\id LUK - Usan March 2001 \h Luk \toc1 LUK qob uber gumater eng \toc2 Luk \mt1 LUK \mt2 qob uber gumater eng \c 1 \s1 1:1-4 Luk qob e Tiopilus wanunger giner qamb gumaterei \p \v 1-2 Io Tiopilus in munon qei Yisas nob qib mi irou ebetri igoar end munon yamangar imbigar qamb warigesi gumatemirei. Eng munon qei magqurt mi gamir eng qibi munai ginam-ginam qob uber qabarit wurinob qamb igour eng gari. \v 3 End ne ye gor qob qamarari igub ne bo mi gugum musub imbigib qamb munon qei wuriqebi gamei. Qebimine Qenu mi qanam big ebeteriamor eng isi yarab see ebet igo eng yenob dibes qamarari igub qeemben gab ne mi gugum taut gumotoum eng. \v 4 Ye eng nonob quraum eng qob gigit nonob qamarari igon eng apand ar. \s1 1:5-25 Enger Yon unor bainer end Sekaraia nob qamarei \p \v 5 Qen end munon ger unum Herot wo Yuda yurau oroar igoai. Igama munon Pris ger igoar eng unum Sekaraia. Munon pris wurit qamb igour eng Qenu munai qoat mian iset bigetet igour. Sekaraia wonou ur namungur unum eng Abiya, wonou ubeni unum Elisabet, wo gor pris wurinou yurau tumbigi end gari. \v 6 Ombur qoregen ende igo Qenut qas igub wonou qomon toat ende at igurei. \v 7 Qen end wuri wau ger ue, ar igoi wogub isigi buremirei. \p \v 8 Qen geret Sekaraia wonou yurau Qenu sarau betet igamari wo gor sarau eng ebet igoai. \v 9 Ende at igama wo mom pris sarau eng apand eb qamb maribigari is munai tumbigi qau end isub Qenut mi qogom uber mutet wara iroa ig qamb. Ende abari wo der Munon aib munai Tempel end isorei. \v 10 Qen eng mi qogom uber isiau qen, end ne munon irou yar ag end igo Qenut qebi qamb igurei. \v 11 Igamari Sekaraia wo mor igo mi qogom iset igama Munon aib wonou enger ger der mi isia oab igoart ig uberegent wes end naget igoai. \v 12 Igama Sekaraia wo gab qiet yariamorei. \v 13 Yarima enger der Sekaraia nob qamar: “Sekaraia, ne me yariom, ne Qenut qebi qamb igoan eng igub igo. End ne nabeni Elisabet wau ger baiba, baia unum Yon ende qem. \v 14 Ne wau eng gab borusi mom oau uberet mismisiroa munon ar gor wot mismisirubour. \v 15 Wo Munon aib wonou munon baraitari igoar qamb maribigiba. Maribiga igo wain ya qiyo ya uter me ninerei. Unor qurag igama ne Igomurur qau wot igoriba. \v 16 Wo Isrel munon yamangar irou oromar qamara igub wurinou qomon boru mogirt wab wogub Munon aib Qenu toat igorubour. \v 17 Wo qoan Qenu Igomurur qau wonou qob gigit qamarau munon Elaiya wot isa nonoguret end mi sigub igoa gas ende Yon gor ende at Munon aib tap gigit imotet isiba. Wo qob qemeriner qen end Yuda munon qoan wurinou qanam erogori me qit igub igamau eng bo qanam musub imbig bo qibanamsi igorubour. A munon qei suai qob qamb igorunor eng wurinob qamara igub munon qoregen wurinou qomon taut igorubour. Ende at ne Munon aib deriner end wot igub girinet tug igorubour.” \v 18 Ende qamara Sekaraia der enger nob qamar: “Qob eng ye maigas at imbig apand qemeribam? Ye mom isigi ne yabeni gor isigi end quraum.” \v 19 Ende qamara enger der qamar: “Ye unum Gabriel, ye Qenu menmant end igoum end yiimurima qob uber eng nonob qemerib qamb durumei. \v 20 Ne ye qob apand mi ende net dieriba eng der nonob qemerine ne me oabigan. End ne, ne qob bo me qemerinenei, mindiram tuumot igama igoi ye qob eng gagar nonob quraum qen eng yara giban.” \p \v 21 Munon ag igour eng Sekaraia mor isuor eng qand me dara gab, “eng meimi ebet igo” ende qamb igurei. \v 22 Ende qamb igamari darab qob ininob qamara igun qamb gamir eng ue. Ubent qas mi wuriimbig ende aba gab eng mom inig mi boru ger gab wogub der aba qamb wugumirei. \v 23 Ende at wogub Sekaraia wonou sarau tatau tempel eng igoar eng mom at ugab wogub ginamt isorei. \v 24 Is igama qen qei ubura ubeni Elisabet qugurau igo bo ag der me qib igamau. Mor sir igama inaun 5-ende umorei. \v 25 Ende aba Elisabet qamar: “Ye qenen ar igo qinining qib igimine see qas Munon Aib yet igub yesia qurag igoum end song qib igoribam,” ende qamarei. (Eng Yuda wurinou qomon eng yamangar wau me baia gab eng yamangar eng boru wot qamb igour end qamarei.) \s1 1:26-38 Enger Maria Yisas bainer end nob qamarei \p \v 26 Elisabet qugurau igama inaun bo gari uma ne qoan 5-ende umor eng nob 6-ende bura ne Qenu enger Gabriel eng bo imurima ai Galili end ginam ger Nasaret end isorei. \v 27 Yamangar yorou ger munon Yosep bai qamb wot maribigumirei igoai. Yamangar eng ur qoan irgeren eng Debit wonou tumbigi, unum eng Maria. \v 28 Enger wot der qamar: “Io, ne oau uberet igoar. Munon aib net igub ne nonogursi igo.” \v 29 Ende qamara Maria enger qob eng igub oau quguraget wonou misirt, “qob eng qanam maigas ana?” ende qamb igoai. \p \v 30 Ende at igama enger bo nob qamar: “Maria ne misir qebebi igub oau me quguraget igoar. Qenu nenet uberet igo. \v 31 End ne, ne qugurau igo wau ger baiban. Baub unum Yisas ende qem. \v 32 Wo gari munon gugum wot Qenu wau ten ende wot qamb igorubour. Munon Aib Qenu wonou musia wonou ur qoan Debit king igoa gas ende munon gugum oroar igoriba. \v 33 Igo wo Yekop wonou yurau eng oroar qomon uber wuriimbig ende at wurinou king qenen mom igoriba, me weginerei.” \p \v 34 Ende nob qamara Maria enger nob qamar: “Ye yorou igoum, maigas mi eng quran eng yet dieriba?” \p \v 35 Ne enger taui qamar: “Munon Aib Igomurur qau nesieriba. Nesiera Qenu wonou ne nonogursieriba. Nonogursia ne wau qigin nob bainen eng Qenu wonou wau ten ende wot qomorubour. \p \v 36 Ne eng quran eng bainemendi Elisabet ge. Wo gor sig isigi wau me bainerei ende wot qamb igurei. qamb igour eng see wo qurag igama inaun 6-ende uma. \v 37 End ne in Qenut mi soageni ger ende me ebeiner qi ende qamb bais ger me qomorunei, sig ue ar.” \p \v 38 Ende qamara Maria qamar: “Ye Qenu wonou sarau yamangar end ne qob quran eng Qenu ende yesieriba.” Ende qamara enger Maria wogub qoorei. \s1 1:39-45 Maria Elisabet gib qamb isorei \p \v 39 Qoa wogub Maria qand girinet wogub Yudia wurinou ginam ger ai qaurent igoar end irarei. \v 40 Irab is Sekaraia munai mor end isub Elisabet garei. \v 41 Gab aba qurag igoar end wau aruara igorei. Qen end Igomurur qau Elisabet wot isorei. \v 42 Ende aba Elisabet der Maria qugiab nob qamar: “Qenu ne yamangar qei wuritanami ne nonogursi ne nonou wau bainen eng gor nonogursieriba.” \v 43 Qamb qamar: “Wa, yamangar eng wau bainer eng yonou Munon Aib igoriba. End ne maigas ye yamangar ar igimine yegeib qamb yara a? \v 44 Ne igan, ne qob ye nob qamb igama igoum eng wau qur erobon e mismisir aruara igoum. \v 45 Ne Munon aib nesierib qamb qamar eng wot oabig eng uber igoriban,” Elisabet ende qamarei. \s1 1:46-56 Maria uru warei \p \v 46-47 Ne Maria qamar: \q1 Ye apand Munon Aib wot oabig wot mismisiraum. \q1 \v 48-49 Wo, ye ar wonou sarau yamangar ego wonou uyes yet igub wonomi wes eng yet aba end munon ginam-ginam eng igub yet qomorubour: “yamangar eng Qenu wo siera uber igoai,” ende yet qomorubour. Munon Aib wonou unum sig uber wes ar. \q1 \v 50 End munon wot igunor eng wuriubersi ne wurinou wau misinam der isunor tumbigi eng gor ende wurisieriba. \q1 \v 51 Wo sarau borusi beiner eng munon wurinou gab gerenunor eng wuritoar arirama wes-wes qoaubour. \q1 \v 52 Wo ende ebet munon uter boru ag e igour eng wuribumaimba. Ende at munon boru munon ue gas igour eng wuriubersieriba. \q1 \v 53 Ende at ne munon qunumber qent igorunor eng mani irou werisiba. Ne munon mind irou igorunor eng wurisiara mind ue ar igorubour. \q1 \v 54 Wonou qob qoan qamb nausier end ininou tonoan wuriubersi igoar eng isi yarab see wonou sarau munon yurau Isrel wuriubersiar eng. \q1 \v 55 Eng igar, qoan Abraham ubersi igoar eng wonou wau tumbigi-tumbigi eng qenen ende, \m Maria qob ende qamarei. \p \v 56 Maria Elisabet nob end igama inaun omburgari uma wogub wonou ginamt isorei. \s1 1:57-66 Elisabet Yon baurei \p \v 57 Isa wogub Elisabet wonou wau baiau qen eng gab munonbor wau baurei. \v 58 Baia qob toau isa banamori ne munon gugum igub Munon Aib mi wes eng aba gab wot borusi mismisiramirei. \p \v 59-60 Wau ende ba nob igama inorou gari uma ur goan soopurmeteib qamb aba nob yaremirei. Yarab ne wonou ur unum eng Sekaraia qenimb qamb abari unor der qamar: “Me, unum Yon qomoruboun.” \v 61 Ende qamara wurinob qamamir: “Nonou tainori, bainori unum ger ende me igour.” \v 62 Ende at-at wogub is ur quum qamb ubent qas maribig qebiamir: “Ne wau unum eng maisi bigun qamb qenungan?” \v 63 Ende abari gab imbig ne wo wepep goan ger yeisar qamb aba gab ba yar utari, “wau unum eng Yon”, ende qamb guma gab misir qebebi igub igurei. \v 64 Qen end Sekaraia mindiram tuumtar eng bo miroa qob musub qamb ne Qenu wot mismisir unumut igoai. \v 65 Ende aba qob toau banamori igub yarimari ne tumbigi is Yudia ai qaurent igour ginam eng igub ugamirei. \v 66 Munon qob toau isa igumir eng der: “Wa, wau eng barait munon maigas igoriba mi ende aba-a? Munon Aib iitari igoriba abar eng,” ende qamamirei. \s1 1:67-80 Sekaraia miteri qamarei \p \v 67 Ne qen end Qenu Igomurur qau wau ur Sekaraia wot isa Qenu qob qamar: \q1 \v 68 “Wagari in Isrel ininou Munon aib Qenu unumut igorun. Wo inubersierib darar end. \q1 \v 69 Wonou sarau munon Debit tumbigi end bo munon aib qeretut nob ger maribiga inubersieriba. \q1 \v 70 Wo mi eng ebeiner end qoan wonou qob gigit qamarau munon wurinob qamara gumatemir eng. \q1 \v 71 In munon qarau ininob yogub qiyo munon boru-boru ininob agunub igamari innonogursierib qob nausier eng. \q1 \v 72 Wo ininou tonoanb wuriubersierib qamar eng. Ende at wonou qi init iyet wager eng. \q1 \v 73 Wonou qoan Abrahamt qob gagam mom qamb nausier eng igama toat insierib abar eng. \q1 \v 74 In munon qaraut yari igumune wo ende inseara bo sarog big igoarar qamb aba. \q1 \v 75 In igom igoun et qen gugum qomon boru-boru eng mom wot gitab wogub qomon uber eng mom songi sarau booun qamb aba.” \q1 \v 76 Sekaraia ende qamb wogub wonou waut qamar: “Ne yonou wau, nenet Qenu wonou qob gigit qamarau iitari ende net qomorubour. Ne Munon Aib wo der isiner eng tap gigit imoteiban. \q1 \v 77 Ne gigit isub wo der isiner end wonou munon qomon boru-boru ebet igour eng mogirt wab wagar qamb wuriimbigiban. \q1 \v 78 Wo munon wuriubersiau tari ne wo munon mein. End wonou begen eng init imurima deriba. \q1 \v 79 In munon gugum umun qamb yari igoun eng itum igamau gas ende. End ne wo inimbag tap susu isunor qamb wonou begen eng init begenara tap sarog big igamau end igoruboun, \m ende qamarei. \p \v 80 Wau eng barai burab ne wonou misirt mi ebeiner eng qeemben gab, ne gor Qenu mom imbig taut igoai. Ende mom nonoguret wogub seger ai qengereng end is igoai. Igoi qen geret Isrel munon yamangar wurit dibentarei. \c 2 \s1 2:1-7 Maria Yisas baurei \r (Matyu 1.18-25) \p \v 1 Qen end Rom gabman munon aib wurinou gigit igoar eng unum Sisar Ogastus. Wo munon ginam gugum isub unum bigar qamb qob biga ginam-ginam isorei. \v 2-3 Qen qamart munon gugum isub unum bigar qamb ebetemir eng Kwirinius wo Siria provins wurinou gabman igoai. Kwirinius wo ende igama munon gugum ginam qenen wogub iua ginam taut igour end bo wurinou ginam qenen end isub unum bigar qamb. \v 4 Ende isub igamari ne Yosep wo ai Galili ginam Nasaret end igoar eng wogub wo Debit tumbigi end ai Yudia end isub is ginam qoan Debit unor bauor end isorei, ginam eng unum Betlehem. \v 5-7 Wo gor unum gumaib isiba ne Maria wo bai qamb maribigumir end nob isorei. Qen end Maria wo qurag igoai. Wuri Betlehem end isari Maria wau baib ebeter eng wuri munai inau ue. Ende gab ne wai wurinou munai end inemirei. Inemirei igo itum end Maria wau qamar baurei. Baub wogub mingoant ouri wogub bur qarig mi nub igour tabin end biga inab igoai. \s1 2:8-14 Enger munon wai sipsip oroar igour eng qob wurinob qamarei \p \v 8 Qen end munon qei wai sipsip itum oroar ai end gari igeragart end igurei. \v 9 Igamari Munon Aib wonou enger dara begen qiribiten qenenginob wurit arirama gab borusi qiet yariamirei. \v 10 Ne enger der wurinob qamar: “Me yarimar, ye qob uber aninob qemerib doroum. Qob eng munon gugum igub mismisirubour. \v 11 Itum et qas Debit wonou ginam end munon anubersieriba eng unor baiai, eng Munon aib. Qenu qoan ir inubersi qamb maribigor eng, unum Krais, eng Munon inubersiau tari. \v 12 Eng ye qob apand aninob quraum. An is gunon eng wau mingoant ouri wogub bur qarig tabin end inisiurei igama guboumon.” \p \v 13 Ende wurinob qamb igama qand enger yurau aib der eng nob erogori Qenut mismisir uru wab qamamir: \q1 \v 14 Qenu unum abari tubub aib iriner. Iroa munon ag oau mein burab igamari Qenu wurit igub igoriner. \s1 2:15-20 Munon sipsip qoat igour eng diab Yisas gamirei \p \v 15 Ende qamb wogub erer qite iroari wogub munon wai qoat igour eng der wurinou qob-qob qamamir: “Wagari qand Betlehem umo isub mi eng aba Munon aib ininob qura eng gun.” \v 16 Ende qamb qand isub Maria Yosep nob ibag wau mingoant ouri wogub bur qarig tabin end bigumirei igama gamirei. \v 17 Gab enger qob wurinob qamar eng gugum wuri nob qamamirei. \v 18 Qamarari wuri qob eng igub uberetemirei. \v 19 Maria qob eng gugum igub wogub mom misirt big qenen igub igoai. \v 20 Ne munon wai sipsip qoat igour eng bo isub enger qob qamara igumir eng ne mi gabriamir end Qenut uru wab mismisir igurei, enger wurinob qamar gas ende at igurei. \s1 2:21 Yisas unum bigumirei \p \v 21 Ne inorou gari uma ne (wurinou qomon eng toat) wau git goan sirigum nob igoar qamb suab ne unum qoan unor qurag igama enger nob qamar eng, “Yisas” qamamirei. \s1 2:22-38 Simeon Ana nob Yisas inorou munai aib mor end gamirei \p \v 22 Ende qamb wogub igoi inorou qei-qei uma ne Moses qomon qoan gumater eng gab unor wau bauor end Qenut mian isiari Pris munon inmaragansiar qamb Yerusalem qite iramirei. End irab wau qamar eng gor Qenu sirbigub qamb ebetemirei. \v 23 Eng Munon aib wonou qomon ete gumatemirei igo: “Munonbor wau qamar unor wuri baiari ibag eng Munon aib wonomi tetemi.” \v 24 Ombur iramir eng gor wau eng gab-gab mian iset Munon aibt qomon qura gas ende oboub qamb. Qomon eng ete igoai: “Morogan wamariau ombur qiyo qabturin yeim ombur ende mutet warar,” ende igoai. \p \v 25 Qen end munon ger Yerusalem end igoai, unum eng Simeon. Wo munon qoregen igo Qenut oabig qenen uru wab igoai. Wo munon ger Isrel wuriubersierib deriner end qoat igama Igomurur qau opurima ten igoai. \v 26 Eng wo Igomurur qau qo nob ete qamarei: “Me uminenei igo Munon aib wonou munon wuriubersieriner eng imurima dara gab wogub umiban,” qamar end qoat igoai. \v 27 Qen end Igomurur qau Simeon oau menima Qenu wonou munai Tempel eng mor isorei. Isub ibagar eng wau ur unor nob qomon igo eng taut wau Qenu sirbigub at igurei. \v 28 Ende gab wau ur ba igama ubent wot ba Qenu nob qamar: \q1 \v 29 Io Munon Aib, see nonou qob yet nausien eng mi irimanima gaum eng gab ye oau mom meinburoum. Umin eng qob ue. \q1 \v 30 Ye munon inubersieriner eng ge qamb yedua igoum eng qo yesirbiga gaum e. \q1 \v 31 End ne munon magqurt tap wurit arsia gunor. \q1 \v 32 Wo nonou urut begen gas ende. Munon yurau ar eng geari ne nonou munon yurau tetemi Isrel eng wuri unum deberi igoriba. \m \v 33 Simeon wau eng ba qob ende at qamara wau ur unor nob borusi qiet misir igub igurei. \v 34 Ende at igamari wuri gor wurinonogursi Maria nob qamar: “Wau e Qenu wonou maribigorei. End Isrel munon irou merimotoubar ne qei qob qamara igotoubour. Qenu wonou mi wes eng wau eng wo ba dibesia munon irou gab simbiri wab wogub wurinou misir boru dibesiorubour. \v 35 Ende at isi yarab wurinou misir qi igoriner eng wot abari gab ne borusi toubet eab-eab oau uri gegereteriban,” ende qamarei. \p \v 36 Yamangar ger Qenu qob wo nob qamara miteri qamb igoai, unum eng Ana. Ur unum eng Panuel, wo Aser tumbigi. Ana wo munon bauor eng togun 7-ende wara umami uma wogub wonou ar qindou igoi wogub sig isigi burerei. \v 37 Qindou igama togun bo 84-ende war eng wo Qenu bais me wagau, woromt itum qenen Qenu munai Tempel mor end isub wot simot eab ne qen qei-qei Munon aibt igib qamb mani gitab ende at igoai. \v 38 Wo gor qen end gari qeemben diab Qenut uber qamb ne wau end munon qei Qenu Yerusalem ubersierib qamara qoat igoar end wurinob qamarei. \s1 2:39-40 Yosep bo Nasaret end isumirei \p \v 39 Qomon qoan igoar end mom toat sarau ende at ugab wogub bo Galili der wurinou ginam qenen Nasaret end isumirei. \v 40 Is end igamari wau baraiburab nonoguret ne qoyam gor aibtarei. Ende aba Qenu musub igoai. \s1 2:41-52 Wau moi Yisas tempel mor isorei \p \v 41 End igo Yisas ur unor nob togun gugum qen aib, “Qenu tonoanb me igaramau” qamb mi at nub igour end ginam aib Yerusalem ite ir igurei. \v 42 Yisas igama igoi togun 12-ende wara ne bo ur unor nob togunt qenen ir igour gas ende bo Yisas mot iramirei. \v 43 Qen aib eng ubura ne ur unor bo ginamt isari Yisas Yerusalem qite igoar eng ur unor qoyam ue. \v 44 Wo, mai, gigi munon qei isour eng wurinob isai ende qamb ar isumirei. Isub wonou yurau banamori wurinob isai qamb gamir eng ue. Ende gab wot asi qib igamari qen gari uburerei. \v 45 Sig me gab wogub ne bo wot asi yonam Yerusalem qite iramirei. \v 46 Irab wot asi qib igamari qen ombur gari ubura is munai aib mor end gamir eng Yuda imbigau munon aib-aib qob qamarari igub wo bo wuri qebi qamb ende at igama gamirei. \v 47 Munon barai-barai wo qob qamara igub a wuri qebimari wo musub taui wurinob qamara wo qoyam aib eng gab qietemirei. \v 48 Ur unor nob ende gab qiet ne unor der nob qamar: “Ne meimet qamb qi ende iua igama in tain nob net asi qibi seretoroun.” \v 49 Ende qamara wo taui qamar: “An meimet qamb yet asi qib igoumon? Ye yonou tain munait igoum eng an qoyam ue e?” \v 50 Ende wurinob qamara wuri qob qanam sir me imbigau. \p \v 51 Ende oromar qamb wogub wurinob Nasaret qumo isub qob qamarari toat mi ebet igoai. Unor Yisas qob eng qamar eng igub ten igoai. \v 52 Yisas ende at igo ne git goan qoyam nob aib burerei. Ende aba munon gab qenungari Qenu gor gab qenungeterei. \c 3 \s1 3:1-20 Yon munon ya obotar igoar eng qob dibes qamarei \r (Matyu 3.1-12; Mak 1.1-8; Yon 1.19-28) \p \v 1 Qen end munon ger unum Sisar Taiberius wo Rom wurinou gabman baraitari igoai. Igama togun 15-ende wara ne wo Rom ende igama Pontius Pailat eng wo Yudia Provins munon ginam gugum wurinou gabman gigit igoai. Igama Herot wo Galili Provins wurinou gigit igama ne umour Pilip wo ai Ituria Trakonitis nob qoat igoai. Ne Lisanias wo ai Abilene wurinou gigit, ende igurei. \v 2 Ne Anas Kaiapas nob wuri Qenut mian iset bigau eng wurinou gigit igoai qo igurei. Qen end Sekaraia wau Yon eng wo seger ai end igama Qenu qob nob qamarei. \v 3 Qamara igub ya Yordan wes eng gugum qib Qenu qob munon yamangar wurinob qamar: “An qomon boru a mindigar qob eng gagar mogirt wab wagari anmaragansi ya obotaribam. Ende obounon eng Qenu anit igub aninou qomon boru taui me anquguragsierinerei,” ende qamarei. \v 4 Qob eng qoan ir Qenu wonou munon Aisaia wot di qamara ete mit big qamb gumater eng see irimanima gaun eng: \q1 Seger ai end munon ger wonou ar igo atag ete qamb ab igoriba: \m Munon Aib tap imotet a ai tap ingong bigau eng musub tog imot, \q1 \v 5 ne ai boru toponi-toponi eng wat ariramari diab qoregen buriner. Ne ai qauren-qauren eng gor suab musub, ne ai nomon qurgar nob eng boobumi arir ende aterimar. \q1 \v 6 Ende abari munon gugum Qenu mai insierib abar eng in siara gun. \p \v 7 Yon qob eng igoar eng ende qamb waga munon irou inmaragansi ya obotar qamb yarari wurinob mit big qamar: “An mani uter gas ende, your aninob Qenu qen geret iningaramba eng qamara igub wot iua qib igoumon? \v 8 An oa igeser mi eng ebet eng an qomon boru mogirt wab wogunon eng diban guboumon. An ar igo qabarit qas, “Abraham ininou tonoan, Abraham ininou tonoan,” qamb bisoumon eng an ue ar. Ye ete qemerine igar, nomon e gagar gaumon eng Qenu ar nob qamara Abraham wau tumbigi der isib eng ar ende ebeiba. \v 9 Bei aib ger nam qanam umai end bigumirei igo. Eng nam qur musub me biga gab eng Qenu bei eng ba tari ten wabur mutet arirama oeiba.” \p \v 10 Ende qamara munon eng der qebi qamamir: “Eng in maigas obouboun?” \v 11 Ende qebi qamarari wo qamar: “Munon ger mingoan ombur igama gab eng munon ger ue gab eng ger wo utiner. A munon ger mi niau irou igama gab eng qei qerei wurisiner,” ende qamarei. \v 12 Qen end munon gabmant nomon qur ba qib igour eng gor in ya obotar inmaragansi qamb yarab qebi qamamir: “In gor mai obouboun?” \v 13 Qamarari wo qamar: “An nomon qur gabman qangang baiar qamb qangang qura eng qeemben wurit baiar, aninou ui ar ger me baiar.” \v 14 Ende qamara wogub ne bo yogorau munon yar qebi qamamir: “In gor meimi obouboun?” Ne wo der wurinob qamar: “An gor, munon meten wurit me qamarar. A wurit misiringet wurimurimar gag wurinob nomon qur qangang aib qamarari me andarunor. An aninou sarau baumon qur taui eng gari baiar.” \p \v 15 Munon irou Yon qebimari taui ende wurinob qamb aba gab misir wes-wes igub ete qamamirei: “Wa, munon e mai Qenu qoan munon ger inubersi qamb imurimb qamb qamar eng ne?” \v 16 Ende qamarari Yon taui qamar: “Ye ar ya asint obotar anmaragansiaum, ne munon ger qanamt yar igo eng wo ye yetanamima, wo wonou wes ar. Ye wo pi isub goten yau negeiner eng maigas me nerimitinei. Wo anmaragansieriner eng Igomurur qau mut qabasanar ten anmaragansieriba. \v 17 Wonou sobor eng baub wit goaneter eng misugan meni ne arir qur ba mor big sasau eng mut nat oab igo end gumeiba.” \p \v 18 Yon qob qei-qei ende wurinob qamara iruges big igub igamari ne qob uber qei irun wab wurinob qamarei. \p \v 19 Ende at igama ne wurinou gabman munon aib Herot wo umour ubeni Herodias wot baub ne qomon boru qei-qei ebet igoai. Ende ebet igama Yon wot dibes qamarei. \v 20 Eng ende aba mai Yon yet qura qamb bo qomon boru eng imusi bo Yon uyort bigorei. \s1 3:21-22 Yon Yisas maragansiarei \r (Matyu 3.13-17; Mak 1.9-11) \p \v 21 Herot wo Yon uyort me bigau igama wo munon gugum wurimaragansi ya obotar ugab ne Yisas gor ya obota ne Qenut qebi qamb igama tat miroau gas ende ebeterei. \v 22 Ende aba gab igama Igomurur qau morogan wamariau gas ende at wot dererei. Dara ne qob ger igumir eng ete at qamar: “Ne yonou wau ten, ye borusi net igub ten igoum,” ende qamara igumirei. \s1 3:23-38 Yisas dariamor munon qanam unum eng \r (Matyu 1.1-17) \p \v 23 Yisas togun 30-ende wara ne sarau qanam big bea munon gugum Yosep wonou wau qamb igurei. \v 24 Yosep wo ur Heli, ne Heli wonou ur Matat, ne Matat ur Libai, Libai ur Melki, ne Melki ur Yanai, ne Yanai ur Yosep. \v 25 Ne Yosep ur Matatias, ne wo ur Amos, Amos ur Nahum, ne Nahum ur Esli, ne Esli ur Nagai, Nagai ur Mat, \v 26 Mat ur Matatias, ne wo ur Semen, ne Semen wo ur Yosek, Yosek ur Yoda. \v 27 Yoda ur Yoanan, ne Yoanan ur Resa, Resa wo ur Serubabel, Serubabel wo ur Sialtiel, Sialtiel wo ur Neri, \v 28 Neri ur Melki, Melki ur Adi, ne Adi wo ur Kosam. Ne Kosam ur Elmadam, ne Elmadam ur Er, \v 29 ne Er ur Yosua, Yosua ur Elieser, ne wo ur Yorim, Yorim ur Matat, Matat ur Libai, \v 30 Libai ur Simeon, Simeon ur Yuda, ne Yuda ur Yosep, Yosep ur Yonam, Yonam ur Eliakim, \v 31 ne Eliakim ur Melea, Melea ur Mena, Mena ur Matata, ne Matata ur Natan, Natan ur Debit, \v 32 Debit ur Yesi, Yesi ur Obet, ne Obet ur Boas, ne Boas ur Salmon ne Salmon ur Nason, \v 33 ne Nason ur Aminadap, Aminadap ur Atmin, Atmin ur Arni, Arni ur Hesron, ne Hesron wo ur Peres, Peres ur Yuda, \v 34 Ne Yuda ur Yekop, Yekop ur Aisak, ne Aisak ur Abraham, Abraham ur Tera, ne Tera ur Nahor, \v 35 Nahor wo ur Seruk, Seruk ur Reu, Reu wo ur Pelek, Pelek ur Eber, Eber ur Sela. \v 36 Ne Sela ur Kainan, ne Kainan ur Arpaksat, ne Arpaksat ur Siem, Siem ur Noa, Noa wo ur Lamek, \v 37 Lamek ur Metusela, ne Metusela wo ur Enok, ne Enok wo ur Yaret, Yaret wo ur Mahalalel, Mahalalel ur Kenan, \v 38 Ne Kenan ur Enos, Enos ur Set, ne Set ur Adam, ne Adam ur Qenu, ende. \c 4 \s1 4:1-13 Satan Yisas warigesiarei \r (Matyu 4.1-11; Mak 1.12-13) \p \v 1 Yon Yisas ende ya obota wogub Igomurur qau wot isub nonogursia bo ya Yordan eng wogub yonam iroa Igomurur qau mot seger ai end isorei. \v 2-3 Seger ai end is igo qen 40-ende mi me niau, wo ende igama Satan wot diab ur qob wog qamb warigesi nob qamb igoai. Ende ibitiri igama igoi mom borusi minema gab ne Satan Yisas nob qamar: “Ne apand Qenu wau ten igo gab eng nomon e nob qamara mani parau waria nub igoar.” \v 4 Ende qamara Yisas nob qamar: “Qob ger ete gumatemirei igo, munon mani qas nub igom me igour.” \p \v 5 Ende qamara Satan bo mot ai qaurent irab mi uber-uber gugum imbig qamar: \v 6 “Mi maieng-maieng e gagar gan eng yonou, net wogeteibam, eng ne io qamara gab. A munon ger baib yenob qemeriner eng ye ar wot wegibam. \v 7 End ne, ne baib qamb eng yet gamaur wat bugab yet simot ea gab eng mi e gagar gugum nonou mom net wegibam.” \v 8 Ende qamara Yisas bo nob qamar: “Qob ger ete gumatemirei igo, Munon aib Qenut qas wot igub sarau baab igoarar.” \p \v 9-11 Ende qamara Satan bo mot Yerusalem Qenu wonou munai Tempel eng qirer sig erer qau qitend bir nagsi ne qamar: \q1 Io, Qenu qob gumatemirei igo quran end see ne et naget igo oruber isa qob igo end Qenu enger imurima der ne beari-beari mesenau isub dibogoten me ombopurminenei. \m \v 12 Ende qamara Yisas nob qamar: “Qob ete qura, “Qenu ininou Munon aib me warigesiorun,” ende qamarei. \p \v 13 Satan mi gugum Yisas warigesi nob qamara qob ombarir igama wogub qen geret bo warigesierib qamb wogub qoorei. \s1 4:14,15 Yisas wonou sarau Galili end qanam bigorei \r (Matyu 4.12-17; Mak 1.14-15) \p \v 14 Ende aba wogub Igomurur qau Yisas nonogursia ten bo yonam Galili end isorei. Isa qob toau ginam gugum isa igumirei. \v 15 Wo end is qib Qenu qobt igau munai end isub qob imbig wurinob qamara munon yamangar wot mismisiramirei. \s1 4:16-30 Nasaret munon Yisas wot misiringetamirei \r (Matyu 13.53-58; Mak 6.1-6) \p \v 16-17 Qen geret inorou qen “Sabat” qamb igour eng gab wonou ginam qenen Nasaret end irab inorou munai mor end isub qob ger wanungeremb qamara ne qoan Qenu qob gigit Aisaiat di qamara gumater eng utari boair ne qob ger ete gab wanungeramorei: \q1 \v 18-19 Munon Aib Igomurur qau yoopuri ten igo. Ye wonou qob uber eng munon boru qangang eng wurinob qem qamb yemaribigorei. Ne munon uyort igorunor eng wuriubersi qamb yiimurima deremei. Darab munon mag tuum eng asi mi gab ende abar qamb wuriubersieribam. Ne munon qei wau gogor gas ende sarau abari wurisumungasi igour eng wuriubersierine uber igorunor qamb deremei. Darab ne Munon aib munon wurit igub wuriubersieriba qen eng wuriimbigibam. \m \v 20 Yisas buk eng ende wanunger wogub munon buk qoat igo eng utab wogub bogoma munon mor igour eng wo gari mag nasi gab igurei. \p \v 21 Ende abari wo qanambig wurinob qamar: “Qob e qoan gumatemir eng mi git eng see aninou magqurt ye wanungermine gaumon eng.” \v 22 Qob gugum ende qamara igub qamamir: “Wo maigas ende quraa? Wo Yosep wonou wau qenen gab igoun.” \p \v 23 Ende qamb abari wo qamar: “An yet apand ete yet qomoruboumon, ne toar munon wurimusub igoan end see nonomi musi. Qoan Kaperneam ire igo aba qob toau igumin gas ende bo nonou ginam qenent et bo ende aba gun.” \v 24 Ende qamb bo qamar: “Ye ete qemerine igar, qob gigit qamarau munon wonou ginam qenen end qob wurinob qamara iruges big qob me igetet igour. \v 25 Ye qob eng quraum eng iruges big igub igamari. Qoan Elaiya igoa qen end Isrel yamangar qindou irou igurei. Qen end togun ombur gari ne bo inaun 6-ende ya me darau. Ende igama qunumber qen aib ai eng gugum yarerei. \v 26 Yara Qenu Elaiya imurima Isrel yamangar munon nob end me isau. Wo imurima ai Saidon end isub is ginam Sarepat end yamangar qindou ger nob igama mani utab igoai. \v 27 Eng gas ende bo qob gigit qamarau munon Elisa eng bo gun. Wo gor, is Isrel munon tumau gab igour eng wurinob igoar eng munon irou wuri musia me uber burau. Siria munon Naman eng gari qas-qas musia uberetarei.” \p \v 28 Yisas ende wurinob qamara igub munon gugum inorou munai mor igour eng borusi misiringetamirei. \v 29-30 Ende at munai ginam aib eng ai qaurent igoar end Yisas mot ginam aib eng wogub qonut ete yar baab yaru ariramb qamb mot isari wo wobont uburerei. \s1 4:31-37 Aibigau boru ger munon ger wot igama Yisas musiarei \r (Mak 1.21-28) \p \v 31 Yisas ende iua di Galili ginam aib Kaperneam end isorei. Isub Sabat qent munon qob wurinob qamb igoai. \v 32 Qob qamara igumir eng qiribiten, ende igub borusi qietemirei. \p \v 33 Inorou munai mor end munon ger ai bigau waramorei igama Yisas is qob qamara igub atag ar: \v 34 “O, Nasaret munon Yisas, ne mai insierib yaranei? In bumaimb yaranei qii? Ye imbigoum ne eng Qenu wonou munon qau.” \p \v 35 Ende qamb ara Yisas aibigau taisi qamar: “Qi wogub munon eng wogub ag der iua.” Ende qamara ai bigau munon eng wogub qoaib qamb munon eng ba ai qenen qumo arirama munon qei magqurt mumun inab igama qoorei. Qoa wogub munon eng der nageterei. \v 36 Munon qei mi bubun ende gab qiet wurinou qob-qob qamamir: “Qob eng maigas qeretut nob ende igama ai bigau munon eng wot isuor eng nob qamara di qoa, a?” \v 37 Ende qamb Yisas mi eng ebeter end qob bigari ginam qani-qani eng igumirei. \s1 4:38-41 Yisas munon irou wurimusiarei \r (Matyu 8.14-17; Mak 1.29-34) \p \v 38 Yisas inorou munai eng wogub ag der Saimon munai end irarei. Saimon wonou ayi eng toar aib wara igama wot arari irarei. \v 39 Irab yamangar eng inab igama saberi qani et naget mi sier eng nob qamara qoorei. Qoa yamangar eng mom uberet ne mani yamatar igoai. \p \v 40 Ende ebet igama ai gab-gab munon irou wurinou munon banam qei toar igara igour eng wuriba diarari Yisas wurimusub igoai. \v 41 Ende aba ai bigau qamb toar qei wurit isub igoar eng der isub ete qamb amirei: “Ne Qenu wau ten.” Ende qamb arari Yisas der wuritaisi igoai. Eng wuri munon inubersierib derer eng imbig ab igurei. \s1 4:42-44 Yisas inorou munai qamaaman end qib qob wurinob qamb igoai \r (Mak 1.35-39) \p \v 42 Ai uter tubub diara Yisas ginam eng wogub ai munon uet end isorei. Isa munon yamangar me inwogub iua qamb gub qamb asi qib igurei. \v 43 Qib geari wurinob qamar: “Qenu ye yiimurima derem eng wonou bibis bigor eng ginam qei eng gor. End ye qob uber eng wuri gor wurinob qemeribam.” \v 44 Ende qamb Yuda wurinou ginam-ginam inorou munai mor end isub qob wurinob qamb igoai. \c 5 \s1 5:1-11 Yisas imbigau munon qamar maribigorei \r (Matyu 4.18-22; Mak 1.16-20) \p \v 1 Qen geret Yisas ya tai Genesaret gabut end naget igama munon yurau irou Qenu qob qamara igub qamb yar opuramirei. \v 2 Wo end igo gar eng tabin ombur-ombur ya gabut orosout end igama garei. Tabin urimagrari eng wuri tabin ende wogub wuri iua dob birogoni igurei. \v 3 Ne Yisas Saimon wonou tabin end is bugab nob qamara bo bais isub-isub is naga mugenderi nami ende igo munon yurau aib eng qob wurinob qamb igoai. \p \v 4 Qob wurinob qamb wogub ne Saimon nob qamar: “Tabin bo bea ten ya tumunt iret isub dob bo arir yag wai gab baiar.” \v 5 Ende qamara Saimon der qamar: “Barai, git uber quran ego see itum in sarau aib ebet qib igumurune urigerama e, wai ger bais me baiau. Eng nonou quran end bo warigesi arir gune.” \v 6 Ende qamb dob ariramari isorei. Isa yag wai nob yar erobon isorei, isa dob aib eng purib pisiarei. \v 7 Ende aba gab wurinou yurau qei tabin geret igour eng wurit arari yar erogori ubumimari diarei. Diara yag wai eng qerei tabin ombur end arir igamari quguraget ten ya mai isub etemirei. \v 8 Saimon Pita mi aib eng ende aba gab wogub Yisas menmant end gamaur wat bugab nob qamar: “Barai ye yewogub iua, ye munon qomon boru yet yab di qoa ten igoum.” \v 9 Wo wai aib-aib eng gab qesi wara ende qamara ne wonou yurau erogori eng gor qesi igarerei. \v 10 Ne Sebedi wonou wau ombur eng, Yems Yon nob, wuri Saimon wonou munon banam, wuri gor qesi igara ne Yisas der Saimon nob qamar: “Ne me yariom, wai e baian gas ende munon yamangar ende wuribaiban.” \v 11 Ende qamb wogub tabin ba di qonut bigari igama ne mi gugum wogub Yisas arapot qib igurei. \s1 5:12-16 Yisas munon ger tumau gab igoar eng musiarei \r (Matyu 8.1-4; Mak 1.40-45) \p \v 12 Qen geret Yisas is ginam ger end igama munon ger iam tumau gab igoar eng wot diab menmant end wonomi arir inab Yisas simot qamar: “Barai, mai sarau ger ue gab eng ye iam e gusimisa woueriner qiyo?” \v 13 Ende qamara Yisas miregesi munon eng qotub qamar: “Io gusimeteibam,” ende qamb qabarit qas nob qamar: “Iam wouteriba.” Ende qamara qen end qas iam gagamet bebereg di uburerei. \v 14 Iam wout ubura Yisas taisi qamar: “Ne munon qei wurisirbig me qem, ar saranang irab munon pris eng wurisirbiga wuri nenet qoan Moses qomon gumater gas ende mian iset bigatari mom uberburiban. Ne ende aba munon gugum negab imbigar qamb.” \v 15 Ende qamara wogub ne Yisas mi eng ebeter eng qob toau qo munon ginam-ginam isa igub qob igotoub qamb yarari toar nob eng wurimusub igoai. \v 16 Ende abari wo qenen ai misuuet end is igo Qenu nob qamb igoai. \s1 5:17-26 Munon ger uben goten nob gurumtar eng Yisas musiarei \r (Matyu 9.1-8; Mak 2.1-12) \p \v 17 Qen geret munon ginam Yudia ne Galili a Yerusalem igour eng gagar yarari Yisas qob wurinob qamb igoai. Munon yurau end munon Parisi ne qei qomon wuriimbig igour eng gor igurei. Qen end Qenu Yisas nonogursia toar munon wurimusub igoai. \v 18 Ende igamari munon qei munon ger gurumot igoar eng gart big ba diab Yisast bigub qamb. \v 19 Diab gamir eng munon yurau irou Yisas opur wugumirei igama maigas me isunorei eng gab mon erer qitend irab irunguni gagam big waramir eng qei womboneri wogub munon eng gar sui-sui tesi wogub uyort beari-beari Yisas igoart end isorei. \s1 Munon gurumot igoar eng beari-beari Yisas igoart end isorei. \p \v 20 Isa gab ne munon eng ba diamir eng wot oabig ba diamir eng ibag ne toar munon eng nob qamar: “Nonou qomon boru song wab arirambam.” \v 21 Ende qamara Parisi munon ne qomon wuriimbig igour eng der wurinou qob-qob qamamir: “Wa, meimi munon ende Qenut sai qob ende at wot qura a? Munon ar ger munon qomon boru ebet ig eng maigas me ba at ariraminerei. Qenu wonou gari mi eng apand ende ebeiba.” \v 22 Ende qamb abari wurinou misir ibag ne wurinob qamar: “An meimet qamb misir eng igoumon? \v 23 Mai ete nob qemerini eng, nonou qomon boru ebet igoan eng ye musiaum; ende qemerin eng an maigas me imbigunanei. End ne munon git gurumtar eng nob qemerine uberburiner eng an magqurt gab ne yiimbig ne ete qomoruboumon: “Wo qeemben,” ende qomoruboumon. \v 24 End ne an eng imbigar, ye Munangit wau qiribiten ag et igo qomon boru eng ar wab arirambam.” Ende qamb munon gurumtar eng nob qamar: “Der naget saberi ba togor nonou munait isi.” \v 25 Ende qamara munon qiumuni igour eng magqurt put der naget gar big ba diamir eng togor Qenut mismisir isorei. \v 26 Ende at isa gab borusi qesi igara wogub Qenut wot mismisir qamamir: “Wa, see qas mi bubun ger ne gaun,” ende qamamirei. \s1 5:27-32 Yisas Libai maribigorei \r (Matyu 9.9-13; Mak 2.13-17) \p \v 27 Eng ubura ne Yisas isub gar eng munon ger unum Libai. Wo munon gabman nomon qur ba yar sarau munai end igo qerei igama is garei. Gab nob qamar: “Ne yemoromsia ombur qib igorun.” \v 28 Ende qamara Libai mi gugum wogub Yisas nob isorei. \p \v 29 Libai wo Yisas nob isib qamb mi aib qamb at Yisas nob nib qamb aba ne Libai wonou sarau erogori nomon qur qerei igour eng ne munon ar qei erogori end igurei. \v 30 Igo mi nub igamari ne Parisi ne qomon imbig igour eng, wurinou yurau end gari eng wuri der Yisas wonou imbigau yurau eng wurinob qamamir: “An meimet qamb munon nomon qur ba qerei igour eng ne munon mindigar qob ten igour eng wuri songi nob bugab mi nub igoumon?” \v 31 Ende qamarari Yisas taui qamar: “Munon toar igara eng munon wurimusub igour end wurit isari wurimusub igour. Munon ar ger meimet qamb yemusiar qamb me isinerei. \v 32 Ye ende gas ende, ye munon mindigar qob ue eng wurit me darau, ye munon qomon boru mindigar qob ten igour eng wurimusierib deremei.” \s1 5:33-39 Mi gitarau end Yisas qamarei \r (Matyu 9.14-17; Mak 2.18-22) \p \v 33 Ende qamara munon qei Yisas nob qamamir: “Yon wuriimbig qib igoa yurau eng nob Parisi wurinou eng nob qenen Qenu wot simot qomorub qamb mani gitab igour. A nonou yurau eng wuri meimet qamb ar mani nub ya nub igour?” \v 34 Ende qamarari ne Yisas taui wurinob mit big qamar: “An eng gaiar, munon ger irub baib qamb mi aib at nib qamb banamori wurit qamara yarari an wurit gitatar igoumon qiyo? sig ue ar. \v 35 Wo mi nub ugab igama munon qarau yarab mot qoari qen end wo me gab bo mi gitab igorubour.” \p \v 36 Yisas ende qamb ne bo mi geret big qamar: “Munon ger mingoan nai qubura gab bo mingoan temen tau ger me big mai igo. Ende ebeiner eng mingoan temen eng gigibiot yar bo mingoan nai eng bo imusi quburab uburiba. \v 37 Ne ger, munon ger wain qur baub ya bea isub uter bur qamb wai goan end bea isub igo. Mai qiyo, munon eng wain ya temen eng ba wai goan nai end waariminer eng igoi qen geret uter burab iriget weib yariba. Ende ebet wonou wain ya ar isi isub uburiba. \v 38 End ne wain ya temen ba wai goan tement wonou uninim waariminer eng qen geret uter burab eng me iriget yarinerei. \v 39 Ne ger ete, wain ya qo waari bigunor eng qer uber eng gab gigit nub wogub bo temen qanamt nunor eng qer ii gab wain ya qoan eng uber qamb igour. Eng gas ende an munon qei gor qomon qoan toat ebet eng mi bubun gab qand me toounonei,” ende qamarei. \c 6 \s1 6:1-5 Yisas inorou qent gitarau end qamarei \r (Matyu 12.1-8; Mak 2.23-28) \p \v 1 Qen geret Yisas Sabat inorou qent wit man qobot qib igama wonou wuriimbig igoa yurau eng wit qur qei ba ubent ninirmari sair isa qur nub qib igurei. \v 2 Ende at qib igamari Parisi munon qei der ibag qamamir: “Meimet qamb ininou qomon eng songi inorou qent ende at qib igoumon?” \v 3 Ne Yisas der taui qamar: “Qoan Debit wonou yurau wurinob minemb etemir eng an maigas wanunger igoumon? \v 4 Wo Qenu wonou munai mor isub mani parau mian iset bigari munon sarau eng baab igour eng qas nub igour eng wo bo isub ba nub wonou yurau qei wurisa numir eng an me igub igoumon?” \v 5 Ende qamb bo wonomit qamar: “Munangit wau Sabat inorou qen eng wonou aib igo,” ende qamarei. \s1 6:6-11 Inorou qent Yisas munon ger uben gurumtar eng musiarei \r (Matyu 12.9-14; Mak 3.1-6) \p \v 6 Inorou qen geret Yisas inorou munai mor end isub qob wurinob qamb igoai. Qen end munon ger uberegen gurumtar eng end igoai. \v 7 Igoar end qomon imbigau munon eng ne Parisi yurau qei wuri Yisas qenen inorou qen me gitara gab igour end bo munon eng musieriner qamb mag nasi gab igurei. \v 8 Igamari Yisas wurinou misir eng ibag ne munon uben gurumtar eng nob qamar: “Der naget menmant et yar.” Ende qamara munon eng put der naget is menmant end nageterei. \v 9 Ne Yisas wuri qebi qamar: “Ininou qomon eng inorou qen end maigas abar qamb gumatemirei igama gab igoun? Munon quguraget igama musiorune igom igoriner qiyo, ba sumungasi igumune uminer?” \v 10 Ende qamb igeser ibag bis arir wogub munon eng nob qamar: “Uben degesi arir ge” Ende qamara deges arirama uben gurumot igoar eng wagerei. \v 11 Ende aba gab oau biriberi nub wogub tap ger gab waramb qamb qob nub igurei. \s1 6:12-16 Yisas imbigau yurau 12-ende wurimaribigorei \r (Matyu 10.1-4; Mak 3.13-19) \p \v 12 Qen geret Yisas Qenu nob qemerib qamb ai qaurt irab itum end qamb igamai urigeramorei. \v 13 Urigerma ne wonou wuriimbig qib igoar eng 12-ende wurit qamara yarari unum “aposel” wurit qamarei. \v 14 qamb ne unum gari-gari wuribigor eng, Saimon wot Pita qamarei. Ne Pita umour Andru ne Yems Yon nob ne Pilip, ne Bartolomyu. \v 15 Matyu, Tomas, ne Yems ger ur unum Alpius eng, ne Saimon unum ger Selot qamb igour eng. \v 16 Ne Yudas Yems ger wonou wau eng ne Yudas ger ur unum Iskariot qamb igour eng wo Yisas waramar qamb wuri bireberiamor eng ende. \s1 6:17-19 Yisas munon irou wurimusiarei \r (Matyu 4.23-25) \p \v 17 Unum ende wuribig wogub ne bo wurinob qurumut qumo darab wonou yurau aib eng nob naget igurei. Igamari munon ai Yudia end igour eng ne Yerusalem munon qei ne ginam aib Tair Saidon nob tomon ye gabut igour eng ende. \v 18 Wuri Yisas qob qamara igub qamb ne qei toar asin igab igoar eng ne qei aibigau igaramor eng ende wurinob derari wurimusub igoai. \v 19 Qei ende diab Yisas git goan qas beari wonou meriri eng aba toar wogubriamirei. \s1 6:20-26 Munon boru wuri Qenu bibis end igorubour \r (Matyu 5.1-12) \p \v 20 Ne Yisas wonou imbigau yurau eng ibag bis arir wogub wurinob qamar: \q1 An munon mi ue igo gab eng an mismisir igoarar. Qenu mi bibis bigor eng aninou. \q1 \v 21 Ne an minemb gab eng gor mismisir igoarar bo qur di igoruboumon. Ne qugurau ger gab toubet eab gab eng gor mismisirar, bo uberet igoruboumon. \q1 \v 22 Ne an Munangit wau toat igamari animbag eng me anqenungunorei. Ende at anqarausi, an mogirt wab wogub ne animbogounor eng mi boru gas ende animbag mindigar qob anit qomorubour. \q1 \v 23 Ende ansiarari gab eng an mismisir uru uyab ende abar. Obounon eng qen geret taui qamb mi uber erer qite igo eng an bauboumon. Eng an gari see me ansiorunorei, urimagrari qoan qob gigit qamarau munon wurisiamir gas ende bo an sabum ansiorubour. \q1 \v 24 End ne munon ye sau binat qamb gab eng qoyamet igoriner. Eng wo mi uber-uber ag e mom baub igo, end bo sabar mi uber me bainerei. \q1 \v 25 Munon mi nub qurt igour eng qoyamet igorunor. Qen geret bo qunumber qen gagamt igorubour. Ne see uberet igerig igo gab eng qoyamet igoarar. Qen geret bo toubet eab qugurau mom buruboumon. \q1 \v 26 Ne see munon gugum an qob qamarari igub anit ubererari gab eng an aninomi qerei imbigar. Mai, an qob apand qamarari igub mismisirour qiyo, eng qerei imbigar. Qoan ir urimagrari munon miteri qetopur qamarari ende wurit uber qamb igurei, eng gas ende ansiorubour. \s1 6:27-36 Munon qarau wuriqenungarau werei eng \r (Matyu 5.38-48; 7.12) \p \v 27 End ne see ye aninob quraum eng igar. Aninou munon qarau wuriqenungar ne munon qei ansumungasiari gab an wuri ba qubeimar. \v 28 Aninob agunub sai qob anit qamarari gab wuri nonogursi qob uber wurinob qamarar. Ne munon ansumungasiari gab wurit igub Qenut qebi qamarar. \v 29 Ne munon ger nananamt aningarama gab eng bo nananam ig bigatari waraminer. Munon ger mingoan net baia gab eng wot me misiringeter, wogub bo ger ut. \v 30 Munon ger mit qibirat qamara gab eng me du, benau ut. Ne ger, mi urim net baia gab eng ne bo taui mi yeis qamb me wot qem. \v 31 Ete gas, an munon qei ende inubersiar qamb igub igoumon gas ende an munon qei ende wuriubersiarar. \p \v 32 Ende qamb ne qamar: “Ne munon ger ne qenunga ne, ne bo taui qenunget eng maigas nonogureteriban? Munon qomon boru ten igour eng gor ende at igour. \v 33 Ne gor, munon ger ne musia ne gor wo musub eng gor maigas nonogureteriban? Eng gor munon qomon boru ten igour eng wurinou taui-taui mi qiwurisab ba igour. \v 34 Ne gor, munon ger mi yeis qamb aninob qamara gab eng utune bo taui indarar qamb misir igub igorunon eng an maigas nonoguretoruboumon? Munon qomon boru ten igour eng wurinou-wurinou mi qiwurisab taui qeemben ende ba igour. \v 35 Ende me abar, an munon qarau wurit igub wuriubersiarar. Mi wurisab eng bo taui indarunor qamb me igar. Ende obounon eng an qen geret Qenu sig uber eng wonou wau iitari igo mi uber taui qamb bauboumon. Wo munon wot me igub igour eng ne munon boru soro ar eng wurimusub igo. \v 36 Qenu inmusub igo gas ende an gor munon qei wurimusiarar.” \s1 6:37-42 In munon qei wurinou qomon qerei me wurit qomorun \r (Matyu 7.1-5) \p \v 37 Ende qamb qamar: “An munon wurit qamb qomon me qereimar. Ende obounon eng Qenu gor aninou qomon me qereiminerei. A munon qei wuri me quguragsiorunon eng wo gor me anquguragsierinerei. Ne munon qei qomon boru abari wuri me sinungar obounon eng wo gor an me sinungarinerei. \v 38 Munon qei mi wurisunon eng Qenu gor andariba. An munon qomon wurisi igoumon gas ende Qenu bo taui ende gas ansieriner eng sig erer aib.” \p \v 39 Yisas qob eng ende wurinob qamb bisi yarab bo mit big ete qamar: “Munon ger mag tuum igama ger gor mag tuum igama tap sirbig me isinerei. Ende ebet eng ombur yaru isub umubour. \v 40 Ne ger skur wau igo wonou imbigau munon me imbiginerei. Wo igoi skur aibt isub mi gugum qoyamet ne imbigau munon gas ende burab ne wo bo wonou imbigau munon eng uput igoriba. \p \v 41 End ne, ne mai nam sau aib mag net isuor eng ten igama nonou bain mi qanganing wot isar eng gusi arirameteib at igoan? \v 42 Ende at maigas wot qemeriban? Mai ete wot qemeriban qiyo? Bain, ete aba mi qanganing mag net isar eng gusi arirameteibam. Ende qemerinen eng nam sau aib nonou magqurt end isai igo. Eng gab ne ende ebeiner eng misuue, end ne gigit nonou nam sau aib net isar eng gumotenerub mi musub gab uber misir igub ne bain mi qanganing wot isar eng gusi ariramatat.” \s1 6:43-45 Nam boru qur gor boru \r (Matyu 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 Ende qamb ne bo qamar: “Nam qur uber biga nub igoun eng bo nam qur uter me big igo. Ne nam qur uter eng bo qur uber me big igo. \v 44 Munon nam gugum imbig igour. Nam qur qei niau uber, a qei boru ende imbig igour. Mai, an qiser nub qamb eng nogam ubent igama opurmboumon qiyo? Ne wain qur imbi igo eng nam qaar uben end me di igo. Wo wain qor end qeemben imbi igo. \v 45 Ende gas ende munon misir uber eng wo qomon uber sig ebet qib igo. A munon misir boru eng wo qomon boru qas ebet qib igo. Misir boru eng wot igo eng bo qabarit dibes qamb igo. \s1 6:46-49 Mon mindau werei eng \r (Matyu 7.24-27) \p \v 46 End ne an meimet qamb ar yet “Barai, barai” qamb wogub mi abar qamb anit qemerine me ebet igoumon? \v 47 Munon yet yarari qob wurinob qemerine iruges big igub toounor eng ye wuri qomon eng an imbigibam. \v 48 Eng ete gas, munon ger mon qoren yemb qamb nomon erer tumun goanet bis qum qumond wogub qoren yab mon mindaterei igama ya aib der yuum yar mon eng bar eng bais me uyau. Munon eng mon mindau mom qoyam end mom nausier end. \v 49 A, munon ger ye qob qemerine iruges big igub me toat igo eng ete, Munon ger mon qoren yemb qamb ar orosout tumun goanet wogub mon mindaterei igama ya aib der yuum yar orosou eng goanet ba isub ugea mon uburab isub munon eng warama umorei.” \c 7 \s1 7:1-10 Yisas Rom munon baraitari wonou sarau munon musiarei \r (Matyu 8.5-13) \p \v 1 Yisas qob eng mom ende wurinob qamb wogub bo Kaperneam isorei. \v 2 Isa Rom yogorau munon yurau ger oroar igoar eng wonou sarau betet igoar eng toar aib wara umib pisi igoai. \v 3 Yisas ende isa qob toau igub wonou sarau betet igoar eng borusi qenunget igoar end iren uminer qamb Yuda munon baraitari qei wuriimurima irab Yisas nob qamarari et darab musi qamb wuriimurima iramirei. \v 4 Irab Yisas qand nob qamamir: “Munon eng ne musierinen eng uber. \v 5 Wonou munon baraitari eng in Yuda munon inqenungar ne inorou munai aib eng mindatarerei.” \p \v 6 Ende qamarari Yisas wurinob isorei. Isi pisiari ne bo munon qei wuriimurima irab Yisas gab nob qamamir: “O Munon barai, dibogoten wab qib igoan eng. Ne ye munai mor yarinen eng qeemben ue. Ne gor ye ne menmant irini eng gor uber ue. \v 7 Eng gab mugenderi ende igo qobt qas qamara yonou sarau munon uberburiner. \v 8 Ye gor munon barai qei, sarau eb yet qamarari ebet igoum. Ne yonou yogorau munon eng wuri ye qob qemerine ye toat igour. Ye igo ger nob ete qemerin eng, “Isi” qemerine eng isub igo. A bo ger nob, “yar” qemerine eng yar igo. Ne yonou sarau besab igo eng nob, “Mi eng eb” ende qemerine ebet igo.” \p \v 9 Yisas munon eng qob ende biga ir qamarari igub qiet ne wot mismisir ne igeser munon yurau toat isub igour eng wurinob qamar: “Ye qoan Isrel munon yurau end munon ger oau apand ende ger me geau.” \v 10 Ende qamara wogub munon eng munon wuriimuriamor eng bo mor isub gamir eng wonou sarau munon eng uberetarei igama gamirei. \s1 7:11-17 Yamangar qindou wonou wau igomot der bugamorei \p \v 11 Yisas eng ende at wogub ne bo bais umi-umi ende at wogub wonou yurau wuriimbig qib igoar eng ne munon yurau ar qei toat qib igour eng nob bo munai ginam Nain eng isumirei. \v 12 Isi munai ginam qani isub gamir eng munon mumun ger tumunimb qamb ba diamirei. Munon eng yamangar ger umami qoan umorei igama wonou wau gari qas eng nob igoar eng uma wogub munon ginam aib eng nob ba di igurei. \v 13 Munon aib yamangar eng wonou wau end borusi mom toubet di igama gab nob qamar: “Me yei.” \v 14 Ende qamb ne munon mumun gar eng qani is bea ne munon togor igour eng nagari munon mumun eng nob qamar: “Wau moi, ye ne meni igoum, der bugom.” \v 15 Ende nob qamara munon mumun eng der bugab qanambig qob qamara imurima unort isorei. \v 16 Munon gugum ende gab qesi igara Qenut igub qamamir: “Qob gigit qamarau Munon aib ger qo init darar eng. Qenu wonou munon yurau eng wurimusierib qamb dara.” \v 17 Ende qamb qob bigari munon ginam Yudia ne ginam gugum isa igumirei. \s1 7:18-35 Yat wurimaragansiau Yon Yisas wot qob bigorei \r (Matyu 11.2-19) \p \v 18-19 Ne Yon wonou wuriimbig igoar yurau eng mi end gugum nob qamarari igub wogub ne ombur-ombur wurit qamara yarari wuriimurimb qamar: “An irab Munon aib ete qebi gaiar: Ne munon eng gari deriba Yon inimbig qamb igoar eng qiyo, in munon ger bo qoat igoruboun? \v 20 Ende qamb ne wuriimurima Yisast irab qamamir: “Yon inimurima diab ne mai munon eng deriba Yon inimbig qamb igoar eng qiyo, in munon ger bo qoat igoruboun?” \p \v 21 Qen end Yisas munon yamangar irou toar ar igab igoar eng qiyo aibigau igaramor eng wurimusub a mag tuum buremir eng wurimusia bo asi qiyo ende-ende atri igoai. \v 22 Ende at igama Yon qob eng end ir qamarari taui qamar: “An mi e gagar gab ne qemerine igoumon eng isub Yon nob qamarar: munon mag tuum bo asi mi gaur, ne goten gurumtar eng bo qib igour, a tumau gab igour eng bo woumriroa ar igour, ne munon quum eng bo qob igub igour. Ne munon umour eng bo wurimenima igomot der bugomour, a munon boru-boru eng qob uber igub ende at igour. \v 23 Ne munon ger ye ebetri igoum eng gab siningot ye mogirt wab me igoriner eng Qenu wo musia ubereteriba.” \p \v 24 Yon munon ombur eng qoari ne Yisas munon yurau aib eng Yon wot qanam wuriimbig qamar: “Qoan Yon seger ait igama is qoat igamari meimi aba gamanei? Ar moon di qagab bea gub qamb isomanei qiyo? \v 25 Ue, aninou ar isomanei ne? A, munon ger mingoan uber qumani igama gub qamb isomanei ne? Munon uber mingoan ende at qumani eng munai uberet igoriba. \v 26 Ye nob qamarari igini, meimi gub qamb isomanei? Munon qob gigit qamb igoar eng gub isomanei qiyo? Io, ye ete aninob qemerine igar, munon qob gigit qamb igour eng gugum wuritanamimar eng gub isomanei. \v 27 Yon wot Qenu qamara ete gumatemirei, \q1 Munon e yonou qob ba gigit tap imotet isiba. \p \v 28 Qob ende igoar end aninob quraum.” Ende qamb bo qamar: “Yon wo munon qei unor wuri baub igour eng wuritanamima. Ne munon ger, Qenu wonou bibis end igoriner eng wo Yon wotanamima.” \p \v 29 Ne munon ar ne gabmant qur ba igour eng, Yon qob qamara igub: “Qo, Qenu wonou qob apand qamara igub igoun,” ende qamarari ne wurimaragansi ya obotarerei. \v 30 A, Parisi ne qomon imbigau yurau eng Yon qob qamara igub Qenu wuriubersierib qamb ebeter eng nugutumugetemir end Yon wuri ya me obotarau. \p \v 31 Ne Yisas qamar: “See ye meimit big munon wurinob qemerini qiyo? Wuri maigas? \v 32 Wuri wau qamaaman gas, qei ginamt qiumuni bugab igo qei wurit ete orunor gas, \q1 in sibemi woroun eng an uru me uyau. A ur umbisau woroun eng an toubet me eau. \p \v 33 Eng gas ende Yon munon ya obotarer eng wo diab mi gitab mani wain ya qamb me nia gab, “ai bigau waramai” ende wot qamb igoumon. \v 34 A, bo see munangit wau mi nub a ya nub aba an bo der ete qamb igoumon: “Wa munon eng gaiar, wo mani qamb ya qamb niau tari.” Ne gor wo munon Rom gabmant qur ba igour eng nob munon mindigar qoat eng wurimbanamsi qib igo.” Ende qamb igoumon. \v 35 A munon Qenu qob igub wot oabig toat obounor eng wuri misir uber igub Qenu qob end apand qomorubour,” ende qamarei. \s1 7:36-50 Yamangar ger welyat Yisas goten qositeterei \p \v 36 Parisi munon ger Yisas nob mi nib qamb wot qamara wonou munai mor end isub bugab mi nub igoai. \v 37 Igama ne yamangar qarig ir qib igoar eng, ger ginam end igo Yisas Parisi munai end mi nub igo ende qamarari igub yarib qamb maurem ya qogom sig maieng eng garant igoar eng ten ba yarerei. \v 38 Yarab Yisas mogirt end naget igo ea mag ya der Yisas gotent isa wogub ne wonou tari im end baimetet ne ambuget wogub maurem ya ba yarer end wot igimeteterei. \p \v 39 Munon Parisi Yisas wot ara isuor eng, yamangar eng ende aba gab wonou misirt qas qamar: “Wa, munon eng apand qob gigit qamarau igo ende qi eng yamangar wonou qomon boru qarig ir qib igoar eng diban gab imbiga qi.” \p \v 40 Ende qamb igama Yisas der wonou misir eng gab nob qamar: “Saimon, ye mi ger nonob qemerine igu.” Ende qamara Saimon der qamar: “Io, yonob qamara igini.” \v 41 Qamara Yisas der qamar: “Munon ombur-ombur, munon geret mi ar baumir eng ger nomon qur qangang K500 ne ger K50 gari. \v 42 Ne ombur maigas me tauimunorei eng gab ne wuritaisia wagomirei. Wogub your munon eng sig-sig mom qenungeiba? \p \v 43 Ne Saimon qamar: “Munon nomon qur qangang aib mi bauor eng ombur ende wuritaisia munon nomon qur qangang aib bauor eng wo uberetarei.” Qamara Yisas taui qamar: “Nonou gari qeemben quran eng.” \p \v 44 Ende qamb wogub yamangar eng igeser gab Saimon nob qamar: “Ye set nonou munai mor e yoroum eng ne ye goten me birogonimisau. yamangar e abar eng ne ge. Wo yarab yet ea wogub mag yat ye goten birogoni wogub tari imt baimisar eng ende ge. \v 45 Ne ger ye mor diaum eng ne ye me yeambugau, isi yarab see qas yamangar e yesiar eng. \v 46 Ne gor maurem yat ye tari im me qosisau, eng yamangar wo maurem ya qogom uber end ye gotent isi qosisar eng ge. \v 47 End ne ye nonob quraum, yamangar e wo sig-sig mom ye qenungar eng gab an imbigar: Qenu wo yamangar eng wonou qomon boru irou wot igo end merimotet me weginerei. Wo yamangar eng mom ubersiar end yeqenunget eng abar eng. A munon ger qomon boru gari-gari wot igo end Qenu ubersieriner eng bais-bais yeqenungeiba.” \v 48 Ende qamb wogub yamangar eng nob qamar: “Nonou qomon boru end ye namat me qemerinei, ye nemusiaum.” \v 49 Ende qamara munon nam qabt bugab igour eng wurinou qob-qob qamamir: “Munon eng your igo qomon boru eng musia?” \v 50 Ende qamb igamari Yisas yamangar eng nob qamar: “Nonou oau apand end qomon boru net ubura, sarog big is qib igoar,” ende qamarei. \c 8 \s1 8:1-3 Yamangar yurau qei Yisas nob qib igurei \p \v 1 Qen bais dirigor nami ende ubura ne Yisas wonou wuriimbig qib igoar eng nob bo ginam aib ne ginam qamaaman end isub qib qob uber Qenu wonou bibis bigor qanam eng wurinob qamb qib igurei. \v 2 Ende qib igamari yamangar qei qoan toar igara musuor eng nob qib igurei. yamangar ger unum Maria Makdala qoan aibigau 7- ende wot isorei igama musuor eng. \v 3 Ne ger Yoana, Kusa wonou ubeni, Kusa wo King Herot wonou munai qoat igoar eng, ne ger Susana ne yamangar qei gor Yisas wonou imbigau yurau eng wurinob mi wurit ba qib mani yamatar igurei. \s1 8:4-8 Wit qur man end bunumban ariramirei \r (Matyu 13.1-9; Mak 4.1-9) \p \v 4 Qib igamari munon ginam aib-aib eng irou yar Yisast qiumunimari Yisas mit big ete wurinob qamar: \v 5 “Munon ger wit qur bunumban ariramb qamb man isorei. Isub arirama qur qei is ai tap qenen qib igourt end dara napi qiroari diban igama morogan numirei. \v 6 Ne qei ai nomon qer diban end der igo qaur diamir eng ai um ue end worom yara qand gegeret uburemirei. \v 7 Ne qei arirama is maran mont deremir eng git qaur diamir eng maran mom wuri iribiga git musub me ombomai yarau. \v 8 Ne qei is ai uberet end deremir eng qaur mom musub di git ombomai yaremir eng qanam gari end git 100-ende sisinam.” Ende qamb ne qamar: “Munon wonou gari-gari, iruges big qob e quraum eng igib qamb eng wonou qas.” \s1 8:9-10 Yisas misir maigas igub mit big qamb igoai \r (Matyu 13.10-17; Mak 4.10-12) \p \v 9 Ende qamara wonou imbigau yurau eng der me imbig qebi qamarari wo der qamar: \v 10 “Qenu wonou bibis qob eng qi igoar eng animbiga qo gamanei. Ne munon yurau qei wuri ye mit big quraum eng qas igub gub qamb asimour eng mi git me gaur. Ne qob git igour eng qanam sir me imbigour.” \s1 8:11-15 Wit qurt big qamar eng qanam \r (Matyu 13.18-23; Mak 4.13-20) \p \v 11 Ende qamb mit big qamar eng qanam wurinob qamar: “Qenu wonou qob eng wit qur gas ende. \v 12 Wit qur is ai tap qenen qib igour igama morogan niar eng, munon qob igunor eng Satan wo bo qob igub wot oabigunor qamb bo wurit ousi igo. \v 13 Ne wit qur is ai nomon qer dibant igo di bo qand gegeretar eng munon qob igub oabig bais gurum nami ende igama bo mi qei warigesia qob eng bo qand siningot wogub igo. \v 14 Ne qur is maran qur nob igo morogot qaur di git ubersi me ombomai yarau eng, munon qob igub oabig wogub is qib ne bo mi uber-uber gab a nomon qur gab a mind irou gab end mismisir ne qob igub oabiginer eng git bais-bais igoriner ego mind end qas misir aib mom igub wogub eng bumai igo. \v 15 Ne ger, wit qur is ai uberet der igo qaur di isari git irou ombomai yar igo gas eng, munon qob mom iruges big igub wot oabig igamari mi uber-uber gab, qiyo munon qei qinan qob wurit qamb qiyo, a mi qei warigesieriner end wot uburab me isub igour. Qob end mom gari oabig ne taut abari Qenu wurisiera qomon qoregen ba dibes igorubour. \s1 8:16-18 Urut begen egi erobon me big igoun \r (Mak 4.21-25) \p \v 16 Yisas ende qamb ne bo mi geret big qamar: “Munon ger urut uruguni begestarib qamb uruguni egi erobon qiyo, saberi erobon me big igo. Wo uruguni ba ai deberit naget begestara begen gab di igour. \v 17 Eng gas ende, see mi wabi qiyo, mi suumt bugamanimour ten igo eng gugum qen geret Qenu ba dibesia munon gugum diban gubour. \p \v 18 Munon ger Qenu qob igub taut qoyamet ig eng wonou misir bubun imusia mi qenen imbig igoriba, a munon qob eng siningot wogub me qoyameterin qamb gab ieriner eng misir qoan eng Qenu wonou aba mom nasi wegiba,” ende qamarei. \s1 8:19-21 Yisas unor umom umuragrari \r (Matyu 12.46-50; Mak 3.31-35) \p \v 19 Qen end Yisas wonou unor umuragrari gub qamb diamir ego munon yurau irou opurmari pi is me geau. \v 20 Ende igamari munon qei is Yisas nob qamamir: “Nani imaori big nogoub qamb diab ag eiro igour.” \v 21 Ende qamarari Yisas taui gugum wurinob qamar: “Munon yamangar ye Qenu qob qemerine igisab toour eng yonou nani yonou imaori.” \s1 8:22-25 Yisas sani-sani aib omboopuramorei \r (Matyu 8.23-27; Mak 4.35-41) \p \v 22 Ende qamb igoi wogub qen geret wonou imbigau yurau eng nob tabint isub wurinob qamar: “Wagari ya tai e wogub ig irot isun.” Ende qamb tabin baab ten isumirei. \v 23 Isub qataben Yisas inib qamb tabin suit is inerei. Ina wurinou qas tabin baab isub igamari sani-sani sig aib ya tai end diarei. Diab ya bures ba mor arir wurisumungasia pondogub isub igurei. \v 24 Ne qand isub Yisas menub qamamir: “Barai, umub pisi igoun e me ga aa?” Ende qamarari Yisas qand der bugab sani-sani di ya bures arir igoar eng wuritaisi qamara wagomirei. \v 25 Ne wonou imbigau yurau eng wurinob qamar: “An meimet qamb ye yenasi wogub igo at igoumon?” Ende wurinob qamara wuri yari wurinou qob-qob qamamir: “Wa, eng meimi munon ende igo sani-sani di ya bures arir igemerei eng taisi qamara waga, aa?” ende qamamirei. \s1 8:26-39 Yisas munon ger aibigau wot musiarei \r (Matyu 8.28-34; Mak 5.1-20) \p \v 26 Ende at wogub Galili ya tai eng wogub isi Gerasa end weib isumirei. \v 27-29 Isub Yisas tabin wogub ir daan igama ginam end munon ger aibigau qoan bumaima ginamt me igamau. Qen irou munon ar qei munon eng qoat bunomt uben gotent touri igour eng aibigau waramor end bunon eng ombopur ai munon uet end iua igoai. Mingoan gor me qumani igamau, qenen wonou munon teteret end qas inab igoai. Qen end Yisas munon eng yara gab wo aibigau munon eng wogub iua qamb nob qamara munon eng Yisas qani end inab atag ar: “Yisas, ne Qenu sig aib eng wonou wau, ye mai yesieriban? Ye me yesumungasi qamb nonob quraum.” \p \v 30 Munon eng ende qamara Yisas nob qamar: “Ne unum your?” Ende qamara wo qamar: “Ye unum eng yurau irou,” ende qamarei. (Yurau irou qamar eng qanam eng aibigau irou wo opuri igour end qamarei). \v 31 Aibigau eng Yisast qamamir: “Ne in imurimb eng ar ai qorut et me in imuriom,” ende qamamirei. \p \v 32 Munon eng igoart ai qaur ig end bur yurau aib ger qoat mi wurisab igurei. End ne aibigau inimurima bur yurau end isun qamb qamarari end wuriimurima isumirei. \v 33 Aibigau munon eng wogub isub bur yurau aib eng wurit isari bur eng uyab-uyab der ai yar aib eng isub ya tumun isub ya nub umb uburemirei. \p \v 34 Munon bur qoat igour eng ende gab iua qob suari munai ginam aib-aib eng ne munon yurau qei bur oroar igour eng gugum igub ugamirei. \v 35 Qob ende igub mi eng ebeter eng gub qamb iramirei. Irab Yisas gab ne munon eng qanganget igoar eng gamir eng bo uberet misir uber igub mingoan qumani Yisas goten qanamt bugab igama ir gab yariamirei. \v 36 Ende abari munon qei Yisas munon eng musia gamir eng qanam musub qob suari igumirei. \v 37 Ne munon ginam Gerasa eng gugum borusi yari wogub Yisas inwogub iua qamb qebi qamamirei. Qamarari tabin ba wuri wogub qoamirei. \v 38 Yisas ende isubari ne munon musuor eng der Yisas nob isib qamb eab qamar: “Waga, ye nonob isini,” qamar ego Yisas imuri qamar: \v 39 “Nonou ginamt irab Qenu nemusiar end wurinob qem.” Ende qamb imurima wo ginamt irab munon yamangar gugum Yisas musuor end qob sua igumirei. \s1 8:40-56 Yisas yamangar wau ger menub ne yamangar ger migoan gabut baab uberetarei \r (Matyu 9.18-26; Mak 5.21-43) \p \v 40 Yisas ende isari wogub munon yurau irou is ya tai igeragart wes end is qoat igamari wuri qibi bo end diarari ibag borusi mismisiramirei. \v 41 Ne munon ger unum Yairus, wo inorou munai qoat igoai. Wo Yisast diab goten qanamt et inab Yisas mot wonou munai mor isib qamb qamarei. \v 42 Eng wonou yamangar wau gari qas togun 12-ende nob igoar eng umib at igama di qamarei. Qamara Yisas isib qamb isa munon yurau irou toat toaubig isub igurei. \v 43 Qen end yamangar ger amug isub qib igama togun 12-ende warei, bais me boopur wagau. Ende igo qenen ye musiar qamb qiroa musiari taui mi wurisab qibi seret wogub igoai, ger me musiau. \v 44 Ende at igoar end qen end munon yurau aib Yisas nob isub igamari wo mogirt itot yar Yisas mingoan gabut qas is qotara qen end qas amug isub igoar eng boopur wagerei. \v 45 Ende aba Yisas git goan bibinat igub qamar: “Your yeqotarai?” Ende qamara gugum der, “ye ue, ye ue” qamb bisari Pita der qamar: “Barai, mai, nonou gari et isub igo “your yeqotara” quran, munon irou neqoui isub igo neqotorour.” \v 46 Ende qamara Yisas qamar: “Ue, munon ger mom yeqotara ye git goan bibinat igub quraum.” \v 47 Ende qamara yamangar eng igor eng maigas me wabereminerei eng gab ne qes wara diab Yisas goten qanamt end wonomi arir inab ne munon irou magqurt Yisas qotara ne amug isub igoar eng boopur wager eng gugum Yisas nob qamarei. \v 48 Qamara Yisas nob qamar: “Io, nonou yet oabig ebet uberburan eng gab isub sarog big qib igoar,” ende nob qamarei. \p \v 49 Yisas ende at igama ne yamangar wau eng uma wogub munon ger diab ur nob qamar: “Ne wau oau waga wogub diaun. Imbigau munon barai aib e bo sabar dibogoten wab me isiner.” \v 50 Ende nob qamb igama Yisas toat igub Yairus nob qamar: “Ne me toubei, yet oabig, nonou wau bo uberburiba.” \v 51 Ende qamb wogub nob isumirei. Isi yarab Yisas mor isib qamb munon qei wuriwogub Pita ne Yems Yon ne wau ur unor ende oromar isumirei. \v 52 Isari munon yamangar irou borusi toubet eab ousiari Yisas wurinob qamar: “Me eaiar, wau e me umau, mungam naat inai igo.” \v 53 Ende qamara qei der wot igerigumirei. \v 54 Ne Yisas wau uben bemeni nob qamar: “Wau, nemeni igoum, der bugom.” \v 55 Ende qamara wau eng qand der bogoma mi utari niner qamb qamarei. \v 56 Wau ur unor nob ende gab qesi igarei. Ende ebet qob suari munon ginam gugum igunor qamb qoronob wuritaisiarei. \c 9 \s1 9:1-6 Yisas imbigau yurau 12-ende wuriimuriamorei \r (Matyu 10.5-15; Mak 6.7-13) \p \v 1 Ende at wogub Yisas wonou imbigau yurau eng wuriba qiumuni wogub munon toar nob wurimusub ne munon ai igaramor eng qib igoarar qamb wurinonogursiarei. \v 2 Ende at wogub wuriimurima iua Qenu mi bibis bigor eng wurinob qamb ne toar nob wurimusub qib igoarar qamb \v 3 Wuriimurimb qamb wurinob qamar: “An isub qamb mi ger me baiar, tugotau qiyo, abau boru ger qiyo, a mani qiyo nomon qur qiyo ne mingoan uput nagun qamb me baiar. \v 4 An qibi munai mor ger isunon end qas igoi wogub bo der ginam eng wogub tumbigi isar. \v 5 Ginam ger isunon eng munon ginam eng an merimotar abari ibag irumban gotent eng bai ariramar. An ende abari munon ginam eng an sinungarunor end qininingubour.” \v 6 Ende wuri irun wab waga wogub wuri der munai ginam-ginam isub qob uber wurinob qamb a toar nob wurimusub qib igurei. \s1 9:7-9 Herot Yisas musub imbigib qamarei \r (Matyu 14.1-12; Mak 6.14-29) \p \v 7 Ende at qib igamari munon qei der king Herot Galili ai qoat igoar eng nob qamamir: “Yon bo igomot der bugab at qib igo,” ende qamarari Herot mingong irarei. \v 8 Ende aba qei der qamamir: “Elaiya bo der ebet qib igo” qamamir, a qei qamamir: “Munon qob gigit qamb igour qoan umburiamir eng ger bo igomot der at qib igo.” \v 9 Ende qamb abari Herot der qamar: “Ye Yon quman soopurmine umor eng bo eng your ende at qiroa qob toau igoum?” Ende qamb Yisas gib qamb at qib igoai. \s1 9:10-17 Yisas munon yurau aib 5,000-ende mani wuriserei \r (Matyu 14.13-21; Mak 6.30-44; Yon 6.1-14) \p \v 10 Qen end Yisas wonou imbigau yurau wuriimuriamor eng qibi diab mi gugum ebet qib igour eng nob qamarari igub wogub bo oromar wurinou gari ginam aib ger Betsaida end isumirei. \v 11 Isari munon yurau aib qob toau igub wuritoar isumirei. Isub geari mismisir ne Qenu wonou bibis end igour end wuriimbig ne toar munon yaremir eng wurimusub ende at igoai. \v 12 Ende at igama igoi ituramba gab wonou imbigau yurau eng yar Yisas nob qamamir: “Seger ai e gab munon yurau eng wuriimurima qoounor. Iua wurinou ginamt mi gab nunor.” \v 13 Ende qamarari Yisas der wurinob qamar: “Ende ue, aninou mi wurisari nunor.” Ne wuri qamamir: “In mani parau 5-ende ne yagwai ombur-ombur gari igo, eng munon yurau ete eng qeemben ue. End ne, ne qamara in bo is mani bo taui badi e nob sori werisun eng bais qeemben nami ende.” \v 14 Munon yurau eng igour eng 5,000-ende. Ne Yisas wonou imbigau yurau eng wuri nob qamar: “Munon wurinob qamarari qarangaret 50, 50-ende bugomunor.” \v 15 Qamara ne ende abari bugeramirei. \v 16 Ne Yisas mani parau 5-eng ba ne yagwai ombur eng ba matar asi Qenut qebi qamb ne boroumi wonou imbigau yurau eng wurisa baub munon yamangar wurisemirei. \v 17 Wurisari mom nub mani tatau wagari imbigau yurau eng mani tatau usisi tugar 7-ende tugarimari diarei. \s1 9:18-20 Pita Yisas qanam musub imbig qamarei \r (Matyu 16.13-19; Mak 8.27-29) \p \v 18 Ende at wogub qen geret Yisas wonomai Qenut qamb igama wonou imbigau yurau eng wot yarari qamar: “Munon yurau aib eng yet mai qamarari igub igoumon?” \v 19 Ende qamara wuri qamamir: “Qei nenet Yon munon ya obotar qib igoar eng, ne qei nenet Elaiya, ne qei munon Qenu qamara miteri qamb igour qoan umburiamir eng ger igomot der bugab at qib igo ende net qamb igour.” \v 20 Ende qamarari ne wurinou sir bo wuriqebi qamar: “Ende eng an yet your qamb igoumon?” Ende qamara Pita der qamar: “Ne Qenu wonou munon yurau wuriubersiau tari eng ne.” \s1 9:21-27 Yisas gitgoan uter wara uminer end qamarei \r (Matyu 16.20-28; Mak 8.30-9.1) \p \v 21 Ende qamara Pita at munon qei wurinob qemeriner qamb qoronob nob taisi wogub bo imusi qamar: \v 22 “Munangit Wau sig borusi qugurageteriba. Ende aba munon baraitari ne munon mian yamau gigit eng ne qomon imbigau eng der mogirt wab wogub waramari uminerei igo qen ombur gari uma bo igomot der bugemba.” \p \v 23 Pita gari ende nob qamb wogub bo gugum wurinob qamar: “Munon ger ye yenob qib igorib eng wonomit misir me iginer. Quguraget gab eng end misir igub me weginer. Qenen ye yewapet ye toat qiriner. \v 24 Munon ger wonomit igub wonou git goan me duieminer eng, mom umiba. A munon ger yet igub wonomi duieminer eng qenen bebereg igoriba. \v 25 Ne munon ger mi uber-uber ba ye mom sau binat qamb igoriner eng bo wonou qau borusieriner eng mi eng gagar der bo maigas nonogursieriba? sig ue. \v 26 Ne munon ger yet qinining qiyo, yonou qob munon wurinob qemerib qinininginer eng Munangit wau gor qen geret wonou qiribiten ne ur ne enger wurinou qiribi eng ten darab wo gor gab qininingiba. \v 27 End ne ete qemerine igar. An e igoumon eng qei igom igo Qenu wonou bibis eng aba gab wogub umuboumon.” \s1 9:28-36 Yisas gitgoan igeseramorei \r (Matyu 17.1-8; Mak 9.2-8) \p \v 28 Yisas wo mi eng ende wurinob qamb wogub igamari inorou gari uma ne Pita ne Yon ne Yems ende oromar Qenut qebi qomorub qamb ai qaur geret iramirei. \v 29 Irab qebi qamb igo Yisas menman wes bura geari ne wonou mingoan gor sig oan qenengi nob burerei. \v 30 Ende aba gab igamari munon ombur-ombur diab Yisas nob qobub igurei. Munon eng ger Moses ne ger Elaiya. \v 31 Ombur qiribiten der Qenu Yisast mi Yerusalem end ebeiner qamb qamar end nob qamb igurei. \v 32 Pita munon ombur eng nob mungam igara inub at igamari Yisas mi wes eng aba munon ombur der nob qobub igamari ibag bo asi ibag igurei. \v 33 Ibag igamari Moses Elaiya nob qoaubari ibag Pita der Yisas nob qamar: “Barai, in mon ombur gari ginam et mindaun eng uber. Ger nenet ne ger Mosest ne ger Elaiya wonou.” (Pita eng qamar eng misir igub me qamarau, song ar qamb igoai). \p \v 34 Pita qob eng ende qamb igama waber ger der wuriumima gab borusi yariamirei. \v 35 Ende aba qob toau ger waber erobon end ete qamara igumirei: “Munon eng yonou wau ten, wo ye anit maribigataremei, wo qob qamara igetet igoarar.” \v 36 Qob toau eng ende qamb waga gamir eng munon ger me igamau, Yisas wonamai igama gamirei. Gab tumbet wogub qob ger me qamarau, ne gor munon ger bais me nob qamarau. \s1 9:37-45 Yisas wau ger musub ne wonou uminer end bo qamarei \r (Matyu 17.14-18; Mak 9.14-27) \p \v 37 Urigerma ai qaur eng wogub qumo darari munon yurau aib Yisas gub qamb diamirei. \v 38-39 Dearari munon ger erobon end der atag qamb ar: “Barai, munon e yonou wau ten gari qas e gab nonob quraum. Aibigau waramor eng ten igo nob yogora qenen qob isi qamb ab ne waramb arir igo. Ende aba qenen mu badi qabarit waramb aba qand me uberet igo. \v 40 End ne nonou wuri imbigau yurau e wurinob qemerine musiorun qamb obour eng maigas me uberburinerei eng gab wugurei.” \p \v 41 Ende qamara Yisas taui qamar: “An munon oau apand ue, soageni abau sisinam. Ye qen mai-mai aninob igo quguraget qib igoribam?” Ende qamb wau ur nob qamara wau mot isorei. \v 42 Isub igama aibigau ten igoar end ba ai qenen qumo arirama borusi aruarei. Ende aba Yisas aibigau taisi qamara wau wogub qoa wau musub wogub urt imuriamorei. \v 43 Ende aba munon yamangar Qenu wonou gagam eng gab qiet ne mi gugum ebeteriamor end misir qebebi igub isub igamari Yisas der wonou imbigau yurau eng wurinob qamar: \p \v 44 “Ye qob e aninob qemeribam eng an me nasiarar. Umi-umi Munangit Wau wonou ur eng duima munon qarau waramari umiba. \v 45 Eng qamar eng qanam meimet qamb qamar eng wuri sir me imbig qebi qamarau end qubig igurei. \s1 9:46-48 Your aib gigit igo? \r (Matyu 18.1-5; Mak 9.33-37) \p \v 46 Ne wonou imbigau yurau eng der your wurinou baraitari gigit igoriner qi ende qamb agunub igurei. \v 47 Wurinou misir eng Yisas imbig wogub wau ger ba qubei nagasi ne wurinob qamar: \v 48 “Munon ger yet igub wau e musieriner eng ye yemusub igo. Ne imusi ye yemusub igo eng tain ye yiimurima derem eng gor musub igo. Munon ger wau qomourt e gas ende igoriner eng baraitari gigit igoriba.” \s1 9:49,50 Munon ger me neqarausieriner eng nonou munon banam \r (Mak 9.38-40) \p \v 49 Ende qamara Yon qamar: “Barai, in munon ger gaun eng neunumot aibigau munon ger waramor eng musia uberbura gab in yurau et me ininob qib igo, eng wo gituturunei.” \v 50 Ende qamara Yisas taui qamar: “An me gitatatar, munon ger an me qarausi igo eng aninou munon banam,” ende qamarei. \s1 9:51-56 Samaria munon Yisas qarausiamirei \p \v 51 Ne Qenu Yisas bo iriner qamb qen mari bigeteter eng pi bura gab Yerusalem isib eterei. \v 52 End ne gim biga gigit isorei. Munon eng gim isumir eng is Samaria wurinou ginam geret isub mi arsiorub isumirei. \v 53 Isari munon ginam eng Yisas Yerusalem isib ater end munai me wuriimbigau. \v 54 Ende abari wonou imbigau munon ombur eng, Yems Yon nob der Yisas nob qamamir: “Barai, ne mai misir igan? Munon ginam eng obour eng in Qenu nob qomurune mut aba der wuri oa umb uburunor qiyo?” \v 55-56 Ende qamarari Yisas wuritaisi wogub ginam eng wogub ginam taut isumirei. \s1 9:57-62 Yisas nob qib igamau werei end qamarei \r (Matyu 8.19-22) \p \v 57 Qataben isub igamari munon ger diab Yisas nob qamar: “Ye ne nob ten qib igoribam.” \v 58 Ende qamara Yisas nob qamar: “Iau qaar wuri irut igour a morogan wuri nam erer mon ubet igour. Ne munangit wau wo bugab umieminer eng munai ger ue.” \v 59 Ende qamb ne bo munon ger nob qamar: “Ne ye nob qib igorun.” Ende qamara munon eng nob qamar: “Ue, yiimurima isub tain umar eng tumuni wogub nonob qib igoribam.” \v 60 Ende qamara Yisas nob qamar: “Eng wog, munon umour eng qei igom igour eng yet me oabigour eng wurinou qi tumuni igorunor. Ne isub munon yamangar ete wurinob qem: “An Munon aib wot oabigari anubersia wonou bibis end igoruboumon,” ende wurinob qamara igunor,” ende qamarei. \p \v 61 Ne bo munon ger di qamar: “Ye mom nonob qib igoribam end yiimurima isub yonou wau yamangar qamb eng wuriimbig wogub diab nonob qib igoribam.” \v 62 Ende qamara Yisas nob qamar: “Munon ger Qenu wonou bibis eng igorib qamb ebet ne bo igeser mogirt asi eng Qenu bibis eng me ginerei,” ende qamarei. \c 10 \s1 10:1-12 Yisas munon 72-ende wuriimuriamorei \p \v 1 Yisas qob eng ende qamb wogub wonou ginam is qiriner end bo munon 72-ende wuri qerei wogub ne ombur-ombur sig wurimaribiga ginam aib-aib qamaaman end isub qib igurei. \v 2 Gigit wuriimurimb qamb ne wurinob mit big qamar: “Mani irou arit igo ego munangit gonau eng ue. End ne an man ur nob qamarari munon qei wuriimurima isub mani goanet qiumuni bigunor. \p \v 3 Ye an sipsip wan yeim gas ende iau qaar wurit imurimau gas ende ansiaum. \v 4 Isub qamb eng abau qeer ger me baiar ne goten yau naget bo ger uput qamb me baiar. Ne qataben isub munon ibag wurinob qobub misir me igar. Mag gari ibag wurimboasit isar. \v 5 Isub munai mor ger isub gab eng ete nob qamarar: “Oau meint igoarar.” \v 6 Ende qomorunor eng munon oau mein ger end igo eng an musub wogub qoari wo bo munon qei wurimeinsieriner. A ue gab eng oau mein eng aninou igotariner. \v 7 Ne an mon ger isub gab eng end sir mom igoarar, mon ar-ar me isar, sir igamari mani ya qamb andarari gab eng nub igoarar. Eng mi andarunor eng an sarau obounon eng taui qamb andarubour. \p \v 8 Ginam aib ger isari animbig anamar mor isub mi andarari gab, eng nub igoarar. \v 9 Ginam end munon toar nob wuri musub gab eng wuri nob qamarar, “Qenu wonou bibis eng gib qamb yarib piet igo.” \v 10 A ginam aib ger isunon eng an merimotarari gab eng an tap sorai end qas naget ete qamarar: \v 11 “Aninou ginamt ai nogoun erumban e bo porongot aninou ginamt e ariramoun an. End ne an igar, Qenu wonou bibis eng gib qamb anit yarib pisi igo.” \v 12 End ne ye aninob quraum, qen sindomund end munon Sodom uru iramir eng wotanami an sig-sig mom uru iruboumon.” \s1 10:13-16 Munon me oau igeseromunor eng borumesis \r (Matyu 11.20-24) \p \v 13 Ende qamb qamar: “An Gorasin munon nob Betsaida nob borumesis. Munon ger ye mi wes e ebine aba an qaum gaumon nami ende Tair Saidon nob end munon ger qoan mi aba ende ebeterei ende qi eng. Tair Saidon nob wuri qoan erumban qiyo mut wambin ba git goan qosine mom toubet ne qomon boru mogirt wab ig oa bigumirei qi. \v 14 Qenu an qereiminer eng Tair Saidon nob quguraget igour eng mi aib ue. An wuritanami quguragetoruboumon. \v 15 An Kaperneam munon, an in Qenu ginam uber erer iruboun qamb misir igub at igoumon? Ende ue, aninomi dui qorasi ginamt isub at igoumon.” \p \v 16 Ende qamb wogub wonou imbigau yurau eng wuri nob qamar: “An qob wurinob qamarari iruges big igatarunor eng ye gor igisoubour. A, an mogirt wab wogunor eng ye gor mogirisab wogubour.” \s1 10:17-20 Munon 72 wuriimuriamor eng bo diamirei \p \v 17 Ende qamb wogub munon 72 wuri imuriamor eng qibi diab mismisir ne qamamir: “Barai, munon aibigau igaramor eng ibag neunumot qomorune igub munon eng wuriwugumirei.” \v 18 Qamarari Yisas taui qamar: “Ye Satan gaum eng ai qebisimau gas ende at dererei. \v 19 Ye annonogursiem end mani guter qag qiyo dorom aningora me umunanei. Ne munon qarau me aningaramunorei. Mi aningareminer eng gugum nugutumugouboumon. \v 20 Eng an mismisirunon eng an aibigau qamb moui qamb eng gagar qamarari qoamir end qer me uyar. A Qenu anit igub anubersia wo nob igoruboumon end mom mismisirar,” ende qamarei. \s1 10:21-24 Yisas mismisir Ur unum ba ereriamorei \r (Matyu 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Qen end gari Qenu qau Yisas wot isa mismisir qamar: “Io tain, ne erer qite ne ag e wurinou baraitari igoan. Nonou qenungau eng nonou qomon wes eng munon qoyam end wurit wabi ne munon qoyam aib ue eng nonou wau eng wurit dibes qaman end ye net mismisiraum.” \v 22 Ende qamb ne munon yurau aib wurinob qamar: “Yonou tain mi gugum yeserei. Munon ger Qenu wonou wau me imbig igo, wonou Ur eng gari wonou eng wau imbig igo. Ne gor Tain aib eng munon ger qoyam ue. Wau eng gari Ur qoyam. Ne gor Wau eng wo wonou Ur qomon eng munon ger sir biga ne qoyamet igoriba.” \p \v 23 Qob eng ende wurinob qamb wogub wonou imbigau yurau eng gari qanam dibes qi wurinob qamar: “Munon qei an mi gaumon eng wuri gor gaur eng wurinou uberet igorunor. \v 24 Qoan Qenu qob miteri qamarau munon ne gabman munon baraitari an mi see gaumon eng wuri gub qamb ebetemir eng me geau. Ne gor qob see an igoumon eng wuri igub qamb ebetemir eng gor me igau,” ende qamarei. \s1 10:25-37 Yisas mit big Samaria munon ger Yuda munon musuor end qamarei \p \v 25 Ne qomon imbigau munon ger di Yisas wariges nob qamar: “Ye maigas ebet qen dirigor bebereg igoribam?” \v 26 Ende qamara wo taui nob qamar: “Qenu qob maigas igama wanunger gab igoan?” \v 27 Ne wo taui qamar: “Ye Qenu yonou munon Baraitari end qenen wot igub, yonou oau uri wot qamb ne qer gagam big wo qob qamara igub taut ne sig mom wo qenungein. Ende at ne yonou munon banam yonou git goan qenunget igoum gas ende wuri sierini. Qenu qob ende qamara gumatemir eng wanunger igoum.” \v 28 Ende qamara Yisas qamar: “Nonou gari qeemben taui quran eng. Ende at qenen bebereg igoriban.” \p \v 29 Ende qamara munon eng qesi wara wonomi nonogursierib qamb bo imusi qebi qamar: “Yonou munon banam eng your?” \v 30 Ne Yisas taui qamar: “Munon ger Yerusalem wogub Yeriko isib qamb isorei. Isa qataben munon igeig yar waramb ba sumungasiari umiba gab wogub wonomi gugum urim ba qoari umib at inab igoai. \v 31 Igama munon Qenut mian iset bigetet igoar eng bo tap eng gari isorei. Isub munon eng gogorau ende gab tap goan-goan der qorei. \v 32 Ne bo Qenu munai sarau betet igour yurau eng munon ger bo tap eng qas isorei. Isub ende gab wo gor qon-qon der isorei. \p \v 33 Isa ne Samaria munon ger wo bo tap eng isub gar eng munon eng ende umib at igama gab, borusi toubeterei. (Samaria munon ne Yuda munon wuri me qibanamsi igamau. Wuri yurau wes-wes igurei.) \v 34 Qen end qas munon eng gab toubet qani isub maurem ya wain ya nob ba waramb ombopumiamir end wot igi tourimeteterei. Ende at wogub bemeni wonou bur dongi erer end big musub qoat nob isub munai ar geret ombur inemirei. \v 35 Inemirei igo urigerma wogub qoaib qamb munon munai ar qoat igoar eng nob qamar: “Ne munon e musub gab igoar,” ende qamb ne nomon qur im K5.00-ende utab qamar: “Ne munon e musub qoat igama ye bo et yarine gab ne, ne nomon qur mai-mai munon e utab uganei qi eng ye nob qamara bo taui qeemben ende neteibam.” \p \v 36 Yisas ende qamb ne sindomund wuri qebi qamar: “Munon ombur gari eng quraum eng, your munon umib at igoar eng musiarei?” \v 37 Ne qomon imbigau munon eng nob qamar: “Munon ger sindomund isub munon eng musier eng.” Ne Yisas taui qamar: “Ne gor is qib munon eng ebeter gas ende eb.” \s1 10:38-42 Yisas Marta Maria wurinob igoai \p \v 38 Ende qamb wogub Yisas wonou wuri imbigau yurau eng nob ginam ger end isumirei. Isari ginam end yamangar ger, unum Marta, eng wuri isari uberet ne oromar wonou munai mor isorei. \v 39 Marta wo umemi ger igoai, unum eng Maria. Maria wo yara Yisas qob qamara goten namt bugab igub igoai. \v 40 Ne Marta wonou gari mi arsi qib-qibi seret wogub isub Yisas nob qamar: “Barai, yonou imemi yar ar e igama yonou gari qas mi arsi qib ietoroum. Imurima yar ye nob ebet mi qand arsiorun.” \v 41 Ende qamara Yisas taui qamar: “Marta, ne mi end misir qebebi igub me eb. \v 42 Git mi eng uber aban ego, mi gari qas net me igo eng. Maria wo eng igub igo. End ne in uyes me nob qomurunei. Wo yet igub oabig abar eng qen geret munon ger aba maigas me weginerei,” ende qamarei. \c 11 \s1 11:1-13 Yisas Qenu nob qamarau werei wuriimbigorei \r (Matyu 6.9-13; 7.7-11) \p \v 1 Qen geret Yisas ai geret Qenut qebi qamb wogub igama wonou imbigau munon ger di nob qamar: “Barai, Qenu qebi qamarau qomon eng inimbig. Qoan Yon wonou imbigau yurau wuriimbigor gas ende in bo ende in si.” \q1 \v 2 Qamara Yisas wurinob qamar: “Ete at qamarar: Tain ne unum sig qau gagam igoriner. In nonou bibis end qas igorun. \q1 \v 3 Qen gugum mani indab igoar. \q1 \v 4 Ininou qomon boru ba at arirom. Ende aba in munon qei init merimotarari gab in wurit bo me tauiomun. Ne in me in warigesi.” \p \v 5-8 Ende wurinob qamb wogub mit big qamar: “Mai qiyo, itum wobon an naat inunanei igama aninou munon banam ger qibei minemb wogub yara gab an mi qibi ue gab an mai obouboumon? An bo isub aninou munon banam ger wagrari wurinob mondir ubet wogub inunorei igama is wurimeni ete wurinob qamarar: “Ininou munon banam ger inimbegeib qamb yara gab in mi qibi ue gab net quraun. Mani parau ombur gari ende indar.” Ende nob qamarari munon eng igub mai qemeriba? Mai ete qemeriba qiyo: “Meimet qamb yar yemeni igoumon? Ye mondir nausi ubet wogub wau wurinob inumei, eng gab sabar der bugab mi me andarunei.” Wo ende qemeriba qiyo? Ende me qemerinerei. Wo an qibanamsi igoumon end igub der mi qibi andariba. A wonou munon banam mi ger me utiner eng qiningin qamb uyes der bugab mani parau eng ne mani qei uiar qeemben andariba. \v 9 End ne ete qemerine igar: An mi geret qebi qamarari eng andariba. A, mi ger gub qamb asi eng guboumon. Ne toaubigari igub eng mondir weimatariba. \v 10 Munon gugum Qenu qebi qamarari eng mi wurisab igo. A, mi gub qamb asiamari eng mi wurisirbig igo. Ne munon ger ag yar toaubiginer eng mondir weimeteiba. \p \v 11 Qoan an wayit igo minemb manit qamarari tain ibi ba andab igoai? \v 12 Ne gor wau ger morogan inau gab qamara ur mi boru ger ba utiba? Ende ue. \v 13 An munon boru eng aninou wau wuriubersi igoumon eng. Eng gas ende munangit ger ende ebeiner eng Qenu wotanami ende ebeiba. Ende gas ende Qenu munon ger Igomurur qau qenunget wot qemeriner eng wot imurima wot deriba.” \s1 11:14-23 Yisas aibigau baraitari Belsebul nob \r (Matyu 12.22-30; Mak 3.20-27) \p \v 14 Yisas ende qamb wogub ne munon ger aibigau waramorei igama munon eng qob me qamb igamau. Eng musia munon eng qob qamara gab misir qebebi igumirei. \v 15 Ende gab ne qei der qamamir: “Munon e aibigau wurinou baraitari Belsebul eng nonogursia munon e musiar eng.” \v 16 Ende qamarari qei der warigesiorub qamb Qenu wonomi wes ger aba dara gub qamb nob qomorub misir igumirei. \v 17 Ende abari Yisas menbur ibag wurinob qamar: “Munon ai garit igo qi banamsi igour eng der tau purab bo tau nob yogurunor eng wurinou mi bibis eng boruburiba. Ende gas, ne gor munon wurinou qanam gari bo tau purab tau nob qi agunub obounor eng gor qi banamsi me igorunorei. \v 18 Ende gas, Satan wonou yurau tau purab tau nob yogub eng wurinou bibis eng maigas uber igoriba? Sig ue. End ne an ete quraumon eng: “Ye aibigau wurinou baraitari Belsebul yenogursia munon e musia” qamb quraumon end quraum. \v 19 Ende igama eng munon qei aninou qob toat igour eng your wurinonogursia munon aibigau igaramor eng wurimusub igour? Eng yenob qamarari igub. Wuri aibigau orotoar ariramour qomon eng gab ne an imbiguboumon. An misir eng igoumon end soagen aib. \v 20 Ye Qenu yenogursia aibigau e toat ariramumei. End ne an gor Qenu wonou bibis end igoarar qamb qo an maribigorei.” \p \v 21 Ende qamb qamar: “Munon uter ger wonou burig qamb yomi, qauri eng gagar mi gagam ba wonou munai mom musub qoat igoriner eng wonomi gugum uber igoriba. \v 22 Ende igama ne munon ger uter qer nob eng diab munon eng nob yogub ne munon eng toat arir wogub wonomi gagam uber eng ba qerei munon qei werisiba. \p \v 23 Munon ger ye yeqarausieriner eng ye munon eng wonou banam ue. \s1 11:24-26 Aibigau sig boru eng munai sambur end bo isumirei \r (Matyu 12.43-45) \p \v 24 Ne ete gor qamar: “Aibigau munon ger waraminerei igo wogub ar ai qorut is qib igo ne ete qemeriba; ye ai ger gab igamau ue eng gab yonou bo munai sambur end irab igorini.” \v 25 Ende qamb irab giner eng munai wab musub wugunerei igama gab \v 26 bo isub aibigau 7-ende bo oromar diab end igurei. Aibigau 7-eng wuri sig boru aib end diab munon eng wot isari wo qoan arub igoar eng wotanami bo sig-sig mom arub igoai.” \s1 11:27,28 Mismisiroau apand eng your wot igoriba? \p \v 27 Yisas qob eng ende qamb igama ne yamangar ger munon yurau aib erobon end igo qamb ar: “Nonou nani eng wo qas mismisir igoriner qiyo?” \v 28 Ne Yisas taui qamar: “Ue, yamangar Qenu qob igub wot oabig igour eng gari wuri mismisirubour,” ende qamarei. \s1 11:29-32 Yisas qomon wes ger aba gub qamb qebiamirei \r (Matyu 12.38-42; Mak 8.12) \p \v 29 Ne munon yurau aib Yisas qoui igour eng ende igamari Yisas qob imusi wurinob qamar: “Munon qen see igour eng munon boru sisinam. End ye mi wes ger wuriimbigine gub qamb quraur, eng ye mi wes abau eng uput eng qoan Yona gari ebeter eng bo wuri imbig qemeribam. \v 30 Ye mi wes ger ebeine gub qamb quraumon eng qob gigit qamarau munon Yona eng ginam aib Ninibe end isub munon eng wuri imbiga gamir gas ende bo Munangit wau gor ende aba munon see gubour. \v 31 Qoan ir yamangar barai tari ger Seba munon oroar igoai. Qen end Yuda munon barai tari unum Solomon wo qoyam aib end qomon qerei munon wuriimbig igoai. Ende at igama yamangar ar eng Yuda yurau ue eng ginam Seba end igo Solomon eng ebet igama qob toau isa igub ai pa ego song qob qamara igeteib qamb yarerei. Ego, see ye Solomon qoyam eng wotanamimoum. Ne gor an Qenu wonou yurau. Ego ye qob qemerine me igisab igoumon. End ne Qenu munon gugum wuriqereiminer qen end yamangar qomon eng nob aninou qomon eng nob qerei sig-sig mom anquguragsieriba. \v 32 Eng gas ende gari, munon munai ginam aib Ninibe igour eng wuri gor Yuda munon yurau ue, ego Qenu qob gigit qamarau munon Yona eng isub qob uber wuri irun wab qamara Qenut oabigumirei. An ende ue, an Qenu wonou yurau. Eng ye Yona wotanamimoum, ego ye qob qemerine me igisab igoumon. End ne qen sindomund end Qenu munon gugum wuriqereiminer end Ninibe wurinou qomon eng nob aninou eng nob qerei an sig-sig mom anquguragsieriba. \s1 11:33-36 Ininou git goan begen eng \r (Matyu 5.15; 6.22-23) \p \v 33 Ende qamb qamar: “Munon ger urut gumet munon begen gab diarar qamb uruguni me ba wabi igo. Wo uruguni ba ir ai deberit naget begestara ai tap gab di igour. \v 34 Ne gor, ininou mag qur eng urut begen gas ende. Magt asi git goan uber igama qib igoun. A mag boruburiner eng git goan gor itum igamau gas ende. \v 35 End ne begen anit igo eng bo abari itureminer eng qoyamet igoarar. \v 36 End ne mai woromt qiyo itum urut uruguni begesierinen eng git goan begent mai git goan igeragar mai itum igama gab igoumon? Ende ue. \s1 11:37-54 Parisi qomon imbigau munon wuri qomon biisitet igour \r (Matyu 23.1-36; Mak 12.38-40) \p \v 37 Yisas qob eng mom ende qamb waga ne Parisi yurau end munon ger mi nob nib qamb mot isa is bugamorei. \v 38 Yisas ende bugab mi nub igoai. Qen end wo mi nib qamb uben me birogonimau. Ar song baab nub igama Parisi munon eng der gab qieterei. \v 39 Ende at igama Yisas der nob qamar: “An Parisi munon, an tabin egi qamb aninou git goan qenen birogoni igoumon. Ego aninou misir boru-boru igub mi uber qei qenen duet munon qei me wurisab igoumon eng an unun ten igamau gas ende. \v 40 An meimet qamb qanganget igoumon? Qenu aninou git goan barsier eng oau qiyo misir gor me barsiau qiyo? \v 41 End ne an mi egit yab tabint imi big munon mi ue eng wurisari nunor. An ende obounon eng misir boru qiyo qomon boru ger anit me igorinerei. \p \v 42 An Parisi munon, borumesis. An qenen Qenu qomon qoan gumatemir eng taut marandi qiyo qoari im qiyo bubur 10-ende big ne bubur gari qas Qenut big igoumon. Git uber ebet igoumon ego an Qenu qob ger an munon ar wuriqenungar wurimusiar qamb qamar eng siningot wogub igoumon. \p \v 43 Ne bo qamar: “An Parisi munon, borumesis. An qenen inorou munait end isub munon magqurt end qas bugumune inimbagaiar qamb at ne ar munon oai ibag igour eng isub inimbagaiar qamb qenu big qib igoumon. \p \v 44 An munon tumuni igamari erobon maigas igo qi eng munon qoyam ue ar erer napi qib igamau gas ende.” \p \v 45 Ende qamara qomon imbigau munon ger Yisas nob qamar: “Imbigau munon, ne qob eng at wurit quran eng init gor qinan qob quran.” \v 46 Ende qamara Yisas taui qamar: “An qomon imbigau munon, an gor qoyametarar: An mi qugurau ger bemeni munon togormatarau gas ende abari ba pondogub qiroari an mag gari ibag igoumon. \p \v 47 Ne gor, an tonoan nomongur qob gigit qamarau munon igaramb tumuniamir teter eng an git betet igoumon. \v 48 Aninou tonoan nomongur ebetemir eng gab uber qamb oropar igoumon. \p \v 49 End ne Qenu qoyam aib end qoan ete qamarei: “Ye qob gigit qamarau munon ne imbigau yurau qei wuriimurimine isari orotoar wurisumungasi ne qei igarambour.” \v 50-51 Qoan ir aninou tonoan nogobi Kein wo der wonou umour Abel warama umorei. Ne aninou tonoan qei bo imusi Qenu qob gigit qamarau munon igaramari umb uburemirei. Ende at isi yarab munon Sekaraia wo munai qau end igama waramari umorei. Aninou tonoan munon qoregen irou igaramb igour eng isi yarab see wuri anit imi igurei. End ne aninou qomon boru see ebet igoumon end imusi Qenu taui qamb ansieriba. \p \v 52 An qomon imbigau munon, borumesis. An Qenu wonou qob ba songesi abari munon qei imbigun qamb obour eng gor mingongir igour. An ende abari Qenu taui anquguragsieriba.” \p \v 53 Yisas qob eng qamb wogub ag isa qomon imbigau munon ne Parisi munon eng nob oau biriberi nub wogub Yisas borusi warigesi qebiamirei. \v 54 Ende ebet ne wo qob ger soagensi qamara igub end big waramun qamb mom iruges nan big igub igurei. \c 12 \s1 12:1-3 Parisi wurinou qomon end qoyamet igoarar \r (Matyu 10.26-27) \p \v 1 Qen end munon yurau sig irou qiumuni qit wouri igamari Yisas der wonou imbigau yurau eng wurinob qamar: “An Parisi wuri qani me isar. Isari wuri anmurimarunor end qoyamet igoarar qamb quraum. \v 2 Mi waber igo eng gugum bo dibent uburiba. Ne qob qi igo eng bo diban igub ugoubour. \v 3 Ne qob itum qomorunon eng bo woromt igubour. A mor igo qob saragau munon ger iruges irut qob qi qemerinen eng munon ag end igo diban igubour.” \s1 12:4-7 Qenut gari yari igorun \r (Matyu 10.28-31) \p \v 4 Ende qamb qamar: “An git goan e aningaramari umunon end me yarimar. Wagari song aningaramunor ego aninou moui maigas bo sabar me igaramunorei. \v 5 Ne munon ger wot yarimar qamb an imbig qemeribam eng. Munon eng Qenu, wo aningaramb ne qen geret animurima Satan ginam end isuboumon. Wo munon qeretut nob igo, end wot yarimar.” \p \v 6 Ne bo qamar: “Morogan qamaaman uben ig ue ende munon nomon qur 2 toea ende arir taui ba igour eng an qoyam ue? Qenu mi qomourt ende ger bais me nasi igo. \v 7 Eng an morogan qamaaman irou qur qangang eng an wotanamimoumon. Mai, aninou tari im eng wo qo wanunger ugarei igo, end an me yarimar. Qenu an bais me annasi weginerei. \s1 12:8-12 In Yisas yurau igoun end me qubigun \r (Matyu 10.19-20, 32-33; 12.32) \p \v 8 Ete qemerine igar: your yeunumot munon qebebi magqurt wuri nob qemeriner eng Munangit Wau gor munon eng unumot Qenu enger wurinob qemeriba. \v 9 A, munon eng ye unumot me qemerini qamb munon magqurt mogirisab weginer eng Munangit Wau gor Qenu wonou enger mag qurt mogirt wab wegiba. \p \v 10 Ne munon ger Munangit Waut qob soagensi qemeriner eng qen geret Qenu wot igub ubersiau werei igo. A Igomurur qau qob isi wot qemeriner eng Qenu bo wot igub maigas me ubersierinerei, mom mogirt wab wegiba. \p \v 11 Ne gor an yet oabigunon end munon qarau anamar inorou munait qiyo gabman magqurt qiyo munon barai tari qei mag qur anamar isub qob musitarubari gab, an dara gab qob maigas qomoruboun? Maigas qomoruboun? ende me abar. \v 12 Qen end qas Igomurur qau an qer gagamsiara qob igub qomoruboumon.” \s1 12:13-21 Mit big qob: munon mind nob qangangetarei \p \v 13 Ende qamara munon ger munon yurau aib erobon end igo qamb ar: “Barai, yonou bain nob qamara ininou tain mind init wager eng qerei tau yeseiner.” \v 14 Ende qamara Yisas taui qamar: “Meimi munon ye munon wuri qerei qiyo aninou ombur mind eng qereiom qamb ye maribigorei?” \v 15 Ende qamb ne imusi munon gugum wuri nob qamar: “An mi end qoyamet igoarar. Munon ger sau binat igama gab an bo wo gas ende burun qamb misir me igar. Munon sau binat igoriner eng mi eng nonogursia qenen bebereg me igorinerei.” \p \v 16 Ende qamb ne mi geret big qamar: “Munon mi qur nob wonou man eng mani irou igoai. \v 17 Ende gab wonou misir ete igorei, ye mani qirinau irou gaum e eret biua bigibam? munai ger ue e. \v 18 Ende qamb misir igub ete ebein eng uber, qamar: “Mi ibiau mon wes-wes eng ye ombombanet wogub sori aib gari mindat wogub mani qirinau a wit qur qamb ne mi uber-uber qei gugum mom end ariramine igoriner.” \v 19 Igama ye mom qamb wogub end misinam yoosi igorini. Igo togun irou mi eng qas nub mismisir igorini, qoan sarau aib ebet igoum eng mom wegini.” \v 20 Ende qamara Qenu munon eng nob qamar: “Qanganget ende at qamb igoan? Itum et qas umiban, uma ne mind aib your baiba?” \v 21 Ende qamb sindomund qamar: “Munon gugum munon eng gas ende, in mom sau binat qamb obounor eng Qenu magqurt munon eng mi ue.” \s1 12:22-31 Qenu wot gari igub igorun \r (Matyu 6.25-34) \p \v 22 Yisas ende qamb wogub ne wonou imbigau yurau eng wuri nob qamar: “Mi end ne aninob quraum eng. Mi nub igom igamau end, ne mingoan qumanimau end misir qebebi me igar. \v 23 Igom igamau eng mi niau end gari ue, ne mingoan qumani uber igamau ue, \v 24 End ne morogan ibagaiar, wuri mi ger me ubub qirinau big nub igour. Ne munai ger mindat mor me igour, ego Qenu oroar igo. Ne an munangit morogan wuritanamimoumon. \v 25 End ne munon ger mai umib at wogub ne bo me uminei ende qamb wonou togun ger bo maribigiba? Ende me ebinerei. \v 26 Eng gab ne aninou mi eng gagar maigas me maribigunanei. End ne an meimet qamb mi qei-qeit misir qebebi igub igoumon? \p \v 27 An nam isar eng ibagaiar, wuri mingoan ger me barsi igour. Qoan Solomon wo mingoan barsi igoar eng sig uber ego nam isar wuri me wuritanamimau. \v 28 An munon yamangar mani qamb mingoan qamb misir qebebi igunon eng an oau apand ue. Mi e musub gaiar. Nam ar amug igama Qenu siara se isarima munon ar soopur arir igour. End ne an nam qamb puriani qamb eng gagar wuritanamimoumon. End ne Qenu anoar ne sig mom anubersi igo. \v 29 End ne an misir qebebi igub, “mi nub qamb meimi nuboun? meimi nuboun,” ende me qamarar. \v 30 Munon ar ai qent e gugum Qenu me imbig eng wuri misir qebebi ende igub igour. Ego Qenu ininou tain mi eng gugum indab igo. \v 31 End ne an Qenu wonou bibis end qas igorub qamb igub obounon eng mi eng gagar gugum ar andariba.” \s1 12:32-34 Qenu ginamt mind irut igamau eng \r (Matyu 6.19-21) \p \v 32 Ende qamb qamar: “An munon yurau aib ue, end misir qebebi me igar. Aninou tain wonou bibis end igoarar qamb anmaribigorei. \v 33 End ne aninou mind eng munon qei wurisab taui qur ba munon mi ue eng werisar. Ende at aninou mi uber-uber ba qiumuni bigunon eng Qenu wonou ginamt bigari me uburinerei. An ende obounon eng nomon qur bigau abau me gurent igo eng gas ende. Eng Qenu wonou ginamt mi urim me baunorei a pinai mi ger me ninerei, sig ue ar. \v 34 Eng munon ger wonou mi sig uberar eng eret igama gab eng wonou misir end qas igub igo. \s1 12:35-40 Sarau munon uber qoyamet igour \p \v 35 An mi ger yaribar end mingoan musub uiebig qumani ne urut uruguni girinet tug igoarar. \v 36 An ende obounon eng sarau munon uber wonou qomon gas ende. Eng ete: Munon barai ger wonou sarau munon wuriwogub mi aib at nib qamb qorei igama wuri munon barai bo yariner end girinet tug igurei. Igamari wo yar qeir toau biga igub qand isub mondir wei gubour. \v 37 Wuri mungam me inau, girinet igour end yara gab uberetorubour. End ye segagam aninob quraum: Ende abari wonou wurinob qamara yar bugab igamari munon barai wonou git baab wogub mi arsi wurisa nubour. \v 38 Munon baraitari eng itum wobon qiyo urigeremb pisia yarab ibegeiner eng wuri me inunor end wuri uberorubour. \p \v 39 Yisas ende qamb wogub bo mi geret big qamar: “Munai ur munon mi urim baib qamb yariner qen eng imbig eng wo ebesam wara mai diab mi bainer? \v 40 Eng gas ende, an gor qoyamet girinet igoarar. Munangit wau bo se me deriner qamb song ar igorunon qen end wo deriba.” \s1 12:41-48 Mit big qob: sarau munon uber boru nob \r (Matyu 24.45-51) \p \v 41 Ende qamara Pita der qamar: “Barai, ne qob eng mit big quran eng mai init gari igar qamb quran qiyo, a munon gugum igar qamb quran? \v 42 Ne munon barai taui qamar: “Munon ger qoyam uber igoriner eng wonou sarau munon eng musub qoat igo. Wo gari qoyam end wonou sarau munon eng ger sarau ubersi bea gab eng wo maribiga wo der sarau munon qei orora sarau baab igamari qen eng gab sarau taui mi qeemben ende werisiba. \v 43 Munon barai eng qooinerei igo yarab wonou sarau munon eng giner eng wonou nob qamb wogub qiuar gas ende ebet igama gea munon eng mismisiriba. \v 44 Apand aninob quraum, munon barai eng mi gugum wonou sarau munon eng wot waga qoat igoriba. \v 45 Ne sarau munon eng ete misir igub: “qo, munon barai eng qand me yarinerei” ende qamb sarau munon yamangar qei igaramb wuri ba sumungasi ne wo ar uberet igo mi nub a ya uter nub qanganget ende at igoriba. \v 46 Ende at ne wonou munon barai yariner eng wo qoyam ue. Wo song ar igo ende at igama yar gab wonomi gugum ba borusi ne wo git imurima is munon yurau qei mi me musub igorunor eng oromar igoriba. \p \v 47 Eng gas ende, sarau munon ger wonou munon barai yarib qamar eng imbiginer eng wo gag wo sarau qamar eng me ebet ar igoriner eng wo yar gab borusi misiringet borusi mom waramba. \v 48 A sarau munon ger wonou munon barai sarau me imbiginer eng wo yar gab ar qamat qamb baist waramb wegiba. Qenu munon ger mi irou wot waga qoat igoriner eng qen geret bo irou taui yeis qamb nob qemeriba. A munon ger mi sig irou wot weginer eng qen geret wo bo taui sig irou ende yeis qamb nob qemeriba. \s1 12:49-53 Yisas munon wuribubur qereimb dererei \r (Matyu 10.34-36) \p \v 49 Ende qamb qamar: ye mut ag et gumeib qamb derem eng qo gumotemei oab igo. \v 50 Ye ag e derem eng munon ya obesab yemaragansiau gas ende yesumungasiari qugurageterib qamb deremei. Yesumungasiorunor eng qoat misir qebebi igub igoi mom yesiari oau mein buriba. \v 51 An mai ye munon ag e gugum wuriba qiumunimb qamb deremei qamb igoumon? Ende ue, ye munon wuri bubur qereimb deremei. \v 52 See ye ag e darab igimine munon qanam gari 5-ende wurinou bubur qereimbour. Qerei ne duor gari der ombur wuri qarausiorubour, ne ombur der duor gari wuri qarausi ende ebet igorubour. \v 53 Ur der wau nob agunia wau der ur nob agunub. A unor der waib nob agunia waib der unor nob agunub, a umagam der ayi nob agunia ayi der umagam nob agunub, ende oboubour,” ende qamarei. \s1 12:54-56 Qen qerei igoun \r (Matyu 16.1-4) \p \v 54 Qamb qamar: ya derib qamb qurburima gab eng: “qo ya deriba,” ende qamb igamari ya apand der igo. \v 55 A sigepurau yara gab eng ‘sigenimba’ ende qamb gab igoumon eng qeemben ende sigeni igo. \v 56 An git qen qeemben ende qerei igoumon ego meimet qamb qen see gor qeemben ende me maribigoumon?” \s1 12:57-59 Munon ger uyort nebigiba gab eng qand ombur qob musiarar \r (Matyu 5.25-26) \p \v 57 Ende qamb qamar: “Ende at ne aninou qomon eng musub qerei imbig ne qomon qoregen qas taut igoarar. \v 58 Munon ger ne qomon boru aba uyort is qamb nomot munon qob qereimau magqurt isa gab eng an ombur qataben isub igo qen end qas aninou ombur bo qob eng musiarar. Ende me ebeinen eng isub munon qob qereimau eng negab bur tuumt ne imurima bur tuum neba uyort ne bigubour. \v 59 Uyort ne biga qand ne wagari der me qooinenei. Igoi nomon qur mom taui wurisab ugab wogub qoaiban,” ende qamarei. \c 13 \s1 13:1-5 Munon oau me igesereminer eng mom-mom umiba \p \v 1 Qen end Galili munon qei Qenut wai waramb mian yab big igamari Rom gab man baraitari Pailat wonou yogorau munon nob yarab igaramb qeru ba mian yab big igour eng nob yesiriamirei. Pailat ende aba gab munon qei der Yisas nob qamamirei. \v 2 Ende qamarari igub Yisas taui wurinob qamar: “Aninou misir maigas, munon igaramir eng wurinou qomon boru ebet munon qei wuritanamimour end igaramirei qiyo? \v 3 Ende ue. Ye aninob qemerine igar: An aninou qomon boru mogirt wab me wogunon eng an gor ende ansiari umuboumon. \v 4 Ende ne an mai misir igoumon? Qoan ginam Siloam end munai degen aib uburab isub munon 18-ende igarama umumir eng wuri qomon boru ebet Yerusalem munon gugum wuritanami igour end umumirei qamb misir igoumon? \v 5 Eng gor ende ue. An gor aninou qomon boru me wogunon eng an gor ende umuboumon.” \s1 13:6-9 Mit big qob: nam ger qur me bigau \p \v 6 Ende qamb ne mit big ete wurinob qamarei: “Munon ger nam pig gari qas wain man end uborei igo togun ombur gari uma ne qur big arit igo qamb is gar eng ue. \v 7 Ende gab ne munon man qoat igour eng nob qamar: “Qoan nam eng ubomei igama togun ombur gari uma ne see yar gaum eng ue eng gab wo ar igo mi qei irbiginer qamb song suab arirom.” \v 8 Ende qamara munon man qoat igoar eng nob qamar: “Ue, waga ar igoriner, igama togun gari e gin eng ende sig igama gab eng ye qanam qoui qubir qobot wogub mut wambin qanam qoui big gin. \v 9 Ende at togun geret gin eng qur biga gab eng sig uber, a ende sig gab eng song suab arirambam,” ende qamarei,” qamar. \s1 13:10-17 Inorou qent Yisas yamangar ger musiarei \p \v 10-11 Inorou qen geret Yisas inorou munai end is wuriimbig igama yamangar ger ai bigau waramorei ten igama togun 18-ende warei. Ende igama git goan mom umb uburerei, me mi deges igamau. \v 12 Yisas ende gab nob qamar: “Ne musiaum, uberburiban.” \v 13 Ende qamb bea qen end qas git goan gurumot uburer eng bo git uput yar der naget mi degesi Qenut igub mismisir uber wot qamarei. \v 14 Ende aba gab munon barai aib inorou munai qoat igoar eng Yisas inorou qent yamangar eng musia uberbura gab misiringet ne munon yamangar wurinob qamar: “Misegiau qen eng 6-ende igo. An toar nob igo gab eng inmusiarar qamb eng qen wobon end gab diermar! Inorou qen e an qoyam ue igo inmusiar qamb di igoumon?” \v 15 Ende qamara Yisas taui nob qamar: “Ne qetopur quran, an qei inorou qent bur yount end isub bur qarig a dongi qamagat qamb eng wurinerub oromar isub ya wurisab igoumon. \v 16 End ne yamangar e Abraham tumbigi, end Satan mom wot isuor eng ten igama togun 18-ende wara eng gab. Igo mom mumusieriba eng gab ye inorou qent song musiaum.” \v 17 Ende qamara Yisas wonou munon qarau eng inorou qent ende ebet igour end Yisas qeemben wurinob qamara igub qininingari munon yamangar ar qei mi qomon uber eng aba gab sig mismisiramirei. \s1 13:18,19 Mit big qob: mastet qur \r (Matyu 13.31-32; Mak 4.30-32) \p \v 18 Yisas qob ger bo qamar: “Qenu wonou bibis big igo eng ye meimit maribig qemerine qeemben buriba? \v 19 Eng ete gas, nam mastet qur ger, munon ger ba bis wonou man end goaneterei igama qaut di ir nam aib burerei. Ende ebeterei igama morogan yar nam uben end mon ubet inau big igurei.” \s1 13:20,21 Mit big qob: yis \r (Matyu 13.33) \p \v 20 Ende qamb bo wuri qebi qamar: “Qenu bibis big igo eng meimit maribig qemerine is qeemben buriba? \v 21 Eng ete gas, yamangar ger yis baiste ba mani parau aib iset igour eng egit igama ten arirama oab qarib diarei,” qamar. \s1 13:22-30 Tend qomourt end mor isun \r (Matyu 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Ende qamb wogub ne Yerusalem irib qamb qataben irab ginam aib ne ginam qamaaman end irab-irab qob wuriimbig-imbig ir igoai. \v 23 Ende at qib igama munon ger qebi qamar: “Barai, mai Qenu munon gari duor ete wurisiara uberetorubour qiyo?” Ende qamara Yisas taui qamar: \v 24 “An Qenu bibis bigor eng isub qamb eng mom qeretut nob wogub mi iru qomourt eng qeemben isuboumon. Munon irou isun qamb obour ego mai gas me isunorei.” \v 25 Ende qamb qamar: “Munai ur mor igo mondir mom nausi obotariba. Ende aba ne an is ag igo qeir toau big ne ete nob qomoruboumon, “Barai mondir weimatar.” Ende qamarari wo mor itoi igo ete aninob qemeriba, “ye an qoyam ue, an munon ginam eret yoroumon?” \v 26 Ende qamara an taui qomoruboumon, “In erogori, ininou ginamt mi nub igo ne qob inimbig igoan eng diaun.” \v 27 Ende nob qamarari wo bo taui aninob qemeriba: An munon qomon soagen abau tari Ye an qoyam ue, qand wogub der iuarimar.” \v 28 Ende qamara an is ag igo eab nan suab igo gunon eng, Abraham, Aisak, ne Yekop ne Qenu qob gigit qamarau munon yurau eng, Qenu wonou bibis end igo mismisir igamari ibogouboumon. \v 29 Ende abari ne munon worom diat worom isat ne tog qite qumo igour eng di Qenu wonou bibis end qas qiumuni igorubour. \v 30 Ende abari munon see ye gigit igoum qemeriner eng bo qanamt igoriba, a “ye qanamt igoum” qemeriner eng bo baraitari gigit igoriba.” \s1 13:31-35 Yisas Yerusalem toubetarei \r (Matyu 23.37-39) \p \v 31 Ende qamb igama qen end qas Parisi munon qei yar Yisas nob qamamir: “Ne see qas inwogub taut is. Herot nanamb at igo.” \v 32 Ende qamarari Yisas taui qamar. “An isub iau qoar boru eng nob ete qamarar, ye see ne barim ende ye ginam qei-qei irab-irab munon ai igaramor eng ne toau asin igab igo eng wurimusub-musub ir igoribam. A barim urigom eng ye sarau mom igeibam,” ende nob qamarar.” \v 33 Ende qamb ne bo qamar: “Io, ye see ne barim ue barim urigom eng ye sarau mom ugeibam. Ugab ne Yerusalem weib iribam. End ne Qenu qob gigit qamarau munon eng ginam geret me waramunerei, Yerusalem end qas waramari umiba.” \p \v 34 Ende qamb qamar: “Io, an Yerusalem munon, an qoan Qenu qob gigit qamarau munon eng igaramb ne wonou sarau munon eng anit imurima isari nomont igaramb igumunei isi yarab ne see. Qenen ye aninou munon yurau eng, teteri unor qaman wuriigusub igo gas ende anba qiumunimbine ne ye qarausi igoumon. \v 35 End ne Qenu aninou ginam eng mom waga. An ye qand bo me yegunanei. Isi yarab qen geret ete yet qomoruboumon, Munon Baraitari eng Qenu wonou nonogursi musia qeretut nob yara.” ende qomoruboumon.” Ende qamarei. \c 14 \s1 14:1-6 Munon ger uben goten nob qarimor eng Yisas musiarei \p \v 1 Inorou qen geret Yisas isub Parisi munon baraitari ger munait mi nia qoat nan gab igurei. \v 2 Ende at igamari munon ger goten uben nob qarimorei igama Yisast yarerei. \v 3 Yara Yisas gab Parisi ne qomon imbigau munon eng wuri qebi qamar: “Ininou qomon munon inorou qent wurimusiau eng ende igo qiyo?” \v 4 Ende qamara wuri qob ger me qamarari gab Yisas munon eng musub wogub imurima qorei. \v 5 Imurima isa wogub wurinob qamar: “Aninou wau qiyo bur qarig ger inorou qent tumun erobon isa an mai gitab igoruboumon qiyo? song biinerimboumon?” \v 6 Ende qamara wuri taui qomorunor eng misue gab wugumirei. \s1 14:7-11 Yisas ininoumi bumaimar qamb qamarei \p \v 7 Yisas ende igama munon qei mi nub qamb yarab nam qob uber diban end sir bugomb qamb taut baab abari Yisas der mi geret big qamar: \v 8 “Munon ger mi aib at nib qamb anit qamara isub gab nam qab uber end me bugamar. Bugab igamari eng bo qanamt munon unum diban-diban eng wuri qamara isari ibag, \v 9 ne anit bo qemeriba, “Nam qab uber eng munon barai e wagari bugomunor.” Ende qamara an bo der is mogirt umot is bugab borusi qinininguboumon. \v 10 End ne munon ger anit ara isub gab eng, song is mogirt umond bugab igamari. Munon anit eriner eng wonou yar animbag ne qemeriba, “Irab nam qab uber metut itet bugom,” ende qamara ir munon magqurt bugab ne uber misir igiban. \v 11 Munon ger wonou qen big qib igoriner eng bo uma isiba. A ger wonomi bumai qib igoriner eng bo baraitari aib igoriba.” \s1 14:12-14 In munon mi ue eng banam ar werisun \p \v 12 Yisas ende qamb wonou munon wot qamara mi nib yarer eng nob qamar: “Ne mi nib ger at nib qamb mai qiyo, nonou munon banam qiyo, bain qiyo, nonou qanam gari qiyo. Qo, nonou munon banam qur nob gab wurit ara yarari mani wurisab igoan. Ende ebeinen eng wuri bo taui net arari isa mi uber netoubour. \v 13 End ne an ende me abar. An mi at nub qamb munon boru ger, qo uben tuum, qo goten tuum, mag tuum. \v 14 Munon eng gas eng gagar wurit arari yarari mani werisar. An ende obounon eng Qenu an ubersieriba. Munon boru wurit arari yarunor eng bo taui maigas me andarunorei. Qen geret Qenu wonou munon qoregen umbriamir eng iigomot der bugomunor qen end an taui ubersieriba.” \s1 14:15-24 Mit big qob: mi bingen niau qen \r (Matyu 22.1-10) \p \v 15 Ende qamara munon ger nam qabt bugab igoar eng taui qamar: “Munon ger Qenu nob wonou bibis end bugab mi nub igo eng mismisiriba.” \v 16 Ende qamara Yisas taui mit big qamar: “Munon ger mi sig aib at nib qamb munon yurau irou gim ibagarei. \v 17 Gim ibagarei igo mi mom eretersi ugab ne wonou sarau munon ger imurima isub wurinob qamar: “Mi mom arsi ue, yarari isun.” \v 18 Ende qamara munon yurau eng gugum iet ne ger der sarau munon eng nob qamar: “Man girabur aib gab is gibam eng gab me isinei.” \v 19 Ne bo ger der nob qamar: “Ye bur qarig 10-ende ai waiseisar qamb taui baioum end oromar isub wuri warigesieribam end me isinei.” \v 20 Ne bo ger der nob qamar: “Ye yamangar se qas baioum end me isinei.” \p \v 21 Gugum mom ende qamb bis ugeari sarau munon wogub isub wonou munon barai eng mi eng gagar qamamir eng gugum nob qamarei. Qamara wo borusi mom oau biriberi nub wogub sarau munon eng nob qamar: “Ende gab bo qand tap togt ne tap qamaaman eng toat ginam aib end isub munon boru mi ue eng ne munon goten boru ibag ne mag tuum, ne munon me qib igour eng ibag oromar di.” \p \v 22 Ende qamara sarau munon eng igub igoii wogub tuan end qamar, “Barai, ne qamara ye ende oromar di munai tumbigi wuri imbigine isour eng munai tumbigi qei ar ui igo.” \v 23 Ende qamara munon barai eng bo nob qamar: “Ende gab eng ai taut iua tap tog eng toat ne man ai tap eng gagar toat isub ibag oromar diab mor wuri arirama munai tumbigi eng mom puriner. \v 24 Munon qoan ye wurit am eng wuri iet wagomir eng ye nob bo mani me nunorei,” ende qamarei. \s1 14:25-33 Ininomi musub imbig ne Yisas toat igorun \p \v 25 Qen end munon yurau aib Yisas nob isub igamari Yisas igeser wurinob qamar: \v 26 “Munon ger yonou qomon eng wuri imbigib qamb eng wonou ur unor ne wonou ubeni ne wonou wagrari, ne wonou umomori umemragar ne wonomi git eng mom dui ne yarab eng yonou imbigau munon igoriba. \v 27 Munon ger qugurau end yari eng yonou imbigau munon me igorinerei. \p \v 28 Eng ete, an ger mon mindaub qamb eng song ar me mindat igoumon. Se qamart bugab nomon qur qerei musub gab ne mon mindainer eng qeemben gab ne mon qanam big mindainer eng is yarab mon eng qand mindat ugeiba. \v 29 A, mi ebet mon ar gigit qanam big qoren yeminer eng isi yarab nomon qur ubura wogub bo waga ar igama gab eng munon qei der wot igerigari qininingiba. \v 30 Ete qomorubour, “munon eng yonou qur nob qamb ebeter e ar weibi waga” ende qomorubour. \p \v 31 Ete gor, king munon uter aib ger wonou yogorau munon yurau 10,000-ende oromar isub king munon uter aib ger wonou yurau 20,000-ende wurinob yogurib qamb eng wo mom musub qerei gab ne isub wurinob yogub eng wuritanamimba. \v 32 A, wo munon yurau qeemben ue gab eng yogorau qen eng se qiren igama ne omboat qob gin biga king ger munon yurau irou end wot isa igub wogub igour.” \p \v 33 Ende qamb ne qamar: “Munon ger mi qei-qei end qas igub eng yonou imbigau munon bais me igorinerei.” \s1 14:34,35 Mit big qob: tomon qer uburerei \r (Matyu 5.13; Mak 9.50) \p \v 34 Ende qamb qamar: “Tomon suumi biginenei igama namanimun iriget qer uburinerei igama bo mamat mi anumbine ne mi me irigeinerei. Eng bo mai gas aba uter buriba? \v 35 Tomon boru ende gab eng ar arir wogun. Ye qob e quraum eng munon ger wonou iruges big igib qamb eng wonou iginer,” ende qamarei. \c 15 \s1 15:1-7 Mit big qob: wai sipsip qaar damorei \r (Matyu 18.10-14) \p \v 1 Qen geret munon gabmant qur baiau eng ne munon mindigar qob ten igour eng Yisas qob igotoub qamb diamirei. \v 2 Diab qob igub igamari Parisi ne qomon imbigau munon yurau eng der Yisast mindigar qob qamamir: “Munon eng munon qomon boru-boru ten igour eng wurinob bugab mi nub qib igo eng ge?” \p \v 3 Ende qamarari Yisas mi geret big qamar: \v 4 “An ger wai sipsip 100-ende igama gari qas magir qoa me gab mai gas ebet igo? Wo 99-ende oromar biua ai sirt wuri wogub gari qas qooiner end mom asi qibi mom gab wogub igo. \v 5 Gab eng ba igusub borusi mom mismisir igo. \v 6 Ende at ne ba mor irab wonou banamori eng ne munon banam eng oromar qamara yarari, “ye wai sipsip ger me gab asi qib igoum eng gab wogub yarari mismisirun” ende qamb igo. \v 7 Eng gas ende, munon 99-ende wot oabigunor eng wurinob igama ne bo gari qas qomon boru eng at qibi wogub misir uber igub oabig Qenu ginamt end iroa eng borusi mom mismisiriba.” \s1 15:8-10 Mit big qob: nomon qur isa me geau \p \v 8 Ende qamb bo ger qamar: “yamangar ger nomon qur 10-ende (K1.00) igama bo gari qas isa wogub me gab eng mai gas ebet igo? Wo me gab eng urut uruguni wogub wonou munai eng gugum mom wab arir qibi gab baub qas wogub igo. \v 9 Baub ne wonou banamori ne munon banam oromar, “ye nomon qur isa me gab asi qib igoum eng gab baioum, yarari mismisirun” ende qemeriba. \v 10 Eng gas ende munon yurau aib erobon end gari qas Qenut oabiginer eng enger mot irab mismisirubour.” \s1 15:11-32 Mit big qob: munon ger wau ombur igoai \p \v 11 Ende qamb imusi qamar: “Munon ger wau ombur igoai. \v 12 Ne wau yab eng der ur nob qamar, “Tain, ne mind bubur qerei yeis.” Ende qamara mind wonou wau ombur end wurit qereiamorei. \v 13 Qereima wau yab mind tau eng ne qur nob ba qen qei ubura ai pat gar qoorei. Iua end igo wonou yonou mai qamb qomon boru-boru end qur arir ugurei. \v 14 Ende at ne mind qei-qei eng gugum mom wurisab ugea ne qunumber qen aib ai end yara wo mi ger gab niau ue. \v 15 Ende gab ne wo qibi munon ger ai end gea ne imurima isub wonou bur youn aib eng qoat mi wurisab igoai. \v 16 Ende aba ne munon ger mi uta me niau. Borusi minemb wogub bur mi wurisa niari gongan eng ba nub igoai. \p \v 17 Ende at igoi wogub bugab misir igub qamar, “Yonou tainb mi ubub taui mi mian gab nub igour. Ye e meimet qamb minemb umb qib igoum? \v 18 End ne see qas ginam e wogub tain qani isub ete nob qemerin; tain ye Qenu ne nob magqurt qomon boru ebet qibi wogub yoroum. \v 19 End ne see bo yet “yonou wau” ende me yet qem. Qomon boru eng ebetem end ar sarau yet biga taui qamb ar sarau betet igoribam.” \v 20 Ende qamb ai eng wogub ur qani isib qamb der isorei. Isi yarab ginam isib bais mugenderi ende isub igama wonou ur asi gab borusi toubet wogub uyab-uyab isub bumani ambugeterei. \v 21 Ende aba wau der ur nob qamar: “Tain, ye Qenu ne nob ombur magqurt qomon boru ebet qibi wogub yoroum, end ne ne yonou wau qamb misir me igu.” \v 22 Ende qamara wonou sarau munon eng wurinob qamar: “Qand irab yonou mi goan degen eng ba yarab nagetet ne bunom tau eng ba yarab uben dirigar end ogumunimetet ne goten yau eng nagetet ende abar. \v 23 At ne bur qarig youn man end isub bur yeim uber eng gab waramb ba dearari yab nob nuboun. \v 24 Yonou wau e mom umorei bo me gunei qamb igoum e bo e yara gab borusi mismisir mi at nob nuboun.” Ende qamb ne mi arsiamirei. \p \v 25 Mi arsi nub sibem wab uru uyab toaubig igamari wau qamar man iuar eng qibi ginam pi diab toau igorei. \v 26 Igub mugenderi igo sarau munon ger wot ara isa qebi qamar, “Eng meimi ebet toaubig igour?” \v 27 Ende qamara sarau munon eng taui qamar, “Nonou ima mom iua umorei qamamin e bo yara gab mismisir toaubig igour.” \v 28 Wau qamar ende igub borusi oau biriberi nub wogub ur merimot wogub mor me iroau. Ende aba ur der wau qamar mor di qamb wot arei. \v 29 Ara diab ur nob agunub qamar, “Ne ge, togun qen e gugum ye ar sarau betet igumei. Ne mi geret qamara ye ger me nombarir igamau. Ende at igoum eng ne mi ger me yesau, ne wai meme yeim ger yesa ye arsi yonou sarau erogori baab igoun eng me wurinob nub igamau, sig ue ar. \v 30 Wein yab eng wo nonou mind biuar eng qarig ir qib wogub mi qorate biuar eng arir ugab wogub yara bo meimet qamb bur qarig waramb nob nub mismisir igoan?” \p \v 31 Ende qamara ur der wau qamar nob qamar, “Ne ye nob ginamt igoan. Eng yonomi eng nonou gor. \v 32 End ne nonou ima e segagam mom umorei qamamin eng bo init igub yara gab mismisir at igoun,” ende qamarei. \c 16 \s1 16:1-13 Mit big qob: sarau munon baraitari ger wonou sarau munon wuribanamsiarei \p \v 1 Yisas qob eng ende wurinob qamb wogub ne wonou wuri imbigau yurau eng wurinob qamar: “Munon ger mind irou igoai. Ne wonou sarau munon ger igoai. Ende igama ne munon qei yar wonou sarau munon eng nomon qur ar isi arir ugab igo qamb nob qamamirei. \v 2 Qamarari ne wonou munon baraitari eng der wonou sarau munon eng nob qamar, “Ne mai aba net qamarari igoum? Ne see qas isub yonomi gugum ne qoat igoan qangang eng gum. Gumot ne ne bo yonou sarau munon me igorinenei.” \p \v 3 Ende qamara sarau munon eng wonou misirt ete igor, Wa, munon eng yonou sarau mom wog qamb qurar eng, mai ebeini? Yonomai sarau ger ebein eng qeemben ue ne gor mit asi qib igamau end qininingoum.” \v 4 Ende qamb ne qamar, “Io, yonou munon barai saraut ye qarausia gab eng munon qei munai mor eng isine yebanamsiorunor.” \v 5 Ende qamb ne wonou munon barai mi munon qei ar weriser eng gari-gari, wurit arei. Ara qamar yara wot qamar, “Ne yonou munon barai mi mai-mai wot baunei igo taui utiban?” \v 6 Qamara wo qamar, “nam olib qur welya eng egi wo ende baumei.” Ende qamara wo taui qamar, “ende gab eng ne namani mun e ba isub bugab qangang 50-ende qand gum,” qamar. \v 7 Ne bo geret qamar, “Ne mi ar mai-mai baunei?” qamara wo qamar, “Ye wit abau 1,000-ende baumei.” qamara sarau munon eng qamar, “Ende gab eng nomon qur qangang namanimunt e igo eng bisub bo qand qangang 800-ende gum.” \p \v 8 Mom wuri imbiga ende ebetemirei igama sarau munon wonou munon barai yar wonou misir nob end mi qeemben ebeterei igama gab wot uber qamarei. Ende qamb qamar: “munon ag e munon begent igour eng wurinou qoyam imbi-imbi wuritanami sarau musub ebet igour.” \p \v 9 Yisas ende qamb bo imusi qamar: “Mind boru song-song ai qent et munon wuri banam siarar. Ende obounon eng qen geret mi eng ubura anamar mor isari uber igoruboumon. \p \v 10 Munon ger mi qomourt musub qoat igoriner eng mi aib eng gor ende qoaiba. A mi qomourt musub me qoainer eng mi aib eng gor musub me qoainerei. \v 11 End ne an mind ag e musub me qoat igorunon eng, bo mi uber apand eng your andariba? \v 12 An munon ger wonou mi musub me qoat igorunon eng, bo aninomi tetemi qamb eng your andariba?” \p \v 13 Ende qamb qamar: “Sarau munon ger munon baraitari ombur sarau me batar igo. Ende ebeiner eng ger wotumet waga ger qas sarau beteiba. Eng gas ende, an Qenut igub sarau botoub qamb eng mind qiyo nomon qur baub qamb end me misir igar.” \s1 16:14-17 Yisas Yuda qomon ue Qenu bibis end qamarei \p \v 14 Yisas qob eng ende qamara Parisi wuri nomon qur qenunget igour end wot ber qob qamamirei. \v 15 Ende abari Yisas wurinob qamar: “An mai end ubune munon inimbag qoaguruimar qamb at igoumon. Munon inimbagaiar qamb ebet igoumon eng Qenu animbagar eng an mi ue gas ende.” \p \v 16 Qamb qamar: “Moses qomon eng ne munon qob gigit qamarau eng qob gumatemir eng isi yarab Yon munon ya obotar igoar qen end uburerei. A qob uber see Qenu wonou bibis end qura eng munon gugum isub qamb ibitiri igour eng. \p \v 17 An mai qomon qob gumatemir eng tau piten ger uburiner qamb misir igoumon? Ende ue. Mai qiyo, Qenu ginam ne ai e nob uburiba ende qi eng wonou qomon qob eng gor uburiba qi. \s1 16:18 Yisas yamangar ba omboagirmau end qamarei \r (Matyu 19.1-12; Mak 10.1-12) \p \v 18 End qamb qamar: “Munon ger yamangar mom baub wogub omboagir bo ger bainer eng uber ue. Ne munon ger yamangar baub omboagir weginerei qindou igama bo munon ger bainer eng qibaiau qomon eng biiseteriba.” \s1 16:19-31 Munon mind nob ne Lasarus \p \v 19 Ne bo qamar: “Qoan munon baraitari aib ger igoai. Igo mingoan uber-uber qenenginob eng sig naget ne mi uber-uber eng sig nub igoai. \v 20 Qen end munon boru ger igoai, unum Lasarus. Wo git goan gugum iam, end ne wonou munon banam baub diab munon eng wonou tend gabut end bigumirei. \v 21 Bigari igo munon aib eng mi nia tub isa ba nib qamb misir igorei. Wo ende igama iau yar iam qesi qamb eng gagar qebist wab ende abari migeri ur wab igoai. \p \v 22 Ende at igoi wogub Lasarus uma wogub Qenu yurau enger eng der mot irab Abraham qani wagari igo mi uber-uber nub igoai. Ne qen geret bo munon mind nob eng gor uma tumuniamirei. \v 23 Ende abari wo is igo migeri ur wab git goan uter wab ende aba igo mugenderi asi Lasarus gar eng Abraham nob mismisir igoai. \v 24 Ende gab ne atag ar, “Abraham, barai yat oboum, Lasarus imurima isub ya bais baab diab qebist et bais bea gugum baab igini. Mut aib qani e igo sig maragen ur yenera.” \p \v 25 Ende qamara Abraham taui qamar: “Barai, uber quran ego ye ete qemerine igu: ne igom igoan end mi uber-uber nub igoanei, a Lasarus ende ue, wo quguraget igoar end see wo bo uber igama ne uput qamb quguraget igoan eng. \v 26 End ne ai qubir aib wubunobun e igo. End ne an ig ir igoumon eng qubir eng nipat e diorunon eng qeemben ue. A in ig e igoun eng nipat ig ireng yorun eng gor qeemben ue.” \p \v 27-28 Ende qamara munon eng qamar: “Ende gab eng Lasarus qas imurima ag qumo isub yonou tain munai mor end isub nob qamara yonou bain 5-ende igour eng. At ye igoum e diorunor, wuri irun wab qamara e bais mi diorunor.” \v 29 Ne Abraham qamar: “Bainori Moses qomon gumater eng ne munon qob gigit qamarau qob gumatemir eng nob igub igour. Wurinou me igun qamb at eng gari.” \v 30 Ende qamara munon mind nob eng qamar: “Maigas, munon ger umb wogub bo der bugab is wurinob qamara eng qand wot oabigubour.” \p \v 31 Ne Abraham qamar: “Eng wuri Moses qob eng nob munon qob gigit qamb gumatemir eng nob wanunger me wot oabigunor eng gor, munon umb der bugab isari me wurit oabigunorei,” ende qamarei. \c 17 \s1 17:1-4 Qomon boru oau apand bumai igo \r (Matyu 18.6-7, 21-22; Mak 9.42) \p \v 1 Yisas ende qamb ne wonou wuri imbigau yurau eng wurinob qamar: “Mi boru-boru irou munon wuri warigesia qomon boru abar qamb dieriba. Eng munon ger mi boru aba munon qei qomon boru eng gab wuritarama taut obounor eng borumesis. \v 2 Munon ger igo munon qei Qenut oabigour eng wuriba qomon boru wurisirbiga obounor eng munon eng sig mom qugurageteriba. Munon qei nomon aib ger ba tesi wogub munon eng ibiari wogub ten bisub uyer yat ariramari ten isub ya nub umorei ende qi eng wo munon qei qomon boru me wurisirbigau qi. End ne an bo imusi munon qei qomon boru wurisirbigunon qamb qoyamet igoarar. \p \v 3 Qomon ger ete ne igoriner: “Nonou bain qiyo ima ger qomon boru ger aba gab eng irun wab qem. Qamara misir iga gab eng ne wo musi. \v 4 Ende ebeinen eng wo worom gari end qen 7-ende qomon boru nesi ne bo oau mein burab bo qen 7-ende yar nemeinsia gab eng ne wo qomon boru nesieriner end bo tauimb misir me igu.” \s1 17:5,6 Oau apand burau werei eng \p \v 5 Ende qamara wuri der Munon Barai nob qamamir: “Se quran eng in toaun eng misue eng gab ininou oau apand eng nonogursi.” \v 6 Ende qamarari Munon Barai wurinob qamar: “An oau apand baiste mastet qur qamaaman gas ende igo gab eng nam ger nob qamarar, “Ne nonou ar durun ten nerer isub bo tomon yat end nag” ende qomorunon eng an qob toat ende ebeiba.” \s1 17:7-10 Wau unebi wonou qomon \p \v 7 Ende qamb qamar: “An yurau end ger wonou sarau munon ger nob qamara is man isiau wotet a wai sipsip qoat ende at qib igama an mai mi yemetet wogub is arari yar mi niba? \v 8 Ende ue, wo an igo wo wot arari yar mi yab, ya unab andara an gigit niari wo qanamt niba. \v 9 Sarau munon eng ende aba wonou munon barai eng der uber wot qemeriba? Ende wot me qemerinerei. \v 10 Eng gas ende an gor Qenu mi abar qamb aninob qamara ebet ugab gab eng an der ete qamarar, “Eng in ar sarau munon end ar sarau botoun,” ende qamarar.” Ende qamarei. \s1 17:11-19 Yisas munon 10-ende iam tumau nob igour eng wurimusiarei \p \v 11 Yisas Yerusalem tap eng toat isub ne ai Samaria Galili nob wobon end qib igoai. \v 12-13 Isi yarab ginam ger end isa ne munon iam qarab nob igour eng 10-ende wot yarab mugenderi ete naget igo amir: “Yisas, Barai in mai intoubarinen qiyo?” \v 14 Arari Yisas ibag wurinob qamar: “An Qenut mian yab igour munon yurau end isari animbogounor.” Ende qamara qataben isub gamir eng iam wout uburerei. \v 15-16 Ende gab gari qas Qenut igub mismisir wot uber qamb bo igeser diab Yisas menmant end wonou git goan arir inab Yisast ‘uber’ qamb atag arei. Munon eng git Samaria munon. \v 17 Ende aba Yisas der qamar: “Ye an munon yurau gugum ende mom uberburab uburumanei quraum eng qei eret igamari ne gari dian? \v 18 Munon e Isrel munon ue ego wonou gari Qenut oabig wot ab aba. Meimet qamb Isrel munon qei musine uberetorour eng ende me obour?” \v 19 Ende qamb munon eng nob qamar: “Nonou oau apand end ne uberaran, end der naget isi,” ende nob qamarei. \s1 17:20-37 Munangit wau dibeneriba \r (Matyu 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Ne Parisi munon qei der Yisas qebi qamamir: “Qenu wonou bibis eng qen mait deriba?” Qamarari Yisas taui qamar: “Qenu wonou bibis eng dara munon magqurt maigas me gunerei. \v 21 Munon ger der, “ge, e darar e, qo ire dara ire” ende me qomurunorei. Qenu wonou bibis ansirbig ig eng qenen qomon uber animbig ne anoar igo.” \p \v 22 Ende qamb wonou imbigau yurau eng wurinob qamar: “Qen geret Munangit wau wonou qen eng yara an gub qamb qenungouboumon. Ego an maigas me gunanei. \v 23 Ende abari munon qei der anmurimar ete qomorubour, “Ire dara ire gaiar, qo mere darar e gaiar,” Ende qamarari igub an apand qamb is gub qamb me asi qib igoarar. \v 24 Ai qebisi ne ai gugum umo ite begent ubura gaumon nami ende Munangit wau wonou qen eng gor ende gas ebeiba. \v 25 Ego se qamart wo git goan borusi uter wab ende aba munon qen see igour eng mogirt wab wogubour. \p \v 26 Wugunerei igama Munangit wau wonou qen eng yara qoan Noa wonou qen gas ende dieriba. \v 27 Noa wonou qen eng ete ebetemirei, Mi uber-uber nub a ya nub a munon yamangar qi baub ende at igamari Noa tabin erobon isa ya qoan weib di igaramorei. \v 28 Ne Lot wonou qen end gor ende. Mi nub a mi wurisab taui mi ba. A mi ubub mon mindat, ende at igurei. \v 29 Ende at igamari Lot Sodom wogub qoa mut nomon qoamin gagam-gagam ya darau gas ende der igaramb ugarei. \v 30 Eng gas ende Munangit wau wonou qen eng mi eng gar ebeteriamor gas ende dibeneriba.” \p \v 31 Ende qamb qamar: “Munon ger ag bugab woromt qoariget igo qen eng yara gab bo qand der mor isub mind qamb eng me bainerei. Ne gor munon ger wonou man end mi ubub igama qen eng yara gab bo qand mor me irinerei. \v 32 Lot ubeni ebeter eng gaiar. \v 33 Munon ger wonomit igub ebeiner eng mom umiba. A munon ger wonomit igub me ebeiner eng iigomot igoriba. \p \v 34 Itum end munon ombur gar garit inunor eng Qenu ger mot irab ger wegiba. \v 35 Ne yamangar ombur mani yab igorunor eng Qenu ger mot irab ger wegiba. \v 36 Ne munon ombur mi ubub igorunor eng ger Qenu mot irab ger wegiba.” \v 37 Ende qamb waga wonou imbigau yurau eng der qebi qamamir: “Barai mi eng gagar quran eng eret dieriba?” Ende qamarari Yisas taui mit big qamar: “Man suab gumunorei igama morogan sanou murib baub qamb qiumunimbour,” ende qamarei. \c 18 \s1 18:1-8 Mit big qob: yamangar qindou ger qereimau munon ye musi qamb ibitiri igoai \p \v 1 Yisas Qenut qenen qebi qamb a me ietarar qamb wuriimbig mi geret big wurinob qamarei. \v 2 Qamar: “Ginam geret munon ger munon qob musitar igoai. Munon eng wo Qenu yari qiyo ne Munangit wurit me igub igamau. \v 3 Ginam end gari yamangar qindou ger igoai. Wo qenen munon end diab simot ab ete nob qamb igoai, “Yonou munon qarau eng ye borusieriba, yonou qob yet wairmeseis.” \v 4 Ende qamara munon eng qoan munon qei me wuri musub igamau. Qen end wonou ete misir igorei, “Qo, ye Qenut me igub a munon wurit gor me igub at igoum. \v 5 End ne yamangar qindou e yet diar eng qob wot me wairemin eng qenen ende yet di igama ieteribam.” \p \v 6 Munon Barai Yisas qob eng ende qamb imusi qamar: “An eng gaiar, munon qob qereimau eng uber ue. \v 7 Qenu wonou munon wuriqenungar eng inmusi qamb woromt a itum qenen wot simot arari mai me wurimusinerei qiyo? Mai tandari wot eab igamari iet ne wurimusieriba? Ende ue, \v 8 Wo qob gari igub qand qoregensitariba. Ego Munangit wau wo qen geret deriner end munon wot oabigour qiyo, me wot oabigour eng wuriqerei ibegeiba.” \s1 18:9-14 Mit big qob: munon ombur Qenu wot qebi qamamirei \p \v 9 Ende qamb ne bo munon qei wurinou mit gari igub ne munon qei me wurit igub igour end bo mi geret big wurinob qamar: \v 10 “Munon ombur Qenut qebi qomorub qamb inorou munait iramirei. Eng ger Parisi ne ger qur baiau munon. \v 11 Parisi eng irab mugenderi ete naget qamar, “Qenu, ye net uber quraum. Ye munon qei mi urim ba qetopur qamb a yamangar wurit qarig ir qib igour gas ende ue. Ne munon nonou qur ba qib igo qira maget igo gas ende gor ue, ye munon qoregen uber. \v 12 Ye qenen inorou gugum qen erobon end qen ombur qenen nenet igub mi gitab igoum. Ende at ne ye mi gugum ba qiumuni bubur 10-ende bugamsi ne bubur gari qas nenet big igoum. \v 13 Ende qamara ne bo qur baiau munon eng bo qi der naget wonomi toubet qumor mesenau Qenu nob qamar, “Io, Qenu, ye munon uber ue, ye munon mindigar qob qoat end yet igub yemusi” ende qamarei. \r (Matyu 19.13-15; Mak 10.13-16) \p \v 14 Yisas ende qamb qamar: “Ye eng aninob quraum eng, Qenu munon end wot munon uber ende wot qamara wonou munai mor isorei. End ne munon ger yonou aib uber qamb ebeiner eng Qenu bumaimba. A munon ger wonomi toubet ebeiner eng Qenu wo musieriba.” Ende qamarei. \s1 18:15-17 Wagari wau Yisas wot isunor \p \v 15 Qamb igama ne munon qei wurinou wau oromar diune Yisas wuri nonogursi qamb oromar diamirei. Dearari wonou imbigau yurau eng der oromar qamamirei. \v 16 Ende abari Yisas qamara wau ba yaremirei. Yarari wo der wonou yurau wurinob qamar: “Wagari oromar yarunor. Qenu wonou bibist igorunor eng munon gugum wau qamaaman eng gas ende burunor qamb wo qenunget igo. \v 17 Eng igar, munon ger Qenu bibis eng wau qomour e qenunga gas ende me ebeiner eng bibis end me igorinerei.” \s1 18:18-30 Munon mind nob Yisas wot diarei \r (Matyu 19.16-30; Mak 10.17-31) \p \v 18 Ende qamara Yuda munon baraitari ger Yisas qebi qamar: “Ne munon imbigau tari, ne munon uber, ye maigas ebet iigomot qenen igoribam?” \v 19 Qamara Yisas taui nob qamar: “Meimet qamb uber yet quran? Munon ger uber ue, Qenu gari qas uber. \v 20 Qomon eng gari nonou qoyam eng me eb: yamangar munon ger bauor eng bo me bai, me igeig yom, mi urim me bai, a wurimurimar me qem, nani tain qob qamarari iruges big igu.” \v 21 Ende qamara munon eng taui qamar: “Ye wau qomourt igo qomon eng gagar quran eng toat igoum eng isi yarab see ten isigi burem e.” \v 22 Yisas qob eng igub nob qamar: “Uber quran ego mi gari qas eng se ebet igoriban eng ete; ne mind eng munon qei wurisab ne qur taui ba munon mi ue eng werisiban. Ende ebeinen eng Qenu ginamt ne bo sau binat igoriban. End ne see yarab ye yetoa qib igorun.” \v 23 Munon eng sau binat end Yisas ye toat qib igoar qamara igub igeser qungon degen burab qorei. \p \v 24 Ende ebet qoa Yisas gab toubet qamar: “Munon gugum mind irou igorunor eng Qenu bibis end irunor eng qob qinan. \v 25 Munon mind nob eng Qenu wonou bibis end irub qamb eng sig-sig mom qob qinan. A maiben aib gaun eng mingoan mi qer mingoan mai igoun iru qomourt eng ar qasai isiba.” \v 26 Munon qei qob eng igub qebi qamamir: “Ende gab eng your uber igoriba?” \v 27 Qamarari Yisas qamar: “Munangit mi maigas me ubunerei, misue eng Qenu ar ebeiba.” \p \v 28 Ende qamara Pita der nob qamar: “In munai ginam a mi gugum wogub ne netoat qib igoun eng maigas obouboun?” \v 29 Ne Yisas taui qamar: “Io, munon ger Qenu wonou bibis end igorib qenunget eng ginam qiyo, ubeni qiyo, umom umour wogub qiyo unor ur qo wagrari wuriwogub qib igo eng sig uber. \v 30 Ende obounon eng Qenu an mi see igo eng wotanami mi sig irou andariba. Andab igama qen geret ansiara qenen bebereg igoruboumon.” \s1 18:31-34 Yisas umb bo der bugeminer end qen ombur garit qamarei \r (Matyu 20.17-19; Mak 10.32-34) \p \v 31 Ende qamb wogub wonou imbigau yurau 12-ende oromar wes opur ete isub wurinob qamar: “Ete qemerine igar. In Yerusalem qite irune qob gigit qamarau munon Munangit Waut qamb gumatemir eng irimanimba. \v 32 Baab ba imurimari munon yurau art wurit isiba. Isa ba sumungasi wot tumi mogirt wab wogubour. \v 33 Wogub pisirami waramb wogub mom waramari uma tumunimunorei igama qen duor gari ende ubura bo iigomot der bugemba.” \v 34 Ende qamara wonou imbigau yurau eng qob eng me imbigau. Qob qanam wurit waberamorei. Ende aba Yisas qob meimit qamb igoar eng me imbigau. \s1 18:35-43 Yisas munon mag tuum ger musiarei \r (Matyu 20.29-34; Mak 10.46-52) \p \v 35 Ende at wogub be Yeriko qani end diab gamir eng munon mag tuum ger tap goant et bugab igo mi yeisar qamb ibirat ab igoai. \v 36 Qen end munon yurau aib yar isub abari igub qamar: “Eng meimi obour?” \v 37 Qamara munon qei nob qamamir: “Nasaret munon Yisas eng yar ebet igo.” \v 38 Ende qamarari Yisas simot eab ar: “Yisas ne Debit wonou wau tumbigi, yet igu.” \v 39 Ende ara munon gigit isumir eng wog qamb qoronob qamat qamamir. Ego wo sig-sig mom ab qamar: “Debit wau tumbigi, yet igu.” \v 40 Ne Yisas naget wurinob qamara munon eng mot qani yarari munon eng nob qamar: \v 41 “Ye ne mai yesi qamb misir igan?” Qamara munon eng qamar: “Ye bo asiemb qamb misir igoum.” \v 42 Ende qamara Yisas nob qamar: “Eng ge, nonou oau apand end bo asiemban.” \v 43 Ende qamara qand asi mi gab Qenut uber qamb Yisas toat isorei. Isa munon irou gab wuri gor Qenut mismisiramirei. \c 19 \s1 19:1-10 Yisas Sakius munai mor isorei \p \v 1 Yisas Yeriko weib isub bo tumbigi isib qamb isorei. \v 2 Ginam end munon qur ba qib igour eng wurinou munon barai tari ger igoai unum Sakius. Wo nomon qur irou igoai. \v 3 Qen end wo Yisas eng your ende qamb gib qamb ater ego wo munon qomourt piten end munon yurau irou end opuramirei. \v 4 Ende abari ne wo gigit isub nam ger irab erer igo Yisas tap eng isa gib qamb isorei. \v 5 Yisas isi yarab Sakius igoar end is naget qiter asi gab qamar: “Qand ag dara see ye nob nonou munai mor isuboun.” \s1 Yisas qib igama Sakius nam erer end bugab igoai. \p \v 6 Ende qamara Sakius qand darab gab io qamb borusi mismisirarei. \v 7 Munon yamangar ende aba gab mindigar qob wot qamb qamamir: “Wa, munon eng bo is munon mindigar qoat nob munait isar eng gaum, a.” \v 8 Mor isub Sakius der naget Yisas nob qamar: “Barai, yonomi gugum qiumuni big wogub wubunobun omboopur munon mi ue eng werisibam. Ne ye munon ger mirimot wonomi eng wot baub igo gab eng ye bo mi qen 4-ende taui utibam.” \v 9 Ende qamara Yisas taui qamar: “See qas Qenu munon munai mor e igour eng oromar igo. Munon eng wo gor Abraham wonou tumbigi. \v 10 Munangit wau munon yamangar qomon borut igamari wuriubersierib qamb dererei.” \s1 19:11-28 Mit big qob: sarau munon 10-ende nomon qur baumirei \p \v 11 Ende qamara igari ne wo gor Yerusalem isib pisier end bo mi geret big gor wurinob qamara igumirei. Wuri see qas Qenu wonou bibis eng deriba qamb misir igumirei. \v 12 Ende abari wurinob qamar: “Munon barai tari ger ginam pa isine king yemaribigar qamb isorei. End igoi wogub qen geret bo yariba. \v 13 Qen end wo isib qamb wonou sarau munon 10-ende wurit ara yarari qur wurisab qamar: “An qur e ba sarau ebet ne qur eng imusi bo ui ar baub igamari ye bo yarine qur yeisuboumon.” \p \v 14 Ende qamb wogub isa munon eng wonou ginam eng wuri munon eng king igamau end wuri iet wogub ne bo munon qei wuriimurimari isub qamamir: “In munon eng king igamau end ietoroun.” \v 15 Ende qamamir ego, song king maribigari igoi wogub yarerei. Yarab ne wonou sarau munon qur wurisab wogub isuor eng mai sarau ebet bo qur ar ui baub igour qi eng gib qamb \p \v 16 Ne munon qamar wot yar qamar: “Io, barai, ye qur K20-ende yeisen end sarau ebet bo ui ar K200-ende baumei.” \v 17 Ende qamara munon eng qamar: “Ne sarau munon uber. End ne mi garit eng musub qoat ne ba aibsiau eng gab ne ye nemaribigine munai ginam 10-ende qoat igoribam.” \p \v 18 Ne bo ger yar nob qamar: “Barai, ne K20 yeisen end ye bo tumbigi sarau ebet K100-ende baumei. \v 19 Ende qamara king nob qamar: “Ne ginam 5-ende qoat igoriban. \v 20 Ne bo ger yar qamar: “Barai, ne K20 yeisen eng ye suumi wogub wabi wagom oum igo. \v 21 Ye ne munon qand-qand mirintra negab igoum end. Munon qei mi bigari ne wurit ba qiyo, mani wurit gonat aba negab igoum end.” \p \v 22 Ne wonob qamar: “Ne sarau munon uber ue. Ne qob quran eng ye musub igibam. Apand ye munon qand mirinet igoum qiyo. A, mind wurinou ye baub igoum qiyo. Ne mani wurinou ye gonat nub igoum qi eng gibam. \v 23 Eng ne meimet qamb ye nomon qur netem eng bis qur baiau munai end bigesab igama ye bo ete yarab qur imusi nob baiau ue. \v 24 Ende qamb ne munon qani nogumor igour eng wurinob qamar: “Munon eng K20 utem eng wot ba bo munon qamar K200 bauor eng utor.” \v 25 Ende qamara wuri qamamir: “Wo mom K200-ende baurei.” \p \v 26 Ende qamarari wo qamar: “Munon mi irou baub qamb obour eng bo sembigi werisibam. A munon mi irou me bainei qamb abar eng mi garit baub igoriner eng ye wot ba munon mi irou baib qamb ebeiner eng utibam. \v 27 Yonou munon qarau ye wurinou king igoribine wogour eng oromar yar ye menmant et igaramar.” \p \r (Matyu 21.1-11; Mak 11.1-11; Yon 12.12-19) \p \v 28 Yisas mit big ende qamb wogub ne wo gigit Yerusalem ite irib qamb irarei. \s1 19:29-40 Yisas dongi erer bugab Yerusalem isorei \p \v 29 Iri munai ginam Betpage Betani nob ai qaur ger nam Olib man aib igo end irab. Wonou imbigau munon ombur wuriimurima gigit isumirei. \v 30 Wuriimuri qamar: “An gigi isub munai ginam geret isub gunon eng wai dongi yeim ger tesi igamari guboumon. Dongi eng qoan munon ger irer me bugab qib igamau. Eng gab neri ba diarar. \v 31 An neri igamari munon ger animbag, “Meimet neri igoumon?” Ende qamara gab an nob qamarar, “Munon barai sarau nob gab qamara ba irub qamb neri igoun,” ende qamarar.” \p \v 32 Ende qamb wuriimurima isub mi gugum Yisas wurinob qamar gas ende eretersi ugamirei igama gamirei. \v 33 Isub dongi eng gab simarur nerub igamari ibag qamamir: “Meimet neri igoumon?” \v 34 Qamarari wuri qamamir: “Munon barai qoru nob diarar ende qamara yar nob irub at igoun.” \p \v 35 Ende qamarari wagari nerub ba irab mingoan norumi wai erer oromari Yisas erer ir bugamorei. \v 36 Bugab isa mingoan norumi tapet oromari erer isorei. \v 37 Isi Yerusalem qani ai tap ai qaur nam olib man aib igo end isub igour sorai end isa munon yurau aib toat qib igour eng end qanam big Qenut mi uber inimbiga gaminei qamb wot uber qamb mismisir ab qamamir: \q1 \v 38 Qenu ininou king ininou munon Barai unumut nonogursia yara. Oau mein Qenut ne wonou ginam end igoriner. \p \v 39 Ende qamb ab abari Parisi qei erobon end der Yisas nob qamamir: “Imbigau munon, nonou yurau e wuritaisia wogunor.” \v 40 Ende qamarari Yisas wurinob qamar: “Ye wuritaisine wagari mai nomon e gagar wuri uput qamb toaubigubari ende qi eng ende oboum qi.” \s1 19:41-44 Yisas Yerusalem wot eerei \p \v 41 Isi Yerusalem pisi ne asi ginam aib gab wot eerei. \v 42 Eab qamar: “O Yerusalem munon, an see qas Qenu nob qibanamsiau werei eng imbig ende qi eng uber qi. Werei eng anit waber igo end me gunanei. \v 43 Qen ger gab eng aninou munon qarau yar anqoui ugoubour. \v 44 Ende at ne aninou yurau wurinob igoumon eng wuri gumutumai ugoubour. Ende at ne see nomon ger, ger erer igo eng wagari me igorinerei. Qenu wo an ubersieriner eng an qoyam ue end ende ansiorubour.” \s1 19:45-48 Yisas inorou aib mor isub munon qei orotoar ariramorei \r (Matyu 21.12-17; Mak 11.15-19; Yon 2.13-22) \p \v 45-46 Ende qamb wogub inorou munai mor isub munon oai qi gab mi qi wurisab taui baub igamari orotoar arir wurinob qamar: “Qenu qamara ete gumatemirei, “yonou munai mor eng munon end is igo yesimot ab igoarar qamb gari. An bo ba sumungasi abari munon mi urim baiau munai gas ebet igoumon.” Ende qamarei. \v 47 Yisas inorou munai end qenen qob wuriimbig igoai. Ende at igama munon Qenut mian yab igour barai tari eng ne qomon imbigau eng ne munon qei wurinou barai tari eng gagar Yisas waramb at igurei. \v 48 Ende ebetemir ego maigas me waramau. Munon gugum wo qob qamara musub mom iruges big igub igour end. \c 20 \s1 20:1-8 Your Yisas boopuri igama sarau ebet igo qi end qebi qamamirei \r (Matyu 21.23-27; Mak 11.27-33) \p \v 1 Qen geret Yisas inorou munai mor end igo Qenu qob wurinob qamb wuriimbig ende at igama ne munon Qenut mian yab igour barai tari eng ne qomon imbigau eng ne barai tari qei ende qiumuni diamirei. \v 2 Diab Yisas nob qamamir: “Ne mai gas igo sarau eng gagar ebet qib igoa, eng ininob qamara igun? Your sarau eng eb qamb qamara ebet igoan?” \v 3-4 Qamarari Yisas taui qamar: “An eng qamarari ye bo ete an qebi qemerini: Yon munon yat wurinonogursi igoar eng mai Qenu io qamara ebet igoai qiyo, munangit?” \v 5 Ende qamara wurinou der agunub qamamir: “Wa, eng qura eng in mai qomoruboun? In ete qomorun eng, Qenu qomorun eng, wo ete qemeriba, “eng gab an meimet qamb Yont me oa bigoumon?” ende qemeriba. \v 6 A, ‘munangit et’ qomorun eng munon yurau aib e Yon qob miteri qamarau munon end wot oabig igour end nomont iningarambour.” \v 7 Ende qamb wogub ne taui qamamir: “In sir qoyam ue eret dererei qi.” \v 8 Ende qamarari Yisas wurinob qamar: “End ne ye your yiimbiga mi eng ebet igoum qi eng me aninob qemerinei.” \s1 20:9-19 Mit big qob: munon qangiri wain man qoat igour \r (Matyu 21.33-44; Mak 12.1-12) \p \v 9 Ende qamb ne mi geret big wurinob qamar: “Munon ger man suab wogub wain ubub wogub munon qei qoat sarau baab wurisab mi taui baub igoarar qamb wogub wo ginam pa iua gurum igoai. \v 10 Wain ubub wogub iuar eng qen yara ne wonou sarau munon ger imurimine isa munon wain man qoat igour eng wain git qei ba utor qamb imuriamorei. Imurima isa munon man qoat igour eng der munon eng borusi waramb sumungasi wogub mi ger me utau, ar imurimari isorei. \v 11 Ende abari isa gab bo ger imuriamor eng gor waramb sumungasi wogub mi ger me utau, ar imurimari isorei. \v 12 Ende gab ne bo ger imuriamor eng mom waramb mumusi wogub mumun ba ag ariramari isorei. \v 13 Ende gab wain man ur eng der, “mai ebeibam” qamb ne qamar: “Ende gab eng yonou wau ten ait imuriemin eng tuan ende me ne siorunor.” \v 14 Ende qamb wonou wau ten imurima isa gab wurinou qob-qob qamamir: “Wonou wau ten eng igo tuan ur uma wain man e wo baiba, wagari waramb arir wain man e ininou baun. \v 15 Ende qamb baab ba ag ariramari isa waramb mumusiamirei.” Yisas ende qamb wuri qebi qamar: “Munon eng ende abari wain man ur eng der munon eng mai wurisieriba?” ende qamb qamar: \v 16 “Wo yar munon eng igaramb ugab wogub wain man eng bo munon qei wurit wegiba.” Ende qamara munon qei igub qamamir: “Sig ue ar. Eng ende me ebeiner.” \p \v 17 Ende qamarari Yisas ibag bis arir wuri qebi qamar: “Meimet qamb Qenu qob eng ende at qura? \q1 Mon mindau munon nomon ger boru qamb arir wagomirei igama bo munon ger nomon eng uber gab qoren unatari yamorei. \m \v 18 Munon qei erer end qib yarisiorunor eng mom umubour. Ne nomon eng uburab isub igaraminer eng mom sairir uburubour.” \p \v 19 Ende qamara qomon imbigau munon ne Qenut mian iset big igour munon gigit igour eng igumir eng Yisas qob eng qamar eng wurit mi big qamara igub baab waramb ebetemirei. Ego munon qei wurit yari wugumirei. \s1 20:20-26 Rom gabman qur wurisunor end Yisas qebi qamamirei \r (Matyu 22.15-22; Mak 12.13-17) \p \v 20 Ende at ne musub qoat igurei. Igo munon qei wurinomit in munon qoregen qamb igour eng wuriqereimari yar toat nan gab igurei. Igo qob maigas qamara igub mot gabman baraitari aib end isub qob misitoub qamb. \v 21 Ne munon Yisas qob soageni qamara igub qamb toat gab igour eng yar Yisas nob qamamir: “Imbigau munon, in mom imbigoun ne qob qamb inimbigan eng sig uber. Munon barai tari im ibag me qamb igoan. Ne Qenu wonou misir apand eng qas wuri nob qamb igoan. \v 22 End ne ne misir maigas igan, ininou qomon eng toat nomon qur Rom gabman utun eng uber qiyo?” \v 23 Ende qamarari Yisas mirimot qamamir eng diban ibag wogub wurinob qamar: \v 24 “Nomon qur eng yesirbigari gine. Your wonou qugur nonou qurt end igo?” Qamara wuri qamamir: “Rom gabman baraitari Sisar qugur igo.” \v 25 Ende qamarari Yisas qamar: “Uber, ende gab eng Sisar wonomi eng sir utar, a Qenu wonomi gab eng wonou sir utab ende abar.” \v 26 Ende qamara igumir eng Yisas mi soagen ger qamara igub uyort bigun qamb ebetemir eng qob soagen ger me qamara igub qitet mitembur maget igurei. \s1 20:27-40 Sadyusi yurau eng umb der bogomau end Yisas qebiamirei \r (Matyu 22.23-33; Mak 12.18-27) \p \v 27 Ne munon Sadyusi yurau qei munon umb bo me der bugomunorei qamb igour eng yar Yisas qebiamir: \v 28 “Imbigau munon, Moses qomon ger init ete qamb gumatarerei: Munon ger yamangar baub wogub ubeni wau me bainenei igama wo uma ne bo umour yamangar qindou eng baia ne wot wau bainer eng wau eng umami qamar uminer eng wonou wau. Moses qob ende init gumaterei. \v 29 End ne, mai qiyo, munon ger wau 7-ende. Wau qamar yamangar bauor eng wau me baiau igama umorei. \v 30 Uma wau yab bo umom yamangar qindou eng baurei. \v 31 Eng gor ende sig, ubeni wau me baiau igama umorei. Ne bo wau qag baurei. Mom ende at is-isi wau isar mom sindomun bauor eng gor wau ue igo umorei. \v 32 Munon mom gugum ende umb uburari ne sindomund wurinou yamangar qindou eng gor umorei. \v 33 End ne, mai qiyo, qen geret munon gugum bo der bogomari ne yamangar eng der bogoma your wonou bo baiba, mai wau 7-ende baumir eng wurinou bo baubour qiyo?” \p \v 34 Ende qamarari ne Yisas taui qamar: “Munon yamangar qen see qibaub igour. \v 35 A munon yamangar umb wogub bo der bugomunor eng wuri bo sabar me qibaunorei. \v 36 Wuri gugum enger gas ende gari burab wogub bo sabar me umunorei. Umb der bugomunor end Qenu wau sisinam. \v 37 End ne Moses munon umb der bugomunor end qamarei. Qoan Moses nam ger oab igama gea Munon aib qob ger nob qamar eng “Ye Abraham, Aisak ne Yekop wurinou munon Baraitari.” \v 38 Eng qamar eng qanam eng Qenu wo me umb igo, qenen bebereg igo, end munon gugum wot bebereg igorubour.” \p \v 39 Ende qamara qomon imbigau munon qei qamb amir: “Imbigau munon, ne qob eng taui quran eng sig uber.” \v 40 Ende qamb bo qebi qamarau end qubig wogomirei. \s1 20:41-44 Munon inubersiau tari wo your wonou wau? \r (Matyu 22.41-46; Mak 12.35-37) \p \v 41 Ende abari Yisas bo wurinob qamar: “Maigas igama gab munon Qenu inubersierib maribigor eng wo Debit tubig wot qamb igour? \v 42-43 Debit wonou qoan buk Sam end ete qamb gumaterei: \q1 Munon Aib igo yonou Munon aibt ete qamarei: yonou uberegent wes et bugab igama nonou munon qarau ye wuriimurimine nonou goten yau erobon end igamau gas end igorubour. \m \v 44 End ne bo maigas gab Debit wonou tumbigi eng bo der “Krais yonou Munon Baraitari” wot qamb igo?” \s1 20:45-47 Yisas wo qomon imbigau munon wuriirunwab qamarei \r (Matyu 23.1-36; Mak 12.38-40) \p \v 45 Ende qamara munon gugum igub igamari ne wonou wuriimibigau yurau eng bo sir wurinob qamar: \v 46 “An qomon imbigau munon yurau end wurit qoyamet igoarar. Wuri ete ne obounor. Wuri mingoan degen naget wogub munon qen inimbagaiar qamb munon qiumuni igamari magqurt end naget, a inorou munait end isub mag qur end bugab a mi bingen at nub eng nam qab deberit end bugumune inimbagaiar qamb ende oboubour. \v 47 Ne gor yamangar qindou wurimurimar qamarari apand qamb munai wurit wagari end igorubour. Ne Qenut qebi qomorub eng qob degen aib qamb bisub igorubour. Ende ebet igorunor eng qob musiau qen end wuri dorogorubour,” ende qamarei. \c 21 \s1 21:1-4 Yamangar qindou Qenut igub qur bigorei \r (Mak 12.41-44) \p \v 1-2 Yisas inorou munai aib mor end naget ibag igama munon mind nob eng nomon qur irou bis Qenut bigari, ne yamangar qindou ger nomon qur qomourt ombur-ombur qas bis arirama garei. \v 3 Gab wurinob qamar: “Apand aninob quraum, yamangar qindou e qur bigar eng an gugum qur bigoumon eng antanamima. \v 4 Qanam eng an qur irou igo end tau big tau igama aninou mi ba nuboumon. A, wo ende ue, gari igemerei eng mani ba nibam qamb me wagau. Gugum mom arir ue gar end antanamima,” ende qamarei. \s1 21:5,6 Inorou munai aib bapamiomunor end Yisas qamarei \r (Matyu 24.1-2; Mak 13.1-2) \p \v 5 Munon qei inorou munai aib nomon aib-aib qenenginobt mindatemir eng gab a Qenut nomon qur big eng abari gab qoagurui qamarari Yisas wurinob qamar: \v 6 “Mi eng gugum gab qoaguruimoumon eng, qen geret bapami nomon qei wagari erer me igorinerei, gugum mom ago oum der inumutri igoriba.” \s1 21:7-19 Qugurau qebebi dibeneriner end Yisas qamarei \r (Matyu 24.3-28; Mak 13.3-23) \p \v 7 Ende qamara wuri qebi qamamir: “Imbigau munon, qen mait mi eng gagar quran eng aba guboun? Ne gor mi eng gagar ebeib qamb meimemit in mirorub gab imbig igoruboun?” \v 8 Ne wo taui qamar: “An ete mirorub gab eng qoyamet igoarar, qen quraum eng yariba eng munon irou yar anmurimar ete qomorubour, munon yariba qamarari igub igoumon eng gari ye yoroum e. Ende qamarari an igatar wagar. \v 9 Ne gor munon ginam-ginam aib qamb yogorari qob toau igub gor me yarimar. Mi eng gagar ebeteriomunor eng qen sindomund eng se qiren igoriba.” \p \v 10 Ende qamb imusi qamar: “Munon ai aib geret igour eng der geret igour eng wurinob yogub a king ger yurau eng der king ger yurau eng wurinob yogub ende ebeterimbour. \v 11 Ne ai aib qamb uyab ai qaur duret munon wuri uiebig a ginam qei qunumber qen aib yar a toar aib qamb igab ne gor tatet qitend gunon eng yarimar qamb mi mirortar ende ebeterimba. \p \v 12 Mi eng gagar quraum eng me yarinerei igama gigit an ansumungasiorubour. An ye qob igub ye yetoat ende at igamari munon qarau yar anbaab anamar inorou munai qoat igour munon eng wurit isub anwagari aningarambour, ne gor uyort anbigubour. Ende at ne anamar gabman munon baraitari a qob musitarau munon wurit isubour. \v 13 Wuri ende anamar isari qen end yonou qob uber eng sabar-sabar wurinob qamarar. \v 14 Wuri ende ansiarari qob maigas wurinob qomorun qamb misir me igar. \v 15 An wuri magqurt naget igamari yonou gari ansierine misir uber igub qob qeretut nob qamarari aninou munon qarau igub me ombarir ne me anbumaimunorei. \p \v 16 Ne aninou tain nanib ne munon banam wurinou anduimari munon qarau an qei aningarambour. \v 17 Ende at ne an yet mom igub abari animbag ye yesiningot ne ansumungasiorubour. \v 18 Ende ansiorunor eng Qenu anoar igoriba. \v 19 Ende aba ne an munon qarau wurit yari ne qer gimiet yonou qob uber qomorunon eng isi yarab bo igomot igoruboumon.” \s1 21:20-24 Yerusalem borusiorunor end Yisas qamarei \r (Matyu 24.15-21; Mak 13.14-19) \p \v 20 Ende qamb qamar: “An igo qen geret gunon eng yogorau munon yar ginam aib Yerusalem qon ariramari gab eng, ‘qo munai ginam borusiorubour qen eng piara,’ ende qomoruboumon,” qamar. \v 21 “Ende abari munon Yuda wuri iua ai qaurent irubour. Ne munon ginamt igorunor eng iua amug isubour. A munon ai geret igorunor eng bo qen end di ginam aib end me isunorei. \v 22 Qen eng yariner eng Qenu wau waramir end taui qamb ne gor qob qoan gumatemir eng irimaniom qamb \v 23 Qen end yamangar qurag igour eng nob wau se ba inau wurisab igour eng nob wuri borumesis. Qenu wo misiringeteriner eng munon ag e qomon eng ebetemir eng wurit qoot-qoot isiba. \v 24 Bui qaurit wurigumar, ne qei uyort wuribig oromar munon ginam qei magqurt wuri nagasi igorubour. Ne munon ar Yuda ue eng wuri yar Yerusalem di igamari wurinou qen ubura ne wogubour.” \s1 21:25-28 Munangit wau qen geret deriba \r (Matyu 24.29-31; Mak 13.24-27) \p \v 25 Ende qamb qamar: “Qen eng yariba, worom, inaun, tapai qamb eng gagar mirarubour. Ne ago e uyer ya iger yar toaima igub munon yamangar gugum borusi mom yarimbour. \v 26 Ag e mi gugum undounder uburab a tapai erer qite norumor dara gab yari mag uburab uburiba. \v 27 Mi eng gagar gabri ende ebet igamari Munangit Wau waberet qenengi nob ne wonou qiribiten deriba. \v 28 Mi eng gagar qanam big ende mirorub gab eng an matarub qitermar. Qenu anamar iribeiner eng mi ende guboumon,” ende qamarei. \s1 21:29-33 In nam warari imbig igoun \r (Matyu 24.32-35; Mak 13.28-31) \p \v 29 Yisas qob eng ende wurinob qamb wogub mi geret big qamar: “An nam togun nob nam ar qei nob ibagaiar. \v 30 Nam eng gagar warari eng ‘qo worom qen pi’ ende qamb igoumon. \v 31 Ende gas ende gari, mi eng gagar miroriari ibag “qo Qenu inamar iribar eng piara” ende qamarar. \p \v 32 Eng apand aninob quraum, munon see igour eng qei me umunorei igama mi eng yariba. \v 33 Qen eng yara ai tat nob mom uburiner ego, yonou qob piten ger bais me uburinerei. \s1 21:34-38 In qoyamet igorun \p \v 34 End ne an musub qoyamet igoarar. An ya uter nub qanganget qiyo, a git goant igub mi niau qamb mingoant asi igamari qen eng yara gab gegirunon qamb. Aninou git goant qas igunon eng, Qenu wonou qen eng yariner eng munon ger toar nob qib igama ubuemi toar qogom igub wot ibig yar goa gas ende sieriba. \v 35 Qen eng yariner eng munon ai gugum mom yariba. \v 36 End ne qen gugum song ar me igoarar, qoyamet qenen Qenu simot eari annonogursi igoriner. Ende at igorunon eng qen eng yar an qubeima Munangit Wau menmant iruboumon.” \p \v 37 Qen end Yisas wo ai qaur nam Olib man igo end inab igo ne oru yar inorou munai end qob wurinob qamb igoai. \v 38 Munon yamangar gugum itum der qob qamara igub qamb isub igurei. \c 22 \s1 22:1-6 Yudas Yisas duimb qamb munon baraitari wurinob qamarei \r (Matyu 26.1-5; Mak 14.1-2; Yon 11.45-53) \p \v 1 Qoan ir Qenu wonou enger tain qoanb wuri qubei wagerei qamb misir igub mi aib qamb at nub igour qen eng pi burerei. \v 2 Ende gab ne munon baraitari Qenu munai qoat igour eng ne qomon qerei imbig igour eng nob Yisas qand waramb etemir end munon yurau qei Yisast oabig igour end wurit yariamirei. \p \r (Matyu 26.14-16; Mak 14.10-11) \p \v 3 Ende abari ne Yisas wonou imbigau yurau end ger unum Yudas Iskariot qamb igour eng Satan wot diarei. \v 4 Diara wo Yisas duimb qamb isub munon Qenut mian yab igour gigit eng ne Qenut igau munai qoat igour eng wurit isub Yisas waramau end qob musierib isorei. \v 5 Is qamara wuri mismisir nomon qur taui utub qamb qamamirei. \v 6 Qamarari wo io qamb wogub isub wo qen ger munon yurau aib Yisas nob me igamari qen end duimb qamb qoat igoai. \s1 22:7-13 Imbigau munon ombur mi niau arsiamirei \r (Matyu 26.17-29; Mak 14.12-25; Yon 13.21-30) \p \v 7 Ende at qib igama qen qau, ‘Qenu enger tonoanb me igaramau’ qamb mismisir mani parau yis ue tor nub igour eng yarerei. Qen end wai sipsip wan baab warambour. \v 8 Ne Yisas Pita Yon nob wuriimurimb qamar: “An ombur isub qen qau end mi nun eng arsiarar.” \v 9 Qamara wuri qamamir: “In ombur eret isub mi arsiorun?” \v 10 Qamarari wo qamar: “An isub isi ginam aib end weib isub gunon eng munon ger ya egit unab ba isub igo animbegeiba. Animbag isa gab eng wo toat isi wo mor isa gab eng an nob isar. \v 11 Isub munai ur eng nob qamarar: “Imbigau munon nenet ete qurai munai tumbigi eret in mi arsi igo qen qau end yonou imbigau yurau eng wurinob mi nibam?” \v 12 Ende qamarari wo munai tumbigi aib ger erer qitend nam qab bogomau eng ne mi big niau eng ereteri ar igo eng ansirbiga mi end arsi igamari nuboun.” \v 13 Ende wurinob qamara wuri isub gamir eng Yisas wurinob qamar gas ende gab mi end arsiamirei. \s1 22:14-23 Yisas mani wainya nob imbigau yurau wuriserei \p \v 14 Qen eng yara Yisas wonou wuri imbigau yurau eng nob end bugab mi numirei. \v 15 Mi nub igo wurinob qamar: “Ye e bugab mi aninob nib qamb qenungoum, mi nub wogub git goan uter yeneriba. \v 16 Bo ete qemerine igar, ye bo sabar mi me aninob ninei, isi yarab qen Qenu wonou bibis biginer qen end mi git dibenara guboumon.” \p \v 17 Ende qamb Yisas qogum ger ba wain ya wari wogub Qenut uber qamb wogub wurisab qamar: “An ya e ba bais-bais niar. \v 18 See ne qen geret gor wain ya me aninob ninei. Isi yarab Qenu wonou bibis biginer eng yara gab.” \v 19 Ende qamb mani parau ba Qenut qamb boroumi wurisab qamar: “E yonou git goan, an ba niar, nub yet misir igub igoarar qamb. \v 20 Eng ende at ne bo wain ya qogum ten ba bo eng gas ende ebeterei. Ende at wurisab qamar: “Ya e yonou qeru isiner end maribig andoroum. Qenu wo anit igub yonou qeru aba anit igerama eng gab qoan tonoan wurit qob nausier eng boair wogub bo bubun anubersierib qamb anit iyeterei igo. \v 21 End ne an gaiar, munon ye yeduimbar eng ye nob nam qab garit bugab igoun eng. \v 22 Qenu wonou Munangit Wau uminer qamb duiamor end. Ego munon ye yeduima yanamunor eng, munon eng borumesis.” \v 23 Ende qamara qei der qamamir: “Wa, your qomon eng wot sieriba?” ende at qebi-qebi igurei. \s1 22:24-30 Imbigau munon wuri your gigit igoriner qi end agunumirei \p \v 24 Ne Yisas wonou yurau eng der wurinomit, your ger baraitari igoriner end qamb agunub igurei. \v 25 Ende at igamari Yisas der wurinob qamar: “Munon ai qent igour eng wurinou baraitari igama sarau borusi betet igour. Wo qob qamara taut qas ende ebet igour. Munon baraitari igama wonou yurau der wot ‘munon inubersiau tari’ ende wot qamb igour. \v 26 Eng an qomon ende ue. An ete abar. Munon ger baraitari gigit igo munon qei oroar igorib ebeiner eng wonou bumai wogub wau gogor gas ende burab munon qei sarau batar igoriba. \v 27 Your baraitari? Munon bugab mi nub igo eng qiyo a munon mani imi bear utab igo eng baraitari? Ue, munon bugab mi nub igo eng wo baraitari. Eng gas ende, see ye aninob igoum eng baraitari me igoum, an mi sigetar igoum. \p \v 28 Qoan ye ye mi warigesier eng an ye me yewogub qoau. \v 29 Qoan Tain wonou bibis eng ye yiimbig munon oroar igoar qamb yemaribigor gas ende ye bo bibis eng animbig an munon oroar igoarar qamb anmaribigoum. \v 30 Eng an yonou bibis end igo mani ya qamb nuboumon. Ende at ne an segagam baraitari igo Isrel munon yurau 12 eng qob musitar igoruboumon. \s1 22:31-34 Pita wo Yisas me imbigoum qamb qemeriner end Yisas qamarei \r (Matyu 26.31-35; Mak 14.27-31; Yon 13.36-38) \p \v 31 Ende qamb Saimont qamar: “Ne igu, an yurau eng gugum Satan anqubei anwarigesi anqereimb qamb qamarei igo. \v 32 Ego ye qo Qenu ne nonogursi qamb qebi qamamei. End ne ne Qenut mom oabig igoriban. Igoi bo igeser yar banamori wuri nonogursieriban.” \p \v 33 Ende qamara Pita taui qamar: “Barai, ye ne nonob uyort isub ombur umun qamb ar erer igoum e.” \v 34 Ne Yisas nob qamar: “Pita, git uber ye nob quran, ego teteri se me erinerei igama qen ombur gari yet ‘munon eng ye sir ue’ ende qamara teteri qamar eriba.” \s1 22:35-38 Yisas wonou imbigau yurau girinet igoarar qamb qamarei \p \v 35 Yisas Pita sir ende nob qamb wogub ne garisi wuri nob qamar: “Qoan ye saraut munon ginam-ginam iuar qamb animuriam eng an nomon qur ger me baiau ne abau ger ue, ne goten yau ue. Ne mi gugum ue ar qib igoumon qen end mi ue gab qoot asi abatamanei?” Ende qamara wuri qamamir: “Ue.” \v 36 Ende qamarari Yisas qamar: “End ne see munon nomon qur igama gab qiyo abau igama gab eng bainer. Ne munon ger bui qauri ue gab eng wonou mingoan eng wurisab taui qur ba bui qauri ger bainer. \v 37 Qanam eng, Qenu qob gumatemirei igo ‘munon boru wurinob garisi warambour.’ Ende igo end ne qeemben ende yesiorubour. Qenu qob gugum ye yesiorunor end qamb gumatemir eng ye me ye bisinerei.” \v 38 Ende qamara wonou imbigau yurau eng qamamir: “Barai, e ge in bui qauri ombur-ombur igo e.” Ne wo qamar: “Eng mom quraun eng.” \s1 22:39-46 Yisas ai qaur nam olib man end irab Qenu qebi qamb igoai \r (Matyu 26.36-46; Mak 14.32-42) \p \v 39 Ende qamb wogub qenen at igo gas ende, der isa wonou yurau qanam toat isi ai qaur nam Olib man aib igo end isumirei. \v 40 Ginamt weib isub wurinob qamar: “Qenu nob qamb igorunon eng an mi warigesia wot me uburab isunanei.” \v 41 Ende wurinob qamb wogub wuri igamari wonou wes opur isub gamaur wat bugab Qenu nob qamar: \v 42 “Tain a, yet igub gab eng qugurau e yet yaribar eng toat arirom. Eng ye ar net quraum, nonou qas.” \p \v 43 Ende qamara Qenu ginamt enger ger der nonogursiarei. \v 44 Yisas sig-sig mom quguraget wogub Qenu sabar-sabar nob qamb igama git goan gugum qoaru qeru di darau nami ende ebeterei. \v 45 Ne der naget wonou yurau isub ibagar eng wuri git goan bibinat wogub qoan naat inemirei. \v 46 Ende ibag wurinob qamar: “An der bugab Qenu nob qamb me ubunanei i-i? Mi anwarigesiau ger anit dieriner qamb quraum.” \s1 22:47-53 Yudas Yisas munon qarau wurit sirbigorei \r (Matyu 26.47-56; Mak 14.43-50; Yon 18.2-11) \p \v 47 Ende qamb igama munon yurau aib diamirei. Yisas wonou imbigau yurau end ger unum Yudas wo iuar eng isub munon yurau wurinerub ba diarei. Diab Yisas qani irab baab wuriimbigib ebeterei. \v 48 Aba Yisas nob qamar: “Yudas, ne Munangit Wau munon qarau wurit imbigib aban ne?” \p \v 49 Ende qamara wonou yurau nob igour eng der Yisas waramb diamir eng imbig ne nob qamamir: “Barai, in bui qaurit wuri gumarun qiyo.” \v 50 Ende qamb ne munon ger bui qauri beneri Qenut mian yab igour wurinou baraitari wonou sarau munon ger iruges uberegent wes eng soabur ariramorei. \v 51 Ende aba Yisas gab qamar: “An qomon eng wagar,” qamb munon iruges soabur ariramir eng ba bo big bea qoan wonou igoa gas ende uberetarei. \p \v 52 Ende at ne Qenu mian iset bigetet igour wurinou baraitari eng ne inorou munai qoat igour eng ne munon baraitari qei Yisas booub qamb diamir eng wurinob qamar: “An bui qauri ba qombuni ba mai munon igeig nob yogurub ende at diaumon? \v 53 Ye qenen inorou munait erogori igoun eng an ger yanamb ende abari me animbegeau. Itum qen eng munon qomon boru oboub qamb eng me qubigunorei. End ne see qen eng yara gab yanamb diaumon.” \s1 22:54-62 Pita Yisas ye qoyam ue ende qamarei \r (Matyu 26.57-58, 69-75; Mak 14.53-54, 66-72; Yon 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Ende qamb waga baab mot Qenut mian yab igour wurinou gigit wonou munai end isumirei. Isari Pita qanam mugenderi toat ibag-ibag isub igoai. \v 55 Qob musub igour munai mor igama youn man end mut gumet qoariget igamari Pita isub ibag wurinob mut qoariget igurei. \v 56 Pita ende bugab igama sarau yamangar ger qib garei. Gab bo nan gab nob qamar: “Wa, munon qira munon e nob yorour eng qoat igo qii?” \v 57 Ende qamara Pita qand der mirimot qamar: “Munon eng ye sir ue.” \v 58 Ende qamb igo bais umi-umi ende at bo munon ger qib gab nob qamar: “Ne gor munon e nob yorour eng wonou yurau.” Ende qamara Pita qamar: “Ue e.” \v 59 Ende qamb wogub igamari qen dirigor bais ete umi wogub munon ger gab gagam mom qamat qamar: “Segagam eng Galili munon Yisas nob igama gaun eng gari.” \v 60 Ende qamara Pita nogom gumotopurma qamar: “Wa, ne qob eng at quran eng ye sir me imbigoum.” Ende qamara teteri qamar arei. \v 61 Qen end Yisas mor ito igo igeser asi Pita sir garei. Gea Pita wo gab misir igorei. Qoan Yisas ete nob qamar end: “Teteri me erinerei igama ne qen ombur gari ende yet ‘munon eng wot quraumon eng ye sir ue,’ ende yet qamara teteri qamar eriba.” \v 62 Ende nob qamar end, qen end Pita misir igub igeser ag isub borusi eerei. \s1 22:63-65 Wuri Yisas ber qob wot qamb waramirei \r (Matyu 26.67-68; Mak 14.65) \p \v 63 Munon Yisas mot yaremir eng Yisas ber qob wot qamb wot igerig igurei. \v 64 Ne qei der mingoant mag taisi touri wogub waramb wogub bo beasimetet nob qamamir: “Your nanamai qi eng sir gumat qamara gun.” \v 65 Ende qamb qiyo, ne qomon boru-boru qei wot ebet sumungasi ende at igurei. \s1 22:66-71 Yisas mot Kaunsel wurit isumirei \r (Matyu 26.59-66; Mak 14.55-64; Yon 18.19-24) \p \v 66-67 At igamari uriger worom diara ne Yuda munon baraitari eng ne, Qenut mian yab igour wurinou gigit eng ne qomon qerei igour eng qiumuni Yisas mot isub wurinou baraitari qob musitoub qamb qiumuni igour wobon end bis nagsiari qebi qamamir: “Ne mai, munon wurimusiau tari qiyo?” Qamarari wo qamar: “Ye aninob qemerine yet me oabigunanei. \v 68 Ne ye an qebi qemerine gor musub taui me ye nob qomurunanei. \v 69 Eng gab see ne qen gugum Munangit Wau Qenu uberegent end bugab mom du qamb wegiba.” \p \v 70 Ende qamara gugum der qamamir: “Ie, ne apand Qenu wau?” Ne wo taui qamar: “An see quraumon eng, ye eng gari.” \v 71 Ende qamara wuri qamamir: “Mai munon geret igub ebein, wonou qabarit qamara in gugum mom diban igoun eng.” Ende qamamirei. \c 23 \s1 23:1-5 Yisas mot Pailat wot isumirei \r (Matyu 27.1-2, 11-14; Mak 15.1-5; Yon 18.28-38) \p \v 1 Ende qamara ne gugum der Yisas mot Rom gabman munon tarinob Pailat wot isumirei. \v 2 Isub qanambig qamamir: “Munon e in mot yoroun eng qanam eng ete, in munon yamangar gugum wuri ba songesi ete qamb igo: “An Sisar nomon qur utab igoumon eng wagar qamb qiyo a wonomit Qenu munon wuriubersierib qamb imurima derer eng ye gari, ye baraitari” ende at qamb igo end nob yoroun.” \v 3 Ende qamarari Pailat Yisas qebi qamar: “Ie, ne Yuda wurinou baraitari gigit qiyo?” Ne Yisas taui qamar: “Nonou gari quran eng”. \v 4 Ende qamara Pailat der Qenut mian yab igour wurinou baraitari eng nob munon yurau wurinob garisi qamar: “Munon e ye gaum eng qomon boru ger me abau.” \v 5 Ende qamara wuri der nob agunub qamamir: “Ende mai, qoan Galili munon wurinob qamb a Yuda munon wurinob qamb is isi yar e bo yar qurar eng meimi?” \s1 23:6-12 Yisas mot Herot wot isumirei \p \v 6 Ende at qamarari igub Pailat wuri qebi qamar: “Munon e mai Galili munon qiyo?” \v 7 Ende qamara qamarari igub wogub mom imbigorei. “Io munon eng Herot wonou yurau” ende qamb imurima Herot isorei. Qen end Herot wo Yerusalem eng igoar end. \p \v 8 Herot Yisas isa gab borusi uberetarei. Yisast qob suari igub gib qamb at igoar end. Ne bo Yisas mi wes ger aba gib qamb \v 9 End ne Herot mi irou Yisas qebiamorei. Ego Yisas qob ger taui me qamarau. \v 10 Ende aba gab Qenut mian yab igour baraitari eng ne qomon imbig igour eng bo ir-ir naget Yisas qomon boru-boru ebet qib igo qamb meten wot qamamirei. \v 11 Ende at ne Herot wonou yogorau yurau eng nob der qob song-song wot qamb ber qob wot qamamirei. Qamb ne bo mingoan qenenginob sig uber ger ba qumanimetet wogub bo imurimari Pailat qani isorei. \v 12 Qoan Herot Pailat nob qarau igurei isi yarab qen end qas qibanamsiamirei. \s1 23:13-25 Pailat Yisas big waramar qamb qamarei \r (Matyu 27.15-26; Mak 15.6-15; Yon 18.39-19.16) \p \v 13 Ende at ne Pailat munon Qenut mian yamau baraitari eng ne munon baraitari qei ne munon yamangar ar ende wurit qamara yarari wurinob qamar: \v 14 “An munon e mot yet yarab quraumon eng: Munon e qomon soagensi munon wurinob qamb qib igo qamb qob musitoub quraumon eng. Ye aninou magqurt qebi nob quraum eng, wo qomon boru ger ebet igo qamara me igoum. \v 15 Herot qebimar eng ue gab bo init imurima yarar eng gor. End ne in ar waramun eng uber ue eng gab quraum. \v 16 End ne ye ar pisirami qas waramb wogub anit imurimine isiba,” ende qamarei. \v 17 Togun gugum Qenu enger tain qoanb wuri qubei wagerei qamb mi at nub ne Pailat munon uyort igour eng ger wurit imurima isub igo. \p \v 18 Pailat ende qamara munon yurau eng gugum der amir: “Waramari uma ne in Barabas qas init imurimari yariner.” \v 19 Barabas wo uyort bigumir eng wo gabman nob agunub a munon qei igarama umari gab ba bigumirei. \v 20 Ende qamarari Pailat Yisas ar wogub imurimine wurit isiner qamb bo sabar wurinob qamarei. \v 21 Qamar ego wuri der nob agunub amir: “Nam erer qas big waramar, nam erer qas big waramar.” \v 22 Ende qamarari Pailat bo qen ombur garit wurinob qamar: “Meimet qamb munon e qomon boru ger ebeterei? Ye gaum eng waramau werei ende ger me gaum. Ende ne aninou waramb qamb ibitiriaumon end ye ar pisiramit qas waramb wogub ar anit imurimine isiba.” \v 23 Ende qamara wuri mom warama umb qas weginer qamb ibitiriamirei. Ende at Pailat qob ba songesi wagari wagerei. \v 24 Wogub wurinou qob qamamir eng toat wurit wagerei. \v 25 Wogub ne munon ger gabman nob agunub a munon igaramb at qib igama uyort bigumir eng bo ar wurit waga isorei. Ne Yisas um qamb mom ibitiriari ibag imurima yogorau munon wurit isorei. \s1 23:26-43 Yisas nam tenori big waramirei \r (Matyu 27.32-44; Mak 15.21-32; Yon 19.17-27) \p \v 26 Yisas wurit isa mot isub qataben gamir eng Sairini munon ger unum Saimon. Wo diab ginam aib eng isib at igoai. Ende gab ne Yisas nam togoramor eng nob bai qamb end qamat qamarari wo bo ba Yisas toat isorei. \p \v 27 Isari munon yamangar irou toat isub igo yamangar irou eab-eab uru wab ende at qanam isub igurei. \v 28 Ende at isub igamari Yisas igeser wurinob qamar: “An Yerusalem yamangar, an yet me eaiar. An aninomit eab ne aninou wau end wurit eaiar. \v 29 Qen ger gab anit ete qomorubour: yamangar wau me baunerei, a wau me baiau, ne wau inau me wurisinerei, yamangar eng wuri mismisirubour. \v 30 Qen end munon qei der ai qaur aib-aib end wurit qomorubour: ‘duret in umimar.’ Ne gor ai qaur qamaaman end wurit qomorubour: ‘duret iningaramar.’ \v 31 Eng gaiar, wuri ye nam igom gas ende igimine yesiaur eng Yuda munon wuri nam umau gas ende igamari sig mom wuriquguragsiorubour.” Yisas ende wurinob qamarei. \p \v 32 Qen end munon ombur qomon boru at qib igour eng nob isub Yisas nob igaramb qamb. \v 33 Ende oromar isub isi ai qauren ger ‘tari qer’ qamb igour end isub ne Yisas nam tenori big waramb ne munon ombur eng, ger uberegent wes end big waramb ne ger uben qagit end big waramb ende ebetemirei. \v 34 Yisas nam erer end igo qamar: “Tain, munon e yesiaur eng wuri qanam sir me imbig ne yesiaur, ne taui me wuri sumungasi.” Ende qamara wuri der Yisas mingoan wot baub qamb ne sauab your wotanami mingoan eng bainer qamb ebetemirei. \p \v 35 Ende abari munon qei qoat naget igo ne Yuda munon baraitari eng der Yisas ber qob wot qamamir: “Munon qei wuri musub qib igoar eng wagari wonomi musia gune. ‘Ye Krais, Qenu munon gugum wurimusi qamb yemaribigorei’ qamb qib igoar end.” \v 36 Ende qamarari yogorau munon wuri gor der ber qob wot qamamir: \v 37 “Ne Yuda wurinou baraitari igo gab eng nonomi musub der ge?” Ende wot qamb igurei. \v 38 Yisas big waramirt erer end qob ger ete qamb gumat bigumirei: MUNON E YUDA WURINOU BARAITARI, ende qamb gumatemirei. \p \v 39 Munon boru ombur wuri big waramir eng ger igo Yisast ber qob wot qamar: “Ne munon wuri musiau tari, end ne nonomi ubersi ne in ombur in musi.” \v 40-41 Ende qamara munon ger igo qamat qamar: “Ne Qenut misir me igan? In gugum ininou qomon boru ebet igoun end taui qamb qeemben inquguragsiaur. Ego wo ende ue wonou ar meten siaur end uber ue.” \v 42 Ende qamb Yisas nob qamar: “Yisas, ne mom baraitari burab nonou bibis end isub gab eng yet misir igu.” \v 43 Ende qamara Yisas der taui qamar: “Apand nonob quraum, see qas in ombur ginam uberar end igoruboun.” ende qamarei. \s1 23:44-49 Yisas umorei \r (Matyu 27.45-56; Mak 15.33-41; Yon 19.28-30) \p \v 44-45 Qen end worom ginam tog yarab ne ai gugum iturama worom mag bo me geau. Ende igama igoi isii worom bo qumat dara ne mingoan gurum aib inorou munai tend opur uriamir eng metut qitend quburab isii waseramorei. \p \v 46 Ende aba gab igamari Yisas qugiab qamb ar: “Tain, yonou moui uber ne bai.” Ende qamb ab wogub umorei. \p \v 47 Yogorau munon baraitari eng mi eng ende aba gab wogub Qenut oabig qamar: “Segagam, munon e munon qoregen uber,” ende qamarei. \p \v 48 Munon gugum qoui naget qoat igour eng mi eng ende aba gab qumor-qumor isumirei. \p \v 49 Ne Yisas wonou munon banam ne yamangar qei Yisas mot yarari ginam Galili wogub yaremir eng mugenderi nami ende naget igo mi eng aba gab igurei. \s1 23:50-56 Yisas tumuniamirei \r (Matyu 27.57-61; Mak 15.42-47; Yon 19.38-42) \p \v 50 Qen end Yuda munon ger unum Yosep. Wonou ginam qenen eng Arimatea. Wo munon qoregen uber. Ne gor, wo Yuda munon baraitari qob musitarub qamb qiumuni igour eng wurinou erogori. \v 51 Wo igo baraitari qei Yisast qob qamb nausi ebetemir eng wo io me qamarau. Wo qoan Qenu wonou bibis bigor eng ba dibesierib qamar eng qoat igoai. \v 52 Munon eng wo Yisas uma wogub mumun bis tumunimb qamb is Pailat qebi garei. \v 53 Qebi gea io qamara isub mumun erer igoar eng bo ag big ne mingoan oan nob end ouri wogub bisub tumuniamorei. Tumun eng qoan nomon erobon goanetemirei. Munon ger me tumunimau, bubun igoai. \v 54 Qen eng Fraide, barim eng inorou qen end gitab ibeibi igorub etemir eng pisiarei. \p \v 55 Galili yamangar Yisas nob yarari toat yaremir eng Yosep Yisas mumun bis tumunimb isa nob isumirei. Isub maigas at tumunieminer eng musub gab imbigub qamb. \v 56 Ende gab wogub ginamt irab maurem ya qamb mi eng gagar arsi igo Yisas git goan bieriner qamb qositoub qamb. Ne inorou qen eng wurinou qomon igo end gitab ar ibeibi igurei. \c 24 \s1 24:1-12 Yisas bo der bugamorei \r (Matyu 28.1-10; Mak 16.1-8; Yon 20.1-10) \p \v 1 Inemirei igo itum der inorou qen pura ne yamangar welya qamb barim urigom arsi bigumir eng ba munon teteret end isamirei. \v 2 Isab gamir eng nomon aib ger ba yar tumun qipiatemir eng bo ende me igamau. Tumun unat igama gamirei. \v 3 Gab isab erobon isub gamir eng Munon barai Yisas git goan me igamau. \v 4 Ende gab qanganget wogub naget igamari qand munon ombur mingoan oan qenengi nob nagetemirei igo wuri qani end naget igurei. \v 5 Ende ibag yari wogub qumoramirei. Qumoramari munon ombur eng wuri nob qamamir: “An meimet qamb munon igomot der bogomar e gub qamb munon teteret e asi qib igoumon? \v 6 Wo e me igo, der bogomai. Qoan Galili ite igo aninob qamar eng misir igar. \v 7 Wo ete qamarei: “Munangit wau munon boru wurit duimari ba nam tenori big waramari umiba. Uma ba tumunimunorei igama qem ombur gari ubura bo der bugemba.” \p \v 8-9 Ende qamarari yamangar eng qob eng misir igub wogub bo igeser tumun wogub isub mi eng gabriamir eng Yisas wonou imbigau yurau 11-ende igour eng wurinob qamb ne munon ar qei gor wurinob qamarari igumirei. \v 10 Yamangar eng isub qamamir eng Maria Makdala ne Yoana ne Maria ger Yems unor eng ne yamangar qei wurinob igo qob eng Yisas wonou yurau eng wurinob qamamirei. \v 11 Qamarari Yisas yurau eng der yamangar eng ar wob mugenderi igub qamb qib igour qamb qob me igatarau. \v 12 Ende abari Pita der uyab-uyab munon teteret ite bo irarei. Irab inumor tumun erobon asi mingoan qas garei, mi ger me geau. Ende gab bo igeser isub misir qebebi igub igoai. \s1 24:13-35 Imbigau munon ombur Emeus isub qamb isub igo Yisas gamirei \r (Mak 16.12-13) \p \v 13 Qen end gari Yisas yurau eng ombur der munai ginam Emeus eng isub qamb tap toat isub igurei. Ginam eng ginam aib Yerusalem wogub isau eng pi. \v 14 Ombur isub igo mi eng gagar ebeter end qamb isub igurei. \v 15 Ende qamb isub igamari Yisas wonou yar wobon end naget wurinob isub igoai. \v 16 Isub igama gamir eng wuri mi mag opuramau gas ende aba Yisas wo sir me imbigau. \p \v 17 Ne Yisas der wurinob qamar: “An ombur meimet qamb qobub isub igoumon?” Ende qamara ombur mi toubet qi naget igurei. \v 18 Ende at igo ne ger unum Kliopas der qebi qamar: “Munon irou Yerusalem igour eng mi barim urigom ebeter eng gugum qoyam. Ne gari qoyam ue igo qamb qib igoan?” \v 19 Ende qamara Yisas qebi qamar: “Mi maigas abai?” Ne wo bo qamar: “Nasaret munon Yisas tumuniamir eng abar end qamb igoun. Wo Qenu wonou qob gigit qamarau munon. Wo Qenu sarau qeretut nob baab ne qob qeretut nob munon yamangar wuri nob qamb qib igoai. \v 20 Ende at qib igama ininou munon barai tari Qenut mian yab igour eng ne qomon qoat igour eng wuri der gabmant duiamirei. Duimari wuri qob qamb nausi ne uminer qamb nam tenori big waramari umorei. \v 21 Eng wo Isrel munon wuriubersierib qamb dererei ende qamb misir iguminei. Ne mi eng gagar abar eng qen ombur gari uburerei. \v 22 Ne gor ininou yamangar qei itumut inqeisiau gas ende uburei. \v 23 Wuri munon teteret irab tumun erobon isub gaur eng wo git goan igama me geau. Ende gab abari enger der wuri nob qurar eng, igomot der bogomai qurar eng gugum qamarari igunei. \v 24 Igub ininou munon bo mi eng gub qamb irab gaur eng yamangar ininob quraur gas ende, Yisas git goan me geau.” \p \v 25 Ende qamarari Yisas wurinob qamar: “An qoan Qenu qob gigit qamara munon gumatemir eng misir ue igo oau segagam me buroumon? \v 26 Munon wuriubersiau tari eng wo umb wogub bo igomot der bugama Qenu wonou aba baraitari igoriba.” \v 27 Ende qamb ne qoan qanambig Moses qob gumater end qanambig qob suab bisii Qenu qamara munon gumatemir end bis beneriamorei. \p \v 28-29 Ne wuri isi munai ginam isub qamb isumir eng pisiari ne Yisas wo wuriwogub tumbigi isib qamb ater ego wuri duet qamamir: “Worom mom isar eng ai itumoramba. In nob et iniban.” Ende qamarari wurinob mor isorei. \v 30 Isub nam qabt erogori bugab mani parau ba Qenut qamb nonogursi boat wuriserei. \v 31 Qen end Yisas mom gab imbig ebetemir ego wuri magqurt umanger qi qorei. \v 32 Qoa me gab wurinou qob-qob qamamir: “Qataben yar igo qob eng ininob qamara igoun eng igub in oau mom ipirai.” ende qamamirei. \p \v 33 Ende me gab wogub bo qand yonam Yerusalem qite wonou imbigau yurau 11-ende igour end irab ibagamir eng banamori qei wurinob qiumuni igurei. \v 34 Ende ibegeari der ombur wurinob qamamir: “Munon Barai segagam igomot der bugab qib igama Saimon garei.” \v 35 Ende qamarari ombur wuri gor der qataben isub igo qob wuri nob qamb isub igoar eng ne, mor isub mani parau boat wurisa qen end gab imbigari iuar eng gugum qamamirei. \s1 24:36-49 Imbigau yurau gugum Yisas gamirei \r (Matyu 28.16-20; Mak 16.14-18; Yon 20.19-23) \p \v 36 Qob eng ende suab igamari Yisas wonou diab wuri wobon et igo wurinob qamar: “Oau mein burab igoarar.” \v 37 Ende qamara wuri mai moui qiyo aibigau qamb borusi yariamirei. \v 38 Ende abari wurinob qamar: “An meimet qamb qiet misir qebebi igub igoumon? \v 39 An ye uben qamb nebit qamb gaiar. Ye yonou gari. An yebaab gaiar, moui mai min qer nob ende igo?” \v 40 Ende qamb ne uben goten nob wurisirbigorei. \v 41 Ende aba wuri mismisiramir ego sig oau apand me burau. Ende at igamari wurinob qamar: “An mi niau ger et igo?” \v 42 Ende qamara yag wai qibi ger utemirei. \v 43 Utari boroumi wuri magqurt norei. \p \v 44 Ende at ne wurinob qamar: “Qoan aninob qib igo ne qob aninob qamam eng see mom gaumon eng. Qoan ir Moses qomon yet qamb gumater eng ne Qenu qob qamara gumatemir eng ne Sam qob yet qamb gumatemir eng gugum irimani ubura gaumon eng. \v 45 Yisas ende qamb ne wo wurisiara misir uber igub qob qoan gumatemir eng mom musub imbigumirei. \v 46 Ende abari wurinob qamar: “Qob ete qamb gumatemir eng: Munon wurimusiau tari eng wo git goan uter weriba. Ende ebet wo uma tumunimunorei igama qen ombur gari ubura bo iigomot der bugemba. \v 47 Ende aba qanambig Yerusalem end wo unumot qamb qiroari munon ai qent gugum wot oabig ne wurinou qomon boru mogirt warari Qenu wuriubersia wonou yurau igorubour. \v 48 An ye yegaman end gigit qob suouboumon. \v 49 Ende abari Tain qoan anit mi iyeter eng ye anit imurimbam. End ne an mom ginam aib end mom qoat igamari mi eng anit der an nonogursieriba.” \s1 24:50-53 Qenu Yisas mot wonou ginamt irarei \r (Mak 16.19-20) \p \v 50 Ende qamb ne ginam aib eng wogub oromar isi Betani end isumirei. Isub uben bemeni wuri nonogursiarei. \v 51 Ende wuri nonogursi wogub iser Qenu mot erer irarei. \v 52 Iroa wogub uru wab wot mismisir bo yonam Yerusalem yaremirei. \v 53 Yar end igo qenen inorou munai aib end isub Qenut igub igurei.