\id JHN - Usan March 2001 \h Yon \toc1 YON qob uber gumater eng \toc2 Yon \mt1 YON \mt2 qob uber gumater eng \c 1 \s1 1:1-18 Qob igomot igoar eng Munangit warurei \p \v 1 Qoan ir qob igoai. Qob eng Qenu nob igoai. Qob eng wo gor Qenu gas ende. \v 2 Qoan ir Qenu mi ger me barsiau qen end qob eng Qenu nob igoai. \v 3 Qobt Qenu mi gugum barsiarei. Mi gugum ai qorut me derau. \v 4 Igom igamau eng wot igoai. Igom eng begent munon wurit isorei. \v 5 Begen eng itum omboarir igo, ne itum wo begen eng me muasereminerei. \p \v 6-7 Qenu qob biga munon ger gim isub bo qen eng yariner end munon yamangar wurinob qem qamb imuriamor eng unum Yon. Ende imurimine isub munon wuri nob qamara igub begen end oabigar qamb. \v 8 Yon, wo begen eng ue. Wo ar begen eng deriner end qob suab wuri imbig qib igoai. \v 9 Begen eng apand begent munon gugum wurit arir igo, eng ag e dara. \p \v 10 Qob eng ag e der igoai. Igama Qenu ai wot barsier eng munon gugum wuri wo qoyam ue. \v 11 Wo wonou ginam qenen isuor eng wonou yurau magqurt gab wugumirei. \v 12 Ende abari munon qei wot oabig ba moriamir eng Qenu wonou wagrari buror qamb wurimaribigorei. \v 13 Wuri Qenu yonou wau wurit qurar eng ur unor tumbigi end ue, ne wurinou qenungau end gor ue. Qenu wonou gari wurinonogursi igo end wonou wau tetemi. \p \v 14 Qob eng munangit warub inamar igoai. In wonou oau mein eng wonou wes ar eng wot igama gaminei. Wonomi wes ar eng Tain wonou wau gari qas imurima derer end oau mein ne qomon apand eng wot yab di igoai. \v 15 Ne Yon wot qamb qamar: “Ye munon end wot qamb ete qamam eng: ‘wo qanamt yariner eng ye sarau oboum eng yetanamimba eng wo ye ue igimine wo igoar eng.’ “ \p \v 16-17 In wonomi uber eng init yab di qoa ne wo in gugum inubersi igo. Eng Qenu qoan qomon init bigor eng Moses imbiga gumaterei. A oau qiutab ne qomon apand eng munon inubersiau tari Yisas eng ba darab inimbigorei. \v 18 Munon ger Qenu bais me geau. Wonou wau gari qas, wo qenen ur nob igo end wo ag e darab in Qenu inimbigorei. \s1 1:19-28 Yon munon wurimaragansi igoar eng qob dibes qamarei \r (Matyu 3.1-12; Mak 1.1-8; Luk 3.1-18) \p \v 19 Qanam end Yon munon wurimaragansi ya obotar ende at qib igama ne Yuda munon baraitari ginam aib Yerusalem igour eng wuri der Qenut mian iset big igour munon qei ne Libai yurau qei (Libai wurinou sarau eng munon inorou munai aib eng qoat igour eng wurit sarau baab igour) wuriimurimari Yont yar qamamir: “Ne your?” \v 20 Ende qamarari Yon me wabimau, dibes wuri nob qamar: “Ye munon an ubersiau tari eng ue.” \v 21 Ende qamara wuri qebi qamamir: “End ne ne your? Ne mai Elaiya qiyo?” Qamarari wo qamar: “Ye eng ue.” Qamara wuri qamamir: “Ende gab eng ne mai munon Qenu qob gigit qamarau munon eng ne?” End qamarari wo qamar: “Eng gor ue,” qamar. \v 22 Qamara wuri qamamir: “Ende gab eng dibes ininob qem. Qamara in musub mom niimbig wogub irab munon inimuriamir eng wuri nob qumurune igubour.” \v 23 Ende qamarari Yon qamar: \q1 Ye munon ger seger ait igo ab igoar eng ye. Munon Baraitari der isiba, ai tap ingong-ingong eng ne ai qauren-qauren eng wot musitat. Qoan Qenu wonou qob gigit qamarau munon Aisaia qamb gumater gas ende. \p \v 24-25 Ende qamara wogub ne munon qei Parisi yurau wuriimurimari yaremir eng bo der Yon nob qamamir: “Ende gab eng ne, mai munon inubersiau tari eng qiyo, a Elaiya qiyo, a Qenu qob gigit qamarau munon eng qiyo, ne eng ue gab eng ne meimet qamb munon ya obotar wurimaragansi qib igoan?” \v 26 Ende qamarari Yon taui qamar: “Ye ar ya asint wurimaragansi qib igoum; a munon ger dererei aninob igama an wo me imbigoumon eng. \v 27 Wo ye qanam yar igo, eng ye wonou goten yau eng maigas me nerimitinei, ye qob qinan,” ende qamarei. \v 28 Mi eng ebetemir eng ya Yordan wes end munai ginam Betani end. Ginam end Yon munon yat wurimaragansi igoai. \s1 1:29-34 Yisas Qenu wonou sipsip wan yeim gas ende \p \v 29 Barim ende der Yisas Yont isub igama gab qamar: “Gaiar, Qenu wonou sipsip wan yeim yar igo ite. Wo munon gugum ai qent e qomon borut igour eng wab ariramatariba. \v 30 Munon end ye wot qamb igoum eng. Ete qamam eng: munon ger ye qanamt yariner eng wo yetanamimba. Ye ue igimine wo qoan ir igoai. \v 31 Ye wo sir ue, ego ye munon ende yat wurimaragansi ne munon eng Isrel munon wuriimbigine gaiar qamb.” \p \v 32 Ende qamb qamar: “Ye Qenu wonou Igomurur qau gam eng morogan gas ende Qenu ginam end igo der wo tarit end igoai. \v 33 Qen end gor ye wo me imbigau. Ende ebet igimine Qenu munon yat wurimaragansi qamb yiimuriamor eng yiimbig qamar: ‘Munon ger yat maragansi igama Igomurur qau der wot igama gab eng qem, qo, munon e munon ya Igomurur qau ten wuri maragansieriba.’ “ \v 34 Qamb qamar: “End ne ye qo gab wogub wot Qenu wonou wau ten ende aninob qamam eng,” ende qamarei. \s1 1:35-42 Yisas imbigau yurau qamar wurimaribigorei \p \v 35 Ne barim ende der Yon wonou imbigau munon ombur wuri nob end igoai. \v 36 Ende igamari Yisas wurit isub igoai. Isub igama gab qamar: “Gaiar, Qenu wonou sipsip wan yeim yar igo qita.” \v 37 Ende qamara munon ombur eng igub Yon wogub Yisas nob isumirei. \v 38 Ende toat isub igamari igeser ibag wuri qebi qamar: “An meimi gub qamb asi qib igoumon?” Ende qamara ombur qamamir: “Barai, ne eret igoan?” \v 39 Qamarari wo qamar: “Yarab gaiar.” Ende qamara wo nob isub munai igoar eng gab nob end igurei. Qen end worom nerimb pisier end. \p \v 40 Munon ombur eng Yon qamara igub Yisas nob isumir eng ger unum Andru wo Saimon Pita wonou umour. \v 41 Qen end qas Andru umom Saimon gab nob qamar: “In munon inubersiau tari eng gunei.” \v 42 Ende qamb Saimon mot Yisast isorei. Isa Yisas Saimon gab qamar: “Ne Saimon, Yon wonou wau. Ne unum bo Sipas ende bigoum.” (Unum Sipas eng Yuda wurinou qob, Grik qobt Pita, unum ombur qanam eng nomon). \s1 1:43-51 Yisas Pilip Nataniel nob wurimaribigorei \p \v 43 Ne bo barim ende der Yisas ai Galili isib at igo munon ger unum Pilip gab nob qamar: “Yara ye nob qib igorun.” \v 44 Pilip wonou ginam qenen eng Betsaida. Andru Pita nob wurinou ginam erogori. \v 45 Pilip bo isub Nataniel gab qamar: “In munon qoan deriba qamarari Moses qoan qomon qob qamb gumater eng. Ne gor Qenu qob gigit qamarau munon wot qamb gumatemir eng gaun. Wo Nasaret munon Yosep eng wonou wau.” \v 46 Ende qamara Nataniel qamar: “Mai, meimi uber ger Nasaret end dieriba?” Ende qamara Pilip qamar: “Ende yar ge?” qamar. \p \v 47 Nataniel Yisast yara gab wot qamar: “Gaiar, munon e Isrel munon apand, qob qetopur qamarau eng wot me igo.” \v 48 Ende qamara Nataniel qebi qamar: “Ne maigas yiimbigan?” Ende qamara Yisas taui qamar: “Pilip net me arau igama nam qanamt end bugab igama negumei.” \v 49 Ne Nataniel taui qamar: “Ne apand Qenu wau, ne gor ne Isrel wurinou baraitari gari.” \v 50 Ende qamara Yisas qamar: “Eng ar ye nam qaragas erobon end naget igama negumei qemerine yet oabig quran. End ne qen geret mi sig aib ne se e gan eng wotanami giban.” \v 51 Ende nob qamb wogub gugum wuri nob qamar: “Segagam aninob quraum, qen geret Qenu ginam end asi gunon eng miroau gas ende aba Qenu enger eng Munangit wau end darab ir darab ir ende at igamari ibogouboumon,” ende qamarei. \c 2 \s1 2:1-12 Yisas qomon wes qanambig ebeter eng \p \v 1 Qen ombur ubura ne ai Galili ginam Kana end munon ger yamangar nob qi baub qamb etemirei. Qen end Yisas unor end igoai. \v 2 End ne Yisas wonou imbigau yurau eng nob isar qamb gim ibegeari isumirei. \v 3 Qen end mi aib at nub wain ya gor nub igamari uburerei. Ende gab Yisas unor der nob qamar: “Wain ya mom nub ugaur.” \v 4 Ende qamara Yisas taui qamar: “Ye meimi ebeibine ye nob quran? Ye qen se.” \v 5 Ende nob qamara unor wogub sarau eng baab igour eng wuri nob qamar: “An et igorunon eng mi ger abar qamb anit qamara gab eng qob toat mi qurar eng abar,” qamar. \p \v 6 Qen end Yuda wurinou qomon eng toat ya unab ba di big igo mor isub qamb goten uben birogoni isub igour eng. Egi aib-aib 6-ende igoai. Egi end ya garan aib degen-degent unab igoun gas end igoai. \v 7 End ne Yisas sarau munon eng wuri nob qamara: “Egi end ya unar,” ende qamara unari dieramorei. \v 8 Dierama ba diarari wuri nob qamar: “Ya qei waari bis munon mani qoat igo eng utar.” Ende qamara waari bis utemirei. \v 9 Bisub utari warigesi nub gar eng qer uber, wain ya warorei. Ende gab wain ya eng eret baumirei qi eng wo sir ue. Munon ya asin waari bis utemir eng wuri sir. Ende gab munon yamangar se bauor eng wot ara yara, \v 10 nob qamar: “Munon gugum mi aib at nub eng wain ya qer uber ete eng gigit qerei wurisari nub ugeari ne qer ii ete eng bo qanamt qerei igour. Ne bo uber eng duet igo see qas imurima yara,” ende qamarei. \p \v 11 Yisas qen qamart wonomi wes eng ebeter eng. Eng ginam Kana ai Galili end. Ende aba wonou imbigau yurau eng gab wot oabigumirei. \p \v 12 Qen eng ubura ne Yisas unor ne umuragrari ne wonou wuri imbigau yurau eng ende oromar Kaperneam end isub qen gurum nami end igurei. \s1 2:13-22 Yisas Inorou munai aib wab ariramorei \r (Matyu 21.12-13; Mak 11.15-18; Luk 19.45-46) \p \v 13 End igamari Yuda wurinou qen aib Qenu wonou ensel tonoanb me igaramau qamb mi aib at nub igour eng piara gab Yisas Yerusalem qite irarei. \v 14 Irab inorou munai aib mor isub gar eng munon irou bur qarig ne sipsip morogan ne eng nomon qur eng gagar bisub nor end mi taui baub igamari ibagarei. \v 15 Ende ibag ne bunom tau ger ba qungausi ne munon mor igour eng orotoar arir, ne bur qarig sipsip qamb eng gugum orotoar arir, ne wurinou nomon qur nam qabt bigumir eng ten biigiamorei. \v 16 Ende at ne munon morogan taui ba igour eng wuri nob qamar: “An mi e ba iuar, Tain munai bo ba sumungasi mind munai gas ende me abar.” \v 17 Ende aba wonou imbigau yurau eng der qob qoan gumatemir ete igoar end misir igumirei: “Ye nonou munai sig mom qenungoum. Munon ger munai eng sumungasia gab ye oau biriberi nibam,” ende igoai. \p \v 18 Ne Yuda munon baraitari bo igeser yar qebi qamamir: “Ne qomon wes ger aba gab in qomorun, qo munon eng Qenu boopurima igo end abar eng, ende qomoruboun.” \v 19 Ende qamarari Yisas taui qamar: “Qenu munai e bapamimari ne ye bo qen ombur garit mindaibam.” \v 20 Ende qamara wuri qamamir: “Ii, munai e bapamimari qen ombur garit mindaibam quran? Munon munai e mindat igamari togun 46-ende wara boopuramirei,” ende qamamirei. \p \v 21 Eng Yisas Qenu munait qamar eng wonou git goan end qamb igoai. \v 22 End ne wo uma tumunimari bo igomot der bogoma ne wonou imbigau yurau eng misir igub qamamir: “Qo, qob qoan igoar eng mi git abar eng.” Ende qamb wot oa bigumirei. \s1 2:23-25 Yisas munon wurinou qomon qo imbig igo \p \v 23 Yuda wurinou mi niau qen (Pasova qamb igour) eng gab Yisas Yerusalem end ir igo mi wes-wes aba dibenara gab munon irou wot oabigumirei. \v 24 Ende abari Yisas wo munon gugum wurinou misir mom imbig wogub wonomi ba me dibesiau. \v 25 Munon ger igo ger wonou qomon eng Yisas imbig me nob qamarau. Yisas wonou, munon gugum misir eng imbig igoai. \c 3 \s1 3:1-21 Yisas Nikodemus nob ombur qobub igurei \p \v 1 Qen end munon ger igoai unum eng Nikodemus. Wo Yuda wurinou baraitari, wo git Parisi wurinou yurau. \v 2 Qen geret wo itum Yisast diab nob qamar: “Imbigau munon, in ne mom niimbigoun Qenu niimurima derenei. Munon ar ger Qenu wo me maribiginer eng qomon wes-wes ne ebet igoan eng maigas me ebeinerei.” \p \v 3 Ende qamara Yisas taui nob qamar: “Sig apand nonob quraum, munon ger wau qomourt gas ende me ebeiner eng Qenu wonou bibis eng me ginerei.” \v 4 Ne Nikodemus qamar: “Munon mom isigi burab wogub bo sabar wau qomourt buriba? Mai, bo unor qur erobon isa bo sabar baiba qiyo?” \p \v 5 Ende qamara Yisas qamar: “Apand quraum, munon ger ya asin Igomurur qau ten obotet maragansiari bo munon bubun gas me ebeiner eng, Qenu wonou bibis end me isinerei. \v 6 End ne tain nanib anbaub igour eng aninou munangit qomon end, a Qenu Igomurur qau ansiara dariamunon eng Igomurur qau wonou. \v 7 Ye qob eng at aninob qemerine an me qiar. Wogub bo nani se anbaiau gas ende burar. \v 8 Moon umo di ite ir qiyo ite yar umo isub ende aba in toau qas igub igoun, git eng eret isub igo eng in sir ue. Eng gas ende munon Igomurur qau wurisera bo munon bubun gas ende burunor eng ende gas gari.” \p \v 9 Ende qamara Nikodemus qamar: “Eng maigas ende ebeiba?” \v 10 Qamara Yisas taui qamar: “Ne Isrel wurinou munon baraitari igo qomon wuriimbig igoan eng meimet qamb mi eng qangangetaran? \v 11 Segagam nonob quraun, in mi magqurt gab imbig aninob quraun. Eng an bo bur iruges big qenen qob aninob qumurune mogirt wab wogub igoumon. \v 12 Ne ye mi ag e nonou gab mom imbig igoan end mit big quraum eng ne me imbigan. Eng bo Qenu ginamt end bo qemerine ne maigas imbigiban? \v 13 Munon ger Qenu ginamt end irab mi gab wogub me darau. Munangit wau wonou gari Qenu ginam eng wogub dererei.” \v 14 Qamb qamar: “Qoan seger ait Moses mani qugur barsi qorent uriamor gas ende bo Munangit wau ende siorubour. \v 15 Ende siarari munon gugum wot oabig eng gugum bebereg igorubour. \p \v 16 Qenu munon gugum ai qent e sig-sig mom wuriqenungar ne wonou wau ten eng imurima dererei. End ne munon gugum wot oabig eng me umunorei, qenen bebereg igorubour. \v 17 Qenu wo wau imuriamor eng munon wuriqerei quguragsi qamb me imurimau. Wo munon wurimusub wuriqubeiom qamb. \v 18 Munon ger wot oabiginer eng wot qob musiteib qamb me ebeinerei. A, munon wot me oabiginer eng wo qo boruburerei igo. Eng wo Qenu wau gari qas wot me oabigau end. \v 19 Uyor sarau beau qanam eng ete: begen qo ag e der begentar ego munon yamangar wurinou qomon boru-boru eng ebet begen eng wogub itum igorub at igour. \v 20 Eng munon qei qomon boru ebet igour eng begen end yari igour. \v 21 A munon qei qomon apand ebet igour eng wuri begen end igorub qamb qenunget igour. Wuri sarau obounor eng Qenu wurisiara abari munon gugum diban gubour. \s1 3:22-36 Yon Yisas wo your qi end qanam dibes qamarei \p \v 22 Ende qamb wogub ne Yisas wonou imbigau yurau eng oromar ai Yudia wes end isumirei. Isub qen qei end igo munon wurimaragansi ya obotar igoai. \v 23 Yon wo gor munon wurimaragansi ya obotar igoai. Wo ginam Ainon Salim nob qani end igama munon yamangar wot isari wurimaragansi igoai. Ginam end ya aib igoar end. \v 24 Qen end Herot Yon uyort me bigau igama. \p \v 25 Ne Yon wonou imbigau yurau eng der Yuda munon ger ya ubau qomon end at wogub nob agunumirei. \v 26 Ende at wogub Yont isub nob qamamir: “Barai, ne qoan ya Yordan ig iro igo munon ger net isa ya ubetet wot dibes qamara igumin eng, wo gor munon wurimaragansi ya obotar igo. Igama munon gugum wot isub qob qamara igub igour.” \v 27 Ende qamarari Yon taui qamar: “Qenu munon ger mi me imbiginer eng wonou maigas mi ger me ebeinerei. \v 28 Qob qoan aninob qamam eng an mom qoyam. End qoan aninob ete qemerine igumon eng, ‘Ye munon anmusiau tari eng ue, ye wonou qob gim big yiimurima gigit yoroum’ qamam eng. \v 29 Munon ger yamangar bainer eng yamangar eng munon eng wonou qoregen. Munon yamangar bainer eng wonou munon banam eng yar qani naget igo wonou banam yamangar bainer eng qob qamara toau isa igub mismisir igoriba. Eng gas ende ye gor ende mismisir igoum. \v 30 End ne wo unum diban igama ne ye ii igoriner eng uber.” \p \v 31 Ende qamb qamar: “Munon erer qite derer eng wo mi gugum imbig igo. Ne munon ai qent et dari eng wo mi ag et gari qob suab igo. Munon Qenu ginamt igo deriner eng, mi erer qite ne mi ag e gugum imbig igo, wo munon gugum wuritanamima. \v 32 Wo mi gab ne igub igo end wuri nob qamb igo ego munon wo qob me igotoun qamb at igour. \v 33 Munon ger wonou qob igetet eng Qenu apand qurar eng munon qei wuriimbigiba. \v 34 Munon eng Qenu imurima derer eng wonou Igomurur qau qeretutnob opur igama wonou qob eng gor qeretutnob qamb qib igo. \v 35 Wonou ur eng borusi mom qenunget ne mi gugum wonou ubent big nonogursiarei. \v 36 Munon qei wau end wot oabig eng igomot igorubour. A munon wo qob qamara bagau wagir qib igorunor eng umubour. Qenu wurit misiringeteriner eng ten ende igoriba. \c 4 \s1 4:1-42 Yisas Samaria yamangar ger nob qobub igoai \s1 Yisas Samaria yamangar ger nob. \p \v 1 Qen end Parisi igumir eng “Yisas wo munon yurau irou wot isari ya obotar wurimaragansi ne Yon wotanami igo,” ende qamarari igumirei. \v 2 Qen end Yisas wo git munon me wurimaragansiau. Wonou imbigau yurau eng apand wurimaragansi igurei. \v 3 Qob eng mom aib bura Parisi igub ugaur qamb Yisas igeser bo Galili irarei. \v 4 Wo tap eng toat Samaria wurinou ai isib qamb ir igoai. \p \v 5 Irab iri Samaria wurinou ginam aib ger unum Sikar end weib irarei. Ginam eng qoan Yekop ai ger wonou wau Yosep uter eng qani end igoai. \v 6 Ne gor Yekop ya tumun goaneter eng ginam end igoai. Igama ne Yisas ir igama worom ginam tog yara wogub git goan quguraget wogub is ya tumun qani end bugab igoai. \p \v 7 Ende igama Samaria yamangar ger ya unib qamb yarerei. Yara Yisas nob qamar: “Yat oboum, unab yesa nib.” \v 8 Qen end wonou imbigau yurau eng mani taui baub qamb ginam aib ite iramirei. \v 9 Ende qamara yamangar eng taui qamar: “Ne Yuda munon ne ye Samaria yamangar meimet qamb ya unab neteibine quran?” Qanam eng Yuda Samaria nob me qibanamsi igour end. \v 10 Ende qamara Yisas taui qamar: “Ende gab eng Qenu mi ar natab ig eng imbig ne munon e ‘ya yesa nini’ qurar eng ya unab utiner eng ne bo yat at qemerinen eng wo ya nub bebereg igamau eng neteiba.” \v 11 Ende qamara yamangar taui qamar: “Barai, ya e sig tumun qumqumo, ne gor ne yangaran ue. Eng ya nub igomot igamau eng eret igama uniban? \v 12 Ininou tonoan namungur Yekop wonou ya tumun e. Qoan wonou wagrari big a bur qarig ne sipsip ende nub igour eng init wagerei. End ne ne mai Yekop aib igoar eng ne wotanamiman qiyo?” \v 13 Ende qamara Yisas taui qamar: “Munon gugum ya e nub eng yat bo ebet sabar-sabar nub igorubour. \v 14 A ye ya neteib qamb quraum eng munon ger utine niner eng bo sabar oau saragairoa yat me ebeinerei. Ya tumun e wonou qenen igo qas ende igama igoriba. Igo ne ya eng qenen aba iigomot igoriba.” \v 15 Ende qamara yamangar taui qamar: “Barai, ye ya qenen yat yar ebet ya tumun qumo e ego arir unab ubumot iyetroum, ya ne quran eng qand yesa nub bo sabar yat me qirinei.” \p \v 16 Ende qamara Yisas taui nob qamar: “Ne qand irab namamit ab nob yarar.” \v 17 Qamara yamangar bo qamar: “Ye munon ger ue.” Ne Yisas taui qamar: “Ye see nonob qemerine, ‘ye munon ue’ quran eng git segagam. \v 18 Ego, ye negaum eng ne qoan munon uben ig ue ende baunei. Ne ne munon see nob igoan eng nonou munon apand ue.” \v 19 Ne yamangar qamar: “Barai, segagam ne niimbigoum, ne munon mi qen geret diorunor eng imbigau tari. End ne ye mi ger qemerine ne qamara igub. \v 20 Ininou tonoanb ai qaur et qiumuni Qenut qenen igub mismisir igurei. Ne see an Yuda munon, bo Qenut igub qamb eng bo qenen ginam aib Yerusalem qite ir igoarar quraumon.” \p \v 21 Ne Yisas yamangar nob qamar: “Ne ye qob quraum eng iruges big igu, qen ger igeserma gab eng an ai qaur et qiyo Yerusalem end sir qiumuni Tain aib wot me igub igurunanei. \v 22 End ne an Samaria, munon an yourt oabig qiumuni wot igub at igoumon qi eng an sir me imbigoumon. In Yuda at igoun eng in sir imbigoun. Qanam eng Qenu munon gugum wuriubersierib qamb werei ebeter eng in Yuda yurau erobon end. \v 23 Qen ger yarib eng see qo yarar eng. End ne munon Taint apand wot oabig Igomurur qau ten simot orunor eng, munon yurau eng Tain wuriqenungariba. \v 24 Qenu wo munangit gas ende ue. End munon Wot mismisirub qamb qomon apand end wurinou igomurur ten wot mismisirunor.” \v 25 Yisas ende qamara yamangar eng der qamar: “Eng ye qoyam, ‘munon wuriubersiau tari eng unum Krais qamb igour eng darab mi gugum dibes ininob qamb ugeiba,’ ende qamarari igub igumei.” \v 26 Yisas taui qamar: “Munon eng qamarari igub igoan eng Ye gari, see nonob qobub igoum eng.” \p \v 27 Ende qamb waga wonou imbigau yurau mani baub iramir eng yaremirei. Yarab Yisas yamangar eng nob qobub igama gab borusi qietemirei. Qiet ne ger der yamangar end ne “meim baib e yaranei?” Qo, ger der Yisas nob “meimet qamb yamangar e nob qobub igoan?” Ende ger Yisas yamangar eng wuri nob me qamarau. \v 28 Ne yamangar eng yangaran end wogub bo igeser ginamt irab munon gugum wuri nob qamarei. \v 29 Qamar: “Qand isub munon ger ye qomon qi ebet qib igoum eng dibes ye nob qamb ugai. Munon wuriubersiau tari deriba qamb igour eng wo gari.” \v 30 Ende qamara munon gugum Yisas gub qamb ginam wogub isumirei. \p \v 31 Qen end Yisas wonou yurau mani bisub Yisas utab qamamir: “Barai, ne mi ger nub ge.” \v 32 Ne Yisas wuri nob qamar: “Ye mani qei igo, mani eng an qoyam ue eng.” \v 33 Ende qamara imbigau munon yurau eng der wurinou-wurinou qi qebi qamamir: “Munon qei mi ba yar uturei igama qura nee?” \v 34 Ende qamb igamari Yisas der qamar: “Ye mani eng munon ye sarau eb qamb yiimurima derem eng wonou sarau eng ye ebet ugeibam. \p \v 35 An ete qamb igoumon: Inaun 4-ende uma mani arirau qen yariba, qamb igoumon eng. Ye qemerine igar: Mani qo arit igo eng an musub me gaumon, gonau qen eng qo yar igo. \v 36 Munon mani gonau eng qo goanet git ba qenen bebereg igamau end big igo. End ne munon mani ubau eng nob mani goanet igo eng nob ombur mismisir igour. \v 37 Qob eng apand, munon ger mani uba arira ger gonat igo. \v 38 End ne ye animurimine mani eng arit igo eng qoan an me goanet geau, eng qaum is gonauboumon. Git eng munon qei wurinou mani ubumirei igama arira goanet igour eng an ar isub wuri nob goanar,” ende qamarei. \p \v 39 Samaria munon ginam aib eng, yamangar eng isub wonou qomon qi at qib igoar eng Yisas dibes nob qamb ugea is qamara igub Yisast oabigumirei. \v 40 Ne wuri Yisast yarab wuri nob igoar qamb duet qamarari qen ombur wuri nob igurei. \v 41 End igo wonou bo qob qamara igub irou wot oabigumirei. \v 42 Ende at ne yamangar eng nob qamamir: “Ne gari qob eng qamara igub wot oa me bigoun. Wonou gor qanam mom musub qamara igub wot oabigoun. Segagam munon eng gari munon ai qent gugum inubersieriba qamb igour eng,” ende qamamirei. \s1 4:43-54 Yisas munon baraitari ger wonou wau musiarei \p \v 43 Yisas qen ombur ende wuri nob igoi wogub bo Galili irarei. \v 44 Irib qamb wonomit qamar: “Qob gigit qamarau munon ger wonou ginam qenen end unum nob me igo.” \p \v 45 Ende qamb wogub ir Galili weib iroa munon eng wo gab mismisiramirei. Qanam eng qen aib ‘Pasova’ qamb mi bingen nub igour qen end wurinou Yerusalem qite irab Yisas mi gugum aba gamir end. \p \v 46 Yisas ginam eng wogub bo sabar ai Galili ginam ger Kana end isorei. Qoan ya asin aba wain ya burer ginam end isorei. Isa ne ginam ger Kaperneam end gabman baraitari wonou sarau munon ger igoar eng wonou munonbor wau ger toar wab igoai. \v 47 Qen end igor eng: ‘Yisas ai Yudia wogub Galili end yara’ ende qamarari igorei. Igub isub Yisas nob qemerine isub wonou wau eng musi qamb. Wau eng toar wara umib pisi igoai. \v 48 Is qebi qamara Yisas nob qamar: “An qomon sig maieng wes-wes me gab qi eng yet me oabigunanei. \v 49 Qamara munon eng taui qamar: “Barai, igama yonou wau umiba, qand nob isun.” \v 50 Qamara Yisas bo nob qamar: “Ne is, nonou wau uber buriba.” Ende qamara munon eng qob end oabig isorei. \p \v 51 Qataben isa-isa wonou sarau munon qei diab gab qamamir: “Nonou wau uberet igo.” \v 52 Ende qamarari wuri qebi qen mait wonou wau uberetar eng qamara wuri qamamir: “Barim worom wo bures ig biga nonou wau toar wagerei.” \v 53 Ende qamarari wau ur barim qen endet Yisas nob qamar: “Nonou wau uber buriba.” Qamar end misir igub ginamt isub wonou wagrari big wot oabig igurei. \v 54 Yisas Yudia wogub Galili irab sarau wes eng ebeter eng qen omburt. Qen qamart ya asin aba wain ya warurei, ne bo wau toar qamara qas wager eng. \c 5 \s1 5:1-18 Yisas ya tai Betesda end munon ger musiarei \p \v 1 Qen end Yuda wurinou qen aib qamb mi bingen nub igour eng yara gab Yisas Yerusalem qite irarei. \p \v 2 Yerusalem youn aib nomont bigumir eng tend ger wai sipsip wurinou tend qamb igour. Wai sipsip tend qani end ya tai ger igoai. Hibru qobt ‘Betesda’ qamb igour. Ya tai gabut end munai ar bugab igamau 5-ende igoai. \v 3 Munai end toar munon irou igurei. Qei mag tuum, qei goten boru ne qei qer gugum gurumot uburer eng end igurei. (Wuri end igo ya tai eng qorogot dera gun qamb qenen qoat igurei. \v 4 Qen qei Qenu munon enger der ya weib isa ya qorogot deara gab munon ger wonou gigit isub ya weib isiner eng toar waga iua igurei). \p \v 5 Qen end munon ger toar wara togun 38-ende igoai. \v 6 Igama qen end Yisas is gab mom imbigorei, munon eng unor set baia toar warei. Ende gab nob qamar: “Ne uberburib qenungan qiyo?” \p \v 7 Ne toar munon eng Yisas nob qamar: “Io, qenen ya qoroga ye is weib isub uber burin qamb ebet igoum ego munon qei bais uber-uber eng qand yetanami isub ubet uberet iua igour. Ye munon ger ye ba gigit isa uber-uber burin eng munon ger ue. End ar e inab igoum e.” \v 8 Ne Yisas nob qamar: “Der naget nonou qug oramet inab igoan eng ba is.” \v 9 Ende qamara munon eng uberet put der naget qug inab igoar eng menub ba isorei. Qen eng ebeter eng inorou qent. \v 10 Munon eng uberet qib igama Yuda der gab qamamir: “See inorou qen in gitab igoun eng ne meimet qamb inorou songi qug bemenumi ba qib igoan?” \v 11 Ne munon eng der qamar: “Munon ye yemusiar eng, ‘qug ba is’ ende yet qamara ye ba qib igoum.” \v 12 Ende qamara wuri qebi qamamir: “Munon eng your ende qamara at qib igoan?” ende qamamirei. \v 13 Qen end munon yurau irou end Yisas munon eng ende musub wogub wuri qob ar qoa wogub munon eng Yisas sir gab Yuda me wuri imbigau. \p \v 14 Ai gab-gab end munon uberetar eng inorou munai end qib igama Yisas qib gab nob qamar: “See ne mom uber buran, bo qomon boru ger me eb. Bo ebeinen eng qoan quguraget igoan eng wotanami bo sig-sig mom qugurageteriban.” \v 15 Ende qamara munon eng Yisas mom imbig wogub isub Yuda wuri nob qamarei. \p \v 16 Qen end inorou qent Yisas munon eng musuor qanam end ne Yuda qanambig qarausiamirei. \v 17 Ende abari Yisas wuri nob qamar: “Yonou Tain qenen sarau baab igo end ye gor sarau baaum,” ende qamarei. \v 18 Yisas Qenut ‘yonou Tain’ end ye gor Qenu qamar end Yuda munon wuri imusi borusi misiringet Yisas mom waramb qas wogub at igurei. (Qanam eng Yisas wo Qenu wau ue wo munon ar wau qamb igour end at igurei.) \s1 5:19-29 Qenu wonou wau qiribiten igo \p \v 19 Ende abari Yisas wuri nob qamar: “Segagam aninob quraum, wau wonou misirt mi ger me ebet igo, ur mi aba gab parangaub ebet igo. \v 20 Ur wau sig qenunget ne mi gugum wonou ebet igo eng wau imbig igo. Isi yarab mi eng mom imbig ugea ne bo sarau aib-aib eng imbiga ebet mi eng gagar ebeiner eng wotanamimba. Ende aba gab an misir qebebi iguboumon. \v 21 Tain munon umari bo wurimenima igomot der bugab igour. Eng gas ende wonou wau gor munon ger wonou igomot igorib qenunga eng wau gor munon eng menima igomot igoriba. \v 22 Ur munon me wuri qereiminerei. Munon qereimau qomon eng waut wagerei. \v 23 End ne ur wot igub qenunget gab eng wau gor ende gas ende gari. Munon ger wau me qenunget gab eng ur gor wonou wau imurima derer eng me qenunginerei.” \p \v 24 Ende qamb qamar: “Segagam aninob quraum, munon ger ye qob e quraum eng iruges big igub your yiimurima derem qi eng wot oabiginer eng igom qenen igoriba. Qenu munon eng bo qerei me quguragsierinerei. Wo qo umb wogub bebereg igo. \p \v 25 Eng segagam aninob quraum. Qen eng qo yarerei igo. Munon umburiamir eng Qenu wau ara qob toau igotounor eng wuri igom igorubour. \v 26 Qenen bebereg igamau eng ur wonou qanam end ne wonou wau gor bebereg igamau eng qanam. \v 27 Wo munangit wau end ne munon qomon qereimau qomon eng wot wagerei. \v 28-29 End ne an mi eng bubun gaun qamb me qiar. Qen ger gab munon umburiamir tumunt igour eng wurit ara toau igub tumun wogub der bugombour. Bugab munon qomon uber ebet igoriner eng igom igoriba. A qomon boru ebet igorunor eng Qenu wuri qerei ne wurisogar ginam boru end wuriimurima isubour.” \s1 5:30-47 Munon qei gor Yisas wo your qi end dibes qamb igurei \p \v 30 Ende qamb qamar: “Ye mi eng gar ebeteri igoum eng yonou misirt mi ger me ebet igoum. Tain wonou munon qomon wurit qereiom ende yet qamara ebet igoum, ebine qoregen isub igo. ‘Yonou wariges mi ger ebeini’ ende qamb me ebet igoum, wonou yiimurima derem eng gari qob igetet ebet igoum. \p \v 31 Ye gari yonomit dibes qemerin eng an apand qamb me igesounanei. \v 32 A munon ger ye yegab imbig ne yet dibes qamb igo eng apand. \p \v 33 Qoan aninou munon qei Yont imurimari isub wo qob qamara igub diab aninob qamarari iguman eng wo qob apand qas qamarei. \v 34 Ye eng quraum eng munangit yet dibes qamarar qamb me quraum. Ye quraum eng an igomot qenen bebereg igamau werei eng qamb igoum. \v 35 Yon wo urut begen gas ende begent munon wurit ariramorei. Ende aba an begen eng gab qen pitente mismisiramanei. \p \v 36 End ne ye mi e quraum eng munon ger ye nob qamara igub quraum. Yon qoan qamara igumon eng wotanamima. Sarau ye ebet igoum eng yonou tain eb qamara ebet igoum. Sarau eng ebine ne sarau eng wonou ye tain yiimurima derem eng animbiga. \v 37 Ne tain yiimurima derem eng wo gor yet dibes qamb igo. Ego an wo qob bais me igetet igoumon. Ne gor wo menman bais me gab igoumon. \v 38 Wo munon imurima derer eng an gab, munon ger qamb me wot oabigun qamb mag gari gab wogoumon end wonou qob eng anit me rama. \p \v 39 An bebereg igorub qamb qenen Qenu qob qoan gumatemir eng wanunger gab igoumon eng. Mai yourt qamamirei? Yet gari qamb gumatemirei. \v 40 End ne an yet yarab bebereg me igorun qamba at igoumon eng.” \p \v 41 Ende qamb qamar: “Ye Munangit ye unum bererimar qamb me darau. \v 42 Ye animbigoum, Qenu gor oau apand big me qenungoumon. \v 43 Ye tain wonomi wes eng ten derem ego an ye me yemusiaumon. Mai qiyo, munon bubun ger bo wonomi wes eng ten yar qob qamara igub igotounon qiyo, ye sir ue. \v 44 Aninou munon banam wurit qas mismisirub eng uter oboumon. A Qenu munon imurima derer eng wot mismisirau eng ue. Eng ebet wot maigas oabiguboumon? \p \v 45 Eng gab an ye aninou qomon eng taint dibes qemeriner qamb me yarimar. Munon aninou qomon dibes qemeriner eng Moses aninou qenunget igoumon eng. \v 46 An Moses qob eng apand mom oabigumanei ende qi eng qo yet oabigoumon qi. Moses wo qob qamb gumater eng yourt ue, yet qamb gumaterei. \v 47 End ne wo qob maigas at gumater eng an musub me oabig eng ye qob gor maigas imbig oabiguboumon,” ende qamarei. \c 6 \s1 6:1-15 Yisas munon yurau 5,000-ende mani weriserei \r (Matyu 14.13-21; Mak 6.30-44; Luk 9.10-17) \p \v 1 Bais umi-umi wogub qen geret Yisas wo bo Yerusalem wogub ai Galili end diab ginam Taiberius end isorei. Isub tabin ba ya tai Galili purab ig iro isorei. \v 2 Yisas toar munon irou wurimusia uberet ne wonou sarau wes-wes eng aba gab wo eng isa munon yurau irou toat isumirei. \v 3 Yisas wo isuor eng is is wonou imbigau yurau eng wuri nob ai qaur ger ir end bugab igurei. \v 4 Qen end Yuda wurinou inorou qen aib gab mi aib at nub igour eng pi burab igoai. \v 5 Yisas ende bugab igo ne igeser munon yurau aib eng ibag ne wonou imbigau munon ger unum Pilip nob qamar: “Wa, munon yurau aib e mani eret gab taui ba wurisune nubour?” \v 6 (Yisas wo mi ebeiner eng qoan imbigor ego Pilip gag wariges nob qamarei). \p \v 7 Ende qamara Pilip taui qamar: “Wa, eng mai obouboun? In nomon qur qangang K200-ende ba mani parau taui ba werisun eng gor qeemben ue.” \v 8 Ende qamara wonou imbigau munon ger, unum Andru, wo Saimon Pita wonou umour, wo der Yisas nob qamar: \v 9 “Io, wau moi e wo mani parau 5-ende ne yagwai ombur-ombur ende igo. Ego munon yurau aib ete eng qeemben ue.” \v 10 Ende qamara Yisas der wonou imbigau yurau gugum wurinob qamar: “Munon yurau qamarari bugamunor.” Ende qamara qamarari misugan irou igoar end bugoramirei. Munon yurau aib eng gugum qangang 5,000-ende. \p \v 11 Ne Yisas mani parau eng ba Qenut uber qamb ne qerei munon bugoramir eng wuriserei. Ende at ne yagwai eng gor ba ende gari ebet wuriserei. \v 12 Wurisa mani yagwai eng nob qeemben niari qur uter igarerei. Ende at ne mani tatau wagari igama Yisas gab wonou wuri imbigau yurau eng wurinob qamar: “Mani tatau me isiorun, usisi baiar.” \v 13 Ende qamara usisi ba tugar 12-ende tugarimari diarei. Mani parau uben ig ue gari eng, bo nub tatau wagari tugariamir eng bo tugar 12-ende eng. \p \v 14 Munon yurau aib eng Yisas mani gari eng aba bo irou bura gab qamamir: “Io, munon mi qen geret yariner end qamb igo eng wo gari ag e dererei.” \v 15 Ende qamb duet nob igo wurinou baraitari maribigub qamb misir igari ion ibag ne end wuriwogub wonomai ai qaur end bo irarei. \s1 6:16-21 Yisas ya erer qib igoai \r (Matyu 14.22-33; Mak 6.45-52) \p \v 16-17 Worom nerimb pisia ne wonou imbigau yurau eng ya tai end isub tabin ba Kaperneam end isub qamb isub igurei. Qataben isari-isari ituramorei. Qen end Yisas me wuri nob isau. \v 18 Isub igamari ne sanisani aib di ya bures ariramorei. \v 19 Ende aba is ya tai wobunobun isub gamir eng Yisas ya erer yar igoai. Gab igamari is tabin qani isa gab borusi yariamirei. \v 20 Ende abari Yisas der wuri nob qamar: “An me yarimar, ye gari yoroum.” \v 21 Ende qamar wuri ba mor bigub qamb abari tabin qand is ya gabut inerei. \s1 6:22-24 Munon yamangar Yisas gub qamb qoot qib igurei \p \v 22 Munon yurau aib eng wuriwogub isumir eng end inemirei. Mani wurisab igour qen end tabin gari qas igoar eng Yisas wonou imbigau yurau eng wurinou gari ba isumirei. Qen end Yisas wurinob isa me geau. \v 23 Urigerma ne Taiberius wurinou tabin ger Yisas mani Qenut qamb boat wurisab igoart end diab inerei. \v 24 Qen end Yisas wonou imbigau yurau wuri nob me igamari ibag, wuri bo tabin end isub qanam Yisas gub qamb Kaperneam end isumirei. \s1 6:25-59 Yisas wo igomot igamau mani eng \p \v 25 Ende is gamir eng Yisas igama gab nob qamamir: “Barai, ne qen mait e yarenei?” \v 26 Ende qamarari wo taui qamar: “Segagam aninob quraum, an ar mani eng nub gab ‘bo ar ende igumune bo ende aba nub igorun’ qamb ye toat qib igoumon. A yonou sarau eng ne ye your qi eng an imbigub qamb me yetoat yoroumon. \v 27 An mani apand nub gaumon end me asi qib igoarar, mani eng nub bo qand minemb igoumon. Mani nub qenen igomot igamau end asi gunon eng uber. Mani eng quraum eng Munangit wau andariba. Wonou Ur Qenu wot maribigorei.” \p \v 28 Ende qamara wuri qamamir: “In maigas at Qenu sarau eng obouboun?” \v 29 Ne Yisas qamar: “Qenu an sarau abar qamb qenungar eng ete: Wo munon imuriamor end mom wot oabigar qamb an qenungar igo. Ende obounon eng wonou sarau apand abari ende animbag an qenungariba.” \p \v 30 Ende qamara wuri bo taui qamamir: Ende gab eng ne mi wes ger maigas aba dibenara in gab net oabiguboun? Ne meimi sarau ebeiban? \v 31 Qoan ir ininou tonoanb seger ai end qib igo ne mana numirei. Eng Munon aib qob ete qamb gumatemirei igama wanunger igoun: “Qenu wonou ginamt end mani parau biga dara numirei.” \v 32-33 Ende qamarari Yisas taui qamar: “Segagam aninob quraum, mani parau eng Moses weriser eng Qenu ginamt end me darau, ue. A mani parau tain wonou ginamt imurima anit der igo eng mani parau apand. An nub qenen igomot igoruboumon.” \v 34 Ende qamara wuri qamamir: “Barai, mani eng qenen indara in nub igorub.” \v 35 Ne Yisas qamar: “Mani parau nub igomot igamau eng Ye gari. Munon ger yet oabig yariner eng me minemb ne gor yat me ebeinerei. \p \v 36 An ye qo yegaman end yet oabigomanei qamb animbagaum eng ue eng. \v 37 Tain munon yamangar yet qereiamor eng yet yarubour. Yarari ye wuri me qarausinei. \v 38 Ye Qenu ginam wogub derem eng munon wonou yiimurima derem eng wonou misir eng qas toat ebeibam, yonou misir end me ebeinei. \v 39 Munon ye yiimuriamor eng wo ye mi eb qamb qenunget igo eng ete: Wonou munon yurau yet imuriamor eng ye wuri me qarausinei, ue. Qen sindomund end bo wurimenimba. \v 40 Ger ete: Munon gugum wau eng gab wot oabigunor eng bebereg igamari qen sindomund end ye wurimenimbam,” ende qamarei. \p \v 41 Yisas qob eng qamar eng: “Mani parau Qenu ginam wogub derer eng Ye gari.” Eng qamara ne Yuda wuri misiringet nob agunub qamb etemirei. \v 42 Ende at ne wuri der qamamir: “Munon eng Yosep wonou wau. In gugum wonou ur Yosep ne unor Maria eng in qoyam. Ego wo bo der: ‘Ye Qenu ginamt igo deremei’, qura a?” \p \v 43 Ende qamb abari wo bo der taui qamar: “Meimet qamb aninou-aninou bo agunub igoumon? \v 44 Munon ger wonou uyes yet me yarinerei. Tain yiimurima derem eng wonou munon yet imurima yara ne ye qen sindomund end menimine igomot der bugemba. \v 45 Qenu qob gigit qamara munon gumatemir eng ete: ‘Qenu munon gugum wuriimbigiba’. Ende aba munon gugum wot qoyam imbig ne yet yar igour. \p \v 46 Qob eng qanam eng ete: Munangit ger Tain me geau, munon Qenu nob igo derer eng gari wonou Ur qoyam.” \v 47 Ende qamb qamar: “Segagam aninob quraum, an yet oabig eng qenen bebereg igoruboumon. \v 48 Munon bebereg igorub qamb mani nub igour eng ye gari. \v 49 Aninou tonoanb mani parau (mana) seger ai end qib nub qib igour eng umb uburemirei. \v 50 Ego mani parau see Qenu ginamt derer eng munon nub eng ger me uminerei. \v 51 Mani nub igomot igamau eng ye gari, Qenu ginam wogub deremei. Munon ger mani eng niner eng bebereg igoriba. Mani ye see werisibam eng yonou min. Ye ende wurisine nub eng munon ai qent gugum igomot igorubour.” \p \v 52 Ende qamara Yuda munon misiringet wurinou agunub qamamir: “Wa, munon eng maigas at wonou min eng indara in nuboun?” \p \v 53 Ne Yisas bo wurinob qamar: “Segagam aninob quraum, an yonou min nob yonou qeru nob me nub eng an igom me igurunanei. \v 54 Your yonou min qeru nob niner eng igomot igama qen sindomund end ye bo menimine der bugemba. \v 55 Yonou min eng mani apand ne yonou qeru eng ya apand. \v 56 Munon ger yonou min ne qeru nob nub eng wo ye yenob igama ne ye gor wo nob igoribam. \v 57 Tain igom igo eng yiimurima derem end ye wot bebereg igoum. End ne munon ger ye min eng nub eng yet wo bebereg igoriba. \v 58 End ne mani parau Qenu ginamt derer eng mani parau qoan dara tonoanb nub qib igour gas ende ue. Wuri mani parau eng numir eng ger bebereg et igamari me ibagaun, ue. A munon ger ye mani parau see quraum eng nub eng qenen igomot igoriba.” \v 59 Yisas qob eng wurinob qamb igoar eng Kaperneam inorou munai mor end. \s1 6:60-71 Yisas wonou qob eng igomot igamau qanam \p \v 60 Yisas qob eng ende wurinob qamara wonou munon yurau wo qob igub taut qib igour eng irou der wurinou misirt qamamir: “Ne qob eng at quran eng qob soagen ur, your ger qob eng igub io me qemerinerei.” \v 61 Ende misir igub abari Yisas wuriimbig ne wuri nob qamar: “Qob e quraum end an yesiningot wogub qamb misir igoumon? \v 62 Ende gab Munangit wau wonou qoan igoi wogub derer munai sambur end bo iroa an mai obouboumon? \v 63 Qenu Igomurur qau munon opuri igama wo git igom igo. Munangit wonou qer gagam big igom igorib qamb ebeiner eng misue. End ne qob e ye aninob quraum eng igub oabig eng Igomurur qau anit isa apand igom igoruboumon. \v 64 End ne an yurau erogori end an qei yet oa me bigoumon.” Eng qoan Yisas qanambig sarau bea munon qei wot oa me bigau eng imbigorei. Ne gor wurinou yurau erogori end munon ger qen geret Yisas munon qarau wurit duima waramunor eng gor qo imbigorei. \v 65 Ne Yisas qob eng qamb wogub bo qamar: “Eng gab ne aninob quraum, Tain munon ger me nonogursieriner eng munon eng ye me yetoainerei,” ende qamarei. \p \v 66 Yisas qob eng ende wurinob qamara wogub wonou yurau qei se-se yarari imbig wurinob qib igoar eng irou wogub bo me nob qib igamau. \v 67 Ende wogub qoari ne wonou yurau qeemben 12-ende eng gari wurinob qamar: “An gor ye yewogub qoaub misir igoumon?” \p \v 68 Ende qamara Saimon Pita der taui qamar: “Barai, in ne newogub in your nob qib igoruboun? In niimbigoun, ne qob eng in bebereg igamau werei eng. \v 69 In mom niimbigoun, ne Qenu wonou munon sig uber ar.” \p \v 70 Ende qamara Yisas taui wuri nob qamar: “Mai gas, an munon yurau 12-eng ye anmaribigomei qiyo? An yonou anmaribigom ego an yurau end gari qas aibigau opurimorei ten igo.” \v 71 Yisas wo eng qamar eng Yudas Saimon Iskariot wonou wau end qamarei. Yudas Iskariot wo Yisas wonou munon yurau 12-ende erogori wuri qereiamor eng bo qen geret munon qarau wurit duima waramunor eng qo imbig ne wurinob qamb igoai. \c 7 \s1 7:1-24 Yuda wurinou qen aib end Yisas wo gor Yerusalem isorei \p \v 1 Eng ende wurinob qamb wogub bo ai Galili end is qib igoai. Qen end Yuda munon baraitari mom waramb abari ibag bo ai Yudia end me is qib igamau. \v 2 Wo ai Galili end is qib igama Yuda wurinou inorou qen aib ger gab mot ubet mi aib at nub igour eng pi burerei. \v 3 Ende aba Yisas wonou umuragrori der nob qamamir: “Ne ginam e wogub bo Yudia itet iroa nonou wuri imbigau yurau eng ne sarau maigas at baab qib igoan qi eng negab imbigunor. \v 4 Munon ger sarau ende ebet munon gugum imbigar qamb ebet eng wonou qi waber me ebet igo. End ne ne sarau eng aban eng itet irab aba munon gugum diban nogounor.” \v 5 Umuragrori wuri Yisas wot me oabig ne ende at qamamirei. \v 6 Qamarari Yisas der wuri nob qamar: “Yonou qen qeemben ger yara me gaum, see aninou qen eng yara gab quraumon. \v 7 Munon yamangar ag e an me an qarausiunorei. Ye wurinou qomon boru qi ebetri igour eng dibes wuri nob qemerine ye qarausi igour. \v 8 End ne an mi at nubour end irar. Ye yonou qen qeemben eng me yarau end me irinei.” \v 9 Ende qamara umuragrori iroari wo Galili umo igoai. \p \v 10 Yisas ende igama umuragrori iroari wogub wo bo qanam, diban me iroau, waber irarei. \v 11 Yuda munon der Yisas nob iramirei qamb gun qamb asi gamir e ue gab wuri qebi qamamir: “Yisas eret igo?” \v 12-13 Ende qamb munon yurau aib erobon-erobon eng wo gun qamb wot asi qob qi-qi irou qamb qib igo qei der wot qamamir: “Wo munon sig uber.” qamamir. Ne qei der: “Ue aib, wo munon irou wurisesimar qib igo,” ende qamb wot asi qib igurei. \p \v 14 Gitarau qen aib eng se me uburau igama Yisas qi irab inorou munai mor end isub munon qob wuri nob qamb igoai. \v 15 Ende at igama Yuda qibi gab tumbet wogub qamamir: “Wa, munon eng maigas at buk wanunger igo? Wo skurt me isau?” \v 16 Ende qamarari Yisas taui qamar: “Ye qob aninob quraum eng yonou qob ue, Qenu wonou yiimurima derem eng wonou qob. \v 17 Munon ger mom Qenu mi qenungar igo eng mom toat igoum qamb gab eng ye qob quraum eng qerei imbiginer. Imbig ne mai, yonou misirt qob qamb igoum qiyo, Qenu wonou qob eng ye qamb igoum qi eng qerei giner. \v 18 Munon ger wonou misirt qob ger ende at qamb eng qen yegaiar qamb ebeiba. A, munon ger wo imurima derer eng wo igo munon imurieminer eng wonou qomon uber end qob sueiner eng qeemben, wo qetopur me qemerinerei. Qob apand qas qemeriba.” \p \v 19 Ende qamb qamar: “Qoan Moses an qomon ger toat igoarar qamb gumaterei qiyo, ue? Qomon eng an bais me toat igoumon eng ye meimet qamb yanamb ebet igoumon?” \v 20 Ende qamara munon yurau aib eng taui qamamir: “Ne maurem noopuri igama eng at quran eng, mai your sir ger nanamb at igama gab quran?” \v 21 Yisas taui qamar: “Eng ye sarau aib ger ebine an misir soagen igub igoumon. \v 22 Eng Moses wo aninou munonbor wau eng goan soopurmatarari sirigum nob igoarar qamb. Ego qomon eng Moses me qanam bigau, aninou tonoanb qanam bigumirei. An see eng goan soopurmatau qomon eng inorou qen eng biistet munonbor wau git goan soopurmatar igoumon. \v 23 An git apand Moses qomon tooun qamb munangit wau inorou qent goan soopurmatar igoumon eng uber. Ego ye bo inorou qent munon wurimusine yegab meimet qamb yet misiringet igoumon? \v 24 Eng gab ne an mi mugenderi gab ne mom gaun qamb me qereimar. Qomon apand igo end mi qereimunon eng qeemben buriba,” ende qamarei. \s1 7:25-31 Munon yamangar Yisas qanam imbigub qamb qebiamirei \p \v 25 Ne Yerusalem munon qei der qamamir: “Munon eng dara warambour qamb igour eng qiyo? \v 26 Ende gab eng wo munon mag diban qob qamb igemerei eng munon ger mindigar qob me wot qamarau. Mai, munon baraitari gaur eng wo mai apand ‘munon inubersieriba tari’ wot qamb igour eng ion gab wogour qiyo? \v 27 End ne munon wurimusiau tari eng wo deriner end ete wot qamb igurei: ‘munon eng wo deriner eng wo munai ginam qenen eng munon gugum me imbigunorei,’ ende qamb igurei. Ego, munon eng wonou ginam qenen eng in gugum qoyam, ego wo meimet qamb ende qamb igo?” \p \v 28 Ende qamarari Yisas inorou munai aib mor end igo atag qamb ab wurinob qamar: “An mai ye mom yiimbig ne yonou ginam qenen eng gor mom musub imbig igoun qamb quraumon ne? Eng ye yonou misirt me darau. Munon ye yiimurima derem eng wonou qomon eng apand. Wo git eng an gugum qoyam ue. \v 29 Ye gari wonou yiimurima derem end musub mom imbig igoum.” \p \v 30 Ende qamara warigesi baab tourimb qamb ebetemir eng wonou qen eng se qiren nami igoar end me beau. (Yisas wo qen qiren igoar eng wonou imbigorei. Munon eng wuri booub qamb at wagomir eng wuri sir me imbigau, ar wogoun qamb wagomirei.) \v 31 Munon yurau aib eng Yisas booub qamb ende abari ne qei der Yisast oabigumir eng qamamir: “Io, Munon inubersiau tari eng wo darab ‘sarau wes-wes ebeiba’ ende qamarari igub igoun eng. See wen mom der sarau wes-wes abar eng,” ende qamamirei. \s1 7:32-36 Wuri Yisas baiar qamb burtuum imuriamirei \p \v 32 Ne Parisi munon der munon yurau aib eng qei der Yisast oabig ende at qamb qib igamari igub Parisi ne Qenut mian iset big igour wurinou gigit eng nob erogori wurinou burtuum wuriimurimari yar Yisas baab tourimar qamb. \v 33 Ende abari Yisas der wurinob qamar: “Ye aninob qen piten igoribam. Igoi wogub bo munon yiimurima derem end iribam. \v 34 Irine an yegoub qamb asiomunon eng me yegunanei. Ye irab eret igorini qi eng gor an me irunanei.” \v 35 Ende qamara Yuda munon der wurinou-wurinou qamamir: “Wa, munon eng eret qoa in maigas me gunei igama ende at qura-a? Mai wo ininou munon Yuda isub Grik munon wurinob sori igour eng wurit isub Grik munon qob wuriimbigib qura qiyo?” \v 36 Wo qurar eng, in wo gub qamb asiomun eng me ginei. Ne gor, wo irab eret igorini qi eng gor in me irunei. Qob ende at qurar eng qanam git maigas?” ende wurinou-wurinou ende at qamb igurei. \s1 7:37-39 Igomot igamau ya end Yisas qamarei \p \v 37 Ne inorou qen mi at nub igour eng is uburib pisia ne qen sindomund end sig-sig mi aib qamb at nub igour. Qen end Yisas der naget wurinob qamar: “Munon ger yat ebet gab eng yet yarab ya eng niner. \v 38 Qenu qob qoan gumatemir eng ete igo end, ‘Munon ger yet oabiginer eng ya uber munon nub bebereg igoriner eng wot igo ya poug gas ende tubub diara igoriba.’ ende qamarei. \v 39 Yisas yat mit big qamar eng qen geret wo umb wogub bo der bugab qite irab munon wot oabigunor eng Qenu wonou Igomurur qau wurit imurima deriner end qamarei. Qen end Yisas Qenu ginam uber me iroau end ne Igomurur qau se me darau. \s1 7:40-44 Yurau purab tau-tau isumirei \p \v 40 Munon yurau aib eng igour eng Yisas qob ende at qamara qei der qamamir: “Munon eng apand Qenu qob gigit qamarau munon tari.” \v 41 Ne qei der: “Munon inubersieribar eng.” Ende qamarari ne qei der: “Ue, munon inubersieribar eng wo, mai ai Galili end deriba qiyo? \v 42 Qob qoan ete qamb gumatemirei: ‘Munon inubersieriner eng wo Debit tumbigi end deriba. Qoan Debit wonou ginam igoa Betlehem end unor baiba.’ \v 43 Qen end munon yamangar wurinou Yisast ende at qamb wogub bo yurau purab tau-tau isumirei. \v 44 Ende at ne qei Yisast me oabigumir eng der Yisas baab tourimb etemir ego wonou qen se qiren igo end wugumirei. \s1 7:45-52 Yuda munon baraitari wuri Yisas wot me oabigau \p \v 45 Ende at ne bur tuum bo munon mian iset big igour yurau eng nob Parisi eng nob wurit isari wurinob qamamir: “Meimet qamb munon eng me mot diaumon?” \v 46 Ende qamarari wuri der wurinob qamamir: “Qoan munon ger munon eng qob at qura nami ende ger at me qamb igamau, wo wonou wes ar at qurai.” \v 47 Ende qamarari Parisi der qamamir: “An gor qob qei anmurimar qurai? \v 48 Mai, qob ende at qamara ininou munon baraitari ne Parisi qei wo qob end wot oabig abari menman ibigumanei qiyo? \v 49 Munon yurau aib eng wuri Moses qomon gumater eng wuri sir me imbig obour eng wuri Qenu menmant qo boruburemirei.” \p \v 50 Ende qamarari ne munon ger unum Nikodemus, wo qoan itum wobon Yisast irer eng, wo der qamar: \v 51 “Ininou qomon eng, munon ger song ar ba uyort big ende me at igoun, ue. Wo nob qumurune wonou meimi qomon boru ger ebeiner eng qamara musub imbig ne uyort big igoun.” \v 52-53 Ende qamara wuri taui qamamir: “Ende gab eng ne gor Galili munon qiyo? Ne qomon qob gumatemir eng musub wanunger imbig ginen eng, ‘qob gigit qamarau munon ger Galili end me derinerei’ ende qamb gumatemirei igo.” ende qamamirei. \c 8 \s1 8:1-11 Yamangar ger song-song qib igoar eng mot Yisas wot yaremirei \p \v 1 Eng ende at wogub ne munon yurau aib eng wurinou munai mor iua uburari ne Yisas wonou gari ai qaur nam Olib irou igo end irarei. \v 2 End ir inerei igo urigerama itumut bo yonam inorou munai aib end isa munon yurau aib bo yarari end bugab qanambig qob wurinob qamb igoai. \v 3 Ende at igama qomon qereimau munon eng ne Parisi der yamangar ger munon nob qib igoar eng mot yar wobunobun et nagasiamirei. Nagasi ne Yisas nob qamamir: \v 4 “Imbigau Munon, yamangar e wonou umami wogub munon ger nob qib igama mag bubur gab igoun. \v 5 End ne Moses qomon gumater eng ete: yamangar ger ende aba gab eng nomont waramari umb qas weginer. Ende igo end ne ne maigas misir igan?” ende qamamirei. \v 6 Wuri Yisas warigesi ende nob qumurune Yisas wo qob ger soagensi qamara baab uyort bigub qamb Ende qamarari wo qob ger me qamarau. Wo ar qumor igo uben qaurt ai qoamint ingong big igoai. \p \v 7 Ende at igama qebi qamb igamari Yisas mi duruges der naget qamar: “Munon ger qomon boru ger me ebet igo gab eng wo qen qamart nomon ba yamangar e waraminer.” \v 8 Ende qamb wogub bo qumor uben qaurt ai qent ingong big igoai. \v 9 Yisas ende wurinob qamara igub wogub gari-gari der naget ag isub igurei. Munon isig-isig gigit isari wau moi qanamt. Ende isub uburari Yisas gari mor end igo ne yamangar eng mot isub nagasiamir eng ende igama. \p \v 10 Yisas mi degesi nob qamar: “Munon eng eret igour? Munon ger ne qob me musitour qiyo?” \v 11 Ende qamara yamangar qamar: “Io, munon ger ue.” Ende qamara Yisas bo nob qamar: “Ye gor ne qob me musitoum, ego ne wogub isub qomon boru ger bo sabar me eb.” \s1 8:12-20 Yisas ininou begen \p \v 12 Yisas yamangar eng ende nob qamb wogub ne bo munon gugum wurinob qamar: “Ye ai e begent igoar qamb deremei. End ne munon ger ye yetoat qib igoriner eng begen end igo ne igomot igoriba.” \v 13 Ende qamara Parisi munon yurau qei eng der nob qamamir: “See nonomit qas qob nausi quran eng in igoun eng qob ger segagam me igoun.” \v 14 Ende qamarari Yisas bo taui qamar: “Segagam, git eng yonomit quraum. Ego, ye eret igo derem eng ne bo iribam eng yonou imbig igoum. A an ye ginam qenen igo derem eng ne bo iribam eng an qoyam ue. \v 15 End ne an munangit qomon end munon qerei igoumon. Ye ende ue. \v 16 Ye munangit qomon end munon ger qereimin eng qeemben buriba. End ne sarau eng abau eng yet gari me igo. Ye Tain wonou yiimurima derem eng ye yoopuri igo yonob ebeiba. \v 17 End ne aninou qomon eng ete qamb gumatemirei igo: munon ombur qob geret qeemben qomorunor eng segagam qomorubour. \v 18 Eng gas ende ye yonomit qemerine ne Yonou Tain yiimurima derem eng gor yet qamb igo.” \p \v 19 Ende qamara wuri der qebi qamamir: “Ne Tain eret igo?” Ende qamarari Yisas qamar: “An ye me yiimbigoumon eng yonou Tain gor an me imbigoumon. A ye yiimbig ende qi eng Tain gor imbigoumon qi,” ende qamarei. \p \v 20 Yisas qob eng wurinob qamb igoar eng inorou munai mor end Qenut nomon qur big igour qani end. Qob ende qamb igama wonou umau qen pi me yarau end munon ger baab waramb misir me igau. \s1 8:21-30 Ye eret qoain qi eng an me imbigunanei \p \v 21 Yisas qob eng bo sabar wurinob qamar: “Ye qoaibam qen eng piara. Quine yegoub asi qibi wogub aninou uyes qomon boru ten umuboumon. Ye eret qoaini qi eng an sir me imbigunanei.” \v 22 Ende qamara Yuda qamamir: “Munon eng ete qurar eng, ‘ye qoaibam munai ginam eng an sir ue’ qurar eng. Mai wonomi waramb umib ende at qura qiyo?” \v 23 Ne Yisas taui qamar: “An munon ag e, ye munon erer. An munon ai qent e, ye munon ai qent et igo gab me. \v 24 Qanam end ne aninob quraum eng. Ye your qi eng an ye me yiimbigoumon end qomon boru ten umuboumon.” \p \v 25 Ende qamara wuri qamamir: “Ende eng ne ne git your?” Ne Yisas taui qamar: “Ye qanambig qob maigas aninob qemerine igomanei? \v 26 Ye qob irou aninou qomon end qereimb qamb misir igoum eng me aninob qemerinei. End ne munon ye yiimurima derem eng wonou qomon eng segagam qas. Ye meimi qob aninob qamb igoum eng wonou ye nob qamara igub qamb igoum.” \p \v 27 Ende qamara wuri Yisas urt qamb igoar eng qanam sir me imbigau. \v 28 Ende abari Yisas der qamar: “Munangit wau baab erer uri waramari uminer qen end ye your qi eng an yiimbiguboumon. Ende at ne ye mi see ebeteri igoum eng gor imbiguboumon. Yonou misir mi ger me oboum, ue ar. Tain wonou mi yonob qamara igub qamb igoum. \v 29 End ne munon ye yiimuriamor eng ye opuri ten igo, bais ye wogub mugenderi me isub igo. Mi gugum ye ebet igoum eng wonou ye eb qamb yet qura eng gari ebet igoum.” \v 30 Yisas qob ende at qamara munon irou igub wot oabigumirei. \s1 8:31-47 Qob apand munon wuriseara sarog big igour \p \v 31 Ende abari ibag Yuda munon yurau qei wot oa bigumir eng wurinob qamar: “An munon yet oa big gab eng ye qob animbig quraum eng gor toat eng an yonou yurau tetemi. \v 32 Ende ebet ne qob apand eng imbigari qob eng ansiara an uber igoruboumon.” \v 33 Ende qamara wuri qamamir: “In Abraham wonou tumbigi, end ne in munon ger ar wot me sarau betet igoun. End ne in bo sabar maigas ebet uber igorubune init quran?” \p \v 34 Ne Yisas qamar: “Segagam aninob quraum, munon gugum qomon boru ebet ten igour end ne qomon boru eng munon ger wau ar mamin beau gas ende. \v 35 Munon ger wau ar mamin beiner eng qenen wonou munai mor end me igorinerei, munon eng wonou wau ten eng apand qenen ur munai mor end igoriba. \v 36 A munon eng wonou wau ten eng at wau sarau betet igoriner eng mom banamsieriner eng wau ur eng der wau mamin beiner eng nob qamara qenen ar ibeibi mor eng igoriba. \p \v 37 An Abraham tumbigi eng ye qoyam, ego ye qob animbig quraum eng an musub me imbig ne yanamb at igoumon. \v 38 Ye mi qamb igoum eng yonou tain yonob qamara qamb igoum. A an mi ebet igoumon eng aninou tain aninob qamara igub ebet igoumon.” \p \v 39 Ende qamara wuri taui qamamir: “In Abraham wau tumbigi.” Ne Yisas taui qamar: “An apand Abraham wau tumbigi gab eng Abraham wonou qomon ebet qiyo sarau ebet igoa qas ende abar. \v 40 Ye qob aninob quraum eng segagam Qenu qamara igub aninob qamb igoum. Ego aninou bo yanamb at igoumon eng. Abraham qomon ger bais an oboumon qas ende me abau. \v 41 An qomon ebet igoumon eng aninou tain qamara igub ebet igoumon.” Ne wuri qamamir: “In ar ai qorut ue, in tain gari eng Qenu.” \v 42 Ende qamarari Yisas wurinob qamar: “Qenu apand aninou tain ende qi eng ye yeqenungoumon qi. Ye der e igoun eng wo nob igo deremei. Yonou misirt me darau, wonou yiimurima deremei. \p \v 43 An ye qob quraum eng maigas igub at ibitiri igoumon? Qanam eng an ye qob imbigunon eng misuu. \v 44 An Satan wau tumbigi end wo gari qenunget at igoumon. Qoan ir wo qanambig igeigt munon igaramb igoai. Qomon qiyo qob apand eng wo ger pi me yar igamau. Wurimurimar qamarau eng wo qeemben. Wo munon wurimurimarau datou. \v 45 Ye qob apand aninob qamb igoum eng an yet me oabigoumon. \v 46 End ne an ger end, ye qomon boru ger ebet igimine dibes ye nob qemeriba qiyo? Eng gab ye qob segagam aninob qemerine meimet qamb me yet oa bigoumon? \v 47 Munon ye Qenu wau qamb eng wonou qob qamara igetet igour. An eng oboumon eng an Qenu wau ue minam. End wonou qob me igotoun qamb ibitiri ten igoumon eng,” ende qamarei. \s1 8:48-59 Abraham me igamau igama Yisas igoai \p \v 48 Ne Yuda munon wuri bo Yisas taui qamamir: “In eret qob susu ger qamb igoun? Ne gari Samaria munon, ai bigau noopuri igama qanganget qob susu qamb qib igoan.” \v 49 Ende qamarari Yisas qamar: “Ye mi geret di me quraum, yonou tain unum apand dibes qamb igimine an ye yenugutumuget igoumon. \v 50 Ye yonou qen big me at qib igoum. Munon ger wo qomon gugum qereiminer eng wo apand ye unum bererimb qamb ebet igo. \v 51 Segagam aninob quraum, munon ger ye qob quraum eng iruges big igub toat eng bais me uminerei.” \p \v 52 Ende qamara Yuda taui qamamir: “See ne mom niimbigoun, ne ai bigau noopurima ten igo qob soagen qamb qib igoan. Abraham ne Qenu qob gigit qamarau munon eng qoan umb uburemirei. End ne ne mai your igo, ‘munon ye qob igisab eng me umunorei’ quran? \v 53 Ininou tonoan Abraham ne Qenu qob gigit qamarau munon eng ne ue igama umb uburemirei. Ne your igo bo sabar at qib igoan? \p \v 54 Ne Yisas taui wurinob qamar: “Ye yonomi qen big yegaiar qamb ebein eng bo mi ar gas ende buriba. End ne munon ger ye qen yegab ye qenungar eng yonou Tain, wot an ‘ininou Qenu’ qamb igoumon eng. \v 55 Eng an wo sir ue, ye wo sir. End ne ye ete at qemerin eng: ‘Ye wo sir ue’ qemerin eng ye munon qetopur qamarau tari, an gas ende. Ye wo mom imbig igoum end wonou qob eng toat igoum. \p \v 56 Aninou tonoan Abraham wo ye yegeib qamb mismisir igoai. Igoi yegab wogub uberetarei.” \v 57 Ende qamara Yuda qamamir: “Ne togun 50-ende me warau igama Abraham wo igoar eng mai ye gab igumei qamb qamb igoan?” \v 58 Ende qamarari Yisas taui qamar: “Segagam aninob quraum, Abraham unor me baiau igama ye igoum eng see gor igoum.” \p \v 59 Ende qamara igub Yuda munon wuri nomon ba waramb qamb abari wo inorou munai mor end igo umanger qi qorei. \c 9 \s1 9:1-34 Munon mag tuum ger Yisas musiarei \p \v 1 Ende iua ne tap isub igo gar eng munon ger mag tuum unor set ende baurei. \v 2 Ende gab ne wonou imbigau yurau eng der nob qamamir: “Barai, munon e mag tuumtar eng, mai your qomon boru aba mi seara ebeterei? Mai wonou qiyo, ur unor abari mag tuumtarei?” \p \v 3 Ne Yisas taui qamar: “Munon eng mag tuumtar eng wonou qomon boru aba qiyo ur unor qomon boru abari mi seara mag me tumarau. Qenu wonou sarau ne wonou qomon eng munon e musia bo sema munon gugum gab wo imbigar qamb wonou seara mag tuumtarei. \v 4 Woromt eng in munon ye yiimurima derem eng wonou mi segitouboun. Itumarama eng bo sabar mi me sigiunei. Munon ger itum mi me segub igo. \v 5 See ye ag e igimine ai e begent igo.” \p \v 6-7 Yisas ende qamb eru ger ba mu mendir bea biera ne munon eng mag end qosub ne nob qamar: “Ne isub Siloam ya tumun end menman birogoniom.” (Siloam qob eng qanam eng ete: Imurimine isa). Ende qamara munon eng isub menman birogonima mag uber asi bo yonam irarei. \p \v 8 Irab qib igama wonou ginam qenen eng ne munon ar qei munon mag tuum eng qenen bugab ig nomon qur yeisar qamb qibirat qamb igoar eng ion gab qamamir: “Wa, munon eng mai, munon mag tuum bugab ig mi yeisar qamb qenen qibirat qamb igo eng qi-i?” \v 9 Ende qamarari qei der qamamir: “Eng wo gari.” Ne qei qamamir: “Eng wo ue, munon ger wo gas ende.” Ende qamb ebet igamari munon eng wonou der wurinob qamar: “Ye munon ger ue, ye gari.” \p \v 10 Ende qamara wuri der qebi qamamir: “Maigas at asiamanei?” \v 11 Ende qamarari wo qamar: “Munon ger unum Yisas wo irumban ba ye mag qur et qosisab ete yonob qurai: ‘Isub Siloam ya tumun end menman birogoniom.’ Ende qamara ye isub menman birogoni igimine qen end qas asi mi gumei.” \v 12 Ende qamara wuri qebi qamamir: “Munon eng wo eret igo?” Ne wo taui qamar: “Ye qoyam ue.” \p \v 13 Ende qamara munon eng mot Parisi wurit isumirei. \v 14 Yisas munon musuor eng inorou qent. \v 15 Munon Yisas musuor eng ende mot isari Parisi der munon eng qebi qamarari wo wurinob qamar: “Wo irumban ba ye magt qosisa ne ye isub birogoni wogub bo musub asimumei.” \v 16 Ende qamara Parisi munon qei der qamamir: “Munon eng Qenu bo me imurima darau aib. End inorou qen me gitara.” Ende qamarari qei der qamamir: “Munon qomon boru ten igoriner eng maigas sarau wonou wes eng ende ebeiba?” Ende qamb yurau purab tau-tau isumirei. \p \v 17 Eng ende at wogub ne Parisi bo sabar munon eng qebi qamamir: “Munon eng wo ne mag musia ubersi asiaman end wot maigas misir igan?” Ende qamarari wo qamar: “Munon eng wo apand mi qen geret dieriner eng wo qoyam imbi-imbi.” \p \v 18 Ende qamara ne Parisi munon eng mag tuum ende unor baurei qamarari igub igour end mai apand qiyo qetopur qi ende qamb bo mom birisi igub qamb munon eng ur unor nob wurit qamarari yarari \v 19 wuri qebi qamamir: “Munon e unor mag tuum end bauor eng see bo asi igo. Eng mai segagam aninou wau ten qiyo? Munon ger unor mag tuum baub igama bo is munon aib burab wogub bo sabar asieminer eng misuu.” \v 20 Ende qamarari ur unor nob der qamamir: “Segagam e ininou wau ten unor mag tuum ende baurei. \v 21 Ego wo mag bo asi qib igo eng in sir me imbigoun. Your mag weimatai qi eng wonou mom barai, qebi qamarari aninob qamara igar,” ende qamamirei. \v 22 Munon eng ur unor eng at qamamir eng munon Yuda wurit yari. Munon ger mai Yisast oabig wo apand Qenu imurima munon wuriubersieriba ende qamarari gab eng Qenu munai mor end me igoarar qamb wurisogar arirambour. \v 23 End ne yari qamamir: ‘Wonou barai uber qebi qamarari aninob qamara igar,’ qamamir eng. \p \v 24 Qen yabt munon mag asiamor eng wot qamarari yara nob qamamir: “In qob gagam nausi nonob quraun. Ne Qenu wot oabig, munon ne nemusia mag asiaman eng in qoyam, wo munon uber ue. \v 25 Ende qamarari wo taui qamar: “Ye sir ue, munon eng mai boru qiyo uber qi eng ye qoyam ue. Ego ye mag tuumtar eng bo yemusia asiomoum eng ye mom qoyam.” \p \v 26 Ende qamara bo sabar qebi qamamir: “Eng wo maigas ne si ne mag nemusia asiamanei?” \v 27 Ende qebi qamarari wo qamar: “Ye qoan aninob qemerine igoumon eng an me imbigoumon? Meimet qamb bo sabar-sabar ye qebi quraumon? An gor wonou imbigau munon yurau igorub quraumon qiyo?” \p \v 28 Ende qamara wuri der qamat nob qamamir: “Nonou gari wonou imbigau munon igoar. In Moses wonou imbigau munon yurau igoun. \v 29 Qenu Moses nob qamara gumater eng gari toat igoun. Ne munon eng ne wot quran eng wo eret dererei qi eng in sir ue.” \v 30 Ende qamarari munon mag asiamor eng bo taui qamar: “An munon eng in qoyam ue quraumon eng. Ye munon ger qomon wes ende me obounor eng ye mag musia bo asiam end imbigoum. \v 31 In gugum mom imbig igoun eng, Qenu wo munon mindigar qob ten igo wot qemeriner eng wo qob me igitinerei. A munon wot oabig ne wo mi ebeib qamb nob qemeriner eng segagam wo nonogursi igo. \v 32 Qoan ir munon ger unor mag tuum baia isi barai burab igama bo munon ger mag musia asiamorei ende me igub igoun, ue ar, see qas. \v 33 End ne munon ger Qenu me imurieminer eng mi wes eng ende me ebeinerei.” \p \v 34 Ende qamara wuri bo taui qamamir: “Nani qarig ir qibi wogub nebauor end ne qomon boru ten igo in inimbigib qamb quran?” Ende qamb wogub inorou munai mor end toat ag ariramirei. \s1 9:35-41 Munon Yisas wot me oabigunor eng wuri mag tuum gas ende \p \v 35 Munon eng ende toat ag ariramari der qib igama Yisas gab nob qamar: “Ne Munangit wau end wot oabigan qiyo?” \v 36 Ne munon eng nob qamar: “Barai, Munangit wau eng your? eng musub yonob qamara igub wot oabigibam.” \v 37 Ende qamara Yisas nob qamar: “Ne qoan gab imbigon eng bo see nonob qobub igo eng.” \v 38 Ende qamara munon eng qamar: “Barai, ye apand net oabigoum.” Ende qamb Yisas menmant end gamaur wat bugamorei. \p \v 39 Ende aba Yisas nob qamar: “Ye munon ag e wuri qereimb qamb deremei. End munon mag tuumt igour eng bo asi mi gubour. A munon asi igour eng bo mag tuumtorubour. \v 40 Ende qamara Parisi munon qei nob igour eng igub der qebi qamamir: “Mai in gugum bo mag tuumtorubune quran qiyo?” \v 41 Ne Yisas taui qamar: “An mag tuum ende qi eng an qomon boru ger ue qi. ‘In mag nob mi gugum gab imbig igoun’ qamb igoumon end an qomon boru ten igoumon,” ende qamarei. \c 10 \s1 10:1-21 Mit big qob: Munon sipsip musub oroar igo eng \p \v 1 Qamb wurinob qamar: “Segagam aninob quraum, munon sipsip urim baub qamb eng sipsip wurinou tend end sir me isunorei. Wuri ar youn di orubor isub wai sipsip wuriba sumungasi igour. \v 2 A munon sipsip wurinou ur eng wo tend end sir isub igo. \v 3 Wo isiba gab tend qoat igamau munon eng weimata isa sipsip qeir toau ion igub igamari wuri unungara mindiram goten igub yar igour. \v 4 Ende at oromar ag der wuri unungar-unungar isa sipsip wuri mindiram goten igub qanam toat isub igour. \v 5 Munon ar ger isub wuri unungar oromar qoaib ebeiner eng bubu qogom igub qoaubour.” \v 6 Yisas mit big ende wurinob qamara wuri qob qanam maigas qi eng sir me imbigau. \v 7 Ende abari (Yisas) bo sabar wurinob qamar: “Segagam aninob quraum. Ye gari sipsip wurinou tend qanam. \v 8 Munon qei gigit yaremir eng wuri mi urim baiau tari. End ne yar qamarari igub sipsip iua uburemirei. \v 9 Ye gari tend. Munon ger yet mor di eng igomot igoriba. Igo mor di ag der ende at mismisir igoriba. \s1 Yisas wai sipsip qoat igamau tari. \p \v 10 Munon ar eng wo di sipsip igaramb bo sumungasi urim baub ende ebeiba. A ye diaum eng wuribaub musine qenen ya-ya burab igomot igorubour.” \v 11 Ende qamb bo qamar: “Ye sipsip musub mom oroar igoum. Munon sipsip musub oroar eng wonou git goan end misir me iginerei. Ar sipsip end qas wurit igub wonomi waramb umiba. \v 12 A munon ar ger qur qas baib qamb wai sipsip musub me oroar igoriner eng mai qiyo iau uter sipsip orogarib yara gab yari qoaiba. Qoa iau uter yar sipsip orogar niba. \v 13 Munon eng wo sipsip wurit me igub igo, wo qurt qas sarau baab igo end qoaiba. \p \v 14 Ye sipsip musub oroar imbig igimine wuri gor ye musub yiimbig igour. \v 15 Eng gas ende Tain yiimbig igama ye gor Tain imbig igoum. End ne yonomit misir me iginei, ar yonomi waramb wurit umibam. \v 16 End ne sipsip ar qei youn mor et me igour eng gor yonou. End ne ye wuri unungarine youn mor end yarab igo yonou mindiram goten imbigar qamb. Ende ebet ne see sipsip yurau ombur igour. Eng gab ende ebine yarab youn mor igour eng nob sori igamari ne munon oroar igamau eng gor gari qas igo oroar igoriner.” \v 17 Ende qamb qamar: “Yonou git goan end misir me igub igoum. Ye ar yonomi waramb umb wogub bo der bugab iribam end Tain borusi ye qenunget igo. \v 18 End ne munon ger ye yanama me uminei. Ye yonomi waramb umb wogub bo igomot der bugemin eng gor ye qeemben. Qob eng yonou Tain yonob qamara igub quraum,” ende qamarei. \p \v 19 Yisas qob eng at qamara Yuda igub wogub bo purab tau-tau isumirei. \v 20 Ende at irou der qamamir: “Ai bigau opurima ten igo qanganget qob eng at qamb igo eng meimet qamb igetet igoumon?” \v 21 Ende qamarari qei der qamamir: ‘Munon mi boru opuri igoriner eng qob ende at me qemerinerei. Ne gor munon mag tuum musia me uberburinerei,’ ende qamamirei. \s1 10:22-42 Yuda munon Yisas wot me oabigau \p \v 22 Qen end Yerusalem inorou munai mondir qoan weiamir qen eng bo gab ne mi aib at nub qamb ne ir qiumuni igurei. Qen end ya tatabri igoar end qen gugum. \v 23 Ende qiumuni igo ne Yisas inorou munai mor tumbigi ger sarog ar igoar eng Solomon wonou qamb igour end is qib igoai. \v 24 Qib igama Yuda munon yar qoui nob qamamir: “Ne qen mait qob eng at qamb igoan eng bo waga in Yuda yurau purab tau-tau isub igoun eng bo qiumuni qibanamsi igoruboun? Segagam ne munon Qenu inubersi qamb init imurima der igo gab eng see qas dibes ininob qamara igun.” \p \v 25 Ende qamarari Yisas taui ete at wurinob qamar: “Ye qoan aninob qamam eng an yet me oabigoumon. Ye sarau ebet igoum eng Tain wonou qiribi ten end ebet igoum. Ye Tain itari igoum. \v 26 An yonou sipsip ue end yet me oabigoumon. \v 27 Munon qei yonou wai sipsip apand gas eng yonou mindiram goten igub yetoat yorour. \v 28 Yarari ye wuri sierine qenen bebereg igorubour. Igo me umunorei, igamari munon ger bo yar yet me wuribainerei. \v 29 Tain ye mi yasab igo eng mi gugum wuritanami igo. Wo mi qoat igo eng munon ger wot ba bo wonou me sierinerei. \v 30 In Tain nob ombur in qeemben gari,” ende qamarei. \p \v 31 Ende qamara qen end Yuda bo nomon ba waramb ebetemirei. \v 32 Ende abari Yisas der wurinob qamar: “Ye Tain wonou sarau sig uber eng at animbig igoum. Ego an ye meimi sarau bo soagen ger ebine gab yanamb at igoumon?” \p \v 33 Ende qamara Yuda der qamamir: “In ne negaun eng sarau uber bea eng me nanamunei. Ne Qenu wot sai qob qamb a ne munon ar wau ego bo der nonomit ‘ye Qenu wau ten’ eng qamb bisa nanamb at igoun.” \p \v 34 Ende qamarari Yisas taui qamar: “Aninou qomon tetemi gumataremir end Qenu ete qura: ‘An gor Qenu gas ende.’ \v 35 In imbigoun eng, qoan qob gumatemir eng apand qenen igo eng an imbig igoumon end Qenu anit gor Qenu gas ende munon eng wurit qob eng qamarei igo. \v 36 Tain ye ag e yiimurimb qamb ye maribigor end yiimurima ag e deremei. End ne ye wonou sarau qoregen eng ebine an bo meimet qamb ‘Qenu suai qob wot qamb igo’ qamb yet qamb igoumon? \p \v 37 Ende gab eng yet me oabigari gab eng yonou Tain sarau eng me ebeinei. \v 38 End ne ye wonou sarau eng ebet igoum. End an ye qob quraum end me oabigub qamb eng, yonou sarau oboum end oabigar. Ende ebet ne an musub qerei imbig ne ete misir igar: “Tain yet igama, ne ye gor Taint igoum.” \p \v 39 Ende qamara bo der baab uyort bigub qamb baab birupusimari der qorei. \p \v 40 Yisas ende der iua bo yonam ya Yordan purab isub qoan Yon munon yat wurimaragansi igoar ginam end is igoai. \v 41 End igama munon irou wot yar qamamir: “Yon wo sarau wes ar ger ende me abau. Wo munon eng der sarau ebeiner end ar qob suab qamar eng qeemben wot irimani igo.” \v 42 Ende wot qamb munon irou wot oabigumirei. \c 11 \s1 11:1-16 Lasarus umorei \p \v 1 Qen end munon ger unum Lasarus eng munai ginam Betani end igoai. Qen end wo toar aib wara inab igoai. Munai ginam Betani eng Maria umemi Marta nob wurinou ginam qenen. \v 2 Maria eng wo qen geret Yisast isub welya qogom sig uber eng Yisas gotent igimetet wonou tari imt baimeteiner eng. Wonou umour Lasarus toar wara igoai. \v 3 Ende igama umemi Marta der Yisast qob big qamar: “Barai, nonou munon banam sig-sig qenunget igoan eng toar wara igo.” \v 4 Ende qamb qob biga Yisas igub qamar: “Lasarus wo toar wara eng me uminerei. Qenu wonou qiribiten eng wot aba munon gugum gab Qenu imbig ne wonou wau eng gor imbig ne wonou unum eng abari qiribiten igoar qamb. \p \v 5 Yisas Maria Marta ne wurinou umour Lasarus ende wuriqenungar igoai. \v 6 Maria Lasarus toar wab igoar end Yisast qob biga igub qand me iroau. Igub wogub qen ombur ende bo ginam igoar end igoai. \v 7 Igo ne wonou imbigau yurau eng wuri nob qamar: “Bo girinari bo yonam Yudia irun.” \v 8 Ende qamara wonou yurau eng der taui nob qamamir: “Barai, barim qas end qib igama Yuda munon nomont nanamb ebetemir eng me gab bo irib quran?” \v 9 Ende qamarari Yisas qamar: “Mai, woromt eng mai qen dirigor qib igoun qiyo? Munon ger woromt qib eng uyor qiyo nam qabtai me qoimir yarisinerei, ai tap musub gab gib igo. \v 10 A, itum urut begen ue eng qib eng apand uyor qiyo nam qabtai qoimir yarisieriba.” \p \v 11 Yisas qob eng ende qamb bo imusi qamar: “Ininou munon banam Lasarus mungam naat inai. End ye irab menimbam.” \v 12 Ende qamara wonou imbigau yurau eng der qamamir: “Eng wo ar inab igama ne meimet ir menimban? Wonou der bugemba?” ende qamamirei. \v 13 Yisas Lasarus uma gab qamar eng wonou imbigau yurau eng wuri segagam inab igama gab qura qamb qamamirei. \v 14 Qamarari Yisas musub wuriimbig wurinob qamar: “Lasarus mom umorei. \v 15 Ego ye anit igub mismisiraum. Eng ye wo nob me igimine umor end uber ue, ego an oabigar. Der nagari wo mumun ir gun.” \p \v 16 Ende qamara Tomas, unum ger Didimas eng, wo der qei wurinob qamar: “Io, in gugum Yisas nob irab wo nob umun.” \s1 11:17-27 Umb igomot der bogomau eng Yisas wonou qanam \p \v 17 Ende qamb wogub Yisas nob irab gamir eng Lasarus qoan tumuniamirei igama qen 4-ende uburerei. \v 18 Munai ginam Betani eng sig pa ue, Yerusalem pi igoai. \v 19 End Yuda munon irou yar Maria Marta nob umour umor end toubet abari yar wurinonogursi igurei. \p \v 20 Ende igamari Yisas iroa gab qamarari Marta igub gib qamb ag der isorei. Isa Maria mor igoai. \v 21 Marta isub Yisas qataben gab nob qamar: “Barai, ne et igama ende qi eng yonou bain me umau qi. \v 22 Ego see ye imbigoum ne mi geret qamb Qenu simot nob qamara eng neteiba.” \p \v 23 Ende qamara Yisas nob qamar: “Ima bo igomot der bugemba.” \v 24 Ende qamara Marta Yisas nob qamar: “Git eng ye imbigoum, qen sindomund end der bugemba.” \v 25 Ende qamara Yisas taui qamar: “Umb bo igomot der bogomau eng ye qanam. End ne munon ger yet oabiginer eng song umiba, ego yet oabiginer end bo igomot der bugemba. \v 26 End ne munon see igom igo yet oabigour eng qen geret me umunorei. Ne ye qob eng quraum end oabigan qiyo?” \p \v 27 Ende qamara Marta qamar: “Io, see ye imbigoum. Ne Qenu wonou wau. Qoan inubersierib qamb qamar eng ne gari niimurima derenei.” \s1 11:28-37 Yisas Lasarus toubet eerei \p \v 28 Marta qob ende at qamb wogub bo irab umemi Maria qi nob qamar: “Imbigau munon quma di igo nenet qamb igo.” \v 29 Ende qamara Maria qand der Yisas gib qamb isorei. \v 30 (Qen end Yisas ginamt weib me iroau. Qoan igama Marta is gar up end igama Maria bo is garei.) \v 31 Qen end Maria qand der naget isa Yuda munon qei qoan umom uma is nob igour eng, ende gab mai umom tumunt end isub yeyeib qamb isa qi ende qamb toat isumirei. \p \v 32 Maria ende isub Yisas gab menmant end wonomi arir inab nob qamar: “Barai, ne et igama ende qi eng yonou ima me umau qi.” \p \v 33 Ende qamb ea gab munon Yuda Maria toat isumir eng gor eari ibag Yisas borusi wuritoubar wo gor yeib aterei. \v 34 Ende abari ibag Lasarus tumuniamir end wurinob qamar: “Eret tumunimanei?” Ende qamara wuri qamamir: “Yara niimbiguboun.” \v 35 Ende qamarari Yisas eerei. \v 36 Ea gab Yuda qei der qamamir: “Wo Lasarus sig borusi qenunget igo end wot ear eng.” \v 37 Ende qamarari qei der qamamir: “Munon eng wo munon qei mag tuumra bo wurimusia asi igour. Ego bo Lasarus musia ende qi eng me umau qi.” \s1 11:38-44 Yisas Lasarus menima der bugamorei \p \v 38 Ende qamarari Yisas bo sig-sig mom toubet wogub munon teteret isorei. Tumun eng nomon erobon goanet wogub tumun qabar eng nomon ger ba qipiotemirei. \v 39 Yisas isub tumun qani end naget qamar: “Tumun qabar ba aisiarar.” Ende qamara munon umor eng wonou umemi eng Marta der qamar: “Barai, qo uma tumuniamin end tumun qabar weimune qogom sig boru dieriba.” \v 40 Ende qamara Yisas (Maria) nob qamar: “Ye qo nonob qurumei, ne ye qob end oabig eng Qenu wonou qiribiten eng gab imbigiban.” \v 41 Ende nob qamara wogub nomon tumun qabar qipiotemir eng ba aisiari Yisas mataramb asi qamar: “Io, Tain, nenet uber quraum. Ye qob quraum eng igu. \v 42 Git eng ye mi geret ne qebi qemerine me yombarir igoan. Ego munon see e igour eng mi e ebine gab ne ye yiimuriamon eng imbigar qamb. \p \v 43 Eng ende qamb ugab wogub qugiab qamb ar: “Lasarus, der bugab ag der.” \v 44 Ende qamara Lasarus mumun mingoant ouri wogub ten tumuniamir eng ten der bugab ag dererei. Dara Yisas wuri nob qamara mingoan moniamir eng beasimetet wagari isorei. \s1 11:45-57 Yuda munon baraitari Yisas waramb qamb qob nausiamirei \r (Matyu 26.1-5; Mak 14.1-2; Luk 22.1-2) \p \v 45 Yisas qomon wes eng ende aba gab Yuda munon yar Maria nob igour eng qei wot oabigumirei. \v 46 Ne qei misir qebebi igub wogub bo irab Yisas mi ebeter eng gugum Parisi yurau wurinob qamamirei. \v 47 Qamarari Parisi ne Qenut mian iset big igour eng end der kaunsel wurinob qiumuni qamamir: “Munon eng sarau sig uber wes ebet qib igo eng in mai sioruboun? \v 48 In wugune qomon eng at qib igama eng munon gugum wot oabigubour. Ende abari Rom gab munon baraitari wuri diab in inorou munai borusi ne in munon yurau gari igoun eng gor abari purab wes-wes igoruboun.” \p \v 49 Ende qamarari Qenut mian iset big igour wurinou baraitari aib eng wo togun end barai igoai, unum Kaiapas. Wo der wurinob qamar: “An mi eng bais me imbigoumon. \v 50 Munon gari qas in uput qamb umb wogub ne munon gugum inmusieriba. In ende me ebet igorun eng in gugum umb uburuboun,” ende qamarei. \p \v 51 Segagam Kaiapas wo qob eng at qamar eng wonou misirt me qamarau. Wo togun end Qenu mian iset big igour eng wurinou baraitari igoar end Igomurur qau wot diara Yisas qen geret munon Yuda yurau eng wurit uminer end qamarei. \v 52 Eng munon Yuda wurit gari ue, munon ai qent gugum wes-wes igour eng wurit umb ne wuri seara git goan gari gas ende burab Qenu wonou yurau gari igorubour end qamarei. \p \v 53 Qen end Yuda Yisas mom waramb qamb qob nausi qamamirei. \v 54 Ende abari qen end Yisas bo Yuda wurit diban me qib igamau. Ginam igoar eng wogub bo seger ai qani end munai ginam aib ger igoar end wonou imbigau yurau eng wurinob is end igurei. Ginam aib eng unum Epraim. \p \v 55 Qen end Yuda wurinou Qenu tain qoanb wuri me igaramau qamb misir igub mi aib qamb at nub igour qen eng pi burerei. Ende aba ne munon ginam irou Yerusalem end irab qiumuni wurinou misir boru-boru eng qamb dibes wogub mi nub qamb iramirei. \v 56 Ende irab qiumuni ne inorou munai aib mor end isub Yisas gub qamb asi qib igurei. Ende at qib igo wurinou qob-qob qamamir: “An qei mai misir igoumon? Munon eng mai, mi niau qen aib et wo gor dieriba qiyo?” ende qamb igurei. \v 57 Qen end Qenut mian iset big igour wurinou barai-barai eng ne Parisi yurau eng der, Munon ger Yisas eret igama gab imbig igour qi eng dibes qamarari igub baab uyort bigub qamb wuri nob qamb qib igurei. \c 12 \s1 12:1-8 Maria welya Yisas gotent wot igiamorei \r (Matyu 26.6-13; Mak 14.3-9) \p \v 1 Qen mi aib qamb at nub qamb etemir eng qen eng 6-ende igama ne Yisas Betani isorei. Ginam eng Lasarus wonou qoan uma Yisas meniamor eng wonou ginam. \v 2 Yisas end isa ne mi arsi nob nub qamb at igurei. Igamari Yisas Lasarus nob nam qabt bugab igamari Marta mani imi ba yar wurisa nub igurei. \v 3 Qen end Maria welya botolt igoar eng qogom sig uter maieng eng nomon qur aibt taui ba yarerei. Yarab it omboat Yisas gotent igi wogub wonou tari im end baimeteterei. Ende aba welya qogom eng munai mor eng yab igeramorei. \v 4-5 Ende aba Yisas wonou imbigau yurau end ger, unum Yudas Iskariot (munon eng wo qen geret Yisas duiamor eng) eng wo der qamar: “Meimet qamb yamangar eng welya isi aba isub igo? Waga welya eng ba in munon qei wurisab nomon qur taui K300 ende baub qerei munon mi ue igour eng wurisau ue-e?” \v 6 Wo eng at qamar eng wo munon mi ue eng qerei werisun qamb me qamarau, wo mi urim baub igoar end yamangar eng nomon qur ende ba yar biga urim baib qamb qamarei. \p \v 7 Ende qamara Yisas taui qamar: “Ne bo wobon end omboopur me qem. Wonomi abar eng wagari ende ebeiner. Qen geret ye yetumunimari yesieriner end wapet aba. \v 8 Munon mi ue eng qenen wuri nob igoruboumon, ego ye qenen me aninob igorinei,” ende qamarei. \s1 12:9-11 Yuda munon baraitari Lasarus waramb qamb misir igumirei \p \v 9 Yisas ginam end igama ne Yuda qob igub yar wo gab ne Lasarus Yisas meniamor eng gor gub qamb yaremirei. \v 10 Qen end Qenut mian iset big igour munon barai-barai eng der Lasarus bo waramune uminer qamb qob nausiamirei. \v 11 Qen end Yisas Lasarus menima ne munon yurau irou Yisast oabig ne munon Pris yurau eng wuri wagari ibag etemirei. \s1 12:12-19 Yisas munon baraitari warub Yerusalem ginam isorei \r (Matyu 21.1-11; Mak 11.1-11; Luk 19.28-40) \p \v 12 Barim ende der bo inorou qen mi aib at nub etemir end munon yurau aib qiumuniamirei. Ende qiumuni igumir eng Yisas urigom end Yerusalem end dieriba ende qamarari igumirei. \v 13 Igub nam mun qamb qogum im qamb qug im qamb soroumi ba isub qataben gub qamb Isub gamir eng di igama gab wot mismisir qamb amir: \q1 Qenut mismisirun, Qenu wo munon eng opurima ten qib igo end in wo unum ba dibesiorun. Qenu munon eng Isrel wurinou Baraitari wurit maribigatarerei, \m ende qamamirei. \p \v 14 Qen end Yisas wai dongi ger erer bugab irarei. Qenu qob qoan ete qamara gumatemirei igoai: \q1 Io, Saion munon an me yarimar. See aninou baraitari eng wo bur dongi yeim erer bugab anit dieriba. \m Qob ende igoar eng toat ebeterei. \v 15-16 Yisas wonou wuri imbigau yurau eng mi eng qen end ebeter eng wuri me imbigau. Igoi wogub qen geret Yisas umb wogub wonou wes at der bugab Qenu ginamt iroa ne wuri qob eng igoar eng imbig ne Yisas siamir eng gugum imbigumirei. \p \v 17 Qoan Yisas Lasarus tumunt igama wot qamara der bugamor qen end munon yurau irou igo Yisas mi eng aba gamir end qob suab qiroari munon irou igub ugamirei. \v 18 End ne wo di igo qamarari igub wonou mi wes ebeter end nob gub qamb isumirei. \v 19 Ende abari Parisi munon wurinou der qamamir: “Wa, in mi ger me ubunei. Munon gugum wo qob igub toat isubri igour,” ende qamamirei. \s1 12:20-26 Grik munon qei Yisas gub qamb qamamirei \p \v 20 Munon inorou qen aib Yerusalem ite irab qiumuni Qenut uru wab mismisirub qamb iramir eng Grik munon qei morogot nob iramirei. \v 21 Grik munon eng iramir eng irab Pilip gamirei. Pilip wo Betsaida munon, ai aib Galili end igo, eng gab nob qamamir: “Io, barai in Yisas gub qamb yar nonob quraun.” \v 22 Ende qamarari Pilip isub Andru gab nob qamb ombur isub Yisas nob ete qamamirei: “Grik munon nogoub qamb at qib igour.” \v 23 Ende qamarari Yisas taui wurinob qamar: “Munangit wau sig-sig mom qiribiten buriner qen eng see. \v 24 Apand aninob quraum, wit qur eng umot ag der eng qaur di git irou baret igo. A umot ar boru geren qamb erer igoriner eng bo maigas der qaur di git irou me barierinerei. \v 25 Eng gas ende, munon ger wonou git goan me borusierini qamb ebeiner eng mom umiba. A Qenut igub wonomi duima waramunor eng qenen bebereg igoriba. \v 26 Munon ger yet ar sarau besab igo gab eng, ye yetaut qiriner. Ende ebeiner eng yonou ginam igoum end yonob igoriba. Igama Tain munon eng yenob sarau ebet igoriner end wot mismisiriba,” ende qamarei. \s1 12:27-36 Yisas wo uminer end qamarei \p \v 27 Ende qamb qamar: “See ye yari ne oau uburab isa. Eng gab ne qob maigas at qemeribam? ete at qemerini eng uber qiyo? ‘Tain ye yanambour qen pi eng gab ye ba wabiom,’ ende qemerini qiyo? Ende ue, ye yonomi dui umib qamb deremei.” \v 28 Ende qamb qamar: “Tain, nonou unum aba wonou wes dibenteriner.” Yisas ende qamara Qenu taui ete at qamara toau igumirei: “Yonou unum qo ebine dibentar end ne see bo sabar ebeine sig-sig mom dibent isiba.” \v 29 Munon yurau aib nogumor igour eng ende igub qei der qamamir: “Wa, eng mai ai qura a-a? ende qamarari qei qamamir: “Ue, Qenu enger ger nob qura.” \p \v 30 Ende qamb abari Yisas der wurinob qamar: “Qob toau eng qamara igoumon eng ye yenonogursierib qamb me qura, an nonoguretarar qamb qura. \v 31 End ne Qenu munon ag e wurinou qomon eng qereiminer qen eng see. Qerei ne munon baraitari see igo munon ai qent gugum oroar igo eng sogot ariramba. \v 32 Ye erer big yanamari umine bo Tain ye mot erer qite iroa igorin qen end munon yamangar gugum wurit erine dearari yonou oromar igoribam,” ende qamarei. \v 33 (Yisas wo qob eng at qamar eng wonou maigas at waramari uminer qi eng werei wuriimbig qamb igoai). \p \v 34 Ende qamara munon yurau aib eng taui qamamir: “Ininou qomon qob end ete qamb gumatemirei igama igub igoun: ‘Munon inubersiau tari eng wo gari qenen bebereg igoriba,’ ende qamb gumatemirei, igo. Ego maigas ne bo ‘Munangit wau erer urimbour’ quran? Munangit wau eng your?” \p \v 35 Ende qamarari Yisas taui wonomit qamar: “Begen eng aninob igoar eng isi yarab see anwegib piarar eng. Eng gab anwaga me gab eng an begen end qas qib igoarar. A mamirunon eng itum eng yar anmuaseremba. Munon yurau itum qib igour eng wuri begen eng eret qooiner eng wuri sir me imbigunorei. \v 36 Begen eng see aninob igo end wot oabig igorunon eng me gab eng an mom nonoguret begen eng wonou munon yurau igoruboumon,” ende qamarei. Yisas qob eng ende qamb ugab wogub isub wurit waber der qorei. \s1 12:37-43 Yuda munon irou Yisas wot me oabigau \p \v 37 Yisas sarau a qomon wes-wes baab ebeter eng munon yamangar bais ger me wot oabigau. \v 38 Eng ebetemir eng qoan Qenu qob gigit qamarau munon Aisaia ete qamb gumater eng irimaniamorei: \q1 Barai, your in qob quraun eng igub oabigiba? Ne gor, Munon Barai sarau wes ebeiner eng your imbig qamb ebeiba? \m \v 39 Eng ebet me oabig obounor end ne Aisaia bo ete qamarei: \q1 \v 40 Qenu mag wuri taisi ne misir ba sumungasiarei. End ne wuri mi musub me gab ne misir gor uber igub mi me imbigunorei. Ende ebet yet oabigari gab me wuri musierinei. \p \v 41 Aisaia qob eng at qamar eng Yisas ag e darab sarau qeretut nob ebeiner eng qo imbig qamarei. \p \v 42 Yisas sarau ende aba Yuda munon baraitari irou wot oabigumir ego Parisi wurit yari dibes me qamarau. Qamarari inorou munait wuri ba agiomunor qamb. \v 43 Wuri ebetemir eng Qenu ibag mismisir qamb me abau, munangit qen inimbagaiar qamb at igurei. \s1 12:44-50 Yisas wonou qob eng munon wurinou qomon end wuriqereimba \p \v 44 Ende abari Yisas qugiab wurinob qamar: “Munon ger yet oabig eng yet gari me oabiginerei. Munon ye yiimurima derem eng gor wot oabigiba. \v 45 Ne ye yegab eng gor ende sig. Tain yiimurima derem eng gor gab igo. \v 46 Ye ag e derem eng begen ten deremei. End ne munon gugum yet oabig eng itum end me igorunorei. \v 47 Your ger ye qob qemerine iruges big me iginer eng ye wonou qomon eng me qereiminei. Ye ag e derem eng munon wurinou qomon eng qereimb me darau. Ue, ye munon gugum wurimusierib deremei. \v 48 End ne munon ger ye yombarir ye qob qemerine me iginer eng ye me qereiminei, munon ger qereimba. Qen sindomund end ye qob e quraum eng igoi munon eng qereimba. \v 49 Ye qob e gagar aninob qamb qib igoum eng yonou misirt ger me qamb igoum, sig ue. Yonou Tain yiimurima derem eng wonou gari ye qem qamara qamb qib igoum. \v 50 Tain wo qob eng munon igub qenen bebereg igorubour, ye eng imbig ne Tain wonou ‘qem’ ende yonob qamara qamb qib igoum,” ende qamarei. \c 13 \s1 13:1-20 Yisas wonou imbigau yurau goten birogonimatarerei \p \v 1 Yuda wurinou inorou qen aib gab mi at nub igour eng se igoai. Igama Yisas ur qani irib ater eng qen pibura gab wonou munon yurau wuri qenungar igoar eng bo borusi wuritoubar wogub umib aterei. \p \v 2 Qen end ai gab-gab Yisas wonou wuriimbigau yurau eng oromar bugab mi nub igama ne Satan qo Saimon Iskariot wonou wau Yudas eng oau menima ne Yisas munon qarau wurit duimine waramar qamb misir igorei. \v 3 Yisas qo imbigorei, Ur sarau gugum wot wagerei. Ne gor Qenu imurima derer eng bo qani irib ater eng gugum imbig igoai. \v 4 Yisas ende bugab mi wurinob nub igo ne put der naget ne mingoan beasi big ya ubet baimau mingoan eng qumaniamorei. \v 5 Ende at ya ba qamami tabin aib end waari ne wonou wuriimbigau yurau eng goten birogonimatar ne mingoan qumaniamor end baimatarerei. \p \v 6 Ende at isi yarab Saimon Pita goten birogonimeteiba wo der nob qamar: “Barai, ye goten gor birogonimiseiban ne?” \v 7 Ende qamara Yisas nob qamar: “Wo mai, see ye mi e oboum eng ne qanam sir me imbiginenei, qen geret imbigiban.” \v 8 Ende qamara Pita qamar: “Ye goten bais me birogonimiseis, sig ue ar.” Ende qamara Yisas nob qamar: “Ye ne goten me birogoniemin eng ne ye nob me igorinenei.” \v 9 Ende qamara Pita qamar: “Ende gab eng ye goten qas me birogoni wog, ye uben tarinob gugum birogonimiseis.” \v 10 Ne Yisas qamar: “Munon gugum ya se qas git goan gugum ubet eng bo sabar gugum me ubet igour, goten qas ende birogoni igour. End ne an qei git goan uber igoumon ego gugum ue.” \v 11 (Yisas qamar eng, “An gugum uber ue” qamar eng wonou imbigau yurau end gari qas wo munon qarau wurit duima waramunor end qamarei.) \p \v 12 Yisas goten ende birogonimatar bis ugab wogub wonou mi goan bo naget wogub munai up end is bugab wurinob qamar: “An gugum ye mi see qas e oboum eng an imbigoumon qiyo?” \v 13 Ende wuri qebi qamb qamar: “An yet qenen Imbigau munon Barai” yet qamb igoumon eng uber. Ye eng gari. \v 14 Ye aninou Imbigau munon Barai, ego ye aninou goten biroginimotoroum. Eng gas ende aninou bo der ger goten birogonimetet ende at bisar. \v 15 Ye ansiaum eng an imbigar qamb. Eng gas ende an bo munon qei ende wurisiarar. \v 16 Apand aninob quraum, wau gogor ger munon barai ger ba nob igoriner eng wonou gigit me igorinerei. Ne gor munon barai ger wau ger sarau eb qamb imurieminer eng wau eng isub munon imurieminer eng wonou baraitari me igorinerei. \v 17 An ye mi eng aninob quraum eng ende ebet eng uberetoruboumon.” \p \v 18 Ende qamb bo wurinob qamar: “Ye qob eng aninob quraum eng an gugum ende me ubunanei yono anqereiam eng gari ende obouboumon. End ne Qenu qob ete gumatemir igo eng irimanimba: “Munon ger ne nob tabin garit mi nub igorunon eng ne duima umiban.” \v 19 Qob eng se me irimanimau igo. Igoi qen geret irimanima gab an yet oabig “io”, qamb “munon eng wo gari” ende yet qomoruboumon. \v 20 Segagam aninob quraum, munon ger yonou sarau munon imurimine isiner eng wo musieriner eng ye yemusiau gas ende gari. Ne ye yemusieriner eng Tain yiimurima derem eng musub igo.” \s1 13:21-30 Yudas Yisas duieminer end Yisas wonou gigit qamarei \r (Matyu 26.20-25; Mak 14.17-21; Luk 22.21-23) \p \v 21 Yisas qob eng ende qamb ugab wogub boru misir igub dibes wurinob qamar: “Segagam aninob quraum, erogori e bugab mi nub igoun end ger ye yeduima yanambour,” qamar. \v 22 Ende qamara wonou imbigau yurau eng me imbig yourt qura qamb der wurinou qigab bis ariramirei. \v 23 Qen end wurinou yurau erogori end ger Yisas sig-sig mom qenunget igoar eng Yisas bogama qani end bugab igoai. \v 24 Ende igama Saimon Pita magqurt qas munon eng nob qamar: “Ne qani bugab igoan end qebi ge, yourt qura qi?” \v 25 Ende qamara munon eng inumor isub Yisas iruges irut qebi qamar, “Barai, ne yourt quran?” \v 26 Ende qamara Yisas taui qamar: “An yegab igamari, ye mani tau ger ba yorut yaninget munon eng utine gab eng mom imbigar, munon eng ye mom yeduimba.” Ende qamara gab igamari mani tau ger ba yaninget Saimon Iskariot wonou wau Yudas eng uterei. \p \v 27 Yudas mani eng ende ba nia Satan Yudas misir bumaima Yisas duimb qamb misir igorei. Igub aba Yisas nob qamar: “Ne mi ebeib qamb eng qand eb,” ende qamarei. \v 28 Yisas qob eng at Yudas Iskariot nob qamar eng munon nam qabt bugab igour eng ger me imbigau. \v 29 Ne qei der ete misir igumirei: “Mai Yudas Iskariot wo nomon qur qoat igo end mai ende nob qamara nomon qur qei qerei bisub mi aib at nub etemir end mani taui ba di qamb nob qura qiyo,” qamamir. A qei der, “mai munon mi ue eng mi qei qerei weris qamb nob qura qi,” ende qamb qanganget igurei. \v 30 Qen end itum, end Yisas mani tau Yudas uta baub nub wogub qi der Yisas duimb qamb qorei. \s1 13:31-35 Yisas qomon bubun wuriimbigorei \p \v 31 Yudas ende der qoa wogub Yisas der wonou wuriimbigau yurau qei eng wurinob qamar: “Ne munangit wau wonou qiribiten eng dibeneribar eng. Ende aba Qenu wonomi wes eng wonou wau end ebet wonomi ba dibesieribar eng. \v 32 Wonou wau eng ur ende ba dibesia ne ur wo der wonou wau sig-sig mom unum bererimba. Ende at qand unum aba dibeneriba. \v 33 Io, ininou erogori qib igoun end ete aninob qemeribam: “Ye bo me aninob igorin eng qen pibura. End ne qoan Yuda wuri nob qamam eng an bo aninob quraum. Ye eret qoaini qi eng an bo ye me yegunanei. \v 34 End ne qomon bubun ger aninob qemeribam eng: Ye anqenungar igoum gas ende aninou ende qiqenungaiar. \v 35 Ende qiqenungari munon ar animbag eng ete qomorubour: “Qo, yurau eng Yisas wonou wuriimuriamorei.” ende anit qomorubour.” ende qamarei. \s1 13:36-38 Pita wo Yisas me imbigoum qamb qemeriner end Yisas qamarei \r (Matyu 26.31-35; Mak 14.27-31; Luk 22.31-34) \p \v 36 Yisas ende qamb bis ugeab Saimon Pita der qebi qamar: “Barai, ne eret qoaiban?” Ende qamara Yisas taui qamar: “See ye eret qoaibam qi eng ne me yenob qooinenei. Qen geret yenob qiriban.” \v 37 Ende qamara Pita bo der qamar: “Barai, meimet qamb me nonob qiribine quran? Ne uput qamb umib at igoum.” \p \v 38 Ende qamara Yisas bo der taui qamar: “Ne segagam ye uput qamb umib at igoan? Sig ue ar, ne eng quran end ye ete nonob qemerine igu: ne munon yanamunor qamb wurit yari ne teteri me erinerei igama qen ombur gari ende ye yewabi, “munon eng ye sir ue,” ende yet qamb iginen eng teteri qarig eriba,” ende qamarei. \c 14 \s1 14:1-14 Taint iroau werei eng Yisas \p \v 1 Yisas ende qamb ne wonou imbigau yurau eng gugum wurinob qamar: “An misir qebebi igub me abar, an Qenut oabig gab eng yet gor oabigar. \v 2 Tain munai mor eng munai tumbigi irou igo. Ue ende qi eng qo aninob qamamei qi. End ye gigit irab munai tumbigi qei musitarib qamb iribam. \v 3 End ne ye gigit irab munai tumbigi musitar wogub bo igeser darab anamar irine ne an ye igoum eng imbig ne yonob igoruboumon. \v 4 Ye munai ginam iribam eng an gor maigas at irunon eng see an imbigine igoumon eng.” \p \v 5 Ende qamara wonou imbigau yurau end ger unum Tomas, eng der Yisas nob qamar: “Barai, ne eret iriner qi eng in sir ue. In bo maigas at ne irinen werei eng imbig dioruboun?” \v 6 Ende qamara Yisas taui qamar: “An diorunon werei eng ye gari. Ne qob apand eng ne igomot igamau qanam eng gor ye gari. End ne munon ger Tain qani irib qamb eng werei eng ye gari. \v 7 See ye mom yiimbig gab eng Tain gor mom imbigoumon, ye mom yiimbigoumon end Tain gor ende imbig gab eng mom geau gas ende oboumon.” \p \v 8 Ende qamara wonou yurau end ger unum Pilip der nob qamar: “Barai, Tain, quran eng in musub inimbiga in mom musub qoyametoruboun.” \v 9 Ende qamara Yisas qamar: “Pilip, ye qenen aninob igoum end qo yiimbigonei quraum eng bo sabar me yiimbig quran ne? Munon ger ye yegab igo eng Tain geau gas ende gari. Eng ne bo sabar meimet qamb “Tain inimbiga gun” quran? \v 10 Pilip, ne yet me oabigan qiyo? Ye Taint igimine Tain wo yet igo.” Ende qamb gugum wuri nob qamar: “Ye qob aninob qamb igoum eng yonou misirt ue, Tain yiimbiga wonou sarau eng ye ebet igoum. \v 11 Tain yet igama ye Taint igoum end yet oabigar. Ue gab eng Tain ye yenogursia sarau qeretutnob oboum eng qas gab oabigar. \p \v 12 Apand aninob quraum, ye Tain qani irinei igama munon ger yet oabig sarau ebeiner eng ye sarau ebine aba gas ende ebeiner eng ye bais yetanami ebeiba. \v 13 Ende ebet ne an mi geret quguraget gab eng ye yegab-yegab qebi qamarari annonogursieribam. Ende ebine Tain wo yet unum qiribiten eng diban igoriba. \v 14 End ne quraum eng, ye yegab mi geret qomorunon eng anit ebeibam.” \s1 14:15-31 Yisas Igomurur qau imurimb qamb qamarei \p \v 15 Ende qamb qamar: “An ye yeqenunget gab eng yonou qomon eng toat igoarar. \v 16 Ende ebet igorunon eng ye anit igub Tain nob qemerine Munon annonogursieriner eng Qenu wonou Igomurur qau qob apand animbiginer eng anit imurima darab annonogursi qenen anamar igoriba. \v 17 Munon ai qent e wuri imbig gab me baunorei. An gari imbigumon end anopuri ten igoriba.” \p \v 18 Ende qamb qamar: “Ye mom me an wogub quinei, ye bo anit deribam. \v 19 Bais umi-umi ende at munon ar gugum bo me yegunorei. Ego an yet oabig igoumon end yegouboumon. Ye igomot der bugumine an yegab yet oabig yetoat igoumon end an gor igomot igoruboumon. \v 20 Qen eng gab ye Tain nob igorin eng an yiimbiguboumon. Yiimbig ne an yenob igorunon eng imbig ne ye aninob igorin eng imbig ende obouboumon,” ende qamarei. \v 21 Ne bo qamar: “Munon ger ye qomon quraum eng toa gab eng, ‘qo, munon eng ye mom yeqenunga’ ende qemeribam. Munon ger ye yeqenungeiner eng Tain wo gor munon eng qenungeiba. Ende aba yonou gor munon eng qenunget ne yonomi dibesierine yiimbigiba.” ende qamarei. \p \v 22 Ne Yudas ger, Yudas Iskariot ue, eng der Yisas nob qamar: “Barai, nonomi maigas at init dibesi ne munon ar gugum wuriwegiban?” \v 23 Ende qamara Yisas taui qamar: “Munon ger sig-sig mom yeqenunget eng yonou qob eng mom toat igoriba. End Tain munon eng qenungeiba. Ende aba in Tain nob ombur qenen der munon eng nob igoruboun. \v 24 A munon ger ye me yeqenunget eng ye qob eng me tooinerei. Ye qob qemerine igub igoumon eng yonou misirt me qamb igoum, yonou Tain yiimbiga qamb igoum end.” \p \v 25 Ende qamb qamar: “Ye aninob igoum end qob eng gagar aninob qamb igoum. \v 26 Ye me yegab eng munon ger annonogursi igoriner eng Igomurur qau. Tain ye yegab-yegab Igomurur qau anit imurima deriner eng wo mi gugum animbigiba. Ye mi see aninob qemerine nasi wogunon eng bo anseara bo misirt igub qamb igoruboumon.” \p \v 27 Ende qamb qamar: “Yonou oau mein eng anit igoriba. Yonou oau mein eng munon ai qent wurinou oau mein eng gas ende ue, yonou anit isiner eng qenen igoriba. An ende igo ne misir tumbet ne yari ende me abar. \v 28 End ne qo aninob quraum eng, anwogub irin eng qitet me igorinei, bo an qani deribam. Qoan ye yeqenunget igoumon end irine an yet mismisiruboumon. Tain wo sig aib ye yetanamima. \v 29 Mi eng gagar aninob quraum eng qen geret ende yariba, end ye gigit aninob quraum. Qen geret mi quraum eng irimanima gab an io qomoruboumon. \p \v 30 Ye qob degen bo me aninob qemerinei. Munon ai qent wurinou baraitari eng di igo. Wo diab ye me yebumaiminerei. \v 31 End ne munon ag e gugum ye Tain sig mom qenungoum eng imbigar qamb End ne Tain wo mi gugum eb qamb yonob qamb igo eng ye mom toat ebet irimanimbam.” Ende qamb qamar: “Der naget mi bayar isun,” ende qamarei. \c 15 \s1 15:1-17 Yisas qamar, Ye wain qor qanam eng \p \v 1 Yisas wonomit qamar: “Ye wain qor qanam eng, ne wain man eng Tain wonou. \v 2 Wain uben eng yet gumat igo ne git iimbi igour. End ne Tain wo wain uben qei ima gagt giner eng wain uben qei me ima gab eng uben eng sir-sir wain qen tenori end soagir ariramba. A, uben qei musub mom ima gab igoriner eng mugen-mugen soopur ariramine bo quburub git irou im qamb soopumimba.” \v 3 Ende qamb wurinob qamar: “See ye qob e aninob qemerine sigen misir igoumon. \v 4 End an ye yonob igamari ye gor aninob igoribam. End ne an gaiar, wain uben wain qen irend me gumat dieriner eng musub me iminerei. Eng gas ende an gor, ye musub me yet oabigunon eng wain musub me imbi igo gas ende igoruboumon.” \p \v 5 Ende qamb bo qamar: “Wain qen eng ye, ne an wain uben eng. Your ger ye nob qenen igoriner eng ye gor wo nob igimine wain imbi igo gas ende imbi igoriba. An ye yewogunon eng an mi ger me ubunanei. \v 6 Munon ger yonob me igoriner eng wain uben musub me ima gab soagir ariramari gegeret igo gas ende aba ne ba qiumuni big mutet gumoubour. \p \v 7 An ye nob igorunon eng yonou qob eng anit igoriba. Igama an mi geret qamb ye qebi qomorunon eng mi eng qeemben ende andaribam. \v 8 An wain qur irou imbi igo gas ende obounon eng Tain wonou qiribiten eng end guboumon. Werei end ne an yonou imbigau munon igoruboumon. \v 9 Tain ye yeqenunget igo gas ende ye an gor anqenungar igoum. End ne an ye mom yegot ten ete igoarar. \v 10 An ye qomon quraum eng toat eng ye tenori mom igoruboumon. Eng gas ende Tain qomon qamara ye toat wo tenori mom igoum gas ende an gor ende ebet ye tenori mom igoruboumon.” \v 11 Ende qamb bo qamar: “Ye eng at aninob qamb borusi mismisiraum. Eng gas ende an gor ende mismisir igoarar qamb quraum. \v 12 Eng yonou qomon animbigoum: Ye anqenungoroum gas ende an munon qei ende wuri qenungaiar. \v 13 Ete gas ende: Munon ger wonou munon banam sig qenunget igo eng musierib eng qand musieriba, wonomit misir me iginerei. \v 14 End ne an ye qomon quraum eng toat eng an yonou munon banam ten. \v 15 Eng gas ende, munon barai ger wonou wau gogor ger nob igoriner eng wonou munon barai mi ebeiner eng gugum me imbiginerei. Eng gas ende, an bo sabar yonou wau gogor gas ende ue. Tain qob gugum yonob qamb igo eng ye bo imusi aninob qemerine mom imbig ugamanei. End an bo wau gogor gas ende ue, end ye anit yonou munon banam anit quraum.” \p \v 16 Ende qamb qamar: “An ye me ye qereimau, ue, yonou anqereiamei. Qerei ne anit nam qur irou big aritarar qamb anmaribigomei. Nam qur irou biga gab wagari igoriner. Ende at an mi geret qamb ye yegab-yegab Tain qebi qomorunon eng andariba. \v 17 End ne qomon aninob quraum eng: An munon qei wuriqenungaiar. \s1 15:18-16:4 Munon Yisas me imbig igour eng wonou yurau wuriqarausiorubour \p \v 18 Munon ai qent qei me anbanamsiari ibag eng an bubun qamb me oau uburab isar. Ye qo yesiamir gas ende ansiorubour. \v 19 Munon ai qent wuri ye me yeqenunget eng an ye yewapet at qib igamari animbag anqarausiorubour. Ende abari ibag eng wuri yonou yurau ue. Yonou anmaribigoum end an munon ag e ue, end ne munon ag e anqarausiorubour. An munon ai qent e qomon abari ibag anitarama obounon eng wuri anbanamsiorubour. \v 20 End ne qo aninob qamam eng: “Wau gogor wo wonou munon barai eng gigit me igorinerei.” Eng gas ende, ye yetoat ariramour gas ende an gor antoar arirambour. Ye qob quraum eng igisab ende qi eng an gor qamarari igotorour qi. \v 21 An yonou yurau end ne mi eng gagar quraum eng gugum ende ansiorubour. Wuri ye your yiimurima ag e derem eng wuri sir ue end. \p \v 22 Git apand, ye me darab qob wurinob qamamei ende qi eng wuri qomon boru ger ue qi. Ego see wuri qomon boru ger wabiomunor eng werei ger ue. \v 23 Your ye yeqarausi igo eng yonou Tain gor qarausi igo. \v 24 Munon ger wurit sarau me abau, ye wurit sarau wes ar ebine yet iet ne wuri qomon boru ebet igour. Ye sarau eng me ebetemei ende qi eng wuri qomon boru ue qi. Ye sarau eng ebine yegab ye yeqarausi Tain gor qarausi igour. \v 25 Wuri ye qarausi igour eng wurinou wurit qomon ger gumatemir ete igo eng irimani igo: “Ye meimi ger ebine me yeqarausiunorei, ar yeqarausi igorubour. Ende igo eng irimani igo.” \p \v 26 Ende qamb qamar: “Ye irab Igomurur qau Tain nob igo eng imurimine darab annonogursieriba. Igomurur qau wo qob apand qas animbiga iguboumon. Wo darab ye yedibes qemeriba. \v 27 Qamara an gor ye yedibes qamarar. Ye set ag e darab sarau qanambig ebine an yonob igoumon eng isi yarab see end.” \c 16 \p \v 1 Ende qamb isi yarab bo qamar: “Ye qob e aninob quraum eng an yet oabigumon eng at bo wogunon qamb annonogursi quraum. \v 2 Wuri wurinou inorou munai mor end is igamari antoar arirambour. Ne wurinou, “in Qenu sarau uber oboun,” qamb qen eng yara gab qei aningaramari umuboumon. \v 3 Wuri eng ansiorunor eng wuri Tain qiyo ye in ombur bais me inimbigunorei. \v 4 Qen yara gab ende ansiarari gab ye qob e aninob quraum end misir igar. Qoan aninob igoum eng mi eng gagar me animbig qamarau. \s1 16:5-15 Igom urur qau maigas ebeiner qi end Yisas qamarei \p \v 5 End ne see munon yiimurima derem end bo irib qamb quraum. Ego an ger der yet: “eret qoaiban?” ende at me ye qebi quraumon. \v 6 Ue, an ar ye eng at qemerine nogom qas angomotopur igo. \v 7 End apand aninob quraum, ye me anwogub qoain eng munon annonogursieriner eng me derinerei. End ye anwogub irab wo imurimine anit deriba. \v 8 Darab munon ag gugum wurit isub qomon boru soagen ebet igour eng wuriimbigiba. Ende at ne qomon qoregen eng imbig ne Qenu wuri qob musitariner qereiminer eng gor imbigubour. \v 9 Wuri qomon boru soagen ebet igour eng wuri yet me oabig ebet igour. \v 10 A, werei qoregen imbigunor eng ye Tain qani irine an bo menman me yegounon qen end. \v 11 Ne gor qob musitarau qomon eng munon ai qent wurinou baraitari wo qob musuorei igo.” \p \v 12 Ende qamb qamar: “See ye mi irou aninob qemerib misir igoum ego, an qanganget mi git me ubunanei eng gab. \v 13 End ne ye irab Igomurur qau imurimine darab qob apand eng qanam gugum animbigiba. Wo wonou misirt mi ger me aninob qemerinerei. Ue, wo Qenu qob qamara iginer eng qas qamara igub igamari mi ende diara guboumon. \v 14 Wo yonou qob eng qas qamara iguboumon. Wo eng ebeiner end yonou unum dibent isiba. \v 15 Mi gugum ininou Tain nob ombur gari. End ne Igomurur qau wo yonou qob igisab ne eng gari aninob qemeriba.” \s1 16:16-24 Yisas wonou yurau quguraget wogub bo mismisirubour \p \v 16 Ne bo qamar: “Ye bo me yegounon qen eng pi burab igo eng. Isi yarab bo qen piten ubura ne bo yegouboumon.” \v 17 Ende qamara wonou imbigau yurau eng qei der qei wurinob qamamir: “Qob eng at qurar eng, “qen piten ete me yegunanei isi yarab bo qen piten ubura bo yegouboumon” qura eng qanam maigas?” Ne ete gor at qurar eng: “Ye Tain qani irine me yegunanei.” \v 18 Qob eng, ‘qen pitente’ qob eng qanam maigas qiyo, in sir me imbigoun,” ende at qamb isub igurei. \p \v 19 Atei wogub qebi qomorub pisiari ibag wurinob qamar: “Ye qob eng aninob quraum eng, qen piten ubura me yegunanei, isi yarab bo qen piten ubura bo yegouboumon. Eng aninob qemerine an qanganget aninou qi qebi qamb igoumon? \v 20 Apand aninob quraum, an borusi toubet eab igamari munon qei mismisir igorubour. An mitembur igoruboumon. Isi yarab qen ger gab bo an borusi mismisiruboumon. \v 21 Ete gas, yamangar ger qurag igo qoaib qamb mogisqeret borusi aruab igo. Isi yarab wau mom menub wogub bo qugurageteriner end misir me iginerei, wau eng gab borusi mismisiriba. \v 22 Eng gas ende gari, see an quguraget toubet igoumon. Qen piten ubura bo menman yegab sig-sig mom mismisiruboumon. Ende abari munon ger bo sabar abari me toubet iyunanei, ue ar.” \v 23 Ende qamb qamar: “Qen eng gab an bo ye qebi qomorub misir me igunanei. Apand aninob quraum. An ye yegab-yegab Tain qebi qamarari wo an meimit qebi nob qomorunon eng andariba. \v 24 Qoan igoumon eng isi yarab see eng an ye yegab-yegab mi geret qebi me qamarau. Umi eng mi geret qebi qamb eng ar bauboumon. Ende ebet ne borusi mismisiruboumon,” ende qamarei. \s1 16:25-33 Yisas ai e wonou qiribiten eng qo bumaiamorei \p \v 25 Qamb qamar: “See ye mit big aninob quraum. Qen geret qen eng yara gab bo mi geret big me aninob qemerinei, ue. Tain wonou qob qoregen aninob qemeribam. \v 26-27 Qen eng gab ye bo anit igub Tain nob qemerine me anmusinerei. Aninou qoregen ye yegab-yegab Taint qamarari mi andariba. Wo ye yiimurima derem eng an ye yeqenunget yet oabigari animbag wo anqenungarar end qebi qamarari mi andariba. \v 28 Ye Tain nob igo ag e derem end bo ai e wogub Tain qani iribam.” \p \v 29 Ende qamara wonou imbigau yurau eng der nob qamamir: “See ne mit big me quran, mom dibes qamara in mom musub imbigoun. \v 30 Ne mi gugum mom imbigan, end munon ger mi geret ne qebi qamara nob qemerib qamb me qoat igoan. Ne in misirt mi ende qomorun qamb igub igoun eng mom dibes mom ininob qamb ugea gab in nenet mom oabigoun. Ne Qenu nob igo derenei.” \v 31 Ende qamarari Yisas taui qamar: “An see qas yet oabigoumon ne? \v 32 Qen eng yarib pisi igo, yara an gari-gari antoar ariramari bunumban wes-wes iua aninou ginamt igoruboumon, ye gari yewagari yonomai igimine Tain yonob igoriba. \v 33 Ye qob eng at aninob quraum eng an ye yewagar qamb me quraum, erogori igorun qamb quraum. Munon ag e anquguragsiorubour, ego an end wurit uburab me isar. Ye ai e qomon end mom nonoguretoroum end animbig quraum.” ende qamarei. \c 17 \s1 17:1-26 Yisas Ur nob qemerine wonou yurau wurinonogursi qamb \p \v 1 Yisas qob eng ende qamb ugab wogub qiter asi ur nob qamar: “Tain, ne qen maribigeseisen eng yara, ye yaba qiribiten burab ne bo ye ne nedibesine munon ne negab qoaguruimbour. \v 2 Ne ye munon ag gugum wurinou baraitari igoar qamb wurit unum ba dibesianei. End ne munon qei yonou yurau qamb yet maribigataren eng ye wurisierine qenen bebereg igorubour. \v 3 Igomot igamau qanam eng ete: Munon ne niimbig apand Qenu net qamb a ye Yisas munon gugum wuriubersiau tari eng ne imurima derem eng yet oabig obounor eng. \p \v 4 Nonou sarau gugum eb qamb yiimbigon eng ye gugum ebet ugab ne gor nonou qomon qiribiten eng yet dibenara munon gugum gaur. \v 5 Io Tain, qoan mi gugum barsien qen end ye gor qiribiten igumei. Eng gas ende see gor ende yesi.” \p \v 6 Ende qamb qamar: “Ne munon yurau ag e yet maribigon eng ye ne wuriimbigine niimbigour. Munon yurau eng nonou tetemi yet wagen end nonou qob eng ye wurinob qemerine toat igour. \v 7 End ne mi gugum ye oboum eng nonomi eng ye ebet igoum eng wuri ende niimbigour. \v 8 Nonou qob yiimbigon eng ye wurinob qemerine igisab igour. Igisab ne ne yiimurima derem eng niimbig ne nenet mom oabig igour.” \p \v 9 Ende qamb bo qamar: “Tain, ye nonob quraum eng munon gugum ag e wurit ue. Nonou munon yurau tetemi yet maribigon eng wurit nonob quraum. \v 10 Munon yurau ye wurinob igoum eng nonou, ne gor ne wurinob igoan eng yonou. End ne ye qiribiten eng wuri gab yet mismisir igour.” ende qamarei. \p \v 11 Qamb qamar: “See ye bo ag e me igorinei, nenet dieribam. Ego munon yurau e wuri ag e igorubour end wurit igub quraum. Io, Tain, ne unum end yet mi qeiramon musub oroar igama ne in ombur gari igoun gas ende wuri gor gari ende igorunor. \v 12 Ye ag e wurinob igoum eng mom musub oroar igimine nenet mom igurei. Ye wuri igusiau nami ende ebine ger me umau. A munon yar isorei igo. Eng Qenu qob qoan gumatemir eng irimautom qamb. \v 13 Ye nenet dieribam end qob e ag e ende qemerine igari yonou mismisiroau wurit yabri igoar qamb.” \p \v 14 Ende qamb qamar: “Ye nonou qob eng e wurinob qemerine ne wuri munon ag e gugum wurinob qamarari igub wuriqarausiaur. Eng ye munon ag e ue gas ende wuri gor ai qent e ue igamari ibag wurisiaur. \v 15 Ye ne qebi quraum eng munon yurau eng qand wuribaub agiom wurisi qamb me quraum. Ne musub oroar igama ne munon boru eng me wurimuasereminer qamb nonob quraum. \v 16 Ye munon ag e ue end ne wuri gor yet oabigour eng wuri gor munon ag e ue. \v 17 Nonou qob apand end ne munon yurau eng wurisiara wuri nonou munon yurau utari igorunor. \v 18 Qoan ne yiimurima ag e darab wurinob igoum gas ende ye bo munon yurau e wuriimurimine iua munon ginam-ginam oromar igorubour. \v 19 Wuri uput qamb ye umb ne wuriubersieribam. Ende ebine wuri gor nonou yurau apand burubour,” ende qamarei. \p \v 20 Ne bo qamar: “Yonou imbigau yurau end gari me nonob quraum, munon qei wuri qob qamarari yet oabigour end gor nonob quraum. \v 21 Ende nonob qemerine wuriseara yurau gari qas igoarar qamb. Io Tain, wuri ende ebet ne in ombur gari qas igoun gas ende wuri gor ende igoarar qamb. Munon ai qent gugum oabig ne, ne ye yiimuriamon eng qanam musub mom inimbigubour. \v 22 Ne ye yenonogursi igoan gas ende ye gor ende wurisierine wuri in ombur gari igoun gas ende wuri gor yurau gari igoarar qamb. \v 23 Ye wurit igimine ne yet igoar. Ende ubune wuri ininou munon yurau tumbigi gari igo ne, ne yiimurima derem eng qanam musub mom imbigubour. Ende abari ne, ye yeqenunget igoan gas ende gari wuri gor wuriqenungara wuri mom imbigubour. \p \v 24 Io Tain, munon yurau eng nonou yet maribigonei. End wurisiara ye eret igimine eng wuri gor end yonob qas igorunor. Ende igo ne qoan qanambig mi gugum barsi nonou qiribiten eng yet maribigon eng wuri gaiar qamb sig qenungoum. \v 25 Tain, ne munon qoregen uber. Munon ag e gugum ne me niimbig igour. Ye gari niimbig igoum end munon yurau ye wuriimbig igoum eng gari ne yiimurima derem eng wuri qoyam. \v 26 Ye neunumot qemerine-qemerine niimbig igour. End bo imusi qamb isibam. Ende ebine wuri gor der munon yurau qei wurinou munon banam ue eng wuriqenungar qamb. Ende ebine ne yonob igama ye gor wurinob igoribam.” Yisas ur nob ende qamarei. \c 18 \s1 18:1-11 Yudas Yisas wonou munon qarau wuriimbiga bamirei \r (Matyu 26.47-56; Mak 14.43-50; Luk 22.47-53) \p \v 1 Yisas ur ende qebi qamb wogub ne wonou imbigau yurau eng wurinob bo ya Kidron eng purab ne ai ger ig end igoar end isumirei. \v 2 Is end igamari Yisas wonou yurau end ger, Yisas duimb qamb iuar eng, unum Yudas. Wo qoan Yisas wonou wuriimbigau yurau end igoar end ne qenen Yisas nob ai eng is qib igour end wo ai eng qoyam. \v 3 End ne wo munon yurau wurineriamor eng, yogorau munon ne Qenut mian iset big igour wurinou bur tuum eng ne Parisi ende. Ende oromar itum dieriba ne wuri qombuni urut uruguni ba Yisas ai eng igama diamirei. \v 4 Diab Yisas siorunor eng gugum imbig wogub ne bo baist isub-isub wuri menmant end naget gag wuriqebi qamar: “An your gub qamb asi qib igoumon?” \p \v 5 Ende qamara wuri qamamir: “In Nasaret munon Yisas eng gub asi qib igoun.” Qen end Yudas wurinob naget igoai. Wuri ende qamarari Yisas taui qamar: “Eng ye eng e.” \v 6 Ende qamara yari ibitumt isub qurer inumutari uburemirei. \p \v 7 Ende abari bo sabar wuriqebi qamar: “An your gub qamb asi qib igoumon?” Ende qamara wuri bo qamamir: “Nasaret munon Yisas eng gub qamb asi qib igoun,” qamamir. \v 8 Qamarari wo qamar: “Eng ye qoan aninob qurumei, ye gari e igoum. An ye mai yesiorub qamb eng yesiarar. Yesi munon yurau qei e wurinob igoum eng wuri wagar,” ende qamarei. \v 9 Yisas qob eng at qamar eng qob qoan ete at qamar eng irimaniom qamb “Tain munon yurau e yet maribigon eng ger me uminerei.” Qob eng at qamar eng me biisitein qamb. \p \v 10 Yisas ende at qamb igama Saimon Pita bui qauri ger beneri Qenut mian iset big igour wurinou gigit eng wonou sarau betet igo eng unum Malkus iruges ig soabur ariramorei. \v 11 Ende aba Yisas qand der Pita qamat qamar. “Pita, nonou bui qand bo uput end big. Mai yonou Tain ye me yanamar qamb yeduimau qiyo?” ende qamarei. \s1 18:12-14 Yisas mot Anas wot isumirei \r (Matyu 26.57-58; Mak 14.53-54; Luk 22.54) \p \v 12 Qamara yogorau munon baraitari eng wonou yurau eng ne Yuda wurinou bur tuum eng ende erogori der Yisas baab simarurt touriamirei. \v 13 Touri wogub gigit munon ger unum Anas munai end mot isumirei. Anas wo Kaiapas wonou uga. Kaiapas wo togun end Qenut mian iset big igour eng wurinou gigit igoai. \v 14 Kaiapas wo qoan Yuda munon ete wurinob qamarei: “Munon gugum umunor qamb munon gari qas wuri uput qamb waramune uminer,” ende qamarei. \s1 18:15-18 Pita wo Yisas me imbigoum qamb qamarei \r (Matyu 26.69-70; Mak 14.66-68; Luk 22.55-57) \p \v 15 Yisas mot Anas munai mor isari Saimon Pita ne munon ger nob toat isumirei. Isub ne munon ger eng wo munon baraitari eng wonou munai eng qoyam end Yisas mot isari wo yar nob mor isorei. \v 16 Pita wo sir ue end yar ag naget igoai. Igama munon ger qoyam eng mor isuor eng bo ag darab yamangar ger tend qoat igoar eng nob qamara Pita mot mor isumirei. \v 17 Mor isub yamangar eng Pita gab nob qamar: “Ne munon e mot yorour eng wonou imbigau munon ger qii?” Ende qamara Pita taui qamar: “Ue, ye munon eng wonou yurau ue,” qamar. \v 18 Itum end borusi wining wogub sarau eng baab igour eng nob burtuum nob mut aib gumet qoui bugab qoariget igurei. Igamari Pita wo gor is wurinob mut qoariget igoai. \s1 18:19-24 Munon baraitari Yisas qebiamorei \r (Matyu 26.59-66; Mak 14.55-64; Luk 22.66-71) \p \v 19 Qen end mian iset big igour baraitari eng der Yisas wonou imbigau yurau end qebi qamb a munon qob wurinob qamb qib igoar end qebi ende at igoai. \v 20 Qebima Yisas taui qamar: “Ye qob wurinob qamb qib igoum eng ger yonou wabi me qamb igamau. Ye qenen inorou munai end qob qemeribine Yuda gugum yar qiumuni igub igamari wurinob qamb igumei. \v 21 End ne ne ye meimet ye qebi quran? Munon ar qei wuri qebi qamara wuri ye qob maigas qemerine igumir eng nonob qamarari igiban.” \p \v 22 Yisas qob ende at qamara bur tuum ger igub mataisi waramb nob qamar: “Ne meimet qamb munon qau barai aib e qob ende at nob quran?” \v 23 Ende qamara Yisas nob qamar: “Ye qob soagensi munon barai e nob qemerine gab eng bo musub yonob qamara igini. A qob ubersi qemerine gab eng bo meimet qamb yanaman?” ende qamarei. \p \v 24 Ne Anas Yisas touriamir eng ten igama bo imurima Kaiapas qani isorei. \s1 18:25-27 Pita wo bo Yisas ye qoyam ue qamb qamarei \r (Matyu 26.71-75; Mak 14.69-72; Luk 22.58-62) \p \v 25 Qen end Pita wo se mut qoariget naget igoai. Igama ne bo munon qei gab qamamir: “Ne gor munon e nob yorour eng wonou imbigau munon qii?” Ende qamarari Pita bo wurimurimar qamar: “Sig ue ar.” \p \v 26 Ende qamara munon aib eng wonou sarau betet igour eng, ger Yisas booub qamb ite iroari Pita iruges ig soaburamor eng wonou qanam erogori. Eng der Pita gab qamar: “Ue, see qas ne, ne munon eng nob ite igama negumei. \v 27 Ende qamara Pita bo der qamar: “Sig ue ar, eng ye ue,” ende qamara qen end qas teteri qamar arei. \s1 18:28-37 Yisas mot Pailat wot isumirei \r (Matyu 27.1-2, 11-14; Mak 15.1-5; Luk 23.1-5) \p \v 28 Ende at igamari ai uteret ubub diara ne Yisas bo mot gabman wurinou gigit munai end isumirei. Isub Yuda wurinou mi aib qamb at nub etemir end mor isub inorou songiomun qamb gitab ag igurei. \v 29 Igamari Pailat ag der wurinob qamar: “An munon e qob maigas gab musitoub nob yurumanei?” \v 30 Qamara wuri taui qamamir: “Munon eng qomon boru ger me aba eng in meimet gab mot ne qani me yurunei.” \p \v 31 Ende qamarari Pailat qamar: “Ende gab eng aninou mot iua aninou qomon eng toat qebi gaiar.” Qamara wuri taui qamamir: “In munon ger waramune uminer eng sig qau,” ende qamamirei. \v 32 Eng etemir eng qoan Yisas umau end qamar end wonou ende uma qob qamar eng irimaniom qamb. \p \v 33 Qamarari Pailat bo mor ito isub Yisas qebi qamar: “Ne apand Yuda wurinou baraitari qiyo?” \v 34 Ende qamara Yisas taui qamar: “Ne eng at ye qebi quran eng mai nonou misirt quran qiyo, a munon ger yet qamarari igonei igo quran?” \v 35 Ende qamara Pailat taui qamar: “Mai ye Yuda igimine quran? Aninou Yuda yurau gari eng munon mian iset bigau baraitari eng nob ne meimi ebetenei igama nomot ye qani yururei qi?” \p \v 36 Ende qamara Yisas nob qamar: “Yonou bibis eng big munon oroar igorin eng ag et me igo, yonou bibis ag et igama ende qi eng yonou munon yurau ye toat qib igour eng der wurinob yogorari Yuda ye me yabaab mot yarau qi. Yonou bibis eng ag e ue end yanamb qamb yomot yururei.” \v 37 Ende qamara Pailat qebi qamar: “End ne, ne mai baraitari aib qiyo?” Yisas taui qamar: “Eng ne gari quran eng ye baraitari aib. Nani ye ag e yebauor end mi gari qas ebeib qamb ag e deremei. Eng ete: ye qob apand eng gari qamb qib igoum. Your ger qob apand igib qamb eng ye qob qoregen igisab toat igoriner.” \s1 18:38-19:16 Pailat Yisas big waramar qamb qamarei \r (Matyu 27.15-31; Mak 15.6-20; Luk 23.13-25) \p \v 38 Ende qamara Pailat qebi qamar: “Qob qoregen eng meimi?” Ende qamb bo ag iro isub Yuda wurinob qamar: “Munon e ye gaum eng qomon boru ger ebeterei igama uyort bigau ende ue. \v 39 End ne aninou qomon ger ete igo: Mi aib at niau qen eng gab ye qenen munon ger uyort igama ye ar imurimine anit isub igo. Eng gas ende bo see mai munon e ar ende imurimine anit isiner qiyo?” \v 40 Ende qamara wuri misiringet sauget qamb amir: “Munon eng ar init waga me yarinerei. In Barabas ar init waga yariba,” ende qamb amirei. (Barabas eng wo munon igaramb qiyo mi urim wurit ba qib igama uyort bigumirei.) \c 19 \p \v 1 Ende arari Pailat qamara Yisas ar ba pisirami waramb wogumirei. \v 2 Waramb wogub yogorau munon wurinou uyor qerenob qungausi ne Yisas tarit bugamsitet ne mingoan mian nob ger ba qumanimetetemirei. \v 3 Ende at ne wot yar gag qob nob qamamir: “Io, ne Yuda wurinou oroar igamau munon,” ende qamb mataisi waramirei. \p \v 4 Ende abari Pailat bo ag isub munon yurau aib eng wurinob qamar: “An igar, munon eng ye gaum eng wo mindigar qob ger ue eng gab ende mot ag e derine an imbigar qamb mot ag deribam.” \v 5 Ende qamb mor ito isub mot dererei. Uyor qerenob ba qungausi bugamsitemir eng ne mingoan mian nob qumamimetetemir eng ten ag dererei. Darab Pailat wurinob qamar: “Munon eng e”. \p \v 6 Ende qamara munon mian iset big igour gigit eng ne bur tuum gab misiringet Pailat sauget amir: “Nam tenori big waramari umb qas weginer, nam tenori big waramari umb qas weginer.” Ende qamb arari Pailat wurinob qamar: “Ende gab eng aninou biua nam qen tenori big waramari uminer. Ye wo mindigar qob ger me gab wogoum,” ende qamarei. \v 7 Ne bo Yuda taui qamamir: “In qomon ger ete igo: Munon ger ‘ye Qenu wau’ qamb gab eng umb qas weginer. Ende igo end ne wo ‘ye Qenu wau’ qamb qib igoar end see umb qas wegiba.” \p \v 8 Wuri ende at qamarari Pailat igub borusi yariamorei. \v 9 Yari bo mor ito isub Yisas bo qebi qamar: “Ne munon ginam eret?” Ende qamara Yisas qob ger taui me nob qamarau. \v 10 Ende aba ne Pailat bo nob qamar: “Ne ye qob quraum eng ger taui me yonob qemerinenei ii? Ye munon qeretut nob igoum, ar niimurimine qoaib eng ar qoaiban. A nam tenori big nanamb eng ar ende nesieribam.” \p \v 11 Ende qamara Yisas taui qamar: “Qenu ne me nonogursia, nonou qas ende qi eng ne ye me yebumaiman qi. End ne munon ye yeduima ye mot nenet yorour munon eng wonou qomon boru eng ne netanamima, wo sig boru.” \v 12 Ende qamara Pailat igub werei ger gab ar wugine iua qamb ebeterei. Aba Yuda qamamir: “Ne munon eng ar waga qooiner eng ne munon baraitari Sisar eng wonou munon banam bo me igorinenei. Munon ger, ye Yuda oroar igoum qemeriner eng Sisar qarausi igo.” \p \v 13 Ende qamarari Pailat igub mor ito isub Yisas mot ag der is munon qob qereimb qamb nomon qab bugab igour end is bugamorei. (Nomon qab eng ‘bogomau nomon qab’ qamb igour. Yuda wurinou qobt, ‘Gabata’ qamb igour.) \v 14 Qen end worom ginam tog yarerei. Yuda wurinou mi aib at nub qamb mi arsi igour qen eng gab Pailat Yisas ba nagasi Yuda wuri sirbig qamar: “Aninou munon anoar igo eng e.” \v 15 Ende qamara wuri sauget amir: “Waramari umb qas weginer. Nam qen tenori big waramari umb qas weginer.” Ende qamarari Pailat wuri qebi qamara Qenut mian iset bigau wurinou gigit eng der Pailat nob qamamir: “In munon ar ger me inoar igo, Sisar wonou gari inoar igo.” \v 16 Ende qamarari Pailat Yisas wurinou ba nam tenori big waramar qamb imurima isorei. \s1 19:17-27 Yisas nam tenori big waramirei \r (Matyu 27.32-44; Mak 15.21-32; Luk 23.26-43) \p \v 17 Imurima isa wurinou ba mori wogub nam manasi big waramir end wonou big waramunor eng togormatari ba ginam aib eng wogub ai ger, ‘Tari qer’ qamb igour end isumirei. (Yuda wurinou qobt ‘Golgota’ qamb igour.) \v 18 Ginam end isub Yisas nam tenori big waramirei. Waramb ne munon ombur-ombur gor, ger uberegent wes end ne ger qagit wes end ende igaramirei. \s1 Yogorau munon ne yamangar qei Yisas big waramir nam qanamt end nogumor igurei. \p \v 19 Ne Pailat qob ger nam ii ba ete qamb gumater Yisas tarit itoi end big waramorei: NASARET MUNON YISAS ENG E, WO YUDA WURINOU MUNON OROAR IGAMAU, ende qamb gumaterei. \v 20 Pailat qob eng qamb gumater eng qob ombur gari endet qamb gumaterei, Yuda wurinou qob, Hibru, Laten ne Grik ende. Yisas big waramir eng munai ginam aib eng qani igoar end Yuda munon irou qob eng wanunger qibi wogub outet ne \v 21 Yuda wurinou mian iset bigau gigit eng isub Pailat nob qamamir: “Ne meimet qamb munon e Yuda wurinou oroar igamau munon qamb gumanei? Ete qamb gumau ue, munon e wonou uyes ye Yuda wurinou oroar igamau munon ende qamb qib igoai. Ende qamb gumanei ende qi eng uber qi.” \p \v 22 Ende qamarari Pailat qamar: “Ye qob gumaum eng bo sabar me ousinei, mom end igoriba,” ende qamarei. \p \v 23 Yogorau munon yurau Yisas ende big waramb wogub ne Yisas wonou mingoan eng qerei bubur ombur bo ombur ende big wogub yogorau munon gari-gari baumirei. Ende at isi yarab Yisas wonou mingoan itoi ogumuni igoar eng gor baumirei. Mingoan itoi eng wobon soopur me maimau, ar saranang degen aib. \v 24 End ne yogorau munon yurau eng qamamir: “Wagari ar me boobur baun, sauarau ger ebet your wotanami eng mingoan eng bainer,” ende qamamirei. Mi eng etemir eng qob qoan igoar eng irimaniom qamb Qob ete qamb gumatemirei: \q1 Yonou mingoan eng qerei baubour. Isi yarab mi goan it nagau end saub ne your wotanami eng baiba. \m Ende igoar end yogorau munon eng ende atemirei. \p \v 25 Ne Yisas wonou unor Maria eng ne Yisas wonou unor qanam Maria eng wonou umami unum Klopas, eng ne Makdala Maria eng ende Yisas big waramir nam qanamt end nogumor igurei. \v 26 Igamari Yisas asi unor nob wonou wuriimbigau munon ger borusi qenunget igoar eng nob naget igamari ibag qamar: “Nani, munon eng nonou wau.” \v 27 Ende qamb bo munon eng nob qamar: “Eng nonou nani.” Ende qamara qen end qas munon eng Yisas unor mot wonou munai mor end irab musub qoat nob igoai. \s1 19:28-30 Yisas umorei \r (Matyu 27.45-56; Mak 15.33-41; Luk 23.44-49) \p \v 28 Qen end Yisas sarau mom ubura gab ne qob qoan igoar eng irimaniom qamb qamar: “Yat oboum.” \v 29 Ende qamara ya garan ger ya uyerieri boru ger ten igoar eng ba yar wain ya nob sori waari wogub ni qamb gotau ger ba yoosi utemirei. \v 30 Ende utari nub wogub qamar: “Ne mi gugum mom ubura.” Ende qamb wogub quman gerer wogub umorei. \s1 19:31-37 Yogorau munon ger Yisas gumaterei \p \v 31 Ende aba wogub Yuda wurinou inorou qen aib gab mi at nub igour eng pi eng gab ne munon mumun nam erer igoriner eng boru. Eng gab qand wuritumunimb qamb isub Pailat nob qamarari io qamara isub munon nam erer big igaramir eng goten wuri omboroumimari umari bisub wuritumunimb qamb \v 32 Ne yogorau munon isub munon ombur Yisas nob namt big igaramir eng qer wuri omboroumiamirei. \v 33 Ende at wogub isub Yisas qer omboaun qamb gamir eng wo qo umorei igama gab goten me omboaiau. \v 34 Yogorau munon ger qauri ba dagar qeret end gumatomaima iiyer di dererei. \v 35 Munon ger mi apand eng ebeter eng dibes qemeriner eng apand qemeriba. Qamara in eng igub wot oabigun. Ye mi eng apand ebeter eng gab an oabigar qamb aninob quraum. Ye eng qamb gumaum eng qetopur me quraum. \v 36 Ende ebetemir eng qob qoan ete igoar eng irimaniamorei: ‘Wo qer ger bais me omboaunorei,’ ende igoai. \v 37 Qob ger bo ete qamb gumatemirei igoai: ‘Wuri munon eng gumatemir eng bo gubour.’ qob ende qoan gumatemir igoar eng gor irimaniamorei. \s1 19:38-42 Yisas tumuniamirei \r (Matyu 27.57-61; Mak 15.42-47; Luk 23.50-56) \p \v 38 Ende at wogub munon ger unum Yosep, wo Arimatea munon. Wo isub Pailat nob qemerine io qamara Yisas bisub tumunimb qamb isorei. Yosep wo Yisas wonou qob qamara igetet oabig igoar eng. End ne Yuda wurit yari wonomi me dibesierin qamb waber at qib igoai. Wo isub Pailat nob qamara io qamara isub Yisas mumun ba isib at igoai. \v 39 Igama munon ger itum wobon Yisast dier eng, unum Nikodemus. Wo gor dierib qamb nam ombur-ombur qesi ba soriamir eng sig borusi qugurau, ne qogom sig uter qer nob, eng ba diarei. \v 40 Diab ombur Yisas mumun ba ag big ne maurem ya qogom nob eng wot igi mingoant waat wogub Yuda wurinou munon wuri tumunimb at igour gas ende at wogub ba isumirei. \p \v 41 Yisas big waramir qani end puriani man ger igoai. Igama tumun ereteri ger man end igoai, munon wuri me tumuni igamau. \v 42 Qen end Yuda wurinou inorou qen aib end gitab igorunor eng barim ende. End ne wuri mi arsiau qen eng gab ne munon ombur eng imiemet Yisas mumun bisub tumun end tumuniamirei. \c 20 \s1 20:1-10 Yisas bo igomot der bugamorei \r (Matyu 28.1-10; Mak 16.1-8; Luk 24.1-12) \s1 Yisas bo igomot der bugamorei. \p \v 1 Sande end ai se purab deara ne Makdala Maria eng munon teteret isub Yisas tumuni nomon aib ger tumun qabar qipiotemir eng ba aisiamirei igama garei. \v 2 Ende gab bo igeser isub Yisas wonou wuriimbigau yurau eng, Saimon Pita ne ger Yisas wonou qenunget igoar eng wurinob qamar: “Ininou munon barai aib eng bo ineri ba qurei igama me gab wogub yoroum, eret wes biua bigurei qiyo?” \p \v 3 Ende qamara Pita munon ger eng nob ombur wuri bo gub qamb tumunt iramirei. \v 4-5 Ombur uyab-uyab iramir ego munon ger eng Pita wotanami wogub wo gigit irab tumun qabar end gerer darab irebig asi gar eng Yisas git goan igama me geau. Wonou mingoan waat tumuniamir eng gari igama garei. Gar eng wo git erobon isub me geau. \v 6-7 Ne bo Pita qanam irab tumun erobon isub garei. Isub gar eng mingoan ar qei git goan ouriamir eng soro ar et igama garei. A mingoan ger Yisas tarit waat tumuniamir eng gar eng wonou wes opur et boat musub bigumirei igama garei. \v 8 Ne bo munon ger gigit dier eng bo tumun erobon isub gab oabigorei. \v 9 Qen end ombur gab qob qoan gumatemir eng ‘Yisas wo bo igomot der bugemba’ ende igoar eng ombur me imbigau. \v 10 Ende at wogub ombur ginamt isumirei. \s1 20:11-18 Yisas Makdala yamangar Maria wot dibentarei \r (Matyu 28.9-10; Mak 16.9-11) \p \v 11 Ne bo Maria diab tumun gabut et naget eab igo ne mag ya ten bo gerer der irebig asiamorei. \v 12 Asi gar eng Qenu wonou enger ombur mingoan oan nob qumaniamirei igo der Yisas bigumir uput end ger tarit itet ne ger gotent umot bugab igurei. \v 13 Ende ibegea ne ombur nob qamamir: “Meimet qamb eab qib igoan?” Ende qamarari Maria qamar: “Yonou munon barai mumun eng biruet ba iua eret bigurei qi eng me gab eab qib igoum.” \v 14 Ende wurinob qamb wogub igeser asi Yisas naget igama garei. Gab eng munon ger qamb wagerei. \p \v 15 Ne Yisas der Maria qebi qamar: “Ne yourt asi eab qib igoan?” Ende qamara Maria wo munon man eng wonou ur eng qib igo qamb nob qamar: “Io, barai, yonou munon barai eng ne wabi big igo gab eng yiimbiga baab gibam.” \v 16 Ende qamara Yisas Maria unumot qas nob qamar: “Maria,” qamara Maria igeser Yisas imbig nob qamar: “Rabonai” (Yuda wurinou qob eng qanam eng ‘Imbigau munon.’) ende qamb is beeiba Yisas taisi qamar: \v 17 “Ne me yar yebe, ye tain qani me iroau. End ne ne isub yonou munon banam eng ne yegan end wurinob qamara igunor. Ye yonou Tain, an gor Tain, ne gor yonou Qenu an gor Qenu eng wo wan iribam.” \p \v 18 Ende qamara Makdala Maria eng isub Yisas wonou imbigau yurau eng wurinob Yisas gar eng ne qob nob qamar eng gugum wurinob qamarei. \s1 20:19-23 Yisas wonou yurau wurit dibentarei \r (Matyu 28.16-20; Mak 16.14-18; Luk 24.36-49) \p \v 19 Sande end worom isa wogub wonou imbigau yurau eng Yuda munon wurit yari ne erogori munai garit isub mondir ubet taisi wogub igamari Yisas diab wobon et naget igama geari wurinob qamar: “Io, oau mein big igoarar.” \v 20 Ende qamb ubent waramir sirigum eng ne dagar qeret gumatemir sirigum eng gugum wurisiribiga gamirei. Gab ininou munon barai gaun qamb borusi mismisiramirei. \v 21 Ende abari Yisas bo der wurinob qamar: “Oau mein burab igamari Tain yiimuriamor gas ende ye an animurimoum.” \v 22 Ende qamb qebman wurit arir qamar: “Igomurur qau anit isa. \v 23 End ne an munon qei qomon boru abari end me misir igunon eng mom uburiba. A qomon boru abari ibag me wurimusiorunon eng mom ende igoriba,” ende qamarei. \s1 20:24-29 Yisas Tomas wot dibentarei \p \v 24 Qen end imbigau yurau mondir ubet taisi igamari Yisas wurit dier eng munon gari qas me wurinob igamau eng Tomas, unum ger Didimas. \v 25 Yisas ende geari qoa wogub ne Tomas deara nob qamamir: “In munon barai gunei.” Qamarari Tomas wurinob qamar: “Yonou magqurt ain qer ubent big waramir eng ne qauri dagar qeret gumatemir sirigum eng gagar gab ne apand qemeribam, ar eng ue,” ende qamarei. \p \v 26 Ne bo Sande ger ende der Tomas ne yurau qei eng erogori bo mondir ubet taisi wogub mor igurei. Igamari Yisas wobunobun et diab naget qamar. Oau meinburab igoarar.” \v 27 Ende qamb ne Tomas wonou sir nob qamar: “Tomas, see qas der naget yonou uben e gab ne dagar qeret et uben big ge. Gab ne yet oabig wog.” \v 28 Ende qamara Tomas qamar: “Yonou Munon Barai ne gor yonou Qenu.” \p \v 29 Ende qamara Yisas nob qamar: “Apand quran ego ye yegab apand quran. A munon qei yonou qob toau qas igub yet oabig mismisiraur eng ne ye yegab mismisiran eng netanamimour,” ende qamarei. \s1 20:30,31 Yon buk e gumater qanam eng \p \v 30 Yisas qomon qiribiten wes-wes irou ebet wonou imbigau yurau wuriimbigor eng ye gugum buk et me gumaum. \v 31 Qob qei gumaum eng wanunger ne Yisas wo munon inubersiau tari end wot oabigor. Wo Qenu wau ten. Wot oabigunon eng wo gab-gab ne Qenu anseara qenen bebereg igoruboumon. \c 21 \s1 21:1-14 Imbigau munon 7-ende ya tai gabut igo Yisas gamirei \p \v 1-2 Qen geret Yisas wonou imbigau yurau eng is ya tai Taiberius qani end igamari bo wurit dibentarei. Wuri igamari dibentar eng ete: Saimon Pita ne Tomas unum ger Didimas. Ne Nataniel wo ai Galili ginam Kana eng ne Sebedi wonou wau ombur eng ne Yisas wonou wuriimbigau munon ombur ger, ende erogori igurei. \v 3 Igoi wogub Saimon Pita der yurau qei wurinob qamar: “Wa, ye yagwait dob bir arir qib igorib qamb iribam.” Qamara qei qamamir: “In nob iruboun,” qamb erogori tabin geret isub iramirei. Irab itum end dob ariramir eng wai ger yar erobon me isau. \p \v 4 Ende at qib igamari worom weib deara ya gabut end asi gamir eng Yisas naget igama gamirei. Gab Yisas wonou imbigau yurau eng Yisas wo sir me imbigau. \v 5 Ende geari wurinob qamar: “Wau, an mi ger baiumanei, qiyo?” Ende qamara wuri qamamir: “In mi ger me baioun.” \v 6 Ende qamarari bo wurinob qamar: “Ende gab eng irab dob uberegent wes end bo arir yagwai qei bauboumon.” Ende qamara bo uberegent wes end ariramari yagwai irou yar erobon isorei. Isa maigas me ubumot dearau. \p \v 7 Ende gab Yisas wonou imbigau yurau end munon ger Yisas wonou sig qenunget igo eng der Pita nob qamar: “Munon eng Munon Barai gari wen.” Ende qamara Saimon Pita imbig ne wonou mingoan it sarau beeib qamb neri bigor eng bo naget ne yag qumo orubor isorei. \v 8 Isa yurau qei yagwai ubumimari tabint deara baab ten ya gabut yaremirei, ya gab sig pa ue end. \p \v 9 Ende yarab tabin wogub ag darab gamir eng mut ger gumet yag wai isetemir eng ne mani parau nob mutet end igama gamirei. \v 10 Ne Yisas wurinob qamar: “Yagwai se baioumon eng qei ba yarari.” \v 11 Ende qamara Saimon Pita tabin mor ito isub yagwai dob ten ubumimari ag qumo dererei. Dara yagwai aib-aib erobon isuor eng wanungeramir eng 153-ende. Yagwai irou erobon isuor eng dob bais ger me purau. \p \v 12 Ne Yisas wurinob qamar: “Yarab mi niar.” Ende qamara wonou wuriimbigau eng der qebi qomorub misir me igau, gugum Yisas imbig wugumirei. \v 13 Wuri isari mani parau mutet igoar eng ba wurisab ne yag wai eng gor wuriserei. \p \v 14 Yisas umb der bugab qib wonou imbigau yurau wurit dibentar eng see qen ombur gari ende wurit dibentar eng. \s1 21:15-19 Yisas Pita sarau imbig qamarei \p \v 15 Mani ende wurisa niari wogub der Saimon Pita nob qamar: “Ne Saimon Pita, ne Yon wonou wau mai munon qei e ye yeqenungour eng wuritanami mom yeqenungan qiyo?” Ende qamara Saimon Pita qamar: “Io Barai, ye nonou munon banam eng nonou mom yiimbigan eng.” Ne Yisas bo nob qamar: “Ende gab eng yonou wai sipsip yeim eng gagar musub oroar igoar.” \p \v 16 Ende qamb ne bo qen omburt qebi qamar: “Saimon ne Yon wonou wau, ne mom ye qenungan qiyo?” Ende qamara wo qamar: “Io, ye nonou munon banam eng ne mom yiimbigan eng,” ende qamara Yisas bo sabar qamar: “Yonou wai sipsip eng musub oroar igoar,” qamar. \p \v 17 Ne bo sabar qen ombur garit qamar: “Saimon Yon wonou wau, ne yonou munon banam qiyo?” Ende qamara Yisas Pita qen ombur garit eng qebi qamara oau quguraget igoi wogub nob qamar: “Io Barai, ne mi gugum imbig igoan. Ne ye gor mom yiimbigan eng, ye nonou munon banam.” Ende qamara Yisas nob qamar: “Yonou wai sipsip yurau eng musub oroar igoar. \p \v 18 Ye apand nonob quraum, see ne moit end nonou numungoan big tuen nonou qumani ne ginam eret qoaib eng ar iua igoan. A isi yarab qen geret ne isigi burab ne uben bemeni igama munon qei numungoan begetet tuen qumanimetet ne nebaub ginam ne me isib ierinen end nomot isubour.” \v 19 Yisas qob eng Pita nob qamar eng qen geret Pita werei maigas at umb ne Qenu unum ba dibesieriner end nob qamarei. Ende nob qamb wogub qamar: “Ye qob nenob quraum eng toat ende ebet qib igoar,” ende qamarei. \s1 21:20-25 Imbigau munon ger Yisas sig qenunget igoar eng wonou qob \p \v 20 Qamara Pita igeser mogirt asi gar eng Yisas wonou munon qenunget igoar eng igama garei. Munon eng qoan erogori mani bugab nub igo der Yisas ete qebi qamar eng: “Barai, your ne duima nanambour?” \v 21 Qamar eng naget igama Pita igeser gab Yisas nob qamar: “Barai, munon e mai?” \v 22 Qamara Yisas taui qamar: “Mai, munon eng igama ne ye bo darab gibam ende qemerin eng mai ne mi nob end? Ne ar ye toat qib igoar.” \v 23 Ende qamara qob toau wonou imbigau yurau qei eng igub, “mai munon eng me uminerei,” ende misir igumirei. Ende misir igumir ego Yisas qob eng qamar eng munon eng me uminerei qamb me qamarau. Ue, wo qamar eng ete: “Munon e igama ye bo der gibam qemerin eng mai ne mi nob end gab quran?” ende qamarei. \p \v 24 Yisas wonou imbigau munon wot ende qamar eng ye gari. Ye see qob eng gagar qamb gumaum eng apand ar. \p \v 25 Yisas qomon qiyo sarau gugum ebeter end qob suab wes-wes gumaunor eng in munon ai qent e ininou buk gugum uburiba, qob ar ui igoriba.