\id 1TI \h 1 TIMOTI \toc1 Pas Polda Timotie Tupan Matangamukut San \toc2 1 TIMOTI \mt1 Pas Polda Timotie \mt1 Tupan Matangamukut San \c 1 \p \v 1 Na Pol. Anutu nin gatanimuke nindane waiaknganin sandetnimukut tapaat gatu Jesu Kraiskatda na Jesu Kraisdane kwiiknga dakngawitde natake yakumayak. Yawat dakngake nata puya waaknga tasiwa nanduke aminda nae aposel ngang nanikaing. \p Siwan apmea Anututa waiakngane ninu gatukande sandeke ninipakopan iat gatake yutnimde apbakngake ninda natayuamanggane yapii Jesu Krais unin. \p \v 2 Siwan nata pas asanu ga Timotie matanggamunggat. Tupa nata ga ganindamuba gata Jesue natapi kekekawan nata gae natapa natane waaknga siknga binga daknganggayak. Sike nata Anutue tumuk wam iniwa Nanin Anutuat gatu nindane Buyambam tapaninu Jesu Kraiskatda gae butaya natake gatu musip kwikwik natanggamuke tasiwat musipba kwikwikngata yuya. \s1 Miti wamu gutonga yakaing amin yanindakngayo. \p \v 3 Siwan tupa nata Efesas yot gapma teke Masedonia kep komune kunangge natake nata wamu ga ganikumu wa gatuna ganinggat. Gata Efesas you wanggapma ma teke kuwim. Aho. Aminu you wanggapmane nana kunduta wamu Jesutane aknga teke wamu inata kundue natake yanindamukaing. Siwan gata wa aminu ayanindakngayo. \v 4 Yanindakngake gata dua kapewi wa aminda wamu takngatu takngatu yapiina wenae natake yanining. Ba inane bapunae umana kwaapzang yake ginda sanga aminu wa Judia nana amindane akngane sukuningge tasining. Aho. Gata dua kapewi yawam. Ga atnataayak. Wamu wa yanikaing kakngata amindane musia pangenawan nangaakan natake ayanganukaing. Ayanganuwawa ngana ninda puya Anututa ninde nimukut taknga tasina buya aawan aminda Jesue kuke ie natapa kekekawik. Sike wa aminda puya waaknga dua tasikaing. Wena. \p \v 5 Siwan gata wa amin yanindakngake tasiwi buya aawan aminda notnae musip gwaang natayamuning. Ngan. Gata tasike wa amindane musia papi nomatawa wa aminda inandek inandek ina natapa natdetdetna kakaa siknga siwik. Siwan wa aminda Jesue natake musia takngaaya dua natapning. Aho. Ie natapa akekekawik. Unzingge wa aminda inane notnae musip gwaang natayamuning. \v 6 Siwan aminu kunduta sanga wa peke wamu yapiina wena natake apbotasukukaing. \v 7 Wa aminda Anututane mama wam yanindamutnangge take siknga nataaing ngana natdetdeu anggaman dua nataaing ngana natdetdeu anggaman dua nataaing kaknga danikaing. Danike wamu wa ginde danikaing kakngae yapii katak dua nataaing. Dua natake ngana wa aminda wamu waakngae baniu kekeknga siknga sike daniyapikaing. \p \v 8 Siwan ninda Mosesdane mama wamde natake wai aminda ie akgwauke waiakngana teningge apbut ngang natakengu ninda mama wamu waakngae natapna sanga take siknga siwik. \v 9 Ngan. Aminu kepi nomana akngane sukukaing aminde dua natake Anututa mama wamu nimukut. Aho. Ita aminu yamandet sike wamu dua gwaamuke Anutue masa imuke sanga wai takngatu takngatu pasikaing aminde natake mama wamna ninde nimukut. Aminu zikaa akngane sukuke Anutue dua gwaukaing aminda nana minga ba aminu kundu zipa kupa \v 10 gatu sanga yasewa aknga tawake kamunda binga tasikaing. Gatu aminu tapatu kukae take takusopuke teke wamu notnae tewa kuwan mani buyambam pewa apan kakengu aminu waapa asinitewa epu kunggak kaknga wai tasikaing. Gatu kem wam yakaing. Gatu aminda wam yaniningge pakoke siakan wamban yanong ngang yaniwa ngana akusopuke kem wam yanikaing. Ngan. Wamu take nin pasiwan akekekanim taknga yaitapaakusinangge natake sanga wai takngatu takngatu kwaapzang pasikaing. \p \v 11 Siwan Anutu nata ie natapa Anutu gwaam siknga singgak kapata wamu take waaknga nata take yanikapitde natake ita puya waaknga nae namukut. Siwan ngana ita aminu sanga wai wa binga tawake tasikaing aminde natake ita mama wamna tupa siknga Mosesde imukut. \s1 Polda Anutue inimbakngakut. \p \v 12 Siwan nata Buyambam tapaninu Jesu Kraisde inimbaknganggat. Ngan. Ita nae natapan aminu itane puya tasinangge semna dua natapit tapa dakngakum. Sike ita na tapan nata itane puya amina tapatu dakngawa ita na take siknga kekekangamukut. \v 13 Siakan. Tupa nata asinggan itane umanae sapdut wam yakum. Yake nata itane aminabamde semna siknga natake wa amin pasiwa mainingge puya kekeknga siknga tasikum. Ngana na itane yapii katak dua natake nata apbotasukuke tasikum. Unzingge ita nae butaya natapbut. \v 14 Ngan. Nindane Buyambam tapaninu Jesu Kraisda nae musip kwikwik natangaman buyambam siknga sikut. Siwan ita natane musipma tangenawan nata ie natapa kekekawan ie musip gwaang natangamunggat. \p \v 15 Siwan wamu takngatu Jesu Kraisda kepdakane epuke ninu wai aminu waiakngane sandetnangge epbut ngang yakamangu waakngae natapna siakan siknga siyok. Sike aminu kuupbamda natake baniu asinanga. Siwan tupa aminu wai tasikingu kuupbam nata yapbike aminu wai siknga dakngake yukum. \v 16 Ngana Anututa nae butaya natangamukut. Ngan. Ita aminu kundu masande Jesue banip sining aminde natake sanga ita wa amin gatayamunanga aknga yeuyamunangge natapbut. Natapan na aminu wai siknga dakngake yukum ngana Jesu Kraisda na tanangge natake ita musia kwikwiknga nae natangamuke toknga zet dua namukut. Siwan masande aminu kunduta sanga ita nae natangamukuu waakngae natake nikaya kuut ina unzakan kwikwiknga natanimik ngang natapning. Natake ie natapa kekekawan sanga kayuk asinggan yutnanga aknga ataning. Siwan Anututa sanga waaknga buya unzing aawikge natake ita nae butaya natangamuke na takut. \v 17 Unzingge ninda Anututane umana asiknga yatangenatnim. Ngan. Anutu waapa tupan siknga apa asinggan asinggan yuwawik kapa unin. Ninda kaininda kananga dua ngana ita wena dua siwik. Anutu siknga awia waapakan. Siakan. \s1 Kekekake yuke dua pimapikge. \p \v 18 Siwan ga Timoti. Gata natane waaknga binga dakngake yuayak. Sike tupa Waung Kapata Anututane puya aminu kundutane musia pangenawan wamu gata Jesutane puya amina tapatu dakngawiyakge yaking. Wamu wa yaking kakngae natake nata ga ganiyapiba tasiwiyakge natake yanggat. Wamu wa tupa gae yaking kakngata gatane musipba tangenawan gata enake Anututane iwana kuupbam yaipapaakusinangge tasiyo. \v 19 Tasike tupa gata Jesue natapi kekekakut taknga ma tewim. Aho. Gitna take gata gika natapi natdetdetda kakaa siknga siyok. Sike aminu kunduta sanga tupa ina tasiking kakngae musia enawa meya natapbing ngana yamandet sike waiakngana dua teking. Sike tupa wa aminda Jesue natapa kekekakut ngana gatuna yamandet sike pimaking. \v 20 Siwan wa pimaking amikat nana tapaaya umana Haimenias gatu Aleksanda ngang yanikamang kapau nata Setendane kataune pekum. Ngan. Setenda aminu waapaat pasiwan maiwat natdetdetna kakaawan Anutue asapduke kem wamu gatuna dua yasande pekum. \c 2 \s1 Miti kanangge tasinimde. \p \v 1 Siwan wamu tupan taknga gata tawake tasiwiyakge natake nata ganiwa natapso. Gaat gatu notninu gikat gatake yuaing amikatda Anutue inimbakngake tumuk wam iniwa ita aminu kuupbam gatayamik. \v 2 Ngan. Ginda aminu gisane tupan tapaapa gatu gavmande kuut natake tumuk wam inindatapa wa aminda ninu atnindupewa ninda wamu Anututane aknga tawake sanga nomana akngane sukunim. Sukuwatna wa aminda meya takngatu dua nimuningge natake yanong. \v 3 Ginda tumuk wamu wa binga yawa Anutu nin gatanimuke waiakngane nin sandewik kapata tumuk waminu waakngae natapan take siknga siwik. \v 4 Siwan ita aminu kuupbam gatayamuke waiakngana sandetnangge take nataak. Sandeke wa amindane musia papan kakaawa itane siakan wam taknga natapningge take nataak. \v 5 Siwan siakan wamu waaknga anzing. Anutu awia tapatutakan yuak. Sike tupa iat gatu aminu kuupbapat iwan dakngake yuking ngana aminu awia tapatutakan enake sanga iwanu wa dakngake yuking kaknga tanguwan kumbut. Sike aminu atanguwan kumbuu waapa Jesu Krais unin. \v 6 Ita aminu kuupbamdane waiakngana sandeyamunangge natake ita ninu kuupbamde tangge kungwanimukut. Siwan siakan wamu ita nindane waiaknganin sandetnimunangge natake tasikuu waaknga aminu kuupbamda natapningge natake Anututa tapduknga yawan yukut. \v 7 Sike tapduu ita yawan yukut komune nata aminu buyambamde wamu waaknga yanikapitde ita na takut. Na tapan nata itane kwiiknga dakngakum. Dakngawa aminda na aposel ngang nanikaing. Ngan. Ita na tapan nata ginu keu komduine nana aminde kuke gin danindamumbitde na takut. Nata ginu Judia nana amin dua ngana gikaya kuut Anututane siakan wam taknga danindamuba ginda wamu waakngae banip siningge natake puya waaknga nae namukut. Kem dua. Wamu nata wa yanggau nata siakande yanggat. \p \v 8 Siwan nata aminu yotna yotna nana kuupbamda Anutue tumuk wam yaningge nataat. Sike wa aminda sanga wai kuupbamde masa imuke sanga tapatue dua yanganuke katakngi tangenake tumuk wam yaningge nataat. \s1 Wamu mayae natake yakut. \p \v 9 Sike nata mayae kuut natake daniwa natapnong. Mayata tauknga pake inaapmang pasiningge nataat. Sike mayata gupna tasigwaanutnangge natakengu sanga inata kundu tasike gwapaknga kwaikwaapa kuningge apbitanggat. Gatu tauk ba kamakumu gwaam siknga mani buyambamda usinanga pasikwaapa kuningge apbitanggat. \v 10 Sike mayata yake nata Anutue gepbiatang koke yuat ngang yawiu waapata inane gupna tasigwaangutnangge dua natanggamatake kepi nomana tawake amin gatayamunangge tasiyok. \p \v 11 Ngan. Mayata gena umuke maak gwaang pake miti wamu katak natapningge nataat. \v 12 Nata maya tapatu dua katewa aminbamu miti wam yanindamumbik ba wawi apaapa yapbike tupan tapa binga dakngawik. Wena. Mayata kuma yuke wamban natapningge nataat. \v 13 Ginu atnataaing. Anututa Adam gamok tumukut. Tumukenga ita Iv masan tasike tekut. \v 14 Siwan Adamda dua botake kem wamde natapan siakan dua sikut. Siwan ngana maya waapata botake kem wamde banip sike Anututane wamu unin sandekut. \v 15 Ngana apmanu mayata puya inaapmang tasike engang pangaikaingge natake Anututa wa aminu waiakngane sandetnangge dua bitawik. Aho. Maya tapatuta Anutue natapan kekekawan aminde musip gwaang natayamuke kepi nomana siknga akngane sukuwiu waapatane waiakngana Anututa asandekngamik. \c 3 \s1 Wamu Anututane aminabam kayuaing aminde natake yakut. \p \v 1 Siwan ninda siakan wamu takngatu anzing yakamang. Aminu tapatuta Anututane aminabam kayutnangge natapiu waapata puya take siknga akngae nataak kapanin. \v 2 Siwan aminu tapatuta Anututane aminabamde kuyana dakngawikge tanangge natakengu gata aminu nomana siknga apa tapso. Ngan. Aminu maatna tapatukan takut tapa kakengu gata waapa take tapso. Ita ina tagwauke yangga toknga aknga buyambam dua tangoke natdetdeu takekan take kepi nomana akngane sukuwan kakengu waapa take tapso. Ita aminu maata apa kakengu inane yotnane pakoke take siknga toimbik. Gatu ita aminu kundu miti wam yanindamuke natdetdetna papan kakaawan kakengu take tapso. \v 3 Ngana ita yangga toknga akngae natanggamatake asinggan tangoke datdaptake kwikwiknga wam teke amak wam yawan kakengu gata waapa ma tapim. Ba ita asinggan yanganuwik ba amindane sangaapanae geenguwan kakengu waapa ma tapim. Wena. \v 4 Ba ita aminu ina paanu katak kayuke inane waaknga yapana pasiwan itane wamna gwaamuba kakengu gata waapa tapi kayuya aminu tapatu dakngayok. \v 5 Ga atnataayak. Aminu tapatuta ina paanu wai toipmaiwiu asikaya waapata Anututane aminabamu katak kayuwik ba dasing? Wena. \v 6 Sike aminu Jesue kuke itane amina kayuk siknga dakngawiu waapata kayuya aminu zet dakngananga dua. Asikaya aminu wa bingata kayuya aminu zet dakngakengu itane umana asenawan yamandeu dua dakngawik ba dasing? Dakngake toknga Setenda tupa pakut takngakan papsak ngang natake gata aminu wa binga ma papim. \v 7 Aho. Aminu tapatu aminu Jesue dua natake kepman yuaing aminde banakanu umana take siwanu itakan akayuya aminu tapatu take dakngake yuwik. Sike aminu wa binga dua ngana kayuya amin dakngawiu waapa Setenda kem tanziwan pimake apmaakawik. \s1 Wamu miti yot kayuke tapa takanggak aminde natake yakut. \p \v 8 Ina unzakan aminu miti yot kayuke tapa takanggak amin panangge natakengu gata aminu sanga tasining kakngae katak siknga natagwaangukaing ba gena gwakngaaya binga dua dakngake yuaing amin papso. Sike aminu yangga toknga aknga asinggan tangoke datdaptakaing ba mani buyambam kaitnangge tasikaing aminda miti you kayutnanga dua. \v 9 Aho. Natdetdeu tupa Anututa inatakan natake tekut taknga apmanu ita ninde yeutniman kaamang kaknga gitna tapik. Gitna take ita ina natapan natdetdetna kakaa siknga siwiu waapata miti you take kayuwik. \v 10 Siakan. Tupanu gata amindane puya usanzike wa aminda kepi nomana nata ayanggat takngane sukuwa kakengu gata wa amin papi miti yot kayuya amin dakngake yutnong. \p \v 11 Siwan wa amindane maatnaaya kuut puya atasining kakngae katak siknga natagwaanguke sapdut wamu dua yake yangga toknga aknga mateknga sikngakan tangoke dua datdaptake asinggan sanga takeakngakan tasining. Maatnata unzing tasiwanu wa amindane apnata miti yot kayuya aminu take daknganing. \p \v 12 Sike aminu maatna tapatukan paking. Pake ina paanu katak siknga kayuke tasiningu wa aminda miti yot kayuya aminu take daknganing. \v 13 Dakngake puya waaknga nomana siknga pasiwanu wa amindane umana take siknga siwik. Siwan wa aminda wamu Jesu Kraisde natapa kekekanggak kakngae natake kekeknga yanikapning. \s1 Anututa nisa gup takutde. \p \v 14-15 Siakan. Nata zetgaman gae kunangge nataat ngana kepina wena siwanu zet apnanga dua siwik ngang natake nata pas asanu gae matanggamunggat. Siwan gata pas asan kendeke sanga Anututane aminabamda take tasining kaknga natapso. Natake Anututa ninu inane aminabamde banakanu ayuak ngang natapso. Ita ayuakge ninda itane siakan wam taknga tana kekekawikge puya tasinimde katak natapso. \v 16 Siwan Anututane wamu tupa ita ina natake tekuu wa ninda tawake tasikamang kakngae natapna wamu gwaam siknga singgak. Siwan aminu tapatuta wamu nata wa yanggat taknga yaitapaakusinanga dua. Wena. Sike wamu ninda ie natapna wamu gwaam siknga singgak kaknga anzing, \q1 “Ita nisa gup takut. \q2 Waung Kapata wamu aminda ie temapa iniking kaknga tanguwan kumbut. \q1 Siwan angelata i kaking. \q2 Wamu ita nin gatanimukut taknga take aminu keu komduine nana Anutue dua natapbing aminde yanikapbing. \q1 Aminu kepdakane nana aminda ie natapa akekekakut. \q2 Anututa ie enandang initakopan itane umana buyambam siknga sikut.” \c 4 \s1 Kem yakaing aminde. \p \v 1 Siwan Anututane Waungata wamu takngatu anggaman anzing yakut. Masande aminu kunduta Jesue banip sining ngana gatuna tening. Tewa Setenda wa amindane natdetdetna kaipakuwan wa aminda kem wamban tawaning. \v 2 Sike kem wamu wa tawaninggane yapii aminu kem wam takngae gepbiatang koke yuya aminu unin. Kem aminu waakwakga sanga wai wa tasining kakngae natake wai atenanga ngang natake ngana yamandet siknga sike waiakngane sukuning. \v 3 Sukuke wa aminda maya pananga aknga ayanindaknganing. Gatu aminde nanamu kundu aminda dua naningge ayanindaknganing. Ngana Anututa nanamu wa ninu itane siakan wam taknga natake ie banip sikamang aminda take nanimde natake ita tasike tekut. Ngan. Ninda Anutue inimbakngakenga nanamu wa take nanim. \v 4 Ninu atnataamang. Sanga kuupbamu Anututa tasike tekuu wa takekan. Ngan. Ninda sanga kundue takwan ngangu yananga dua. Aho. Sanga atnananga kuupbamde natake ninda Anutue inimbakngake pake nanim. \v 5 Ngan. Ninda Anututane wamde natanggamatake ie inimbakngananu ita ninde dua yandakngawik. Wena siknga. \s1 Timotita puya nomana tasiwikge. \p \v 6 Siwan gata Anututane wamu nomana siknga aknga atawake Jesue natapi kekekanggak. Sike wamu take waakngata gatane musipba tapan kekekawan gata wamu nata pas asane gwa matat takngae natapso. Natake wamu waakngakan notda Jesue amina dakngake yuaing aminde yamuyo. Gata unzing tasiwi ganduke gata Jesu Kraisdane puyana katak siknga pasinggayak ngang ganining. \v 7 Siwan ngana gata wamu takngatu takngatu yapiina wena aminu Anutue dua nataaing aminda tangenakaingge masa yamuyo. Yamuke gata natdetdeu Anutue kepi katak siknga tawake tasinanga aknga gitna siknga tapso. \v 8 Ga atnataayak. Gata sanga kwatanda akekekananga aknga tasinangge natakengu tasiwinu take gatanggamik. Siwan ngana Anututane kepi tawake tasiwinu take siknga siwik. Siwan sanga waakngata tapduu apmanu ninda ayuamang komune ga take siknga gatanggamik. Ngan. Ga gatanggaman gata takekan yuwiyak. Siwan tapduu apmea ninda ayutnim komune kuut sanga waakngata ga akgatanggamik. \p \v 9 Sike wamu nata wa yanggau nata siakan wam takngakan yanggat. Ngan. Aminu kuupbamda wamu waaknga gitna taningge nataat. \v 10 Sike nitda siakan wamu wa yanggat takngae natanggamatake puya kekeknga siknga aminu buyambamda taningge pasikamak. Pasike nitda Anutu kekeknga ayuak kapata ninu kuupbam gatanimikge apbakngake natayuamak. Anutu waapa aminu kuupbam gatayamuke meya akngane sandekgak kapa unin. Sike ninu ie natapna kekekanggak amin gatanimuke ita nindane waiaknganin sandetnimunggak. \p \v 11 Siwan gata wamu nata wa yanggau take gata aminu buyambamde yamuyo. Yamuke gata yanindamumbi katak tawake tasinong. \v 12 Sike aminda ga gandupa aminu kwakwaknga singgak ngana gata wamu take siknga yanike kepi nomana siknga akngane sukuyo. Sukuke gata wa aminde musip gwaang natayamuke Anutue kekeknga siknga yuke puya gutonga takngatu dua tasiwim. Gata unzing tasike aminda gatane wamba yaitapaakusiningge kepi umuyamuyo. \v 13 Sike gata puya kekeknga siknga tasike Anututane wamu aminde kendeyamuyo. Kendeyamuke wamdane yapii yanikapmake katak siknga yanindamumso. Yanindamuke tasiwawi kuku tapduu nata gae apit gwenda apik. \v 14 Sike tupa Waung Kapata puya aminatane musia pangenawan wamu takngatu gae yaking. Gae yawa natake aminu Anututane aminabam kayuking aminda puya wa yaking kaknga gae gamunangge natake katakngita ga wasiking. Wasiwa natdetdeu Anututa gae gamukut taknga gata tasiyuk yuyo. \p \v 15 Ngan. Puya wa gata gwa takuyak kakngae natayuke asinggan tasiyo. Tasiwi ganduke aminu kuupbamda apmanu gatane puyaka nomana siknga singgak ngang yaningge tasiyo. \v 16 Tasike gata gikae tagwauke wamu aminbam yanindamutnanga aknga katak siknga usanzike gata wamu nomanggan yaniyo. Ngan. Gata asinggan puya wa binga kekeknga tasiyo. Gata unzing tasiwinu puya wa gata tasiwiyak kakngata gika gatanggamik. Gatanggamuke aminu gatane wamba apmea taning aminu kuut gatayaman takekan yutning. \c 5 \s1 Puya wepda tasiyamikge. \p \v 1 Siwan wawi aminuake tapatuta sanga waiaknga tasiwan kakengu gata kaanga ma iniwim. Aho. Gata aminu waapae natapi gikane nangga binga dakngawan gata wamu wepda yake tanomanukngamuyo. Siwan gata wawi matekge natapi gikane uyapba binga dakngawa gata panomanuyamuyo. \v 2 Siwan maya aminuake natapi gikane mingga binga dakngawa panomanuyamuyo. Gatu maya matekge natapi gikane samingga binga dakngawa panomanuke sanga maya matekga wai tasinangge ganiwanu ga akgwaumso. Gwauke sanga nomana sikngakan tasiyo. \s1 Maya kombakobatde. \p \v 3 Sike maya kombakobau tapatuta upeeke yuwan kakengu gata katak siknga toimso. \v 4 Siakan ngana maya waapa waaknga yapana ba aina kaya kakengu wa aminda toitnong. Ngan. Anututane kepi akngane sukuke kombakobau waapatane waaknga ba yapana ba ainata katak siknga anzing natapnong. Wa amindane puyana tupan taknga anzing. Nana minga katak toike yake tupa engang yuwawa toikingge natake yake toitnong. Ga atnataayak. Anututa sanga waakngae take siknga nataak. \v 5 Siwan maya kombakobau tapatu waaknga yapana aina wena kakengu aminu gatangamunanga wena waapata Anutuekan bakngake atnatayuwik. Natayuke ita kwakngaom gatu zikaane ngang asinggan Anutue yatawake tumuk wam asinggan inindatapik. \v 6 Siwan ngana maya kombakobau tapatuta sanga musia enakaing kakngaekan natayuke tawambiu waapata kayuk ayuak ngana sanga take siknga Anututane akngae masa imuke yuwik. \v 7 Siwan gata wamu nata wa yanggat takngae natake maya kombakobau kuupbamdane musia pangenawi wa aminda kepi nomana tawake tasinong. Tasiwa kake aminu tapatuta wa aminde wamu dua temapa yawik. Wena siknga. \v 8 Siwan aminu tapatuta inane dongaat nana aminu kundu akgatayamuyok. Ngan. Inane minga nana bapuna apeknga ngangu katak siknga toimsok. Sike ita dua toiban kakengu ninda waapae natapna aminu songa binga dakngawik. Ita Jesutane kepi aknga ateke kukut ngang natapnim. Ngan. Waapata aminu zikaa akngane yuke botasukukaing aminu kuupbam yapbike ita aminu wai siknga apa daknganggak ngang natapnim. \p \v 9 Sike Jesue aminabam dakngake yuaingge maya kombakobau asupeeke yuaing amin gatayamuningge yaniyo. Yanike maya waakwakgane umana akgatayamunanga pepa sane matayo. Matawi wa aminda sanga wa gatayamunanga aknga pake yake miti puya asinggan tasining. Ngana kuupbamdane umana matananga dua. Aho. Maya tapatuta nakana 60 ngang kawan sandewan gatu apna tupa nana akupan wawi kayuu tapatu dua takutna kakengu itane umana take matayo. \v 10 Sike tupa kombakobau waapata puya nomana tasike inane waaknga yapana katak toiban takawa Jesutane amina kunduta puya pasitakuke kepi maata apa kake inane yotnaatang pakopbut. Pakoke kepine ngwayuu gatakukingu yangga sauyamukut. Gatu aminu asupeeke yuwa kakengu ita akgatayamuke puya take siknga inata inata wa bingakan kwatan tasikutna kakengu gata waapatane umana matayo. \p \v 11 Sike ngana maya kombakobau aminuake dua sike kekeknga yuak kapata umana matawiyakge ganiwan ngana gata maya waapatane umana ma matawim. Wena. Ga atnataayak. Waapatane umana matake gatangami ngana masande itane musia gatuna enawan wawi kayuk tanangge musiaatangu toknga siknga natapik. Siwan sanga wa musia enayaakngata mayatane natdetdetna kaitakuwan mayata yamandet sike apnae kuwik. \v 12 Apna kayuk kapae kukengu maya waapata wamu tupa Kraisdekan natanggamatake puya ie pasingamikge yakut taknga asandewik. Sandeke meya buyak yuwik. \v 13 Sike maya wa bingata puya tasinangge semna natapning. Natake bautna bamdane yotnane moo siknga kongepuke wamu aminu tapatuta wepda akusopuke yakut takngae natake ngana anggamande yatakuning. Yatakuke inane puya dua pasike kungapuke amindane puyae natake wamu asinggan yanining. Yanike wamu inata kundu take dua yaning. \v 14 Unzingge maya kombakobau kekekngana kaya amindane umana ma matawim. Wena. Aminu wa bingata apna kayukge kuningge take nataat. Apnae kuke engang pangaike inane apna ba waaknga yapana toike yutning. Yuwawa kake aminu tapatuta ninu Jesutane aminabam dakngake yuamang aminde semna natanimuke ngana ita ninisapdutnangge apmeptawik. \v 15 Ninu atnataamang. Maya kombakobau nikat nana kunduta gwa nipmake kuku Setendane kepi akngane yuke botasukukaing. \p \v 16 Siwan maya kombakobau tapatu inane dongaat nana tapatu Jesue natapan kekekanggak kapata ie toimsok. Toiban Jesue aminabamda maya waapa dua gatangamuning. Maya kombakobau inatakan siknga aminu gatangamunanga wena amin gan take gatayamuning. \s1 Jesutane puya aminde. \p \v 17 Siwan take aminu puya nomana siknga tasike Jesue aminabamu katak kayuaing amin gatayamuke sangaapa kwaapzang yamuningge nataat. Nata aminu puya kekeknga siknga tasike Anututane wam yanikapmake aminu buyambam yanindamukaing aminde natake yanggat. \v 18 Ninu atnataamang. Anututa tupa siknga inane puya aminae natake tuwang wamu takngatu yawan natake itane amina tapatuta anzing matakut, “Gata ikwawa gamanu gwenduta gikane puyaka pasinggamuke nanam tape yainggamumbikge kaitakuke gata ikwawa gamande gena ma wamakusiwim. Aho. Nanam nanangge natakengu take napik,” ngang matakut. Siwan wamu takngatuat anzing yuak, “Puya aminu take mani apapik,” ngangu ninu atnataamang. \v 19 Siwan aminu tapatuta take aminu tapatue wamu atemapa yawan kakengu gata wamu waakngae masa imuyo. Sike ngana aminu tapaaya ba tapaat tapatuatda wamu ie atemapa yawanu gata wa amindane wam usanzike natapi siyok. \v 20 Siwan take aminu tapatutane waiakngana tapi tapan kakengu gata aminbamde kaine aminu waapa kaanga inike natdetdetna tanomanuyo. Gata unzing tasiwi ganduke aminu kuupbamda sanga wai takngatu tasinangge akgwautning. \p \v 21 Siwan nata wamu kundu Anutu gatu Jesu Krais gatu Anututane angelana ngangge kaine ga ganinggat. Wamu nata pas asane matanggau wa gata katak siknga tawake tasiyo. Tasike aminu takeapa ngana itane natdetdetna tapi nomatawikge gata ma gwaumbim. Aho. Aminu moo apaat gatu aminu takeapaaya kuut panomanuyamuke gata kepi buya takngatukan tawake tasiyo. \p \v 22 Sike gata aminu tapatu Jesutane puya amina tapatu dakngawikge natake gata zetgaman ma tapim. Aho. Katak siknga usanzike natapi take siwanu gata take tapso. Sike gata natake aminu waiakngane sukunggak kapa katak dua usanzike zetgaman nata tapanu aminbamde kaine aminu waapatane waiakngana nae apsak ngang natapso. Natake gata gikae katak tanggwauke kepi nomana siknga tawake tasiyo. \p \v 23 Siwan gata yangga tangopnanggengu yangga moo akngakan ma tangopim. Aho. Musibaatangu maiu takngatusimu ayuakge natake gata wain yangga kundusipat tangopso. Tangopi wain yangga akngata maitda apba tanguwan kupik. \p \v 24 Siwan ga atnataayak. Aminu kunduta sanga wai takngatu takngatu tasiwawa anggaman siwan kaamang. Kake wa aminda wamna yaningge pakokamang. Sike ngana aminu kunduta sanga wai takngatu takngatu wepda kusopuknga tasike yuaing. Siwan masana wai wa anggamanu asining. \v 25 Ina unzakan sanga take tasikaingu kuut anggaman kaamang. Siwan sanga take wepda kusopuknga binga tasiwa ngana asinggan kusopunanga dua. Aho. Masana sanga take wa anggamanu asining. \c 6 \s1 Puya aminda wam gwaamutningge. \p \v 1 Siwan aminu kundu puya toikga gitna siknga panggaganuke puya mani pananga dua aknga asinggan yama pake pasikaing aminde natake nata ga ganiwa natapso. Aminu puya aminu wa binga dakngake yutningu Jesue amina dakngakengu wa aminda puya toikge gepbiatang katak yutnong. Yuwa kake aminu tapatuta wa aminde natake Anututane umana gatu Anututane wamu ninda yanikapmakamang kakngae sapdut wamu dua yawik. \p \v 2 Siwan puya aminu wa bingatane puya toikga Jesue amina dakngake yuwa kakengu itane puya aminata ie natake Jesue amin notnin ngang natapning. Unzing natake ngana itane gepbiatang koyutnangge semna dua natapam. Aho. Waapa Jesue amin notnin ngang kakengu puya aminata aminu puya toiu waapae musip gwaang natangamuke akgatangamunangge take siknga natapnong. Natake wa amindane puyana nomana siknga pasingamunong. \s1 Masa Jesue wamde imuke kem wam yakaingge. \p Siwan wamu nata wa matanggat takngae natake gata aminu buyambam yaniyapimbi tasinong. \v 3 Siwan ngana aminu tapatuta wamu inata kundue natake yanindamumbik. Ngan. Wamu take siknga Buyambam tapaninu Jesu Kraisde natake yanikapmakamang kakngata amindane musia papan kakaawa wa aminda Anututane kepi nomana akngane sukuning. Ngana aminu tapatuta wamu waakngae sapdut wam yawik. \v 4 Yawan kakengu ninda anzing natapnim. Aminu waapatane natdetdetna dapaknga siknga siwan ngana waapata aminbam yapbitnangge natake tasinggak. Tasike ita wamu takngatusimde natake wamdane yapiie yanganutnangge take siknga nataak. Natake waapata aminu buyambamdane natdetdetna pasiwan maiwa aminu kunduta notnae musia zikaa natayamuke sapdut wam yaning. Yake wamu moo siknga notnae atemapa yanangge natapning. \v 5 Natake tasiwanu aminu kundu natdetdetna wena siwan apbotasukukaing aminda Anututane siakan wamde dua siknga natapning. Dua natake ninda miti wam tawake tasina sangaapa buyambamda ninde asapning ngang kem siknga natake ayanganutning. \p \v 6 Siakan. Sanga ninda Anututane kepi katak tawake tasikamang kakngata akgatanimik. Akgatanimuke sanga waakngata nindane natdetdetnin papan kakaawan ninda sangaapaninu gwa pakumangge natake nisaapmang pake yuamang ngang natapnim. Natake apbakngake takekan yutnim. \v 7 Ninu atnataamang. Tapduknga nindane minginda nin pangaiwa aakumang gwene asikaya ninda sanga tapatu kataknginda atake aakumang ba dasing? Wena siknga. Sike masande ninda akumnim gwene nindane sanganinu tapatu ninda dua takuunim. Wena. \v 8 Unzingge ninu nanam gatu taukngin ngangu kaya siwanu ninda take ngang natake sanga nisaapmang pake yuamang ngang yanim. \v 9 Siwan ngana aminu sangaapa kwaapzang panangge natapiu waapa natdetdeu wa nataak kakngata tanggaganuke tasiwan apimapik. Ngan. Waapatane musia sanga wai kwaapzangge enawan waapata apbotasukuke ina sawatake toknga apapik. Apake waapata meya buyak yuke gatukande apmaiwik. \v 10 Siakan. Natdetdeu wa sangaapa kwaapzang panangge nataaing kaknga wa sanga wai kuupbamdane yapii unin. Ngan. Aminu kundutane musia natdetdeu waakngae enawa wa aminda Anututane kepi teke apbotasukuking. Botasukusika meya buyambam siknga paking. \s1 Timotita sanga wai masa imikge. \p \v 11 Ngan. Wa aminda meya apaking ngana ga. Gata Anututane amina tapatu dakngakuyak. Ge gata natdetdeu wa sangaapa kwaapzang panangge tasikaing kakngae masa imuyo. Masa imuke gata kepi nomana akngane sukunangge puya kekeknga tasiyo. Tasike Anutue banip tawake gata Jesue natapi kekekayok. Sike gata aminde musip gwaang natayamuke wa aminda meya takngatu takngatu gae gama kakengu gata puya awikake pasiyo. \v 12 Ngan. Gata puya awikake Anutue kekeknga siknga natayuyo. Sike tupa Anututa ga iat gatake kekeknga asinggan yutzande yanggawambaman ie kukuyak. Ie kuke gata ie natapi kekekakut takngae natake aminbamdane kaine yakapbuyak. Unzingge gata Anutuat gatake kekeknga asinggan yutnangge natake kekeknga tasiyo. \v 13 Sike nata Anutu sanga kayuk yuaingu kuupbam tasike tekut tapatane kaine ga ganinggat. Sike gatu nata Jesu Kraisda inane yapii Pontias Pailatde nomune yuke anggaman yakapbut tapatane kaine ga ganiwa natapso. \v 14 Gata mama wamu nata pas asane gae matanggamunggau kuupbam katak siknga tawake tasiyo. Tasike aminu tapatuta ga ganisapdutnangge dua natapikge natake gikae katak siknga tagwaumso. Tagwauke yuwawi kuku tapduu Buyambam tapaninu Jesu Kraisda gatuna apik gwenda apik. \v 15 Siwan Anututa tapduknga ina yawan yukut gwene ita tasiwan Kraisda kepdakane gatuna epik. Siwan Anutu awiapatakan kekeknga siknga yuwawan ninda ie asiknga baknganim. Ngan. Ita buyambam tapaapa kuupbam yapbike tupan siknga apa dakngake aminu waakwau akayuak. \v 16 Sike awia waapatakan kekeknga asinggan asinggan yuwik. Sike ita kakaa siknga akngane banakan yuwawan ninda ie wesimu kunanga dua. Ie kundopnangge tasina maaknga siknga siwik. Siwan aminu tapatuta Anutu waapa kainata dua kakut. Aho. Ninda kaininda kananga dua. Sike ninda itane umana yatangenake ita kekeknga siknga asinggan asinggan yuak ngang yanim. Siakan. \s1 Aminu sangana kwaapzangge. \p \v 17 Siwan gata aminu sangaapana kwaapzang pake yuaing aminu anzing yaniyo. Ginda yamandet sike gisane umanza yapangenatnangge ma tasiwam. Ngan. Ginda sangasa kwaapzangge apbakngake nin gatanimunanga unin ngangu ma natapam. Aho. Gindane sangasa zetgaman sopukengu ginu gatandamunanga dua. Wena. Ngana sanga kuupbamu ninda pake apbakngakamanggane yapii Anutu unin. Ginda iekan bakngake natayutnong. \v 18 Siwan gatu wamu takngatuat gata anzing yaniyo. Ginda sanga takekan pasinong. Ngan. Ginda puya kwaapzangu take siknga pasinong. Pasike sangaapasa ma kotnawam. Aho. Ginda sangaapasa usanzike aminu kundue usike yamunong. \v 19 Siwan ga atnataayak. Aminda kepi nata wa yanggat takngane sukukaingu sanga wa tasikaing kakngata masanu akgatayamik. Akgatayaman wa aminda Anutuat gatake asinggan takekan yutning. \s1 Timotita puya nomana tasiwikge. \p \v 20 O Timoti! Gata puya Anututa gae gamukuu waaknga nomana siknga tasiyo. Tasike gata gikae tagwauke wamu yapiina wena aminu Anutue masa imukaingga tangenakaing kakngae gata masa imuyo. Wa aminda wamu wa bingae natake aminu natdetdetna kayata wamu waakngae banip sikaing ngang kem yakaing. \v 21 Yake kem wamu wa binga tawake tasikaing aminda apbotasukuke natdetdeu Anutue natapa kekekakut taknga ateaing. \p Siwan nata Anutue tumuk wam iniwa ita musip kwikwiu gaat gatu aminu gaat gatake yuaing amikat kuutde natandamuke yuwik. Unukan.