\id HEB - Usan March 2001 \h Hibru \toc1 HIBRU \toc2 Hibru \mt1 HIBRU \c 1 \s1 1:1-3 Qenu wonou wau end in wonou qob imbig igoun \p \v 1 Qoan ir Qenu ininou tonoan wurinob qamb ne Igomurur Qau munon qei oau wurimenima qen irou miteri werei wes-wes qamb gumat igurei. \v 2 Isi yarab see eng Qenu wonou wau eng wonou qabarit end di ininob qamb igo. Wonou wau eng mi gugum qubeiom qamb wonou wot iyet wagerei igo. Mi gugum wonou uben end Qenu mi barsiarei. \v 3 Qenu wonou begen aib eng wonou wau end wot isub init begent dererei. End wonou wau eng Qenu wonou iitari. End wonou qob eng qeretutnob igo end mi gugum qob end nonogursi igo. Wo sarau aib ebet qomon boru gugum biruet arir ugar end see Qenu sig aib wonou uberegent wes end bugab igo. \s1 1:4-14 Qenu wonou wau enger yurau wuritanami igo \p \v 4 Yisas wo eng aba sig uber gab ne Ur der enger wurinou munon aib maribagatarerei. End ne wo enger wurinou munon aib gigit igama wuri ii igour. \v 5 Wo eng ebeiner end ne Qenu qoan ete qamarei: \q1 Ne yonou wau. See ye neba dibesiaum. \m End ne: \q1 Ye nonou Tain, ne ne yonou wau. Qenu qob ger ende gas enger wurit me qamb igamau. \p \v 6 Qenu wonou wau qamar mot ag e darab qamar: \q1 Qenu wonou enger eng wuri gor wau eng unum bererimbour. \p \v 7 Ne Qenu enger wurit igub qamar: \q1 Qenu wonou enger eng aba moon gas ende igour. Igo wonou sarau munon eng abari mut qarub gas ende di igour. \p \v 8 Ne wonou wau end qamar: \q1 Io Qenu, ne munon baraitari qenen igoriban. Nonou munon yurau qomon qoregen end oroar wuriimbig igoan. \v 9 Qomon qoregen ne mom qenunget ne qomon boru siningot igoan. End ne nonou Qenu qoregen welya nenet igimetet end ne neba dibesi ne Baraitari nemaribigorei. Nonou munon yurau qei ne sarog big igoan gas ende me ubunorei. \m \v 10 Ende qamb bo qamar: \q1 Ne Munon Aib, qoan qanambig ai tat nob nonou ubent qoregen barsianei. \v 11 Mi gugum mom uburiba. Ne ai tat nob gor mi goan nai gas ende oboubour. \v 12 Ne gor, ne wuri musub boat bigiban, munon ger mi goan boat musub big igo gas ende ebeiban. Ende at bo wuri uput qamb bigiban, munon ger mi goan uput big igo gas ende. Ego ne ger me uburab ne gor me igesereminenei, qenen ende igoriban. Ne uburau qen ger bais me igo. \m \v 13 Qoan Qenu ete qamarei: \q1 Ne yonou uberegent end bogama ne nonou munon qarau eng wuriimurimine wurinugutumugar igoriban. Qoan Qenu der enger ger qob ende at wot qamarei qiyo? Sig ue ar. \p \v 14 Enger wuri igomurur, end Qenu wot sarau baab igour. Igamari Qenu wonou munon yurau wuriqubeimb qamb maribigor eng wuri nonogursi igour. \c 2 \s1 2:1-4 Qenu inqubeiamor eng wonou wes ar \p \v 1 End ne qob e igoun eng mom misirt et igama ne toat igorun. Qob eng igub qer uri me wogun. \v 2 Qoan Qenu qob qei enger wurinob qamara imusi ininou tonoanb wurinob qamamir eng qob eng gagam mom igo. End munon qob eng biisitet igour eng taui qamb qubua gab igour. \v 3 End see Qenu inqubeiamor eng mi sig aib, end in mai obouboun? Qenu wo sarau aib init ebeter eng in biisitet mag gari gab wogun eng qomon boru eng maigas insorasimba? Misue ar. Munon Aib wonou inqubeieminer end dibes qamara munon qei igumir end wuri dibes ete ininob qamamirei: “Qob eng apand ar.” \v 4 End Qenu qob eng nonogursi ne qomon qiribiten wes-wes ebet a sarau qeretutnob ebeterei. Ebet wonou Igomurur qau wonou misir banam ar wurit qereiamorei. \s1 2:5-13 Yisas wonomi bumai wogub inqubeiamorei \p \v 5 See bo ai qen geret igoriner end bo qomoruboun. Enger ger wuri ai eng qoat igoarar qamb Qenu wuri me qereimau, ue. \v 6 Qenu qob tau ger qamara munon ger gumater eng ete: \q1 O Qenu, munangit eng maigas gab ne wot igub igoan? Munonbor wau eng maigas gab musub qoat igoan? \v 7-8 Qen pitent qas wo aba enger wuri ii igoai. Igama nonou ba maribig dibesia unum aib dibeneriner qen end nonou bererima mi gugum wonou qubei ne gagt gab igoriba. \m Io, Qenu mi gugum munangit wot wagerei, wo qoat igo. Mi ger ar waga ai qorut me igo. Ego see bo gaun eng mi gugum in qoat igoun eng bo me imbig igoun. \v 9 End in Yisas gun, wo qen piten ete enger wuri ii igoai. Eng ebeter eng wo Qenu wonou oau mein eng ba dibes ne umb munon gugum inmusierib qamb. Wo git goan uter wara umor end Qenu unum bereri ne mi gugum wotanami igoar qamb maribigorei. \p \v 10 Qenu wo mi gugum qanam wonou barsiarei. End munon gugum wonou wau wurisi oromar irab wonou ginamt end uber igoarar qamb. End Yisas duima git goan uter war end mi gugum wotanami ne in munon inqubeiamorei. Qenu wo qomon eng ebeter eng sig maieng ar. \v 11 In imbig igoun eng, munon eng munon yamangar wurinou qomon boru wurit birogonima munon yurau eng qau buremir end munon eng wuri qau igour. End wurinou ur eng munon eng wonou ur eng gari. End Yisas wo yonou imaori wurit qemerib qamb me qubig igo. \v 12 End wo Qenu nob ete qamarei: \q1 Yonou imaori aib qamb qiumuni igamari wubunobun end nonou unum dibes qamb uru wab unum bererimbam ende ebeibam. \m \v 13 Ne bo qamar: \q1 Ye wot mom oau apand burab tenori mom igoribam. \m Ende qamb qamar: \q1 Qenu wonou wagrari yet maribigor eng wuriqubei oromar igoum. \s1 2:14-18 Yisas inqubeimb qamb munangit warorei \p \v 14 Qenu wagrari eng wuri munon git igamari Yisas wo gor wuri gas ende igo umiba. Wo uminer end munon ger munon umb igour baraitari igo eng gumutumaimba, munon eng Satan. \v 15 Munon yamangar gugum ag et igo umau end qenen yari igour. Yarimau eng wuri ourimau gas ende aba at igour eng Yisas wo umb wogub eng beasimatarau gas ende ebeiba. \p \v 16 Wo eng ebeter eng enger wurimusierib me abau, ue. Abraham wonou yurau eng qoregen wurimusierib ebeterei. \v 17 End ne mi gugum ebeiner eng wonou umuragrari mi obounor gas ende ebeiba. Wo ende ebet eng Qenut mian iset bigau baraitari igo wonou sarau betet igoriba. Wo munon sarau qoregen beau tari ne gor wo munon oau mein wurimusiau tari. Ne gor wo munon qomon boru eng ten wurimaragansia qomon boru eng wapaririner eng wo qeemben. \v 18 Wo mi warigesia git goan uter war eng wo nugutumugeterei. End munon mi wuriquguragsieriner eng wo qoan qoyameter end wurinonogursieriba. \c 3 \s1 3:1-6 Yisas wo Moses wotanami igo \p \v 1 An yonou munon yurau Yisast oabigumon eng, Qenu wonou ginamt igo eng wo Yisas wonou sarau anit ebeter end ne wo gab-gab an gor wonou yurau buramanei. End ne an Yisas mom imbigar, Qenu munon imuriamor eng wo munon baraitari gigit Qenut mian yamor end in wot oabig ne wonou unum dibes qamb igoun. \v 2 Qenu sarau eng eb qamb wot maribigor eng wo toat qeemben ende ebeterei. Qoan Moses Qenu wonou munon yurau wurisi igoa gas ende ebeterei. \v 3 Ego Qenu Yisas unum ger wot biga Moses wotanamiamorei. Ete gas, munon ger mon mindainer eng munon eng unum diban igo, mon eng wonou ar unum diban me igo. \v 4 Mon gugum munon mindat igour. Ne mi gugum ereteri igo eng Qenu wonou gari. \v 5 Moses wo sarau munon, end Qenu qob gugum wo toat wonou munon yurau oroar igoai. Moses wo qob gugum Qenu mi qen geret ebeiner eng dibes qamb igoai. \v 6 Ego Munon inubersiau tari eng wo Qenu wonou wau ten. End wo gigit igo Qenu wonou munon yurau eng oroar igoriba. End Qenu wonou qob eng gugum toat sarau ende ebeterei. End ne in gor qenen end mom oabig mismisir Munon Barai qoat igorun eng, in gor Qenu wonou yurau apand. \s1 3:7-19 Munon yurau qob omboarir igour eng oau mein me igorunorei \p \v 7-8 End ne Igomurur qau qob ete ininob qurar eng igun: \q1 See an Qenu qob qurar eng igub eng, aninou misir eng me taisi igoarar. Qoan aninou tonoanb Qenu qob qamara omboarir me igotoun qamb at ye qob qamam eng me igisau. Wuri seger ai end qib igo ne ye yewariges yenasi wugumirei. \v 9 Wuri ende qib igamari togun 40-ende ye mi irou wurit ebetem eng gamirei. Ego wuri ibitiri-ibitiri ye yeomboarir qib igurei. \v 10 Ende at qib igamari ye munon yurau end wurit borusi misiringet wogub qamam, ‘Munon yurau eng ibitiriau tari bur iruges bigumir end ye qob qemerine qenen biisitet me igisoun qamb ebet igour.’ \v 11 Ende qamb borusi misiringet wogub qob apand ete qamb nausiamei, ‘Munon yurau eng obour eng ye igoum ginam end diab me umimunorei, sig ue ar.’ \p \v 12 Io an yonou munon banam, ye yetaut oabig igoumon eng qob e qemerine igar: aninou munon banam ger wobon end der misir boru igub Qenu qenen igo eng siningot ebeiner eng an magt opur igoarar. \v 13 Qen see eng Qenu init maribig, “see qas mi eng abar” qamb qamar eng init igo. End qen gugum aninou munon banam qob uber wurinob qamb abari wuri misir tog gari igub igorunor. At qomon boru aninou munon banam muaserama misir uber me iginer qamb. Qenu qob ende ininob qamb igo. \v 14 Qoan oabigumin eng see wugune ten ende igamatara isi yarab eng nob ten umun. Ende oboun eng in Munon inubersiau tari wonou munon yamangar igoruboun. \p \v 15 End ne qob eng see ete ininob qamb igo: \q1 See Qenu anit ara toau igub eng an musub iruges big igar. Wo ara igub iruges me taisiarar. Qoan aninou tonoanb Qenu qob qamara bagau wagir igour gas ende me abar. \p \v 16 Qoan meimi munon yurau Qenu qob qamara igetet wogub omboarir qib igurei? Munon yurau Isip end igamari Moses oramar isuor munon yurau eng gari. \v 17 Togun 40-ende war eng, Qenu your wurit misiringet igoai? Munon qomon biisitemir eng Qenu wuriseara umari mumun seger ai end wuriarir igurei. \v 18 Ende at ne Qenu qob gagam ger ete wurit qamb nausiarei, “Munon boru eng ibitiriaur eng wuri umi igoarar qamb ai wurit maribigom end me irunorei.” \v 19 End ne in mom imbigoun eng, wuri Qenut me oabigau end umi igamau ai end me iroau. \c 4 \s1 4:1-13 Munon yurau Qenu qob toat igour eng ibeibi igorubour \p \v 1 Qenu wonou qob qamb nausier igo end ne ete qamarei: “An yonou munai ginam end irab ibeibi igoarar.” Ende qamar end in qoyamet igorun. Qenu qob eng nausier end an qei at qob eng biisitet igo mom umb isunon qamb. \v 2 In qob uber igub igoun eng qoan Isrel igumir gas ende. Ego wuri qob eng ar igub wogub me oabigau. End qob uber igumir eng me wurinonogursiau. \p \v 3 In qob end oabig igoun end in wonou ginam end ibeibi ar igoun. Ginam end Qenu qoan ete qamarei: \q1 Ye misiringet qob qeretutnob qamb nausierin eng, wuri yonou ginam end diab ibeibi igoarar qamb wurit maribigom end me igorunorei. Qenu wo qob eng qamar eng, wo qoan ai barsi ugab wogub umiamor end qamarei. \v 4 Qenu qob tau ger wo sarau baab isi yarab qen 7-end umiamor end ete qamb igo: Qenu wonou sarau gugum mom ebet ugab wogub qen 7-end ibeibi igoai. \v 5 Qob tau eng igo end ne bo sabar ete qura: Ye ibeibi igoum ginam eng wuri bais me diorunorei. \v 6 End ne qob eng se igo. Qoan munon qei qob igub omboarir wogub me oabigau eng ibeibi igamau munai ginam end me iroau. Ne qei qenunget igour eng munai ginam end irubour. \v 7 End ne Qenu qen ger bo maribig qamar eng ete, ‘qen see gari’. Qoan ir Qenu Debit oau menima qob qamar eng quraun eng. \q1 See qas an wonou qob igub eng misir tumbet me wagar. \p \v 8 Qoan Qenu ibeibi igoarar qamb qen maribigor eng Yosua mom wuriimbigorei ende qi eng, Qenu bo sabar qen geret ibeibi igoarar qamb qen bo me maribigau qi. Yosua wo ibeibi igamau ginam me wuriimbigau end. \v 9 End in Qenu wonou munon yurau end in ibeibi igoruboun eng in mom imbig igoun. Qenu wonou qen 7-end ibeibi igoa gas ende. \v 10 End mom imbig igoun eng, munon Qenu wonou ibeibi igo ginam end iriner eng wo sarau baab wogub umi igo gas ende. Qoan Qenu wonou sarau baab isi yarab umiamor gas ende. \v 11 End ne see in mom ibitiri igo ne ibeibi igamau ginam end irun. Munon qei qoan qob ebetemir gas ende at omboarir igo mom umunor qamb. \p \v 12 Qenu qob igomot igo eng inirubar qo insesimoar igo. End bui qauri nanat quriam eng wotanami igo. End munon gumat pus arirama. Munon moui igom meriri nob quburab ig-ig isub igo. Ne qer iriget yar qoum qobot isub igo end in munon misir maigas igo eng gugum qerei imbig igo. \v 13 Qenu wo mi gugum barsier end wonou magqurt maigas me waber igorinerei. Mi gugum wonou magqurt diban igo end ininou qomon gugum wonou qereimba. \s1 4:14-16 Yisas wo mian yab bigau tari \p \v 14 End ne in Qenu ginamt end irar qamb ne ininou munon baraitari inmaragansi wogub wo gigit Qenu ginamt irer eng. Munon eng Yisas, Qenu wonou wau. End ne, in end oabig qob dibes qamb igoun eng mom toat igorun. \v 15 In ininou qomon boru eng nugutumugoun eng misue. End ininou munon barai gigit inmaragansier eng wo munon intoubarau tari end intoubarei. Mi irou inbumaimb qamb inwariges igo eng wo gor ende siarei. Ego wo mi end wot uburab isub qomon boru ger me toau. \v 16 End ne in Qenu qani isau end me qubigun. Wo qani isune wo munon intoubarau tari im gab in ba qubeimba. In quguragetorun eng init sigesieriba. \c 5 \s1 5:1-10 Yisas wo mian yab bigau tari igo inmoromsi igo \p \v 1 Munon qei mian yab bigau gigit igoarar qamb wurimaribigub eng ete at igour: Qenu wonou Isrel munon mian yab big igour yurau end ger gab qereima munon yamangar wurit sarau ebet igo. Ende aba Qenu wonou uyes sarau uber wes-wes banam ar imbiga ebet ne wurinou qomon boru wes-wes abari wurimaragansi wurit biruet igo. \v 2 Munon eng wonou maigas me nonoguret sarau irou ebeinerei. End ne wo mesenau munon qoyam ue eng nob munon yurau Qenu qomon biisitet igour eng nob wurit sarau ebet igo. \v 3 Igo munon yamangar wurinou qomon boru end mian yab big ne wonout gor mian yab big ende at igour. \p \v 4 Munon qomon boru wurit biruoub qamb mian iset bigau sarau eng sig qau. End munon ger wonou misirt sarau eng ebeib qamb me ebeinerei. Ue, Qenu wonou munon gab musub qereima ne sarau eng ebeiba. Qoan Aron sier gas ende. \p \v 5 Munon inubersiau tari wo Qenu wau, ego wo gor ende sig ebeterei. Qenu wonou maribig sarau eng eb qamara ebeterei. Ebet ne Qenu wonou nob qamar: \q1 Ne yonou wau, see yonou nedibesiaum. End Ye nonou Tain igoum. \m \v 6 Ende qamb ne qob tau ger bo maragansiau end qamar: \q1 Ne qenen igo munon wurimaragansi igoan, Melkisedek gas ende qenen igoan. \m \v 7 Qoan Yisas munangit ag e der qib igoar qen end Qenu nob qamb igoai. Wo uma wogub Qenu bo mot iriner qen end Qenu simot ab eab igoai. Wonou git bumai wogub simot eab igama Qenu toubet musiarei. \v 8 Yisas wo git Qenu wau, ego wo git goan uter war end ne Qenu wonou qob toat ebeter end dibenara imbigorei. \v 9 Qomon eng ebeter end ne wo munon gigit Qenu qob toau tari. Ne wo munon gugum wonou qob igetet igour eng wurimusub ne wuriqubeiamor end qenen uber igorubour. \v 10 End Yisas qomon eng ebet igama gab wo mian yab bigau tari, Melkisedek gas ende maribigorei. \s1 5:11-14 In wau qamaaman gas ende me igorun \p \v 11 Unum Melkisedek eng qanam irou igo eng animbig qomoruboun eng anmusub me imbigunanei eng gab wogoun. \v 12 See an imbigau munon burunon qen eng. Ego an misir ue gas ende igamari munon ger bo Qenu qob qanam bigor eng bo animbiga iguboumon. An mani gagam aninou naret me nunanei, inau qas nub igoumon. \v 13 In mom imbig igoun eng, munon gugum inaut igo eng unor inau qas nub igour. Igo qomon qoregen eng wuri me imbig igour. \v 14 Ego munon barai wuri mani gagam wurinou uyes gotoroumi naret nub igour. Munon ende gas eng mi gugum wurinou imbig igour. Qomon qoregen ne qomon boru eng gugum qerei imbig igour. \c 6 \s1 6:1-12 In mom oau apand burab igo gab eng bo igeser me isun \p \v 1-2 End in tandari Yisas yurau buremin end qob suab me igorun. Ete gas: mon unotari tandari me yomun. In oabig ne qomon boru-boru eng gagar mogirt wab wogub Qenut qas igub igorun qamb qob suab igun. Yat maragansi qiyo, a uben git goan erer end big qiyo, a munon umumir eng bo igomot der bugombour end qob suab qiyo, a qen geret munon qomon boru ebet igour eng qut bigubour qiyo, mi eng gagar sabar-sabar me qob suoun. Munon barai wurinou qob igau werei end at qomorun. \v 3 Qomon eng ende ebet igumune Qenu wo qenungeiner eng, apand ende ebet igoruboun. \p \v 4 Munon qei qo oau apand burab qomon boru eng wogub Qenu wonou qomon qoregen end igour. Wuri Qenu wonou mi uber banam ar wurisab igo eng wariges qebisit gamir eng qer maieng. Ende abari Igomurur wuri boopuri ten igo. \v 5 Wuri Qenu qob igumir eng sig maieng. Ende gab wuri qereiamir eng qen geret igorunor eng sig uber ar. \v 6 Munon yurau eng wuri Qenut oabigumir eng bo mogirt wab wogunor eng bo sabar maigas me oabigunorei. Qomon end ne Qenu wonou wau eng bo sabar ba nam tenoribig waramb igour. Ende ubune bo sabar gab igerig ber qob wot qamarar qamb. \p \v 7 Qenu qenen ai e nonogursi ne ya weima darab ai aba ururat igo. End munon gugum mani ubub mian gab nub igour. Werei end ne Qenu ai e musub qoat igo. \v 8 Ego mani ai ger end dereminer eng, mi git ue, durun sagar gab eng ai eng boru. Qenu magqurt mom boru burib pisi igo, end qen geret mut oab irinei dieriba. \p \v 9 End in ete at qomorun eng. An ininou munon banam ten end antouboroun. Ende qamb wogub bo qob an igub yarimar qamb werei eng aninob quraun. Ego qob eng in mom imbigoun, in qob eng quraun gas ende me boruburunanei. Ue, an Qenu qenunget igoumon end bo anamar iriba. \v 10 Qenu wo munon boru mirinatarau igo gab an sarau uber abari end misiringeteriba gab. Ue, an wo mom qenunget igoumon eng mom animbig igo. End oau naget Qenu wonou munon yurau eng wurimusub igoumon eng ten ende igoumon. \v 11 End an qenen ende ebet igoarar qamb misir igub igoun. Qenut oabig igoumon eng ten ende igama Qenu bo der anamar iriner. Qomon uber eng ten ende igama isi yarab aninou qen eng mom uburiner. \v 12 An me ietarar. Munon qei oabig eng me iet igour, sarau qeretutnob ebet igour gas ende abar. Wuri ende ebet igour end qoan Qenu mi werisib qamb qamar end wurinou wau tumbigi eng mi gugum baumirei. \s1 6:13-20 Qoan meimi ger init iyeter eng apand ar \p \v 13 Qoan Qenu Abraham wot qob qamb nausier eng munon ger wo Qenu gas ende igama munon eng unumir qob qamb me nausiau. Ue, Qenu wonomit unumir Abraham wot iyet qamar eng ete: \v 14 “Ye qob segagam mom nonob quraum, ne mom sig-sig mom nonogursieribam. Ende ebine ne wau misinam tutumau der isubour.” \v 15 Ende qamar end Abraham wo qen dirigor qoat igoar eng qand me iarau. Qoat igo ne Qenu wot qob nausier eng mi gugum ende irimanima gab baurei. \p \v 16 Qob qamb nausi igour eng werei ete: Munon ger wo aib igama wo unumir mi geret qamb nausiorun eng, munon unumir qomorun eng wo munon aib igoriba. Igama in munon aib eng unumir qob qamb nausiorun eng munon qei in qob me biisitunorei. \v 17 In Qenu wonou wagrari, end qoan init qob apand qamb nausier end in mom diban imbig igoun eng. Wo qob nausier eng bo wobon end yarab biiges ende me abau. Wo wonomit qob qamb nausiarei. \v 18 End ne see mi ombur igo eng Qenu bo wogub ne qob qetopur me qemerinerei. Mi eng ininou misir nonogursia Qenu wot isune wo in ba wabieminer. \v 19 In mi qoat igoarar qamb Qenu init qamar eng, ininou qoren unotari gas ende igotariner. Qoren unotari eng wo munai tumbigi qau, mi goan gurum aib inorou munait uriamir eng wotanami mogirt isorei. \v 20 Yisas wo qamar munai tumbig eng isuor end inmusiarei. Wo munon qamar Qenu wot mian yab bigorei, Melkisedek gas ende qenen igo. \c 7 \s1 7:1-10 Munon inubersiau tari wo Melkisedek gas ende \p \v 1 Munon Melkisedek eng wo Salem wurinou munon baraitari. Ne gor wo Qenu sig qau eng mian yemetet igoai. Qoan Abraham munon baraitari qei wurinob yogub mom igaramb wogub ginamt iroa munon eng qataben gab nonogursier eng. \v 2 Ende aba Abraham der munon ginam di mi bauor eng qiumuni bubur 10-ende big wogub bubur gari qas Melkisedek uterei. Unum Melkisedek qanam eng ete: Munon qomon qoregen abau tari, ne gor wo Salem wurinou munon baraitari. Ne Salem qanam eng ete: munon wuri oau meinsiau tari. \v 3 Munon eng wo ur unor ue, ne yurau tumbigi eng ue. Ne unor bauor eng qen gor ue, ne umor eng gor ue. Wo Qenu wonou wau iitari igo qenen inmaragansi mian yab Qenut big igo. \p \v 4 An Melkisedek eng gaiar, wo unum sig aib. End Abraham ininou tonoan gigit eng wo munon ginam diab mi uber-uber bauor eng qerei bubur 10-ende big ne gari qas wot wager eng. \v 5 Qenut mian yab bigau sarau eng Libai wonou yurau tumbigi eng gari. Ne qomon gagam gor ete igo: Isrel wurinomi bubur 10-ende big igour eng bubur gari-gari wuri baub igour. Libai wo Isrel munon yurau aib eng wonou umomori umuragrari ten, ne wuri gugum Abraham tumbigi. Ego Libai yurau eng wuri umomori umuragrari wurinomi tau aib eng wuri baub igour. \v 6 Ne Melkisedek wo Libai tumbigi end ue, wo wonomi beren ger. Ego wo Abraham wonomi tau eng ba ne gor Abraham maragansiarei. Ne Abraham wo Qenu wonou munon banam, ne wonou qob qeretutnob eng wot nausiarei igo. \v 7 End ne in imbigun, munon ger igama munon ger der mi ba munon eng maragansieriner eng munon mi ba ebeiner eng munon aib igoriba. Ne munon maragansieriner eng wo ii igoriba. \p \v 8 End Libai wuri mi bubur gari-gari ende baub igour, ego wuri umb igour. Ne Melkisedek wo gor mi ende gas baub igoar ego Qenu qob ete qura, ‘wo me umau, bebereg igo.’ \v 9 End in ete qomorun eng uber: apand Libai wo mi bubur gari-gari baub igoai. Ego Melkisedek wo Abraham wonomi tau bauor end ne Libai wonomi tau eng gor baiau gas ende gari. \v 10 End ne ete qomorun eng qeemben: Libai unor me baiau, ar ai togum igoai. Qen geret Libai Abraham wonou git goan end darimba. Ne Melkisedek wo gigit Abraham wonomi tau baurei. \s1 7:11-28 Munon mian yab bigau tari bubun eng Isrel munon yurau mian yab bigau tari wuritanami igo \p \v 11 Qoan Qenu Isrel qomon wuriimbigor eng, Libai yurau eng gari Qenut mian yab igorubour. Libai wuri mian yab munon wurimaragansiari sig uber igurei. Ego bo meimet qamb qomon eng biisitet munon yurau ar ger bo qen geret sarau eng ebeiba? Munon Melkisedek gas ende, Aron Libai wonou yurau eng ue? \v 12 End ne munon mian yab igour eng wuri ba songesi gab eng, qomon gor ba songesiau. \v 13 Qenu munon maribig qamar eng munon yurau ar end ger. Qoan wonou yurau end ger Qenut mian yab me big igamau, ue. \v 14 In mom imbig igoun eng, ininou munon aib eng Yuda tumbigi end dariamorei. Ne Moses wo qamar eng munon yurau ar eng wuri mian yab igorunor qamb me qamarau. \p \v 15 Ne see bo munon mian yamau ger bo darima, wo Melkisedek gas ende. Qob qanam eng see mom dibenara. \v 16 Wo munangit wurinou qomon end qiyo a wurinou tumbig end me darimau, ue. Qenu wonou bebereg igamau end mian yamatar igoar qamb maribigor end me uburinerei. \v 17 End Qenu wot ete qamarei: \q1 Nonou git goan end mian yeminen eng qenen ende igoriba, Melkisedek gas ende. \m \v 18 Qomon qoan eng boru irigau, qer urimau, ne me inmusierinerei, eng gab Qenu birueterei. \v 19 Qoan qomon igoar eng werei uber ger me inimbigau, ne gor wo munon uter gas ende igo insesimoar igoai. Ende at igama ne Qenu wonou werei mein ger barsier end ne inamar yar Qenu qani wagerei. \p \v 20 Qenu wonou Yisas mian yab munon wurimaragansi qamb maribigorei, ar me maribigau, qob qamb nausi wogub maribigorei. Munon qoan mian yab igour eng wo qeemben ue. Munon qoan mian yab igour eng, munon ger qob qamb nausi wogub wurimaribigari mian me yab igamau. \v 21 Ego Yisas Qenu wonou qob qamb nausi wogub mian yab munon wurimaragansi qamb maribigorei. Ende at nob qamar: \q1 Munon Aib qob qoan qamb nausier end ne, ne weregi mian yamau tari igoriban. \m \v 22 Mi eng wonou wes ar, ne gor Yisas qob nausier eng sig uber, qoan qob nausi igour eng wotanamima. \p \v 23 Qoan munon irou mian yab igour eng, see ger bebereg me igour, umb uburemirei. Eng qanam ger ende. \v 24 Ego Yisas qenen mian yab igoriba. Sarau eng bo munon ger imbiga wo uput qamb me ebinerei. \v 25 End munon wo gab-gab Qenu qani yarari wuriqubeima qenen bebereg igorubour. Wo qenen bebereg igo Qenu nob qamb igo end Qenu wurimusieriba. \p \v 26 Yisas wo mian yamau tari, end wo inmusieriner eng qeemben ar. Wo munon qau ne mi soagen ger me ebet igo, wo gobir ar. Qomon boru ger wot me igo, wo wonou wes Qenu ginam eng wotanami erer qitend igo. \v 27 Qoan munon mian yamau baraitari eng wuri qen gugum mian yab igurei. Qamar mian yab wurinou qomon boru end igub maragansi wogub, ne bo qen yab end munon yamangar gugum wurit igub yab igurei. Sarau qumundig ur ende ebet igurei. Ego Yisas sarau qumundigi ende me abau. Wo qen gari qas wonou git goan end mian yab Qenut biga inmaragansier eng see ten ende igo. \v 28 Qomon eng munon qer uri igamari ibag wurimaribig munon mian yamau baraitari eng igour. Ego qob apand eng wo qanamt erer qite igo ag e dererei, Qenu wonou wau eng maribigorei, end mi gugum qeemben qenen ende igoriba.” \c 8 \s1 8:1-6 Yisas ininou Munon Barai mian yab bigau tari Qenu ginamt igo \s1 Yuda wurinou inorou munai urumun eng. \p \v 1 Qob e quraun eng qob qanam eng ete: Munon mian yab igo baraitari aib eng wo gigit Qenu wonou ubereget nam qab gigit end bugamorei igo. \v 2 Wo end igo ne Qenu wonou munai qau end mian yab igo. Munai urumun eng apand Qenu wonou mindaterei, munangit ger me mindau. \p \v 3 Munon ai qent e wuri Qenut mian yomb qamb eng wai qamb eng ar Qenut mian yab big igour. Ego ininou munon mian yamau tari eng wo gor mi ger ba mian yemba. \v 4 Yisas wo ag et igo ende qi eng mian me yama qi. Meimet qamb, munon irou mian yab igour eng e igour end. Wuri igo mi wes-wes eng ar ba Qenu utab igour. Yuda wurinou qomon igo gas ende. \v 5 Qoan Yuda wuri mon urumun end mian yab igour eng, mi qugur qo qenein gas ende at igurei. Qenu wonou munai qau apand eng wonou ginamt end igo. Moses inorou munai urumun ger mindaiba Qenu nob qamar eng, “Mi qugur ye ai qaurt qite mom niimbigine gan eng gas ende mom maribig mind.” \v 6 End see mian yamau sarau eng Yisas wonou sier end munon gigit mian yab igour eng wuritanamiamorei. Qob qoan igoar eng wo wobont darab ne ombeasiamor end ne qob eng meinburerei. Ne qob wobont nausier eng mein. Qoan ir igoar eng qeretutnob. \s1 8:7-13 Qob bubun nausier eng qoan eng wotanamima \p \v 7 Qob qamar nausier eng uber igama ende qi eng bo sabar me nausiau qi. \v 8 Ego munon yamangar wurinou qomon eng ba dibesitar ne qamar, \q1 Munon aib qura an igar. Qen geret ye qob bubun ger Isrel Yuda nob wurit nausieribam. \v 9 Qob eng wurit nausierin eng qob qoan wurinou ur qoan wurit nausiem gas ende ue. Qoan ye qob nau qamb ne yonou ubent wuriubumar Isip wurinou ai eng wogub isumirei. Ego ye qob nau qamam eng me toari ibag ye wurimogirt wab wagomei.” \v 10 Ne Munon aib bo qamar, “Qen eng ubura ne qob ger bo Isrel wurit nausieribam. Qob eng wurit nausieribam eng ete: yonou qomon gugum wurinou tari qoum erobon end qiyo, a misirt gumat igimine ten igamari ye wurinou Qenu igimine wuri yonou munon yamangar igorubour. \v 11 Igo ne wurinou gari-gari der munon banam qiyo, umom umour qiimbig ete me qomorunor, “Ne munon aibt oabig,” ende me qomorunor. Wurinou gari-gari ye mom yiimbig igorunor. Munon barai isi yarab wau qamaaman ende sig. \v 12 Ye wurimusub igo ne wuri qomon boru abari end me iginei. Ar wurit biruet igoribam”, Munon Aib ende qamarei. \m \v 13 Qob bubun qamb wurit nausierib qamar eng, qob see qamb nausia, ne qob qoan eng boru nai waria. End mi nai qo isigi burar eng bais igo-igo mom uburiba. \c 9 \s1 9:1-10 Qoan wuri wai qeru ba mian yab big igurei \s1 Munai tumbigi qamar opuramir end nam qab ger igama ne yorumut ne mani parau ende Qenu menmant end igoai. \p \v 1 Qenu qob qamar qamb nausier eng qomon qei wonou wot igub toat ebet igamau eng. End inorou munai qei ag et igoar end mor end isub musub imbigar qamb. \v 2 Ende at ne inorou munai urumun ger mindatemirei. Mindat ne munai tumbigi qamar opuramir end nam qab ger igama ne yorumut ne mani parau ende Qenu menmant end igoai. Munai tumbigi eng, ‘qau’ qamb igurei. \v 3 Munai tumbigi eng igama wobon end mi goan gurum aib ger opur uriamirei. Eng igama mogirt end mi goan ger uriamirei. Munai tumbigi eng, ‘sig qau’ qamb igurei. \v 4 Munai tumbigi end nam qab ger nomon qenengi nobt barsiamirei. End Qenut mian isiari qogom uber wot ir qamb. Nam qab eng munai tumbigi sig qau end igama ne tugar ger Qenu qob qamb nausier eng erobon end igoai. Tugar eng nomon qenengi nob end gugum muaser wugumirei. Tugar end egi qenenginob pitent igama mani parau Isrel nub qib igour eng ten igoai. Ne Aron wonou tugotau qoan ba qib igoar eng, bo igomot di im sagatar eng ne nomon ombur qoan Qenu qomon qob gumat Moses uter eng ende tugar end igurei. \v 5 Ende igama ne Qenu wonou munon enger ombur git baab wogub tugar erer end igurei. Wuri Qenu maribig, munai tumbigi end igo qamb. Wuri igamari wobon end tugar qipiot igour erer end wai qeru igimari qomon boru birogonimau eng igoai. See mi end ye qanam gugum musub me animbig qemerinei. \p \v 6 Mi gugum ende musub wogub ne qen gugum munon mian yamau eng munai tumbigi qamar end isub wurinou sarau eng end ebet igour. \v 7 Ne munon mian yamau baraitari eng wuri gari munai tumbigi yab end isub igour. Wuri togun gugum qen gari-gari end isub igour. Wuri isub qamb eng ar me isunorei, wai qeru qas ba isub igour. Isub wonou qomon boru nob munon yamangar qomon boru me imbig song-song ebet igour eng nob mian yab wurimaragansi igo. \v 8 Qomon end ne Igomurur qau werei ete inimbiga: Munai tumbigi qamar end sarau ebet igo gab eng, Qenu wonou munai tumbigi qau end isau werei eng me dibenara. \v 9 Inorou munai urumun qoan mindat igour eng see igoun eng qenein gas ende maribig igo. Inorou munai urumun end, mi wes-wes ar banam Qenu utab ne mian yab bigau eng gor wes-wes. Ego qomon eng gagar at igour eng, Qenu wot igub abau werei eng wurit meinsi qiyo, a wurimusiari uber igamau, ende ue. \v 10 Wuri mian yab igour eng, mi niau end, ne ya qamb ne yat maragansiau werei end gari at igurei. Qomon eng git goan musub igamau werei eng gari. Qenu qomon eng bigor eng oru ar ende toat ebet igamari isi yarab mi gugum mom musub ugeiner qen end. \s1 9:11-14 Munon inubersiau tari wonou qeru ba mian yab bigorei \p \v 11 Ego munon inubersiau tari wo mian yamau tari ag e darab mi uber-uber gugum aba dibentarei. Wo darab inorou munai urumun eng mor isuor eng sig uber ar, qoan eng wotanamiamorei. Wo munai mor isuor eng munon git me mindau, ne gor mi ag et wonou ue. \v 12 Munon inubersiau tari wo munai urumun eng isib qamb wai qeru qiyo bur qarig qeru ba mian yemb qamb me isau, ue. Wonou qeru uninim eng ba mor isorei. Qen gari qas mor isub mian yamor end in gugum inmaragansier end qenen uber igoun. \v 13 Ne wai qeru mian yab igour eng, munon qei unun ibag ne munon mian yab igour eng der bur meme qeru eng ba ne bur qarig qeru ne bur qarig unor eng waramb ten mutet worunor irinei eng ba ei wogub munon wurit igi igour. Ende abari bo Qenu menmant uber igour. \v 14 Ego Munon inubersiau tari wo wai qeru gas ende ue. Wo qomon boru ger wot me igo. Igomurur qau qenen igoriner eng wonou git goan eng Qenut mian yamorei. End wonou qeru eng ininou unun git goan e gari birogonimau ue. Ininou misir ne qomon boru eng gugum birogoniamor end in Qenu qenen bebereg igo eng wonou sarau ebet igorun. \s1 9:15-22 Munon inubersiau tari wonou qeru igiamor end Qenu bo inbanamsiarei \p \v 15 Qanam end Munon inubersiau tari wo munon qeg igo qomon bubun eng nausi igo. Wo umor end munon qomon qoan end igo qomon boru ebet igour eng birogoniamorei. End ne munon gugum Qenu wurit ab igo eng igub toat isunor eng, qoan bebereg igorunor end qamar eng wuriimbiga end igorubour. \p \v 16 Ete gas: Munon ger qen geret umin qamb wonou mind goten eng gugum qob qamb nausi wogub wau wuriimbig igo. Ende aba ne munon qei gor mi eng gugum wau wurit wogub qob nausieriner eng imbig igour. Ende ebet wogub ur uma wau mi eng baub igour. \v 17 Munon eng qob qamb nausi wogub uminer eng wonou qob eng gagam igo. Ne ar igom igo qob qamb nausieriner eng mein igo. \v 18 End ne qob qoan nausier eng nonogursiorub qamb wai qeru ba mian yab igurei. \v 19 Qen qamart Moses qomon qob eng gugum munon yamangar wuriimbigorei. Ende at wogub bur qarig qeru ba ne meme qeru ba ya ba ne wai sipsip im miannob eng baurei. Baub ne buk erer biigi ne munon gugum wurit igiamorei. \v 20 Ende at qamar, “Qeru e qomon bubun Qenu an toat igoarar qamb nausiar eng nonogursiaum.” \v 21 Ende at ne qeru eng tau ba inorou munai urumun eng gor wot igi ne mi mor eng igama mian yab igour eng gugum wot igi ugarei. \v 22 Qoan qomon igoar end wai qeru ba mian yab igour end unun uburab igoai. Qeru me igereminer eng, Qenu qomon boru me birueinerei. \s1 9:23-28 Munon inubersiau tari wonou qeru igeramor end qomon boru uburiba \p \v 23 Qoan wai qeru ba mian yab wurimaragansiari qomon boru uburab igoar eng, Qenu ginamt qomon igo eng wapet at igurei. Ego wai qeru wotanami igo eng mi sig maieng. Eng Qenu wonou ginamt igo eng mi gugum maragansia uber buriba. \v 24 End Munon inubersiau tari wo munai qau munangit barsiamir end me isau. Munai qau mindatemir eng gor Qenu ginamt munai qau eng wapet ebetemirei, end me isau, Ue. Wo Qenu wonou ginamt munai qau end qoregen isorei. Isub Qenu magqurt dibentar end see inmusub igo. \p \v 25 Qoan togun gugum qen gari-gari mian yamau munon baraitari eng wonou gari wai qeru ba munai tumbigi qau end isub Qenut mian iset igoai. Wo eng ebet igoar eng wonou qeru eng ba me yab igamau, ue. Ego Munon inubersiau tari wo ende ue, wo wonou qen gari qas-qas Qenu ginamt isub wonou qeru qoregen end mian yamau gas ende ebeterei. \v 26 Wo qen irou wonou git goan end mian yamau gas ende ebet ende qi eng, Qenu qanambig mi barsia git goan uter war eng ten ende igama isi yarab see ende igo qi. Wo ende ue, qen gari qas ag e darab wonou git goan end Qenu magqurt mian yamau gas ende ebet inmaragansi qomon boru gugum birueterei. \v 27 End ne munon gugum qen gari qas umb wogub Qenu magqurt qut big igour. \v 28 Eng gas ende gari, Yisas qen gari qas umb wogub in munon gugum inmaragansiarei. Bo qen yabt deriner eng munon qomon boru me birogoniminerei. Ue. Wo deriner eng, munon wo wot oabig igour eng qas wurinob iriba. \c 10 \s1 10:1-10 Qoan mian yab bigau qomon eng in qomon boru me birueinerei \p \v 1 Yuda wurinou qomon qoan eng in gab ete imbigun: mi uber qen geret dibeneriner eng qenein gas ende inimbig igo, qenein apand ue. End qomon qob ete igoai: togun gugum mian yamau qomon eng werei gari qas ende toat ebet igorubour. End ne qomon toat ne inorou munait isunor eng qomon eng wuri birogonima Qenu menmant qoregen me igorunorei. \v 2 Mian yab igour eng qomon boru wurit birogonima uber igorub ende qi eng bo sabar meimet qamb mian yab igour? Qomon igo end inorou munai mor isub qen gari qas mian yab big ne bo qomon boru init igo qamb misir me igunorei. \v 3 Wo ende ue end ne togun gugum qomon boru end misir igar qamb qenen mian yab wurinomi maragansi igour. \v 4 Bur qarig qeru qiyo a bur meme qeru eng qomon boru maigas me birogoniminerei. \p \v 5 Ende end ne Munon inubersiau tari wo ag e darab Qenu nob ete qamarei: \q1 Wai waramb mian yomunor eng ne me netreminerei.Ego munon git goan ger yet arsi. \v 6 Wai ger waramb ten mutet wab wogub qomon boru wurit maragansi birogonimatar igour eng gor ne me qenungan. \v 7 End ye ete qemerini: io Qenu, ne yegab igoan. End qob qoan yet qamb gumatemir igo end ye e doroum eng nonou qob qoan qamara gumatemir eng toaibam. \m \v 8 Qen qamart qamar eng, qomon toat mian yab big igour end ete qamarei: “Ne wai waramb mian yab qiyo, a wai waramb ten mutet wab wogub qomon boru wurimaragansi birogoni qiyo, eng gagar me qenungan.” \v 9 Ende qamb ne bo qamar: “Io Qenu, ye e igoum. Ye e doroum eng nonou qob eng ye toaibam.” End ne Qenu qomon qoan eng biruet wogub qomon bubun eng uput qamb nonogursiarei. \v 10 End Munon inubersiau tari Yisas Qenu mi eb qamb wot qamar eng gugum toat ebeterei. Ebet wonou git goan end qen gari qas umb wogub init mian yab inmaragansiau gas ende ebet ininou qomon boru eng gugum biruet wogub in wonou munon qau inmaribigorei. \s1 10:11-18 Munon inubersiau tari wo qeemben qomon boru init birueiba \p \v 11 Yuda munon mian yab igour eng qen gugum goten uter naget-naget mian yab igour eng, qomon boru bais me birogoni igamau. \v 12 Ego munon inubersiau tari wo qen gari qas mian yab inmaragansi qomon boru gugum birogoniamor eng qenen ende igoriba. Wo ende at wogub Qenu uberegent end bugamorei igo. \v 13 Igo ne Qenu wonou munon qarau eng wuriimurima daran erobon is igorunor eng qoat igo. \v 14 Wo qen gari qas munon wurimaragansia uber buremir eng wuri pangim igour end qenen bebereg igorubour. \p \v 15 End Igomurur qau gor ete dibes ininob qamb igo: \v 16 “Munon aib qamar: qen eng ubura ne qomon temen ger bo big wurit nausieribam. Qomon temen eng ete: qomon gugum wurinou misirt end gumat igimine ten igama ne igub igorubour.” \v 17 Ende qamb bo qamar: “Qomon eng ende igama ne wurinou qomon boru obounor end misir me iginei.” \v 18 End Qenu qomon boru gugum biruet ugea eng, bo sabar mian yamau qomon eng bo me igorinerei. \s1 10:19-25 In Qenu qani isun \p \v 19 End ne munon banam, Yisas umb wogub qeru iger ai e iriget isuor end in qeemben munai tumbigi sig qau end iruboun end misir qebebi me igar. \v 20 Wo ininou igom igamau werei eng imotarerei. Mi goan gurum aib tend opur igoar eng wei mor isuor eng. Mi goan eng wonou git goan. \v 21 End ne ininou mian yamau munon baraitari gigit igo Qenu wonou munon yurau oroar igo. \v 22 Ininou qomon boru misirt igama igub igoun end wonou qeru eng bures init ariramorei. Ne wonou ya qiginnob end ininou git goan birogoniamorei. End ne ininou misir soagen-soagen eng mom nugutumuget wogub Qenut oabig wo qani isun. \v 23 Ininou oau apand dibes qamb igoun eng mi uber bauboun eng qoot igoun. End oau apand eng bo me bagiomun. In mom qoyam eng, Qenu wo mi init ebeib qamb iyeter eng apand mom ende ebet qas wegiba. \v 24 End ininou munon banam gor wurit igub wurimusiorune wuri oau meinburab qomon uber ebet munon qei wuribanamsiorunor. \v 25 Munon banam erogori qiumunimau eng an bais me wagar. Munon qei ebet igour gas ende me abar. An qenen wurinou misir eng nonogursiarar. Meimet qamb, Munon inubersiau tari bo deriner qen eng pi burab igo. \s1 10:26-31 In Qenu wau me mogirt wab wogun \p \v 26 In Yisast mom oabig wogub bo sabar qomon boru toat qirun eng, qomon boru biruau eng werei ger ue. \v 27 In ende at qib eng, Qenu qarausiorun end wot yari qas igoruboun. Igo wonou mut aib Qenu wonou munon qarau mutet weriner end nob sori isuboun. \v 28 End Moses qomon qoan gumater eng in imbig igoun eng: Munon ger qomon biisita munon ombur qiyo, ombur gari ende gunor eng me toubunorei. Dibes qamarari mom waramari umiba. \v 29 End munon ger Qenu wau mogirt wab weginer end mai misir igoumon? Munon eng sig borusi qugurageteriba. Meimet qamb, Munon inubersiau tari wonou qeru eng munon eng birogonima qau burer end. Wo Yisas wonou qeru eng mi ar gas ende ba sumungasi ne Igomurur qau mag birebir qib igo end. \v 30 In mom qoyam, Munon Aib ete qamarei: “Qomon boru taui igaramau eng yonou ebeibam.” Ende qamb bo qamar: “Munon aib wonou munon yamangar nob qomon wuriqereimba.” \v 31 End Qenu qenen igo eng inba qubei wogub ininou qomon boru qereiminer eng in wot oau uburab isuboun. \s1 10:32-39 In oau apand end nonoguretorun \p \v 32 End qoan an maigas igoumon qi eng imbig gaiar. Qoan an Qenu wonou qomon end igoumon end ansesimoar abari an git goan borusi migeri aningab igoar eng an mom nonoguret igumanei. \v 33 Qen qei anamar munon mag diban end an nagasi qob isi anit qamb anquguragsi igurei. Qen qei munon qei ende wurisiarari an der wurinob naget wurinonogursi igumanei. \v 34 Munon qei uyort igamari an wuritoubar igumanei. Qen qei munon qei an mi ba sumungasiari an wurit mismisir igumanei. An eng at igoumon eng, an mom qoyam. Mi uber qenen bebereg igoriner eng anit igoriner eng imbig at igumanei. \p \v 35 End aninou oau apand eng at igoumon eng bais ger me wagar. Qen geret mi git apand anit dibenara guboumon. \v 36 End an mom ende nonoguret Qenu qob eng ende toat igo wonomi uber anit iyet qamar eng baiar. \v 37 End Qenu qob ete qura: \q1 Qen pi, munon deriner eng deribar eng. Wo gurum baab me derinerei. \v 38 End yonou munon qoregen eng wo oau apand igo end igomot igoriba. Ego wo mi eng gab oau uburab isiner eng, ye wo gab ieribam.” \m \v 39 End in munon yurau mi eng gab oau uburab isub mom umau ende ue. In munon yurau oabig ne qenen bebereg igamau eng e igoun. \c 11 \s1 11:1-3 Oau apand burau qanam eng \p \v 1 Oau apand burau qanam eng ete: ininou misir eng Qenu mi indarib qamar eng irubet igamau eng. Mi eng ininou magqurt me gunei, ininou misir eng mi eng apand igo qamb qoat igorun eng. \v 2 Munon qoan igour eng, wuri Qenut oabigari ibag wurit, ‘munon qoregen,’ qamb igoar eng. \v 3 In gor, wot oabig ne, “Qenu qabarit qas qamara mi gugum darab isorei” qamb igoun eng. Mi gugum gab igoun eng, Qenu wo mi gugum me gab igoun end wuribarsiarei. \s1 11:4-7 Abel, Enok ne Noa ende Qenut oau apand buremirei \p \v 4 Abel wo Qenut oabig ne mian yab big igoar end Kein wonou eng wotanami, wonou sig maieng ar. Abel wonou oau apand end Qenu wot munon qoregen qamb igoai. Abel wo Qenu mi banam uter eng oau apand end qas. End ne Abel wonou qomon uber end Qenu wot qob suab igo. \p \v 5 Enok gor, Qenut oabig igama igom ar Qenu mot erer qite irarei, me umau. Ende aba munon gub qamb qoot qib me gab wugumirei. Qenu mom mot irarei. End Qenu qob ete inimbiga, “Enok wo Qenu me mot iroau qen end wo Qenu wonou wau iitari igoai.” \v 6 Ne munon Qenut me oabig eng, Qenu wo misir igo eng toat ende me mi ebeinerei. Munon Qenu bo yenob ir qamb eng wot oabig ten igoriner. Munon wot oabig igour eng taui qamb mi uber wurisab igo. \p \v 7 Noa gor, Qenut oabig igoar end mi qen geret dieriner eng imbig qamara oabig igoai, mi git se me geau. Wo Qenu qob toat tabin aib barsier end wonou wagrari wurinou ubenimagar mor isub uber igurei, me umau. Noa wonou oau apand end munon gugum wurinou qomon dibes qamarau gas ende. Noa wo Qenut oabig tenen mom igoar end Qenu wot munon qoregen qamarei. \s1 11:8-19 Abraham wonou ubeni Sara nob Qenut oau apand buremirei \p \v 8 Ne Abraham gor, Qenu wot oabig igama gab ne wonou ginam qenen wogub iua ai ger wonou mom ba igoar qamb wonob qamarei. Qamara Abraham wo qoyam ue, ego Qenut oabig igoar end wonou qob toat isorei. \v 9 Isub Qenu wonou ai wot maribigor end isub igoai. Wo ai end isub igoar eng munon ginam ger wurinou ai. Wo end isub seri munai mindat wonou wau Aisak ne wau qanam Yekop nob ombur oromar igoai. Wau ombur eng wuri qen geret der wau misinam der isub ai eng baunor end. Qoan Qenu qamar gas ende. \v 10 Qenu wonou qoyam imbi-imbi end munai ginam aib youn nomont big opuramor eng Abraham wo qenen gib qamb misir igub igoai. \p \v 11 Sara gor Qenut oabig igoar end wau baiau qen uburer ego oabig igoar end wau baiau qen eng yarerei. Sara wo ete misir igorei: “Qenu ye wau bai qamb qob yet nausiarei igo. Wo munon qob apand qas qamb igo.” \v 12 Munon gari qas eng wo mom isigi burab umib pisi wogub wau misinam der isuor end wau irou wurinou datou qanam gari. Wau misinam der isumir eng tapai gas ne orosou gas ende, wanungermau eng misue. \p \v 13 Munon yurau eng wuri ag et igo oabig igo umumir eng, wuri Qenu mi uber werisib qamb qoan qamar eng wurisa ba me umau, ue. Wuri mugen igo magqurt qas gab ete qamamirei, “In ag e igoun eng munon qunan isau gas ende yarab qen pitent qas e igoun.” \v 14 Munon qob eng at qamamir eng in mindiram goten igub eng in ete qomorun: Wuri mi uber eng wurinou ginam qenen end baub qamb qamamirei. \v 15 Wuri misir eng wurinou ginam qenen qoan wogub yaremir end mom igorunor eng, wuri qeemben bo irubour. \v 16 Ego wuri qamamir eng wurinou ginam qenen ag et me qamarau, ue. Wurinou misir eng wurinou ginam ger ai geret igo eng ginam ag e igo eng wotanami sig maieng end qamamirei, ginam eng Qenu wonou. End ne Qenu wo munon eng wot ‘Ne ininou Qenu’ ende wot qamarari me qubigau, ue. Wo ar munon yurau eng wurit munai ginam aib ger waburmatarerei. \p \v 17-18 Abraham sig-sig mom oabig igoar end ne Qenu wariges wonou wau Aisak waramb mian yom qamb nob qamarei. Qoan wonou wau Aisak end Qenu qob nausi ete qamar eng igoai, “Aisak wonou wau misinam der isunor eng Qenu wonou yurau tetemi.” Ende qamar eng qen end Abraham wonou wau ten eng waramb mian yemb qamb ebeterei. \v 19 Abraham wo ete misir igub ebeterei: “Aisak waramine uminer eng Qenu bo menima der bugemba.” Ende qamb ebeter eng, sig apand ar. In ete qomorun eng uber: “Abraham wonou wau Aisak uma tumuni wogub bo ineri igom baiau gas ende.” \s1 11:20-22 Aisak, Yekop ne Yosep ende Qenut oau apand buremirei \p \v 20 Aisak Qenut oabig ne Yekop Iso nob wurimaragansiarei. Wurimaragansi ne qen geret ombur meimi obounor qi eng oramar qamarei. \p \v 21 Yekop gor Qenut oabig igoar end qen geret wo mom isigi burab umib pisi ne Yosep wonou wau ombur eng wurimaragansiarei. Ende at wonou tugotau end tari mauet igo Qenut mismisir igoai. \p \v 22 Ne Yosep gor Qenut oabig igoar end umib pisi ne Isrel munon yurau ai Isip wogub wurinou ginam qenen irunor end qamarei. Qamb ne uma tumuniomunor end gor qamarei. \s1 11:23-28 Moses oau apand burer eng \p \v 23 Ne gor Moses ur unor nob oabig igour end Moses unor baia gamir eng wau sig maieng. Ende gab qomon igoar end me yarimau, inaun ombur gari ende wabimari igoai. \p \v 24-25 Bo imusi, Moses oabig igoar end baraibura ne, “Parao wonou waibo eng wonou wau” ende me wot qamarar qamb wonou uyes Qenu wonou yurau eng nob sori uyor sarau eng baab igorib ebeterei. Qen piten ag e igo mismisir igamau eng iet wogub. \v 26 Wo ete misir igorei: “Munon inubersiau tari unumut quguraget qiyo qinininginer eng, nomon qur qiyo mind irou baub mismisir igamau eng wotanamima.” Ende misir igub ne mi sig uber qen geret Qenu utiner werei eng toat igoai. \p \v 27 Ne gor, wo Qenut oabig ne ai Isip eng wogub qorei. Munon baraitari Parao wo Qenut misir me igau, wo ar misiringet igoai. Moses wo end misir igub me yarimau. Wo Qenu wot oabig igoar end wonou magqurt geau gas ende at nonoguret igoai. \v 28 Wo Qenut oabig ne Qenu wuriqubeiom qamb wai sipsip waramb qeru ba qorent qosiarei. Ende ebine enger darab Isip munonbor wau igaramb Isrel wurinou munai qani me isiner qamb. \s1 11:29-40 Isrel munon qei gor Qenut oabigumirei \p \v 29 Isrel wuri oabig ne ai Isip wogub ai qengerenget wes end isub uyer ya miannob eng purab isumir eng. Isari Isip wuri gor orotoar ya eng purab isubari ya wurimuarerei. \p \v 30 Ne gor Isrel oabig igour end is ginam aib Yeriko eng qen 7-ende qouimari youn gagam aib eng bininger isuorei. \p \v 31 Ne yamangar ger ai qorut qib igoar eng unum Rahap. Wo oabig ne Isrel munon ombur munai ginam gagt gub qamb iroari wuri ba wabiamor eng. Wo eng ebeter end munon Qenut me igub igour eng nob garisi me umau. \p \v 32 End ne munon eng gagar: Gideon ne, Barak ne, Samson ne, Yepta ne, Debit ne Samuel ne munon qob gigit qamb igour umburiamir end wurit qob me suinei, qen ue gab wogoum. \v 33 Munon yurau eng wuri Qenut oabig igour end yogorau munon uter-uter ginam irou eng wurinob yogub wuritanami igurei. Wuri qomon qoregen toat abari Qenu mi werisib qamar eng wuriserei. Wai uter laion qamb igour qabari eng taisiamirei. \v 34 Mut aib oab igoar eng opursi ne qauri opursiamirei ne bui qauri me wurigumarau. Wuri qer uri igo ne bo nonoguretamirei. Wuri munon sig qeretutnob burab yogub igurei. Ende at yogorau munon yurau orotoar arir igurei. \v 35 Munon umumir eng bo der bugab wurinou unor nob igurei. Munon qei uyort igamari munon qarau wurisumungasiomunor eng qeemben. Qenu mogirt wab wagari gab eng munon qarau qeemben wuriwagari qoaubour. Ego wuri munon qarau qob me igatarau, ue. Wuri umb der bugab qenen bebereg igorubour end mismisir at igurei. \p \v 36 Qei wuri quguragsi ne qob isi wurit qamb ne pisirami igaramb wuri touri bisub uyor munait wuribig igurei. \v 37 Qei nomont igaramb ne qei ende abari iam iroa git goan tog-tog wurisoobur, ne qei bui qaurit wurigumaremirei. Munon qarau der borusi ende wurisumungasi ne mi goan qamb mi gugum mom wurit borusi ugamirei. Ende abari munon qei oabig igour eng der wai sipsip ne meme goan eng ba qumani qoamirei. \v 38 Munon ag wuri munon yurau Qenut oabig igour eng nob sori igorunor eng misue. Eng gab wurisumungasiari iua is seger ait end waber igo qiyo, a ai qaur end ir igo qiyo, a nomon iru end ne ai iru end iua igurei. \p \v 39 Munon yurau eng wuri oabig igour end Qenu menmant sarog big igour. Ego Qenu mi uber werisib wurit iyet qamar eng se me baiau. \v 40 Qanam eng, qoan mi sig maieng eng Qenu init iyeter eng igo. End munon qoan oabig igour eng wuri inabar wuri gigit me uber burunorei. Ue. Wuri in nob garisi uber buruboun. \c 12 \s1 12:1,2 In Yisas iitari igorun \p \v 1 End see in qob eng igub mai obouboun? Qoan munon yamangar oabigau qomon eng at inimbig waber aib yar inumimau gas ende ebetemir eng. End in quguraget qiyo qomon boru in git goant igo eng wogun. Wogub ininou misir nonogursi ne Qenu mi uber init maribigor eng uyab-uyab isub baun. \v 2 Ininou mag tog eng asi Yisas giner. Yisas wo ininou oau apand eng musieriba. Yisas wo qen geret mismisir igoriner end nonoguret igo nam tenori big waramari git goan uter wara umor eng. Wo nam togoramau end me qininingau, eng mi ue gas ende. Wo eng ebeter end see wo Qenu uberegent wes nam qab end igo. \s1 12:3-11 Qenu inquguragsi igo eng in qoregen igoarar qamb \p \v 3 An mi eng musub imbigar. Munon boru Qenu qarausi igour eng wuri qoan Yisas nob yogamir eng. Abari wo wurit me uburab isau. An end imbig ne iet me qer urimar. \v 4 An qomon boru nob yogub igoumon, ego an end qeru me igeramau. \v 5 End Qenu aninou misir eng nonogursi qob ete at qamar eng an nasi wogomanei qiyo? Wo anit yonou wau qamb qamar: \q1 Yonou wau, Munon Aib nemusierib qamb qomon ger neseara gab eng, ne mag gari gab me wog. Nequguragsia gab ne oau me uburab isi. \v 6 Ne qoyam, Munon Aib munon ger qenunget eng wonou qomon eng musub igo. Ne munon ger wonou ba mamin bea ibitiriner eng qombunit waramine igu qamb waramb igo. \m \v 7 End an nonoguret igamari Qenu wonou uyes anmusieriner. Qenu wonou wau sier gas ende ansi igo. Meimi wau ger wonou ai qorut igama ne ur me musub igo? \v 8 Ue, wau gugum wurinou ur musub igour. Wau ger wonou ur der wonou qomon me musieriner eng, an gugum an tain ger ue, wonou ar ai qorut igoumon. \v 9 End an mi eng musub imbigar. Ininou tain ag e innagsiamir eng wuri inmusub igour end in wuri unum bereri igoun. End ne in mom ininomi bumai wogub ininou igomurur Tain Aib misir eng qas toat igo igomot igoruboun. \v 10 Ininou tainb see ininou qomon musub igour eng wurinou misir eng qen pitent gari. Ego Qenu ininou qomon sig-sig mom musub igo end in wonou munon qau burab wonou iitari igoruboun. \v 11 Tain ininou qomon musitarib eng inquguragsia in end me mismisir igoun. In oau quguraget qas igoun. Ego wo ende in quguragsi wogub bo inmusia qomon qoregen toat gab bo oau meinburab igoun eng. \s1 12:12-17 In quguraget gab eng me qer uriomun \p \v 12 End ne aninou uben eng qer uri igama gab eng bo qeretutnob bemeni ne sarau baiar. Ne aninou geitari gurumara gab eng bo degesi arir der nagari uberburiner. \v 13 Aninou goten end sir qib igoarar. Goten ig boruburiner eng, geitari nob me boruburinerei, bo uber buriba. \p \v 14 Munon qei wurinob qibanamsi igamau eng abari anmuaser igama toat at igoarar. Igo munon qau qiribiten igoarar. Munon qei qau igamau end qer uri igorunor eng, Munon Aib me gunorei. \v 15 An musub qoyamet igoarar. At aninou munon banam ger Qenu mi banam ar utab igo eng biisiteiner. Ne gor aninou munon banam ger nam qur irou big wogub git ten binatub isub igo gas ende at an gor anquguragsia at Qenu magqurt munon bigan burunon. \v 16 Yamangar irou oramar song-song me qib igoarar. Ne gor, munon ger Qenu mogirt wab Iso qoan ebeter gas ende me ebeiner. Qoan Iso wo minemb wogub see qas mi nub qur dieriner end at wogub wonou mi uber qen geret bainer qamb ur wot iyeter eng biisitet wagerei. \v 17 Ende at wogub mi uber eng bo baib qamb ebeter eng Qenu werei taisiarei. Iso ur wonou mi uber eng baib qamb eeier eng, oau igesereminer werei eng tuum burerei. \s1 12:18-24 In Qenu ginam aib end qo weib iraminei igoun \p \v 18-19 An see igoumon eng mut aib oab igama qiyo, a ai itum igama qiyo, a urundu aib di igama qani qiyo a mi ger gusi igamari toau aib isub igama qiyo. A munon ger qob qamara toau qiyo. Qoan Isrel ai qaur Sainai igama qani isub at igour gas ende ue. Isrel munon yamangar qob toau eng igub borusi yari Moses nob qamamir: “In qob toau eng bo me igunei.” \v 20 Qenu qob ete qamar end wuri yari wogub, ‘munon ger ai qaur e qani isa gab eng nomont waramari uminer. Bur qarig qiyo a wai sipsip eng ende sig.’ \v 21 Wuri mi eng aba gamir end. Ne gor Moses qamar: ‘Ye gor mi eng gab borusi qiet yarimoum,’ ende qamar end. \p \v 22 Qoan mi irou yarimar qamb ende aba yari igour gas ende an see ende me gaumon. Ue. An ai qaur Saion end igoumon, ne igomot igamau ginam qau aib Yerusalem Qenu wonou ginamt igo end igo enger yurau aib wuribumai isomanei mismisir igoumon. \v 23 An Qenu wonou munon yurau qoregen unum wuribigor wonou ginamt igo eng nob qiumuni igoumon. Munon gugum wurinou Qenu qomon qereiminer eng igama qani igoumon. Munon yurau eng Qenut oabigari wurinou moui qo gugur eng, munon qoregen wurit qamar eng gor end igamari erogori igoumon. \v 24 Ne gor Yisas wo munon qeg igo qomon bubun eng nonogursier eng, eng gor end igama erogori igoumon. Yisas wonou qeru igeramor eng qanam sig aib end unum diban burab isub igo. Abel wonou qeru igeramor eng gas ende ue. Eng igama an qani isumanei igoumon. \s1 12:25-29 In qoyamet igorun \p \v 25 An mom qoyamet igo munon see qob qurar eng iruges big igar. Qoan Qenu wonou qob gagam munon ag e gugum wurinob qamar eng wuri omboarir igour end wurinou qomon boru eng me wuribiisitarau. Ne see Qenu wonou qob gagam ininob qurar eng in biisitet eng me sorasimunei, init ibig yara qubuaguboun. \v 26 Qoan Qenu qob qamara qob toau eng ai aba uyerei. Ne see eng ete ininob qurar eng, ‘Ye bo qemerine ai uyeiner eng ai tat nob uyeiba.’ \v 27 Qob eng, ‘Ai bo ebine uyeiba,’ qurar eng, ete inimbiga: Mi qoan barsier eng see omboariraminer eng, bo me igorinerei, ne mi me omboariraminer eng igoriba. \p \v 28 End Qenu wonou bibis end igoun end munon ger mi eng me omboariraminerei. End in Qenut mismisir unum bereri ne wonou sarau in abar qamb inimbigar eng qoregen oboun. Ebet wot qas igub unum bereri ne wot yariomun. \v 29 Meimet qamb, ininou Qenu wo munon mut aib oab mi oab irinei di igo gas ende. \c 13 \s1 13:1-6 Maigas at Qenu qenungouboun \p \v 1 An Yisas wonou yurau end munon gugum qibanamsi igoarar. \v 2 Munon qei aninou munai mor end yarari wuriba mor bigar. Qoan munon qei ebetemir eng: Enger yarari wuri qoyam ue, munon ar qamb wuriba mor bigumir eng. \p \v 3 Munon qei uyort igamari gab eng an gor uyort igamau gas ende igoarar. A qei git goan uter igara aruab abari eng an gor ende gas at igoarar. \p \v 4 Munon yamangar gugum qibaiau qomon eng sig uber. Qi baiau qomon eng wagari mi ger qiginnob gas ende wagari Qenu magqurt igoriner. Umami ubeni nob qoregen igorunor. Munon qiyo yamangar ende qibaub wogub qomon biisitet song-song yamangar qiyo munon nob qirunor eng, Qenu wurinou qomon eng qereimba. \p \v 5 Ne gor, an nomon qur baub qamb inab aruab ende me abar. Nomon qur qiyo mind gari-gari baub gab eng mom, mi eng annonogursi igoriba. End Qenu qob qo qamar eng igo, ‘Ye an mogirt wab wogub me igorinei, anigusub ten igoribam.’ \v 6 Qob eng igo end ne in end yoosi ete at qomorun: \q1 Munon Aib yemusub igo end ye mit qoot qiyo me yariemin. Munon qei meimi ger me yesiorunorei. \s1 13:7-16 In Yisas wot me qininingun \p \v 7 Ende qamb aninou munon baraitari end wurit igar. Qoan wuri Qenu qob dibes aninob qamarari igumon eng. Wurinou qomon ne oau apand eng an woropar qib igoarar. \p \v 8 Yisas wonou qomon eng barim igoar eng ne see igo ne qenen ende igoriba. \v 9 An abari misir soagen end yarab misir uber eng bumaima Qenu wonou werei uber eng at wogunon. Ininou misir eng Qenu inmusub igo qamb gab eng uber. Mi niau qomon wes-wes igo end ininou misir me nonogursiorunei. Qomon eng gagar munon yamangar wurinonogursia me igour. \p \v 10 In mian yab bigau nam qab igo. End munon mian yamau wuri Yuda wurit mon urumun end mian yab nam qab end big wuri me nunorei. \v 11 Ne mian yamau munon barai gigit eng wuri sipsip ne bur qarig qeru qas ba munai tumbigi sig qau end isub Yuda wurinou qomon boru end wurit yab maragansi igour. Wai git eng munai ginam ag end mutet wab igour. \v 12 End ne Yisas gor munai ginam aib ag git goan uter wara umor end wonou qeru end munon gugum wurimaragansier end munon qau igour. \v 13 End ne in gor ginam aib ag end isub wo quguragetar gas ende in gor quguragetorun. \v 14 Munai ginam aib ger ag et qenen me igo. In munai ginam aib qen geret dieriner eng qoat igorun. \v 15 End in Yisas gab-gab Qenut qenen mismisir igorun. Mismisiroau eng mian yamau gas ende Qenu menmant ebet igorun. In qabari eng wonou wot wogub ne wonou unum dibes qamb igorun. \v 16 Qomon uber toat ebet munon qibanamsiau eng ininomi tetemi. Qomon eng Qenut mian yab bigau gas ende gab mismisir igoriba. \s1 13:17-21 Qenu inseara uber igoun \p \v 17 Aninou munon baraitari im ibag wuri qob qamarari toat igoarar. Wuri musub anoar igo qen geret sarau obounor end Qenu nob qomorubour. An end obounon eng wuri me quguragetorunorei. An wurinou qob omboarir ende obounon eng an gor me nonoguretorunanei. \p \v 18 In misir igoun eng in Qenu magqurt qoregen igoun. End an innonogursi Qenu nob qamarari in qenen Qenu magqurt qoregen qib igorub. \v 19 Ne gor ye anit qand yarib misir igoum, end an Qenu qebi qamarari werei ger yiimbiga yarin. \p \v 20 Qenu wo oau mein end qomon bubun qenen igoriner end ininou Munon aib Yisas menima der bugamorei. End Yisas wo wai sipsip oroar igamau tari. \v 21 End Qenu wonou qomon uber eng anboopuri ten igama wonou qenungar end qas toat igoarar. Ne gor in gugum Yisas unumut wonou qomon qenungar eng inboopuri ten igama igorun. Wonou gari unum qiribiten qenen igoriba. Apand. \s1 13:22-25 Qob sasam \p \v 22 An yonou munon banam, end qob e qugiab aninob qemeribam eng aninou misir end nonogursi igoarar. Namanimun e gumaum eng piten. \v 23 End ininou munon banam Timoti uyort igoar eng bo wagari ar igo. End wo yet qand diara eng yenob ombur yar animbogouboun. \p \v 24 In qob eng aninob quraun eng imusi aninou munon baraitari eng ne Qenut oabig igour yurau eng wurinob qamarar. Ne Yisas yurau ai Itali wogub ininob igour eng gor anit uber quraur. \p \v 25 Qenu wonou oau mein eng an boopuri ten igoriner.