\id JOL - Waskia Bible; Fay Barker; 19-September-2013 
\h JOEL 
\toc1 JOEL 
\toc2 JOEL 
\mt1 JOEL  
\ip Joel mu Yawe ilak tuatara ko kari bo, nu Pethuel ko namar. Se batoga imi ningi nu locust suen biya nunguningkiri taiman ale Judah sor maguwu sapaman wore ko dugu duap balam. Nu Judah alo nunga maonam, giris palagamon ale Kaem kote pelemon namamonko mam. Se butata beteman se Kaem gomang nungaram ale nunga melmasak maga saparam mu ko kuwim te aking iru nungaram.  
\ip Nu tom nukum maingte kaparuk se kager motam biya, locust taisan iwita, Judah ningi taimon se Kaem nuna kilek memek Judah alo nungumik te bita lagaman mu ko koma memek nungarukko, mu ko ago nunga maonam. Ale balam, “Yawe ko tom taiwoso, tom nukum umu ko sokel mu am kalel biya nunguningkiri kowo.”  
\c 1  
\q1
\v 1 Imi Yawe ko den Pethuel ko kuriang Joel tuam se Joel balam.   
\s1 Locust mel taiman sor maguwuman  
\q1
\v 2 Den ewere ikialko! Nina kari supuling  
\q2 alo, se nina suen la ali sor imi te bagasan mu ikialko!  
\q1 Kiwem i bo iwita nenenga tom te agi  
\q2 ninga nenet nenengetak nunga tom te aratam e?   
\p
\v 3 Nina ninga kuriang alo nunga maonal,  
\q2 se nuna betela nunga kuriang alo nunga manarmon,  
\q1 se nuna betela nunga kuriang gue luan  
\q2 udagi mu iwita nunga manarmonko:   
\q1
\v 4 Locust\f + \fr 1:4 \ft Locust nunga ariga mu kituwurek iwita, bare motam aromemek bengesan ale tai sor bo te dagisan mu tom suanta ningi tam gawa am menawu sapasan.\f* numi birira la bengeman  
\q2 tai sor taman,  
\q1 ale motam giram mu tam gawa gurek se  
\q2 sirsir mel nowa bitawakaso mu,  
\q1 aking motam kowom kaora mu aking no  
\q2 karogo nama bitawakaso mu,  
\q1 aking motam bo nukum kitira taira mu eng am menawu saparam.   
\b  
\q1
\v 5 Barasalko! Nina yu naman ale nguala  
\q2 sipawasan mu se waen nana ko kari, ningimik ko niaralko!  
\q1 Mu awuk, waen iru nunga ko lage kuring  
\q2 aitak sisiram, se udagi waen bo iru me nalko.   
\q1
\v 6 Wonong bo lilim ko kariimet iwita  
\q2 aninga sor imi ira baguman, nuna  
\q1 sokel ago, se nunga kaura ko me terong;  
\q2 nogore nuguring mu lion kore kuring wuli karogo wore iwita.   
\q1
\v 7 Se aga tam waen maguwuman silataman,  
\q2 ale aga tam fig mu guang wasi ago namaman se luan kower  
\q2 sirarmam ale aniso.   
\b  
\q1
\v 8 Ninimi karur tugumal ale imet kulak  
\q2 luan ilu beteman se ko kari kulak la kueso se niaso maso iwita, mal niaralko.   
\q1
\v 9 Inang mu se yu waen karogo tai Yawe ko  
\q2 temple ningi munan tuiwara mu aitak me karogo tai tusan;  
\q2 se priest alo Yawe ko temple ningi ura towara mu nia mo se anisan.   
\q1
\v 10 Ningam ko ali maga saparam, se ali marakam.  
\q1 Se inang muguri maga saparam,  
\q2 se tam waen karogo la maraka saparam,  
\q2 se olive oil iru nunga ko mu ikup biya.   
\b  
\q1
\v 11 Nina ningam betera ko kari alo, ninga  
\q2 ningam mel ko nengemang batagukko!  
\q1 Se nina waen aguwa ale bitua nunga  
\q2 ko kari alo, nina betela nengemang bataguk se mal niaralko,  
\q2 mu awuk, wheat se barley se na inang mel suen la maga saparam.   
\q1
\v 12 Tam waen se tam fig maraka sapaman;  
\q2 se tam pomegranate, tam date se  
\q2 tam apple, se tam suen la inang ko nasan, mu am maraka sapaman.  
\q2 Se amilmil suen la kapa saparam.   
\s1 Nangamang motam guruga ale Yawe kote pelera ko aira  
\q1
\v 13 Priest alo, nina ningimik karur tugumal ale mal niaralko;  
\q1 nina noko altar ko ura betera ko kari,  
\q2 nengemang ninguru batagukko.  
\q1 Nina aninga Kaem ko ura kari, guang  
\q2 karur ago nagural ale tairal  
\q1 nebugura kulukal ale tirom kowarkalal wosenga se lagaralko,  
\q1 mu awuk, inang muguri se yu waen mel Yawe te munan tua ko mu mena tala.\fig |alt="locusts" src="HK00059B.TIF" size="col" ref="Joel 1:13" \fig*   
\q1
\v 14 Kari supuling se kariimet suen la ali  
\q2 imi te bagasan mu nunga aural se  
\q1 Yawe nenenga Kaem ko temple laili  
\q2 ningi tai sapamon se kariimet lilim ago inang kaolal ale Yawe kote nia wosengalko.   
\b  
\q1
\v 15 Yawe ko tom balam mu tai pingi aram!  
\q2 Sinar talko! Tom mu ikup ko tom,  
\q1 magara kuenera biya Sokel Garagar mu kuting te ariginakko.   
\b  
\q1
\v 16 Na inang ko lage bataga saparam ewere me arigisan e?  
\q1 Amilmil yawara anananga Kaem ko  
\q2 temple ningi mu mena namaram mu me arigisan e?   
\q1
\v 17 Inang muguri mu ali ningi maraka namaman;  
\q1 se inang awuk wore nunguning kaparuk  
\q2 se gi inang kawam tugunakko?  
\q1 Mena se, inang ko kawam mu nabiring tuman.   
\q1
\v 18 Bulmakau sirsir ito namonko wore  
\q2 mena se, nia maguwu gilingisan ale  
\q1 nama bola tai pala masan, wore ikialko!  
\q2 Se sipsip agotala maga kuena gilingisan.   
\b  
\q1
\v 19 O Yawe, ani aira nikate betesam,  
\q2 mu awuk, sirsir mel se tam mel suen la mu tama kani saparam.   
\q1
\v 20 Uwutatala, anapeya mel aolak ilu nama  
\q2 taiwasan, biya ta, gotek ta, mu nikate nia gilingisan,  
\q2 mu awuk, yu mel nuna nowara mu maraka sapaman.   
\c 2  
\s1 Locust mu kager kari motam biya bo iwita  
\q1
\v 1 Duruk Zion awote trumpet itugumalko;  
\q2 aninga duruk laili mu awote nirung mu te kariimet sinar nungaralko.  
\q1 Yawe ko tom balman mu aitak tai pingi  
\q2 aram se nina suen la ali imi te bagasan mu ko sinar talko!   
\q1
\v 2 Tom mu tairuk mu taiti nuwi kaetam ko  
\q2 tiromorom duruk ira saparuk ale sor taukko;  
\q1 Kaem ko gomang magara ko kager,  
\q2 kariimet bo girakala se udagi me  
\q1 arigokko, mu tairuk ale sor ninguru ira saparukko.   
\b  
\q1
\v 3 Kager mu me taira la, mu sor ko ariga ningam Eden iwita arikko;  
\q1 bare kam kager mu aolak iluso mu,  
\q2 tama iwita mel kasik biya koma te aniso mu kai saposo;  
\q1 se kager mu aolak ilu namoso se  
\q2 buring ko mu, sor kani malilaram iwita arikko;  
\q1 mel bo ta am ari betemonko mu mena.   
\q1
\v 4 Nunga ariga mu horse iwita,  
\q2 se kager ningi kager ko namasan mu horse iwita tengesan.   
\q1
\v 5 Ale nungumik nirung mu karis ko  
\q2 nirung iwita, se duruk bibiya ta wore am kuali kapasan;  
\q1 se tam tareng kaniso ale pirikpirak  
\q2 maso iwita, tam gawa gurek am no sapasan;  
\q1 ale kager motam biya kager ko namakoyam namasan.   
\b  
\q1
\v 6 Se kariimet nungarkasan ale nodora  
\q2 namoso se nguanga gilingisan.   
\q1
\v 7 Nuna kager kari aora aora iwita,  
\q2 kar kalel biya ta wore am kuali kapasan;  
\q2 nuna kager nongoma tusan ale arerem la namasan,  
\q2 ale nunumi nomoke ko me kapasan.   
\q1
\v 8 Nuna nunumi te sorara gurungumura mena, am diram la namasan,  
\q2 se mel bo nongoma me siruwukoyam am dirkiriyam namasan.   
\q1
\v 9 Nuna wuli ago wonong se ko kar mu am ira namasan,  
\q1 ale kawam aragasan ale tere kari  
\q2 iwita ko kuring gotektek mu ningi kasu nagusan.   
\b  
\q1
\v 10 Tom nuna taisan mu ali wanara ko kapa kam taisan;  
\q2 se taiti gomang mu uririkiso;  
\q1 se worem sige nomotam tirom iluso,  
\q2 se baras me nikim kapasan tala.   
\q1
\v 11 Yawe pure pagakoyam ko kager kari  
\q2 nongoma ko giriso;  
\q1 noko kager kari mu kaura moke mena,  
\q2 ale sokel karogo la nu kuring karo tusan.  
\q1 Yawe ko tom mu duap bo,  
\q2 se nguangara karogo.  
\q1 Awiri sokel ago sanamarukko terong? Mena.   
\s1 Nengemang motam gurugalko  
\q1
\v 12 Bare Yawe iwita balso:  
\q1 “Aitakta ewerta nengemang motam lilim ago peleral agate tairalko;  
\q2 inang kaolal ale nia mo se tairalko,” maso.   
\b  
\q1
\v 13 Ninimi karur tuguma ko munan te me ira sanamaralko,  
\q2 bare nengemang motam bataga mu nu tualko.  
\q1 Yawe nenenga Kaem kote peleral  
\q2 tairalko, mu awuk, nu gomang lila se gomang bataga ko Kaem;  
\q1 nu gomang tairate me magoso,  
\q2 se ninguru nanga kua lagoso;  
\q1 nu nanga memek koma nanga maguwura mu me ko kua lagoso.   
\q1
\v 14 Uwuta betenak mu asele nu ko ikia  
\q2 gurugok ale gomang nangaruk ale nanga sangukko agila?  
\q1 Se nanga inang muguri se nanga  
\q2 waen mel akingtala kapa nangarukko,  
\q2 se sang gi karogo nama Yawe nanga Kaem mu munan tunakko.   
\b  
\q1
\v 15 Duruk Zion awote trumpet itugumalko;  
\q2 kariimet nunga ilu biguwural se laili kaumon ale inang kalomonko.\fig |alt="man blowing trumpet" src="HK00190B.TIF" size="col" ref="Joel 2:15" \fig*   
\q1
\v 16 Kariimet suen la nunga bolala awuralko;  
\q1 kari supuling ta, kuriang gotektek ta,  
\q2 se kuriang mimili mu karogo tala,  
\q1 se imet kari iru nunumi  
\q2 gimonko negawara mu nongorak tai Yawe koma te la bolala awu saparalko.   
\q1
\v 17 Se priest alo, Yawe ko ura betesan,  
\q2 mu temple kuring se tama betera kuwim temple kuring ko aniso mu kusumuri mu te,  
\q1 nongomang bataga se wosenga kira se balmon,  
\q1 “O Yawe, ka kariimet nunga gemang batagukko!  
\q1 Sor saki nungarki sager se dolara  
\q2 den nangaru se balmon, ‘Nenenga Kaem apoko ya?’ ma me balmonko.   
\s1 Yawe kariimet nunga wosenga ko den koma balam  
\q1
\v 18 Asele Yawe ko ali se ko kariimet  
\q2 magaman kueneman mu nunga  
\q1 gomang batagam se gomang nungaram.   
\b  
\q1
\v 19 Nu nuguring iluwam ale balam:  
\q1 “Ani inang muguri iru se waen ningo  
\q2 ningo se olive oil terong ma la ningaru saparikko;  
\q2 ale udagi sor saki ko kariimet nongoma te me dolara ningarikko.   
\b  
\q1
\v 20 “Ani kager motam biya koma north  
\q1 mu te taiman mu nunga sarumu warik  
\q2 se ali maraka biya mu te namamonko;  
\q1 saki koma worem bausa te mu Gagi  
\q2 Dead Sea ningi nunga warik se sarenga namamonko;  
\q1 se saki worem kapara te mu, Gagi  
\q2 Mediterranean ningi sarenga namamonko.  
\q1 Ale iwi namamon ale siring kapamonko.”  
\b  
\q2 Nunguningta, Yawe mel ningo ningo suen biya beteram!   
\q1
\v 21 O Judah, ni me nguangerko; gemang nungeruk se amilmilerko.  
\q2 Nunguningta, Yawe mel ningo ningo suen biya beteram!   
\q1
\v 22 O anapeya mel, nina me nguangaralko!  
\q2 Giarum se sirsir mel gawa gurek iru mu barasuwoso.  
\q1 Tam duap duap se tam fig se tam waen mu sisik iru warsan.   
\q1
\v 23 O Zion ko kariimet, nina nengemang  
\q2 nungeruk se Yawe nenenga Kaem mu ko ninguru amilmilaralko!  
\q1 Mu awuk, nu ningo diram se ulengkala  
\q2 bitakaso iwita, tuwik ko tom tom te diram ningarso.   
\q1
\v 24 Barley se wheat te nunga burangara ko  
\q2 kuwim mu inang karogo duruk tarigirukko;  
\q1 se yu waen se olive oil te nunga ko  
\q2 kuwim mu waen se oil karogo lilim arukko.   
\b  
\q1
\v 25 “Anigita kager bitakasam se locust  
\q2 nunumi nogowom kaora la taikasan ale ninga maguwukasan;  
\q2 ani aninga kager kari sokel ago iwita nunga bitakasam se taikasan.  
\q1 Bare yia awilaya ninga na inang  
\q2 magaram mu aking kuwim kuwim te nungek se aratukko.   
\q1
\v 26 Se ninga na inang suen kelaguk se udagi me ko kueralko;  
\q2 nina ani Yawe, nenenga Kaem, aip patawu se lagaralko;  
\q2 ani agata mel bibiya nego ko beterem.  
\q1 Se udagi nina aninga kariimet me magi kutuwa se dola lagaralko.   
\q1
\v 27 Se Israel, mu te nina ikial, ani nina nengerak bagasam.  
\q1 Ani Yawe, nenenga Kaem,  
\q2 kaem bo bo mena.  
\q1 Se udagi nina aninga kariimet me magi kutuwa se dola lagaralko.   
\s1 Yawe ko Bur kaparukko balam  
\q1
\v 28 “Se maingte ani aga Bur bitirik se  
\q2 kariimet suen la nunga ningi kaparukko.  
\q1 Se ninga namarari se ninga  
\q2 nanawusari mu agiring tamon ale  
\q2 agiring diram la balu pagarmonko,  
\q1 se ninga kari garuk mu ipingira arigimonko;  
\q2 se ninga kari kulak mu kausa yumura sang arigimonko.   
\q1
\v 29 Se aga ura kari ta se aga ura imet ta  
\q2 nunga ningi karogo la bitirik se kaparukko.   
\q1
\v 30 Tom mu te taiti gomang te se ali te kausa duap duap,  
\q2 gue, se tama, se tama bur biya iwita bitirik se aratukko.   
\q1
\v 31 Worem motam tiromorom paguk,  
\q2 sige motam gue iwita guar mauk,  
\q1 asele Yawe ko tom biya, nguangara ago, umutang aratukko.   
\q1
\v 32 Se awiriya Yawe nup te airuk mu saonga taukko;  
\q1 mu awuk, Yawe balam butata, Duruk  
\q2 Zion te se Jerusalem ningi mu  
\q1 kariimet ikup memek kia kapaman ale  
\q2 bagasan mu nunga ningi, noko ma nunga balam mu nunga giokko.”\f + \fr 2:32 \ft Acts 2:16-21; Romans 9:25-29.\f*   
\c 3  
\s1 Sor saki Judah alo nunga bita maguwukasan mu Kaem ko kuting arigimonko  
\q1
\v 1 “Ikialko! Tom mu kaparuk se ani Judah  
\q2 se Jerusalem ningi mel suen biya nungek burangarikko.   
\q1
\v 2 Tom mu te ani sor suen la nunga bolala  
\q2 awurek ale arungak Jehoshaphat ko  
\q2 sor gomeng\f + \fr 3:2 \ft Nup Jehoshaphat ko nunguning mu iwita: Yawe kota tutera ura beteso. Matthew 25:31-46 ago arikko.\f* mu te arungu kaparikko.  
\q1 Aninga kariimet Israel mu aninga angamang motam,  
\q1 bare nungumik te kilek memek bita  
\q2 lagaman umu ko, ani kuwim mu te den te nunga bitirikko,  
\q1 mu awuk, nuna aninga kariimet nunga  
\q2 parusuwuman se sor sor namaman bagakasan,  
\q2 ale nuna aninga ali pakaku nunumi tui gurugu ago namaman.   
\q1
\v 3 Ale nuna aninga kariimet ura dungan ko  
\q2 nunga gimonko kolara kolaman ale nunga parusuwu nunumi tuman.  
\q1 Aking nuna aninga kari kulak se imet  
\q2 itiwik mu mel yam ko nunga bitakasan,  
\q2 ale arungu nama kari saki arungu diakasan,  
\q1 ale koma manga tokasan mu te lage luan  
\q2 imet te nunga dia se, waen te agotala dia nokasan.   
\b  
\q1
\v 4 “Tyre, Sidon se Philistia sor lilim la, ikialko!  
\q1 Ani memek awuk wore beterem se nina butata aningate betesan a?  
\q1 Ani mel i nengete bita maguwurem se koma ko suwuta betesan e?  
\q1 Buta agi mu, sinar talko! Ani tairik  
\q2 ale kiwem nina beteman mu ko koma ninga maguwurikko.   
\q1
\v 5 Mu awuk, nina aninga silver se gold  
\q2 se aga mel yawara yawara giman ale ago nama ninga temple ningi awuman.   
\q1
\v 6 Ale nina aninga kariimet Judah se  
\q2 Jerusalem mu nunga giman ale  
\q1 Greek alo arungu nunga diaman, se  
\q2 nunga sor beteman awar biya namaman.   
\b  
\q1
\v 7 “Bare iwita ikialko. Aitak mu ani  
\q2 kuwim nina te nunga beteman se namaman umu te nunga giek se pelemon ale taimonko.  
\q1 Ani nina kilek aguwaya nuna  
\q2 nungumik te beteman turantala nina ningimik te bitirikko.   
\q1
\v 8 Ale ninga nanamarari se ninga  
\q2 nanawusari mu nunga giek ale Judah alo nuguting te nunga awurek,  
\q1 se aking nuna nunga gimon ale Sabean  
\q2 alo nongorak diamon se nuna nunga sor awar biya nunguningkiri mu te nongorak namamonko.”  
\q1 Imi Yawe ko kuring se uwutata aratukko.   
\b  
\q1
\v 9 Den imi balal se sor sor namarukko:  
\q2 Kager ko ninimi nungalko!  
\q1 Kager kari nongomang patawural se  
\q2 suen la tai bolala awumon ale sanami muruwumonko.   
\q1
\v 10 Ninga ali te kaura ko mel mel ital se  
\q2 nama kager ko batir ko aratamon,  
\q1 se tam kower te tagi karogo kapara ko  
\q2 yaku mu moa dingumu ago namaral se gatu ko aratamonko.  
\q1 Se kituwura alo ta wore nokokosa  
\q2 momon ale balmon, “Ani asokel ago!” mamonko.   
\q1
\v 11 Nina sor suen la ninga koma koma te  
\q2 pasak tai umu te ilu biguwuralko.  
\b  
\q2 O Yawe, ni ka kager kari arungu tai kaparko!   
\b  
\q1
\v 12 Yawe balso, “Sor suen la barasamon  
\q2 ale Jehoshaphat ko sor gomeng mu te taimonko;  
\q1 mu awuk, ani umu te daigek ale sor suen la nunga tuterikko.   
\q1
\v 13 Arigalko. Nononga kilek memek mu yopa saparam.  
\q1 Inang muguri mu garukaram, se batir sisuwuralko!  
\q1 Waen ko nunguning yoparam se bolala awuman mu kuring aratam,  
\q1 se tairal ira parusuwural se kani waen  
\q2 yu karogo mu kuring aratu saparukko!”\f + \fr 3:13 \ft Revelation 14:14-20; 19:15 ago arikko.\f*   
\b  
\q1
\v 14 Kariimet ninguru ta, se kaura koma  
\q2 mena, mu tai kuwim gomeng, den te tutera ko, mu te biguwuman.  
\q1 Mu awuk, Yawe ko tutera tom sor  
\q2 gomeng mu te mu tai pingi aram.   
\q1
\v 15 Worem se sige mu tiromorom kelagamonko,  
\q2 se baras nikim me kapamonko tala.   
\q1
\v 16 Yawe Zion baga se lion iwita niaruk,  
\q2 ale Jerusalem baga se pure iwita paguk  
\q2 se ali se taiti mu uririkimonko.  
\q1 Bare Yawe mu ko kariimet Israel nunga  
\q2 yumura kuwim gek am bagarukko.   
\s1 Kaem ko kariimet bagara ningo nungarukko  
\q1
\v 17 “Se munan umu te nina ko ikialko,  
\q2 ani Yawe, nenenga Kaem, ani aga duruk laili Zion bagasam.  
\q1 Jerusalem mu akingtala laili anirukko;  
\q1 se udagi kariimet iwareng taimon ale  
\q2 me ta eremonko ale kau tamonko.   
\b  
\q1
\v 18 “Tom mu te duruk luan mu tam waen ago terong maukko;  
\q1 se duruk dopang mu bulmakau amin  
\q2 welang ago mu ago terong maukko;  
\q1 se Judah sor suen la yu ago la terong ma saparukko.  
\q1 Yu ningo bo Yawe ko temple ningi  
\q2 palenguk aratuk ale sor gomeng maraka mu yu tui saparukko.\f + \fr 3:18 \ft Sor gomeng mu ko nup Shittim, mu awuk, tam aora bo nup shittim (acacia) wore te aragasan. Ezekiel 47:1-12.\f*   
\q1
\v 19 Bare Egypt mu sor garagarayam memek ko aratukko,  
\q2 se Edom sor mu betela maraka garagara maukko,  
\q1 mu awuk, nuna Judah kariimet arungu  
\q2 kagerman, ale kariimet nungumik den  
\q2 mena wore nunga moman se kueman.   
\q1
\v 20 Se Judah sor mu kariimet ago terong ma saparukko;  
\q1 se Jerusalem mu kariimet karogo pempem butata anirukko.   
\q1
\v 21 Ani kariimet nungumik den  
\q2 mena, nunga moman se kueman  
\q1 se ani koma me kutuwurem, mu koma kutuwurekko.”  
\b  
\q2 Yawe Zion pempem bagoso!