\id EPH \h EFESAS \toc1 Pas Polda Efesas Nana Aminde Matayamukut San \toc2 EFESAS \mt1 Pas Polda Efesas Nana Aminde \mt1 Matayamukut San \c 1 \p \v 1 Na Pol. Anututa yawan Jesu Kraisda na tapan itane kwiiknga dakngakum. Dakngake itane puyana tasiwa nanduke aminda aposel ngang nanikaing. \p Siwan nata pas asanu ginu Jesu Kraisde natapa kekekawan itane aminabam dakngake yuaingu Efesas yot gapmane nana aminde matandamunggat. \p \v 2 Nata tumuk wam yawa Nanin Anutuat gatu Buyambam tapaninu Jesu Kraiskatda ginde musip kwikwik natandamuke gin gatandamat ginda musipza kwikwikngata yutning. \s1 Anututa ninu inae panangge. \p \v 3 Ninda umana Nanin Anutuat gatu Buyambam tapaninu Jesu Kraiskatdane aknga yapangenatnim. Dasingge? Anutu sanga Kraisda nin gatanimukut takngane ita nin pasiwan ninda itane gepbiatang koke kekeknga yutnimde tasinimukut. \v 4-6 Ngan. Tapduknga yekapat kepat dua tasike tekut gwene Anututa sanga Jesu Kraisda nin gatanimik kakngae natake ita ninde butaya siknga natanimukut. Natanimuke ita ninu inae panangge natapbut. Ita nin papan ninda itane amina dakngake itane nomune amin noman dakngake yutnimde natake nin panangge yawan yukut. Yawan yuwan Anututa inane waaknga Jesue musip gwaang siknga natake sanga Jesu waapata ninde tangge tasinimukut takngae apbakngake ita ninde musip kwikwik natanimukut. Natanimuke ita ninu inae papan ninda itane waaknga yapana binga dakngake yuamang. Yuke ie apbakngake ninda itane umana akngana asiknga yatangenatnim. \v 7-8 Siwan Jesu waapata ninde butaya siknga natanimuke ita ninde tangge kungwanimukut. Unzingge Anututa ninde musip kwikwik nataniman buyambam siknga sikut. Siwan ita nindane waiaknganin sandetnimukut. \v 9-10 Sike natdetdeu ita natake tekuu waaknga tapduknga ita yawan yukut gwene buya aawan Anututa sanga kuupbam enandang yuaing ba kepdakane yuamangu kuut pake ita Kraisde gepbiatang pewan koyutnim. Siwan natdetdeu ita wa natapbuu ita inane musiaatang natake tekut. Teke yusika ngana natdetdeu wa ina banipda siwan natapbuu waaknga ita ninde gwa yeutniman nataamang. \p \v 11-12 Ninu atnataamang. Anututa sanga ina banipda siwan tasinangge yawan yukut taknga atasiwik. Sike ita aminu Kraisde natapa kekekawiu wa inae panangge yawan yukut taknga atasike pakut. Tasike ita ninu inae papan aminu kuupbamde gamok ninda Kraisde tupan natapna kekekakut. Siwan ninda sanga ita nin gatanimukuu waakngae natake itane umana akngana asiknga yatangenatnim. \v 13 Siwan gikaya kuut siakan wamu atnatapbing. Natapa wamu take waakngata gindane musipza pangenawan ginda Anutue kuwa ita ginu inae papan yuaing. Siwan tupa Anututa natake inane Waung Kapa initewan kuke waapata itane aminabamdane musiaatang pukuke papikge natake yawan yukut. Sike wamu ita wa yawan yukut taknga tasike ita inane Waung Kapa ginde damukut. Ita Waungu waapa ginde damukuu ita ginu inae papan ginda itane aminabam dakngakingge natake ginde damukut. \v 14 Waungu ita ginde damukuu waapa ginda take yuwawa kuku tapduknga Anututa ninu aminabamu waiakngane gatukande sandeke enandang ninipakopik gwenda apik. Siwan ita inane Waungu waapa ginde daman ginda natake Anututa apmea ninu waiaknganinu gatukande sandewan ninda iat gatake asinggan yutnim ngang natapa kekekanggak. Unzingge ninda Anutu ninu take siknga gatanimukut tapatane umana asiknga yatangenatnim. \s1 Polda Anutue tumuk wam inikut. \p \v 15 Siwan nata wamu ginda Jesue natapa kekekawan musip gwaangu Anututane aminabamde natayamukaing kakngae natapbum. \v 16 Natake asinggan nata Anutu ginde inimbaknganggat. Tendeknga wena inimbakngake nata tumuk wamu asinggan ginde natake iniwa ita gin gatandamikge yanggat. \v 17 Yake nata Buyambam tapaninu Jesu Kraisdane Anutunae ininggat. Waapa nindane Naninu nomana siknga apa unin. Waapae iniwa ita inane Waung Kapa ginde daman ita natdetdeu nomana siknga ginde damik. Daman ginda Anutue katak siknga natdetning. \v 18 Ngan. Nata waapae iniwa ita natdetdeu buyambamu ginde daman kakaa siwik. Natdetdeu wa ginde daman ginda anzing natapning. Anututa ninu waiakngane sandetnangge natapbut. Natake ita ninu yaniwamban ie kunimde natake yawan yukut ngang natapning. Siwan ita ninu yaniwamban ninda ie kuke Anututa ninu waiakngane gatukande sandewikge bakngake natayuamang ngang natapning. Ginu natdetdeu waaknga anggaman natapningge natake ita inane Waung Kapa ginde damukut. Daman ita gindane natdetdetza tapan kakaawan ginda natdetdeu kuupbam Anututa ginde natake gatandamunangge yawan yukut taknga atnatapning. \v 19 Natake ginda natdetdet pake Anututa inane kekeknga siknga aknganata ninu ie natapna kekeknga singgak aminde banakan tasinimunggak ngang natapning. Ngan. Ita inane kekeknga siknga aknganata tasike \v 20 Krais akumbut katangga gatuna tangenakut. Ina unzakan ita ninde banakan yuke kekeknga waaknganata gatanimuke atasinggak ngang natapning. Siwan ita Krais gatuna tangenake enandang initakopbut. Initakoke itane umana buyambam siknga singgak ngang natake Anututa iniwan Kraisda kataknga siyaapane pukwiikut. \v 21 Pukwiiwan Anututa itane gepbiatang aminu tupan tapaapa kepna kepna nana gatu enandang nanaaya kuut pekut. Itane gepbiatang pewan Kraisda aminu umana kaya apaapa kuupbam ayapbike ninu kuupbamdane toikngin dakngake asinggan asinggan yuwik. \v 22 Ngan. Anututa aminu kuupbam pake itane gepbiatang pekut. Pewan ita ninu inane aminabam dakngake yuamang aminde tupan siknga amin tapa dakngake ninduyuak. \v 23 Siwan ginu atnataaing. Ninu Jesutane aminabam dakngake yuamangga dongu takngatukan binga dakngake yuamang. Siwan ninda itane aminabamu dua dakngake yuamang gamu ita aminu kuupbamu inane dua papan puyuwan. Ngana sangabapat ninu amikatde toikngin siknga Jesu unin. Ita inane kekeknga aknganata ninu kepna kepna nana aminu kuupbam ninduyuak. \c 2 \s1 Anututa musip kwikwik natanimukut. \p \v 1 Siwan ngana tupa ginda Anutue dua natake ginda wai takngatu takngatu tasike apbotasukuke yuking. Botasukuke yuwawa Anututa ginde natake ginu akupsa aminu nikat gatake dua yuamang amin binga Anututa naat gatake dua yuamang ngang natapbut. \v 2 Natake yuwawan ngana ginda sanga wai aminu Anutue masa imukaingga asinggan tasikaing kaknga tawake tasiking. Tasike ginda wamu Setendane aknga tawake tasiking. Siwan Setenu wa waungu waiakwakgane tupan tapa unin. Ita aminu waiakngane sukukainggane natdetdetna kaipakunggak. \v 3 Siakan. Tupa ninu kuupbamda aminu waiakwakat gatake sukukumang. Sukuke nikaya kuut sanga wai musia enaya akngakan tawake tasikumang. Ngan. Ninu kuupbamda sanga wai takngatu takngatu pasiwatna sanga Anututa toknga nimunanga akngata aminu kunduekan dua yuyamukut. Aho. Sanga toknga waakngata ninu kuutde yutnimukut. \p \v 4-5 Siakan. Ninda nisane waiaknganinu kumzang tasike yuwatna sanga wa toknga yake ninde nimunanga akngata ayutnimukut. Yutniman ngana Anututa ninde butaya siknga natanimuke ita musip kwikwik natanimukut. Siwan nindane musipminu sanga Kraisda akumbut katangga gatuna enakut takngata pangenawan ninda musipmin tana tekwamban waiaknganin bitateke Jesue kukumang. Ninda Jesue kuna ninduke Anututa nin gatanimuke sanga toknga wa ninde nimunanga akngane ninu sandekut. Sandeke ita nin pasiwan ninda iat gatake asinggan kekeknga yutnim. Ngan. Anututa ina musip kwikwiu ninde natanimuke ninu toknga pananga akngane sandekut. \v 6 Sandeke ninda Kraiskat gatake yuamangge bakngake ita nin pasiwan ninda inane nomune amin noman dakngake yuamang. \v 7 Siwan ita ninu toknga pananga akngane wa sandekuu ita ninde butaya siknga natanimuke sandetnimukut. Ita sanga Jesu Kraisda gatanimukut takngae natake ninde musip kwikwik natanimukut takngata buyambam siknga sikut. Siwan sanga wa ita ninde musip kwikwik natanimukut taknga aminu kuupbamu ninu apmanu tapduu ayuamang komune nana gatu apmea aatning aminu kuutda natapnimde tasikut. \v 8 Ginu atnataaing. Anututa ginu wa sandekuu ita ina banipda siwan musip kwikwiu ginu Jesue natapa kekekanggak aminde natandamuke toknga ginde yutdamukut takngane ginu sandekut. Sike ita ginu wa sandekuu ginda kepi nomana sukuwa dandupan take sikutde natake dua sandekut. Aho. Sanga wa sandekut taknga Anututa ina banipda siwan ginde musip kwikwiu natandamukut. Natandamuke ita ina banipda siwan gindane musipza pangenawan ginda waiakngasa bitateke ie natapa kekekakut. Ginda ie natapa kekekawan danduke ita toknga pananga akngane ginu sandekut. Ngan. Ginda gisa banipda siwan dua Anutue natapa kekekakut. \v 9 Aho. Ita ina gindane musipza pangenawan ginda ie natapa kekekawan ginu sandekut. Unzingge ginda gisane umanza yapangenatnanga dua. Wena. \v 10 Anututa ina nin pasiwan ninda Kraisde kuke iat gatake yuamang. Ngan. Ita nin pasiwan ninda nisane musipmin tana tekwamban Jesue kuke natdetdeu kayuk kaknga take kepi nomana akngane sukunimde natake tasinimukut. Sike tupa ita kepi nomana waakngane sukunimde natake yawan yukut. \s1 Dongu takngatukan sikut. \p \v 11 Siwan ginu tupa katum amin dakngake yuking kakngae ma botawam. Ngan. Tupa ginda Anututane mama wamu dua natake ginda tuwangu Anututane amina bamdane aknga gisane gupzane dua mataking. Dua matawa aminu Judia nana inane gupna matake ninu Anututane aminbam dakngake yuamang ngang yaking. Yake ginde sapduke ginu gupza dua mataking aminde natake katum amin ngang daniking. \v 12 Sike tapduu waomune ginda Kraisde dua natake ie dua kuking. Dua kuke ginda Anututane aminabamu Isrel kep komune nana amikat gatake dua yuking. Aho. Ginu dongu takngatune nana. Siwan Anututa wamu inane aminabamu Isrel nana amin gatayamikge yawan kekekawan ngana gin gatandamikge dua yakut. Wena. Ginda kepman yuke wamu wa itane aminabam gatayamikge yakut taknga apu ginde apikge dua natake ginda ie dua bakngake natayuking. Ngan. Ginda Anutue dua siknga natake Anutu dua yuak na natapbing. \v 13 Natake ginda Anutue maa yuking ngana apmaau ginda ie gwa kuking. Dasingge? Jesu Kraisda ginde tangge kungwandamuke inane daknga tukngwakut. Siwan sanga wa ita gin gatandamukut takngata gindane natdetdetza kaipakuwan ginda Jesue gepbiatang kopbing. Koke ginda Anututane aminabam dakngake Anututane nomune amin noman dakngake yuaing. \p \v 14-16 Siwan tupanu ginda Anututane mama wamde kepman yuwawa ngana ninu Judia nana aminda mama wamu waakngae gepbiatang yukumang. Yuke gikat nikat iwan dakngake yukumang. Siwan iwan dakngakumangu waaknga damanu gwendu binga ninde banakan yukut. Yuwawan Jesuta damanu wagwen waitnangge natapbut. Waike sanga wa ninda iwan dakngakumang kaknga tanguwan kupikge natapbut. Tanguwan kupan ita ninu kuupbam gikat nikat kuut ninipakuwan Anutue kuke itane gepbiatang kopnimde natapbut. Koke gikat nikat dongu takngaaya yukumang ngana dongu takngatukan binga dakngake yutnimde natapbut. Ngan. Ita damanu wagwen waitnangge natapbut. Natake ita gikat nikat kuutde tangge amin saamdakane kungwanimukut. Kungwanimuke ita kepi kayuu Anutue nomune amin noman dakngananga aknga ninde tasinimukut. Kepi kayuu waaknga tasike ita kepi ninu Judia aminda tawake tasikumang kaknga tanguwan pimakut. Siwan kepi ita wa tanguwan pimakuu waaknga ninda mama wamu kwaapzangge gepbiatang yuke tasina Anututa nindupan take siwik ngang natapbumang kaknga unin. Kepi waaknga Jesuta ina tanguwan pimapan sanga gikat nikatda iwan dakngakumangu waaknga wena sikut. Siwan ninu kuupbamda Anutue gepbiatang koke dongu takngatukan binga dakngake gikat nikat unekan gatake takekan yuamang. Unzingge ninda natake sanga ninda Anutue nomune gitna yutnanga akngae yapii Jesu unin ngang nataamang. \v 17 Siwan ita apuke wamu wa Anutue nomune take yutnanga aknga ninikapbut. Ita wamu waaknga ninu Judia nana Anututane aminabam dakngakumang aminde ninikapmake gatu ginu kepman nana Anutue maa yuking amikat nana kunduaya kuut danikapbut. \v 18 Ngan. Ita ninu kuupbam kepman nana amikat gatu Judia nana amikat kuut gataniman Anututane Waungu awia tapatutakan nindane musipmikatang pukuke pake ninu kuupbam ninipakapan Anutue kuke itane nomune amin noman dakngake yuamang. \s1 Anututane yotna binga dakngake yuamang. \p \v 19 Unzingge ginu kepman nana amin dakngake yukingu apmaau ginda Anututane amina dakngake gikat nikat gatake yuke itane dongu awia takngatukan dakngake yuamang. \v 20 Siwan nata anzing nataat. Ninda Anututane yotna binga dakngake yuamang. Dasingge? You gwendu mitapnangge natake gwak kwaike sup pamuban gitnaning. Gitnawa yotde kwatai mitakaing. Ina unzakan Anututane you wagwendane gwak papan gitnaningge yapii Jesu Krais unin. Ita ninu kuupbam papan kekekakamang. Sike aminu yot gwak pakapu kwaikaingge yanggau wa Kraisda aminu kundu papan itane kwiiknga dakngake wamu takeaknga yanikapmaawa gatu ita aminu kundu papan ayanikapsa amin dakngake puya pasikingge natake nata tuwanguke yanggat. Siwan wa aminda Anututane you wagwen tuwanguke tasiking. Siwan yotde kwatai mitakaing binga Anututa ninu kuupbam ninipakapuke nin pasiwan ninda itane aminabam dakngake yuamang. \v 21-22 Siwan yot gwenu nomana siknga mitake tasiwa puyukgak binga Jesu waapata ninu kuupbam papan kekekakamang. Papan kekekake yuwatna ita nin pasiwan ninda Anututane aminabam dakngakumang. Dakngake yuwatna Anututa apuke ninde banakan yuakge natake ninu kuupbamda itane yotna binga dakngakamang ngang nataat. Ngan. Ita gikat nikat kuut pake unekan nipmamban gikat nikat gatake you gwendu Anututa ayuak gwen binga dakngake yuamang. Ngan. Ita inane Waung Kapa initewan apuke nindane musipmikatang pukuke papan yuamang. \c 3 \s1 Polda keu komduine nana aminde kuke wamu yanikapbut. \p \v 1 Siwan Anututa sanga waaknga ninde tasinimukutde natake nata ginu keu komduine nana aminde daninggat. Na Pol. Na Jesu Kraisda tapan na itane kwiiknga dakngake gin gatandamunangge tasiwawa aminda kaautde napmaba yuat. Yuke nata Anututa gin gatandamikge natake ie tumuk wam ininggat. \p \v 2 Ginu atnataaing. Anututa na tapan itane kwiiknga dakngakum. Dakngawa ita na nanitewan kuke nata ginu Anutue dua natapbing aminde kuke itane wamna ginde danikapitde nanikut. \v 3 Sike tupa ita natdetdeu takngatu inane musiaatang natake tekut ngana ita natdetdeu waaknga nae nanikapan natapbum. Natapbumde nata natdetdeu waakngae natake pas asane wamu dapaknga gwa matat. \v 4 Sike wamu dapaknga nata wa matau ginda kendeke Jesuta natdetdeu wa nae nanikapan natapbum takngae anggaman natdetningge natake matat. \v 5 Siwan natdetdeu wa aminu tupa yukingge Anututa dua yanikapbut. Aho. Anututa nin papan itane kwiiknga dakngana gatu ita aminu kundutane musia pangenawan itane wamna yanikapmakaing. Sike ita ninu inane puya amindekan natdetdeu wa ninikapnangge natake inane Waung Kapa initewan apuke ninde yeutnimukut. \v 6 Siwan natdetdeu ita ninde wa yeutnimukut taknga anzing. Wamu Jesuta nin gatanimukut takngae natake ginu tupa Anutue dua natapbing aminda Jesu Kraisde kuke iat gatake yutning. Yuwawa wamu tupa Anututa Jesue natake ninu Judia nana inane aminabam gatanimunangge yawan yukut takngata yutake apu gikaya kuutde apik. Ngan. Kepi waaknga tawake ita gikat nikat pake unekan nipmamban dongu takngatukan binga dakngake yutnim. Sike natdetdeu ita ninde wa yeutnimukut taknga unin. \p \v 7 Siwan Anututa na tapan nata itane kwiiknga dakngakum. Dakngawa ita inane kekeknga aknganata tasike nata natdetdeu ita gwa nanikapbuu waaknga take yanikapitde napmanggut. \v 8 Ngan. Nata aminu Anututane aminabam dakngake yuaingu kuupbamde natapa amin gwaang singgak. Siwan aminu waakwau kuupbamda na atnapbiking ngana Anututa puya nae namunangge na tapan nata itane kwiiknga dakngakum. Dakngake nata Jesue natake amin gwaang siknga apa ngang natake gatu ie akgatanimunanga apa ngang natake nata ginu Anutue dua natapbing aminde kukum. Kuke natdetdeu nata Jesue nataat takngae natake ginde danikapbum. \v 9 Ngan. Anututa natake nata aminu kuupbamdane natdetdetna papa kakaatningge natake puya waaknga nae namukut. Nae naman nata tasike natdetdeu wa tupa Anutu sangabam tasike tekut tapata inane musiaatang natake tekut taknga yanikapitde puya namukut. \v 10 Naman yanikapmake tasiwa aminu buyambamda itane aminabam dakngake dongu takngatukan binga dakngakaing. Dakngawa kake angela enandang nana umana kaya akwakga Anututane natdetdetnae natapa buyambam siknga siwikge natake ita puya waaknga nae namukut. \v 11 Siwan natdetdeu waaknga tupa siknga Anututa inane musiaatang natake apmea tasinangge natake tekut. Sike natdetdeu ita wa natake tekut taknga tasinangge natake ita Buyambam tapaninu Jesu tapan ita akgatanimunangaapa Krais ngang inikamang kapa dakngake ninde epbut. \v 12 Siwan ninda Jesu waapae natapna kekekawan ninda Anutue kundopnangge dua gwaukamang. Aho. Jesuat gatake yuke take kundopnim. \v 13 Unzingge natake nata wamu kekeknga ginde daninggat. Nata gin gatandamitde kepi umukngamunangge natake iwanata enake meya takngatu takngatu nae namukaing. Sike meya wa namukaingge natake ginda ma tuyukawam. Kekeknga yutnong. Dasingge? Meya nata wa panggau nata gin gatandamunangge panggatde natake aminu buyambamda gindane umanza yapangenataning. \s1 Kraisda ninde butaya natanimukut. \p \v 14 Siwan natdetdeu Anututa wa nae nanikapbut takngae natake nata Naninde gwetake tumuk wam ininggat. \v 15 Naninu waapa ninu itane aminabam dakngake yuamangu kuupbamu kepdakane yuamakat gatu enandangu iat gatake yuaikat nganggane Naninu unin. Sike ninda itane donga awia takngatukan dakngake yuamang. \v 16 Siwan ita kekeknga akngae yapii ngang anggaman natake nata tumuk wam iniwa ita gin gatandamunangge yawan itane Waung Kapata gindane musipza papan kekekake ginda kekeknga siknga yutning. \v 17 Ngan. Ginda Kraisde natapa kekekawan ita gindane musipzaatang pukuke papikge natake nata tumuk wam ininggat. Iniwa ita gindane musipzaatang pukuke papan ginda musip gwaangu Anutuat gatu notza itane aminabam dakngake yuaing amikatde natayamukaing kakngata kekeknga siknga siwik. Siwan katap muyakga katau buya daka tapan kekekawan gitna yuwik. Ina unzakan ita gin papan kekekaningge natake inindatanggat. \v 18 Inindatapa ita gindane natdetdetza papan kakaawan gikat gatu Anututane amina kuupbapatda natake Kraisda ninde butaya natanimukut takngae anggaman natapning. Ginda ie natapa buyambam siknga siwikge natake inindatanggat. \v 19 Siwan butaya ita wa natanimukut takngae natapna buyambam siknga siwan ninda kuupbam pananga dua singgak ngang nataat. Ngana ginda butaya waakngae natake yuwawa Anututa inane natdetdetna gindane musipzaatang kwaapzang pamumbikge natake inibutanggat. \p \v 20-21 Siwan sanga ninda ie inibutakamang kakngaat gatu sanga nindane musipmikatang natake ita gatanimikge nataamang kakngaat kuut apasiwik. Ita sanga kwaapzangu unin pasinangge dua meptawik. Aho. Ita sanga wa kuupbam pasiwan puyuwana sanga kunduat inane kekeknga aknganata nin gatanimunangge tasiwik. Siwan itane kekeknga waakngata apmanu nindane musipmin katang apasinggak. Ge itane aminabamda Jesu Kraisde apbakngake Anutu waapatane umana asiknga yatangenawa enane siknga asinggan asinggan yuwik. Siakan. \c 4 \s1 Dongu takngatukan dakngakaing. \p \v 1 Siwan na. Nata Buyambam tapanindane puya pasingamuwawa iwanata enake kaautde na napmaba yuat. Nata wamu kekeknga ginde daniyapikgat. Anututa gin yandawamban ginda kepi nomana akngane sukuningge natake yandawakut. Unzingge ginda kepi nomana waakngakan tawake tasinong. \v 2 Tasike ginda apiapit wam taknga teke aminu kuupbamde wepda wepda pasiyamunong. Pasiyamuke notzae butaya natayamuke meya notzata ginde dama kakengu ginda wikake yutnong. \v 3 Yuwawa Waung Kapata gindane natdetdetza kaipakuwan ginda musipza takngatukan nataaing. Sike musipza takngatukanu wa nataaing kaknga gitna siknga take ginda dongu takngatukan binga dakngake yutnong. \v 4 Ginu atnataaing. Ninda dongu awia takngatukan yuamang. Gatu Anututane Waunga awia tapatukan. Ina unzakan Anututa gin yandawamban ginda sanga takngatuekan apbakngake natayutningge yakut. \v 5 Siakan. \li1 Buyambaminu awia tapatukan. \li1 Siwan natdetdeu ninda gitna take ie natapna kekekanggau awia takngatukan take yuamang. \li1 Gatu ninu kuupbam yangga sautnimunangge natake natdetdeu awia takngatuekan natake yangga sautnimuking. \li1 \v 6 Gatu Anutu awia tapatukan. Ita ninu kepna kepna nana ie nataamangu kuupbamdane Nanin. Ninu kuupbam nipbike nindane tupan siknga apa yuak. \li1 Ita ninde banakan yuke nin papan ninda musipminu takngatukan natake yuamang. \p \v 7 Siwan Kraisda natdetdetde toiknga. Ita puya inana ninde inandek inandek nimunangge natake inane natdetdetna usanzike ninde nimukut. \v 8 Ngan. Ayanikapsa aminu tapatuta tupa siknga iekan natake ita Anututane wapatang wamu takngatu anzing matakut, \q1 “Ita enandang koke \q2 aminu kundu tupa iwanata panggaganuwa yuking amin sandeke inae pakut. \q2 Pakenga ita wa aminde sanga takeaknga moo siknga ayamukut,” \m ngang matakut. \v 9 Siwan ninda wamu wa ita enandang kopbut ngang matakutdane yapii dasing natapnim? Wamu ita wa matakuu Jesuta enandang kopbut nganggan dua natapnim. Aho. Tupanu ita enandang yuke uneta epbut. Epuke aminu kepdakane nana tapatu dua yapbikut. Aho. Ita amunandang siknga yukut ngang natapnim. \v 10 Sike aminu wa enandangga epbut tapata gatuna enandang koke aminu kuupbam yapbiban itane umana akngata enane siknga yuak ngang natapnim. \v 11 Siwan wamu wa ita sanga takeaknga wa aminde moo siknga ayamukut ngang matakutdane yapii anzing. Jesuta aminu kundu inae pakut. Pake ita aminu tapatu tapatue natdetdeu takngatu takngatu yaman pake wa aminda itane kwiiknga dakngaking. Dakngawa kake ninda wa aminde aposel ngang yanikamang. Siwan itane natdetdetna inana aminu kundue inandek inandek yaman pake wa amikat nana kunduta itane wamu aminbamde yanikapmakaing. Gatu kunduta Jesutane wamna take yanikapmake tasitakukaing. Gatu kunduta Anututane aminabam kayuke siakan wam taknga yanindamukaing. \v 12 Ngan. Ita puya inana yaman tasike wa aminda ninu Anututane aminabamdane natdetdetnin papa nomataningge natake yamukut. Yaman tasike wa aminda nin gatanimuke nindane musipmin papa nomatawa ninda Anutue kekeknga yutnimde natake puya waaknga yamukut. \v 13 Yaman take tasike ninu kuupbamda Jesue natake Anututane waaknga siknga ngang natapnimde tasikaing. Ngan. Ninda Jesue natapna kekekawan ninu kuupbamda natdetdeu waakngakan take musipminu takngatukan natapnimde natake tasikaing. Tasike ninda natdetdetninu anggaman natake Anutue kekeknga siknga yutnimde tasikaing. Tasike ninda kepi nomana siknga Kraisda tawake tasikut takngane sukunimde tasikaing. \p \v 14 Wa aminda puya waaknga tasiwa buya aawan ninda sanga waatdakata natdetdetna anggaman dua natake botasukukaing binga ninda dua tasinim. Aho. Siu gwendu yanggata tapan taiwan gotda puyatawamban kunggak. Ina unzakan kem aminu kunduta ninu kem panzike nindane natdetdetnin kaipakuke ninda kem wam taknga tawanimde natake tasiwa ngana ninda natdetdetninu anggaman natake wa amindane wam takngae masa imuke akekekanim. Kekekake dua pimanim. \v 15 Aho. Ninda aminde musip gwaang natayamuke siakan wamban yaninim. Yanike ninda kepi Kraisda tawake tasikut taknganekan sukunim. Sukuke ninda Jesu nindane tupan siknga aminu waapae gepbiatang yutnim. \v 16 Itane gepbiatang yuwatna ita nin kekekaniman ninda notninu Anututane aminabam dakngake yuaingge musip gwaang natayamunim. Natanggamuke ninda Anutue kekeknga siknga yutnim. Ginu atnataaing. Waatdaka tapatu itane gupnatane sanga kuupbamu takekan siwanu waapata atakawik. Ina unzakan ninu Anututane aminabamda itane gepbiatang koyuwatna ita ninu akekekanimik. \s1 Jesutane gepbiatang koyuaingga taning. \p \v 17 Siwan nata wamu takngatu Buyambam tapanindane umana akngae yake nata ginu daniyapikgat. Ginda kepi aminu Anutue masa imukaingga sanga moie natanggamatake botasukaing kaknga ma tawake tasiwam. \v 18 Wa aminda natdetdetna wena siwan yamandet sikaing. Yamandet sike sanga kayuk yutnanga aknga Anututa nimunangge yakut taknga dua take yuaing. \v 19 Ngan. Wa aminda waiaknga tasiwa kaanga yaniwa ngana dua maakake gatuna tasikaing. Tasike wa aminda sanga wai takngatu takngatu amaakatang siknga koke tasikaing. Tasike wa aminda amindane sangaapae asiknga geenguke sanga wai inata inata kwaapzang pasikaing. \p \v 20 Ngana gin. Ginda sanga Kraisdane akngae natdeke sanga aminu waakwakga wai tasikaing bingae ginda dua natapbing. Wena siknga. \v 21 Na atnataat. Ginda Kraisde wam natake itane gepbiatangu gwa kopbing. Koke ginda iat gatake yuwawa siakan wamu tupa Jesuta Anututane kepi akngae natake yakut taknga puya aminu kunduta gwa danindamuking. \v 22 Wamu wa aminda gin danindamuking kaknga anzing. Ginda gisane natdetdeu tupa ginda natake tasiking kakngae masa imuke atenong. Dasingge? Natdetdeu waakwakga ginu kem pasiwan pimaking. \v 23 Sike ginda katewa Anututa gindane natdetdetza papan nomatawa ginda natdetdeu kayuk panong. \v 24 Ngan. Natdetdeu nomana siknga Anututa ina nataakgan ginda tanong. Take ginda natdetdeu waakwak tawake tasinong. \p \v 25 Tawake tasike kem wamu ginda yakaing kaknga apbitatenong. Bitateke ninu kuupbamda Jesue kuke dongu takngatukan binga dakngake yuamang ngang natapnong. Natake ginu kuupbamda inandek inandek gindane notzae siakan wamban yaninong. \v 26 Ginda notzae musia toknga natayamukengu sanga wai takngatu ma tasiwam. Aho. Gunziu wagwenekan gunzitda dua pukuwawan musipza toknga wa nataaing kaknga atenong. \v 27 Ngan. Ginda dua katewa Setenda ginu pasiwan maiwik. \v 28 Sike aminu gikat nana tapatuta amindane sangaapana kukae pakutna kakengu waapata gatuna kukae ma papan. Waapata puya takngatu kake tasiyok. Tasike ita puya wa tasiwik kakngane mani kundu kaike aminu kundu sangaapae dapningu apme gatayamik. \p \v 29 Siwan wamu wai takngatu ginda dua siknga yawam. Aho. Wamu take akngakan yanong. Yake ginda notza gatayamunangge natake wamu wa amindane musia papa kekekananga akngakan yaninong. \v 30 Ngan. Anututane Waung Kapata gin gatandamunangge natake tasiwawan ginda itane kepi ma umukngamam. Ita ginde musia meya natapsak. Dasingge? Ita ginu gwa pake danduyuwawan kuku tapduknga Anututa ginu waiakngane gatukande sandeke danipakopik gwenda apik. \v 31 Siwan gindane notzae musipza wai natake zikaa siknga nataaing kaknga ginda apbitatenong. Bitateke musipza toknga ma natapam. Ngan. Sanga musipza toknga natake amak wam yake notzae yanisapdukaing kaknga apbitatenong. Gatu sanga inata inata gindane musipzaatang wai nataaingu kuupbam apbitatenong. \v 32 Bitateke ginda musipzaatang notzae kwikwiknga natayamuke wepda pasiyamunong. Pasiyamuke wa aminda ginda semna natake sanga wai takngatu tasiwa kakengu ginda waiakngana sandeyamunong. Ginu atnataaing. Kraisda nin gatanimukut takngae natake Anututa nindane waiaknganinu gwa sandetnimukut. Ina unzakan ginda notzatane waiakngana sandeyamunong. \c 5 \s1 Ninda kakaa akngane sukunim. \p \v 1 Siakan. Ginda Anututane waaknga yapana binga dakngake yuaing. Unzingge ginda sanga Anututa asinggan tasinggak kakngakan tawake tasinong. Tasike ginda aminde butaya asinggan natayamunong. \v 2 Ngan. Kraisda ninde butaya siknga natanimuke ninde tangge kungwanimukut taknga ginda tawake tasike aminde butaya natayamunong. Siwan ita ninde tangge kungwanimukuu wa Anututa nindane waiaknganinde natapan wikawan toknga dua nimikge natake ita ninde tangge kungwanimukut. \p \v 3 Siwan ginda Anututane aminabamu gwa dakngake yuaing. Unzingge ginda sanga yasewa aknga ma tasiwam. Ngan. Sanga wai kuupbam amindane sangaapanae geenguke ba sanga inata inata wa binga ma tasiwam. Asikaya ginda Anututane aminabamu dua dakngaking ba dasing? Aho. Ginda gwa dakngake yuaing. \v 4 Unzingge sanga wai kuupbamu ginda apbitapenong. Wamu yapiina wena aknga ginda moo siknga ma yawam. Wamu wa binga Anututane aminabamda yananga dua. Wena. Ginda wamu wa binga teke gindane musipzaatangu apbakngake wamu take akngakan yanong. \v 5 Ginu atnataaing. Aminu tapatuta sanga yasewa aknga tasike ba wai takngatu tasiwiu waapata Kraisdane daman gwene dua yuak kapanin. Gatu aminu tapatuta amindane sangaapanae geenguwiu waapata Anutue masa imuke sanga kepdakane nana akngae gepbiatang koyuak kapanin. Aminu waapata aminu anutu pupukngae natanggamatakaing amindane dongaat nana tapatu binga dakngawik. Unzingge ninda aminu waapae natake ita Anututane daman gwene dua koke yuak ngang anggaman natapnim. \p \v 6 Siwan ginda dua kapewa aminda ginu kem panzike wamu yapiina wena daniwam. Ginu atnataaing. Anututa aminu itane wamde masa imuke wamu wa binga yakaingge semna siknga natayamunggak. \v 7 Unzingge ginda wa aminde akagwautnong. \p \v 8 Siakan. Tupa ginda zikaa akngane sukuking ngana apmanu ginda Buyambam tapanindane aminabam dakngake kakaa akngane yuaing. Unzingge ginda kakaa akngane sukunong. \v 9 Ginu atnataaing. Kakaa akngane sukuke tasiwa buya aawan ginda sanga takekan tasike kepi nomana siknga akngane sukuning. \v 10 Sike kakaa akngane sukuke ginda sanga Buyambam tapaninda take nataak kakngae natdetnangge tasinong. \v 11 Tasike ginda kepi aminu zikaa akngane sukukaing amikat dua gatake sukuwam. Sanga wa aminda zikaa akngane sukuke tasikaing kaknga buya dua aawik. Wena. Sike ginda wa amindane natdetdetna papa kakaawa wa aminda kepi ina sukukaing kakngae natapa wai siwik. \v 12 Nata wamu sanga waiaknga wa aminda kusopuke tasikaing kakngae yanangge apmaakanggat. \v 13 Ngana sanga tapatu kakaa akngane takapuke kaininda anggaman kaamang. Ginu atnataaing. Sanga tapatu kakaa akngane takapuke kana wai siwanu ninda sanga waapa take tanomanuke tasinim. Ina unzakan wamu wa amindane natdetdetna papan kakaatningu wamu waaknga sanga kakaa akngane nana. \v 14 Unzingge wamu takngatuta anzing yanggak, \q1 “Ga aminu apmanu dapun pekgau ga asenayo! \q2 Ngan. Ga akumbuyak katangga enawi \q1 Kraisda gatane natdetdetda tapan kakaawik.” \p \v 15 Siwan ginda gisae katak tagwautnong. Tagwauke aminu natdetdetna wenata tasikaing kaknga ginda ma tasiwam. Aho. Ginda gisane natdetdetza anggaman natake sukunong. \v 16 Sukuke tapduk ayuamang komune aminda sanga wai takngatu takngatu kwaapzang pasikaing ngang anggaman natake ginda sanga takeaknga tasinangge kepi akakengu atasinong. \v 17 Sike aminda sanga wai kwaapzang tasikaingge natake ginda sanga aminu natdetdetna wenata tasikaing kaknga ma tasiwam. Aho. Ginda sanga Anututa take nataak kakngae natdetnangge tasinong. \p \v 18 Tasike ginda yangga toknga aknga tangoke ma datdaptawam. Dasingge? Yangga toknga aknga tangokaingu waakngata gin panggagunuke pasiwan maining. Ngana ginda katewa Waung Kapata gindane musipzaatang pukuke pake gindane natdetdetza kaipakuwik. \v 19 Kaipakuwawan ginda notzae yaninangge natakengu miti kapde wamu takngatu takngatue natake yaninong. Yanike Buyambam tapaninde inimbakngake ginda miti kap tainong. \v 20 Taike Buyambam tapaninu Jesu Kraisdane umana akngae Nanin Anutue kuke ginda sanga ita gin gatandamunggau kuupbamde natake asinggan inimbaknganong. \s1 Aminu apna maatna gwa paking. \p \v 21 Siwan ginda Kraisdane gepbiatang yuaing. Yuke ie natanggamatake gindane notzae wam gwaamutnong. \p \v 22 Siwan ginu maya. Ginda Buyambam tapanindane gepbiatang yuaing. Ina unzakan ginda apzae gen gwaamuke tasinong. \v 23 Ginu atnataaing. Kraisda ninu inane aminabamdane tupan tapanin. Siwan ninu itane dongata awia takngatukan binga dakngake yuamang. Yuwatna ita ninu asinggan gataniman takekan yuamang. Ina unzakan wawita inane maatnatane tupan tapa binga dakngawik. \v 24 Siwan ninu Kraisdane aminabamda ie gepbiatang yuamang. Ina unzakan ginu maya kuut. Asinggan ginda apzae gepbiatang koyutnong. \p \v 25 Siwan ginu wawi. Ginda kepi Kraisdane aknga tawake tasinong. Ita ninu kuupbamde butaya natanimuke ninde tangge kungwaniman ninda itane aminabam dakngake yuamang. Ina unzakan ginda gisane maatzae butaya natayamunong. \v 26 Ngan. Kraisda ninde tangge wa kungwanimukuu ita ninu itane aminabamdane waiaknganin sandetnimunangge natake tasikut. Nindane waiaknganin sandetniman yanggata sautnimukaing binga inane wam takngata nin papan nomatanimde natake ita ninde tangge kungwanimukut. \v 27 Siwan aminu tupan aminu tapatuta maatna kayuk tanangge yawan itane puya amina kunduta maya mateu tapatu take yangga saukngamuke tauknga pusaknga dua saweknga siknga pasingamuning. Pasingamuke maya mateu waapa initakuke apnae nomune tewa ita kake natapan take siknga siwik. Siwan ina unzakan Kraisda ninu inae panangge natake ita nin pasiwan ninda itane nomune amin noman daknganimde natapbut. Natake wamu ita gatanimukut takngata nin papan nomatanimde natapbut. Ninda amin noman siknga dakngake nindane waiaknganinu wenata yutnimde natapbut. Natake ita ninde tangge kungwanimukut. \v 28 Ina unzakan ginu wawi. Ginda gisane maatzae butaya natayamuke gatayamunong. Unzing ninda nisane gupminde akgwaukamang binga ginda maatza katak toike gatayamunong. Siwan aminu inane maatnae butaya natangaman kake nata ie natapa aminu inae musip gwaang nataak binga singgak. \v 29 Ginu atnataaing. Aminu kunduta gin dasipnangge tasiwanu asikaya ginda gisane gupza kotnake dua gwautning ba dasing? Akgwautning. Ngan. Ginda gisane gupza kotnake katak siknga gwaukaing. Ina unzakan Kraisda ninu inane aminabam ninduyuke katak siknga toikgak. \v 30 Dasingge? Ita ninde natapan ninu itane gupnatane sanga kaina ba kepi ba katakngi binga daknganggak. \v 31 Siwan natdetdeu waakngakan natake Anututane wamu takngatuta anzing yanggak. Wawita inane minga nana peke inane maatnaat yutzan. Yuke apna maatna ngang dakngake unekan gatake yuwat sanga tapatukan binga siwik ngang yanggak. \v 32 Siwan wamu waakngata natdetdeu take siknga takngatu Anututa inane musiaatang natake tekut takngae nininggak. Sike nata itane yapiie anzing nataat. Anututa Kraiskat gatu itane aminabapatde natake wamu waaknga yakut. \v 33 Kautdu unin. Siwan kautdu anzing nataat. Wamu waaknga natake ginu apna maatna gwa paking aminu ginda maatzae natake gisane gupzae gwaukaing binga ginda mayae butaya natayamunong. Siwan ginu mayata apzae gepbiatang koyutnong. \c 6 \s1 Waakngaat yapanaat gatu minga nanaat. \p \v 1 Siwan ginu waatdaka. Ginu Buyambam tapaninda dandupan take siwikge natake ginda wamu nanza mingzata danining kaknga tawake tasinong. Ngan. Ginda kepi nomanu waakngane sukunong. \v 2 Siakan. Anututa mama wamu buyambam Mosesde imukut ngana mama wamu banakan katang yuau takngatu Anututa anzing yakut. Gata nangga minggae wam gwaamumso ngang yakut. \v 3 Sike mama wamu waaknga tawake tasiwinu nata kekekanggama gata takekan yuke tapduu mamaya siknga yusikanga kupiyak ngang yawan kekekakut. Yawan kekekawan Anututa mama wamu kunduat imukut. \p \v 4 Siwan ginu waakza yapasa kaya amin. Ginda waakza yapasatane musia ma pasiwa maiwam. Musia toknga natapnang ngang natake ginda wa aminu katak toike natdetdetna papa nomatawa Buyambam tapanindane kepi natdeke tawake tasiningge yanindamutnong. \s1 Puya amikat gatu puya toikat. \p \v 5 Siwan ginu puya amin. Ginda aminu gisane puya toikzae akgwauke gisane banip teke wa amindane wamu katak siknga gwaamutnong. Gwaamuke ninda Kraisdane puyana tasingamukamang ngang natake puyasa nomana siknga tasinong. \v 6 Ngan. Puya toikga gin danduyuwawan ginda puya nomana siknga atasikaing ngana ita ginu atdapmake kuwawanu ginda puya nomana waakngae semna ma natapam. Aho. Ninda puya Kraisdane aknga tasikamang ngang natake ginda Anutue banip tawanangge gindane musipzaatangu asiknga bakngake pasinong. \v 7 Ginda musipzaatang take natake puya gindane puya toikzata damuningu wa take pasinong. Ginda aminu tapatutane puyana pasingamukaing ngana puya wa ginda Buyambam tapaninde natanggamatake pasinong. Puya toikzaekan ma natapam. \v 8 Ginu atnataaing. Aminu tapatuta puya nomana aknga tasikengu ita aminu tapatutane puyana pasingamik ba gatu inane puya pasiwan kakengu Buyambam tapaninda apmea sanga takeaknga waapae asimik. \p \v 9 Siwan ginu puya amin kayuaing amin. Ginda wamu nata yanggau ginda waakngakan tawake tasinong. Tasike ginda gisane puya aminza pasiwa gwautningge tasikaing kaknga atenong. Ginu atnataaing. Buyambam tapa enandang yuwau wa gikat gatu gindane puya aminzatdane tupan tapa. Siwan ita puya ninda tasikamang kaknga usanzike ngana nindane nomin ninduke dua usanziwik. Aho. Puya aknganindekan natake ita usanziwik. \s1 Polda amak amin tuwanguke yakut. \p \v 10 Siwan nata wamu takngatuat ginde daniwa natapnong. Ginda kekeknga Buyambam tapanindane aknga take ie kekeknga siknga yutnong. \v 11 Yuwawa Setenda inane natdetdeu takngatu takngatue natake gin pasiwan mainingge tasiwik. Tasiwan ngana ginda sanga Seten tanguwa pimananga Anututa ginde damunggau kuupbam gitna panong. Pake ginda sanga Setendane aknga kuupbam apme yaitapaakusining. \v 12 Dasingge? Ninda aminu kunduat amake yapbitnangge dua tasikamang. Aho. Ninda akekekake waungu wai enandang nana kwaapzangu umana kaya akwakga nin panggaganuke pasiwa pimanimde tasikaingge akgwauke nikat waungu waakwakat amak binga tasikamang. Waungu wai waakwakga aminu zikaa dakane sukukaing amin papa yuaing. Sike ninda waungu waakwakge asiknga gwauke nisipnang ngang natake yuamang. \v 13 Unzingge sanga waungu waakwak yaipapaakusinanga Anututa ginde gwa damukuu kuupbam ginda gitna pake yutnong. Gitna pake yukengu tapduknga iwanza waakwakga gin dasipnangge natake apning gwene ginda apme kekekake yutning. Kekekake tapduu wa amning gwene ginda ayapbike kekeknga yutning. \p \v 14-17 Sike ginda anzing tandakngake yutnong. Amak aminda amak tasinangge simbuna wamake tauk gwenu nangonga usikwatapikge mapan pukuwan gatuna kepi tauknga kepinane mapa pukuwan gatuna tuyunggu tewan pukunggau wa iwanata sakut muke dua tepikge tasinggak. Siwan gatu kupna gwapuke gatuna paipna ngang pake kuke ita amau tasiwik. Siwan ginu Jesue amina dakngake yuaing aminda gindane iwanza waakwak pasiwa pimaningge sanga ina unzakan pake yutnong. Pake ginda Anututane siakan wamu gitna take kepi nomana siknga akngane sukunong. Sukuke ginda wamu takeaknga Anututa ginde musip kwikwik natandamunggak kaknga gitna tapa wamu waakngata gin kekekandamik. Siwan sanga ginda Anutue natapa kekekakut taknga ma tewam. Aho. Ginda sanga waaknga gitna siknga take yuwawa Setenda gin pasiwan mainingge tasinggak kaknga sakutna toknga dakandaka binga muke damnangge tasiwik. Tasiwawan ngana sanga ginda Anutue natapa kekeknga singgak kakngata gin gatandamuke sakuu wa dakandaka atzipbuwik. Siwan Anututa nindane waiaknganinu gwa sandetnimukut takngae natanggamatake gatu Anututane wamu Waung Kapata gindane musipzaatang pamunggak kaknga gitna tanong. Take iwanza yaipapaakusinangge tasining kaknga zagwa binga zipa pimaning. \v 18 Siwan tumuk wamu Waung Kapata gindane musipza pangenawan natapningu waaknga asinggan yake ginda Anutue yatawanong. Yatawake tendeknga wena asinggan ininong. Inike ginda tumuk wamu Anututa inane aminabam gatayamikge natake inindatapnong. \p \v 19 Inindatake ginda nakaya kuut gatangamikge yanong. Ginda tumuk wam iniwa Anututa wamu takeaknga tupa inane musiaatang natake tekut taknga natane genane tewik. Tewan nata aminde dua gwauke wamu waaknga yanikapit. \v 20 Sike wamu take waaknga yanikapitde natake Anututa na tapan nata itane kwiiknga binga dakngawa ita na nanitewan kukum. Kuke tasiwawa ngana iwanata na kaautde napmaba yuat. Yuwawa ginda tumuk wamu Anutue iniwa ita na gatangaman nata aminde dua gwauke gitna yuke yanikapit. Nata puya waaknga tasiwitde natake Anututa tupa na takut. \s1 Gaak wamu kundu yakut. \p \v 21 Siwan nindane notninu tapatu umana Tikikas ngang inikamang kapata puya Buyambam tapanindane aknga take siknga tasinggak. Siwan nata waapae musip gwaang natangamunggat. Sike aminu waapata ginde apuke wamu nata yuat takngae daniwik. \v 22 Ngan. Ita wamu waakngakan ginde daniwikge natake nata ie initewa kuwikge gwa inikum. Nata i initewa kuke ita ginde apuke wamu ninu kuupbamda yuamang kakngae kuut daniwik. Siwan wamu wa ita ginde daniwik kakngata gindane musipza papan kekekaningge natake inikum. \p \v 23 Siwan nata ginde natake Nanin Anutuat gatu Buyambam tapaninu Jesu Kraiskatda ginde musip kwikwik natandamusande natake nata tumuk wam yanggat. Yawa gin gatandamat ginda ie natapa kekekawan ginda gisane notzae musip gwaang natayamuning. \v 24 Sike nata Anutue tumuk wam iniwa aminu gikat nanata Buyambam tapaninu Jesu Kraisde musip gwaang natangamuke ie musia takngaaya dua nataaing aminde ita musip kwikwik natayamuke wa amin gatayamik. Unukan.