\id 2PE - Waskia OT Portions and Revised NT; Fay Barker; 8-October-2013 \h 2 PETER \toc1 2 PETER \toc2 2 PETER \mt1 2 PETER \ip Peter momon se kuerukko tom iram, se ko iki se ko tam gawa imi te mu, Kris kariimet nunga bagara aolak te bagamonko wore ko nungamin kiti paoga sinar den nunga manarso. Nu nuna Kaem ko den te la ira sanamamon ale bagamon se Jesus peleruk tairukko sangam den nungarso. Ale kausa kariimet kawel ko karogo la nunga sinar awuso. \c 1 \s1 Den gira \p \v 1 Ani Simon Peter, ani Jesus Kristus ko ura kari se ko apostle. Ani den imi bataguru nina aninga Kris launuria alo ningarsam. Nanga Kaem se nanga Sangaru Ta Kari Jesus Kristus, noko munan ningo diram umu te, nangamang ningi nunguning ko munan ana nangaram uwutatala nina ningaram. \p \v 2 Nina Kaem ko ikiman ale nanga Kari Biya Jesus Kristus ko ikiman, se munan umu te nononga nongomang nangara se nunga nongomang lila mu nenengate ninguru tala pempem anirukko. \s1 Kaem ko aira karo tua ko sail tagi se laganakko \p \v 3 Kaem kota ko nikim biya mu se ko ningo nuam mu te nanga aru tam se ana noko ikiman, se sokel biya mu te noko munan mel suen la ana te ningo la nu koma te baganakko mu nangaram. \v 4 Noko kiwem umu te, noko munan mel ningo yawara nangarukko balam mu ko den nangaram. Se ana noko sangam umu te, noko Kaem ko betera kaora se munan ningo ningi baga se, ali imi ko gomang barasa ko magara kuenera aniso umu ilu kianakko. \p \v 5 Duap bore te se, nina ninguru sail tagiral ale, nenenga nengemang ningi nunguning ko kunasara mu noko ningo nuam mu beteralko; se noko ningo nuam mu ko kunasara mu ikia nunguning beteralko; \v 6 ale ikia nunguning ko kunasara mu kiti guruga ningo beteralko; se kiti guruga ningo mu ko kunasara mu sokel ago la sanami lagara ko munan mu beteralko; ale sokel ago la sanami lagara ko munan mu ko kunasara mu Kaem kagin ko munan beteralko; \v 7 se Kaem kagin ko kunasara mu launuria iwita ninimi saonga ko munan beteralko; se launuria ninimi saonga ko munan ko kunasara mu kua tua ko munan beteralko.\f + \fr 1:7 \ft Munan ningo ningo: Galatians 5:22-23.\f* \v 8 Mu awuk, nina munan umu suen la nenenga ningi kalel biya aniruk mu, nenenga ikia nanga Kari Biya Jesus Kristus ko mu sokel tuok se sokel ago la ura tauk ale nunguning kaparukko. \v 9 Bare awiriya munan uwuta umu nukote mena, mu nu awar me loagoso ale motam posara, se nu Kaem noko memek ulengkala ko mu siwu saparam umu ko kuamili saparam iwita. \p \v 10 Bore te se, aga singsang alo, nina Kaem ninga auram ale nina noko ma ninga balam owore te se, nina noko munan karo tualko ninguru sail tagiralko. Mu awuk, nina uwuta beteral mu nina me ta dagulalko. \v 11 Se nina amilmil yawara te ninga aru tagimon se nanga Kari Biya se nanga Sangaru Ta Kari Jesus Kristus, ko kingdom pempem la ani lagoso umu ningi kasu naguralko. \p \v 12 Bore te se, ani mel imi ko pempem la ningamin kiti pagaruwirikko. Ani ko ikisam, nina munan imi ko ikisan ale den nunguning aitak ago bagasan umu ningi gek am sanamiwasan. \v 13 Bare kam ani marak ali imi ko kawam digo ningi baga se mu, nina ninga ningamin kiti pagaru se bagarikko, mu munan ningo se diram iwita ikisam. \v 14 Mu awuk, nanga Kari Biya Jesus Kristus aga maonam uwuta, ani ikisam tom me maiyuk se ali imi ko kawam digo imi kutuwu due ko bitirikko.\f + \fr 1:14 \ft Peter: John 21:18-19; 2 Corinthians 5:1.\f* \v 15 Umutang ko se, ani mel imi ko ninga manikko mu ninguru sail tagisam, se udagi ani angama kaluwu namarik agi mu, nina pempem la mu mel imi ko iki se lagaralko. \s1 Jesus ko nikim sokel biya nomotam te arigiman \p \v 16 Ana Kari Biya Jesus Kristus ko sokel se ko pelera taira ko dugu duap mu, ana nage nangamin te dugu duap saki iwita karoman ale me ninga manorman, mena. Bare ana nangata namotam te noko sokel mu arigiman, bore te se ana ninga manorman. \v 17 Mu awuk, noko nup biya nikim ago mu, Kaem kote tam. Se noko Nuet Nikitang Sokel Karogo mu kote nup biya umu tui se, kuring bo iwita kote tairam, ale mam, “Imi aninga Namar, ani ninguru kua tusam; ani noko ninguru amilmilasam.” \v 18 Ana nangata ilak duruk laili mu awote ilak bagaman se kuring umu duruk wonong te wore tai kaparam se ana nangata agotala nadogowa te ikiman.\f + \fr 1:18 \ft Peter Jesus ko sokel arigam: Matthew 17:1-5.\f* \p \v 19 Se ana prophet alo nunga den batoga te aniso mu nangamang ninguru sokel tuam. Se nina den umu nengemang motam tual ale iki karo tual mu, tiromorom ningi, nikim bo nikinang ningaru karogo nama, ukira duap ago tiromola ko baras basu kam nengemang motam ningi bausokko.\f + \fr 1:19 \ft Ukira duap ko baras: Revelation 22:16. Numbers 24:17 se Luke 1:78-79 ago arikko.\f* \v 20 Mel biya nunguningkiri mu iwita ikialko: Batoga ningi prophet alo nunga den mu prophet alo nongota nunga ikia se nongomang motam te me balukasan, mena. \v 21 Mu awuk, prophet den mu ali kari nunga ikia te me taiso, mena. Bare prophet alo mu Kaem kote den tokasan ale Bur Laili ko sokel te balukasan.\f + \fr 1:21 \ft 2 Timothy 3:16 ago arikko.\f* \c 2 \s1 Kausa kawel kariimet mu maga namamonko \p \v 1 Bare girakala Israel kariimet nunga ningi prophet kawel sang agotala bagakasan, uwuta tala aitak kausa kawel ko kariimet saki mu nenenga ningi ago aratamonkowo! Nuna yumura la kariimet nunga ningi ikia kawel se den memek memek balu se, Kari Biya Sokel Garagar nunga dia tam mu nubiring tumonko. Nuna nunga munan umu te tairatela ikup memek tagi nungumik te betemonko. \v 2 Se kariimet suen biya mu kawel munan dolara ago umu karo tumon se mu te suen biya tala den nunguning mu ko nusuwik sapamonko. \v 3 Kausa kariimet kawel umu manga ko nodogotak talalam, se nengete manga gimonko noge nungamin te dugu duap, duap duap balmonko.\f + \fr 2:3 \ft 2 Corinthians 2:17 ago arikko.\f* Bare ikialko, memek koma nunga maguwurokko mu mungkala la kimi bitawoso. Nu me aniwoso. \p \v 4 Mu awuk, Kaem engel sang uwutata memek beteman mu motam la me nungarkiwaram, mena. Nu memek kuwim ningi nunga awuram, se galung tiromorom biya nunguningkiri mu ningi baga se, tutera kam ko kimi bita se bagasan.\f + \fr 2:4 \ft Engel memek alo: Jude 6.\f* \v 5 Se uwutatala, kariimet nu bowa ningi me bagakasan mu me nungarkiwaram, mena, nu yu lom te nunga menawuram. Bare nu Noah, munan ningo diram bala ko kari, se ko kariimet 7 mu nongorak nunga bataguru tam se yawarakala bagaman.\f + \fr 2:5 \ft Noah: Genesis 7:1.\f* \v 6 Se aking nu wonong ilagala Sodom se Gomorrah memek tamonko balam ale tama te nunga maliluwuram. Nu uwuta nungumik te beteram mu kausa bo beteram, awiriya noko bowa ningi me bagasan mu uwuta nunga bitirukko. \v 7 Ale nu Lot, kari ningo diram, mu sangaru tam. Lot law kuluka ko kariimet umu nunga kiwem memek memek ko ninguru gomang dagulukaso. \v 8 Mu awuk, kari ningo diram uwuta mu nunga ningi tirom woremkalal baga se, nunga law kuluka ko munan memek umu ari ikikaso, ale noko gomang motam ningo diram umu ningi ninguru yaman kuakaso.\f + \fr 2:8 \ft Lot: Genesis 19:16,24.\f* \v 9 Bore te se, Kari Biya noko kari uwuta uwuta umu ikup memek memek uwuta umu ningi nunga sangaru giokko lage mu ko iki saposo. Bare kariimet munan ningo diram mu me karo tusan mu, nu nunga iluwok ale memek nungaruk nama tutera ko day tom biya mu tairukko.\f + \fr 2:9 \ft 1 Corinthians 10:13 arikko.\f* \v 10 Kariimet awiriya munan memek memek ko nongomang barasa se supuling alo nuguring me karo tuiwasan mu, munan memek umu nunguningta nungumik te aratukko. \p Nuna nusupuling lagara se, nguangara dolara bo nongote mena. Nuna engel alo agi ta wore, nunga balu maguwumonko me nguangasan! \v 11 Bare engel alo bibiya se nosokel bibiya ta wore, Kari Biya koma te engel saki den te nunga atumusan ta wore me nunga balu maguwusan.\f + \fr 2:11 \ft Jude nu den sang iwitatala balam: Jude 6-10,16. Zechariah 3:1-2 ago arikko.\f* \v 12 Bare kariimet umu mel nuna ninguru me ko sinarsan wore balu maguwusan. Nuna giarum ko mel bibiya ikia sinar mena, nungumik la bita aolak ilu lagasan wore iwita. Se nunga ilusan ale nunga mosan se kuesan wore iwita maga yumu namamonko. \p \v 13 Nuna nunga memek koma mu memek uwutatala tamonko. Nuna anapeya betemonko agi namon gimonko mu amilmil te woremkalal wetang la betesan. Nuna nenenga nam giam ningi baga se mu, mel memek karur ago wore iwita baga se nunga ikia kawel betesan mu ko amilmilasan. \v 14 Saman katagot ko munan mu nononga nomotam kuagi, se kiwem memek betera mu me bita to arigisan. Nuna kariimet nunga ikia nongomang sokel mena mu nongomang kulukursan ale, kilek memek betemonko nunga tagisan. Nuna nomotam barasa ko munan ko ninguru iki gilingisan. Se nuna den ningi bagasan! \v 15 Nuna lage diram mu nubiring tuman ale nguala sipa nama Beor ko namar Balaam ko molak karowasan. Nu den memek baluk ale koma manga taukko ninguru kua paga anikaso.\f + \fr 2:15 \ft Balaam mu nu prophet. Se King Balak nu maonam, “Ni Juda kariimet memek tamonko ko den balu ale ko koma manga toko,” mam. Se Balaam den mu baluk ale ko koma manga taukko ninguru kuakaso: Numbers 22.\f* \v 16 Bare noko munan memek umu ko, donkey bo uwuta me kari iwita munakara wore munakaram ale, prophet nung ko ikia memek bitirukko ikiwaram mu ko ining tuam se eng am me beteram. \p \v 17 Kariimet uwuta umu yu maraka namaram se ko mutim ipi anikam bagasan, agi taiti nuwi daula itugu ago bola pala nama kam bagasan. Se nononga nuguwim tiromorom biya ago mu, nunguru beteram se aniso. \v 18 Mu awuk, nononga nuguring mu nunumi patawura ko den kumik nunguning mena umu te balsan. Ale ikia memek nongomang barasa ko munan te, kariimet ulengkota ikia kilek memek nubiring tui se anira mu nongomang kulukursan. \v 19 Ale kariimet nunga manorsan, nina ana nagowom kaoral mu nina mel bo me ta ninga kalokkowo ma balsan. Bare nuna nongota mu kiwem memek ko talipara ningi bagasan. Mu awuk, kari munan aguwaya mu ko kua nanuguso mu, nu munan nung ko talipara bowa ningi bagoso.\f + \fr 2:19 \ft Munan memek ko ura dungan kariimet: John 8:34; Romans 6:16-17.\f* \v 20 Nuna anananga Kari Biya se nanga Sangaru Ta Kari Jesus Kristus ko ikiman, ale ali imi ko munan memek memek nubiring tui sapaman. Bare akingtala pelemon munan umu ningi kapamon se nunga taliparuk se aratamonko koma mena agi mu, nuna giriwuk la terong nuam, bare aitak ko nukum te mu eng am memek biya nunguningkiri ko. \v 21 Nuna eng am node nungamuru lilim, munan ningo diram ko lage me ikia iwita me bagaman. Bare nuna maingkala ko ari iki gilingiman, bare aking nubiring gurugu bala laili balu nungarman umu nubiring tuman mu, eng am me terong nunguningkiri. \v 22 Se den pangan bo kariimet uwuta umu nunga baluwoso mu eng am nunguning awuman: “Kausik bo kapso ale aking kota ko kapara naso.” Se aking den pangan bo mu iwita: “Buruk yu guruso ale kumik nikim, bare aking peleso namoso lom gege pupurut ningi tagoso girigirik maso,” iwitatala.\f + \fr 2:22 \ft Kariimet munan ningo me iki kam betesan: Matthew 12:45; Hebrews 6:4-5; Proverbs 26:11.\f* \c 3 \s1 Jesus peleruk tairukko \p \v 1 Aga singsang yawara alo, imi aninga tam gawa girem ningarem wore ko atumukira 2 wore ningarsam. Aninga tam gawa ilagala la te mu, ani ninga ikia diram ningo la anirukko ningamin kiti pagorsam ale sangam ningarsam. \v 2 Aninga angamang mu nina den girakala prophet laili alo balukasan umu se, munan den nanga Kari Biya se nanga Sangaru Ta Kari ninga apostle alo nuguring te ningaram wore me ko ningamili saparukko. \p \v 3 Mel gira imi ninguru ikialko: tom nukumaruk tairuk se Kaem kagin doleng sapara ko kariimet aratamonko, ale nongota nunga ikia memek nongomang barasa te, nego ko den kolara balmon ale ninga gusirmonko. \v 4 Ale balmon, “Ito ‘tairukko’ balam mu apoko ya? Anananga nainet nanangatak alo kimikam la laga kua parangaman, bare melsak suen la mu duap te, te aratam uwutata aratu namawoso, mel bo iru ana me ariwasan.”\f + \fr 3:4 \ft Tom nukum: Matthew 24:48-51; 1 Timothy 4:1; Jude 18.\f* \v 5 Bare nuna mel girakala aratam mu nungamili sapara nup te ta nungamili saparam. Girakala biya Kaem ko den te balam se taiti se mel suen la taiti gomang te mu aratu namaram, se ko den te yu ilu biguwuram ale ali nungam ale yu te lautam. \v 6 Ale yu bibiya borta te tala, ali imi lilim la tom umu te ko mu moa mituwuram.\f + \fr 3:6 \ft Genesis chapter 1 se Genesis 7:11-21.\f* \v 7 Kaem ko den marak sokel ago borta tala, te taiti se ali aitak anisan umu tama te kai menawurokko anisan. Nuna tutera tom biya mu ko kimi bitawasan. Se tom umutang te kariimet Kaem bowa ningi me bagara mu maga namamonkowo. \p \v 8 Bare aga singsang yawara alo, mel suanta imi ko me ningamili saparukko: Kari Biya motam te mu, day suanta mu 1000 yia iwita, se 1000 yia mu day suanta iwitatala.\f + \fr 3:8 \ft Psalm 90:4.\f* \v 9 Saki alo ikisan Kari Biya nu mel bitirukko balam mu bitirukko gora kira lagoso ma balsan. Bare mu uwuta mena. Nu nina nego ko gomang anise kuring ningaru lagoso. Nu kariimet bo ta maga yumu namarukko gomang me aniso. Noko gomang mu kariimet suen la giris palagamon ale nongomang gurugumonko kuring ningaru lagoso.\f + \fr 3:9 \ft 1 Timothy 2:4 ago arikko.\f* \p \v 10 Bare Kari Biya ko day tom umu tere kari ni me ko sinarawasam se taiso iwita tairukko. Se taiti biyala niaruk, nirung kaparuk ale mena namarukko. Se melmasak suen la mu tama nunga menawurokko. Se ali se mel suen biya awote aniso mu kani malila sapamonkowo. \p \v 11 Ikialko, melmasak suen la mu munan umu te maga sapamonko agi mu, nina kariimet koma awuk wore iwita bagaralko? Mu nina Kaem kagin te baga se munan laili te la bagaralko. \v 12 Ale Kaem ko day tom biya mu pasak tairukko yerur tui se bagaralko. Day tom umu taiti gomang lilim mu tama te kani malilarukko, se anapeya mel te ali mel nungam mu tama ko kowar te yu ko geraga namamonko. \v 13 Bare ana mu taiti iru se ali iru Kaem ko balam mu ko kimi bitawasan. Se umu munan ningo diram ko sor wonong iwita pempem la anirukko.\f + \fr 3:13 \ft Taiti iru se ali iru: Isaiah 65:17; Revelation 21:1,27.\f* \s1 Kris alo sokel ago bagamonko \p \v 14 Buta se, aga singsang yawara alo, tom nina mel umu ko kimi bita se mu, Kaem koma te ningimik memek bo mena, ningimik den bo mena se lila te nu ilak bagaralko. \v 15 Ningamili me ta saparukko, nanga Kari Biya ko munan gomang anise kuring nangara mu, nanga bo yawara Paul ikia sinar Kaem tuam mu te, tam gawa te ninga maonam uwuta, mu nina te giris palagal se te ninga sangaru giokko munan beteso.\f + \fr 3:15 \ft Kari Biya kimi beteso ko duap: Romans 2:4; 2 Peter 3:9.\f* \v 16 Paul ko tam gawa suen la te mu, nu mel imi ko uwuta uwuta balso. Noko tam gawa te den sang, ko nunguning ikia ko mu ikup nuam, mu karogotala te aniso. Se nusupuling lagara ko kariimet sang nongomang namara taira ago mu, nuna den umu tasan ale nunga ikia te gurugusan patawusan se nama magoso. Ale Kaem ko den sang agotala tasan ale uwutatala betesan.\f + \fr 3:16 \ft Den imi iwita ikinakko: Paul tam gawa batogam mu kota ko ikia te mena, Bur Laili nu kuring te den beteram, Old Testament ko batoga te uwutatala.\f* Se umutang ko nuna memek tamonkowo. \p \v 17 Buta se, aga singsang yawara alo, nina mel mu maingkala ko ikiman. Kariimet law kulukuruwara mu nunga kawel te ninga tagimon se ninga nigiwim te sokel ago sanamiwasan wore beteral bore ko, ninguru sinar talko! \v 18 Bare nanga Kari Biya se nanga Sangaru Ta Kari Jesus Kristus, ko gomang nangara se ko ikia nunguning ningi, kariimet sinar ko garuka se te lagaralko. Nup biya nikim ago mu noko la, aitak se pempem la anirukko! Nunguning.