\id GAL - WolioNT \ide UTF-8 \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h GALATIA \toc3 Gal. \toc2 Galatia \toc1 Surana Paul to Jamaʼa i Galatia \mt2 SURANA PAUL \mt2 TO JAMAʼA I \mt1 GALATIA \is POGAU BHAA-BHAANA \im Wakutuuna o Lele Malapena Isa apepuumo atopakoleleaka tee atarimaia manga mia inda motolentuna miana Yahudi, dhaangiamo o mia mopekaabha-abhana, buaka to tamembali samia Karasiteni motaʼati tabeana taose hukumuna agamana Yahudi? Maka o Paul apogauakea ande o giu incia sumai inda afaraluu, roonamo satotuuna saangu-anguna o kaadhari momalape to dhadhina miana Karasiteni siitumo aparacaea tee Isa Al Masi. Teemo kaparacaea incia sumai o pokaiana Aulataʼala tee maanusia amembali apomalape pendua. Maka manga mia mobhalina Paul aumbatimo manga jamaʼa i Galatia, siitumo saangu poropinsi i Asia Maidhiidhi.\f + \fr 1:0 \fr*\fq Asia Maidhiidhi: \fq*\ft I zamani sii-sii o tana incia sii atosarongiaka Turki.\ft*\f* Manga incia apogau ande tapeelu tapomalape pendua tee Aulataʼala, tabeana porikana taose hukumuna agamana Yahudi. \ip \bk Surana Paul to Jamaʼa i Galatia\bk* atoburi to atulungiaka manga mia mopadhana ipasaladhalana manga kaadhari mosala sumai, mamudhaakana manga incia ambuli ataʼati i kaadhari mobanara. Bhaa-bhaana ibhoasakana Paul i nuncana sura sumai siitumo incia apogauaka ande incia akohaku atosarongi rasuluna Isa Al Masi. Tee mpuu-mpuuna incana o Paul apogau ande o kakembana to amembali rasulu sumai minaaka i Aulataʼala, mencuana aminaaka i maanusia. Tee o tugasina sumai apatujuakea mpuu to mia inda motolentuna miana Yahudi (1-2). Sapadhana Paul apogauaka kayaakinina ande o pokaiana maanusia tee Aulataʼala amembali apomalape pendua tangkanamo alaloi kaparacaeata tee Aulataʼala (3-4). I pasala kapadhaana boku incia sii (5-6), Paul apogauakea, ande o kaasi modhaangiana i nuncana karona miana Karasiteni rampaakanamo kaparacaeana tee Al Masi, dhaanamo kaasi sumai apamembali manga mia bheapewau manga kaadharina agama Karasiteni. \iot Antona \io1 Porikanaana Pogau \ior 1:1-10\ior* \io1 Hakuna Paul amembali rasulu \ior 1:11--2:21\ior* \io1 Lele Malape mopogauakana rahumatina Aulataʼala \ior 3:1--4:31\ior* \io1 Kabebasi tee opea iwaajibuakana miana Karasiteni \ior 5:1--6:10\ior* \io1 Kapadhaana Pogau \ior 6:11-18\ior* \c 1 \s1 Salamu \sr 1:1-5 \p \v 1-2 To manga jamaʼa i Galatia, minaaka i Paul, samia rasulu, tee minaaka i bhari-bharia witinai mopobhawana tee iaku. Kauncuramakaku kumembali rasulu sii inda kupotibhaakea minaaka i maanusia, tee inda aangkaaku maanusia, maka aangkaaku Isa Al Masi tee Aulataʼala o Ama, mopadhana mopadhadhina Isa pendua minaaka i mate. \v 3 Maasangia Aulataʼala o Amata tee Isa Al Masi Oputa Momalanga adhawukomiu rahumati tee udhadhi pomalape. \v 4 Isa padhamo apasaraakaaka karona to manga dosata mamudhaakana tatopasalaamati minaaka i zamani momadhaki sii mboomo peeluana Aulataʼala o Amata. \v 5 Atomuliangimo Aulataʼala saʼumurua! Aamin. \s1 Tangkanamo Saangu Lele Malape \sr 1:6-10 \p \v 6 Iaku kumente, ingkomiu amasimba mpuu ubholi Aulataʼala, mopadhana mokembakomiu alaloi rahumatina modhaangiana i nuncana Al Masi, tee uose lele malape mosagaanana tee inda uose Lele Malape mobanara. \v 7 Satotuuna inda dhaangia o Lele Malape mosagaanana, tangkanamo dhaangia manga mia mopakacaukomiu tee mohaejatina to abhalii Lele Malapena Al Masi. \v 8 Maka moomini o karomami atawa o malaaʼekati mosapona minaaka i sorogaa uka, taroakamo mia incia sumai atotunda ande apakawaaka Lele Malape moposalana tee Lele Malape mopadhana ipakawaakamami to ingkomiu. \v 9 Mboomo mopadhana ibhoasakamami i piamo itu, sii-sii kubhoasakamea pendua: Taroakamo Aulataʼala atunda mia mopakoleleakana Lele Malape moposalana tee Lele Malape mopadhana itarimamiu minaaka i ingkami! \p \v 10 Buaka rampaakanamo giu incia sumai iaku kabilanga kuharapu mamudhaakana aʼakuiaku maanusia? Atantumo inda! Iaku tangkanamo kuharapuaka kaʼakuina o Aulataʼala. Buaka iaku tangasaana kuala inca mamudhaakana amaasiakaaku maanusia? Ande iaku kupewau mboo sumai, sumaimo iaku mencuana bhatuana Al Masi. \s1 Tuaapa Carana Paul Amembali Rasulu \sr 1:11-24 \p \v 11 E manga witinaiku, ingkomiu tabeana umataua ande o Lele Malape ipakawaakaku sumai mencuana aminaaka i maanusia. \v 12 Iaku inda kutarima Lele Malape sumai minaaka i maanusia, tee mencuana maanusia moadhariakaaku, maka kutarimaia alaloi wahiyuu minaaka i Isa Al Masi. \p \v 13 \x - \xo 1:13 \xo*\xt Tul. 8:3; 22:4-5; 26:9-11. \xt*\x*Ingkomiu dhaanamo urangoa opea mopadhana ipewauku i piamo itu wakutuuna dhaangiapo kuose agamana miana Yahudi, ingkomiu umataua tuaapa o kasegaku wakutuuna kusikisaa jamaʼana Aulataʼala, tee uka kuʼusaha to kupabinasea manga incia. \v 14 \x - \xo 1:14 \xo*\xt Tul. 22:3. \xt*\x*I nuncana giuna ibaadati i Aulataʼala tee cara ipewauna miana Yahudi, iaku alabhi o ilimuuku minaaka i miana Yahudi mopokanana umuru tee iaku. I piamo itu, iaku kuraji mpuu kuose bhari-bharia adati iadhariakana opu-opuaku. \v 15 \x - \xo 1:15-16 \xo*\xt Tul. 9:3-6; 22:6-10; 26:13-18.\xt*\x*Maka rampaakanamo kalapena incana Aulataʼala, Incia apiliaku apepuu minaaka i nuncana kadhumana inaku tee akembaaku alaloi rahumatina mamudhaakana kulaiania. \v 16 Aulataʼala apatiumbaaka Anana i nuncana karoku mamudhaakana kupakoleleakea i tanga-tangana manga mia inda motolentuna miana Yahudi. I wakutuu incia sumai, iaku inda sampeampearo kulingka kupomufakatiakea tee incemapo uka. \v 17 Iaku uka inda kupene i Yerusalem to kupokawaaka manga mia moporikanana momembalina rasulu, siitumo manga murina Isa. Maka lausaka kulingka i Tana Arabu, kasiimpo kumbuli pendua i Damsyik. \p \v 18 \x - \xo 1:18 \xo*\xt Tul. 9:26-30. \xt*\x*Talu tao sapadhana sumai, iaku kupene i Yerusalem mamudhaakana kupomatau tee Petrus,\f + \fr 1:18 \fr*\fq Petrus: \fq*\ft Kaburi moʼasiliina apake sarona "Kefas." I nuncana pogau Aram, Kefas akomaʼana 'bhatu', apokana tee "Petrus" i nuncana pogau Yunani. Pogau Aram apakea raʼeatina Israel i zamanina Isa tee manga murina.\ft*\f* tee kumboore tee incia kangengena sapulu lima eo. \v 19 Maka inda dhaangia o rasulu mosagaanana ikamataku, iwe sumai ikamataku tangkanamo Yakub witinaina Isa Oputa Momalanga. \v 20 (Opea iburiku sii atotuu, Aulataʼala amataua ande iaku inda kugau-gau.) \p \v 21 Sapadhana kupokawaaka Petrus tee Yakub, iaku kulingkamo i poropinsi Siria tee i poropinsi Kilikia. \v 22 Maka manga jamaʼa moparacaeana tee Al Masi i Yudea indapo amatauaku mpuu. \v 23 Manga incia tangkanamo arango mia mopogauna, "Mia mangasikisaana i piamo itu, sii-sii apakoleleakamo Lele Malape, sainamo i piamo itu incia gauna apabinasa manga mia moparacaeana tee Al Masi." \v 24 Siitumo manga incia amuliangi Aulataʼala rampaakanamo iaku. \c 2 \s1 Paul Aʼakuia Manga Rasulu Mosagaanana \sr 2:1-10 \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xo*\xt Tul. 15:2.\xt*\x*Sapulu pata tao sapadhana incia sumai, iaku kulingkamo uka i Yerusalem tee Barnabas, tee kubhawa Titus uka. \v 2 Lingkaaku i Yerusalem sumai rampaakanamo wahiyuuna Aulataʼala motumpuaku kulingka to kupokawa tee manga mia motoabhina motokailiilina iwe sumai maka inda tee mia mosagaanana. Wakutuuna ingkami tapokawamo, iaku kupajelasi antona Lele Malape ipakawaakaku i tanga-tangana manga mia inda motolentuna miana Yahudi. Hali incia sumai kupajelasia roonamo kumendeu ande o usahaku i piamo itu atawa o usahaku sii-sii asia-sia. \v 3 Titus mopobhawana tee iaku sii o miana Yunani, maka incia inda atopakisaa to atotandaki, \v 4 moomini dhaangia manga miana Yahudi mopesuana inda tee uuʼuuna tee apara-para amembali witinai saʼagama to mangamata-matai. Manga incia gauna amata-matai mboo opea o dhadhita sapadhana tabebasi minaaka i adati tee tuturana agamana Yahudi roonamo taposaangu tee Isa Al Masi. Manga incia gauna mangapabhatua pendua mamudhaakana mangabhoke tee adati tee Hukumuna Taurati. \v 5 Maka ingkami moomini saidhe uka inda tatungku tee manga incia, mamudhaakana o kabanarana Lele Malape sadhaadhaa amboore tee ingkomiu. \p \v 6 Manga mia motoabhina motokailiilina i Yerusalem inda arangani opeopeapo uka i Lele Malape ipakawaakaku. (Satotuuna iaku inda kufaduliaka incema manga incia, malape mia maoge atawa o mia maidhiidhi, roonamo Aulataʼala inda akamata maanusia minaaka i bhanguna tee inda apaposala-sala mia.) \v 7 Maka manga mia motokailiilina iwe sumai aʼakuiakumo ande o Aulataʼala padhamo apatugasiaka iaku to kupakawaaka Lele Malape to manga mia inda mototandaki, siitumo mia inda motolentuna miana Yahudi. Tugasiku apokana tee Petrus mopadhana ipatugasiakana Aulataʼala to apakawaaka Lele Malape to manga mia mopadhana mototandaki, siitumo miana Yahudi, \v 8 roonamo Aulataʼala padhamo apekatangka Petrus to amembali rasuluna manga miana Yahudi, tee Aulataʼala uka padhamo apekatangkaaku mamudhaakana kumembali rasuluna manga mia inda motolentuna miana Yahudi. \v 9 Jadi sapadhana Yakub, Petrus,\f + \fr 2:9 \fr*\fq Petrus: \fq*\ft Rasulu incia sii atosarongi uka Kefas i nuncana pogau Aram i aeati incia sii tee i aeati \ft*\xt 2:11,14\xt*. \f* tee Yahya motohoromati tee motoangkana to amembali kapalana uumati i Yerusalem, akamata rahumati mopadhana idhawuakana Aulataʼala to karoku, sumaimo apokeni limamo tee iaku tee Barnabas to tandana taposaangumo. Pogauna, "Ingkomiu bheulaiani manga mia inda motolentuna miana Yahudi, tee ingkami bhetalaiani manga miana Yahudi." \v 10 Tangkanamo saangu iemanina manga incia siitumo mamudhaakana ingkami tafaduliaka manga mia misikini. Tee o giumo incia sumai ipewauku minaaka i piamo itu tee mpuu-mpuuna incaku. \s1 Paul Audhaniaka Petrus i Antiokhia \sr 2:11-14 \p \v 11 Maka wakutuuna Petrus aumba i kota Antiokhia, iaku kupoewangiakea lausaka i aroana roonamo incia atotuu apewau kasalaha. \v 12 Bhaa-bhaana incia auncura akande apobhawa-bhawa tee manga mia inda motolentuna miana Yahudi. Maka sakawana manga mia mominaakana i kolompona Yakub, incia apekaridhomo minaaka i manga mia inda motolentuna miana Yahudi tee amendeumo akande tee manga incia, roonamo amaeka tee manga mia mototandaki. \v 13 Manga witinai saʼagama mosagaanana minaaka i miana Yahudi aose uka opea ipewauna Petrus, sampe o Barnabas uka aose pewauna Petrus momunaafikina sumai. \v 14 Wakutuuna kukamata feʼelina manga incia inda apokana tee kabanara iadhariakana Lele Malape, iaku kupogaumo tee Petrus i aroana bhari-bharia mia modhaangiana iwe sumai, "Ande o asalana karomu minaaka i miana Yahudi maka inda udhadhi mboomo miana Yahudi, tuaapa amembali upakisaa manga mia inda motolentuna miana Yahudi adhadhi mboomo miana Yahudi?" \s1 Miana Yahudi tee Mia Inda Motolentuna Miana Yahudi Bheatopasalaamati Roonamo Aparacaea tee Al Masi \sr 2:15-21 \p \v 15 Atotuu, ingkami o siwuluna miana Yahudi tee mencuana "mia mokodosa mominaakana i lipu mosagaanana," siitumo mia inda motolentuna miana Yahudi. \v 16 \x - \xo 2:16 \xo*\xt Zab. 143:2; Rom. 3:20,22. \xt*\x*Maka moomini mboo sumai ingkami tamataua ande o mia mopomalapena pendua tee Aulataʼala tabeana aparacaea tee Isa Al Masi, tee mencuana roonamo aose Hukumuna Taurati. Jadi ingkami taparacaea tee Isa Al Masi, mamudhaakana ingkami tapomalape pendua tee Aulataʼala alaloi iimanimami sumai, mencuana roonamo ingkami taose Hukumuna Taurati, maka roonamo inda dhaangia samia o mia motoabhina mobanara rampaakanamo aose Hukumuna Taurati. \p \v 17 Maka to ingkami motangasaana moʼusahana mamudhaakana tapomalape pendua tee Aulataʼala alaloi iimanita tee Isa Al Masi, tee o giu incia sumai padhamo tapewaua, maka ingkami dhaangiapo uka takodosa, buaka o hali incia sumai akomaʼana ande o Al Masi moumbaakana dosa to ingkami? Atantumo inda! \v 18 Roonamo ande kupabhangua pendua o hukumuna agama mopadhana ipatobhataku, apokanamo tee kususuaka ande o karoku o mia inda moosena Hukumuna Taurati.\f + \fr 2:18 \fr*\ft I pogau asiliina aeati incia sii, "Roonamo ande kupabhangu pendua opea mopadhana ipatobhataku, sumaimo atobukutiimo ande iaku mia inda moosena (Hukumu)." Giu ipabhangu tee ipatobhata agambaraaka ibaratina to kaadharina agama.\ft*\f* \v 19 I piamo itu, wakutuuna kuʼusaha kutaʼati bhari-bharia Hukumuna Taurati tee kapooliku karoku, iaku kusadaria ande iaku inda tee kakaaku tee atantumo bhekumate to hukumu Taurati sumai mamudhaakana iaku kumembali kudhadhi to Aulataʼala. \v 20 Iaku padhamo kutoloe i kau salib kupoose tee Al Masi. Moomini iaku dhaangiapo kudhadhi, mencuana iaku modhadhina, maka o Al Masi modhadhina i nuncana karoku. Dhadhi modhaangiana i nuncana badaku sii-sii satotuuna o dhadhi rampaakanamo iimaniku tee Anana Aulataʼala, siitumo Incia momaasiakaaku tee mopasaraakaakana karona to iaku. \v 21 Jadi iaku mencuana kumendeu rahumatina Aulataʼala. Roonamo ande o mia amembali atopabanara alaloi Hukumuna Taurati, sumaimo asia-siamo wakutuuna Isa Al Masi amate to ingkita. \c 3 \s1 Atopabanara roonamo Iimani \sr 3:1-14 \p \v 1 E manga miana Galatia mokabhongo-bhongo, incema mopasaladhalakomiu? Mateana Isa Al Masi iloe i kau salib sumai atinda mpuu kususuakea i aroamiu. \v 2 Coba upaumbaakaaku hali incia sii: Buaka ingkomiu padhamo utarima Rohina Aulataʼala roonamo uose Hukumuna Taurati, atawa rampaakanamo urango Lele Malape minaaka i Aulataʼala tee uparacaeaia? \v 3 Iaku kumente, ingkomiu ukabhongo-bhongo mpuu! Ingkomiu padhamo upepuungia o dhadhimiu ikapalaina Rohina Aulataʼala. Ancosala ingkomiu uʼusaha upamondoa o dhadhimiu tee usaronaka kapoolina karomiu to uose Hukumuna Taurati! \v 4 Buaka asia-sia bhari-bharia giuna kanarakaa mopadhana inamisimiu sakiaia sii? Inda amungki asia-sia! \v 5 Aulataʼala adhawuakakomiu Rohina tee apadhaangiakakomiu manga muuzizati i tanga-tangamiu. Buaka o Aulataʼala apewau giu incia sumai rampaakanamo ingkomiu uose Hukumuna Taurati atawa roonamo ingkomiu uparacaea tee Lele Malape irangomiu? \p \v 6 \x - \xo 3:6 \xo*\xt Bhaa. 15:6; Rom. 4:3. \xt*\x*Apokana uka tee motoburina i nuncana Kitabi Momangkilo to Ibrahim, "Ibrahim aparacaea tee Aulataʼala, tee rampaakanamo giu incia sumai Aulataʼala alentua amembali mia mobanara." \v 7 \x - \xo 3:7 \xo*\xt Rom. 4:16. \xt*\x*Jadi ingkomiu tabeana umataua ande o siwuluna Ibrahim satotuuna manga mia moparacaeana tee Aulataʼala. \v 8 \x - \xo 3:8 \xo*\xt Bhaa. 12:3. \xt*\x*Minaaka i piamo itu padhamo atoburi i nuncana Kitabi Momangkilo, ande o Aulataʼala bheapabanara manga mia inda motolentuna miana Yahudi alaloi iimanina. Tee Lele Malape sumai padhamo aporikana apakawaakea to Ibrahim i nuncana janji incia sii, "Alaloi ingkoo bhari-bharia maanusia i bhawona alamu bheapotibhaaka kabarakatina Aulataʼala." \v 9 Ibrahim aparacaea tee Aulataʼala, sumaimo incia atobarakati. Mboomo uka manga mia moʼiimanina tee Aulataʼala, manga incia bheabarakatia Aulataʼala apobhawa-bhawa tee Ibrahim. \p \v 10 Maka atotundamo o mia moʼusahana mopabanarana karona i aroana Aulataʼala tee cara aose Hukumuna Taurati! Roonamo giu incia sumai padhamo atoburi i nuncana Kitabi Momangkilo kooni, \mi "Atotundamo o mia inda moosena bhari-bharia motoburina i nuncana Kitabi Taurati." \m \v 11 Jadi sii-sii atindamo, ande inda dhaangia o mia ipabanarana Aulataʼala rampaakanamo aose Hukumuna Taurati, roonamo atoburi i nuncana Kitabi Momangkilo, \mi "Mia mobanara bheadhadhi alaloi iimanina." \m \v 12 Sainamo mia modhadhina moosena Hukumuna Taurati mencuana rampaakanamo aparacaea, maka rampaakanamo o pewauna. Roonamo dhaangia tee kaburi mopogauna, \mi "Dhadhina mia tangkanamo atobarakati ande apewau apokana tee bhari-bharia parinta modhaangiana i nuncana Hukumuna Taurati." \p \v 13 Maʼanana, bhari-bharikita tatotunda, roonamo bhari-bharia mia inda ataʼati bhari-bharia parinta motoburina i nuncana Hukumuna Taurati. Maka o Al Masi padhamo mangatolosi minaaka i katunda sumai! Incia apamembali karona to katolosita tee atarima katunda mboomo Hukumuna Taurati. Roonamo i nuncana Kitabi Momangkilo padhamo atoburi, \mi "Atotundamo mia momate motoloena i kau salib." \m \v 14 Isa Al Masi apewau hali incia sumai mamudhaakana o kabarakati ijanjiakana Aulataʼala to Ibrahim adhawuakea uka to manga mia inda motolentuna miana Yahudi. Tee mboo sumai, ingkita moparacaeana sarona Isa Al Masi uka tapotibhaaka Rohina Aulataʼala mopadhana ijanjiakana Aulataʼala sumai. \s1 Hukumuna Taurati atawa o Janjina Aulataʼala \sr 3:15-29 \p \v 15 E manga witinai, iaku kualaakakomiu saangu polanciringa minaaka i kananeana dhadhita saesaeo. Ande dhaangia o mia mobhokena saangu pojanjia, tee o pojanjia incia sumai padhamo apasahaakea, sumaimo pojanjia incia sumai inda dhaangia momembalina mopabatalea atawa morangania. \v 16 \x - \xo 3:16 \xo*\xt Bhaa. 12:7. \xt*\x*Mboomo uka tee bhari-bharia janjina Aulataʼala to Ibrahim tee siwuluna. I nuncana Kitabi Momangkilo inda atoburi "to bhari-bharia siwuluna Ibrahim," maʼanana kabilanga to asusuaka mia bhari, maka motoburina iwe sumai siitumo, "to siwulumu," maʼanana samiamea, siitumo Al Masi. \v 17 \x - \xo 3:17 \xo*\xt Limb. 12:40. \xt*\x*Maʼanana ipogauakaku mboo sii: Pojanjiana Aulataʼala mopadhana ipatotapuakana porikana, inda amembali abhaliia hukumuna Taurati siimpo moumbana 430 tao sapadhana sumai to apabatala janjina Aulataʼala. \v 18 \x - \xo 3:18 \xo*\xt Rom. 4:14. \xt*\x*Roonamo ande o kabarakati sumai aminaaka i Hukumuna Taurati, sumaimo kabarakati sumai indamo aminaaka i janji. Garaaka o kabarakati sumai padhamo arahumatiakea Aulataʼala to Ibrahim alaloi janjina. \p \v 19 Tantumo ingkomiu bheuabha, "Ande o Aulataʼala amembali apabanara maanusia rampaakanamo soo aparacaea tee manga janjina, to opea Aulataʼala adhawuaka Hukumuna Taurati sumai?" Kalawanina siitumo Hukumuna Taurati atorangani mamudhaakana bhari-bharia maanusia asadaria o kasalahana. Hukumuna Taurati sii awaajibu sakawana aumba o siwuluna Ibrahim ijanjiaka sumai. Tee Aulataʼala inda alausaka adhawuaka Hukumuna Taurati i maanusia, maka apotoloweaakea alaloi malaaʼekatina to apakawaakea i Musa, kasiimpo Nabii Musa apakawaakea i uumatina Aulataʼala. \v 20 Aposala tee pojanjiana tee Nabii Abraham. Aulataʼala karona molausakana mopakawaakana pojanjiana sumai, tee inda apake potolowea. \p \v 21 Ande mboo sumai, buaka o Hukumuna Taurati sumai inda acoco tee janjina Aulataʼala? Atantumo inda! Roonamo ande o Hukumuna Taurati ipasapo sumai amembali apadhadhi maanusia, sumaimo o kabanara sumai atotuu-totuu aminaaka i Hukumuna Taurati. \v 22 Maka alaloi tutura i nuncana Kitabi Momangkilo, Aulataʼala apewau bhari-bharia mia kabilanga atotorongku roonamo akodosa tee Incia. Jadi saangu-anguna o dhala to tabebasiaka tangkanamo taparacaea mpuu tee Isa Al Masi, tee alaloi kaparacaeata ingkita tatarima kabarakati mopadhana ijanjiakana Aulataʼala to Ibrahim. \p \v 23 Wakutuuna iimani to taparacaea i Al Masi sumai indapo akawa, ingkita mangajagani mpuu Hukumuna Taurati. Ingkita mboomo i nuncana katorongku sakawana o iimani sumai atopatiumba. \v 24 Tee mboo sumai, Hukumuna Taurati amembali mboomo mangajaganina tee mangabhawana i Al Masi mamudhaakana tatopabanara rampaakanamo iimanita. \v 25 Sii-sii akawamo wakutuuna maanusia to aparacaea tee Al Masi. Rampaakanamo sumai, ingkita uka indamo mangajagani Hukumuna Taurati sumai mboomo anaana ijaganina guruna. \p \v 26 Roonamo bhari-bharikomiu umembalimo manga anana Aulataʼala\f + \fr 3:26 \fr*\fq manga anana Aulataʼala: \fq*\ft I nuncana kaburi asiliina, manga anana Aulataʼala umane; maʼanana, manga incia mokohakuna to motarimana tinaurakana Amana. \ft*\f* rampaakanamo iimanimiu i nuncana sarona Isa Al Masi. \v 27 Bhari-bharikomiu padhamo utopapebhaho tee sarona Al Masi, jadi ingkomiu padhamo utarimaia i nuncana karomiu o sifatuna Al Masi sumai. \v 28 Indamo dhaangia o posalana miana Yahudi tee miana Yunani,\f + \fr 3:28 \fr*\fq miana Yunani: \fq*\ft Maʼanana o mia inda motolentuna miana Yahudi, malape o mia mototuuna asalana minaaka i Yunani atawa o mia mominaakana i tampa mosagaanana.\ft*\f* indamo dhaangia o posalana bhatua tee maradhika, indamo dhaangia o posalana umane tee bhawine, roonamo bhari-bharia amembalimo asaangu i nuncana karona Isa Al Masi. \v 29 \x - \xo 3:29 \xo*\xt Rom. 4:13. \xt*\x*Ande ingkomiu o pewauana Al Masi, sumaimo ingkomiu o siwuluna Ibrahim tee ukohaku to utarima tinauraka mopadhana ijanjiakana Aulataʼala. \c 4 \s1 Indamo Dhaangia o Kapabhatua \sr 4:1-11 \p \v 1 Maʼanana pogau ipogauakaku sii satotuuna, kangengena o mia mokohakuakana tinaurakana amana maka indapo akawa o umuruna, incia inda tee posalana tee samia bhatua, garaaka incia mokopewauaakana bhari-bharia tinauraka sumai. \v 2 Incia sadhaadhaa i tambena kuasana mia mojagania tee pagawe moʼurusuna harataana sakawana o wakutuu mopadhana itantuakana amana. \v 3 Mboo sumai uka tee ingkita. Wakutuuna indapo akawa o umuruta, ingkita mangapabhatua manga sara mokuasaina dhadhita samia-samia i dunia. \v 4 Maka sakawana wakutuuna, Aulataʼala alambokomo o Anana i dunia. Anana sumai apalaahiria samia bhawine tee o Anana sumai aose Hukumuna Taurati. \v 5 \x - \xo 4:5-7 \xo*\xt Rom. 8:15-17. \xt*\x*Incia atolamboko mamudhaakana atolosi manga mia ipabhatuana Hukumuna Taurati, mamudhaakana ingkita tatoangka tamembali anana Aulataʼala.\f + \fr 4:5 \fr*\fq tatoangka tamembali anana Aulataʼala: \fq*\ft Pogau Yunani apake saangu bhoasaka, tee o maʼanana satotuuna 'angkaana ana umane.' Bhoasaka incia sii satotuuna o pogau ibarati i nuncana hukumuna Romawi mosusuakana ande o 'angkaata' asahamo i nuncana hukumu, tee bhari-bharikita tatoʼibaratika mboomo umane, roonamo i nuncana adatina Romawi, tangkanamo umane mokohakuna mopotibhaakana tinauraka. Bhoasaka mopokana uka atopake i nuncana Roma 8:15; 8:23; 9:4 tee Efesus 1:5. \ft*\f* \v 6 Roonamo ingkomiu umembalimo o anana Aulataʼala, sumaimo Incia atumpu Rohina Anana apesua i nuncana ngangarandata tee apogau, "E Abba,\f + \fr 4:6 \fr*\fq Abba: \fq*\ft I nuncana pogau Aram, maʼanana "Ama." Pogau Aram inda amaridho posalana minaaka i pogau Ibrani, tee apakea miana Yahudi saesaeo.\ft*\f* e Amaku." \v 7 Jadi ingkomiu mencuanamo bhatua, maka umembalimo anana Aulataʼala. Ande ingkomiu umembalimo anana, sumaimo Aulataʼala apamembalikomiu o mia mokohakuna to motarimana tinaurakana. \p \v 8 Maka roonamo i piamo itu ingkomiu indapo umatau Aulataʼala, ingkomiu upabhatua karomiu i "manga barahala," garaaka "manga barahala" incia sumai mencuana Aulataʼala. \v 9 Sii-sii ingkomiu umataumea o Aulataʼala, atawa amembali uka kupogauakea, sii-sii o Aulataʼala amataukomiumo. Pokia ingkomiu dhaangiapo uka bheumbulingi manga sarana dunia mokuasaina dhadhimiu i piamo itu? Garaaka manga sara sumai inda tee ikapoina tee inda adhawuakakomiu opeopea. Pokia ingkomiu dhaangiapo uka uunda upabhatua karomiu tee manga sara incia sumai? \v 10 Ingkomiu dhaangiapo uka amenturu uraraeaaka eo, bula, tee tao ihususuakamiu. \v 11 Iaku kumaeka ande o kangulena bukuku to ingkomiu kangengena sii asia-sia. \s1 Udhania o Pokaiata Mobhaa-bhaana \sr 4:12-20 \p \v 12 E manga witinai, kuemani mpuu mamudhaakana ingkomiu umembali mboomo karoku, roonamo iaku kumembali uka mboomo karomiu. Ingkomiu inda tee kasalahamiu tee iaku. \v 13 Ingkomiu atantumo dhaangiapo uudhania wakutuuna bhaa-bhaana kupakawaaka Lele Malape to ingkomiu roonamo iaku tangasaana kumapii. \v 14 Wakutuu incia sumai ingkomiu inda uhinaaku atawa umendeuaku, moomini kadhaangiana badaku amembali kapancoba momaogena to ingkomiu, maka ingkomiu usadhaadhaa upepagoaku mboomo upepago malaaʼekatina Aulataʼala atawa mboomo upepago Isa Al Masi. \v 15 Wakutuu incia sumai ingkomiu umasanaa mpuu. Maka sii-sii i iapaimo o kasanaamiu sumai? Iaku kuyaakini mpuu ande i piamo itu ingkomiu urela moomini upintokia o matamiu i wakutuu incia sumai to udhawuakaaku. \v 16 Buaka sii-sii ingkomiu uabhiakumo musumiu roonamo kupogauaka kabanara to ingkomiu? \p \v 17 Manga mia mosagaanana sumai aʼusaha mpuu mamudhaakana uose manga incia, maka o haejatina inda amalape. Manga incia gauna abhotuki pokaiamiu tee iaku, mamudhaakana uraji uose manga incia. \v 18 Satotuuna amalape ande manga mia aʼusaha mpuu, somanamo to haejati momalape tee mencuana soo i wakutuuna kudhaangia i tanga-tangamiu. \v 19 E manga anaku imaasiakaku, sii-sii iaku kunarakaa roonamo ingkomiu. Iaku bhekunarakaa mpuu mboomo bhawine bhemokoana sakawana o sifatuna Al Masi aincana i nuncana karomiu. \v 20 Iaku kupemeliliakakomiu mpuu tee gauku kupokawaakakomiu sii-sii, mamudhaakana amembali kupogau malulu wakutuuna kupalimba antona ngangarandaku, roonamo indamo kumataua opea uka bheipewauku tee ingkomiu. \s1 Hajar tee Sara \sr 4:21-31 \p \v 21 E ingkomiu bhemodhadhina moosena Hukumuna Taurati, paumbaakaaku: Buaka ingkomiu indapo urangoa opea motoburina i nuncana Hukumuna Taurati sumai? \v 22 \x - \xo 4:22 \xo*\xt Bhaa. 16:15; 21:2. \xt*\x*Iwe sumai atoburi ande o Ibrahim dhaangia rua mia o ana umanena, samia ana alaahiri minaaka samia bhawine bhatua sarona o Hajar tee samiana alaahiri minaaka i bhawine maradhika sarona o Sara. \v 23 Ana umane mominaakana i bhawine bhatua sumai alaahiri mboomo laengana maanusia, maka o ana umane mominaakana i bhawine maradhika sumai alaahiri rampaakanamo janjina Aulataʼala tee cara inda momentela. \p \v 24-25 Rua miaia bhawine sumai amembali saangu ibarati to rua angu pojanjiana Aulataʼala, siitumo pojanjia momangenge tee mobhaau. Hajar, bhawine mobhaa-bhaana, ibaratina Gunu Sinai i Tana Arabu, siitumo tampana Aulataʼala apasapo Hukumuna Taurati i Nabii Musa. Jadi bhari-bharia mia moosena Hukumuna Taurati ibaratina siwuluna Hajar, roonamo manga incia adhadhi mboomo mia mopadhana motopabhatua. Manga incia ibaratina manga mia moʼibaadatina i Yerusalem modhaangia i dunia sii. Maʼanana, manga incia aabhi karona indapo atopabebasi minaaka i kabhokena Hukumuna Taurati. \v 26 Maka Yerusalem modhaangiana i sorogaa satotuuna o tampata taʼibaadati! Maʼanana ingkita ibaratina siwuluna Sara bhawine maradhika sumai. Ingkita tabebasimo minaaka i tutura momangenge, \v 27 roonamo Sara inata, mboomo mopadhana motoburi i nuncana Kitabi Momangkilo, \q1 "Kaunde-undemo e bhawine mokomba inda mokoana! \q1 Ugora tee usambo-sambomo e bhawine indapo momatauna \q2 tuaapa o namisina kapiina mia mokoana! \q1 Roonamo bhawine inda mokoumane bhealabhi o kabharina anana \q2 minaaka i bhawine mokoumane." \m \v 28 E manga witinai, ingkita o anana Aulataʼala ipalaahiri rampaakanamo janjina, apokana tee Ishak o anana Sara. \v 29 \x - \xo 4:29-30 \xo*\xt Bhaa. 21:9-10. \xt*\x*Maka apokana mboomo wakutuu i piamo itu, anaana ipalaahiri mboomo laengana maanusia asikisaa anaana ipalaahirina Rohina Aulataʼala. Apokana tee opea momembalina sii-sii. \v 30 Maka opea motoburina i nuncana Kitabi Momangkilo? Iwe sumai atoburi mboo sii: "Padhencua o bhawine bhatua sumai tee anana, roonamo anana bhatua sumai inda apokana tee anana bhawine maradhika to apotibhaaka tinauraka." \v 31 E manga witinai, jadi ingkita sii mencuana anana bhawine bhatua sumai, maka ingkita sii o anana bhawine maradhika. \c 5 \s1 Tabebasi i nuncana Al Masi \sr 5:1-15 \p \v 1 Sii-sii tabebasimo, roonamo Al Masi padhamo mangapabebasi! Rampaakanamo sumai kakaromo pekatangka ancosala umembali bhatua pendua mboomo binata motopakeakana kancodhaa i awaana. \v 2 Udhania pekalape! Iaku o Paul kupogau tee ingkomiu: Ande ingkomiu utotandaki sumaimo Al Masi inda tee faʼedana to ingkomiu. \v 3 Sampearopo uka iaku kuudhaniaka to manga mia moemanina mamudhaakana atotandaki, ande manga incia tabeana awaajibu aose bhari-bharia kaadharina Hukumuna Taurati. \v 4 Ande ingkomiu uharapuaka upomalape pendua tee Aulataʼala alaloi Hukumuna Taurati, sumaimo pokaiamiu tee Al Masi amabhotumo. Tee mboo sumai ingkomiu udhadhimo i sambalina rahumatina Aulataʼala. \v 5 Roonamo alaloi Rohina Aulataʼala tee iimanita, sabutuna ingkita taharapu mangapabanara, tee giumo incia sumai iantagita mpuu. \v 6 Sababuna manga mia moposaanguna tee Isa Al Masi, malape o mia mototandaki atawa o mia inda mototandaki inda amembali masaʼala, somanamo taparacaea tee taʼiimani i Incia. Giu incia sumai atokamata ande ingkita tamaasiaka mia mosagaanana. \p \v 7 I piamo itu ingkomiu uʼusaha uose kaadharina Al Masi. Maka sii-sii apokia ingkomiu indamo uose kabanara ipeeluna Aulataʼala? Incema mowujukomiu? \v 8 Atantumo kawuju sumai mencuana ipewauna Aulataʼala mopadhana mokembakomiu! \v 9 \x - \xo 5:9 \xo*\xt 1Kor. 5:6. \xt*\x*"Saidhe ragi amembali apajulu saangua kajalona tarigu." \v 10 I nuncana sarona Kawasana Opu iaku kuyaakini tee ingkomiu, ande inda bheutarima fahamu mosagaanana to hali incia sii, maka incema-incema mopakacauna fikirimiu bheahukumua Aulataʼala. \v 11 E manga witinaiku, ande iaku dhaangiapo kupakoleleakakomiu kawaajibuna uose tuturana tandaki sumai, pokia manga miana Yahudi dhaangiapo asikisaaku uka? Ande mboo sumai ipakawaakaku, sumaimo maʼanana Al Masi amate i kau salib ipakoleleakaku tantumo inda apamembali manga miana Yahudi abhaliaku. Maka kuadhariaka ande mia inda motolentuna miana Yahudi inda awaajibu aose tuturana tandaki. \v 12 Iaku gauku manga mia mopakacauna fikirimiu tee mopakisaakomiu to utotandaki sumai alausakamo akabiri karona! \p \v 13 E manga witinaiku, ingkomiu padhamo utokemba to umembali maradhika. Maka o kabebasimiu sumai bholi upakea torotorosu to uoseaka kapeeluana karomiu, maka salabhina upakea to upomaamaasiaka tee upolailaiani. \v 14 Roonamo bhari-bharia antona Hukumuna Taurati amembali atomaʼanai tee saangu parinta incia sii, "Pomaamaasiakamo tee maanusia rangamiu mboomo umaasiaka karomiu samia." \v 15 Maka ande ingkomiu upopapaki tee upokande-kande, pengkaanaka, ancosala upopabinasa podho-podho ingkomiu. \s1 Kapeeluana Rohina Aulataʼala tee Kapeeluana Maanusia \sr 5:16-26 \p \v 16 Maʼanana opea ipogauakaku sumai mboo sii: Taroakamo o Rohina Aulataʼala mokapalaikomiu, tee bholi udhadhi uose kapeeluana maanusia. \v 17 \x - \xo 5:17 \xo*\xt Rom. 7:15-23. \xt*\x*Roonamo kapeeluana maanusia apobhali tee kapeeluana Rohina Aulataʼala, tee kapeeluana Rohina Aulataʼala apobhali tee kapeeluana maanusia. Rua-rua angua apobhali, sabutuna ingkomiu inda umembali upewau opea ipeelumiu. \v 18 Maka ande akapalaikomiu Rohina Aulataʼala, sumaimo ingkomiu indamo udhadhi tee kuasana Hukumuna Taurati. \p \v 19 Kapeeluana maanusia sumai aincana i nuncana apewau zinaa, pebula, nawusuu, \v 20 sombaana barahala, ilimuu sihiri, pomusu-musu, pogera-gera, gigibulu, amara, labhiakana karo, posalamaʼana, koakoalaaka saweta, \v 21 kapiina inca, pekalango-lango, kariaa motaralabhi-labhi, tee manga giu mosagaanana. Iaku kupogau tee ingkomiu mboomo mopadhana ipogauakaku i piamo itu, "Incema-incema mopewauna manga giu incia sumai inda bheapesua i nuncana Pamarintana Aulataʼala." \p \v 22 Maka o mia ikapalaina Rohina Aulataʼala bheadhadhi tee hasili mboo sii: Manga incia bheapomaamaasiaka, akaunde-unde, aʼamani ngangarandana, asabara, akoguna tee mia mosagaanana, amalape incana, akoʼiimani, \v 23 amalulu incana, tee akuasaia o karona. Inda dhaangia o hukumu molarangina manga giu incia sumai. \v 24 Tee uka incema-incema momembalina pewauana Isa Al Masi, incia padhamo aloe feʼelina maanusia i kau salib, siitumo bhari-bharia nawusuuna tee kapeeluana momadhakina. \v 25 Rohina Aulataʼala padhamo mangadhawuaka dhadhi mobhaau, rampaakanamo sumai Rohina Aulataʼala uka tabeana mokuasaina dhadhita. \v 26 Bholimo tasombo, tee tapekapii incana mia mosagaanana, atawa tapogigibulu podho-podho ingkita. \c 6 \s1 Upohamba-hambamo \sr 6:1-10 \p \v 1 E manga witinaiku, ande dhaangia o mia ipotibhaakamiu apewau dosa, sumaimo ingkomiu modhadhina moosena Rohina Aulataʼala tabeana uhambea o mia incia sumai mamudhaakana aose dhala mobanara. Wakutuuna uhambea bholi ukasara, tee upoose ujagania o karomiu mamudhaakana inda akangkanaikomiu kapancoba. \v 2 Ingkomiu tabeana upohamba-hamba usodha bhawaana witinaimiu, roonamo tee mboo sumai ingkomiu padhamo utaʼati hukumuna Al Masi. \v 3 Ande dhaangia o mia mopisilabina karona minaaka i mia mosagaanana, garaaka o giu incia sumai inda atotuu, sumaimo incia soo apokanamo tee agau-gau karona. \v 4 Ingkita tabeana taporikanapo taparakisaa feʼelita karota samia-samia, ara amalapemo atawa indapo, ande amalapemo siimpo amembali tabanggaakea o giu incia sumai. Maka bholimo tapapodhimbaia tee opea ipewauna mia mosagaanana, \v 5 roonamo karota samia-samia tabeana tasodha bhawaata momembalina tanggojawaputa. \p \v 6 Mia motarimana kaadhari mominaakana i Firimanina Aulataʼala tabeana apekadhawuaka bhari-bharia giu momalape to guru mopadhana mopekadhawuakana kaadharina sumai. \p \v 7 Bholi utipu karomiu! Aulataʼala inda amembali uele-elea. Opea ihewimiu, siitumo uka bheitobhemiu. \v 8 Rampaakanamo sumai, ande dhaangia o mia mohewina roonamo aose kapeeluana karona, sumaimo incia bheatobhe giu ibinasaakana minaaka i kapeeluana karona sumai, maka o mia mohewina tee aose kapeeluana Rohina Aulataʼala, incia bheatobhe dhadhi mobakaa minaaka i Rohina Aulataʼala sumai. \v 9 Bholi tamangule tapewau giu momalape, roonamo ande inda taunto-unto tapewau giu incia sumai, dhaanamo ande akawa wakutuuna naile itu bhetatobhe hasilina. \v 10 Rampaakanamo sumai, kananteana dhaangiapo tee kalalesata, sumaimo ingkita tabeana tapewau malape tee bhari-bharia mia, ntaranamo uka tee manga witinaita mosaʼiimani. \s1 Kaudhaniaka tee Salamu \sr 6:11-18 \p \v 11 Kamatea pekalape, tapanamo kaoge o horofu iburiku tee limaku karoku\f + \fr 6:11 \fr*\fq tapanamo kaoge o horofu iburiku tee limaku karoku: \fq*\ft Kapadhaana sura incia sii aburia Paul karona, sainamo i wetana mosagaanana sura incia sii dhaangia tee pande buri moburia apokana tee opea mopadhana ipogauakana Paul. \ft*\f* to ingkomiu. \p \v 12 Iaku kupenduangia o pogauku pokaina tee manga witinaita i piamo itu moosena agamana miana Yahudi tee aʼusaha apakisaakomiu to utotandaki: Giu incia sumai mencuana to atulungikomiu. Manga incia apewau mboo sumai tangkanamo to apasanaa ngangarandana miana Yahudi mosagaanana tee uka mamudhaakana manga incia inda atosikisaa roonamo kaadharita siitumo maanusia apabanarea Aulataʼala tangkanamo alaloi kurubaniana Al Masi i kau salib. \v 13 Atotuu manga incia atotandaki, maka manga incia inda ataʼati bhari-bharia parintana Hukumuna Taurati. Gauna manga incia to ingkomiu tangkanamo mamudhaakana utotandaki; tee mboo sumai manga incia amembali abanggaaka karona tee apogau i manga miana Yahudi mosagaanana ande sii-sii ingkomiu uosemo tuturana tandaki sumai. \p \v 14 Maka inda dhaangia ibanggaakaku, tangkanamo Isa Al Masi Oputa Momalanga motoloena i kau salib sumai. Alaloi Incia o dunia sii indamo tee maʼanana to karoku, tee iaku indamo tee maʼanana to dunia sii, \v 15 roonamo tatotandaki atawa inda tatotandaki, inda tee masaʼala. Maka mofaraluuna mpuu siitumo o dhadhita mboomo maanusia mobhaau. \v 16 Maasangia o dhadhi malape tee rahumati apasapoakea to bhari-bharia mia modhadhina moosena tutura incia sumai, tee uka bhari-bharia miana Israel mobhaauna, siitumo manga mia momembalina uumatina Aulataʼala. \p \v 17 Sapadhana incia sumai, bholi dhaangia mopanarakaaku, roonamo i badaku dhaangia tee manga pontena kambela ipotibhaakaku wakutuu kulaiani Isa momembalina bukutii ande iaku o mia moosena Incia. \p \v 18 E manga witinaiku, rahumatina Isa Al Masi, Oputa Momalanga, apoose tee rohimiu! Aamin.