\id 1CO \h 1 KORIN \toc1 Pas Polda Korin Nana Aminde Tupan Matayamukut San \toc2 1 KORIN \mt1 Pas Polda Korin Nana Aminde \mt1 Tupan Matayamukut San \c 1 \p \v 1 Na Pol. Anututa ina banipda siwan natake yawan Jesu Kraisda na take itane kwiiknga dakngawitde na takut. Siwan aminu tapatu umana Sostenis ngang inikamang. Naat iat Jesue amina dakngake notna notna dakngake yuamak. Sike nitda pas asanu matake \v 2 ginu Anututane aminabam dakngake yuaingu Korin yot gapmane nana aminde matandamukamak. Jesu Kraisda ginde tangge kungwandaman Anututa ginde natake ginu amin noman daknganingge natake ita ginu yandawamban ginda ie kuwa ita inae papan ginda amin noman dakngake yuaing. Gikat gatu kepna kepna nana kuutda Jesu Krais nikat gatu wa amikatdane Buyambam tapanin yatawakaingu kuupbamu Anututa papan itane amin noman dakngake yuaing. \p \v 3 Siwan nata tumuk wam iniwa Nanin Anutuat gatu Buyambam tapaninu Jesu Kraiskatda ginde kwikwiknga natandamuke gindane musipza pasiwat kwikwikngata yutnong. \s1 Polda Anutue inimbakngakut. \p \v 4 Nata ginde natake tapdukbamu asinggan Anutue inimbaknganggat. Dasingge? Jesu Kraisda gindane musipza pangenawan ginda sanga buyambamde natdeke yuaingge nata Anutue inimbaknganggat. \v 5-6 Tupa nata sanga Kraisda ninde tasinimukut takngae natake gin banakan koke nata ginde danikapbum. Danikapa ginda natake gitna take yuaing. Yuwawa Jesu Kraisda gindane musipza pangenawan ginda sanga buyambamde natdeke Anututane wamu buyambam yanikapmake tasikaing. \v 7 Tasike ginda natake Buyambam tapaninu Jesu Kraisda gatuna apikge apbakngake kayuaing. Kayuke ginda sanga Anututa tasike itane aminabamdane musia pangenawan sanga buyambamde natdeke tasikaingu takngatue dua botake ginda kuupbam natdeke tasikaing. \v 8 Tasiwawa Buyambam tapaninu Jesu Kraisda gin papan kekekawan yuwawa ita gatuna apuke dudupan amin noman siwan wamu ginde temapa yananga dua siwik. \v 9 Siwan Anututa gin yandawamban ginda kuwa itane waaknga Jesu Krais nindane Buyambam tapanikat gatake unekan binga yuaing. \s1 Kaanga yanikut. \p \v 10 Siwan mate notnabam. Nata kekeknga Buyambam tapaninu Jesu Kraisdane kekeknga akngae gepbiatang yuke wamu takngatu nata daniwa natake tawanong. Ginu kuupbamda paut tasike wamza yatapa takayok. Ginda wambam yake yanganuke dongu takngaaya ma dakngawam. Ginda musipza takngatukan natake yutnong. \v 11 Ngan. Notnabam. Aminu Klowiat gatake yuaing aminda na nanike ginda ayanganuke dongu inata inata dakngake yuaing ngang naniwa natapbum. \v 12 Wamu wa naniwa natapbumu anzing. Ginu kuupbamda wamu inata inata yake kunduta anzing yakaing, “Ninu Poldane pandetna,” ngang yawa kunduta, “A! Ninu Apolosdane pandetna,” ngang yakaing. Yawa ngana kunduta yake, “Ninu Sifasdane pandetna,” ngang yawa kunduta, “A! Ninu Kraisdane pandetna,” ngang yakaing. \p \v 13 E mate! Asikaya Kraisda ina wesike aminu tapaat tapaat dakngake pasinggak ba dasing? Ba aminda na amin saamdakane nuwa nata ginde tangge kungwandamukum ba dasing? Ba ginu natane umana akngae natake yangga sautdamuking ba dasing? Wena siknga. \v 14 Nata gikat nana tapaakan umana Krispas gatu Gaias ngang yanikaing kapaat gan yangga sauyamukum ngang nataat. Aminu buyambam dua sauyamukum ngang natake apbaknganggat. \v 15 Sike aminu buyambam yangga sauyamukum gamu ginda yake yangga sautniman ninda aminu Polkat nana amin dakngakumang ngang yawam. \v 16 Aminu tapatu umana Stefanas ngang inikaing kapaat nana ina paande kuut yangga sauyamukum. Siwan nata aminu tapatuat kuut yangga apba saukngamukum ngana apbotanggat. \v 17 Dasing? Asikaya Kraisda na take nanitewan apuke aminbamu yangga sauyamitde nanitewan apbum? Aho. Ita na wamu takeaknga yanikapitde na nanitewan apbum. Nata wamu take waaknga yanikapnangge natake aminu inane natdetdetnae natake buya aknga undang yuwawan kaa wam yakaing amin binga dua dakngake yaninggat. Aho. Nata sanga Kraisda gatanimuke amin saamdakane ninde tangge kungwanimukut taknga songa siyak ngang natake amindane natdetdetna usanzike nata wikake yaninggat. \s1 Anututane natdetdetna. \p \v 18 Siakan. Wamu take waaknga Jesuta nin gatanimuke amin saamdakane ninde tangge kungwanimukut takngae natake nata yanikapa natake aminu Anututa gatayamuke waiaknganae toknga paning kakngane sandewan ie kuking aminda natake anzing yakaing. Wamu take waakngata Anututane kekeknga akngana ninde yeutniman anggaman kaamang ngang yakaing. Siwan ngana aminu waiaknganae toknga paning aminda natake ga atdatdaptake kem wam yanggayak ngang nanikaing. \v 19 Sike aminu wamu wa binga yakaing aminde natake Anututa wamu takngatu yawan ayanikapsa aminu tapatuta Anututane wapatang anzing matakut, \q1 “Nata aminu natdetdetna babanu kaya akwakgane natdetdetna pasiwa maining. \q2 Nata aminu kakaa siknga nataaing amindane kepi umuyama tasiwa buya dua aawik,” \m ngang matakut. \p \v 20 Dasingge? Aminu kepdakane nana natdetdetna babanu kaya akwakga aminbam gatayama takekan asinggan yutningge tasiwa ngana buya dua aakgak. Buya dua aawan ngana Anututa ina tasiwan buya asaakgak. Unzingge ninda natake aminu natdetdetna babanu kaya akwakga gwa pimaking ngang nataamang. Ngan. Mama wamde katak siknga natdekaing amikat gatu aminu amindane natdetdetna papa nomatakaing amikat ngangga gwa pimaking ngang nataamang. \v 21-25 Siakan. Aminu kundu natdetdetna kaya ngana Anutu natdetdetna babanu kaya awia waapatakan yuak. Unzing yuak ngana wa aminda natake sanga Anututa natdetdetnata natdeke tasinggak kakngae natapa gutonga singgak. Siwan aminu kundu kekekngana kaya ngana Anututa wa aminu ayapbike kekeknga sikngaapa yuak. Ita unzing yuak ngana aminda natake sanga Anututa inane kekeknga aknganata tasinggak kakngae natapa tuyuknga singgak. Siakan. \p Aminu Judia kep komune nana aminda anzing nanikaing. Gata duya takngatu tasiwi kakengu ninu Anututa ga ganitewan apu nininggayak ngang natake gatane wamba natapna siakan siwik ngang nanikaing. Siwan aminu Judia nana dua ngana keu komduine nana aminda anzing nanikaing. Wamu wa gata nininggayak kakngatane yapii siknga anggaman kakengu ninda gatane wamba natapna siakan siwik ngang nanikaing. Wamu waaknga unzing nanikaing ngana ninu aposel amin dakngake yuamang aminda wam yanikapmake aminu Anututa tapan akgatanimuyaapa dakngake apan aminda tanggaganuke amin saamdakane tanguwa kumbut tapaekan natake yanikamang. Wamu waaknga yanina natake aminu Judia kep komune nana aminda natapa kem siknga singgak. Siwan aminu Judia nana dua ngana keu komduine nana aminda wamu wa yanikamang kakngae natake ginu atdatdaptake kem yakaing ngang ninikaing. Wamu waaknga unzing niniwawa ngana aminu Anututa yayawamban ie kuke itane aminabam dakngake yuaing aminu Judia kep komune nana amikat gatu keu komduine nana aminu kuutda natake anzing yakaing. Kraisda nin gatanimunangge natake Anututane kekeknga akngaat natdetdetna buyambapat yeutniman kaamang ngang yakaing. Siakan. \p Anututa inane natdetdetnata natdeke aminde tasiyaman wa aminda inane natdetdetnata natdeke Anutu dua yuak ngang kem nataaing. Kem natake aminu kunduta wamu wa ninda yanikapmakamang kakngae natapa gutonga singgak. Siwan ngana aminu nindane wamde natapa siakan siwiu wa aminu Anututa gatayamunangge take siknga nataak. Natake ita wa aminu toknga waiaknganae paning kakngane asandewik. Unzingge nata wamu take waaknga yanikapnangge natake nata amindane natdetdetna usanzike wikake yaninggat. \p \v 26 Siakan notnabam. Anututa gin yandawamban ginda ie kuke itane aminabam dakngake yuaing ngana ita ginu dua yandawakut gwene ginu dasing yuking? Asikaya ginu kuupbamda aminu natdetdetza babanu kaya akwak dakngake yuking ba dasing? Ba ginda aminu kekekngasa kaya akwak dakngake yuking ba dasing? Ba ginda aminu umanza kaya akwak dakngake yuking ba dasing? Aho. Gikat nana tapatu tapatutakan natdetdetna kaya ba kekekngana kaya ba umana kaya amin dakngake yuking. \v 27 Ngan. Ginda unzing yuwawa aminda dandupa aminu moo amin sikut ngana Anututa ginu inae papan ginda itane aminabam dakngake yuaing. Ita ginu pake aminu natdetdetna babanu kaya amin bitapeke pasiyaman aminu wa natdetdetna kaya akwakga pimake maakaningge natake ginu inae pakut. Aminda dandupa tuyuknga sikut ngana Anututa ginu inae pake aminu kekekngana kaya amin bitapeke pasiyaman aminu wa kekekngana kaya akwakga pimake maakaningge natake ginu inae pakut. \v 28 Aminu umana wena aminde kepdakane nana aminda ayanimikaing ngana Anututa natake aminu umana kaya aminda pimake maakaningge take natapbut. Take natake ita aminu umana wena kundu inae pakut. Ngan. Anututa natake aminu take amin dakngake yuaing aminda pimaningge natake ita aminu umana wena aminu inae pakut. \v 29 Unzingge aminu tapatuta Anutue nomune yuke ita inane umana aknga yatangenatnanga dua. Wena siknga. \p \v 30 Siwan ngana Anututa Jesu Krais tapan ita ninde tangge kungwanimukut. Ita kungwanimukut takngane ita Anututane natdetdetna buyambamu ninde yeutnimukut. Yeutniman kake ninu anzing nataamang. Jesuta gataniman ninda Anutue nomune amin noman dakngake yutnimde Anututa i tapan tasinimunggak ngang nataamang. Sike Jesuta nindane musipmin papan nomatawa kepi nomana sukunimde natake Anututa i tapan tasinimunggak ngang nataamang. Sike Jesuta ninu waiakngatane kekeknga akngane sandewikge natake Anututa i tapan tasinimunggak ngang nataamang. Natake ginda Jesuat gatake yuwawa Anututa danduke ginda kayuk asinggan yutningge tasindaman yuaing. Yuke ginda gisae umanza yapangenatnanga dua. Wena. \v 31 “Aminu tapatuta apbaknganangge natakengu ita sanga Buyambam tapaninda tasinimukut takngaekan natake bakngayok,” ngang matakut. \c 2 \s1 Amin saamdakae wam yanikapbut. \p \v 1 Siwan mate notnabam. Tupa na ginde kuke Anututane wamu takeaknga ginde danikapbum. Danikapmake nata aminu natdetdetna babanu kaya amin binga dua dakngake gindane natdetdetza usanzike wikake danindamukum. \v 2 Nata ginde kunangge natake natane musipmaatangu nata anzing natapbum. Tapduknga na ginde banakan yuwit gwene nata wamu kundue dua natake yanikapit. Wena. Nata Jesu Kraisdekan natake yanikapit. Wamu ita amin saamdakane kungwanimukut takngaekan yanikapit ngang natapa kekekakut. \v 3 Sike nata ginde kuke aminu kekekngana kayaapa binga dua dakngake yukum. Aho. Nata nangaakan natake wamde puya tasiwa buya dua ba aawik ngang natake ngana akekekake nata katak siknga natdeke tasiwa buya apme ba aawik ngang natake tasikum. \v 4 Unzing natake wamu nata ginde danikapbumu waaknga aminu kunduta kaa wam yanangge natake buya aknga undang yuwawan yakaing amin binga dua dakngake danikum. Aho. Nata wam danikapmake Anutue Waung Kapatane kekeknga akngane yuke danikum. \v 5 Ngan. Nata ginde natake gindane musipza amindane natdetdetnata pangenawan ginda Anutue natapa kekekawikge dua natake danikum. Aho. Anututane kekeknga aknganata gindane musipza pangenawan ginda ie banip siningge natake nata Anutue Waung Kapatane kekeknga akngane yuke danikapbum. \s1 Anututane natdetdetnae yakut. \p \v 6 Siakan. Ninda aminu Anutue kekekngae natake yuaikat gatake yuke amindane natdetdetnae dua natake yanikapmakamang. Aho. Ninda Anututane natdetdetdekan natake yanikamang. Yanike natdetdeu wa tupan aminu tapduu ayuamang komune nana amindane dua. Aminu waakwau apmea wena asining amindane natdetdetde natake dua yanikamang. Aho. \v 7 Ninu Anututane natdetdeu ita tupa takusopukut takngae natake yanikapmakamang. Natdetdeu wa Anututa keu dua tasikut gwene ita natake ninda ie kuke iat gatake take siknga yutnimde yakut. \v 8 Siwan ngana aminu tupan tapaapa tapduknga ninda ayuamang komune nana aminda natdetdeu waakngae dua siknga nataaing. Wena. Sike wa aminu atnatapbing gamu Buyambam tapaninu umana enane siknga yuak kapa amin saamdakane dua tanguwa kupan. \v 9 Ngana wamu takngatu Anutue wapatang ayanikapsa aminu tapatuta matakut taknga buya unin aakut. Wamu waaknga anzing matakut, \q1 “Sanga kainata dua kake gatu maakngita dua natake \q2 gatu musiaatang dua natapbing kakngae Anututa natake \q1 aminu inae musip gwaang natangamukaingge \q2 tandakngayamukut,” \m ngang matakut. \v 10 Wamu waaknga buya aawan Anututa natdetdeu wa ita tupa takusopuwan yukut taknga ninde yeutnimukut. Ita yawan inane Waung Kapata natdetdeu waaknga yeutnimukut. \p Ngan. Itane Waung Kapata sanga Anututa musiaatang nataau kuupbamu atnataak. Siwan natdetdeu Anututa pakusopuwan yuaing kaknga kuut atnataak. \v 11 Ninu atnataamang. Aminu tapatuta sanga notnata musiaatang nataak kakngae natapnanga dua. Wena. Sanga waakngae notnata inatakan atnataak. Ina unzakan aminu tapatuta sanga Anututa musiaatang nataak kakngae natapnanga dua. Aho. Anututane Waung Kapatakan atnataak. \v 12 Siwan ninu natdetdeu aminda inane musiaatang nataaing kaknga dua takumang. Aho. Anututa inane Waung Kapa ninde atniman takumang. Inane Waunga waapa nimuke ninda natdetdeu Anututa nimunangge yakut taknga kuupbamu atnatapnimde natake nimukut. \p \v 13 Siwan ninda natdetdeu wa Anututa nimunangge yakut takngae natake yanikapmakamang. Yanikapmake ninda amindane natdetdetde natake dua yakamang. Aho. Ninda natdetdeu Waungu wa Anututa atnimukut tapata ninindamukgak kakngaekan natake yanikamang. Ngan. Waungu waapata musipmin pangenawan itane natdetdetdekan natanggamatake aminbam yanikapmakamang. \v 14 Siwan ngana aminu Anutue dua nataaing aminda wamu wa Anututane Waung Kapata nimunggak kakngae natapa gutonga siwan ie masa imukaing. Dasingge? Wa amindane musia Waungu waapata apangenakut gamu wamu waakngae natapa siakan siwan. \v 15 Ngana Waungga aminu tapatutane musia tangenawanu aminu waapata wamu wa kuupbam usanzike natapan siakan siwik. Siwan aminu kunduta aminu waapatane natdetdetna usanzike natapa wai siwiu waakwakge nata natapa moo binga singgak. \v 16 Sike wamu takngatu Anutue wapatang ayanikapsa aminu tapatuta matukut taknga buya unin aakgak. Ita anzing matakut, \q1 “Natdetdeu Buyambam tapanindane mamin aminda natake \q2 itane natdetdetna tapan nomatawik? Wena,” \m ngang matakut. Siwan ngana Waung Kapata nindane musipmin pangenawan ninda natdetdeu Kraisda nataak kakngae atnataamang. \c 3 \s1 Anututane puya aminae yakut. \p \v 1 Siwan mate notna. Tapduknga nata gikat gatake yukumang gwene nata gin danduke ginde Anutue kekeknga dua natake yuaing amin ngang natapbum. Ngan. Ginda aminu kayuk kakwau Anutue kepi tuwanguke tawake tasikaing binga Anutue banip sikaing kakngata tuyuknga singgak ngang natapbum. Ngang natake natdetdetza usanzike nata wepda siknga engang yanindamukaing binga danikum. \v 2 Mingata engangu ngwam nakaing aminde nanamu kekeknga yamunanga dua. Ina unzakan nata ginu wamu kwanga binga natdetnanga aminda yuaing ngang natake nata wamu kekeknga wam dua danindamukum. Aho. Ginda natdetdetza dua tanomuwawa wamu kekeknga wam daniwanu dua natdetning ngang natake nata wikake danikum. Tupa ginda natdetdetza dua tanomanuke yuking kakngata yutake apu apman apunggak. \v 3 Siwan ginda sanga gisae musipzaatang enayaaknga tawake tasikaing. Tasike ginda musipza wai notzae natake ayanganukaing. Sike ginda sanga wa tasikaing kakngae natake dasing yanim? Asikaya ginda sanga musipzaatang enayaaknga tawake tasiking kakngane yusika teke epu kepmanu gwa kuking ba dasing? Aho. Ginda sanga waaknga dua teke sanga aminu Anutue dua natake tasikaing kakngane sukukaing. \v 4 Ngan. Aminu gikat nana kunduta yake, “Ninu Poldane pandetna dakngake yuamang,” ngang yawa kunduta, “Ninu Apolosdane pandetna dakngake yuamang,” ngang yakaing. Unzingge ninu dasing yanim? Asikaya ginda Anututane sanga akngae natanggamatake tasikaing ba dasing? Aho. Aminde sangaekan natake tasikaing. \p \v 5 Siwan ginu dasing natake wamu waaknga yakaing? Apolos waapa mina binga? Siwan na Pol. Na mina binga? Niu puya amin gan ngangu ginda dua ba natake wamu waaknga yakaing? Buyambam tapaninda puya inana nitde niman puya waakngakan pasitakuke daniwatda natake ginda Anutue natapa kekekanggak. \v 6 Puya aminu tapatuta nanam zak yapuke kuwawan ngana sopa dua tawan kake notna tapatuta apuke yangga tukngwambik. Siwan Anututa pasiwan enake buya aakaing. Ina unzakan tupanu nata ginde kuke Anutue wam danindamukum. Danindamuke gin dapmake kuwawa Apolosda apuke gin danindamukut. \v 7 Sike ie dasing yanim? Asikaya nitdane umanit takngata buyambam siknga sikamayak ba dasing? Aho. Anutu wa apasiwan enake buya aawik kapatane umanakan yatangenatnanga. \v 8 Niu puya amin gan. Sike ninu atnataamang. Aminu nanam zak yapunggak kapaat gatu yangga tukngwanggak kapaatda puya amin notna dakngake puya pasikamayak. Puya pasiwawat puya toikga usanzike mani katak yaman pasan. \v 9 Ina unzakan niu puya amin notna dakngake Anututane puya pasikamak. Siwan aminda puyane kuke nanam zak yapukaing. Ina unzakan nitda puya tasitakuwatda Anututa pasiwan buya aawan ginda itane aminabam dakngake yuaing. \s1 Yot mitapsa binga dakngake pasikaing. \p Siwan ginu Anututane yotna binga. Ita ina mitanggak gwen binga dakngake yuaing. \v 10 Ninu atnataamang. Aminu tapatuta gwak gaka kwaiwan puyuwana aminu kunduta you engatangan gwau wa dakandakane tasikaing. Ina unzakan Anututa na tapan na yot mitapsa amindane tupan tapa natdetdetna kayaapa binga dakngakum. Siwan nata puya gin banakan tuwanguke tangenakum. Unzing aminu tapatuta yot gwak kwainggak binga tuwanguke tasikum. Nata tasiwa puyuwana aminu kunduta apuke you engatangan tasinggak binga puya amin notnata apasikaing. Sike aminu puya waaknga pasikaingu katak siknga natake pasinong. \v 11 Ginu atnataaing. You wa gwenu Anututa ina mitanggak gwende gwak siknga daka ita gwa kwaikuu wa Jesu Krais unin. Sike gatu aminu tapatuta you wagwen tasinangge natakengu ita gwau wandaka ukgwike mutewan kuwawan gatu gwau inata daka kwainanga dua. Wena. \v 12 Sike aminda yot gwau wandaka engatangan tasinangge nataaikat nana kunduta sanga kekeknga siknga pakapu mitapning. Aminda gol ba silwa ba suu kundu mani buyambam sikngata usinanga gwegwen pakapu yot gwene sangasanga tasigwaangukaing binga tasining. Siwan kunduta sanga pupuknga pakapu mitapning. Aminda katau pupuknga ba babam tatak ba sak ngang pakapu tasikaing binga tasining. \p \v 13 Siwan puya wa inandek inandek tasikaing kakngata tapduknga Jesuta nin usanzitnimunangge epik gwene anggaman siwik. Ngan. You gwendu katapda isisopuwanu sanga kekeknga sikngatakan yutning. Ina unzakan ita usanzike tasiwan puya take ba wai ngang anggaman siwan kanim. \v 14 Siwan sanga aminu tapatuta gwau wandaka engatangan tasiwik kaknga katapda dua isiwanu Anututa puya waaknga tasikutde natake sanga yake asimik. \v 15 Siwan ngana katapda sanga aminu tapatuta tasikut taknga isisopuwanu Anututa sanga yake imunanga aknga akaiwan kungamik. Kaiwan kungaman moo siknga yuwik ngana Anututa puya amina waapa gatangaman ita Anutuat gatake kayuk asinggan yuwik. Ngana aminu katapda paa siknga isiwan kumbut tapa binga dakngake yuwik. \s1 Anututane yot takwan gwen binga dakngake yuaing. \p \v 16 Siwan ginu Anututane yotna binga. Ita ayuak gwen binga dakngake yuaing. Siwan itane Waung Kapata gin banakan ayuak. Asikaya ginu ie dua nataaing ba dasing? \v 17 Sike aminu tapatuta Anututane yot takwanu wagwen tasiwan maiwiu Anututa aminu waapa atasiwan maiwik. Siakan. You wagwenu takwan dua gamu waapata take tasiwan maiwan. Siwan ginu yot takwanu Anututa undang yuak gwen binga dakngake yuaing. \s1 Natdetdetda buya dua aawik. \p \v 18 Siwan aminu gikat nana tapatuta sanga musia enayaaknga tawake tasinggak kakngae natake nata natdetdetna kayaapa dakngake tasinggat ngang kem natapsak. Ngana ita unzing natakengu natdetdeu waaknga ateyok. Ateke ita natdetdetna kayaapa binga dakngawik. \v 19 Dasingge? Natdetdeu aminu Anutue masa imukaing aminda natake tawake tasikaingu Anututa natapan gutonga singgak. Unzing singgak kakngae natake ayanikapsa aminu tapatuta wamu takngatu Anutue wapatang anzing matakut, “Aminu kunduta natdetdetninu buyambam ngang natake tasiwawa ngana Anututa wa aminu apanggaganuwan sanga wa tasinangge nataaing kaknga buya dua aakgak,” ngang matakut. \v 20 Siwan wamu takngatuat Anutue wapatang anzing yuak, “Aminu kunduta natake nindane natdetdetninu buyambam ngang natake ngana inane natdetdetna buyambamu waaknga tawake tasiwa buya dua aakgak,” ngangu Anututa atnataak. \v 21 Unzingge ginda sanga aminu tapatuta gin danindamukut takngae natake itane umana enane siknga ma tangenawam. Wena. Puya aminu kuupbamu Anututa ginde natake papan yuaing. \v 22 Ita ginde natake na Pol gatu Apolos gatu Sifas ngang pakut. Sike ginde natake ita keu kuupbam tasike tekut. Ngan. Ita ginde natake pasiwan buya aawan ninda kayuk yutnim ba akumnim ba sanga apmanu ninde sinimukaing ba apmea sinimuning. Sanga kuupbam ita ginde natake pasinggak. \v 23 Dasingge? Ginu Kraisdane gepbiatang koke yuaing. Siwan Krais waapata Anututane gepbiatang yuak. \c 4 \s1 Puya amina usanziwikge yakut. \p \v 1 Siwan ginda naat gatu Apoloskatde natake Kraisdane puya amina dakngake yuamayak ngang natapnong. Anututane kusopuknga wamde kuyana dakngake yuamayak ngang natapnong. \v 2 Siwan ginda atnataaing. Puya toikga aminu kundu papan puyae kuyana dakngake yuaingu puya toiu waapata kawawan wa aminda katak siknga dua tagwauke itane genu dua gwaamumba kakengu ita natapan take dua siwik. \v 3 Siwan gin ba aminu tapatuta puya nata tasinggat taknga usanziwanu nata ie natapa sanga moo binga siwik. Ngan. Nakaya puya ninane aknga nina dua usanzikgat. Wena. \v 4 Siakan. Nata puya gin banakan koke pasiyuk sanga gutongana wena ngang yanggatde Anututa na nandupan amin noman siwik ngangu yananga dua. Aho. Na usanziwik kapa Buyambam tapaninu unin. \v 5 Unzingge tapduknga Jesuta gatu apik gwenu dua apuwawan ginda puya nitda pasikamak kaknga ma usanzike tasiwam. Aho. Tapduk wagwene ita apu sangabamu zikaa akngane kusopuke yuaingu pake kakaa akngane pewan anggaman sining. Siwan sanga kuupbam ninda musipmikatang nataamangu pasiwan anggaman sining. Ngan. Tapduk waomune ninu kuupbam inandek inandek Anututa nomana siknga usanzike umaninu yapangenawik. Yapangenake kundutane umana enane siknga yapangenawik. \s1 Inane umana yapangenaking. \p \v 6 Siwan mate notna. Nata gin danindamutnangge natake moo tuwanguke naat Apoloskatde yake ngana aminu kundue natake wamu waaknga yanggat. Yake sanga nitda nisane umanit yatangenatnangge dua yakamak kaknga tawake tasiningge yanggat. Siwan ginda kepi waaknga tawake wamu Anutue wapatang matakut taknga tawake tasiningge natake yanggat. Sike ginu wamu waaknga tawake ginda yamandet wamu dua yake gisane umanza ma yapangenawam. Dua yapangenake ginda puya aminu tapatue apbakngake itane umana yatangenake ngana puya aminu tapatutane umana ayaitapaakusinangge ma tasiwan. \v 7 Asikaya aminu tapatuta gikat nana tapatu kawan inata kundu singgak ba dasing? Ba ginda aminu kundu yapbitnanga akngae yapii Anutu dua ba dasing? Aho. Ita tasindaman ginda ayapbitning. Unzingge ginu dasingge gisane umanza yapangenake ninda nisane kekeknga akngata yapbike yuamang ngangu yakaing? \p \v 8 Ginu dasing nataaing? Ginda natake ninu Anutue natdetdeu kuupbam gwa pake yuamang. Sike natdetdeu takngatue dua dapmakamang ngang ba nataaing? Nitda gin dapmake kuwatda ginda niu atnipbike aminu buyambam tapaapa binga dakngake yuaing ba dasing? Aho. Ginda buyambam tapaapa binga dakngake yuaing gamu nata take natapam. Ngan. Unzing yuaing gamu nikaya buyambam tapaapa binga dakngake gikat gatake yutnam. \v 9 Sike anzing nataat. Taukdapakga aminu wai amin panggaganuke kaipakapuke ita gambok kuwawa wai aminu waakwakga masan apukaing. Sike kaipakapuke aminbamde kaine pewa yuwawa kaaing. Kawa moo amin binga siwan wa aminu atzipa kungwawa kaaing. Ina unzakan. Anututa ninu papan itane kwiiknga dakngake yuamangu aminbamde kaine nipmamban ninu kumnanga aminu wa taukdapakge masane apukaing amin binga dakngake yuamang. Yuwatna angelaat gatu amikat kuutda nindupa moo amin binga singgak. \v 10 Siwan ninda Kraisdane wam take yanikapmakamangge aminbamda ninde natapa katum amin singgak. Siwan ginda gisae natake ninu Kraisdane aminabam dakngake yuamangu natdetdetninu buyambam pake yuamang ngang nataaing. Ngan. Aminda nin nindupa aminu kekekngana wena amin singgak. Siwan ngana ginda gisae natake ninu kekeknga yuamang ngang nataaing. Siwan gindane umanza aminda yapangenakaing ngana nindane umaninu ayaipapaakusikaing. \v 11 Yaipapaakusiwawa ninu tupata gatu apu tapduu apmanu ayuamang komune kuut apan ninu Jesue kwiiknga dakngake yuamangu tomda yuke yanggae gatu taukge kuut dapmake yuamang. Sike aminda ninu katakngi putumuke ninu yumdekan nisipmakaing. \p Siwan ninu keu take yutna takananga komdu wena. \v 12 Ninu sanga tapatue dapnam ngang natake gupde puya kwatan siknga pasikamang. Siwan aminda ninde sapdut wam ninike ninisapduwawa ngana ninda wa amin gatayamunangge natake wam kwikwik yake yanikamang. Gatu aminu Jesue iwana dakngake yuaingga nin pasiwa mainimde pasiwawa ninda wikake toknga yake yamunangge natake dua tasikamang. \v 13 Ngan. Aminda nindane umanin yaipapaakusiwawa ngana ninda wa aminu wam kwikwik yanina bitateke gatu wai dua natanimuningge yanikamang. Sike ninu tupa gatu tapduu apmanu ayuamang komune kuut aminda ninduke sangana wena songa ngang natake ninisapduke ninde semna natanimukaing. \s1 Sanga Polda tasikut taknga tawake tasinong. \p \v 14 Siwan wamu waaknga ginda maakaningge natake dua matandamunggat. Aho. Nata ginde natake natane waaknga binga musip gwaang siknga natandamuke natdetdetza tapa takawikge natake matanggat. \v 15 Ginu atnataaing. Aminu kwaapzangga Kraisdane wamu gin toike danindamukaing ngana aminu tapatutakan gindane aanza siknga dakngake yuak. Ngan. Na awiaapatakan Jesu Kraisdane wamu takeaknga yakap siknga danindamumba musipza tapa tekwamban ginda itane aminabam dakngaking. \v 16 Unzingge ginu kepi na gindane aanzata asinggan tawake tasinggat taknga katak siknga tawake tasinong. \v 17 Sike ginda kepi waaknga tawake tasiningge natake nata Timoti initewa ginde kuwikge gwa inikum. Sike aminu waapa nata inindamuba ita musia tapa tekwamban Buyambam tapaninde amina dakngake kekeknga siknga yuakge natake nata ie banip siknga singgat. Siwan nata Kraisdane gepbiatang koyuke kepi kayuk nata tawake tasinggat taknga kepna kepna kuke nata aminbamu Jesue amina dakngake yuaingu kuupbamu yanindamukgat. Sike wamu wa nata yanindamukgat taknga katak siknga natake Timoti waapata ginde kuke gindane musipza pangenawan gatusa natdetning. \p \v 18 Siwan na atnataat. Wamu waaknga kendeke aminu gikat nana kunduta yamandet sike anzing yaning. Polda ninde apnangge gwauke aminu waapa initewan apbut ngang yaning. \v 19 Siwan ngana unzing yawanu take dua siwik. Ngan. Buyambam tapaninda nandutewanu nata ginde zetgaman kuwit. Ginde kuke aminu wa yamandet sisukukaingu usanzike natapa wamna yapiina wena moo binga siwik. Siwan Anututa inane kekeknga aknganata wa amindane musia pangenawan ie kekeknga yuke pasikaing ba dasing ngang usanzike natapa siwik. \v 20 Dasingge? Aminda wamban yawanu sanga Anututa aminu inae panangge tasinggak kakngata songa siwik. Siwan ngana ninda Anututane kekeknga aknganane yuke tasinanu sanga waaknga buya asaawik. \v 21 Siwan ginu sanga zaakngae take nataaing? Nata ginde kuke kaanga danike musipza papa nomatawikge take nataaing? Ba nata wikake ginde butaya natandamuke ginde kuwitde take nataaing ba dasing? \c 5 \s1 Polda kaanga wam yakut. \p \v 1 Wamu takngatu aminbamda natake naniking kakngae natake daninggat. Aminu gikat nana tapatuta yasewa aknga inata kundu tasike yuakge yakaing. Aminu waapata maya tapatu nanatane maatna ngana ita maatnae take yuak. Sike sanga wa bingata Jesue aminabamde banakanu tupa dua apbut. Siwan gatu aminu Anutue dua nataaing amikat nana tapatuta sanga wai wa binga dua siknga tasikut. Wena siknga. \v 2 Siwan ginda sanga waakngae natake ngana yamandeu asiyuaing. Asingu ginda yamandet taknga bitateke musipzaatangu aminu waapae meya siknga natangamunong. Natangamuke asinikwasitewa kuke kepman epu kukut gamu take siwan. \p \v 3-4 Siakan. Nata gikat gatake dua yuamang. Aho. Nata ginde maa yuat ngana ginde asinggan natanggamatanggat. Sike sanga wa ita wai siknga tasinggak kakngae natake nata Buyambam tapaninu Jesutane umana akngane gwa usanzikum. Nata gikat gatake yuamang gamu nata natane genata wamu waaknga daniwam. Siwan ginu paut tasiwawa kekeknga Buyambam tapaninu Jesutane aknganata gindane musipza pangenawan sanga wa nata musipmaatang nataat takngae natanggamatake ginda tawake tasinong. \v 5 Tasike ginda aminu waapa inikwasike Setende katakngine tewa gupna take tasiwan maiwik. Tasiwan maiwan ngana tapduknga Buyambam tapaninda gatu apik gwene aminu waapa Anututa gatangamuke akumnanga aknga sandekngaman kayuk yuwik. \s1 Polda sanga asinggan tasikaking kakngae tuwanguke yakut. \p \v 6 Siwan ginda aminu waapae natake musipminu ie kwikwiknga natake katena tasinggak ngang yake ginda gisae umanza yapangenawa take dua singgak. Ginu sanga poyakat sawa ita tasiwan paptakaingge dua nataaing? Sanga wa poyakat sawa paptanggau mateknga siknga take poyau buyambam siknga banakan peke kwaidotdonguwanu poyau wa kuupbamda apaptawik. Ina unzakan sanga wai wa tasinggak kakngata yutake apu ginu kuupbam papsak ngang natake ginda waapa inikwasitnong. \v 7 Unzing ninu Judia nana aminda tapduk takwan siknga Pasova gwen kanangge natake tasikamang binga tasinong. Tapduk takwanu wagwen kanangge natake ninda sanga poyakat sawa paptanggau wa tupa nana mutena kuwana tapduu wa gwenu kanim. Kake poyau kayuu dua paptakaingunin pake nanim. Ina unzakan ginda wai aminu waapa inikwasiwa kuwawan ginda kepi nomana akngakan gatu tuwanguke tasinong. Ginu atnataaing. Pasova tapduk wagwene yot takwan gwene pasiya aminda tapdukbamu asinggan sipsip mateu gwendu kaitakapuke tanguwa kupan kake Anututa ninu inane aminabamdane waiaknganinu asandetnimunggak. Ina unzakan Kraisda ninde tangge kungwaniman kake Anututa waiaknganinu asandetnimukut. Unzingge ginda aminu waiakngasa wena aminu gwa dakngake yuaing. \v 8 Yuke Pasova tapduu wagwen kaningge natake sanga wa poyakat sawa paptanggau teke poyau moo sawa dua paptanggaunin nakaing. Siwan sanga wa teaing kakngae natake tuwanguke yanggat. Ginda sanga wai kuupbamu apbitatenong. Bitateke musipzaatang sanga noman gan natanggamatake Anutue kepi katak siknga tawake tasinong. \p \v 9 Siwan pas sandu tupa nata ginde matandamukum patangu nata matake ginu aminu yasewa aknga tasikaing amikat gatake dua sukuwam ngang danikum. \v 10 Sike wamu wa danikumu nata aminu kepman nana Anutue dua nataaingu wa aminda waiaknga pasikaingge natake dua yakum. Aho. Wa aminu kundu yasewa tasikaing. Sike kundu sanga aminu kundutane kake geenguke ba kukae pakaing. Gatu kundu anutu pupukngae inindetakaing. Siwan wa amin bingae natake dua danikum. Aho. Ginda wa amikat gatake dua sukunangge natakengu ginda kepdaka gatukande teke enandang kopning. Aho. Nata ie natake dua danikum. Wena. \v 11 Wamu wa nata ginde matandamukumu anzing. Ginda aminu tapatue natake ita ninu Jesuat nana tapatu ngang natake ie notnin ngang yakaing ngana waapata yasewa tasiwik. Ba ita sanga aminu kundutane kake geenguwik. Ba ita anutu pupukngae inindetapik. Ba ita sapdut wam yawik. Ba ita yangga toknga aknga tangoke datdaptawik. Ba ita amindane sanga kukae papik. Ita sanga wai waaknga tasiwan kakengu ginda iat gatake ma sukuwam. Gatu iat ma gatake yuke nanamu napam. Wena siknga. \p \v 12 Siakan. Nata aminu kepman nana amin usanziwitde natake dua Anututa na takut. Ngana ginda aminu gikat nana amin usanzitningge take natake puya waaknga Anututa ginde atdamukut. \v 13 Ngan. Aminu kepman nana wa Anututa ina usanziwik ngana ginda aminu wai wa ginde banakanu wa yuak kapa usanzike inikwasitnong. \c 6 \s1 Wam yawikge ma yawan ngang yakut. \p \v 1 Siwan aminu ginu Jesuat nana tapatuta aminu tapatue wamu kaya siwanu ita dasingge kuku aminu Anutue dua nataaing aminde kaine wamu yawik? Aminu waapa sanga waaknga tasike maaknga dua natapik ba dasing? Asingu ita Anutue aminabamdane kaine yayok. \v 2 Ngan. Ninu Anututane aminabamda aminu kuupbam apmea usanzitnim ngana asikaya ginu ie dua nataaing? Ngan. Ginda apme aminu kuupbam usanzitning. Sike dasing yanim? Asikaya ginda wamu mateknga wa binga apmanu usanzitnanga dua ba dasing? \v 3 Siwan ninda angelatane wamu kuut usanzitnim ngana ginu ie dua ba nataaing? Ngan. Sike dasing yanim? Asikaya ninda wamu mateknga kepdakane nana amindane usanzitnanga dua ba dasing? Take usanzitnim. \v 4 Siwan ginda wamu kaya kakengu dasingge ginda kuku kepman nana aminde kaine yakaing? Asikaya ninu Jesuat nana aminda wa amindane umana yapangenakamang ba dasing? Wena siknga. \v 5 Nata wamu wa yanggau ginda apmaakaningge natake yanggat. Ginu dasing nataaing? Aminu gikat nana tapatuta wamna kaya kakengu ita kuku gikat nana natdetdetna kayaapae kaine yawanu usanzitnanga dua siwik ba dasing? Asikaya aminu tapatu gin banakan yuke wam usanzitnanga tapatu wena singgak ba dasing? \v 6 Ginda wena ngang natake aminu tapatuta notna kaitakoke wamna aminu Anutue masa imukaing aminde kaine yanggak. Unzingu ginda take dua tasikaing. \p \v 7 Ngan. Ginu notza Jesuat nana aminda wam yaningge natake yakaing kakngata ginu apasiwan pimakaing. Ngan. Ginda akekekake sangasa kotnake wai tasikaing. Asingu ginda kapewa wa aminda ginu wai tasindamuke gindane sanga panzike kaiwa kunong. \v 8 Ngana ginda gisa aminu Jesuat nana amin ngana akekekake ginda wai pasiyamuke notzatane sanga panzike kaiwa kukaing. \p \v 9 Ginu sanga Anututa aminu inae panangge tasinggak kakngae katak dua ba nataaing? Aminu sanga waiaknga pasikaingu wa aminda sanga wa Anututa tasinggak kakngae gepbiatangu dua kopning. Wena. Ginu ie musipzaatangu kem ngangu ma natapam. Aminu yasewa tasikaing aminda undangu kopnanga dua. Gatu aminu anutu pupukngae gepbiatang yuaing amin ba wawita sanga maata tasikaing kaknga tawake tasikaing amin ba wawitakan ngana sanga maakngana kaya aknga wawi notnaat gatake pasikaing amin ngangga Anutue gepbiatangu dua kopning. \v 10 Gatu aminu kuka amin siwan sanga aminu kundutane kake ie geenguke tasikaing amin gatu aminu yangga toknga aknga asinggan tangoke datdaptakaing ngangga dua kopning. Siwan gatu aminu sapdut wam yakaing amin gatu aminu sanga kundutane tanangge asamake kaiwa kuyamukaing amin ngangga sanga Anututa aminu inae panangge tasinggak kaknga tananga dua. \v 11 Siwan aminu gikat gatake yuaingu kunduta tupa aminu wai wa binga dakngake yuking. Ngana Anutunindane Waung Kapata musipza papan nomatawa ginu sanga Buyambam tapaninu Jesu Kraisda ninde tasinimukut takngae banip siking. Ginu ie banip sikingge Anututa ginu inae papan ginu itane aminabam dakngaking. Dakngake ginu itane nomune amin noman dakngake kepi nomana akngane sukuningge natake ita waiakngasa sandetdamukut. \s1 Anututane umana yatangenatnanga. \p \v 12 Siwan aminu tapatuta anzing ba yawik, “Sanga kuupbamu musipmaatang enayaaknga take tasiwit,” ngang ba yawik. Yawan siakan siwik ngana sanga kundu tasina buya aawan sanga akgatanimunanga akngata dua apik. Ngan. Wamu wa sanga kuupbam take tasiwit ngang yakaing kakngae natapna siakan singgak ngana nata dua katewa sanga waakngata na tanggaganuwik. Wena siknga. \v 13 Siwan aminu tapatuta musia enayaaknga tawanangge natapiu waapata anzing ba yawik, “Nanamu aminde napayutnae sanga. Siwan amindane napayutna nanamde sanga,” ngang ba yawik. Yawanu siakan siwik ngana Anututa sanga wa kuut pasiwan wena sisan. Unzingge ninu anzing yanim, “Nindane gupminu yasewa akngae sanga dua. Aho. Ninu Anutue sanga. Siwan ita nin toiban kepi nomana aknga tawake tasinim.” \v 14 Sike Anututa inane kekeknga akngane Buyambam tapaninu Jesu akumbut katangga gatu tangenakut. Ina unzakan ita ninu akumnim patangga gatu pangenawik. \v 15 Ginu Kraisdane amina dakngake yuaingu itane katakngi ba kepi binga dakngake yuaing ngana ginda ie dua ba nataaing? Sike nata Kraisdane katakngi patdakngake takapu maya yasewa apatane gupnane ngwakngake tasiwanu take siwik ba dasing? Wena siknga! \v 16 Wawi tapatuta enake maya yasewa tasinggak kapaat gatake yutzanu aminu wa tapaatda aminu tapaaya ngana sanga tapatukan binga dakngasan. Asikaya ginu ie dua nataaing ba dasing? Ngan. Unzing wamu takngatu Anutue wapatang anzing matakut. Aminu wa tapaatda sanga tapatukan binga dakngake yutzan ngang matakut. \v 17 Siakan ngana aminu Buyambam tapaninu Jesuat gatake yutzanu waapata iat musia takngatukan natake unekan binga gatake yutzan. \p \v 18 Unzingge ginda sanga yasewa aknga tasikaingge akagwautnong. Ninu atnataamang. Waiaknga aminda pasikaingu kuupbamu buya aawan aminu wai wa pasikainggane gupna dua pasiwan maining. Ngana aminda yasewa aknga tasiwiu waapata inane gupna tasiwan maiwik. \v 19 Siakan. Ginu Anutue yot takwan gwen binga dakngake yuaing ngana ginda ie dua nataaing ba dasing? Ngan. Anututane Waunga ita ginde damukuu waapata gindane musipzaatang pukuke papan ginu itane you Anututa ayuak gwen binga dakngake yuaing. Ngan. Ginu Anututane amina dakngake sanga gisane musipza enaya akngakan tawake tasinanga dua. \v 20 Aho. Aminda sanga manita usikuu ita inae tapik. Ina unzakan Anututa ginu inae papan ginda itane amina nomana siknga dakngake yuaing. Unzingge ginda sanga itane umana yatangenatnanga aknga tawake tasinong. \c 7 \s1 Wamu maya papsa akngae yakut. \p \v 1 Siwan nata wamu ginda pas sakatang nae matangamuking kakngae natake yake daniwit. Aminda maya tapatu maatnae dua tapan kakengu ita sanga nomana aknga tawake tasinggak ngang natapnong. \v 2 Siakan ngana ginda sanga yasewa akngata nin papsak ngang natakengu ginu inandek inandek maatza take paning. Siwan mayata inandek inandek apnae take kuning. \v 3 Sike apnata maatnaat yutzande iniwanu mayata gupna kotnake ma bitawan. Gatu maatnata apnaat yutzande iniwanu wawita gupna kotnake ma bitawan. \v 4 Dasingge? Apnatane wamu maatnata gwaamuke inane gupna dua kotnawan. Siwan maatnatane wamu apnata gwaamuke inane gupna dua kotnawan. \v 5 Ngan. Ginda kepi waaknga tasinong. Siwan ngana sipdune apnaat maatnaatda musia takngatukan natake tapduu mateknga moo yuke tumuk wam yawa take siwik. Siwan tapduknga tumuk wam yakaing gwenu kawa sandewana gatuna yutzan. Setenda gin danindetdauke gindane musipza pangenawan ginda yasewa akngane pimanang. \v 6 Siwan wamu nata wa yanggau ginda ie nanikwaiking kakngae natake yake danike nata gin dandupewa tasiningge yanggat. Ngana wamu wa yanggau Anutue mama wam binga dua. Wena. \v 7 Siwan ngana nata maya wawi kuupbam nina binga dakngake yutningge take nataat. Take natake ngana nata anzing nataat. Anututa natdetdeu inata inata aminu kuupbamde inandek inandek yamukutde aminu kunduta maya panangge dua nataaing. Siwan sanga aminu kunduta maya panangge take nataaing. \p \v 8 Siwan gatu wamu takngatu maya wawi apna maatna wena aminde natake yawit. Apna maatna dua dakngake yuaing amikat gatu kombakobat dakngake yuaingu kuutde natake yawit. Wa aminu na binga inatakan yuwanu take siwik. \v 9 Siwan ngana wa aminu musia gwenu katak kayutnangge apmeptakengu yasewa akngae gwauke take apna maatna paning. Wa amindane musia enawa yasewa tasinangge natapa musiaatang katapda binga yasiyak. Asingu apna maatna take panong. \p \v 10 Sike maya wawi apna maatna gwa paking aminde natake nata mama wamu takngatu daniwa natapnong. Sike nata sanga nina banipda siwan natake dua daninggat. Aho. Mama wamu Buyambam tapaninda yakut takngae natake daninggat. Sike mama wamu waaknga anzing. Mayata apna ma teke kuwan. \v 11 Sike ita apna atekengu ita moona yuyok. Sike ita moona yutnangge bitakengu ita gatuna apna atekut tapae gatuna kuyok. Siwan apnataaya kuut maatna ma inikwaiwan. \p \v 12 Sike aminu apna maatna dua pake yuaing aminde natake nata wamu takngatu nina banipda siwan natake daninggat. Sike wamu aaknga Buyambam tapaninda dua yakut ngana nata nina anzing nataat. Notninu Jesuat nana tapatutane maatnata Jesue masa iman kekekawan ngana ita apnaat yutzande dua bitawanu apnata ma inikwasiwan. \v 13 Ina unzakan. Maya tapatutane apnata Jesue masa iman kekekawan ngana ita maatnaat yutzande dua bitawanu maatnata apna ma teke kuwan. \v 14 Anututa katewan maatnaat yutzan. Ina unzakan. Maatnata Jesue masa imunggak ngana ita apnaat yutnangge dua bitanggakge Anututa katewan apnaat yutzam. Sanga meya takngatu wena. Siwan ngana Anututa dua kapewan yuamayak gamu waaknga yapanae natake kepman nana amin ngang natapam. Sike ita kapewan yuwawat waaknga yapanata kepman nana amin binga dua dakngake yutning. \p \v 15 Siwan ngana apnata Jesue masa imuyaapa dakngake ita maatna inikwasitnangge natakengu take inikwasiwik. Ina unzakan maatnata Jesue masa imuyaapa dakngake ita apna tenangge natakengu take teke kuwik. Siwan apnata unzing inikwasiwanu maatnata teke kunangge ma bitawan. Aho. Inikwasiwan teke kuwiu mama wamu wa nata yake maya papsa aknga ma sandewam ngang yanggat taknga maatna waapata dua sandewik. Ina unzakan maatnata apna unzing teke kuwanu apnata akatewan kuyok. Dasingge? Ateke kuwanu apnata mama wamu waaknga sandekut ngangu yananga dua. Aho. Itane wamna wena. Sike ninu atnataamang. Anututa ninu musip kwikwik kakngane yutnimde natake ita ninu inae pakut. \v 16 Siwan ninda dasing natapnim? Asikaya mayata apna gatangaman musia tapan tekwamban Anututa akumnanga aknga sandekngamik ba dasing? Ba apnata maatna gatangaman musia tapan tekwambik ba dasing? Ninu ie dua nataamang. \s1 Sanga kepdakane nana akngae gepbiatang koyutnanga dua. \p \v 17-18 Siwan tapduknga Anututa ginu kuupbam inandek inandek inae panangge yandawamban ie kuking gwene ginda sanga tupa nana kwaapzang pasikaking. Siwan sanga wa tupa tasikakingu kundukan ginda bitapenong. Ngan. Aminu gikat nana tapatuta aminu gupna matakaikat nana tapatu dakngake yukuu Anututa inae tanangge yatawamban ie kukut. Kuke waapata sanga wa inane gupna mataking kakngae natake dua maakawan. Dua maakake sanga wa ma takusopuwan. Ina unzakan aminu tapatu Anututa inae tanangge yatawamban ie kukut ngana itane gupna dua mataking. Waapata gupna mataningge dua natapan. Wena. Nata mama wamu waaknga aminu Anututane aminabam dakngake yuaingge kuke yamunggaunin. \v 19 Sanga gupna matake Judia nana aminda Anutue aminabam dakngananga akngae natake Anututa natapan buya wena singgak. Sike ita sanga aminu keu komduine nana aminda gupna unzingu dua matakaing kakngaaya kuutde undanga ngang nataak. Siwan ngana sanga Anututa ina banipda siwan nataak kaknga tawake tasiya aknga wa buya siknga unin. \v 20 Unzingge tapduknga Anututa ginu inandek inandek inae panangge yandawamban ie kuking gwene ginda sanga tupa nana kwaapzang tasikaking. Siwan sanga wa tupa ginda tasikaking kaknga kundukan bitapenong. Ngan. \v 21 Aminu gikat nana tapatu puya toikngata gitna siknga tanggaganuwan puya buyana wena pasiyuwawan Anututa inae tanangge yatawamban ie kukuu waapata puya waakngae nangaakan dua natapan. Sike ngana ita puya waaknga tenanga kepi kaya siwanu asingu ita puya waaknga take teke kuyok. \p \v 22 Siwan ninu atnataamang. Aminu tapatuta puya waaknga tasiwawan Anututa inae tanangge yatawamban ie kuwiu Buyambam tapaninda waiakngana sandekngaman waapata itane amina dakngake yuwik. Sike ina unzakan. Aminu tapatuta ina banipda siwan natake puya buyana kaya pasiyuwawan Anututa inae tanangge yatawamban ie kuwiu waapa Kraisda gitna siknga tapan itane puya amina dakngake yuwik. \v 23 Siwan aminda sanga manita usikuu ita inae tapik. Ina unzakan Anututa ginu inane panangge natake yawan Jesuta ninde tangge kungwanimukutde ginda itane amina dakngake yuaing. Unzingge ginda dua katewa sanga kepdakane nana akngata Anututane katakngine ginu kaiwan kuning. \v 24 Siakan mate notna. Ginu puya dasing kaknga tasiyuwawa Anututa ginu inae panangge yandawamban ie kuking. Sike puya waakngae nangaakan ma natapam. Aho. Ginda Anutuat gatake yuke puya waakngakan tasike yutnong. \s1 Wamu apna maatna dua paking amikat gatu kombakobakatde yakut. \p \v 25 Siwan sanga apna maatna dua paking aminde ginda nanikwaikingu waakngae Buyambam tapaninda wamu takngatu dua yakut. Sike ngana ita nae musip kwikwik natangamuke na tapan itane kwiiknga dakngake wamu nata nina natake daniwit takngae ginda natapa siakan siyok. \v 26-27 Siwan nata anzing nataat. Tapduu apmanu ninda ayuamang komune meya buyambam sikngata ninde apnangge gwa dapakanggak. Unzingge aminu maatna gwa takuu waapata maatna ma sandewan. Gatu aminu maatna wenaapata maatna tanangge ma natapan. \v 28 Siwan ngana apna maatna papsa akngae natake sanga waiaknga ngang yananga dua. Wena. Sanga wa take aknga ngana aminu apna maatna paningu wa aminde meya buyambam sikngata apan gupde sanga akngae butaya natake yutning. Sike nata sanga waakngata ginde apikge bitake wamu waaknga daninggat. \p \v 29 Siakan mate notna. Nata daniwa natapnong. Tapduu dapaknga gwa singgak. Siwan aminu maatna kaya aminda unzing maatna wena bingata yuke maatnae sangae nangaakan dua natake Anutue sangae natanggamatanong. \v 30 Sike aminu butaya natake kwanam sikaingu wa aminda Anutue sangae natanggamatake kwanam sikaing kaknga undang teke aminu kwanamu dua sikaing amin binga dakngake yutnong. Siwan ina unzakan aminu apbakngakaingu wa aminda sanga apbakngakaing kaknga teke dua binga bakngakaing amin binga dakngake yutnong. Siwan aminu sangaapa manita usikaingu wa aminda sanga kunduat panangge dua natapam. \v 31 Ngan. Aminu sanga kepdakane nana akngae bakngake pakaingu wa aminda sanga waakngae asiknga bakngake kwaapzang panangge dua natapam. Ninu atnataamang. Sanga kepdakane nana asinggan kaamang kaknga wena sinanggenggak. Wena siwan inata kundu dakngawik. \p \v 32 Sike nata ginde natake ginu sanga kwaapzangge natanggamatake ie nangaakan natapningge apbitanggat. Apbitake nata anzing nataat. Aminu maatna dua takuu ita natake Buyambam tapaninda ie take natangamikge natake itane sanga akngaekan asinggan natayuwik. \v 33-34 Siwan ngana aminu maatna kayaapata natake maatnata ie take natangamikge natanggamatake sanga Buyambam tapatane akngaekan dua natapik. Aho. Ita sanga kepdakane nana aknga kuutde natayuwik. Unzingge ita musiaatang nangaakan natapik. Siwan mayata apna dua takuu ita sanga Buyambam tapatane akngaekan asinggan natanggamatake ie kekeknga yuwik. Sike ngana maya apnae gwa kukut tapata natake apnata ie take natangamikge natanggamatake sanga kepdakane nana akngae natayuwik. \v 35 Siwan wamu nata yanggau wa nata ginu take yutningge kepi umutdamunangge natake dua daninggat. Aho. Nata gin gatandama kepi nomana akngane sukuningge natake yanggat. Nata gin gatandama ginu Buyambam tapaninde kekeknga siknga yuke itane sangaekan natanggamatake yutningge natake wamu waaknga daninggat. \p \v 36 Sike aminu tapatuta maya mateu inae yawa yukut tapae natapan musia katapda binga enayaaknga katak tagwautnanga dua siwanu ita take maatnae tapsok. Tapan kake ita waiaknga tasikut ngangu yananga dua. Wena. \v 37 Siwan ngana maya mateu waapatane dongata tapikge dua kekekawanu undanga. Ita take dua tapik. Ita musiaatangu dua tapikge natapan kekekawan maya mateu waapae sanga musia enayaaknga katak tagwaukengu ita dua tapan take siwik. \v 38 Unzingge aminda maatna takengu ita sanga takeaknga tasiwik. Siwan ngana aminda maatna dua takengu ita sanga take siknga tasiwik. \p \v 39 Siwan apnata kayuk yusika dua kungwake yuwawan itane maatnata iat gitna siknga gatake yutzon. Sike ngana apnata akupanu maatna waapata wawi tapatu apna kayuk kapae kunanggengu ita ie take kuwik. Meya wena ngana ita aminu Jesuat nana tapatuekan kuyok. Kepman nana aminde maatna ma dakngawan. \v 40 Ngana nata nina maya kombakobatde anzing nataat. Asingu ita moona yuyok. Moona yukengu ita asiknga bakngawik. Siwan wamu waaknga yake nata Anututane Waung Kapaat musipminu takngatukan nataamak ngang nata nina natake daninggat. \c 8 \s1 Sanga musip gwaang kakngae gepbiatang yuke tasinim. \p \v 1 Siwan nata kaau aminda anutu pupukngae yamukaing kakngae natake daniwit. Wamu ginda nanike ninu kuupbamda sanga waakngae yapii anggaman atnataamang ngang yaking kakngae natapa siakan singgak. Ngan. Ninu natdetdetninu kaya ngana natdetdetninda pasiwan ninu yamandet sinim. Siwan ngana sanga ninda notninde butaya natayamuya akngata ninu pasiwan ninda Anutue kekeknga yutnim. \v 2 Sike aminu tapatuta ina na sanga tapatue gwa nataat ngang natapiu waapata sanga waakngae katak siknga dua nataak kapanin. \v 3 Ngana aminda Anutue musip gwaang natangamiu Anututa aminu waapae natapan itane amina dakngawik. \p \v 4 Siwan wamu wa nanikingu sanga kaau anutu pupukngae yamukaingunin nakaingge natake ie anzing nataat. Wamu ginda nanike anutu pupuknga wa sanga siakan taknga dua ngang naniwa noman singgak. Siwan Anutu siknga kwaapzang dua. Aho. Anutu siknga awia tapatutakan yuak ngangu ninu atnataamang. \v 5 Sike ngana aminda sanga kwaapzangge anutunin ngang yanikaing. Ngan. Sanga kwaapzangge buyambam tapanin ngang yanikaing. Sanga wa yanikaingu kundu kepdakane nana. \v 6 Sike kundu enandang nana. Siwan ngana ninda ie undanga ngang natake Anutu awia tapatuekan nataamangu wa Nanin Anutu. Ita sangabamdane yapii. Siwan ninu iekan natanggamatake tasiyuamang. Sike ninda natake Buyambamu awia tapatuekan nataamangu wa Jesu Krais. Ita Anutue gen gwaamuke sanga kuupbam tasike tekut. Sike ita nin gatanimuke papan nomatawa ninu itane gepbiatang koke yuamang. \p \v 7 Siwan ngana aminu gikat nana kunduta natdetdeu wa ninda natake anutu pupuknga sanga siakan taknga dua ngang nataamang kakngae natapa siakan dua singgak. Aho. Wa aminda Jesue amina dua dakngake sanga anutu pupukngae gepbiatang tupa yuking. Yuke kaau anutu pupukngae yamukingunin nake anutu pupukngae natanggamatake naking. Sike sanga wa gwa teke kepman epu kuke yuaing ngana kaau wa yamukaingge natake anutu pupukngae sanga na natapa kekeknga singgak. Siwan wa aminda Anutue kekeknga dua natake ngana kaau anutu pupukngae yamukaingunin nake musiaatang nangaakan nataaing. \v 8 Siwan ngana sanga ninda nakamang kakngata ninu ninipake Anutue wesimu kunanga dua. Aho. Ninda kaau wa yamukaingu dua nake tasinanu nindane umaninu Anutue kaine dua pimapik. Sike ninda atnake tasinanu nindane umaninu dua enawik. Wena. \p \v 9 Siwan ngana ginu tagwautnong. Ginda kaau wa yamukaingunin nananggengu notza Jesuat nana sanga waakngae nangaakan nataaing aminde natake kaau wa nana ninduke wa aminda pimananga ngang natake ma napam. \v 10 Dasingge? Aminu ginu natdetdetza kaya akwakat nana tapatuta anutu pupukngatane yot takwan gwene koke pukwike nawawan notna Jesuat nana tapatuta kake ngana ita ina unzakan napikge nangaakan natapik. Nangaakan natake kawawan ngana notnata nawawan kake ita dasing tasiwik? Ita undanga ngang natake napik. \v 11 Siakan. Ita nake pimake anutu pupukngae gepbiatang gatuna kopik. Siwan aminu wa natdetdetna kayaapata kaau wa nake notna wa anutu pupukngae nangaakan nataak kapae dua natake aminu Kraisda ie tangge kungwangamukut tapatane natdetdetna tasiwan maiwik. \v 12 Sike ginda notza Jesuat nana Anutue kekeknga dua nataaing aminu sanga wai tasike wa amindane musia pasiwa maikaing. Siwan sanga waaknga tasiyuk ginda Kraisde wai tasingamukaing. \v 13 Unzingge nata anzing nataat. Nata kaap nawawa nanduke notna Jesuat nana tapatuta pimapanu nata notna waapata pimapsak ngang natake kaau gatuna dua siknga napit. \c 9 \s1 Puya aposel dakngake tasikut. \p \v 1 Siwan ginu nae dasing nataaing? Asikaya sanga tapatuta na tanggaganuwan nata ninae banipda siwan natake tasinanga dua ba dasing nataaing? Asikaya na Jesuta dua tapan itane kwiiknga dua dakngake yuat ba dasing nataaing? Asikaya nata Buyambam tapaninu Jesu natane kainata dua kakum ba dasing? Asikaya nata puya pasiwawa Buyambam tapaninda tasiwan buya aakuu wa gin dua ba dasing? \v 2 Sike aminu kunduta nae natapa Jesuta na dua tapan itane kwiiknga dua dakngakumna kakengu undanga. Ginu atnataaing. Nata ginde kuke tasiwa buya aawan ginu Jesue amina dakngake yuaing. Sike ginda Jesue amina dakngake yuaing kakngata yeutniman sanga Jesuta na tapan itane kwiiknga dakngake yuat taknga anggaman siwan kaamang. \p \v 3 Siwan aminu gikat nana kunduta sanga nata tasinggat taknga usanzike wam yawitde yakaing aminde yake nata anzing yaninggat. \v 4 Asikaya ninda puya tasike aminu ayanindamukamang aminda gatanimuke nanam ba yangga ngangu ninde nima pake ninda dua nake tangopnimde Anututa ninu atninindekngakut ba dasing? \v 5 Siwan aminu kundu Pitaat gatu notna Jesutane kwiiknga dakngake yuaikat gatu Jesutane uyapnaat kuutda maatna pake yuaing. Ngan. Maya Jesuat nana amin maatnae pake iat gatake puya pasitakuke kepna kepna kukaing. Unzing tasikaing ngana asikaya Anututa naat Banabas katdakan sanga waaknga dua tasisimde ninindekngakut ba dasing? \v 6 Asikaya Anututa niu dua nindupewan nitdakan puya gupdane aknga dua teke tasisim ba dasing? Wena. \p \v 7 Siwan ninu atnataamang. Aminda gavmandane amak amina dakngawiu waapata puya waaknga moo siknga dua tasike inane nanam ba tauknga ba amakgane sanga ina dua usiwik. Wena. Gatu aminda wain tapunu kwaiwiu asikaya aminu tapatuta dua katewan waapata buya aatningu wa papik ba dasing? Gatu aminu memeng toikgak kapata memenggane ngwamna tangopnangge natapanu asikaya aminu tapatuta dua katewan tangopik ba dasing? Wena siknga. \p \v 8 Sike wamu nata yanggau wa nata nina banipda siwan natake dua yanggat. Aho. Mama wamu Anututa Moses iniwan natake yakut takngaekan natake yanggat. \v 9 Wamu waaknga Mosesda mama wapatang anzing matakut, “Ginu ikwawa gamanza kaipakapuke puya nanam tapun yainggamunanga aknga pasiwawa ginda gena wamakusike nanam tapanu kundu napsak ngang natake ma tasiwam,” ngang matakut. Siwan mama wamu wa yakuu asikaya Anututa ikwawa gamandekan butaya natayamuke yakut ba dasing? \v 10 Ba ita nikat kuutde natake yakut? Ngan. Wamu waaknga Anututa nikat kuutde natake yakut. Siwan ninu atnataamang. Aminda keu puyaangane kwaipuwiu waapata nanam zak kwaiwan akoke buya aawan papit ngang natake tasinggak. Gatu aminu nanam tapun pasiwan gotda oya puyapakuwawan tasinggak kapata buya kundu nata ninae papit ngang natake tasinggak. \v 11 Ina unzakan ninda puya tasike gin gatandamuna buya aawan ginda sanga take siknga Anutue kepi tawake tasinanga aknga pake yuaing. Unzingge ginda yake sanga gupmin gatanimunanga ninde nimukengu ginu dasing natapning? Asikaya ninda puya mateknga tasike ngana buya buyambam panim ba dasing? \v 12 Sike aminu kunduta ginde banakan yuke danindamuke ginda sanga gupna gatayamunanga aknga yamuningge kekekake yakaing. Yawa ginda asinggan yama noman singgak. \p Siwan asikaya nitda akekekake ginda nitde nimunong ngang ginu danita wai siwik ba dasing? Aho. Niu wa amin yapbike ginda sanga kwaapzang nitde pasim gamu noman siknga siwan. Ngana nitda dua siknga kekekake wamu waaknga danikumak. Aho. Nitda wamu take Kraisdane aknga buya dua aayak ngang natake nitda nisae atagwaukumak. Tagwauke nitde wam nininang ngang natake ginda sanga gupmin gatanimunanga nitde nimuningge dua danikumak. Aho. Asingu nitda sangaapae dapmake meya buyak yutzim ngang natake nitda dua danikumak. \v 13 Siwan ninu atnataamang. Aminu Anutue yot takwan gwene pasikaing aminda kaap ba nanam ngangu aminu kunduta pakapu Anutue imukaingu apake nakaing. Ngan. Aminda yot takwande puya pasikaingu nanamu yot takwandane pake nakaing ngana ginu ie dua ba nataaing? \v 14 Ina unzakan Buyambam tapaninda mama wamu takngatu anzing tekut. Aminu puya tasike wamu takeaknga yanikapnanga aknga pasikaingu wa aminu sanga gupna gatayamunanga apaning. Siwan aminu wamna nataaing aminda gatayamuke ayaman paningge yakut. \p \v 15 Siwan ngana nata sanga wa puya aminda take pananga aknga panangge dua natapbum. Wena. Siwan nata wamu wa matanggau nata sanga panangge natake dua yanggat. Aho. Nata miti puya tasike aminde kataune gupde sanga dua panggat takngae natake apbaknganggat. Siwan aminu tapatuta gupde sanga nae naman pakengu sanga wa nata gupde sanga panangge apbitake tasinggat takngata pimapanu wai siwik. Asingu nata akupa gamu takesim siwan. \v 16 Sike nata Jesue wamu take aknga yanikapmanggatde natake nata ninane umana yatangenatnanga dua. Aho. Dasingge? Nata dua yanikapmake tasiwitde kepi wena. Ngan. Nata wamu wa take aknga dua yanikapmake tasiwanu Anututa musia toknga natangamuke na atasiwan maiwit. \v 17 Sike nata nina banipda siwan puya waaknga tasinggat gamu nata buya apapam. Siwan puya waaknga nata nina tasinangge dua natake yuwawa Anututa na take puya waaknga nae namukut. \v 18 Unzingge nata buya mina binga papit? Puya tasiyuke nata sanga gupma gatangamunanga aknga dua papit. Aho. Nata puya tasike wamu take aknga yanitakuke gupde sanga namuningge yaninggat gamu noman siwan. Ngana nata ie dua yaninggatde apbaknganggat. Sike sanga wa nata apbaknganggat takngae natapa buya binga singgak. \s1 Jesue amina daknganingge kepi. \p \v 19 Siakan. Nata sanga aminu tapatuta ina banipda siwan nataak kakngae gepbiatang dua yuat. Wena. Ngana nata nina banipda siwan natake nata aminu kuupbamda ina banipda siwan nataaing kaknga tawake tasinggat. Sike nata sanga waaknga dua tawake tasinggat gamu nata aminu buyambamu Jesue amina daknganingge pananga dua. Ngana unzing tasike nata aminu buyambam panangge tasinggat. \v 20 Tasike nata notna Judia kep komune nana amin panangge natake nata kepi nisane aknga tawake tasinggat. Ngan. Aminda Mosesdane mama wam takngae gepbiatang yuaing amin panangge natake nata aminu waakwakat gatake yuke kepi wa aminda tawake tasikaing kaknga tawake tasinggat. Tasike ngana nata ninae musipmaatangu mama wamu waakngae gepbiatang yutnangge dua nataat. \v 21 Sike aminu kepman nana Mosesdane mama wamde gepbiatangu dua kopbing amin panangge natake nata sanga wa aminda nae semna natapning kaknga teke puya tasinggat. Unzing tasinggat ngana nata Anutue gen gwaamutnangge dua bitanggat. Aho. Nata Kraisde gepbiatang yuke tasinggat. \v 22 Sike aminu Jesue amina dakngake ngana Anutue nangaakan natake pimanangge dapaknga sikaingu nata papa kekekaningge nataat. Natake nata sanga wa aminda nae semna dua natapning kaknga teke puya tasinggat. Nata kepi waaknga tawake aminu inata inata yuaing ngana kuupbamde kaine nata amin noman dakngake aminu kundu gatayamunggat. Nata gatayamuke wa aminu sanga waiaknganae akumning kakngane sandetnangge tasinggat. \v 23 Nata puya unzingu wa tasinggau aminu buyambamda Jesue wamu takeaknga natapningge natake tasinggat. Gatu naat aminu kunduatda wamu wa takeakngata gataniman take yutnimde natake tasinggat. \s1 Wamu takeaknga yanikapmake ina pimamsat. \p \v 24 Siwan aminda tasiak tasike resis tasike aminu kuupbamda asisapmake kukaing ngana aminu tapatutakan yapbiban sanga ie imukaingge ginu atnataaing. Sike ginda aminu wa ayapbiban sanga ima tanggak kapa binga dakngake tasinong. \v 25 Siwan aminu wa sanga akupiawik kaknga tanangge isapmake kukaingu kuupbamda tandakngakaing. Tandakngake tasike wa aminda sanga ina banipda siwan nataaing kaknga yaitapaakusikaing. Kwatai akekekake inae sanga katak tagwauke pimamsat ngang natake tasikaing. Ngan. Wa aminda sanga akupiatnanga akngakan tanangge tasikaing ngana ninda sanga dua kupiawik kaknga tanangge natake tasikamang. \v 26 Siwan na. Nata aminu makgakane isapmake kunangge apbotasukuke tasinggak kapa binga dua dakngake tasinggat. Aho. Nata musipmaatangu anggaman natdeke tasinggat. Sike nata aminu katakngi putumuke iwana song tangukgak kapa binga dua dakngake tasinggat. Aho. Nata buya siknga tangukgak kapa binga dakngake tasinggat. \v 27 Ngan. Nata sanga musipma enayaaknga yaitapaakusike sanga nina banipda siwan nataat taknga apbitake teat. Nata wamu takeaknga aminbamde yanikapmake tasike ngana nata sanga waiaknga dua yapbike pimamsat ngang natake nata kepi nomana aknga tawake puya kekeknga tasinggat. \c 10 \s1 Polda gwaut wam yakut. \p \v 1 Siwan mate notna. Na ginda sanga nindane baminda tasikaking kakngae natdetningge natake ie daniwa natapnong. Nindane baminu kuupbamda minga musa Anututa yanipakunangge natake teyamukut musa gepbiatang yuking. Yuwawa yanipakuwawan kusika wa aminda yanggabam gwen yatupbing. \v 2 Ngan. Mosesda yanipakuwawan wa aminda minga musa gepbiatang yuke yanggabam gwen yatupmake kukingu wa aminda Mosesdane pandetna unin dakngaking. \v 3 Siwan wa aminu kuupbamda nanamu Anututa enandangga teyamukuunin naking. \v 4 Gatu yangga wa Anututa yamukuunin tangopbing. Ngan. Wa aminu yangga tangopbingu suu gwendu Anututa Moses iniwan ita tanguwan sup ganang katangga yangga akoke zipmake kuwawan tangoke yuking. Siwan yangga wa akopbinggane yapii Krais unin. Sike ita wa amikat gatake kuking. \v 5 Ngan. Wa amikat gatake kuke ngana wa aminde Anututa musia toknga natayamukut. Ninu atnataamang. Wa aminda keu amina wena komune kuke yuwawa Anututa pasiwan maiking. Aminu tapatu tapatuekan toknga dua natayamukut. Aho. Ita aminu kuupbamu wa apasiwan maiking. \p \v 6 Siwan ninda sanga wa baminde apbingge natake ninda atagwautnimde apbing. Ngan. Ninu sanga waiaknga wa aminda tawake tasikaking kaknga tasinangge dua natapnimde apbing. \v 7 Sike ginu sanga wa aminda tasike anutu pupukngae gepbiatang koke tasiking kaknga ma tawake tasiwam. Sanga wa tasiking kakngae natake aminu tapatuta Anutue wapatang anzing matakut, “Wa aminu anutu pupukngae natanggamatake pukwike nanamu nake yangga aknga tangopbing. Sike gatu enake sanga kusopuknga wam yake tasiak tasina ngang yake ngana yasewa tasiking.” \v 8 Siwan sanga wai waaknga tasiwawa kake Anututa aminu kundu yaniwan apu wa aminu kuupbam gunziu gwendunekan zipa 23,000-da kumbing. Sike ninu sanga wai waaknga dua tasinim. \v 9 Aho. Ninda Anutu dua tasina siwik. Unzing wa amikat nana kunduta sanga waiaknga tasike Anutu tasiwa sikut binga dua tasinim. Wa aminda Anutu tasiwa sikut ngana Anututa yawan gomokga apu yasiwa akumbing. \v 10 Gatu ninda Anutue atemna natake dua inisapdutnim. Unzing wa amikat nana kunduta Anutue semna natake inisapduking binga ninda dua tasinim. Sapdut wam iniwawa Anututa angelana tapatu initewan kuke ita wa aminu atzipan kumbing. \p \v 11 Siwan sanga waaknga aminu waakwakge apbingu natdetdeu ninu aminu masan aake yuamang aminda pake tagwautnimde apbing. Siwan ninu tapduknga wengane aake yuamang aminda gwaut wam natapnimde Anututa tasiwan aminu tapatuta sanga wa apbing kakngae natake Anutue wapatang matakut. \v 12 Sike wamu waakngae natake ginu tagwautnong. Aminu tapatuta natake nata sanga waiaknga wa aminda tasiking kakngane dua siknga pimapit ngang yawiu waapata pimamsat ngang natake tagwaumsok. \v 13 Siwan sanga aminda asinggan panzike yanindetdaukaing kakngatakan ginde apukaing. Ngan. Sanga amin yanindetdaukaing kaknga inata kunduta dua ginu panggaganukaing. Wena. Siwan aminda ginu atdanindetdautning ngana Anutu gin gatandamuya apata dua kapewan sanga wa gin danindetdautning kakngata ginu dapbitning. Aho. Ita akgatandamuke kepi takngatu ginde atasindamik. Ngan. Ginda akekekake sanga wai waakngaatang dua pimaningge kepi ginde atasindamik. \s1 Ninda Anutuat gatu Setenkatde gepbiatang yutnanga dua. \p \v 14 Siwan mate notna. Nata ginde musip gwaang natandamuke ginde daninggat. Ginda sanga anutu pupukngae gepbiatang yutnanga akngae masa imuke atdatakunong. \v 15 Nata wamu wa daninggau nata ginde natapa aminu natdetdetza kaya siwan daninggat. Siwan ginda gisa natane wam usanzike natapnong. \v 16 Sike ginu dasing nataaing? Ninu Jesue natanggamatake kau gomdu take Anutue umana yatangenake tumuk wam yakamang. Sike ninu kau wagomuneta tangotakukamangu asikaya ninda sanga Kraisda tasike ninde tangge kungwanimuke daknga tukngwake tasikut takngae gepbiatangu dua yuamang ba dasing? Gatu ninda poyak puke nakamangu asikaya ninda sanga Kraisda ninde kungwanimukut takngae gepbiatangu dua yuamang ba dasing? \v 17 Ninu poyau gomdukan puke ninu kuupbamda nakamang. Unzingge ninu kuupbamda dongu takngatukan binga dakngake yuamang. \p \v 18 Siakan. Nata sanga ninu Isrel nana aminda tasikamang kakngae natake daniwa natapnong. Ninda kaap ba nanamu Anutue imukamang. Sike aminu sanga wa imukamangunin pake nakaingu asikaya wa aminda atnakengu Anutue gepbiatangu dua kopning ba dasing? \v 19 Siwan nata wamu waaknga daniwa natapa dasing singgak? Asikaya nata yake kaau anutu pupukngae yamukaingu wa sanga buya siknga ngang natake yanggat ba dasing? Ba anutu pupukngata buya siknga unin ngang natake yanggat ba dasing? \v 20 Aho. Unzing dua natake nata yanggat. Wena. Siwan sanga aminu Anutue masa imukaing aminda anutu pupukngae yamukaingu sanga wa Anutue dua imukaing. Aho. Wa aminda apbotake waungu Setendane dongune nana akwakge yamukaing. Siwan nata ginde natake ginda Setendane dongune nanaat gatake yutningge apbitake daninggat. \v 21 Sike ginu yangga kau Buyambam tapanindane gomune tangokengu ginda tapa tekwamban anutu pupukngae kuke inimbakngake yangga kau itane gomune tangopanu Anututa kake ginda Setende kap gomune tangokaing ngang natapik. Siwan nanam ba kaau Buyambam tapatane nakengu ginda nanam ba kaau Setendane ma napam. \v 22 Asikaya ninda sanga wa takngaau kuut bokngan pake tasina Buyambam tapata ninde musia wai natapanu undanga ngang natake tasinim ba dasing? Asikaya ninda akekekake Anutu ayapbitnim ba dasing? Wena siknga. \s1 Ninda notninda ninduke pimanang. \p \v 23 Siakan. Wamu wa ginda nanike, “Ninda sanga nisa banipda siwan tasinangge natapnimu wa kuupbam take tasinim,” ngang yaking kakngae natapa siakan singgak. Siwan ngana sanga wa tasinimu kunduta notninu dua gatayamuning. Ngan. Sanga wa kuupbamu ninda atasinanggengu ninda take tasinim. \v 24 Siwan ginda sanga gisa gatandamunanga akngaekan ma natanggamatake tasiwam. Aho. Ginda sanga notza gatayamunanga akngaat kuutde natanggamatake tasinong. \p \v 25 Sike sanga waaknga tasike kaau kuupbamu usiwam yot gwene peaingu wa ginda take usike nanong. Kaau wa peaingunin usinanggengu ginda anutu pupukngae apba yamuking ngangu ma natake yanikwaiwam. Aho. Ginda kaau wa peaingu asusike sake nananggengu ginda take usike musipzaatangu nangaakan dua natapam. \v 26 Siwan ninu atnataamang, “Keu kuupbamu Buyambam tapanindane sanga. Sike sanga kuupbamu keune aakaingu wa itane sanga dakngake yuaing.” \p \v 27 Unzingge aminu Anutue masa imunggau tapatuta ga Jesuat nana tapatue banip sike gaat nanam nasande yanggawambik. Yanggawamban gata akunanggengu take kuyo. Kuwi nanamu aminu waapata gamiu wa take napso. Ita gaman kake anutu pupukngae apba yamukingunin namunggak ngang natake ngana dua inikwaike take napso. \v 28 Sike ngana aminu tapatuta ganike, “Kaau wa anutu pupukngae yamuking,” ngang yawik. Yawan natakengu kaau wa dua napim. \v 29 Ngan. Aminu wamu waaknga ganikapik kapa gatamunangge natake sanga nangaakan natapnanga akngae gwauke dua napim. Sike nata wamu wa yanggau nata natake gata musipbaatang kaau wa gamunggakge nangaakan natapiyakge dua natake yanggat. Aho. Gata kaau wa napi ganduke aminu wamu waaknga ganikapik kapata nangaakan natapsak ngang natake yanggat siwan aminu tapatuta anzing ba nanikwaiwik. Dasingge aminu tapatuta sanga nata take tasinanga aknga usanzike natapan wai siyak ngang natake nata sanga take waaknga teke dua tasiwit? \v 30 Nata Anutue inimbakngake nawawa nanduke asikaya aminu tapatuta nae take nanisapduwik ba dasing? \p \v 31 Sike wamu waakngae natake nata yake ginu anzing daninggat. Ginda sanga kuupbam atasiningu kaap ba nanam nake ba yangga tangoke ba puya takngatu tasinanggengu ginda natake ninu sanga waaknga tasina ninduke aminda Anutue umana yatangenatning ngang natake tasinong. \v 32 Tasike ginu aminu Judia nana gatu keu komduine nana aminu kuutde natake ninda tasina pimanang ngang natake tasinong. Gatu aminu Anutue aminabam dakngake yuaing aminu kuutde natake dua pimaningge kepi tawake tasinong. \v 33 Unzing nata tasike aminu kuupbamda nandupa take siwikge kepi tawake tasinggat binga ginda tasinong. Ngan. Nata kepi wa tasinggat taknga nata sanga na gatangamunanga akngae natanggamatake dua tasinggat. Aho. Nata puya pasike aminu kwaapzang gatayama wa aminu Anututa pake sanga akumnanga akngane sandewikge tasinggat. \c 11 \p \v 1 Nata kepi waaknga tawake tasinggau Kraisda tuwanguke tasikut. Siwan nakaya kepi waakngakan tawake tasinggat. Ge gikaya kepi wa nata tawake tasinggat takngane sukunong. \s1 Kepi mayata tasining kaknga. \p \v 2 Nata ginde musipmaatangu apbakngake tasinggau ginda nae asinggan natanggamatake wamu nata tupa danindamukumu wa ginda gitna pake yuaingge nata gindane umanza yapangenakgat. \p \v 3 Sike ngana nata wamu takngatuat daniwa natapnong. Aminu kuupbamdane tupan tapa wa Krais unin. Sike mayata inane apnae gepbiatang yuaing. Sike Kraisda Anutue gepbiatang yuak. \v 4 Unzingge nata anzing nataat. Aminu tapatuta tumuk wam yawik. Ba Anututa itane musia tangenawan ita Anutue wamu takngatu yanikapik. Ita wamu waaknga yake ngana ita kupna dua ukgwike unzing buyak yuke yakengu ita inane umana tasiwan pimapik ngang nataat. \v 5 Sike maya tapatuta tumuk wam yake ba Anutue wam yanikapik. Ita yake ngana taukga dua omikusike yakengu ita inane umana tasiwan pimapik. Unzing gwapakngi patzike kwaapuya pasiyama maakake yuaing binga ita maakawik. \v 6 Sike ngana maya tapatu tauknga omikusinangge apbitawanu itane gwapatdagamna patzike kwaapuya pasingamunong. Siwan ita sanga waakngae natake maaknga natapsat ngang natakengu ita taukga omikusiyok. \v 7 Sike ngana Anututa tupa siknga wawi tapatu tumuke tewan wawita itane gepbiatang koyuke sanga kuupbamde kuyana dakngakut. Unzing Anututa sanga kuupbamdane yapii dakngake yuak binga wawita kuyana dakngakut. Unzingge wawi tapatuta tumuk wam yake ba Anutue wam yanikapnangge natakengu ita kupna asukgwike yayok. Siwan Anututa maya tapatu tumuke tewan ita wawie gepbiatang yukut. \v 8 Dasingge? Anututa maya tapatu tumutnangge natake ita wawi apatane kwatai take maya tapatu tumukut. Ita mayatane kwatai take wawiapa dua tumukut. Wena. \v 9 Anututa natake wawita maya gatangamik ngang natake dua wawiapa tumukut. Aho. Ita natake mayata wawi gatangamik ngang natake maya tumukut. \v 10 Unzingge mayata tumuk wam yanangge natake ba Anutue wam yanikapnangge natakengu ita taukga omikusiyok. Sike dua omikusiyuk yawan kakengu waapata yamandet sike wawi yapbitnangge tasinggak ngang natapning. Siwan mayata natake nata yamandet tasiwa angelata nae musia wai natapnang ngang natake wawie gepbiatang yuak kaknga dua teke taukga omikusiyok. \p \v 11 Siakan ngana anzing natapnim. Buyambam tapaninda natake mayata inatakan yukengu ita waak songge yuwik. Siwan wawita inatakan yukengu ita waaknga wena songaapa dakngawik ngang nataak. \v 12 Siwan ninu atnataamang. Tupa siknga Anututa wawitane kwatai take maya tapatu tumukut. Siwan ngana apmanu mayata engang pangaiwa wawita unin aakaing. Sike Anutu sanga wa kuupbamdane yapii unin. \p \v 13 Siwan wamu waaknga ginda gisa usanzitnong. Usanzike ginda dasing nataaing? Asikaya maya tapatuta taukga dua omike ngana Anutue tumuk wam iniwan take siwik ba dasing? \v 14 Aminu kuupbamda natake wawi tapatutane gwapatdagamna mamaya siwanu wa amindane umana aknganata apimapik ngang nataaing. \v 15 Siwan ngana mayatane gwapatdagamna mamaya siwanu wa Anututa tasiwan sanga mayata omikusinanga aknga binga daknganggak. Unzingge ninu kuupbamda mayatane gwapatdagamna mamayae apbakngakamang. \v 16 Siwan aminu tapatu yamandet sike sanga waakngae wamu buyambam yanangge natakengu ita atnatapsok. Naat gatu Anutue aminabam dakngake yuaingu kepna kepna nana kuupbamda kepi wa daninggat takngakan tawake tasikamang. \s1 Nanam takwan nanangge kepi tasiwa maikut. \p \v 17 Siwan wamu takngatuat nata ginde daniwa natapnong. Ginu miti kanangge unekan apu tasike ngana sanga wai takngatu tasikaing kakngae natake nata ginde musipma wai nataat. Natake mama wamu takngatu daninangge nataat. \v 18 Wamu tupan taknga aminu kunduta apu nanikingu wa ginu miti kanangge natake unekan apukaing ngana ginda yanganuke dongu inata inata dakngake yuaing ngang naniking. Sike nata wamu waaknga natapa kautdu kem siwan gatu kautdu siakan singgak. \v 19 Siwan sanga ginu dongu takngatu takngatu dakngake wamu ayanganukaingu wa moo dua aakgak. Aho. Ginu ayanganuwawa aminu gikat nana kundue Anututa natapan take singgak. Siwan ginda natake ita wa aminde take nataak ngang anggaman natapningge take nataak. Natake Anututa gin dandupewan yanganukaing. \v 20 Sike tapduknga ginu miti kanangge natake unekan apukaing gwene ginu nanam takwanu nakaingu wa Buyambam tapaninde sanga binga dua daknganggak. Wena. \v 21 Sike ginu atnataaing. Ginu kuupbam inandek inandek zetzet tasike gisane nanam pake nakaing. Nawawa ngana kunduta nanamde dapmake tomnata yuaing. Siwan kunduta yangga toknga aknga kwaapzang tangoke atdatdaptakaing. \v 22 Siwan ginu dasing nataaing? Asikaya ginu yotza wena? Ge une yuke gisane nanamza nake tangopnanga dua ba dasing? Ba ginda aminu Anutue amina dakngake yuaingge natapa sanga moo binga singgak ba dasing? Ngan. Ie natapa sanga moo binga siwan ginda notza kundu nanamde atdapmake yuaingu apasiwa mayakakaing. Siwan nata ie dasing daniwit? Asikaya nata gindane umanza yapangenawit ba dasing? Wena siknga. \s1 Nanam takwan nananga akngae yapii. \p \v 23 Siwan wamu Buyambam tapaninda tupa nanikut takngaekan natake nata ginde gwa damukum ngana gatuna daniwa natapnong. Tapduknga Judasda Jesu iwanae kataune tekuu zikaa wagwenekan Buyambam tapaninu Jesuta pandetnaat gatake yuke nanam naking? Nake ita poyau gomdu take \v 24 Anutue inimbakngake apukut. Puke usanziyamuke ita pandetnae anzing yanikut, “Poyau nata ginde aputdamunggat gomde ginda natapa natane sapbina siyok. Siwan ginda asinggan poyak puke nayuk nae natanggamatanong,” ngang yanikut. \v 25 Sike iat wa amikatda nanamu napa puyuwana ita kap wainu yanggana kaya gomdu take anzing yanikut, “Kau anggomune wain yangga aknga Anututa wam kwikwiu gatu yawan nomatawan kekekawikgane tuwangu unin. Siwan tapduknga ginda nata kau anggomune ginde dama tangokaing kaknga tawake tasining gwene ginda tasiyuk nae natanggamatanong,” ngang yanikut. \v 26 Siwan ita poyau wagom puke usanziyamuke gatu kau wagom yaman nake tangopbing kaknga tawake tasiyuk ginda wamu takngatu anzing yanong. Buyambam tapaninda ninde tangge kungwanimukut ngang yake ie natanggamatanong. Natanggamatake tasiwawa kuku ita tapduknga gatuna apik gwene kuyok. \s1 Aminu kunduta mait sike kumbing. \p \v 27 Unzingge aminu tapatuta sanga waakngatane yapiie katak siknga dua natagwaanguke ngana ita poyau wa nake ba kau wagom take tangopiu waapae wamna kaya siwik. Dasingge? Ita aminda Buyambam tapaninde semna natake tanguwa kungwake daknga tukngwakut taknga tawake tasinggak kapa unin. \v 28 Siwan aminu inane musia katak siknga usanzikwaapan kuwana ita poyau wa nake gatu kau wagomu take tangopsok. \v 29 Ita unzingu musia katak dua usanzikwaapan kuwan nake tangopiu waapae Anututa natapan wai siwik. Dasingge? Ita poyakat gatu kau wagopatde natake sanga Buyambam tapanindane ngangu anggaman dua natake ita moo siknga nake tangopik. \v 30 Sike sanga waaknga tasike aminu gikat nana kunduta mait sike gwa kumbing. \v 31 Siwan ninda musipminu katak siknga usanzikamang gamu meya waakngata ninde dua apan. \v 32 Siwan ngana Buyambam tapaninda sanga aminu ie masa imukaingga tasikaing kaknga usanzike natapan wai siwik. Siwan ita wa aminu apasiwan maining. Sike ngana ninda wa amikat gatake yuwatna ninu kuupbam pasiwan mainimde dua nataak. Aho. Anututa sanga ninda tasikamang kaknga usanzike natapan wai siwanu ita nindane musipmin papan nomatawikge natake meya takngatu atnimik. Nimuke ngana ita ninu dua pasiwan mainim. \p \v 33 Siwan mate notnabam. Wamu waakngae natake anzing tasinong. Tapduknga ginu nanam nanangge unekan apuke tasining gwene ginda notza kundue kayuke nanamu zetzet ginda gamok ma napam. \v 34 Sike aminu tapatuta tomna siknga natakengu ita inane yotnaatang yuke napsok. Ginda unekan apuke nanam nawawa Anututa danduke natapan wai siyak. \p Siwan nata wamu kautdu ayuau wa masande nata ginde apukenga tanomanuwit. \c 12 \s1 Anutue puya inata inata pasikaing. \p \v 1 Siwan mate notnabam. Wamu takngatuat ayuwan daninangge nataat. Ginu sanga Waung Kapata ninde tasinimunggak kakngae dua botaningge natake daniwit. \v 2 Ginu atnataaing. Tapduknga ginu Anutue amina dua dakngake yuking gwene aminu kunduta gin panzike kaipakapa anutu pupukngata wamna yananga dua ngana ginda itane gen gwaamuke botasukukaking. \v 3 Unzingge nata ginde natake wamu takngatu ginda katak natdetningge natake daniwa natapnong. Anututane Waung Kapata aminu tapatutane musia tangenawanu waapata Jesue semna natake ita wai siwikge dua yawik. Wena. Siwan Waung Kapata aminu tapatutane musia dua tangenawanu waapata Jesue apbakngake ita natane Buyambam tapana dakngake yuak ngangu yananga dua. \p \v 4 Siwan Waungu awia tapatukan ngana ita amindane musia pangenawan inandek inandek natdetdeu inata inata pake puya inata inata pasikaing. \v 5 Ngan. Puya inata inata ngana puya toiu awia tapatukan. \v 6 Puya inata inata pasikaing ngana Anutu awia tapatukan puya wa pasikainggane yapii unin. \p \v 7 Sike Waung Kapata nindane musipmin pangenake ninda notnin gatayamunimde natake tasiniman ninu kuupbamda inandek inandek puya tasikamang. \v 8 Sike Waung Kapata aminu tapatutane musia tangenawan waapata natdetdeu nomana aknga natdeke yaniwik. Siwan Waungu Waapatakan aminu tapatutane musia tangenawan aminu waapata Anututane sanga katak siknga natdeke yanindamumbik. \v 9 Sike Waungu waapatakan aminu tapatutane musia tangenawan ita Anutue natapan kekeknga siwan puya tasiwik. Sike Waungu waapata tapatutane musia tangenawan ita amindane maitna sandeyamik. \v 10 Sike tapatuta duya takngatu takngatu tasiwik. Sike aminu tapatuta Anutue wam yanikapmake notnatane musia papan kekekaning. Sike tapatuta sanga aminda tasikaing kaknga usanzike natapan yapii anggaman siwik. Siwan ita natake sanga waaknga Anututa dua tangenakgak ngang yake sanga waaknga Setenda tangenakgak ngang yawan noman siwik. Siwan aminu tapatutane musia Waungga tangenawan ita wamu inata kundu yapii dua nataak ngana ita moo genanetakan yawik. Sike tapatutane musia tangenawan ita wamu wa inata kundu notnata yawan natake ie yapii natdeke yaniwik. \v 11 Siwan sanga wa kuupbam Waungu Tapatutakan pangenakgak. Ita pangenake sanga ina banipda siwan natake ita puya usanziyaman aminu kuupbamda inandek inandek puya inata inata pasikaing. \s1 Aminu tapatukan binga dakngakaing. \p \v 12 Siwan ninu atnataamang. Amindane gupnae sanga kwaapzang ngana gupna awia tapatukan dakngake yuak. Sike ina unzakan ninu Kraisdane aminabam dakngake yuamangu kwaapzang ngana ninda dongu takngatukan dakngake yuamang. \v 13 Dasingge? Ninu kuupbam Judia kep komune nana ba keu komduine nana aminu umana wena ba umana kaya ngangu kuut yangga sautnima ninda dongu takngatukan dakngake yuamang. Ngan. Ninu kuupbam Waungu awia tapatutakan nindane musipmikatang pukuke papan yuamang. \p \v 14 Siwan ninu atnataamang. Amindane gupnae sanga kautdukan dua. Aho. Gupnae sanga kwaapzang siknga dakngake yuaing. \v 15 Sike nata anzing nataat. Asikaya natane kepinata wam yake, “Na kataknga dua dakngake yuatde na itane gupnae sanga kautdu dua dakngake yuat,” ngang yawanu siakan siwik ba dasing? Wena. Natane kepinata natane gupmae sanga kautduta yuak. \v 16 Sike natane maakngata anzing ba yawik, “Na itane kaina dua dakngake yuatde na itane gupnae sanga kautdu dua dakngake yuat,” ngang yawanu siakan siwik ba dasing? Wena. \v 17 Sike amindane gupnae sanga kwaapzangu kaikan binga dakngakengu ita wamu dasing natapik? Siwan aminu tapatuta mayakngakan binga dakngakengu ita kapanga dasing natapik? Natapnanga dua. \v 18 Siwan ngana Anututa ina banipda siwan natake amindane gupna tumukut. Tumuke gupnae sanga kautdu kautdu kuupbam tanomanuke tasike pewan nindane gupmine yuaing. \v 19 Siakan ngana ita gupmindane sanga kautdukan tumukut gamu kana amin tapa binga dua siwan. Wena. \v 20 Sike gupmindane sanga kwaapzang ngana kana gupminu tapatukan daknganggak. \p \v 21 Siwan ninu atnataamang. Kai gwenduta katakngi anzing ba iniwik, “Ga wena gamu nata ninatakan take yuwam,” ngang yawanu siakan dua siwik. Siwan gwapakngataaya kuutda kepi inike, “Ga wena gamu take siwan,” ngangu ininanga dua. \v 22 Wena. Ninda nindane gupminde sanga kautdu wena gamu take dua yutnam. Wena siknga. \v 23 Sike gupminu kutapa tasigwaangukamang. Sike gupminde sanga kautdue maaknga natapnanga siwanu wa ninda katak siknga pakotnakamang. \v 24 Ngana gupminde sanga kautdu maaknga natapnanga dua wa ninda pakotnanangge dua nataamang. Ngan. Anututa amin tumuke ita gupnae sanga kwaapzang unekan peke tumukgawan amintapa dakngawan noman siknga sikut. Siwan Anututa nindane gupmindane sanga kautdu wena gamu take dua tasigwaangutning ngang natanimuke ita gupmindane sanga tanomanuke tasikut. \v 25 Ita unzingu wa tumukuu gupnata wesike inana yutningge dua natake tumukut. Aho. Sanga kwaapzang inandek inandek gupna kautdu gatangamikge natake tumukut. \v 26 Unzingge gupmindane sanga kautduta wai siwanu kwaapzangga wai sining. Sike ninda gupminu kautdu tasigwaangutnanu gupminu kwaapzangga takekan yutning. \p \v 27 Siwan ina unzakan. Ginu kuupbam inandek inandek Kraisdane gupnae sanga kautdu kautdu binga dakngake yuaing. \v 28 Ngan. Anututa ginu inane aminabam dakngake yuaikat nana kundu papan puya inata inata pasikaing. Tupanu aminu kunduta Jesutane kwiiknga dakngake pasikaingu umana aposel ngang yanikamang. Siwan kunduta Anutue wam yanikapsa amin dakngake pasikaing. Sike kunduta Anutue wam yanindamukaing. Gatu kunduta duya takngatu takngatu pasikaing ba amindane maitna sandeyamukaing ba notna gatayamukaing ba kayuya amin dakngake pasikaing ba wamu inata kundu yapii dua nataaing kangane yakaing. \v 29 Siwan ninu dasing natapnim? Asikaya aminu kuupbamda Jesue kwiiknga dakngake pasikaing ba dasing? Ba kuupbamda Anutue wam yanikapmakaing? Ba kuupbamda duya takngatu takngatu pasikaing? \v 30 Ba kuupbamda amindane maitna sandeyamukaing? Ba kuupbamda wamu inata kundu yapii dua nataaing kangane yakaing? Ba kuupbamda wamu wa yakaing kaknga natake tapa tekwamban itane yapiie yanikaing ba dasing? Wena siknga. \v 31 Siwan Anututa sanga wa tasikaingu kuupbam usanzike natapan kundu take siwa kundu take siknga sikaing. Sike ginda puya take siknga aknga Waung Kapata gin kekekandaman tasiningge natanggamatanong. \p Siwan nata wamu takngatuat danike kepi takngatu sanga wa kuupbam yapbike yuak kaknga yeutdamit. \c 13 \s1 Sanga notninde butaya natayamuya. \p \v 1 Waung Kapata natane musipma tangenawan nata amindane wamnane wamnane yake gatu angelatane wamnane yakengu nata musipmaatangu aminde butaya dua natayamit gamu nata sanga moo binga dakngawam. Wamu wa yawit takngata sanga moo siknga dopang kwatan binga dakngake yuwik. \v 2 Siwan Waungga natane musipma tangenawan nata sanga apmea apik kakngae natdeke yanike gatu nata wamu Anututa takusopukut takngae natdeke nata natdetdeu buyambam siknga pake gatu Anutue natapa kekeknga siknga siwan duya kwaapzang pasinanga aknga takengu nata musipmaatangu aminde butaya dua natapit gamu nata sanga moo siknga binga dakngawam. \v 3 Sike nata ninane sanga kuupbam usanzike aminu sangaapana wenae yamuke gatu nata kapewa iwanata ninane gupma take katapatang sawa nasiwan maiwit ngana tupanu nata aminde butaya dua natapbum gamu sanga take takngatuta nae dua singaman. \p \v 4 Aminda aminu kundue musiaatangu butaya natayamunggau waapata musip kwikwik natayuke amin gatayamik. Ita musia zikaa dua natayamuke itane umana ina dua yatangenawik. \v 5 Ngan. Aminu butaya natayamunggak kapata inane umana dua yatangenake amindane umana dua yaipapaakusiwik. Ita sanga ina banipda siwan nataak kakngaekan dua natanggamatake gatu musia toknga zet dua natake sanga aminda ie wai tasingamukaing kakngae dua natayuwik. \v 6 Ita waiaknga aminda tasikaing kakngae dua bakngawik. Aho. Ita sanga take akngaekan apbakngawik. \v 7 Ngan. Aminu notnae butaya natayamunggak kapata sanga meya aknga kakengu ita akekekake dua pimapik. Aho. Ita aminde natake waapata waiakngana teke aminu noman amin dakngawikge natayuke sanga apmea takekan siwikge natayuwik. \p \v 8 Siwan sanga aminde butaya natayamunanga aknga Anututa dua sandewan wena siwik. Aho. Asinggan asinggan yuwik ngana apmea sanga Waungga amindane musia pangenawan Anutue wam yanikapmakaing kaknga Anututa sandeke tasiwan wena siwik. Siwan sanga aminda wamu inata kundu yapii dua nataaing kangane yakaingu wa sandewan wena siwik. Sike natdetdetna buyambamu wa natake yuaing kakngaat kuut Anututa sandewan wena siwik. \v 9 Dasingge? Sanga ninda natdekamangu wa ninda kautdukan nataamang. Sike wamu ninda yanikapmakamangu wa ninda Anutue wamu kautdukan natdeke yanikamang. \v 10 Ngana apmea sanga buya siknga akngata asaapik. Asapana sanga wa ninda kautdukan natake tasikamang kakngata wena binga siwik. \v 11 Siakan. Tupa nata waatdaka matek yukum gwene nata wamu waatdakata yakaing kakngaekan natake yakum. Ngan. Nata natdetdeu waatdakata nataaing kaknga natake sangabamde natapbum. Sike ngana nata buyambam takake aminu kekekngana kayaapa dakngakenga nata sanga wa waatdakata natake tasikaing kaknga atekum. \v 12 Siwan tapduu ayuamang komune ninu Anutue sanga anggaman siknga dua kaamang. Unzing aminda glas sandu take inane uyunga kake ngana ita nomna siknga dua kaak. Uyungakan kaak binga ninda buya siknga dua kaamang. Sike ngana apmea tapduknga sanga buya sikngata asapik gwene ninda anggaman siknga kanim. Siwan apmaau nata ie kautdukan nataat ngana apmea nata katak siknga ie natapit. Unzing Anututa natane sangae katak siknga nataak binga nata itane sangae natapit. \p \v 13 Siwan puya Anututa sandewiu wa wena siwanu puya takngaat takngatuatda kekeknga yutning. Sike puya wa yutningu anzing. Aminda Anutue natapa kekeknga singgak kaknga gatu sanga takeaknga apmea apikge natayuaing kaknga gatu aminde butaya natayamukaing kaknga ngangga ayutning. Siwan sanga wa takngaat takngatuatda sanga takekan ngana sanga wa aminde butaya natayamuya aknga sanga take siknga. \c 14 \s1 Puya Anutue wam yanikapmakaing. \p \v 1 Siwan ginda sanga aminde butaya natayamunanga aknga tawake tasinangge take siknga natapnong. Natake puya takngatu takngatu Waung Kapata musipza pangenawan tasikaing kaknga tasinangge take siknga natapnong. Ngan. Puya wa kuupbam pasinangge natake ngana puya Anutue wamu takngatu natake yanikapsa aknga tasinangge take siknga natapnong. \v 2 Dasingge? Aminu tapatu Waungga itane musia tangenawan wamu inata kundu yapii dua nataak ngana genaneta yawanu wamu waakngata aminu tapatu dua gatangamik. Aho. Ita Anutue inimbakngake yawan notna tapatuta wamu waakngae yapii dua natapik. Wena. Ita kusopuknga wam yake ngana natdetdetnaatangu yapii dua natake genata moo yawik. \v 3 Siwan ngana aminu tapatuta Anutue wamu takngatu natake yanikapiu waapatane wamnata amindane musia papan kekekake wa aminda Anutue kekeknga yutning. \v 4 Sike aminu tapatu Waungga itane musia tangenawan ita wamu inata kundu yapii dua nataak kangan yawiu waapatane wamnata inane musipna tapan kekekanggak. Ngana aminu Anutue wamu takngatu natake yanikapiu waapatane wamnata aminu Jesue aminabam dakngake yuainggane musia papan kekekakaing. \v 5 Na ginu kuupbamda wamu wa Waungga amindane musia pangenawan yakaing binga yaningge take nataat. Ngana nata ginda Anutue wamu takngatu natake yanikapningge take siknga nataat. Dasingge? Aminda wamu inata kundu yapii dua nataak kangan yawiu ita puya take tasinggak ngana aminda Anutue wamu takngatu natake yanikapiu waapata puya take siknga tasinggak. Ngan. Aminu wamu inata kundu yapii dua nataak ngana genatakan yanggak kapata amunandang zim binga yuak. Ngana notna tapatu Waung Kapata itane musia tangenawan kusopuknga wamu waakngatane yapii natdeke yaniwan wamu waakngata Jesue aminabamdane musia papan kekekawanu puya wa take siknga siwik. \p \v 6 Ngan. Mate notnabam. Nata ginde kuke ngana Waungga natane musipma tangenawan wamu yapii nata dua nataat tangan daniwit gamu wamu waakngata ginu dua gatandaman. Ngan. Nata wamu takngatu Anututa yeikngaman natapbum taknga dua daniwit. Ba nata sanga Anututane akngae natdeke ngana dua daniwit. Ba wamu takngatu Anututa naniwan natapbumu dua danikapit. Ba ginda Anutue wamu takngatu anggaman natdetningge natake ngana dua daniwit. Aho. Nata wamu wa yapii ginda natapnanga dua akngane yawanu asikaya wamu waakngata ginu akgatandamik ba dasing? Wena siknga. \s1 Anututane wamu nisae wam tangan yanikapnim. \p \v 7 Ina unzakan. Benggo ba gita ngangga wamna ina yananga dua. Siwan aminu tapatuta kap takngae guyakngi katak dua tawake benggo puyapanu buyami natapning. Sike gita tanguwawan buyami natake kau dasing kaknga tainangge tasinggak ngang natapning. \v 8 Siwan aminu tapatuta pum puyake ngana amak tasinangge puyakaing kaknga katak dua puyapanu asikaya aminu tapatuta amak tasinangge atandakngawik ba dasing? \v 9 Gikaya ina unzakan. Ginda wamu inata kundu yapii dua nataaing ngana genzatakan yawanu asikaya aminu tapatuta wamu waakngae yapii atnatapik ba dasing? Aho. Gindane wamzata sanga moo siknga binga dakngawik. \v 10 Sike ninu atnataamang. Aminu kepna kepna nana aminda wamnane wamnane yakaing. Sike wamu kuupbamu wa yakaingu yapiina kaya. \v 11 Siwan ngana aminu tapatuta ina wam tangan yawan natake ngana nata yapii dua natapanu ita nae natapan na dongu inata kundune nana amin dakngawit. Siwan nakaya aminu waapae natapa dongu kundune nana dakngawik. \v 12 Unzingge nata ginde anzing nataat. Ginda puya wa Waung Kapata gindane musipza pangenawan tasikaing kakngae apbakngakaing. Ge ginu puya waaknga tasinangge take siknga nataaing aminda puya ginda pasiwa Anutue aminabamda kekeknga yutning kaknga tasinangge natapa kekekayok. \p \v 13 Unzingge aminu tapatu itane musia Waung Kapata tangenawan wamu inata kundu yapii dua nataak ngana genatakan yawiu ita Anutue tumuk wam inindetapan Anututa wamu waakngatane yapii yeikngaman natake yanikapsok. \v 14 Siwan nata anzing nataat. Nata wamu inata kundu yapii dua nataat ngana genatakan yake tumuk wamu Anutue inikengu nata musipmaatangu tumuk wamu take siknga yanggat ngana natdetdetnaatangu wamu waakngatane yapii dua nataat. \v 15 Sike nata dasing tasiwit? Nata anzing tasiwit. Nata tumuk wamu natane natdetdetnaatangu itane yapii nata atnataau wa take yawit. Gatu wamu inata kundu yapii dua nataat tangan tumuk wamu take yawit. Sike nata kau takngatu natane natdetdetnaatangu yapii nata atnataau take taiwit. Gatu kau takngatu wamu inata kundu yapii dua nataat tanganu take taiwit. \v 16 Sike ninda unzingu dua tasikengu ninda Anutue umana yatangenake wamu yapii dua nataamang kangan yananu asikaya aminu wamu waakngatane yapii dua natapiu tapatuta siakan ngang yawik ba dasing? Aho. \v 17 Ginda wamu take siknga yake Anutue inimbakngakaing ngana wamu waakngata notzatane musia dua papan kekekaning. \p \v 18 Siwan nata wamu inata kundu yapii dua nataat ngana genatakan asinggan yake nata ginu kuupbamu sanga waakngae atdapbikum. Sike ie nata Anutue asinimbaknganggat. \v 19 Ngana miti kanangge natake Jesue aminabamda unekan apana nata enake wamu kwaapzang yanike wamu wa inata kundu yapii dua nataat tangan yanangge dua nataat. Aho. Asingu nata wamu mateknga siknga yake nata aminu kundu gatayamit. \p \v 20 Mate notnabam. Ginu sanga musipzaatang usanzike kepi waatdaka mateknga tawake sangae katak dua natagwaanguke tasikaing kaknga ma tasiwam. Siwan ngana waatdaka matekga sanga waiakngae dua natanggamatakaing. Ina unzakan ginda waatdaka matek binga dakngake yutnong. Ngan. Natdetdetza aminu buyambam takake kekekngana kayata nataaing binga natake yutnong. \v 21 Sike wamu takngatu Anutue wapatangu ayanikapsa aminu tapatuta anzing matakut, “Buyambam tapaninda anzing yakut, \q1 ‘Nata aminu wamu inata kundu yakaingge \q2 natane wama yama take aminu dongu ninane aminde kuke \q1 wamu keu komdune nana amindane wam tangan yaniwawa ngana \q2 maau dua pake natapning,’ \m ngang matakut.” \p \v 22 Siwan wamu waaknga natake ninu anzing natapnim. Sanga Waung Kapata amindane musia pangenawan wamu inata kundu yapii dua nataaing ngana genatakan yakaingu waaknga natake aminu Anutue masa imukaingga ie apbitaning. Bitake wa aminda kepman nana amin dakngake yuaing kakngata anggaman siwik. Siwan ngana sanga Waung Kapata nindane musipmin pangenawan ninda wamu inata kundu yapii dua nataamang ngana nindane genindakan yakamangu waaknga Anututa nindekan natake dua tasinimunggak. Aho. Ita aminu kepman nana aminde natake tasinggak. Siwan gatu sanga Waung Kapata amindane musia pangenawan Anutue wamu takngatu natake yanikapmakaingu waaknga aminu Anutue masa imukainggane musia papan kekekaningge natake dua Anututa tasinggak. Aho. Ita ninu itane amina dakngake yuamangga natapnimde natake sanga waaknga tasinimunggak. \v 23 Unzingge ginu Anutue aminabam dakngake yuaingu kuupbamda unekan apuke wamu inata kundu yapii dua nataaing ngana ginu kuupbamda genzatakan yaning. Unzing yawawa aminu sanga wa tasikainggane yapii dua nataaingu kepman nana aminda ginde banakan koke natakengu dasing natapning? Wa aminda koke ginde yake ginu atdatdaptakaing ngang yaning. \v 24 Sike ngana ginu kuupbamda wamu Anututa danikut taknga yanikapmake tasiwawa aminu kepman nana tapatuta koke natapanu gindane wamzata aminu waapatane musia atepik. Itane musia tepan aminu waapata natake gindane wamzata sanga kuupbamu nata pasikumunin usanzike tasinggak ngang natapik. \v 25 Natake ita sanga kuupbam inane musiaatang kusopuke yuaingu wa anggaman siwan natapik. Natake ita musiaatangu waiaknganae meya siknga natake apmaakake ita akgwetake Anututane umana yatangenake anzing daniwik. Siakan siknga. Anututa gikat gatake yuaing ngang daniwik. \s1 Sanga miti kanangge tasining. \p \v 26 Siwan mate notnabam. Ginu wamu waakngae natake ginda dasing tasining? Tapduknga ginu miti kanangge unekan apuke yutning gwene Waung Kapata gindane musipza pangenawan gikat nana tapatuta kau takngatue natake yawan taining. Siwan tapatuta wamu kaya siwanu ita enake ginde danikapik. Sike tapatuta wamu Anututa iniwan natapbut taknga ginde danikapik. Siwan tapatuta wamu inata kundu yapii dua nataak ngana genatakan yawik. Yawan tapatuta enake wamu waakngatane yapii natake ginde danikapik. Siwan puya wa ginda pasikaingu kuupbamu ginda notza kekekayamunangge natakengu take tasinong. \v 27 Sike aminu kundu wamu inata kundu yapii dua nataaing ngana genatakan yananggengu tapaaya ba tapaat tapatuatdakan take yaning. Yake tapatu tapatuta masan yanong. Sike tapaat tapatuatda yawa puyuwana gatu tapatuatda yananga dua. Wena. Siwan tapatuta yawan puyuwana tapatuta enake wamu wa yakutdane yapii yanikapsok. \v 28 Sike aminu wamu waakngatane yapii yanikapnanga apa wena kakengu aminu wamu inata kundu yapii dua nataak kangan yanangge nataak kapata kuma yuyok. Ita inane musiaatangu wamu waaknga natake Anutue inimbakngayok. \p \v 29 Siwan aminu Waung Kapata itane musia tangenawan ita Anutue wamu takngatu yanikapnangge natakengu tapaaya ba tapaat tapatuatdakan take yaning. Yawawa aminu kuupbamda maak pake natake usanzike katak natdetnong. \v 30 Sike aminu tapatuta wamu ayaniwawan ngana Anututa wamu takngatu aminu tapatue yeikngamanu aminu wamu ayawik kapata teke kuma yuyok. Yuwawan notnata yawik. \v 31 Ngan. Ginu kuupbamda Anutue wamu take yanikapnong. Yanikapmake tapatu tapatuta masan yanong. Yawawa ginu kuupbamda natdetdet pawawa wamu waakngata gindane musipza papan kekekaning. \v 32 Sike ninu atnataamang. Aminu Waungga musia pangenawan Anutue wam yanikapmakaingga wam yaningge Waungga asiknga dua yaniyapimbik. Aho. Wa aminda inae baniaatang natake kundusimu yukenga yanangge natakengu take tasining. \v 33-34 Ngan. Anutu sanga aknga pandambanukgakge yapii dua. Aho. Ita musip kwikwikge yapii. \p Siwan Anututane mama wamu takngatu Jesue aminabamu kepna kepna nana aminu kuupbamda tawake anzing tasikaing. Mayata miti kanangge koke wawitane gepbiatang yuke kuma yuke wamu nataaing. \v 35 Natake wamu takngatutane yapii natapnanggengu mayata apna inane yotnaatang yanikwaikaing. Mayata wamu Anutue aminabamda sande kanangge tasikaing gwene yawiu sanga waaknga mayakngana kaya. \p \v 36 Siwan ginu wamu waakngae sapdukaing aminda dasing nataaing? Asikaya ginu Anututane wamde yapii gin ba dasing? Ba asikaya Anutue inane wamna gindekan damukut ba dasing? \p \v 37 Sike aminu tapatuta inane natake na aminu Anutue wam yanikapmanggat tapa ngang natapik. Ba ita inae natake Waung Kapata ninae musipma tangenawan puya takngatu tasinggat tapa ngang natapiu waapata natake mama wamu nata matanggau wa Buyambam tapanindane mama wam ngang natapsok. \v 38 Siwan aminu tapatuta wamu waakngae natapan kem siwanu ninu aminu waapae natapna aminu Anutue wam yanikapmanggak kapa dua singgak. \p \v 39 Siwan mate notnabam. Wamu waakngae natake ginu puya Waungga gindane musipza pangenawan Anutue wam yanikapmake tasikaing kakngae apbaknganong. Apbakngake puya waaknga tasinangge take siknga natapnong. Siwan ginda puya Waungga amindane musia pangenawan wamu inata kundu yapii dua nataaing ngana genatakan yake tasikaing kaknga ma yanindekngawam. \v 40 Ngan. Ginda sanga wa kuupbam tapa takawan tasiwa noman siyok. \c 15 \s1 Jesuta akumbut katangga gatuna enakut takngae natake yakut. \p \v 1 Siwan mate notnabam. Nata wamu takeaknga tupa danikapbumu wa gatuna ginda natdetningge natake daniwa natapnong. Ginu wamu take waaknga natake ginda gitna siknga take yuaing. \v 2 Siwan ginda wamu take waaknga gitna siknga take yuwawa wamu waakngata gin gatandamuke gindane waiakngasa sandekgak. Sike ngana ginda katak dua natdeke Jesue natapa kekekawanu wamu waakngata ginu gatandamunanga dua. \p \v 3 Siwan wamu tupa na naniwa natapbum takngakan danikum. Sike nata wamu waakngae natapa sanga tupan siknga siwan nata ginde danikapbumu anzing. Kraisda apuke nindane waiaknganin sandetnangge natake ita ninde tangge kungwanimukut. Unzing wamu ayanikapsa aminda Anutue wapatangu tupa siknga ie mataking binga tasike ita ninde kungwanimukut. \v 4 Kungwaniman aminda kwaiking. Siwan gunziu gweaat gwenduat yuwawan Anututa gatu tangenakut. Unzing wamu tupa siknga Anutue wapatang mataking binga ita akumbut katangga gatu tangenakut. \v 5 Tangenawan Kraisda gatu gweake ita Sifasdane kaine anggaman siwan kakut. Kawana ita kuke itane pandetna 12-pat nana kuupbamdane kaine anggaman siwan kaking. \v 6 Siwan masande aminu itane amina dakngake yukingu buyambam siknga 500 yapbikut binga aminda unekan apuke yuwawa ita kuke wa amindane kaine anggaman siwan kaking. Siwan aminu wa kakikat nana kunduta yusika akumbing ngana buyambamda apmanu ayuaing. \v 7 Siwan masande ita kuke Jemsdane kaine anggaman siwan kakut. Sike masande ita kuke aminu inane kwiiknga dakngakingu kuupbamdane kaine anggaman siwan kaking. \p \v 8-9 Siwan masan siknga ita apu nae nomane anggaman siwan kakum. Kake yuwawa ita na tapan itane kwiiknga dakngakum. Ngana nata Jesue aminabamde semna siknga natayamuke nata apasiwa mainingge kumzang tasikum. Tasike tasike tasinggawa nata itane kwiiknga dakngananga dua apa binga dakngake yukum. Unzingge nata amunandang yuwa aposel aminu kuupbamda na atnapbike yuaing. Unzing engangu tapatuta kepi engangu kuupbamda aakaing kaknga dua tawake aawik binga nata waiaknga buyak yuwawa ngana itane kwiiknga dakngawitde na takut. \v 10 Siwan Anututa musip kwikwiu nae natangamuke na tapan yuat. Ngan. Ita musip kwikwiu nae natangamukut takngata dua pimakut. Aho. Sanga waaknga buya aawan nata itane puya kwatan siknga tasikum. Sike aminu itane aposel amin dakngake yuaingu kuupbamda puya buyambamu apasikaing ngana nata puya kwatan siknga pasike wa aminu ayapbikum. Ngana puya wa nata ninatakan dua tasikum. Aho. Anututa inane musiaatangu nae kwikwiknga natake ita asinggan naat gatake yuke gatangaman tasikumak. \v 11 Unzingge ninda natake sanga wa aminda na napbikaing ba nata wa amin yapbikgat takngae natapna sanga moo binga singgak. Siwan ninda wamu ginde danikapbumang. Danikapna natake ginda wamu waakngae natapa kekekakut. \s1 Gatuna gweake kayuk yutning. \p \v 12 Siwan ninda Kraisde natake Anututa waapa akumbut katangga gatu tangenakut ngang yanikamang. Sike dasingge aminu gikat nana kunduta yake kepi akumbing katangga gatu enatnanga wena ngang yakaing? \v 13 Ninda kepi gatu enatnanga wena ngang natapna kekeknga siwanu asikaya ninda natake Kraisda akumbut katangga gatu enakut ngang natapnim ba dasing? Wena. \v 14 Siwan Kraisda gatu dua enakut ngang natapna siakan siwanu asikaya ninda natake wamu wa ninda tupa ginde danikumang kaknga yapiina kaya ngang natapnim ba dasing? Wena. Siwan yapii wena siwanu asikaya sanga ginda wamu waakngae natapa siakan sikut taknga buya asaawik ba dasing? Wena. \v 15 Siwan kepi Anututa aminu gwa kumbingu gatu pangenatnanga aknga wena siwanu ninda natake ita Krais akumbut katangga gatu dua tangenakut ngang ninda natapna siakan siyok. Natapna siakan siwanu ginda ninu Anututa Jesu atangenakut ngang yakumang aminde natapa aminu Anutue wam takusopuke kem wam yakaing amin siwik. \v 16 Ngan. Kepi Anututa aminu gwa kumbingu gatu pangenatnanga aknga wena siwanu ita Krais dua tangenakut ngang natapnangge. \v 17 Siwan ita Krais dua tangenakut ngang yana siakan siwanu sanga ginda ie natapa kekekakut taknga buya dua aawik. Buya dua aawan Anututa gindane waiakngasa gwa sandetdamukut takngata wena siwik. \v 18 Siwan aminu Kraisde natapa kekekawan yusika kumbingu kuupbamda waiaknganae toknga apake yuaing ngang natapnangge. \v 19 Siwan wa aminda kungwake toknga pake yuaing gamu ninu Kraisde natake sanga ita gatanimunanga akngae natayuamang aminde butaya siknga natanimam. Unzing aminda aminu kundue butaya natayamukaing binga dua natanimam. Dasingge? Ninda kayuk yuke ie natayuwatna take singgak ngana kungwakenga buya siknga tananga dua ngang natake ninde butaya siknga natanimam. \p \v 20 Siwan ngana unzingu wena siknga. Aho. Anututa siakande siknga Krais akumbut katangga gatu tangenakut. Tangenawan ita akupsa aminu masan pangenawik aminde tupan enakut tapa Krais unin. \v 21 Ninu atnataamang. Aminu yakap siknga sanga wai takngatu tasikuu waapata sanga aminda akumnanga akngatane yapii unin. Siwan ina unzakan ninda anzing natapnim. Aminu tapatuta sanga aminda akumbing katangga gatu enatning kakngatane yapii dakngake yuak. \v 22 Ngan. Sanga ninda akumnim takngae yapii Adamu waapanin. Siwan sanga ninda akumnim patangga gatu enatnimde yapii Krais unin. \v 23 Siwan tapdukngane Anututa aminu kuupbamu gatu pangenawik. Ngan. Krais yakap siknga tangenawan ita aminu masan pangenawikgane tupan enakut tapa unin. Siwan masande tapduknga Kraisda gatuna apik gwene Anututa aminu Kraisdane amina dakngake kumbingu kuupbam gatu pangenawik. \v 24 Pangenawana tapduknga sanga kuupbamda wena sining gwenda asapik. Asapan tapduu wagwene Jesuta aminu kekeknga ba umana kaya ba buyambam tapaapa dakngake yuaingu kuupbam yapbike pasiwan pimaning. Pasiwan pimapana ita sanga kekeknga aknga kuupbam pake Nanin Anututane katakngane pewan yutning. \v 25 Dasingge? Anututa tupa yawan Kraisda tupan sikngaapa dakngake aminu kuupbamde kuyana yuak. Yusika ita inane iwana kuupbam yapbike pasiwan pimake itane gepbiatang yutning. \v 26 Ita yapbike sanga ninda akumnanga aknga iwana tapatu binga masan siknga tanguwan pimapik. \v 27 Unzing wamu takngatu Anutue wapatang ayanikapsa aminu tapatuta matakuu wa Anututa yake, “Aminu kuupbamda ie gepbiatang koyutningge yakut,” ngang matakut binga Anututa tasiwik. Siwan wamu wa aminu kuupbamda ie gepbiatang koyutning ngang yakut takngae natake anzing natapnim. Aminu kuupbam ie gepbiatang koyutningge yakut. Ngan. Anututa aminu kuupbamda Jesue gepbiatang koyutningge yawan Jesuat amin bapatda Anutue gepbiatang koyutning. Ngan. \v 28 Anututa tasiwan aminu kuupbamda itane waakngae gepbiatang koke yuwawa waaknga waapata ina banipda siwan natake Nana Anutue gepbiatang koyuwik. Koyuwawan Anututa aminu kuupbam yapbike kuupbamdane tupan tapa dakngake yuwik. \p \v 29 Sike wamu waaknga siakan dua siwanu dasingge aminu kunduta notna akumbing aminde natake yangga saukaing? Kepi akumbingga gatu enatnanga wena siwanu dasingge aminu kunduta aminu wa akumbingge natake yangga saukaing? \v 30 Sike nikaya kuut dasingge ninu asinggan sanga nin pasiwan mainanga akngane yuke ngana dua teke datakukamang? \v 31 E! Mate notna! Nata tapdukbamu asinggan sanga na nuwa kumnanga akngane yuat. Siakan. Ginu atnataaing. Nata Buyambam tapaninu Jesu Kraisdane puya pasiwa buya aakut taknga ginu unin ngang natake nata ginde apbaknganggat. Siwan ginda ie natapa siakan siyok. Sike ginda natake nata wamu wa akumnanga akngane yuat ngang yanggat taknga kuutda natapa siakan siyok. \p \v 32 Siwan gatu enatnanga kepi wena siwanu nata Efesas yot gapmane kuke puya tasiwawa iwana kaapzongga notnaat amake yasikaing binga na tasiwa maiwitde tasiwawa nata dasingge kekekake yukum? Sike akumbingga gatu enatnanga kepi wena siwanu asingu ninda wamu takngatu kunduta yake, \q1 “Kwepna ninda kungwake wena sinim. Undanga. \q2 Apmanu ninda apbakngake nanaminu take nake tangopnim,” \m ngang yakaing kaknga ninda take tawake tasinim. \p \v 33 Siwan ngana ginu wamu waakngae siakan ngang ma natapam. Ginu atnataaing. Ninda aminu wai amikat gatake sukunanu wa aminda nindane sanga take aknganinu apasiwa maining. \v 34 Unzingge ginda natdetdetza gutonga aknga teke katak siknga natdeke gindane waiakngasa gatu ma tasiwam. Dasingge? Aminu gikat nana kunduta Anutue dua nataaing. Nata wamu wa yanggat taknga ginda natake apmaakaningge yanggat. \s1 Anututa akumbingu gatu pangenawan sanga asenatning. \p \v 35 Sike ngana aminu tapatuta wamu waaknga natake yakwaik wamu takngatu anzing ba nanikwaiwik, “Akupsa aminda sanga dasing binga tasike gatu enatning? Siwan wa aminu gupna dasing binga pake gatu enatning,” ngang nanikwaiwik. \v 36 Nanikwaiwanu nata yake anzing iniwit, “Ga katukatum amin! Poyak tapunu gata kwaiwiyau ita dua baptakengu zuna dua akopik. \v 37 Siwan sanga wa gata kwaiwiyau poyak tapunu tape buyak dua kwaiwiyak. Ba nanam zak yapunangge gata gupna buyak dua yapuwiyak. Aho. Gupbikenga buyakan yapuwiyak. \v 38 Ngana baptawawan Anututa ie gupna kayuu asimunggak. Ngan. Ita nanam zau kuupbam inandek inandek gupna inata inata ayamunggak. \v 39 Ginu atnataaing. Sanga kuupbamu buya kundukan dua. Aho. Ninu aminu inata. Kaau inata. Kwaiu inata. Pis inata. \v 40 Siwan sanga ena banakan kakaa komune nana gatu sanga kepdakane nana ngangu undang yuaing. Sike ngana sanga ena banakan komune nana kana kakaana inata kundu singgak. Siwan sanga kepdakane nana kana sanga gwaam siknga singgak. \v 41 Siwan gunzitdane kakaa inata kundu. Siwan yekap gwendane kakaa inata kundu. Siwan yekapdakgane kakaa inata kundu. Yekapdau inata inata kaamang.” \p \v 42 Sike sanga akupsa aminda gatu enatning kakngaaya kuut ina unzakan. Gupna sanu ninda akwaikamang. Sike ngana gupna akumbing katangga gatu enatningu wa sanga kekeknga asinggan asinggan yutnangata enatning. \v 43 Siwan gupna sanu ninda kwaikamangu wa sanga gawaknga kapanga kaya kaamang. Sike ngana gupna gatu enatningu wa sanga gwaam siknga daknganing. \v 44 Gupna sanu ninda kwaikamangu wa gupde sanga akngae gepbiatang yuaing. Siwan ngana gupna gatu enatningu wa gupde sanga akngae gepbiatang dua yutning. Aho. Gupna wa Anututane sanga. Ngan. Aminda gupde sanga akngae gepbiatang yuaing ngangu ginu atnataaing. \p Siwan aminu wa gatu enatningga gupna inata kundu dakngake Anututane sanga akngae gepbiatang yutning ngangu ginda ie natapa siakan siyok. \v 45 Unzing wamu takngatu Anutue wapatangu ayanikapsa aminu tapatuta matakut binga siwik. Sike anzing matakut, “Aminu tupan tumukut tapa Adam. Sike Anututa sanga kayuk yutnanga aknga iman ita aminu kayukapa dakngake yukut,” ngang matakut. Siwan Jesu akupsa aminu gatu enatninggane tupan enakut tapa dakngake yuak. Yuke ita akupsa aminde sanga kayuu gatu yutnanga aknga ayamunggak kapanin. \v 46 Siwan ngana tupanu sanga gupdane akngata asaakgak. Ngan. Sanga enandang nana akngata tupanu dua aawik. Aho. Sanga waakngata masan aawik. \v 47 Sike aminu tupan tumukut tapa wa kep dakane nana. Anututa kaik pake aminu waapa tumukut. Siwan aminu wa masan aakut tapa enandang nana. \v 48 Siwan ninu aminu wa Anututa kaik pake tumukut tapatane dongune aakumangu kuupbamda aminu waapa binga akumnanga amin dakngake yuamang. Sike gatu ninu aminu wa enandang nana amindane amina dakngake yuamangu kuupbamda aminu waapa binga gatu enake kayuk yutnanga amin dakngake yutnim. \v 49 Ngan. Apmanu ninu aminu Anututa yakap siknga kaik pake tumukut tapa binga dakngake yuamang. Ina unzakan apmea ninu aminu enandang nana waapa binga dakngake kayuk asinggan yutnim. \p \v 50 Siakan mate notna. Nata daniwa natapnong. Aminu kep dakane nana aminda gupna buyak Anutue daman gwene kopnanga dua. Ngan. Gupminu apbukatananga buyak kokengu sanga kayuu asinggan asinggan yutnanga aknga tananga dua. Wena siknga. \v 51 Siwan dasing natapnim? Nata wamu takngatu Anututa takusopuwan yukut taknga ginde danikapa natapnong. Ninu kuupbam dua kumnim. Aho. Ngana ninu kuupbam gupminu iwaa binga teke gupminu inata kundu daknganim. \v 52 Tapduu ngwenga gwene angelata pum puyapan zetgaman siknga ninu gupminu inata kundu daknganim. Ngan. Pum puyapan akupsa aminu kuupbam Anututa gatu pangenawik. Pangenawan wa amindane gupna gatu bukatananga dua. Aho. Ita nin pangenawan ninu sanga inata kunduta iwaa teaing binga dakngake yutnim. \v 53 Ngan. Gupminu apbukataningu iwaa binga teke gupminu dua bukatawik kaknga atanim. Gupminu kekeknga dua yuaingu teke gupminu kekeknga asinggan asinggan yutnanga aknga atanim. \v 54 Siwan tapduu ninda sanga waaknga tanim komune wamu takngatu Anutue wapatang ayanikapsa aminu tapatuta matakut taknga buya asaawik. Sike wamu anzing matakut, \q1 “Sanga ninda akumnanga aknga Anututa gatukande yaitapaakusike tasiwan wena sikut. \q1 \v 55 Siwan kekeknga akumnanga akngata zandang yuak? \q2 Amin zipan kumnanga akngata zandang yuak,” \m ngang matakut. \v 56 Sanga amin zipan kumnanga akngatane yapii amindane waiaknga unin. Siwan sanga aminu wai amin dakngananga akngatane yapii mama wamu unin. Mama wam sandeke aminu wai amin dakngake undang akumning. \v 57 Ngana Anututa yawan Buyambam tapaninu Jesu Kraisda nin gatanimuke akumnanga akngatane kekeknga aknga yaitapaakusikut. Yaitapaakusike ita sanga akumnanga aknga tasiwan wena gwa sikut. Unzingge ninda Anutue asiknga inimbaknganim! \p \v 58 Siwan mate notna. Wamu waakngae natake ginda Anutue kekeknga yutnong. Yuke iwanzata gin pasiwa mainingge enake tasiwanu ginda akekekake yutnong. Yuke ginda natake puya Buyambam tapaninde pasikamang kakngata buya asaawik ngang natapa kekekawan ginda itane puya akngana kekeknga asinggan pasingamunong. \c 16 \s1 Sanga Anutue aminabamde gupna gatayamunanga. \p \v 1 Siwan wamu takngatuat ayuau aminu Anutue aminabamde gupna gatayamunangge mani mutningge daniwa natapnong. Nata wamu waaknga Anutue aminabamu Galesia kep komune yuaingge gwa yanikum. Ge gikaya wamu waakngakan tawake tasinong. \v 2 Sike Sande kuupbamu ginu kuupbamda inandek inandek mani Sande atepda gwene pakingge natake usanzitnong. Usanzike kautdu Anutue aminabam gatayamunanga pake gisae yotzane pewa katak yutnong. Ginda manisa pandakngake yuwawa nata ginde apanu ginu sanga waaknga tasinangge dua yawaning. \v 3 Sike nata ginde apanu ginda aminu gikat nana kundutane umana yanong. Yake ginda pas sandu matake wa aminde yama nata wa amin yanipewa kuke manisa ginda gwa pandakngakingunin pake Jerusalem yot gapmane pakuning. \v 4 Sike nata natapa naat kuut kunanga siwanu wa amikat naat kunim. \s1 Korin yot gapmane nana amin kanangge. \p \v 5 Sike nata puya tasitakuke Masedonia kep komde banakan kunangge nataat. Kuke keu wakom yapbike nata ginde kundopit. \v 6-7 Kundoke nata gikat mateknga kundusim yuwit ba nata gikat gatake yuwatna tapduu yangga sambuya enakgak komu kana sandewana kuwit ba dasing. Nata ie katak dua nataat. Ngana masande nata gin dapmake keu komdune kunangge tasiwa ginda nae natake kepiapane kusika sangae dapsak ngang natake gatangamuningge natake nata gikat gatake mateknga kundusim yutnim. \v 8 Ngan. Nata ginde kundoke na zetgaman gin dapmake kuwitde dua nataat. Aho. Buyambam tapaninda na nandutewanu nata gikat tapduu mamaya yutnim. Ngana nata Efesas yot gapmane yuke tapduu yuwatakau gwendu umana Pentekos ngang inikamang gwenu andang yuke kawit. \v 9 Dasingge? Andangu miti puya buyana kwaapzang asaatnanga akngae natake nata kwatan pasinggat. Pasiwawa natane iwana kwaapzangga enake yuaing. Unzingge nata puya teke ginde zet kunanga dua. \p \v 10 Siwan ngana Timotita ginda apanu ginda katak toike ita gin banakanu musia kwikwiknga natake yuwikge tasinong. Ginu atnataaing. Ita Buyambam tapanindane puyana pasinggak. Unzing nata pasinggat binga pasinggak. \v 11 Unzingge aminu gikat nana tapatuta ie natapan moo binga siwan ie masa ma iman. Aho. Ita gin dapmake nae gatu apnangge yawanu ginda ie banip gwaang natangamuke ita kepiapane kusika sangae dapsak ngang natake ginda gatangamunong. Ngan. Ita gatuna nae apikge nata kayuat. Iat notna Jesue amina dakngake yuaing aminu kunduat apningge nata kayuat. \p \v 12 Siwan wamu ginda notninu Apolosde naniking kakngae natake yake daniwit. Ita ginde kuwikge nata wamu kekeknga inikum. Ita notninu kunduat gatake ginde kuningge iniwawa ngana ita apmau kunangge apbitanggak. Bitake ngana masande kepi kaya kakengu ita ginde kuwik. \p \v 13 Siwan ginu katak siknga tagwautnong. Tagwauke Anutue kekeknga yuke musipza gitnata yutnong. \v 14 Yuke sanga ginda tasiningu kuupbam ginda notzae butaya natayamuyuk tasinong. \p \v 15 Siwan mate notnabam. Ginu dongu Stefanaskat gatake yuaing aminde atnataaing. Aminu Akaia kep komune nana Jesue amina dakngaking aminu tupanu wa aminda dakngaking. Dakngake aminu Anutue aminabam dakngake yuaing amin gatayamunangge iaknga siknga natake kekeknga tasikaing. \v 16 Siwan ginda aminu puya waaknga pasikaing aminde gepbiatang yutnong. Aminu wa binga gatu puya aminu kuupbapatde gepbiatang yutnong. \v 17 Siwan aminu tapaat tapatuat umana Stefanas gatu Fotyunetas gatu Akaikas ngang yanikaingga apa kake nata asiknga bakngake yuat. Dasingge? Ginu kuupbamda ane apnanga dua sikut. Siwan wa aminda ginde tangge apbing. \v 18 Apuke natane musipma tapa kekekanggak. Sike wa aminda tupa gindane musipza papa kekekaking ngangu nata natapa siakan singgak. Siwan wa amindane umana ginda yapangenatnong. \p \v 19 Siwan Anututane aminabamu Esia kep komune yuaing aminda gaak wamu ginde danikaing. Sike Akwilaat gatu Priskaat gatu aminu Anutue inindetapnangge tapdukngane waapaatdane yotnane koke tumuk wam yakaingu wa amikatda ginu Buyambam tapaninde gepbiatang yuaing aminde gaak wamu kumzang siknga danikaing. \v 20 Sike notninu Jesue amina dakngake yuaing aminu kuupbamda gaak wamu ginde danikaing. Siwan ginu kuupbamda inandek inandek notza Jesuat nana aminu gaak wam yanike kataknga ipnong. \p \v 21 Sike na Pol. Nata ninane katakngata gaak wamu ginde danike matandamunggat. \p \v 22 Siwan aminu tapatuta musip gwaangu Buyambam tapaninde dua natangamunggau Anututa waapa tasiwan maiwikge yayok. O! Buyambam tapaninda apsok. \p \v 23 Buyambam tapaninu Jesuta musip kwikwiu ginde natandamuke gikat gatake yutnong. \p \v 24 Sike nata Krais Jesue gepbiatang yuke ginu kuupbamde musip gwaang natandamunggat. Unukan.