\id JON - a Waskia bible; Fay Barker; 14-November-2013 \h JONAH \toc1 JONAH \toc2 JONAH \mt1 JONAH \ip Israel ko king Jeroboam II Israel bitaruwakaso ko kam te (yia tom 793 tai 753 B.C.), tom mu Jonah Yawe ilak tuatara ko kari bagakaso. Tom mu Nineveh mu wonong aromemek sokel ago Assyria sor ningi bagakaso, se ko king ali sor suen biya bowa tugumam ale bitarukaso. Ale tom sang nuna Israel ago ikup nungarukasan. \ip Nineveh alo kilek memek duap duap bitakasan. Se Yawe nunga kilek memek mu arigam ale Jonah Nineveh namaruk ale ko den sokel ago nunga manukko maonam. Bare Jonah meram, ale Yawe ko kuring ko naguram. \c 1 \s1 Jonah Yawe kuring kulukam ale naguram \p \v 1 Yawe ko den iwita Amittai namar Jonah kote tairam: \v 2 “Ni bares ale wonong biya Nineveh wore te namar ale den aora biya nunga manaruko. Mu awuk, nononga memek am biyala barasam tarigiram se ani arigem.” \v 3 Bare Jonah nu Yawe kuring meram ale nagurok Tarshish namarukko ikia beteram. Nu Joppa sor te nama kaparam ale dal bo Tarshish namarukko negawaram mu arigam. Ale dal diaram ale aragam ale Yawe ko naguram ale Tarshish namakaso.\f + \fr 1:3 \ft Tarshish mu awar biya, sor Spain ko koma langi mu te anikaso. Jonah 4:2 ago arikko. \f* \p \v 4 Bare Yawe daula aromemek beteram se tuwik samamer ago tairam ale gagi luan te dal am paogayam bitakaso. \v 5 Se dal ko kari alo mu ninguru nguangakasan, ale kari koma koma nunga kaem alo nongote nia ai gilingikasan, ale dal te guyakarukko barasaman dal ningi melmasak mu gi gagi ningi warukasan. \p Bare Jonah mu dal nukum te kaparam ale aniram kueram. \v 6 Se dal diruwura ko kari kote tairam ale maonam, “Ni anape ko ani lagasam a?” mam. “Bares ale ka kaem kote ai ngatangerko! Mu nu ana nagiring ikiok ale nanga sanguk se me maga namanakko agila pa!” \p \v 7 Asele dal ko ura kari alo nunumi manorman, “Tairal se ana kolara bo kolanak ale awiriya ikup memek ewere ko kotam wore ko ikinakko,” maman. Ale kolara mu kolaman se nama Jonah kumik te soraram. \v 8 Se nuna isarman, “Awiri ikup ewere ko kotam, ale nika ura anape? Se ni sor koma awuk wore ko kari? Ka sor nup anape? Se ni kariimet awuk wore nunga bo?” maman. \p \v 9 Se Jonah nunga maonam, “Ani Hebrew kari, se ani Yawe nup biya tua ko kari. Nu duruk wonong ko Kaem, se ali se gagi imi nu nungam,” mam. \p \v 10 Se nuna den umu ikiman ale ninguru nguangakasan, ale Jonah isarman, “Ni anape munan ewere beterem a?” maman. Nu Yawe kuring kulukam ale naguwakaso mu nu nunga maonam se maingkala ko ikiman. \p \v 11 Yar daula samamer mu te duap beteram bore te magaram kueneram ale namawakaso. Se aking isarman, “Ana awuk nika betenak se tom memek nunguning ewere nago ko kua kaparukko?” maman. \p \v 12 Se nu mam, “Aga patawural ale gagi ningi aga saparalko, asele gagi malin kaurokko,” mam. “Ani ko ikiem imi aninga memek koma yar daula samamer imi nenenga maguwurokko taiso,” mam. \p \v 13 Bare mena. Kari ari mu sail te dal gurugumon ale wos ilumon ale ago langi aratamonko ago kaeyakasan. Bare am me terong nunguningkiri, mu awuk, gagi mung ko mu terong nuam, bare aitak mu am maga saparam. \v 14 Se nuna Yawe kote aiman ale balman, “O Yawe, Jonah ko Kaem,” maman, “ana kari imi uwuta betenak se kueruk mu ni me nanga moar se kuenakko. Ana kari imi am ipi betenak se kueruk mu ni ana kari memek alo iwita me nanga ikiko. O Yawe, ni Jonah ko Kaem, ni keta ka ikia karo tuem se ikup imi aratam,” maman. \v 15 Asele Jonah patawuman ale gagi ningi sapaman, se gagi kueram nama malinaram. \v 16 Mel imi aratam se kariari mu Yawe ko ninguru tala nguangaman, ale Yawe tama bita tumon ale nongomang motam tumonko mu ko ikia Yawe koma te kaloman. \p \v 17 Bare Yawe nu wal aromemek bo beteram se tairam, ale Jonah lakumam, se Jonah wal umu tuagu ningi woremkalal ilagala suan se tirom ilagala suan ko bagaram.\fig |alt="Jonah and fish" src="Jonah1.11.tif" size="col" ref="Jonah 1:17" \fig* \c 2 \s1 Jonah ko guranek \p \v 1 Jonah wal tuagu ningi baga se, Yawe, noko Kaem, mu kote guranek beteram, \v 2 ale mam: \q1 “Ani ikup memek ningi baga se Yawe nika \q2 aurem, se ni ani agiring iluwem. \q1 Ani kuera mutim ningi baga se saonga ko \q2 niarem, se ni aninga niara ikiem. \q1 \v 3 Ni ani gagi du biya wore ningi aga saperem se nama dagulem, \q2 ale du biya kaperem se gagi ko lalol ninguru aga lautam; \q1 ka tamun bibiya kelagakasan ale angimik ko namakasan. \q1 \v 4 Ani ikiem mu ani ta ni kema te mena \q2 namerem, ale udagi nika temple laili mu me arigekko iwita ikiem. \q1 \v 5 Ani gagi aga ira kaluwuram se naung du biya mu ningi bagakasam, \q2 se gagi ko sirsir mel asupuling amone isi gurugam. \q1 \v 6 Ani sarengem ale kaperem nama laga gagi ko duruk duap ningi aratem, \q2 ale kua iwi namarikko lage te namerem. \q1 Bare ni Yawe aninga Kaem, ani mutim \q2 du biya wore ningi aga patawu taem. \b \q1 \v 7 “Tom ani angimik lilim ago maga \q2 nama se mu, ani Yawe ni ko ko angamin ares mam, \q1 se aninga guranek mu nika temple laili mu te nama tarigiram. \b \q1 \v 8 “Arikaya kaem kawel alo mu nunga \q2 ilukuawusan mu nika gemang lila bowa ningi me bagasan. \q1 \v 9 Bare ani mu, wur amilmil ilu se \q2 anapeya tama mel tama bita kisekko balem umu bita kisekko. \q2 Ale balik, ‘Sangaru tata ko munan mu Yawe kote taiso!’ maikko.” \b \p \v 10 Se Yawe wal aromemek mu kiti gurugam se Jonah ilak nama kapa saun te kapi beteram. \c 3 \s1 Jonah Nineveh namaram \p \v 1 Yawe ko den akingtala iwita Jonah kote tairam: \v 2 “Ni bares ale wonong biya Nineveh wore ningi namar ale den ani ka manorsam imitang nunga manaruko.” \p \v 3 Se Jonah Yawe ko kuring kaoram ale barasam Nineveh namaram. Wonong umu ulal biya nunguningkiri, se ni ningi aolak ilup mu, woremkalal ilagala suan bare asele nama koma sang te aratuko. \v 4 Jonah day 1 te bala umu duap beteram mu te balukaso, “Day tom 40 taiwoso mu buring ko sor Nineveh maga saparukkowo!” makaso. \v 5 Se kariimet den umu ikiman ale Kaem ko nongomang ningi nunguning aram. Se suen la, gotek te nama garuk te, nup ago ta nup mena ta, inang yu kaloman ale guang memek mu tuguman. \p \v 6 Tom den imi nama Nineveh ko king dogowa naguram, mu nu agotala ko daiga kuwim beteram, ale king ko guang naguram ago bagaram mu kututuwuram, ale guang memek mu tugumam ale kapa kurugu ningi daigam. \v 7 Ale nu den aora imi balam se Nineveh sor lilim la ningi geraga saparam: \b \pi1 “King nup biya se ko kari supuling ago den imi balman, mu ikial ale karo tualko: \pi1 Nina kariimet ta, se bulmakau sipsip mel suen la, mel bo nigiring me ta kau taukko. Inang yu bo me ta nalko, mena. \v 8 Kariimet ta, se bulmakau mel ta, mu guang memek mu ninimi te iralko. Ale nina suen la Kaem kote airal niaralko. Nina ninga bagara aolak memek se daong kager ngual ngual betera mu nibiring tualko. \v 9 Ana me ikisan, munan umu te asele Kaem ko ikia gurugok, ale gomang magara bita tauk, ale gomang nangaruk se ana me maga namanakko agila.” \b \p \v 10 Se tom Kaem kilek suen la nuna beteman mu arigam, mu nu ko ikia gurugam ale ikup memek nungarukko balam mu me nungaram.\f + \fr 3:10 \ft Nineveh alo Jonah kuring te giris palagaman: Matthew 12:41; Luke 11:30.\f* \c 4 \s1 Jonah ko gomang magara se Kaem ko gomang lila \p \v 1 Bare Jonah munan mu ko gomang motam dagulam se gomang magakaso. \v 2 Se nu Yawe manarukaso, “O Yawe, aninga sor te baga se nika munan ewerta ko ani merem. Ani borta ko pasak ala nagurek ale Tarshish namarikko negawerem. Ani ikiem mu ni gemang lila se gemang bataga ko Kaem. Ni gemang pasak ala me magoso, se gemang kariimet kua nungara mu aromemek nunguningkiri. Bore te se, ikup memek nungarukko mu balu ta, wore aking am to ilupko tala.\f + \fr 4:2 \ft James 2:12-13 ago arikko.\f* \v 3 O Yawe, buta se am aga moar se kuerikko. Ani marak bagarikko mesam, ani kuerik mu asele terong.” \p \v 4 Bare Yawe ko den koma iwita maonam, “Nika anape ko gemang maga lagoso?” \p \v 5 Se Jonah wonong beteram aratam ale namaram koma worem bausa mu te daigam ale bagakaso. Nu sasal gotek bo umu te kaolam ale bowa ningi baga se, anapeya wonong biya owore ningi aratuk bore ko kimi bitawakaso. \v 6 Se Yawe balam se mayang bo aragam ale ko gawa tamarum Jonah tuok se ko ikia katir kua kaparukko. Se Jonah mayang mu ko ninguru amilmilakaso. \v 7 Bare aniram ukiram se tirom biya la, Kaem aking yes gotek bo beteram se tairam ale mayang mu no batutumuram se marakam. \v 8 Se tom worem basu tarigiram mu, Kaem balam se worem bausa te, marir kowar bo worem kore ago tairam ale Jonah kumik ninguru kaikaso, se nu supuling am ngualarukko iwita ikikaso. Nu kuerukko gomang se balam, “Ani marak bagarikko me kuesam. Ani kuerik mu asele terong ko,” mam.\fig |src="Jonah01.tif" size="col" ref="Jonah 4:8" \fig* \p \v 9 Bare Kaem Jonah maonam, “Ni mayang umu ko gemang magarukko mel bo mena.” \p Se Jonah mam, “Mena. Ani am ko angamang magarukko. Ani angamang ninguru magoso, se am kua namarikko,” mam. \p \v 10 Se Yawe balam, “Ni mayang gotek kituwura wore ko ninguru gemang ikuwoso, umu mel bo ni ko ura kowar bo me beterem se aragam, mena. Mayang umu tirom suanta ningi aragam gawa beteram, ale aking tirom suanta ningi tala maraka namaram. \v 11 Bare ni iwita ikiko. Nineveh ko kariimet ko tom mu, 120,000 iwita, mu nuguting sengam agi ngas mu ko ikimonko me terong. Se nunga bulmakau mel mu suen biya tala. Se awuk? Ani wonong biya mu mel yam ko am bitirikko e?”