\id 1PE - WolioNT \ide UTF-8 \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h 1 Petrus \toc3 1Ptr. \toc2 1 Petrus \toc1 Surana Petrus Mobhaa-bhaana \mt1 SURANA PETRUS \mt2 MOBHAA-BHAANA \is POGAU BHAA-BHAANA \im \bk Surana Petrus Mobhaa-bhaana\bk* sii apatujuakea to manga mia moosena Al Masi modhaangiana i saangua i weta i napana Asia Maidhiidhi. Manga incia atosarongi "uumati ipilina Aulataʼala." Maʼanana sura incia sii satotuuna to apekatangkaaka iimanina manga mia mobacea motangasaana monamisina kapisaki tee kasikisaa roonamo aparacaea tee Al Masi. Petrus audhaniaka manga mia mobacana sura incia sii to pokaiana tee Lele Malapena Isa Al Masi momembalina jaminana dhadhina manga incia. Roonamo Isa Al Masi amatemo, adhadhi pendua tee ajanji bheaumba uka pendua. Rampaakanamo giu incia sumai manga incia tabeana arela o totona incana tee atarai kanarakaa, tee asadaria ande o kanarakaana sumai satotuuna o kauji, buaka manga incia atotuu-totuu aparacaea tee Al Masi. Tee uka tabeana ayaakini ande manga incia bheabalasia Kawasana Opu wakutuuna Isa Al Masi aumba pendua. \ip Mencuana soo apekatangka iimanina mobacea motangasaana monarakaana sumai, Petrus aemani mamudhaakana manga incia adhadhi apokana mboomo manga mia moosena Al Masi. \iot Antona \io1 Porikanaana pogau \ior 1:1-2\ior* \io1 Naasehati mamudhaakana taudhania ande o Aulataʼala mopasalaamatina maanusia \ior 1:3-12\ior* \io1 Naasehati mamudhaakana tadhadhi hususu to Aulataʼala \ior 1:13--2:10\ior* \io1 Iwaajibuakana mia moosena Al Masi i wakutuuna kanarakaa \ior 2:11--4:19\ior* \io1 Kalapena inca tee kalaianina mia moosena Al Masi \ior 5:1-11\ior* \io1 Kapadhaa \ior 5:12-14\ior* \c 1 \s Salamu \sr 1:1-2 \p \v 1 Minaaka i Petrus, rasuluna Isa Al Masi. Sura incia sii kulambokoa to bhari-bharikomiu, siitumo manga mia ipilina Aulataʼala momembalina mia dhaga tee modhaangiana i iapai-iapai i Poropinsi Pontus, Galatia, Kapadokia, Asia Maidhiidhi, tee Bitinia. \v 2 Ingkomiu utopili apokana tee haejatina Aulataʼala o Amata, tee apekangkiloakakomiu tee Rohina mamudhaakana utaʼati parintana Isa Al Masi tee upotibhaaka kapasikina raana.\f + \fr 1:2 \fr*\fq upotibhaaka kapasikina raana: \fq*\ft Alaloi raana, Al Masi mangapekangkilo. I nuncana Pojanjia Mangenge, kapasikina raana binata amenturu atopake to pekangkiloana karo (kamata: \ft*\xt Im. 14:6-7\xt*) tee kahapusuana dosa (kamata: \xt Im. 16:14-16.)\xt*\f* \p Maasangia upotibhaaka rahumati tee dhadhi malape motaralabhi-labhi minaaka i Aulataʼala. \s Kaharapu Momaoge Ituju \sr 1:3-12 \p \v 3 Bhari-bharia kapujia to Aulataʼala o Amana Isa Al Masi Oputa Momalanga roonamo tee kaasina incana Aulataʼala momaoge padhamo mangapalaahiri pendua alaloi dhadhina pendua Isa Al Masi minaaka i tanga-tangana mia mate, sabutuna o dhadhita abukeaka kaharapu momatangka, \v 4 to tatarima tinauraka ipasadiaakana Aulataʼala to uumatina, siitumo tinauraka idhikana i sorogaa to ingkomiu, sabutuna inda amembali atopabinasa, inda amarombu, tee inda amalau. \v 5 Bhari-bharia sumai to ingkomiu, roonamo uparacaea tee Aulataʼala. Sumaimo Aulataʼala bheajaganikomiu tee kuasana sabutuna upotibhaaka kasalaamati mopadhana ipasiapuakana mamudhaakana atinda i aahirina zamani tuaapa o carana Aulataʼala mangapasalaamati. \p \v 6 Rampaakanamo sumai ukaunde-undemo, moomini sii-sii uporikanapo unamisi kasukara tee pegiu-giuna kapancoba. \v 7 Bhari-bharia giu incia sumai mamudhaakana to ubukutiiaka iimanimiu, umpuu-mpuu uparacaea i Kawasana Opu atawa inda. Iimanimiu mboomo bulawa motouji tee atopekangkilo tee cara atotunu i nuncana waa. Ande o bulawa sumai o bara inda mobakaa tee atouji mboo sumai, ntaranamo uka o iimanimiu mobakaa, atantumo alabhi akoharagaa minaaka i bulawa. Ande o iimanimiu amatangka ulaloi manga kapancoba sumai, ingkomiu bheupotibhaaka kapujia, kamuliangi, tee kahoromati i wakutuuna Isa Al Masi apatiumba karona i eona umbaana naile itu. \v 8 Ingkomiu umaasiaka Isa, moomini indapo ukamatea. Tee ingkomiu uparacaeaia moomini sakawana sii-sii indapo ukamatea. Rampaakanamo sumai ingkomiu ukaunde-undemo sampe inda umembali ubhoasakea tee manga pogau, tee o kaunde-undemiu sumai abukeaka kamuliangi minaaka i sorogaa. \v 9 Ingkomiu ukaunde-unde roonamo uparacaea, ande ingkomiu uparacaea tee Isa Al Masi dhaanamo upotibhaaka opea iharapumiu, siitumo kasalaamatina dhadhimiu. \p \v 10 Kasalaamatimo incia sumai itilikina tee iparakisaana manga nabii. Manga incia padhamo apekilala pokaiana tee rahumati idhawuakana Aulataʼala to ingkomiu. \v 11 Manga incia aparakisaaia tuaapa tee naepia o giu ipekilalaakana Rohina Al Masi modhaangiana i nuncana karona manga incia sumai bheamembali,\f + \fr 1:11 \fr*\fq tuaapa tee naepia o giu ipekilalaakana Rohina Al Masi modhaangiana i nuncana karona manga incia sumai bheamembali: \fq*\ft Atawa o kaburina Yunani incia sii uka amembali akomaʼana, "Incema o mia incia sumai tee naepia Incia bheaumba." \ft*\f* siitumo o Rohi mopadhana modhawuna kasakusii pokaiana tee sagala giuna kanarakaa bheinamisina Al Masi tee sagala giuna kamuliangi bhemoumbana sapadhana incia sumai. \v 12 To manga nabii sumai padhamo atopaumbaaka ande opea ipewauna manga incia mencuana to kalapena karona. Manga incia alaianikomiu wakutuuna apakoleleaka manga giu mopadhana irangomiu minaaka i manga mia mobhawana Lele Malapena Isa Al Masi tee kuasana Rohina Aulataʼala ilambokona minaaka i sorogaa. Malaaʼekati uka gauna amatau lele incia sumai! \s1 Kakemba to Dhadhi Mangkilo \sr 1:13-25 \p \v 13 Rampaakanamo sumai pasiapumea o akalana budimiu. Kojagamo tee uharapumo mpuu tee rahumati bheibhawana to ingkomiu wakutuuna Isa Al Masi aumba naile itu. \v 14 Mboomo manga anaana momalape, taʼatimo tee Aulataʼala, tee bholi uose nawusuumiu mboomo wakutuuna indapo upomatau tee Aulataʼala i piamo itu. \v 15 Maka ingkomiu tabeana umangkilo i nuncana bhari-bharia giu ipewaumiu, apokana mboomo Aulataʼala mokembakomiu sumai amangkilo. \v 16 \x - \xo 1:16 \xo*\xt Im. 11:44-45; 19:2. \xt*\x*Roonamo i nuncana Kitabi Momangkilo padhamo atoburi, "Ingkomiu tabeana umangkilo roonamo Iaku kumangkilo." \p \v 17 Incia satotuuna o Kawasana Opu mohaakimuna bhari-bharia mia tee kaʼadili apokana tee opea mopadhana ipewauna manga incia samia-samia. Ande ingkomiu usarongia Ama, sumaimo ingkomiu tabeana uhoromatia kangengena dhaangiapo umboore i dunia sii mboomo mia dhaga. \v 18 Roonamo ingkomiu umataua, ande o Aulataʼala padhamo atolosikomiu minaaka i dhadhimiu mosia-sia itinaurakaakana minaaka i opu-opuamiu. Incia atolosikomiu mencuana tee bara momembalina mobinasa mboomo bulawa atawa o pera, \v 19 maka tee giu mokoharagaa mpuu; siitumo tee raana Al Masi, raana Anana Dumbana Aulataʼala inda mokokadhingkula tee inda mokobalaci. \v 20 Al Masi padhamo apilia Aulataʼala wakutuuna o dunia indapo atopadhaangia. Maka siimpomo bheapatokamataaka Karona i wakutuuna amakasu i eo-eona kapadhaana zamani mamudhaakana apasalaamatikomiu. \v 21 Alaloi Al Masi sumai ingkomiu uparacaea tee Aulataʼala mopadhana mopadhadhia pendua minaaka i mate tee Incia uka amuliangia. Jadi o Aulataʼala iparacaeamiu tee o Aulataʼala uka o tampana udhika kaharapumiu. \p \v 22 Ingkomiu padhamo upekangkilo karomiu roonamo utaʼati tee kabanara. Tee mboo sumai, ingkomiu umembali umaasiaka bhari-bharia witinaimiu saʼagama tee karelana totona incamiu. Rampaakanamo sumai ingkomiu tabeana upomaamaasiaka podho-podho ingkomiu tee mpuu-mpuuna incamiu minaaka i ngangaranda momangkilo. \v 23 Roonamo alaloi firimanina Aulataʼala modhadhi tee mobakaana sumai, ingkomiu umembalimo maanusia bhaau inda molaahirina minaaka i maanusia, maka molaahirina minaaka i Ama mobakaa. \v 24 \x - \xo 1:24-25 \xo*\xt Yes. 40:6-8.\xt*\x*Roonamo i nuncana Kitabi Momangkilo padhamo atoburi: \q1 "Bhari-bharia maanusia mboomo rumpu, \q2 kamuliangina mboomo kamba-kambana rumpu. \q1 Rumpu amalau, tee o kambana apotiburi, \q1 \v 25 maka o firimanina Kawasana Opu abakaa saʼumurua." \m Firimani sumai o Lele Malape mopadhana ipakoleleakana to ingkomiu. \c 2 \s1 Isa Al Masi o Bhatu Parapuu \sr 2:1-10 \p \v 1 Rampaakanamo sumai, bhanakamea bhari-bharia giu momadhaki, pekatipu, munaafiki, gigibulu, tee bhari-bharia fitanaa. \v 2 Ingkomiu tabeana mboomo anaana siimpo molaahiri momatuuakana bhorokona susuna firimanina Aulataʼala momurunii, mamudhaakana tee giu incia sumai ingkomiu uhanda upomakasu tee Aulataʼala tee upotibhaaka kasalaamati. \v 3 \x - \xo 2:3 \xo*\xt Zab. 34:9. \xt*\x*Ingkomiu tabeana upewau mboo sumai, roonamo padhamo unamisia karomiu o kalapena Isa Oputa Momalanga. \p \v 4 Rampaakanamo sumai, umbamo i Isa Oputa Momalanga. Incia mboomo bhatu modhadhi, bhatu ibhanakana maanusia roonamo atoabhi inda akoguna, maka apilia Aulataʼala amembali bhatu mokoharagaa i aroana. \v 5 Ingkomiu uka mboomo manga bhatu modhadhi. Bhari-bharikita mangapaposaangu Aulataʼala to tamembaliaka bhanuana, siitumo tampana mbooresana Rohina Aulataʼala. I nuncana bhanua incia sumai, ingkita tamembali manga imamu mosaalihi ihususuaka to talaianiaka Aulataʼala, tee alaloi Isa Al Masi manga pasombaana rohani ipeeluna Aulataʼala sumai tabhawea to Aulataʼala. \v 6 \x - \xo 2:6 \xo*\xt Yes. 28:16. \xt*\x*Roonamo padhamo atoburi i nuncana Kitabi Momangkilo, \q1 "Kamatea, Iaku padhamo kudhika saangu bhatu i Sion, \q2 saangu bhatu mobhaa-bhaana, motopili tee momaalina haragaana. \q1 Mia moparacaeana tee Incia inda bheatopekaea." \m \v 7 \x - \xo 2:7 \xo*\xt Zab. 118:22.\xt*\x*Rampaakanamo sumai, to ingkomiu moparacaeana, bhatu sumai amaali o haragaana, maka to manga mia inda moparacaea amembali mboomo, \q1 "Bhatu ibhanakana manga tukana bhanua \q2 amembalimo bhatu parapuu mobhaa-bhaana," \m \v 8 \x - \xo 2:8 \xo*\xt Yes. 8:14-15. \xt*\x*tee \q1 "amembalimo bhatu itosunuakana mia, \q2 tee imanduliakana manga incia." \m Manga incia atosunu roonamo inda ataʼati tee firimanina Aulataʼala. Manga incia apewau mboo sumai apokana mboomo mopadhana ihaejatiakana Aulataʼala. \p \v 9 \x - \xo 2:9 \xo*\xt Limb. 19:5-6; 7:6; 14:2; Tit. 2:14. \xt*\x*Maka ingkomiumo o mia ipilina Aulataʼala, manga imamu molaianina Raja, lipu momangkilo, uumatina karona o Aulataʼala, mamudhaakana upakoleleaka bhari-bharia giu momaoge ipewauna Aulataʼala, mopadhana mopalimbakomiu minaaka i kalalanda to upesua i nuncana kainawana inda momentela. \v 10 I piamo itu ingkomiu mencuana saangu uumati, maka sii-sii ingkomiu umembalimo uumatina Aulataʼala. I piamo itu ingkomiu inda upotibhaaka kaasi minaaka i Aulataʼala, maka sii-sii ingkomiu upotibhaakamea. \s1 Kaudhaniaka to Tadhadhi Tamembali Bhatuana Aulataʼala \sr 2:11-17 \p \v 11 E manga witinai imaasiakaku, roonamo ingkomiu mboomo mia moumba tee o pande bhose i kolipuna, roonamo lipumiu i sorogaa, mencuana i dunia sii. Rampaakanamo sumai, kunaasehatikomiu mamudhaakana upekaridhoa o karomiu minaaka i nawusuuna dunia mopoewangina mobhalina rohimiu. \v 12 Ingkomiu tabeana ukopemingkui malape i tanga-tangana manga mia inda momatauna Aulataʼala, mamudhaakana wakutuuna araeakakomiu umembali mia madhaki, manga incia amembali akamata pewaumiu momalape, tee mboo sumai manga incia amuliangi Aulataʼala i wakutuuna Incia aumba pendua. \p \v 13 Rampaakanamo Aulataʼala, ingkomiu tabeana utaʼati tee bhari-bharia maanusia mokenina kuasa, malape to Kaisar\f + \fr 2:13 \fr*\fq Kaisar: \fq*\ft Saro to rajana Pamarintana Roma.\ft*\f* mokenina kuasa momalanga, \v 14 atawa to bhari-bharia gubernuru isusuna Kaisar to ahukumu mia mopewauna kadhaki tee apuji manga mia mopewauna kalape. \v 15 Roonamo giumo incia sii ipeeluna Aulataʼala, siitumo mamudhaakana tee pewaumiu momalape ingkomiu amembali ututubhi ngangana manga mia mokabhongo-bhongo. \v 16 Ingkomiu tabeana udhadhi mboomo maradhika, maka bholi upakea o kamaradhikamiu sumai to ututubhiaka giu madhaki, maka upakea to umembaliaka bhatuana Aulataʼala. \v 17 Horomatimea bhari-bharia mia, maasiakea o witinaimiu saʼagama, maekamo tee Aulataʼala, tee uhoromatimea rajamiu. \s1 Kanarakaana Al Masi amembali Kaadhari \sr 2:18-25 \p \v 18 E manga witinai momembalina bhatua, taʼatimo i opumiu tee uhoromatia mpuu, mencuana tangkanamo tee manga incia momalapena incana tee momaluluna ngangarandana, maka tee manga incia momasegana uka. \v 19 Roonamo amalape ande rampaakanamo tasadara taose kapeeluana Aulataʼala, ingkita tarela tatanggo kanarakaana pewau inda moʼadili. \v 20 Ande ingkomiu usala kasiimpo utohukumu maka usabara, bholi uharapu o Kawasana Opu abarakatikomiu, roonamo ingkomiu utotuu-totuu usala. Maka ande ingkomiu utopanarakaa, garaaka o kalaianimiu amalape tee usabara, sumaimo Aulataʼala bheabarakatikomiu. \v 21 To giumo incia sumai mbakana o Aulataʼala akembakomiu, roonamo Al Masi uka padhamo anarakaa to ingkomiu tee padhamo adhikaakakomiu sandara mamudhaakana uose pemingkuina. \q1 \v 22 \x - \xo 2:22 \xo*\xt Yes. 53:9. \xt*\x*"Incia inda apewau dosa, \q2 tee inda dhaangia o pogau mopekatipu molimbana minaaka i ngangana." \m \v 23 Wakutuuna manga incia amangkatua, Incia inda abalasia tee kamangkatu. Wakutuuna anarakaa, Incia inda apekahanda, maka apasaraakaakea o giu incia sumai i Aulataʼala mopekahaakimuna tee kaʼadili. \v 24 \x - \xo 2:24 \xo*\xt Yes. 53:4. \xt*\x*"Incia padhamo atanggo manga dosata" tee badana i kau salib mamudhaakana tabebasi minaaka i kuasana dosa, tee tadhadhi taose kapeeluana Aulataʼala, roonamo \x - \xo 2:24 \xo*\xt Yes. 53:5. \xt*\x*"alaloi manga kambelana iuntoakana kapiimiu." \v 25 I piamo itu ingkomiu mboomo manga dumba mosaladhala, maka sii-sii ingkomiu umbulimo uose Isa, Gembala tee Mojaganina Inyawamiu. \c 3 \s Tadhadhi Taposaangu tee Umaneta tee Bhawineta \sr 3:1-7 \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xo*\xt Ef. 5:22; Kol. 3:18. \xt*\x*Mboomo uka ingkomiu manga bhawine mokoumane, taʼatimo tee umanemiu mamudhaakana ande dhaangia minaaka i manga incia inda moparacaeana tee firimanina Aulataʼala, inda afaraluu utumpua to aparacaea tee Al Masi, maka tee pewaumiu sumai o umanemiu amembali aparacaea, \v 2 roonamo akamata kangkilona incamiu tee dhadhimiu mosaalihi. \v 3 \x - \xo 3:3 \xo*\xt 1Tim. 2:9.\xt*\x*Kakesamiu bholi tangkanamo atokamata i sambali, mboomo ubheloki buluamiu, atawa upoajoaka bulawa tee pakea momaali, \v 4 maka tabeana o kakesamiu aminaaka i nuncana baatinimiu tee apoajoaka giu inda momembalina mobinasa, roonamo aminaaka i dhadhimiu momalulu tee motanangi. Siimo kakesa mokoharagaa i matana Aulataʼala. \v 5 Roonamo tee cara mboomo sumai manga bhawine mosaalihi i piamo itu apekakesa karona, siitumo manga bhawine moharapuna tee Aulataʼala. Manga incia ataʼati tee umanena, \v 6 \x - \xo 3:6 \xo*\xt Bhaa. 18:12. \xt*\x*apokana uka tee Sarah. Incia ataʼati i Ibrahim tee ahoromatia roonamo aabhia opuna. Sii-sii ingkomiu umembalimo anana Sarah ande ingkomiu upewau kalape tee inda umaeka tee opeapo uka. \p \v 7 \x - \xo 3:7 \xo*\xt Ef. 5:25; Kol. 3:19. \xt*\x*Mboomo uka manga umane mokobhawine tabeana uʼaarifu mamudhaakana udhadhi upomalape tee bhawinemiu roonamo umataua ande o bhawinemiu sumai o mia momalute, tee rampaakanamo sumai manga incia tabeana uharagaangia, roonamo manga incia tee ingkomiu apokana bheutorahumatiaka dhadhi mobakaa minaaka i Aulataʼala. Tee udhadhi mboo sumai inda dhaangia bhemojoli-jolina doʼamiu. \s Kaasi tee Dhadhi Pomalape \sr 3:8-12 \p \v 8 Aahirina ingkomiu tabeana usafikiri, upofadhufadhuliaka, umaasiakea bhari-bharia witinaimiu saʼagama, amalulu o ngangarandamiu, tee inda usombo. \v 9 Bholi ubalasi kadhaki tee kadhaki, kamangkatu tee kamangkatu. Maka ubalasi manga giu incia sumai tee kabarakati minaaka i Aulataʼala, roonamo to giu incia siimo akembakomiu Aulataʼala mamudhaakana ingkomiu umembali utarima kabarakati minaaka i Incia. \v 10 \x - \xo 3:10-12 \xo*\xt Zab. 34:13-17.\xt*\x*I nuncana Kitabi Momangkilo atoburi mboo sii, \q1 "Incema-incema gauna moniʼimatina dhadhina \q2 tee gauna anamisi dhadhi momalape, \q1 tabeana ajagania o dhelana mamudhaakana inda abhoasaka pogau momadhaki, \q2 tee ajagania o bhiwina minaaka i bhoasaka mopekagau tee mopekatipuna. \q1 \v 11 Incia tabeana apekaridho minaaka i kadhaki \q2 tee apewau momalapena. \q1 Incia tabeana apeelo dhadhi mopomalape \q2 tee atorotorosu aʼusaha to apotibhaakea. \q1 \v 12 Roonamo matana Kawasana Opu atiliki manga mia mobanara, \q2 tee o talingana aperangoi doʼana manga incia. \q1 Maka o rouna Kawasana Opu aewangi manga mia mopewauna kadhaki." \s Tanarakaa tee Kasabara \sr 3:13--4:6 \p \v 13 Atantumo inda dhaangia o mia bhemopacilakakomiu ande ingkomiu uraji upewau giu momalape! \v 14 \x - \xo 3:14 \xo*\xt Mat. 5:10. \xt*\x* Maka moomini unarakaaka kapeeluana Aulataʼala, ingkomiu bheumasanaa! Bholi umaeka tee incemapo uka, tee bholi umeri. \v 15 Maka umuliangimea o Al Masi i nuncana ngangarandamiu tee upamembalia Oputa Momalanga, tee sadiamo usiapu udhawu kalawani to bhari-bharia mia moabhaakana kaharapu modhaangiana i karomiu, tee ulawania tee kaluluna ngangarandamiu tee uʼadatia. \v 16 Antona ngangarandamiu tabeana amangkilo mamudhaakana ande dhaangia o mia mofitanaakomiu rampaakana o pemingkuimiu momalape tee o dhadhimiu mopoosena tee Al Masi, sumaimo o mia mobancikomiu sumai bheamaea. \v 17 Salabhina unarakaaka roonamo upewau kalape, maka o giu incia sumai o kapeeluana Aulataʼala, tee unarakaaka roonamo upewau madhaki. \v 18 Roonamo Al Masi uka anarakaa sampearomea to atanggoaka bhari-bharia dosana maanusia; Incia inda akodosa maka amate to mia mokodosa, mamudhaakana apapomalape pokaiana maanusia tee Aulataʼala. Inciamo badana padhamo atopekamate, maka Incia apadhadhia pendua, \add malape i nuncana dunia motokamata sii tee uka\add* i duniana rohi.\f + \fr 3:18 \fr*\fq malape i nuncana dunia motokamata sii tee uka i duniana rohi: \fq*\ft "Duniana rohi" asusuaka dunia iapai Rohina Aulataʼala akarajaa atawa dhadhina mia i sorogaa. Motindana mpuu, badana Isa Al Masi atopekamate kasiimpo atopadhadhi pendua sabutuna alabhi minaaka i badana maanusia mobiasa, roonamo amembali adhadhi i duniana maanusia, duniana rohi, tee i sorogaa. \ft*\f* \v 19 I duniana rohi sumai Incia alingka apakawaaka Lele Malapena Aulataʼala to manga rohi mototorongku, \v 20 \x - \xo 3:20 \xo*\xt Bhaa. 6:1--7:24. \xt*\x*siitumo manga rohi inda motaʼatina tee Aulataʼala i zamanina Nabii Nuh. Wakutuu incia sumai o Aulataʼala asabara aantagi Nabii Nuh kangengena akarajaa bhangkana. Tangkanamo walu mia o mia modhaangiana i nuncana bhangka maoge\f + \fr 3:20 \fr*\fq walu mia o mia modhaangiana i nuncana bhangka maoge: \fq*\ft Siitumo Nuh tee bhawinena, talu miaia anana umane: Ham, Sem, tee Yafet, tee bhawinena manga incia samia-samia. \ft*\f* motopasalaamatina minaaka i mawa ogena sumai. \v 21 Kajadiana uwena mawa sumai amembali tandana papebhahoka, siitumo mopasalaamatikomiu sii-sii. Papebhahoka sumai mencuana to apailaaka karombu minaaka i badamiu, maka amembali saangu tanda ande ingkomiu uemani i Aulataʼala mamudhaakana arahumatiakakomiu antona ngangaranda momangkilo alaloi dhadhina Isa Al Masi pendua minaaka i mate. \v 22 Isa apenemo i sorogaa tee auncura i weta kaanana Aulataʼala. Iwe sumai bhari-bharia malaaʼekati, bhari-bharia kuasa tee pamarinta atungku tee Incia. \c 4 \p \v 1 Al Masi padhamo anarakaa o badana i dunia sii. Rampaakanamo sumai ingkomiu uka tabeana upekatangkea o karomiu mamudhaakana upasiapuaka badamiu to anarakaa. Roonamo mia motarimana kanarakaa i nuncana dhadhina, siitumo o mia mopadhana momambotuakana karona to aunto apewau dosa, \v 2 tee mboo sumai kangengena dhaangiapo adhadhi i dunia sii indamo aose nawusuuna, maka incia aose kapeeluana Aulataʼala. \v 3 I piamo itu ingkomiu amangenge upewau giu imaasiakana manga mia inda momatauna Aulataʼala. Wakutuu incia sumai o dhadhimiu tangkanamo upakea to upebula. Ingkomiu uose nawusuumiu, upekalango-lango, ukokariaa, usumpu-sumpu, tee usomba barahala motolarangi. \v 4 Sii-sii manga mia inda momatauna Aulataʼala sumai amente roonamo ingkomiu inda udhadhi upoose tee manga incia i nuncana dosa inda mokokapadhaa tee rampaakanamo sumai manga incia afitanaakomiu. \v 5 Maka naile itu manga incia tabeana apotanggojawapuakea i Aulataʼala mosiapuna to moʼadilina mia modhadhi tee mia momate. \v 6 Rampaakanamo sumai o Lele Malape atopakoleleaka uka i mia momate. Sabutuna moomini manga incia padhamo atohaakimu i dunia sii apokana tee bhari-bharia maanusia, maka manga incia adhadhi mboomo rohi aose kapeeluana Aulataʼala. \s1 Dhadhina Mia Moosena Al Masi \sr 4:7-11 \p \v 7 Kapadhaana bhari-bharia giu amakasumo. Rampaakana sumai, kuasaimea o karomiu tee ukojaga-jagamo mamudhaakana umembali udoʼa. \v 8 Minaaka i bhari-bharia giu incia sumai maka mofaraluuna mpuu satotuuna: Ingkomiu tabeana utotuu-totuu upomaamaasiaka podho-podho ingkomiu, roonamo tee upomaamaasiaka, sumaimo ingkomiu bheupoʼampoʼamponi dosa uka. \v 9 Ingkomiu tabeana upopepapepago podho-podho ingkomiu i bhanuamiu tee bholi upeenci. \v 10 Ingkomiu samia-samia padhamo utarima rahumati moposala-sala minaaka i Aulataʼala. Roonamo ingkomiu o mia motanggojawapuakana kabarakatina Aulataʼala, ingkomiu tabeana upolailaiani to kalapena bhari-bharikomiu. \v 11 Mia mohotubaana, tabeana ahotubaa mboo mia mopakawaakana firimanina Aulataʼala, tee mia molaianina mia mosagaanana tabeana alaiani tee kakaana rahumatina Aulataʼala, mamudhaakana Aulataʼala atomuliangi i nuncana bhari-bharia ipewauna alaloi Isa Al Masi. Inciamo mokokamuliangina tee mokokuasana to saʼumurua! Aamin. \s Tanarakaa Tamembali Mia Moosena Al Masi \sr 4:12-19 \p \v 12 Manga witinai imaasiakaku! Ingkomiu sii-sii unarakaa mpuu roonamo tangasaana utouji tee bholi umente kabilanga mboomo unamisi dhaangia tee saangu giu inda momentela i karomiu. \v 13 Maka ukaunde-undemo roonamo uose unamisi kanarakaa upobhawa-bhawa tee Al Masi. Tee mboo sumai ingkomiu bheukaunde-unde mpuu wakutuuna o kamuliangina Al Masi apatokamatea. \v 14 Masanaamo ande ingkomiu utohina rampaakana sarona Al Masi, roonamo Rohi momulia siitumo o Rohina Aulataʼala modhaangiana i nuncana karomiu. \v 15 Rampaakanamo sumai bholi dhaangia samia uka minaaka i tanga-tangamiu monarakaana roonamo umembali pande pekamate, pande manako, mia madhaki atawa mocampuruna urusana mia mosagaanana. \v 16 Maka ande unarakaaka roonamo ingkomiu moparacaeana tee Al Masi, bholimo umaea rampaakanamo giu incia sumai. Ingkomiu tabeana upujimo Aulataʼala roonamo ubhawa sarona Al Masi. \v 17 Akawamo wakutuuna o Aulataʼala ahaakimu dunia, tee mobhaa-bhaana ihaakimuna siitumo uumatina karona. Ande o kahaakimu sumai apepuua minaaka i ingkita, tuaapa bhemomembalina naile itu tee manga mia inda moparacaeana tee Lele Malapena Aulataʼala? \v 18 Mboomo motoburina i nuncana Kitabi Momangkilo, \q1 "Ande o mia mobanara amarasaimo mpuu to asalaamati, \q2 tuaapa bhemomembalina tee manga mia inda momatauna Aulataʼala tee mokodosa?" \m \v 19 Rampaakanamo sumai, ande dhaangia manga mia monamisina kanarakaa roonamo kapeeluana Aulataʼala, mia incia sumai tabeana amalape o pewauna tee apasarakaaka karona i Aulataʼala mopadhaangiaia. Aulataʼala sadia abukutiiakea o janjina. \c 5 \s1 Gembalaakea o Dumbana Aulataʼala \sr 5:1-11 \p \v 1 Iaku kuemani mpuu i manga kapalana jamaʼa modhaangiana i tanga-tangamiu. Iaku kupokana tee ingkomiu roonamo iaku uka o kapalana jamaʼa. Mencuana soo incia sumai, maka iaku uka padhamo kukamataakea tee mataku karoku o kanarakaana Al Masi tee iaku uka bhekupoose tee Al Masi kutarima kadhawu i nuncana kamuliangina wakutuuna Aulataʼala apatokamataakea i aroana mia bhari naile itu. \v 2 Rampaakanamo sumai, kuemani mpuu ugembalaakea o gulumana dumba ipasaraakaakana Aulataʼala\f + \fr 5:2 \fr*\fq ugembalaakea o gulumana dumba ipasaraakaakana Aulataʼala: \fq*\ft Iwe sii o Petrus apakoleleaka kasameana Isa to karona wakutuuna manga incia apokawa i Tawona Galilea (kamata \ft*\xt Yah. 21:15-17.\xt*). Sii-sii o Petrus apakawaaka kasamea mopokana to manga gembalana jamaʼa mamudhaakana manga incia aʼurusu manga jamaʼana samia-samia. \f* to ingkomiu tee ngangaranda momasanaa mboomo kapeeluana Aulataʼala. Bholi unamisi utopakisaa tee bholi upeelo laba, maka ukarajaamea o tugasimiu sumai tee mpuu-mpuuna incamiu. \v 3 Pewaumiu bholi kabilanga mboomo mia mokokuasaina mia modhaangiana i tambena tanggojawapuna, maka umembalimo polanciringa momalape to manga gulumana dumba sumai. \v 4 Tee wakutuuna Gembala Momalanga sumai aumba naile itu, ingkomiu bheutarima kamuliangi, siitumo saangu mahakota inda momembalina momalau.\f + \fr 5:4 \fr*\fq mahakota inda momembalina momalau: \fq*\ft I zamanina Petrus, mia mokanana i pologoa bheapotibhaaka mahakota motokarajaana minaaka i tawana rumpu bhemomalauna. Maʼanana kamuliangi incia sii bheabakaa. \ft*\f* \v 5 Mboomo uka ingkomiu, e manga mia mangura, taʼatimo tee manga mancuana. Bhari-bharikomiu tabeana sadia upaporitambea o karomiu tee mia mosagaanana. Roonamo i nuncana Kitabi Momangkilo atoburi mboo sii, \q1 \x - \xo 5:5 \xo*\xt Ams. 3:34. \xt*\x*"Aulataʼala abhali mia mosombo, \q2 maka o mia mopaporitambena karona adhawua rahumati." \m \v 6 \x - \xo 5:6 \xo*\xt Mat. 23:12; Luk. 14:11; 18:14. \xt*\x*Rampaakanamo sumai, paporitambemea o karomiu i tambena limana Aulataʼala momakaa mamudhaakana Incia apekalangakomiu ande akawa wakutuuna. \v 7 Pasaraakaakea bhari-bharia imeriakamu i Aulataʼala, roonamo Incia mofaduliakako. \p \v 8 Ingkomiu tabeana usadara tee ukojaga-jaga, roonamo Ibilisi o musumiu. Incia mboomo singa mokomburu molingkana mopekatii-tiina mopeelona kinandena to adhokua. \v 9 Ewangimea tee iimani momatangka, roonamo umataua ande manga witinaimiu saʼagama i saangua dunia sii anarakaa uka mboomo ingkomiu. \p \v 10 Aulataʼala o minaana bhari-bharia rahumati, mokembakomiu mamudhaakana upesua tee unamisi kamuliangina mobakaa alaloi Al Masi. Incia bheapamondokomiu, bheadhawuakakomiu kapoolina mamudhaakana usabara, bheapekakaakomiu, tee bheapekatangkakomiu sapadhana unamisi kanarakaa inda momangenge sumai. \v 11 Inciamo mokokuasana saʼumurua! Aamin. \s Salamu \sr 5:12-14 \p \v 12 \x - \xo 5:12 \xo*\xt Tul. 15:22; 15:40.\xt*\x*Suraku momampodhona sii kuburia to ingkomiu tee kahambana Silwanus iabhiku samia witinai momembalina motoparacaea, siitumo to kuudhaniakakomiu tee kupayaakiniakakomiu ande o antona sura iburiku incia sii pokaiana tee kadhaangiamiu satotuuna o rahumatina Aulataʼala. Jadi ingkomiu tabeana upengkeni pekatangka i nuncana rahumati sumai. \p \v 13 \x - \xo 5:13 \xo*\xt Tul. 12:12; 12:25; 13:13; 15:37-39; Kol. 4:10.\xt*\x*Manga witinaita modhaangiana i "Babel,"\f + \fr 5:13 \fr*\fq Manga witinaita modhaangiana i "Babel": \fq*\ft Babel sii aipomo saro rahasia to asarongiaka kota Roma. Jadi manga ahaliina kitabi aabhia o giu incia sii o pokaiana tee gareja modhaangiana i Roma, siitumo tampana mbooresana Petrus wakutuuna aburi sura incia sii. Kota Babel satotuuna ibu kotana Tana Mesopotamia, tampana manga miana Israel atobhanaka sapadhana atopadhencu minaaka i tanana karona manga incia kera-kera i zamani 600 tao wakutuu indapo laahiriana Al Masi (kamata \ft*\xt 2Taw. 36:17-21\xt*). Aipomo Petrus apake saro kaabhi-abhi incia sii to apamembalia kaudhania ande manga mia moparacaeana tee Isa satotuuna o manga pande bhose i dunia sii. \f* motopilina mopokanana tee ingkomiu uka, alamboko salamuna to ingkomiu. Markus o anaku alamboko uka salamuna. \v 14 Posalasalamumo podho-podho ingkomiu tee salamu momangkilo mobukeakana kaasi. Maasangia bhari-bharikomiu modhaangiana i nuncana Al Masi udhadhi pomalape.