\id MAL - Waskia Bible \h MALACHI \toc1 MALACHI \toc2 MALACHI \mt1 MALACHI \ip Malachi mu ... (introduction to be done) \c 1 \p \v 1 Yawe Israel nunga den imi Malachi tuam. \s1 Yawe ko gomang motam mu Israel nunga \p \v 2 Yawe mam, “Aninga kua ningara ko munan mu nina ninguru ari iki lagasan,” mam. “Bare nina aking aga isarsan, 'Ni munan awuk wore te ana kua nangaru lagasam a?' masan.” \p Yawe mam, “Iwita ikialko. Esau mu Jacob ko kari laun. Bare ani Jacob kua tuem, \v 3 ale Esau mu ani abiring tuem. Ale ko duruk luan mu gurugem se geragam sor merang ko aratam, se ko sor ali umu, kausik diwang nunga wonong ko aratam. \v 4 Se Edom\f + \fr 1:4 \ft Edom mu Esau ko sor nup.\f* ta baluk, 'Nunguningta, anananga wonong mu magaram kueneram, bare ana akingtala kalonakko,' maukko. Bare ani Yawe Sokel Garagar mu iwita balsam, Ikialko, nuna yam kalomonko, bare ani parusuwurikko. Nunga ali sor umu kariimet saki ko balmon Memek betera ko Sor, Yawe ko gomang magara bowa ningi bagara ko kariimet, mamonko.\f + \fr 1:4 \ft Edom kariimet nunga dugu duap saki Obadiah ko batoga te aniso.\f* \v 5 Se Israel, ni keta motam te arik ale baluko, 'Nunguningta, Yawe mu Nup Biya, ana Israel nanga ningi se sor saki te koma suanta!' malko.\f + \fr 1:5 \ft As a matter of historical fact, the Edomites never did return to their old land. They remained in what had earlier been the southern part of Judah, and which became known as Idumaea. \f* \s1 Yawe balso, priest alo noko munan laili maguwusan maso \p \v 6 “Kuriang kari mu pempem la nuet nup biya tuso, se ura kari mu pempem la ko dom kari nup biya tuso. Se ani mu nenenga Nenet, bare nina nup biya bo uwuta ani me aisuwasan. Se ani mu nenenga Dom Kari tala, bare ani ko ningo nuam nenenga te me towasam.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. “Mu awiriya mena, ninanta priest alo, ani aip mel yam ko bitawasan. Bare nina aking aga isarsan, 'Ana awuk ta nika nip mel yam ko betesan a?' masan. \p \v 7 “Bare iwita ikialko. Nina inang mel ani amotam te karur ago mu ani Yawe aga altar laili mu awote awu se aking iwita esesan, 'Ana awuk ta nika nip karur tugusan?' masan. Mu nina munan oworta te, aninga altar mu, mel yam ko betesan. \v 8 Tom nina sipsip mel nomotam sisira mu te tama beteralko ago taisan mu, agi mu nina munan diram betesan e? Agi nina sipsip mel nusuwik nuguting pakel agi, kuera ikes ago mu te tama betesan mu, agi mu nina munan ningo betesan e? Ario, nina mel bo uwuta ago nama ninga kari supuling munan iwita tual agi mu, nu am motam la ningarkiwuruk i? Agi nu ko amilmilaruk ale nigiting munan uwuta tauk i? Mena! \v 9 Bare nina nigiting munan uwuta mu Kaem tuiwa se gomang motam ningarukko balsan mu, nu munan umu ko amilmilaruk i? Mena.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p \v 10 “Awuk maik se nenenga ningi bo aninga temple kuring bagurok, se nenenga tama betera ko munan kumik nunguning mena mu, aninga altar te me beteralko! Ani me ta ko nengerak amilmilasam!” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. “Ani mel bo nigiting te me ta taikko! \v 11 Mu awuk, sor suen biya te mu aninga aip biya anirukko. Koma worem bausa te se koma worem kapara te, sor wonong suen biya ningi mu aninga aip te tama bur siring yawara se nuguting munan ningo bita se ani aip biya aisimonko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p \v 12 “Bare nina nigiting munan karur ago mu karogo tai aninga altar laili mu te awusan, mu nenenga paguwura umu te aninga aip laili mu mel yam ko betesan. \v 13 Ale nina uwuta bita se mu aking balsan, 'Tama bita tua ko munan mu, kalakamara biya bo!' masan, ale ari daleluwusan. Nina sipsip mel lot gawir ago, agi nusuwik nuguting pakel se kuera ikes ago mu te tama bita aisu se nina ikisan mu ani ninga nigiting munan uwuta mu iluwekko i masan, bare mu mena!” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p \v 14 “Sinar talko. Awiriya kari kawel, nu ko sipsip anumang yawara ago se te Kaem tama bita tuokko maso, bare udagi aking ko ikia guruguso ale bo kumik memek nuam mu te tama bita tuso, mu ikup memek arigokko!\f + \fr 1:14 \ft Galatians 6:7-8 arikko.\f* Mu awuk, ani mu King Biya, se sor suen la mu aninga aip ko nubugura kulukurmonko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \c 2 \p \v 1 “Sinar den imi mu, nina priest alo ninga. \v 2 Nina den ikial ale ani aip biya aisalko nengemang motam me beteral mu, ani ningo nuam bo ningimik te me bitirikko wore ikup memek te ninga bitirikko. Sapara mena, ani maingkala ikup ningi ninga beterem, mu awuk, nina ani aip biya aisalko nengemang motam me beteman.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p \v 3 “Nenenga munan memek sowore te se, ani ninga kuriang gue alo mu, den ikup ago balu nungarikko. Ale ninga tom biya kam te, sipsip te tama betesan mu nunga nunuwi mel nengema motam te parusuwurik se ago gi nengerak nama ninga warmonko. \v 4 Se sinar den ani ningarem imi mu, nina te sinararal ale te, aninga ikia den nenengetak Levi ilak kalem mu, ningo la anirukko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso.\f + \fr 2:4 \ft Yawe ikia den Levi ilak kaolam: Numbers 3:11-13.\f* \p \v 5 “Bagara lila yawara ko ikia den umu, ani nu ilak kalo nungem ale tuem. Ikia den umu ningi mu, ani nup biya aisalko den aniso, se nu karo tuam ale aninga aip biya bowa ningi baga se, ko sanami lagakaso. \v 6 Kiti guruga ko den nunguning mu noko kuamili kopa te anikaso, se noko kuring ningi kawel bo me aratukaso se ikikasan. Nu diram la se laili ago ani abowa ningi bagakaso, ale munan umu te memek betera alo suen biya giris palagakasan. \v 7 Iwita iki se lagaralko: Priest alo nuguring te mu ikia ningo ko den aratu se lagarukko, se kariimet nukote kiti guruga ko den to se lagamonko. Mu awuk, nuna mu, Yawe Sokel Garagar wore ko kuring koma tata ko kari alo. \p \v 8 “Bare mena, nina lage nunguning umu kiaman, ale nina nengeta ninga kausa den te kariimet ngual nungarman. Ale munan umu te nina ani Levi ilak den kalem umu kulukurman.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \v 9 “Nina aninga law ko munan me karo tuman, mena. Nina kariimet sang nunga atumu sangaru se sang nunga bita maguwusan. Duap owore te se, ani balik se kariimet ningarki maguwumon se dolara gialko.” \s1 Judah alo Yawe ko munan kiaman \p \v 10 Awuk, ana suen la Nainet duap suanta mena e? Agi awuk, ana Kaem bo suanta me nanga kiwolaram e? Se awuk se ana nanga garuk alo girakala Yawe ilak ikia kaloman umu nabiring tusan ale nangata nanimi ago diram me bagasan? \v 11 Judah alo Yawe ilak diram bagara ko munan kiaman ale Israel se Jerusalem ningi kiwem memek nunguningkiri ewere bitakasan: Nuna sor iwareng ko kariimet kaem kawel karo nungaruwara wore nunga nanawusari nunga imet ko nunga gikasan, ale munan umu te Yawe ko munan mel laili mu karur tui maguwuman. \v 12 Aninga angamang mu awiriya munan umu beteram mu, Yawe Sokel Garagar mu Jacob ko kariimet lilim nunga ningi nu kuting kutuwu saparukko. Nu ta ko kuting munan Yawe kote ago tairuk ta wore mu mena tala kowo. \p \v 13 Nina mel bo tala betesan mu iwita: nenenga nemononge mu, Yawe ko altar te yu laikoyam laiwoso. Nina niara ma nirung te la lagasan, mu awuk, nu buring gurugu ningaram, ewerte se ninga nigiting munan tusan mu, amilmil te iluwokko me kueso. \v 14 Se nina esesan, “Awuk se?” masan. Ko duap mu, nina suwan suwan ninga kulak te imet nunga giman ale nongorak pempem la suanta bagaralko ikia kaloman, bare aitak mena. Munan umu suen la Yawe ari kutuwuwoso. \p \v 15 Agi, ningimik guang te, daula ningi, se ikia te Yawe nina me ninga suan awuram agila? Noko gomang mu, nina noko baga se ninga kuriang gue mu nu la bowa ningi bagomonko. Bore te se, nengemang motam ko sinar to se ninga imet kulak la nunga giman mu me ta nunga beteralko. \p \v 16 Yawe nu Israel ko Kaem mu maso, “Ani nuwus kuari nunumi betera ko munan mu me ko kuesam, ale nunumi daong kager tuata ko munan mu me ko kuesam tala.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p Bore te se, ninga ikia se ninga nengemang motam ko sinar tal ale ninimi me beteralko. \s1 Yawe paguwura suen la tueterukko taiso \p \v 17 Kariimet, ikialko! Nenenga munak memek sowore te Yawe gomang motam ikup ninguru tusan. \p Bare gomang ikup tui se aking esesan, “Ana awuk ta Yawe gomang ikup tusan a?” masan. \p Se nina munak iwita mu me balsan e? “Yawe mu awiriya motam te memek beteso bare nu am iki karo tuso,” masan. Bala umu balu se, aking bala imi karogo la balsan, “Kaem awuk mu tuetera ningo diram ko Kaem a?” masan. Nungamin yenera ko munak oworta Yawe gomang ikup tuso. \c 3 \p \v 1 “Ikialko. Ani aga taling kari bo bitirik se girok tairuk ale aninga lage nungokkowo.\f + \fr 3:1 \ft Taling kari girok tairukko: Isaiah 40:3; 57:14; 62:10; Malachi 4:5; Matthew 11:10; Mark 1:2; Luke 7:27.\f* Asele mekam la Kari Biya, nina nunguningta ko nengemang motam bita se loagawasan agi mu, noko temple ningi tairukkowo. Nu ikia kaloman umu ko koma tata kari, mu tairukkowo.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p \v 2 Bare noko day tom te tairukko mu te mu, awiri sokel ago se gek am bagarukko terong? Nu gold se silver te kaiya ko tama, kowar tamatama, iwita agi, melmasak te anuwa ko tam kiri aora iwita bagarukko. \v 3 Nu silver kaiya ale silver palunga nunga burangara ko kari iwita baga se, Levi ko digo lilim gold se silver iwita nunga palungok nungok burangarukko. Asele nuna nuguting munan mu munan laili te karogo tai Yawe tumonko. \v 4 Se Yawe Judah se Jerusalem nunga nuguting munan girakala ko amilmila lagakaso mu iwita tala ko amilmilarukko. \p \v 5 “Ani ningimik duap te tairik ale tuetera ura bitirikko. Ani dawur kari alo nunga wetang saparik, imetkari tere daong nowasan umu, se den nunguning ira kaluwu se kawelawara alo umu, se ura supuling alo kawel munan te ura kari nunga manga giwara umu, se awiriya imet gerewa se kuriang nonet mena mu mel yam ko nunga bitawara umu, se awiriya taira kariimet alo nunga bita maguwuwara umu, se kariimet uwuta ani ago ko nguangara mena, munan uwuta uwuta bitawara, mu suen la wetang te nunga bitirikko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \s1 Yawe kote pelera taira ko den \p \v 6 “Ani Yawe, angimik aga ikia se munan guruga patawura mu mena. Bore te se, nina Jacob ko kuriang gue me maga namaman. \v 7 Nina girakala la, ninga girigir alo nunga tom te la, nibiring gurugu aisiman, ale aninga munan den me karo tusan. Agate peleral tairal, se ani angamang ningarikko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p “Bare nina aking aninga isarsan, 'Ana awuk ta kete pelenakko?' masan. \p \v 8 “Ikialko. Agi kari bo ko kaem kote tere nana ikiso e? Mena. Bare nina mu ani ninga Kaem agate anapeya mel am tere nasan. Ale agate tere no se, bare aking iwita aga isarsan, 'Ana awuk ta nika te tere nasan a?' masan. \p “Nenenga tere munan mu iwita: Anapeya mel motam 10 ko bolala awusan, ale ko motam suan mu aninga ma balsan, ale anapeya nigiting munan ani aisalko balsan, oworta ningi tere munan arataso. \v 9 Nina kariimet ta se ninga ali sor lilim la mu memek talko lage te bagasan, mu awuk, nina aninga melmasak tere nowasan. \v 10 Bare iwita beteralko: Melmasak motam 10 ko motam suanta umu lilim la ago aninga temple ningi karogo tairal se, aninga temple mu inang ago anirokko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso.\f + \fr 3:10 \ft Melmasak motam 10 ko motam suanta: Genesis 14:1-24; Leviticus 27:30-33; Deuteronomy 14:22. Mark 8:34-37 se Romans 12:1 ago arikko. \f* “Ira ariga te aga beteral, ale asele aguwaya kiwemarik mu nengeta ari ko ikialko. Ani aga duruk wonong kuring kagik ale mel ningo ningo tuwik kapakoyam ningimik kuali warik se kaparuk ale ninga kawam digo sisi saparukko.\f + \fr 3:10 \ft Luke 6:38 se 2 Corinthians 9:8-11 arikko.\f* \v 11 Ani yes se kutuwurek mel nunga menawurik se, ninga inang mel se mayang se tam muguri mu terong la nunguning kaparuk se gi nalkowo.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \v 12 “Se sor saki ko kariimet Kaem bagara amilimil se ali welang ningo ningaram sumu aringimon ale ko balu se lagamonko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balam. \s1 Yawe ko tuetera munan diram la mu wetang awurokko \p \v 13 Yawe iwita balso, “Nina den ikup ago te aga balu maguwu se, bare aking aga isarsan, 'Ana awuk nika balu maguwusan a?' ma balsan. \p \v 14 “Bare ikialko. Nina bala bo iwita nigiring te me arataso e? 'Kaem nup biya tua ko munan imi, kalakamara bo,' ma me balsan e? Ale 'Yawe ko munan karo tui se nanga memek ko nu ilak magi kutekute ma lagara mu awuk nanga sangukko ya?' ma me balsan e? \v 15 Ale aking balsan, 'Nusupuling lagara ko kariimet alo se memek betera ko kariimet alo se Kaem ilak dun kopa iluwa ko kariimet alo mu memek bo me arigisan, am ningo se terong la bagasan.' Nina bala uwuta uwuta mu nigiring te me aratoso e?” \p \v 16 Se udagi kariimet Yawe kua tuiwara mu nongota nunumi ago munakawaman se Yawe ikiam. Ale balam se duruk wonong te scroll bo nu koma te awote garekaman, garek umu awiriya nu kua tui se nu nup biya tuiwara umu nunga nunup se nunga dugu duap ago awote garekaman. \p \v 17 Se Yawe Sokel Garagar mu mam, “Kariimet umu am aninga angama pasarang nunguningkiri,” mam. “Se day tom, te aninga melmasak ningo ningo gi nungekko mu te mu, ani kari bo, ko namar nu kua tui lagoso se gomang motam tuso iwita, ani aga kariimet umu angamang nungarik ale nunga giekko. \v 18 Asele nina kariimet ningo diram la Kaem bowa ningi bagara umu se kariimet memek nu bowa ningi me bagara alo mu, wetang te nungarki nunga ikialko.” \c 4 \s1 Yawe ko Day Tom \p \v 1 “Nunguning ta, day tom bo taiwoso. Day tom umu tama bo kowar tamatama iwita kanirukko. Se nusupuling lagara alo se memek betera alo mu sua batutumu wara se yager butuk la anikam, tama umu nunga kai saparuk se yager butuk bo ta me bangawurukkowo.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \v 2 “Bare nina awiriya ani aip biya patawu lagaman mu, munan ningo diram mu worem basukam bausok ale sangam ningaru se mel kasik la nungok burangurukko; se bulmakau gotekgotek por betera ale arata gopa palaga iwita, nina aratal ale tinga kola se amilmilaralko. \v 3 Ale kam ani munan umu bitirikko tom mu te mu, kariimet memek bita lagaman mu, tama nuwi iwita kapamon se nina nisiwik gomang te nunga ira kalakamaralko.” Yawe Sokel Garagar mu uwuta balso. \p \v 4 “Nina aninga ura kari Moses ko law mu, ko ningamili me saparukko. Ani kiti guruga den se law umu nina Israel alo suen la ninga, duruk Horeb\f + \fr 4:4 \ft Duruk Horeb mu Duruk Sinai ko nup bo.\f* te Moses tuem. \p \v 5 “Ikialko. Ani Yawe aga day tom nguangara ago mu me taiso la mu, ani prophet Elijah\f + \fr 4:5 \ft Elijah: 1 Kings 17-19, 21; 2 Kings 1; 2:1-11. Matthew 11:13-14 ago arikko. \f* bitirik se girok tairukko. \v 6 Nu ba alo nongomang motam gurugok se nunga kuriang alo kua nungarmonko; se kuriang alo nongomang motam gurugok se nunga nonet alo kua nungarmonko. Se kam ani tairek mu, nunga ali sor me maguwurekko.”