\id 2CO \h 2 KORIN \toc1 Pas Polda Korin Nana Aminde Masan Matayamukut San \toc2 2 KORIN \mt1 Pas Polda Korin Nana Aminde \mt1 Masan Matayamukut San \c 1 \p \v 1 Na Pol. Anututa ina banipda siwan na tapan nata Jesu Kraisdane kwiikngaapa dakngake yuwawa aminda nae natapa aposel amin singgak. Siwan naat gatu Jesue puya amin notninu tapatu umana Timoti ngang inikamang kapaatda unekan gatake yuamak. \p Sike nitda pas asanu ginu Anututane amina dakngake Korin yot gapmane yuaing aminde gatu Akaia kep komune yuaing aminu kuupbamde matandamukamak. \p \v 2 Nitda tumuk wam yata Nanin Anutuat gatu Buyambam tapaninu Jesu Kraiskatda ginde musip kwikwik natandamat ginu musipza kwikwikngata yutnong. \s1 Polda Anutue inimbakngakut. \p \v 3 Sike ginu Anututane umana yatangenatnong. Waapa Buyambam tapaninu Jesu Kraisdane Nana. Sike butaya akngae yapii Anutu unin. Ita aminu musia meya nataainggane musia pasiwan kwikwiknga sikaingunin. \v 4 Sike meya takngatu takngatu nae apan ngana ita natane musipma tasiwan kwikwiknga singgak. Siwan ngana ita naekan dua natake tasinggak. Aho. Ita amin bamde natake na gatangaman meya takngatu takngatu notninde apa kakengu nata wa amindane musia pasiwa kwikwiknga sining. Unzing ita natane musipma tasiwan kwikwiknga singgak binga nata ginu notnae pasidamitde natake Anututa na gatangamunggak. \v 5 Ngan. Meya takngatu takngatu iwanda enake Kraisde ima pakut bingata nae apuwawa buyambam singgak. Siwan ngana Krais waapata natane musipma tasiwan kwikwiknga singgak kaknga buyambam siknga singgak. \v 6 Siwan nata meya takngatu takngatu kakumu wa nata gin gatandamunangge natake nata Anututane puyana pasiwa buya aawan ita waiakngane ginu sandewikge tasisika meya waaknga pakum. Pake nata masande gindane musipza pasiwa kwikwiknga siningge natake ita natane musipma tasiwan kwikwiknga sikut. Siwan meya wa pakum taknga ginda pake ngana gindane musipza papa kekekawan ita gindane musipza pasiwan kwikwiknga sining. \v 7 Siwan na atnataat. Meya wa pakum takngata ginde apuwawan Anututa natane musipma tasiwan kwikwiknga sikut binga ita gindane musipza pasiwan kwikwiknga sining. Siwan nata unzing ginde natapa kekekawan ginu akekekake dua pimaning ngangu natane musipmaatangu nata kekeknga natayuat. \p \v 8 Siwan mate notna! Na ginde meya waaknga nae keu Esia ngang inikaing komune apbut takngae katak siknga natapningge nataat. Meya nata wa kakumu buyambam sikngata na tapaakusikut. Na tapaakusiwan nata apba kupit ngang natapbum. \v 9 Ngan. Iwanata atnuwa kupit ngang natapbum. Siwan ngana nae meya wa apbuu waaknga nata ninane kekeknga aknganae natapa kekeknga dua siwikge apbut. Ngan. Nata Anututa akupsa aminu gatuna pangenakgak kapaekan natapa kekekawikge meya waakngata nae apbut. \v 10 Siwan meya waakngata na paa nuwan kumbum takngane ita na sandekutde na anzing nataat. Ita masan kaya kuut na gatuna sandewik. Ngan. Ita gatuna na sandewikge natapa kekeknga singgak. Nata sanga waakngae apbakngake natayuat. \v 11 Siwan ginda na gatangamunangge natake Anutue tumuk wam ininong. Tumuk wamu asinggan iniwa Anututa natake na gatangaman kake aminu buyambamda ie inimbaknganing. \s1 Kem amin binga dua dakngakut. \p \v 12 Sike sanga nata ie apbaknganggat takngae natake daniwa natapnong. Nata nina natapa natdetdetna kakaa siknga singgak. Siwan sanga nata ginde tasindamukumu wa Anututa na gatangaman sanga nomana akngakan tasikum. Tasike natdetdeu aminu Anutue masa imukainggane akngae dua natake tasikum. Aho. Anututa ninde musip kwikwik natanimunggak kakngane yuke nata ginde tasindamukum. \v 13-14 Sike wamu wa nitda ginde matandamukamak kaknga yapii kusopuknga dua. Aho. Ginda gisa take kendeke wamu waakngatane yapii anggaman natapningge matakamak. Sike na atnataat. Aminu gikat nana kunduta nae banip sikaing. Unzing nata tapduknga Buyambam tapaninu Jesuta gatuna apik gwene ginde banip siwit binga ginu kuupbamda nae banip siningge take nataat. \p \v 15 Sike sanga wa ginu nae banip sikaing kakngae natake nata ginde kunangge natapbum. Ginde kuke nata gikat gatake yuwatna ginda apbaknganing. Unzing tupa nikat gatake yukumang binga nata gin gatandama ginda gatusa bakngawa sipmaya siwikge natake ginde kunangge natapbum. \v 16 Nata tupa ginde gambok kukenga Masedonia kep komune kunangge natapbum. Siwan gatu na Masedonia teke nata ginde apuke yusika gatu na gin dandupnangge Judia kep komune kunangge natapbum. Nata Judia kep komune kusika sangae dua dapitde ginda na gatangamuningge natapbum. \v 17 Siwan ginu dasing nataaing? Nata ginde unzing kunangge natake ngana dua kukumdane yapii dasing? Asikaya nata natdetdeu anggaman dua natake yakum ba dasing? Ba sanga musia enayaaknga tawake tasike natane gupma gatangamuningge natake yakum ba dasing? Ba aminu tapatuta sanga takngatu tasinangge yake ngana dua tasiwik. Ba aho ngang yake ngana atasiwik binga nata waaknga tasikum ba dasing? Wena siknga. \p \v 18 Anututa siakan wam takngakan asinggan yanggak binga nata siakan wamban ginu danikum. Kem wamu takngatu nata dua siknga danikum. \v 19 Dasingge? Na gatu Silvenes gatu Timoti ngangga ginde banakan koke wamu Anututane waaknga Jesu Kraisde natake danikapbumangu wa ita natdetdeu anggaman dua natake tasikut ngangu ninda dua yakumang. Aho. Ita siakan wam takngakan asinggan yake tasikut ngang danikumang. \v 20 Ngan. Wamu Anututa nin gatanimunangge yawan kekekakut taknga Jesu waapata tasiwan buya asaawik. Tasiwan buya aawan ninda Anutue kekeknga natake itane umana yatangenake yutnim. \v 21 Siwan Anututa naat gikat kekekaniman ninda Kraisde kekeknga yuamang. Ngan. Ita nin papan ninda itane amina dakngake yuamang. \v 22 Ita nin pake inane Waung Kapa ninde nimukut. Unzing ikwawa toikga ikwawa matekge maakngine tuwang matakut taknga kake ikwawa ninane ngang natapik binga ita Waunga ninde niman pana nindupan inane amina siwik. Siwan ita Waungu ninde nimukuu waapae anzing natapnim. Ita inane Waunga Waapa ninde gwa niman nindane musipmikatang pukuke nin pake yuak. Sike masande Anututa inane sanga ninde nimunangge nataak kaknga kuupbam atnimik ngang natapna kekekanggak. \s1 Korin yot gapmane dua kukut. \p \v 23 Sike nata kem wam yawa kakengu Anututa natane wai waaknga anggaman tapan tapik. Nata ginde kunangge natapbum ngana na gatuna natagwaanguke nata ginde kuke kaanga danike gindane musipza papa nomataning. Unzing tasiwa ginda nae semna natake yamandet sikaing kakngata kekekayak ngang natake nata ginde dua kukum. \v 24 Sike wamu wa yanggau ginda nae gepbiatang yutningge natake dua yanggat. Aho. Ginda Anutue natapa kekeknga gwa siwan yuaing. Unzingge nata gin gatandamunangge natake yanggat. Gin gatandama ginda musipza tatanga natake apbaknganingge natake yanggat. \c 2 \p \v 1 Siakan. Nata ninane musipmaatangu anzingu gwa natapbum. Nata ginde gatuna kuke kaanga gatu daninangge apbitanggat. Nata kaanga daniwa ginda nae semna natapnang ngang natake na dua kuwit ngang natapbum. \v 2 Sike nata ginde kuke tasiwa ginda musipza meya natapanu asikaya aminu gikat nana tapatuta natane musipma tasiwan wikawik ba dasing? Wena. \v 3 Siwan pas tupan sanu nata ginde matandamukumu wa nata masande ginde kundopa ginda nae semna dua natapa na meya buyak dua yuwitde natake matakum. Ngan. Nata ginde natake ginu aminu natane musipma tasiwa wikawik amin ngang natake pas wasanu matakum. Sike nata ginu kuupbamde anzing natapa kekekanggak. Nata musipma tatanga natake apbakngawa nanduke ginu kuupbamda ina unzakan apbaknganing. \v 4 Ngan. Tupa nata pas ginde matandamukumu wa nata meya takngatu ginde damunangge natake dua nata matakum. Aho. Natane musipma meya siknga ginde natapbum. Natake kwanamu kumzang siyuk pas wasanu ginde matandamukum. Sike pas wasanu ginda kendeke nata ginde musip gwaang natandamunggat taknga anggaman siwan kaningge natake matakum. \s1 Amindane waina sandekngamunong. \p \v 5 Siwan aminu sanga maakngana kaya aknga tasikut tapae natake yawit. Ita maaknga ginu kuupbamde damukut ngana nae wena. \v 6 Sike aminu waapae ginu kuupbamda semna natangamuke inikwasiwa kukut takngae natapa take singgak. Siwan ginda meya kunduat ma imam. Meya wa ginda ie yake imukaing kaknga atenong. \v 7 Ateke waiakngana sandekngamuke itane musipna tasiwa kwikwikngata yuyok. Musia meya ita nataak kakngata buyambam siknga sike tasiwan maiwanu take dua siwik. \v 8 Unzingge ginda aminu waapae butaya natangamuke aminu kuupbamda kaningge sanga take aknga ie tasingamunong. \v 9 Ngan. Tupa nata pas sanu ginde matandamukumu wa nata gin pasiwa siwikge natake na ginde kunangge apbitakum. Apbitake na pas wasanu matake ginu natane wama apba tawaning ba apba sandetning ngang natake tasikum. \v 10 Sike aminu ginda waiakngana sandekngamukaingu waapatane waiakngana kaya kuut asandekngamunggat. Sike nata waiaknga sandekngamunggau wa nata gin gatandamunangge natake Kraisde gepbiatang yuke tasinggat. \v 11 Siwan ninu atnataamang. Setenda natdetdeu takngatu takngatu natake nin nipbike pasiwan mainimde tasinggak ngangu atnataamang. Sike ita unzingu ninu dua pasiwan mainimde natake nata aminu waapatane waiakngana gwa sandekngamunggat. \s1 Taitas kanangge tawamban maikut. \p \v 12 Siwan na wamu takeaknga Kraisda ninde tasinimukut taknga yanikapnangge nata Troas yot gapmane kundopa Buyambam tapata nae kepi tasingamukut. \v 13 Tasingaman yanikapbum ngana natane puya amin notna tapatu umana Taitas ngang inikamang kapata gin dapmake nae apikge yuwa maikut. Sike waapae kawa maiwan natane musipmaatangu ginde nangaakan natake nata notna Troas yot gapmane nana peke ginde kunangge Masedonia kep komune kukum. \s1 Anututane puyana pasikamang. \p \v 14 Siwan ngana nata Kraisde gepbiatang yuwawa Anututa na gatangamuke nanitakuwan take siknga kunggat. Kuwawa Anututa na nanitakuwan kuke puyana pasiwa buya asaakgak. Buya aawan itane wamnata keu kuupbam tawamban sandekgak. Unzing kapanga take siknga akngata keu kuupbam tawamban sandewan aminu buyambamda natake apbaknganing binga Anututa gatangaman itane wamna yanitakuke tasinggat. \v 15 Ngan. Anututa puya nata wa tasinggat takngae natapan take singgak. Unzing sanga kapanga take siknga aknga Kraisda Anutue iman natapan take siknga singgak binga ita puya waakngae natapan take singgak. Siwan puya wa nata tasitakunggat takngata kapanga akngata binga keu kuupbam tawamban sandewan aminu kuupbamda wamu waaknga atnataaing. Aminu Anutue gepbiatang kopnangge tasikaing amikat gatu aminu Anutue masa imuke toknga pananga akngae gepbiatang kopnangge tasikaing amin kaya kuut atnataaing. \v 16 Kunduta wamu wa yanikapmanggat takngae natapa wamu toknga pananga aknga singgak. Siwan ngana kunduta wamu waakngaekan natapa wamu take yutnanga aknga singgak. Siwan aminu tapatuta ina banipda siwan puya waaknga take tasiwik ba dasing? Wena siknga. \v 17 Sike ginu atnataaing. Aminu kunduta enake Anututane wamu takeaknga yanikapsa amin binga dakngakaing. Dakngake siakan wam takngaat gatu kem wam takngaat ngangu bokngan yawa take dua singgak ngana aminu buyambamda wamu waaknga natake siakan wam ngang nataaing. Siwan ngana na aminu wa kem panzike yakaing amin binga dua dakngake tasinggat. Aho. Anututa na take nanitewan kuke nata musipmane takngaaya dua natake Kraisdane gepbiatang koyuke Anututane kaine inane siakan wam takngakan yanikapmanggat. \c 3 \s1 Anututane puya tasinggat. \p \v 1 Siwan wamu nata wa yanggat takngae natake ginu dasing nataaing? Asikaya nata gatu tuwanguke ninane umana yatangenakgat ba dasing? Ba asikaya na aminu kundu binga dakngake nata ginde pas sasanu aminda natane umana yatangenake matakaing san damunangge natake yanggat ba dasing? Ba ginda nae apbakngake pas aminu kundue matayamuningge natake yanggat ba dasing? Wena siknga. \v 2 Siwan natane musipmaatangu ginde natapa ginda pas aminda notnatane umana yatangenatnangge pas matakaing binga dakngakaing. Ngan. Wamu nata ginde kuke danikapbumu waakngata gin pasiwan ginda amin noman dakngawa danduke aminu kuupbamda nae natapa aminu Anututa tapan tasinggat tapa singgak. \v 3 Siwan aminu kuupbam atnataaing. Ginda pas Kraisda natane umana yatangenatnangge matakut binga dakngake yuaing. Unzing pas pepa sane matakaing ba mama wamu sup sane Anututa matakut binga dua dakngakaing. Pepa san ba sup sanu wa apmuban kuwanu wamu wena siwik. Siwan ngana Kraisda na nanitewan nata ginde kuke itane wamna danikapa natake ginda musipza tapa tekwamban ie kuking. Ngan. Wamu waaknga Anutu kayuk asinggan yuak kapatane Waung Kapata gindane musipzaatang pamukut takngata kekeknga siknga asinggan yuwik. \p \v 4 Sike wamu nata wa yanggau Kraisda natane musipma tapan kekekawan nata Anutue natake ita na take nanitewan kuke tasinggat ngang natapa kekekanggakge natake yanggat. \v 5 Sike ita na dua takut gamu nata ninatakanu puya waaknga tasinanga dua. Wena siknga. Anututa na gatangaman tasinggat. \v 6 Ngan. Ita na gatangaman nata itane puyana tasike wam kwikwiu kayuk kaknga ita yawan kekekakut takngae natake yanikapmanggat. Sike wam kwikwiu wa kayuk kaknga ita yawan kekekakuu wa mama wamu tupa ita matakut binga dua daknganggak. Aho. Wamu kayuk kaknga Waung Kapata nindane musipmikatang pamunggak. Sike wamu waakngata nindane musipmin papan wikawan takekan yutnim. Sike ngana mama wamu wa tupa siknga matakut takngata nindane waiaknganinu anggaman tapan tapanu ninda undang kumnim. \p \v 7 Siwan tupa siknga Anututa inane mama wamu katau kuut musaat suu sayane matakut. Matake Mosesde iman pake aminabamde yamunangge apbut. Anututane kakaa akngana buyak apuke itane nomna waenga siknga sikut. Siwan waenga waakngata sike yuwawan Isrel nana aminda nomna kanangge ngana maaknga siwan dua kaking. Dua kawawa waenga waakngata asopukut. Siwan ie dasing yanim? Mama wamu waakngata ninu akumnanga akngane nipmambik. Sike mama wamu waaknga yamunangge tasiwan kakaa waakngata kakaayaman mama wamu waakngata sanga take siknga aknga sikut. \v 8 Siwan wam kwikwiu kayuk kaknga nata wa yanikapmanggat takngane Anututa inane Waunga aminde yamuwawan sanga moo binga singgak ba dasing? Aho. Mama wamu wa tupa yamukut taknga yapbike ita sanga take siknga aknga daknganggak. \v 9 Ngan. Mama wamda nindane waiaknganinu anggaman tapa tapan ninu akumnanga akngane nipmanggak ngana mama wamu waaknga aminde yamunangge tasiwawan sanga take aknga sikut. Siwan wam kwikwiu wa kayuk kakngata nin pasiwan ninda Anutue nomune amin noman daknganim. Unzingge wamu waakngata sanga take siknga aknga singgak. \v 10 Siakan. Mama wamu wa tupa sanga take sikut taknga wamu wa apmanu take siknga singgak kakngata tanguwan pimake sanga moo binga singgak. \v 11 Siwan mama wamu wa pimake sanga moo binga singgak kaknga Isrel nana aminde yamunangge tasiwan sanga take aknga sikut. Siwan wamu kekeknga siknga asinggan yuwiu waakngata sanga take siknga aknga singgak. \p \v 12 Siwan wamu wa yanggat takngae natake wam kwikwiu waakngata na gatangamikge apbakngake kayuat. Kayuke wamu kusopuknga binga dua yanikapmanggat. \v 13 Siwan sanga Mosesde nomnane waenga siknga sikut takngata mateknga sitakuke sopuwikge natake Mosesda inane nomna tauk pipitda takusopuke notna Isrel aminda dua kawawa wena siwik ngang natake tasikut. Siwan ngana sanga wa binga nata dua tasinggat. \v 14 Sike Isrel nana aminu waakwakgane natdetdetna dapaknga siwan anggaman dua natake yuking. Yuke wamu tupa siknga Anututa yawan kekekakut taknga kendeke ngana wa aminda yapii anggaman dua natapbing. Siwan apu tapduu apmanu aomune apunggak. Unzing Mosesda nomna tauk pipitda takusopuwawan notnata nomna kananga dua sikut binga Isrel nana aminda wamu waaknga asinggan kendeke ngana itane yapii dua nataaing. Siwan Mosesda yusika tauk pipiu wa nomna takusopukut taknga sandewan aminbamda itane nomna anggaman kaking binga Kraisda apuke sanga wa ninde tasinimukut takngae natapna wamu wa tupa siknga Anututa yawan kekekakut takngae yapii agamanu gwa singgak. \v 15 Ngan. Wa aminu tupa siknga yukingga wamu waaknga kendeke ngana natdetdetna anggaman dua natake itane yapii dua natapbing. Siwan apu tapduu apmanu aomune apunggak. \v 16 Sike ngana wa aminda musia tapa tekwamban Buyambam tapaninde kuwanu natdetdeu wa dapaknga sikut takngane Anututa sandewik. Sandeke natdetdetna papan nomatawa wamu waakngatane yapii anggaman natdetning. \p \v 17 Ngan. Yapii anggaman natdeke takekan yutnanga akngatane yapii Buyambam tapa unin. Siwan aminu tapatuta natdetdetna anggaman dua natake apbotasukuke na mama wam tawake tasiwanu Anututa na nandupan take siwik ngang natapik. Natapan ngana Buyambam tapanindane Waung Kapata aminu waapatane musiaatang pukuke tapik. Take ita natdetdetna anggaman dua natake botasukunggau waakngane waapa sandewik. \v 18 Siwan ninu kuupbamda sanga Anututa nin gatanimuke tasikut takngae anggaman natdeke ie natanggamatake Buyambam tapaninde natapna nomana siknga apa siwik. Sike ninda nomana siknga waapa binga daknganim. Unzing gunzitdane waengata glas sakatang kawan waengata amindane nopatang tapan waenga siwik binga ninu wamu take siknga waakngae natanggamatake tasikengu ninda amin noman daknganim. Tupanu take daknganim. Ge gatu masanu takesim daknganim. Dakngake ina unzakan tasitakusika masande aminu nomana siknga Anutu binga daknganim. Siwan puya waakngatane yapii Buyambam tapaninu unin. Ngan. Waung Kapata nin pasiwan aminu nomana siknga daknganim. \c 4 \s1 Aminu zikaa akngane yukingga kakaa akngane yuaing. \p \v 1 Siwan Anututa nae musia kwikwiknga natangamuke ita puya nae namukut. Nae naman tasiwawa meya takngatu takngatu iwanata enake nama pake ngana na puya wa nae namukut taknga tasinangge semna dua nataat. \v 2 Aho. Nata sanga maakngana kaya aknga kuupbam gwa bitapekum. Bitapeke nata kemu dua panzike tasinggat. Ba Anututane wam yanikapnangge natake wamu siakan wam takngaat gatu kem wam takngaat ngangu takngaaya dua yanggat. Aho. Nata Anutue kaine yuke siakan wam takngakan yanikapmake tasitakuwa aminu kuupbamda na nandupa aminu nomanaapa singgak. \v 3 Siwan wamu wa yanikapmanggat takngae natake aminu kunduta ie natapa kusopuknga binga siwiu wa aminda waiaknganae toknga pananga kepi apane sukukaing aminu unin. \v 4 Ngan. Setenu aminu Anutue masa imukaingga ie inindatakaing kapata tasike wa aminda Anututane wamu takeaknga natapningge kepi asumuyamukgak. Umuyaman ninu Kraisde natapna ita Anutu binga singgau waapatane wamna waakngata wa amindane musiaatangu dua pukunggak. Unzing kakaa akngata wa aminde kakaayamikge kepi umuban zikaa akngane yuaing binga tasiyaman wa aminda Kraisde natapa sanga moo binga singgak. Siwan ngana ninda ie natapna sanga tupan siknga binga singgak. \v 5 Siwan ginu atnataaing. Nata ninae wam taknga dua yanikapmanggat. Aho. Nata Jesu Kraisde natake ita nindane Buyambam tapanin ngang yanggat. Yake na Jesue puya tasingamunangge natake gin gatandamunangge nataat ngang yaninggat. \v 6 Dasingge? Tupa Anututa wamu takngatu anzing yakut. Zikaa dakaatangu kakaa akngata take kakaayok ngang yakut. Siwan Anutu wamu wa yakut tapata sanga kakaa akngata tawamban sandekgak kaknga binga tasike itane wamna natane musipmaatang tamukut. Tamuban nata Kraisde yapii anggaman nataat. Ngan. Kraisde yapii anggaman natake nata Anutue anzing natdekgat. Nomana sikngaapa unin. Na natdetdeu waaknga natdewitde natake ita inane wamna musipmaatang tamuban kakaa sikut. \p \v 7 Siwan na anzing nataat. Na Anututa kaik pake aminu wa tumukut tapatane dongune aakum. Aake na akumnanga amin dakngake kekeknga asinggan dua yuwit ngana ita inane natdetdeu take siknga waaknga nae namukut. Nae naman take nata yanikapmake tasiwa buya aawan kake aminu kuupbamda nae dua natapning. Aho. Anututane kekeknga aknganata puya waaknga pasike gatanimunggak ngang natapning. \v 8 Siakan. Na puya waaknga tasitakuwawa iwanata enake meya takngatu takngatu nae namuking ngana meya waakngata na dua tasiwan maikum. Ngan. Na puya tasinangge tasiwawa ngana kepi meya waakngata umuban ngana Anututa kepi takngatu tasingaman undang dua pimakum. \v 9 Sike iwanata enake na wai tasinangge tasiking ngana Anututa na dua napmake kukut. Na wa tasiwa maiwitde tasiwawa ngana ita na gatangaman nata akekekake yuke puya dua tewa pimakut. \v 10 Ngan. Meya takngatu takngatu Jesue apan ita undang kumbut binga nata meya asinggan pake sukunggat. Sike masande nata akupit katangga gatuna enake Jesuta enake kayuk yuak binga dakngake yuwit. \v 11 Sike na kayuk yuke Jesutane puyana tasiwawa iwanata enake na nutnangge asinggan tasikaing. Tasiwa nata meya waaknga pake sukuwawa ginu na akumnanga amin nanduke kepi Jesuta tawake tasikut takngane sukunggak ngang natapnong. \v 12 Kepi waakngane sukuke puya tasiwawa meya akumnanga akngata asinggan na tanggak. Siwan ngana sanga waaknga buya aawan ginu sanga kayuk asinggan yutning kaknga pake yuaing. \p \v 13 Siwan wamu takngatu Anututane wam yanikapsa aminu tapatuta tupa siknga anzing matakut, “Nata Anutue natapa kekekawan wamu waaknga yakum,” ngang matakut. Siwan aminu wamu waaknga matakut tapata Anutue natapan kekekakut binga nata Anutue natapa kekekawan itane wam yanikapmanggat. \v 14 Ngan. Nata Anutue natapa kekekanggak ngang yanggau wa Anutu Buyambam tapaninu Jesu akumbut katangga gatuna tangenakut tapata yawan Jesuta na akupit katangga tangenawik ngang natake yanggat. Na tangenake ita naat gikat ninipake Anutue nomune pakuwan takekan yutnim ngang natake yanggat. \v 15 Siwan ginu natapnong. Nata gin gatandamunangge tasiwawa meyata apa pake ngana puya tasiwawa Anututa musip kwikwiu aminde natayamuke inae patakunggawan buyambam siwik. Siwan aminu buyambamda ie inimbakngake itane umana yatangenawa buyambam siknga siwik. \s1 Meya akngae natapan sanga moo binga sikut. \p \v 16 Siwan unzingge na puya waaknga tasinangge dua tuyukanggat. Ngan. Natane gupma wai sinangge siwan ngana natane musipmaatangu tapdukbam asinggan Jesue kekeknga natayuat takngata buyambam singgak. \v 17-18 Siakan. Nata meya wa asinggan kaat takngae dua natanggamatanggat. Aho. Sanga apmanu kainata dua kaat takngae nata asinggan natanggamatanggat. Dasingge? Sanga dua kaamangu wa kekeknga asinggan yutning ngana sanga kaininda akaamangu wa tapduu dapaknga siknga yuke wena asining. Siwan nata meya wa asinggan kaatde natapa sanga mateknga binga daknganggak. Meya waakngata tapduu dapaknga siknga yuwiunin. Sike meya waaknga buya aawan Anututa natane umana aknga yatangenawan asinggan asinggan yuwik. Siwan sanga waakngae natapa sanga buyambam siknga singgakge iekan nata asinggan natanggamatake yuat. \c 5 \s1 Polda sanga apmea gatanimik kakngae apbakngake natayukut. \p \v 1 Sike natane gupmae natapa sel you gwendu binga singgak. Toikngata yotna siknga kunangge natakengu ita sel yot gwen waike takuwik binga nata akungwake gupmasan teke kuwawa aminda gupmasan taku kwaining. Siwan na. Nata yotna siknga Anututa ina enandang tasingaman kekeknga asinggan yuak gwene koke yuwit. \v 2 Sike ngana na keu ayuamang komune yuke nata you enandang yuak gwende natake butaya wamu yanggat. Sike you wa gwenu gupma kayuk take yuwitde natake butaya wamu yanggat. \v 3 Unzing aminda tauu bumi teke ita kwaga yutnangge bitake tauu kayuk gom tasiwik binga nata gupma kayuk tanangge take siknga nataat. \v 4 Sike nata gupma kepda tumukut san take yusika gupma kayukge natake nata butaya wamu asinggan yanggat. Sike butaya wamu nata yanggau wa nata gupma kepda tumukut san tenangge dua yanggat. Aho. Nata kayuk yusika gupma kayuk tanangge nataat. Gupma kayuk tapa sanga akumnanga akngane Anututa na sandewan nata dua kungwake kayuu asinggan yutnangge natake wamu waaknga yanggat. \v 5 Siwan Anututa ina na gupma kayuk tapitde natake na tandakngakut. Tandakngake ita inane Waung Kapa nae naman take yusika masande ita gupma kayuu atnamik ngang nataat. \p \v 6-7 Sike ita sanga waaknga nae namikge apbakngake natayuat. Sike na atnataat. Na gupma kepda tumukut san take kayuk yusika nata sanga kainata akaat takngae dua natanggamatake sukunggat. Aho. Nata sanga kainata kananga dua akngae natanggamatake sukunggat. Sukuke enandang keu Buyambam tapaninda yuak komune kunanga dua. Wena. \v 8 Ngana nata kayuk yuke puya tasiwitde apbakngake ie musipmaatangu meya dua nataat. Sike ngana natane gupma kepda tumukut san teke undang kunangge take siknga nataat. \v 9 Sike nata keu ninda ayuamang komune yuwit ba ie kukengu undanga. Asinggan nata kekeknga siknga sanga ita take nataak kaknga tawake tasinangge natanggamatanggat. \v 10 Ninu kuupbam Kraisdane nomnane paku nipmamban ninu wamnin yanim. Yana sanga kuupbam ninda gupminu kepda tumukut san pake yuke tasikumang kaknga ita usanziwik. Usanzike natapan sanga waiaknga siwanu ita ninu kuupbam inandek inandek pasiwan mainim ba sanga takeaknga siwanu ita ninde inandek inandek take pasiwan yutnim. \s1 Anutuat musipminu takngatukan natapnim. \p \v 11 Siwan ita nin usanzike tasiwikge natake nata ie akgwaukgat. Unzingge nata aminu buyambamdane musia pangenawa ie kuningge tasinggat. Tasiwa natdetdeu natane musipmaatangu nata nataat takngata anggaman siwan Anututa atnataak. Siwan gikaya kuut natdetdeu wa nata natake puya tasinggat taknga anggaman natapningge take nataat. \v 12 Sike wamu nata yanggau wa nata ninae umana yatangenawa ginda nae natapa aminu umana kayaapa siwikge dua natake yanggat. Aho. Aminu kunduta inane natake aminda ninde apbakngakaing ngang natake inane umana yapangenakaing. Sike ngana wa aminda moo siknga inane umanae bakngake nae sapdukngamuwawanu ginda yake anzing yaninong. Ginu unzingu ma yawam. Ita Anutue gwauke puya kekeknga tasike aminu buyambamdane musia pangenawan Anutue kuningge tasinggak ngang yake yaninong. \v 13 Ngan. Nae natake wa aminda yake ita atdatdaptake tasinggak ngang yake sapdukngamanu ginda yake ita Anutue natanggamatake tasinggak ngang yaninong. Sike ginda nae natapa aminu natdetdetna nomana sikngaapa siwanu ita nin gatanimunangge tasinggak ngang natapnong. \v 14 Dasingge? Kraisda ninde butaya natanimunggak kakngata na tanomanuwan tasinggat. Ngan. Ita ninde butaya natanimuke ita aminu tapatukan ngana ninu kuupbamde tangge kungwanimukut. Unzingge sanga ninde wa kumbut takngata yutake apu aminu kuupbam panggak ngang nataat. \v 15 Siwan aminu kundu pake wa aminu waiaknganae toknga pananga akngane sandewan kayuk yutnanga aknga pake yutningu wa aminda sanga inane akngaekan dua natanggamatake sukuningge natake ita kungwanimukut. Wa aminda inane sanga akngae dua natake aminu wa nin gatanimunangge kungwake gatuna akumbut katangga enakutdane sanga akngae natanggamatake sukuningge natake ita ninde kungwanimukut. \p \v 16 Unzingge nata aminu tapatu usanzitnangge natakengu nata kainatakan kake dua usanziwit. Sike tapdukbamu asinggan nata unzingu dua tasiwit. Tupa nata Krais usanzike kainata kake usanzike natapa aminu moo apa sikut. Siwan ngana apmanu nata musipma tapa tekwamban unzingu ie dua nataat. \v 17 Siakan. Aminu tapatuta Kraisde kuwan iat musia takngatukan natapzanu Anututa waapa tasiwan natdetdeu kayuk kaknga pake aminu inata kundu dakngawik. Dakngawan natdetdeu wai tupa natapbut taknga Anututa kaiwan kungaman natdetdeu kayuk kaknga musiaatang tamuban yuwik. \p \v 18 Sike Anutu sanga waaknga kuupbamdane yapii. Tupa na itane iwana dakngake yukum ngana ita Krais initewan apuke kepi tasiniman ninda tana tekwamban Anutue kunimde tasikut. Unzingge nata ie kuwa iat musipmiu takngatukan nataamak. Siwan ita puya nae naman tasike nata aminu ie masa imukaingge kuke gatayama wa aminda musia tapa tekwamban ie kuke iat musia takngatukan natapning. \v 19 Sike puya waaknga tasike wamu nata yanikapmanggau wa anzing. Aminu kuupbamda Anutue masa imuke itane iwana dakngake yuaing. Ngana Anututa ina banipda siwan aminu kuupbamda sanga ie iwana dakngake tasikaing kaknga teke iat musia takngatukan natake yutningge take natapbut. Natake Krais initewan apuke ie iwanu wa dakngake yuking kaknga tanguwan kupikge puya tasikut. Tasiwan Anututa waiaknga kuupbamu wa aminda tasiking kaknga asandeyamukut. Sandeyamuke ita na take nanitewan kunggat. Kuke nata yanikapmake ninu aminu kuupbamdane waiaknganinu Anututa sandetnimuke ninda Anutue iwan dakngakumang kaknga teke itane notna dakngake iat gatake yutnimde kepi tasinimukut takngae yanikapmanggat. \v 20 Ngan. Nata Kraisde wam take yanikapmanggau wa nata Anututa tasinggak binga tasike aminu kuupbamde yayawanggat. Yayawake nata anzing yaninggat. Ginda sanga Anutue iwana dakngake tasikaing kaknga teke ie kunong. Kuke iat musipza takngatukan natake yutnong ngang yake yayawanggat. \v 21 Siwan Jesu waiakngana wena. Ita kepi nomana siknga akngane sukuwawan kake Anututa ninde natake ita Jesu tewan ita waiaknganin pake ninde tangge kungwanimik kapa dakngakut. Dakngake nin gataniman ninda ie kuke iat gatake yuke Anutue nomune amin noman dakngake yutnim. \c 6 \s1 Puya pasike meyata apa kakut. \p \v 1 Siwan nata Anutuat musipmiu takngatukan natake puya tasikamak. Tasike nata ginde musipmaatangu butaya siknga natake daninggat. Anututa ginde musip kwikwik natandamuke sanga tasindamukut. Siwan ginda sanga waakngae natapa sanga moo binga dua siwan. Aho. Ginda Jesue katak tagwautnong. \v 2 Tagwauke yuwawa nata wamu Anututa anzing yakut takngae daniwa natapnong. \q1 “Tapduknga nata tekum gwene gata nae apu naniwi natapbum. \q2 Tapduknga aminu kuupbam gatayamuke waiakngane sandetnanga gwene nata ga gatagamukum,” \m ngang yakut. Siwan ginu natapnong. Tapduknga ita nin gatanimunangge tekut gwenu gwa apunggak. Unzingge apmanu tapduu ayuamang komune ginda ie kunong. Kuwa ita gin gatandamuke ginda waiaknga tasikaingune ginu sandewik. \p \v 3 Siwan nata natake aminda Anututane puya nata tasinggat takngae sapdutnang ngang natake nata kepi nomana akngane sukunggat. Sukuke aminu kuupbamda nae natapa take siwikge tasinggat. \v 4 Ngan. Aminda nae natapa Anututane puya amina siwikge tasinggat. Tasiwa meya takngatu takngatu iwanata enake nama ngana akekekake puya dua tekum. \v 5 Siakan. Aminda enake na kayata ipmapa nuking. Gatu na kaautde napmaking. Gatu aminbamda naat amnangge natake nae apuke naninggamataking. Siwan nata puya kekeknga siknga tasikum. Gatu zikaane ngana amin gatayamunangge natake dapuna dua peke kayukum. Gatu nata puya toma buyak tasike yukum. \v 6 Gatu natdetdeu takngatukan natake tasikum. Gatu natdetdetna anggaman natake yanikapbum. Gatu meya buyambam nae nama pake ngana puya tasinangge semna dua natapbum. Aho. Akekekake tasikum. Gatu aminu kuupbamde butaya natake gatayamukum. Ngan. Anututane Waung Kapata natane musipma tangenawan nata musipmaatangu takngaaya dua natake aminde butaya siknga natayamukum. \v 7 Natayamuke siakan wamban yanikapbum. Siakan. Anututa na gatangaman nata itane kekeknga akngane yuke tasikum. Siwan amak aminda amakge sanga kwaapzang pake amakaing binga nata sanga wa nomana aknga kwaapzang tasinggat. \v 8 Sike aminda natane umana yatangenakaing ba nae wam sapduke ayaitapaakusikaing. Undanga. Nata puya atasinggat. Gatu aminda nae natapa kem amin tapa singgak ngana yake siakan wamban yanikapmagat. \v 9 Gatu aminda na nanduke zaneka nanaapa ngang nataaing ngana aminu buyambamda natane umana atnataaing. Gatu aminda nae natapa aminu akumnanga apa singgak ngana nata kayuk yuat. Ngan. Aminda meya buyambamu nae nama pake ngana na dua kumbum. \v 10 Gatu aminda nae natapa aminu musia meya natake yuak kapa singgak ngana nata apbakngake yuat. Gatu aminda nae natapa aminu sangaapana wenaapa singgak ngana nata aminu buyambam gatayamunggat. Ngan. Nae natapa aminu sangae dapmagat tapa singgak ngana sanga Anututa tanomanuke nae tengamunggakge natake sangae dapmagat ngangu nata dua natake yuat. \p \v 11 O ginu Korin yot gapmane nana amin! Nata wamu wa ginde daninggau nata musip gwaang siknga natandamuke wamu natane musipmaatang nataat taknga danikapmanggat. \v 12 Nata ginde musip gwaang natandamunggat ngana ginda nae baniu kekeknga dua sikaing. \v 13 Siwan ngana nata ginde natapa ginu natane waaknga yapana binga siwan nata ginde daninggat. Ginda yake nae musip gwaang natangamunong. \s1 Anututane yot takwan gwen binga dakngake yuamang. \p \v 14 Ngan. Nae musip gwaang natangamuke ginda aminu Anutue masa imukaing amikat gatake ma sukuke tasiwam. Asikaya aminu nomana siknga akngane sukunggak kapaat gatu kepi gutonga akngane sukunggak kapaatda unekan gatake sukusan ba dasing? Wena. Ba asikaya kakaa akngaat gatu zikaa akngaatda unekan gatake yutzan ba dasing? \v 15 Asikaya Kraisda musia takngatukanu Setenkat atnatapzan ba dasing? Ba asikaya aminu Anutue masa imunggak kapata musia takngatukanu ginu Anutue gepbiatang yuaing amikat atnatapning ba dasing? \v 16 Ba asikaya Anututane yot takwan gwene ninda anutu pupukngatane weena take penim ba dasing? Ginu atnataaing. Anutu kayuu asinggan yuak kapatane yot takwan gwen binga ninda dakngake yuamang. Unzing wamu takngatu tupa Anututa yakut binga dakngake yuamang. Sike wamu waaknga anzing, \q1 “Nata wa amikat gatake yuke wa aminde banakan sukuwit. \q1 Siwan wa aminda natane aminabam dakngake nae natake nindane Anutunin ngang yaning,” \m ngang yakut. \v 17 Yake Buyambaminu waapata wamu takngatuat anzing yakut, \q1 “Ginda wa aminde banakan enake wa aminu peke ginda paku \q2 keu komdune kuke gisatakan yutnong. \q1 Yuke ginda sanga waiakngae masa imuke yuwanu \q2 nata ginde natapa take siwik.” \q1 \v 18 “Siwan nata gin toike gindane nanza binga dakngawa \q2 ginda natane waaknga yapana binga dakngake yutning,” \m ngang Buyambam tapaninda yakut. \c 7 \p \v 1 Wamu wa Anututa yawan kekekakuu wa ita ninde natake yakut. Unzingge ninda ie natake sanga nin pasiwan aminu wai amin daknganim takngae apbitateke yutnim. Yuke ninda Anutue akgwauke kepi nomana siknga akngane sukunangge tasinim. \s1 Musia tapa tekwamban bakngakut. \p \v 2 Siwan ginda nae musipza kekeknga natapnong. Nata aminu tapatu dua tasiwa maikut. Ngan. Nata aminu tapatutane natdetdetna dua tasiwa maikut. Sike nata aminu tapatu kemu dua tanzike itane sangaapana kaiwa kuking. Wena siknga. \v 3 Sike wamu nata yanggau wa ginde dua yamangusipa yanggat. Aho. Wamu tupa nata ginde danikum taknga ginu atnataaing. Nata ginde musip gwaang natandamunggat. Natandamuke nata tapdukbamu asinggan gikat gatake yutnangge take siknga nataat. Sike yusika gin banakan kupanu take siwik ngang nataat. \v 4 Natake nata ginde anggaman siknga daninggat. Sike nata gindane umanza asiknga yapangenakgat. Ngan. Ginda natane wama gwaamuke tasikaing kakngata natane musipma tapan kekekanggat. Siwan iwanata enake nae meya buyambamu asinggan namuwawa ngana natane musipmaatangu nata kumzang siknga baknganggat. \p \v 5 Ngan. Tupa nata Masedonia kep komune apundoke ngana ugwak saakaya meya takngatu takngatu nata kakum. Kake musipma kwikwikngata yutnanga dua sikut. Aho. Meya takngatu takngatu nae apbing. Aminda na tasiwa maiwitde kekeknga tasiking. Tasiwa nata puya gwauya buyak tasike yukum. \v 6 Siwan ngana Anutu aminu meya buyak yuke nangaakan nataaing amin gatayamuke musia papan kekekakaing kapata natane musipma tapan kekekakum. Ngan. Taitasda gikat gatake yusika gin dapmake apan kake nata ie apbakngakum. \v 7 Ita apuke wamu ginda itane musia tapa kekekakut takngae na nanikut. Nanike ginu na nandupnangge musipzaatangu toknga siknga nataaing. Gatu ginu musipza tapa tekwamban waiakngasae meya siknga natake yuaing. Gatu ginu nae musipza kekeknga nataaing ngangu wamu waaknga nae nanikut. Naniwan natake nata ginde asiknga bakngakum. \p \v 8-9 Sike na atnataat. Pas sanu nata tupa ginde matandamukumu wa kendeke ginda musipza meya natapbing. Siwan ginda meya natapbing kakngae natake nata ginde butaya natandamukum. Ngana ginda musipza meya natake zetgaman musipza tapa tekwamban takekan sukukaing ngang Taitasda naniwan natake butaya wa nata natapbum taknga wena sikut. Wena siwan nata natake pas wasanu take matandamukum ngang natake apbaknganggat. Sike nata apbaknganggau wa ginda meya natapbing kakngae dua natake yanggat. Aho. Ginda musipza tapa tekwamban takekan sukukaing kakngae natake apbaknganggat. Ngan. Ginda waiakngasae natake musipza takngatukan Anutuat natapbing. Natake ginda musipza meya siknga waiakngasa tasikingge natake yuking. Unzingge pas wa nata matandamukum sanda ginu dua pasiwan maiking. Aho. Ita gin gatandamukutde natake nata apbaknganggat. \p \v 10 Sike na atnataat. Aminu tapatuta Anutuat musia takngatukan natake ita musia meya siknga sanga waiakngana tasikutde natapiu waapata musia tapan tekwamban Anututa gatangamuke aminu waapa sanga toknga waiaknganae papik kakngane sandewik. Sandewan asikaya aminu tapatuta ie meya natapik ba dasing? Wena. Siwan ngana aminu Anutue masa imunggak kapata sanga tapatue musia meya natake ngana ita musia dua tapan tekwambik. Dua tapan tekwambanu meya waakngata aminu waapa tasiwan maike ita undang akupik. \v 11 Siwan ginu atnataaing. Gindane musipza meya natapbingu waakngata gin daniyapiban ginda enake waiakngasa wa ginda tasiking kakngae natake zetgaman bitateking. Ngan. Ginu wamza yatapa takawikge asenake tasiking. Asenake tasike ginu sanga wai waakngae semna siknga natapbing. Natake Anutue gwauke wai waakngata wena siwikge musipzaatangu toknga siknga natapbing. Natake ginda aminu wai waaknga tasikut tapatane natdetdetna tapa nomatawikge akekekaking. Akekekake tasiwa nomatawan ginu gutongasa wena ngangu anggaman gwa singgak. \v 12 Siwan siakan. Tupa nata pas wasanu ginde matandamukum ngana nata aminu wai wa tasikut tapaekan natake dua matakum. Siwan aminu sanga waiaknga tasike ita aminu tapatue meya imukut. Sike aminu ita meya wa imukut tapaekan natake dua matakum. Aho. Nata gikat kuutde natake matakum. Ngan. Sanga ginda nae musipza kekeknga siknga nataaing kakngata anggaman siwik. Anggaman siwan sanga wa Anututa ie atnataak kakngae natake yutningge matakum. \v 13 Siwan ginda sanga waakngae natake apbakngakaing kakngata natane musipma tasiwan kwikwikngata yuat. \p Sike Taitasda gikat gatake yuwawa ginda itane musia tasiwa kwikwikngata yukut. Siwan sanga ginda unzingu wa tasiking kakngata natane musipma tapan kekekake kumzang baknganggat. \v 14 Ngan. Tupa nata ginde natake Taitas inike gindane umanza yapangenakum. Sike wamu wa nata ginde musip gwaang natandamuke yakum taknga kem dua sikut. Unzing wamu kuupbamu nata gin danikumu wa siakan wamban yakum binga nata ginde natake wamu Taitas inikumu wa siakan siknga sikut. \v 15 Siwan tupa nata Taitas waapa initewa kuke ita ginde kundopan kake ginda take siknga yotzane takopbing. Takoke natane wama gwaamuke sanga waie asiknga gwauking. Siwan Taitasda sanga ginda unzing tasiking kakngae natanggamatake ita ginde musip gwaang natandaman buyambam singgak. \v 16 Siwan na. Nata ginde nangaakan dua nataat. Aho. Ginda sanga take akngakan asinggan tasining ngang natapa kekekawan na asiknga bakngake yuat. \c 8 \s1 Notna Jesuat nana gatayamunangge. \p \v 1 Siwan mate notnabam. Sanga Anututa tasikut takngae natake nata gin daniwa natapnong. Ita musip kwikwiu inane aminabamu Masedonia kep komune nanae natayamuke gatayamukut. \v 2 Siwan tupa wa amindane iwanata enake meya takngatu takngatu yamuking. Yamuwawa wa aminda sangaapana wena amin dakngake gatukande upeeke yuwawa ngana Anututa musia pangenawan asiknga bakngake yuking. Bakngake yusika wa aminda notna gatayamunangge natake sangana dua siknga kotnaking. \v 3 Aho. Wa aminda inane mani usanzike buyambam muke upeetnam ngang dua natake mani kwaapzang peke tasiwa kakum. Ngan. Wa aminda ina banipda siwan \v 4 notna Jesuat nana amin gatayamunangge take siknga natake na naniking. Nanike nata mani gwa pekingu pakuke Anutue aminabamde yamitde kekeknga naniking. \v 5 Sike sanga wa aminda tasikingu wa nata tupa wa aminde natake mani mateknga ba pening ngang natapbum taknga binga dua tasiking. Aho. Tupanu wa aminda Buyambam tapaninde kuke ie gepbiatang koke gitna siknga yuking. Yuwawa Anututa wa amindane musia pangenawan puya waaknga tasinangge nanike nata natdetdetna panomanuwitde yaking. \v 6 Unzingge nata Taitas aminu puya take waaknga gin banakan koke tuwanguke tasikut tapae kekeknga inike ita ginde gatuna kuke tasiwan puyuwikge yakum. \v 7 Na atnataat. Ginu Anutue natapa kekeknga siknga siwan ginda wamu take siknga yanikapmakaing. Gatu ginu natdetdetza buyambam siknga. Sike puya take takngatu takngatu tasinangge take siknga nataaing. Gatu ginu nae musip gwaangu kumzang natangamukaing. Siwan apmanu ginda puya wa notza gatayamunanga aknga kuut tasinangge mani dua kotnake buyambam peningge nataat. \p \v 8 Wamu wa nata daninggau nata mama wam binga dua daninggat. Aho. Aminu kunduta puya waaknga tasinangge asiknga enakaing aminda natake nata gin pasiwa singgak. Siwan ginde natake ginu aminde butaya natapa buya asaawik ba dasing ngang natake daninggat. \v 9 Ginu atnataaing. Buyambam tapaninu Jesu Kraisda ginde musip kwikwik natandamuke tasikut. Ita sangabamdane toiknga ngana ginde butaya natake nisa gup dakngakut. Dakngake aminu sangana wena apa binga dakngake ninde banakan yukut. Sike ita gin pasiwan ginda Anututane sanga kekeknga asinggan yuwik kaknga kwaapzang pake yuaing. \p \v 10 Siwan nata puya waakngae natake na anzing nataat. Ginu puya wa nakanu gwa kakumang gwene tasinangge natake ginda tuwanguke tasiking. Sike apmaau ginu take puya waaknga tasiwa puyuyok. \v 11 Ginda tupan tuwanguke tasinangge take siknga natapbing. Ina unzakan ginda puya waaknga tasiwa puyuwikge take siknga natapnong. Tasike mani ginda gwa pakingu wa usanzike aminu mani buyambam pakuu waapata buyambam muban gatu matekngakan pakuu waapata mani mateknga take mumsok. \v 12 Ngan. Aminu tapatuta musip gwaang natake mani kundu mutnangge take siknga natake ngana mani matekngakan pakut. Sike ita wa pakuunin usanzike kautdu Anutue imanu buyambam dua siwik. Undanga. Anututa atnataak. Mutnangge take siknga natapbut ngana mani buyambam dua pakut ngang natake Anututa aminu waapae take natapik. \p \v 13 Siwan nata wamu wa yanggau aminu kunduta isangepuke mateknga muwawa ngana ginda isakoke buyambam mutningge natake dua yanggat. \v 14 Aho. Ginu tapduu aomune gindane sangaapasa kwaapzang pake yuaing. Unzingge ginda aminu sangae dapmakaingu take gatayamunong. Siwan masande ginu sangae dapanu aminu wa ginda gatayamukaing aminda sangaapana buyambam pake asikaya ginu dua gatandamuning ba dasing? Aho. Akgatandamuning. Unzing tasiwanu aminu sangae dapmakaingu kuupbam asinggan gatayamuwawa aminu kuupbamda takekan yutning. \v 15 Ngan. Sanga waakngae natake wamu takngatu ayanikapsa aminu tapatuta Anututane wapatang anzing matakut, “Aminu nanamu kwaapzang pakuu waapata napan musia gitnawan nanamu wena sikut. Siwan aminu nanamu matekngakan pakuu waapata nanamde dua dapbut,” ngang matakut. \s1 Polda notna yanipewan Korin yot gapmane kuningge natake yakut. \p \v 16 Siwan Anututa notna Taitasdane musia tangenawan ita gin gatandamunangge nataak. Unzing nata gin gatandamunangge nataat binga ita take siknga nataak. Unzingge nata Anutue asiknga inimbaknganggat. \v 17 Ngan. Nata inike ita ginde kuwikge yawa natake ita kunangge take siknga natapbut. Ita take siknga kunangge natapan kake nata ie anzing natapbum. Waapata ina banipda siwan kunangge natake yuwawan nata masande initewa kuwikge inikum. \v 18 Siwan puya amin notna tapatuta Anututane wamu takeaknga asinggan yanikapmake tasitakuwawan Anututane amina kepna kepna nana aminu kuupbamda itane umana yatangenakaing. Sike nata aminu waapaat Taitaskat ngang yanipewa ginde kusan. \v 19 Siwan aminu waapatane umana Anututane aminabamda yatangenake ita naat gatake sukusimde yaking. Yawa niu mani ginda notza gatayamunangge pekingu wa pake kayutzimde yaking. Siwan nitda puya waaknga tasita Buyambam tapanindane umana yatangenake aminu kuupbamda nitde natake nin gatanimunangge natake tasikamayak ngang anggaman natapning. \p \v 20 Siwan nata ninae tagwauke mani buyambamu ginda peningu wa kayuke tasiwawa aminu tapatuta puya waakngae sapdut wamu takngatusimu yananga dua siwikge natake nata nomana siknga tasinggat. \v 21 Ngan. Nata puya nomana siknga Buyambam tapaninde kaine tasinangge nataat. Natake gatu amindaaya kuut puya waaknga tasiwa nandupa take siwikge nataat. \p \v 22 Nata unzing natake puya amin notna tapatu initewa ita aminu wa yanggat tapaakat gatake ginde kuning. Aminu waapata naat gatake puya tasiwatda nata sipdu sipdune i tasiwa siwan ita puya tasinangge akekekawan kakum. Siwan ita apmanu ginde natake ginda puya wa notza gatayamunanga aknga tasinangge dua tuyukakaing ngang natapan kekeknga singgak. Siwan ita ginde kuke puya waaknga tasinangge take siknga nataak. \v 23 Siwan ginu atnataaing. Taitas waapa natane puya amin notna dakngake iat naat unekan gatake puya tasikamak kapanin. Siwan aminu tapaaya iat gatake ginde kuningge yanggau waapaau Anututane aminabamda paut tasike umana yake ginde yanipewa kuningge yaking. Sike aminu waapaatda tasiwat umana Kraisdane akngata buyambam singgak. \v 24 Siwan wa aminda ginde kundopanu ginda musip gwaang natayamuke tasinong. Ginda unzing tasiwa aminu Anututane amina dakngake yuaingu kepna kepna nana aminu kuupbamda ginde natake ginda puya aminu waakwakge musip gwaang natayamukaing kaknga anggaman siwan kaning. Natake wamu nata ginde apbakngake gindane umanza yapangenake yakum taknga siakan singgak ngang natapning. \c 9 \s1 Mani aminbam gatayamunangge penong. \p \v 1 Siwan ginu sanga wa Anututane aminabam gatayamunangae atnataaing. Unzingge nata wamu mamaya ie dua matawit. \v 2 Na atnataat. Ginda puya waaknga tasinangge musipza asenakaing. Siwan nata ginde natake aminu Masedonia kep komune nana amin anzing yaninggat. Aminu Akaia kep komune nana aminda puya waaknga tasinangge natake nakanu gwa kakumang gwene tandakngaking ngang yaninggat. Yaniwa wamu wa ginda puya waaknga tasinangge akekekakaing ngang yaninggat takngata aminu Masedonia nana aminu kwaapzanggane musia pangenawan yuaing. \v 3 Siwan na wamu waaknga nata yake gindane umanza yapangenake yanggau wa wamu moo aknga binga siwikge na apbitanggat. Ngan. Ginda tandakngake mani peke yutningge na take nataat. Natake nata puya amin notna wa aminu yanipewa ginde kuning. \v 4 Dasingge? Masande nata ginde kunangge yawa aminu kundu keu Masedonia komune nana aminda naat gatake kuke ginu dandupa dua tandakngake yutninga dandupning. Siwanu nata wa aminde nangaakan natake yuwawa ginda wa aminde apmaakaning. \v 5 Unzingge nata puya amin notna yanike ginda gamok kuwawa nata masana apit ngang kekeknga yanikum. Yaniwa ginde kuke mani ginda penangge gwa yakingu pandaknganing. Pandakngawa nata masande kuke papa kake aminu tapatuta nae natake ita ginde kataune kaiwan kundamukut ngangu daninanga dua. Aho. Ginda gisa banipda siwan notza gatayamunangge take siknga natake mani wa peking ngangu anggaman siwan kaning. \p \v 6 Siwan nata ie natake tuwang wamu takngatu daniwa natapnong. Aminu tapatuta nanam zau matekngakan kwaiwiu waapata masande nanamde dapik. Siwan ngana aminu tapatuta nanam zau kwaapzang kwaiwiu waapata nanamu kwaapzang pake napik. \v 7 Siakan. Ginu kuupbam inandek inandek musipzaatang gisa katak siknga natdetnong. Natdeke ginda natdetdeu waaknga tawake mani penong. Peke ginda mani wa pekingge butaya ma natapam. Ngan. Ginda natake aminu tapatuta asiknga kekekake nindane mani katakngine kaiwan kunimukaing ngang natakengu ma pewam. Ginu atnataaing. Aminu apbakngake sangaapana yamunangge take siknga natake tasiwiu Anututa waapae musip gwaang natangamunggak. \v 8 Natangamuke ita musip kwikwiu ginu apbakngake sangasa yamunangge take natake tasikingge natandamuke sanga kuupbam ginda ie dapningu ginde atdamik. Ginde daman buyambam siwan ginda kwaapzang pake puya takngatu takngatu amin gatayamunanga aknga take tasining. \v 9 Sanga waakngae natake ayanikapsa aminu tapatuta wamu takngatu Anututane wapatang anzing matakut, \q1 “Aminu waapata sanga kwaapzang siknga aminu sangaapana wena aminde yamutakunggak. \q2 Unzingge ita sanga amin gatayamunanga akngae dua dapik,” \m ngang matakut. \v 10 Ngan. Anututa nin gatanimuke nanam zau asinggan nimunggak. Sike ita tasiwan akoke buya aawan pake sake nakamang. Sike ina unzakan ita gin gatandaman sanga ginda amin gatayamunanga aknga tasikaing kaknga buyambam siwik. \v 11 Siwan ginu sangaapa kwaapzang pake ginda amin gatayamunangge sanga kwaapzang yamuning. Yama nata pakuke aminu sangae dapmakaingge nomana siknga yamit. Yama kake aminu kuupbamda Anutue inimbaknganing. \p \v 12 Ngan. Ginda puya unzing tasike Anututane aminabam gatayamuning. Gatayama kake aminu buyambamda apbakngake Anutue inimbaknganing. \v 13 Ginda sanga kwaapzang amin gatayamunangge yamuwawa danduke aminu buyambamda anzing natapning. Ginu wamu take Kraisdane aknga tawake puya waaknga tasikaing ngang anggaman natapning. Natake Anututane umana yatangenatning. \v 14 Yatangenake ginde natake Anututa musip kwikwiu ginde natandamuke gindane musipza pangenawan puya waaknga take siknga tasiking ngang natake wa aminda ginde musip gwaang siknga natandamuning. Natandamuke tumuk wam yawa Anututa ginu asinggan gatandamik. \v 15 Siwan Anututa ninde musip kwikwik natanimuke gatanimunggakge natake ninda asiknga inimbaknganim. Inimbakngake sanga wa ita nin gatanimunggak kakngae natake ninda asiknga inimbakngake wamu mamaya siknga yanim. \c 10 \s1 Sapdut wamu aminda Polde yaking. \p \v 1 Siwan aminu gikat nana kunduta nae natake anzing yakaing. Ita ninde apuke nikat gatake yukengu ita ninde puya wepda tasinimuke wamu yanggak ngana nin nipmake maa kuke yukengu ita wamu kekeknga ninde nimunggak ngang yakaing. Siwan ngana nata gin daninangge natake musip kwikwiu Kraisda aminde natake wepda tasiyamukut taknga tawake nata wamu takngatu daniwa natapnong. \v 2 Aminu gikat nana kunduta natane puya aknga usanzike natapa sanga musia enaya akngaekan natake sukunggat tapa binga singgak. Siwan masande nata ginde kundoke wa aminu kaanga siknga take yaniwit. Ngana asingu ginda gisae tagwauke natane musipma tapa wikayok. \v 3 Ginu atnataaing. Na aminu gin binga kepdakane nana tapatuta yuat. Yuke ngana puya tasike aminda amake sanga inane akngaekan natanggamatake tasikaing binga nata dua tasinggat. Wena. \v 4 Amak tasinangge natakengu aminda inane kekeknga akngane amakaing ngana nata ninae kekeknga akngane puya dua tasinggat. Aho. Nata Anututane kekeknga akngane yuke puya tasinggat. Unzing amak aminda apuke iwanatane damanu kekeknga siknga gwenu atzipbutning binga nata puya tasinggat. \v 5 Tasike natdetdeu gutonga aminda kem nataaing kaknga nata yaitapaakusinggat. Ngan. Nata wamu take Anututane aknga aminu buyambam yanikapnangge tasiwawa iwanata yamandet sike natane kepina umukngamukaing ngana nata ayapbike puya atasinggat. Tasike nata amindane natdetdetna papa nomatawa wa aminu yanipaku pewa Kraisdane gepbiatang koke yuaing. \v 6 Puya waaknga tasiwa ginu kuupbamda ie gepbiatang koke yutning. Koke yuwa kakengu nata ginde natake aminu gikat nana tapatuta yamandet siwan kakengu nata waapatane natdetdetna tapa nomatawikge natake meya takngatu asimit. \p \v 7 Siwan ginda sanga kaisatakan kake usanzikaing. Sike aminu gikat nana tapatuta inae natapan aminu Kraisdane amina tapatu siwiu waapata inane musiaatangu gatuna natdeyok. Asikaya na kaya Kraisdane amina kuut dua yuat ba dasing? Ngan. Waapaata naat kuut Kraisdane amina dakngake yuamak ngang anggaman natapsok. \v 8 Siwan Buyambam tapaninda puya nae naman nata gindane natdetdetza pasiwa maiwikge natake dua namukut. Aho. Nata gin pasiwa ginu Anutue kekeknga yutningge natake Anututa puya waaknga nae naman tasinggat. Sike ita puya nae wa namukut takngae natake nata apbakngake ninae umana yatangenawa kunduta natake sapdut wamu nae yawanu nata wa aminde dua maakawit. \v 9 Siwan wamu waaknga kendeke ginda dasing natapning? Asikaya nata pas sasan matandama kake ginda nae atnandugwautningge natake yanggat ba dasing? Aho. Nata unzing dua natake ginde matandamunggat. Wena. \v 10 Siwan aminu gikat nana tapatuta nae natake anzing yakut. Polda pas sasanu matanimuke wamu kekeknga siknga yanggak ngana ita nikat gatake yukengu ita wepda siknga niniwan ninda itane wamna natapna sanga moo binga singgak ngang yakut. \v 11 Siwan aminu wamu waaknga yakut tapata katak siknga natake ita anzing natapsok. Nata maa yuke wamu pas sakatangu ginde matandamunggat takngakan tawake ginde kundokengu nata waaknga tasiwit. \p \v 12 Siwan ngana na aminu gikat nana kunduta inane umana yapangenakaing amin binga daknganangge dua kekekanggat. Aho. Aminu waakwakgane natdetdetna wena siwan wa aminda inane natdetdetnaekan natake ninu natdetdetnin baban ngang yake inane umana moo siknga yapangenakaing. Ngan. Wa aminda inane puyae natapa take siwan ninu puya nomana siknga tasikamang ngang yake inane umana yapangenakaing. \v 13 Siwan ngana na. Na puya Anututa nae naman nata puya wa tasikum takngaekan natake apbaknganggat. Puya waaknga tasitakuke nata ginde kuut apundoke gin banakan yuke tasikum. \v 14 Puya nata gin banakan koke danikapbumu wa nata puya Anututa nae namukut taknga tasiwa puyuwan gatu masande nata nina banipda siwan puya kunduat tasinangge natake ginde dua apundoke tasikum. Aho. Na Anutue banip tawake nata tupanu ginde apundoke wamu take Kraisdane aknga danikapbum. \v 15 Siakan. Nata ninae umana yatangenatnangge natake aminu kunduta puya tupa tasiking kakngae natapit. Natakengu ie sapdukngamuke nata dua apuke puya dua tasikum gamu puya wa tupa tasiking kakngata apimapan ngang natake nata unzingu dua yanggat. Aho. Nata ginde natake ginda Jesue natapa kekeknga singgak kakngata buyambam siwikge na apbakngake natayuat. Ginda Jesue kekeknga siknga yuwanu nata puya kunduat Anututa nae namukut taknga tasiwa buyambam siwik. \v 16 Puya waaknga tasinangge natake nata gin dapmake keu maa komdune kuwit. Kuke keu komdu puya aminu tapatuta tupa undangu dua kukut komune kuke tasiwit. Tasike nata ninae umana moo siknga puya kundu aminu tapatuta gwan tasikut takngae natake dua yatangenawit. \p \v 17 Siwan Anututane wapatang wamu takngatu anzing yuak, “Aminu tapatuta apbaknganangge natakengu waapata puya Buyambam tapaninda tasikut takngae natake itane umana yatangenayok.” \v 18 Ginu atnataaing. Aminu inane umana yatangenawiu waapae Anututa natapan aminu umana wenaapa siwik. Siwan ngana aminu tapatu Anututa ie natapan take siwanu aminu waapata Anutue nomune gitna yuwik. \c 11 \s1 Natdetdetna wena apata yanggak binga yanangge yakut. \p \v 1 Siwan ginda na nandutewa nata wamu gutonga kundusimu natdetdetna wena apata yanggak binga yanangge nataat. Ngan. Nata wamu wa binga yawitde ginda na atnandutenong. \v 2 Wamu wa binga yanangge nataatdane yapii anzing. Nata puya tasike ginda Kraisde kuke iat gatake kekeknga siknga yutningge tasikum. Unzing aminda natake yapana tapatu apnae dua siknga kukut tapata apna tapatuekan kuwikge yawan kekekawik binga nata gin pasiwa ginda Kraisde kuking. Unzingge nata ginde musip gwaang siknga natandamuke ginu dua pimaningge asiknga natanggamatanggat. \v 3 Nata gin pasiwa ginda Kraisde kuke iat gatake kekeknga siknga yuke ie wamdekan natanggamatake tasikaing. Siwan ngana aminu kunduta enake natdetdeu nomana siknga wa ginda nataaing kaknga pasiwa wai siyak ngang natagwauke daninggat. Unzing gomou tapatuta tupa siknga Ivde kuke kem tasike iniwan pimakut binga ginda pimanang ngang natake daninggat. \v 4 Na atnataat. Aminu kunduta ginde apuke wamu take aknga nata tupa ginde danikapa taking kaknga teke wamu inata takngatu natake daniwa ngana ginda wamu waaknga katak dua usanzike zetgaman takaing. Ngan. Wa aminda apuke Jesu inata tapatue natake gin danikaing. Gatu Waungu inata tapatu Anututa gindane musipzaatang dua tamuban takingu waapae natake ginde danikaing. Danike tasiwa ngana ginda dua yanindakngakaing. Aho. Ginda wa amin kapewa wamu inata kundu danindamukaing. Unzingge nata ginde natake ginda pimanang ngang natagwauke daninggat. \v 5 Siwan ginda wa aminde apbakngake amin gwaang Jesutane kwiiknga dakngake apbing ngang nataaing. Ngana na. Nata wa aminde natake na dua napbiking ngang nataat. \v 6 Na aminbamde kuke wamu takngatu takngatu yanikapnangge tasiwa ginda nandupa aminu wamu aminbamde yaninanga kepi katak dua kakumu tapatu binga dakngakum. Siwan ngana ginu atnataaing. Na natdetdeu takngatue dua dapmake Anututane puyana tasikum. \p \v 7 Sike tupa na gin banakan koke wamu take Anututane aknga ginde danikapmake ngana nata danike sanga natane gupma gatangamunanga akngae dua danikum. Aho. Nata gin gatandamunangge natake sangaapanae dapmake nata meya buyak tasike yukum. Siwan ginda natake kepi wa nata tawake tasikum takngae natapa sanga waiaknga sikut ba dasing? \v 8 Sike nata gin banakan koke puya tasiwawa Anututane aminabamu keu komdune nana aminda na gatangama wa amindane mani pake tasikum. Ngan. Na gin gatandamunangge natake nata wa amindane mani pake puya tasikum. \v 9 Unzingge na gikat gatake yuke manie dapmake ngana nata meya aminu tapatue dua imukum. Wena. Natane notna Jesuat nana aminu Masedonia kep komuneta apuke sanga nata dapbumu atnamuking. Atnama pake nata ginde meya takngatu dua damukum. Sike gatu apmea ina unzakan nata meya ginde dua damit. \v 10 Siakan. Nata Kraisdane gepbiatang yuke siakan wamban ginu daniwa natapnong. Sanga nata ginde meya dua damukumu wa nata dua tewit. Aho. Aminu tapatu keu wa ginda ayuaing komune nana tapatuta natake nata sanga waaknga tasiwitde kepi dua umukngamik. Wena. \v 11 Sike wamu nata yanggau wa asikaya nata ginde musip gwaangu dua natandamuke yanggat ba dasing? Aho. Anututa atnataak. Nata musip gwaang siknga ginde atnataat. \v 12 Ngan. Kepi nata tawake tasinggau wa nata asinggan tasiwit. Tasiwawa aminu wa natane puya akngae sapdutnangge nataaingga sapdut wam yanangge apmeptaning. Ngan. Na gindane sanga panangge kekeknga siknga bitanggau waakngata wa amindane kepi umuyaman wa aminda yake ninda Polkat musipminu takngatukan natake puya tasikamang ngangu yananga dua. Wena. \p \v 13 Siwan wa aminda ninu Jesutane kwiiknga amin dakngake itane puyana atasikamang ngangu kem yakaing. Yake ginu kem panzike pasiwa ginda wa aminde natapa aminu Kraisdane kwiiknga siwan umana aposel ngang yanikaing. \v 14 Ginu atnataaing. Setenda kem tasike ita angela tapatu binga dakngake apan kake ninda angela tapatu Anutuat yusika teke apunggak ngang natapnim. Siwan wa aminda ina unzakan tasiwanu ginu ie ma satnawam. \v 15 Setendane puya amina kuut Anututane puya amina binga dakngake apukaing. Ngana ginda ie ma satnawam. Masande wa aminu Anututa kepi nomana akngane usanzike toknga mateknga dua wa aminde yamik. \s1 Polda meya buyambam pakut. \p \v 16 Siwan wamu tupa nata ginde pas asane gwa danit taknga gatuna daniwa natapnong. Aminu gikat nana tapatuta nae natake aminu natdetdetna wenaapa ngangu dua yawan. Siwan ngana aminu tapatuta nae natapan aminu natdetdetna wenaapa siwanu undanga. Ginda aminu wa natdetdetna wena amindane wamna atakaing. Ina unzakan ginda nata ninane wamu kuut nata gin daniwitde na atnandutenong. Na nandutewa nata wa amin binga dakngake ninae umana yatangenawit. Asikaya wa aminda inane umana kumzang dua yapangenakaing ba dasing. \v 17 Siwan ngana wamu nata yanggau wa nata Buyambam tapaninde banip tawake dua yanggat. Aho. Wamu nata ninae umana yatangenatnangge yanggau wa nata aminu natdetdetna wena apa binga dakngake yanggat. \v 18 Siwan aminu kwaapzangga inane sanga kepdakane nana akngae natanggamatake inane umana yapangenawa kake nakaya kuut sanga ninane sanga kepdakane nana akngae natake ninane umana yatangenatnangge natake gin daniwit. \v 19 Na atnataat. Ginda natdetdetnin baban amin dakngakamang ngang kem natake aminu natdetdetna wena amin kapewa wa aminda wamu gutonga ginde danindamutningge take siknga nataaing! \v 20 Ngan. Ginda kapewa wa aminda gin panggaganuke gindane sangaapasa kwaapzang kaiwa kundama ginu danduyutnangge akekekake gindane aamza wesikaing. Ngana ginda wa aminde apbakngake kapewa tasikaing. \v 21 Siakan. Nata tuyukake puya tasike sanga aminu waakwakga kekeknga siknga tasikaing binga dua tasikum. Wena. Nata akekekake kepi aminu waakwakgane aknga tawake dua tasikum. Siwan nata sanga waaknga dua tasikumde natake asikaya nata ginde apmaakawit ba dasing? Wena siknga. \p Siwan ngana aminu tapatuta inane sanga akngae natake inane umana yatangenawiu waapae natake nata wamu aminu natdetdetna wena apata yawik kaknga tawake yawit. \p Nakaya kuut ina unzakan ninane sanga akngae natake yawit. \v 22 Wa aminda yake ninu aminu Hibru wam tangan yakaing aminde dongune aakumang ngang yakaing. Siwan nakaya kuut aminu Hibru wam tangan yakaing aminde dongune aakum. Sike wa aminda yake ninu baminu tapatutane umana Isrel ngang inikinggane dongune aakumang ngang yakaing. Siwan nakaya kuut aminu waapatane dongane aakum. Sike wa aminda yake ninu Ebrahamdane dongune aakumang ngang yakaing. Siwan nakaya kuut dongu waaknganekan aakum. \v 23 Sike wa aminda yake ninu Kraisdane puya amina dakngake tasikamang ngang yakaing. Siwan nata aminu natdetdetna wenaapa binga dakngake wamu takngatuat daniwa natapnong. Nakaya kuut Kraisdane puya amina dakngake nata wa aminu ayapbike puya buyambam tasikum. Ngan. Nata puya kwatan siknga tasike wa aminu ayapbikum. Sike iwanata enake sipdu sipdune na kaautde napmake tewa buyambam sikut. Siwan sipdu sipdune na kayata ipmapa nuwawa buyambam sikut. Siwan sipdu sipdune nata akumnangge dapaknga sikum. \p \v 24 Siwan Judia nana aminda na tanggaganuke nap takngata ipmapa nukgawa kuku 39 dakngakut. Sike sanga waaknga sipdu sipdune tasiwawa kuku katau kuut musa sikut. \v 25 Siwan sipmaat sipduat iwanata enake na kandata ipmapa nuking. Sike sipdune supda nutnangge mutnawaking. Siwan sipmaat sipduat sipda wai siwan nata yanggabam gwene yuke paa kumbum. Gatu sipdune nata yanggabam gwende banakan kuwawa sipda wai siwan na yanggabam gwene upeeke yuke yuwawa kuku zikaake kwakakut. \v 26 Sike tapdukbamu asinggan nata puya tasitakuke kepi mamaya siknga apane kunggat. Sike kuwawa sipdu sipdune yanggata paptake na paa kaitake kunggak. Gatu sipdu sipdune wai aminu kepiapane sukuke natane sangaapana kaiwa kuningge natake na paa nuwa kumbum. Gatu aminu kundu natane notna Judia kep komune nana ngana sipdu sipdune na nutnangge natake paa tasiwa maikum. Gatu aminu Judia kep komune nana dua ngana keu komdune nana aminda na tasiwa maiwitde natake gatu gatu tasiking. \p Ngan. Nata yot gapma gapmane tasitakuke ba kepiapane kuke keu amina wena komune kuke ba sip gwen take yanggabam gwene kusika nata wai paa sikum. Sike aminu kundu natane iwanata nae apa nata kawawa notna binga dakngawa ngana wa aminda na paa tasiwa maikum. \v 27 Sike nata puya kwatan siknga tasikum. Tasike sipdu sipdune nata zikaane pasike dapuna dua pekum. Gatu sipdu sipdune nata toma natake yanggae natake guyaknga kupia sikut. Siwan nata nanamde gatu yotde gatu taukge ngang dapmake yukum. \v 28 Sike wamu buyambamu undang ngana nata kautdukan yanggat. Tapdukbamu asinggan na Anututane aminabamu kepna kepna nana katak siknga kayutnangge natake tasinggat. Puya waaknga kwatan siknga tasisika nata musipmaatangu nangaakan nataat. \v 29 Siakan. Aminu tapatuta atuyukawan kakengu asikaya nata ie butaya dua natangamit ba dasing? Ba aminu tapatuta waiakngaatang pimapan kakengu asikaya nata musipma meya siknga dua natapit ba dasing? Aho. Meya wa bingata na paya tasiwa mainggat. \p \v 30 Siwan nata ninae umana yatangenatnangge apbitanggat ngana wa aminda natane musipma tangenawa natake nata sanga wa na tasiwa maikum takngae yawit ngang natapbum. \v 31 Anututa atnataak. Wamu nata yanggau wa nata kem dua yanggat. Aho. Anutu Buyambam tapaninu Jesu Kraisdane nana apata nae natake ita kem wam dua yanggak ngangu atnataak. Itane umana asinggan asinggan yatangenatna kekeknga siknga yuwik. \v 32 Sike nata ie natake siakande daniwit. Nata Damaskas yot gapmane kundoke yuwawa aminu tapatu umana Aretas ngang iniking kapa wa amindane gavmanu buyambam tapa dakngake yukut. Ita yawan aminu tapatu you wa gapmane nana kayukut. Kayuke na tanggaganuke kaautde napmanangge natake ita kayuya aminu you wa gapmae gwabok gwaune pewan yuking. \v 33 Pewan yuwawa ngana natane notna kunduta na gatangamuke kandayak dakane napmake you wagapma yuainggane daman gwendane windo gwaune nap taknganeta tatawaawa nata kepman pukukum. Pukuke nata teke atdatakuwawa iwanata na nutnangge nawamba maikut. \c 12 \s1 Polda mia takngatu kakut. \p \v 1 Siwan natane umana nina yatangenawanu aminu tapatu dua gatangamik. Siwan ngana nata mia takngatu takngatu Buyambam tapaninda yeikngaman kakum takngae natake ginde daniwa natapnong. \v 2 Tupa nata aminu Jesuat nana tapatue natapbum. Natake nakanu katau kuut musaat kautdu gweaat gweaat ngang yuwawa wena sikut. Siwan aminu waapa Anututa enandang takopbut. Siwan wa takopbut taknga ita mia kawawan uyunga takopbut ba kayuk yuwawan gupna buyak siakan siknga takopbut ba dasing? Na ie katak dua nataat. Anututakan ie atnataak. \v 3 Ngan. Nata aminu waapae atnatapbum ngana ita mia kawawan Anututa enandang takopbut ba gupna buyak takopan siakande siknga kopbut ngangu na katak dua nataat. Anututakan ie atnataak. \v 4 Siwan aminu waapata wamu takngatu takngatu aminda gatu yananga dua aknga natapbut. Ngan. Wamu ita natapbuu waaknga aminu tapatuta yawanu take dua siwik. \v 5 Siwan na aminu waapae natake apbaknganggat ngana sanga ninane akngae natake ninae umana nata dua yatangenawit. Wena. Siwan ngana nata sanga na tasiwan maikum takngaekan natanggamatake ninae umana yatangenawit. \v 6 Siwan na ninae umana yatangenatnangge natakengu take tasiwit. Tasikengu nata aminu natdetdetna wenaapa binga dua dakngawit. Wena. Nata ninae umana yatangenakengu nata siakan wamban yawit. \p \v 7 Sike ngana unzing yatangenatnangge bitake nata dua tasiwit. Aho. Aminu tapatuta wamu nata ninane umana yatangenatnangge yawit takngae natake ita na usanziwikge natake dua yanggat. Aho. Ita puya nata tasikum ba wamu nata yanikapbumde natake na usanziwikge nataat. \v 8 Siwan Anututa gatangamuke nata natdetdeu ita nae namukut takngae natake ninae umana asiknga dua yatangenawitde natapbut. Natake ita na tasiwan meya takngatu take yuat. Sike meya waakngane na sandewikge inikum ngana dua sandekut. Aho. \v 9 Na dua sandeke ita anzing nanikut, “Nata gaat gatake yuke ga gatagama gata dua upeeke yuwiyak,” ngang nanikut. Nanike, “Gata atuyukake yuwawi nata ga gatagama puya tasiwawi ninane kekeknga akngata anggaman siwan kaning.” Sike kekeknga Kraisdane akngata na usikwatanapmamban puya tasiwit. \v 10 Ngan. Nata upeeke apimanangge dapaknga siwanu ita take siknga kekekangaman enake puya tasinggat. Unzingge nata upeeke yuke ba aminda na nanisapdutning ba meya takngatu takngatuta nae apning ba aminda nae wai tasingamuning ba sanga wai wa bingata nae apanu nata kekeknga Kraisdane akngata na gatangaman dua pimapit ngang natake apbaknganggat. \s1 Musia papan kekekaningge wam. \p \v 11 Siwan wamu wa yanggau nata aminu natdetdetna wena apata yanggak binga nata ninae umana yatangenakgat. Sike wamu wa nata nina banipda siwan dua yanggat. Aho. Ginda natane musipma tangenawa yanggat. Sike ginda natane umana yatangenakaing gamu take siwan. Ngana nata ninae musipmaatang natake na aminu umana yatangenatnangaapa dua ngang nataat. Ngan. Unzing nataat ngana ginda aminu kundue natake Jesutane kwiiknga dakngake yuaing ngang natake umana asiknga yapangenakaing ngana wa aminda na dua napbiking. Wena siknga. \v 12 Nata gin banakan koke puya tasiwawa aminu kunduta meya takngatu takngatu nae namuking. Namuwawa ngana nata wikake puya kekeknga tasike duya takngatu takngatu tasikum. Nata puya waaknga tasiwawa sanga Jesuta na tapan itane kwiiknga dakngake Anututane kekeknga akngane tasikum takngata anggaman sikut. \v 13 Siwan ginu atnataaing. Nata Anutue amina kepna kepna nana aminde kuke puya kekeknga tasikum. Tasike gin banakan koke puya ina unzakan tasikum. Tasike sanga awia takngatukan dua gin banakan tasikum. Sanga natane gupma gatangamunanga akngae natake nata ginu dua danikum. Dua danike asikaya nata wai takngatu undang tasikum ba dasing? Sanga gupma gatangamunanga akngae dua danikum takngae natake ginda ie sanga wai ngang kakengu ginda natane wai waakngana sandekngamunong. \p \v 14 Siwan nata gatuna ginde kunangge nataat. Sipduat kuwa sipmaat sipduat dakngawikge tandaknganggat. Siwanu nata gatuna ginde kuke sanga gupma gatangamunanga akngae dua daniwit. Wena. Nata gindane sangaapasa kaiwa kuningge dua nataat. Aho. Nata gin gatandama ginda nae musip gwaang natangamuningge natake yanggat. Asikaya waaknga yapanata puya tasike sanga unekan peke minga nana gatayamuning ba dasing? Aho. Minga nanata puya tasike sanga unekan peke waaknga yapana gatayamuning. \v 15 Unzingge nata gin gatandamunangge natake ninane sangaapa kuupbam mutnangge take siknga nataat. Siwan gatu gin gatandamuke tasiwawa ngana iwanata enake na nuwa kupanu take siwik. Ie na dua gwaukgat. Sike nata ginde butaya siknga natandamuke tasinggatde natake asikaya ginda nae musip gwaangu mateknga siknga natangamuning ba dasing? \v 16 Sike ngana aminu gikat nana kunduta nae anzing yakaing. Ita nindane sanganinu dua kaiwan kunimuking ngang yakaing. Yawa ngana kunduta nae semna natake anzing yakaing. Ita ninu kem panzike nin kaipakuwan ninda notninu sangae dapmakaing amin gatayamunangge natake mani mukumang ngang yakaing. \v 17 Yawa natake nata dasing yawit? Asikaya natane notna kundu nata yanipewa ginde kukingkat nana tapatuta ginu kem panzike sangaapasa kaiwan kuwa nata mani buyambamu ninae pakum ba dasing? Wena siknga. \v 18 Nata Taitas initewa ginde kukut. Siwan inatakan dua kukut. Aho. Nata notninu Jesuat nana tapatuat Taitas waapaat yanipewa waapaatda unekan gatake ginde kukumayak. Asikaya Taitasda kem panzike gindane sangaapasa kaiwan kuking ba dasing? Wena. Ita naat musipmiu takngatukan nataamak. Natake asikaya ita kepi nata sukukum taknga dua tawake tasikut ba dasing? Aho. Nitda kepi takngatukan tawake tasikamak. \p \v 19 Siwan wamu nata yanggau wa dasingge natake yanggat? Ginu dasing nataaing? Asikaya nata wamu waaknga matake natane wama yawa takawikge natake matanggat ba dasing? Aho. Nata Kraisdane amina dakngake Anutue kaine wamu yanggat. Nata ginde musip gwaang natake gin gatandama ginda Anutue kekeknga yuaing kakngata buyambam siwikge natake yanggat. Ngan. Puya tasike ba wam yake ba sanga kuupbam nata tasinggau wa nata gin gatandamunangge natake tasinggat. \v 20 Wamu nata wa yanggau nata ginde nangaakan natake yanggat. Nata ginde apuke gin dandupa take dua ba siwik ngang natake nata natagwauke yanggat. Nata ginde apuke gindane natdetdetza papa nomatawikge meya takngatu ginde damit. Damanu ginda nae natapa take dua ba siwik ngang natake yanggat. Nata ginde apuke danduwawa ginu kunduta yanganutning. Sike kunduta musia wai notnae natapning. Siwan kunduta musia toknga natake notnae kaanga yanining. Siwan kunduta inae sanga kotnake notna dua gatayamuning. Siwan kunduta sapdut wam yaning. Yake notnatane umana aknga tasiwa maiwikge tasining. Siwan kunduta yamandet sike inae umana buyambam siwikge tasining. Siwan kunduta notna pandambanutning. Ngan. Nata ginde apuke dandupa ginda sanga wa binga dua tasiwa dandupit ba dasing ngang natake nata meya buyak yuat. \v 21 Sike nata ginde gatuna apuke ginda waiakngasa tupa tasiking kakngae masa dua imuke musipza dua tapa tekwamban sanga musia enayaaknga tawake ginda sanga yasewa aknga tupa tasikaking kakngane sukuning. Sukuwa dandukengu nata gin banakan yuke Anutue apmaakawit. Sike ginde musipma meya siknga natake nata kwanamu asiwit. Nata ie natagwaanguke ginde nangaakan natayuat. \c 13 \s1 Natdetdetna papan nomatawik. \p \v 1 Siwan nata ginde sipduat kuwa sipmaat sipduat siwik. Siwan mama wamda anzing yanggak. Aminu tapatuta inane wamna yawikge takuwanu aminu tapaaya ba tapaat tapatuatda aminu waapatane waiaknganae natake wamu buya takngatukan yaning. Yawanu wam usanziwik kapata natake wamu gwa yatana takanggak ngang natapik. Ina unzakan nata ginde apuke tasinangge nataat. \v 2 Tupa nata gatuna ginde kuwa sipmaya dakngakut. Sike tapduu wagwene nata ginu anzing danikum. Masande nata gin dapmake kuke yusika gatuna ginde apukengu nata aminu waiaknga tasikaing aminu moo siknga dua kapewit. Aho. Nata meya takngatu yamuke wa amindane natdetdetna panomanuwit ngang danikum. Sike apmanu nata maa yuke wamu wa tupa danikum takngaekan natake gatuna daninggat. Nata ginde apuke gikat nana kundu waiaknga tasikaing aminu nata moo siknga dua kapewit. \v 3 Dua kapeke meya takngatu ginde dama kake ginda anzing natapning. Kraisda natane musipma tangenawan nata itane wam takngae natake daninggat. Ginda ie natapa siakan siwikge tasiwit. Asikaya Kraisda ginde atuyukake tasinggak ba dasing? Aho. Ita gin banakan yuke ginde kekeknga siknga tasinggak. \v 4 Ginu atnataaing. Tupa ita iwana kapewan kekekngana wena ngang natake i amin saamdakane tanguwa kumbut. Ngana Anututa inane kekeknga aknganata gatu tangenawan kekeknga waakngane ita kayuk ayuak. Siakan. Nakaya kuut kekekngana wena siwan sukunggat. Ngana nata Jesuat gatake sukuke Anututane kekeknga akngane puya gin banakan koke tasiwit. \p \v 5 Siwan ginda Jesue natapa akekekanggak ba dasing? Ginda gisane natdetdetzaatangu ie nataaing kaknga asinggan usanzitnong. Usanzike ninu Jesue kekeknga dua ba yuamang ngang natake usanzike yutnong. Sike Jesu Kraisda nindane musipmikatang pukuke nin pakut ngangu dua nataaing ba dasing? Dua natake ginda gisa usanzike natapa ninu yangga aminu moo siknga dakngakumang ngang anggaman siwanu Jesuta ninu inae dua pakut ngang natapnong. \v 6 Siwan ngana nata ginde apuke puya tasiwawa ginda natane wama usanzike natapnong. Na Jesue puya amina dakngake tasinggatde natapningge take nataat. \v 7 Sike nata tumuk wamu Anutue iniwa ita gin gatandaman ginda wai takngatu dua tasining. Tumuk wamu wa yanggau nata itane puya amina dakngake ginde puya pasiwa buya asaakgak ngang anggaman siwikge natake dua yanggat. Aho. Aminda nae natake Jesue puya amina tapatu dua ngang natapninga kakengu undanga. Ginda kepi nomana siknga tawake tasiningge take natake tumuk wamu waaknga ininggat. \v 8 Ginu atnataaing. Na siakan wam yaitapaakusinangge dua nataat. Aho. Nata siakan wam tapa kekekawikge natake tasiwit. \v 9 Tasiwawa aminda nae semna natake kekekngana wena ngang yaninga kakengu undanga. Ginda Jesue kekeknga yutningge natake puya tasinggat. Tasike tumuk wamu Anutue iniwa ita gatandaman sanga ginda ie kekeknga yuaing kakngata buyambam siwik. \v 10 Siwan nata maa yuke wamu wa ginda gisa usanzike natapnong ngang yake matandamunggau wa nata ginde apuke gin daniyapimbitde apbitake yanggat. Ngan. Buyambam tapaninda puya waaknga nae naman take nata meya ginde damuke gindane natdetdetza papa nomataning. Ngana nata ginde meya waaknga damunangge apbitake wamu waaknga ginde matandamunggat. \s1 Polda gaak wamu kundu yakut. \p \v 11 Siwan mate notnabam. Wamu takngatusipat ayuak. Ginda apbakngake yutnong. Yuke kepi nomana siknga akngane sukunong. Sukuke natane wamu katak siknga natapnong. Natake ginu kuupbamda musipza takngatukan natake yutnong. Yuke ginu musipza kwikwikngata yutnong. Yuwawa Anutu musip gwaang gatu musip kwikwikgane yapii. Ita gikat gatake yutning. \p \v 12 Sike ginu kuupbamda inandek inandek notza Anutue amina dakngake yuainggane kataknga ipmake gaak wam yaninong. \v 13 Siwan Anutue aminabamu andang yuaingu kuupbamda gaak wamu ginde danikaing. \p \v 14 Siwan nata tumuk wam iniwa Buyambam tapaninu Jesu Kraisda ginde musip kwikwik natandamuke yuwawan gatu Anututa ginde butaya natandaman inane Waung Kapata gindane musipzaatang pukuke papan ginda iat musipza takngatukan natake yutning. Unukan.