\id 1CO - WolioNT \ide UTF-8 \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \h 1 KORINTUS \toc3 1Kor. \toc2 1 Korintus \toc1 Surana Paulus Mobhaa-bhaana to Jamaʼa i Korintus \mt2 SURANA PAULUS MOBHAA-BHAANA \mt2 TO JAMAʼA I \mt1 KORINTUS \is POGAU BHAA-BHAANA \im \bk Surana Paul Mobhaa-bhaana to Jamaʼa i Korintus \bk* aburia to apogauaka manga masaʼala modhaangiana i tanga-tangana jamaʼa mopadhana ipakarona Paul i kota Korintus sumai. Manga masaʼala incia sumai satotuuna o pokaiana tee masaʼalana dhadhi tee kaparacaeana Karasiteni. Korintus sii wakutuu incia sumai saangu kota i Yunani, ibu kotana poropinsi Akhaya mopesuana i nuncana pamarintana Roma. Kota incia sii o raʼeatina aminaaka i sagala giuna lipu, tee abhari momataua roonamo amaju i nuncana podhagaa, adatina tee akalana budina amalanga. Maka dhaangia uka inda momalapena akalana budina tee uka rampaakanamo kabharina kaadharina agama iwe sumai. \ip Mobhaa-bhaana mpuu ifikirina Paul satotuuna o masaʼalana potagatagali tee pewau madhaki i tanga-tangana jamaʼa, masaʼalana pebula tee kawia, antona ngangaranda, sara i tanga-tangana jamaʼa, rahumatina Rohina Aulataʼala, tee masaʼalana dhadhiana pendua mia mate. Maka tee fahamuna momandala o Paul asusuakea tuaapa o Lele Malape minaaka i Aulataʼala to alawaniaka manga masaʼala incia sumai. \ip Pasala 13 agambaraaka tuaapa o bhanguna kaasi molagina. Pasala incia sii aipomo pasala imatauna mpuu mia bhari minaaka i bhari-bharia pasala mosagaanana i nuncana boku incia sii. \ip Paul aburi sura incia sii to jamaʼa i Korintus minaaka i kota Efesus, kera-kera i tao 55 sapadhana Al Masi alaahiri. \iot Antona \io1 Porikanaana pogau 1:1-9 \io1 Potagalia i nuncana gareja 1:10--4:21 \io1 Masaʼalana poromuana umane tee bhawine tee masaʼalana i nuncana bhanua 5:1--7:40 \io1 Miana Karasiteni tee mia inda mosombana Aulataʼala 8:1--11:1 \io1 Dhadhina jamaʼa tee ibaadati 11:2--14:40 \io1 Masaʼalana dhadhiana pendua Al Masi tee miana Karasiteni minaaka i mate 15:1-58 \io1 Kahamba to manga miana Karasiteni i Yudea 16:1-4 \io1 Masaʼalana pokaiana tee haejatina Paul to aumbati jamaʼa i Kolose, manga salamu, tee kapadhaa 16:5-24 \c 1 \s Salamu \sr 1:1-3 \p \v 1 Sura incia sii minaaka iaku o Paul, motokembana roonamo kapeeluana Aulataʼala to amembali rasuluna Isa Al Masi, tee minaaka i Sostenis o witinaita. \p \v 2 \x - \xo 1:2 \xo*\xt Tul. 18:1.\xt*\x*To jamaʼana Aulataʼala i Kota Korintus, motopekangkilona i nuncana sarona Isa Al Masi, tee motokembana to amembali manga mia mosaalihi mopobhawa-bhawana tee bhari-bharia mia i bhari-bharia tampa mosombana i Isa Al Masi Oputa Momalanga, siitumo Opuna manga incia tee Oputa uka. \p \v 3 Rahumati tee dhadhi momalape minaaka i Aulataʼala, Amata, tee minaaka i Isa Al Masi Oputa Momalanga apoose tee ingkomiu. \s Kabarakati minaaka i Aulataʼala Alaloi Isa Al Masi \sr 1:4-9 \p \v 4 Iaku sadia kusukuru i Aulataʼala isombaku to rahumati mopadhana idhawuakana to ingkomiu alaloi sarona Isa Al Masi. \v 5 Roonamo i nuncana sarona Al Masi, Aulataʼala adhawuakakomiu ataralabhi-labhi sagala giuna hali, siitumo sagala giuna hali umakidhaaka uadhari, tee sagala giuna katau, \v 6 apokana tee kasakusii pokaiana tee Al Masi, mopadhana ipakaawakamami mokobukutiina mobanara i nuncana karomiu. \v 7 Tee mboo sumai, ingkomiu inda ukakurangaaka uka saangu rahumati wakutuuna uantagi umbaana Isa Al Masi Oputa Momalanga. \v 8 Incia uka bheatulungikomiu mamudhaakana utorotorosu uparacaea sakawana aahirina zamani, sabutuna wakutuuna Isa Al Masi Oputa Momalanga ambuli i eo incia sumai, ingkomiu inda tee kasalahamiu. \v 9 Aulataʼala amembali atoparacaea mpuu; Incia mokembakomiu tee mopaposaangukomiu tee Anana, siitumo Isa Al Masi Oputa Momalanga. \s1 Potagalia i nuncana Jamaʼa \sr 1:10-17 \p \v 10 E manga witinaiku! I nuncana sarona Isa Al Masi Oputa Momalanga, iaku kuemanikomiu mamudhaakana bhari-bharikomiu uposaangu, tee bholi upotagatagali podho-podho ingkomiu, maka ingkomiu uʼusaha to uposaangu mamudhaakana atotuu-totuu usainca tee safikiri. \v 11 E manga witinaiku, manga mia mominaakana i witinaita bhawine, siitumo Kloe, padhamo apaumbaakaaku pokaiana tee ingkomiu, ande dhaangia tee pogera-gera i tanga-tangamiu roonamo uose manga mia moposala. \v 12 \x - \xo 1:12 \xo*\xt Tul. 18:24. \xt*\x*Maʼanana ipogauakaku sii mboo sii, i tanga-tangamiu dhaangia tee mopogauna, "Iaku kuose Paul," "Iaku kuose Apolos," "Iaku kuose Kefas,"\f + \fr 1:12 \fr*\fq Kefas: \fq*\ft I nuncana pogau Aram, Kefas akomaʼana "bhatu," apokana tee "Petrus" i nuncana pogau Yunani. Pogau Aram sii sala saangu pogau ipakena raʼeatina Israel i zamanina Isa tee manga murina. \ft*\f* atawa "Iaku kuose Al Masi." \v 13 Buaka o Al Masi sumai atobage-bage? Buaka o Paul atoloe i kau salib to apasalaamatikomiu? Atawa buaka ingkomiu utopapebhaho i nuncana sarona Paul? \v 14 \x - \xo 1:14 \xo*\xt Tul. 18:8; 19:29; Rom. 16:23. \xt*\x*Iaku kusukuru i Aulataʼala roonamo inda dhaangia samia uka minaaka i ingkomiu ipapebhahoku, maka tangkanamo Krispus tee Gayus, \v 15 ancosala dhaangia o mia mopogauna ande ingkomiu kupapebhahokomiu i nuncana saroku. \v 16 \x - \xo 1:16 \xo*\xt 1Kor. 16:15.\xt*\x*(Iaku kupapebhaho Stefanus tee witinaina. Tee iudhaniku sapadhana incia sumai indamo dhaangia uka ipapebhahoku). \v 17 Al Masi alambokoaku mencuana to kupapebhaho manga mia motoba, maka to kupakawaaka Lele Malape. Tee Incia amendeusakaaku kupakoleleakea Lele Malape sumai mboomo mia momakidhana mopotagali, mamudhaakana o matena Isa Al Masi i kau salib sumai inda asia-sia. \s1 Hikimatina Aulataʼala tee Hikimatina Maanusia \sr 1:18-25 \p \v 18 Roonamo lele mopokaina tee matena Isa Al Masi i kau salib atoabhi saangu giu mokabhongo-bhongo to manga mia moosena dhala mobinasa, maka to ingkita moosena dhalana kasalaamati, lele incia sumai taabhia amembali carana Aulataʼala to asusuaka kuasana to ingkita. \v 19 \x - \xo 1:19 \xo*\xt Yes. 29:14.\xt*\x*Roonamo i nuncana Kitabi Momangkilo padhamo atoburi, \q1 "Iaku bhekupabinasa hikimatina manga mia mokohikimati, \q2 tee bhekupahancuru katauna manga mia mokoʼilimuu." \p \v 20 \x - \xo 1:20 \xo*\xt Ayb. 12:17.\xt*\x*Ande mboo sumai, opea o gunana manga mia mokohikimati? Opea o gunana manga ahalii Hukumuna Taurati? Opea o gunana manga mia momakidha molawanina pogau i dunia sii? Aulataʼala padhamo asusuakea ande bhari-bharia hikimati i dunia sii amembali giu mosia-sia. \p \v 21 Roonamo Aulataʼala atantuakea ande o maanusia i dunia sii inda bheamatau Aulataʼala alaloi kakidhana karona, sumaimo Aulataʼala atantuakea to apasalaamati manga mia moparacaeaia alaloi lele ipakawaakamami motoabhina giu mokabhongo-bhongo sumai. \v 22 Inciamo manga miana Yahudi aemani tanda-tanda inda momentela tee manga miana Yunani atuntu hikimati, \v 23 maka ingkami tangkanamo tapakoleleaka Al Masi motoloena i kau salib. Hali incia sumai amembali giu itosunuakana incana manga miana Yahudi, tee atoabhi o giu mokabhongo-bhongo to manga mia inda motolentuna miana Yahudi. \v 24 Maka to manga mia ipilina Aulataʼala, malape miana Yahudi atawa o miana Yunani, \add (siitumo o mia inda motolentuna miana Yahudi)\add*, Al Masi sumai amembali carana Aulataʼala to asusuaka kuasana tee hikimatina. \v 25 Roonamo opea iabhi giu mokabhongo-bhongo maka moumbana minaaka i Aulataʼala, alabhi akohikimati minaaka i hikimatina maanusia, tee opea iabhi saangu kakuranga moumbana minaaka i Aulataʼala, giu incia sumai satotuuna alabhi o kakaana minaaka i kakaana maanusia. \p \v 26 E manga witinai! Coba udhania tuaapa o kadhaangiamiu wakutuuna Aulataʼala akembakomiu to umembali mia moparacaeana tee Isa; minaaka i kabharimiu sii saidhemea o mia moʼaarifu, mia mokokuasa, atawa o mia momalangana kauncuramakana i dunia sii. \v 27 Roonamo Aulataʼala aporadhamiia to apili motoabhina mokabhongo-bhongona i dunia sii, mamudhaakana manga mia momakidha amaea. Tee o Aulataʼala uka apili motoabhina momalute i dunia sii, mamudhaakana manga mia momakaa amaea. \v 28 Manga giu motohina tee inda motoabhina opeapo uka i dunia sii, Aulataʼala apilia mamudhaakana apanainda manga giu mokomaʼana i dunia sii, \v 29 mamudhaakana inda dhaangia o mia momembalina mosomboakana karona i aroana Aulataʼala. \v 30 Rampaakanamo Aulataʼala, ingkomiu uposaangu i nuncana sarona Isa Al Masi. Alaloi Al Masi ingkita mangapamembali taʼaarifu, tee alaloi Al Masi uka o Aulataʼala mangapamembali tapomalape pendua tee karona, ingkita mangapamembali uumatina momangkilo, tee mangatolosi. \v 31 \x - \xo 1:31 \xo*\xt Yer. 9:24.\xt*\x*Sumaimo rampaakanamo bhari-bharia mopadhana ipewauna Aulataʼala to ingkita, siitumo ingkita tabeana tamaʼanaia motoburina i nuncana Kitabi, "Incema-incema mobanggaakana karona, incia tabeana abanggaaka uka opea ipewauna Kawasana Opu." \c 2 \p \v 1 E manga witinaiku, mboomo uka i wakutuuna kuumbatikomiu, iaku kuumba mencuana to kususuaka kakidhaku kupogau atawa kubhoasaka pogau mokohikimati to kupakoleleaka rahasia\f + \fr 2:1 \fr*\fq rahasia minaaka i Aulataʼala: \fq*\ft Maʼanana, haejatina Aulataʼala indapo imatauna dunia. \ft*\f* minaaka i Aulataʼala to ingkomiu. \v 2 Roonamo padhamo kuala kambotu kangengena iaku kupobhawa tee ingkomiu, iaku inda bhekupogauaka opeopea, maka iaku tangkanamo kupogauaka pokaiana tee Isa Al Masi, siitumo Incia motoloena i kau salib sumai. \v 3 \x - \xo 2:3 \xo*\xt Tul. 18:9.\xt*\x*Tee wakutuuna kumboore tee ingkomiu, kumalute mpuu tee kurengku torosu roonamo kumaeka mpuu. \v 4 Rampaakanamo sumai, lele ibhawaku to ingkomiu inda kupakawaakea tee bhoasaka mokohikimati to kuwujukomiu, maka o bukutiina kaadhariku satotuuna o kuasa mopadhana idhawuakana Rohi Momangkilo, \v 5 mamudhaakana o iimanimiu inda atangkaaka hikimatina maanusia, maka utangkaaka kuasana Aulataʼala. \s Hikimati Mobanara \sr 2:6-16 \p \v 6 Moomini mboo sumai, to manga mia momatangkana iimanina, atotuu ingkami tapakawaakea i manga incia tee hikimati, maka mencuana tee hikimati mominaakana i dunia sii atawa tee hikimati mominaakana i manga mia mokenina kuasa i dunia bhemomofuna sii. \v 7 Hikimati ipakawaakaku sumai o hikimati mominaakana i Aulataʼala, siitumo rahasia motobuniaka, mopadhana ipatotapuakana Aulataʼala i wakutuuna indapo dhaangia o dunia sii to aumbaaka kamuliangi to ingkita. \v 8 Inda dhaangia samia uka minaaka i manga mia mokenina kuasa modhaangiana i zamani sii-sii momatauna hikimati incia sumai. Roonamo ande amataua, atantumo manga incia inda bhealoe Oputa Momalanga tee Momuliana sumai i kau salib. \v 9 Maka mboomo mopadhana motoburi i nuncana Kitabi Momangkilo, \q1 \x - \xo 2:9 \xo*\xt Yes. 64:4.\xt*\x*"Opea indapo ikamatana mata, \q2 atawa indapo irangona talinga, \q1 tee indapo atonamisi i nuncana ngangarandana maanusia \q2 siitumo ipasadiaakana Aulataʼala to manga mia momaasiakea." \m \v 10 Aulataʼala padhamo mangapaumbaaka hikimatina sumai alaloi Rohina, roonamo Rohi sumai aparakisaa opeapo uka, sampe amembali uka amatau rahasiana Aulataʼala motobuniaka. \v 11 Incema momembalina momatauna manga giu modhaangiana i nuncana ngangarandana mia, ande mencuana rohina karona o mia incia sumai? Mboomo uka tee Aulataʼala, inda dhaangia momatauna manga giu modhaangiana i nuncana ngangarandana maka tangkanamo Rohina karona o Aulataʼala. \v 12 Tee ingkita inda mangadhawuaka rohina dunia, maka mangadhawuaka Rohi mominaakana i Aulataʼala, mamudhaakana tamataua bhari-bharia mopadhana irahumatiakana Aulataʼala to ingkita. \v 13 Rampaakanamo sumai, ande ingkami tapakawaaka manga giu mopokaina tee Aulataʼala to manga mia mokorohiakana Aulataʼala, ingkami inda tapakawaakea tee hikimatina maanusia, maka tapakawaakea tee opea iadhariakana Rohina Aulataʼala. \p \v 14 Mia indapo motarimana Rohina Aulataʼala inda amembali atarima manga giu mominaakana i Rohina Aulataʼala, roonamo manga incia aabhi manga giu incia sumai mboomo saangu giu mokabhongo-bhongo tee inda amembali amaʼanaia, roonamo manga giu incia sumai tangkanamo mia motorahumatiakana Rohina Aulataʼala momembalina momaʼanaia. \v 15 Mia moposaanguna tee Rohina Aulataʼala amembali amaʼanai bhari-bharia giu, maka incia inda amembali ahaakimua mia indapo mopotibhaakana hikimati minaaka i Rohina Aulataʼala. \v 16 I nuncana Kitabi Momangkilo atoburi, \q1 \x - \xo 2:16 \xo*\xt Yes. 40:13.\xt*\x*"Incema momatauna fikirina Kawasana Opu? \q2 Tee incema momembalina monaasehatia?" \m Maka ingkitamo mokofikirina mopokana tee Al Masi. \c 3 \s1 Potagalia \sr 3:1-9 \p \v 1 E manga witinaiku, satotuuna iaku inda kumembali kupogau tee ingkomiu mboomo kupogau tee mia modhadhina moosena Rohina Aulataʼala. Maka iaku tabeana kupogau tee ingkomiu mboomo kupogau tee mia modhadhina moosena nawusuuna dunia, atawa mboomo kupogau tee mia inda mokoʼilimuu tee inda mokohikimati tee o katauna pokaiana tee Al Masi mboomo anaana maidhiidhi. \v 2 \x - \xo 3:2 \xo*\xt Ibr. 5:12-13.\xt*\x*Kaadhari ipakawaakaku piamo itu mboomo ibaratina uwena susu, mencuana kudhawuakako kinande momatuʼa, roonamo giu incia sumai indapo ukapoia to utarimaia. Tee sakawana sii-sii uka ingkomiu indapo amembali ukande kinande incia sumai. \v 3 Rampaakanamo sumai ingkomiu dhaangiapo udhadhi uose nawusuuna dunia. Sakawana sii-sii ingkomiu dhaangiapo upogigibulu tee upogera-gera podho-podho ingkomiu, siitumo mobukutiiakana ande ingkomiu udhadhi uose nawusuuna dunia, apokana mboomo mia mokodosa mosagaanana. \v 4 \x - \xo 3:4 \xo*\xt 1Kor. 1:12. \xt*\x*Bukutiina dhaangia mopogauna, "Iaku kuose Paul," tee mosagaanana uka apogau, "Iaku kuose Apolos." Pewaumiu mboo sii apatokamataaka ande ingkomiu dhaangiapo udhadhi uose nawusuuna dunia. \p \v 5 Satotuuna incema o Apolos tee incema o Paul sumai? Ingkami tangkanamo mia molaianina Aulataʼala, mopadhana moadhariakakomiu to uparacaeaaka tee Isa Al Masi. Ingkami taruamia soo taose opea ipatugasiakana Kawasana Opu. \v 6 \x - \xo 3:6 \xo*\xt Tul. 18:4-11; 18:24-28. \xt*\x*Iaku mopombulaia tee o Apolos mobubusia, maka o Aulataʼala mopatuwua. \v 7 Rampaakanamo sumai, malape mopombulaia atawa mobubusia mencuana giu motofaraluuna mpuu, maka tangkanamo Aulataʼala mopatuwua ifaraluuta. \v 8 Mia mopombula tee mia mobubusia sumai saangumea o tujuana, tee sumbesumbere bheatarima ponambona apokana tee opea ikarajaana. \v 9 Roonamo ingkami sii o sabhangka sakarajaa to Aulataʼala, sainamo ingkomiu o inawuna Aulataʼala, tee o bhanua ipakarona Aulataʼala. \s1 Fondasi tee Bhanua \sr 3:10-23 \p \v 10 Mboomo rahumatina Aulataʼala idhawuakana to iaku, iaku sii ibaratina mboomo samia pandena bhanua moʼaarifu mopadhana modhikana fondasina bhanua, tee o mia mosagaanana mopakarona bhanua i bhawona fondasi sumai. Maka manga mia tabeana sumbesumbere akamatea pekalape tuaapa manga incia apakaro bhanua i bhawona fondasi sumai, \v 11 roonamo inda samia uka momembalina modhikana fondasi mosagaanana iwe sumai ande mencuana fondasi mopadhana idhikaku, siitumo Isa Al Masi. \v 12 I bhawona fondasi sumai manga mia amembali apakaro tee apake manga parewana bhanua minaaka i bulawa, pera, bhatu tundu, kau, rumpu, tee laena gandum. \v 13 Roonamo akawaaka wakutuuna Isa Al Masi aumba naile itu, opea ikarajaana manga mia bheapatokamataakea o katangkana tee waa samia-samia to aujiaka bhari-bharia opea mopadhana ikarajaana manga incia. \v 14 Ande o karajaana manga incia i bhawona fondasi sumai inda akandea waa, sumaimo manga incia bheatarima ponambona. \v 15 Maka ande o karajaana manga incia i bhawona fondasi sumai akandea waa, siitumo manga incia amarugi. Tee moomini mboo sumai incia bheatopasalaamati, maka o kadhaangiana mboomo mia molapana minaaka i kangau. \p \v 16 \x - \xo 3:16 \xo*\xt 1Kor. 6:19; 2Kor. 6:16. \xt*\x*Inda umataua buaka ande ingkomiu itu o Bhanuana Aulataʼala tee Rohina Aulataʼala amboore i nuncana karomiu? \v 17 Ande dhaangia o mia modhaki-dhakina Bhanuana Aulataʼala, sumaimo incia uka bheadhaki-dhakia Aulataʼala, roonamo Bhanuana Aulataʼala sumai amangkilo tee ingkomiumo Bhanuana Aulataʼala sumai. \p \v 18 Bholi utipu karomu samia. Incemapo uka moabhina karona o mia momakidhana i nuncana ilimuuna dunia, maka salabhina ubholimea o ilimuumu sumai! Taroakamo utoabhiaka ukabhongo-bhongo i matana maanusia, maka somanamo utoabhi uʼaarifu i matana Aulataʼala. \v 19 \x - \xo 3:19 \xo*\xt Ayb. 5:13.\xt*\x*Roonamo kaʼaarifu i dunia sii amembali saangu giu mokabhongo-bhongo i matana Aulataʼala. Roonamo padhamo atoburi, "Aulataʼala apake kakidhana manga mia moʼaarifu to apamembalia katapu to arakoaka manga incia." \v 20 \x - \xo 3:20 \xo*\xt Zab. 94:11.\xt*\x*Tee dhaangia uka motoburina mboo sii, "Kawasana Opu amataua o fikirina manga mia moʼaarifu; tee satotuuna bhari-bharia sumai tangkanamo giu mosia-sia." \v 21 Rampaakanamo sumai bholi dhaangia minaaka i ingkomiu mobanggaakana maanusia rangamiu, roonamo bhari-bharia sumai o pewauamiu: \v 22 malape o Paul, Apolos, Kefas,\f + \fr 3:22 \fr*\fq Kefas: \fq*\ft Kefas sii atosarongi uka Petrus. \ft*\f* dunia sii, dhadhi, mate, atawa manga giu modhaangiana i zamani sii-sii tee manga giu bhemoumbana naile itu, bhari-bharia sumai o pewauamiu. \v 23 Sainamo ingkomiu o pewauana Isa Al Masi, tee o Isa Al Masi o pewauana Aulataʼala. \c 4 \s1 Aulataʼala Sakaro-karona o Haakimu \sr 4:1-5 \p \v 1 Tee mboo sumai, ingkomiu mangaabhimo mboomo bhatuana Al Masi mopadhana iparacaeaakana Aulataʼala to mopakawaakana haejati irahasiaakana to maanusia. \v 2 Roonamo manga mia mopadhana iparacaeaakana tee tugasi incia sumai tabeana atotuu-totuu amembali atoparacaea. \v 3 Maka to karoku inda amembali masaʼala, malape minaaka i ingkomiu mohaakimuaku atawa minaaka i pangadilana maanusia, tee sampe o karoku uka inda amembali kuhakimua. \v 4 Imatauku, inda tee kasalahaku. Maka mencuana tee kadhaangia mboo sumai imembaliakaku kutopabanara. Ande kusala atawa kubanara dhaampomo Kawasana Opu mohaakimuaku. \v 5 Rampaakanamo sumai, ande indapo akawa o wakutuuna, siitumo umbaana Kawasana Opu, bholi uporikana upasala tee uhaakimu mia. Incia bheasuluwi bhari-bharia giu motobuniakana i nuncana kalalanda, tee bheapatokamataaka bhari-bharia haejati modhaangiana i nuncana ngangarandana maanusia. Wakutuumo incia sumai malingu molaengana samia-samia bheapotibhaaka kapujia minaaka i Aulataʼala. \s1 Paporitambea o Karomiu \sr 4:6-21 \p \v 6 E manga witinaiku, bhari-bharia ipogauakaku sii kupatujuakea to karoku tee Apolos, mamudhaakana bhari-bharikomiu ukamata pemingkuimami tee amembali upengkaadhariaka maʼanana pogau incia sii, "Taʼatimo tee opea mopadhana motoburina i nuncana Kitabi Momangkilo." Tee mboo sumai ingkomiu inda amembali usomboaka karomiu tee ubanggaaka incemapo uka alabhi minaaka i mia mosagaanana. \v 7 Incema mopamembalikomiu ulabhi minaaka i mia mosagaanana? Tee bhari-bharia modhaangiana i karomiu aminaaka i iapai ande inda aminaaka i kadhawu? Roonamo bhari-bharia minaaka i kadhawu, apokia ubanggaaka karomiu kabilanga opea modhaangiana i karomiu sumai inda upotibhaakea minaaka i kadhawu? \p \v 8 Maka ingkomiu uabhi karomiu indamo tee ifaraluumiu tee urangkaeamo! Ingkomiu uabhimo karomiu mboomo raja tee indamo uka mangafaraluu. Umbe! Amangadamo mpuu ande ingkomiu umembalimo raja! Tee mboo sumai, ingkami molaianikomiu sii tamembali tatoabhi kaogesa! \v 9 Roonamo ifikiriku, Aulataʼala padhamo mangadhika i tampa moporitambe mpuu to ingkami manga rasuluna sii. Ingkami tamembalimo mboomo manga mia motangasaana motohukumu mate i aroana mia bhari tee mangapokamakamataakamo saangua dunia, malape maanusia atawa o malaaʼekati. \v 10 Rampaakanamo ingkami taparacaea tee Al Masi, manga mia mangaabhimo mia mokabhongo-bhongo, maka ingkomiu \add uabhi karomiu\add* umakidha i nuncana sarona Al Masi. Ingkami inda tee kakaamami, maka ingkomiu \add uabhi karomiu\add* umakaa. Ingkami tatohina, maka ingkomiu \add uabhi karomiu\add* mia motomuliangi! \p \v 11 Sakawana sii-sii ingkami dhaangiapo tanamisi kaara tee katuuna bhoroko, pakea ipakemami amalusa tee amabhenci-bhencimo, manga mia amenturu mangatapa, tee o mbooresamami inda atomatau i iapai. \v 12 \x - \xo 4:12 \xo*\xt Tul. 18:3. \xt*\x*Ingkami tasawubukumami to takarajaa tee limamami. Tee amenturu mangahina mia, maka ingkami tabalasia tee kabarakati, ande dhaangia o mia mangasikisaana, ingkami tasabara. \v 13 Ande ingkami mangafitanaa, ingkami tabalasia tee pogau malape. Sakawana sii-sii ingkami tatopewau mboomo karombu i nuncana dunia sii, tee tatoabhi karombu i bhawona alamu sii. \p \v 14 Giu incia sii kuburia mencuana to kupekaeakomiu, maka to kuudhaniakakomiu mboomo anaku imaasiakaku. \v 15 Roonamo moomini rewuna mia o gurumiu i nuncana sarona Al Masi, maka iaku kumembali amamiu alaloi Lele Malapena Isa Al Masi mopadhana ipakawaakaku to ingkomiu. \v 16 \x - \xo 4:16 \xo*\xt 1Kor. 11:1; Flp. 3:17.\xt*\x*Siitumo sababuna iaku kuemani mpuu mamudhaakana ingkomiu "Upamembaliaku conto." \v 17 Siitumo sababuna, mbakana kulambokoakakomiu Timotius o anaku imaasiakaku tee iparacaeaku i nuncana sarona Kawasana Opu. Incia bhemoudhaniakakomiu tuaapa o carana dhadhiku i nuncana sarona Isa Al Masi, mboomo iadhariakaku to manga jamaʼa i bhari-bharia tampa. \p \v 18 Inciamo dhaangia o mia mosomboakana karona i tanga-tangamiu, roonamo aabhiaku indamo bhekuumbatikomiu. \v 19 Maka maasangia o Kawasana Opu aundaakaaku to kuumbatikomiu pekadhei. Tee mboo sumai iaku bhekumataua mencuana tangkanamo opea bheipogauakana manga mia mosomboakana karona sumai, maka bhekumataua tuaapa o kuasana manga incia. \v 20 Roonamo Pamarintana Aulataʼala mencuana tangkanamo soo minaaka i pogau, maka aminaaka i kuasa. \v 21 Jadi soo upilimo opea ipeelumiu! Iaku kuumba kubhebheakakomiu lauro atawa kuumba tee kaasi tee ngangaranda momalulu? \c 5 \s Dosa i Nuncana Jamaʼa \sr 5:1-13 \p \v 1 \x - \xo 5:1 \xo*\xt Kap. 22:30. \xt*\x*Iaku satotuuna padhamo kurango lele ande i tanga-tangamiu dhaangia tee mopewauna pebula, tee o pewau incia sumai indapo padha tarangoa apewaua manga mia mokaafiri uka. Dhaangia i tanga-tangamiu o umane mopewauna zinaa tee ina awona. \v 2 Buaka dhaangiapo uka bheusomboaka karomiu? Ingkomiu tabeana usukara, tee upekaridhoa o karomiu minaaka i umane mopewauna giu incia sumai. \v 3 Inciamo badaku apomaridho tee ingkomiu, maka o rohiku apoose tee ingkomiu, tee padhamo kudhawuakea kahukumu to mia mopewauna giu incia sumai mboomo kudhaangia i tanga-tangamiu. \v 4 Jadi wakutuuna uporomusaka i nuncana sarona Isa Al Masi Oputa Momalanga, udhania ande iaku kupoose tee ingkomiu i nuncana rohi tee kuasa minaaka i Isa Oputa Momalanga, \v 5 pasarakaakamea o mia incia sumai i Ibilisi, mamudhaakana abinasa o badana, tee mboo sumai o rohina bheatopasalaamati wakutuuna eona umbaana Isa Al Masi Oputa Momalanga. \p \v 6 \x - \xo 5:6 \xo*\xt Gal. 5:9. \xt*\x*Opea isomboakamiu sumai inda alaenga. Buaka ingkomiu inda umataua o pogau ibarati incia sii? "Saidhe ragi amembali apajulu saangua kajalona tarigu!" \v 7 \x - \xo 5:7 \xo*\xt Limb. 12:5. \xt*\x*Bhanakea o ragi momangenge sumai,\f + \fr 5:7 \fr*\fq Bhanakea o ragi momangenge sumai: \fq*\ft Aulataʼala atumpu Nabii Musa to apakawaaka tuturana Paska i manga miana Israel mboo sii: miana Israel tabeana abhanakea bhari-bharia ragi modhaangiana i bhanuana tee inda amembali apakea o ragi incia sumai kangengena pitu eo sapadhana raraeana Paska. Kamata \ft*\xt Kab. 28:17. \xt*Jadi o Paul apogau ande o mia moparacaeana tee Isa tabeana abhanakea o "ragi" modhaangiana i karona, siitumo dosa mominaakana i dhadhina manga incia, roonamo Isa padhamo akurubaniaka Karona to manga incia. \f* siitumo ragina dosa, mamudhaakana ingkomiu umembali kajalona tarigu mobhaau. Inciamo kumataua ande o kadhaangiamiu mboo sumai, roonamo Isa Al Masi momembalina dumbana Paskata sumai padhamo atokurubaniaka. \v 8 \x - \xo 5:8 \xo*\xt Limb. 13:7.\xt*\x*Rampaakanamo sumai, maimo tararaeaakea mencuana tee ragi momangenge, tee uka mencuana tee ragi inda momalape atawa o giu momadhaki, maka tararaeaakea tee roti inda mokoragi, siitumo tee kakatena ngangaranda tee kabanara. \p \v 9 I nuncana sura ilambokoku to ingkomiu padhamo kuburiakakomiu, "Bholi uposabhangka tee manga mia mopewauna pebula." \v 10 Maʼanana kaburiku sii mencuana to upekaridho karomiu tee bhari-bharia mia mopewauna pebula, atawa tee manga mia momasoʼo, pande pekatipu, tee manga mia mosombana barahala inda momatauna Aulataʼala sampeampearo, roonamo ande upewau mboo sumai, ingkomiu tabeana ulimba minaaka i dunia sii. \v 11 Maka o maʼanana opea mopadhana iburiku sumai, satotuuna mamudhaakana ingkomiu bholi uposabhangka tee manga mia moabhina karona o mia moparacaeana tee Isa, maka manga incia o pande pebula, mia masoʼo, pande sombana barahala, pande fitanaana mia, pande malango, atawa o pande tipu. Rampaakanamo sumai, ingkomiu bholi sampeampearo ukande upobhawa tee manga incia. \v 12 Roonamo inda dhaangia o pokaiana tee iaku to kuhaakimu mia modhaangiana i sambalina jamaʼa. Maka to manga anggotana jamaʼamiu, buaka mencuana karomiu bhemoʼadilia? \v 13 \x - \xo 5:13 \xo*\xt Kap. 13:5; 17:7.\xt*\x* Sainamo manga mia modhaangiana i sambalina jamaʼa bheahaakimua Aulataʼala. Rampaakanamo sumai, tabeana apokana ipewaumiu tee opea mopadhana motoburina mboo sii i nuncana Kitabi Momangkilo, "Padhencumea manga mia madhaki sumai minaaka i tanga-tangamiu". \c 6 \s Tapeelo Kaʼadili i Manga Mia Inda Mokoʼiimani \sr 6:1-11 \p \v 1 Buaka dhaangia o mia mominaakana i tanga-tangamiu ande apogera tee mia mosagaanana abarani apeelo kaʼadili i manga mia inda moparacaeana tee Aulataʼala, mencuana apeeloa i manga mia mosaalihi? Apokia incia inda aemani i mia mosaalihi to moʼadilina parakarana sumai? \v 2 Buaka ingkomiu inda umataua ande manga mia mosaalihi bhemohaakimuna dunia sii? Ande o dunia sii bheuhaakimua, buaka ingkomiu inda ukapoia to uʼurusu manga parakara momaidhiidhi? \v 3 Buaka ingkomiu inda umataua ande ingkita bhetahaakimu manga malaaʼekati? Ande mboo sumai, ingkita tabeana takapoia tahaakimu manga parakara momaidhiidhi i tanga-tangana jamaʼa i nuncana dhadhita saesaeo! \v 4 Maka tuaapa, wakutuuna ukoparakaraaka pokaiana tee manga giuna dunia, ingkomiu ubhawea i aroana haakimu inda mosaʼagamana tee ingkomiu? Giu incia sumai satotuuna o hali mokabhongo-bhongo! \v 5 Iaku kupogau mboo sumai mamudhaakana ingkomiu unamisi kaea. Buaka minaaka i witinai moparacaeana tee Isa modhaangiana iwe sumai inda dhaangia o mia moʼaarifu momembalina moʼurusuna manga parakara modhaangiana i tanga-tangamiu? \v 6 Maka modhaangiana o parakarana witinaita moparacaeana tee Isa abhawea i mia inda moparacaeana tee Isa to apetutuaka parakarana witinaina moparacaeana tee Isa! \p \v 7 Tee kadhaangiana parakara i tanga-tangamiu, hali incia sumai amembalimo saangu giu imataloakamiu. Ingkomiu tabeana uunda umatalo tee mia mosagaanana tee bholimo upotagali. Maʼafuakamea o mia mosala tee taroakamea o karomiu amarugi. \v 8 Garaaka o karomiu mopekatalona tee mopekarugina mia mosagaanana sampe o giu incia sumai ingkomiu upewaua tee witinaimiu karomiu. \v 9 Buaka ingkomiu inda umataua ande manga mia inda mobanara inda bheamembali apesua i nuncana Pamarintana Aulataʼala? Bholi usaladhala! Manga mia mopebula, mosombana barahala, pande zina, mopopeeluna podho-podho umane, \v 10 pande manako, mia masoʼo, pande malango, pande fitanaana mia, tee pande pekatipu inda bheamembali apesua i nuncana Pamarintana Aulataʼala. \p \v 11 Inciamo i piamo itu dhaangia i tanga-tangamiu mopewauna mboo sumai, maka sii-sii ingkomiu padhamo upasaraakaaka karomiu to utopapebhaho, utopekangkilo, tee utopabanara i nuncana sarona Isa Al Masi Oputa Momalanga tee Rohina Aulataʼala o Kawasana Oputa. \s Naasehati to Mia Mopebula \sr 6:12-20 \p \v 12 \x - \xo 6:12 \xo*\xt 1Kor. 10:23. \xt*\x*"Bhari-bharia giu ahalala to karoku," maka inda bhari-bharia akofaʼeda. "Bhari-bharia giu ahalala to karoku," maka iaku kumendeu apabhatuaaku opeapo uka. \v 13 Dhaangia uka o mia mopogauna, "Kinande satotuuna to kompo tee o kompo to kinande." Moomini mboo sumai, o Aulataʼala bheapabinasea rua-rua angua. Sumaimo ingkomiu bholi upakea o badamiu to upewau pebula, maka o badamiu upakea to ulaiani Kawasana Opu, roonamo badamiu itu o pewauana Kawasana Opu. \v 14 Aulataʼala tee kuasana padhamo apadhadhi pendua Isa Oputa Momalanga minaaka i mate, tee ingkita uka bheamangapadhadhi tee kuasana. \p \v 15 Buaka inda umataua o badamiu satotuuna o parewana badana Al Masi? Buaka amembali o parewana badana Al Masi atoala tee atopamembali parewana badana bhawine pasunda? Atantumo inda! \v 16 \x - \xo 6:16 \xo*\xt Bhaa. 2:24. \xt*\x*Buaka ingkomiu indapo umataua, ande o mia moposaanguna tee bhawine pasunda apokanamo asaangu bada tee bhawine pasunda sumai? Roonamo "rua-ruamiaia bheaposaangu," mboomo sumai o firimanina Kawasana Opu. \v 17 Maka o mia mopaposaanguna karona tee Kawasana Opu, bheaposaangu tee Incia i nuncana Rohi. \p \v 18 Pekaridhoa o karomiu minaaka i pewau pebula! Roonamo bhari-bharia dosa mosagaanana ipewauna maanusia adhaangia i sambalina badana, maka o mia mopewauna pebula akodosa tee badana karona. \v 19 \x - \xo 6:19 \xo*\xt 1Kor. 3:16; 2Kor. 6:16.\xt*\x*Buaka ingkomiu inda umataua ande o badamiu satotuuna mboomo Kamara Momangkilo tampana mbooresana Rohina Aulataʼala, tee o Rohi momboorena i nuncana karomiu satotuuna o Rohina Aulataʼala itarimamiu minaaka i Aulataʼala, Jadi o badamiu mencuanamo pewauamiu? \v 20 Roonamo ingkomiu atantumo umataua ande o Aulataʼala padhamo atolosikomiu tee haragaa momaali tee padhamo apomeaia. Rampaakanamo sumai hengganamo badamiu upakea to umuliangiaka Aulataʼala. \c 7 \s1 Kaadharina Kawia \sr 7:1-16 \p \v 1 Sii-sii iaku bhekuperangoia o masaʼala iburimiu i nuncana suramiu sumai: Umbe, iaku kusatuju, inciamo amalape ande samia umane inda akawi. \v 2 Maka roonamo abhari o masaʼalana pebula, sumaimo salabhina samia umane akobhawine tee samia bhawine akoumane. \v 3 Malape umane atawa o bhawine tabeana apewau opea iwaajibuaka to ipewauna samia umane to bhawinena, mboo sumai uka to samia bhawine i umanena. \v 4 Samia bhawine inda dhaangia o kuasana tee badana karona, maka tabeana o umanena mokokuasana. Mboomo uka samia umane inda tee kuasana tee badana karona, maka tabeana o bhawinena mokokuasana. \p \v 5 Umembali inda uposaangu tee bhawinemiu atawa tee umanemiu, maka podho sabantaramea tee uporikana upomufakati mamudhaakana dhaangia o wakutuumiu to udoʼa. Sapadhana sumai tabeana uposaangumo pendua ancosala awujukomiu Ibilisi roonamo ingkomiu inda ukapoia utaangi nawusuumiu. \v 6 Iaku kupogauaka giu incia sii mencuana to amembali parinta, maka soo kunaasehatikomiu. \v 7 Inciamo o kapeeluku mamudhaakana bhari-bharia mia apokana tee iaku. Maka samia-samia padhamo atarima rahumati minaaka i Aulataʼala to karona samia-samia. Dhaangia motarimana rahumati mboo sii, dhaangia uka motarimana rahumati mboo sumai. \p \v 8 Maka to manga mia indapo mokawi tee manga iaiaro modhaangiana i tanga-tangamiu, siimo inaasehatiakaku: salabhina usadhaadhaa udhadhi samia-miamiu mboomo iaku. \v 9 Maka ande manga incia inda amembali akuasai karona, salabhina manga incia akawi mamudhaakana inda amangau rampaakanamo nawusuuna birahina. \p \v 10 \x - \xo 7:10-11 \xo*\xt Mat. 5:32; 19:9; Mrk. 10:11-12; Luk. 16:18. \xt*\x*Sainamo to manga incia mopadhana mokawi, mboo siimo kuparintaakakomiu (satotuuna mencuana iaku modhawuna parinta incia sii, maka o Kawasana Opu): Bhawine mokoumane apepali to abholi umanena. \v 11 Maka ande dhaangia o bhawine mobholina umanena, incia tabeana asadhaadhaa adhadhi inda akoumane, atawa apombulingi tee apomalape pendua tee umanena sumai, mboo sumai uka tee samia umane apepali to abholi bhawinena. \p \v 12 To mia mosagaanana, mboo siimo kunaasehatiakakomiu (satotuuna giu incia sii minaaka i karoku, mencuana minaaka i Kawasana Opu): Ande dhaangia o witinai saʼagama mokobhawineakana samia bhawine inda moparacaeana tee Isa Al Masi, tee o bhawinena sumai asatuju to adhadhi aposaangu tee incia, sumaimo incia apepali abholi bhawinena. \v 13 Mboomo uka tee bhawine mokoumaneakana umane inda moparacaeana tee Isa Al Masi. Ande o umanena sumai asatuju to adhadhi aposaangu tee incia, sumaimo incia inda amembali abholi umanena sumai. \v 14 Roonamo umane inda moparacaeana tee Isa Al Masi bheapekangkiloa bhawinena, mboo sumai uka tee bhawine bheapekangkiloa umanena. Ande inda apewau giu incia sumai tantumo manga anaana bheamembali manga anaana moharamu i aroana Aulataʼala. Garaaka manga anaana sumai amangkilo tee sii-sii atoabhimo uumatina Aulataʼala. \p \v 15 Maka ande dhaangia o umane atawa o bhawine indapo moparacaeana tee Isa Al Masi sumai amambotuakea to apobholi tee umanena atawa tee bhawinena moparacaeana tee Isa, sumaimo taroakamea apewaua. I nuncana kajadia mboo sii manga witinai indamo tee pokaiana; Aulataʼala akembakomiu mamudhaakana udhadhi upomalape. \v 16 E bhawine mokoumane, tuaapa amembali umataua ande ingkoo umembali upasalaamati umanemu \add alaloi opea mopadhana isandaraakana karomu\add*? Mboomo uka umane mokobhawine, tuaapa amembali umataua ande ingkoo umembali upasalaamati bhawinemu \add alaloi opea mopadhana isandaraakana karomu\add*? \s Tadhadhi Mboomo Kadhaangiata Wakutuuna Mangakemba Aulataʼala \sr 7:17-40 \p \v 17 Bhari-bharia mia tabeana asadhaadhaa adhadhi mboomo kadhaangiana wakutuuna mangakemba Aulataʼala mboomo mopadhana itantuakana Kawasana Opu. Siitumo o katotapu mopadhana iadhariakaku to bhari-bharia jamaʼa. \v 18 Contona, ande dhaangia o mia mopadhana mototandaki wakutuuna atarima kakembana Aulataʼala, sumaimo mia incia sumai bholi apailaia manga tandarana tandakiana. Mboomo uka tee mia mopotibhaakana kakembana Aulataʼala i wakutuuna indapo atotandaki, incia bholimo aemani to atotandaki. \v 19 Roonamo malape atotandaki atawa indapo atotandaki inda tee maʼanana. Mokomaʼanana siitumo tataʼati manga parintana Aulataʼala. \v 20 Jadi bhari-bharia mia tabeana asadhaadhaa tee kadhaangiana i wakutuuna atarima kakembana Aulataʼala. \p \v 21 Ande i wakutuuna utokemba o kadhaangiamiu dhaangiapo umembali samia bhatua, bholi umaheruakea o kadhaangiamiu sumai. Maka ande saangu wakutuu dhaangia tee kalalesamiu to umembali samia maradhika, salabhina utarimaia. \v 22 Roonamo samia ikembana Kawasana Opu i wakutuuna dhaangiapo amembali bhatua, satotuuna samia maradhika i aroana Kawasana Opu. Mboomo uka i wakutuuna samia maradhika motokembana, satotuuna incia o bhatuana Al Masi. \v 23 Ingkomiu padhamo utotolosi tee haragaa momaali. Rampaakanamo sumai, ingkomiu bholi umembali bhatuana maanusia. \v 24 E manga witinaiku, tuaapapo uka o kadhaangiamiu wakutuuna utokemba, kadhaangiamiu tabeana asadhaadhaa udhadhi upobhawa tee Aulataʼala i nuncana kadhaangia mboomo wakutuuna utokemba umembali mia mopobhawana tee Al Masi. \p \v 25 Sii-sii kuudhaniakakomiu pokaiana tee manga bhawine indapo mokawina, iaku inda kutarima parinta minaaka i Oputa Momalanga, maka rampaakanamo iaku o mia mopotibhaakana rahumati sabutuna kumembali mia iparacaeana Aulataʼala, iaku bhekunaasehatikomiu. \v 26 Roonamo kasukara modhaangiana sii-sii, kufikiria salabhina manga mia asadhaadhaa apotaangiaka kadhaangiana. \v 27 Ande padhamo ukawi bholi uʼusaha to upobholi tee bhawinemu, tee ande indapo ukawi bholimo uʼusaha to upeelo bhawine. \v 28 Maka ande ukawi, inda ukodosa. Mboomo uka samia kabuabua akawi, sumaimo incia inda bheakodosa. Maka to manga mia mokawi bheabhari mpuu anamisi kanarakaa i nuncana dhadhina, tee gauku ingkomiu ulapa minaaka i bhari-bharia kanarakaa incia sumai. \p \v 29 E manga witinaiku, maʼanana pogauku mboo sii, indamo abhari o wakutuuta. Pepuu sii-sii to bhari-bharia mia mokobhawine tabeana adhadhi kabilanga mboomo mia inda mokobhawine, \v 30 mboo sumai uka tee manga mia motangi kabilanga mboomo mia inda motangi, manga mia mokaunde-unde kabilanga mboomo mia inda mokaunde-unde, mia mopadhana moalina bara mboomo manga mia inda mokobara. \v 31 Atawa mboomo manga mia modhadhina moʼurusuna manga hali modhaangiana i dunia sii, incia tabeana adhadhi kabilanga mboomo mia inda moʼurusuna manga giu i dunia sii, roonamo dunia imatauta sii-sii bheamofu. \p \v 32 Iaku gauku ingkomiu bholi umeri pokaiana tee opeapo modhaangiana i nuncana dhadhimiu. Mia indapo mokobhawine tangkanamo soo afikiriaka urusana tee Kawasana Opu, roonamo incia gauna bheapasanaa ngangarandana Kawasana Opu. \v 33 Maka o mia mokobhawine alabhi afikiriaka urusana dunia, roonamo incia gauna apasanaa incana bhawinena, \v 34 tee mboo sumai o fikirina apegiu-giu. Bhawine inda mokawi atawa o kabuabua indapo mokawina alabhi ameriaka manga giu mopokaina tee Kawasana Opu mamudhaakana incia amangkilo, malape o badana atawa o rohina. Maka o bhawine mokawina ameriaka manga giuna dunia sii, tuaapa incia amembali apasanaa umanena. \v 35 Iaku kupogau mboo sii to kalapemiu, mencuana kusasikomiu to upewau manga giu incia sumai, maka o kapeeluaku mamudhaakana ingkomiu upewau manga giu mobanara tee usadhaadhaa utaʼati, tee uka mamudhaakana o fikirimiu tangkanamo i Kawasana Opu. \p \v 36 Ande dhaangia o mia moabhina karona tee mopewauna giu inda momalape to kabuabua mopadhana ipoporaeakana, tee ande incia indamo amembali ataangi nawusuuna, tee anamisia awaajibu ande akawamo o wakutuuna to akawiaka poraena sumai, maka taroakamo apewau mboomo opea iabhina amalape. Ande akawi, manga incia inda akodosa. \v 37 Maka ande dhaangia o mia mopadhana moalana kambotu i nuncana ngangarandana, tee atotuu-totuu ayaakini inda atopakisaa tee aose kapeeluna mamudhaakana inda akawi tee kabuabua mopadhana ipoporaekana, siitumo ipewauna sumai amalape. \v 38 Tee mboo sumai, mia mokawiakana kabuabua mopadhana ipoporaeakana, sumaimo incia apewau giu momalape, tee o mia indapo mokawi, sumaimo incia apewau giu molabhina kalapena. \p \v 39 Samia bhawine mokoumane atobhoke tee umanena kangengena o umanena sumai dhaangiapo adhadhi. Maka ande o umanena sumai amatemo, bhawine sumai abebasimo to akawi tee incemapo uka ipeeluna, somanamo akawi tee mia moparacaeana tee Isa Al Masi. \v 40 Siimo o fikiriku, incia bhealabhi amasanaa ande inda akawi pendua. Tee uka kuabhia opea mopadhana ibhoasakaku sii rampaakanamo kuasana Rohina Aulataʼala morahumatiaku. \c 8 \s1 Pasombaana Barahala \sr 8:1-13 \p \v 1 Sii-sii bhekupogauaka pokaiana tee kinande mopadhana ipasombaaka to barahala. Inciamo atotuu mboomo pogauna mia, "Ingkita tamataua ande bhari-bharikita dhaangia tee katauta." Maka o katau mboo sumai imembaliakana mia asombo, sainamo kaasi apekatangka iimanita. \v 2 Ande dhaangia i tanga-tangamiu moabhina karona o mia mobharina ilimuuna, satotuuna o ilimuuna sumai indapo asangka. \v 3 Maka ande dhaangia o mia momaasiakana Aulataʼala, sumaimo Aulataʼala amataua o mia incia sumai. \p \v 4 Sainamo to pokaiana tee takande dagi mopadhana ipasombaaka to barahala, ingkita tamataua ande, "Satotuuna inda dhaangia o barahala i dunia sii," tee tamataua ande, "Aulataʼala sumai sakaro-karona, inda dhaangia o Aulataʼala mosagaanana." \v 5 Inciamo abhari uka opea isarongiaka aulataʼala tee opu; malape modhaangiana i laiana atawa modhaangiana i dunia. \v 6 Maka to ingkita, modhaangiana tangkanamo Aulataʼala sakaro-karona siitumo o Ama; Incia mopadhaangiana bhari-bharia giu, tee tadhadhi to talaiania. Tee tangkanamo sakaro-karona o Kawasana Opu, siitumo Isa Al Masi, tee alaloi Incia bhari-bharia giu atopadhaangia, tee alaloi Incia uka imembaliakata tadhadhi. \p \v 7 Maka moomini mboo sumai, inda bhari-bharia mia amataua o giu incia sumai. Dhaangia i piamo itu manga witinaita saʼagama mosombana barahala, sabutuna wakutuu manga incia akande dagina pasombaana sii-sii, manga incia anamisi ande dhaangiapo asomba barahala sumai, roonamo ngangarandana manga incia indapo amatangka, sabutuna o dagi sumai aabhia apekarombu karona. \v 8 Sainamo kinande inda bheamangapamembali tapomakasu tee Aulataʼala. Ande o kinande sumai inda takandea, ingkita inda tamarugi, tee ande o kinande sumai takandea, ingkita uka inda tapotibhaaka laba. \v 9 Maka upengkaanakamo! Ancosala o kabebasimiu sumai amembali bhatu itosunuakana mia indapo momatangkana ngangarandana. \v 10 Maʼanana mboo sii: Ingkomiu umataua bhari-bharia kinande modhaangia i nuncana bhanuana ibaadatina mia mosombana barahala sumai amembali atokande, kasiimpo dhaangia o witinaimiu saʼagama indapo momatangkana antona ngangarandana akamatakomiu uncura ukande iwe sumai. Atantumo incia uka bheabarani to akande kinande mopadhana ipasombaaka to barahala sumai, moomini i nuncana ngangarandana anamisi asala. Tee mboo sumai, ingkomiu imembaliakana manga incia akodosa. \v 11 Tee mboo sumai, rampaakanamo kataumiu, sabutuna o mia inda momatangkana ngangarandana sumai abinasa, garaaka incia o witinaita saʼagama, tee o Al Masi amate to mia incia sumai uka. \v 12 Jadi ande ingkomiu upewau kasalaha tee witinaimiu tee cara mboo sumai tee upekapii ngangarandana manga mia inda momatangkana ngangarandana sumai, sumaimo ingkomiu ukodosa uka tee Al Masi. \v 13 Jadi, ande o dagi ikandeku apamembali witinaiku mosaʼagama apewau dosa, sumaimo iaku indamo bhekukande dagi saʼumurua, mamudhaakana inda kupamembali witinaiku mosaʼagama akodosa. \c 9 \s Hakuna tee Iwaajibuakana to Rasulu \sr 9:1-27 \p \v 1 Buaka iaku mencuana samia maradhika? Buaka iaku mencuana samia rasulu? Buaka iaku mencuana mia mopadhana mokamatana Isa Oputa Momalanga sumai? Buaka ingkomiu mencuana hasili ikarajaana Kawasana Opu alaloi iaku? \v 2 Moomini o mia mosagaanana inda aabhiaku samia rasulu ilambokona Oputa Momalanga, maka iaku kuyaakini ingkomiu utarimaaku tee uabhiaku ande iaku sii samia rasulu! Roonamo kadhaangiamiu sii-sii udhadhi umembali mia Moparacaeana tee Isa Al Masi siitumo momembaliakana bukutii ande iaku kumembali rasulu. \v 3 Ande dhaangia o mia mopasalaaku, iaku bhekulawani mboo sii: \p \v 4 Satotuuna iaku tee Barnabas takohaku to tatarima kinande tee giu isumpu tee tampa butungamami i bhanuamiu wakutuuna taleongi ingkomiu. \v 5 Tee ande ingkami takobhawine mosaʼagama, takohaku uka to tabhawa bhawinemami i nuncana lingkaamami mboomo ipewauna manga rasulu mosagaanana tee witinaina Oputa Momalanga, tee uka Kefas.\f + \fr 9:5 \fr*\fq Kefas: \fq*\ft Kefas sii atosarongi uka Petrus.\ft*\f* \v 6 Atawa tangkanamo iaku tee Barnabasmea mowaajibuna mokarajaana to dhadhimami saesaeo? \add Inda! Satotuuna ingkami takohaku uka to tatarima tiriana inimami minaaka i jamaʼa ilaianimami.\add* \p \v 7 Incema buaka o suludadu motolambokona i tampana potimbea mopakena doina karona? Incema buaka mopombulana angguru, maka inda akande bhakena i wakutuuna timpuana? Atawa incema buaka modhambaakana gulumana dumba, maka inda asumpu susuna dumba idhambaakana sumai? \v 8 Iaku kupogauaka giu incia sii mencuana roonamo kuose fikirina maanusia, maka roonamo giu incia sii uka atoburi tee adhaangia i nuncana Hukumuna Taurati. \v 9 \x - \xo 9:9 \xo*\xt Kap. 25:4; 1Tim. 5:18. \xt*\x*Roonamo i nuncana Hukumuna Taurati ipakawaakana Nabii Musa padhamo atoburi, "Sapi motangasaana molandalandakina gandum to mopapogaana kulina tee ompolena gandum, bholi ututubhia o ngangana." Buaka tangkanamo sapi ifaduliakana Aulataʼala to hukumu incia sii? \v 10 Buaka mencuana to kafaraluuta hukumu incia sii atoburi? Inciamo atotuu atoburi rampaakanamo ingkita, roonamo mia mobhingkunina tana alaenga abhingkuni tee aharapu, tee o mia mopapogaana ompolena gandum minaaka i kulina awaajibu akarajaaia tee aharapu ande incia bheapotibhaaka dhawuna. \v 11 \x - \xo 9:11 \xo*\xt Rom. 15:27. \xt*\x*Ingkami padhamo tahewiakakomiu o wine mominaakana i Rohina Aulataʼala i nuncana ngangarandamiu, buaka ingkami inda alaenga ande taharapu tarombusaka kahamba minaaka i ingkomiu to dhadhimami saesaeo? \v 12a Ande manga mia mosagaanana akohaku to apotibhaaka kahamba minaaka i ingkomiu, ntaranamo uka tee ingkami? \p \v 12b Moomini mboo sumai, ingkami inda tapakea o haku incia sumai. Maka bhari-bharia tatanggoa karomami mamudhaakana inda tajoli-joli mia to atarima Lele Malapena Al Masi. \v 13 \x - \xo 9:13 \xo*\xt Kap. 18:1.\xt*\x*Buaka ingkomiu inda umataua ande manga mia mokarajaana i Baitulla\f + \fr 9:13 \fr*\fq Baitulla: \fq*\ft Tampana miana Yahudi asomba Aulataʼala i Yerusalem. Tana incia sii aalia Raja Daud. Kasiimpomo Raja Suleiman o anana Daud abhangu Baitulla mobhaa-bhaana. Baitulla ibhanguna sumai to abholosiaka Kema Momangkilo minaaka i zamanina Nabii Musa. Kamata \ft*\xt 1Taw. 21:24-28; 1Ra. 8.\xt*\f* apotibhaaka kinande minaaka i nuncana Baitulla sumai, tee manga mia mojaganina tampana tunuana kurubani apotibhaaka uka dhawu minaaka i kurubani motopasombaakana iwe sumai? \v 14 \x - \xo 9:14 \xo*\xt Mat. 10:10; Luk. 10:7.\xt*\x*Mboo sumai uka o Kawasana Opu padhamo apatotapuaka manga mia mopakoleleakana Lele Malape akohaku apotibhaaka opea ifaraluuna to dhadhina saesaeo minaaka i karajaana apakoleleaka Lele Malape sumai. \p \v 15 Moomini mboo sumai, inda sampearo uka mopadhana ipakeku minaaka i hakuku sumai. Iaku kuburi sura incia sii inda kukohaejati mamudhaakana manga giu incia sumai upewaua i karoku. Salabhina kumate tee kukailangaaka giu ibanggaakaku sumai. \v 16 Roonamo pokaiana tee iaku kupakawaaka Lele Malape, giu incia sumai inda amembali saangu alasa to kubanggaaka karoku roonamo tugasi incia sumai awaajibu kupewaua, tee tapanamo kaoge o balaa ipotibhaakaku ande inda kupakawaaka Lele Malape sumai. \v 17 Ande o giu incia sumai kupewaua kuose kapeeluana karoku, inciamo iaku tabeana kupotibhaaka fahala. Maka o giu incia sumai kupewaua roonamo tugasi mopadhana idhawuakana Aulataʼala to iaku, tee mencuana kapeeluaku karoku. \v 18 Ande mboo sumai, opea o fahalaku? Siimo fahalaku: Iaku kumembali kupakoleleaka Lele Malape sumai, tee wakutuuna kupakoleleakea iaku inda kuala ponambo, roonamo iaku inda kutuntu manga hakuku wakutuuna kukarajaa o tugasiku siitumo kupakoleleaka Lele Malape. \p \v 19 Iaku sii inda apabhatuaaku incemapo uka, maka moomini mboo sumai, karoku kupamembalia bhatua to molaianina bhari-bharia mia. Giu incia sumai kupewaua mamudhaakana ahanda abhari o mia ipakanaku. \v 20 I aroana miana Yahudi, iaku kuose adatina manga incia mamudhaakana amembali kukemba manga incia to aoseaka Al Masi. I aroana manga mia moosena Hukumuna Taurati, iaku mboomo kutobhoke tee tutura incia sumai, maka satotuuna iaku inda kutobhoke tee hukumu incia sumai. Giu incia sumai kupewaua mamudhaakana manga incia amembali kukembaia to aose Al Masi. \v 21 I aroana manga mia inda moosena Hukumuna Taurati,\f + \fr 9:21 \fr*\fq manga mia inda moosena Hukumuna Taurati: \fq*\ft Maʼanana, manga mia inda motolentuna miana Yahudi. \ft*\f* iaku kupamembali karoku mboomo manga incia, maka moomini mboo sumai iaku inda kupabebasi karoku minaaka i hukumu mopadhana ipatotapuakana Aulataʼala, roonamo kuwaajibu kudhadhi i tambena kuasana hukumuna Al Masi. Giu incia sumai kupewaua mamudhaakana manga mia inda moosena Hukumuna Taurati amembali kukembaia to aoseaka Al Masi. \v 22 I aroana manga mia inda momatangkana ngangarandana, iaku kumembali mboomo manga incia mamudhaakana amembali kukembaia to aoseaka Al Masi. Atawa amembali uka iaku kupogau, iaku padhamo kupamembali karoku mboomo bhari-bharia mia mopadhana ilaianiku, mamudhaakana tee cara opeapo uka iaku kumembali kupasalaamati sagaa minaaka i manga incia. \v 23 Bhari-bharia sumai kupewaua rampaakanamo Lele Malape, mamudhaakana iaku kupobhawa kupotibhaaka kabarakatina. \p \v 24 Udhania ande i nuncana saangu pologoana buntuli, bhari-bharia mia moosena pologoa sumai aposabuntuli, maka tangkanamo samiamea mokanana tee mopotibhaakana hadia. Rampaakanamo sumai ubuntulimo upekadheidhei mamudhaakana ingkomiu ukana tee upotibhaaka hadia. \v 25 Tee uka, bhari-bharia mia moosena saangu pologoa, aporikana aparamananeaia mpuu o karona to ataangi nawusuuna minaaka i bhari-bharia giu. Manga incia aparamananeaia o karona roonamo gauna apotibhaaka saangu mahakota inda mobakaa, maka ingkita to tapotibhaaka saangu mahakota mobakaa. \v 26 Mboo sumai uka tee karoku. Iaku mboomo mia mobuntulina i nuncana pologoa, roonamo dhaangia tee itujuku, atawa iaku mboomo mopobhalina i nuncana pobusua, kabusuku mencuana mboomo mia mobusuna ngalu. \v 27 Maka o badaku kulatia tee kuparamananeaia to kukuasaia. Iaku kupewau mboo sumai rampaakanamo kumendeu, ancosala dhaangia tee kajadia tee karoku, sabutuna iaku samia inda kulaenga sapadhana kupakoleleaka Lele Malape to kukemba manga mia mosagaanana to aose pologoa sumai. \c 10 \s1 Israel Amembali Saangu Kaudhaniaka \sr 10:1-22 \p \v 1 \x - \xo 10:1 \xo*\xt Limb. 13:21-22; 14:22-29. \xt*\x*E manga witinaiku, ingkomiu tabeana uudhania opea momembalina tee manga opu-opuata wakutuuna aose Nabii Musa, tee o Aulataʼala abhakesaka taʼina ngalu to apapeuluaka manga incia tee apasalaamatia apolimba i Tawo Maleʼi. \v 2 To amembaliaka manga mia moosena Musa, bhari-bharia manga incia padhamo atopapebhaho tee taʼina ngalu tee tawo sumai. \v 3 \x - \xo 10:3 \xo*\xt Limb. 16:35. \xt*\x*Bhari-bharia manga incia akande kinande mopokana idhawuakana Aulataʼala tee cara inda momentela, \v 4 \x - \xo 10:4 \xo*\xt Limb. 17:6. \xt*\x*tee manga incia uka asumpu uwe mopokana mopadhana idhawuakana Aulataʼala, roonamo manga incia atorotorosu asumpu uwe ipalembona Aulataʼala minaaka i Bhatu ipasadiaakana Aulataʼala mopoosena tee manga incia, tee o Bhatu ipasadiaakana Aulataʼala sumai satotuuna o Al Masi. \v 5 Moomini mboo sumai, abhari mpuu minaaka i manga incia inda ipeeluna Aulataʼala. Rampaakanamo sumai, ataroakea o maeatina manga incia amantale i tana matuu. \p \v 6 Bhari-bharia manga kajadia incia sumai amembali sandarana karota, mamudhaakana ingkita inda tapeelu manga giu madhaki mboomo mopadhana ipeeluna manga incia. \v 7 \x - \xo 10:7 \xo*\xt Limb. 32:6. \xt*\x*Tee mamudhaakana ingkomiu uka inda umembali mia mosombana barahala mboomo ipewauna sagaa o mia mominaakana i manga incia. Giu incia sii mboomo iburina Musa i nuncana Kitabi Momangkilo, "Manga miana lipu sumai auncuramo to akande tee asumpu, kasiimpo akakaro tee akaunde-unde to asomba barahala." \v 8 Ingkita bholi tapewau pebula, mboomo ipewauna sagaa o mia minaaka i manga incia, sabutuna saeoa dhaangia rua pulu talu rewu mia momatena roonamo ahukumua Aulataʼala. \v 9 \x - \xo 10:9 \xo*\xt Kab. 21:5-6. \xt*\x*Bholi tauji kasabarana Oputa Momalanga\f + \fr 10:9 \fr*\fq Oputa Momalanga: \fq*\ft Dhaangia uka manga kaburi mangenge mopakena saro, "Al Masi." \ft*\f* tee tapewau dosa mboomo ipewauna sagaa mia minaaka i manga incia, sabutuna abhari minaaka i manga incia momatena roonamo atompaia ulo mokobisa. \v 10 Tee bholi ukamburu-mburu mboomo pemingkuina sagaa mia minaaka i manga incia, sabutuna o Aulataʼala alamboko malaaʼekatina to apabinasaaka manga incia. \p \v 11 Bhari-bharia giu mopadhana inamisina opu-opuata sumai amembali saangu sandarana karota, tee atoburi amembaliaka kaudhania to ingkita modhadhina i aahirina zamani sii. \v 12 Rampaakanamo sumai, ande ingkomiu ufikiri karomiu umatangka ukakaro sumaimo tabeana upengkaanaka, ancosala ukotibu i nuncana dosa. \v 13 Bhari-bharia kapancoba inamisimiu satotuuna o kapancoba mobiasana inamisina maanusia. Tee o Aulataʼala sadia akeniakea o janjina; Incia inda bheataroakea akangkanaikomiu kapancoba alabhi minaaka i kakaamiu. Maka wakutuuna akangkanaikomiu kapancoba, Incia bheadhawukomiu dhala to umakaaka mamudhaakana umembali utaraia. \p \v 14 E manga witinai imaasiakaku, rampaakanamo sumai pekaridhoa o karomiu minaaka i sombaana barahala. \v 15 Iaku kupogau tee ingkomiu mboomo kupogau tee manga mia moʼaarifu. Jadi o karomiu momambotuakana pogauku sii abanara atawa inda. \v 16 \x - \xo 10:16 \xo*\xt Mat. 26:26-28; Mrk. 14:22-24; Luk. 22:19-20. \xt*\x*Wakutuuna taudhani matena Isa Al Masi i kau salib tee cara tasumpu angguru minaaka i tonde mokokabarakati tee tabhoasaka tarimakaasi i Aulataʼala, buaka o giu incia sumai inda asusuaka ande ingkita taposaangu i nuncana raana Al Masi? Tee wakutuuna tabage-bage roti to takandea tapobhawa-bhawa, buaka o giu incia sumai inda asusuaka ande ingkita taposaangu i nuncana badana Al Masi? \v 17 Roonamo soo saangumea o roti modhaangiana, tee bhari-bharikita takande minaaka i roti incia sumai, sumaimo bhari-bharikita sii satotuuna saangu bada. \p \v 18 Mboomo uka manga miana Israel wakutuuna apasombaaka kurubani \add i aroana Baitulla\add* tee akande dagina kurubani sumai, bhari-bharia mokandena dagi iwe sumai atoabhi mia moposaanguna tee tampana tunuana kurubani sumai. \v 19 Opea o maʼanana pogauku sumai? Barahala atawa o kinande ipasombaaka to barahala sumai inda tee maʼanana sampeampearo. \v 20 Maʼanana pogauku sii, opea ipasombaaka i tampana kurubani to barahala, mencuana pasombaa to Aulataʼala, maka o pasombaa to manga seetani. Tee iaku kumendeu ande ingkomiu uposaangu tee manga seetani. \p \v 21 Ingkomiu inda umembali usumpu i tondena Kawasana Opu tee upoose usumpu uka i tonde motopakena to upasombaaka manga seetani. Mboomo uka ande ingkomiu ukande, inda amembali ukande i mejana Kawasana Opu, tee uka ukande i mejana manga seetani. \v 22 Buaka gauta tapewau ngangarandana Kawasana Opu agigibulu? Buaka alabhi o kakaata tee Kawasana Opu? Atantumo inda! \s1 Dhadhita to Tamuliangiaka Sarona Aulataʼala \sr 10:23--11:1 \p \v 23 \x - \xo 10:23 \xo*\xt 1Kor. 6:12. \xt*\x*Dhaangia o mia mopogauna, "Ingkita tamembali tapewau opeapo uka ipeeluta." Inciamo atotuu, maka inda bhari-bharia pewauta tee faʼedana. Dhaangia uka o mia mopogauna, "Ingkita tamembali tapewau opeapo uka ipeeluta," maka inda bhari-bharia amembali to aangkatakaaka iimanita. \v 24 Bholi dhaangia samia uka mopeelona giu mokofaʼeda tangkanamo to karonamea, maka ingkomiu tabeana upeelo mokofaʼedana to mia mosagaanana uka. \p \v 25 Ingkomiu umembali ukande bhari-bharia dagi motoasona i dhaoa tee inda ufaraluu uparakisaaia minaaka i iapai o asalana, mamudhaakana inda tee kasalaha i nuncana ngangarandamiu. \v 26 \x - \xo 10:26 \xo*\xt Zab. 24:1; 50:12; 89:11.\xt*\x*Roonamo i nuncana Kitabi Momangkilo atoburi mboo sii, "Dunia tee bhari-bharia antona o pewauana Kawasana Opu." \p \v 27 Ande dhaangia o mia mencuana mia moosena Al Masi mokembakomiu to ukande, tee ingkomiu utarimaia o kakembana sumai, sumaimo soo ukandemo opea ipatalaakana to ingkomiu, tee o kinande incia sumai inda afaraluu uparakisaaia minaaka i iapai o asalana, mamudhaakana inda tee kasalaha i nuncana ngangarandamiu. \v 28 Maka ande dhaangia o mia mopogauna tee ingkomiu, "Kinande incia sii padhamo atopasombaaka to barahala," sumaimo bholimo ukandea, rampaakanamo incia apogauaka giu incia sumai roonamo fikiri modhaangiana i nuncana ngangarandana. \v 29 Maʼanana opea ipogauakaku sii, mencuana fikiri modhaangiana i nuncana ngangarandamiu, maka o fikiri modhaangiana i nuncana ngangarandana mia incia sumai. Pokia o kabebasiku tabeana atantuakea fikirina ngangarandana mia mosagaanana? \v 30 Ande kukande kinande tee kupotarimakaasi i Aulataʼala, pokia o mia apogauakaaku madhaki rampaakanamo kinande sumai, sainamo iaku padhamo kupotarimakaasi tee Aulataʼala? \p \v 31 Jadi, opeapo uka ipewaumiu, malape ukande atawa usumpu, upewaumea bhari-bharia sumai to umuliangiaka Aulataʼala. \v 32 Maka bholimo upewau giu motoabhina mosala, malape miana Yahudi, miana Yunani, atawa o jamaʼana Aulataʼala. Tee mboo sumai ingkomiu inda upatosunu mia mosagaanana sabutuna manga incia akodosa. \v 33 Iaku sadia kuʼusaha i nuncana hali opeapo uka to kupasanaa ngangarandana bhari-bharia mia, tee inda soo kupeelo opea mokofaʼedana to karoku, maka kupeelo opea mokofaʼedana to mia bhari mamudhaakana manga incia amembali atopasalaamati. \c 11 \p \v 1 \x - \xo 11:1 \xo*\xt 1Kor. 4:16; Flp. 3:17. \xt*\x*Pamembaliakumo sandarana karomiu, apokana uka mboomo iaku kupamembali Al Masi o sandarana karoku. \s1 Katutubhina Bhaana Bhawine \sr 11:2-16 \p \v 2 Iaku kupujikomiu, roonamo ingkomiu sadia uudhaniaku i nuncana bhari-bharia giu, tee sadhaadhaa utaʼatia o kaadhari mopadhana ipakawaakaku to ingkomiu. \p \v 3 Maka iaku gauku bhekupaumbaakakomiu ande o Al Masi satotuuna mokapalaina bhari-bharia umane, apokana uka tee samia umane mokapalaina bhawine, tee o Aulataʼala mokapalaina Al Masi. \v 4 Bhari-bharia umane motutubhina bhaana wakutuuna adoʼa atawa wakutuuna apakawaaka kasameana Aulataʼala, sumaimo incia ahina Al Masi.\f + \fr 11:4 \fr*\fq ahina Al Masi: \fq*\ft Oni asiliina pogau incia sii satotuuna, "ahina bhaana." \ft*\f* \v 5 Maka bhari-bharia bhawine inda motutubhina bhaana wakutuuna adoʼa atawa wakutuuna apakawaaka kasameana Aulataʼala, satotuuna incia ahina umanena,\f + \fr 11:5 \fr*\fq ahina umanena: \fq*\ft Oni asiliina pogau incia sii satotuuna, "ahina bhaana." \ft*\f* roonamo soo apokanamo tee agunti buluana. \v 6 Ande dhaangia o bhawine inda motutubhina bhaana, salabhina aguntia apepadhaia o buluana. Maka ande dhaangia o bhawine moguntina buluana atawa mokuruina buluana sumai aabhia amembali saangu hali motomaeaaka, sumaimo incia tabeana atutubhia o bhaana. \v 7 \x - \xo 11:7 \xo*\xt Bhaa. 1:26-27. \xt*\x*Umane inda alaenga atutubhia o bhaana, roonamo incia amembali gambarana tee kaogesana Aulataʼala, maka o bhawine amembali kaogesana umane, \v 8 \x - \xo 11:8-9 \xo*\xt Bhaa. 2:18-23. \xt*\x*roonamo umane inda aminaaka i bhawine, maka o bhawine mominaakana i umane. \v 9 Tee o umane atopadhaangia mencuana to bhawine, maka o bhawine atopadhaangia to umane. \v 10 Tee mamudhaakana uhoromati manga malaaʼekati mokamatana ibaadatimiu, bhawine awaajibu apake katutubhina bhaa to tandana ande incia akapalaia umanena. \p \v 11 Moomini mboo sumai i nuncana dhadhita tamembali mia moosena Kawasana Oputa Momalanga, bhawine inda amembali apogaa tee umane, tee o umane inda amembali apogaa tee bhawine. \v 12 Roonamo apokana tee bhawine aminaaka i umane, mboomo uka umane apalaahiria bhawine; tee bhari-bharia asalana aminaaka i Aulataʼala. \v 13 Coba ufikiria o giu incia sii: Buaka alaenga samia bhawine adoʼa i Aulataʼala inda apake katutubhina bhaa? \v 14 Amembalimo saangu kaadhari tee giu imatauna mia bhari, ande o umane momaaratena buluana amembali saangu giu motomaeaaka. \v 15 Maka to bhawine, bulua adhawuakea to atutubhiaka bhaana, tee o bulua maarate amembali saangu kaogesa ibanggaaka. \v 16 Ande dhaangia o mia mopobantaakana giu incia sumai, sumaimo ingkami inda tee kananeamami to tapewau mboo sumai, tee uka manga jamaʼana Aulataʼala inda tee kananeana mboo sumai! \s1 Kananea Mosala i Wakutuuna Kariaa Momangkilo to Taudhani Matena Isa \sr 11:17-34 \p \v 17 To pokaiana tee giu ipogauakaku sii, iaku inda kupujikomiu, roonamo poromuamiu wakutuuna uʼibaadati inda aumbaaka kalape, maka aumbaaka kadhaki. \v 18 Bhaa-bhaana irangoku wakutuuna uporomu-romu, ingkomiu inda uposaangu tee jamaʼamiu tee utobage amembali pia kolompo. Iaku sagaamea kuparacaea ande o lele incia sii atotuu. \v 19 Roonamo i tanga-tangamiu dhaanamo bheupogaa-gaa, mamudhaakana atokamata manga mia mototuu-totuuna tee mompuu-mpuuna moparacaeana Kawasana Opu. \v 20 Tee moomini uka uporomu, ingkomiu inda uporomuaka to ukande kinandena kariaa momangkilona Kawasana Opu. \v 21 Roonamo akawa o wakutuuna ukande, bhari-bharikomiu ukande kinandemiu porikana, sabutuna dhaangia sagaa inda mopotibhaakana kinande, sainamo mosagaanana amalango. \v 22 Buaka ingkomiu inda tee bhanuamiu to ukande tee usumpu? Pokia ingkomiu upandaʼente jamaʼana Aulataʼala tee uhaejati to upekaea manga mia momisikini? Bholi upewau mboo sumai! Jadi opea momembalina ipogauakaku to ingkomiu? Amembali buaka kupujikomiu i nuncana giu incia sii? Inda! Atantumo iaku inda sampeampearo bhekupujikomiu. \p \v 23 Opea mopadhana itarimaku minaaka i Isa Oputa Momalanga, giumo incia sumai iadhariakaku uka to ingkomiu, siitumo i malona Isa Oputa Momalanga atohianati, Incia aala roti, \v 24 tee sapadhana aemani sukuru i Aulataʼala, aweta-wetamea o rotina sumai tee apogau, "Siimo badaku ipasaraakaaka to ingkomiu. Pewaumea o giu incia sii to uudhaniaka Iaku." \v 25 \x - \xo 11:25 \xo*\xt Limb. 24:6-8; Yer. 31:31-34. \xt*\x*Sapadhana akande tee cara mopokana Incia aalamo tonde tee apogau, "Tonde incia sii satotuuna o pojanjia bhaau motomateraiakana tee raaku. Pewaumea o giu incia sii to uudhaniaka Iaku gagari wakutuuna usumpua." \v 26 Jadi gagari ingkomiu ukande roti tee usumpu angguru minaaka i tondena kariaa sumai, maʼanana apokanamo tee upakoleleaka mateana Isa Oputa Momalanga sakawana Incia aumba pendua. \p \v 27 Rampaakanamo sumai, incema mokandena roti tee mosumpuna angguru minaaka i tondena kariaa momangkilo to taudhani matena Isa tee cara inda molaenga, sumaimo incia bheakodosa tee Oputa Momalanga mopadhana mokurubaniakana badana tee raana. \v 28 Jadi, bhari-bharia mia tabeana parakisaa karona, kasiimpo amembali akande roti tee asumpu angguru minaaka i tonde sumai. \v 29 Roonamo incema-incema mokandena roti tee mosumpuna angguru, maka inda aʼakui badana Al Masi, sumaimo incia apokanamo tee aumbaaka kahukumu to karona. \v 30 Rampaakanamo sumai abhari minaaka i tanga-tangamiu momalutena tee momapiina, tee sampe abhari uka momatena. \v 31 Maka ande aporikana taparakisaa karota, sumaimo ingkita inda bhetapotibhaaka kahukumu. \v 32 Maka ande mangahukumu Kawasana Opu, sumaimo Incia bheamangaadhari mamudhaakana inda tatohukumu tee dunia sii. \p \v 33 E manga witinaiku, rampaakanamo sumai, wakutuuna uporomu-romu to ukande i kariaa momangkilo to taudhani matena Isa, ingkomiu tabeana upoantaantagi tee witinaimiu. \v 34 Ande dhaangia o mia monamisina kaara, salabhina akandepo porikana i bhanuana mamudhaakana o poromu-romuana ibaadatimiu sumai inda aumbaaka kahukumu to ingkomiu. Sainamo to hali mosagaanana kuumbapo kasiimpo kuʼatoroa. \c 12 \s Sagala Giuna Rahumati, Maka Aminaaka i Saangu Rohi \sr 12:1-11 \p \v 1 E manga witinaiku, sii-sii iaku gauku kupaumbaakakomiu to pokaiana tee manga rahumati mominaakana i Rohina Aulataʼala. \v 2 Udhania wakutuuna ingkomiu indapo uparacaea tee Isa Al Masi, dhaangia tee saangu kuasa mowujukomiu tee mopasaladhalakomiu to usombaaka manga barahala inda momembalina mopogau. \v 3 Rampaakanamo sumai, ingkomiu tabeana umataua ande o mia ikuasaina Rohina Aulataʼala inda amembali apogau, "Atotundamo o Isa!" Tee inda samia uka momembalina mopogauna, "Isa Al Masi o Kawasana Opu," ande o mia incia sumai inda akuasaia Rohina Aulataʼala. \p \v 4 \x - \xo 12:4-11 \xo*\xt Rom. 12:6-8. \xt*\x*Inciamo dhaangia pegiu-giu o rahumati, maka bhari-bharia rahumati sumai aminaaka i saangu Rohi Momangkilo. \v 5 Dhaangia pegiu-giu o carana mia to alaiani Kawasana Opu, maka ilaianina tangkanamo saangu Kawasana Opu. \v 6 Mboomo sumai o Aulataʼala akarajaa tee pegiu-giuna cara inda momentela i nuncana karona samia-samia witinai mosaʼagama, maka bhari-bharia o Aulataʼala sakaro-karona mokarajaaia. \p \v 7 Maka o Aulataʼala adhawu saangu bukutii pokaiana tee umbaana Rohina to bhari-bharia mia, mamudhaakana apakea to atulungiaka bhari-bharia jamaʼa. \v 8 Roonamo Rohi Momangkilo adhawuakea rahumatina kapooli to mia, mamudhaakana apakawaaka kasamea mobukeakana tee hikimati, tee o Rohi Momangkilo mopokana adhawuakea uka o rahumatina to mia mosagaanana mamudhaakana apakawaaka kasamea mobukeakana tee katau. \v 9 Rohi Momangkilo incia sumai uka adhawuakea rahumatina momaoge to mia mamudhaakana aparacaea tee Al Masi, sainamo to mia mosagaanana adhawuakea rahumatina alaloi Rohi Momangkilo incia sii to apauntoaka mia momapii. \v 10 Rohina Aulataʼala adhawuaka rahumatina to mia mamudhaakana apewau manga muuzizati, kasiimpo to mia mosagaanana adhawuakea rahumatina mamudhaakana apakawaaka kasameana Aulataʼala, kasiimpo to mia mosagaanana uka adhawuakea rahumatina mamudhaakana amembali apaposala Rohina Aulataʼala tee rohi mencuana mominaakana i Aulataʼala, kasiimpo dhaangia uka o mia mosagaanana adhawuakea rahumatina mamudhaakana amembali abhoasaka pogau inda momentela mominaakana i Rohina Aulataʼala, tee dhaangia uka o mia mosagaanana adhawuakea rahumatina mamudhaakana amembali amaʼanaiaka manga pogau inda momentela mominaakana i Rohina Aulataʼala sumai. \v 11 Maka bhari-bharia sumai apewaua saangu Rohi mopokana, tee o rahumati sumai abageakea i bhari-bharia mia mboomo kapeeluana Rohina Aulataʼala. \s Saangu Bada Maka Abhari o Parewana \sr 12:12-31 \p \v 12 \x - \xo 12:12 \xo*\xt Rom. 12:4-5. \xt*\x*Apokana mboomo badana maanusia tangkanamo saangumea, maka o bada atopebhangui minaaka i parewa mobhari, tee bhari-bharia parewana bada sumai moomini abhari maka aposaangu tee bada, mboo sumai uka tee badana Al Masi. \v 13 Mboo sumai uka bhari-bharikita, malape miana Yahudi atawa o miana Yunani, manga bhatua atawa manga maradhika, Aulataʼala padhamo mangapapebhaho i nuncana Rohi mopokana, mamudhaakana tamembali saangu bada, tee bhari-bharikita uka padhamo tatarima Rohi mopokana sumai i nuncana ngangarandata. \p \v 14 Roonamo parewana bada mencuana soo saangumea, maka abhari o parewana. \v 15 Ibaratina ande o ae apogau tee bada, "Iaku mencuana lima, jadi iaku mencuana parewana bada," maka moomini mboo sumai o ae asadhaadhaa amembali parewana bada. \v 16 Tee ande o talinga apogau, "Iaku mencuana mata, jadi iaku mencuana parewana bada," maka moomini mboo sumai o talinga asadhaadhaa amembali parewana bada. \v 17 Kera-kera ande bhari-bharia parewana bada tangkanamo soo mata, tuaapa o carana bada sumai amembali aporango? Atawa ande bhari-bharia parewana bada tangkanamo soo talinga, tuaapa o bada sumai amembali apebhou? \v 18 Maka o Aulataʼala padhamo adhikaia o parewana bada saasaangu apokana mboomo ipeeluna. \v 19 Ande bhari-bharia apamembalia tangkanamo saangu parewamea, iapai o bada? \v 20 Jadi o parewana bada sumai inciamo abhari, maka o bada tangkanamo saangu. \p \v 21 Rampaakanamo sumai, mata inda amembali apogau tee lima, "Iaku inda kufaraluuko!" Atawa o bhaa apogau tee ae, "Iaku inda kufaraluuko!" \v 22 Maka manga parewana bada motoabhina momalute sumai satotuuna ifaraluu mpuu. \v 23 Mboomo uka tee manga parewana bada iabhi inda mofaraluuna iharagaangi, tabeana alabhi atoharagaangi. Sainamo manga parewana bada inda molaengana to ipatokamata ingkita tatutubhia tee pakea, \v 24 roonamo manga parewana bada molaengana to ipatokamata inda afaraluu tatutubhia. Aulataʼala satotuuna padhamo aʼatoroa o bada mboo sumai, sabutuna o parewana bada mokurana motoharagaangi alabhi atohoromati, \v 25 mamudhaakana o bada inda apogaa-gaa, maka bhari-bharia parewana bada tabeana apomaamaasiaka. \v 26 Ande dhaangia minaaka i sala saangu parewana bada monamisina kanarakaa, sumaimo bhari-bharia parewana bada aposanarakaa uka. Ande dhaangia sala saangu minaaka i parewana bada atomuliangi, sumaimo bhari-bharia parewana bada aposakaunde-unde uka. \p \v 27 Bhari-bharikomiu satotuuna o badana Al Masi, tee ingkomiu samia-samia o parewana badana. \v 28 \x - \xo 12:28 \xo*\xt Ef. 4:11. \xt*\x*Mboomo uka i nuncana jamaʼa, Aulataʼala padhamo atantuaka tampana bhari-bharia mia: Bhaa-bhaana manga rasulu, kasiimpo manga mia mopakawaakana kasameana Aulataʼala,\f + \fr 12:28 \fr*\fq manga mia mopakawaakana kasameana Aulataʼala: \fq*\ft I nuncana sura asilii atoburi, "manga nabii," maka mencuana tangkanamo soo manga mia minaaka i zamani momangengena. \ft*\f* tee manga guru, sapadhana incia sumai manga mia momembalina mopewauna muuzizati, manga mia motodhawuakana rahumati to apaunto kapiina mia tee momembalina motulungina mia mosagaanana, mia momembalina kapala, atawa mopogauna tee pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala. \v 29 Buaka bhari-bharia manga incia amembali rasulu atawa o nabii tee guru? Buaka manga incia bhari-bharia tee kuasana to apadhaangia muuzizati? \v 30 Buaka bhari-bharia manga incia apotibhaaka rahumati to apaunto kapiina mia, atawa amembali apogau tee pegiu-giuna pogau inda momentela, atawa to amaʼanai manga pogau incia sumai? \p \v 31 Rampaakanamo sumai, ingkomiu tabeana uʼusaha tee mpuu-mpuuna incamiu to upotibhaaka rahumati molabhina kaogena. \p Tee iaku bhekususuakakomiu dhala molabhina kalapena. \c 13 \s Namisina Ngangaranda \sr 13:1-13 \p \v 1 Moomini kumembali kupogau tee pegiu-giuna pogau ipakena maanusia tee pogau ipakena malaaʼekati, maka ande inda kumaasiaka mia mosagaanana, sumaimo iaku kupokanamo tee nduuna mbololo atawa o nduuna ndengu-ndengu. \v 2 \x - \xo 13:2 \xo*\xt Mat. 17:20; 21:21; Mrk. 11:23. \xt*\x*Moomini dhaangia tee rahumatiku mominaakana i Aulataʼala to kupakawaaka kasameana tee adhawuakaaku katau mamudhaakana kumaʼanaia bhari-bharia rahasiana, tee rampaakanamo kaparacaeaku tee Aulataʼala sabutuna iaku amembali kupapinda gunu, maka ande inda kumaasiaka mia mosagaanana, sumaimo iaku inda tee faʼedaku sampeampearo. \v 3 Moomini bhari-bharia pewauaku kusadakaakea to mia misikini, tee kupasaraakaakea o karoku to atotunu,\f + \fr 13:3 \fr*\fq kupasaraakaakea o karoku to atotunu: \fq*\ft Dhaangia pia angu o kaburina aeati incia sii mominaakana i zamani mangenge motoburi tee antona mboo sii: Badaku kupasaraakaakea to anarakaa mamudhaakana amembali kubanggaaka karoku. \ft*\f* maka ande inda kumaasiaka mia mosagaanana, sumaimo moomini saidhe inda dhaangia o faʼedana to karoku. \p \v 4 Mia momaasiakana mia mosagaanana, sadia asabara tee amalape incana. Incia inda agigibulu tee mia mosagaanana, inda abanggaaka karona tee inda asombo. \v 5 Incia inda apewau giu inda mokoʼadati, inda alabhiaka karona, inda amasimba aʼamara, tee inda audhaudhani kasalahana mia mosagaanana. \v 6 Incia inda akaunde-unde rampaakanamo giu inda moʼadili, maka rampaakanamo giu mobanara. \v 7 Incia atarai kanarakaa i nuncana bhari-bharia kanarakaa, aparacaea bhari-bharia giu \add momalape to mia mosagaanana\add*, aharapu tee sagala giu, tee sadia asabara atarima opeapo uka inamisina. \p \v 8 Kaasi bheadhaangia saʼumurua! Sii-sii dhaangia o mia momakidha to mopakawaakana kasameana Aulataʼala, maka naile itu bheaunto apakawaaka kasamea incia sumai. Sii-sii dhaangia o mia momakidha tee mopakena pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, maka naile itu bheaunto apake pogau inda momentela incia sumai. Tee sii-sii dhaangia uka o mia momatauna manga giu irahasiaaka, maka naile itu manga katau irahumatina Rohina Aulataʼala incia sumai indamo bheatodhawuaka pendua. \v 9 Roonamo katauta tee kapoolita to tapakawaaka kasameana Aulataʼala mopadhana itarimata indapo asangka. \v 10 Maka ande akawamo wakutuuna, Aulataʼala bheapasangkea bhari-bharia, sumaimo kapoolita indapo mosangkana sii indamo bheatofaraluu. \v 11 Wakutuuna iaku dhaangiapo kumaidhiidhi, pogauku, fikiriku tee o potontoku mboomo anaana maidhiidhi. Maka sadewasaku, pemingkuiku wakutuuna kumaidhiidhi kubhanakamea. \v 12 Opea ikamatata sii-sii mboomo takamata ngkamia-miata inda motindana i nuncana paiasa. Maka ande akawamo o wakutuuna siimpomo atinda takamatea. Sii-sii indapo dhaangia imatauta, maka naile itu bhari-bharia sumai bhetamataua apokana mboomo Aulataʼala amatau bhari-bharia o kadhaangiana karota. \p \v 13 Jadi sii-sii dhaangia talu hali tee mosadhaadhaana bheikeniakata siitumo: taparacaea, taharapu i Aulataʼala, tee uka tapomaamaasiaka tee mia mosagaanana. Maka motofaraluuna mpuu minaaka i talu giuna sumai siitumo tamaasiaka mia mosagaanana. \c 14 \s Pokaiana Tapakawaaka Kasameana Aulataʼala to Tapogauaka Pogau Inda Momentela Irahumatina Rohina Aulataʼala \sr 14:1-25 \p \v 1 Ingkomiu tabeana uʼusaha to umaasiaka manga mia mosagaanana. Tee uka uʼusahamo to utarimaaka manga rahumati minaaka i Rohina Aulataʼala, mofaraluuna mpuu siitumo kapoolimiu to upakawaaka kasameana Aulataʼala to maanusia. \v 2 Incema mopogauna tee pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, incia inda apogau tee maanusia, maka apogau tee Aulataʼala. Tee uka inda dhaangia o mia momaʼanaina pogauna, roonamo Rohina Aulataʼala mosababuakana mia incia sumai tangkanamo apogauaka manga giu soo imatauna Aulataʼala. \v 3 Maka to mia mopakawaakana kasameana Aulataʼala, apakawaakea i maanusia to apekatangkaaka iimanina, apekaoge incana, tee ahiburu manga incia. \v 4 Incema mopogauna tee pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala incia apekatangka karona, sainamo mia mopakawaakana kasameana Aulataʼala siitumo mia mopekatangkana jamaʼa. \v 5 Amalape mpuu ande bhari-bharikomiu umembali upogau tee manga pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala. Maka kupeelua mpuu ande bhari-bharikomiu umembali upakawaaka kasameana Aulataʼala. Roonamo mia mopakawaakana kasameana Aulataʼala sumai alabhi akofaʼeda minaaka i mia momembalina mopogauakana pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, tabeana o mia incia sumai amembali apajelasiakea opea ipogauakana to apekatangkaaka jamaʼa. \p \v 6 E manga witinaiku, buaka akofaʼeda to ingkomiu ande iaku kuumba tee kupogauaka pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala tee ingkomiu? Buaka inda bhealabhi akoguna ande iaku kupogau tee pogau imaʼanaimiu, malape wakutuuna kupakawaaka wahiyuu, katau, kasameana Aulataʼala, atawa o kaadhari? \v 7 Apokana uka tee manga giu inda mokoinyawa momembalina mokooni, mboomo suli tee kecapi. Ande o suli tee kecapi inda apalimba oni motinda, tuaapa amembali o mia bheamatau opea motangasaana imagasiaakana sumai? \v 8 Ande onina torompe\f + \fr 14:8 \fr*\fq onina torompe: \fq*\ft I zamani momangenge onina torompe to kapaumbana potimbea tee kakemba to manga suludadu mamudhaakana amaju apoewangi atawa amunduru. \ft*\f* inda atinda, incema bhemopasiapuna karona to potimbea? \v 9 Mboomo uka ingkomiu, ande upogau tee pogau inda motomaʼanai, tuaapa amembali o mia amaʼanai opea ipogauakamiu? Tee mboo sumai, ingkomiu kabilanga upogau tee ngalu. \v 10 Atantumo i dunia sii abhari mpuu o pogau, maka inda dhaangia saangu uka minaaka i kabharina pogau sumai inda mokomaʼanana. \v 11 Maka ande iaku inda kumaʼanai pogau ibhoasakana mia, sumaimo o mia mopakena pogau incia sumai aabhiaku mia dhaga, mboomo uka iaku kuabhia ande o mia incia sumai o mia dhaga. \v 12 Mboomo uka tee ingkomiu, inciamo ingkomiu utotuu-totuu uʼusaha to upotibhaaka manga rahumati minaaka i Rohina Aulataʼala, maka uʼusahamo to upotibhaaka motofaraluuna mpuu, siitumo momembalina mopekatangkana jamaʼa. \p \v 13 Rampaakanamo sumai, mia mopogauna i nuncana pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, tabeana adoʼa mamudhaakana amembali apajelasiaka opea ipogauakana sumai. \v 14 Roonamo ande kudoʼa tee pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, sumaimo tangkanamo rohiku modoʼana, sainamo akalaku inda aose adoʼa. \v 15 Jadi opea bheipewauku? Iaku bhekudoʼa tee rohiku, tee bhekudoʼa tee akalaku uka. Iaku bhekulagu tee rohiku, tee bhekulagu tee akalaku uka. \v 16 Roonamo ande soo uemani sukuru tee rohimu, tuaapa tee mia inda mokorahumati amembali apogau, "Aamin" minaaka i bhoasakana kasukurumu rampaakana incia inda amaʼanai opea ipogauakamu? \v 17 Jadi moomini o bhoasakana kasukurumiu sumai amalape, maka inda tee faʼedana to mia mosagaanana. \p \v 18 Iaku kusukuru i Aulataʼala roonamo kumembali kupogau tee manga pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala alabhi minaaka i bhari-bharikomiu. \v 19 Maka i nuncana poromu-romuana jamaʼa, iaku alabhi kumaasiaka kubhoasaka lima angu oni mominaakana i akalaku tee kubhoasaka sapulu rewu oni minaaka i pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala mamudhaakana amembali kuadhari mia mosagaanana. \p \v 20 E manga witinaiku, fikirimiu bholi upamembalia mboomo anaana. Inciamo i nuncana giu madhaki, uwaajibu umembali mboomo anaana, maka i nuncana fikirimiu tabeana upamembalia adewasa. \v 21 \x - \xo 14:21 \xo*\xt Yes. 28:11-12. \xt*\x*I nuncana Kitabi Momangkilo atoburi, "Kawasana Opu apogau, \b \q1 'Minaaka i manga mia moposalana pogauna \q2 tee alaloi ngangana manga mia dhaga, \q1 Iaku bhekupogau tee lipu sii. \q2 Moomini mboo sumai, manga incia inda bheaperangoiaku.' " \b \p \v 22 Jadi manga pogau inda momentela mominaakana i Rohina Aulataʼala satotuuna o tanda to manga mia inda moparacaea, mencuana to manga mia moparacaea. Tee o rahumati to tapakoleleaka kasameana Aulataʼala to maanusia satotuuna o tanda to manga mia moparacaea, mencuana to manga mia inda moparacaea. \v 23 Rampaakanamo sumai ande bhari-bharia jamaʼa aporomusaka tee apogau i nuncana manga pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, kasiimpo dhaangia manga mia mopesuana minaaka i sambalina jamaʼa atawa manga mia inda moparacaeana tee Isa, atantumo manga mia incia sumai bheaabhikomiu umagila! \v 24 Maka ande bhari-bharikomiu upakawaaka kasameana Aulataʼala, kasiimpo dhaangia o mia i sambalina jamaʼa atawa manga mia inda moparacaeana tee Isa, sumaimo bhari-bharia giu ipakoleleakamiu sumai bheasusuaka dosana manga incia, tee manga incia bheasadaria o dosana. \v 25 Tee mboo sumai, bhari-bharia rahasia motobuniakana i nuncana ngangarandana bheatokamata, sabutuna incia bheasuju asomba Aulataʼala tee bheaʼakuia ande o "Aulataʼala atotuu-totuu adhaangia i tanga-tangamiu." \s1 Tutura i nuncana Poromu-romuana Jamaʼa \sr 14:26-40 \p \v 26 E manga witinaiku, jadi opea maʼanana bhari-bharia sumai? Ande ingkomiu uporomusaka to usomba Kawasana Opu, kasiimpo ingkomiu samia-samia dhaangia tee molaguna, moadharina, mopogauakana wahiyuu, mopogauakana pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, tee mopajelasiakana pogau incia sumai, bhari-bharia giu incia sumai tabeana tapewaua to tapekatangkaaka jamaʼa. \v 27 Maka ande dhaangia o mia mopogauna tee pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala, salabhina podhomo rua mia atawa tapanamo kabhari talu mia tee manga incia apobholobholosi apogau, tee tabeana dhaangia samia to mopajelasiakana opea ipogauakana sumai. \v 28 Ande inda dhaangia o mia momembalina mopajelasiakea, manga incia tabeana bholi akoʼuu i nuncana poromu-romuana jamaʼa sumai tee taroakamo manga incia apogau i nuncana ngangarandana tee Aulataʼala. \p \v 29 To manga incia mopotibhaakana rahumati amembali nabii, sumaimo podhomo rua mia atawa talu mia mopakawaakana kasameana Aulataʼala, sainamo mosagaanana mopotimbangiakea. \v 30 Maka ande dhaangia o mia mosagaanana mouncurana iwe sumai mopotibhaakana wahiyuu minaaka i Aulataʼala, sumaimo o mia motangasaana mopogauna sumai tabeana aunto apogau. \v 31 Tee cara mboo sumai, bhari-bharikomiu tee kalalesamiu to upopakawaaka kasameana Aulataʼala podho-podho ingkomiu samia-samia, mamudhaakana bhari-bharikomiu amembali upotibhaaka kaadhari tee atopekaoge incamiu. \v 32 Rahumatina Rohina Aulataʼala to tapakawaaka kasameana Aulataʼala aose tee akuasaia nabii mokorahumatina sumai, \v 33 roonamo Aulataʼala inda amaasiaka karompa, maka amaasiaka dhadhi moʼamani. \p Apokana uka mboomo i nuncana poromusakaana manga jamaʼana mia mosaalihi, \v 34 manga bhawine tabeana bholi akoʼuu i nuncana jamaʼa. Manga incia inda atoundaaka to apogau, maka manga incia tabeana apatungku karona. Giu incia sii mboomo motoburina i nuncana Hukumuna Taurati. \v 35 Ande manga incia gauna amatau saangu giu, manga incia tabeana aabhaakea i umanena i bhanua. Inciamo atomaeaaka ande samia bhawine apogau i nuncana poromu-romuana jamaʼa. \v 36 Buaka o firimanina Aulataʼala sumai aumba minaaka i ingkomiu? Atawa tangkanamo to ingkomiumea o firimani sumai atopakawaaka? \p \v 37 Ande dhaangia o mia moabhina karona nabii mopotibhaakana rahumati to apakawaaka kasameana Aulataʼala atawa o mia mopotibhaakana rahumatina Rohina Aulataʼala mosagaanana, incia tabeana amataua, ande opea iburiku sii satotuuna o parintana Kawasana Opu. \v 38 Maka ande incia inda atarima giu incia sumai, sumaimo ingkomiu bholi uperangoia. \p \v 39 E manga witinaiku, jadi rampaakanamo sumai, usahamo to upakawaaka kasameana Aulataʼala, tee bholi usasi mia bhemopogauna tee manga pogau inda momentela irahumatina Rohina Aulataʼala. \v 40 Maka bhari-bharia tabeana amalape upewaua tee amalape uʼatoroa. \c 15 \s1 Dhadhiana Pendua Isa Al Masi \sr 15:1-11 \p \v 1 E manga witinaiku, sii-sii bhekupaumbaakakomiu pendua o Lele Malape minaaka i Aulataʼala mopadhana ipakawaakaku to ingkomiu i piamo itu. Ingkomiu utarimaia o Lele Malape sumai tee usadhaadhaa uparacaeaia. \v 2 Rampaakanamo Lele Malape sumai ingkomiu utopasalaamati, tee ande ingkomiu inda upengkeni pekatangka i firimani mopadhana ipakoleleakaku, sumaimo inda dhaangia o faʼedana uparacaea. \p \v 3 \x - \xo 15:3 \xo*\xt Yes. 53:5-12. \xt*\x*Roonamo giu mofaraluuna mpuu ipakawaakaku to ingkomiu satotuuna opea mopadhana itarimaku karoku, siitumo ande o Al Masi amate roonamo dosata, mboomo mopadhana motoburina i nuncana Kitabi Momangkilo, \v 4 \x - \xo 15:4 \xo*\xt Zab. 16:8-10; Mat. 12:40; Tul. 2:24-32. \xt*\x*tee Incia padhamo atokoburu, maka sapadhana sumai atopadhadhimo pendua i eo talu eona mboomo motoburina i nuncana Kitabi Momangkilo. \v 5 \x - \xo 15:5 \xo*\xt Mat. 28:16-17; Mrk. 16:14; Luk. 24:34-36; Yah. 20:19. \xt*\x*Incia padhamo apatiumba karona i Kefas,\f + \fr 15:5 \fr*\fq Kefas: \fq*\ft Kefas sii atosarongi uka Petrus. \ft*\f* kasiimpo apatiumba karona uka i sapulu rua miaia murina. \v 6 Sapadhana incia sumai, i wakutuu mopokana uka Incia apatokamata karona i lima atu mia labhi witinaita mosaʼagama. Abhari minaaka i manga witinaita sumai dhaangiapo modhadhina sakawana sii-sii, maka dhaangia uka momatena. \v 7 Sapadhana incia sumai, Incia apatokamataaka uka karona tee Yakub, kasiimpo tee bhari-bharia rasuluna. \v 8 \x - \xo 15:8 \xo*\xt Tul. 9:3-6. \xt*\x*Tee o kapadhaana Incia apatokamataaka karona tee iaku, garaaka iaku mboomo anaana molaahirina i wakutuu mosala. \p \v 9 \x - \xo 15:9 \xo*\xt Tul. 8:3. \xt*\x* Roonamo minaaka i kabharina manga rasulu iakumo sii inda mopentingna mpuu, iaku inda kulaenga to kutosarongi samia rasulu, roonamo iaku padhamo kusikisaa jamaʼana Aulataʼala. \v 10 Maka rampaakanamo rahumatina Aulataʼala, iaku kumembalimo mboomo sii-sii, tee o rahumatina idhawuakana to iaku inda asia-sia, roonamo kakaana kukarajaa alabhi minaaka i bhari-bharia rasulu mosagaanana. Satotuuna mencuana iaku, maka o rahumatina Aulataʼala mopoosena tee iaku. \v 11 Jadi, minaaka i incemapo uka utarima Lele Malape sumai, malape minaaka i iaku atawa minaaka i rasulu mosagaanana inda tee masaʼalana. Roonamo mofaraluuna mpuu ande ingkami mopakoleleakana Lele Malape sumai, tee ingkomiu uparacaeaia. \s1 Dhadhiana Pendua Maanusia Minaaka i Mate \sr 15:12-34 \p \v 12 Ande tapakoleleakakomiu pokaiana tee dhadhiana pendua Al Masi minaaka i mate, tuaapa amembali dhaangia o mia minaaka i tanga-tangamiu mopogauna ande inda dhaangia o mia bhemotopadhadhina pendua minaaka i mate? \v 13 Ande atotuu o mia mate inda atopadhadhi pendua minaaka i mate, sumaimo Al Masi uka inda atopadhadhi pendua. \v 14 Tee ande o Al Masi inda atopadhadhi pendua minaaka i mate, asia-siamo opea mopadhana ipakoleleakamami tee asia-siamo iimanimiu. \v 15 Ande inda dhaangia o mia modhadhina pendua minaaka i mate, maʼanana ingkami padhamo tagau-gau tee taadhariaka kaadhari mosala pokaiana tee Aulataʼala, roonamo kangengena sii ingkami tapakoleleaka ande o Aulataʼala mopadhadhina pendua Al Masi minaaka i mate, garaaka o Aulataʼala inda apadhadhia pendua. Ande o giu incia sumai atotuu abanara, siitumo mia mate inda atopadhadhi pendua. \v 16 Roonamo ande atotuu o mia mate inda atopadhadhi pendua, sumaimo Al Masi uka inda atopadhadhi pendua. \v 17 Jadi ande o Al Masi inda atopadhadhi pendua minaaka i mate, sumaimo asia-siamo iimanimiu tee ingkomiu dhaangiapo akuasaikomiu dosa. \v 18 Tee mboo sumai, bhari-bharia mia momatena i nuncana sarona Al Masi abinasamo. \v 19 Ande o kaharaputa i Al Masi tangkanamo to dhadhita i nuncana dunia sii, sumaimo ingkita tamembali mia motomaasiakana inca mpuu minaaka i bhari-bharia maanusia i dunia sii! \p \v 20 Maka satotuuna, inciamo Al Masi padhamo atopadhadhi pendua minaaka i mate. Incia amembali mia mobhaa-bhaana motopadhadhina pendua minaaka i bhari-bharia mia momate. \v 21 Roonamo kadhaangiana mate mopesuana i nuncana dunia alaloi samia maanusia, mboo sumai uka o kadhaangiana mia motopadhadhina pendua minaaka i mate alaloi samia maanusia uka. \v 22 Roonamo bhari-bharia mia mate aminaaka i anana Adamu, maka bhari-bharia maanusia moposaanguna tee Al Masi bheatopadhadhi pendua. \v 23 Maka samia-samia atopadhadhi aose palina: Bhaa-bhaana o Al Masi, kasiimpo manga incia momembalina pewauana Al Masi wakutuuna umbaana naile itu. \v 24 Sapadhana incia sumai akiaamatimo; wakutuu incia sumai o Al Masi bheapekatalo bhari-bharia pamarinta, bhari-bharia kuasa, tee bhari-bharia kakaa. Kasiimpo Incia bheapasaraakaakea o pamarintana i Aulataʼala o Amata. \v 25 \x - \xo 15:25 \xo*\xt Zab. 110:1. \xt*\x*Roonamo Al Masi tabeana aparinta tee amembali Raja sakawana o Aulataʼala adhika bhari-bharia musuna i randana aena. \v 26 Musuna kapadhaana bheipekatalona siitumo o mate. \v 27 \x - \xo 15:27 \xo*\xt Zab. 8:7. \xt*\x*Roonamo i nuncana Kitabi Momangkilo atoburi, "bhari-bharia giu padhamo apekataloa Aulataʼala tee adhikaia i randana aena," tee moomini bhari-bharia giu padhamo apekataloakea to Al Masi, maka atindamo mpuu ande o Aulataʼala inda apesua i nuncana kalentuna giu ipekatalo sumai. \v 28 Jadi sapadhana bhari-bharia giu atodhika i randana aena Al Masi, sumaimo o Ana bheapasaraakaaka karona i Aulataʼala modhikana bhari-bharia giu i randana aena Al Masi, mamudhaakana o Aulataʼala moparintana bhari-bharia giu. \p \v 29 Ande o mia mate inda atopadhadhi pendua, apokia dhaangia o mia motopapebhahona to mia mate?\f + \fr 15:29 \fr*\fq mia motopapebhahona to mia mate: \fq*\ft Kaabhaki incia sii asusuaka saangu kananeana jamaʼa i Korintus motopapebhahona i nuncana sarona manga sabhangkana, atawa o witinaina momatena wakutuuna indapo atopapebhaho. Maka o Paul inda aundaakea o kananea incia sumai, tee tangkanamo atopake to amembaliaka bukutii. Manga incia satotuuna amataua ande manga mia mate bheatopadhadhi pendua. \ft*\f* To opea manga incia apewau giu incia sumai? Ande atotuu o mia mate inda sampeampearo inda bheatopadhadhi pendua, apokia manga incia atopapebhaho to manga mia incia sumai? \v 30 Mboo sumai uka tee ingkami, apokia ingkami sadia taunda tapoaroaka balaa \add ande o mia momate inda bheatopadhadhi pendua\add*? \v 31 E manga witinaiku, saesaeo iaku kupoaroaka balaa. Iaku kupotunda ande o giu incia sumai atotuu, apokana uka mboomo iaku kubanggaakakomiu. Roonamo ingkomiumo momembalina bukutiina ande iaku kulaiani Isa Al Masi o Oputa Momalanga. \v 32 \x - \xo 15:32 \xo*\xt Yes. 22:13.\xt*\x*Ande taose fikirina maanusia, opea o faʼedana to iaku kupoewangi tee manga binata masega i Efesus?\f + \fr 15:32 \fr*\fq manga binata masega i Efesus: \fq*\ft I lipu Roma amembali saangu giu mobiasa to mia madhaki to apoewangi tee manga binata masega, tee o giu incia sii amembali saangu pogau ibarati minaaka i Paul ande incia apadhamo apoewangi tee manga mia madhaki mokofeʼelina mboomo binata masega i kota Efesus. \ft*\f* Mencuana soo incia sumai, ande o mia momate inda atopadhadhi pendua, salabhina taose onina mia mopogauna, \q1 "Maimo \add takokariaaka\add*, takande tee tasumpuaka, \q2 roonamo naile ingkita bhetamate." \m \v 33 Bholi usaladhala, "Posabhangkaa inda momalape apekadhaki kananea momalape."\f + \fr 15:33 \fr*\fq Posabhangkaa inda momalape apekadhaki kananea momalape: \fq*\ft Kabhanti incia sii aminaaka i saangu kaburi modhaangiana i zamani i piamo itu iburina samia pande pekabanti minaaka i Yunani mokosaroakana Menander.\ft*\f* \v 34 Sadaramo pekalape, tee bholimo upewau dosa pendua uka roonamo i tanga-tangamiu dhaangia o mia inda momatauna Aulataʼala. Iaku kupogau mboo sii mamudhaakana atiumba o kaea i nuncana karomiu. \s Badana Maanusia Mobhaau Sapadhana Atopadhadhi Pendua \sr 15:35-58 \p \v 35 Aipomo dhaangia o mia moabhana, "Tuaapa o carana mia mate atopadhadhi pendua? Tee tuaapa o bhanguna badana naile itu wakutuuna atopadhadhi pendua? \v 36 E mia mokabhongo-bhongo, ande ingkoo upombula wine i nuncana tana, wine incia sumai inda bheatuwu ande o wine sumai indapo amate porikana. \v 37 Tee o wine ipombulamu tabeana ompolena, siitumo mboomo ompolena gandum atawa ompole mosagaanana, mencuana sapalea penembula momaoge ipombulamu. \v 38 Maka naile itu, Aulataʼala bheadhawuaka to ompole sumai saangu modelena penembula mboomo kapeeluana, tee Incia adhawuaka saasaangu ompolena wine sumai mboomo modelena sumbesumbere. \v 39 Roonamo bhari-bharia mokoinyawana inda apokana o bhanguna badana. Bhanguna badana maanusia aposala tee bhanguna binata, tee o bhanguna manga manu-manu uka aposala tee bhanguna manga ikane. \v 40 Dhaangia o giu modhaangiana i laiana tee dhaangia uka o giu modhaangiana i dunia, maka o kamuliangina o giu modhaangiana i laiana aposala tee kamuliangina o giu modhaangiana i dunia. \v 41 Kamuliangina matanaeo aposala tee kamuliangina bula, tee o kamuliangina bula aposala tee kamuliangina manga kalipopo, tee o kamuliangina saangu kalipopo aposala tee kamuliangina kalipopo mosagaanana. \p \v 42 Mboo sumai uka o pokaiana tee manga mia mate motopadhadhina pendua. Bada motokoburu sumai satotuuna o bada momembalina momabhongko, maka o bada ipadhadhi pendua siitumo bada inda momembalina momadhaki. \v 43 Wakutuuna o bada sumai atokoburu, bada sumai amadhaki tee amatemo, maka i wakutuuna atopadhadhi pendua, incia amembali bada momulia tee momatangka. \v 44 Wakutuuna atokoburu, bada sumai o bada mominaakana i dunia, maka wakutuuna adhadhi pendua o bada sumai aminaaka i sorogaa. \p Ande dhaangia o bada mominaakana i dunia, sumaimo dhaangia uka o bada mominaakana i sorogaa. \v 45 \x - \xo 15:45 \xo*\xt Bhaa. 2:7. \xt*\x*Sumaimo atoburi uka i nuncana Kitabi Momangkilo, "Adamu maanusia mobhaa-bhaana sumai, amembali mahaluku modhadhi." Maka o Adamu maanusia kapadhaa sumai satotuuna o Al Masi momembalina Rohi modhawuna dhadhi. \v 46 Tee mobhaa-bhaana moumba satotuuna o bada mominaakana i dunia, siimpomo moumbana minaaka i rohi. \v 47 Maanusia mobhaa-bhaana o asalana minaaka i ngawuna tana, maka o maanusia kapadhaa aminaaka i sorogaa. \v 48 Manga mia i dunia sii satotuuna mboomo Adamu, ipadhaangia minaaka i ngawuna tana, maka manga mia momembalina miana sorogaa apokana tee Incia mominaakana i sorogaa. \v 49 Mboomo uka ingkita sii-sii tapokana mboomo Adamu motopadhaangiana minaaka i ngawuna tana, jadi naile itu ingkita uka bhetamembali mboomo Incia moumbana minaaka i sorogaa sumai. \p \v 50 E manga witinaiku, siimo bheipogauakaku tee ingkomiu, ande o dagi tee raa inda amembali apotibhaaka tampa i nuncana Pamarintana Aulataʼala, tee o bada momembalina momate inda amembali abakaa. \v 51 \x - \xo 15:51-52 \xo*\xt 1Tes. 4:15-17. \xt*\x*Udhania, iaku kupaumbaakakomiu saangu rahasia, ande bhari-bharikita inda bhetamate, maka o badata bheabhalii. \v 52 Giu incia sumai bhetatarimaia sakijamata, wakutuuna suarana sangkakala kapadhaa atopakooni. Roonamo wakutuuna atorango onina sangkakala sumai, manga mia momate bheatopadhadhi pendua tee bada mobakaa, tee bhari-bharikita bhetatarima bada mobhaau. \v 53 Roonamo badata momembalina mobinasa atobholosi tee bada mobakaa, tee o badata momembalina momate sii tabeana atobholosi tee bada inda momembalina momate. \v 54 \x - \xo 15:54 \xo*\xt Yes. 25:8. \xt*\x*Ande o badata momembalina mobinasa padhamo atobholosi tee bada mobakaa, tee o badata momembalina momate padhamo atobholosi tee bada inda momembalina momate, i wakutuu incia sumai siimpomo amondo opea motoburina i nuncana Kitabi Momangkilo, "Kuasana mate atotalomo, tee ingkita takanamo!" \q1 \v 55 \x - \xo 15:55 \xo*\xt Hos. 13:14. \xt*\x*"E mate, ingkoo indamo tee kuasamu to mangapekamate! \q2 E mate, ingkoo indamo tee kakaamu!" \m \v 56 Kuasana mate to mangapanarakaana satotuuna aminaaka i dosa, tee o dosa amembali apotibhaaka kuasana alaloi Hukumuna Taurati. \v 57 Maka tasukuru i Aulataʼala, Incia mangapamembalina takana alaloi Isa Al Masi Oputa Momalanga. \p \v 58 E manga witinai imaasiakaku, rampaakanamo sumai ingkomiu tabeana usadhaadhaa umatangka tee umakate, tee utorotorosu ukarajaa tee mpuu-mpuuna incamiu to Kawasana Opu roonamo ingkomiu umataua bhari-bharia ikarajaamiu to Kawasana Opu inda bheasia-sia. \c 16 \s Kahamba minaaka i Jamaʼa i Korintus to Mia Mosaalihi i Yerusalem \sr 16:1-4 \p \v 1 \x - \xo 16:1 \xo*\xt Rom. 15:25-26. \xt*\x*Sii-sii to pokaiana tee doi bheihambaakamiu to manga witinaimiu saʼagama, iaku kupaumbakomiu mamudhaakana upewaua apokana tee opea mopadhana isusuakaku to manga jamaʼa i Poropinsi Galatia. \v 2 Saʼahadi-saʼahadi bhari-bharikomiu tabeana udhikaia sagaa o doi mopadhana ipotibhaakamiu minaaka i peeloamiu, mamudhaakana indamo uka urombusaka doimiu wakutuuna kuumba. \v 3 Jadi sakawaku iwe siitu, iaku bhekutumpu manga mia iabhimiu molaengana to mobhawana kahambamiu i Yerusalem, tee kupapoosea tee sura iburiku naile itu. \v 4 Tee ande o giu incia sumai amalape, sumaimo iaku uka bhekulingka kupoose tee manga incia. \s Haejatina Paul \sr 16:5-9 \p \v 5 \x - \xo 16:5 \xo*\xt Tul. 19:21. \xt*\x*Iaku bhekuumba i tampamiu minaaka i Poropinsi Makedonia\f + \fr 16:5 \fr*\fq Poropinsi Makedonia: \fq*\ft Saangu poropinsi imbooresina manga miana Yunani. Ibu kotana siitumo Tesalonika. Miana Karasiteni i Makedonia arela adhawu sumbangana to mia mosaalihi i Yerusalem. (Kamatea \ft*\xt 2Kor. 8:1-4). \xt*\f* roonamo iaku dhaangiamo tee haejatiku to kumbeliki Makedonia porikana. \v 6 Aipomo bhekumboore tee ingkomiu inda amangenge, tee koroo kangengena bulaana kagarimea sabutuna ingkomiu umembali uhambaaku to kupalausaka lingkaaku. \v 7 Roonamo iaku kumendeu kuleongikomiu soo sabantaramea, maka kuharapu kumboore amangenge tee ingkomiu ande aundaakaaku Kawasana Opu. \v 8 \x - \xo 16:8-9 \xo*\xt Im. 23:15-21; Kap. 16:9-11; Tul. 19:8-10. \xt*\x*Maka iaku dhaangiapo bhekumboore i kota Efesus sakawana i eona raraeana Pentakosta,\f + \fr 16:8 \fr*\fq eona raraeana Pentakosta: \fq*\ft Eona raraeana miana Yahudi motoraraeaakana i lima pulu eo sapadhana Paska. \ft*\f* \v 9 roonamo iwe sii dhaangiapo abhari o kalalesa to manga karajaa mokofaʼeda, moomini abhari uka o mia mobhaliaku. \s Pia Angu Kasamea \sr 16:10-18 \p \v 10 \x - \xo 16:10 \xo*\xt 1Kor. 4:17. \xt*\x*Ande o Timotius aumba i tampamiu, upepagomea pekalape mamudhaakana incia inda anamisi kaeka wakutuuna amboore tee ingkomiu, roonamo incia akarajaa to Kawasana Opu mboomo iaku. \v 11 Jadi bholi dhaangia o mia mopandaʼentea, maka uhambea mamudhaakana asalaamati wakutuuna apalausaka lingkaana, tee mamudhaakana incia uka amembali aumba to apokawaakaaku, roonamo iaku kuantagi umbaana Timotius tee manga witinai mosagaanana. \p \v 12 Sainamo to witinaita mokosaroakana Apolos,\f + \fr 16:12 \fr*\fq Apolos: \fq*\ft Mia mominaakana i Aleksandria momakidhana mpuu i nuncana manga urusana Kitabi Momangkilo. Incia adharia Akwila tee Priskila (Kamata \ft*\xt Tul. 18:24-28).\xt* Incia dhaangia tee moosea i nuncana jamaʼa i Korintus (Kamata \xt 1Kor. 1:12).\xt* \f* dhaangiamo pia mpearo kuemania mamudhaakana incia apobhawa tee manga witinai mosagaanana to aleongikomiu. Maka incia amendeupo aumba sii-sii, tee incia dhaangiapo bheapeelo kalalesa momalape to aleongikomiu. \p \v 13 Ingkomiu tabeana upengkaanaka tee amatangka o iimanimiu i nuncana udhadhi umembali mia moparacaeana Isa Al Masi. Pemingkuimiu tabeana abarani tee usadhaadhaa umatangka. \v 14 Bhari-bharia ipewaumiu, tabeana upewaua tee kaasi. \p \v 15 \x - \xo 16:15 \xo*\xt 1Kor. 1:16. \xt*\x*E manga witinaiku, ingkomiu umataua o kadhaangiana Stefanas tee manga mia momboorena i nuncana bhanuana, siitumo manga mia mobhaa-bhaana motobana i Poropinsi Akhaya,\f + \fr 16:15 \fr*\fq Poropinsi Akhaya: \fq*\ft I nuncana Poropinsi Akhaya dhaangia o ibu kota mokosaroakana Korintus, siitumo tampana jamaʼa motarimana sura incia sii minaaka i Paul. Kota incia sii alabhi atohoromati minaaka i manga kota mosagaanana modhaangiana i Akhaya. Rampaakanamo sumai i nuncana Kitabi Momangkilo sadia apake saro Poropinsi Akhaya to pokaiana tee Korintus. \ft*\f* tee uka manga incia padhamo aala kambotu to alaianiaka uumatina Aulataʼala mosaalihi. Rampaakanamo sumai kuemani mpuu tee ingkomiu, \v 16 mamudhaakana utaʼati manga mia mboo sumai, tee uka uose bhari-bharia mia mokarajaana tee kanguleana bukuna mboomo mia molaianina Isa Al Masi Oputa Momalanga. \v 17 Iaku kukaunde-unde tee umbaana Stefanas, Fortunatus tee Akhaius, roonamo manga incia mobholosikomiu. \v 18 Manga incia apatanangi ngangarandaku tee ngangarandamiu. Rampaakanamo sumai ingkomiu tabeana uharagaangia manga mia mboo sumai. \s1 Manga Jamaʼa i Poropinsi Asia Alamboko Salamuna to Jamaʼa i Korintus \sr 16:19-24 \p \v 19 Manga jamaʼa i Poropinsi Asia alamboko salamuna to ingkomiu. Akila tee Priskila\f + \fr 16:19 \fr*\fq Akila tee Priskila: \fq*\ft Umane tee bhawinena sii apokawa tee Paul i kota Korintus i tampana mbooresana manga incia i piamo itu. Manga incia ahamba Paul i nuncana alaiani Kawasana Opu tee uka o sabhangkana akarajaa tenda i kota Korintus (Kamata \ft*\xt Tul. 18:2-5).\xt* Maka wakutuuna o sura incia sii aburia Paul, manga incia ambooremo i kota Efesus tee adhaangiamo o jamaʼana moporomusakana i bhanuana manga incia (Kamata \xt Rom. 16:3-5). \xt* \f* tee jamaʼa modhaangiana i bhanuana manga incia, alamboko uka salamuna mobukeakana kaasi i nuncana sarona Kawasana Opu to ingkomiu. \v 20 Bhari-bharia witinai saʼagama uka iwe sii alamboko salamuna to ingkomiu. Tee sapadhana ubaca sura incia sii, ingkomiu tabeana uposalasalamumo podho-podho ingkomiu tee abukeaka kaasi mboomo uumatina mosaalihi. \b \p \v 21 Iaku o Paul, kupakawaaka salamu iburiku tee limaku karoku. \b \p \v 22 Ande dhaangia o mia inda momaasiakana Oputa Momalanga, taroakamo incia amembaliaka mia mototunda! E Kawasana Opu, umbamo!\f + \fr 16:22 \fr*\fq E Kawasana Opu, umbamo!: \fq*\ft I nuncana pogau Aram, "Maranata!"\ft*\f* \b \p \v 23 Rahumatina Isa Al Masi Oputa Momalanga apoose tee bhari-bharikomiu. \b \p \v 24 Kaasiku apoose tee ingkomiu bhari-bharikomiu i nuncana sarona Isa Al Masi. Aamin.