtẽ'ubuzi'a prata zapotore na ĩwa'â hã, simisutu hã. \v 20 Wanhib'apito mreme hã dama pire di oto. Daro mono bâ ma tô da te ãma ropé. Taha wa, da'ahâ na ma tô da te 're wapari za'ra oto. \s1 Épézu ãma ro'wa'rutuzé wasu'u \p \v 21 Tawamhã ãne na romhâimana pari, ma tô Paru hã 'râwi sima waihu'u, Zeruzarẽ u morĩ da, Masédoniza wa'wai baba, duré Ataza wa'wai baba. Taha wa, te sima tinha, ãne: “Zeruzarẽ u ĩ̱morĩ parip si, Roma na 'ri nho'õmo nhisi u ĩ̱morĩ da, wa duré ĩ̱sima wẽ, te dazabu da.” Ãne ma tô sima waihu'u. \p \v 22 Tawamhã tipawapto'wa norĩ hã ma tô satõrĩ zahuré, Timotiu norĩ hã, Erasituhu me, ĩwana neb zahuré da, Masédoniza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. Neb zahuré za'u hã Paru hã te a'â nhamra, Azi'a ãma. \p \v 23 Tame sãmra ré, Wanhib'apito 're ĩmorĩzéb zarina 're ĩdanomro mono zép té wasu'u hã da te wapari za'ra wa, ma tô ro'wa'rudu hã dawi watobro, Épézu ãma hã. \v 24 Aibâ hã Demetirizu na ĩsisi hã ẽtẽ'ubuzi'a prata na rob'manharĩ'wa hã ma tô ro'wa'rutu na sãna'rata. Rob'manharĩ ĩsyryre te te 're ab'manharĩ, Demetirizu hã. Di'ãna na romhâiba nhisi 're ĩsimasa mono zém ne hã 'ri ĩsyryre te te 're ab'manharĩ, ẽtẽ'ubuzi'a prata na. Tãma ĩromhuri'wa norĩ hã pawa'âbâ za'ẽtẽ di, rob'manharĩ ĩsyryre wa'âbâ zarina. \v 25 Tawamhã Demetirizu hã ma tô tãma ĩromhuri'wa norĩ zô tihârâ za'ra. Siré ĩ'manharĩ'wa norĩ zô zama te duré sô tihârâ za'ra. Ĩtẽme sihutu wamhã, te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — A norĩ wa'wa hã te za ĩ̱wapari pese za'ra wa'wa. Wanhimiromhuri wa'âbâ na wa tô aré wanhibro pese za'ra ni. \v 26 Ãhãna, asi'uihâ na ma tô Paruhu nhimiroti hã ĩwapari za'ra wa'wa. Ĩsimiromhuri hã ma tô duré ĩ'madâ'â za'ra wa'wa, ãme Épézu ãma hã duré uburé Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi 'remhã. Ta hã ma tô te te dama 're anharĩ, 're ĩwahâimana za'ra mono zém hawi, 're dasipizari za'ra mono da. Da'ahâ na ma tô saze za'ra ni, ĩsimirowahutu na hã. Marĩ hã danhib'rata na da te 're ĩ'manharĩ za'ra mono hã tô sena ĩwaihu'u pese õ di, u, ãma 're ĩdawata za'ra mono da hã. Ãne te te dama 're rowahutu, ta hã. \v 27 Taha wa, romnhimimnhasi di, wanhimiromhuri za'ra hã da te dasiwi wẽ'õ za'ra õ'umnhasite. Tawamhã e wanhimiromhuri si te za dasiwi wẽ'õ za'ra ni. Mare di. Di'ãna ĩwaihu'u pese te, 'ri wamri hã te za duré dasiwi wẽ'õ za'ra ni. Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma uburé 're ĩdasi'ubumroi mono hã, ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã te za da te dasima 're wasu'u wasété za'ra, daro mono bâ ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã, tô õ hã Di'ãna na ĩwaihu'u pese wamri hã. Ta hã dama tarére wa, te za tô da te dasiwi 're wẽ'õ pese. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, Demetirizu hã. \p \v 28 Ãne hã ĩmreme te te wapari za'ra wamhã, ma tô ab'ru za'ra ni. Ma tô 're hãsi, hârâ 'rãihâ na: \p — Di'ãna hã, ta hã ĩwaihu'upe. Danhipai u, dama siptete uptabi di. Ãme, Épézu ãma 're ĩwasi'ubumroi mono hã ãma 're ĩwawata za'ra mono hã, wẽ uptabi di. — Ãne ma tô 're hãsi. \p \v 29 Tawamhã 'ri nho'õmo ãma ma tô dazahi hã te te ropé, 'ri wa'õtõ mono bâ. Uburé ro'wa'rutu di oto. 'Ri nho'õmo ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã te nasi tihârâ na ai'rahâri za'ra. Tawamhã Paru norĩ siré 're ĩneb zahuré hã ma tô dasiwi pamrami ni, Da'izu norĩ hã, Aritacuhu me. Masédoniza ãma 're ĩsimasisi zahuré mono aré, ta norĩ hã. Tawamhã dasi'aba'ré na ma tô ĩpano na dasiwi sari zahuré ni, dasi'rã'õtõzéb u, da'ahâ uptabi na. \v 30 Paru hã datẽme morĩ neza, te te dama nharĩ da. Tane nherẽ, Zezusihi zazei'wa norĩ hã ma tô siwi wairĩ, morĩ tõ da. \v 31 Duré ĩsiwadi norĩ hã tame danhib'apito norĩ hã ma tô duré ĩtẽme da'mazatõrĩ za'ra, te te tiwi rosawi za'ra da, dasi'rã'õtõzéb u morĩ tõ da, dazahi wa. \v 32 Marĩ u newa, sisatõrĩ wa, ma tô tamomo ubumro ni. Tawamhã dasi'rã'õtõzéb ãma ma tô 're dahãsi, damreme aimawi na. Damreme aiwab õ di. Siwa'ru te nasi ãma ai'rahâri za'ra ni, dahârâ na. \p \v 33 Tawamhã zudezu norĩ hã ma tô aibâ ma rob'ru za'ra, Aresãdiri na ĩsisi ma, danho're sab da. Ma tô siwi wada'u aré Aresãdiri hã, timreme na te te dawi robzâri da. Taha wa, ma tô tinhib'rada hã hâiwi dama wẽ, ari'iwi dasi'ubumro da, te te dama rowasu'u da. \v 34 Tane nherẽ, zudezu na 're ĩhâimana mono na da te waihu'u za'ra wamhã, ma tô sa'ẽtẽ tihârâ 'rãihâ na 'mahârâ za'ra. Ãne te õhõ si 'mahârâ za'ra: \p — Di'ãna, ta hã ĩwaihu'upe. Danhipai u, siptete uptabi di, ãma 're ĩwawata za'ra mono hã, ãme Épézu ãma hã. — Ãne te nasi sa'ẽtẽ 'mahârâ za'ra ni. Dahârâ hã da te sahâri su'u za'ra õ di. Maparane bâtâ pibuzé hã ma tô da'ãma ai'utõ, da te nasi 'mahârâ za'ra ré. \p \v 35 Tawamhã 'ri nho'õmo ãma danhib'apito pazapari'wa hã ma tô dazadawa uwati, ari'iwi dasi'ubumro da. Tawamhã dawarõtâ'â wapsi, te oto dama roti, ãne: \p — Épézu ãma 're ai'ubumroi wa'aba mono norĩ, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Wa norĩ hã ãme Épézu ãma 're ĩwasi'ubumroi mono hã Di'ãna hã ĩwaihu'upe 're ĩsa mono zé hã wa wa te 're 'madâ'â pese za'ra, 'ri hã. Di'ãnahã hâiba ne ẽtẽ 'manharĩ hã hâiwa hawi watẽme we ĩwaptã hã taha zama, wa wa te 're 'madâ'â za'ra, ãme. \v 36 Tawamhã ãne hã ni'wa te te wawi sawi waihu'u za'ra õ di za. Taha wa, te za aiwaimri aihâimana za'ra wa'wa, marĩ na wa te rosa'rata pese za'ra ãna, wa te 'manharĩ za'ra tõ da. \v 37 Aibâ norĩ hã we asiwi ĩpamrami 'wa hã, Di'ãna ĩsabzém hawi, marĩ na sipsaihuri zahuré õ di. Pi'õ hã ãma 're ĩwawata za'ra mono hã te te wasu'u wasété zahuré õ di duré. \v 38 Ãne wamhã, Demetirizu hã, duré tãma ĩromhuri'wa norĩ zama marĩ ĩwasété na te te tãma nharĩ za'ra da, ãwa wei wama siwasu'u za'ra õ di za. Dama rowairébé'wa norĩ u si te za wasu'u za'ra. Tamep si dawasété na dama ĩnharĩzé hã. \v 39 Wazadawa pibu za'ra wa'aba da, wazô aihârâ ze za'ra wa'aba wamhã, wa za ãme wasi'rã'õtõ waré ni, rowẽ na 're ĩwahâimana za'ra mono zéb zarina, wawaimri na. \v 40 à bâtâ na wasi'rã'õtõ waré õ wa, romnhimimnhasi di, wanhib'apito nhimiroti, wa te ĩ'madâ'â za'ra õ zarina, wazada sahi õ'umnhasite. Marĩ hã hâimana õ nherẽ, ma ro'wa'rudu hã watobro. Wasi'rã'õtõzém na ni'wa te te wazadanharĩ za'ra wamhã, e niha wa za asa tãma rowasu'u za'ra ni. Asa wa te tãma rowasu'u waihu'u za'ra õ di za. — Ãne te dama roti, danhib'apito pazapari'wa hã. \p \v 41 Ãne na te te dama roti parimhã, ma tô dama rob'ru, dawairébé da oto. \fig |src="HK031G.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="ACT 19.41" \fig* \c 20 \p \v 1 Tawamhã damreme 'wa'rudu hã ma tô sahâri za'ra ni. Rowẽ di oto. Rob u'âsi nomro wamhã, Paru hã ma tô Zezusihi zazei'wa norĩ zô tihârâ za'ra. Taha wa, ma tô tãma roti za'ra, siptete sina 're hâimana za'ra mono da. Tawamhã, ma tô oto tãma siwasu'u za'ra, za oto ĩmorĩ na hã. Taha pari, te oto mo, Masédoniza u. \s1 Paru hã Zeruzarẽ u apâ ĩmorĩzé wasu'u, Masédoniza wa'wai baba \p \v 2 Tawamhã Masédoniza na danhipti'a nho'õmo nhisi wa'wai baba, ma tô ro'razâ, Paru hã. Daza'rui mono bâ 're morĩ ré, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã pawaptob za'ra ĩsimiroti na, siptete sina 're hâimana za'ra mono da. Taha parip si, ma tô mo, Deresiza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. \v 3 Tame sãmra ré, ma tô a'amo si'ubdatõ ãma ai'utõ. Tawamhã ma tô sima rosa'rata, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi u morĩ da. Tane nherẽ, rowa'u'u na uba'renem na sébré õ ré, ma tô wapa, zudezu norĩ te te sima ĩhâiba za'ré zé wasu'u hã. Taha wa, ma tô sima ãma saprĩ, ti'ai babap si apâ morĩ da oto, Masédoniza wa'wai baba. \v 4 Morĩ wamhã, aibâ norĩ hã ma tô ĩsiré ai'aba'ré. Ta norĩ nhisi za'ra hã, ãne: Sopaturu hã Pirõhõ 'ra hã, Bereza ãma 're ĩsãmra mono, duré Aritacu norĩ, Seduduhu me, Tesaronita ãma 're ĩsimasisi zahuré mono hã, duré Da'izu, Derebi ãma 're ĩsãmra mono hã, duré Titicu hã Toropimuhu me, Azi'a ãma 're ĩsimasisi zahuré mono hã, duré Timotiu hã. \v 5 Ta norĩ hã ma tô wawana ai'aba'ré, Torowadi na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame ma tô wazô mapari za'ra. \v 6 Tawamhã ĩ'u'ẽtẽ duptoi'õ na dasa da te huri parip si, Piripu na 'ri nho'õmo nhisi hawi wa tô wanem ni, Torowadi u rowa'u'u na uba'renem na. Bâdâ 5 na ma tô wa'ãma ai'utõ, tamomo wasi'aba'réi ré. Tame, wa tô wasi'ãma aihutu ni apâ, aibâ norĩ hã wawana ĩsi'aba'ré norĩ ãma. Romhuri misi, ma tô wa'ãma ai'utõrĩ za'ra, tame wasi'ubumroi ré. \s1 Paru hã Torowadi ãma te te ĩromhurizé wasu'u \p \v 7 Tawamhã sabadu barana wa tô wasi'rã'õtõ ni, tame ĩsazei'wa norĩ hã 're ĩsi'ubumroi mono norĩ me, ĩ'u'ẽtẽ wapu hã wa te huri da. Tawamhã Paru hã sisa'u ma tô wama roti za'ra, awẽ za oto morĩ na dâ'âsina. Simiroti za'ẽtẽ na te mara wa'wam nherẽ, zahadu wama roti za'ra. \v 8 Tamemhã rob'uiwẽzé hã ahâ di, hâimo ĩwasi'ubumrozéb ãma hã, si'ubdatõ 'ri 're si'uzusi ãma hã. \v 9 Tawamhã 'ritéi'wa hã, Eticu na ĩsisi hã ma tô 'ri zadazâri ãma nhamra, Paru hã te te wama roti za'ra ré. Simiroti za'ẽtẽ wamhã, aptâ'â di, 'ritéi'wai ma hã. Aptâ'â uptabi wa, ma tô nhono. Sõtõ pese ré, ma tô waptãrã ti'ai u, hâimo 'ri zadazâri hawi. Tawamhã dâ'â sirõmo, ma tô siwi ti'â. \v 10 Taha wa, Paru hã ma tô ĩtẽme si'ra. Te te ĩtẽme si'rai wamhã, ma tô tãma aiwẽ'ẽ. Tawamhã ma tô ĩré pahato, te te sa'ra da. Tawamhã ãne ma tô dama tinha: \p — Aipẽ'ẽwara za'ra wa'aba tõ. Hâiba ré, te nomro. — Ãne te dama tinha. \p \v 11 Taha pari, ma tô apâ sai'u. Ĩ'u'ẽtẽ wapu hã ma tô te te wẽ'ẽ oto. Taha pari, ma tô te te tãma sõmri, ĩsiré ĩsi'ubumro norĩ ma. Tawamhã te ĩme tisa za'ra. Taha pari, te duré tãma roti za'ra. Te te tãma roti za'ra ré, ma tô tiwi tirowa'a. Rowa'a wamhã, ma tô oto tiwi timorĩ za'ra. \v 12 Tawamhã 'ritéi'wa hã hâiba ré ma tô siwi saprõ, ĩsõrõwa u. Ta hã ma tô tãma rowẽ wazere za'ra, ĩsazei'wa norĩ ma hã. \s1 Paru hã Torowadi hawi Miretu u ĩmorĩzé wasu'u \p \v 13 Tawamhã wa norĩ hã wa tô asisi ni, rowa'u'u na uba'renem na. Taha na wa tô ai'aba'ré ni, Asôsi na 'ri nho'õmo nhisi u, Paruhu zô tame wanhimipari za'ra da. Paru hã ma tô sima pisutu aré, ti'ai baba ãma morĩ da. Taha wa, tamomo te za wa'ãma tiwisi za'ra. \v 14 Tawamhã Asôsi u wisi wi, ma tô watẽme tizébré za'ra, rowa'u'u na uba'renem na. \v 15 Tawamhã taha na wa oto ai'aba'ré ni, Mitireni na 'ri nho'õmo nhisi u. Awẽpsi, ma tô duré uba'rene hã waré wara, Ti'osi na rob'ré za'iti nhisi wa'wai baba. Tawamhã awẽ amo na ma tô wi, Samo na rob'ré za'iti nhisi u hã. Tawamhã awẽm na si wa tô oto aihutu ni, Miretu na 'ri nho'õmo nhisi u hã, uba're nhimizahârizéb u. \v 16 Paru hã ma tô aré sima rosa'rata, Épézu u hã sipa tõ da, Zeruzarẽ u wisi su'u da. Taha wa, Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma sãmra zei õ di oto. Pẽtecoti na bâtâ wana, Zeruzarẽ u ĩwisi su'u da si, ma tô sima wẽ, Paru hã. \s1 Paru hã Épézu ãma da'madâ'â'wa norĩ ma, te te ĩrotizé wasu'u \p \v 17 Tawamhã Paru hã Miretu ãma sãmra ré, ma tô da'mazatõ, Épézu u, ĩsazei'wai 'madâ'â'wa norĩ zô ĩtẽme si'aba'ré da. \v 18 Ĩtẽme sihutu wamhã oto, ma tô ãne tãma rowasu'u za'ra, Paru hã: \p — A norĩ wa'wa hã ma tô ĩ̱nhimiromhuri na ĩwaihu'u za'ra wa'wa, asiré 're ĩ̱hâimana za'ra wa'aba mono ré hã. Azi'a u ãma ĩ̱wisi na'rata zém hawim haré, duré aihawi wa'aba za ĩ̱morĩzéb u hã ma tô ãne na hã ĩ̱'ãma ĩwaihu'u za'ra wa'wa. \v 19-21 Ĩ̱sina 're ĩ̱wata mono ãna, wa tô Wanhib'apito ma si te 're romhuri u'âsi. Zudezu norĩ hã nasi ĩ̱zada siwada'uri za'ra wa, ĩ̱ma ropire uptabi di. Taha wa, ĩ̱wawa sina, wa tô te tãma 're romhuri, Wanhib'apito ma. Tane nherẽ, ĩwasu'uwẽ hã te aiwi wasu'u zazâri za'ra wa'aba õ di. Ãne na ma tô ĩ̱'ãma ĩwaihu'u za'ra wa'wa. Danho'a wa tô te aima ãma 're rowasu'u za'ra wa'wa, 'ri baba zama. Zudezu norĩ ma, duré zudezu'õ norĩ ma zama, wa tô te tãma 're roti pese za'ra, tiwasété wi 're sipizari za'ra mono da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono niwĩ 're nomro mono da, Wanhib'apito Zezusi hã te te 're saze za'ra mono da. \v 22 Ãhãna Zeruzarẽ u wa za mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani te te ĩ̱ma ĩwaihu'uzéb zarina. Tame za marĩ hã ĩ̱zô ĩwatobro hã te waihu'u õ nherẽ, wa za mo. Tane nherẽ, wa za mo tô. \v 23 'Ri nho'õmo mono bâ 're ĩ̱morĩ ré, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã te te ĩ̱ma 're awaihu'u, ãne: Tame, te za dazazéb 're ĩ̱nherẽ ni. Ropire hã wa za tô te 're sépata. \v 24 Tane nherẽ, ĩ̱hâiba ré 're ĩ̱morĩ da hã, ĩ̱hâiba hã te ĩ̱sima sawi õ di. Wanhib'apito Zezusi hã ma tô ĩ̱nhimiromhuri hã ĩ̱ma tisõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimizawi pese zé wasu'u na te dama 're sadawa wasu'u mono da. Ĩ̱nhimiromhuri hã te tãma ãma uwaimrami da, wa ĩ̱sima wẽ, taha si. \p \v 25-27 — Airo mono bâ, te 're aiwaimrami aba mono ré hã, wa tô te aima 're rowasu'u za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na hã. Tawamhã niwamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã te aiwi wasu'u zazâri aba õ di. Mare di. Ãhãna, wa hã Paru, wa ĩ̱sina waihu'u, za ĩ̱zabu na sahu za'ra wa'aba õ na dâ'âsina. E tawamhã ĩ̱nhimiromhuri na te ai'ãma upa za'ra wa'aba bâ, te za asõ'reptuzé hã asiwi ĩ'manhimini wa'wa. Mare di. Asi'uihâ na te za asisimini za'ra wa'wa 'râwi. Ãne na hã tô sena wa tô waihu'u. \v 28 Taha wa, te za 're asi'madâ'â pese za'ra wa'aba mo, 're anomro wẽ wa'aba mono da. Duré ĩsazei'wa norĩ hã te za 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mo, siré 're ĩsi'rã'õtõ mono norĩ hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô sima aipisutu za'ra wa'wa, ĩsazei'wa norĩ hã tãma 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono da. Ti'ra wapru na ma tô ĩsazei'wa norĩ hã wa'â, tite da. Taha wa, pone'ẽrebâ 'madâ'â'wa norĩ ne, te za 're ĩda'madâ'â pese za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ hã. \v 29 Aihawi ĩ̱morĩ za'ra wa'aba wamhã, ni'wam norĩ hã te za we asô ai'aba'réi wa'wa. Abaze zahi, pone'ẽrebâ da, 're ĩsahi za'ra mono ne, te za asada tizahi za'ra wa'wa. Tinhimirowahutu wasété na te za asada tihâimana za'ra wa'wa. Ai'ãma pẽ'ẽzé za'ra wa'aba õ di za. Ãne wa tô ai'ãma waihu'u sirõmo za'ra wa'wa. \v 30 Duré ni'wam norĩ hã asiré wa'aba nherẽ, te za aima sadawa hapese za'ra wa'wa, ĩsiniwĩ 're anomro aba mono da, ĩsazei'wa norĩ hã uburé ĩsiniwĩ 're nomro mono da. \v 31 Taha wa, te za asimiza'rese sina 're aihâimana za'ra wa'aba mo, ta norĩ wi. Te aima 're roti za'ra wa'aba mono ré hã, ma tô si'ubdatõ ĩ̱'ãma tiwahu. Rowa'a na wa tô aihâiba mono bâ te aima 're roti za'ra wa'wa, barana zama, ĩ̱wawa sina. Roti hã niwa te aiwi sazâri za'ra wa'aba õ di. Taha wa, ma'ãpé ĩ̱nhimiromhurizém na 're aipo're pu'u u'âsi za'ra wa'aba mono za. \p \v 32 — Ãhãna hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wa za oto airẽme za'ra wa'wa, taha si te te 're ai'madâ'â za'ra wa'aba mono da oto. Ĩsimizawi pese zé wasu'u na te za 're asõpré u'âsi aba mo. Ta hã te za te te 're aipawaptob u'âsi za'ra wa'wa, ĩsaze za'ra wa'aba zém na aiprédup sina 're aihâimana za'ra wa'aba mono da. Uburé marĩ ĩwẽ hã tinhib'a'uwẽ norĩ ma, te te 're ĩ'anhomri mono hã te za duré aima sõmri za'ra wa'wa, ate za'ra wa'aba da oto. \v 33 Wa hã danhibrob zô, te 're rob'ruiwapari mono õ di, rob'uiprazém na duré da'uza na. \v 34 Duré ĩ̱hâimanazéb da, wa tô ĩ̱nhib'rata na te 're romhuri, ĩ̱siré norĩ hâimanazéb da zama. Ãne na ma tô a norĩ wa'wa hã asiwi ĩ̱waihu'u za'ra wa'wa. \v 35 Ĩ̱nhimiromhuri pese na wa tô aima ãma asanho za'ra wa'wa, sib'uware na 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã wanhimiromhuri na wa te ãma 're pawaptob za'ra mono da. Wanhib'apito Zezusihi mreme na te za 're aipo're pu'u u'âsi za'ra wa'aba mo. Ãne ma tô wama waihu'u za'ra: “Ni'wa hã marĩ na te te dawari wamhã, da te tãma sõmri wamhã, tãma rowẽ di. Tane nherẽ, te te 're ĩda'azari mono ma hã ĩsipai u tãma rowẽ uptabi di.” Ãne Wanhib'apito Zezusihi mreme hã. — Ãne ma tô Paru hã da'madâ'â'wa norĩ ma waihu'u za'ra. \p \v 36 Tawamhã Paru hã mreme parimhã, ma tô da'madâ'â'wa norĩ me hi'rãtitõ asimro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, mreme zusi da. \v 37 Mreme zusi pari, wawa sina ma tô Paru hã nasi tinho'utu awaibu, te te sawi za'ra da, ãma pẽ'ẽzé za'ra wa. Ma tô duré nasi tob'rata hârâ za'ra. \v 38 Za niwamhã te te ĩhâiba pibui za'ra õ na tãma siwasu'u za'ra wa, ãma pẽ'ẽzé uptabi za'ra di. Tawamhã ma tô ĩme ai'aba'ré, rowa'u'u na uba'reneb u. \c 21 \s1 Paru hã Zeruzarẽ u ĩmorĩzé wasu'u 'rãsudu \p \v 1 Tame wa tô oto wasisawi za'ra ni. Taha parip si, wa tô wasima wapâ za'ra ni. Tawamhã rowa'u'u na uba'rene hã ma tô oto waré tiwara za'ra awa'awi, Cosi na rob'ré za'iti nhisi u. Tamomo wasihutu wamhã, awẽpsi, wa tô duré ai'aba'ré ni, Rodisi na rob'ré za'iti nhisi u, uba're nhimizahârizéb u hã. Tawamhã ta hawi, wa tô ai'aba'ré ni, Patara na 'ri nho'õmo nhisi u. \v 2 Tame, wa tô wasiwi sõpẽtẽ ni, rowa'u'u na uba'rene hã, Penisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi u ĩwara da hã. Tawamhã taha na wasi'aba'ré da, wa tô asisi ni. \v 3 Uba'rene hã waré wara ré, wa tô Sipri na rob'ré za'iti nhisi hã 'madâ'â za'ra ni, wanhimi'e niwĩ. Õne haré ma tô waré wara, Siriza na danhipti'a nho'õmo nhisi u. Taha wa, wa tô Tiru na 'ri nho'õmo nhisi u oto aihutu ni, tamomo da te ĩro'wasari hã da te sa'ra za'ra da. Tame wa tô wawairébé ni, uba're hawi. \v 4 Tame wa tô Zezusihi zazei'wa norĩ hã sõpẽtẽ za'ra ni. Wasisõpẽtẽ za'ra wamhã, romhuri misi, ma tô wa'ãma ai'utõrĩ za'ra, wasiré wasi'ubumroi ré hã. Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani te te tãma ĩwaihu'u za'ra zéb zarina, ma tô Paruhu ma roti za'ra, Zeruzarẽ u morĩ tõ da. \v 5 Tawamhã bâdâ hã wasi'aba'rézéb da hã ĩwa waptã'ã wamhã, ĩsazei'wa norĩ hã ma tô wasiré ai'aba'ré, â zaihâ u, 'ri nho'õmo nhiti. Aihĩni ma tô wasiré ai'aba'ré, aibâ norĩ hã duré ĩmro norĩ hã, duré ĩ'ra norĩ me, te te wazawi za'ra da. Tame wa tô wahi'rãtitõ asimro ni, supara 'ré wa, wamreme zusi da. \v 6 Wasisawi za'ra pari, wa tô asisi ni apâ uba're wawẽ neb 're, wasi'aba'ré da. Ta norĩ hã 'ri tẽme ma tô apâ ai'aba'ré. \p \v 7 Tawamhã Tiru hawi, wa tô ai'aba'ré ni. Wasi'aba'réi wamhã, Patorema'ida na 'ri nho'õmo nhisi u, wa tô aihutu ni. Tame ĩsazei'wa norĩ hã wa tô sawi za'ra ni. Tame ma tô bâdâ hã misi wa'ãma ai'utõrĩ za'ra, ĩ'rata wasi'ubumroi ré hã. \v 8 Tawamhã awẽpsi, wa tô ai'aba'ré ni, Sézareza u. Tame wa tô asimro ni, Piripihi nhorõwa ãma. Piripi hã Zezusihi wasu'uwẽ na ĩsazei'õ'wa norĩ ma rowasu'u'wa, ta hã. 7 na ĩsazei'wa norĩ pawapto'wa da, da te ĩpisutu za'ra norĩ me, aré 're ĩhâimana mono, Zeruzarẽ ãma. \v 9 Ĩ'ra norĩ sipi'õ norĩ hã ĩmro'õ za'ra hã maparane si'uiwa na ĩhâiba hã, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te dama 're sadawa wasu'u za'ra. \v 10 Tame ma tô bâdâ hã nasi wa'ãma si'utõrĩ za'ra. Tawamhã aibâ hã ma tô watẽme tiwisi za'ra, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi. Aibâ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, Adabu na ĩsisi hã. \v 11 Watẽme wisi wi, ma tô Paruhu usisizé hã tiwi waze. Ma tô ãma sipara'õtõ wasisi. Ma tô duré ãma sipawasisi. Taha pari, ma tô wama rowasu'u za'ra, ãne: \p — 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ãne ma tô ĩ̱ma waihu'u: “à da'usisizép tede'wai ma, te za zudezu norĩ hã ãne 'manharĩ za'ra, Zeruzarẽ ãma 're ĩsi'ubumroi mono hã. Zudezu'õ norĩ ma, te za hâiba nhomri za'ra.” — Ãne ma tô wama waihu'u sirõmo za'ra, Adabu hã. \p \v 12 Tawamhã ĩmreme wa te wapari za'ra wamhã, tame ĩsazei'wa norĩ 're ĩsi'ubumroi mono norĩ me, wa tô Paruhu wi rosawi za'ra ni aré, Zeruzarẽ u morĩ tõ da. \v 13 Tawamhã asa te wama nharĩ za'ra: \p — E niha da, ma aiwa'õ na ĩ̱wi ĩrobzei'õ za'ra wa'wa. Zeruzarẽ u hã ĩ̱morĩ da si, wa tô ĩ̱sima rowẽ upta. Zezusi hã, Wanhib'apito na te 're sisi mono wa, ãté te za dasiwi ĩ̱nherẽ ni, dazazéb 're. Ãté, wa za dârâ. Tane nherẽ, ĩ̱ma wẽ di tô, tamomo ĩ̱morĩ da hã. — Ãne ma tô wama siwaihu'u za'ra asa, wa te waihu'u za'ra da. \p \v 14 Taha wa, Zeruzarẽ u morĩ tõ da, wa te oto tiwi rosawi waihu'u za'ra õ di. Taha wa, wa tô tãma nharĩ za'ra ni oto: \p — Wẽ di tô. Mo oto aimorĩ. Wanhib'apito te te aima ĩwẽzéb uwaibaba, te za tô ĩ'manha. — Ãne wa tô tãma rob'ru za'ra ni. \p \v 15 Tame wahâimana za'ra ré, syry na ma wa'ãma ronomro. Tawamhã wanhibro hã wa oto wasima ubumro za'ra ni, Zeruzarẽ u wasi'aba'ré da. Taha pari, wa tô wawairébé ni oto. \v 16 Sézareza ãma ĩsazei'wa norĩ hã ma tô wame si'mazatõrĩ za'ra, umro na wame 'masi'aba'réi hutu da. Tawamhã Menasõhõ nhorõwa u ma tô wame ai'aba'ré, tame wasi'ubumro da a'â. Duréihã ĩsazei'wa, Menasõ hã. Ĩpotozé hã Sipri na rob'ré za'iti nhisi hã. \s1 Paru hã Zeruzarẽ ãma 're ĩsãmra mono zé wasu'u na'rada \p \v 17 Tawamhã Zeruzarẽ u wasihutu wi, ma tô ĩsazei'wa norĩ hã to sina wazawi za'ra. \v 18 Tawamhã awẽpsi ma tô Paru hã wame timorĩ za'ra, Ti'aduhu u. Tame, ma tô uburé pese ubumro, ĩsazei'wai 'madâ'â'wa norĩ hã. \v 19 Tawamhã Paru hã ma tô uburé sawi za'ra, timreme na. Te te sawi za'ra parimhã, ma tô tinhimiromhurizém na tãma siwasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, zudezu'õ norĩ ma, uburé te te 're ĩ'ab'manharĩ mono zéb zarina. \v 20 Paruhu mreme te te wapari za'ra wamhã, aihĩni ma tô ãma tiwata za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma. Taha wa, te asa tãma rowasu'u za'ra, Paruhu ma: \p — Wasisãnawã, ãhãna wa za aima wasiwasu'u za'ra ni. Zudezu norĩ hã, wasiré norĩ hã ahâ uptabi na ma tô Zezusi hã te te sina 're umnhasi za'ra, Danho'reptui'wa na. Aihĩni, te simi'ẽ na 're hâimana za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na Mozésihi nhimi'ui'éré zarina. \v 21 Ta norĩ hã ma tô aiwasu'u wapari za'ra, wasiré zudezu norĩ ma, asimirowahutu wasété newa. Mozésihi nhimi'ui'érézé hã, te wasiré zudezu norĩ wi ĩsawi za'ra, u, daro mono bâ 're ĩhâimana za'ra mono wi, ãma 're hâimana za'ra mono tõ da. Duré Mozésihi nhimi'ui'éré zarina, ti'ra norĩ te te 're sihâiwata nhihâri za'ra mono tõ da, ma tô, u, wasiré zudezu norĩ wi ĩsawi. Ãne ma tô aiwasu'u hã wapari za'ra, ta norĩ hã. \v 22 Ãhãna aihĩni, te za aiwaihu'u za'ra ni, we aiwisizém na hã. E marĩ, wa za tawamhã 'manharĩ za'ra ni, ãne aiwasu'u hã tô senai õ na da te waihu'u za'ra da. \v 23 Tawamhã ãne wa za aima roti za'ra ni, marĩ 'manharĩ da, 're aihâimana wẽ mono zé hã da te waihu'u za'ra da. Wawa'wa, aibâ maparane si'uiwa na ĩhâiba hã marĩ na ma tô tãma ropisutu za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. \v 24 Tawamhã te za asiré ĩsimroi mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u, marĩ hã Mozésihi nhimi'ui'éré zarina asiré 'manharĩ za'ra wa'aba da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, aihâiba wasété ãna aihâimana za'ra wa'aba da, tãma. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, pone'ẽrebâ te te siwi ĩsimro hã te za tãma ĩwa'âbâ za'ra. Tawamhã te za oto si'rãpari za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te te ĩropisutu za'ra zéb zarina, te te tãma ãma ĩ'uwaimrami za'ra na da te ĩwaihu'u za'ra zéb da hã. Ãne hã 'manharĩ wamhã, aihĩni te za aiwaihu'u za'ra ni oto, aiwasu'u hã tô senai õ na hã. Te za duré aiwaihu'u za'ra ni, 'Re ĩhâimana u'âsi nhimiroti 'rata na Mozésihi nhimi'ui'éré zarina 're ĩ'aihâimana mono zém na hã. Ãne hã 'manharĩ da, wa aima roti za'ra ni, wasiré ĩsazei'wa zudezu norĩ, te te aiwaihu'u za'ra da. \v 25 E niha tawamhã zudezu'õ nherẽ, ĩsazei'wa norĩ 're ĩhâimana za'ra mono zéb da hã. Ãne wa tô tãma roti pari za'ra ni: “Danhimizama hã romhâiba 'manharĩ ãma 're dawata za'ra mono da, da te 're ĩsimroi mono nhi hã 're huri aba mono õ di za. Duré ĩwapru hã 're âhuri aba mono õ di za. Duré danhimizama da te 're ĩsõ'reti za'ra mono nhi hã 're huri aba mono õ di za. Duré aihâiba na asiwi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono õ di za.” Ãne wa tô tãma rob'ui'éré za'ra ni. — Ãne te Paruhu ma rowasu'u za'ra. \p \v 26 Tawamhã Paru hã ma tô ãma saze za'ra, aibâ norĩ siré morĩ da. Tawamhã awẽpsi, ma tô Paru hã te te simro, aibâ norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u. Marĩ hã ma tô ĩsiré 'manharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, hâiba wasété ãna tãma hâimana za'ra da. Taha pari, ma tô ãzé, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa u. Sébré wamhã, ma tô dama pisutu bâdâ hã, marĩ te te siwi ĩ'manharĩ 'rãsutu zéb da hã. Te te siwi 'manharĩ parimhã, te za marĩ hã ĩhâiba mono bâ tãma sõmri za'ra, sasedoti norĩ ma, si'udâna za'ra. Tawamhã te za waihu'u za'ra ni, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te te ĩ'manharĩ 'rãsutu za'ra zém na hã. \s1 Zudezu norĩ hã, Paruhu zada ĩsiti'ru za'ra zé wasu'u \p \v 27 Tawamhã bâdâ 7 na zahadu ãma si'utõrĩ õ di, te te siwi ĩ'manharĩ 'rãsutu zéb u hã, Paru norĩ hã. Romhuture di oto. Tawamhã zudezu norĩ hã Azi'a hawi ĩsihudu ma tô Paru hã sima sãmri za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma. Izarazéhé nhihudu norĩ te, 'ri 'wawi wa'ra ãma sãmra ré, ma tô siwi 'madâ. Taha wa, ma tô sada dawada'uri wasété za'ra, Paruhu da. Tawamhã ma tô oto siwi pa'â, Paru hã. \v 28 Taha wa, te si'mahârâ za'ra zudezu norĩ hã, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, wei wa'ãma ana wa'aba. à hã aibâ hã ma tô daro mono bâ te te dama 're rowahutu, da te dasiwi wawẽ'õ za'ra da, duré Mozésihi nhimiroti hã da te dasiwi wẽ'õ za'ra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa zama da te dasiwi wẽ'õ za'ra da. Ma tô duré zudezu'õ norĩ hã we te te simro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u. Ĩsõrõwa hã wẽ nherẽ, ma tô wawi wasété za'ra. — Ãne ma tô da'mahârâ za'ra, tame ĩsi'rã'õtõ norĩ hã, aihĩni Paruhu zada dazahi za'ra da. \v 29 Ta norĩ hã ma tô aibâ hã 'madâ'â za'ra aré, Toropimu na ĩsisi hã, Épézu ãma 're ĩsãmra mono hã. 'Ri nho'õmo nhi'riti na Paruhu siré morĩ ré, ma tô 'madâ'â za'ra. Taha wa, ma tô ãma romnomri za'ra, zudezu'õ nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhorõwa u Paru te te saprõni 'ru te. Taha wa, te ãne da'mahârâ za'ra, zudezu norĩ hã. \p \v 30 Taha wa, Zeruzarẽ 'remhã 'ri wa'õtõ mono bâ ma tô ro'wa'rudu hã te te ropé. Tawamhã Paruhu zô ma tô dasitẽme dasisa're, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u. Ma tô dasiwi pa'âri ni 'ri para, rob u da te dasiwi wazere da. Da te dasiwi wazere parip si, ma tô oto tiwi 'ri nhitom ni. \v 31 Tawamhã te aré dasiwi wĩrĩ ni. Tawamhã da te aré dasiwi ĩwĩrĩzé wasu'u hã ma tô wapa, Roma na 'ri nho'õmo nhisi hawi da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã, Zeruzarẽ ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ ĩsib'ru za'ra zé wasu'u hã. \v 32 Tawamhã awa'awi ma tô tinhib'a'uwẽ norĩ zô hârâhai'aba'ré za'ra, tiwada'uri'wa norĩ me siré sisa'rei mono da, datẽme. Ĩtẽme ĩsisa'rei mono hã da te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô ãma rosahâri za'ra ni, Paruhu ãma hã. \v 33 Tawamhã apito hã ma tô Paruhu u ai'ré 'râwi. Ma tô pa'â. Taha pari, ma tô duré da'wapéi'wa norĩ ma ti'ru, te te siwi pawasisi da, maparane ĩsi'uwazi nhorõ rutu na. Taha pari, ma tô ãma da'azadanha, ãne: \p — E 'wa hã ã hã aibâ. E marĩ ma tô 'manha. — Ãne ma tô ãma da'azadanha. \fig |src="CN02038B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="ACT 21.33" \fig* \p \v 34 Tawamhã dasiwa'rãmi te nasi tãma 'mahârâ za'ra ni, dasimana'rãmi hawi. Da te tãma wasu'u waré za'ra õ di. Dahârâ si'rahâri ahâ wamhã, ĩwasu'u uptabi hã te te waihu'u õ di, apito hã. Taha wa, da'wapéi'wa norĩ ma, ma tô ti'ru, Paru te te siwi saprõni da, tinhorõwa u. \v 35 Tawamhã hâimo 'ri para u sai'urizéb u sihutu wamhã, da'wapéi'wa norĩ hã ma tô te te siwi upari, Paru hã, zudezu norĩ hã sahi sina, ĩsarina si'aba'réi wa. \v 36 Taha wa, ma tô nasi tãma 'ru za'ra, ãne: \p — Wĩrĩ aba. Wĩrĩ aba. — Ãne te nasi tãma 'ru za'ra. \p \v 37 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ hã apito nhorõwa u te te siwi 'mazébré õ ré, Paru hã ma tô apito ma tinha, ãne: \p — E aima wẽ õ di, aima ĩ̱siwasu'u da hã. — Ãne te tãma tinha, deredu norĩ mreme na. \p Tawamhã apito hã te asa tãma tinha: \p — E nare aima waihu'u pese di, deredu norĩ mreme hã. \v 38 Wa tô aré ai'ãma romno, a hã ezipsiu newa. Nimosi ni'wa hã ezipsiu hã ma tô aibâ norĩ ãma aiwanhizari za'ra. Ta hã 4 miu na ma tô te te simro, rowasété 'manharĩ'wa norĩ hã a'ubuni u. Roma ãma apito wi sipizari za'ra da, dapãrĩzéb ré, ma tô te te simro. 'Wazé, a hã simroi mono õ di. — Ãne te tãma tinha, apito hã. \p \v 39 Tawamhã Paru hã te asa tãma tinha: \p — Wa hã zudezu. Tasu na 'ri nho'u ĩsa'ẽtẽ nhisi ãma ĩ̱potozé hã, Sirisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma hã. 'Wazé za ĩ̱ma ĩwẽ, te dama ĩrowasu'u da hã. — Ãne te asa tãma tinha, Paru hã. \p \v 40 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã ma tô tãma wẽ tô, te te dama rowasu'u da. \s1 Paru hã si'uihâ na dama ĩsiwasu'uzé wasu'u na'rada \p Tawamhã te te dama rowasu'u da, apito te te tãma wẽ wa, ma tô Paru hã sai'u hâimo, 'ri para u sai'urizém na hã. Tame ma tô tinhib'rada hã dama wẽ hâimo, ari'iwi dasi'ubumro da. Taha wa, ma tô tawarõtâ'â za'ra ni. Dawarõtâ'â za'ra wamhã, Paru hã ma tô timreme na dama rowasu'u, ebreusi norĩ mreme na. \c 22 \p \v 1 Ãne te Paru hã dama siwasu'u: \p — Ĩ̱siré norĩ, duré wamama norĩ, ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za. Wa za oto aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'wa, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da. — Ãne ma tô tisiwasu'u na tãma sãna'rata za'ra. \p \v 2 Tawamhã ebreusi mreme na te te dama ĩrowasu'u za'ra zé hã da te wapari za'ra wamhã, ma tô tãma tawarõtâ'â pese za'ra ni oto. Tawamhã te duré tãma siwasu'u za'ra, ãne: \p \v 3 — Wa hã, zudezu. Tasu na 'ri nho'õmo nhisi ãma ĩ̱potozé hã, Sirisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi 'remhã. Ãme Zeruzarẽ ãma wa tô ĩ̱prédu. Damarizé hã ma tô te te ĩ̱ma 're rowahutu, wahi'rata norĩ nhimiroti na hã. Ĩ̱nhimi'ẽ na wa tô te 're romhuri pese, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. A norĩ wa'wa hã asimi'ẽ na tãma 're ĩromhuri za'ra wa'aba mono ne, wa tô õhõ ma si 're ĩ̱sisõmri u'âsi, ĩ̱nhimi'ẽ na te tãma 're romhuri pese mono da, asine wa'aba. \v 4 Wa tô te da'ãma 're rowasété aré, 're ĩdanomro mono zép tém na 're ĩdanomro mono norĩ ãma hã. Ĩ̱zadawa para ma tô aibâ norĩ hã da te 're pawasisi za'ra, pi'õ norĩ zama. Ĩ̱zadawa para, ma tô duré da te 're simro, dazazéb u hã. 'Re dâ'â za'ra mono da, wa tô ãne hã te tãma 're 'manharĩ za'ra, Zezusihi zazei'wa norĩ ma hã. \v 5 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire uptabi hã ma tô ãne na hã ĩ̱waihu'u, sasedoti ĩpire uptabi hã, duré uburé zudezu norĩ ma roti'wa norĩ zama. Ta norĩ hã ĩ̱'ãma sadanharĩ za'ra wa'aba wamhã, te za ãne na hã aima ĩ̱wasu'u za'ra wa'wa, sena na. Ta norĩ hã ma tô tinhimi'ui'éré hã ĩ̱ma sõmri za'ra, Damasitu u te âri da, ĩsiré dama ĩpire norĩ ma. Taha zarina, wa tô mo, Damasitu u te we simroi mono da, ĩsazei'wa norĩ hã. Ĩsi'uwazi nhorõ rutu na pawasisi ré, Zeruzarẽ u we te simroi mono da, wa tô sô ĩ̱morĩ za'ra, ãme da te hâ za'ra da. \p \v 6 — Tawamhã Damasitu u te rosahutu wapsi, abzuma wa'wa ma tô hâiwa hawi rowa'a za'ẽne hã ĩ̱ma ai'ubuzi, waptu na ĩ̱hâiba nho'õmoi baba. \v 7 Taha wa, wa tô waptãrã, ti'ai wa. Ni'wai mreme hã wa tô wapa. Ãne te ĩ̱'mahâ: “Saru. Saru. E marĩ wa, te ĩ̱wi 're ĩrowasutu u'âsi mo.” — Ãne te ĩ̱'mahâ. \p \v 8 — Tawamhã wa tô asa sada'â: “Apito, e 'wa hã, a hã.” \p — Tawamhã te duré asa ĩ̱ma tinha: “Wa hã Zezusi, Nazaré ãma aré 're ĩ̱nhamra mono. Te ĩ̱wi 're ĩrowasutu u'âsi mo.” — Ãne te ĩ̱ma siwasu'u. \p \v 9 — Rowa'a za'ẽne hã ĩ̱ma si'ubuzi wamhã, ĩ̱siré ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô 'madâ'â za'ra, rowa'a hã. Tane nherẽ, ta norĩ hã ĩmreme hã te te wapari waihu'u za'ra õ di, ĩ̱ma ĩnharĩ'wai mreme hã. \v 10 Tawamhã wa tô duré 'mahâ, ãne: “Apito, e marĩ, wa za 'manha.” \p — Tawamhã Wanhib'apito te ĩ̱ma tinha: “Aiwahutu, Damasitu u aimorĩ da. Tame te za ni'wa hã aima roti, uburé 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te aima ĩpisutuzé hã 'manharĩ da.” — Ãne te ĩ̱ma tinha. \p \v 11 — Tawamhã rowa'a za'ẽne hã ma tô ĩ̱tob'a. Taha wa, ĩ̱siré ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô ĩ̱pano na siwi ĩ̱zaprõ. Taré ta norĩ hã te te siwi ĩ̱zaprõni na wa tô wi, Damasitu u. \v 12 Tame aibâ hã te 're hâimana, Ananiza na ĩsisi hã. Ta hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata wapari pese 'wa. Zudezu norĩ hã tame 're ĩsi'ubumroi mono hã ma tô Ananiza hã te te 're wẽsãmri za'ra. \v 13 Ta hã ma tô we ĩ̱zô rĩtĩ. Tawamhã, ĩ̱tẽme wisi wamhã, ma tô ĩ̱ma tinha, ãne: “Ĩ̱sisãnawã Saru, apâ rob'madâ'â.” — Ãne te ĩ̱ma tinha, aibâ hã. \p — Tawamhã awa'awi, wa tô duré apâ rob'madâ. Taha wa, Ananiza hã wa oto 'madâ. \v 14 Tawamhã ta hã te duré ĩ̱ma tinha: “'Re ĩhâimana u'âsi mono hã wahi'rata norĩ nhib'apito hã ma tô sima aipisutu, te te ai'ãma sima 're ĩroti mono zé hã waihu'u da. Ma tô duré aima pisutu, Wanhib'apito Zezusi hã ĩwẽ uptabi 'manharĩ'wa hã bâdâdi wa, sabu da, duré ĩmreme hã wapari da. \v 15 A hã te za dama 're ĩsadawa wasu'u mo, dahâiba mono bâ. Ta hã atõmo na ĩsabu hã, duré aipo're na ĩmreme hã ĩwapari hã te za dama 're ĩwasu'u mo. \v 16 E marĩ zô te bété asimipa, ãhãna hã. Ma'ãpé aiwahutu, â dawabzuri hã da te aima 'manharĩ da, duré Wanhib'apito wi rowaptẽrẽ da, te te asõ'reptu da. Tawamhã aiwasédé hã te za aima tipa.” — Ãne ma tô ĩ̱ma roti, Ananiza hã. \s1 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã Paruhu ma, romhuri te te ĩpisutuzé wasu'u \p Tawamhã Paru hã dama siwasu'u 'rãsutu da, ma tô ãne dama rowasu'u: \p \v 17-18 — Tawamhã, Zeruzarẽ u apâ ĩ̱wisi wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb u wa tô mo, tãma ĩ̱mreme da. Tawamhã tãma ĩ̱mreme sina, ĩ̱nhotõ õ nherẽ, ĩ̱nhotõ 'rowi te ĩrosawẽrẽ ne, wa tô Wanhib'apito hã sabu. Ĩmreme hã wa tô wapa. Te ĩ̱ma tinha, ãne: “Ai'aba'ré na aiwatobro Zeruzarẽ hawi, ãmemhã da te aiwapari za'ra õ wa za, ĩ̱wasu'u na hã.” \p \v 19 — Tawamhã wa tô asa tãma ĩ̱siwasu'u: “Ãme 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã ma tô ĩ̱hâimanazém na siwi ĩ̱waihu'u. Rowahutuzé mono bâ wa tô asazei'wa norĩ zô 're ĩ̱zasi, dazazéb 're te 're 'mazai mono da, duré te 're ahâ za'ra mono da. \v 20 Duré Esitéwã, dama aiwasu'u'wa hã da te dasiwi wĩrĩ wamhã, wa tô dasiré ĩ̱hâiba. Wa hã wa tô ãma da'ab'madâ. Ĩ̱ma wẽ di, ĩdâ'âzé hã. Ĩwĩrĩ'wa norĩ uza, ĩsisiwimhã ĩ'ubuzé hã, wa tô sa 'madâ'â za'ra.” Ãne wa tô asa tãma ĩ̱siwasu'u, Wanhib'apito ma. \p \v 21 — Ãne na Wanhib'apito ma, ĩ̱siwasu'u wamhã, ma tô ĩ̱ma rob'ru, ãne: “Mo oto aimorĩ. Zudezu'õ norĩ tẽme, wa za asatõ, romhâ na.” Ãne ma tô ĩ̱ma rob'ru, Wanhib'apito hã. — Ãne ma tô Paru hã tisiré zudezu norĩ ma hã siwasu'u. \p \v 22 Tawamhã Paru hã zudezu'õ norĩ hã te te sisi wamhã, ma tô sada tizahi za'ra, zudezu norĩ hã zudezu'õ norĩ te te sisi õ ré hã te te aré wapari wẽ za'ra nherẽ. Taha wa, te sa'ẽtẽ sima 'mahârâ za'ra, zudezu norĩ hã, ãne: \p — Wĩrĩ aba. Õ hã wasétére di. Dâ'â hâ. \p \v 23 Ãne ma tô zudezu norĩ hã ãma si'mahârâ za'ra, hârâ 'rãihâ na, ĩsisiwimhã ti'ubuzé hâimo te te 're wanarĩ za'ra mono sina. Ropru te duré hâimo sãmra za'ra, sada siti'ru za'ra wa. \s1 Paru hã da'wapéi'wa norĩ nhib'apito ma, ĩsiwasu'uzé \p \v 24 Tawamhã romanu hã da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã ma tô da'wapéi'wa norĩ ma 'ru za'ra, 'ri para u te te siwi 'mazébré da, Paru hã. Te duré tãma 'ru za'ra, te te siwi 're pré'é mono da, siwasu'u da, zudezu norĩ te te sima ĩ'ruzém na te te waihu'u da. \v 25 Tawamhã ma tô siwi hiwasisi, ĩsi'uwazi nhorõ rutu na te te siwi 're pré'é mono da. Tawamhã Paru hã ma tô da'wapéi'wa norĩ nhib'apito zadawa para dawada'uri'wai ma tinha, ãne: \p — E ĩ̱wasété na asiwi ĩ̱waihu'u aba wa, ma tô asiwi 're ĩ̱pré'é aba mo. E tô ĩ'uwaibaba ãne hã, wa hã romanu nherẽ. — Ãne te Paru hã tãma tinha, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wai ma. \p \v 26 Tawamhã Paruhu mreme te te wapari wamhã, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã ma tô tinhib'apito ma wasu'u: \p — E marĩ ãma 'manharĩ da bâ. Ni'ã. Õ hã romanu. — Ãne ma tô tãma wasu'u. \p \v 27 Taha wa, apito hã ma tô mo Paruhu u, te te sadanharĩ da. Tawamhã ãne te sadanha: \p — Ĩ̱ma asiwasu'u na, te waihu'u da. E nare a hã romanu. \p — Ĩhe. Wa hã, romanu. \p \v 28 Tawamhã apito hã te duré tãma siwasu'u, ãne: \p — Wa hã duré, romanu. Ĩ̱poto'wa hã romanu õ nherẽ, wa'âbâ za'ẽtẽ uptabi na wa tô ĩ̱siwa'â romanu norĩ ma, ĩ̱siromanu da. \p Tawamhã Paru te asa tãma tinha: \p — Tazahã ĩ̱poto'wa hã romanu wa, wa hã duré romanu u'â. — Ãne te asa tãma tinha. \p \v 29 Tawamhã Paru hã romanu na siwasu'u wa, awa'awi ma tô da'wapéi'wa norĩ hã tãma ai'ré za'ra, te te siwi sadanharĩ za'ra ãna. Duré da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã ãne na te te waihu'u wamhã, ma tô pẽ'ẽwara, ĩsimiwada'uri zarina, te te siwi hiwasisi wa. \s1 Paru hã dama roti'wa norĩ nho're ĩsiwasu'uzé \p \v 30 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã ma tô sima wẽ, zudezu norĩ hã Paruhu ãma ĩwasédé hã te te siwi ãma ĩhirizé hã sena na te te waihu'u da. Taha wa, awẽpsi ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ ma 'ru za'ra, uburé zudezu norĩ ma roti'wa norĩ ma zama, Paruhu zada si'rã'õtõ da. Da'wapéi'wa norĩ ma, ma tô duré 'ru za'ra, Paruhu pawasisizé hã te te tãma wasihu za'ra da, dama ĩpire norĩ nho're sab da. \c 23 \p \v 1 Tawamhã zudezu norĩ ma roti'wa norĩ tẽme, te rob'madâ'â pese, Paru hã. Te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, wa hã wa tô 're ĩ̱si'madâ'â u'âsi, 're ĩ̱morĩ wẽ u'âsi da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. Taha wa, ĩ̱pẽ'ẽ wapu na wa 'râwi 're ĩ̱sisaze. — Ãne te tãma siwasu'u za'ra. \p \v 2 Tawamhã Ananiza hã sasedoti ĩpire uptabi hã ma tô ti'ru, ĩ'rata ĩsimasam norĩ ma, te te siwi sadawa pré'é da, Paru hã. \v 3 Taha wa, te Paru hã asa tãma tinha: \p — Oro wama roti'wa za a hã, ma aiwasédé hã ĩ̱'ãma ĩ'manha. A hã ãme te asã, ĩ̱pibu da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré zarina 're ĩ̱morĩzéb zô. Tane nherẽ, ĩsimiroti hã ma tô ĩ'upa. Da te ĩ̱zadawa pré'é da, ma tô dama ĩ̱'ru. Ta hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarinai õ di. Taha wa, te za ai'azâ. — Ãne te tãma tinha, Paru hã. \p \v 4 Tawamhã ĩ'rata ĩsimasam norĩ hã te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — E marĩ da, ma tô sasedoti ĩpire uptabi ãma ĩwasé. \p \v 5 Tawamhã Paru te asa tãma nharĩ za'ra: \p — E nare ta hã sasedoti dama ĩpire. Te waihu'u õ di. Te waihu'u 'wa'âhã, te tãma nharĩ õ di aré. 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme ui'éré 'rata na wa tô ãne hã waihu'u za'ra ni: “Ni'wa hã dama pire wamhã, tãma 're aimreme wasété za'ra wa'aba mono õ di za.” Ãne ma tô wama waihu'u za'ra. — Ãne Paru te asa tãma nharĩ za'ra. \p \v 6 Tawamhã Paru hã ma tô waihu'u, dama roti'wa norĩ, sina ĩsipo'o za'ra zé hã. Ni'wam norĩ hã sadusezu, duré ni'wam norĩ hã parisezu. Tawamhã, ma tô dama si'mahâ, ãne: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. Wa hã parisezu. Ĩ̱mama norĩ zama parisezu. Dadâ'â nherẽ, apâ dahâiwa'utuzé wasu'u hã te sazei wa, wa asõ're ĩ̱zab za'ra wa'wa, asiwi ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da, taha zô si 're ĩ̱nhimipari u'âsi mono wa. — Ãne ma tô dama si'mahâ. \p \v 7 Tawamhã mreme pari, tame ĩsi'rã'õtõ norĩ hã ma tô sina ĩsipo'ozéb zarina sima nharĩ za'ra, parisezu norĩ hã, sadusezu norĩ me. \v 8-9 Parisezu norĩ nhimizazezé hã, ãne: 'Re dadâ'â za'ra mono nherẽ, apâ 're ĩdahâiwa'utu za'ra mono na, duré hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa norĩ hã tô sena na 're ĩhâimana za'ra mono na, duré dapẽ'ẽzani hã dawi 're wairébé mono wamhã, nimomo 're ĩdanomro mono na hã. Ãne parisezu norĩ nhimizazezé hã. Tane nherẽ, sadusezu norĩ hã ãne na simizaze za'ra õ di, ta norĩ hã. 'Re ĩdahâiwa'utu za'ra mono zé hã, mare di, u. Duré hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, romhuri'wa norĩ hã, mare di, u. Duré dapẽ'ẽzani, dawi 're wairébé mono wamhã, nimomo 're danomro mono õ di za, u. Ãne sadusezu norĩ nhimizazezé hã. Taha wa, ma tô 're sisadawa 'rui u'âsi za'ra, parisezu norĩ hã, sadusezu norĩ me. \p Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na dama rowahutu'wa norĩ hã, parisezu na 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã hâiwi ma tô aimasa, Paru, da te dasiwi ĩ'ârizé hã te te siwi wẽ'õ wa. Ãne te mreme 'rãihâ na nasi ãma si'mahârâ za'ra: \p — Aibâ hã, õ hã wa tô waihu'u za'ra ni. Tiwasédé hã te te âri õ di. Ãté hâiwa ãma 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma romhuri'wa, ma tô tãma rowasu'u. Ãté ni'wai pẽ'ẽzani, ma tô nima hawi tãma rowasu'u. — Ãne te parisezu norĩ hã nasi ãma si'mahârâ za'ra. \p \v 10 Tawamhã damreme tete na dasi'wapé za'ra wa, da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã ma tô ãma hâtârâ, Paruhu ãma, da te dasiwi hâiba'ẽi mono õ'umnhasite. Taha wa, ma tô da'wapéi'wa norĩ ma 'ru za'ra: \p — Sô ai'aba'réi wa'aba, asiwi wazere aba da, dawa'wa hawi. Tawamhã wanhorõwa u te za we asiwi ĩsaprõni 'wa apâ. — Ãne te tãma 'ru za'ra. \p \v 11 Tawamhã taha mara na Wanhib'apito hã ma tô tãma sihâi'ré, Paruhu ma. Te tãma tinha, ãne: \p — Aipahi tõ. Ãme Zeruzarẽ ãma ma tô dama ĩ̱wasu'u pa. Roma na 'ri nho'õmo nhisi ãma te za duré õhõ na si dama ĩ̱wasu'u, niwamhã. \s1 Zudezu norĩ hã Paru te te sima ĩ'ru za'ra zé wasu'u \p \v 12 Tawamhã awẽ rowa'a wi, zudezu norĩ hã ma tô pi'uriwi si'rã'õtõ. Te sima 'ru za'ra, Paru hã te te siwi wĩrĩ da. Ãne te sima ãma roti za'ra: \p — Paru hã wa te wasiwi wĩrĩ aba. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wa za wasi'ru za'ra ni, wa te wasiwi wĩrĩ õ wamhã, te te wa'uprosi da, wa te wasima ĩ'ruzé hã wa te ãma uwaimrami za'ra õ wamhã. Wa te wasima ĩ'ruzé hã wa te ãma uwaimrami za'ra õ ré, wasaihuri õ di za. Duré wa te âhuri õ di za. — Ãne ma tô sima roti za'ra, Paruhu ãma. \v 13 Aibâ hã 40 nhipai u ĩhâiba hã ma tô ãne sima 'ru za'ra. \v 14 Tawamhã zudezu norĩ hã ma tô ai'aba'ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ u, dama ĩpire norĩ u zama. Te tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Paru hã wa tô wasima 'ru za'ra ni, wa te wasiwi wĩrĩ da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, wa tô duré wasi'ru za'ra ni, te te wa'uprosi da, Paru hã wa te wasiwi wĩrĩ õ wamhã. Tawamhã wa te wasiwi wĩrĩ õ ré hã, wasaihuri õ di za. \v 15 Ãhãna, ma'ãpé da'wapéi'wa norĩ nhib'apito ma, waihu'u za'ra wa'aba, asi'rã'õtõ aba zém na. Dama roti'wa norĩ me, uburé asi'rã'õtõ aba zém na tãma waihu'u za'ra wa'aba, Paru te te ĩ'manharĩzé hã waihu'u pese za'ra wa'aba da newa, Paru hã te te we atẽme saprõni za'ra wa'aba da. Tawamhã wa norĩ hã bâdâdi wãi wa, wa za sô asimro ni, atẽme wisi za'ra wa'aba õ ré, wa te wasiwi wĩrĩ da. — Ãne te tãma nharĩ za'ra. \p \v 16 Tawamhã 'ritéi'wa hã ma tô wapari za'ra, sô ĩdanhimipari za'ra na hã. 'Ritéi'wa hã Paruhu 'ra wapté, ĩhidiba 'ra. Taha wa, te Paruhu u mo, da'wapéi'wa norĩ nhorõwa u te te po're pu'u da. \v 17 Tawamhã Paru hã ma tô sô hâ, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa zô. Te tãma tinha, ãne: \p — à hã 'ritéi'wa hã ãma saprõni, asib'apito u te te tãma rowasu'u da. Marĩ hã te te ĩwaihu'uzém na te za tãma rowasu'u. — Ãne te tãma tinha. \p \v 18 Tawamhã ĩwada'uri'wa hã ma tô saprõ, apito u. Te tãma tinha, apito ma: \p — Paru hã da'wapéi'wa norĩ te te 'madâ'â za'ra da, wanhorõwa ãma ĩsa hã ma tô ĩ̱zô hâ. Ta hã ma tô ĩ̱ma tinha, 'ritéi'wa hã te we atẽme saprõni da. Ta hã, marĩ hã te te ĩwaihu'uzém na te te aima rowasu'u da, ma tô ĩ̱ma tinha, te we atẽme saprõni da. — Ãne te tãma wasu'u. \p \v 19 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã ma tô 'ritéi'wa hã pa'â. Danhiti ma tô saprõ, te te tãma rowasu'u da, ãne: \p — E marĩ te za bété ĩ̱ma ĩwasu'u. — Ãne te sadanha. \p \v 20 Tawamhã ma tô asa tãma rowasu'u: \p — Zudezu norĩ hã ma tô sima 'ru za'ra, Paru hã awẽpsi te te aiwi waptẽrẽ za'ra da, dama roti'wa norĩ nho're sab da, ĩtẽme satõrĩ za'ra da. Paru te te ĩ'manharĩzé hã te te waihu'u pese za'ra da newa, te za aiwi waptẽrẽ za'ra. \v 21 Tawamhã ĩtẽme satõrĩ za'ra da, saze za'ra õ di za. Tô'ã. Aibâ norĩ hã 40 nhipai u ĩhâiba hã ma tô sima 'ru za'ra, te te siwi wĩrĩ da. Te te siwi wĩrĩ õ ré hã, saihuri õ di za, u. Duré â hã te te âhuri õ di za, u. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ma tô duré si'ru za'ra, te te uprosi da, te te sima ĩ'ru za'ra zé hã te te ãma uwaimrami za'ra õ wamhã. Te za, u, sô aima'uri za'ra. Asa tãma ĩrowaihu'u za'ra zéb zô si, te ãhãna hã mapari za'ra. — Ãne te tãma rowasu'u. \p \v 22 Tawamhã apito hã te sadawa uwati, 'ritéi'wa hã, ãne: \p — Ni'wai ma, ĩ̱ma ĩrowasu'uzém na hã rowasu'u tõ za. — Ãne te sadawa uwati, apito hã. Taha pari, te tãma rob'ru, morĩ da. \s1 Apito Perihi u, Paru da te ĩsaprõnizé wasu'u \p \v 23 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã te oto sô tihârâ zahuré, tizapari da'wapéi'wa wada'uri'wa norĩ zô. Ãne te tãma rob'ru zahuré: \p — Ma'ãpé sô aihârâ aba, da'wapéi'wa norĩ zô, para na 're ĩnomro mono hã 200 na ĩhâiba norĩ zô, duré awaru na 're ĩnomro mono hã 70 na ĩhâiba norĩ zô, duré ĩsi'uwazi'wa na dapãrĩ'wa norĩ hã 200 na ĩhâiba norĩ zô. Mara sime na te za aiwairébé 'wa, Sézareza u ai'aba'réi wa'aba da. \v 24 Awaru hã te za ĩ'ubumroi wa'wa, Paru hã ãma ĩmorĩzéb da. Awaru na te za asiwi ĩsaprõni waré wa'wa, Peri na danhib'apito nhisi u, asiwi ãwisi wẽ wa'aba da. — Ãne te tãma rob'ru zahuré. \p \v 25 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ nhib'apito hã Zeruzarẽ ãma 're ĩsãmra mono hã ma tô Perihi ma rob'ui'éré. Ãne ĩsimi'ui'éré hã: \p \v 26 “Peri, wanhib'apito, uburé na da'madâ'â'wa, wa ãma asawi. \p “Wa hã, Caradiu Risi'asi. \p \v 27 “à hã aibâ hã ma tô zudezu norĩ hã siwi ti'â. Te aré siwi tĩwĩ. Tawamhã wa hã wa tô ĩtẽme wi, da'wapéi'wa norĩ me. Wa tô dawi ãma wasisaprĩ za'ra ni, romanu na 're ĩhâimana mono na te waihu'u wa oto. \v 28 Wa tô ĩ̱sima wẽ, ĩwasédé hã da te ãma ĩsa'razé hã te waihu'u da. Taha wa, wa tô saprõ, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ tẽme. \v 29 Taha wa, wa tô waihu'u oto. Marĩ ĩwasédé hã te ãma waihu'u õ di, da te ĩwĩrĩzéb da hã, duré dazazéb 're, da te dasiwi ĩsẽrẽzéb da hã. Mare di. Zudezu norĩ 're ĩhâimana za'ra mono zé wa'rãmi, 're ĩhâimana mono zém na si ma tô ĩwasédé hã siwi ãma sa'ra. \v 30 Zudezu norĩ hã te te siwi wĩrĩ da, te te sima ĩ'ru za'ra zé hã ma tô duré ĩ̱ma waihu'u ni. Te waihu'u wi, wa tô ãma atẽme satõ, sa'ẽtẽ. Ĩwasété na tãma ĩnharĩ'wa norĩ ma, wa tô duré ãma rob'ru za'ra, ãma atẽme si'aba'ré da, asõ'a te te ĩwasédé hã ãma sa'ra da. Ãne si, wa ãma aima rob'ui'éré.” \p \v 31 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ hã te te tãma ĩ'ru za'ra zém na ma tô ãma uwaimrami za'ra. Paru hã ma tô siwi saprõ. Tawamhã tô ã mara na ma tô aihutu, Ãtipatiridi na 'ri nho'õmo nhisi u. \v 32 Tawamhã awẽpsi, da'wapéi'wa norĩ, para na ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô apâ ai'aba'ré, tinhorõwa u. Paru hã ma tô rẽme za'ra, awaru na 're ĩnomro mono norĩ si te te siwi saprõni da oto. \v 33 Tawamhã ta norĩ hã ma tô siwi saprõ, Sézareza u. Tamomo sihutu wi, ma tô awa'awi siwi saprõ Paru hã, apito u. Tawamhã ma tô apito ma rob'ui'éré hã sõmri za'ra. \v 34 Apito, ma tô sõré, rob'ui'éré hã. Te te sõré parip si, ma tô Paru sadanha: \p — E niha asipti'a nhisi hã. \p Tawamhã te asa tãma tinha: \p — Sirisiza na ĩ̱nhipti'a nhisi hã. \p \v 35 Tawamhã te te waihu'u wamhã, apito hã te tãma tinha: \p — Aiwasédé hã te te ai'ãma ĩsa'ra norĩ hã we sihutu wapsi, wa za aiwapa, ta norĩ siré. — Ãne te tãma tinha. \p Tawamhã ma tô da'wapéi'wa norĩ ma Paru hã 'ru za'ra, Erodihi nhorõwa ãma te te siwi sẽrẽ da. Te te duré siwi 'madâ'â pese da zama, te tãma 'ru za'ra. \c 24 \s1 Zudezu norĩ hã Paruhu ãma ĩwasédé te te siwi ãma ĩhirizé wasu'u \p \v 1 Tawamhã bâdâ hã 5 na ma tô ãma ne, Erodihi nhorõwa ãma hâimana ré hã, Paru hã. Tawamhã Ananiza hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma da'ãma romhuri'wa ĩpire uptabi hã ma tô Sézareza u wi, sasedoti ĩpire uptabi hã. Ni'wam norĩ hã, da'madâ'â'wa norĩ hã ma tô siré te te simro. Danhimirob'manharĩzém na dawasu'u'wa zama te siré saprõni za'ra, Téturu na ĩsisi hã. Ta norĩ hã apito Perihi ma, ma tô ĩwasédé hã siwi ãma tihi, Paruhu ãma. \v 2-3 Tawamhã apito Peri hã ma tô Paruhu zô hâ, danho're sab da. Taha pari, Téturu hã ma tô oto Paruhu ãma ĩwasédé hã ãma tihi. Apito ma, te rowasu'u, ãne: \p — Roti'wa, a hã aiwẽ uptabi di. A hã wama 're roti wẽ u'âsi mono wa, wa rowẽ na si 're wahâimana za'ra ãhãna hã. Wa'madâ'â'wa norĩ ma, ma tô 're ĩroti wẽ u'âsi mo, daro mono bâ te te 're wa'madâ'â wẽ za'ra mono da, marĩ ĩwasédé hã te te wama 're pese za'ra mono da. Tawamhã waro mono bâ, asimipawaptobzém na wama 're asõpru mono wa, wa wa te 're aiwẽsãmri u'âsi za'ra. \v 4 Tane nherẽ, ĩ̱wapari wa'a õ'umnhasite, ĩ̱mreme syry na wa za aima rowasu'u. Asõpru wa, da'upana te aima rowasu'u wamhã, ãté aima wẽ di za, ĩ̱wapari da hã. \v 5 Õ hã aibâ hã wa tô waihu'u za'ra ni, timreme na daré ro'wa'rutu'wa na hã. Duré daro mono bâ zudezu norĩ hã te te ĩropéi mono tẽme 're morĩ wamhã, ma tô te te da'ãma 're aro'wa'rutu. Duré nazarenu na dasina dasipo'ozém nhisi niwĩ, 're ĩnomro mono ma hã pire di, õ hã. \v 6 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zé hã te aré wawi wasété, 'ri hã. Tazahã wa tô wasiwi âri ni. \v 7 Tawamhã apito Risi'asi hã ma tô watẽme wi. Sa'ẽtẽ ma tô wawi ti'â, Paru hã. \v 8 Ta hã ma tô ĩwasété na tãma ĩnharĩ'wa norĩ ma 'ru za'ra, asõ'a simasab da, te te aima wasu'u za'ra da. Taha wa, ã hã aibâ hã sadawa pibui wamhã, tô sena na te za ĩwaihu, ĩwasédé hã wa te wasiwi ãma ĩsa'razém na hã. — Ãne te Téturu hã apito sada wada'u. \p \v 9 Tawamhã zudezu norĩ, tame ĩsimasam norĩ hã te duré sadawa waptob za'ra, ĩwasu'u tô sena na. \s1 Paru hã, Perihi uiwada ĩsiwasu'uzé \p \v 10 Tawamhã apito hã ma tô Paruhu ma tinhib'rada sarõtõ, timreme hã te te oto wazere da. Taha wa, Paru hã timreme hã ma oto waze, ãne: \p — Ma tô ai'ãma tiwahub ahâ, ãme dama rowairébé'wa na 're aihâimana mono ré hã. Ãne hã ĩ̱ma waihu'u pese di. Taha wa, asõ'a ĩ̱si'uihâ na aima ĩ̱siwasu'u da hã, ĩ̱ma wẽ di. \v 11 Ĩ̱mreme hã sena na te za ĩwaihu. Nimosi, wa tô wi, Zeruzarẽ u hã. Bâdâ 12 na ma tô ĩ̱'ãma ne, tame ĩ̱nhamra ré hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma ĩ̱wata da, wa tô wi. Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma 'ri 'wawi wa'ra 're, ĩ̱nhamra ré, ĩ̱siré zudezu norĩ hã ma tô ĩ̱sãmri za'ra. \v 12 Tane nherẽ, ĩ̱mreme na te ĩdazadawa 'razâri na hã te te ĩ̱wapari za'ra õ di. Zudezu norĩ te, rowahutuzé mono bâ ĩ̱mreme na te dazada'rãmi õ di. Duré 'ri babab zama te da'azada'rãmi mono õ di. \v 13 Taha wa, ĩ̱wasété newa, tô sena na te te siwi ĩ̱'ãma sa'ra waihu'u õ di. Mare di. \v 14-15 Ãne wa za aima ĩ̱siwasu'u. 'Re ĩdanomro mono zép téb zarina, wa tô te 're romhuri, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. 'Re ĩdanomro mono zép té wasu'u hã te zudezu norĩ hã te te siwi 're wẽ'õ za'ra, senai õ newa. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti hã, wahi'rata norĩ nhib'apito nhimiroti hã wa tô uburé saze, Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré hã. Ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré hã wa tô duré saze. Ĩ̱wasédé hã te te siwi ĩ̱'ãma ĩsa'ra norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te te ĩsasõmri za'ra ne, wa duré wa hã ãma sasõ. Dadâ'â nherẽ, aihĩni apâ te te 're ĩda'ahâiwa'utu mono zém na wa tô ãma sasõ, ĩwẽ hã duré ĩwasédé hã apâ te te 're ĩda'ahâiwa'utu mono zém na hã. \v 16 Taha wa, ĩwẽ hã te 'manharĩ tõ da hã, ĩ̱wa'a õ di, ĩ̱pẽ'ẽ wapu na 're ĩ̱si'madâ'â u'âsi mono da si, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a, duré danho'a zama. — Ãne te Paru hã tãma siwasu'u, apito Perihi ma. \p \v 17 Te duré tãma siwasu'u, ãne: \p — Zeruzarẽ nhiti 're ĩ̱morĩ ré, ma tô ĩ̱'ãma tiwahub ahâ. Tawamhã tamomo wa tô apâ mo, danhibzari hã te âri da, ĩ̱siré norĩ ma, te sõmri da. Duré danhimizama hã da te ĩsimro hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, te sõmri da, ãma ĩ̱wata da, wa tô apâ mo. \v 18-19 Ãne te 'manharĩ da, wa tô ĩ̱sipese, wasiré zudezu norĩ 're ĩhâimana za'ra mono zéb zarina, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te ĩ̱wẽsãmri da. Tawamhã zudezu norĩ hã Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi hawi ĩsihudu hã ma tô ĩ̱'madâ'â za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma 'ri 'wawi wa'ra 're. Tame te te ĩ̱'madâ'â za'ra wamhã, ĩ̱'rata dasi'rã'õtõ õ di. Da te ĩ̱mreme 'razâri õ di. Rowẽ si. Ta norĩ hã te te ĩ̱'madâ'â za'ra norĩ hã marĩ ĩwasédé hã te te ĩ̱'ãma waihu'u za'ra wamhã, we si'aba'réi 'wa'âhã, aré wẽ di, asõ'a ĩ̱wasédé hã te te ĩ̱'ãma sa'ra da. \v 20 Ta norĩ hã we si'aba'réi õ wamhã, ãté asõ'a ĩsimasam norĩ si te za aima ĩ̱wasu'u za'ra. Dama roti'wa norĩ nho're ĩ̱zab ré, marĩ ĩwasédé hã te te ĩ̱'ãma ĩwaihu'u za'ra zém na, te za ĩ̱wasu'u za'ra, ãme ĩ̱zab ré. \v 21 Wa hã wa za aima ĩ̱siwasu'u, te ĩ'mahârâzém na, dama ĩpire norĩ nho're ĩ̱zab ré, ãne: “à bâtâ na wa asõ'a ĩ̱zab za'ra wa'wa, ĩ̱pibui pese za'ra wa'aba da. Dadâ'â nherẽ, apâ dahâiwa'utuzé, te sazei wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na 're ĩ̱morĩzéb zô te za ĩ̱pibu za'ra wa'wa.” Ãne si wa tô ĩ̱si'mahâ, dama ĩpire norĩ nho'a ĩ̱zab ré. Ãté ãne ĩ̱mreme wamhã, te ĩ̱'ãma rosa'rata za'ra, ĩ̱wasété na. — Ãne te Paru hã siwasu'u, apito Perihi ma. \p \v 22 Tawamhã apito Peri te tãma tinha: \p — Zahadu, apito Risi'asi wei wisi wapsi, wa za niha hã aima rowairébé. — Ãne te tãma tinha. \p Apito Peri hã ma tô waihu'u pese, 're ĩdanomro mono zép té hã. Tane nherẽ, te te ãma wapari 'rãsutu õ di. \p \v 23 Tawamhã apito Peri hã ma tô da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wai ma waihu'u, ãne: \p — 'Madâ'â pese za'ra wa'aba za, ã hã aibâ hã aiwi simani za'ra wa'aba tõ da. Tazahã, marĩ hã te te 'manharĩ da, te te sima wẽ wamhã, syry na te za tãma ĩrowairébé 'wa. Duré, ĩsiré norĩ hã ĩhâimanazéb da, te te pawaptob za'ra da, we ĩtẽme sisisi wamhã, wẽ'õ za'ra wa'aba õ di za, tiwi. — Ãne ma tô tãma waihu'u, apito hã. \s1 Paru hã Apito Perihi nho're ĩsabzé wasu'u, Durusiraha nho're me \p \v 24 Bâdâ hã siwaptom na ãma ne pari, ma tô apito Peri hã Paruhu zô hâ, timro me, Durusiraha me. Durusira hã, zudezu. Tawamhã Cristu Zezusi hã da te dasina 're ĩ'umnhasi za'ra mono zém na ma tô Paru hã tãma rowasu'u zahuré. Apito Peri hã ma tô ĩsimirowasu'u hã wapari pese. \v 25 Ĩwẽ na si 're ĩdanomro mono zém na ma tô tãma rowasu'u, marĩ hã ĩwasédé hã da te dasiwi ĩwẽ'õzém na zama. 'Re danomro wasété mono wa, rob'rãsutu u 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za niha te te dama ĩrob'manharĩ pipa zém na ma tô duré tãma rowasu'u. Ãne hã te te tãma awasu'u wa, ma tô apito Peri hã tipahi. Taha wa, te tãma tinha, Paruhu ma: \p — Ãhãna te za aimo a'â. Niwa te ĩ̱sima wẽ wapsi, wa za duré asô hâ apâ, te aiwapari da. \p \v 26 Tawamhã Paruhu ãma te rosa'rata, rob'uiprazém na tãma siwa'âbâ da newa, dazazém hawi watobro da. Taha wa, te nasi sô hâ, te te sima rowasu'u zahuré da. \s1 Paru hã Pesituhu ma, ĩsiwasu'uzé wasu'u \p \v 27 Tawamhã maparane ma tô ãma tiwahu, Sezariza ãma sãmra ré, dazazéb 're, Paru hã. Tawamhã Posi'u Pesitu hã te za oto si'apito, Perihi nhowa're're. Taha wa, apito Peri hã sisa'u ma tô tizadawa ãma tirẽ, dazazéb 're, hâimana u'âsi da Paru hã, ĩsa'u hã. Zudezu norĩ ma, rowẽzéb da, ma tô ãne hã tizadawa hã ãma tirẽ. \c 25 \p \v 1 Tawamhã Pesitu hã tame si'apito wamhã, bâdâ si'ubdatõ ãma ne pari, te oto mo Zeruzarẽ u, Sézareza hawi. \v 2 Zeruzarẽ u wisi wamhã, sasedoti ĩpire norĩ hã duré zudezu norĩ ma, roti'wa norĩ zama ma tô tãma wasu'u za'ra Paru hã, wasété ré ne. \v 3 Ma tô tiwi waptẽrẽ za'ra, Paru hã te te tãma satõrĩ za'ra da, Zeruzarẽ u. Ta norĩ hã bâdâdi wãi wa, te te siwi wĩrĩ da, aré ãma siwada'uri za'ra na dâ'âsina, ma tô tiwi waptẽrẽ za'ra, Zeruzarẽ u te te satõrĩ da. \v 4 Tawamhã apito Pesitu hã ma tô asa tãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Paru hã Sézareza ãma te nhamra dazazéb 're, da'wapéi'wa norĩ hã te te siwi 'madâ'â pese za'ra da tame. Tamomo wa za apâ morĩ su. \v 5 Taha wa, dama ĩmreme pire norĩ hã asiwa'wa hawi, asiwi satõrĩ za'ra wa'aba za, ĩ̱me si'aba'ré da. Ĩwasédé hã te te ãma hiri ze za'ra wamhã, tamep si te za tãma nharĩ za'ra, ĩ̱nho'a. — Ãne te apito Pesitu hã tãma nharĩ za'ra. \p \v 6 Tawamhã bâdâ hã 8 na ãté niwamhã 10 na ma tô ãma ne, Zeruzarẽ ãma sãmra ré hã, apito Pesitu hã. Taha pari, ma tô mo apâ, Sézareza u. Wisi wamhã, awẽ te oto nhamra, dapa'uwati'wa simasisizém na. Tawamhã Paruhu zô ma tô da'mazatõ, te te ĩtẽme siwi saprõni da. \v 7 Tawamhã Paru hã ĩtẽme wisi wamhã, zudezu norĩ hã Zeruzarẽ hawi ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô siwi uirĩ. Taha wa, apito ma, ma tô wasu'u wasété uptabi za'ra, Paru hã. Tane nherẽ, tô sena na ĩwasédé hã te te siwi ãma sa'ra waihu'u õ di, zudezu norĩ hã. \v 8 Tawamhã Paru hã ma tô apito ma siwasu'u, ãne: \p — Zudezu norĩ nhimiroti wa'rãmi, ĩ̱wasédé hã te 'manharĩ õ di. Mare di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma duré ĩ̱wasédé hã te 'manharĩ õ di. Duré Roma ãma apito Sézaha ma, marĩ hã te 'manharĩ õ di, danhipai u danhib'apito ma hã. — Ãne ma tô Paru hã si'wawi aimapa. \p \v 9 Tawamhã apito Pesitu hã te asa tãma tinha: \p — E Zeruzarẽ u aimorĩ da hã, aima wẽ di, tame da te asadanharĩ za'ra da, ĩ̱nho'a. — Ãne te sadanha, zudezu norĩ ma, ĩmreme te te tãma ãma uwaimrami za'ra da, tãma ĩrowẽ za'ra zéb da. \p \v 10 Tawamhã Paru, te asa tãma tinha: \p — Mare di. Ĩ̱morĩ da hã, te ĩ̱sima rowẽ õ di. Roma ãma apito Sézaha zadawa para, te ãme 're ĩda'apa'uwati mo. Taha wa, ãmep si te za siwi ĩ̱zadanha, ĩ̱hâimanazém na. Marĩ ĩwasédé hã te 'manharĩ õ di, zudezu norĩ ma hã. Ãne na hã aima ĩ̱waihu'u pese di, a hã. \v 11 Marĩ ĩwasédé hã te 'manharĩ 'wa'âhã, da te dasiwi ĩ̱wĩrĩ da hã, aré ĩ̱sisawi õ di. Tane nherẽ, ĩ̱wasédé hã te te siwi ĩ̱'ãma ĩsa'ra hã tô senai õ wamhã, ni'wa hã te te tãma ĩ̱za'réi waihu'u za'ra õ di. Taha wa, Roma na 'ri nho'õmo nhisi u si te za ĩ̱zatõ, apito Sézaha nho're ĩ̱zab da, taha ma si ĩ̱siwasu'u da, tame. — Ãne te tãma si'ru, Paru hã. \p \v 12 Tawamhã Paruhu mreme hã te te wapari wamhã, apito Pesitu hã ĩsimiroti na ãma ĩsime za'ra norĩ me, ma tô sima ãma roti za'ra. Taha parip si, ma tô asa Paruhu ma tinha, ãne: \p — Ma tô ĩ̱ma asi'ru, Roma ãma apito Sézaha u te asatõrĩ da. Tane tô. Te za tô ĩtẽme aimo. — Ãne ma tô tãma rowairébé, apito Pesitu hã. \s1 Paru hã Apito Adaripaha nho're ĩsabzé wasu'u, Berenisihi nho're me \p \v 13 Tawamhã, syry na ãma ronomro pari, apito Adaripa norĩ hã ma tô tihidiba me aimasisi zahuré, Sézareza u. Berenisi na ĩhidiba nhisi hã. Apito Pesitu hã te te sabu zahuré da, ma tô ĩtẽme aimasisi. \v 14-15 Tawamhã tame simasisi ré, bâdâ hã umro na ãma ne pari, ma tô apito Pesitu hã apito Adaripaha ma wasu'u, Paru hã. Te tãma tinha, ãne: \p — Ãme aibâ hã te za, dazazéb 're, apito Peri hã sisa'u te te dama ĩ'ru hã, dazazéb 're, hâimana u'âsi da, ĩsa'u hã. Tawamhã Zeruzarẽ u ĩ̱morĩ wamhã, sasedoti ĩpire norĩ hã duré zudezu norĩ ma roti'wa norĩ me, ma tô ĩ̱ma wasu'u za'ra, Paru hã wasété ré ne. Te dama hâiba 'ru da, ma tô ĩwasédé hã siwi ãma tihi. \v 16 Tane nherẽ, wa tô asa tãma nharĩ za'ra, ãne: “Mare di. Wa norĩ hã, romanu norĩ hã ãne wa te 're 'manharĩ za'ra mono õ di. Dasi'wawi 're dasimapa za'ra mono õ ré, wa te 're dahâiba za'réi waihu'u za'ra mono õ di. Te te dama 're ĩnharĩ za'ra mono norĩ nho'a 're dasimasa mono wapsi, te za a'â 're dasiwasu'u za'ra, sena zô.” Ãne wa tô asa tãma nharĩ za'ra, sasedoti norĩ ma. \v 17 Tawamhã ta norĩ hã ma tô we ĩ̱siré ai'aba'ré. Tawamhã awẽm na hã awa'awi wa tô sô nhamra, dapa'uwatizéb ãma. Wa tô dama ti'ru, da te we ĩ̱tẽme saprõni da, aibâ hã. \v 18 Tawamhã tãma ĩnharĩ'wa norĩ hã ma tô sada aimasa. Tane nherẽ, marĩ na te te wasu'u wasété za'ra õ di. Ĩwasété uptabi newa, wa tô aré ãma rosa'rata. Tane nherẽ, ãnei õ di oto, ĩ̱nhimirosa'rada hã. \v 19 Zudezu norĩ nhimizazezém na sisada'âbâ za'ra wa, marĩ hã ĩwasété na te te ãma hiri za'ra neza. Aibâ hã Zezusi na ĩsisi hã dâ'â nherẽ, apâ ĩhâiwa'utu na te te dama 're wasu'u u'âsi mono wa, ma tô ĩwasété na tãma nharĩ za'ra. \v 20 Taha wa, wa hã ĩsimi'manharĩzéb zô te pibui waihu'u õ di, ãmemhã. Taha wa, wa tô sadawa pibu aré, Zeruzarẽ u morĩ da, te te sima rowẽ zô, tame da te dasiwi sadanharĩ da. \v 21 Tane nherẽ, ma tô ĩ̱wi rowaptẽ, Roma ãma apito Sézaha u si te satõrĩ da, duré da'wapéi'wa norĩ nhib'rata sãmra da a'â, tamomo te satõrĩ õ ré. Taha wa, wa tô dama ti'ru, da te dasiwi ãma ropti da, ãme sãmra da a'â Paru hã, apito Sézaha u te satõrĩ õ ré. — Ãne apito Pesitu hã ma tô tãma rowasu'u, apito Adaripaha ma. \p \v 22 Tawamhã mreme parip si, Adaripa te tãma tinha, Pesituhu ma: \p — Aibâ mreme hã te wapari hâ, wa ĩ̱sima wẽ. \p Tawamhã Pesitu te asa tãma tinha: \p — Tane tô, awẽpsi te za ĩwapa. \p \v 23 Tawamhã awẽpsi apito Adaripa norĩ hã Berenisihi me, ma tô tizasi zahuré, apito te, dasi'rã'õtõzéb u. Uza wẽ ré, duré sima sipese na, ma tizasi zahuré, dama pire wẽ te, ãma datob'uzu za'ra da. Da'wapéi'wa norĩ nhib'apito norĩ me ma tô asisi, 'ri nho'õmo ãma dama ĩpire norĩ me zama. Tawamhã apito Pesitu hã ma tô Paru hã dama ti'ru, te te ĩtẽme siwi saprõni da. \v 24 Te te ĩtẽme siwi saprõni wamhã, Pesitu hã ma tô dama tinha, ãne: \p — Apito Adaripa, duré ãme 're asimroi wa'aba mono norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. Ãhãta te za, aibâ hã. Zeruzarẽ ãma ĩ̱nhamra ré hã zudezu norĩ hã aihĩni ma tô siwi ãma ĩ̱wasutu. Ãmeb zama te siwi ãma ĩ̱wasutu, dâ'â da. à hã hâiba ré 're morĩ u'âsi wamhã, te za, u, te te da'ãma 're rowasété. \v 25 Tane nherẽ, marĩ na hã te waihu'u õ di, da te dasiwi ĩwĩrĩzéb da hã. Tawamhã õ hã si'uihâ na ma tô ĩ̱wi rowaptẽ, Roma ãma apito Sézaha u te satõrĩ da. Taha wa, wa tô ãma saze tô, te ĩtẽme satõrĩ da. \v 26 E niha, wa za tawamhã bété ĩwasété na tãma rob'ui'éré, Roma ãma wanhib'apito ma. Marĩ na sena na ĩwasédé hã da te ãma ĩsa'razém na hã te waihu'u õ di, wa hã. Baba di. Taha wa, wa tô sô hâ, asõ're sab za'ra wa'aba da, apito Adaripaha nho'reb zama. Marĩ zô te za asiwi ĩ'madâ'â 'wa pé, marĩ na pé te ãma rob'ui'éré da, wanhib'apito ma. \v 27 Ĩwasédé hã da te ãma ĩsa'razém na te tãma rob'ui'éré waihu'u õ di. E niha da, wa za bété taré ĩtẽme satõ, aibâ hã da'wapéi'wa norĩ me morĩ da, Sézaha nho're sab da, si'uihâ na tãma siwasu'u da. Marĩ hã ĩwasédé hã da te ãma ĩsa'razé hã hâimana õ nherẽ, te ĩtẽme satõrĩ waihu'u õ di. — Ãne te apito Pesitu hã dama tinha. \c 26 \s1 Paru hã apito Adaripaha nho're, dama ĩsiwasu'uzé wasu'u \p \v 1 Tawamhã apito Adaripa ma tô Paruhu ma tinha, ãne: \p — Ãhãna, asi'uihâ na te za wama asiwasu'u, aihâimanazém na. \p Taha wa, Paru hã ma tô tinhib'rada hã dama wẽ, apito Adaripaha ma siwasu'u da. Taha pari, te ãne tãma siwasu'u oto danho'a: \p \v 2 — Apito Adaripa, ĩ̱to ti ãhãna hã, asõ'a za oto aima ĩ̱siwasu'u wa. Zudezu norĩ hã ĩ̱wasédé hã te te ĩ̱'ãma ĩhiri za'ra zém na wa za ĩ̱siwasu'u na wa'rã. \v 3 Zudezu norĩ hã 're ĩnomro mono zé hã aima waihu'u pese di. Ĩsisada'rãmi za'ra zé hã, aima waihu'u pese di duré. Taha wa, wa aiwi rowaptẽ, asimi'ẽ na ĩ̱wapari da. \p \v 4 — Ĩ̱prédu wi, 're ĩ̱hâimana mono zém na ma tô uburé zudezu norĩ hã ĩ̱waihu'u za'ra. Ĩ̱rob ãma 're ĩ̱hâimana mono ré, ma tô ĩ̱waihu'u za'ra, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã. Zeruzarẽ ãma ma tô duré ĩ̱waihu'u za'ra, tame 're ĩ̱hâimana mono ré hã. \v 5 Parisezu norĩ siré, wa tô 're ĩ̱hâimana. Wasiré zudezu norĩ hã Mozésihi nhimi'ui'éré zarina sipai ãna 're ĩhâimana za'ra mono zém nhipai u 're ĩwahâimana za'ra mono zé hã, wasiré parisezu norĩ hã. Ãne ĩsãna'rata hawimhã, 're ĩ̱hâimana mono zé hã. Zudezu norĩ hã sena na te te aima ĩ̱wasu'u ze za'ra 'wa'âhã, ãne na hã te aré aima ĩ̱wasu'u wẽ za'ra. \v 6 Dadâ'â nherẽ, apâ te te 're ĩda'ahâiwa'utu mono zéb zô, wa 're ĩ̱nhimipari u'âsi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, wahi'rata norĩ ma, te te ĩropisutu zô. Taha zarina, ma tô zudezu norĩ hã ã bâtâ na ĩ̱wasédé hã ĩ̱'ãma hiri za'ra. \v 7-8 Wahi'rata norĩ, 12 na ĩhâiba norĩ nhihudu mono bâ, wa wanhimi'ẽ na ãma 're wawata za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma hã. Rowa'a na wa ãma 're wawata za'ra, barana zama. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama ĩropisutu zô, wa wanhimipari sina ãma 're wawata u'âsi za'ra. Õhõ zô 're ĩ̱nhimipari mono wa, te zudezu norĩ hã ĩ̱wasédé hã ĩ̱'ãma sa'ra. Ĩ̱wapari'wa norĩ, e marĩ wa, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩrosa'rata upa za'ra wa'aba mo, te te 're ĩda'ahâiwa'utu mono zéb da hã, tãma ĩwaihu'u õ newa. \p \v 9 — Wa tô aré ĩ̱sina rosa'rata, Zezusihi zazei'wa norĩ ãma te 're rowasutu u'âsi mono da, Nazaré ãma aré 're ĩsãmra mono zazei'wa norĩ ãma. \v 10 Tawamhã Zeruzarẽ ãma ma, wa tô ãne hã te tãma 're 'manharĩ za'ra. Sasedoti ĩpire norĩ zadawa para, wa tô te 're 'maza, dazazéb 're, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ norĩ hã. Duré da te dasiwi 're simroi mono da, da te dasima 're hâiba za'ré za'ra mono wamhã, wa tô te ãma 're dazaze za'ra. \v 11 Taha wa, wa tô te ãma 're arowasété, rowahutuzé mono bâ, Zezusi hã te te siwi 're wẽ'õ za'ra mono da, ĩsazei'wa norĩ hã. Ta norĩ zada ĩ̱zahi uptabi wa, wa tô 'ri nho'õmo mono bâ te ãma 're rowasété za'ra, darob amoi ãma zama. \p \v 12 — Taha da, nimahã bâtâ na wa tô duré mo Damasitu u, ĩsazei'wa norĩ zô, ãne hã te tãma 'manharĩ za'ra da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ hã ma tô ĩ̱zatõrĩ za'ra. Rob'ui'éré ma tô ĩ̱ma sõmri za'ra, ĩsazei'wa norĩ ãma te 're rowasété za'ra mono da, ĩsadawa parab za'ra. \v 13 Apito, tane nherẽ, ma tô aimawi ĩ̱ma tiromhâiba. Damasitu u ĩ̱morĩ ré, abzuma wa'wa ma tô rowa'a za'ẽtẽ uptabi hã ĩ̱ma ai'ubuzi, hâiwa hawi. Bâtâ nhimirowa'a nhipai u, rowa'a za'ẽtẽ uptabi di. Ĩ̱siré ĩsi'aba'ré norĩ uwaibaba zama ma tô ai'ubuzi. \v 14 Tawamhã aihĩni wa tô warere'e ni, ti'ai wa. Wa hã ni'wai mreme hã wa tô wapa. Ãne te ĩ̱ma tinha, ebreusi norĩ mreme na: “Saru, Saru, e marĩ wa, te ĩ̱wi 're ĩrowasutu u'âsi mo. Aipẽ'ẽ 'remhã ma tô 're asi'u'a u'âsi mo, powawẽ hã wedehu 'rã'wa na da te zusi wa, te te sina mei wa, ĩsi'u'a ne.” \p \v 15 — Tawamhã wa tô asa 'mahâ: “Apito, e 'wa hã a hã.” \p — Tawamhã Wanhib'apito te asa ĩ̱ma tinha: “Wa hã Zezusi, te ĩ̱wi 're ĩrowasutu u'âsi mo. \v 16 Ma'ãpé aiwahutu, hâiwi asab da. Wa we aima ĩ̱sihâi'ré, te ĩ̱sima aipisutu da, ĩ̱ma romhuri'wa da. à bâtâ na ĩ̱zabuzém na te za dama 're ĩ̱wasu'u u'âsi mo. Duré zahadu wapsi te aima ĩwaihu'uzém na zama, te za dama 're ĩ̱zadawa wasu'u u'âsi mo. \v 17 Wa hã wa za te 're ai'madâ'â, asiré zudezu norĩ, ĩsahi norĩ wi, te 're asõ'reptui mono da, duré zudezu'õ norĩ wi, te 're asõ'reptui mono da zama. Zudezu'õ norĩ tẽme, wa za oto asatõ. \v 18 Datob'a ne 're danomro mono wa, da te 're ĩdato pese za'ra mono ne, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na 're ĩpo're pu'u za'ra mo, zudezu'õ norĩ hã. Robra na 're ĩnomro mono hã te za 're ĩ'awaibui mo, rowa'a na oto 're nomro mono da, ta norĩ hã. Satanasihi nhiptetezém hawi te za 're ĩ'apizari mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono niwĩ 're nomro mono da oto, te te sina 're ĩ̱'umnhasi za'ra mono zéb zarina, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwasédé hã te te tãma 're apari mono da, duré ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono da oto dame.” Ãne ma tô Wanhib'apito hã ĩ̱ma pisutu, zudezu'õ norĩ hã. — Ãne ma tô Paru hã siwasu'u, apito Adaripaha ma, tihâimanazém na te te ãma ĩsaprĩzém na hã. \s1 Paru hã tinhimiromhuri na ĩsiwasu'uzé \p Tawamhã Paru te duré siwasu'u, ãne: \p \v 19 — Apito Adaripa, ĩ̱wapari. Hâiwa hawi te ĩsabui mreme hã wa hã te sadawa rẽme õ di. \v 20 Damasitu ãma uimrehẽne wa tô Zezusihi zadawa wasu'u na hã dama ãma sãna'rata. Taha parip si, Zeruzarẽ ãma wa tô duré dama ãma rowasu'u. Taha parip si, wa tô duré Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma dama sadawa wasu'u, zudezu norĩ ma, zudezu'õ norĩ ma zama. Ta norĩ hã tiwasédé hã te te 're rẽme za'ra mono da, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono niwĩ 're nomro wẽ mono da, wa tô te tãma ãma 're rowasu'u za'ra, tô sena tiwasété wi 're ĩsipizari za'ra mono na, da te 're waihu'u za'ra mono da. \v 21 Taha 'ru te, ni'wam norĩ hã zudezu norĩ hã ma tô siwi ĩ̱'â, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma 'ri 'wawi wa'ra 're, ĩ̱nhamra ré. Te aré siwi ĩ̱wĩ. \v 22 Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ma tô te te 're ĩ̱pawaptob u'âsi. Taha wa, ã bâtâ na ĩ̱hâiba ré, wa zahadu 're ĩ̱hâimana. Taha wa, zahadu wa nasi dama sadawa wasu'u, dama ĩwapu norĩ ma, duré dama ĩpire norĩ ma zama. Uburé Mozésihi nhimirowasu'u zarina, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimirowasu'u zarina, wa tô te dama 're sadawa wasu'u. Ĩ̱nhimizadawa wasu'uzém na ãma ĩ̱sipai õ di. Romhâ ré ma tô ta norĩ hã te te dama 're wasu'u za'ra, ãne: \v 23 “Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã te za robzépata za'ẽtẽ. Te za dasiwi wĩrĩ ni. Dadâ'â nherẽ, apâ te te 're ĩdahâiwa'utu mono zéb da na te za sãna'rata. Tawamhã te za dama waihu'u za'ra, rowa'a na 're ĩdanomro wẽ mono zé hã. Apâ ĩhâiwa'utuzéb za'u si, te za ãne hã zudezu norĩ ma waihu'u za'ra, zudezu'õ norĩ ma zama.” Ãne ma tô romhâ ré dama sadawa wasu'u za'ra. Taha na wa tô duré wa hã dama rowasu'u. — Ãne te siwasu'u Paru hã, apito Adaripaha ma. \p \v 24 Ãne siwasu'u ré, ma tô apito Pesitu hã sadawa 'razâ. Mreme 'rãihâ na te tãma tinha, ãne: \p — Paru, ma tô aiwamna, ai'rãzadâ'â wa. Asimirosa'rata ahâ wa, ma tô ai'rãsiwamna. \p \v 25 Tawamhã Paru te asa tãma tinha: \p — Ĩ̱nhib'apito, mare di. Ĩ̱siwamnarĩ õ di. Ĩ̱mreme hã tô sena. Ĩ̱mreme wẽ di. — Ãne te asa tãma tinha, apito Pesituhu ma. \v 26 Tawamhã apito Adaripaha ma, te duré tinha: \p — Apito Adaripa, Zezusi hã ti'ai ãma 're morĩ ré hã uburé marĩ hã tãma 're ĩromhâimana mono zém na hã aima waihu'u pese di, ĩdâ'âzém na hã duré ĩhâiwa'utuzém na zama. Da'ahâ na ma tô ãma 're danhopré. Taha wa, apito Adaripa, a zama ma tô ĩwaihu, uburé Zezusihi wasu'u hã te aima ĩwasu'u hã. Taha wa, sena na, wa aima ĩ̱siwasu'u ĩ̱pahi ãna, waihu'u da. \v 27 Apito Adaripa, e 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimirowasu'u hã sena na ma tô ĩsaze. Ma ĩsaze tô. Ãne na wa tô ĩ̱sina aiwaihu'u. \p \v 28 Tawamhã apito Adaripa, ma tô mreme to na Paruhu ma tinha: \p — E tane na duréi ĩ̱ma rowasu'u bâ, wa za bété ãma asaze, Cristu hã te saze da. \p \v 29 Tawamhã Paru te asa tãma tinha: \p — Ĩ̱mreme 'rutu na niha wamhã, ĩ̱mreme pa na te aima rowasu'u wamhã, tô marĩ õ di. Ãhã si ĩpire hã, ĩ̱sine 're ĩsazei pese mono da hã. Taha da, wa 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma ai'ãma 're ĩ̱mreme u'âsi, uburé ã bâtâ na ĩ̱wapari'wa norĩ ãma zama, te ĩ̱sima wẽ õ nherẽ, Cristu hã saze za'ra wa'aba 'ru te, ĩ̱sine da te aipawasisi za'ra wa'aba da hã. — Ãne te asa tãma tinha, Paru hã. \p \v 30 Tawamhã apito Adaripa hã duré apito Pesitu hã duré Berenisi hã, duré uburé ĩsiré ĩsi'ubumro norĩ zama ma tô tiwahutu za'ra aihĩni. \v 31 Te oto tiwi ai'aba'ré. Tiwi si'aba'ré za'u si, ma tô sima ãma nharĩ za'ra, ãne: \p — Õ hã aibâ hã marĩ ĩwasédé hã te te 'manharĩ õ di, da te dasiwi ĩwĩrĩzéb da hã, niha wamhã, dazazéb 're, da te dasiwi ĩsẽrẽ da hã. \p \v 32 Tawamhã Adaripa te tãma tinha, Pesituhu ma: \p — Õ hã, aibâ hã Roma ãma apito Sézaha nho're sab da, te te rowaptẽrẽ õ 'wa'âhã, wa aré tãma rowairébé za'ra ni, apâ 're morĩ da. Tane nherẽ, waihu'u õ di oto. — Ãne te tãma tinha, Pesituhu ma. \c 27 \s1 Paru hã Roma u morĩ da, timorĩzém na te te ĩsãna'ratazé wasu'u \p \v 1 Tawamhã apito Pesitu hã ma tô oto tãma ropibu, Paruhu ma, Itaria na danhipti'a nho'õmo nhisi u morĩ da, rowa'u'u na uba'renem na hã. Tawamhã wa hã, Rucasi hã wa tô ĩme mo. Zuri'u na da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa nhisi hã ma tô duré wame satõ, Paruhu 'madâ'â'wa da hã, duré pawasisi ré ĩsiré ĩsi'aba'ré norĩ 'madâ'â'wa da hã. Da'wapéi'wa wada'uri'wa nhimi'ubumro norĩ hã Danhipai u, Apito te na ĩwaptẽrẽ hã. \v 2 Tawamhã rowa'u'u na uba'reneb 're, wa tô asisi ni, Adaramitu hawi we ĩsimizazâri na, wasi'aba'ré da. Azi'a na danhipti'a nho'õmo nhisi u â zada'réi baba wara ré, uba'rene nhimizahârizé mono bâ te za simizahâri. Aibâ hã Aritacu na ĩsisi hã te wame mo, Tesaronita na 'ri nho'õmo nhisi ãma 're ĩsãmra mono hã, Masédoniza na danhipti'a nho'õmo nhisi 'remhã. Tawamhã ma tô oto waré tiwara za'ra. \v 3 Tawamhã awẽpsi, wa tô aihutu ni, Sido na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame, Zuri'u hã ĩwẽ na te te pawaptob da, ma tô Paruhu ma waprosi, tame ĩsazei'wa norĩ u morĩ da a'â, ta norĩ hã Paruhu ãma sime za'ra da, ĩhâimanazéb da hã. \v 4-5 Tawamhã Sido hawi ma tô oto waré wara, uba'rene hã. Wasi'aba'réi wamhã, rowa'u hã te we wawa'rãmi rowapõ, sa'ẽtẽ. Taha wa, Sipri na rob'ré za'iti nhisi uwaibaba, rowa'u'u syry niwĩ, te waré wara, â poré wa'wai baba, Sirisiza na danhipti'a nho'õmo nhisi uwaibaba. Pãpiriza na danhipti'a nho'õmo nhisi uwaibaba ma tô duré wara. Tawamhã wa tô aihutu ni, Miha na 'ri nho'õmo nhisi u. Risiza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma te za, Miha hã. \v 6 Tame da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã ma tô rowa'u'u na uba'reneb amo hã tisã, Aresãdiriza na 'ri nho'õmo nhisi hawi ĩwara hã, Itaria na danhipti'a nho'õmo nhisi u ĩwara da hã. Tawamhã ma tô wama rob'ru za'ra, ĩ're wanhisisi da. \p \v 7 Tawamhã rowa'u'u na uba'rene hã ma tô si'ãsi, waré za'ra, wara pire wa. Bâdâ ahâ na te ãma si'utõrĩ, si'ãsi mono ré hã. Tawamhã Sinidu na 'ri nho'õmo nhisi 'rata, ma tô waré mazazâ a'â. Tawamhã rowa'u hã te zahadu wei wawa'rãmi rowapõ. Taha wa, uba'rene hã Cereta na rob'ré za'iti nhisi u ma tô waré wara. Tawamhã Saramona na romnhisi uwaibaba rowa'u'u syry niwĩ ma tô waré uirĩ za'ra. \v 8  zada'réi baba te wara u'â. Wara pire di. Wara pire nherẽ, wa tô aihutu ni, Uba're nhimizahâri wẽ zém na 'ri nho'õmo nhisi u, Raséza na 'ri nho'õmo nhisi 'ratamhã. \p \v 9 Tamemhã wa tô asimroi hâ ni. Dawasété parizém na 're ĩdasipo're pu'u za'ra mono zé bâtâ za'u si, te rowa'u'u wawẽ hã 're pusi, wahup sidâpâsi. Taha wa, â wa'wai baba, 're danomro mono õ di oto, rowa'u'u wawẽ nhimimnhasi te. Taha wa, Paru hã ma tô dama roti, ãne: \p \v 10 — Aibâ norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. Ãhãna â nhisi baba wasi'aba'réi wamhã, wama romnhimimnhasi za'ra di za. Uba'rene hã te za waré aiprub za'ra. Taha wa, ĩ're ĩromnhimi'wara hã te za rere'e, âi ba. Duré wa norĩ hã ãté wa za ai'utõrĩ ni. Ãne wa tô waihu'u. — Ãne te tãma nharĩ za'ra, Paru hã. \p \v 11 Tane nherẽ, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã Paruhu nhimirowasu'u hã te te sazei õ di. Uba'rene tede'wa norĩ mreme si ma tô saze, ĩ'mapraba'wai mreme zama. \v 12 Tame uba'rene nhimizahârizéb ãma, rowa'u'u wawẽ hã 're pusi mono ré, rowa'u'u na uba'rene hã nomro wẽ waihu'u õ di. Taha wa, da'ahâ na ma tô dasima wẽ za'ra ni, õ hawi dasi'aba'ré da, Cereta ãma Penisi na uba're nhimizahârizém nhisi u sihutu hâ, tame uba'rene hã nomro wẽ da, rowa'u'u wawẽ hã tamemhã te te 're rowapõrĩ mono õ wa. \s1  poré ãma rowa'u ĩsa'ẽne hã te te ĩrowapõrĩzé wasu'u \p \v 13 Tawamhã rowa'u ĩsyryre hã hâiwa'a're nhimi'e hawi ma tô watobro. Syry na ma tô rowapõ. Taha wa, ma tô ãma rosa'rata za'ra, te te sima ĩwẽ za'ra zéb uwaibaba si'aba'ré da, sihutu waré da newa. Uba're tétézé hã ma tô wazere za'ra, â 'rowi ĩsimi'wara hã. Tawamhã rowa'u'u na uba'rene hã ma tô waré wara, â zada'réi baba, Cereta na rob'ré za'iti nhisi zababa. \v 14 Tane nherẽ, zahadu wasina wapahâ za'ra õ ré, ma tô rowa'u'u za'ẽne hã awa'awi wei watẽme rowapõrĩ za'ra, rob'ré za'iti hawi. Rowa'u'u za'ẽne hã, Nodesiti na da te 're ĩsisi za'ra mono, bâtâ pusizém nhimire hawimhã 're pusi u'âsi mono wa. \v 15 Tawamhã â zada'réi baba awa'awi wara da, wa aré wa te si'oto pibu za'ra. Tane nherẽ, te wawi tiwara u'âsi za'ra. Taha wa, wa tô tãma 'marẽme za'ra ni, si'uihâ na wara da oto, rowa'u'u zarina. \v 16-17 Tawamhã Cazuda na rob'ré za'iti 'rare nhisi uwaibaba ma tô wara, rowa'u'u syry niwĩ. Tamomo wara ré, uba're 'rare hã ĩna're na wa te wasiwi ĩsi'u hã wa tô wasiwi wazere ni, â hawi, siprup tõ da. Pire uptabi nherẽ, ma tô uba're na romhuri'wa norĩ hã siwi sarõtõ, uba're ĩsa'ẽtẽ 're, te te siwi sẽrẽ da. Uba're za'ẽne hã ma tô duré te te siwi wasisi, wedenhorõ rutu na sipo'o tõ da. Ribiza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma â zaihâ uwaibaba supara uwa niwĩ, wara õ'umnhasite, ma tô ãma tihâtâ'â za'ra. Taha wa, ma tô zazahâi wawẽ hã ĩ'maprabazé hã siwi si'ra, tamomo wara tõ da. Tawamhã rowa'u'u wawẽ zababa ma tô uba'reneb za'ẽne hã wara. \v 18-19 Rowa'u'u za'ẽne hã pupu'u za'ẽtẽ di. Ropupu'u za'ẽtẽ uptabi di. Tawamhã wa'ãma awẽ wamhã, te te dama wede za'ra da, ãma ĩsihâiba waptob za'ra hã ma tô siwi sãmra na'rata za'ra, âi ba, rowa'u'u na uba'rene hã wapu na waré wara da oto. Ma duré ãma ti'awẽ, rowa'u'u za'ẽtẽ na hã. Tawamhã ĩ'mapraba'wa norĩ hã ma tô ĩpru hã uba're na romhurizé hã syry na siwi sãmra, âi ba. \p \v 20 Awẽ sidâpâsi te hâiwarutu u'âsi. Taha wa, bâdâ hã te te urĩrĩ õ di. Wasi zama te te urĩrĩ za'ra õ di. Rowa'u'u wawẽ si te zahadu nomro. Tã hã pĩni za'ẽtẽ di duré. Tawamhã wasisõ'reptu za'ra zéb zô, wa te rosa'rata za'ra õ di oto. Sô wanhimipari za'ra õ di oto. \p \v 21 Tawamhã wasaihuri ãna wahâimana za'ra ré, wa'ãma ropsi'utõrĩ za'ra wamhã, ma tô Paru hã hâiwi za, ĩwa'wab za'ra. Ãne te tãma rowasu'u za'ra: \p — Aibâ norĩ, ĩ̱wapari za'ra wa'aba. E marĩ da, ĩ̱mreme hã saze za'ra wa'aba õ di bété. Ĩ̱mreme hã saze za'ra wa'aba 'wa'âhã, aré Cereta hawimhã wawairébé õ di. Taha 'wa'âhã, aré wama rowẽ za'ra di, ãhãna hã. Aré ãma wasi'uba za'ra õ di. \v 22 Tane nherẽ, sada asib'ru za'ra wa'aba. Ni'wa hã dâ'â õ di za. Uba'renep si te za wawi aiprub za'ra. \v 23 Wa hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ, te tãma 're ĩromhuri u'âsi mono hã. Barana, hâiwa ãma tãma ĩromhuri'wa hã ma tô we ĩ̱tẽme wi. \v 24 Te ĩ̱ma tinha, ãne: “Paru, aipahi tõ. Tô sena Roma ãma apito Sézaha nho're te za asa, asi'uihâ na tãma asiwasu'u da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã aima ĩsõprubzéb zarina ma tô pisutu, aihĩni asiré ĩsi'aba'ré norĩ hã aiwi dâ'â za'ra tõ da.” Ãne ma tô ĩ̱ma tinha. \v 25 Taha wa, ãhãna aipahi za'ra wa'aba õ di za. Sada asib'ru za'ra wa'aba. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩ̱ma umnhasi uptabi di. Uburé te te ĩ̱ma ĩwaihu'u zarina, te za tô wama ãma uwaimrami za'ra. \v 26 Tazahã nimomo, rob'ré za'iti u uba'rene hã te za waré time, rowa'u hã. — Ãne ma tô Paru hã po're pu'u za'ra. \p \v 27 Tawamhã 14 na ma tô wa'ãma timara za'ra, rowa'u'u za'ẽne hã wawi nomro za'ra ré hã. Taha wa, te rowa'u'u na uba'rene hã zahadu waré si'ãsi za'ra siwa'ru, Mediteranizu na âporé nhisi wa'wai baba. Tawamhã mara wa'wa ma tô uba're na romhuri'wa norĩ hã waihu'u za'ra, â zada'ré u ĩropsi'utõrĩ na hã. \v 28 Taha wa, wedenhorõ na ẽtẽ nhi'õmore hã ma tô siwi time, âi ba, â 'reptõ zô te te siwi ãma pibu da. Tawamhã ma tô waihu'u za'ra, 36 na â 'rehâ pibuzé hã. Tawamhã syry na ãma ronomro pari, ma duré siwi pibu. 27 na â 'rehâ pibuzé hã oto. \v 29 Tawamhã uba'rene hã ẽtẽ wa'wai baba wara õ'umnhasite, te sima simimnhasi za'ra, ẽne hã te te prub õ'umnhasite. Taha wa, ma tô ĩna're hawi ĩtétézé hã maparane si'uiwa na siwi wabzu âi ba, simi'wara da, uba're hã wara tõ da. Tawamhã rowa'a zô te te rob'madâ'â za'ra. \v 30 Tawamhã uba're na romhuri'wa norĩ hã ma tô sisawi za'ra, uba'renem hawi siwaprosi wairébé da. Uba're 'rare hã ma tô sisada si'ra za'ra âi ba, uba'renep tétézé hã ĩwata ãma zama te te siwi wabzuri da newa. \v 31 Tane nherẽ, Paru hã ma tô da'wapéi'wa norĩ ma ãne hã waihu'u, ĩwada'uri'wa norĩ ma zama: \p — Õ norĩ hã wa'rata si'ubumroi õ wamhã, asisõ'reptui waihu'u za'ra wa'aba õ di za. — Ãne ma tô Paru hã tãma waihu'u za'ra. \p \v 32 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ hã ma tô wedenhorõ hã siwi sizâ, uba're 'rare nhi'õmozé hã. Baba na ma tô wawi tiwara za'ra, uba're 'rare hã. \p \v 33 Tawamhã hâiwaza wi, ma tô Paru hã tãma roti za'ra, tisa hã te te huri da oto, siptete za'ra hâ. Ãne te tãma roti za'ra: \p — Bâdâ hã 14 na ma tô ai'ãma ai'utõrĩ za'ra wa'wa, asaihuri aba ãna hã, rowa'u te te ĩsazârizéb zô asimipari za'ra wa'aba ré hã. \v 34 Ãhãna wa za aima roti za'ra wa'wa, asaihuri aba da oto, asiptete sina aihâimana za'ra wa'aba da. Ni'wa hã dâ'â õ uptabi di za. Aihĩni te za aihâiba ré ré aiwairébé 'wa. — Ãne te tãma roti za'ra, Paru hã. \p \v 35 Tawamhã mreme pari, ma tô ti'â, ĩ'u'ẽne hã. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ma tô mre danho'a, ĩsõprum na ãma wata da. Taha pari, ma tô ĩ'u'ẽne hã sima wẽ'ẽ, te te 'rẽne da. \v 36 Tawamhã aihĩni ma tô oto sada aptete za'ra ni. Taha wa, ma tô tisa hã tihu oto. \v 37 276 na wahâiba za'ra hã uba'reneb 'remhã. \v 38 Tawamhã wasaihuri pari, uburé amnho hã uba'reneb 're ĩsimi'wara hã ma tô oto siwi sa'wa âi ba, uba'rene hã wapu na waré wara da oto. \s1 Rob u aihĩni dahâiba ré ĩdawairébézé wasu'u \p \v 39 Tawamhã rowa'a pese wamhã, ro hã te te waihu'u za'ra õ di, uba're na romhuri'wa norĩ hã. Taré ma tô supara hã siwi tisã, ẽtẽ 'rãihâ papara ĩnomro hã, â zaihâ na. Tawamhã ma tô ãma siwada'uri za'ra, rowa'u'u na uba'rene hã tame te te siwi hiri da. \v 40 Tawamhã uba're tétézé hã â 'rowi ĩsimi'wara hã ma tô siwi sihâri za'ra, ĩsa'u 're simi'wara mono da oto, â 'rowi. Uba're wabzurizé hã ma tô siwi wasihu, te te siwi pi'ra da. Uba're wata ãma ma tô zazahâi wa'õno hã siwi sasõ, rowa'u hã te te ãma saprõni da, supara u. Tawamhã â zaihâ u te oto waré wara, uba'rene hã. \v 41 Tazahã sitẽme â wara sitob u ma tô uba're hã ãzé, supara ahâ u, â 'rowi 're ĩnomro mono u. Taha wa, supara hã ma tô ĩwada hã ti'â. Rési waihu'u õ di oto, uba'rene hã. Tawamhã, â sisasisi za'ẽtẽ wamhã, te te nasi ĩwabzuri na ma tô na'rehaipo'o. \p \v 42 Tawamhã da'wapéi'wa norĩ hã te ãma siwada'uri za'ra, ĩpawasisi ré norĩ ãma, te te siwi simro da, tiwi zâribi za'ra wa, tiwi simani za'ra õ'umnhasite. \v 43 Tane nherẽ, ĩwada'uri'wa hã te ãma pa'uwati za'ra, Paru te te sõ'reptu da, te te sima wẽ wa. Tawamhã te tãma rob'ru za'ra, ĩzâribi waihu'u pese norĩ hã âi ba rere'e da, zâribi uimrehẽne za'ra da, rob u, \v 44 duré ni'wam norĩ hã, ĩzâribi waihu'u'õ norĩ hã wede hâpâ na duré uba're ĩsiprum na te te tété za'ra mono sina ĩsarina zâribi za'ra da. Tawamhã aihĩni ma tô rob u wairé. Ni'wa hã dâ'â õ di. Ni'wa hã u'a õ di duré. Rowẽ na ma wairé. \c 28 \s1 Maruta ãma Paru norĩ ĩsi'ubumrozé wasu'u \p \v 1 Tawamhã rob u wawairébé wẽ wamhã, wa tô rowaihu'u za'ra ni oto. Maruta na rob'ré za'iti nhisi u wa tô wawairébé ni, rowẽ na. \v 2 Tame 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã ma tô siwi wawaibui wẽ. Tã hã wawi ta'a za'ra wa, duré rowahâ zé wa, ma tô uzâ hã wama ro'o za'ra, wahâi'ro za'ra da. Taha wa, ma tô wama tirowẽ za'ra oto. \v 3 Tawamhã Paru hã ma tô mi hã waibu, unhama nhisiwi te te sa'ra da. Te te sa'ra wamhã, wahi hã ma tô mimi hawi watobro. Watobro wamhã, ma ĩsib'rata wi tisa, unhama wa'ro zé te. Ĩsib'rata na te ãma 're sipra. \v 4 Tawamhã tame 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã, Paruhu nhib'rata na wahi hã te te sãmri za'ra wamhã, te sima rowasu'u za'ra, ãne: \p — Õhõta aibâ hã wahi ma te tisa, ĩsib'rata wi. Te za oto dârâ. Ãté tô dapãrĩ'wa. Taha wa, â hawi sisõ'reptu nherẽ, te za ãté tô dârâ. — Ãne te sima rowasu'u za'ra. \p \v 5 Tane nherẽ, Paru hã ma tô wahi ré 're sib'ratai wẽrẽ. 'Re sib'ratai wẽrẽ mono wamhã, unhama wa'wa ma waptãrã, wahi hã. Ãma sépu'u õ di. \v 6 Te ãma rosa'rata wasété za'ra, ãté sib'rata dupto da newa, ãté dâ'â sirõmo da newa, õne haré. Tane nherẽ, te te siwi 'madâ'â hâ nherẽ, marĩ hã ãma hâimana õ di. Rowẽ na te tihâiba, Paru hã. Tawamhã Paru hã dapãrĩ'wa na ãma ĩsimirosa'rata za'ra zé hã ma tô rẽme za'ra. Taha wa, te ãne sima wasu'u za'ra oto: \p — Ta hã ĩhâiba'õ, ĩwaihu'upe. — Ãne te sima rowasu'u za'ra. \p \v 7 Taha 'rata te Pubiri'u na 're hâimana, rob'ré za'iti ãma danhib'apito hã. Ĩsipti'a hã romhuture di. Ta hã ma tô wawaibui wẽ, ĩ'rata wasi'ubumro da a'â, ĩsõrõwa ãma. Tawamhã bâdâ si'ubdatõ ma tô wa'ãma ne, tame wasi'ubumroi ré hã. \v 8 Ĩmama hã hâzé ré te nomro, waptâ. Wa'ro za'ẽtẽ di, ĩsãnapru zama. Tawamhã Paru hã ma tô ĩtẽme ãzé, te te sabu da. 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, ma tô ãma mre. Ãma mreme pari, ma tô tinhib'rada hã ãma tino. Taha wa, ma tô séptârâ. \v 9 Taha parimhã, uburé ĩhâzé ré norĩ hã ma tô Paruhu tẽme we si'ré. Tawamhã ma tô uburé apese. \v 10 Ãne hã Paru te te apese pari, ma tô wama tinhoprub za'ra, marĩ ahâ na. Tame wasi'ubumroi ré, a'amo si'ubdatõ ma tô wa'ãma ai'utõ, rob'ré za'iti ãma hã. Tawamhã, wasi'aba'ré da wamhã, ma tô wasazéb da hã te te wama sé, uba'reneb 're. \s1 Roma u ĩwasihutuzé wasu'u \p \v 11 Tawamhã tame a'amo si'ubdatõ wa'ãma si'utõrĩ pari, wa tô uba'reneb 're asisi ni oto, ta hawi ãma wasi'aba'ré da. Ĩhâiba'õ si'ubza na uba're nhisi hã. Aresãdiriza hawi ma tô wei mazazâ, rob'ré za'iti u, tame nomro da a'â, rowa'u'u wahâ 're sa'wari mono ré. \v 12 Tawamhã Siracusa na 'ri nho'õmo nhisi u wa tô aihutu uimrehẽne ni. Tame wasi'ubumroi ré, bâdâ si'ubdatõ ma wa'ãma ne. \v 13 Ta hawi, ma tô waré si'ãsi rowa'u'u na uba'rene hã, rowa'u'u wa'rãmi. Tawamhã Rezi'u na 'ri nho'õmo nhisi u, wa tô aihutu ni. Awẽpsi, rowa'u ma tô we rowapõ, hâiwa'a're nhimi'e hawi, wasi'aba'rézéb zarina. Tawamhã bâdâ maparane wa'ãma ne parip si, wa tô duré aihutu ni, Pozu'ori na 'ri nho'õmo nhisi u. Tame uba'rene hã wa tô rẽme za'ra ni. \v 14 Tame wa tô sõpẽtẽ za'ra ni, ĩsazei'wa norĩ hã. Ma tô wahâiba waptẽrẽ za'ra, misi romhuri na ĩ'rata wahâimana za'ra da a'â. Taha parip si, wa tô Roma na 'ri nho'õmo nhisi u ai'aba'ré ni, wapara na. \v 15 Tawamhã ĩsazei'wa norĩ hã, Roma ãma 're ĩsi'ubumroi mono norĩ hã ma tô wawasu'u hã wapari za'ra. Taha wa, Apizu ãma rowedezém na 'ri wa'õtõ nhisi u wasihutu wamhã, Roma hawi ĩsazei'wa norĩ me wa tô wasi'uzusi za'ra ni. Duré, Si'ubdatõ Daza'warizém na 'ri wa'õtõ nhisi u wasihutu wamhã, ĩsazei'wa hâiba amo norĩ hã ma tô duré ĩsa'u hã wa'uzusi za'ra, Roma hawi. Tawamhã Paru hã te te dazabui wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma te tiwata, ĩsõprum na. Ma tô duré tãma rowẽ watobro. \s1 Paru hã, Roma ãma oto 're ĩsãmra mono zé wasu'u \p \v 16 Tawamhã Roma u wasihutu wamhã, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã ma tô Paruhu ma pisutu, hâiba pisutu 're hâimana mono da, danhorõwa ãma. Da'wapéi'wa si te za ĩ'rata 're hâimana, te te 're 'madâ'â mono da. \p \v 17 Tawamhã bâdâ si'ubdatõ ãma ne pari, ma tô dazô hâ Paru hã, zudezu norĩ ma ĩpire norĩ zô, ĩtẽme si'rã'õtõ da. Ĩtẽme si'rã'õtõ wamhã, te tãma nharĩ za'ra: \p — Wasiré Izarazéhé nhihudu norĩ, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba za. Wasiré norĩ ma, ĩ̱wasédé hã te 'manharĩ õ nherẽ, duré wahi'rata norĩ nhimiroti zarina 're ĩwahâimana za'ra mono zéb ãma ĩ̱sipai õ nherẽ, ma tô Zeruzarẽ ãma siwi ĩ̱'â, wasiré norĩ hã. Romanu norĩ ma, ma tô ĩ̱nhomri za'ra. \v 18 Tawamhã romanu norĩ hã ĩ̱wasété zô ma tô siwi ĩ̱zadanha. Tane nherẽ, ĩ̱wasédé hã te te ĩ̱'ãma sãmri za'ra õ di, da te dasiwi ĩ̱wĩrĩzéb da hã. Taha wa, dazazém hawi te te ĩ̱wazere za'ra da, te sima ĩ̱'ru za'ra. \v 19 Tane nherẽ, zudezu norĩ hã ĩ̱watobro tõ da, ma tô siwi ĩ̱wẽ'õ. Taha wa, wa tô rowaptẽ, we ĩ̱morĩ da, apito Sézaha nho're ĩ̱zab da, tãma ĩ̱siwasu'u da. Tane nherẽ, apito Sézaha ma, ĩ̱siré norĩ wasété na te ĩnharĩ da hã, we ĩ̱morĩ õ di. \v 20 Taha wa, wa tô asô ĩ̱hârâ za'ra wa'wa, te asabu za'ra wa'aba da, aima ĩ̱siwasu'u za'ra wa'aba da. Izarazéhé nhihudu norĩ hã sô ĩsimipari za'ra ãma te sasõmri wa, wa ĩ̱pawasisi ré 're ĩ̱nhamra. — Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra. \p \v 21 Tawamhã te asa tãma nharĩ za'ra, Paruhu ma: \p — Zudeza hawi rob'ui'éré na aiwasu'u hã da te wei watẽme 'mai'ãwisi za'ra õ di. Duré wasiré norĩ hã we watẽme nasi sihutu nherẽ, aiwasu'u wasédé hã we te te 'mai'ãwisi õ di. \v 22 Tane nherẽ, wa tô wasima aiwẽ za'ra ni, asimirosa'rada hã wa te wapari za'ra da, duré wa te waihu'u za'ra da. A hã dasima ĩdasipo'ozép tém niwĩ, te 're aihâimana mo. Ta niwĩ 're ĩdahâimana za'ra mono hã, te ĩwasété na da te dasima 're rowasu'u za'ra, daro mono bâ. Ãne hã wa te waihu'u za'ra wa, wa tô wasima aiwẽ za'ra ni, wa te aiwapari za'ra da. — Ãne te asa tãma nharĩ za'ra. \p \v 23 Tawamhã ma tô sima pisutu za'ra, nimahã bâtâ na ĩtẽme dasi'rã'õtõ da. Taha wa, ma tô da'ahâ na ĩtẽme tasi'rã'õtõ ni, Paru hã ĩsãmrazéb u hã. Bâtâ bâ ma tô dama romhu, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na. Mozésihi nhimi'ui'éré zarina, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa norĩ nhimi'ui'éré 'rata zarina, ma tô tãma ãma rowasu'u pese za'ra, Zezusi hã Danho'reptui'wa da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisutu na da te saze za'ra da. \v 24 Tawamhã, ĩmreme da te wapari za'ra wamhã, ni'wam norĩ hã ma tô saze za'ra. Aimawi norĩ hã te te ãma saze za'ra õ di. \v 25 Tawamhã tiwi si'aba'réi õ ré, ma tô Paru hã duré tãma nharĩ za'ra: \p — Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã ma tô tizadawa wasu'u'wai ma waihu'u, Iza'izaha ma, aihi'rata norĩ ma, te te sadawa wasu'u za'ra da. \v 26 Ãne ma tô Iza'izaha ma waihu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã: \q1 “Aimorĩ oto, asiré norĩ tẽme, tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra da. Ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra: ‘Ĩ̱nhimiroti hã aipo're na 're wapari u'âsi za'ra wa'aba mono nherẽ, taré te za 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, ãma 're waihu'u za'ra wa'aba mono ãna. Duré ĩ̱nhimiromhuri hã atõmo na 're 'madâ'â u'âsi za'ra wa'aba mono nherẽ, taré te za 're ĩ'madâ'â za'ra wa'aba mo, ãma 're waihu'u za'ra wa'aba mono ãna.’ Ãne te za tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra. \q1 \v 27 E marĩ wa, te za ãne hã tãma ĩ̱zadawa wasu'u za'ra. Ta norĩ hã tipẽ'ẽ 're, te te 're ĩrosa'rata za'ra mono zé hã te sitom haré ĩré 're hâimana u'âsi za'ra, te te ĩ̱'ãma 're rosa'rata wẽ za'ra mono õ wa. Po're sitom haré, te duré 're hâimana za'ra, ĩ̱nhimiroti hã te te 're wapari ze za'ra mono õ wa. Duré tõmo sitom haré te 're hâimana za'ra, ĩ̱nhimiromhuri hã tãma 'madâ'â ze za'ra õ wa. \q1 Ãnei õ 'wa'âhã, te aré ĩ̱nhimiromhuri hã te te 're 'madâ'â ze za'ra, titõmo na. Te aré duré te te 're wapari ze za'ra, ĩ̱nhimiroti hã. Te aré duré te te 're ĩ̱waihu'u pese za'ra, tipẽ'ẽ 're, te te ĩ̱'ãma 're rosa'rata wẽ za'ra mono wa. Taha zarina si, te aré duré ĩ̱tẽme 're sipizari za'ra, tiwasété wi hã. Tawamhã dahâzé wa, da te 're ĩdapese za'ra mono ne, wa aré ĩwasédé hã te tãma 're apari, te ãma 're ab'madâ'â tõ mono da oto.” \m Ãne ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani hã Iza'izaha ma waihu'u, sena na, ĩsiré zudezu norĩ ãma hã. — Ãne ma tô Paru hã tãma rowasu'u za'ra, zudezu norĩ ma. \p \v 28 Tawamhã Paru te duré tãma rowasu'u za'ra: \p — Taha wa, ma'ãpé waihu'u pese za'ra wa'aba. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za oto zudezu'õ norĩ ma waihu'u, tinhiminho'reptuzé wasu'u hã. Ta norĩ hã te za oto te te 're wapari za'ra. — Ãne ma tô Paru hã timreme hã tãma 'rãsutu za'ra. \p \v 29 Tawamhã ãne na te te tãma rowasu'u za'ra pari, zudezu norĩ hã ma wairé, si'aba'ré da oto. Tawamhã si'aba'ré sina, ma tô Paruhu mreme na sa'ẽtẽ sisada'rãmi za'ra. \p \v 30 Tawamhã maparane ma tô ãma tiwahu, Paruhu ãma, danhorõwa hã taré te te sima ĩwa'âbâ mono zéb 'remhã. Tame, da'ahâ na ma tô ĩtẽme 're dasihutu. Dasihutu sidâpâsi, ma tô te te 're da'awaibui wẽ, ĩtẽme 're danhisisi mono da. \v 31 Pahi ãna, duré da te tiwi 're sadawa uwati za'ra mono ãna, ma tô te te dama 're rowasu'u, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zé wasu'u na hã, duré Wanhib'apito Zezu Cristuhu wasu'u na zama.