\id MRK - Usan March 2001 \h Mak \toc1 MAK qob uber gumater eng \toc2 Mak \mt1 MAK \mt2 qob uber gumater eng \c 1 \s1 1:1-8 Yon munon yat wurimaragansi igoar eng qob dibes qamarei \r (Matyu 3.1-12; Luk 3.1-9, 15-17; Yon 1.19-28) \p \v 1 Eng Qenu qoan munon init imurimb qamar eng se wonou wau Yisas imuriamor eng qob uber eng qemeribam eng. \v 2-3 Qoan munon Aisaia Qenu qob gigit qamara gumater eng ete: \q1 Ye munon ger imurimine yonou qob ba munon yamangar wurinob qamb qiriner tap eng musiteiba. Munon eng yonou qob qemeriner eng ai qengerenget end igo ete qamb ab igoriba: Aninou ai tap musub imot igamari ne munon aib der toat isiba. \p \v 4 Qob eng gumater eng qen geret munon ger unum Yon eng ar ai qengereng end is igama munon qei gor end dearari qob qanam musub ete wurinob qamarei: “An qomon boru-boru eng mogirt wab wagar. Wogub yarari ne Qenu diban animbag aninou qomon boru eng anit wab arirama ne ye ya obotar anmaragansieribam.” \v 5 Ende qamb igama ne Yudia munon yamangar ne wurinou munai ginam aib Yerusalem igour eng gugum qob igub munai ginam wogub Yon qob qamara igub qamb ya Yordan wes end isumirei. End isari ne Yon qob wurinob qamara ne munon qei igub ne wurinou qomon boru song-song eng Yon nob dibes qamarari ne wo ya obotar wurimaragansi igoai. \p \v 6 Yon wo mi goan qumani igoar eng wai kamel qamb igour eng goan qumani ne wai goan ger ba tuen barsi uibig qumani igoai. A wo mi nub igoar eng qubusemusai qamba qapi inau ya eng gagar nubri igoai. \v 7 Ne wurinob qamar: “Munon ger qen geret yar ye sarau oboum gas ende ebeiner eng wo sarau ebeiner eng ye yetanami wonou wes ar ebeiba. Wo munon baraitari aib, end gab ye wonou sarau botoum eng mein oboum. Ye wo goten yau maigas me nerimitinei,” ende qamarei. \v 8 Ne ete gor qamar: “Ye ya asint obotaroum, munon eng qen geret yar Qenu Igomurur qau ten obotariba,” ende qamarei. \s1 1:9-13 Yon Yisas maragansia Satan warigesiarei \r (Matyu 3.13-17; Luk 3.21-22) \p \v 9 Qen end Yisas wonou ginam qenen Nasaret eng wogub ya Yordan end isa Yon ya ubeteterei. \v 10 Ya ende obota wogub Yisas wo der naget gar eng tat miroau gas ende ebet Qenu wonou Igomurur eng dara gar eng morogan wamariau gas ende at dererei. \v 11 Ende dara gab ebeter eng Qenu qob gor nob qamar: “Ne yonou wau sig uber ar, borusi mom neqenungoum. Nonou qomon uber eng aba gab ye net mismisir igoum,” ende wot qamarei. \v 12 Ende qamara wogub ne qen end Qenu Igomurur Yisas imurima ar seger ait end isorei. \v 13 Is end igama igoi qen irou 40-ende ubura ne Satan warigesiarei. Yisas wo bur qaar wai wurinob ai qengereng end igama Qenu wonou enger der Yisas nonogursiamirei. \s1 1:14-20 Yisas munon 4-ende wurimaribigorei \r (Matyu 4.12-22; Luk 4.14-15, 5.1-11) \p \v 14 Qen end Herot wo Yon uyort bigorei igama ne Yisas wo is ai Galili end isub Qenu qob uber wurinob qamb qib igoai. \v 15 Qob wurinob qamb qamar: “Qenu wo anoar igo ne qomon animbig igoriner eng qen eng piara. An qob uber e iruges big igub, io qamb ne qomon boru eng gagar mogirt wab wogub qob aninob quraum eng misirt igub igoarar,” ende qamarei. \v 16 Ne Yisas wo ya tai Galili gab-gab eng toat isi yarab Saimon umour Andru nob ibagar eng wuri yagwai ba wurisab mi taui ba igurei. \v 17 Qen end wuri ombur dob arir yagwai baub qamb at igamari ibag ne ombur wurit qamar: “An yar ye yetoari erogori qib igorun. Qib ne ye an yagwai ba qiumuni big igoumon gas ende ye bo animbig igimine munon yamangar gor ende wuriba qiumunimboumon.” \v 18 Ende qamara ne ombur sarau eng ten wogub Yisas nob isumirei. \p \v 19 Erogori isub ne Sebedi wonou wau ombur ibagamirei. Wau ombur unum eng Yems Yon nob ombur dob arir qib igamari puror eng tabin erer end igo mai igurei. \v 20 Eng gor is ibag wurit ara dob eng ur munon qei nob wurit wogub Yisas nob isumirei. \s1 1:21-28 Yisas munon ger aibigau waramor eng musiarei \r (Luk 4.31-37) \p \v 21 Erogori end isi yarab ne ginam aib Kaperneam end weib isumirei. Isub igo ne Yuda wurinou inorou qen Sabat qamb igour eng gab ne Yisas inorou munai mor isub qob wuriimbig igoai. \v 22 Yisas qob qiribiten wurinob qamara igub borusi mom qietemirei. Qoan munon aib-aib Moses qomon eng toat qamarari igub igour eng wuritanami qamara igumirei. Wo qob qamara igumir eng wonou wes qob qiribiten igumirei. \p \v 23 Qob ende qamb igama ne munon ger ai warama at qib igoar eng di Yisas mor igama isub gab qugiab qamb ar: \v 24 “Nasaret munon Yisas ne mai insierib qamb yaranei? Ne inborusierib qamb yaranei qi-i? Ye niimbigoum, ne Qenu wonou wau uber.” \v 25 Ende qamara ne Yisas aibigau opuri igoar eng nob qamar: “Ne qobiau wogub munon eng wogub iua.” \v 26 Ende nob qamara ne aibigau munon eng wegib qamb munon eng ba ai qenen arir atag ab wogub munon eng wogub qorei. \v 27 Ende at qoa munon yamangar ende gab wogub borusi mom qiet ne qamamir: “Wa, meimi ende gaun? Qomon bubun ger inimbiga. Wo qer gagam eng toar, aibigau mi eng gagar gugum wuritanamima. End aibigau eng wurimar qamara igub qoour eng,” ende qamamirei. \v 28 Yisas mi eng ebeter eng qamarari Galili munon gugum igub ugamirei. \s1 1:29-34 Yisas Pita ayi musiarei \r (Matyu 8.14-17; Luk 4.38-41) \p \v 29-30 Ne Yisas munai eng wogub ag der ne Yems Yon nob yar Saimon Andru nob wonou ayi eng toar aib wara git goan uyab ende at saberit inab igama ne qand Yisas nob qamamirei. \v 31 Qamarari ne Yisas yamangar inab igoar end isub ubent baab bemeniamorei. Ende aba ne toar eng qand waga ne mi arsitar igoai. \v 32-33 Ai itumoramba ne munon ginam eng ai igaramor eng ne toar qei igara igour eng wuriba ne munon ar eng gugum diab Yisas mor igama mon qoui igurei. \v 34 Ende naget igamari munon toar ar igab igoar eng wurimusub ne aibigau igaramor ten igour eng aibigau eng orotoar arir ne maurem wuribaab ir igoar eng miteri yedibesi qomorunor qamb wuritaisi ende at igoai. \s1 1:35-39 Yisas Galili end qob qanam dibes qamarei \r (Luk 4.42-44) \p \v 35 Ende at wogub inerei igo ai se uter tubub diara ne wonou gari qi der Qenu nob qemerib qamb ar ai end is igo nob qamb igoai. \v 36 Ne Saimon munon qei wurinob gub qamb isumirei. \v 37 Is gab nob qamamir: “Munon yamangar irou nogoub qamb asi qib igour.” \v 38 Ende qamarari ne Yisas taui wurinob qamar: “Qi worogari ende qib igorunor. Ye munon ginam qei gor qob e wuriimbigibam. Qenu ye sarau eng eb qamb yiimurima deremei,” ende qamarei. \v 39 Ende qamb wogub ne Galili wes end isub munai ginam qamaaman eng gagar isub wurinou inorou munai mor isub qob wurinob qamb ne toar boru-boru eng gagar wurimusub ende at qib igoai. \s1 1:40-45 Yisas munon ger iam tumau gab igoar eng musiarei \r (Matyu 8.1-4; Luk 5.12-16) \p \v 40 Ende at igama ne munon ger iam tumau ir igoar eng diab Yisast gamaur wat bugab ne qebi qamar: “Barai, song nonob qemeribam eng, qenunget gab eng ye yemusia uberburini qiyo?” \v 41 Ende qamara ne Yisas gab toubet ne uben wot big ne qamar: “Ye qenungoum, ne iam wout uburiba.” \v 42 Ende nob qamb igama ne iam qarat eng wout uburerei. \v 43-44 Ende aba imurimb qamb nob qamar: “Ye e nemusine uberetaran eng gab isub munon ar song-song me wurinob qamb qib igoar. Ne ar saranang munon Qenu wot mian iset igour eng deg end isa negeari ne mi ger ba Qenut maribiga ne wuri ba nemaragansiari bo ginamt igoriban,” ende nob qamarei. \v 45 Ende nob qamar ego munon eng wo isub munon ar song-song wurinob qamb qib igoai. Ende aba ne munon gugum qob eng igub yarab Yisas taisiari ginam qei me isau. Ne munon ginam eng gagar Yisas gub qamb diamirei. \c 2 \s1 2:1-12 Yisas munon ger goten uben nob musiarei \r (Matyu 9.1-8; Luk 5.17-26) \p \v 1 Qen qei ubura ne Yisas bo igeser Kaperneam ginam end diarei. Di igama ne munon qebebi igub qiumuni munai igoar eng gumat opuramirei. \v 2 Opur wogub igamari ne Yisas Qenu qob wurinob qamara igub igurei. \v 3 Ende igub igamari ne munon 4-ende munon ger git gurumtar eng ba diamirei. Ba di gamir eng munon qebebi Yisas opur wogub igamari ne wuri munon eng ba Yisast isub qamb gamir eng tap ue. \v 4 Ende gab ne mon erer qitet irab irunguni omboneri wogub saberi uyort tesi wogub saberi ten beari-beari Yisas qani end isorei. \v 5 Isa ne Yisas munon eng wot mom imbig abari ibag ne munon goten gurumtar eng nob qamar: “Ne qomon boru ebet igoan end ye namat me qemerinei, ye nemusieribam.” \p \v 6 Qamara munon qomon imbig igoar eng qei igo qob engu igub misirt qas ete qamamir: \v 7 “Meimet qamb munon eng Qenut ber qob ende at wot qura? Munon ar ger munon qomon boru ebet igo eng musia maigas me uber burinerei. Qenu wonou gari qas mi eng gagar ebeiner eng qeemben.” \v 8 Ende qamb abari wogub Yisas wuriimbig ne wurinob qamar: “Ye qob maigas qemerine igub ye merimesab igoumon. \v 9 Mai qiyo, ye munon qomon boru ebet igoa eng musine uber buriner eng an maigas me imbigunanei. End ne munon git gurumtar eng nob qemerine uberburiner eng an magqurt gab ne imbiguboumon.” Ende qamb wogub qamar: \v 10 “Ye Munangit wau ag e qib igoum, ego munon qomon boru ebet igour eng ye wurimusiau eng ye ar ebeibam. End ne an imbigar qamb munon gurumtar e musieribam.” Ende qamb wogub ne munon toar nob eng nob qamar: \v 11 “Der bugab naget gar ba mor umo is,” ende qamara wogub ne wo der naget gar ba isorei. \v 12 Ba isub igama munon yurau gugum gab qiet ne Qenu wot mismisiramirei. Mismisir ne qamamir: “Wa, tonoan mi ger qoan ende aba me gab igamarau, mi e wonou wes ar,” ende qamamirei. \s1 2:13-17 Yisas Libai wot qamarei \r (Matyu 9.9-13; Luk 5.27-32) \p \v 13 Ende at wogub munai ginam eng wogub ne Yisas bo Galili ya tai end isorei. Ende is qib igamari ne munon yurau aib bo end yarari wurinob qamb ne mi qei-qei wurisirbig igoai. \v 14 Wuri gugum isub qamb qataben yarab Yisas gar ego munon ger wonou sarau munai mor end igama garei. Munon eng Alpius wonou wau unum Libai. Wonou sarau eng gabmant nomon qur baub qiumuni big igoai. Yisas munon eng gab nob qamar: “Yetaut yar” ende nob qamara ne Libai nob isib qamb misir igub ne mi aib qamb at norei. \p \v 15 Yisas wonou munon yurau wurinob, ne Libai wonou erogori sarau baab igour eng ne munon qomon me taut igour eng wurinob bugab mi numirei. \v 16 Ende bugab mi nub igamari ne Parisi qomon imbigau munon eng ende gab der Yisas wonou imbigau yurau wurinob qamamir: “Meimet qamb munon boru-boru eng wuri nob bugab mi nub igo?” \v 17 Ende qamarari wogub Yisas wonou igub ne taui qamar: “Munon ger toar wara gab eng munon ger yemusi qamb simot ea ne munon eng is mi sumi wotet arir igo. A munon uber eng munon ger yemusi qamb simot me eab igo. Ende gas ende ye gor munon qomon boru ebet igour eng ye wurimusierib qamb deremei. Munon uber ar igo eng ye bo meimet gab sabar me musierinei,” ende qamarei. \s1 2:18-22 Mi gitarau end Yisas qamarei \r (Matyu 9.14-17; Luk 5.33-39) \p \v 18 Ende qamb wogub igama igoi qen geret munon yurau Yon wonou yurau nob, Parisi wurinou eng nob mani gitab igurei. Ende at igamari munon qei ibag ne Yisast yarab qamamir: “Munon yurau ombur eng wuri mani gitab igour, ego nonou munon yurau ende me ebet igour eng meimet qamb?” \v 19 Ende qamarari ne Yisas wurinob qamar: “Ininou qomon maigas igo? Munon ger irub baib qamb ne wonou ur unor nob wonou munon banam end qob wurit biga isub qiumuni mi nub qamb mai gitab igour qiyo? Ende ue, wuri munon irub bainer eng nob igo ne mani soro ar nub igour. \v 20 Ende igo end ne ye ete aninob qemerine igar: Qen geret munon qei munon irub bainer eng qoa ne qen end wuri mani bo gitab igorubour.” \p \v 21 Ende qamb ne ger ete qamarei: “Munon ger mingoan qoan ger qubura gab eng bo mingoan tau temen ger me gigibiotrau eng ba big maiminer eng mingoan tau temen eng bo gigibiot qoan eng ubumima imusi quburab isiba.” Ende qamb ne ete gor qamar: \v 22 “Ininou qomon maigas igo? Munon ger wain qur baub ya bea isub uter bur qamb wai goan end bea isub igo. Mai qiyo, munon eng wain ya temen eng ba wai goan qoan end wariminer eng igoi qen geret uter burab iriget weib yariba. Ende ebet wonou wain ya isi isub uburiba. Wai goan gor mom boru buriba. End ne wain ya temen ba wai goan tement wonou uninim warimun eng qen geret uter burab eng me iriget yarinerei,” ende qamarei. \s1 2:23-28 Inorou qen gab gitarau end Yisas qamarei \r (Matyu 12.1-8; Luk 6.1-5) \p \v 23 Qen geret inorou qen end Yisas wonou wuriimbigau munon yurau eng nob wit man ger end is qobot qib igo ne wonou yurau eng der wit git ba ninirmari anir qoa git nub igurei. Ende nub qib igamari Parisi munon qei der ibag wuri sarau baab igour ende qamb misiringet ne Yisas qamat qamamir: \v 24 “Qoan Qenu qomon indarer eng inorou qen end in gitab igoun eng nonou munon yurau meimet qamb me gitorour?” \p \v 25 Ende qamarari ne Yisas der qamar: “Qob ger qoan Debit wonou munon yurau eng nob mi niau ue gab mi numir eng qob eng an wanunger gab igoumon qiyo? \v 26 Qoan mani parau Qenut qamb mor big igour eng munon ar song-song me nub igamau, munon yurau Qenu munai qoat igour eng gari nub igurei. Qen end munon unum Abiatar eng wo baraitari igo munon Qenu munai qoat igour eng oroar igoai. Qen end Debit wo Qenu munai mor isub mani parau eng ba nub wonou munon yurau eng wurisa numir eng an me igub igoumon a? Debit ende tonoan wurinou qomon nugutumuget igama Qenu apand siara me umau,” ende wurinob qamarei. \p \v 27 Ne qob eng qamar eng qanam dibesi qamar: “Qenu munon barsi ne wo umiom qamb inorou qen bigorei, ar ai qorut me bigau.” \v 28 Ende qamb ne wonomit qamar: “Munangit wau wo igo end ne inorou qen eng igo. End ne ye yonou yurau qemerine wuri inorou qent song wit qur ba niour,” ende qamarei. \c 3 \s1 3:1-6 Inorou qent Yisas munon ger uben boru musiarei \r (Matyu 12.9-14; Luk 6.6-11) \p \v 1 Yisas qob eng ende qamb wogub bo igeser inorou munai mor eng isorei. Munai mor end munon ger uben amamirer eng end igoai. \v 2 Yisas end isa gab ne munon qei Yisas qomon ger songi inorou qent munon ger musia gun qamb mom maganasi gab igurei. \v 3 Gab igamari ne Yisas erer qitet irab naget munon uben amamirer eng nob qamar: “Menmant erer et die.” \v 4 Ende qamara ne munon eng ir naga ne Yisas munon yurau eng wurinob qamar: “Ininou qomon eng inorou qen eng maigas at igoun, yonou bain qiyo munon banam inorou qent borubura gab mai, magqurt gab woguboun qiyo, musioruboun?” Ende qamara ne wuri qinining wogub qob ger taui nob me qamarau. \v 5 Wo ende wurinob qamb misiringet ibag bisi yarab ne wuri munangit ger me wuritoubar igour eng ibag qomon eng uber ue eng gab bo wuritoubarerei. Ne bo munon uben amamirer eng nob qamar: “Uben degesi arir ge,” ende qamara munon eng uben degesi arirama uben bo uber burerei. \v 6 Munon inorou qen gitab igour eng unum Parisi wuri Yisas ende aba gab ne inorou munai mor eng wogub qand der iua Herot wonou yurau eng ibag wurinob qamb erogori qob qamb imbig Yisas waramb qamb ebetemirei. \s1 3:7-12 Munon yurau aib ya tai gabut end qiumuniamirei \p \v 7 Ende abari ne Yisas wonou munon yurau wuriimbig qib igoar eng wurinob bo Galili ya tai end isumirei. Isari munon yurau aib taut isumirei. Munon yurau eng yaremir eng ai Galili \v 8 ne ginam aib Yerusalem, ne ai Yudia ginam qamaaman igour eng, ne ai Idumea ne, ig munon ginam-ginam ya Yordan wes eng ne munon yurau itet wes igour eng ginam ombur eng Tair Saidon nob eng gor deremirei. Munon ginam eng gagar yaremir eng Yisas qomon eng aba qob toau isa igub bo gub qamb yaremirei. \v 9 Munon yurau sig irou yar Yisas mom opurmbour eng gab wonou munon yurau wurinob qib igoar eng wurinob qamara tabin ger arsi igamari erer end irab mugenderi igo qob wuriimbigib qamb qamarei. \v 10 Eng qen gigit ende munon irou wurimusub igama ne qei wurinou uyes yar baab uberet qiyo ende at opurmari ibagar end bo ende yesiorunor qamb bo sarog ende igo qob wurinob qemerib qamb qamarei. \v 11 Ne munon qei ai igaramb aba umb nerer isub igour eng ten diab Yisas gab menmant wes end isub sauget amir: “Ne Qenu wonou wau.” \v 12 Ende qamb arari Yisas der aibigau eng munon eng wurit igoar eng at munon qei wurinob qomorunor qamb wuritaisiarei. \s1 3:13-19 Yisas imbigau munon 12-ende wurimaribigumirei \r (Matyu 10.1-4; Luk 6.12-16) \p \v 13 Ende at wogub wonou munon qei wurimaribigib qamb ai qaur end irarei. \v 14-15 End irab wurit qamara yarari wurimaribigor eng 12-ende. Munon yurau eng wurimaribigor eng wurinob qamar: “An anmaribigoum eng yonou yonob qib igoarar qamb, ne gor ye animurimine munon ginam-ginam iua yonou qob wuriimbig ne munon qei ai igaramb igo eng ne qerismindou wuriboopur igo wurisi igo eng, ye annonogursierine an qiribiten igo ne mi eng gagar worotoar arir igoruboumon,” ende qamarei. \v 16 Munon 12-ende wurimaribigor eng unum eng ete: Saimon, ne Yems, ne Yon, Andru, Pilip, Bartolomyu, Matyu, Tomas, Yems, Tadius, Saimon, ne Yudas. Ne Saimon unum ger bigor eng Pita. \v 17 Ne Yems umour Yon nob wurinou ur Sebedi. Yisas munon ombur eng unum bigor eng Boanerges. Qanam eng ete: ai aib qamb toaima gas ende. \v 18 Ne Yems ger Alpius wonou wau eng, ne Saimon ger munon yurau qei wurinob Rom gabman sarau wagar qamb ebet igoar eng, \v 19 ne Yudas Iskariot qamb igour eng, wo qen geret Yisas munon qarau wurit duima waramunor eng ende wurimaribigorei. \s1 3:20-30 Yisas aibigau Belsebul nob \r (Matyu 12.22-32; Luk 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Yisas munon eng ende wurimaribig wogub ne mor isorei. Mor isari ne munon yurau aib bo mor end diab ibagamirei. Ende abari ne Yisas wonou munon yurau wurimaribigor eng nob munon yurau aib ende wurit qumundigir wuri mani ger me niau. \v 21 Ende at igamari ne Yisas unor umuragrari big Yisas eng at qib mom qangangetra ende qamb qamarari igub mot isub qamb irubet igurei. \p \v 22 Ne Yerusalem munon baraitari qomon qoat igour eng yarab Yisast qamamir: “Ai bigau baraitari aib eng unum Belsebul wo opuri igo end wo nonogursia munon ai igaramb igo eng worotoar arir wurimusub at qib igo eng.” Ende at wot qamarari \v 23 Yisas der mit big wurinob qamar: “Satan wonou yurau maigas der wonou yurau bo worotoar ariramba?” \v 24 Ne gor qamar: “Munon yurau erogori der purab tau der tau nob yogorunor eng bo sabar qiribiten me igorunorei. \v 25 Ne gor munon banam tau-tau der wurinou bo yogorunor eng gor ende sig. \v 26 Ne Satan wonou yurau erogori der purab tau der tau bo sabar qiribiten me igorunorei, mom mein burab wogubour. End ne ye Satan wonou yurau worotoar ariramoum eng gab meimet qamb munon eng yenonogursia at igoum qamb yet qamb igoumon?” \p \v 27 Ende qamb ne ete gor qamarei: “Munon uter ger wonou munai mor end igama ne munon ger wonou munai mor isub mind me deminerei. Gigit munon eng baab uyort touri wogub ne is mind demba,” ende qamarei. \p \v 28 Ende qamb ne qamar: “An eng igar, munon yamangar qomon boru ebet ne Qenu wot qob isi qamb igour eng bo qomon boru eng mogirt wab waga wo ba qubeimba. \v 29 A munon ger Qenu wonou Igomurur end wot qob isi qamb a mindigar qob qemeriner eng Qenu munon eng bo me wot iginerei, mom ba agi wegiba. Misir boru eng wonou ten ende waga qenen igoriba,” ende qamarei. \v 30 Yisas qob eng qamar eng munon qei der: “Wo, mai, qerismindou opurima igo ebet igo,” ende qamarari ne wo der qob eng qamarei. \s1 3:31-35 Yisas wonou unor umuragrari nob \r (Matyu 12.46-50; Luk 8.19-21) \p \v 31-32 Yisas end igama ne unor umuragrari big diamirei. Diab ag eirot naget igamari ne munon yurau aib Yisas qoui bugab opur igamari ne wot qob bigari ne qei der Yisas nob qamamir: “Nanib diab ag eiro igo nenet der qamb qamb igour.” \v 33 Ende qamarari ne Yisas der qamar: “Ye nani qamb imaori qamb eng your?” \v 34 Ende qamb ne igeser asi munon yurau aib wo qoui bugab igour eng wurit qamar: “An e gagar ibagaiar, munon e bugab ye qob qemerine igub igour eng yonou ima yonou imemi ne yonou nanib gas ende. \v 35 Munon qiyo yamangar ger Qenu qob igub toat ebeiner eng wuri yonou ima, a yonou imemi ne yonou nani gas ende.” ende qamarei. \c 4 \s1 4:1-9 Mit big qob, munon ger wit qur man end ariramorei \r (Matyu 13.1-9; Luk 8.4-8) \p \v 1-2 Yisas qob eng mom ende qamb ugab ne bo ya tai Galili end is qanam big munon qob wurinob qamb igama munon yurau sig irou yar wo mom opurmari ne wo bo tabint is mugenderi ende igoai. Igama ne munon yurau eng ya gabut end igamari wo qob mit big wurinob qamb igoai. Ende wurinob qamb isi yarab ne qob ger wurinob qamar: \p \v 3 “Munon ger wit qur bis wonou man end bunumban ariramb qamb isorei. \v 4 Bis arirama ne wit qur qei munon tap qenen qib igourt end is diban igamari ne morogan der nubriamirei. \v 5 Ne qei ai nomon qer diban end is igo qaur diamir eng ai gor gurum ue end diab qaratariamirei. \v 6 Qaratari igamari worom asi ibegea durun um me isau end gegeretriamirei. \v 7 Ne qei is misugan asin qurnob igo morogot diamir eng misugan wuriiribiga musub me isari git abau. \v 8 Ne qur qei arirama is ai uberet dereriamor eng mom musub diab ne git baab ne aritamirei. Aritamir eng git qei 30-ende ne qei 60 qei bo 100-ende.” \v 9 Ende qamb wogub ne qamar: “An iruges nob qob quraum eng mom musub igar,” ende qamarei. \s1 4:10-12 Yisas misir maigas igub mit big qamarei \r (Matyu 13.10-17; Luk 8.9-10) \p \v 10 Ende qamara wogub ne munon yurau aib qoari ne munon 12-eng nob munon ar qei nob igo ne Yisas mit big qamar eng bo dibesi qamara igun qamb qebiamirei. \v 11 Ende qebi qamarari Yisas taui qamar: “Qenu qoan wonou bibis biginer end qob qi igoar eng qo animbiga gaumon eng. A munon yurau ar song-song wuri mit big qob qas qemerine igubour. \v 12 Eng mit big qemerin eng munon Aisaia qoan Qenu qob qamara gumater eng gas ende gari: \q1 wuri git igub asiomunor eng mi git ger me gunorei. Ne gor qob igunor eng qanam sir me imbigunorei. Ende ebet wuri Qenu bibis bigib qamar end me wot oabigari Qenu wonou wurisiara qomon boru ten igour.” \s1 4:13-20 Yisas wit qur end dibes qamarei \r (Matyu 13.18-23; Luk 8.11-15) \p \v 13 Qamb qamar: “An mit big quraum eng me imbigoumon ne? Ende at ye mit big irou qamb igoum eng maigas imbiguboumon? \v 14 Munon wit qur ariramor eng Qenu wonou qob eng. \v 15 Wit qur qei is ai tap qenent igo eng munon qob igari ne bo Satan wurit isub qob eng ba ousia ne siningot wogub igour eng. \v 16 Ne wit qur qei ai nomon qer diban end isub qaur di igo eng, munon qob igub qand ba misirt big mismisir igour. \v 17 Qaur ende di durun der ai baab isiner eng ue end gegereteriba. Ende gas ende munon qob igub misirt igub igoriner eng bo munon qei Qenu qob me wuritrab igoriner eng yar qob qei nob qamarari igub wo bo qand qob siningot wegiba. \v 18-19 Ne munon qei misir, wit qur is misugan asin qur nob igo morogot qaur di igo gas ende eng munon qob igub misirt igoriner eng, mai, wonou see igoriner end sig misir igub a mi qebebi baib qamb igub ebet igo eng wit qaur dia ne mi irbiga git ubersi me arit igo gas ende. \v 20 A munon Qenu qob igub misirt big taut igour eng wit qur qei is ai uberet der qaur di git baret ne arit igo gas ende. Git eng qei 30 ne qei 60 ne bo qei 100-ende.” \s1 4:21-25 Urut begen me wabi igoun \r (Luk 8.16-18) \p \v 21 Yisas qob eng mom imusi qamb isub igo ne qamar: “Munon qei ai itum gab abari munon ger urut uruguni begesitarib qamb mai uruguni ba di wabi igoriba qiyo? Ue, ende me ebinerei, wo munon gugum begen gab diarar qamb ai deberit naget bemenimba.” \v 22 Ende qamb ne qamar: “Munon qomon uber qiyo boru ebetri igour eng gagar see waber igour eng qen geret mi eng gagar dibenterimbour. Ne qob gor waber igour eng see me imbigoumon eng gor dibentra guboumon.” \v 23 Ende qamb ne qamar: “An iruges nob qob quraum eng mom musub igar,” ende qamarei. \p \v 24 Ne bo wurinob qamar: “Qob aninob qemerine igoumon eng mom igub igoarar. An qob igub qei siningot wogunon eng Qenu animbag ne taui ende ansieriba. An qob musub igub taut igorunon eng gor taui ne bo ui ar tauimba. \v 25 Munon ger Qenu qob igub taut qoyamet igo eng wonou misir bubun imusia mi qenen imbig igoriba, a munon qob eng siningot wogub me qoyameterin qamb gab ieriner eng misir qoan eng Qenu wonou aba mom nasi wegiba,” ende qamarei. \s1 4:26-29 Mit big qob, mi qur qaur di igo \p \v 26 Yisas mit big qamar eng mom imusi qamb igoai. Ne bo ger qamar: “Qenu wonou bibis eng ete gas: Munon ger mi qur ger bis wonou man end bunumban ariramorei. \v 27-28 Arir wogub wo di inab ne woromt ar qib ende at igoai. Ende at qib igama igoi nam qur wonou qaur di aib burab isari ende at igoar eng qanam eng sir ue. \v 29 Ai man goan uber end ariramor end uber di isari ne git qarib yar ebeter eng igoi mom arira gab ne isub baurei,” ende qamarei. \s1 4:30-32 Mit big qob, Nam mastet qur \r (Matyu 13.31-32; Luk 13.18-19) \p \v 30 Yisas bo wuri qebi qamar: “Qenu wonou bibis biginer eng in meimit big qomorune is qeemben buriba?” \v 31 Ende qamb ne wo nam qur ger ‘mastet’ qamb igour ende big qamar: “Nam qur eng sig qamaaman, nam qur gugum ibag igoun eng wuritanamima, wo sig qamagast. Nam qur eng munon ger ba goaneterei. \v 32 Goaneterei igama qaur diab ir aib burer eng nam gugum wuritanamima. Qoag war eng uben aib-aib, ende aba ne morogoan wuri eng gab qenen yar end bugab ne mon ubet ne inau neri igour,” ende qamarei. \s1 4:33,34 Yisas mit big qas qamarei \p \v 33-34 Yisas mit big qamar eng wonou misirt ger me qamarau. Munon misir igoar eng taut ne mit big end qas wurinob qamb qib igoai, dibes ger me wurinob qamarau. Wonou munon yurau wuriimbig qib igoar eng mit big qamb eng qanam qi wuriimbig wurinob qib igoai. \s1 4:35-41 Yisas sani-sani omboopuramorei \r (Matyu 8.23-27; Luk 8.22-25) \p \v 35-36 Eng ende dibes wurinob qamb wogub worom nerima ne bo wurinob qamar: “Wagari ya tai e purab ig iro isun,” ende wurinob qamb wogub munon yurau qei eng end wuriwogub tabin ger Yisas is igoar end wonou wuriimbig qib igoar eng wurinob isumirei. Isari ne tabin qei gor wurinob isub igurei. \v 37 Ende isub igamari ne moon sig aib diab ya orogot mor arir ne tabin ba biigisimb qamb ebeterei. \v 38 Qen end Yisas wo tabin sui umot naat inerei igama ne wonou yurau eng is meni qamamir: “Ei, moon aib di tabin biigisimb ebet igo e, meimet qamb mom naat inan? Init misir me igan?” \v 39 Ende qamarari Yisas der bugab moon aib eng omboopur qamar: “Qi wog”, ende qamara ne moon wogub ya orogot mor arir igoar eng gor wagerei. \v 40 Ende at wogub munon eng wurinob qamar: “An meimet qamb yarimoumon? An ye mom yiimbigoumon quraum eng bo sabar yari igoumon?” \v 41 Ende wurinob qamara ne wuri der moon aib di ya bures arir ende at igoar eng taisi qamara waga gab borusi qesi igara wurinou qob-qob qamamir: “Munon eng maigas igo sani-sani di ya bures arir igemerei eng taisia waga a?” ende qamamirei. \c 5 \s1 5:1-20 Yisas munon ger aibigau wot igama qanganget igoar eng musiarei \r (Matyu 8.28-34; Luk 8.26-39) \p \v 1 Sani-sani aib di ya bures arir igoar eng ende taisia waga ne bo Galili ya tai eng purab bo Gerasa wurinou ai end isumirei. \v 2 End isub qamb ne tabin ya tai end wogub daan irab gamir eng munon ger ai bigau misir ba songesia qenen munon teteret end igoar eng Yisas end iroa gab dererei. \v 3 Munon eng ai bigau ba songesia ne qer gagam boru, munon ger maigas pi is me baab bunomt touri igamau. \v 4 Qen qei-qei baab touri igour eng wo qenen bunom eng ombopur ne ain quran aib-aib eng gor ar nogotoat igoai. Ende aba ne munon ger pi isub me baab igamau. \v 5 Itum woromt eng wo qenen munon teteret ai qaur end qas igo ne nomon ba wonomi waramb aimot ab eab ende at igoai. \p \v 6 Qenen ende at igama ne qen end Yisas end is igama ne munon eng wo mugen asi gab ne uyab-uyab Yisas menmant wes end yar gamaur wat bugab ne aimot simot eab qamar: \v 7 “Yisas ne Qenu mi gugum wuritanamimar eng wonou wau eng ne. End ne ye mai yesieriban? Ye Qenu unumot net quraum, ne ye me yesumungasi,” ende qamarei. \v 8 Munon eng qamar eng Yisas wo ai bigau misir ba songesiamir eng wurit qamar: “An munon e wogub der iuar,” ende qamarei. \v 9 Qamara ne Yisas wo der munon eng nob qamar: “Ne unum your?” Ende qamara ne munon eng der qamar: “Ai bigau irou yoopuri igour end ne ye unum eng Ami.” \v 10 Ende qamara ne ai bigau munon end miteri qamb igour eng Yisast simot ab qamamir: “Ininou toar arirama munon e wogub ar ai qorut et me isunei. \p \v 11-12 Ne inimurima in bur yurau aib ger iro igour end wurit isun eng uber qiyo,” ende qamarari ne \v 13 Yisas “Io” qamb ne ai bigau eng wuriimurima bur yurau aib eng wurit isari ne bur qanganget iua ai yaru aib eng der isi ya tumun aib erobon isub ya nub umb uburemirei. Buru yurau aib eng gugum 2,000-ende. \p \v 14 Bur eng ende yag isub ya nub umb uburari ne munon bur oroar igour eng ende gab ne iua is munon ginam aibt igour eng ne ginam qei qani-qani eng wurinob qamarari mi eng ebeter eng gub qamb yaremirei. \v 15 Yarab munon qoan qanganget ab toaubig igama igub igour eng di gamir eng bo misir igub mingoan qumani wogub qi Yisas nob igama di gamirei. Gab borusi mom yariamirei. \v 16 Ne munon qei Yisas mi eng aba gamir eng qei wurinob qamarari imbigumirei. \v 17 Imbig ne der Yisas inwogub iua qamb qebiamirei. \p \v 18 Ende qebi qamarari ne wo qoaib qamb tabint isa ne munon musuor eng nob isib qamb qamarei. \v 19 Qamara Yisas nob qamar: “Me yenob isinenei, ne nonou ginamt isub munon aib netoubet nemusia git uput yaran eng gab bainori tainmagrori wurinob qamara igunor,” ende qamb wogub isumirei. \v 20 Ne munon eng der wonou ginamt me iroau, wo der munai ginam 10-end isub Yisas musuor end wurinob qamara igub qiet mismisiramirei. \s1 5:21-43 Yairus waibou nob yamangar ger Yisas mi goan taut baar eng \r (Matyu 9.18-26; Luk 8.40-56) wurimusiarei \p \v 21 Yisas munon eng ende musub wogub bo sarau qei ebeib ater eng imurimari wogub bo tabint isub yonam di ig isorei. Isari munon yurau aib bo end qiumuniamirei. \v 22-23 Ende qiumuni igamari ne munon baraitari ger unum Yairus. Yairus wo inorou munai qoat igoai. Wo diab Yisas gab menmant end wonomi ariramau gas ende at inab simot eab qamar: “Yonou yamangar wau sig mom mumun gab diab quraum. Barai, mai yarab uben benerimata toar mai diereminer qamb ar quraum.” \v 24 Ende qamara Yisas nob isorei. Isa munon yurau aib nob isub wo mom opur wagomirei. \p \v 25 Ne qataben isub igo yamangar ger qenen amug isub qib igama togun 12-ende warei. \v 26 Ende igama ne toar munon wuri musub igour eng qei der amug isub igoar eng boopur weginer qamb qenen musub igurei. Toar puriani eng ende nub uter gab qiyo munon qei ar musiari end nomon qur taui wurisab ende ebet borusi qumundigir quguraget wegib qamb misir igor eng wonou git goan end misir igub qigimiet at qib igoai. Ende at qib igoar eng amug isub igoar eng me boopur wagau, wonou ar ten ende igoai. \v 27-29 Qenen ende at qib outet igoar end Yisas mi eng gagar at qib igoar eng qob toau igub diab ete misir igor: “Ye mingoan gabut end qas bine toar eng weginer.” Ende qamb ne munon yurau aib wuribar isub Yisas mingoan gabut end baab gar eng amug isub igoar eng boopur wagerei. \v 30 Yamangar eng mingoant bea ne Yisas wo qiribiten sarau baab igoar eng bo meinet bibinat igub ne igeser munon yurau aib eng wurinob qamar: “Your ye mingoan qotarai?” \v 31 Ende qamara ne wonou munon yurau wuriimbig qib igoar eng der nob qamamir: “Maia, nonou gari et qib igo qobia? Munon yurau aib noopur igo noatrour, meimet qamb your yoatra qamb igoan?” \v 32 Ende qamarari ne Yisas me wagau, munon qotar eng mom gab wegib qamb asi qib igoai. \v 33 Ende at qib igama ne yamangar eng qesi wara wogub diab Yisas menmant end gamaur wat bugab ne wo mi ebeter eng gugum Yisast mom dibes qamb ugarei. \v 34 Ende qamara Yisas igub wogub ne yamangar eng nob qamar: “Ne yet oau apand burab yebea toar ne wagar eng gab ne isub oau uberet qib igoar,” ende nob qamarei. \p \v 35 Yisas yamangar eng nob ende qamb igama ne munon qei Yairus nob igour eng diab nob qamamir: “Ne wau qoan umai, meimet qamb bo sabar imbigau munon mot isib qamb at igoan?” \v 36 Ende qamarari ne Yisas wuri qob qamamir eng me igau. Wo der Yairus nob qamar: “Nonou wau umar end sig me toubei, oau gari apand burab igoar,” ende nob qamarei. \v 37 Ende qamb wogub nob isib qamb ne munon qebebi me oromar isau. Pita Yems ne Yems wonou umour Yon ende gari oromar nob isumirei. \v 38 Isi yarab Yairus wonou munait end is igumir e munon yamangar eab toau big igurei. \v 39 Ende at igamari ne Yisas mor isub wurinob qamar: “Meimet qamb toau big yeiser igoumon? Wau e segagam me umau, ar naat inai igo.” \v 40 Ende qamara wogub ne munon eng gagar der borusi tai-tai igerig igurei. Ende abari ne wo der munon gugum wuriimurima ag isub uburari ne wau umor wonou ur unor ne wonou imbigau munon omburgari ende oromar mon tumbigi end isumirei. \v 41 Isub ne Yisas wau umor uben end baab ne qamar: “Talita Kum” Qob eng qanam eng ete: yamangar wau nemeni igoum. Der bugom.” \v 42 Ende qamara ne wau eng qand der bugab naget-naget isorei. Yamangar wau eng togun 12-ende. Isa gab qiet ne qesi igara gab igurei. \v 43 Ende aba ne Yisas der qoronob wuritaisi qamar: “An ye mi e oboum eng an qob ar-ar me qamb qib igoarar.” Ende qamb ne yamangar wau end qamar: “Mi utari niner,” ende qamarei. \c 6 \s1 6:1-6 Nasaret munon Yisas mogirt wab wugumirei \r (Matyu 13.53-58; Luk 4.16-30) \p \v 1 Yisas bo ginam eng wogub wonou munon yurau wuriimbig qib igo eng wurinob bo wonou ginam qenen Nasaret end isumirei. \v 2 Is end igo ne inorou qent inorou munai mor isub qob wuriimbig igoai. Qob qamara igub munon irou qiet ne qamamir: “Munon eng qoyam eret baurei? ne qob eng eret baub qamb igo a? Wonomi wes-wes aba diar eng gor your sirbigorei?” ende qamb qanganget igurei. \v 3 Ne ete gor qamamir: “Munon eng mon mindau qiyo mi qei-qei eng barsia gab igoun. Ne gor Maria wonou wau maigas mi eng gagar ebet igo? Umuragrari Yems Yosep qamb, Yudas ne Saimon qamb ne umemragar qamb eng gagar in e wurinob igoun. Meimet qamb yonou mi wes eng oboum qamb ebet qib igo?” ende qamb wot merimotemirei. \v 4 Ende qamb abari menman ibag ne wurinob qamar: “Eng segagam, Qenu qob qamarau munon wonou ginam qenen end der qob wurinob qamb mi abar qamb qemeriner eng qob ombarirambour, a ginam taut end is mi eng gagar ebeiner eng munon qob igotoubour.” \v 5 Ende qamb ne mi bubun ger bo ginam qenen end me abau, toar munon gari-gari wurimusiarei. \v 6 Wo wonou ginam qenent eng wot me igub qomon eng abari gab iet wogub bo iua ginam qani-qani eng gagar qob wuriimbig qib igoai. \s1 6:7-13 Yisas imbigau munon 12 wuriimuriamorei \r (Matyu 10.5-15; Luk 9.1-6) \p \v 7-8 Ende at qib wogub ne wonou wuriimbig qib igo munon yurau eng wuriba qiumuni wogub wuriimurima ombur-ombur sig munon ginam-ginam qoamirei. Wuriimurimb qamb ete wurinob qamar: “An munon ginam-ginam isari ye annonogursi igimine ai munon igaramor eng qerismindou munon wuribopuri igo eng gagar qiribiten wurimusiari uberburubour,” ende qamb ne bo qamar: “An isub qamb mind ger me baiar, a mi niau ger me baiar, ne norogum abau qiyo nomon qur ger ue ar qib igoarar. Aninou tugotau eng gari qas ba maut-maut qib igoarar. \v 9 Goten yau eng nagar, ne mingoan bubun ger bo me baiar.” \v 10 Ende wurinob qamb ne qamar: “An ginam aib geret weib isari munon ger anamar mor isa gab eng mor end qas igo wogub bo der tumbigi isar. \v 11 Isi yarab ginam isunon eng me animbag qiyo qob qamarari me igub abari gab eng an bo ginam end me gugurt me abar. Ar wurimerimotar wogub irumban nogounon eng bai arir wogub saranang isar. Ende abari ne wurinou ansiorunor end misir igubour,” ende qamarei. \v 12 Ne wuriimurima ginam-ginam isub wurinob qamamir: “An qomon boru-boru ebet igoumon eng gagar see aninob quraun end qinining ne mom wagar,” \v 13 ende qamb ne munon qei toar boru-boru igab ne ai igaramor eng gagar wurimusub ende at qib igurei. \s1 6:14-29 Yon munon yat wurimarangansiau eng umorei \r (Matyu 14.1-12; Luk 9.7-9) \p \v 14 Ende at qib igamari igoi ne Yuda munon baraitari aib unum Herot wo igor eng Yisas unum mom aibt munon ginam-ginam isorei. Ne munon qei der qamamir: “Wa, Yon munon ya obotar qib igoar eng bo igomot der wonou sarau baab qib igoar eng bo aba eng.” \v 15 Ne qei der qamamir: “Mi eng mai gas ende e? Ue, Elaiya wo qoan Qenu qob qamara gumat igoar munon eng qi-i,” ne qei: “Ue, wo Qenu qob qamarau munon ger. Qoan tonoanb munon Qenu qob gigit qamb qib igour gas ende.” Qanganget ende at qambri igurei. \v 16 Ne Herot der qamar: “Ue, Yon munon ya obotar qib igama ye quman sopuram eng gari bo igomot der at qib igo eng,” ende qamarei. \v 17-20 Eng qoan Herot wo umour Pilip wonou ubeni unum Herodias wo bo baia ne, Yon der qamar: “Nonou ima irub wot baian eng uber ue.” Ende qamara ne Herodias wo Yont borusi mom misiringet wogub mom waramine uminer qamb ebeter ego Herot wo munon qei wuriimurima is Yon baab uyort bigumirei. Yon uyort igama Herot wo Yon munon uber ne munon qau eng gab wot yari ne musub qoat igoai. Qen qei Herot wo Yon qob qamara wo misir qebebi igub ebeter ego wo Yon gor qenunget igoar end bo qamara qenunget igub igoai. \p \v 21-22 Ne qen geret Herot unor baur qen eng gab mi aib qamb at munon baraitari wo nob sarau baab igour eng ne yogorau munon oroar igo eng ne Galili munon baraitari eng mi wurinob nub igama Herodias wonou waibo diab mor isub ur uyab igoai. Ende uyab igama ne munon baraitari Herot nob bugab mi nub igour eng gab qenungetemirei. Qenunget ne Herot der yamangar yorou eng nob qamar: “Ne meimi baib qamb qenungan? Mi ger baib qamb eng qamara neteibam,” ende qamarei. \v 23 Ne Herot qob apand mom nob ete qamar: “Ye mi ger yeisi qamb qamara eng neteini, a yonou munon ginam oroar igoum eng ne gor oroar igorib qamara eng gor net qereimine net isunor,” ende qamarei. \p \v 24 Ende nob qamara igub wogub ne yamangar yorou eng ag isub unor Herodias nob qamar: “Eng yonob qurar eng ye meimi yeisi qamb nob qemeribam?” Ne unor der qamar: “Yon ya obotar igo eng waramb tari soopur yesirbiga gini ende nob qem.” \v 25 Ende qamara ne waibo bo qand Herot isub nob qamar: “See qas Yon waramb quman soopur tari ba di yeisar.” \v 26 Ende qamara ne Herot borumisir igub oau quguraget toubet igoai. Ende ebet wegini qamb ebeter eng gigit qebi qamara: “apand ende ebeibam,” qamb munon baraitari bugab mi nub igour eng gugum igumir end yari ne yamangar qob eng taut ebeterei. \v 27-28 Ne yogorau munon eng gari qas imurima isub Yon uyort igoar eng mor isub waramb quman soopur ne tari ba di yamangar yorou eng uta unor sirbiga garei. \p \v 29 Ende abari ne Yon wonou yurau wuriimbig qib igoar eng ende igub yarab tau ba tumuniamirei. Ende tumuni wogub igamari igoi qen geret Yisas wo bo Yon sarau baab igoa gas ende ebet qib igama ne Herot wo qob igub ete misir igorei: “Wa, Yon bo igomot der bugab wonou sarau qoan eng at qib igo qii,” ende qamarei. \s1 6:30-44 Yisas munon 5,000 mani wuriserei \r (Matyu 14.13-21; Luk 9.10-17; Yon 6.1-14) \p \v 30 Ne Yisas munon yurau eng munon ginam-ginam isub, qob wuriimbig ne munon qei wurimusub ende at qibi wogub yonam diab mi gugum ebetemir eng Yisas nob qamamirei. \v 31-32 Ende qamb igamari ne munon yurau irou Yisast yarab isub ende abari ne wuri bugab mi musub me niau. Ende at wogub ne wonou yurau eng wurinob qamar: “Wagari ininou gari wesopur iua ar ait bais umiomun,” ende qamb ne wurinou gari tabint isub ar ai end isumirei. \p \v 33 Ende isari ibag ne munon ginam-ginam wuri qand der tap isub Yisas is ag dorunort end igurei. \v 34 Ne wuri is ag der ibagamir e munon yurau eng gigit is igurei. Ende ibagar eng munon yurau eng wau gogor gas ende at qib igamari ne bo qob qamb mi qebebi bo end wuriimbigorei. \v 35 Ende at igama ne worom nerimba gab ne wonou yurau wurinob qib igoar eng wot yarab qamamir: \v 36 “Ar ait e munon yurau wuriimurima ginamt iua mani gab ba nub-nub qoounor.” \v 37 Ende qamarari ne Yisas wurinob qamar: “Ende ue, an mi wurisari nunor.” Ende qamara wuri qamamir: “In nomon qur qebebi ue. K40 gari igo eng mani parau taui ba munon yurau ete wurisau eng qeemben ue”. \v 38-39 Ende qamarari ne Yisas wuri qebi qamar: “An mani parau mai-mai ba yurumanei igo?” Ende qamara ne is gab imbig wogub diab qamamir: “Mani parau 5-ende yagwai ombur-ombur gari,” ende qamarari ne Yisas munon yurau eng wurinob qamara misugoant et qarangart bugoramirei. \v 40 Munon qarangart bugoramir eng qei 100-ende ne qei 50-ende. \v 41 Ende bugormari ne Yisas mani parau eng yagwai nob baub ne qiter tat qite gab Qenu nob qamb ne mani eng boroumi munon wuriimbig qib igo eng wurisa baub munon bugoramir eng wurisabriamirei. \v 42 Wurisari munon yurau aib eng mani eng qeemben numirei. \v 43 Nub mani tatau wagomir eng Yisas wuriimbig qib igoar munon yurau eng tugar 12-ende tugarimari diarei. \v 44 Munon yurau aib eng qangang 5,000-ende. \s1 6:45-52 Yisas ya erer qib igoai \r (Matyu 14.22-27; Yon 6.16-21) \p \v 45 Eng ende at wogub ne Yisas wonomai munon yurau eng wuriimurimb qamb wonou wuriimbig qib igo yurau eng gigit wuriimurima tabin ba ya tai eng bo purab munon ginam Betsaida wes end isumirei. \v 46 Ne wonou gari munon eng wuriimurima isari ne wo Qenu nob qemerib qamb ai qaurt irarei. \v 47 Munon yurau tabin ba isumir eng is wubunobun irend isumir eng Yisas bo der daan irend igoai. \v 48 Igo ibagar ego sani-sani aib diab ya ba bures igaramb a wuriba gumutumoiemb aba pondogub qib igurei. Ende at qib igamari ai uter tubub dera ne Yisas ya erer naget-naget isi yarab wuriqubei isib at igama gamirei. \v 49 Isib at igama igoi wonou yurau tabint eng igoi gab: “ai bigau qii,” qamb borusi qiet atag amirei. \v 50 Gugum mom gab yariamir ego Yisas qand der wurinonogursi qamar: “An me yarimar, ye gari yoroum.” \v 51 Ende wurinob qamb wogub ne wuri qani tabint iroa ne sani-sani aib di igoar eng wagerei. Ende aba gab ne wuri misir qebebi igub igurei. \v 52 Gigit mani parau gari duort boaia qebebi bura munon yurau qebebi numir eng wuri misir me igau, nasi wugumirei. \s1 6:53-56 Genesaret end toar munon irou Yisas wurimusiarei \r (Matyu 14.34-36) \p \v 53-54 Ne isi yar Genesaret end weib isub tabin end touri wogub iroari ne munon ginam eng Yisas gab qo imbigumirei. \v 55 Imbig ne qob bigari munon ginam-ginam isa munon toar nob eng saberit wuribig ba diarari Yisas wurimusub igoai. \v 56 Ne Yisas munai ginam aib-aib qamaaman eng isa munon ginam eng gagar toar munon wuriba diab inesi Yisas qebi qamamir: “Ne waga munon toar nob e gagar ne mi goan tau end qas baab uberetriomunor.” Ende qamarari ne Yisas waga munon toar nob eng gagar mi goan gabut end qas baab uberetriamirei. \c 7 \s1 7:1-13 Yuda wurinou datou qomon toat igurei \r (Matyu 15.1-9) \p \v 1 Eng Yuda munon wurinou qomon gitab igour eng ete: Uben me birogosi eng mani baab me nub igamau. \v 2 Ne gor munon qei wurinob oai qigab qi qotub qibi diab eng uben birogosi qiyo ya mom gugum ubet wogub mi baab nub igurei. \v 3 Ne qomon qei gor qogum qamb, tabin egi ne mi eng gagar mom musub birogoni igurei. \v 4 Ende ebet igour end ne qen end Yisas wonou munon yurau eng qomon eng me toau, wuri ar uben me birogonimau igo mani baab nub igurei. \v 5 Ende at igamari munon Parisi ne Yerusalem munon qomon qerei imbig igour eng diab ibag Yisas nob qamamir: “Ininou tonoan qomon eng inorou qamb gitab igour eng meimet qamb nonou yurau songi mi nub igour?” \v 6 Ende qamarari ne Yisas taui qamar: “Qoan munon Aisaia Qenu qob gigit qamara gumater eng an qob eng quraumon eng irimanima.” Eng ete qamarei: \q1 Munon yurau eng qabarit qas yet ‘wo aib’ ende yet qamb igour, apand yet oabig me qomurunorei. \v 7 Ne wurinou ur qoan qomon eng toat yonou qob gas ende at igo yet ‘wo aib’ yet qamb igour eng ye me igetarinei, \m ende qamarei. \p \v 8 Ne Yisas qob eng bo imusi qamar: “An qomon uber qoregen Qenu in sirbigor eng mom wogub aninou tonoan qomon ansirbigumir eng gari toat igoumon. \p \v 9 An Qenu wonou qob siningot wogub aninou qoyam imbi-imbi eng taut oboumon eng mesenau ende abari-abari,” ende qamb ne qamar: \v 10 “Qenu qob qamara Moses gumater eng an gaiar, eng ete qamarei: “Tain nanib mi ue gab eng an mi werisar. Ne qob qamarari igub toat mi ebet wurit igar. A mun ger ur unort qob usai wurit qamara gab eng waramari uminer,” ende qamb ne bo qamar: \v 11 “An munon yamangar qob wes wurinob ete qamb igoumon, ‘munon ger mi qei ur unor werisib qamb wogub bo ba is Qenut bigib qamb maribigoum end ne me andarinei,’ \v 12 ende qamb ne me wurisab igo. Eng ende abari ur unor your wurimusieriba? \v 13 An munon yamangar ende wurinob qamb igoumon eng aninou misirt qamb ne Qenu qob eng ba songesi igoumon, ne qomon qei-qei gor ende at igoumon,” ende qamarei. \s1 7:14-23 Meimi eng munon misir ununsi igo \r (Matyu 15.10-20) \p \v 14 Ende qamb ne munon yurau aib eng bo wurit qamara yarari ne qamar: “An eng wogub ye bo qemerine iruges big musub igar. \v 15-16 Munon mani nub mugi igo eng iriam qanam ende isub me ununsi igo, a misir boru-boru iriam qanamt igama ne dibesi qamb qiyo ebet igo eng munon eng wonou iriam qanam borusi igo.” Ende qamb ne qamar: “Qob eng aninob quraum eng misirt big igub igorub qamb eng ende abar,” ende qamarei. \p \v 17 Ende qamb wogub ne munon yurau eng wuriwogub mor isa ne wuriimbig qib igoar munon yurau eng der mit big eng wurinob qamar eng bo qanam dibesi qamara igun qamb qebiamirei. \v 18 Qebi qamarari ne wo der qamar: “An gor qangangetroumon ne? Mani nub igoun eng is iriamt et igo gab me inununsi igorinerei. \v 19 Mi nub igoun eng isub ibi waria bo ibiat arir igoun.” Eng qamar eng Yuda munon wuri mani gitab igour end ne ende at wurinob qamar eng, mi niau gugum aren tor, mi gitarau ger ue. \v 20 Ne bo mi geret big qamar: “Munon iriam qanamt mi igo di iger ag der igo eng munon ununsi igo, \v 21 Mi git eng, misir boru, yamangar munon nob song-song qib igour eng, mi urim baiau, a igeig yamau, \v 22-23 munon yamangar nob qibaub wogub bo yamangar ger nob qib igo eng ne munon ger mi ger mom sig qenunget mom baib qamb misir igub igo eng, qomon boru-boru qei, munon ger munon ger mirimot qamarau eng, a munon misir ue gas qomon boru ebet igo eng, mindigar qob munon ger wot qamb, a munon ger qenu big qib igo yegaiar qamb ebet qib igo eng gagar gugum munon ununsi igo.” \s1 7:24-30 Ponisia yamangar ger Yisas wot oau apand burerei \r (Matyu 15.21-28) \p \v 24 Ende qamb wogub munai ginam eng wogub bo ginam aib Tair wes end isorei. Isub is mon mor geret is waber igoai, munon yiimbigunor qamb, ende ebeter eng maigas me wabermau. \v 25 Ende igama ne yamangar ger wonou yamangar wau ger ai waramorei igoai. End ne wo Yisas is igoar eng qob igub qand wot diab simot eab qamarei. \v 26 Yamangar eng Yuda yurau ue, Grik yamangar wonou ginam qenen eng Ponisia. Eng wo Yisast diab ai yamangar wau waramor eng wot musi qamb qamarei. \v 27 Di qamara ne Yisas mit big nob qamar: “In wau wurinou mani eng iau gigit wurisune niari tau ba wau me werisun.” \p \v 28 Ende qamara yamangar eng Yisast oabig qamar: “Io barai, segagam quran, ego iau wuri mut wambint inab igo wau mi niari tub isa wuri nub igour.” \p \v 29 Ende qamara ne Yisas bo qamar: “Io, eng quran end ne ai bigau wau wogub qoai uberet igo, is ge.” \v 30 Ende qamara ne wo bo mor isub gar eng wau uberet wogub saberit inab igoai. \s1 7:31-37 Yisas munon ger iruges quum qob me qamb igo eng musiarei \p \v 31 Ne Yisas ai Tair eng wogub bo Saidon wes end yarab ne bo tumbigi Dikapolis end yarab Galili ya tai end isorei. \v 32 Isa ne munon quum ger qob musub me qamb igo eng Yisas musi qamb mot diamirei. \v 33 Diarari ne wo munon eng mot wes opur isub ne ubenqaur munon eng irugest end bigorei. \v 34 Ende ebet ne wo qiter asi nanaui ne munon eng nob qamar: “Epata”. Qob eng qanam eng ete: “Iruges miroa qob iginer”. \v 35 Ne iruges miroa qob igub ne qob me qamb igamau eng bo qen end qob wurinob qamb ende ebeterei. \v 36 Munon eng ende aba ne Yisas der munon qei wurinob qomorunor qamb qoronob mom wuritaisiarei. Wuritaisier eng maigas me wagau, qob aibsi qib igurei. \v 37 Ende qamb qib igamari munon ginam gugum igub qamamir: “Wa, munon eng qi wagari ende igo munon quum qob me qamb igour eng, ne goten gurumtamir, mag tuum igour eng gagar wurimusub igoriner eng uber,” ende qamamirei. \c 8 \s1 8:1-10 Yisas munon 4,000-ende mani wuriserei \r (Matyu 15.32-39) \p \v 1 Qen geret Yisas wonou yurau wurinob igama ne munon yurau bubun bo wot yaremirei. Yar end qen degen igamari ne mi niau uburerei. Yisas ende ibag ne wonou imbigau yurau eng wurinob qamar: \v 2 “Ye munon yurau e borusi mom wuritouboroum, qen duorgari end mi me niau end. \v 3 Ar ende igamari ye wuriimuriemin eng qataben irab borusi minemb umubour, munon yurau qei pioui.” \v 4 Ende qamara ne wonou yurau eng der qamamir: “Ai qengerenget igoun e, mani eret gab ba werisuboun? sig ue.” \v 5 Ende qamarari Yisas wuri qebi qamar: “An mani parau mai-mai ba yurumanei igo?” Ne wuri qamamir: “Uben ig ue ig ombur,” ende qamamirei. \p \v 6 Qamarari ne Yisas munon yurau aib eng wurinob qamara misugoant end bugoramirei. Bugormari ne mani parau 7-ende igoar eng ba ne Qenut uber qamb ne boroumi wonou imbigau yurau eng wurisa ba wuri munon yurau bugab igour eng wurisemirei. \v 7 Ne munon ger yagwai qei ba Yisas uta mani parau ebeter gas ende ebet ne wurisa ba eng gor munon yurau eng wurisemirei. \v 8 Mani eng numir eng qeemben ar. Munon mani numir qangang 4,000-ende. \v 9 Mani eng mom nub tatau wagomir eng usisi ba tugar 7-ende tugarimari diarei. Ende ebet wogub ne wuriimurima ginamt qoamirei. \v 10 Qoari ne Yisas wonou imbigau yurau eng nob bo qand tabint isub munon Dalmanuta wurinou ai end isumirei. \s1 8:11-14 Yisas qomon wes ger aba gub qamb qamamirei \r (Matyu 16.1-4; Luk 12.54-56) \p \v 11 Isari ne Parisi wuri qob igub Yisas nob agunub qamb yaremirei. Yarab nob qamamir: “In igoun eng ne qomon wesi ger aba igub ne maigas Qenu noopurima igo aban ende qamb warigesi nogoub qamb diaun.” \v 12 Ende qamarari Yisas qob eng igub borusi mom quguraget ne nanaui qamar: “Wa, munon yurau eng meimet qamb qomon wes ger gub qamb obour? Wuri ye me yiimbigour, ende gab eng ye qomon wes ger bo wuri magqurt me ebeinei,” ende qamarei. \v 13-14 Ne bo Parisi wuriwogub tabin ba ig iro isub qamb isumirei, qen end mi qibi ger me baiau, mani parau gari qas ten baumirei. \s1 8:15-21 Mit big qob, Parisi Herot nob wurinou yis \r (Matyu 16.5-12) \p \v 15 Tabint isub igo ne Yisas wonou yurau eng wurinob qamar: “An Parisi Herot nob wurinou mi wes end qoyametarar. Mi eng mani parau erobon big igour gas ende.” \v 16 Ende qamara ne wonou yurau eng sir me imbig qamamir: “Maia, in mani parau nasi wogub yoroun end qura qiyo.” \v 17 Ende qamb wuri misir qebebi igub ende qamb igamari ne Yisas wurinob qamar: “An meimet qamb mi niaut misir qebebi igub igoumon? An ye sig me yiimbigoumon ne? An yet se qanganget igoumon ne? \v 18 Ende qamb ne qamar: “Io, qoan Qenu wonou qob qamara gumatemir eng an mag nob ego mi musub me gaumon, a iruges nob ego qob musub me igoumon.” Ende qamb ne qamar: “An mi qoan ebetemir eng bo igar. \v 19 Munon yurau aib 5,000-ende eng an mani parau 5-ende ne yagwai ombur-ombur gari wurisari nub tatau wagari an usisi tugar mai-mai tugarimari diarei qi eng bo igar.” Ende qamara ne wuri qamamir: “In tugar 12-ende tugariaminei.” \v 20 Ende qamarari ne bo wurinob qamar: “Ne bo mani parau 7-ende eng ye bo boroumi andarine an bo tumbigi munon yurau 4,000-ende wurisari nub tatau wagari an tugar mai-mai tugariamanei?” Ne wuri qamamir: “Tugar 7-ende tugariaminei.” \v 21 Ende qamarari ne Yisas qamar: “An eng gab yet sig ar qanganget wogoumon ne?” \s1 8:22-26 Yisas Betsaida end munon ger mag tuum musiarei \p \v 22 Ende wurinob qamb wogub ne erogori isi Betsaida end weib isumirei. End isari ne munon mag tuum ger Yisas musi qamb ba diamirei. \v 23 Yisas gab ne munon eng ubent baab munai ginam wogub qonut isumirei. Isub ne Yisas munon eng magqurt mu wot mendir ne uben magqurt big qamar: “Ne mi qei gan qiyo?” \v 24 Ende qamara munon mag tuum eng igeser-igeser asi qamar: “Io, ye asi munon qei ibagaum eng wuri nam qib igamau gas ende.” \v 25 Ende qamara ne Yisas uben bo magqurt ende biga ne mom mi gugum ubersi garei. \v 26 Ende at wogub ne Yisas munon eng nob qamar: “Ne isub munai ginam song-song me qib igoar, nonou munait qoregen isi.” \s1 8:27-30 Pita Yisas dibes qamarei \r (Matyu 16.13-20; Luk 9.18-21) \p \v 27 Ende qamara isa wogub ne Yisas wonou munon wurinob qib igo eng wurimar ai Galili wogub ginam Sisaria Pilipai end irab qib igurei. Qataben ir igo ne Yisas wonou yurau eng wurinob qamar: “Munon qei yet mai qamarari igub igoumon?” Ne wuri der qamamir: \v 28 “Munon qei der nenet Yon munon yat wurimarangansi igo umor eng bo der bugamorei, a qei Elaiya Qenu wonou qob gigit qamb igoar eng tat erer irer eng bo dererei, ne qei der: “ue, Qenu wonou qob gigit qamb qib igo umbriamir eng ger der bugab qib igo,” ende net qamb igour,” ende qamamirei. \v 29 Qamarari ne wo bo der qamar: “Ende eng an yet mai qamb igoumon?” Ne Pita taui qamar: “Ne munon Qenu qoan init imurimb qamb qamar eng ne gari.” \v 30 Ende qamara ne wo der munon qei wurinob qomorunor qamb qoronob wuritaisiarei. \s1 8:31-38 Yisas wonou git goan uter wara uminer end qamarei \r (Matyu 16.21-28; Luk 9.22-27) \p \v 31 Ende wuritaisi wogub ne qanam big wonou git goan borusiorunor end wuriimbig qamarei. Qamb wonomit qamara: “Munangit wau borusi qugurageteriba. Ne munon baraitari, ne Qenu munai qoat igour munon eng, ne qomon qoat igour eng wuri der siningot mogirt wab wogub waramari uma tumunimbour. Tumunimunorei igama qen duor gari ende uma bo der bugemba,” ende dibes wurinob qamarei. \v 32 Yisas mi eng gagar musub ende wurinob qamara igub wogub ne Pita Yisas mot qonut ete isub Yisas qob eng qamar end qamat qamarei. \v 33 Ende qamara ne Yisas der ununub ne igeser Pita wonou yurau erogori eng ibag bis arir wogub Pita wonou sir qamat qamar: “Ne qob eng at quran eng Satan wonou qob, ne aisi iua, ne munon misir eng qas quran. Qenu wonou sarau eng ne me imbigan,” ende qamarei. \p \v 34 Ende qamb wogub igoi qen geret Yisas munon yurau irou wurit ara yarari ne wonou imbigau yurau eng nob wuriqiumuni qob wurinob qamar: “An ger ete ye gas ende ebeib qamb eng ye mi ebeibam eng gari toat ebeiner, wonou qenungau eng weginer. Ende ebeiner eng ye yesumungasiorubour gas ende, erer urimunor qiyo ar waramunor eng me yariminerei. A munon qiyo yamangar ger ende ebeib qenunget gab eng ye yewapet mi oboum eng gugum ebeiner,” ende qamarei. \v 35 Qamb ne qamar: “Munon ger ye eng quraum end yari gab eng wonou moui ten mom-mom umiba, a ger ye quraum gas ende sumungasiorunor eng umb wogub bo igom der bugab bebereg igoriba. \v 36 Ne munon ger wonomit qas misir igub git goan ubersi igoriner eng umb eng wonou moui qo qugur eng gor umiba,” ende qamarei. \v 37 Ne qamar: “End ne munon moui eng mi sig uber, end moui bo umiba gab ne bo mi uber ger ba tap uber eng tauima me irinerei, sig ue. \v 38 Qen see munon ginam gugum qomon boru wes-wes Qenu magqurt ebet igour. End munon ger ye yedibesi qiyo qob quraum eng munon yurau boru eng wurinob qemerib qamb yari qiyo qinininginer eng ye munangit wau erer qite irin eng qen geret bo derin eng Qenu wonou enger yurau eng ne wonou begen qenengi nob eng ten darab munon eng ende ebet igoriner eng ye gor me wot iginei,” ende qamarei. \c 9 \s1 9:1-13 Yisas git goan igeseramorei \r (Matyu 17.1-13; Luk 9.28-36) \p \v 1 Yisas qob eng ende qamb imusi bo qamar: “Apand aninob quraum, an e igoumon eng qei me umunanei igama Qenu wonou bibis bigor eng wonou qiribiten eng end dibenara guboumon,” ende qamarei. \p \v 2 Ne qen 6-ende ubura ne Yisas Pita Yems ne Yon ende wurimar ai qaur aib end irarei. \v 3 Irab ne munon ombur gari eng der Yisas gamir eng wonou mi goan git goan nob bo igeser oan qenengi nob bura gamirei. Mi goan see ger oannob ende me gab igoun. \v 4 Ende gab ebetemir eng munon ombur-ombur, Elaiya Moses nob der Yisas nob naget qobub igurei. \v 5-6 Ende ibag ne munon ombur gari eng borusi mom yari ne qob ubersi me qamarau. Ende igoi wogub ne Pita der gegir qamar: “Barai, in e diaun eng sig mismisiraun end in mat ombur gari et ubouboun, ger net, ger Mosest ne ger Elaiya wonou.” \v 7 Ende qamb igo gamir eng waber aib der wuriumiamorei. Ende aba igumir eng Qenu waber erobon end qamar: “Munon eng gaumon eng yonou wau ten sig mom wot igub igoum, wo qob qamara an toat igoarar.” \v 8 Ende qamara igub Moses Elaiya nob ibogoub qamb asiamir eng munon ger ue, Yisas gari wurinob igoai. \p \v 9 Ne ai qaur eng wogub bo qumo darab munon ombur gari mi eng gamir end qob song-song qomorunor qamb Yisas qoronob wuritaisi qamar: “An mi qite gaumon end se me qamb qirar. Qen geret munangit wau umb der bugama qen end mi eng gaumon end dibesi qamarar.” \v 10 Ende qamara ne munon ombur gari eng wurinou qob-qob qamamir: “Umb wogub bo der bogomau qurar eng qob qanam eng maigas?” \p \v 11 Ende qamb ne Yisas qebi qamamir: “Munon qomon imbig igour eng munon yamangar ete wurinob qamb igour, Elaiya Qenu wonou qob gigit qamb igo eng wo gigit ag e deriba, dara ne Qenu wonou munon aib eng Isrel wurit imurimba ende qamb igour.” \v 12-13 Ende qamarari ne Yisas wo Elaiya unum eng igub ne wo Yon ya obotar igoar eng wo gigit der sarau baab igama waramari umor end qamar: “Segagam Qenu wonou qob gigit qamb igoar munon eng Elaiya gas eng wo qo darab sarau baab tap gigit musuorei. Ne see ye musub aninob qemeribam eng: Elaiya qo dererei, darab sarau bea munon wurinou misir boru-boru end ba borusiamirei. Eng qoan Qenu wonou qamara munon qei gigit gumatemir eng gor ende, munangit wau darab sarau bea wurinou qenungau end ba sumungasiorubour.” Ende qamb ne ete wuriqebi qamar: “Maigas gab Qenu qoan qamara wonou munon gigit gumatemir eng ete: Qenu wonou munon ten eng wo mom mogirt wab wogub waramari uminer qob eng qamamir eng maigas gab qanganget igoumon?” Ende qamara wuri qob taui ger me qamarau. \s1 9:14-29 Yisas wau ger aibigau waramor eng musiarei \r (Matyu 17.14-21; Luk 9.37-43) \p \v 14 Yisas munon ombur gari eng ende wurinob qamb wogub isi wuriimbig qib igoa yurau tau wuriwogub iramir eng is ibagamir eng munon yurau aib diab wurinob agunub igamari is ibagamirei. \v 15 Ne munon yurau eng Yisas ende isub igama gab borusi qiet ne wot iramirei. \v 16 Iroari ne Yisas wuriqebi qamar: “An meimet qamb agunub igoumon?” \v 17 Ende qamara ne munon ger erobon end igo taui qamar: “Barai, yonou wau ger ai waramorei igama qob me qamb igo. \v 18 Toar qen eng gab umb isub nanabar gagamt ne mu ba di waramb ende at igo. End mot diab nonou imbigau munon wurisirbigour eng wuri maigas me musiorunorei eng gab diab nonob quraum.” \p \v 19 Ende qamara Yisas igub ne wurinob qamar: “Ye qen dirigor aninob igoum eng an yet me oabigoumon ne? Ye qenen aninob me igorinei. Ye qen mai-mai anamar igimine an yet oabiguboumon?” Ende qamb ne qamar: “Wau eng mot diara gine,” \v 20 Ende qamara wau ba derari Yisas gab ne ai waramor eng wau wegib qamb ba ai qent qumo arir aba borusi aruarei, aruab nan mom qingim got mon gagamt mu ba di waramb ende ebeterei. \p \v 21 Ende aba ne Yisas der wau eng ur nob qamar: “Wau e mai, qoan qas ende ebet igoai qiyo?” Ne ur qamar: “Io, qoan qomourt igoar eng wonou ende ebet igoai. \v 22 Qenen ai waramor eng wonou qen eng yara ba mutet arir qiyo ba yag arir ende ebet igoai. End ne nonou qenungau musierib qamb eng wau eng nonogursi.” \v 23-24 Ende qamara ne Yisas der qamar: “Ne meimet qamb yet, ne mom gab eng wau e musi quran? Munon ger ye mom yiimbig qemeriner eng wonou ar uberburiba,” ende qamara ne ur der qamar: “Ye net mom oabig quraum qiyo, yonou sir me imbigoum. Eng gab ne ne yenonogursi,” ende qamarei. \v 25 Yisas ibagar eng munon irou qouimari ibag ne aibigau wau waramor end qamar: “Aibigau, ne wau e waramon end iruges quumet a qob me qamb igo e, wogub der iua. Iua bo wot me is.” \v 26 Ende qamara ne aibigau eng qoaib qamb wau eng ba ai qenen arir ne wau eng aba eab ab aruab ende at inab igama munon gab qamamir: “Io, uma.” \v 27 Ende qamb igamari ne Yisas ubent baab bemenima der bugab mom uberetarei. \p \v 28 Ende at wogub ne wonou wuriimbigau munon eng wurinob is mon geret igo ne Yisas qebi qamamir: “Wau aibigau waramor eng in musiorun qamb oboun eng me uberburau, eng maigas obouboun?” \v 29 Ne Yisas qamar: “An ye mom yiimbig ne yesimot ab obounon eng musioruboumon. Tap geret ue,” ende qamarei. \s1 9:30-32 Yisas wonou uminer end bo qen omburt qamarei \r (Matyu 17.22-23; Luk 9.43-45) \p \v 30-31 Yisas ende wurinob qamb wogub ne ginam eng wogub munon qei inimbigunor qamb wurinou qi Galili end isumirei. Wurinou wes end is igo Yisas wonou wuriimbigau munon eng qi wuriimbig igorib qamb isumirei. Ende igo ne wonomit wurinob qamar: “Munangit wau wurinou qob ue-ue end at ne dui narau bigari yar ba waramari umiba. Uma ne tumunimunorei igama qen ombur gari end bo igom der bugemba.” \v 32 Ende qamara ne wuri qanam barsi me imbig ne qebimau end yari wugumirei. \s1 9:33-37 Your baraitari igo? \r (Matyu 18.1-5; Luk 9.46-48) \p \v 33 Ende wurinob qamb wogub bo Kaperneam end isub munai mor ger isub igurei. End igo ne wonou imbigau munon eng wurinob qamar: “An qataben yar igo meimi qob qamb qomongori yar igomoroumanei?” \v 34 Ende qamara ne wuri qubig wagomirei. Wuri qob qamb isub igour eng wurinomit mai qiyo your baraitari igoriner qi end qamb-qamb isub igurei. \v 35-36 Ne Yisas wonou wuriimbigau munon 12-end wurit qamara qani yarari ne qob qataben qamb isub igour end wurinob qamar: “Munon ger wonou baraitari igorib qamb eng wau gogor gas ende igo munon qei sarau batar igoriner eng qen geret baraitari igoriba.” Ende qamb ne wau qomourt ger ba wubunobun et nagasi ne wurinob qamar: \v 37 “Munon ger wau e gab mismisir eng wau et gari me mismisirinerei. Yet gor mismisir ne yonou tain yiimurima derem end gor wot mismisiriba.” \s1 9:38-41 Your ger inbanamsieriner eng ininou yurau \r (Matyu 10.42; Luk 9.49-50) \p \v 38 Ende qamara Yon der qamar: “Barai, munon ger ne unumut toar boru-boru wurimusub igo eng ininob me yarau eng gab in giteturunei.” \v 39 Ne Yisas nob qamar: “An meimet qamb gitetet wugumanei? Munon ger ye unumut qomon wes ger ebet eng mindigar qob yet me qemerinerei. \v 40-41 A your in me inqarausi igo eng ininou munon banam.” Ende qamb bo qamar: “An qib igamari ne munon ger qataben nini animbag Krais munon yurau qamb ya qiyo mi qei andariner eng munon eng ar me igorinerei. Qenu taui ubersieriba. \s1 9:42-50 Qomon boru oau apand bumai igo \r (Matyu 18.6-9; Luk 17.1-2) \p \v 42 A, see munon ger wau e ye yiimbigar eng bo wonou misir boru end ba songesieriner eng munon eng nomon aib ger ba quman end touri wogub ten uyer yat ariramari misir iginer. End sumungasiorunor eng qen geret Qenu wo bo sig-sig mom tauimba,” ende qamarei. \v 43-44 Ne qamar: “Ne uben end qomon boru ebeib qamb misir igub gab eng qand uben ig sopur arirom. Arir igo ne uben igt qas igoriner eng qen geret bebereg igoriban, a mut naat oab igo end isib qamb eng uben ig-ig igoriner. \v 45-46 Ne goten eng gor ende qas. Ne qomon boru ebeib qamb isub gab eng misir eng wogub goten ig sopurminenei igo igt qas igoriner eng qen geret bebereg igoriban, a ende me ebeib qamb weginen eng mut naat oab igo end is sig-sig mom boru igoriban,” ende qamarei. \v 47 Ne mag end gor ende qas qamarei: “Magqurt mi gab misir boru igub gab eng mag ig gumot neri arirom, arir igo ne igt qas igama Qenu wonou bibis end isiban, a ar ig-ig igama eng, \v 48 ne ginam boru end isa mumundir negininget mut naat oab igo eng ne nonogsi ende abari ne qenen migeri nanab igoriba.” \p \v 49 Ende qamb ne mit big qamar: “Munon wai bieriner qamb tomont si bigari qen dirigor uber igo. Eng gas ende Qenu munon uber igoarar qamb wuriquguragsi igo. Wuriquguragsi igo eng mut wuriora uyeriri igab igo gas ende. End ne munon wurinou uber igorub qamb eng wurinomi quguragsiorunor. \v 50 Tomon eng mi iriga niau eng uber. Tomon qer uburinerei igama ne bo ba warigesi qebist werinen eng qer ue gab bo maigas aba uter buriba? Eng gab ne an munon yamangar gugum wurinou tomon qer uber gas ende igo qibanamsi erogori qomon uber end igoarar,” ende qamarei. \c 10 \s1 10:1-12 Yamangar omboagirmau qomon end Yisas qamarei \r (Matyu 19.1-12; Luk 16.18) \p \v 1 Ne Yisas Kaperneam eng wogub bo Yudia eng yar ne ya Yordan wes end isorei. End isa ne munon yurau aib bo yar end qiumunimari ne Qenu qob qenen wurinob qamb igo gas ende bo qamarei. \p \v 2 Qob wurinob qamb igama ne munon yurau ger, Parisi qamb igour eng yar Yisas woboni wogub qob qei gag warigesi qebi qamamir: “Maigas, munon ger ubeni mom weginer eng uber qiyo?” \v 3 Ende qamarari ne Yisas bo wuriqebi qamar: “Qoan munon ger yamangar mom wagau end Moses maigas gumaterei igama wanunger igub igoumon?” \v 4 Ende qamara ne wuri qamamir: “Moses ete gumaterei: “Munon ger yamangar eng mom wegib qamb eng qob ger qamb nausi ne yamangar eng mom wogoum qamb gumat ne mom weginer,” Moses ende qamb gumaterei igo.” \v 5 Ende qamarari Yisas taui qamar: “Moses eng ar me qamb gumau, aninou qomon eng ebet igamari ne wo gumater eng. \v 6 A qoan Qenu mi gugum barsi ne munon yamangar nob barsiarei. \q1 \v 7-8 End munon yamangar nob qibaub eng unorimagrari mom wuriwogub munon qiyo yamangar eng wuri ombur igamau gas ende ue, ombur bo git goan gari qas burab igour. \m \v 9 Mi eng Qenu wonou mom nausi igo eng munon ger me biisiteinerei.” \p \v 10 Ende qamb wogub ne Yisas wonou wuriimbigau munon eng wurinob munait diab ne wuri der Yisas qob eng qamar end qebiamirei. \v 11 Qebimari ne Yisas qamar: “Munon ger ubeni gigit eng wogub bo bubun ger bainer eng yamangar baiau qomon eng biisieriba. \v 12 Ne eng gas ende gari yamangar gor ende sig,” ende qamarei. \s1 10:13-16 Yisas wau wurimaragansiarei \r (Matyu 19.13-15; Luk 18.15-17) \p \v 13 Ende qamb igama ne munon qei wau oromar Yisast diune wurinonogursi qamb wurinob diamirei. Ende derari ne wonou wuriimbigau munon eng der wau orotoar ariramirei. \v 14 Ende abari Yisas der wurimar qamar: “Wau qamaaman me orotoar arimar, wagari ye qani diorunor. Qenu wo munon gugum wuriqenugar igo eng wau wuri misir gas ende eng wo wuriqenungar igo. \v 15 Segagam aninob quraum, munon barai ger wau qomon qi igo gas ende me igoriner eng Qenu wonou yurau end me igorinerei.” \v 16 Ende qamb ne wau eng wuriba qubei ne uben tarit end big wurinonogursiarei. \s1 10:17-31 Munon mind nob eng Yisas nob qobub igoai \r (Matyu 19.16-30; Luk 18.18-30) \p \v 17 Ende at wogub tap isub igamari ne munon ger qataben end uyab-uyab diab gamaur wat bugab ne Yisas qebi qamar: “Barai ne uber, ye maigas ebet qen geret bebereg igoribam?” \v 18 Ne Yisas nob qamar: “Meimet qamb yet uber quran? Munon ger uber ue, Qenu gari uber. \v 19 End ne Qenu wonou qomon eng nonou gari qoyam eng. Ne me igeig yom, yamangar ba wogub bo ger me bai. A mi urim me bai, munon ger mirimot me qem. Ne mi geret munon ger mirimot yonomi qamb wabi wogub qi me bai. Ne ar nani tain nob wuriqenungar ne wuri qob qamarari igub toat mi ebet igoar.” \v 20 Ende nob qamara ne munon eng Yisas nob qamar: “Barai, qomon eng gagar qambariman eng ye wau qomourt igo toat igoum eng isi yarab see.” \v 21 Ende qamara ne Yisas qenunget nan gab ne qamar: “Git eng uber quran, ego qomon gari qas me toat igoan, eng ete: nonomi eng gugum munon wurisa ne nomon qur taui natari ne nomon qur eng ba bis munon boru mi ue eng qerei wurisabriom. Ende ebeinen eng qen geret Qenu mi qebebi neteiba, end ne ne ye yetoa ombur qib igorun.” \v 22 Ende qamara munon eng mind duet wogub Yisas merimot wogub qorei. \p \v 23 Qoa ne Yisas der wonou wuriimbigau munon eng wurinob qamar: “Munon e at wogub qoa gas ende munon gugum ende obounor eng Qenu munai ginam end irub qamb pondogub igorubour,” ende qamarei. \v 24 Ende qamara ne wonou imbigau yurau eng igub borumisir igumirei. Ende abari ne Yisas der bo wurinob qamar: “Wau, Qenut iroau eng tap sarog ue, pondogiban. \v 25 Ete gas, maiben mingoan maimau nil iru eng isiner eng qeemben ue. Ende gas ende munon mind aib nob igo eng Qenut irib qamb eng sig-sig mom pondogub igoriba.” \v 26 Ende qamara ne wonou wuriimbigau munon yurau eng igub borumisir igub wurinou qob-qob qamamir: “Wa, segagam ende gab eng munangit gugum qen geret bebereg me igorunorei. \v 27 Ende qamarari Yisas nan ibag wogub qamar: “Qenu wonou ende wuriseara bebereg igorubour. \p \v 28 Ende qamara Pita der qamar: “Maigas, in mi gugum wogub ne nonob qib igoun eng, maigas obouboun?” \v 29-30 Ende qamara Yisas erogori wurinob qamar: “Ye apand aninob quraum, munon ger ye yetoat qib qiyo ye qob imbigoum eng bo imusi qemerib qamb eng munai ginam wogub a umomori umuragrari, ne ur unor a wagrari ne mi man qamb eng gugum mom mogirt wab wogub yarunor eng bo mi eng gagar ue gab me wot qoot me ubunerei. Mi eng gugum bo Qenu tauimba. Eng mon bo qebebi ne umom umour ne umemi a ur unor ne mimun man gor qoan igoar eng bo wotanami utiba. Mi qebebi ende baunon eng munon qei ye yesiorunor eng an bo ende ansiorubour eng an end misir me igar. Qen geret an bo bebereg uber igoruboumon.” \v 31 Ende qamb ne qamar: “See in aib qamb obour eng qen geret bo wau gogor gas ende igorubour, a see an wau gogor gas ende igorunon eng bo aib igoruboumon,” ende qamarei. \s1 10:32-34 Yisas wonou uminer end qen ombur gari qamarei \r (Matyu 20.17-19; Luk 18.31-34) \p \v 32 Ende wurinob qamb wogub ne wonou imbigau yurau eng wurinob Yerusalem aitap eng toat isumirei. Yisas wo gigit isa ne wonou imbigau yurau eng qanam isau end misir qebebi igub at qib igurei. Ne munon yurau aib worotoar isumir eng gor yariamirei. Isi yarab qataben Yisas wonou yurau 12-ende wurimar qonut isub ne Yerusalem weib isari maigas wo siorunor eng gugum qamara igumirei. \v 33-34 Wonomit ete wurinob qamar: “An musub igar, in isi Yerusalem umo isune munon aib-aib qomon imbig igour eng ne imbigau munon aib-aib eng qob musub wogub Munangit wau ba munon qarau ende wurit duimari isa wot tumi a qob isi wot qamb ne pisirami waramb ende ebet wogub ne mom waramari umiba. Uma tumunimunorei igama qen ombur gari ubura bo igomot der bugemba,” ende qamarei. \s1 10:35-45 Yems Yon nob barai gigit igorub qamb Yisas nob qamamirei \r (Matyu 20.20-28) \p \v 35 Ne Sebedi wonou wau ombur Yems Yon nob Yisast diab qamamir: “Barai, in ombur ne mi ger inimbig qamara igub.” \v 36 Ne Yisas der wurinob qamar: “An ombur ye mai ansieribine quraumon?” \v 37 Ende qamara ne ombur der qamamir: “Ne inmusia in ombur munon baraitari aib igo ne nonob qani bugab qib igumune nonou qen munon oroar munai ginam qoat ebeiban qen eng yariner.” \p \v 38 Ne Yisas der ombur wurinob qamar: “Git uber yenob quraumon, ego an mi eng sir me imbigoumon. Maigas, ye qugurau eng an baub quraumon qiyo? Ne gor ye munon qarau ye yanambour eng an gor iningaramar qamb qenungoumon qiyo?” \v 39 Ne wuri qamamir: “In gor eng qenungoun.” Ne Yisas qamar: “Segagam ye qugurau eng an bauboumon, end ne an mom nonoguret igoarar. \v 40 A, an ye anmaribigine baraitari ye qani igorub quraumon eng ye me ebeinei. Sarau eng yonou tain Qenu eng wonou qo munon sarau eng abar qamb wurimaribigorei,” ende qamarei. \p \v 41 Yems Yon nob der Yisas ende qebi qamarari ne wonou imbigau munon 10-ende eng der ombur wurit misiringetamirei. \v 42 Ende abari ne Yisas wurinou misir imbig ne wurit qamara yarari ne wurinob qamar: “Gabman munon baraitari qiyo munon baraitari wuri munai ginam qoat ne munon wurinob qamarari qob toat igour. Igamari wuri der wurinonogursi igour. \v 43-44 An eng oboumon eng bo ende me abar. Munon ger baraitari igorib qamb ebeiner eng bo baraitari me igorinerei, a ger ende misir me igub wau gogor gas ende sarau batar igoriner eng wo baraitari igoriba.” \v 45 Ende qamb ne qamar: “Ye gor ye Munangit wau, ye baraitari igimine munon yet sarau baab igoarar qamb me darau, ye munon irou qenen bebereg igorunor qamb end wurit igub taui yonomi dui ne umib qamb deremei,” ende qamarei. \s1 10:46-52 Yisas Bartimeus mag tuum musiarei \r (Matyu 20.29-34; Luk 18.35-43) \p \v 46 Ne wuri isi Yeriko weib isub ne bo tumbigi isubari ne Yisas wonou munon wuriimbigau eng nob munon yurau ar nob isumirei. Qen end munon ger unum Bartimeus ur unum Timeus wo mag tuum end qenen tap tog goant end bugab igo munon is qiroari mani yeisar qamb qiyo nomon qurt wurinob qamb igoai. Eng ende igama ne Yisasb isumirei. \v 47 Ne wo igor eng Yisas Nasaret munon yara ende qamarari igub wot atag qamb ar: “Yisas, ne Debit wonou wau tumbig, ye yetoubet ge.” \q1 \v 48 Ende qamb ara munon qei der taisi qamamir: “Qi wog,” ende taisi qamamir eng wo me wagau. Sabar-sabar ab igoai. \v 49 Ende ara Yisas igub naget qamar: “Munon eng nob qamarari yariner.” Ende qamara wuri irab qamamir: “Yisas ne musierib qamb net qamb igo, mismisir der isi.” \v 50 Ende qamarari munon eng qand der naget mingoan it neri arir wogub Yisas qani isorei. \v 51 Isa Yisas gab qamar: “Ne ye mai yesi qamb misir igan?” ende qamara munon eng taui qamar: “Barai, ye mag, mai aba musub asiemin qiyo?” \v 52 Ne Yisas wonob qamar: “Ne yet oabig yaran end mag bo asiemban,” ende qamara qen end qas musub asi tap gab Yisas nob Yerusalem umo isumirei. \c 11 \s1 11:1-11 Yisas munon baraitari warub Yerusalem isorei \r (Matyu 21.1-11; Luk 19.28-40; Yon 12.12-19) \p \v 1 Ne is-isi Yerusalem qani munai ginam ombur unum Betpage ne Betani end isumirei. Munai ginam qani end ai qaur nam Olib man aib igo end isub qamb Yisas wonou wuriimbigau munon ombur wuriimurima gigit isumirei. \v 2 Isubari qamar: “An isub munai ginam end bur dongi yeim ger tesimunorei igama gab qand neri ba diarar. Bur eng munon ger erer me bugab qib igamau. \v 3 Ba diorub at igamari munon ger animbag anqebi qamara gab eng ete nob qamarar: “Munon aib sarau utab wogub qand bo imurima yariba ende qamarari ne waga qand nob diarar.” \s1 Yisas wai dongi erer bugab isub igoai. \p \v 4 Ende qamara ombur isub gamir eng bur dongi yeim eng tap goant et ibiariamirei igama gab neri ba diorub at igamari munon qei ibag qamamir: “Meimet bur eng nerimb at igoumon?” \v 5-6 Ne ombur Yisas qob qamar eng taut wurinob qamarari ne wuri qamamir: “Uber batet irauar.” \v 7 Ende qamarari ombur ba Yisast irab ne wurinou mi goan norumi wai dongi erer end bigari Yisas ir erer bugamorei. \v 8 Yisas wai erer bugab isub igama munon qebebi mi goan norumi tapet oramet qiyo nam uben boroumi oramet ende abari erer isub igoai. \v 9 Isa munon yurau aib qei gigit isari qei qanam ende at ba woboni isub igo mismisir qamb amir: \q1 Sig uber Qenu ininou munon baraitari ubersitara. Ininou Munon aib maragansia yara. \q1 \v 10 Qoan Qenu Debit nonogursia in inoar igoa gas ende wo bo ende insi igoriba. Munon aib wot sig-sig mom mismisirar. \m Ende ab toaubig mugurt nob isub igurei. \p \v 11 Ende at isi Yerusalem umo weib yarab ne Yisas Yuda wurinou inorou munai aib eng mor isorei. Isub ne mi gugum mor igo eng gagt gab qibei wogub ai gab-gab ago der wonou wuriimbigau munon yurau 12-eng wuri nob bo yonam irab munai ginam Betani end inemirei. \s1 11:12-14 Yisas nam aragas qamat qamarei \r (Matyu 21.18-19) \p \v 12-13 End inemirei igo urigerma bo Yerusalem isub qamb isi qataben Yisas minemb ne nam ger mugen qonut et igama gab ne qur ger miminet igo qi qamb is qanamt qiter gin qamb asi qib-qibei qur ger me gab (qur bigau qen ue) borusi mom misiringet ne \v 14 nam eng nob qamar: “Ne qur me bigau eng gab ne bo mom-mom qur me biginenei.” Ende qamara wonou wuriimbigau munon qob eng igumirei. \s1 11:15-19 Yisas inorou munai aib tempel mor isorei \r (Matyu 21.12-17; Luk 19.45-48; Yon 2.13-22) \p \v 15 Ende at wogub ne isi Yerusalem umo isumirei. Isi yarab munai aib mor isumir eng bo is gamir eng munon ginam qei wurinou nomon qur eng bear Yuda wurisab ne Yuda wurinou eng taui ba ende at igamari ibagarei. Ne morogan qamb bear taui mi baub qamb nam qab erer bigeriamir eng ten-ten biigimatar ne, \v 16 munai mor end sabar mi bear taui baunor qamb wurigitatarerei. \v 17 Wuri gitatar ne wuriimbig qamar: “Qenu wonou qob eng ete qura: “Ye munai eng wagari wonou qau igama munon qei mor end isub wuri yet simot yet igub igorubour. Ego an bo munai ar gas ba sumungasi igoumon,” ende qamarei. \p \v 18 Ne munon baraitari aib mon eng qoat igour eng ne Moses qomon imbig igour eng nob der Yisas eng qamara igub tap ger gab imbig Yisas waramune uminer qamb ebetemir eng Yisas wonou munon banam gor wonou qob qamara igub toat igour eng gor aib mom igamari gab ende ubune wot isub aib qamb yogorun qamb wagomirei. \v 19 Ende at wogub ne Yisas wonou imbigau yurau eng oromar Yerusalem wogub bo yaremirei. \s1 11:20-26 Oau apand igo Qenu qebi qamb mi apand bauboun \r (Matyu 21.20-22) \p \v 20 Yarab qataben inemirei igo itum der iri nam pik qur me big qamb Yisas taisi qamar eng di gamir eng umerib qamb im gegeret isi durun qumo mom gegeret uburab igama gamirei. \v 21 Ende di gab barim qas Yisas taisi qamara igumir end Pita der qamar: “Barai, barim qas nam pik e qur bo me big qamb taisi qaman end gegeret igo e.” \v 22-23 Ende qamara Yisas taui qamar: “Ye apand aninob quraum, an Qenu wot oabig ne an gor ai qaur ger nob ete qomorunon eng, ‘nerer isub uyer yat end nag’ ende qomorunon eng ende ebeiba. \v 24 End ne ye ete aninob quraum eng. An Qenut mom oabig mi geret qebi qomorunon eng, ar quraumon gas ende andariba,” ende qamarei. \p \v 25 Ne qamar: “An Qenut simot qamb igo ne an misir eng munon ger qomon boru anit ebinerei igama an bo wot qamarar: “Ne qomon boru yet aban eng ye nasi wogoum,” ende abari ne aninou qomon boru eng gor tain Qenu tat erer igo eng wo biruet ariramba. \v 26 A an munon ger qomon boru anit ebeiner eng me nasi wogunon eng aninou Tain qite igo eng wo bo aninou qomon boru maigas me biruet ariraminerei,” ende qamarei. \s1 11:27-33 Parisi Yisas nob agunub igurei \r (Matyu 21.23-27; Luk 20.1-8) \p \v 27 Ende qamb ne bo isi Yerusalem umo isub ne isi inorou mon aib eng mor isumirei. Isari ne munon baraitari aib-aib Moses qomon ne qomon qei-qei imbig igour eng Yisast yaremirei. \v 28 Yarab qamamir: “Ne your nonob qamara qomon eng ebet ne barim qas munon mi taui baub igamari orotoar ariramonei?” \p \v 29 Ende qamarari ne Yisas qamar: “An ye yeqebi quraumon eng ye dibes me qemerinei. Ye qob eng qi igoriba. An ger ye qob eng taui ye nob qamarari igub eng ye qob dibes aninob qemeribam. A ye qob qeemben taui me qomorunon eng ye dibes me aninob qemerinei.” \v 30 Ende qamb ne qamar: “An Yon ya obotar igoar eng wo sarau baab qomon ebet igoar eng your nonogursia ebet igoai? Ye eng quraum eng taui qamarari igub?” \p \v 31 Ende qamara ne wurinou qob-qob qamamir: “In ete qomorun eng, ‘Qenu Yon nonogursia ebet igoai,’ ende qomorun eng wo ete qemeriba: ‘An meimet qamb eng nasiamanei?’ ende qemeriba,” \v 32 A ete qomorun eng ‘Yon wonou misirt sarau barei,’ qomorun eng, munon qei der Yont Qenu wonou qob munon qamb wot igub igour eng der ininob yogurubour.” Wurinou qob-qob ende qamb igurei. \v 33 Ende qamb wogub ne Yisas nob dibes qamamir: “In qanam sir me imbigoun, your Yon ya obotar igoar eng imurima sarau ende at baab igoai qi?” ende qamarari ne Yisas bo qamar: “An eng me qamarari gab ne ye gor your yiimurima sarau ende at baab igoum qi eng gor dibes me aninob qemerinei,” ende qamarei. \c 12 \s1 12:1-12 Mit big qob, munon qangiri wain man qoat igurei \r (Matyu 21.33-46; Luk 20.9-19) \p \v 1 Ende qamb wogub qob ger mit big wurinob qamar: “Munon ger wain man suab youn big wogub uborei. Ubub ne man end tumun ger goaneterei, wain qur arira ba end gumat igorin qamb. Ne mon qomourt ger end igo man qoat igorin qamb mindaterei. Ende at wogub ne munon qei qoat igo ne qur biga baub wurisab mi taui baub igoarar qamb wuriimbig wogub wo ginam pa iua igoai. \v 2 Ende igama ne qen geret wain qur miminetra ne qob igub munon ger imurima wain qur baib qamb munon wonou man qoat igour end isorei. \v 3 Isa eng munon man qoat igour eng der baab ba waramb wogub imurimari wain qur me baiau, ar irarei. \v 4 Ende iroa gab ne man ur eng munon ger bo wain qur bai qamb imuriamorei. Eng gor baab waramb tari omboipi wagari ar irarei. \v 5 Ende gab ne bo munon ger imuriamorei. Eng mom waramb mumusiari me iroa gab ne bo irou wuriimurima isumirei. Isumir eng gor ende, qei igaramari umumirei, qei gogorau wuriwagomirei. \v 6 Ende abari ne man ur eng sarau batau munon ger ue, wonou wau ten gari qas nob igo qenunget igoai. Eng bo imurimb qamb qamar: ‘Yonou wau ten e imurimine isa gab mai ende me siorunor qiyo,’ qamb imurima isorei. \v 7 Isi weib isa gab wurinou qi qamamir: “Wa, munon eng igoi qen geret ur uma ai e wo baiba. Wagari waramune uma ai e ininou baun.” \v 8 Ende qamb ne baab waramari umorei. Uma ne mumun ba younam ag ariramirei. \p \v 9 Ne qamar: “Wau eng ende abari wau ur mai misir igiba? Wo ende igub is munon eng wurinob yogub igaramba. Igaramb ne wonou man eng munon qei wurit wegiba.” \p \v 10 Ende qamb qamar: \q1 An Qenu qob wepep goant igo eng aninou qoyam eng. ‘Sarau munon mon mindaub qamb nomon bigunor eng gab uber ue qamb at ariramirei igama Qenu giner eng uber gab ba qoren unatari gas ende nagsia mon eng mom nonogureteriba. \v 11 Munon Aib sarau eng aba dibenara in gaun eng sig uber, wonou wes ar,’ \m ende qamarei. \q1 \v 12 Yerusalem munon baraitari aib-aib eng Yisas qob eng qamar eng wurinomi qomon ebet igour eng wurit big qamara igub wugumirei. Qen end Yisas baab tourimb ebetemir eng munon yurau qei Yisas qob qamara igub qenunget toat igour eng wuri der yogurubari gab wogub qoamirei. \s1 12:13-17 Gabman nomon qur bigau eng \r (Matyu 22.15-22; Luk 20.20-26) \p \v 13 Ende iua ne qen geret Herot wonou munon yurau qei nob Parisi munon qei nob wuriimurimari Yisast yar qob qei warigesi qebimune wo Rom gabman a Yuda qomon wurit qob isi qamara igub qamb diamirei. \v 14 Diab qamamir: “Barai, in gugum niimbigoun. Ne qob apand qas qamb igoan. End ne ne misir ger igama gab eng qem. Ne munon Qenu qob wurinob qamarau tari end qob wabi ger me qem, qob tog gari qem. In Rom gabman end nomon qur arir igoun eng bo maigas obouboun? Qomon eng toat ende obouboun qiyo, woguboun?” (Eng ete: Yisas nomon qur bigau eng song wagar ende qemeriner eng Rom gabman wot misiringet ba tourimbour, a nomon qur bigau eng song ende abar ende qemeriner eng Yuda munon wot misiringet ba sumungasiorubour.) \p \v 15 Ende qamarari ne Yisas warigesi mirimot qamb igour eng qo wuriimbig ne qamar: “An ye yewarigesi igoumon ne? Ende gab eng nomon qur ger ba yarari gine.” \v 16 Ende qamara ne nomon qur ger utari ne ba wuri sirbig qamar: “Nomon qur e your wonou unum qugur nob et igo?” Ne wuri qamamir: “Rom munon aib Sisar eng wonou unum qugur nob igo.” \v 17 Ne Yisas der qamar: “Ende gab eng gabman wonou eng wonou sir utar, a Qenu wonou eng gab wonou sir utab ende abar.” Ende qamara igub borumisir igumirei. \s1 12:18-27 Sadyusi umb der bogomau end Yisas qebiamirei \r (Matyu 22.23-33; Luk 20.27-40) \p \v 18 Ne munon yurau qei Sadyusi qamb igour eng wuri der, ‘munon ger uminer eng bo me der bugeminerei qugur nob mom umb igo,’ ende qamb igour. \v 19 Munon yurau eng wuri diab Yisas nob qamamir: “Barai, Moses init qomon ete gumaterei. Munon ger wonou ubeni wau ger me baiau igama wo uma gab eng umour qiyo umom yamangar qindou eng baia ne wot wau misinam der isiner eng munon gigit uminer eng wonou wau.” Ende qamb ne qamamir: \v 20 “Ende gas ende munon ger wau 7-ende igurei. Ne wonou wau qamar eng irub bauor eng wau ger ue igo umorei. \v 21 Uma ne umour bo irub qindou eng baurei, bauor eng wo gor qen piten nob igo wogub umorei. Uma ne wau qag wo bo baurei, eng gor umorei. \v 22 Ende at is-isi wau isar eng gor bauor eng wo gor umorei, wau ger ue. Munon eng mom ende umb uburari ne yamangar eng gor umorei. \v 23 End ne mai qiyo, qen geret munon eng bo der bugomunor eng yamangar eng your bo baiba? Ne misir maigas?” \p \v 24 Ende qamarari ne Yisas qamar: “An Qenu wonou qob a wonou gagam eng an qoyam ue igo qob soagensi ende qamb igoumon a? \v 25 Munon gugum der bugomunor eng qibaiau qomon eng bo bais me igorinerei. Wuri moi yorou ar enger gas ende erogori igorubour,” ende qamarei. \p \v 26 Ende qamb ne ete gor qamar: “Sadyusi an munon bo der bugomunor end misir qebebi igub igo qamb igoumon. Moses qoan amug qib igo nam ger mut qarub di igama gar eng qob suari me igub igoumon? Qen end Moses mi eng gea ne Qenu ete nob qamarei: ‘Ye Abraham a Aisak ne Yekop wurinou Qenu eng ye igoum,’ \v 27 Ende qamb qamar: “Qenu munon qoan ombur gari wuri unumar qamar eng qanam eng ete: munon umburiamir eng ne igom igour eng Qenu wo oroar ne qenen igoriba, end wurit misir igub qamar eng an misir soageni igub igoumon,” ende qamarei. \s1 12:28-43 Qenu wonou qomon gigit eng \r (Matyu 22.34-40; Luk 10.25-28) \p \v 28 Sadyusi qob eng qamarari ne Yisas taui wurinob qamara imbigau munon ger igor eng wotrama igub ne diab Yisas nob qamar: “Qenu wonou qob erobon end qomon irou igo eng meimi qomon eng wuritanamima?” \v 29 Ne Yisas taui qamar: “An Isrel munon iruges big igar. Qenu eng gari qas ininou munon aib. \v 30-31 End ne an wot oabig qenunget igoarar. Qomon eng quraum eng qamart igama ne bo ger eng ete: nonou gitgoan qenunget igoan gas ende gari qas munon qei wuriqenungar. Qomon qei qomon ombur eng quraum eng me wuritanamiminerei.” \p \v 32 Ne imbigau munon eng Yisast qamar: “Barai, segagam quran, in Qenu gari qas igo eng ne quran eng, ger ue.” \v 33 End ne Yisas qob qamar eng wo bo toat qamar: “Io, in gugum wot oabig qenunget ne ininou gitgoan qenunget igoun gas ende munon qei wuriqenungarun. Ininou qomon wes-wes, wai waramb ininou qomon boru birogonimoun qamb mutet wab qiyo atri igoun eng gor mi aib, ego ne qomon see quran eng qomon eng gagar atri igoun eng wuritanamima.” \p \v 34 Munon eng mom ende qamara Yisas igor eng uber gab ne wo der munon eng nob qamar: “Ne Qenu wonou yurau end igorib qamb at igoan.” Yisas qob qei ende qamara munon qei igub bo qebi gub etemir eng yari wugumirei. \s1 12:35-37 Mesaia qanam end Yisas wuriqebi qamarei \r (Matyu 22.41-46; Luk 20.41-44) \p \v 35 Yisas inorou munai aib end igo ne munon yurau aib eng wuriqebi qamar: “Qoan qob ger igama imbigau munon inimbigumir eng ete: Qenu qoan munon aib init imurimb qamar eng Debit tumbigi end darimba. Ego werei maigas Debit tumbigi end darimba? \v 36 Eng Qenu wonou Igomurur uber eng qoan Debit imbiga ete qamb gumaterei: \q1 Munon aib Qenu eng wo yonou munon aib wonob ete qamarei: Ne uberegent bugab igama igoi qen geret ye nonou munon qarau wurisierine wuri gugum nonou qeretutnob eng gab net yari uma isubour. \m \v 37 Eng Debit munon Isrel oroar igoriba qamar eng yonou munon aib. Eng wo munon aib qamar eng bo maigas wau qomour gas wariba?” Yisas qob eng gagar ende wurinob qamara munon yurau aib eng igub oau uber buremirei. \s1 12:38-40 Qomon imbigau munon qomon biisitet igour \r (Matyu 23.1-36; Luk 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Qob eng ende wurinob qamb wogub bo qamar: “An imbigau munon qei wuri ete at qirunor end imbig igoarar. Munon qei inimbagaiar qamb mi goan degen-degen qumani munon qiumuni igamari magqurt end qib igorubour. \v 39-40 Ne qei inorou munait end is nam qab uber-uber wurinosi bugombour. Ne mi aib at nub igamari wuri is munon magqurt end bugab, ne qei yamangar qindou end Qenu qebi qamb qob degen ubumot bisub igorubour. Eng wuri gag inimbagaiar qamb ende ebet qib igorubour. Eng wuri gag ende ebet ne munai qamb nomon qur mom baub ugeari wuri ar igorubour. Eng ebet igour end Qenu ibag taui qamb sig mom wuriquguragsieriba.” \s1 12:41-44 Yamangar qindou ger nomon qur sasam bigorei \r (Luk 21.1-4) \p \v 41 Yisas ende qamb wogub ne inorou munai mor nomon qur big igour qani end bugab igo ibagar eng munon yamangar nomon qur aib-aib Qenu wonou sarau end ba yar ariramari ibag igoai. \v 42 Ibag igama ne yamangar qindou ger nomon qur mian nob qomourt eng ombur-ombur gari ba di arirama garei. \v 43 Gab wonou wuriimbigau munon yurau end wurit qamar: “Segagam aninob quraum, munon nomon qur qebebi ariramour eng tau wurinou wogour, igama mi taui ba nubour. \v 44 A yamangar qindou e ende ue, gari igemerei eng mom moan wasit ariramar eng. Bo ger igama mi ba me ninerei, end ne munon nomon qur qebebi ariramoun quraur eng wo wuritanamima,” ende wurinob qamarei. \c 13 \s1 13:1,2 Yisas tempel bapamiomunor end qamarei \r (Matyu 24.1-2; Luk 21.5-6) \p \v 1 Yisas inorou munai aib eng wogub qoa ne wonou wuriimbig igoar munon eng ger der Yisas nob qamar: “Barai, mon aib e ge, nomon aib-aib e maigas bemeni big mindatemirei, sig uber ar.” \v 2 Ende qamara Yisas nob qamar: “Mon aib nausi mindatemir eng gab qoaguruiman? Eng qen geret ar bapamimari nomon qamb eng gagar der ag oum inumetri igoriba.” \s1 13:3-13 Qugurau irou yariner end Yisas qamarei \r (Matyu 24.3-14; Luk 21.7-19) \p \v 3 Ende qamb wogub ne iri ai qaur nam Olib man nob end iramirei. Irab Yisas bugab igo Yerusalem inorou mon aib eng asi gab igoai. Ende igama ne wonou wuriimbigau munon 4-ende, unum Pita Yems ne Yon ne Andru ende wot yarab qebi qamamir: \v 4 “Qen mait mon aib eng ombombanetorubour? Ne gor munai eng ende ebeiba Qenu mi maigas insirbiga in imbig igumune mi eng dibenara guboun?” \p \v 5 Ende qamarari ne Yisas wurinob qamar: “Munon qei anmurimarubour, an qoyamet igoarar. \v 6 Qen geret munon ar irou diab ete qomorubour, ye, ye gari munon eng qamarari igub igoumon eng Qenu yiimurima anamar irib qamb doroum. Ende qamb munon yamangar irou anmurimarubour. \p \v 7 Ne gor igunon eng munon ginam-ginam aib qamb yogurubour. Ende abari an qob toau igub qiet me yarimar, qen sindomund eng se qiren igoriba. \v 8 Ne gor ai aib qamb uyab ne ginam qei qunumber qent igo aib qamb minemb umb ende ebet igorubour. Mi eng gagar dieriner eng yamangar qugurau igo qoaib qamb mogisqeret aruab igo gas ende oboubour,” ende qamarei. \p \v 9 Ende qamb qamar: “Aninou gor imbig igoarar, Qenu wonou sarau baab qib igamari anba sarau qenen andab a wonou unum qamb qib igamari qen end mor isub aningaramb mi qob eng ansiorubour. Ansi ne anba bis gabman qiyo kaunsel munai mor end bisub sarau qenen andarubour. Eng obounor eng yonou munon qarau eng ende ansiourbour. Ende ansiarari gab eng an qob imbig munon aib eng wurinob qamarar.” Ende qamb ne qamar: \v 10 “Yonou qob uber eng qomorunon eng is munon ginam gugum igub ugeari ne qen sindomund yariba.” \v 11 Ne gor qamar: “Ende ansi ne an ye mom yiimbig igoumon end anba gabmant anamar isub qob musitarubari gab an daragab me abar, qob musub imbig wurinob qamarar. Qen end Qenu ne wonou Igomurur eng animbiga qomorunon eng wuri qob song-song qomorunor eng an misirt me igorinerei. \v 12 Qen boru eng yariner eng munon ger wonou umour qiyo umomt me iginerei, ar mot gabmant isub duimari ne sarau qenen utab ne waramari umiba. Ne wau ur ger waut me iginerei, ne munon wau ger wonou ur unor wurit me iginerei. \v 13 Ne munon qei animbogounor eng yonou yuraut igamari animbag eng anqarausiorubour. Mi eng gagar gugum ende yara ne munon qei mi end me wot uburab isunor, yet mom igub igorunor eng Qenu wuriqubeima bebereg igorubour,” ende qamarei. \s1 13:14-23 Mi sig boru eng dibeneriba \r (Matyu 24.15-28; Luk 21.20-24) \p \v 14 Ete gor qamar: “Mi boru aib ger inorou munai mor end deara gab an ai Yudia eng wogub iua yar ai qaur end irab igoarar. Meimi munon qob e wanunger gab eng qanam musub imbiginer. \v 15-16 Mor isub igo gab qiyo ar ag bugab igo gab eng bo mor isub qiyo irab mi baub qamb misir me igar. Qand wogub iuar. \v 17 Ne yamangar qurag igo qiyo wau se ba inau utab igamari qen eng yariner eng wuri borumisir igubour. \v 18 Ende gab eng an Qenu wot qebi qamarari qugurau eng ya deriner qen eng anit me yarinerei. \v 19 Qen end munon irou quguragetorubour. Qugurau a qomon boru qoan gab igoun eng ne see gab igoun eng nob mi aib ue. Qen end qugurau eng yarab mom ubura ne bo sabar qugurau ger eng gas ende me anit yarinerei.” Ende qamb ne qamar: \v 20 “Qen eng Qenu me pitensieriner eng munon ag gugum mom umb uburubour. Eng gab ne wonou munon yurau wurimaribigor eng wurit igub qen eng pitensieriba.” \p \v 21 Ne bo qamar: “Munon qei der anit ete qomorubour: Qenu munon anit maribigor eng anubersierib qamb darab end igo.” Ende qamarari gab an igatar wagar. \v 22-23 Qen end munon qebebi der in qoyam munon qiyo anubersiau munon qamb dibent anwarigesi sarau wes-wes baab abari an ibag eng segagam qi qamb Qenut igub igoumon eng wogunon eng qoyamet igoarar. Eng ende obounor eng Qenu wonou yurau eng gor misir qebebi igunor eng yonou qob mom musub wot oabig igorunor eng wuri uburab me isunorei. Qen boru eng yariner qamb an mom qoyamet igoarar qamb animbigoum eng.” \s1 13:24-27 Qen ger gab Munangit wau deriba \r (Matyu 24.29-31; Luk 21.25-28) \p \v 24 Ende qamb ne qamar: “Qen boru eng yariner eng uburib pisia worom me asieminerei, inaun gor me gunanei, \v 25 ne tapai qamb eng nerer deriba, a tat ai qamb eng gugum uyab undounder uburiba. \v 26 Mi eng gagar ende aba gab igamari Munangit wau eng waber ten dara begen qiribiten guboumon. \v 27 Ende aba gunon eng enger wuriimurima munon ginam-ginam isub yonou munon yurau eng sir-sir oromar diorubour.” \s1 13:28-31 Nam aragas end imbigun \r (Matyu 24.32-35; Luk 21.29-33) \p \v 28 Ende qamb qamar: “Namt big qemerine igar, an togun wara gab eng ai sigenimba ende qamb igo gunon eng qeemben ende di igo. \v 29 Eng gas ende, qen pi bura eng qugurau eng gab igamari qen eng dieriba. \v 30 Munon yamangar se igom igour eng qei me umb uburunorei igama qen eng dieriba. \v 31 Ende ebet ne ai tat nob bo me igorunorei, mom uburubour, a yonou qob tau ger bais me uburinerei,” ende qamarei. \s1 13:32-37 Qen eng yariner eng munon ger qoyam ue \r (Matyu 24.36-44) \p \v 32 Qob eng ende qamb wogub ne qamar: “Mi eng gagar diorunor qen eng munon ger qoyam ue. Qenu wonou munon yurau wo qani igour eng enger eng wuri qoyam ue, ne ye Qenu wonou wau ten gor ye qoyam ue, tain wonou gari qas mi gugum gumutumaieminer eng imbig igo. \p \v 33 In gugum qoyam ue end ne an qenen qoat qoyamet igoarar.” \v 34 Ende qamb qamar: “Qob ger mit big qemerine igar: Munon ger ai pa qoaib qamb sarau qerei wonou sarau munon gari-gari wuriimbig wogub qorei. Qoaib qamb ger nob qamara tend mom qoat igama bo yar gin qamb qamarei. Ende at wogub isorei. \v 35 Eng gas ende an mom imbig pisi igoarar. Mai qiyo, ai gab-gab qiyo itum wobon derini qiyo, mai ai uter tubub deara qiyo a uriger ubura qiyo. \v 36 End ne an song ar igamari ye qand derine an gegirunon qamb ende qemerine imbig igoarar qamb quraum. \v 37 Ye aninob quraum eng munon ginam-ginam gor igub imbig pisi igorunor,” ende qamarei. \c 14 \s1 14:1,2 Munon baraitari Yisas waramb qamb qob nausiamirei \r (Matyu 26.1-5; Luk 22.1-2; Yon 11.45-53) \p \v 1 Qen end munon baraitari Qenu munai qoat igour eng nob Moses qomon wuriimbig igour eng nob qiumuni qamb tap ger gab Yisas baab waramb qamb ebetemirei. Munon soro ar igunor qamb wabi ebetemirei. Wuri mi bingen qamb Yerusalem end at nub ebetemir eng qen ombur-ombur gari igoai. Munon gugum is end qiumunimunor end, Yuda wuri mi bingen eng at nub igour eng ete qamb igour: “Qenu wonou yurau enger eng tain qoanb me igaramau end mismisirun,” ende qamb igour. Mi eng nub igour eng mani parau yis ue ar tor nub igour. \v 2 Munon baraitari aib eng qiumuni ete qamamir: “Mi niau qent munon aib qamb qiumunimunor qen end Yisas baab waramb qamb oboun eng munon qei ininob yogurubour,” ende qamarei. \s1 14:3-9 Yamangar ger welya Yisas tari im wot igiamorei \r (Matyu 26.6-13; Yon 12.1-8) \p \v 3 Qen end Yisas wo git Betani ite munon qoan iam qarat nob igoar eng unum Saimon eng nob igoai. Ende igo mi nub igamari ne yamangar ger welya buturt igoar eng qogom sig uter maieng (nomon qur aibt baub igour) eng ba yar-yar it omboat Yisas tarit wot igiamorei. \v 4 Ende aba gab ne munon qei misiringet wurinou qob-qob qamamir: “Welya eng nomon qur aib, eng ar meimet isi biigi igo. \v 5 Waga munon wurisab nomon qur K300-ende taui ba in bo mani gab ba munon minemb igour eng wurisau ue?” Yamangar ende mindigar qob wot qamb wogub dibes qamat qamamirei. \v 6 Ne Yisas wurinob qamar: “Wagari, yamangar eng yet igub yeubersi abar eng. Meimet qamb qamat qamb igoumon? \v 7 Aninou misirt munon boru wuriubersiorub qamb eng ende abar, ego ye bo qenen me aninob igorinei. \v 8 Yamangar e ye umibam end ne wonou welya end yemirorisab aba. \v 9 End ne segagam aninob quraum: Qob uber e animbigoum eng munon ginam-ginam isub wurinob qamarari yamangar yet qomon uber abar eng gor munon yamangar gugum musub igunor,” ende qamarei. \s1 14:10,11 Yudas Yisas duimb qamb qamarei \r (Matyu 26.14-16; Luk 22.3-6) \p \v 10-11 Qamara wogub ne Yisas wonou imbigau yurau munon 12-eng ger unum Yudas Iskariot eng der munon baraitari Qenu qomon qoat igour end wurit isub Yisas dui qamara igub borusi mom mismisiramirei. Ende at wogub wo nomon qur uber bainer eng maribigumirei. Ende abari ne Yudas tap sarog gab Yisas mirimausi imurimine waramar qamb qanam bigorei. \s1 14:12-21 Yisas wonou imbigau yurau oromar mi norei \r (Matyu 26.17-25; Luk 22.7-14; Yon 13.21-30) \p \v 12 Ne qen qamart Pasova end mi aib qamb at nunor end wai sipsip waramb arsi igurei. Ne Yisas wonou imbigau yurau eng yar Yisas qebi qamamir: “In is munai eret mi arsioruboun?” \v 13 Ende qamarari ne wonou yurau end munon ombur wuriimurimb qamb qamar: “An ombur ginam aib end weib isub gunon eng munon ger ya garan togor isub igama gab eng nob isar. \v 14 Isi yarab wonou munai mor isiba gab eng an ete nob qamarar: Ininou imbigau munon eng init ete qurai: munon ger gab nob qamarari munai animbiga mi end arsi igo wonou wuriimbig qib igo yurau eng nob mi end niba. \v 15 Ende nob qamarari ne wo anamar mor isub munai tumbigi ger erer eng ansirbiga ne an mi end arsiarar. Munai tumbigi eng sarog munon qebebi bugab mi niau uber igo.” \v 16 Ende qamb ne ombur wuriimurima gigi Yerusalem umo isumirei. Isub gamir eng Yisas qob qamar gas ende gab bo me abau, ar end mi arsi igurei. \s1 Yisas wonou imbigau yurau oromar mi nub igoai. \p \v 17 Arsi igamari ne worom nerima Yisas wonou yurau tau eng wuri nob isub ombur mi arsi igour end isumirei. \v 18 Isub erogori Yisas nob bugab mi numirei. Mi nub igo ne Yisas der qamar: “Erogori e bugab mi nub igoun eng erobon ete ger der isub munon qarau wurinerub dieriba.” \v 19 Ende qamara ne wuri borumisir igumirei. Igub gari-gari der Yisas nob qamamir: “Your, ye qiyo?” \v 20 Ende qamb bisari Yisas der qamar: “Munon eng ye nob ombur mi nuboun eng.” \v 21 Ende qamb ne wonomit qamar: “Qenu munon qei wurinob qamara qob qoan gumatemir eng Munangit wau toat ende siorubour. Eng ye Munangit wau end munon ger munon qarau wuriimbiga yanambour. Ende yesi igamari qen geret Qenu taui munon eng sig borusi quguragsieriba. End ne munon eng unor set baia umb igo ende qi eng qugurau eng me ga qi,” ende qamarei. \s1 14:22-26 Yisas borumisir igorei \r (Matyu 26.26-30; Luk 22.15-20) \p \v 22 Ende bugab mi nub igamari ne Yisas mani parau ger ba Qenu qamb ne boroumi wurisab qamar: “An ba niar. E yonou min.” \v 23-24 Ende qamb ne bo wain ya ger qogumt wari Qenu qamb wogub wurisab qamar: “Ya e yonou qeru, an ba niar. Qeru e yet isar eng munon gugum wuriubersieriba. Ye qeru e isar eng Qenu qoan qamb nausier eng mom irimanima. \v 25 Ye ete aninob qemerin: wain ya e ye bo sabar me ninei, igoi qen geret Qenu wonou bibis biga ne wain ya bubun bo nibam.” \p \v 26 Ende wurinob qamb wogub ne uru wab wogub ai qaur nam Olib man aib igo end iramirei. \s1 14:27-31 Pita Yisas weginer end qamarei \r (Matyu 26.31-35; Luk 22.31-34; Yon 13.36-38) \p \v 27 End irab ne Yisas wurinob qamar: \q1 Itumorama an gugum yet misir me igunanei, yewogub qoauboumon. Qoan Qenu munon Sekaraia nob qamara gumater gas ende. Ete qamarei: Wai sipsip oroar igo eng waramine ne wai git eng yari bunumban iua uburubour. \m \v 28 Ende qamb ne bo qamar: “Ye umine tain bo yemenima igom der bugab gigit ya tai Galili end isub igimine an qanam yaruboumon.” \v 29 Ende qamara Pita der qamar: “Eng ende aba qei apand newogub yari qoounor qiyo? Ye eng segagam me newogub qoainei. \v 30 Ende qamara Yisas bo der nob qamar: “Git eng ende quran ego qen ombur gari ende ne yet ete qemeriban: munon eng ye sir ue, ende qamb iginen eng teteri qarig qen omburt eriba.” \v 31 Ende qamara Pita bo der gagam ar qamar: “Apand nonob quraum, in ombur ar umuboun, me nowabi qemerinei, sig ue.” Ende qamara ne yurau qei eng der Pita qamar gas ende gari nob qamamirei. \s1 14:32-42 Yisas man Getsemani end Qenu qebi qamarei \r (Matyu 26.36-46; Luk 22.39-46) \p \v 32 Eng ende qamb wogub ai Getsemani end isumirei. Isub ne Yisas wonou wuriimbigau yurau eng wurinob qamar: “An ete igamari ye qirat isub Qenu simot qamb gab.” \v 33 Ende qamb isib qamb Pita ne Yems Yon ende wurimar isorei. Is qataben oau mom borumisir igub wogub munon ombur gari eng wurinob qamar: \v 34 “Ye mom borumisir igub ne mom yari umib misir igoum. An ete igo qoyamet igoarar. \v 35 Ende qamb ne ete wuriwogub wesopur qitat end irab oau uiebig inab ur simot qemerine tap gab yewabiom qamb. \v 36 Ende irab ur nob qamb qamar: “Tain, ye mom borumisir igoum, oau yemeinsi. Ya uyeriri boru qogumt e ni qamara gab eng nini. Eng ye ar neqebi quraum. Nonou qenungau qas.” \p \v 37 Ende qamb wogub yar ibagar ego munon ombur gari eng qoan naat inemirei igurei. Ende ibag Pita nob qamar: “Saimon, ne meimet inab igoan? Bais ig-ig inau ue?” \v 38 Pita wonou sir ende qamat qamb wogub, bo soroi qamar: “An qoyamet igo ye Qenu simot ab qib igoum eng an gor ende abar, inab igo qomon ger yara mai obouboumon? Git eng aninou misir eng ye yetaut ebeini qamb abar eng aninou git goan eng anquguragsia ebet igoumon. \p \v 39 Ende wurinob qamb wogub bo isub ur simot arei. Qob gigi qamar gas ende bo nob qamarei. \v 40 Eng ende qamb wogub bo yar ibagar eng wuri bo naat inab uburemirei, mungam sig borusi igara inab igurei. Ende yar ibegea qob ger me nob qamarau. \p \v 41 Ende ibag wogub bo is Qenu simot ab wogub yar ibagar eng gor ende sig at igurei. Ne wurinob qamar: “An mungam mom inoumon eng qen boru qamb igoum eng munangit wau booub qamb diaur quma. Munon yimirimot yebanamsiaum qamb at qiriner eng ye yebaab munon boru wurit yiimurimb qamb dia. \v 42 Der bogomari isub gun,” ende qamarei. \s1 14:43-50 Yudas Yisas munon qarau wurit imuriamorei \r (Matyu 26.47-56; Luk 22.47-53; Yon 18.3-12) \p \v 43 Ne munon baraitari Qenu munai qoat igour eng ne Moses qomon wuriimbig igour eng ne munon barai-barai qei der munon yurau wuriimurimari qauri qemi ne qombuni ba diamirei. Eng Yisas wonou wuriimbig qib igoar eng munon ger isuor eng unum Yudas. Wo munon yurau wurineri ba diarei. \v 44 Dierib qamb wurinob qamar: “An ye qas yegab igoarar. Irab wo qani isub ubent baab ebine gab ne eng qamb diab baab nob yarun,” ende qamb wurinob diarei. \p \v 45 Yisas wonou wuriimbigau munon eng ende wurinob qobub igama Yudas diab qamar: “Barai,” ende qamb ubent barei. \v 46 Bea gab munon yurau aib eng yar Yisas bamirei. \p \v 47 Ende beari gab wonou wuriimbigau munon ger der qasuri beneri munon aib ger wonou sarau betet igo munon eng iruges ig soaburamorei. \v 48 Ende aba ne Yisas munon qarau eng wurinob qamar: “Mai, ye mi urim anit nub igumei igama yanamb yourimb qamb qombuni ba diaumon? \v 49 Ye qenen Qenu mon aib end erogori igo munon qei wuriimbig igoum ego ende yesiau ue, mai at igumanei? Qob qoan gumatemir eng see mi git gaun eng.” \v 50 Ende qamara wonou wuriimbig qib igoar eng wogub qoamirei. \v 51-52 Ne Yisas mot isari wau moi gari qas mi goan qumani wogub wurinob isub igoai. Isub igama gab baab birupesimari qoa wogub mi goan qas wot beasi baiari wo git itum end ararau qi qorei. \s1 14:53-65 Yisas mot kaunsel wurit isumirei \r (Matyu 26.57-68; Luk 22.54-55, 63-71; Yon 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Yisas bis munon baraitari Qenu munai qoat igo eng wonou munai end isumirei. End isa ne munon uru wab qomon qerei igour eng nob qomon imbig igour eng nob yar qiumuniamirei. \v 54 Qen end Yisas nob isari Pita gor worotoar isuor eng wo mugenderi igoai. Igo ne bo qi isi Yisas nob igour munai eng qani end munon qei tend qoat igour eng wurinob mut qoariget igoai. \p \v 55 Ne munon aib-aib eng Yisas qob ger mai qamara igub igurei qi eng bo ende qamb musub waramb qamb wurinou qob suab igurei. \v 56 Ende qamarari ne munon qei der naget wurinou misirt gag-gag qamamir eng wurinou qob qamamir eng qeemben ger me qamarau. \v 57 Ne qei der misirt qetopur wot big qamamir: \v 58 “In igumin eng ete qamarei: ‘Inorou munai aib eng munon ubent mindatemir eng ye bo bapami qen ombur gari ende mindat boopurambam. Qenu munai mindain eng wonou wes, munon ger ende me mindainerei.’ Ende qamar eng mai qiyo?” \v 59 Munon qei der Yisas qob eng metes wot qamamir eng qei der ende ue qamb qob ger metes wot qamamirei. \p \v 60 Ende qamb at igamari munon aib eng wobont der naget Yisas qamat qamar: “Munon qebebi ne qebi quraur eng ne ger taui me wurinob qemerinenei ii? Ne qob ue e?” \v 61 Ende qamar eng Yisas qob ger me nob qamarau, urisinub igama ne bo qebi qamar: “Maigas, ne munon Qenu in Yuda boru igumune init niimurima der inubersieriba qamb nemaribigor eng, end ne ne Qenu wonou wau ten qiyo?” \v 62 Ende qamara Yisas qamar: “Eng gari nonou quran eng. Qen geret Munangit wau gunon eng Qenu uberegent bugab igo ne Qenu wonou gagam eng yet isa ten derine guboumon.” \v 63 Ende qamara munon aib Qenu munai qoat igo eng igub borusi mom outet wogub mi goan nob boobur arir wogub ete qamb ar: “Munon ger bo sabar qob ger me qemeriner. \v 64 Qenu qob soagensi qamara mom diban gugum igoun e. End ne qob qamb wot mai sioruboumon?” Ende qamara ne gugum uben bemeni qamamir: “Munon eng Qenu qob isi qurar eng gab mom umb qas weginer.” \p \v 65 Ne der nogumor wot tumiamir, a qei der mag taisi mi goant touri wogub ne waramb wogub bo beasimetet qamamir: “Ne qoyam end your nanamai qi eng sir gumat qamara gun e?” Ne munon eng oroar igour eng der mataisi waramb gab qiyo ende-ende atri igurei. \s1 14:66-72 Pita Yisas, ye qoyam ue qamarei \r (Matyu 26.69-75; Luk 22.56-62; Yon 18.15-18, 25-27) \p \v 66-67 Ende ebet igamari ne Pita wo ag end naget mut qoariget igoai. Igama ne Qenu munai qoat igo munon aib eng wonou sarau yamangar eng Pita qani yarab nan gab qamar: “Ne gor Nasaret munon Yisas eng wonou yurau qii?” \v 68 Ende qamara ne Pita der qamar: “Ne qob quran eng ye me imbigoum.” Ende qamb ne iua is qonut iret naget igama ne teteri qamar arei. \v 69 Ne yamangar eng munon qei wurinob qamar: “Wa, munon qira Yisas wonou munon ger yarai igo qii?” \v 70 Ende qamara munon eng gab ebetemir e Pita bo qamar: “Apand quraum.” Ende qamara wuri der qamamir: “Git ende, ego ne qob qamara mindiram goten igoun eng ne Galili munon mindiram goten gas ende igoun.” \v 71 Tandari ende qebi igamari Pita misiringet qob isi qamb wurinob qamar: “Segagam, munon eng quraumon eng ye sir ue.” \v 72 Ende qamara teteri bo arei. Ara ne Pita Yisas qob qoan ete nob qamar eng misir igorei. “Ai urigeremb pisia teteri qen omburt ara ne ne der qen ombur gari ende yete, ‘munon eng ye qoyam ue’ ende qemeriban.” Yisas qob eng Pita nob qamar eng qen end misir igub wogub borusi eab igoai. \c 15 \s1 15:1-5 Yisas bo mot Pailat wot isumirei \r (Matyu 27.1-2, 11-14; Luk 23.1-5; Yon 18.28-38) \p \v 1 Ende at igamari igoi urigeremb pisia ne munon baraitari Qenu munai qoat igour eng ne munon qomon qoat igour eng ne Yuda munon aib-aib eng ende Yisast qob qamb nausi wogub uyort uben touri wogub imurimari Pailat wot isorei. \v 2 End isa ne Pailat Yisas qebi qamar: “Ne Yuda munon yamangar gugum wurinou baraitari gigit igoan eng ne qiyo?” Ne Yisas qamar: “Wo mai, nonou gari quran eng, ye munon eng gari,” ende qamarei. \v 3 Qen end munon Qenu munai qoat igour eng Yisas qob meten wot qamamirei. \v 4 Ende qamb abari ne Pailat Yisas bo qebi qamar: “Maigas, qob qebebi neborusiorub qamb nenet meten qamb igour eng ne ger taui me wurinob qemerinenei i?” \v 5 Ende qamara ne Yisas qob ger bo me nob qamarau. Yisas ende aba gab Pailat misir qebebi igorei. \s1 15:6-15 Pailat Yisas waramar qamb qamarei \r (Matyu 27.15-26; Luk 23.13-25; Yon 18.39-19.16) \p \v 6 Togun gugum Yuda wuri qen aib Pasova end mi nub abari Pailat wuri mismisirar qamb munon ger uyort igama qen end wuriimurima isub igour. \v 7 Ne bo qen end munon ger unum Barabas wo uyort igoai. Eng wo munon qei wurinob gabman sarau end sai qob qamb ne munon qei igarama umari wogub ne wo ba uyort bigumirei. \v 8 Ne munon irou yar qomon eng ebet igour gas ende ebet Pailat nob qomurune munon uyort igour eng ger wuriwog qamb ebetemirei. \v 9 Ende abari ne Pailat wuriqebi qamar: “An ye Yuda wurinou munon baraitari gigit igoar eng wugine anit isiner qamb misir igoumon qiyo?” \v 10 Eng munon aib-aib qomon qoat igour eng Yisast misiringet waramb ebetemir eng wo gag qebi qamarei. \v 11 Ende qamara ne munon baraitari wuri munon yurau wurinob qamamir: “Arari Pailat Barabas init waga yariner,” ende qamamirei. \v 12 Ende arari ne Pailat qamar: “Git eng ende igoum eng munon an Yuda wurinou munon baraitari wot qamb igoumon eng ye mai sieribam?” \v 13 Ne wuri qamamir: “Nam tenori big waramari uminer.” \v 14 Ende arari ne Pailat qamar: “Wo meimi qomon boru ger ebeterei?” Ne wuri qugiab amir: “Mom nam tenori big waramari umb qas weginer.” \v 15 Ende arari ne Pailat munon misir wuripomaimsi Barabas wurit waga isa ne Yisas yogorau munon yurau end imurimine isa pisirami waramb sumungasi wogub bisi yarab mom nam tenori big waramari uminer qamb imuriamorei. \s1 15:16-20 Yogorau munon Yisas wot ber qob qamb igurei \r (Matyu 27.27-31, Yon 19.2-3) \p \v 16 Ende wurit imurima ne yogorau munon Yisas mot gabman wurinou munait end isub yurau qei wurit orune yar gaiar qamb amirei. \v 17 Ende at wogub ne mi goan mian nob ger ba Yisas qumanimetet ne uyor qer nob ger ba munon baraitari wurinou mebir gas ende barsitet tarit end bugamsitemirei. \v 18 Ende at wogub ne ber qob nob qamamir: “Ie, ne Yuda wurinou munon baraitari gigit igoan qiyo?” \v 19 Ende qamb qombuni ba yar tari qer omboipi, a wot tumi gab, a ne aib qamb gag wot gamaur wat bugab, ende ebet igurei. \v 20 Eng wot igerig ende at wogub bo mi goan mian nob qumanimetetemir eng beasi wogub bo wonou mi goan eng qumanimetetemirei. Ende at wogub nam tenori big waramb qamb mot isumirei. \s1 15:21-32 Yisas erer uriamirei \r (Matyu 27.32-44; Luk 23.26-43; Yon 19.17-27) \p \v 21 Isi qataben gamir eng Sairini munon ger unum Saimon, wo Aleksander Rupus nob wurinou ur. Wo Yerusalem umo isib qamb di igoai. Ende gab ne Yisas nam togoramor eng bai qamb sesimot igamari baurei. \p \v 22 Baia ne ai qaur unum Golgota end isumirei. (Unum Golgota qanam eng ete: Munon tari qer) \v 23 End bisub ne nam qen tenori big waramune uter weriner qamb wain ya mi ger ‘mir’ qamb igour eng nob biiges utemir eng Yisas me niau. \v 24 Ende aba wogub baab nam qen tenori erer big waramirei. Ne yogorau munon Yisas wonou mi eng gagar baub qamb saub your ger wotanami eng bainer qamb ebetemirei. \p \v 25 Yisas big waramir eng itumut worom erer eitet diarei. \v 26 Ende igama ne nam ii ger ba Yisas wo qanam at waramir eng ete qamb gumatemirei: YURA WURINOU MUNON AIB \m ende qamb gumat wogub tarit erer end big waramirei. \v 27 Yisas big waramir eng wobon et igama munon ombur yogub qiyo mi urim ba at qib igamari igaramir eng ig-ig et wurinagasiamirei. \v 28 Qenu qoan ir qamara munon ger gumater eng ete: \q1 Munon eng munon boru-boru eng wurinob umiba, \m ende qamar eng see irimanima gaun eng. \p \v 29 Yisas ende igama ne munon tap tog isi umo iri ite qib gab ber qob nob ete qamb-qamb qib igurei: “Wa, munon eit Qenu munai aib qen irout mindatemir eng wobo bapami qen ombur garit mindaib qamara igumine mai ebet igo? \v 30 Ne munon gagam ende gab eng nam tenori big nanamour eng nonou beneri ag dara gune e?” ende qamb-qamb qib igurei. \v 31 Ne munon baraitari aib-aib Qenut mian yab igour eng ne qomon imbig igour eng gagar der wuri gor ber qob wot qamamir: “Munon eng der in inubersieriba qamarari igub igoun eng, ende gab see wonomi ubersi in gor inubersieriner. \v 32 Qi wagari, Qenu munon inubersi qamb imurima darab ininou munon baraitari igoar eng eita a? Qand beneri ag dara gab in ‘io’ qomorun.” Ende qamarari ne munon boru ombur ig-ig wuri uriamir eng gor der Yisast ber qob qamb ende ebet igurei. \s1 15:33-41 Yisas umorei \r (Matyu 27.45-56; Luk 23.44-49; Yon 19.28-30) \p \v 33 Yisas ende igama igoi worom ginam tog yarab ne ai gugum ituramorei. Itumor ende igama worom isi qumat darab ne bo urigeramorei. \v 34 Urigeremb pisia igumir eng Yisas qugiab ete qamb arei: “Eloi Eloi, lama sabaktani.” Qob eng qanam eng ete: “Qenu, meimet qamb yewagan qiyo?” ende. \v 35 Ende igub ne qei der qamamir: “Wagari igun, Qenu wonou qob gigit qamarau munon Elaiya wot ara qii.” \v 36 Ne munon ger uyab-uyab isub mi goan ger ba ya uyeriri boru ger yaninget wogub ya ten ba yar gotaut yosi erer qite utune sisigot ni qamb utab qamar: “Wagari qi gab igorun, Elaiya wot arar end darab nerimeteiner qi?” \v 37 Gab igamari bo qugiab ab wogub umorei. \p \v 38 Uma wogub mi goan gurum aib inorou munai tumbigi ger sig qau eng opur uriamir eng met qitet quburab isi qumot waseramorei. \v 39 Ne Rom yogorau munon aib ger Yisas big waramari qoat naget igoar eng Yisas uma mi eng gagar ende aba gab qamar: “Apand, munon e Qenu wonou wau ten,” ende qamarei. \p \v 40 Qen end Maria Makdala yamangar eng ne Maria ger Yems Yosep nob unor eng ne yamangar ger Salome ne yamangar qei erogori wuri Yisas qoat mugenderi naget gab igurei. \v 41 Yamangar yurau eng Yisas Galili end sarau baab qiroa ubersi nob qib igour eng ne Yerusalem yamangar yaremir eng erogori igurei. \s1 15:42-47 Yisas tumuniamirei \r (Matyu 27.57-61; Luk 23.50-56; Yon 19.38-42) \p \v 42 Ne Arimatea munon ger unum Yosep, wo gor end igoai. Munon eng wo Yuda munon qomon qerei qob qerei igour eng wurinou erogori, ego wo misir uber igoai. Igo Qenu munon Isrel wuriubersi qamb imurima deriner end misir igub qoat igoai. \v 43 Munon eng Yisas ende uma gab ne barim eng Yuda wurinou inorou qen end munon mumun ag igoriner eng boru end ne wo ai gab-gab Pailat nob qemerib qamb isorei. Isib qamb Pailat wot yariamor ego qigimiet isorei. Isub qamar: “Mai, ye isub Yisas umar e mumun bis tumuniemini qiyo?” \v 44 Ende is qamara Pailat qiet qamar: “Ie, Yisas qand umai i?” Ende qamb ne yogorau munon gigit eng wot ara yara nob qamar: “Segagam Yisas umai?” \v 45 Ende qamara yogorau munon eng musub mom qamara igub wogub Yosep Yisas mumun bis tumuniom qamb qamara isorei. \v 46 Ne Yosep isub mi goan oan nob ger nomon qurt taui ba isub Yisas mumun nam erer igoar eng beneri ba ag big mi goan end suumi bis tumun erobon big wogub ne nomon aib ger ba yar tumun qabar qipiot wagerei. \v 47 Eng ende abari ne yamangar eng, Makdala Maria eng nob Maria ger Yosep Yems nob unor eng, ombur Yisas tumunimari musub mom gab imbig igurei. \c 16 \s1 16:1-8 Yisas bo igomot der bugamorei \r (Matyu 28.1-8; Luk 24.1-12; Yon 20.1-10) \p \v 1 Maria Makdala nob Maria Yems Yosep nob unor eng Yisas ende tumunimari musub gab imbig wogub isub inemirei. Sarere itumorama inorou qen eng pura ne yamangar ger Salome eng nob ombur gari ende mind munait isub welya qogom sig uber eng baub igo Sande itum der irab Yisas bieriner qamb wot igimb qamb welya eng ba arsi igurei. \v 2 Ende arsi wugumirei igo Sande itum qire der munon teteret iramirei. \v 3 Qataben ir igo wurinou qob-qob qamamir: “Wa, irune your nomon qugurau aib tumun qabar qipiotemir eng weimatara gitgoan ubersioruboun?” \v 4 Ende qamb ir-iri qani diab gamir eng nomon qipiotemir eng wei wogub ba qiesi bigumirei igama gamirei. \v 5 Gab ne tumun erobon isub gamir e munon moi ger mi goan oan nob qumaniamorei ig uberegent end bugab igama gab borusi qiet yariamirei. \v 6 Ende gab yarimari ne wo der wurinob qamar: “An me yarimar, Ye animbagaum eng an Nasaret munon Yisas waramari uma e tumuniamir eng et igo qamb gub qamb diumanei. Wo e me igo, der bugab qoai. Up qas igo e gaiar.” \v 7 Ende gab ne qob e aninob quraum eng bis Pita nob qamb ne yurau qei eng gugum wurinob ete qamarar: “Yisas qoan me umaut igo wurinob qamar eng wo gigit is Galili yatai end igama gubour.” \p \v 8 Ende qamara ne borusi yari wogub munon ger qob nob me qamarau. Nogom wurigomotopurama wogub ar saaneri uyab-uyab isumirei. \s1 16:9-11 Maria Makdala Yisas garei \r (Matyu 28.9-10; Yon 20.11-18) \p \v 9 Yisas Sande itum der ende dari ne qen qamar opur Maria Makdala qoan aibigau 7-ende wot isorei igama Yisas musuor eng wot dibentarei. \v 10 Ne Maria isi Yisas wonou munon yurau wuriimbig qib igoar eng is ibagar eng wuri Yisast oau boruburab toubet ende ebet igurei. \v 11 Ende at igamari ibag wurinob qamar: “Wa, Yisas qoan der bugab qib igama gab wogub yoroum.” Ende qamara ne wuri der apand me qamarau. \s1 16:12,13 Yisas wonou imbigau munon ombur wurit dibentarei \r (Luk 24.13-35) \p \v 12 Qen end qas munon ombur-ombur ginam eng wogub tap isub igamari Yisas wonou wes at diab wurit dibentarei. \v 13 Ne bo munon ombur eng bo isub Yisas wonou yurau wurinob qib igoar eng Yisas gaun qamamir eng gor apand me qamarau. \s1 16:14-18 Yisas imbigau yurau 11-end wurit dibentarei \r (Matyu 28.16-20; Luk 24.36-49; Yon 20.19-23) \p \v 14 Sande itumorama ne wonou yurau wurinob qib igoar 11-ende erogori bugab mi nub igamari wobont weib diarei. Diab oromar qamar: “An ye igom der bugab munon yamangar qei wurit dibenerine yegab yar aninob qamarari meimet qamb yet me oabigau?” \v 15 Ende qamb ne bo qamar: “See qas an gugum dari ne munon ginam-ginam isub yonou qob uber e animbigoum e wurinob qamarari igunor. \v 16 Igub yet oabigari eng yonou unumut ya obotar wurimaragansiarar ende at igamari wuri bebereg igorubour, a yet me oabigunor eng Qenu wuriqerei mutet wuriariramba,” ende qamarei. \v 17-18 Qamb ne ete gor qamar: “Ne gor munon yet oabigunor eng munon ger mi wot isinerei igama eng ar qamarari uberburiba, a qob bubun eng ar qomorubour, a mani uter orogora eng me umunorei, a ya boru munon nub umb igour eng gor nub me umunorei, ne munon toar nob gab uben benerimari uber burubour. Munon yet oabigunor eng mi eng gagar abari ibag imbigubour,” ende qamarei. \s1 16:19,20 Yisas erer qite irarei \r (Luk 24.50-53) \p \v 19 Munon aib Yisas ende qamb waga ne Qenu wonou bo mot erer qite irab uberegent wes end big nonogursiarei. \v 20 Ende iroa wogub ne Yisas wonou munon yurau wuriimbig qib igoar eng munon ginam-ginam iua Yisas qomon qiyo qob uber wuriimbigor eng wurinob qamb qib igurei. Ende abari ne munon aib wurinonogursia ne mi wes-wes aba wogub munon qei imbigar qamb ende ebet igoai.