\id PHP - Wuvulu NT, James & Lois Hafford, 29-Nov-2004 \h Philippians \toc1 PHILIPPIANS \toc2 Philippians \mt1 PHILIPPIANS \is1 Warefa'aia \ip Feni ne'iaa Paul fi dinaa a'a fei rawarawa losuu fei fa'asi'anana i Philippi. Eni i ne'inaa feni, ne'iana ei hia yei humuu bobo'aia uaa ina guainia ba hefi'a rona feroinaa fei sifisifi feroia laloo fei losuu i Philippi. \ip Fei pa'afii fei ne'iana ba i ware ‘ta’ a'a ei losuia i Philippi wagii ei fanaa ro'ou ba haduhaduna ei i gutafafelo i bobo'aia ma ba ana i farawaninaa naranaraa ro'ou ba ronei laugu'ai ma o'ugi ua wagii ei awataa rona pa'i. \ip Ana fi fanonominaa ro'ou ba fei fihupi'iaa ro'ou a'a Christ, hepalo fanaa mei Haidaa fei rawani'ana, fei ro'aa tonia wagii fei narafawe'ia ma abaa fei neneraa ro'ou fei mau bigi'aa ei Jew wagii fei law. \ip Feni ne'ia fi wareaa fei ni'eni'ea, laugu'a, fihupi'ia ma ofasisia wagii ei narafawe'ia ma fei gutanaa ro'ou. Ana fi fama'aiaa fei haguaa Paul fei losuu i Philippi. \c 1 \p \v 1 Haigua Paul ma Timothy, nafii Christ Jesus. \b \p Ma feni ne'iaa haigua i dinaa a'a minaa ei apunaiaa mei Haidaa, ei rona oafipui a'a Christ Jesus yei Philippi mawe ei bauaniaa losuu\f + \fr 1:1 \ft \+bd 1:1\+bd* Hepalo warea English ba \+it bishop\+it* (bauaniaa losuu)\f* ma ei paniaa panii ro'ou: \b \p \v 2 Fei rawani'a ma gutafarawania i dinaa a'a hamu'ou noranarai a'a mei Haidaa, mei Amaa o'ou ma mei Fasu, Jesus Christ. \s1 Fei Warea ‘ta’ ma fei Lafulafua \p \v 3 Una ware ‘ta’ a'a mei Haidaa, ranimai, ena una'o narapa'aa hamu'ou. \v 4 A'a minaa ei lafulafuau minaa hamu'ou, una'aida lafulafu fininaa ni'eni'ea, \v 5 uaa hamona harefipui a'au fei rawani'a warea a'a fei rawarawa arewaa nopa'amii wagieni \v 6 ma una o'ugaa fei ba mei i fa'asi'anaa fei rawani'a bigi'a i a'a hamu'ou, i bigifapedugaa fei bigi'a nopa'aloo fei arewaa Christ Jesus. \p \v 7 Ina wanewane ba una nara ale'ei a'a hamu'ou, uaa minaa hamu'ou i naranarau; uaa nabaa una bobo'ai, o una wareaa pepei ba fa'ua fei rawani'a warea, minaa hamu'ou, hamona tofipui a'au fei rawani'aa mei Haidaa. \v 8 Mei Haidaa i u neneu a'a fei ba yau, napa'aa nunuminaa minaa hamu'ou wagii fei ha'eiaa Christ Jesus. \p \v 9 Ma feni lafulafuau sifeni: ba fei haguaa hamu'ou nei nogipelao fininaa fei apa'a ma nei lamalamai ei naranaraa hamu'ou ma hamo'aa fanunupa'aa ei na walalo \v 10 ba hamo'aa fanunu'apa'aa ei naminapa'aa rawani ma hamo'aa fafa'arai ma lomi hepalo tataa hamu'ou nopa'aloo fei arewaa Christ \v 11 ba nei pepesu fei fuaa fei wanewanea, fei noranarai a'a Jesus Christ—ba nei fabauaninaa fei haraa mei Haidaa ma fei udugiana. \s1 Fei Bobo'aiaa Paul na Fatalainaa fei Rawani'a Warea \p \v 12 Nunumiau ena lofuu ba hamonei aida ba ei na bapa'au, napa'aa fatalainaa fei rawani'a warea. \v 13 Ma a'a fei, inawe arewa a'a minaa ei oanananaa fei humuu mei hapara\f + \fr 1:13 \ft \+bd 1:13\+bd* O, \+it a'a minaa fei humuu mei hapara\+it*\f* mawe minaa ei rama'a ba yau, na bobo'ai hamatee Christ. \v 14 Wagii fei bobo'aiau, watauda ei lofu a'a mei Fasu, na rawanidiai naranaraa ro'ou ba ro'aa u'ufawe'i ma laugu'ua a'a fei rawani'a wareaa mei Haidaa. \p \v 15 Pa'aa fa'ua ba hefi'a, rona u'ugaa Christ a'a fei wawa'aia poa ma fei ba minaa ro'ou ua, ma'uaa hefi'a, a'a fei rawani'a maumau. \v 16 Ei i rawani maumau ro'ou, rona bigi fininaa fei hagua ma rona aida ba yau yeni uaa una u nenee fei rawani'a warea. \v 17 Ei abaa pa'aa naranaraa ro'ou, rona u'ugaa Christ a'a fei wawa'aia poa ma nara ba ro'aa fahafeloau e'eni a'a feni bobo'aiau.\f + \fr 1:17 \ft \+bd 1:16,17\+bd* Hefi'a ne'ia na filoginaa vv. 16 ma 17.\f* \v 18 Ma'uaa lomi manumanu, na? Sifeni, feni baua manumanu ba wawa'aia poa, o lo'e, si'ei ba ona u'ugaa Christ. Ma a'a fei, una ni'eni'e. \p Hi'i, ma amina ni'eni'e'ualao, \v 19 uaa una aida ba wagii ei lafulafuaa hamu'odu ma fei hadumaa fei Spiritii Jesus Christ, tamanu na nomai a'au iwe alarau.\f + \fr 1:19 \ft \+bd 1:19\+bd* O, \+it fatela'anau\+it*\f* \v 20 Unamina refurefu ma na o'onai unuu ba lomi a mamafa ma unei laugu'ai ba e'eni ana ale'ei ranimai unei uduginaa Christ a'a fei hudi unuu nabaa una werawera, o una ma'e. \v 21 Uaa, a'au, fei una werawera, manumanuu Christ ma nabaa a ma'e, una mua wagina. \v 22 Nabaa a gutadilao a'a fei hudi unuu, i watauadilao fuaa ei bigi'au. Ma'uaa afaia guapaloei? Lomi na aida! \v 23 Ina hamamaguaa fei naranarau a'a guapaloeni: nunuminau ba a aunu ma oafipui a'a Christ, fei namina pafeai laraa fei ba a gutalao, \v 24 ma'uaa i farawaninaa hamu'ou nabaa yau ana a'a feni hubeu. \v 25 Si'ei ba unapa'aa aida fei, una aidadii ba yau, a oa ma a gutafipuilao a'a minaa hamu'ou ba hamonei bigipa'ilao ma ni'eni'e a'a fei narafawe'ia. \v 26 Ma a'a feni oanau a'a hamu'ou, fei ni'eni'eaa hamu'ou a'a Christ Jesus, inei bauanai apoidiai. \p \v 27 Ma tamanu na nomai, ei maumau hamu'ou nei wanewaneinaa fei rawani'a wareaa Christ. Ma nabaa a nomai ma'a hamu'ou, o na gutafaraua ma guai'uaia ba hamona batanai, una aida ba hamona ufawe'i a'a hepalo ua spiriti ma bigibigi ale'ei hemea ua rama'a wagii fei narafawe'iaa fei rawani'a warea \v 28 ma pa'aa lomi hamona ma'au a'a ei ro'aa fadugeaa hamu'ou. Fei, ale'ei hepalo lala a'a ro'ou ba rowe fagiana, ma'uaa hamu'ou, hamowe tela—ma fei, bigi'aa mei Haidaa. \v 29 Uaa a'a Christ, ina fifaninia a'a hamu'ou ba abaa uniaa fei ba hamonei narafawe'i ua a'ana, ma'uaa ana hamonei to fi'ia a'ana \v 30 hamatee e'eni, hamonawe tonaa fei awataa, fei hamona fanunupa'ia ba unado'o tonia, fei hamo'ei guainia ba ana i a'au e'eni. \c 2 \s1 Neneraa fei Mau Fapududuaa Christ \p \v 1 Nabaa na fa'unuwenuweaa naranaraa hamu'ou fei fihupi'iau hamu'ou a'a Christ, o na farawaninaa hamu'ou fei haguana, o hamo'aa guta farawani a'a fei Spiriti, o na famagigiaa naranaraa hamu'ou, o na fafaloloa'inaa hamu'ou, \v 2 te, hamonei fa'a'apoidinaa fei ni'eni'eau wagii fei ba hamo'aa pa'i hepalo ua naranara ma hepalo ua hagua ma hepalo ua spiriti ma hepalo ua nunumia. \v 3 Apuna bigi'aa hepalo manumanu a'a ei mau wawa'aia poa, o ei mau mamagugua lomi pa'afina, ma'uaa a'a fei mau pududua hamonei nara ba hefi'adiai, rona pafeai a'a hamu'ou. \v 4 Hememea hamu'ou nei'aa naranara'uaiaa ei nunumiana, ma'uaa ana inei naranaraia ei nunumiaa hefi'adiai. \p \v 5 Ei mau naranaraa hamu'ou nei fimina'ei a'a fei mau naranaraa Christ Jesus: \q1 \v 6 Mei anaia\f + \fr 2:6 \ft \+bd 2:6\+bd* O, \+it maumauna\+it*\f* pa'aa Haidaa, \q2 ma'uaa lomi ina nara ba fei ba ana hia Haidaa, manumanu ba i urofia, \q1 \v 7 ma'uaa ina fa'upuaa anaia, \q2 ba i tonaa fei maumau ei nafi, \q2 ma na toro ale'ei hemea rama'a ua. \q1 \v 8 Ma fei mau fafanunuana ale'ei hemea rama'a, \q2 ma na fafafaunaa hia pu \q2 ma na ugainaa fei ma'eana pafoo fei hawafolo! \q1 \v 9 Si'ei, mei Haidaa na poronaa hia a'a fei na pafeai \q2 ma fania fei hara, fei na pafeainaa minaa ei hara, \q1 \v 10 ba a'a fei haraa Jesus minaa ei du'u nei fafefe, \q2 yei pafea ma yeni malagufu ma i haroo malagufu, \q1 \v 11 ma minaa ei rama'a, rowe ware ba Jesus Christ, hia Fasu, \q2 ba i fani hawera a'a mei Haidaa, mei hia Ama. \s1 We'a Ale'ei ei Pi'u \p \v 12 Si'ei, ena pa'aa rawani'a tafiu, hamatee hamona'aida guaiawarea—abaa uniaa fei ba una guta a'a hamu'ou, ma'uaa fei guaiaa hamu'ou warea na muadiai ena lomi yau yena. Hee, hamonei filogima'aiaa fei tela'ana hamu'ou fininaa ma'aua ma funufunuaa unu, uaa \v 13 Mei Haidaa, hia mei fi bigi laloo iaa hamu'ou ba hamonei pa'i rawani'a naranara ba hamo'aa bigi'aa ei rawani'a nunumiana. \p \v 14 A'a minaa ei bigi'aa hamu'ou, apuna ware watauda ma fiharei \v 15 ba nemea lomi i guguinaa unuu hamu'ou hafelo'a ma ba hamu'ou ale'ei fafa'araia na'uu mei Haidaa ma lomi tataa hamu'ou a'a e'ei rama'a hafelo, e'ei na loloa naranaraa ro'ou a'a feni au feni ma dupuaa e'ei, hamona we'a ale'ei ei pi'u haroo pafea \v 16 ei hamo'ei arereinaa\f + \fr 2:16 \ft \+bd 2:16\+bd* O, \+it panarofaa\+it*\f* fei warea, fei i fani harenua—ba u'a warefa'agu a'a fei arewaa Christ ba fei ponau ma fei bigi'au na pa'i hanuna. \v 17 Rona igiau ale'ei numa apunaia pafoo fei fana ma pafoo fei bigi'a wagii ei narafawe'iaa hamu'ou. Ma unaminapa'aa ni'eni'efipui a'a minaa hamu'ou. \v 18 Si'ei, hamu'ou anaa, hamonei ni'eni'e ma unuwenuwefipui a'au. \s1 Timothy ma Epaphroditus \p \v 19 Ina o'onai unuu a'a mei Fasu Jesus ba lomi i madii ma a aloawii Timothy a'a hamu'ou ba ana awe ni'eni'e ena una guainaa u'ugaa hamu'ou. \v 20 Lomi hemeadiai i a'au ba na narapa'aa hamu'ou. \v 21 Uaa watauda rama'a, rona fafanunu'uaiaa ei nunumiaa ro'ou ma abaa ei nunumiaa Jesus Christ. \v 22 Ma'uaa hamona aida ba Timothy na fama'adigaa hamu'ou ba hia na rawani, uaa ana ale'ei hemea na'u a'a mei amana, ina bigifipui a'au a'a fei bigi'aa fei rawani'a warea. \v 23 Si'ei, na o'onai unuu ba a aloiawau ena na fanunuia ba yau batanai. \v 24 Ma na pa'i o'ugau a'a mei Fasu ba lomi i madii ma ana a nomai. \p \v 25 Ma'uaa una nara ba unei alohadiwe'inawii a'a hamu'ou Epaphroditus, mei lofuu, mei i bigifipui a'au ale'ei fo'aa, mei talaitonaa wareaa hamu'ou, mei hamona aloiamai ba nei roinau. \v 26 Uaa inapa'aa naranaraiaa minaa hamu'ou ma faloloa'i uaa hamona guainia ba hia na funu. \v 27 Pa'aa fa'ua ba inado'o funu ma anaa i ma'e. Ma'uaa mei Haidaa na faloloa'inaa minaa haigua, abaa unaia, si'ei ba fei faloloa'ia nei'amina fua'onau. \v 28 Si'ei, unamina ni'e ba a aloiawau ba ena hamona fanunudinia hamo'aa ni'eni'e ma lomi a minaa naranara watauda. \v 29 Taufagutania a'a fei maumau mei Fasu fininaa baua ni'eni'ea ma fani honua a'a ei rama'a ale'ei hia, \v 30 uaa anaa i ma'e a'a fei bigi'aa Christ ale'ei ba ina nigoaa ei manumanu na famama'au ei ba i bigihadumau a'a tamanu lomi ba hamo'aa bigipa'ia a'au. \c 3 \s1 Apuna O'ugaa ei Raraa Unuu Hamu'ou \p \v 1 Si'ei, ena lofuu, hamonei ni'eni'e a'a mei Fasu! Lomi manumanu a'au ba na ne'idinaa ana ei manumanu ei a'a hamu'ou ma fei, ale'ei a'awei hamu'ou. \p \v 2 Oma'aa hamu'ou a'a ena ponoto, ena rama'a bigi'aa hafelo'a, ena rona moro'aa hudi unu. \v 3 Uaa fei pa'aa moro'aa hudii wawanei sifei ba o'ou eni na losui a'a fei Spiritii mei Haidaa, na uduginaa Christ Jesus ma lomi ona o'ugaa raraa unuu o'ou— \v 4 ma'uaa, nabaa una nunumai, na pa'i pa'afina a'au ba a o'ugaa raraa unuu. \p Nabaa nemeadiai na nara ba na pa'i pa'afina ba i o'ugaa raraa ununa, yau na muainia: \v 5 Na moro hudii wawaneiu i laloo fei fafainaroaa arewaa, yau hemea rama'aa Israel, yau pai Benjamin, hemea pa'aa Hebrew; ma i a'a fei law, yau Pharisee; \v 6 a'a fei patarefurefua, una haperaraiaa ei losuia; a'a fei wanewaneaa fei law, lomi hepalo tatau. \p \v 7 Ma'uaa wagii ei unado'o to fararawaniu, e'eni una nara ba lomi awataa ro'ou laraa Christ. \v 8 Hepalodiai, una nara ba minaa ei manumanu, manumanuu pa'aia laraa fei rawani'a, fei napa'aa mua ba unei apa'ifarawa-ninaa Christ Jesus, mei Fasuu, mei una fapa'ainaa minaa ei manumanu uaa hia. Una nara ba ei manumanu ei, ale'ei meme laraa fei ba unei tonaa Christ \v 9 ma oafipui a'ana. Ma lomi ba a tonaa fei wanewanea ana yau, fei i nomai a'a fei law, ma'uaa fei i nofipuimai wagii fei narafawe'ia a'a Christ—fei wanewanea noranamai a'a mei Haidaa, fei ba otonia a'a fei narafawe'ia. \v 10 Yau ba a minaa apa'aa Christ ma fei faufau fei asi'anana ma porofipui a'ana ei fi'ina ba unei ale'ei hia a'a fei ma'eana \v 11 ma ba unei tonaa fei asi'ana a'a ei ma'ea. \s1 Fasi'ia Nopa'aloo fei Ude Nunumiamu \p \v 12 A'a ba una todigaa ei manumanu ei, o ba una fafa'araidii, ma'uaa ufimina ofasiwaiwai ba a panarofaa fei na panaronaa yau wagina Christ Jesus. \v 13 Ena lofuu, lomi una nara ba una panarodigia. Ma'uaa hepalo ua manumanu ba unei bigi'ia sifeni: Unei madi'inaa ei na ude i mugiu ma roaipanarofaa fei i ude i ma'au. \v 14 Una didigiwai'ualao wagii fei nunumiau ba a muai tonaa fei pono'a, fei i haronaa yau pafea mei Haidaa uaa Christ Jesus. \p \v 15 Minaa o'ou eni na a'u, nei pa'i fei naranara ale'ei. Ma nabaa fei naranaraa hamu'ou na u'ugai a'a hepalo manumanu, fena, ana mei Haidaa iwe fa'arewaia a'a hamu'ou. \v 16 Ma'uaa ei mau gutanaa o'ou nei fibo'ii wagii ei ona todigia. \p \v 17 Ena lofuu, hamonei nofipuimai a'a ei rona neneraa fei maumauu ma narama'aiaa fei mau gutanaa ei rona neneraa fei maumau hai'ouna fanidigaa hamu'ou. \v 18 Uaa ana ale'ei una'aida warefanaa hamu'ou mina, e'eni a warediai fininaa ranuu pudau ba watauda, rona guta ale'ei bidibidii unuu fei hawafoloo Christ. \v 19 Fei ba ro dinaa wagina, ma'ea. Fei pahanaa ro'ou, haidaniaa ro'ou ma ei manumanu mamafaa, rona mamagugu ua wagina. Ei naranaraa ro'ou na ude wagii ei manumanuu feni malagufu. \v 20 Ma'uaa fei pa'aa gufuu o'ou, i pafea. Ma eni, ona refu ma guta'oma'aiaa mei Fatela'ana noramiana yei, mei Fasu, Jesus Christ, \v 21 mei wagii fei faufau, fei i augaa minaa ei manumanu haroo panina, iwe filoginaa ei hafelo'aa hubee o'ou ba ronei ale'ei fei hubena, fei na pa'i hawera. \c 4 \p \v 1 Si'ei, ena lofuu, hamu'ou ena una haguaa hamu'ou ma naranaraiaa hamu'ou, hamona fani'eni'eau ma hamu'ou ale'ei pono'au. Ana ale'ei, hamonei ofafaufau a'a mei Fasu, ena pa'aa tafiu! \s1 Fafiwanewanei \p \v 2 U'ei ware'ai'ai a'a Euodia ma Syntyche ba lagunei famamonaa hepalo ua naranara a'a mei Fasu. \v 3 Hi'i, ma a i'iginio, mena pa'aa fa'ua tafiu,\f + \fr 4:3 \ft \+bd 4:3\+bd* O, \+it pa'aa fa'ua Syzygus\+it*\f* mena ona hupi'ai a'a fei bigi'a, hadumaa laguei pifine laguei, laguna fasifipui a'au uaa fei rawani'a warea mawe Clement ma minaa ei rafirafiu wagii fei bigi'a, ei na pana haraa ro'ou laloo fei bu'uu harenua. \p \v 4 Ni'eni'e a'a mei Fasu ranimai. A waredinia: Ni'eni'e! \v 5 Fei madumuaa hamu'odu, minaa ei, ronei fanunu'apa'ia. Mei Fasu na rafi'i. \v 6 Apuna naranara watauda a'a hepalo manumanu, ma'uaa, wagii minaa ei manumanu, hamonei lafulafu ma i'igai fininaa warea ‘ta’ ma fanaa ei i'igaiaa hamu'ou a'a mei Haidaa. \v 7 Ma fei gutafarawaniaa mei Haidaa, fei na pafeainaa minaa ei apa'aa o'ou, iwe wagi'inaa laloo iaa hamu'ou mawe ei naranaraa hamu'ou a'a Christ Jesus. \p \v 8 Fapopo'ii wareau, ena lofuu, tamanu na fa'uai, o na honua, o wanewane, o fafa'arai, o fananamai, o na fa'alarainaa puda—nabaa hepalo manumanu napa'aa wanewane, o na rawani ba o'aa uduginia, hamonei naranaraiaa ei manumanu ei. \v 9 Tamanu una feroinaa hamu'ou wagina, o hamona tonia, o guainia a'au, o fanunuia a'au—bigi'ia. Ma mei Haidaniaa fei gutafarawania, iwe oafipui a'a hamu'ou. \s1 Warea ‘ta’ a'a ei Fanaa Ro'ou \p \v 10 Naminapa'aa ni'eni'e a'a mei Fasu ba hamonawe falanaa huoo hamu'ou yau. Fa'ua ba hamona naranaraiau, ma'uaa lomi hamona pa'i tala ba hamo'aa hadumau. \v 11 Abaa eni a wareaa fei ba una nunuminaa hepalo manumanu, uaa tamanu na nomai a'au wagii tamanu tala, unei faho'o ua wagina. \v 12 Una aidadii fei mau gutana, fei ba una pa'i watauda manumanu o lo'e. Una tatalaidii a'a minaa ei tala ma na gutafarawani ua wagii ro'ou nabaa una magu, o lo'e, watauda manumanuu, o lo'e. \v 13 U'a bigi'aa minaa ei manumanu a'a mei na fani faufau a'au. \p \v 14 Ma'uaa ei maumau hamu'ou na rawani, uaa hamona fapapaiau a'a hefi'a awatau. \v 15 Hepalodiai, hamu'ou ena Philippi, hamona aida ba a'a ei rawarawa arewaa, ei hamo'ado'o tonaa fei rawani'a warea, ei a asi'aa Macedonia, lomi hepalo a'a ei losuu na alagifani manumanu a'au, ana uniaa hamu'ou; \v 16 uaa ei a guta yei Thessalonica, hamona'u alo'uamai manumanu a'au ei a gutafafelo. \v 17 A'a ba una nunuminaa hepalo fana, ma'uaa, una nunuminia ba wagii ei rawani'a bigi'aa hamu'ou, hamowe to rawani'a pono'a wagina. \v 18 Una topedugaa ei pono'au ma wataudadiai; ina hawidigau eni manumanu eni, uaa e'eni unawe todigaa ei fana, ei hamona fanamiaa Epaphroditus. Ei manumanu ei, ale'ei dufaa fana ma hepalo rawani'a fana na fani'eni'eaa mei Haidaa. \v 19 Ma mei Haidaniau, iwe fafanunu ma fanaa minaa ei nunumiaa hamu'ou, wagii ei watauda rawani'a manumanuna a'a Christ Jesus. \p \v 20 Fei hawera i ude a'a mei Haidaa, mei Amaa o'ou, ranimai, ranimai. Amen. \s1 Ei A'apoo Warea \p \v 21 Famafufuoinaa minaa ei apunaiaa mei Haidaa, ei rona oa a'a Christ Jesus. Eni lofu a'au, rona aloaa ei famafufuoiaa ro'ou a'a hamu'ou. \v 22 Minaa ei apunaiaa mei Haidaa, rona aloaa ei famafuoiaa ro'ou a'a hamu'ou, minapa'aa a'a ei rama'a laloo fei humuu Caesar. \p \v 23 Fei rawani'aa mei Fasu Jesus Christ, i oafipui a'a ei spiritii hamu'ou. Amen.\f + \fr 4:23 \ft \+bd 4:23\+bd* Hefi'a ne'ia lomi na pa'i \+it Amen.\+it*\f*