\id GAL gal.sfm Waris Galatians \h Galesia \toc1 Galesia Monamba Mongasal Lohv, Osmba Sesoava Pimba Nengsmoa Ovra, Indhana Windel. \toc2 Galesia \mt1 Galesia \mt2 Monamba Mongasal Lohv, Osmba Sesoava Pimba Nengsmoa Ovra, Indhana Windel. \c 1 \p \v 1 Kava moalamangnindrini Pol, kamba pusvundthueinamoa moalamangnindrinielmba indhanamba. Kamba indhanamba wolaihambnamoa, Yesus Kristus, eva Sesoa aral he kamba moalamangnindrinielmba epusvundthona. Sesoava, noi ten wolaihaphonam Yesusm pokamarini. \v 2 Honamba tombaiva memba honamini, men kav wonavm mongawulm Kristusnindm, yem novol vipimbinv Kristusnindm Galesia provinsram. \p \v 3 Kava sembayang vev, osm Sesoa pina ara, eva Yesus Kristus si yemba undalm vewol evevav, wo yimba indwonam avav. \v 4 Yesusva hevmba wohophona, dahalmba, pimba kilumb shuawolalm hona petharava, memba pivva avnamba indkoklanahonamba, men honam aramba Sesoava doara nengna. Wo osoa himba os pimba lopshana. \v 5 Pioa Sesoamoa okuluvmona velvohvra yunalm. Tanam. \s1 Mongongal Besal Nemelmongas Sihav. \p \v 6 Sesoava yemba undalm vewol vena, wo mani doarama himba yemba kekaiv vena, hevmba engalmba. Himba yemba und vovhueinna, ten Yesusnamini phovm. Heva os daipotava kava yeindava luklukul velahawolinv. Yimba doa ahnam meis haravhoaprana, undnahonam amnavna mana vemakoklam indanam, besal nemelmomba owai. \v 7 Tanam, mongova owai, besal nemelmomba indanamba. Heva os indhanamba monglava indakonda moa eishunvna yemba, Kristusna nemelmomba besalmba hiluvla ovrimnivna. \v 8 Kava yemba hona besal nemelmomba numhowol vinna. Wo kava kavpa, eva ovsongolnindva senaminiva ovriniva yemba numhowol vitava, indanapetam hona besal nemelmoriniva, hemba nomba kava osm vinv, heoa kin vreira Sesoanaminiva. \v 9 Honamba seilva temba kava ishoiva, wo daipota men henga ka vei, ishov, yimba doa doara wohvreina besal nemelmomba. Mongova indhanariniva yemba ishuntava indanamba, wuvolmba almba Sesoana novrava, si kin mendekli vravav Sesoanaminiva. \p \v 10 Wo yimba os ningvmi, indhanamba kamba hona moarava patvmonara, owai. Sesoam mongalmangas kava nengmanav, osm heoa kamoa os nonglara, besal. Wo yimba os ningvma, kava ambo indhanamba osm vinv, kam noinda patvmonara? Kava indhanamba osva ningintava, kava osva lohvavmoa Kristusna andranindriniva. \s1 Polna Andrava Sesoanamini Phovna. \p \v 11 Kristusnind, kava yemba osm vinv, levrapivolo, osoa besal nemelmomba, kava doarava temba numhowol venamba yemba, owai, nengeind vrinamoa indhanamba hevpa. \v 12 Kava indhananaminiva vreinnamoa, mongova owai, indhanariniva kamba numha vrenamoa. Yesus Kristusangas hev kamba wolaihana. Wo heva os yimba meis hehara ovna hona moarava. \p \v 13-14 Yimba doa hillina, kana doaraminimba wevsava, kava Yutanindmongo sembayang vewuvmona vevna, Kristusnindmongova owai. Kava beswonamangas wohvevna mongla Yutanindna novrava, temba kavpa lohohrava phonamba. Kava noinda kuwulalmba Yutanindnamba luhunna. Kava keknam lehvna, hemba kuvhoawol velmba, engalmba Yutanindna doaraminimona plalmba. \p Honamba doaraminina moana plalva kana simbehumunna englisra holotholuhunvna. Wo noinda osva kava Kristusna nemelmomba tit vrevna. Kava ninginvnamoa, lelh vewolalmba Kristusnindmba, owai, kava indkokla wohvewolalm vevna. \p \v 15 Heva os Sesoava doara kamba ona nongaihana, wo os avamba kamba lengna. Wo himba kamba os undalm vrevna, wo kamba os kevrana hevna andraramba. \p \v 16 Nonam ten doara hev kam nengmanana, himba hevna ombolmba novm wolaihamnalm kam. Wo os Sesoa hev kamba wulana hevna ombolna andramba. Kava os ishomana vinvna besal nemelmomba hevna ombolnamba Yutanindna meisungundmba. Nonamba Sesoava kamba omnanamba, kava mongona indhanarinina nengavnangva kovovranamoa, mongova kamba wolaihanamoa, honamba besal nemelmomba wulluhulmba. \v 17 Kava ganamoa Yerusalemramba, nomba nongalalmba, temba lovahvnamba moalamangnindilmba, osva memba kava. Heva os owai, kava anamoa mongavhorava, kava gana Arepiapetharam, wo venamba, henga os gana Damaskuskotaramba. \p \v 18 Tahonmba samblamong kava os vewol venamba, kava hengava os gana Yerusalemramba, Pitam moalamangnindrinim nonglalm, wo waiana 15pelara okombanam. \v 19 Mongova moalamangnindrinimba kava nonglanamoa, Yemsmangas mendeklina boasalalmangas. \v 20 Sesoava nonora, honamba memba kava vewol vev, kava moangakalamomba novol vewol vevmoa. Wo noinda osva yeoa ningu, kava kovovranamoa indhanarininamba nemelmomba. \v 21 Sism kava osva lohmana vena Siria provinsram eva Silisia provinsram. \p \v 22 Diva Yutiaprovinsrava Kristusnindva owai, kamba nunglinamoa, diva temba nomba eungu vevnamba Yerusalem pethalva. \v 23 Himba ambo kamomangas hellelvohvna, uvna, no indhanariniva pimba indkokla vewol vevna. Heva os owai, daipotava himba hona mongawamoa lohohra ishunv, ten hev seilm indkokla vewolalm vevna. \v 24 Wo no indhanamba himba ambo hillinamba, osva Sesoava os venana kamba, wo himba Sesoana nihilmba okulivna kaindava. \c 2 \s1 Owalva Monglava Moalamangnindva Polmba Indwonam Holvoreina. \p \v 1 Tahonmba kava 14pelara vendhanamba, hengava kava os gana Yerusalemramba, Barnapasi kava nonamba engana, wo osoa Titusm kava waiengana. \v 2 Kava gana, noinda Sesoa kamba hev indthoamnana, kava gangas vena. Kava nongalphona Kristusnindna kuwulm. Nonamba kava diva hemongova euvmona ovovnamba, kava ishunna dendwolla hemba honam nemel besalmom, ten kava Yutanindna meisungundm numhowol venam. Kava os nengvna, ye, ka, pioa nemelmomoa mongalundoa vrelohra keknam. Noinda kava mindnam nengvna kavna andramba seilminimba, eva andrava honamba kava memba daipotava vevpa, osva si homeis kava pelthasambaihavm. \p \v 3 Titusmba di kava waiavna, heva os owai, nomba Kristusnindna kuwulva himba Titusmba yinavena ovrivnamoa, hutovmba kovhoamnalmba, noinda himba Griknindrini lohvna. \v 4 Heva os ka eva noi Kristusnindna kuwul, kava moamba ishuvna, noinda mongla dasalm guruwolm kam engalsuvnamba poaita. Himba osm saivna, hellelmba pina almba, osva memba pivva avpa Yesus Kristusnindva. Pimba Kristusnindva avpa, wo noindangas pivva lehra Sesoana novrava lovahv, noindangasva owai, pivva memba lohohmomba engivpa. Nomba gurudaspolva ambo kam osm vinvna, kava henga engiv Mosesna lohohmom. \v 5 Heva os owai, kava mongova undva vivrinamoa, nomba temba gurukoklava eishovnamba. Kava ningv moanonoam besalm nemelm, osangas wohengivra yimba. Pivva hengava engallava Mosesna lohohmomba, pimba si ombandhana andranindilmsna wulavav osva. \p \v 6 Nomba moalamangnindva, himba temba mendekli kuwulalmba vivnamba, himba eva es weihaloh vrivav besal nemelmomba honamba, memba kava numhowol vevpa indhanamba. Kava eva nengvmoa, osva himba kuwul mendekli lovahv, owai. Sesoana novrava os lohv, indhanamba pivva mongawatovna. \v 7 Heva os doa no kuwulva nunglina, osva Sesoava doa kamba andrava mendekli besal vraohna, os Pitam ten venanam. Sesoava Pitamba andrava vraohna, besal nemelmom ishunilm Yutanindm. Heva os Sesoava kamba andrava vraohna, ishunilm besal nemelmom Yutanindna meisungundm. \v 8 Sesoava hev Pitamba hevna moainal andrava vraohna, nonapopolmba andra velmba moalamangnindrinielmba Yutanindrava. Wo himba osta moainal andrava vraohna kamba, andra vinilmba moalamangnindrinielmba Yutanindna meisungundmba. \p \v 9 Yems, Pita, Yon himba eva kuwulta nunglina, osva Sesoa eva kamba doa hevna moainal andrava vraohnata. Wo himba noinda kamba Barnapasimba indwonamba holvorumbtina. Hev una, Poli Barnapasi, kava lehra hilliv, osva yimba ehengalgav Yutanindna meisungundmba. Ka si Yutanindindamba angavav, nemelmomba wulvahamana vinilmba. \v 10 Himba kamba seihinna, mana ema mongalm vinilm, nom kolvrowolalm innehuinindm Yutanindm. Kava honamta mindnamba andra vena, doarava, veiva daipota men. \s1 Polva Pitanamba Wevsakoklam Ambara Velokusathana. \p \v 11 Sismba Pitava gavnamba Antiok kotaramba, himba dasalm loupem vevna, wo kava novnihilla lothopiana, osva yimba sahonam vevna. \v 12 Men himba honi vena. Nonamba Pitava seilva gavnamba Antiok kotaramba, himba innemba mongawulm wonnevna Kristusnindmba, nomba temba Yutanindna meisungundva avnamba. Doa monglam Yutanindm Yems wolanga ve Yerusalemrini. Doa himba diva pulvonamba, Pitava ambo dasalm novra innemba lohunvna, mongawulmba wonnelmba Yutanindna meisungundmba, wo hevpa henga dasalm pepeh vewol vevna hem. Manara noinda himba pem vinvna no Yutanind owalnapenam, noinda himba undva os iambna, osva Kristusnind Yutanindna meisungundoa, heoa eva wohengivrata Mosesna lohohmomoa. \v 13 Pitava ambo dasalm vevna loupem. Wo monglava Kristusnindva Yutanindva Pitam nunglinamba, os eva himba dasalmba lounapenamba vinata. Wo Barnapasva eva wohpetheinnata, os ten no Kristusnind Yutanind vivnam. Himba indkumbiva dasalm lovahinvna, innemba mongawulmba hlalmba Kristusnindva Yutanindna meisungundmongova. \p \v 14 Kava nongalvna, ona, os viv. Himba keknamba engivnamoa nemelmomba besalmba. Wo kava ishomnana Pitamba musera indkumbina novlomossis. Kava os omnana, Pita, yimba Yutanindrini, heva os owai, yimba doara pivna Yutanindna lohohmomba nombolvhoana, wuvolm alm Sesoana novram. Wo yimba osva Yutanindrinilmba loholmba vevmoa, yimba Yutanindna meisungundrinielm loholm vev. Memba lehra osva. Wo manara daipotava yimba holvotithoa vewol vev Kristusnindmba Yutanindna meisungundmba, osmba heoa Yutanindna lohohmom engwol vinvra. \p \v 15 Pimba Yutanindna meisungundva tetwond venamoa, osmba Yutanindva nengsmoa uvra, pimba indhanakokla, lohohmomba amnavmoa. Yutanind pimba tetwond vena. \v 16 Heva os pivva nonora, osva indhanariniva lehrava lohvavmoa Sesoana novrava, engmanalmba lohohmomba. Owai, Yesus Kristus doa lehwol vena, osmba ovna, hona indhanariniva lehra lohv Sesoana novrava. Wo eva pioa osta, undnahonam amnav Yesus Kristusm, osm ora pimba lehra lovahv Sesoana novrava. Pivva lehrava Sesoana novrava noinda lovahv, pimba Kristusnind, noindangasva owai, pimba memba lohohmomba engivpa. Manara, mongova owai, vevavmoa beswonamba Sesoana novrava, engvrivpa lohohmomba. \p \v 17 Kava Yutanindva Kristusmingra kusov, lehram lovahthalm vev Sesoana novram. Memba honamba osm, pivva eva indhanakoklata, os ten Yutanindna meisungund einvm. Wo es hevpa, Kristus pimba kuwulva wulluhunnama, deisumbisihalmba indkoklaramba, owai. Monglava indhanamba osva eishovpa, heva os owai. \v 18 Kava mendekli indkokla vevav, kava hengava numhowol vetava, no lohohmonamba Mosesnanamba, temba seilva doarava kavpa wuleihanamba, lehram lovahthalm vev Sesoana novram. \s1 Polva Olhmom Olhinv, Osm Himba Doa Wuleihana, Lohohmomba Lohmanalmba. \p \v 19 Kava Kristusmangas lohmanav. Noinda osra, Sesoana lohohmorava kava dahanamonara lohv. Kamba doa dahana seilm lohohmorava, wo no monarava kava Sesoaiva ahavav. Kamba doa wikleiwihina krusera sena mongawulm Kristusim. Memba osm, lohohmoa doa kamba waisihana Kristusinda, wo noinda kava doa wuleihana doara, lohohmomba nonapopolmba almba. Kava Kristusmangas lohmanavna, wo lohohmona moarava kava os lohv, maim oi, mindil. Wo lohohmomba hengava kamba ondal ovrevavmoa, Sesoangas. \v 20 Doa kamba dahana, kava hengava si onengvhovavmoa, kavmba sishona vrelmba beswonamba. Wo kava kavhova lohvmoa, Kristusnapopol kava lohv. Kava doa henga novkaka lohv, wo kava undva keknam wulluhmanav Sesoana ombolmba. Himba kamba mindnam und vev, wo himba hevmba kam wuraohna, kolvralm. \v 21 Memba mendekli andrava honamba Sesoanamini, kava os nonglav, mendekli hevm. Heva os pimba lohohmorava lehrava luhuntava Sesoana novrava, osva eva ata manam dahata Kristusmba ombamba? \c 3 \s1 Awothowolva Engprav, Keknam Undnahonam Ten Avm. \p \v 1 Yemba Galesianindmba nambaipeta kava ishulvohinvma, osva Yesus Kristusva wikleihina krusera sena. Os maim oi, kava kavna novna wohnunglivna men. Heva os owai, yemba anmundvema dasalm deiswitvna, wo yimba nombolpikovvna hona moamba, lohohmom viluwulkovvna? \v 2 Kam ishumnu honamoa mongo, es yimba vraprana Sesoasongolva? Yimba os dumbvnama, ten pev lohohmom engivnam? owai. Yimba noinda Sesoasongolva dumbvna, ten pev nemelmom besalm hillivnamba, undnahonam kek vithivnam. \p \v 3 Yimba doa undnahonam lovahthamnana Kristusna meississongolla. Wo es hevpa, daipotava yimba henga indanam wohvilangalm vevma pevnapopolm? Owai, yimba tit viv. \v 4 Esvema kinmba yemba seilmba oprinvna, yena undnahonam alm simbeihawol vinilm. Wo es hevpa yimba ambo nisma vivnama, owai. Yimba doara avna, undnahonamba keknam. Ata yimba wuleihivrava, lohohmom amnavra, aembu. \v 5 Wo es hevpa Sesoava hevsongolva daswolvma yemba, noinda yimba engivpa lohohmom? owai. Sesoava hevsongolva mendekliandrava yehovra noinda vinv, yimba nemelmom besal hillivnamba, undnahonam kek vithivna. \s1 Aprahamm Pimba Lehvralm Viv, Undnahonam Alm. \p \v 6 Sesoana tombairava osta mongawamoa omnana Aprahamba, \q1 Aprahamba keknam undnahonam Sesoamba lohmanavna, eva osoa hevna moam, wo Sesoava hemba nengthavna osva, indhanarini windel. \rq Stat 15:6\rq* \m \p \v 7 Doa yeoa ningu, osoa himba nomba keknamba undva ilvahmanavrava, hena aralnonoamsna Aprahamba luhunna. \v 8 Sesoana tombairava doa doara ona, osva ora, si os vevav sewonamba. Himba os unna, Sesoava si vinvav Yutanindna meisungundmba hevna undnahonara ambo, wo himba si os nengsmoa ovra, lehra av windelangas. Honamba nemelmomba besalva Sesoava Aprahamba doa doara ishomnana, os vrana, os novol velohv Sesoana tombairava, \q1 Sewonamba annind annind si yeinda awothowolva vreivra. \rq Stat 12:3\rq* \m \v 9 Aprahamba undnahonam keknam vevna honamba, wo Sesoava hemba noinda awothona. Daipotava eva osta. Himba nomba daipotava temba undnahonamba avpa, os awothowolva vravra, Apraham ten awothonam. \p \v 10 Heva os himba nomba temba lohohmomangasva engvpa, hevmba osmba ovra, lehra kava, owai, himba kin si vravav. Noinda Sesoana tombairava os novol velohv, \q1 Yimba kin si dumbvav, himba nomba temba wohengmba owai vivpa, nomba temba lohohmorava novol velohvpa indakondava. \rq Lo 27:26\rq* \m \v 11 Men ambara ambo lohv, osva mongova owai, lehrava lohvhoavmoa Sesoana novrava, lohohmomba engmanalmba. Noinda Sesoana tombairava os novol velohv, \q1 Himba nomba lehrava Sesoana novrava lohvrava hevna undnahonarava, si avra beswonam yunalm. \rq Habakuk 2:4\rq* \m \p \v 12 Lohohmorava novol velohvmoa, keknamba undnahonamba almba. Os novol velohv, indhanariniva honamba osva vevrava, aongva elepewolinvrava no indakonda lohohmorava, si osangas amana vevav, noinda hevinda luhunv. \v 13 Noinda doa pimba lohohmoa kinmba plothunna pivna indkoklara. Heva os Kristus doa kinmba pilpiapehna. Himba pina vuhera luhunna, himba hevm hona kinmba plothomnana. Os novol velohv Sesoana tombairava, \q1 Indkumbiva henomba tirava wikleihivrava, wo nonglakov vrevra indkumbiva, ovra, men wendv louwolm hevna sahaposwora. \rq Lo 21:22-23\rq* \m \p Wo heva os Kristusmba memba wikleihinamba, ambo nis pina sahaposwora, wo hona monana pimba doa muehrombol vena hevelm. \v 14 Kristusva honamba osm vena, Sesoana awothowolva si wohlundthoavav Yutanindna meisungundnahonam. Honamba awothowolva, Sesoava doara waiomokalthana Aprahamba, wo doa phona Yesus Kristusnamini. Noinda Yesusmba dahana, osm pimba Sesoasongol pilivhoawol vevav, os ten hev Sesoa waiomokalthanam, wo hena awothowolva vravra, nonam undnahonam amnalm keknam. \s1 Sesoana Lohohmomba Doara Wohlohna Os, Heva Os Honamba Omokalthamomba Weihaloh Vrevmoa Hemba. \p \v 15 Kristusnind, kam hillu, yem ka olhmomba olhinv. Ningu nengam omokalthamom, indhanariniva owaliva ohomokalthawolvpa moamba. Wo veiva, nomba os wohevei, ten hev doara wohohonam, an eva olwolvav no moamba, an eva hengava mumushhoa vrinvav? owai. \v 16 Doarava nemetva Sesoava wonomokalthana Apraham, eva hevna simbelm. Sesoava osva onamoa, kava si awothowol vevav yena simbepolmangas, temba osm indkumbim indhanam. Heva os Sesoava os ona, kava si awothovav yena simbelmba. Temba osm mongal indhanariniva, no indhanariniva Kristus. \p \v 17 Memba osm ov kava, Sesoava doa Aprahamba waiomokalthana, omnana, kava yemba nengmanav, osmangasm velm. Wo heva os Sesoana lohohmomba sisnonoa phona, 430pelara tahonnam, wo noinda osva weihaloh vrenamoa Sesoaina Aprahamina ohomokalthalmomba. \v 18 Pioa engivm lohohmomoa, dembrehunvra awothowoloa nooa, temba Sesoava waiomokalthanamba, owai. Wo pimba osva vellava, wo pimba si lundthoavavmoa mana vemanamba no monanamba. Sesoava hevna awothowolva beswonam vraohna Aprahamba hevna omokalthamorava. \s1 Esram Hevpa Lohohmomba Lohv? \p \v 19 Lohohmomba osm vrahunna, nunglira, sahonam ten indhana vivm Sesoana novra. Nomba sism wohvilanganamba, venamba, Aprahamna moainal simbel pholana. Sesoava doara Aprahamba moamba waieukw vrena, ona, si yena simbelva lohvav. Nomba lohohmomba Sesoa vrahunna hevna ovsongolnindm, wo he vinamba, Mosesm vreihue. Wo hev Mosesm ten mongavhoralm vrivnam, ishunilm indhanam lohohmom. \v 20 Heva os Sesoana omokalthamomba, mongavhoral indhanarinimba Sesoava nengmananamoa snamba owai, manara Sesoava hevho omokalthamomba Aprahamba ishomnana. \p \v 21 Es hevpa, osm honamba lohohmomba esiwohavmoa Sesoana omokalthamoiva? Esiwohavta, manara, no lohohmonapopolva indhanamba atava, osva pivva beswonam engivra lohohmomba, lehrava lovahvra Sesoana novrava. \v 22 Heva os honamba owai tanamba, manara doaraminiva tombaimorava os lohv, annind annind pethanindva hevna indkoklarava buimeramsna av, noinda owai, es eva vivav beswonamba. Noinda henongas ten undnahonam avm, Sesoava henomangas dembrahunvav awothowolva, nomba temba himba doarava omokalthanamba. Memba no indhanamangasta, piv ten henoi undnahonam amnavm Yesus Kristusm. \p \v 23 Mendah honamba undnahonamba almba moamba phonamoa, kava Yutanindva buimeramsna avna lohohmorava. Kava engilila vivnamoa, venamba, Sesoa hev kamba monamba indthueinna, undnahonamba nonamba amnalmba Kristusmba. \v 24 Wo memba osm, lohohmomba kanamba gurumsna luhunvna, venamba, Kristus prona. Kristusva pronamba sismba, kava osva avna lehrava Sesoana novrava undnahonarava. \v 25 Doa daipotava monamba besalva, undnahonamba almba phona, wo noinda pivva daipotava lohohmosingiva avmoa. \s1 Pimba Kristusnind, Aprahamba Pina Aralnonoamsna Luhunv. \p \v 26-27 Yemba doa ponamba posvrana Kristusinda, wo noinda osva yimba pikianmsna vewol velohv Kristusinda. Memba osm, yimba Kristusna wevolm nilhawolalm vev. Honamba os nungliv, yimba Sesoana towand, yimba pevna velgonamsna av, noinda yimba pevna undnahonamba keknam amnavna Kristusm. \v 28 Daipotava Kristusindava owai, indanamba mongova lohvmoa, osva vei, Yutanindm piawol vei, eva Yutanindna meisungundm. Mongova indanamba lohvmoa, osva vei, ombandhana andranindva heva, eva kuwulva heva. Mongova indanamba lohvmoa, osva vei, tendomba heva, ungevliva heva. Yimba indkumbiva mongawamoshra kilihav Sesoatindilmangas. \v 29 Yimba Kristusna av, wo noinda yimba Aprahamna towandalnonoamsna. Yimba doa Sesoana awothowolva vrapiana, noinda omokalthamnanamba Sesoa doara hev Aprahamba. Memba osm, yimba doa vrapiana nemelva undva Sesoasongolnaminiva. \c 4 \s1 Olhmoa Ombandhanindna Eva Ombolnonoana. \p \v 1 Kava isholm vinv yemba honam, mongalva ombolva lohmanatava, henoi si aralnapuwulva dombvav wohva, mendah vev hevpa, himba mendah os lohv, maim ui, ombandhana andranindrini aralna. Manara, no otolliniva hevpa iavmoa aralnapuwulva. \v 2 Heva os mendahva no otolliniva vevrava, heoa beswonam hellevra nomoa indhanarinimoa, temba pusvundthoanamba aralva, hemba vevralmba. Doa verava, nonamba no otolliniva mendekliva lohvrava hevna velgonamba, osva temba aralva doarava onamba, doa daipotava himba hev wohvaohothovav manam manam aralnamba. \p \v 3 Kava Yutanindva eva osta. Kava osva ana otolmsnamba. Kava os ana, ovna, tihsongona ombandhana andranindilm, wo noinda kava wohavna kavna wevsa ambarininamba. \v 4 Heva os nonamba Sesoava nengvnamba, Sesoa doa hevna ombolmba wolaihaprana petharamba. Hena ombolmba Maria lengna, nonamba mendah lohohmomba kamba Yutanindmba sising viavna. Wo heva os no ombolva wohengvna lohohmomba. \v 5 Sesoava honamba osm vena, himba kamba muehrombol vena hevelm. Noinda daipotava lohohmomba kamba sising viavmoa. Henamba undva osm lohvna, heoa kana towand ara. \p \v 6 Wo daipotava pivva Sesoana towand av. Noinda Sesoava wolaihaprinna ombolna meississongolmba piindamba. Wo no meississongolnapopol pivva osva uv, ara, ara, ara. \s1 Polva Mindnam Duus Vewol Vevna Galesianindmba. \p \v 7 Wo noinda osva daipotava yimba ombandhanamba owai, yimba Sesoana otol, wo Sesoava si yemba os wohvinvav, ten hev wohomnanam Apraham, noinda yimba hena towand. Manara, yimba snaundna av. \v 8 Seilva doarava yimba Galesianindva owai, tit vinivna Sesoamba. Yimba einvna andranind tihsongona, temba nomba owai Sesoanonoava. \p \v 9 Heva os daipotava doa yimba nonora, osva tanam Sesoanonoa. Tanamolnam memba Sesoa, himba yemba lihawol vev. Wo hengava manara yimba patvmonav no lohohmomba, nemetva temba yimba engvinamba ombamba? Wo henga yimba alm vevma andranindilm henonamba? \v 10 Yimba mendah wohengiv nomba moainalva sembayangmba, weis nemelmba mendekli sembayangmba, eva tahon nemelm. Memba Yutanindna wevsa prunv osva. \v 11 Kava yemba pepeh vewol vev. Kava duus vev, noinda kanamba andrava dihi yeindava doa wohpilpinna. \s1 Pol Unna, Kava Yemba Pepeisha Vewol Vev, Osm Men Kav Lohvm. \p \v 12 Kristusnind, wo yemba kava suwmesna vuha vewol ovov, kava yemba pepeisha vewol vev, osm men kav. Manara, kava doara wuleihana doa Yutanindna lohohmomba, wo osva kava nilhakohavna, memba yimba avpa, nonamba kava yemba besal nemelmomba wulsiheinvnamba. Wo yimba seilva beswonam vrina kamba. \v 13 Yeoa ningvm, nonamba kava prunvnamba yeindamba seilnovrava, nonamba kava uvavulmungil. Temba nonamba kava yemba numhowol vevnamba besal nemelmonamba. \p \v 14 Kana uvavulkokla ambo yemba kinmba plothunna, heva os yimba kamba indkokla vrinamoa sahonamba, osva noinda kava gana. Yimba kamba wondewonam holvoreina, os maim una, mongo Sesoana ovsongolnindrini, ora Yesus Kristus hev. \v 15 Yimba wohindk vithina nemelmorava, wo kava os nengvna, yimba pevna novpa ata velarombol vitava, kam velarambreuhe. Wo no indk vethava hi yenamba daipotava luhunv? \v 16 Wo es hevpa kava yena ungundrini luhunvma, memba kava bambara vewol ovovpa yemba? \p \v 17 Hillu, nomba gurudaspolva temba ambo yemba newond vewol ovuvna. Heva os owai, yemba indkokla vrevna. Yemba osm newond ovrevna, yimba henga kamba pewolehawol vivra. Himba yemba osm vinvna, yeoa kamangasm wohpatvunvm. \v 18 Temba wevsava besal, osmba himba hevna undmba anahmana vinvra yemba, heva os henaoa undoa wevsaoa besalangas ilvahvra. Honamba osangas tanam. Tanam, nonamba kava yemba wonavnamba, eva nonamba kava yemba sandhalahangavnamba. \v 19 Kana otovotal, kamba doa kinmsna plothomnana yeindava, os ten ungevlim vewol vinvm, nonam otolm lengalm vevm. Kamba honamba si os vaomana venavav yunalm, verava, ye pevna kelsra lovahthara. \v 20 Kava os nengv, kava daipotava yem wonalm vev. Daipotava kava mendah tit vev, osmba mani si kava yemba vinvav. Pevm weihaloh vewol viu, osm kava yemba nesmoswonam moaivrawonam ambo ishunvra. \s1 Olhmoa Hakarina Saraina, Aprahamna Ongalsamblana. \p \v 21 Monglava yimba mendah lovahalm vev Mosesna lohohmonam. Kam ishumnu, yimba nonora avma, es lohohmomba ona? \v 22 Sesoana tombaimorava os ona, Aprahamnamba ombolva sambla elohmanana. Mongona ombolna avalva andra unguvlirinielm ana, aslangolm. Mongona ombolna avalva yivelongolm ana, hevnamund andrahui unguvlirini ambo avna. \v 23 Aprahamna ombolva aslangova os lengna, men piv indkumbi doara tetwond vevm. Wo no ombolva yivelongova lengnamba, noindava doara omokalthamnanam Sesoava Aprahamba hev. Manara, nonamba mendah avalva phal avna, wo Sesoava Aprahamba wohomnana, yena ombolva si lohvav. \p \v 24 Memba pim olhinv olhmonamba. Hona ungevlirini samblava os maim oi, indhanam sambla moa waiomokalthowolv Sesoa hevna. Mongova moamba lohohmoa, noi Sesoa ten venam olora Sainai. Indhanamba nomba temba hona lohohmosingiva avpa, ombandhana andranindmsna indhana. Wo Hakarva olhinna pim, moa noi ten Sesoa Mosesm waiomokalthanam. \v 25 Hakarva olo Sainaim lehv Arepia petharinim, eva lihinv Yutanindnam kotam Yerusalem. Hona Yerusalemba ambo andra unguvlirini, eva indkumbiva indhanamba Yutanindva lohohmona andranind aiv avna. \p \v 26 Heva os mongova Yerusalemba senaminiva Sesoanamini, os maim oi, Sara yivelongorini. Himba pina aval einv. \v 27 Os novol velohv Sesoana tombaimorava, \q1 Yimba Yerusalem ongorini, yeoa indk vetho. Yimba phal unguvlirinimsna av, yimba otolva towand venamoa. Heva os yeoa mindnam indk vetho. Yemba kelathamnanamoa doava, nonamba yimba otolmba lengalmba vevrava. Heva os yetindiva si mindnam avav, ye si kuvhoavav nomba ungevlirinimba tlatrinimba. \rq Aisaia 54:1\rq* \m \p \v 28 Kana Kristusnind, yimba Sesoatindi av, noinda hevna omokalthamora, os Isak ten nemet lohnam, Aprahamna ombol. \v 29 Heva os nomba otolva Ismaelva, men piv indkumbi tetwond vevm os, himba sahonam venavna Isakmba. Veiva, daipotava eva osta. Himba nomba temba undnahonamba amba owai vivpa, himba kinmba pim huhlinv, nom indhanam keknam undnahonam ten avm. \v 30 Es hevpa Sesoana tombaimorava ona?, \q1 Pinganga viu no andra unguvlirinimoa hevna otolnahonam. Noinda ombolva noi yivelongona si vaohothovav manimani, aralva temba iavpa. Heva os aslangona ombolva si vaohothovavmoa mana vemava. \rq Stat 21:10\rq* \m \v 31 Kana Kristusnind, pivva aslangona towandva owai, pivva yivelongona towand, wo noinda osva pinamba andrava luhunvmoa, lohohmomba engalmba, osmba lehrava lovahvra Sesoamongo. \c 5 \s1 Pioa Kristusmangas Alohmanara. \p \v 1 Pivva beswonam wondewonam av, lohohmosingiva owai, noinda Kristusva doa pimba lopshana. Wo doa keknam lovahtho. Manam yimba pevmba weihaloh vewol vrivav, saivolmba lohohmona andranindilmba hengava. \p \v 2 Hillu, kava Pol, kava yemba os ishunv, nihtovpa kueintava hona lohohmorava yenamba, Kristusva si monahulumbkumbisnamba lekelathaluhunvavmoa yemba, osm yimba windelva lohta Sesoana novrava. \v 3 Henga kava indkumbim ongawolv, yimba pevmba nombolvhoawol vitava, nihtovmba koalmba pevnamba, yeoa eva no lohohmomoa temura beswonam wohengwol viu indakonda. Yutanindna doaramini wevsa luhunna, osmba temura wohengwol vivna lohohmomba. \v 4 Yimba lehalmba vitava, lehrava lohtava Sesoana novrava no lohohmorava, heva os yimba doa wohwuleihina Kristusmba, wo Sesoava yemba kolvrowol vevavmoa hevna wavranamba. \p \v 5 Sesoasongolnapopol pivva undnahonamba amnav Sesoamba, wo pimba nengviluwuv hemba, osm pimoa indhana windel maim nengsm ovra. \v 6 Pivva nonamba avrava Yesus Kristusindava, nomba osva lohvmoa mindnamba, pinaoa hutovoa koaihanga geinda, owai. Eva henomba hutovpa koaihangava owai vitava, eva nomba lohvmoa mendekliva. Mendekliva men honi lohv, indnahonam alm sna undnahonamba, ten und vewol vevm henom henom. \p \v 7 Yimba beswonam lehra dandwonamba alahmana vevna. Yimba wohengivna beswonam tanamolmom. An yemba olwolna, wo noinda yimba hiluvla ovrimnivna nemelmoa besalva Kristusnamba? \v 8 Nomba temba yimba sahonamba vivpa, henonaminiva phovmoa, temba yemba kekaiv venamba hevelmba. \v 9 Pem vinu gurudaspolnapenamoa, es hevpa osva, yisva eskandva, rotiva hev ambo tevwol vev. \v 10 Heva os kava os nengv, Sesoava si yemba kolvrowol vevav, besal nemelmona Kristusnana engalmba. Monglava indhanamba ambo yemba nengavnangkoklanamba indkokla vewol oviv. Wo himba si kin mendekli vravav, himba nomba temba. \p \v 11 Kana Kristusnind, kava numhowol vevmoa indhanamba, osva hutovoa kueiu. Memba moamba gurudaspolna gekalamoa. Manara, kava hena moamba pupul vewol ovunvmoa. Kava osva tanamba doarava vetava, hena moamba pupul vewol ovuntava, manara himba kamba eva kinmba honindava opluthimniv ambo? Nonawusra kamba kinmba opluthimniv, kav krusemomangas isholohmana vinvm. \v 12 Kava wusprunv nomba indhanamba, temba nomba himba yemba mindnam ninginvpa, nihtovmba koalmba pevnamba. No wevsava hutovmba koalmba, himba sisla ovritava, heoa hevnamoa nihtovmoa osangas wohkoaihanga vira teilsunahonam. \s1 Yeoa Und Avramana Vevm Owapevmongo. \p \v 13 Kana Kristusnind, Sesoava yemba doa kekaiv vena hevelm, beswonam windewonam alm, lohohmosingiva owai. Heva os manam yimba osva ningvav, ora doa kava lehra aevulv, wo noinda osva yimba vivav, temba nomba yimba pevna doaraminina undna wevsakoklamba ningvpa, velmba. Akolvra vevm henomoa henomoa pevna undnahonam. \v 14 Lohohmomba doa men mongalva sihana mongawulm mongawamora, \q1 Yeoa pevna owapevmoa und vewol vivm, os ten yepevm pev vivm. \rq Wok Pris 19:18\rq* \m \v 15 Yimba owapevmba sahonamba vinvrava, eva owapevmongova ahalvamana vevrava, pepeh viu, si osrava yemba no owapevmongo wohplel vevav, beswonamba awolvavmoa. \s1 Sesoasongol Eva Doaramini Undna Wevsakokla. \p \v 16 Yem ka ishunv, avm, engivm Sesoasongolm. Wo yimba si osva vivramoa, temba nomba yimba pevna doaraminina undna wevsakoklamba ningvpa, velmba. \v 17 Doaramini undva pilpipihalm vev Sesoasongolm. Eva Sesoasongolva pilpipihalm vevta doaramini undmba. Himba hevm elhwolv, osm mongo ov, ka kohara, mongo ov, ka kohara. Wo noinda osva yimba mana vemamba besalmba velmba vevrava, heva os owai, yimba vevramoa. \v 18 Heva os yimba osva vitava, ora kaoa Sesoasongolnambara ara, yimba osva lohohmosingiva si avavmoa. \p \v 19 Doaraminina undna wevsakoklava men ambo ambara lohv, ongariskui, wevsakokla ongariskuina, undm pholm, nonam mana vemakoklam velm. \v 20 Tihsongom sembayangna okolowol vilangavna, pulna wehla vevna, muskonam vivna, wusapramana vevna, akosrombmana vilangavna, sahonam undva vrevna, muemb nevna, hevmangas nesmos avramana vevna, tuho vewol ovovna, osm heoa owalmongo hevm noinda novnongla uvna, nom yihwol vivna, nom yihwol vivna, \v 21 daipm hlalm, anguth vewol ovuvna nengnam, kelsombovhol avramana vevra osoa, wo eva mongla mana vema sahoklal. Yemba kava ongawol vev daipotava, os ten seilm kav pevm ongawolnam. Himba nomba honamba osva wohkek vethallava, si saivvavmoa Sesoana nemeltindilmba. \p \v 22 Heva os Sesoasongolnamini phov honamba, und vewol vev henom henom owalm, undbesalna alm, indk vethav, kolvrowol velm owalm, nesmos velm, \v 23 taivwonam alm, wohwulihalm doaramini undkoklam. Mongova lohohmomba osva onamoa, hona moamba memba indkokla vev. \p \v 24 Yimba temba nomba Yesus Kristusnamba avpa, yimba doa und nemelna pokona. Memba kava olhmona olhv honamba, os yemba doa lopo vina krusera henahonam, nomba pevna doaramini undkoklanahonamba. Yimba doa wuleihina, nomba temba yimba pevmangasva nengalvohvpa, eva mana vemam vewuvmonilm sahoklalm. \v 25 Pivva doa pivna undva nemelva dumbna besalva Sesoasongolnaminiva. Wo noinda osva heoa pinaoa kuwulmsna luhunda. \v 26 Pivva manam pivmba wivewol vivra. Pivva manam indhanamba monglamba pivnamba anguth vewol ovivra. Wo eva pivva manam muemb hleinvra mana vemamba mongnindnamba. \c 6 \s1 Pevna Mongawa Kristusnindmoa Akolvramana Vevm. \p \v 1 Kristusnind, mongova yimba hona Kristusnindriniva sahonam mana vemava vevra, yeoa henooa, ten avm Sesoasongolna, ye hemoa henga sishona vrivm beswonam, osm himba wuleihavra hevna indkoklamba. Yeoa honaoa vivm taivwonam. Heva os pepehna vivm, eva yemba plel vevavta Setanna newondmorava. \v 2 Akolvra vevm owapevmoa, ovra, henona men kinmba lohv. Nonamba yimba honamba osva vivrava, yimba temba tanam osva wohengivra wevsamba Kristusnamba. \v 3 Mongova osva nengvrava, kava lehra besal lohv, owai, himba besalva lohvmoa, himba ambo hevm indkokla vrev. \v 4 Himba manam hevmba wivevav owalna novrava. Himba nomba heva hevna andram lesvhoawol vevra. Wo osva himba nomba ishovra moamba, temba himba hevpa osva nomba venamba. \v 5 Henomba heva hevna, henomba heva hevna, os si dumbvra Sesoanaminiva, nomba temba pimba andrava vildavpa huiva. \p \v 6 Hemba nomba numhowol vivrava Sesoana moamba, osoa mana vema besaloa hevnaoa moang vinvra, henom ten hevm numhowol vivnam. \s1 Undva Pinamba Osonnamsna Osorini. \p \v 7 Hillu, yimba es eva Sesoamba dasalmba novtotholmba vinivav. Indhanariniva osorava nongas psewol vev, ten hev nongas wolanam. \v 8 Himba osomba wolavrava, hevna doaramini undm engvravra, heva os si sewonamba hemba wohindkokla vevav. Heva os himba wolallava, osmba Sesoasongoloa indk vethara noinda, himba si avav osva yunalm beswonam Sesoasongolnapopol. \v 9 Noinda pimba manam gimus vivav, beswonamba wevsamba velmba. Manara pimba si vravra pivna osonnamba, nonam nihilnonoa vevram. Manam pimba kivrapravav. \v 10 Wo noinda osva, nonamba pivva ningminivrava mana vemava, kolvrowolalmba indhanamba monglamba, pivva wohvengas vivra. Heva os pioa keknam hilwilvra nomoa, temba himba Sesoamba amnavpa undnahonamba pimundva. \s1 Polna Eunillini Tombaimoa. \p \v 11 Honapetava memba kava kavho novol vei. Nunglu, kava novambawonam novol vewol vei. \v 12 Monglava indhanamba yinavena vewol oviv, yenamba nihtovmba kueinilmba. Himba honamba osm velm viv, Yutanindva si hemba os unvra, yimba lehra viv osva. Honamba pem viv himba, osra hemba si sahonam vewol vivav, himba Kristusna krusemangas engivra. \v 13 Nomba temba doava henamba nihtovpa kulenginnamba, himba owai, wohengivmoa lohohmomba, heva os himba yenamba ninginv, nihtovm kueinilmangas. Wo himba hevpa indk vethapravav, noindava temba himba yemba yinavena vewol ovivpa, nomba velmba. \p \v 14 Kava ata sna indhanamba mendekli nihilva vravavmoa, temba himba andra vivpa snamba. Kruseangas pivna Yesus Kristusna, tenangas plalva, kava wivevpa. Yesusmba krusera dahana, wo kava indk vethav honindava, memba Kristusva venamba kruserava. Pethanindna wevsava doa suwemsna wohvuthuindana, maim oi, doa kamba wohdahana, wo noinda osva kava hengava engvavmoa hona wevsamba hona pethariniva. \v 15 Owai, honamba mendekliva lohvmoa, osva indhanamba hevna nihtovpa vevra, kueivra, eva owai. Mendekliva men, nemel indhanamsna avm, Sesoa hev ten venam. \v 16 Sesoaoa yemoa wavra vrowol vera, memba yimba Kristusna besal nemelmomba engminivpa. Wo yimba si indwonam avra, yem pevm eva Sesoatindim indkumbim. \p \v 17 Kava nengvmoa, osva mongova indhanariniva henga kamba kinmba holothomnavav, Mosesna lohohmomba engmanalmba. Kana nihra hoaival luhungu vev. Memba osm luhungu vev, kava Kristus Yesusna andranindrini. \v 18 Kana Kristusnind, kava sembayang vev, osm Yesus Kristus pivna mendekli yemoa undalm vewol vevra. Doata.