\id MAT - Waja Scripture \ide UTF-8 \h Matayo \toc2 Matayo \toc1 Ci̱ye̱i̱ du teng a bo̱nggo̱ Matayo \mt2 Ci̱ye̱i̱ du teng a bo̱nggo̱ \mt Matayo \imt Tosugu \im Ne̱re̱ wu bala ci̱ye̱i̱ du teng di̱na wii Matayo, yo̱ twii ne̱re̱ wu Yudaya, wu wiino a cu̱di̱ kwati̱mba Yesu wa. \ip \bk Ci̱ye̱i̱ du teng a wai Matayo \bk*a ju̱ki̱ya ki̱n Yesu wii Masiya wu nu̱wa ce̱ ci̱ye̱i̱ ye̱i̱ a mi̱ri̱nggi̱ lakargari̱ndi̱ su dooi, wii yo̱ wu nu̱wa bu Yudaya wa man ni̱i̱ ki̱n baa we̱i̱. A jo̱ro̱ndi̱ tum \bk Ci̱ye̱i̱ du teng a wai Matayo\bk* a pero a ju̱ku̱ nyindi su Yesu twanga ce̱wi̱ tu banabi̱ndi̱ ce̱i̱ a lakargari̱ndi̱ su dooi. A ju̱ku̱ya ki̱n Yesu twii ne̱re̱ wu duu Ibrahim. A jo̱ro̱ndi̱ tum a ce̱ ki̱n Yesu twii <> Yesu a ba yi̱ gi̱ru̱ Masiya, ci̱maci̱ma yi̱ ku nu̱wa bu Yudaya wa le̱e̱ ji̱re̱. Anda kana yi̱to̱ ci̱ye̱i̱ du teng di̱na ki̱ngga bu yi̱gi̱ bu̱ru̱ wang a bo̱nggo̱ nu̱wa bu Yudaya wa. \bk Ci̱ye̱i̱ du teng a wai Matayo \bk* ju̱ki̱ya ki̱n, Yesu Masiya baa di̱ngi̱n nu̱wa bu si̱ma wa mwa mwa, nu̱wa bu Yudaya wa yi̱ pma bu yaa yo̱o̱gi̱ nu̱wa bu Yudaya wa.\bk Ci̱ye̱i̱ du teng a bo̱nggo̱ Matayo\bk* a ba ju̱ki̱ya dak ki̱n Yesu twii ku̱lu̱m wu gi̱ra wu kangge̱ wu ju̱ku̱gu̱ yi̱ri̱ yo̱u̱ yi̱ ce̱wi̱ ye̱i̱ a ju̱ki̱ya ki̱n wo̱o̱ yi̱ di̱mbi̱r wang, a gwala Musa. \ip A mi̱ri̱nggi̱ \bk Ci̱ye̱i̱ du teng a wai Matayo \bk* nu̱wa cwaanga yi̱ri̱ng tu Yesu ju̱ki̱ya yi̱ tu ni̱ngai̱ a nuwo. Tu gawu̱ri̱ ye̱i̱, Yesu a ju̱ki̱ yi̱ri̱ a dwii ci̱ngu̱, a dwii nyindi su daa ye̱i̱ nu̱wa Yamba ba ni̱nga so̱ngma yi̱ to̱no̱i̱ (Pe̱ndi̱ 5-7). Ju̱ku̱gi̱ yi̱ri̱ a dwii ne̱re̱ wu de̱e̱ ci̱ye̱i̱ a dwii Yesu ni̱ng we̱i̱ wu̱rai̱ ye̱i̱ (Pe̱ndi̱ 8-12). Go̱ro̱ yi̱to̱ wo̱o̱ yi̱ balanggu̱ ci̱ye̱i̱ wundu wundu a dwii Lau̱ Yambau̱ (Pe̱ndi̱ 13-17). Tu ni̱i̱ ye̱i̱ do̱ng a ju̱ki̱ ni̱nga wu daaya nu̱wa bu po̱nggu̱wa ba ni̱nga (Pe̱ndi̱ 18-23). Tu cwata go̱ro̱i̱ a ju̱ki̱ tu ni̱ngdu̱ we̱i̱ a daandi su cwata go̱ro̱i̱. (Pe̱ndi̱ 24-25.) \iot Yi̱ri̱ng tu mi̱ri̱nggi̱ ye̱i̱ \io1 Bir Yesu yi̱ pu twiiwe 1:1-2:23 \io1 Wasi̱gu̱ ci̱ye̱i̱ Yohanna wu Ni̱ng Bati̱si̱ma 3:1-2 \io1 Bati̱si̱ma Yesu yi̱ cu̱u̱gu̱ yo̱u̱ 3:13-4:11 \io1 Wu̱rangi̱ Yesu a si̱ma Galili 4:12-8:35. \io1 Yesu du̱we̱ si̱ma Galili a baa si̱ma Wurcalima. 19:1-20:34 \io1 Wu̱rangi̱ Yesu tu cwata go̱ro̱i̱ a Wurcalima 21:1-27:31 \io1 Pi̱i̱nggu̱ Yesu a ye̱u̱ yi̱ bo̱o̱ri̱ Ye̱i̱ 27:32-66 \io1 Wunggu Yesu bo̱o̱re̱ yi̱ ju̱ku̱ bu̱ri̱ ye̱i̱ nu̱wa 28:1-20 \ib \c 1 \s Dinendi kakaa Yesu wa \p \v 1 21Ti̱na ku̱ci̱ kakaa Yesu Masiya wa, \f + \fr 1:1 \fr*\ft Masiya: Din Masiya nu̱wa yi̱ri̱ mwaasi̱ ki̱n Kristo. Kristo to̱o̱ nyan Elina wa, pi̱ti̱ndi̱ din ye̱i̱ twii ne̱re̱ wu nu̱wa parman yo̱ nunggu a dwii. Nang a bo̱nggo̱ nu̱wa bu Yudaya wa pma parman ne̱re̱ wii nunggu a dwii di̱ngi̱n ba ju̱ku̱ya ki̱n twii ne̱re̱ wu Yamba se̱ka di̱ngi̱n ba yo̱ balaa. A jo̱r du Yamba ni̱nga alkawal ki̱n yo̱ tu̱mo̱ we̱i̱ ne̱re̱ mi̱ri̱ma, di̱ngi̱n ba baa, ba mi̱ra nu̱wa ya, pero ba de̱ pma lau̱ Yambau̱, ne̱re̱ wu Yamba tu̱mo̱ we̱i̱ wii nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n Masiya. Pero din ye̱i̱ Kristo. A ju̱ku̱ya Yamba se̱ka yo̱, pero tu̱mwe̱.\ft*\f* wu twii kaka Dawud, wu yo̱o̱gi̱ kaka Ibrahim. \b \li1 \v 2 Ibrahim twii mbaa Icaku, \li2 Icaku mbaa Yakubu, \li2 Yakubu mbaa Yahuda yi̱ ci̱yamba ya, \li2 \v 3 Yahuda mbaa Perisa yi̱ Serah wu njaa pmo wii Tamar, \li2 Perisa mbaa Esruna, \li2 Esruna mbaa Aram. \li2 \v 4 Aram mbaa Amminadab, \li2 Amminadab mbaa Nacon, \li2 Nacon mbaa Salmon, \li2 \v 5 Salmon mbaa Boasa wu njaa yo̱ wii Rahab, \li2 Boasa mbaa Obed wu njaa yo̱ wii Rut, \li2 Obed mbaa Jesse, \li2 \v 6 Jesse mbaa balaa Dawud. \li1 Dawud twii mbaa Solomon, wu njaa yo̱ nang twii nu̱re̱ Uriya, \li2 \v 7 Solomon mbaa Rehoboam, \li2 Rehoboam mbaa Abija, \li2 Abija mbaa Asa, \li2 \v 8 Asa mbaa Jehocapat, \li2 Jehocapat mbaa Joram, \li2 Joram mbaa, Ussiya, \li2 \v 9 Ussiya mbaa Jotam, \li2 Jotam mbaa Ahas, \li2 Ahas mbaa Hesekiya, \li2 \v 10 Hesekiya mbaa Manassa, \li2 Manassa mbaa Amon, \li2 Amon mbaa Josiya \li2 \v 11 Josiya mbaa Jekoniya yi̱ ci̱yamba ya, a jo̱r du nu̱wa ku̱ra pma ke̱wu̱ri̱ Babila. \li1 \v 12 Go̱ro̱ ke̱wu̱ri̱ pmai a Babila, \li2 Jekoniya mbaa Ceyaltiyal, \li2 Ceyaltiyal mbaa, Serubabel, \li2 \v 13 Serubabel mbaa Abiud, \li2 Abiud mbaa Eliyakim, \li2 Eliyakim mbaa Asor, \li2 \v 14 Asor mbaa Sadok, \li2 Sadok mbaa Acim, \li2 Acim mbaa Eliyud, \li2 \v 15 Eliyud mbaa Eliyasar, \li2 Eliyasar mbaa Matan, \li2 Matan mbaa Yakubu, \li2 \v 16 Yakubu mbaa Yusupu bwi̱ya Maryamu, wu bi Yesu wu nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n Masiya. \p \v 17 Di̱ngi̱n to̱no̱ toso bo̱nggo̱ Ibrahim be̱e̱ bo̱nggo̱ Dawud twii kakaa kwap su̱r ni̱i̱, pero toso bo̱nggo̱ Dawud be̱e̱ jo̱r du mwatanga Babila twii kakaa kwap su̱r ni̱i̱, pero toso jo̱r mwatangu Babila be̱e̱ jo̱r Masiya twii kakaa kwap su̱r ni̱i̱. \s Bir Yesu Masiya \p \v 18 Ti̱na nyinou wu nu̱wa bi Yesu Masiya. Njaa yo̱ Maryam ni̱nga le̱e̱ngi̱ laabwiya yi̱ Yusupu, pu bo̱o̱ de̱ bu yo̱ a nyi̱ngga wo̱o̱ yi̱ rwii a bo̱nggo̱ Bawei du Walwal. \v 19 Anda Yusupu twii ne̱re̱ wu nyaa yaa kasi̱ ba dwiiyanga yo̱ me̱lma cu̱du̱ nu̱wai̱, a kasa ba man yo̱ tukugi. \p \v 20 Anda pu wo̱o̱ danggu̱ yi̱to̱, bacama Mbaa Wu Gi̱ra a bammanu̱we̱ yo̱ a mi̱ri̱nggi̱ dweendi ki̱n, <> \p \v 22 Mwa mwa to̱o̱ a ni̱ngwa palaka ba twanga tu Mbaa Wu Gi̱ra ce̱ a bo̱nggo̱ banabi̱ ki̱n, \v 23 <> pi̱ti̱ndi̱ ye̱i̱ ki̱n, <> \p \v 24 Pu Yusupu romwa, a ni̱nga tu bacama Mbaa Wu Gi̱ra sa yo̱, a de̱e̱ Maryam ba yo̱ nu̱re̱ yo̱. \v 25 Anda yaa ku daa yi̱ yo̱, ko̱po̱ jo̱r du bi bo̱l ye̱i̱. Pero a je̱e̱ din ki̱n Yesu. \c 2 \s Bagu̱ ku̱lu̱mba bu so̱m yi̱ri̱ a dwii bajwari wa \p \v 1 Go̱ro̱ pu nu̱wa bi Yesu a Baitalami a si̱ma Yudaya wa a jo̱r du Balaa Hiridus je̱e̱gi̱ lau̱, nu̱wa bu kangga twiyongo do̱no̱me̱ bu so̱m yi̱ri̱ngi̱ a dwii bajwari a baanga Wurcalima \v 2 a pi̱ra ki̱n, <> \fig Nu̱wa bu so̱m yi̱ri̱ dwii bajwari wa|src="WA03806b.tif" size="col" ref="2:2"\fig* \p \v 3 Pu balaa Hiridus nu̱wa yi̱to̱, gaanggu̱ yo̱u̱ bwi̱i̱wa kem yi̱ nu̱wa bu Wurcalima wa mwa mwa. \v 4 A yi̱we̱ bagi̱raa kuruwa wa yi̱ ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ wa, a pi̱ra pma pu nu̱wa bi̱ru̱ we̱i̱ Masiya. \v 5 Pma le̱e̱man yo̱ ki̱n, <> \q1 \v 6 <> \p \v 7 Anda Hiridus yi̱we̱ ku̱lu̱mba bwii tukugi ba pi̱ra jo̱r du bajwale wii twiiwe. \v 8 A tu̱m pma Baitalami a sa pma ki̱n, <> \p \v 9 Go̱ro̱ pu pma nu̱u̱ balaau, pma taa nyinou, bajwale wu pma ko̱ a do̱no̱me̱ wii a so̱ngma gawu̱r pmai ba ti̱n ti̱yei̱ pu nu̱wa bi bwi̱ya wii. \v 10 Pu pma ko̱ bajwale wii pma twangwa yi̱ bu̱ri̱ de̱gde̱g. \v 11 Pma teendo laa wii a ko̱ bwi̱ya wii kem yi̱ njaa yo̱ Maryam, anda pma kundi kwiyei ku̱raman yo̱ si̱ma. Pero pma pe̱ra swari̱ndi̱ pmai a nyi̱i̱ ni̱i̱ sinariya yi̱ tu̱rale̱ wu teng yi̱ nyinou ku nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n mirr. \v 12 Nu̱wa ni̱ngaman pma di̱kace̱ne̱ a mi̱ri̱nggi̱ dweendi ba po̱ng yaa bo̱nggo̱ Hiridus, pma po̱ng nyinou wu kanggu̱ a waatanga bu̱ri̱ si̱ma pma. \s Yusupu yi̱ nu̱r yo̱ ceendo Masar \p \v 13 Pu pma mwatangu, bacama Mbaa Wu Gi̱ra baa bo̱nggo̱ Yusupu mi̱ri̱nggu̱ dweendi, a se̱e̱ ki̱n. <> \v 14 Bur a wuni a de̱ bwi̱ya wii yi̱ njaa yo̱ yi̱ ku̱m wii a mwati̱ Masar, \v 15 a si̱n si̱ye̱i̱ pwii ko̱po̱ jo̱r du Hiridus bwaa. A ni̱ngwa yi̱to̱ palaka ba twanga tu Mbaa Wu Gi̱ra a ce̱ nyan banabi̱ ki̱n, <> \p \v 16 Pu Hiridus ku̱ranga ku̱lu̱mba bwii we̱le̱nga yo̱, a suko kwang kwang, a diina nu̱wa ba laca bako̱r nambi̱rmba bu Baitalami yi̱ go̱ro̱ndi̱ tu wo̱ri̱gi̱ yo̱ bu mi̱la ro̱p yi̱ bu mi̱ldi̱ pmai dwalna wa, cu̱u̱ngi̱ jo̱r du ku̱lu̱mba sa yo̱ labar wii. \v 17 A jo̱r dwii yi̱ri̱ tu banabi̱ Irmiya ce̱i̱ a twangwa. \q1 \v 18 <> \f + \fr 2:18 \fr*\ft Irm. 31:15 \ft*\f* \s Yusupu yi̱ nu̱r yo̱ waatanga Nasaret \p \v 19 Go̱ro̱ pu Hiridus bwaa bacama Mbaa Wu Gi̱ra bammanu̱we̱ Yusupu mi̱ri̱nggi̱ dweendi a Masar \v 20 a ce̱ ki̱n, <> \v 21 Di̱ngi̱n to̱no̱ a wuni, a de̱ bwi̱ya wii kem yi̱ njaa yo̱ a aara si̱ma Israila. \v 22 Anda ku nu̱wa ki̱n Arkilawus je̱e̱gi̱ lau̱ a Yudaya a candu̱ mbaa yo̱ Hiridus, a nu̱u̱ gwasi̱ ba aara pwii. A aara si̱ma Galili yake̱ ku nu̱wa ni̱ngaman yo̱ di̱kace̱ne̱ a dwe̱e̱ndi̱. \v 23 Anda a aara si̱n si̱ye̱i̱ a gwe̱i̱ du nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n Nasaret. To̱o̱ a ni̱ngwa yi̱to̱ di̱ngi̱n ba twanga tu banabi̱ndi̱ ce̱ ki̱n, <> \c 3 \s Yohanna wu Ni̱ngi̱ Bati̱si̱ma me̱ne̱nga nyinou \p \v 1 A swii daandi Yohanna wu Ni̱ngi̱ Bati̱si̱ma a baa, a wasi̱gu̱ ci̱ye̱i̱ a gu̱lai̱ Yudaya, \v 2 a ce̱gu̱ ki̱n, <> \v 3 Yohanna wii yo̱ wu banabi̱ Icaya ce̱ ci̱ye̱i̱ a dwii ye̱i̱, pu ce̱ ki̱n, \q1 <> \p \v 4 Se̱e̱ Yohanna me̱ne̱nggi̱ yi̱ ku̱ri̱ nggelai, bo̱gi̱ pi̱i̱ yi̱ bi̱yau̱, je̱e̱ndi̱ ye̱i̱ twii juwai yi̱ niyari. \v 5 Nu̱wa tum a twiyongo Wurcalima, yi̱ Yudaya, yi̱ go̱ro̱ndi̱ mwa mwa tu ne̱m yi̱ you ku Urdun a aanda bo̱nggo̱ yo̱u̱. \v 6 Pma ni̱nggu̱ bwiiwa bo̱nggo̱ we̱le̱mdi̱ pmai, a ni̱ngaman pma bati̱si̱ma a you Urdun. \p \v 7 Pu Yohanna ko̱ Parisayo yi̱ Sadukayo bagu̱ bo̱nggo̱ yo̱u̱ di̱ngi̱n ba ni̱ngaman pma bati̱si̱ma, a sa pma ki̱n, <> \v 8 Bu ni̱nga ni̱ngandi̱ tu ju̱ku̱ru̱ we̱i̱ ki̱n bu ni̱nga bwiiwa a bo̱nggo̱ we̱le̱mdi̱ mbi̱ri̱. \v 9 Anda bu danggi̱ ya a gaanggu̱ mbi̱ru̱ mi̱n Ibrahim twii mbaa mbi̱re̱. N wo̱o̱ sagu̱mbi̱ru̱ Yamba wo̱o̱ yi̱ di̱mbi̱re̱ ba waata swari̱ngi̱ ti̱na ba yo̱ kwaraa Ibrahim! \v 10 Nu̱wa gi̱ci̱la ce̱nni̱ nyan cunau a pi̱i̱ sou, kana ko̱no̱ sou ku twiya bu tutwiyari tu nyaayi bu̱ri̱ nu̱wa ba kaca ba manna bwalau. \p \v 11 <> \s Yohanna ni̱ngaman Yesu Bati̱si̱ma \p \v 13 A dwii jo̱re̱ Yesu du̱we̱ si̱ma Galili a baa you Urdun di̱ngi̱n Yohanna ba ni̱ngaman yo̱ bati̱si̱ma. \v 14 Anda Yohanna kwaa, a se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 15 Yesu le̱e̱man yo̱ ki̱n, <> Bur Yohanna a le̱e̱. \v 16 Pu nu̱wa ni̱ngaman Yesu bati̱si̱ma, twiigu gundu kwii, ki̱nangu̱, bur diyou wum bu̱ri̱, a ko̱ Bawei Yambai̱ julomanuwe ci̱ka bamolo a ti̱na dwii ye̱i̱. \v 17 Bur miu twiiwe diyou ki̱n, <> \c 4 \s Cu̱u̱gu̱ Yesu \p \v 1 A dwii jo̱re̱ Bawei du Walwal a de̱ Yesu gu̱lai̱ palaka Balaa Buwai ba cu̱u̱ yo̱. \v 2 Go̱ro̱ pu ni̱nga daa kun ni̱i̱ ku̱me̱ yi̱ nyanggu̱ yaa tu je̱i̱, Yesu nu̱u̱ ju̱ne̱. \v 3 Bur Balaa Buwai baa bo̱nggo̱ yo̱u̱ a se̱e̱ ki̱n, <> \v 4 Anda Yesu le̱e̱man yo̱ ki̱n, <>> \v 5 Pero Balaa Buwai a de̱ Yesu Wurcalima, gwe̱i̱ du walwal, a ce̱nna pu de̱ke̱rge̱r Laa Yambau̱, \v 6 a sa yo̱ ki̱n, <>> \p \v 7 Yesu le̱e̱man yo̱ ki̱n, <>> \v 8 Bambang Balaa Buwai de̱ Yesu a ci̱ngu̱ ku getengteng a ju̱ku̱ yo̱ lau̱ri̱ tu si̱mai̱ yi̱ yi̱lau̱ yau̱ mwa mwa. \v 9 Balaa Buwai se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 10 Yesu le̱e̱man yo̱ ki̱n, <>> \v 11 Bur Balaa Buwai a du Yesu, anda bacamandi baanga pma kalanga yo̱. \s Yesu toso wu̱rai̱ ye̱i̱ a Galili \p \v 12 Pu Yesu nu̱wa ki̱n nu̱wa manni̱ Yohanna a jaru̱m, a aara si̱ma Galili wa. \p \v 13 Yo̱ yaa ku si̱ si̱ye̱i̱ Nasaret anda a mwati̱ si̱ si̱ye̱i̱ a gwe̱i̱ Kaparnahum, gwe̱i̱ du ne̱m yi̱ kali̱nggu̱ ku Galili, a si̱ma Sabulun yi̱ Naptali. \p \v 14 To̱o̱ yi̱ri̱ ni̱ngwa yi̱to̱ palaka ba twanga tu banabi̱ Icaya ce̱i̱. \q1 \v 15 <> \p \v 17 Toso dwii jo̱re̱ Yesu toso wasi̱gu̱ ci̱ye̱i̱ ye̱i̱, <> \s Yesu yi̱ kwati̱mba ya bu gawu̱ri̱yo̱ wa \p \v 18 Pu Yesu wo̱o̱ so̱ngma gi̱ng kali̱nggu̱ ku Galili, a ko̱ nu̱wa ro̱p ci̱yamba bu̱ri̱ twii nu̱wa bu re̱e̱ jindu wa, Simon wu nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n Bitrus yi̱ ci̱ya yo̱ Andarawus, a re̱gu̱ jindi a kali̱nggu̱ yi̱ le̱mu̱. \v 19 Yesu sa pma ki̱n, <> \v 20 Yo̱ko̱ yo̱ko̱ pma du le̱mdi̱ pmai, a po̱ng yo̱. \v 21 Yo̱ je̱e̱ gawu̱re̱ a ko̱ bu kangga ro̱p ci̱yamba bu̱ri̱, Yakubu yi̱ Yohanna, kwaraa Sabadi wa. Pma mi̱ri̱nggi̱ konggoru kem yi̱ mbaa pmo Sabadi, pma me̱ne̱nggu̱ le̱mdi̱ pmai. Yesu yi̱we̱ pma, \v 22 pma du̱u̱ konggoru wii mbaa pmo, yo̱ko̱ yo̱ko̱ pma po̱ng yo̱. \s Yesu mi̱ra nu̱wa bu yi̱ bu̱wangi̱ wa \p \v 23 Yesu wo̱ra Galili, a ju̱ku̱gu̱ yi̱ri̱ngi̱ nu̱wa a gi̱ri̱ndi̱ ku̱ri̱ pmai, a wasi̱gu̱ ci̱ye̱i̱ du teng a dwii lau̱ Yambau̱, pero a mi̱ra nu̱wa bu yi̱ buwangi wundu wundu yi̱ bu̱ri̱ wulok wa pma yi̱langa. \v 24 Labar yo̱ wasi̱ bu̱ri̱ si̱ma Siriya wa mwa mwa, di̱ngi̱n to̱no̱ nu̱wa ni̱nga pu de̱mu̱we̱ yo̱ nu̱wa mwa mwa bu yi̱ buwangi wundu wundu wa bu cu̱sanggu̱ bo̱nggo̱ buwangi wundu wundu yi̱ bu bu̱ri̱ mwaanga bu̱ru̱ wa, nu̱wa bu yi̱ wuturindi wa yi̱ bu yi̱ to̱ki̱ wa, yi̱ bu bu̱ri̱ bo̱rgi̱ wa Yesu mi̱ra pma mwa mwa a yi̱langa. \v 25 Nu̱wa tum po̱ng yo̱, toso si̱ma Galili yi̱ si̱ma bu yi̱ Go̱ro̱ndi̱ Kwap wa, yake̱ Wurcalima, yi̱ Yudaya yi̱ si̱ma bu do̱no̱me̱ yi̱ Urdun wa. \c 5 \s Wasi̱gu̱ ci̱ye̱u̱ a ci̱ngu̱ \p \v 1 Pu Yesu ko̱ nu̱wa tum ku̱ranga bu̱ri̱ a geero ci̱ngu̱, a si̱n si̱ye̱i̱. Kwati̱mba ya ku̱ranga bu̱ri̱ wo̱ri̱gi̱ yo̱, \v 2 anda a toso pi̱rgu̱ pmau. \q1 \v 3 < \v 22 Anda n wo̱o̱ sagu̱mbi̱ru̱ mi̱n: Kana we̱ wu suko yi̱ bago̱n yo̱ nu̱wa ni̱ngamanu̱ we̱i̱ yo̱ bali̱, kana we̱ wu yi̱ bago̱n yo̱ ki̱n, nu̱wa de̱r we̱i̱ gawu̱ri̱ bagi̱raa nu̱wa bu Yudaya wa, pero kana we̱ wu yi̱ bago̱n yo̱ ki̱n bapi̱me̱ yannu̱ we̱i̱ par bwalau. \v 23 Ka ma wuni nyi̱i̱gu̱ ni̱i̱ Yamba a kwaare̱ anda ma danggi̱ mi̱n bago̱n mo̱ wo̱o̱ yi̱ yi̱ri̱ yi̱ mo̱, \v 24 ma du ni̱i̱ mai a gawu̱ri̱ kwaare̱, ma mwati̱ ma nu̱wanga bago̱n mo̱ anda ma waata ba ma nyi̱i̱ ni̱i̱ mai Yamba. \p \v 25 < \v 28 Anda n sagu̱mbi̱ru̱ mi̱n, kana we̱ wu su̱wa nu̱re̱ yi̱ miyam a gaci̱la ni̱nga taari̱ yi̱ yo̱ a gaanggu̱. \v 29 Ka nung mo̱ wu je̱u̱ diimini we̱i̱ we̱le̱m we̱i̱, ma yikiyo ma man si̱ye̱i̱! Kujang ma yaa bo̱nggo̱ wu kangge̱ a bu̱ri̱ mai yiku bu̱ri̱ mai mwa mwa nu̱wa manmi̱nu̱ we̱i̱ bwalau ku yaa dumdu. \v 30 Ka wai mau wu je̱u̱ diimini we̱i̱ we̱le̱m we̱i̱, ma mwari̱ya ma man si̱ye̱i̱! Kujang ma yaa bo̱nggo̱ wu kangge̱ a bu̱ri̱ mai yiku bu̱ri̱ mai mwa mwa nu̱wa mannu̱ we̱i̱ bwalau ku yaa dumdu. \s Pi̱rgu̱ yi̱ri̱ngi̱ a dwii ji̱gu̱ laabwiya. \p \v 31 < \v 32 Anda yo̱ko̱ n wo̱o̱ sagu̱mbi̱ru̱ mi̱n, kana we̱ wu man nu̱re̱ yo̱, yaa dwii taari̱ ne̱, a diina nu̱re̱ yo̱ ba ni̱nga we̱le̱m taari̱, pero kana we̱ wu yiki nu̱re̱ wu nu̱wa mana a ni̱nga taari̱. \s Pi̱rgu̱ yi̱ri̱ngi̱ a dwii we̱ra \p \v 33 < \v 34 Yo̱ko̱ n sagu̱mbi̱ru̱, bu ni̱ngi̱ ya we̱ra a dwii kana ca. Bu we̱re̱ni̱ ya yi̱ diyou, di̱ngi̱n twii candu̱ Lau̱ Yambau̱ \v 35 kana yi̱ si̱ma pu ce̱nni̱ mwar ye̱i̱, kana yi̱ Wurcalima, di̱ngi̱n twii gwe̱i̱ Balaa wu Gi̱ra. \v 36 Bu ni̱ngi̱ ya we̱ra kana yi̱ dwii mai, di̱ngi̱n bu puwi waku̱gu̱ kana ku̱u̱ ku̱ri̱ kiino po̱lo̱ po̱lo̱ kana pitipiti. \v 37 Yama mbi̱re̱ ba yo̱o̱ pero <> mbi̱r ba yo̱o̱ Ang Ang.> Kana ca tu bu ce̱ ka gwal yi̱to̱ a baa bo̱nggo̱ wu bwi̱i̱ye̱ wii. \s Pi̱rgu̱ yi̱ri̱ngi̱ a dwii yagu gerou \p \v 38 < \v 39 Anda yo̱ko̱ n sagu̱mbi̱ru̱ mi̱n, ma yari ya gerou bo̱nggo̱ ne̱re̱ ni̱ng tu bwi̱i̱. Ka wu kangge̱ kapa mini dwang mo̱ wu je̱u̱ ma wakaman yo̱ wu kanggi̱ wii mwaasi̱. \v 40 Ka ne̱re̱ wu kangge̱ kasi̱ de̱r kwaram mo̱ a laa balu palaka ba yi̱ya mi̱n cacuwe mau, ma mu̱rman yo̱ gatangamau mwa. \v 41 Ka kana we̱ ki̱ca mi̱n so̱ngma nyan mel wiino ma amna nyan mel ro̱p. \v 42 Ka kana we̱ ka senggi yi̱ri̱ bo̱nggo̱ mo̱u̱, ma puwa yo̱, ma jari ya ne̱re̱ wu baa kasi̱gu̱ ci̱ne̱ bo̱nggo̱ mo̱u̱. \s Ma kangman bace̱mba ma \p \v 43 < \v 44 Anda yo̱ko̱ n sagu̱mbi̱ru̱ mi̱n, bu kangman bace̱mba mba, bu ce̱man pma ku̱ru̱ pma bu turo mbi̱r wa, \v 45 palaka bu yo̱ kwaraa Mbaa mbi̱r wu diyou. Di̱ngi̱n yo̱ diini nyanggu̱ swiiri ne̱re̱ wu bwi̱i̱ye̱ yi̱ ne̱re̱ wu nyaa, pero diini gundu yar man ne̱re̱ wu ni̱ng pi̱su̱ wu nyaau a gawu̱ri̱ Yambai̱ yi̱ pma bu yaa ni̱ng pi̱su̱ wu nyaau a gawu̱ri̱ Yambai̱. \v 46 Ka bu kangman nu̱wa bu kang mbi̱ri̱ wa ti̱bak, wo̱ri̱ri̱ ye̱i̱ ca tu bu ki̱ng we̱i̱? Kana nu̱wa bu yi̱ri̱ janggal wa mwa, ni̱ng yi̱to̱! \v 47 Anda ka bu ci̱r basi̱mba mba ti̱bak, tu bu ni̱nga twe̱e̱ye̱i̱ ca? Kana nu̱wa bu so̱m bu Yamba wa ni̱ng yi̱to̱! \v 48 Tagi̱ bu si̱ya ci̱maci̱ma ci̱ka ku Mbaa mbi̱re̱ wu diyou ci̱maci̱ma. \c 6 \s Nyi̱i̱gu̱ ni̱i̱ bu yaa to̱no̱ wa \p \v 1 < \v 32 Nu̱wa bu pma so̱m bu Yamba wa, a kasanggu̱ to̱o̱ yi̱ri̱ngi̱ mwa mwa, Mbaa mbi̱re̱ wu diyou a so̱m biiki mbi̱re̱. \v 33 Anda tu gawu̱ri̱yo̱, bu kasa lau̱ yo̱u̱ yi̱ pi̱su̱ wu nyaau a gawu̱ri̱ ye̱i̱, anda yo̱ nyi̱i̱mbi̱ri̱ we̱i̱ to̱o̱ yi̱ri̱ngi̱ mwa mwa. \v 34 Di̱ngi̱n to̱no̱ bu miyani ya bu̱ri̱ yi̱ punge, punge a yi̱ biiki yo̱. Kana ko̱no̱ nyanggu̱ yi̱ biiki yo̱. \c 7 \s Bu ni̱ngamani̱ ya nu̱wa bali̱ \p \v 1 <> \v 3 Di̱ngi̱n ca mo̱ su̱u̱gu̱ bo̱si̱yau̱ ku̱ nung bago̱n mo̱u̱, anda ma yaa ko̱gu̱ gulsou wu nung mo̱u̱? \v 4 Ni̱ngdu̱ we̱i̱ nye̱ ma sa bago̱n mo̱ mi̱n, anda mo̱ yi̱ri̱ mai ma wo̱o̱ yi̱ gulsou a nung mo̱? \v 5 Mo̱ wii batal, ma toso de̱manggu̱ gulsou wu nung mo̱u̱ bati̱, palaka mo̱ kwe̱e̱ we̱i̱ si̱ma kundi, ma podoman bago̱n mo̱ bo̱si̱yau̱ ku̱ nung yo̱u̱. \p \v 6 < diiru we̱i̱ lau̱ ku diyou, anda bu̱ri̱ ne̱re̱ wu tu̱m dangandi̱ Mbaa mi wu diyou. \v 22 A nyanggu̱ balu, nu̱wa tum sanggu̱ we̱i̱ ki̱n, \v 23 N saru we̱i̱ pma ge̱mbe̱l mi̱n, \s Ba mwe̱me̱ wu pwi̱yagi̱ yi̱ wu yaa pwi̱yagi̱. \p \v 24 <> \p \v 28 Pu Yesu mata ce̱gu̱ to̱ yi̱ri̱ngi̱, nu̱wa bwii riyanga bu̱ri̱ yi̱ yi̱ri̱ngi̱ tu ju̱ku̱gu̱, \v 29 di̱ngi̱n a ju̱ku̱gu̱ yi̱ri̱ngi̱ ci̱ka ne̱re̱ wu yi̱ di̱mbi̱re̱, yaa ci̱ka ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ pma wa. \c 8 \s Ne̱re̱ wu yi̱ butangi \p \v 1 Go̱ro̱ pu Yesu julo ci̱ngu̱ kwii, nu̱wa tum po̱ngwe̱ yo̱. \v 2 Ne̱re̱ wu kangge̱ wu yi̱ butangi baa bo̱nggo̱ yo̱u̱ a kun kwiyou a ce̱ ki̱n, <> \p \v 3 Yesu a yaku wai a ce̱rman yo̱, a se̱e̱ ki̱n, <> Yo̱ko̱ yo̱ko̱ butangi twii a du ne̱re̱ wii.>> \v 4 Yesu sa yo̱ ki̱n, <> \s Le̱e̱gu̱ ji̱re̱ bagi̱ra kacaraa wu Roma \p \v 5 Pu Yesu diiro Kaparnahum, kacala Roma wa wu kangge̱ baa ki̱nga yo̱ a senggo yo̱ ki̱n, \v 6 <> \p \v 7 Yesu se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 8 Bagi̱ra kacaraa wii ce̱ ki̱n, < yo̱ ba aara, wu kangge̱ do̱ng n se̱e̱ mi̱n, bur ba baa, pero ka n sar ke̱we̱ mi mi̱n, Bur ba ni̱nga.>> \p \v 10 Pu Yesu nu̱wa yi̱to̱, a riyanga bu̱ri̱, a sa nu̱wa bu po̱nggu̱ yo̱ wa ki̱n, <> \p \v 13 Anda Yesu sa bagi̱ra kacaraa wii ki̱n, <> Anda ke̱we̱ bagi̱ra kacaraa wii a yi̱la ki̱nangu̱. \s Yesu mi̱ra nu̱wa tum \p \v 14 Yesu aara laa Bitrus, a ki̱ngga sii Bitrus wu nu̱re̱ a pi̱dau̱ yi̱ bu̱ri̱ wulok. \v 15 A mwaanga wai yau̱, bur bu̱ri̱ wulok swii man yo̱, a wuni, a ni̱ngaman yo̱ je̱e̱ndi̱. \p \v 16 Ku lam nyambi̱ranggu̱ nu̱wa de̱mu̱we̱ Yesu nu̱wa bu yi̱ wuturindi wa tum. Yesu yikongo wuturindi yi̱ ci̱ye̱i̱ ti̱bak, a mi̱ra pma bu yaa cingcing wa pma yi̱langa mwa mwa. \v 17 To̱o̱ ni̱ngwa yi̱to̱ palaka ba twanga tu banabi̱ Icaya ce̱ ki̱n, \q1 <> \s Po̱nggu̱ Yesu yi̱ buu \p \v 18 Pu Yesu ku̱ranga ki̱n nu̱wa tum wo̱ra yo̱, a sa kwati̱mba ya ki̱n ba yerongo gi̱ngu̱ kali̱nggi̱ kwii. \v 19 Ku̱lu̱m te̱e̱ri̱ngi̱ a baa bo̱nggo̱ yau̱ a ce̱ ki̱n, <> \p \v 20 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 21 Wu kangge̱ cu̱di̱ kwati̱mba ya a ce̱ ki̱n, <> \p \v 22 Yesu se̱e̱ ki̱n, <> \s Yesu ye̱ra wuture yi̱ gwe̱rai̱ gundi \p \v 23 Yesu diiro konggoru anda kwati̱mba ya po̱ng yo̱. \v 24 Yaa te̱mandi̱ bur wutur gundu a wunuwe. Gwe̱rai̱ gundi a paringgu gundu a mi̱ri̱nggu̱ konggoru, anda Yesu a diima. \v 25 Kwati̱mba ya aanda bo̱nggo̱ yo̱u̱ a romya pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 26 <> Bur a wuni a ye̱ra wuture yi̱ gwe̱re̱ gundu dwii, bur a si̱n si̱ye̱i̱ to̱k. \p \v 27 Kana we̱ riyanga bu̱ri̱ ki̱n, <> \s Yesu yil nu̱wa ro̱p bu yi̱ wutur wa \p \v 28 Pu Yesu aara bo̱nggo̱ si̱ma Gadara\f + \fr 8:28 \fr*\ft Lakargari̱ndi̱ su kanggi̱ a bala ki̱n si̱ma Gargasinawa bu kangga bala ki̱n si̱ma Garasinawa\ft*\f* a gi̱ng kali̱nggi̱ kwii, a kaanga yi̱ nu̱wa ro̱p bu twiyongo dwiiyongi puringi, nu̱wa bwii yi̱ wuturindi. Pma yi̱ kwe̱i̱ wang di̱ngi̱n to̱no̱ yaa ne̱re̱ wu po̱ng wii nyinou. \v 29 Pma ni̱nga duwai ki̱nangu̱ ki̱n, <> \p \v 30 Kan bakambi̱ su lai̱ so̱o̱ ne̱m yi̱ po̱o̱ wii, a taagu̱ taawu̱. \v 31 Wuturindi swii senggo Yesu ki̱n, <> Pma twiyongo, teendo bakambi̱ su lai̱ swii. Mwa mwa kan bakambi̱ swii a mwatanga ki̱lang ki̱lang a julomana ce̱rau̱ a yaramana gundu a bwaamana a mi̱ri̱nggi̱. \v 33 Nu̱wa bu taagu̱ bakambi̱ su laa swii pma ceendo gwe̱i̱, pma nyi̱i̱ nu̱wa labar yi̱ri̱ngi̱ tu ni̱ngwai̱ yi̱ nu̱wa bu yi̱ wuturindi bwii. \v 34 Kana we̱ a mi̱ri̱nggi̱ gwe̱i̱ dwii, a mwati̱ di̱ngi̱n ba kanga yi̱ Yesu, anda pu ko̱ yo̱ a senggo yo̱ ba du si̱ma pma. \c 9 \s Yesu mi̱ra ne̱re̱ wu bu̱ri̱ bo̱ri̱gi̱ \p \v 1 Yesu geero konggoru a waata bu̱ri̱, a yeri bo̱nggo̱ kali̱nggi̱ a aara gwe̱i̱ ye̱i̱. \v 2 Nu̱wa de̱mu̱we̱ yo̱ ne̱re̱ wu bu̱ri̱ bo̱rgi̱ a pi̱dau̱ yu̱u̱. Pu Yesu ko̱ le̱e̱gu̱ ji̱re̱ pmau, a sa ne̱re̱ wu bu̱ri̱ bo̱rgi̱ wii ki̱n, <> \p \v 3 Ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ wa bu kangga yanna ce̱gu̱ ci̱ye̱i̱ yi̱ bu̱ri̱ pmai ki̱n, <> \p \v 4 Yesu ku̱ranga tu pma danganggi̱ a ce̱ ki̱n, < yi̱ ku n se̱e̱ mi̱n, ? \v 6 Anda n kasi̱ bu so̱ma mi̱n, Bo̱l Ne̱re̱ wo̱o̱ yi̱ di̱mbi̱re̱ a si̱ma ba para sukom we̱le̱m.>> Anda a sa ne̱re̱ wu bu̱ri̱ bo̱ri̱gi̱ wii ki̱n, <> \v 7 Ne̱re̱ wii wuni, a mwati̱ laa yo̱u̱. \v 8 Pu nu̱wa bu ku̱ranggi̱ bu̱ri̱ ko̱ yo̱, pma nu̱u̱ gwasi̱, pma te̱ranga Yamba di̱ngi̱n wo̱o̱ di̱mbi̱re̱ wu nyi̱i̱ nu̱wa. \s Yesu yi̱ Matayo \p \v 9 Yesu du po̱o̱ wii, anda pu so̱ngmau̱, a ko̱ ne̱re̱ wu yi̱ri̱ janggal wu din ye̱i̱ Matayo, a pi̱su̱ pu nu̱wa yi̱ri̱ janggal. A se̱e̱ ki̱n, <> \p Matayo wuni, a po̱ng yo̱. \p \v 10 Pu Yesu wo̱o̱ je̱gu̱ je̱e̱ndi̱ laa Matayo, nu̱wa bu yi̱ri̱ janggal wa tum yi̱ nu̱wa bu kangga bu yi̱ we̱le̱m wa pma baanga je̱ je̱e̱ndi̱ kem yi̱ yo̱ yi̱ kwati̱mba ya. \v 11 Parisayo bu kangga ku ko̱ yi̱to̱ pma pi̱ra kwati̱mba ya ki̱n, <> \p \v 12 Pu Yesu nu̱wa, a sa pma ki̱n, < N baa bu di̱ngi̱n nu̱wa bu ni̱ngi̱ pi̱su̱ wu nyaau a gawu̱ri̱ Yambai̱ anda n baa di̱ngi̱n nu̱wa bu yi̱ we̱le̱m wa.>> \s Pi̱ra dwii de̱gu̱ cooji \p \v 14 Kwati̱mba Yohanna wu Ni̱ngi̱ Bati̱si̱ma baanga bo̱nggo̱ Yesu a pi̱ra ki̱n, <> \p \v 15 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> Anda daandi so̱o̱ baayi su nu̱wa de̱manu̱ we̱i̱ bwiyaka wu laabwiya we̱yo̱ a bo̱nggo̱ pmau̱, bur pma ni̱ngi̱ we̱i̱ cooji. \p \v 16 <> \p \v 19 Yesu wuni a po̱ng yo̱, kem yi̱ kwati̱mba ya. \p \v 20 Nu̱r wu kangge̱ wu ti̱i̱gu̱ ku̱u̱lu̱ yi̱ buwai pargu̱ si̱ye̱i̱ ti̱i̱mau̱ nyan mi̱ldi̱ kwap su̱r ro̱p, a baa go̱ro̱u̱ Yesu a pilo nyan gatangamau yo̱u̱. \v 21 A sa bu̱ri̱ ye̱i̱ ki̱n, <> \p \v 22 Yesu waka kau a ko̱ yo̱, a ce̱ ki̱n, <> A dwii jo̱re̱ nu̱re̱ wii ni̱nga cingcing. \p \v 23 Pu Yesu lama laa ne̱re̱ wu gi̱ra wu gi̱re̱ng ku̱ru̱, ku ko̱ nu̱wa kwari̱ndi̱ yi̱ bu kangga wuugu bagaati̱ bo̱o̱re̱, \v 24 a ce̱ ki̱n, Kana we̱ ba twiyo. <> Pma rii yo̱. \v 25 Ku nu̱wa yiku nu̱wa bwii twalange̱, Yesu te̱e̱ wai, a wuni. \v 26 Labar yo̱ wasi̱ bu̱ri̱ kana pi̱yau̱ a si̱ma bwii. \s Yesu mi̱ra kerma ro̱p \p \v 27 Pu Yesu du po̱o̱ wii, kerma ro̱p po̱ngu̱ yo̱ pma ni̱ngu̱ duwau a ce̱gu̱ ki̱n, <> \p \v 28 Pu Yesu diiro laa wu pi̱su̱ mi̱ri̱, kerma bu ro̱p bwii baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ anda a pi̱ra pma ki̱n, <> \p Pma le̱e̱man yo̱ ki̱n, <> \p \v 29 Yesu mwaanga nundu pmai a ce̱ ki̱n, <> \v 30 Nundi pmai toso ko̱gu̱. Yesu sa pma ki̱n, <> \v 31 Anda pma mwatanga a wasi̱ ci̱ye̱i̱ dwii Yesu kana pi̱yau̱ a si̱ma bwii. \s Yesu mi̱ra ne̱re̱ wu yaa ce̱ ci̱yei̱ \p \v 32 Pu pma twiyongo, nu̱wa bu kangga de̱e̱ ne̱re̱ wu yaa ce̱ ci̱ye̱i̱ di̱ngi̱n yi̱ wuturindi a bo̱nggo̱ Yesu. \v 33 Anda ku Yesu yiki wutur wii, ne̱re̱ wii toso ce̱gu̱ ci̱ye̱u̱, kana we̱ riyanga bu̱ri̱ pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 34 Anda Parisayo ce̱ ki̱n, <> \s Yesu nu̱u̱ bunam nu̱wau̱ \p \v 35 Yesu wo̱ra go̱ro̱ndi̱ tu gi̱rai̱ yi̱ tu nyi̱ti̱ti̱. A ju̱ku̱gu̱ yi̱ri̱ngi̱ a gi̱ri̱ndi̱ ku̱ri̱ pmai, a wasi̱gu̱ ci̱ye̱i̱ du teng a dwii lau̱ Yambau̱ pero a mi̱ra nu̱wa tum yi̱ buwangi wundu wundu yi̱ bu̱ri̱ wulok pma yi̱langa. \p \v 36 Ku ko̱ nu̱wa ku̱ranggi̱ bu̱ri̱ tum, a nu̱u̱ bunam pmau di̱ngi̱n pma ti̱i̱gu̱ ku̱u̱lu̱ pero tetenggi, yaa ne̱re̱ wu kalanu̱ we̱i̱ pma, ci̱ka puuri su yaa taage̱. \v 37 A sa kwati̱mba ya ki̱n, <> \c 10 \s Yesu tu̱m kwati̱mba kwap su̱r ro̱p \p \v 1 Yesu yi̱we̱ kwati̱mba ya kwap su̱r ro̱p pwe̱yau̱ piinou, a nyi̱i̱ pma di̱mbi̱re̱ ba yiki wuturindi pero ba mi̱ra kana ko̱no̱ du buwai. \p \v 2 Ti̱naa dinendi nu̱wa tu̱mandi̱ wa Yesu wa bu kwap su̱r ro̱p wu gawu̱ri̱yo̱ wii Simon, (wu nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n Bitrus) yi̱ ci̱ya yo̱ Andarawus, Yakubu bo̱l Sabadi yi̱ ci̱ya yo̱ Yohanna, \v 3 Pilibus yi̱ Bartalamawus yi̱ Toma yi̱ Matayo wu yi̱ri̱ janggal, yi̱ Yakubu bo̱l Alpayo, yi̱ Tadawus, \v 4 yi̱ Simon wu yi̱ bwiu di̱ngi̱n si̱ma ya yi̱ Yahuda Iskariyoti wu cuu Yesu. \p \v 5 Nu̱wa bu kwap su̱r ro̱p bu Yesu tu̱ma bwii a nyi̱i̱ pma di̱kace̱ne̱ ki̱n, < \v 8 Bu mi̱ra bu yaa cingcing wa, bu wumongo bu bwaanga wa, bu mi̱ra babutanga, pero bu yikongo wuturindi. Nu̱wa nyi̱i̱mbi̱ra nyo bu nyi̱i̱ya nyo. \v 9 Bu de̱ri̱ ya sinariya yi̱ asurpa, yi̱ kana ke̱ne̱ a swari̱ mbi̱re̱, \v 10 bu de̱ri̱ ya swari̱ so̱ngmai̱ kana landari̱ ro̱p yi̱ paari̱, yi̱ jwalu di̱ngi̱n ne̱re̱ wu̱rai̱ a yinno nu̱wa ba nyi̱i̱ je̱e̱ndi̱. \p \v 11 <> \v 22 Nu̱wa mwa mwa kwaambi̱ri̱ we̱i̱ di̱ngi̱n mi. Anda kana we̱ wu bo̱o̱ gaanggu̱ lam nyanggu̱ ku pungu nyi̱nggu̱ we̱i̱ mi̱rma. \v 23 Ka pma turo mbi̱ri̱ di̱na gwe̱i̱ bu cembiro du kanggi̱. N wo̱o̱ sagu̱mbi̱ru̱ ji̱re̱ yaa ku bu mati̱ we̱i̱ wo̱ru̱gu̱ go̱ro̱ndi̱ Israila Bo̱l ne̱re̱ baa we̱i̱. \p \v 24 < \p \v 37 <> \c 11 \s Yohanna tu̱m nu̱wa bo̱nggo̱ Yesu \p \v 1 Go̱ro̱ pu Yesu mata nyi̱i̱gu̱ kwati̱mba ya di̱kace̱ne̱, a du po̱o̱ wii a mwati̱ go̱ro̱ndi̱ tu ne̱m a wasi̱gu̱ ci̱ye̱u̱ yi̱ ju̱ku̱gu̱ yi̱ri̱ngi̱. \p \v 2 Pu Yohanna wo̱o̱ jaru̱m a nu̱u̱ yi̱ri̱ngi̱ tu Masiya ni̱nggu̱, a tu̱m kwati̱mba ya, \v 3 ba pi̱ra Yesu ki̱n, <> \p \v 4 Yesu sa pma ki̱n, <> \p \v 7 Pu kwati̱mba Yohanna wa mwatanga, Yesu toso sagu̱ ci̱ye̱i̱ nu̱wa bu ku̱ranggi̱ bu̱ri̱ wa a dwii Yohanna, < \m \v 11 N wo̱o̱ sagu̱mbi̱ru̱ ji̱re̱ a mi̱ri̱nggu̱ nu̱wa bu nu̱ru̱mba bi pma wa, yaa wu gwala Yohanna wu Ni̱ng Bati̱si̱ma yi̱ gi̱ru̱. Anda wu banyi̱na a lau̱ ku diyou Yambau̱ a gwala Yohanna yi̱ gi̱ru̱. \v 12 Toso jo̱r du Yohanna wu Ni̱ng Bati̱si̱ma wasi̱ ci̱ye̱i̱, baa di̱na jo̱re̱ lau̱ ku diyou a ti̱i̱ ku̱u̱le̱, nu̱wa bu bwi̱i̱ wa kasa ba je̱e̱ yi̱ di̱mbi̱re̱. \v 13 Mwa mwa banabi̱ndi̱ yi̱ te̱e̱ri̱ngi̱ Musa a ce̱ ci̱ye̱i̱ dwii lau̱ ku diyou ko̱po̱ jo̱r Yohanna, \v 14 ka bu kasi̱ bu yi̱ ci̱ye̱i̱ dwii we̱i̱, Yohanna wo̱o̱ Iliya, wu banabi̱ndi̱ ce̱ bagu̱ yo̱u̱. \v 15 Yama ne̱re̱ wii twendi di̱ngi̱n nu̱u̱gu̱, ba ka twiyau. \p \v 16 Anda Yesu je̱ gawu̱re̱ yi̱ ci̱ye̱i̱ ki̱n, < \m \v 18 Pu Yohanna baa yaa je̱e̱ je̱e̱ndi̱, yaa naa gundu inabi, anda bu ce̱gu̱ mi̱n, yo̱ wo̱o̱ yi̱ wuture. \v 19 Bo̱l Ne̱re̱ a ba a je̱gu̱ a naagu, bu ce̱gu̱ mi̱n, Anda pwi̱i̱ Yambai̱ ju̱ku̱r ki̱n twii ji̱re̱ a bo̱nggo̱ wu̱rang ye̱i̱. \s Gwe̱i̱ du kwaa le̱e̱gu̱ ji̱re̱u̱ \p \v 20 Nu̱wa bu go̱ro̱ndi̱ tu Yesu ni̱nga yi̱ri̱ngi̱ ri̱yandi̱ bu̱ri̱ tum dwii yaa ku ni̱nga bwiiwau, di̱ngi̱n to̱no̱ a ye̱re̱nga gwe̱i̱ dwii. \v 21 <> \c 12 \s Pi̱ra dwii nyanggu̱ sabadu \p \v 1 A dwii jo̱re̱ Yesu so̱ngma a ko̱o̱ndi̱ alkama nyanggu̱ sabadu, kwati̱mba ya nu̱u̱ ju̱ne̱ pma co̱ra alkama a woo. \v 2 Ku Parisayo ko̱, pma sa Yesu ki̱n, <> \p \v 3 A le̱e̱man pma ki̱n, < ka bu so̱m to̱o̱ yi̱ri̱ngi̱ yaa ku bu ni̱ngamanu̱ we̱i̱ nu̱wa bali̱ mi̱n yi̱ we̱le̱m anda yaa we̱le̱m. \v 8 Di̱ngi̱n Bo̱l Ne̱re̱ twii Mbaa Wu Gi̱ra nyanggu̱ sabadu.>> \s Yesu mi̱ra ne̱re̱ wu wai bo̱rgi̱ nyanggu̱ sabadu \p \v 9 Pu Yesu du po̱o̱ wii, a aara diiro gi̱re̱ng ku̱ru̱ pma, \v 10 wo̱o̱ yi̱ ne̱re̱ wu wai bo̱rgi̱ pwii. Pma dwaagu ba nyi̱ngga yo̱ yi̱ we̱le̱m. Pma pi̱ra yo̱ ki̱n, <> \p \v 11 Anda a le̱e̱ man pma ki̱n, <> \p \v 13 Bur a sa ne̱re̱ wii ki̱n, <> Ne̱re̱ wii tari̱ wai yo̱u̱, bur wai yo̱u̱ waata bu̱ri̱ cingcing ci̱ka wu kanggu̱ wii! \v 14 Anda Parisayo a twiyongo twalange̱ palaka ba kasa nyindi su pmai jiru we̱i̱ Yesu. \s Yesu ke̱we̱ wu Yamba se̱ka \p \v 15 Yesu so̱m tu pma kasi̱gu̱ ni̱nggi̱. Di̱ngi̱n to̱no̱ a du po̱o̱ wii, nu̱wa tum po̱ng yo̱. A mi̱ra pma bu yaa cingcing wa mwa mwa, pma yi̱langa. \v 16 A nyi̱i̱ pma di̱kace̱ne̱ ki̱n, ba ce̱ ya ka yo̱ we̱ we̱i̱. \v 17 To̱o̱ a twanga yi̱ri̱ tu banabi̱ Icaya ce̱ a dwii ye̱i̱ ki̱n, \q1 \v 18 <> \p \v 24 Anda ku Parisayo nu̱wa yi̱to̱ pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 25 Anda Yesu ku̱ranga dangandi̱ pmai, yo̱ sa pma ki̱n, <> \s Somdi Yunana \p \v 38 Nyanggu̱ ku kanggu̱ ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ wa yi̱ Parisayo pma baanga bo̱nggo̱ Yesu a ce̱ ki̱n, <> \p \v 39 Yesu nyi̱i̱ pma le̱e̱ ki̱n, < Ka baa ki̱nggi̱ laa wii candi̱gi̱, pero me̱ne̱ngi̱ yaa tu kanggi̱, \v 45 bur yo̱ ba waata ba de̱ kapi̱na wuturindi a nibiyo su gwala yo̱ yi̱ tu̱we̱ baa ba si̱ndi̱ si̱yau̱ a pwii. Cwata go̱ro̱ yo̱u̱, pi̱su̱ ne̱re̱ wii gwalu we̱i̱ pi̱su̱ yo̱u̱ wu gawu̱ri̱yo̱ yi̱ bwi̱i̱ge̱. Ti̱naa kanda ku ni̱ndi̱ we̱i̱ yi̱ pma nu̱wa bu bwi̱i̱wa bu si̱na daandi wa.>> \s Njaa Yesu yi̱ ci̱yamba ya \p \v 46 Pu Yesu wo̱o̱ ce̱gu̱ ci̱ye̱i̱ yi̱ nu̱wa tum njaa yo̱ yi̱ ci̱yamba ya bo̱o̱ pi̱ti̱ndi̱ twalange̱, kasi̱ ba sa ci̱ye̱i̱. \v 47 Wu kangge̱ cu̱du̱ pmai sa Yesu ki̱n <> \p \v 48 Yesu pi̱ra ki̱n, <> \c 13 \s Balanggu̱ ce̱u̱ a dwii bajo̱me̱ wu waci̱ duu \p \v 1 A nyanggu̱ kwii Yesu duu laa wii a mwati̱ a si̱n si̱yau̱ gi̱ng kali̱nggu̱. \v 2 Nu̱wa tum ku̱ranga bu̱ri̱ bo̱nggo̱ yo̱u̱, di̱ngi̱n to̱no̱ a geero konggoru, a si̱n si̱yau̱ pwii. Nu̱wa pma ka pi̱ti̱ndi̱ gi̱ngu̱. \v 3 A sa pma yi̱ri̱ngi̱ tum yi̱ balanggu̱ ci̱ye̱u̱ ki̱n, <> \p \v 10 Kwati̱mba ya baanga pi̱ra yo̱ ki̱n, <> \p \v 11 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, < \p \v 16 <> \s Ci̱ye̱i̱ du balanggai̱ a dwii alkama yi̱ ku̱le̱ \p \v 24 Yesu nyi̱i̱ balanggu̱ ci̱ye̱u̱ ku kanggu̱ ki̱n, < \p \v 28 < Pma ce̱ ki̱n, \p \v 29 A sa pma ki̱n, >> \s Ci̱ye̱i̱ du balanggai̱ a dwii go̱n mustad \p \v 31 Pero Yesu sa pma balanggu̱ ce̱u̱ du kanggu̱ ki̱n, <> \s Ci̱ye̱i̱ du balanggai̱ a dwii yisti \p \v 33 Yesu pero sagu̱ pma balanggu̱ ce̱u̱ du kanggu̱ ki̱n, <> \p \v 34 Yesu ni̱ng wu̱rai̱ yi̱ balanggi̱ ci̱ye̱i̱, pu sagu̱ mwa mwa to̱o̱ yi̱ri̱ngi̱ nu̱wa bu tum bwii. Manggu yaa sar pma ci̱ye̱i̱ ko̱po̱ yi̱ balanggu̱ ci̱ye̱u̱. \v 35 A twanga tu banabi̱ ci̱ye̱i̱ ki̱n: \q1 <> \p \v 37 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p Pma le̱e̱ ki̱n, <> \v 52 Anda a sa pma ki̱n, <> \s Nu̱wa kwaa Yesu a gwe̱i̱ ye̱i̱ \p \v 53 Pu Yesu mata sagu̱ pma ci̱ye̱i̱ du balanggai̱, a du po̱o̱ wii. \v 54 A waata bu̱ri̱ gwe̱i̱ ye̱i̱. A toso ju̱ku̱gu̱ yi̱ri̱ngi̱ nu̱wa a gi̱re̱ng ku̱ru̱, nu̱wa bu nu̱u̱gu̱ yo̱ wa pma riyanga bu̱ri̱. Pma ni̱nga pi̱ra ki̱n, <> \v 57 Pma bwiyanga gaanggu̱ a kwaa yo̱. \p Yesu sa pma ki̱n, <> \p \v 58 Yaa ku ni̱nga yi̱ri̱ngi̱ ri̱yandi̱ bu̱ri̱ tum a pwii, di̱ngi̱n pma le̱e̱ bu ji̱re̱. \c 14 \s Bo̱o̱ri̱ Yohanna wu Ni̱ngi̱ Bati̱si̱ma \p \v 1 A dwii jo̱re̱ Hiridus balaa wu Galili, a nu̱u̱ labar Yesu. \v 2 A sa wula ya ki̱n, <> \p \v 3 Di̱ngi̱n co̱nggo̱ yo̱u̱ a din nu̱wa twala Yohanna, cala yi̱ cali a manna jaru̱m. A ni̱nga yi̱to̱ di̱ngi̱n Hirudiya twii nu̱re̱ ci̱ya yo̱ Pilibus, wu yo̱ yiki yo̱. \v 4 Di̱ngi̱n Yohanna ni̱nga pu sagu̱ Hiridus ki̱n, <> \v 5 Hiridus kasa ba ji yo̱, anda a nu̱u̱ gwasi̱ nu̱wa bu Yudaya wa, di̱ngi̱n pma de̱e̱ Yohanna twii banabi̱. \p \v 6 Nyanggu̱ danggu̱gu̱ yi̱ bir Hiridus bo̱l Hirudiya wu nu̱re̱ sii ko̱lo̱ gawu̱ri̱ ru̱nggu̱wa ya mwa mwa. A bwalaman dwii Hiridus \v 7 a ni̱ngaman yo̱ alkawal ki̱n, <> \v 8 Njaa yo̱ saa, ba sa Hiridus ki̱n, <> \v 9 Balaa gaanggu̱ yo̱u̱ bwiiwa, anda yake̱ ku ni̱nga alkawal yi̱ we̱ra a gawu̱r ru̱nggu̱wa ya a diin nu̱wa nyi̱i̱ tu kasai̱. \v 10 Di̱ngi̱n to̱no̱ a sa nu̱wa ba mwarwe̱ dwii Yohanna wu Ni̱ngi̱ Bati̱si̱ma a jaru̱m. \v 11 Nu̱wa de̱e̱ dwii ye̱i̱ a pi̱lai̱ nu̱wa nyi̱i̱ bwe̱e̱canga wii, a de̱man njaa yo̱. \v 12 Kwati̱mba Yohanna wu Ni̱ngi̱ Bati̱si̱ma wa baanga ba de̱ bu̱ri̱ ye̱i̱ aanda tingo, pma mwatanga sa Yesu. \s Yesu puu je̱e̱ndi̱ nu̱wa tedu nuwo \p \v 13 Pu Yesu nu̱u̱ labar Yohanna, a geero konggoru, a aara pu yaa nu̱wau̱ yo̱ wundu. Ku nu̱wa nu̱u̱ tu ni̱ngi̱ wa pma twiyo go̱ro̱ndi̱ pma a pe̱e̱ yi̱ mwari po̱ng yo̱. \v 14 Yesu julo konggoru a ko̱ nu̱wa tum a nu̱u̱ bunam pmau a mi̱ra pma bu yaa cingcing wa pma yi̱langa. \p \v 15 Pu nyambi̱ranggu̱ ni̱nga kwati̱mba ya baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ a se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 16 Yesu nyi̱i̱ pma le̱e̱ ki̱n, > \p \v 17 Pma se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 18 Yesu sa pma ki̱n, <> \v 19 A sa nu̱wa bwii ba si̱ndi̱ si̱ye̱i̱, a dwii si̱yangi̱. A de̱e̱ ku̱maa wu nuwo wii yi̱ jindi su ro̱p swii, a wun dwii diyou, a ni̱nga wandi̱ma a ge̱le̱nga ku̱maa wii. A nyi̱i̱ kwati̱mba ya ba cwaanga, pma cwaanga nu̱wa bwii. \v 20 Anda mwa mwa pmau je̱ riyanga. Kwati̱mba ya gamanga buburingi tu nyonai, a twanga taci̱ngi̱ kwap su̱r ro̱p. \v 21 Ku̱ci̱ nu̱wa bu je̱ je̱e̱ndu̱ wa bwii twii nambi̱rmba tedu nuwo yaa mu̱ri̱nggi̱ nu̱ru̱mba yi̱ bakwara. \s Yesu aari so̱ngma a dwii gundu \p \v 22 Yo̱ko̱ yo̱ko̱ Yesu sa kwati̱mba ya ba teendo konggoru ba cwiyongo yerou you, pma du yo̱ anda a sa nu̱wa bwii ba mwatanga. \v 23 Pu nu̱wa bwii mwatanga, Yesu geero ci̱ngu̱ yo̱ wundu di̱ngi̱n ba ce̱ ku̱ru̱. Kum ni̱nga wo̱o̱ pwii yo̱ wundu. \v 24 Anda a do̱o̱ jo̱re̱ konggoru wii ni̱nga kwaara yi̱ gi̱ngu̱ yo̱u̱, gwe̱re̱ gundu turonggu pma di̱ngi̱n wuture wii jagu̱ pma so̱ngma. \p \v 25 Pu kacu ni̱nga, Yesu aara bo̱nggo̱ pmau yi̱ nau a dwii gundi. \v 26 Pu kwati̱mba ya ko̱ yo̱ so̱ngma dwii gundui pma nu̱u̱ gwasi̱, pma ni̱nga duwai ki̱n <> Pma nu̱u̱ gwasi̱ wang. \p \v 27 Yo̱ko̱ yo̱ko̱, Yesu sa pma ci̱ye̱i̱ ki̱n, <> \p \v 28 Anda Bitrus se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 29 Yesu le̱e̱man yo̱ ki̱n. <> \p Bur Bitrus twiyo mi̱ri̱nggi̱ konggoru a yanna so̱ngma a dwii gundu aara bo̱nggo̱ Yesu. \v 30 Anda pu ko̱ wutur gundu wii yi̱ di̱mbi̱re̱ a nu̱u̱ gwasi̱ a toso ji̱mti̱gu̱ a gundu. A ba kwarame̱ ki̱n, <> \p \v 31 Yesu yaki wai yo̱u̱ a taa yo̱ ce̱ ki̱n, <> \p \v 32 Pu pma teendo mi̱ri̱nggu̱ konggoru wii, bur wutur wii gwata. \v 33 Nu̱wa bu mi̱ri̱nggi̱ konggoru bwii ku̱raman si̱ma Yesu a ce̱gu̱ ki̱n, <> \s Yesu mi̱ra nu̱wa bu yaa cingcing a Jenesarata \p \v 34 Pu pma yerongo kali̱nggu̱ kwii, pma julongo a Jenesarata. \v 35 Pu nu̱wa bu gwe̱i̱ dwii ku̱ranga Yesu, pma tu̱mami̱n si̱ma bwii mwa mwa. Pma ni̱nga pu de̱gu̱ nu̱wa bu bu̱ri̱ yaa cingcing wa bo̱nggo̱ Yesu. \v 36 Pma senggo yo̱ ba du nu̱wa bu yaa cingcing wa ba mwaanga nyan landa yo̱u̱, anda kana we̱ wu mwaanga nyan landa yo̱u̱ a yi̱la. \c 15 \s Pi̱rgu̱ ni̱ngandi̱ kakai̱ \p \v 1 Parisayo bu kangga kem yi̱ ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ wa bu baanga Wurcalima wa, pma baanga bo̱nggo̱ Yesu a pi̱ra ki̱n, \v 2 <> \p \v 3 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, < anda \v 5 Anda mba bu ju̱ku̱ri̱ mi̱n ne̱re̱ ba kwaa kalanggu̱ mbaa yo̱ yi̱ njaa yo̱ jo̱r du bo̱o̱ yi̱ biiki, ba ce̱ ki̱n, kana ca tu n wo̱o̱ yi̱ to̱no̱i̱ n nyi̱i̱ Yamba. \v 6 Di̱ngi̱n to̱no̱ bu ju̱ki̱ya mi̱n ne̱re̱ ba nyi̱i̱ ya gi̱ru̱ mbaa yo̱, bu kwaa te̱e̱ri̱ Yambai̱ palaka bu po̱ng ni̱ngandi̱ mbi̱ri̱. \v 7 Mbaa bu yi̱ batal wa! Icaya ce̱ ci̱maci̱ma pu ci̱ye̱i̱ du baa bo̱nggo̱ Yambai̱ a dwii mbi̱ri̱, a ce̱ ki̱n, \b \q1 \v 8 >> \s Yi̱ri̱ tu bwiyani ne̱re̱ ba ni̱nga yaa walwal \p \v 10 Yesu yi̱we̱ nu̱wa bu ku̱ranggi̱ bu̱ri̱ wa bwii ba baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱, a sa pma ki̱n, <> \p \v 12 Kwati̱mba ya baanga bo̱nggo̱ yo̱ ce̱ ki̱n, <> \p \v 13 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 15 Bitrus ce̱ ki̱n, <> \p \v 16 Yesu sa pma ki̱n, <> \s Le̱e̱gu̱ ji̱re̱ nu̱ru̱ wu Kanana \p \v 21 Yesu du po̱o̱ wii a mwati̱ si̱ma Taya yi̱ Sidon. \v 22 Nu̱r Kananiya wa wu bo̱nggo̱ndi̱ swii baa bo̱nggo̱ yo̱u̱ a wun miu yi̱ duwai ki̱n, <> \p \v 23 Anda Yesu yaa ku sa yo̱ ci̱ye̱i̱. Kwati̱mba ya baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ senggo a ce̱ ki̱n, <> \p \v 24 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 25 Nu̱re̱ wii baa kun kwiyei gawu̱ri̱ ye̱i̱ ce̱ ki̱n, <> \p \v 26 Yesu le̱e̱ ki̱n <> \p \v 27 A nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 28 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> Ki̱nangu̱ kwii bwe̱e̱canga yo̱ yi̱la. \s Yesu mi̱ra nu̱wa tum \p \v 29 Yesu du po̱o̱ wii a mwati̱ kali̱nggu̱ ku Galili. A ge̱ro̱ ci̱ngu̱ si̱n si̱ye̱i̱. \v 30 Nu̱wa tum baa bo̱nggo̱ yo̱u̱ de̱e̱ gu̱wo̱ngi̱ yi̱ kermo yi̱ ne̱re̱ wu mwar bo̱rgi̱, yi̱ bapi̱me̱ yi̱ nu̱wa bu bu̱ri̱ pmai yaa cingcing a bo̱nggo̱ Yesu, a mi̱ra pma, pma yi̱langa. \v 31 Nu̱wa bwii riyanga bu̱ri̱ pu pma ko̱ bapi̱me̱ ce̱gu̱ ci̱ye̱u̱, gu̱wo̱ngi̱ a yi̱la, ne̱re̱ wu mwar bo̱rgi̱ a so̱ngma, kermo ko̱gu̱ si̱ma. Bu̱ri̱ pma te̱re̱nga Yamba wu Israila. \s Yesu puu je̱e̱ndi̱ nu̱wa te̱du̱ ni̱i̱ \p \v 32 Yesu yi̱we̱ kwati̱mba ya a sa pma ki̱n, <> \p \v 33 Kwati̱mba ya pi̱ra ki̱n, <> \p \v 34 Yesu pi̱ra pma ki̱n, <> \p Pma nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 35 Yesu sa nu̱wa bu tum bwii ki̱n ba si̱ndi̱ si̱ye̱ndi̱ si̱ma. \v 36 A de̱ ku̱maa wu nibiyo wii yi̱ jindi swii a wananga Yamba, a ge̱le̱nga nyi̱i̱ kwati̱mba ya, kwati̱mba ya cwaanga nu̱wa bwii. \v 37 Pma je̱e̱ riyanga mwa mwa. Kwati̱mba ya ku̱ranga bubiringi tu nyonai a twanga taci̱ngi̱ nibiyo. \v 38 Ku̱ci̱ nu̱wa bu je̱ je̱e̱ndi̱ wa lam tedu ni̱i̱, yaa mu̱ri̱nggi̱ nu̱ru̱mba yi̱ bakwara. \p \v 39 Go̱ro̱ pu Yesu tu̱m pma mwatanga, a diiro konggoru a yeri bo̱nggo̱ndi̱ Magadan. \c 16 \s Nu̱wa Kasi̱gu̱ somdi yi̱ri̱ngi̱ ri̱yandi̱ bu̱ri̱ \p \v 1 Parisayo bu kangga yi̱ Sadukayo pma baanga bo̱nggo̱ Yesu palaka ba cu̱u̱ yo̱, pma se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 2 Anda Yesu nyi̱i̱ pma le̱e̱ ki̱n, < \v 3 Pero yi̱ pinu bu ce̱e̱ mi̱n, Bu ku̱rani̱ tu ni̱ngdu̱ we̱i̱ diyou, anda bu jaanga ku̱ranggu̱ tu ni̱ngdu̱ we̱i̱ a daandi su yo̱ko̱i̱. \v 4 Mba nu̱wa bu bwi̱i̱ wa bu si̱naa daandi wa, bu yaa gwasi̱ Yamba wa, bu kasi̱ yi̱ri̱ somdi ri̱yandi̱ bu̱ri̱, yaa ku n ni̱ngambi̱ri̱ somdi ri̱yandi̱ bu̱ri̱ ka gwal tu banabi̱ Yunana.>> \p Bur Yesu a du pma mwati̱. \s Yisti Parisayo yi̱ Sadukayo \p \v 5 Pu kwati̱mba ya yerongo kali̱nggu̱ kwii, pma mondo ba de̱ ku̱maa. \v 6 Yesu sa pma ki̱n, <> \p \v 7 Pma toso gwe̱la yi̱ bu̱ri̱ pmai ki̱n, <> \p \v 8 Yesu so̱m tu pma ce̱gi̱, di̱ngi̱n to̱no̱ a pi̱ra pma ki̱n, <> \v 11 Di̱ngi̱n ca bu yaa ku̱rani̱ mi̱n n yaa ce̱gu̱ ku̱maa? Bu swe̱ra bu̱ri̱ mbi̱ri̱ bo̱nggo̱ yisti Parisayo yi̱ Sadukayo.>> \v 12 Kwati̱mba ya bwii ku̱ranga ki̱n yaa ce̱gu̱ ki̱n ba swe̱ra bu̱ri̱ pmai bo̱nggo̱ yisti wu mi̱ri̱nggi̱ ku̱maa anda bo̱nggo̱ yi̱ri̱ngi̱ tu Parisayo yi̱ Sadukayo ju̱ku̱ri̱. \s Ci̱ye̱i̱ Bitrus a dwii Yesu \p \v 13 Pu Yesu mwati̱ gwe̱i̱ Kaisariya du Pilipi, a pi̱ra kwati̱mba ya ki̱n, <> \p \v 14 Pma le̱e̱ ki̱n <> \p \v 15 A pi̱ra pma ki̱n <> \p \v 16 Simon Bitrus le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 17 Yesu le̱e̱man yo̱ ki̱n, <> \p \v 20 Go̱ro̱ yi̱to̱ Yesu sa kwati̱mba ya ki̱n, ba sari̱ ya kana we̱ ki̱n yo̱ Masiya. \s Yesu ce̱ bo̱o̱ru̱ ye̱i̱ \p \v 21 A toso dwii jo̱re̱ Yesu toso sagu̱ kwati̱mba ya dak ki̱n, <> \p \v 22 Bitrus wu̱u̱ yo̱ bo̱nggo̱ a toso ye̱re̱nggu̱ ki̱n, <> \p \v 23 Yesu waka kau sa Bitrus ki̱n, <> \p \v 24 Yesu sa kwati̱mba ya ki̱n, <> \p \v 5 Pu wo̱o̱ ce̱gu̱ ci̱ye̱i̱, bu̱ri̱ tinene du nyi̱lani̱ baa summo pma, pero miu twiiwe tinene dwii ki̱n, <> \p \v 6 Pu kwati̱mba ya bwii nu̱u̱ miu kwii pma nu̱u̱ gwasi̱ wang pma gonjo kau si̱ma. \v 7 Yesu baa bo̱nggo̱ pmau a mwaanga pma a ce̱ ki̱n, <> \v 8 Pu pma wun dwiiyongi pma ko̱ bu kana we̱ bur Yesu. \p \v 9 Pu pma julonggu ci̱ngu̱ kwii Yesu sa pma ki̱n, <> \p \v 10 Kwati̱mba ya pi̱ra yo̱ ki̱n, <> \p \v 11 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \v 13 Bu̱ri̱ kwati̱mba ya ku̱ranga ki̱n a ce̱gu̱ ci̱ye̱i̱ dwii Yohanna wu Ni̱ng Bati̱si̱ma. \s Yesu yiki wuture a bu̱ri̱ babwiyai \p \v 14 Pu pma waatanga bu̱ri̱ bo̱nggo̱ nu̱wau̱, ne̱re̱ wu kangge̱ baa bo̱nggo̱ Yesu, a kun kwiyou bo̱nggo̱ yo̱u̱. \v 15 A ce̱ ki̱n, Mbaa Wu Gi̱ra, nu̱u̱ bunam bo̱l mu! Yi̱ to̱ki̱ pero a ti̱i̱gu̱ ku̱u̱li̱ wang, sii yari̱nggu̱ bwalau yi̱ gundu. \v 16 N de̱mu̱we̱ kwati̱mba ma anda pma jaanga mi̱rgu̱.>> \p \v 17 Yesu nyi̱i̱ pma le̱e̱ ki̱n, <> \v 18 Yesu ye̱ra wutur wii, a twiyo bu̱ri̱ bwi̱ya wii swii ki̱nangu̱ a yi̱la. \p \v 19 Bur kwati̱mba Yesu baanga wu̱lak pi̱ra yo̱ ki̱n, <> \p \v 20 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, < Mwati̱r we̱i̱. Yaa tu bu puu ni̱nggi̱. \v 21 Ko̱o̱ duu wutur yaa twii ko̱po̱ yi̱ ku̱ru̱ yi̱ cooji.>>\f + \fr 17:21 \fr*\ft Yaa kana wo̱no̱ lakargar wu murni bo̱nggo̱ ci̱ye̱i̱ 21.\ft*\f* \s Yesu ce̱ ci̱yei̱ dwii bo̱o̱ri̱ ye̱i̱ do̱ng \p \v 22 Pu mwa mwa kwati̱mba ya ku̱ranga bu̱ri̱ Galili, Yesu sa pma ki̱n, <> Anda kwati̱mba bwiyanga gaanggu̱ wang. \s Yagu janggal a Laa Yambau̱ \p \v 24 Pu Yesu yi̱ kwati̱mba ya baanga Kaparnahum, nu̱wa bu yi̱ri̱ janggal Laa Yambau̱ baanga bo̱nggo̱ Bitrus pi̱ra ki̱n, <> \p \v 25 Bitrus le̱e̱ ki̱n, <> \p Pu Bitrus waata mi̱ri̱nggi̱ lai̱, Yesu ni̱nga pi̱ra ki̱n., <> \p \v 26 Bitrus nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> Yesu le̱e̱ ki̱n, <> \c 18 \s Wu gwala yi̱ gi̱ru̱ a lau̱ ku diyou we̱? \p \v 1 A dwii jo̱re̱ kwati̱mba Yesu wa baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ a pi̱rgu̱ ki̱n, <> \p \v 2 Yesu yi̱we̱ babwiya wu banyi̱na a ruwo cu̱di̱ pma \v 3 a ce̱ ki̱n, <> \s Balanggu̱ ci̱ye̱i̱ a dwii ke̱we̱ wu yaa par sukom \p \v 21 Bur Bitrus baa bo̱nggo̱ Yesu a pi̱ra ki̱n, < \v 27 Ne̱re̱ wu gi̱ra yo̱ wii nu̱u̱ bunam yo̱u̱, a duu ci̱n dwii, a dwiya mwati̱. \p \v 28 Bur ne̱re̱ wii baa kaanga yi̱ basi̱n wu̱rai̱ yo̱ wu kangge̱ wu po̱ng yo̱ dinari wo̱o̱n. A te̱e̱ kwi̱i̱ a ce̱gu̱ ki̱n, \f + \fr 18:28 \fr*\ft Dinari twii ke̱n wu̱rai̱ ne̱ri̱ a nyan kiino a dwii jo̱re̱\ft*\f* \p \v 29 Basi̱n wu̱rai̱ yo̱ a kun kwiyou yi̱ dinendi a gawu̱ri̱ ye̱i̱ a senggo ki̱n, \p \v 30 Anda a kwaa, waka a de̱e̱ manna jaru̱m ko̱po̱ ku ya yo̱ ci̱ne̱ ye̱i̱. \v 31 Ku ke̱waa bu kangga bwii ko̱ tu ni̱ng wai gaanggi̱r pmai bwiiwa, pma aanda sa ne̱re̱ wu gi̱ra pma kana ca tu ni̱ng wai. \p \v 32 Ne̱re̱ wu gi̱ra wii yi̱we̱ ke̱we̱ wii a se̱e̱ ki̱n, \v 34 Ne̱re̱ wu gi̱ra yo̱ wii suko wang, a manni̱ ke̱we̱ wii jaru̱m, nu̱wa ba turongo ko̱po̱ ka yar ci̱ne̱ dwii mwa mwa.>> \p \v 35 <> \v 4 A nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, < \v 5 pero a ce̱ ki̱n, \v 6 Pma yaa ro̱p me̱re̱ anda bu̱ri̱ wiino. Di̱ngi̱n to̱no̱ tu Yamba ne̱ca ne̱re̱ ba cwaani ya.>> \p \v 7 Pma pi̱ra ki̱n, <> \p \v 8 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 10 Kwati̱mba ya se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 11 Yesu sa pma ki̱n, <> \s Bakwaraa yi̱ Yesu \p \v 13 Nu̱wa bu kangga de̱e̱ bakwaraa bu nyi̱ti̱ti̱ wa bo̱nggo̱ Yesu ba ce̱rman pma wari ba ce̱man pma ku̱ru̱. Anda kwati̱mba ya ye̱ra pma bu de̱e̱ bwii. \p \v 14 Yesu ce̱ ki̱n, <> \v 15 Pu ce̱rman pma wari, a mwati̱. \s Bwiyaka wu yi̱ gi̱na \p \v 16 Ne̱re̱ wu kangge̱ baa bo̱nggo̱ Yesu a pi̱ra ki̱n, <> \p \v 17 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 18 Ne̱re̱ wii pi̱ra ki̱n, <> \p Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 20 Ne̱re̱ wii ce̱ ki̱n, <> \p \v 21 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 22 Pu bwiyaka wii nu̱wa yi̱to̱, a mwati̱ yi̱ bwiyang gaanggu̱, di̱ngi̱n yi̱ gi̱na wang. \p \v 23 Yesu sa kwati̱mba ya ki̱n, <> \p \v 25 Pu kwati̱mba ya nu̱wa yi̱to̱, pma riyanga bu̱ri̱ wang pero a pi̱ra ki̱n, <> \p \v 26 Yesu su̱wa pma a ce̱ ki̱n, <> \v 27 Bitrus le̱e̱ ki̱n, <> \v 28 Yesu sa pma ki̱n, < \v 5 Di̱ngi̱n to̱no̱ pma aanda ba ni̱nga wu̱rai̱ a ko̱ndo̱u̱ wii. \p < \p \v 7 < \p < \p \v 8 < \p \v 9 < \p \v 13 <> \s Yesu ce̱ ci̱ye̱i̱ a dwii bo̱o̱ri̱ ye̱i̱ ku kunong \p \v 17 Pu Yesu wo̱o̱ mwatugu Wurcalima, a de̱ kwati̱mba ya bu kwap su̱r ro̱p bwii a bo̱nggo̱ a sa pma ki̱n, \v 18 <> \s Senggo njaa Yakubu yi̱ Yohanna \p \v 20 Go̱ro̱ yi̱to̱ njaa kwaraa Sabadi baa gawu̱r Yesu kem yi̱ kwaraa ya a kun kwiyei a senggo yo̱ ba ni̱ngaman yo̱ yi̱ri̱ tu kanggi̱. \p \v 21 Yesu pi̱ra ki̱n, <> \p A se̱e̱ ki̱n, <> \p \v 22 Yesu sa pma ki̱n, <> \p Pma le̱e̱man yo̱ ki̱n, <> \p \v 23 Yesu sa pma ki̱n, <> \p \v 24 Ku kwati̱mba bu kwap bwii nu̱wa yi̱to̱ pma sukongo yi̱ ci̱yamba bu ro̱p bwii. \v 25 Yesu yi̱we̱ pma mwa mwa a ce̱ ki̱n, <> \v 26 Anda yaa yi̱to̱ yi̱ mba. Wu kasi̱ ba yo̱ wu gi̱ra a cu̱di̱ mbi̱ri̱, ba yo̱o̱ ke̱we̱ mbi̱re̱. \v 27 Kana we̱ wu kasi̱ ba yo̱o̱ wu gawu̱ri̱yo̱ tagi̱ ba yo̱o̱ ke̱we̱ mbi̱re̱, \v 28 ci̱ka ku Bo̱l Ne̱re̱ baa bu nu̱wa ba yo̱o̱ ke̱waa ya anda a baa ba yo̱o̱ ke̱we̱ nu̱wa pero ba nyi̱i̱ pi̱i̱ma ya, palaka ba mi̱ra nu̱wa tum. \s Kerma ro̱p ko̱ si̱ma \p \v 29 Pu Yesu yi̱ kwati̱mba ya dugu Yeriko, nu̱wa tum po̱ng pma. \v 30 Kerma ro̱p pi̱si̱ndi̱ gi̱ngu̱ nyinou, pu nu̱wa ki̱n Yesu cwiigu, pma ni̱nga duwai ki̱n, <> \p \v 31 Nu̱wa bu ku̱ranggi̱ bu̱ri̱ bwii a ye̱ra pma ba si̱n si̱ye̱ndi̱ to̱k, anda pma cwata duwai ki̱n, <> \v 33 Pma le̱e̱man yo̱ ki̱n, <> \v 34 Yesu nu̱u̱ bunam pmau, a mwaanga nundi pmai. Yo̱ko̱ yo̱ko̱ pma ko̱ si̱ma, pma po̱ng yo̱. \c 21 \s Yesu aara Wurcalima \p \v 1 Pu Yesu yi̱ kwati̱mbaya ni̱nga ne̱m Wurcalima pma baanga gwe̱i̱ Betpaji a dwii Cing Souri Setun, Yesu tum kwati̱mba ya ro̱p, \v 2 a sa pma ki̱n, < dumbiri we̱i̱ bu de̱e̱ yo̱ko̱ yo̱ko̱. \p \v 4 To̱o̱ yi̱ri̱ngi̱ ni̱ngwa, palaka ba twanga tu banabi̱ ce̱i̱, \q1 \v 5 <>> \p \v 6 Kwati̱mba ya bwii mwatanga ni̱nga ci̱ka ku Yesu sa pma. \v 7 Pma de̱e̱ bako̱ro̱ yi̱ twiyaa bako̱ro̱, pma ke̱naman gatanggamandi pmai dwii bako̱ri̱ swii, Yesu si̱i̱na dwii gatanggamandi twii. \v 8 Nu̱wa tum ni̱nga pu ke̱ne̱nggu̱ gatanggamandi pmai a nyinou a gawu̱ri̱ ye̱i̱, anda bu kangga pma kaca ye̱ndi̱ souri a ke̱namana nyinou. \v 9 Nu̱wa tum bu gawu̱ri̱ ye̱i̱ wa yi̱ bu po̱nggu̱ yo̱ go̱ro̱ wa, pma ni̱nggu̱ duwai ki̱n, \q1 <> \p \v 10 Pu Yesu diiro Wurcalima, mwa mwa gwe̱i̱ dwii pi̱ro̱, a ni̱nggu̱ pi̱ra ki̱n, <> \p \v 11 Nu̱wa bu tum bwii nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \s Yesu mi̱ri̱nggi̱ Laa Yambau̱ \p \v 12 Yesu diiro Laa Yambau̱ a ke̱ke̱nga nu̱wa bu cuugu yi̱ te̱nggu̱ yi̱ri̱ngi̱ wa a pwii. A su̱kaman si̱yau̱ tebur nu̱wa bu waki̱ ke̱n wa, yi̱ pi̱si̱ndi̱ nu̱wa bu cuugu bamori Masar wa. \v 13 A sa pma ki̱n, <> \p \v 14 Kermo yi̱ gu̱wo̱ngi̱ baanga bo̱nggo̱ yo̱ a laa Yambau̱, a mi̱ra pma yi̱langa. \v 15 Pu bagi̱ra kuruwa yi̱ ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ wa ko̱ yi̱ri̱ngi̱ ri̱yandi̱ bu̱ri̱ tu ni̱ngai̱ pero nu̱u̱ tu bakwara bu ni̱nggu̱ bu̱ri̱ de̱gde̱g a mi̱ri̱nggi̱ laa Yambau̱ ce̱gu̱ ki̱n, <> Pma sukongo. \p \v 16 Pma pi̱ra ki̱n, <> Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <>> \p \v 17 A du pma mwati̱ gwe̱i̱ Betani a daa pwii. \s Yesu se̱mtanga sou pwalgu̱ \p \v 18 Yi̱ pinu ki̱lang, pu waati̱gu̱ gwe̱i̱ Yesu nu̱u̱ ju̱ne̱. \v 19 A ko̱ sou pwalgu̱ ku kanggu̱ a nyinou a aara bo̱nggo̱ yo̱u̱ anda yaa tu nyi̱nggai̱ bur wandi̱. Bur a ce̱ ki̱n, <> Bu̱ri̱ sou kwii ku̱su̱wa ki̱nangu̱. \p \v 20 Pu kwati̱mba ya ko̱ yi̱to̱ pma ri̱yanga bu̱ri̱. Pma ni̱nga pi̱ra ki̱n, < ni̱ngdu̱ we̱i̱. \v 22 Ka bu le̱e̱ ji̱re̱, kana ca tu bu senggo mi̱ri̱nggu̱ ku̱ru̱ bu ki̱nggu̱ we̱i̱. \s Pi̱ra dwii di̱mbi̱re̱ Yesu \p \v 23 Yesu diiro laa Yambau̱, pu wo̱o̱ ju̱ku̱gu̱ yi̱ri̱ngi̱ nu̱wa, bagi̱raa kuruwa wa yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa a baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱, pma pi̱ra ki̱n, <> \p Pma ni̱nga pu dangandi̱ a cu̱du̱ pmai ki̱n, < \v 26 Anda ka yi ce̱ mi̱n, yi nu̱gu̱ gwasi̱ nu̱wa di̱ngi̱n pma mwa mwa le̱e̱ ki̱n Yohanna twii banabi̱.>> \p \v 27 Di̱ngi̱n to̱no̱ pma nyi̱i̱ le̱e̱ Yesu ki̱n, <> \p A sa pma ki̱n, <> \s Balanggu̱ ci̱ye̱i̱ a dwii bakwara ro̱p \p \v 28 < \p \v 29 A nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, Anda cwata go̱ro̱u̱ a waka dangandi̱ ye̱i̱ a aara. \p \v 30 < anda yaa ku aarau. \p \v 31 <> \p Pma nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p Yesu sa pma ki̱n, < \p \v 38 < \v 39 Di̱ngi̱n to̱no̱ pma ta yo̱, a baci̱we̱ si̱ye̱i̱ go̱ro̱ ko̱ndo̱u̱ wii, a jiyo. \p \v 40 Di̱ngi̱n yi̱to̱ ka ne̱re̱ wu ko̱ndo̱u̱ wayau̱ baayi, ni̱ngu̱ we̱i̱ nye̱ yi̱ bajo̱mba bwii?>> \p \v 41 Pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 42 Yesu sa pma ki̱n, < \p \v 43 Di̱ngi̱n to̱no̱, n sagu̱mbi̱ru̱ nu̱wa de̱manu̱ we̱i̱ lau̱ Yambau̱ bo̱nggo̱ mbi̱ru̱, ba nyi̱i̱ nu̱wa bu twiya we̱i̱ tutwiyari ye̱i̱. \v 44 Kana we̱ wu yaramana swe̱le̱ dwii re̱pu̱ru̱ we̱i̱ cuk cuk, pero ka swe̱le̱ dwii yarman kana we̱, ko̱o̱ we̱i̱ pwangge̱ li̱ngli̱ng ci̱ka miima.>> \p \v 45 Pu bagi̱raa kuruwa yi̱ Parisayo nu̱u̱ ci̱ye̱i̱ du balanggai̱ du Yesu ce̱i̱, pma ku̱ranga ki̱n a ce̱gu̱ pma. \v 46 Pma kasa ba ta yo̱, anda pma nu̱u̱ gwasi̱ nu̱wa di̱ngi̱n pma de̱e̱ twii banabi̱. \c 22 \s Balanggu̱ ci̱ye̱u̱ a dwii waandi laabwiya \p \v 1 Yesu sa pma ci̱ye̱i̱ du balanggai̱ do̱ng ki̱n, \v 2 < \p \v 5 < \v 10 Di̱ngi̱n to̱no̱ ke̱waa bwii mwati̱ a po̱nggu̱ nyindi a ku̱ranga nu̱wa mwa mwa bu nyi̱ngga wa, bu nyaa wa yi̱ bu bwi̱i̱ wa, laa laabwiya twangwa yi̱ ru̱nggu̱wa. \p \v 11 < Ne̱re̱ wii yaa pu̱u̱na. \p \v 13 < \p \v 14 <> \s Yagu janggal Balaa Kaisar \p \v 15 Bu̱ri̱ Parisayo twiyongo twalange̱ a kasa nyindi, ba ciman Yesu tandau a bo̱nggo̱ ce̱u̱ ye̱i̱. \v 16 Pma suka kwati̱mba pma kem yi̱ nu̱wa Hiridus wa pma ce̱ ki̱n, <> \v 17 Yo̱ko̱ sa yiro, a ko̱gu̱ mo̱u̱ ci̱maci̱ma yi ya janggal Balaa Kaisar ru, ba yari̱ ya ru?>> \p \v 18 Yesu so̱m dangandi̱ pmai tu bwi̱i̱, a ce̱ ki̱n, <> Pma de̱ nyi̱i̱ya, \v 20 a ce̱ ki̱n, <> A sa pma ki̱n, <> \v 22 Pu pma nu̱wa yi̱to̱ pma ri̱yanga bu̱ri̱. Di̱ngi̱n to̱no̱ pma mwatanga. \s Pi̱ra dwii wunonggu bo̱o̱re̱ \p \v 23 A dwii nyanggi̱ Sadukayo pma bu ce̱ ki̱n, wunonggu bo̱o̱ru̱ ya, pma baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ yi̱ pi̱ra. \v 24 Pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 29 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, < Yo̱ yaa yo̱o̱gi̱ Yamba wu nu̱wa bu bwaanggi̱ wa, yo̱ yo̱o̱gi̱ Yamba nu̱wa bu yi̱ pi̱i̱ma wa.>> \p \v 33 Pu nu̱wa tum nu̱wa yi̱to̱ pma ri̱yanga bu̱ri̱ yi̱ yi̱ri̱ngi̱ tu ju̱ku̱ya. \s Te̱e̱re̱ du gwala yi̱ gi̱ru̱ \p \v 34 Pu Parisayo nu̱wa ki̱n Yesu diini Sadukayo si̱ndi̱ si̱ye̱i̱ to̱k, pma ku̱ranga bu̱ri̱. \v 35 Wu wiino pmo wu so̱m te̱e̱ri̱ngi̱ wang, a cu̱u̱ yo yi̱ wuna pi̱ra. \p \v 36 <> \v 37 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p Pma nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 43 A sa pma ki̱n, <>> \m \v 45 Ka Dawud yi̱ Masiya ki̱n, Mbaa Wu Gi̱ra wai, <> \v 46 Yaa wu pu̱n ci̱ye̱i̱, yake̱ kwii nyanggu̱ yaa wu pero ni̱nggu̱ ma yo̱ pi̱randi̱. \c 23 \s Yesu tukulanga ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ng wa yi̱ Parisayo \p \v 1 Yesu sa nu̱wa tum yi̱ kwati̱mba ya ki̱n, \v 2 < di̱ngi̱n bu bo̱o̱ ku̱lu̱m wiino ti̱bak pero bu yo̱o̱gi̱ ci̱yamba bu̱ri̱. \v 9 Pero bu yi̱rya kana we̱ a si̱ma mi̱n, < di̱ngi̱n bu bo̱o̱ yi̱ Mbaate̱ wiino ti̱bak a diyou. \v 10 Kana mba, bu le̱e̱ ya nu̱wa ba yi̱ mbi̱ra ki̱n, di̱ngi̱n bu wo̱o̱ yi̱ ku̱lu̱m wiino ti̱bak, wii Masiya. \v 11 Wu gwala yi̱ gi̱ra cu̱du̱ mbi̱ri̱ ba yo̱ ke̱we̱. \v 12 Di̱ngi̱n kana we̱ wu wun dwii ye̱i̱ nu̱wa cingo we̱i̱ anda kana we̱ wu cingo dwii ye̱i̱ nu̱wa nyi̱i̱ we̱i̱ gi̱ru̱. \p \v 13 < \v 17 Mba bacinba kerma wa, tu gwala yi̱ gi̱ru̱ to̱no̱? Sinariya ru, laa Yambau̱ yo̱ wu diini sinariya ba ni̱nga walwal ru? \v 18 Bambang bu ce̱ mi̱n, \v 19 Mba nu̱wa bu yo̱o̱gi̱ kerma, tu gwala yi̱ gi̱ru̱ to̱no̱? Ni̱i̱ ru, kwaare̱ du diini ni̱i̱ ba ni̱nga walwal ru? \v 20 Di̱ngi̱n to̱no̱ kana we̱ wu we̱re̱nga yi̱ kwaare̱ we̱re̱nga yi̱ kana ca tu mi̱ri̱. \v 21 Kana we̱ wu we̱re̱nga yi̱ laa Yambau̱ a we̱re̱nga yi̱ to̱no̱ yi̱ wu si̱i̱ mi̱ri̱. \v 22 Kana we̱ wu we̱re̱nga yi̱ diyou Yambau̱ a we̱re̱nga yi̱ candu̱ Lau̱ Yambau̱ yi̱ wu si̱i̱ni̱ mi̱ri̱. \p \v 23 < \v 31 Yi̱to̱ mwa bu ju̱ku̱ya mi̱n bu yo̱o̱gi̱ kakaa pma bu laca banabi̱ndi̱ wa. \v 32 Bu je̱e̱ gawu̱re̱ bu twanga wu̱rai̱ du kakaa mba toso. \p \v 33 < >> \c 24 \s Somdi daandi su cwata go̱rai̱ \p \v 1 Yesu du laa Yambau̱, a mwatugu, kwati̱mba ya baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ pma ju̱ku̱gu̱ yo̱ mwe̱e̱ndi̱ twii. \v 2 A sa pma ki̱n, <> \p \v 3 Pu bo̱o̱ Yesu wo̱o̱ pi̱su̱ dwii Ci̱ngu̱ Souri Setun, kwati̱mba ya baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ wu̱lak pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 4 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, < pero pma ciyonu we̱i̱ nu̱wa tum. \v 6 Ka bu nu̱u̱ ce̱wi̱ kwai wundu wundu, anda bu nu̱u̱ ya gwasi̱, tagi̱ to̱o̱ yi̱ri̱ngi̱ ba ni̱ngi̱ wa, anda bo̱o̱ nyanggu̱ ku cwata go̱ro̱u̱ baa bu. \v 7 Si̱ma wunmanu we̱i̱ si̱ma, lau̱ wunmanu we̱i̱ lau̱. Ju̱ne̱ yari we̱i̱ pero si̱ma si̱ktu̱ we̱i̱ bu̱ri̱ pe̱ndi̱ wundu wundu. \v 8 To̱o̱ mwa mwa to̱o̱ toson taa ku̱u̱lu̱. \p \v 9 < kana ce̱ ki̱n, bu le̱e̱ ya ji̱re̱ yi̱ to̱no̱. \v 24 Di̱ngi̱n Masiya wu leendi yi̱ banabi̱ndi̱ leendi twiyongo we̱i̱, pero ni̱nggu̱ we̱i̱ yi̱ri̱ngi̱ ri̱yandi̱ bu̱ri̱ ba we̱le̱nga kana bu nu̱wa Yamba se̱ka pma wa, ka pma puu we̱i̱ wai. \v 25 Bu su̱wa, n sambi̱ra ki̱lang, bo̱o̱ jo̱r ni̱nga bu. \p \v 26 < bu twiyoni ya, kana ce̱ ki̱n, bu le̱e̱ ya ji̱re̱ yi̱ to̱no̱. \v 27 Di̱ngi̱n ci̱ka ku nyi̱l gundu nyi̱ldi̱ do̱no̱me̱ nu̱wa kwe̱i̱ nyambi̱ranggu̱, yi̱to̱ yi̱ bagu̱ Bo̱l Ne̱re̱. \v 28 Pu ko̱mdi̱ so̱o̱ mi̱ru̱, baperi ku̱rani̱ bu̱ri̱ pwii. \p \v 29 < \p \v 30 < \v 49 pero tosi buwanggu kapi̱ma ke̱waa, pero yo̱ wun je̱gu̱ a naagu kem yi̱ ba naamba nyi̱nma. \v 50 Ne̱re̱ wu gi̱ra ke̱we̱ wii waata we̱i̱ a jo̱r du ne̱re̱ wii te̱man bu, pero a jo̱r du yo̱ so̱m bu, \v 51 baa pu̱u̱ we̱i̱ ku̱u̱le̱ wang, ba ne̱ca yo̱ yi̱ nu̱wa bu yi̱ batal wa, pu ji we̱i̱ wiindi yi̱ dumonggu nyi̱yau̱. \c 25 \s Balanggu̱ ci̱ye̱i̱ a dwii bako̱rcanga kwap \p \v 1 < \p \v 7 < \p \v 9 < \p \v 10 < \p \v 12 < \p \v 13 < \p \v 21 < \p \v 22 < \p \v 23 < \p \v 24 < \v 25 Di̱ngi̱n to̱no̱ n nu̱u̱ gwasi̱, n mwati̱ngge̱, n tuko tale̱nti̱ mo̱ mi̱ri̱nggi̱ si̱ma. Ko̱! Yi̱ri̱ mai yo̱ ti̱na.> \p \v 26 < \s Nyanggu̱ balu \p \v 31 < \p \v 37 < \p \v 40 < \p \v 41 < \p \v 44 < \p \v 45 < \v 46 <> \c 26 \s Bagi̱raa ciiman Yesu tandau \p \v 1 Pu Yesu mata ce̱gu̱ to̱o̱ yi̱ri̱ngi̱ mwa mwa, a sa kwati̱mba ya ki̱n, \v 2 <> \p \v 3 A dwii jo̱re̱ bagi̱raa kuruwa yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa, pma ku̱ranga bu̱ri̱ caame̱ bagi̱ra kuruwa, wu dini ye̱i̱ Kayapa, \v 4 pma ci̱pa bu̱ri̱ di̱ngi̱n ba taa Yesu tukugi ba ji yo̱. \v 5 Anda pma ce̱ ki̱n, <> \s Nu̱r parman Yesu nunggu a Betani \p \v 6 Pu Yesu wo̱o̱ Betani a mi̱ri̱nggi̱ laa Simon wu wo̱o̱ yi̱ butangi nang, \v 7 nu̱re̱ wu kangge̱ baa yi̱ kukulo\f + \fr 26:7 \fr*\ft Kukulo wii nu̱wa me̱ne̱ni̱ yi̱ swe̱l du yi̱ yi̱lau̱, du nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n alabasta.\ft*\f* wu yi̱ nunggu ku yi̱ pi̱rcu̱ wang ku run teng, a parman yo̱ dwii pu wo̱o̱ je̱gu̱ je̱e̱ndi̱. \p \v 8 Pu kwati̱mba ya ko̱ to̱o̱ yi̱to̱, pma bwiyanga gaanggu̱, pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 10 Yesu so̱m tu pma ce̱gu̱, a sa pma ki̱n, <> \s Yahuda le̱e̱ ba cuu Yesu \p \v 14 A dwii jo̱re̱ wu wiino cu̱du̱ bu kwati̱mba ya bu kwap su̱r ro̱p bwii, wu dini ye̱i̱ Yahuda Iskariyoti a aara bo̱nggo̱ bagi̱raa kuruwa wa, \v 15 a sa pma ki̱n, <> Pma ce̱ ke̱n asurpa kuna kunong nyi̱i̱ yo̱. \v 16 Yake̱ do̱o̱ jo̱re̱, Yahuda kasa nyindi su yo̱ cuuru we̱i̱ yo̱. \s Yesu je̱ je̱e̱ndi̱ Waandi Yerigi kem yi̱ kwati̱mba ya \p \v 17 A nyanggu̱ ku gawu̱ri̱yo̱ a Waandi Burodi wu yaa Yisti, kwati̱mba Yesu wa baanga pi̱ra ki̱n, <> \p \v 18 A nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \v 19 Kwati̱mba ya bwii ni̱nga ci̱ka ku Yesu sa pma ba ni̱nga, pma me̱ne̱nga Waandi Yerigi. \p \v 20 Pu nyambi̱ranggu̱ ni̱nga, Yesu si̱ si̱yau̱ aari̱ je̱gu̱ je̱e̱ndi̱ kem yi̱ kwati̱mba ya kwap su̱r ro̱p. \v 21 Pu pma bo̱o̱ je̱gu̱ je̱e̱ndi̱, a ce̱ ki̱n, <> \p \v 22 Pma bwiyanga gaanggu̱, pma toso sagu̱ yo̱ wiino, wiino ki̱n, <> \p \v 23 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 25 Yahuda wu yo̱ cuuru we̱i̱ yo̱ a ce̱ ki̱n, <> Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 26 Pu pma bo̱o̱ je̱gu̱ je̱e̱ndi̱, Yesu de̱e̱ ku̱maa, a wananga Yamba, a ge̱le̱nga, a nyi̱i̱ kwati̱mba ya, a ce̱ ki̱n, <> \p \v 27 Pero a de̱e̱ bo̱so̱ro̱ gundu inabi, a wananga Yamba, a nyi̱i̱ pma, a ce̱ ki̱n, <> \p \v 30 Go̱ro̱ pu pma pi̱i̱ pi̱i̱ pma mwatanga Ci̱ngu̱ Souri Setun. \s Yesu ce̱ ki̱n Bitrus gwe̱lu̱ we̱i̱ yo̱ \p \v 31 Go̱ro̱ yi̱to̱ Yesu sa pma ki̱n, <> \p \v 33 Bitrus nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 34 Yesu se̱e̱ ki̱n, <> \v 35 Anda Bitrus ce̱ ki̱n, <> Pero mwa mwa kwati̱mba ya bu kangga bwii mwaasi̱ ce̱ yi̱to̱. \s Yesu ce̱ ku̱ru̱ yi̱ kwati̱mba ya a Gesimani \p \v 36 Go̱ro̱ yi̱to̱ Yesu mwati̱ kem yi̱ kwati̱mba ya a pu nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n, Gesimani, a sa pma ki̱n, <> \v 37 A de̱e̱ Bitrus yi̱ kwaraa Sabadi bu ro̱p kem yi̱ yo̱, a toso bwiyang gaanggu̱ yi̱ mi̱yanggu̱ bu̱ru̱. \v 38 A sa pma ki̱n, <> \p \v 39 A kosuro banyi̱na a yara, a suni kau si̱ma, a ce̱ ku̱ru̱ ki̱n, <> \p \v 40 A waata bo̱nggo̱ kwati̱mba ya baa nyi̱ngga pma diimandi, a pi̱ra Bitrus ki̱n, <> \p \v 42 A mwati̱ ku ro̱p a ce̱ ku̱ru̱ ki̱n, <> \p \v 43 Pu waatau a nyi̱ngga pma diimandi do̱ng, di̱ngi̱n nundi pma ni̱nga ko̱mbi̱ro̱m. \v 44 A du pma a waata bu̱ri̱ do̱ng, a ce̱ ku̱ru̱ ku kunong a pero tu co̱nggo̱ ci̱ye̱i̱. \p \v 45 Pero a waata bu̱ri̱ bo̱nggo̱ kwati̱mba ya a sa pma ki̱n, <> \s Nu̱wa ta Yesu \p \v 47 Pu bo̱o̱ Yesu wo̱o̱ ce̱gu̱ ci̱ye̱u̱, Yahuda wu wiino cu̱du̱ bu kwap su̱r ro̱p bwii lamuwe kem yi̱ nu̱wa tum yi̱ do̱mpo̱u̱ri̱ yi̱ gu̱mo̱ngi̱, bu bagi̱raa kuruwa wa yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa tu̱mu̱we̱. \v 48 Yo̱ wu ne̱re̱ wu cuuru we̱i̱ a ru somdi tu pma ku̱ranu̱ we̱i̱ ki̱n, <> \v 49 Ku pma lama, yo̱ko̱ yo̱ko̱ Yahuda aara bo̱nggo̱ Yesu se̱e̱ ki̱n, <> pero a ku̱u̱nu̱ yo̱ bu̱ri̱. \p \v 50 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p Nu̱wa bwii twiyongo parnu̱ wari̱ taa Yesu. \v 51 Ku ni̱ngwa yi̱to̱, wu wiino cu̱du̱ barauwa Yesu a yaku wai a podo do̱mpo̱u̱ yo̱u̱ a kaca twiyau ke̱we̱ bagi̱ra kuruwa a mwari̱ya. \p \v 52 Yesu se̱ ki̱n, <> \p \v 55 A dwii jo̱re̱ Yesu sa nu̱wa bu tum bwii ki̱n, <> Kwati̱mba ya mwa mwa du yo̱ a ceendo. \s Yesu gawu̱r bagi̱raa nu̱wa bu Yudaya wa \p \v 57 Nu̱wa bu ta Yesu wa a de̱e̱ yo̱ bo̱nggo̱ Kayapa kuru wu gi̱ra pu ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ wa yi̱ bagi̱raa Yudaya wa ku̱ranga bu̱ri̱. \v 58 Anda Bitrus po̱ng yo̱ gantin, a lama bo̱nggo̱ laa kuru wu gi̱ra . A diiro si̱n si̱ye̱i̱ kem yi̱ nu̱wa bu swe̱ri̱gu̱ yo̱ wa ba ko̱ tu ni̱ndu̱ we̱i̱ bu̱ri̱. \p \v 59 Bagi̱ra kuruwa yi̱ bagi̱raa nu̱wa bu Yudaya wa mwa mwa pma kasi̱gu̱ se̱e̱daki̱ leendu a dwii Yesu palaka pma ba ji yo̱. \v 60 Anda pma nyi̱ngga bu kana ca, kana ku baleenda twiyongo. \p Cwata go̱ro̱ yo̱u̱ nu̱wa ro̱p twiyongo, \v 61 a ce̱ ki̱n, <>> \p \v 62 Bur bagi̱ra kuruwa wii wuni a sa Yesu ki̱n, <> \v 63 Yesu si̱n si̱ye̱i̱ to̱k. \p Bagi̱ra kuruwa wii sa yo̱ ki̱n, <> \p \v 64 Yesu nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 65 Bagi̱ra kuruwa wii pwaranga se̱e̱ yo̱ di̱ngi̱n ba ju̱ku̱ bwiyan gaanggu̱ yo̱u̱, a ce̱ ki̱n, <> \p \v 67 Bur pma tuuman yo̱ ti̱i̱ma kau, pero cumongo. Bu kangga kapanga yo̱. \v 68 A ce̱ ki̱n, <> \s Bitrus gwe̱la Yesu \p \v 69 Bitrus wo̱o̱ pi̱su̱ mi̱ri̱nggi̱ laa kuru wu bagi̱ra , bur bwe̱e̱canga wu kangge̱ wu twii ke̱we̱ baa bo̱nggo̱ yo̱ ce̱ ki̱n, <> \p \v 70 Anda a gwe̱la yo̱ a gawu̱ru̱ pmai mwa mwa ki̱n, <> \p \v 71 Pu twiyo nyinou, bwe̱e̱canga wu kangge̱ wu twii ke̱we̱ ko̱ yo̱, a sa nu̱wa bu pwii bwii ki̱n, <> \p \v 72 A gwe̱la do̱ng, a we̱re̱nga ce̱ ki̱n, <> \p \v 73 Go̱ro̱u̱ banyi̱na pma bu pi̱ti̱ndi̱ pwii bwii aanda bo̱nggo̱ Bitrus a ce̱ ki̱n, <> \p \v 74 A toso we̱re̱nggu̱ ki̱n, <> \p Ki̱no̱ngu̱ ko̱lo̱o̱ te̱e̱ te̱e̱re̱. \p \v 75 Bitrus dangga tu Yesu sa yo̱, <> A twiyo twalange̱, a ji windi wang. \c 27 \s Yahuda yaka bu̱ri̱ ye̱i̱ \p \v 1 Yi̱ pinu ki̱lang, bagi̱raa kuruwa yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa mwa mwa pma su̱wa tu pma ni̱ngu̱ we̱i̱ ba ji Yesu. \v 2 Pma twala yo̱, mwatanga yi̱ yo̱ de̱ bo̱nggo̱ Bilatus wu twii gomna. \p \v 3 Pu Yahuda wu cuu yo̱ ko̱ nu̱wa mwar man Yesu bali̱ bo̱o̱ri̱. A ni̱nga mondo mondo, a puu ke̱n asurpa kuna kunong dwii bagi̱raa kuruwa wa wii yi̱ bagi̱raa nu̱wa bwii. \v 4 A ce̱ ki̱n, <> \p Pma ce̱ ki̱n, Do̱ yiri do̱no̱, to̱o̱ biiki mo̱.>> \p \v 5 Yahuda para ke̱n dwii mi̱ri̱nggi̱ laa Yambau̱, a mwati̱ yaka bu̱ri̱ ye̱i̱. \p \v 6 Bagi̱raa kuruwa wa wii de̱e̱ ke̱n dwii a ce̱ ki̱n, > \v 7 Pma le̱e̱ ba de̱e̱ ke̱n dwii ba te̱n si̱ma ne̱re̱ wu mwe̱e̱ni̱ dinendi, di̱ngi̱n ba yo̱ pu nu̱wa ting ru̱nggu̱wa. \v 8 Twii to̱no̱ nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n, Si̱ma Ti̱i̱ma wa lama yo̱ko̱. \v 9 To̱o̱ twang tu banabi̱ Irmiya ce̱i̱, <> \s Bilatus ni̱ngaman Yesu bali̱ \p \v 11 Yesu ti̱n ti̱ye̱i̱ gawu̱r gomna, gomna pi̱ra ki̱n, <> \p A le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 12 Pu bagi̱raa kuruwa wa yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa ce̱ we̱le̱mdi̱ a dwii ye̱i̱, yaa ku nyi̱i̱ le̱e̱. \p \v 13 Bilatus pi̱ra ki̱n, <> \v 14 Anda Yesu yaa ku sa pma ci̱ye̱i̱, a dwii ce̱wi̱ tu pma ce̱ dwii ye̱i̱ kana banyi̱na, gomna riyanga bu̱ri̱ wang. \p \v 15 Ci̱ka ku gomna me̱e̱ ni̱ngu̱, kana so̱no̱ Waandi Yerigu yo̱ man ne̱re̱ wiino wu jaru̱m wu nu̱wa kasa. \v 16 A dwii jo̱re̱ wo̱o̱ ne̱re̱ wu jaru̱m wu nu̱wa so̱ma wang yi̱ ni̱nga wu bwi̱i̱ye̱, dini ye̱i̱ Barabas. \v 17 Di̱ngi̱n to̱no̱ pu nu̱wa ku̱ranga bu̱ri̱, Bilatus pi̱ra pma ki̱n, <> \v 18 Di̱ngi̱n a so̱ma ki̱n pma taa Yesu bo̱nggo̱ yo̱u̱ di̱ngi̱n bwiu. \p \v 19 Pu Bilatus wo̱o̱ pi̱su̱ a pi̱su̱ wu yo̱ ni̱ng balu, nu̱re̱ yo̱ ni̱nga man yo̱ tu̱ne̱ ki̱n, <> \p \v 20 Anda kuruwa bu bagi̱raa wa yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa pma ciyongo nu̱wa ba ce̱ ki̱n nu̱wa ba man Barabas, nu̱wa ba ji Yesu. \p \v 21 Gomna pi̱ra ki̱n, <> \p \v 22 Bilatus pi̱ra pma ki̱n, <> \p Mwa mwa pma nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 23 Bilatus pi̱ra ki̱n, <> \p Anda nu̱wa bwii cwata kwari̱ndi̱ ki̱n, <> \p \v 24 Pu Bilatus ko̱ yaa tu yo̱ puu we̱i̱, anda pma toso kasi̱gu̱ ruuni, di̱ngi̱n to̱no̱ a de̱e̱ gundu a car wari ye̱i̱ gawu̱r nu̱wa bwii a ce̱ ki̱n, <> \p \v 25 Nu̱wa bwii mwa mwa le̱e̱ ki̱n, <> \p \v 26 A man manu̱we̱ pma Barabas, a din nu̱wa waci̱ Yesu, a nyi̱i̱ Yesu kacara bu Roma wa ba pi̱i̱na ye̱u̱. \s Kacara ni̱nga man Yesu nyasi̱ \p \v 27 Kacara Bilatus de̱ Yesu mi̱ri̱nggi̱ caame̱ gomna, pma yi̱we̱ kacara mwa mwa ku̱ranga bu̱ri̱ bo̱nggo̱ yo̱u̱. \v 28 Pma wuroman yo̱ se̱e̱ a te̱e̱man yo̱ gatangamau ku wu̱ci̱ci̱ ci̱ka balaa, \v 29 pma me̱ne̱nga me̱tu̱wal tu̱ri̱ a diiman yo̱ dwii. Pma de̱e̱ jwalu nyi̱i̱ya a wai wu je̱u̱, pma kun kwiyei gawu̱r ye̱i̱, pma ni̱ngaman yo̱ nyasi̱ ce̱gu̱ ki̱n, <> \v 30 Pma tuuman yo̱ ti̱i̱ma, pero pma de̱e̱ jwalu ku wai yo̱ kwii a ni̱nga pu buwanggu dwii. \v 31 Go̱ro̱ pu pma mata ni̱nga man yo̱ nyasi̱, pma te̱e̱man yo̱ se̱e̱ yo̱, pma de̱ yo̱ ba pi̱i̱na ye̱u̱. \s Pi̱i̱nggu̱ Yesu ye̱u̱ \p \v 32 Pu pma twiyonggu, pma kaanga yi̱ ne̱re̱ wu kangge̱ wu gwe̱i̱ Sayirin din ye̱i̱ Simon. Kacara bwii ki̱canga ba de̱ ye̱u̱ wii. \v 33 Pma baanga pu nu̱wa yi̱ri̱ ki̱n, Golgota, pi̱ti̱ndi̱ ye̱i̱ ki̱n, <> \v 34 Pma nyi̱i̱ Yesu gundu inabi casi̱nggi̱ tu kwe̱re̱k ba naa, anda go̱ro̱ pu ti̱yau̱, a kwaa naagu. \v 35 Pu pma pi̱i̱na ye̱u̱, pma cwaanga se̱e̱ yo̱ bo̱nggo̱ ke̱e̱gu̱ lato̱mbale̱. \v 36 Pma si̱n si̱ye̱ndi̱, ni̱nga pu swe̱ri̱gu̱ yo̱. \v 37 Nu̱wa bala we̱le̱ce̱u̱ yo̱u̱ a pi̱i̱na dwii ye̱u̱ wii ne̱m yi̱ dwii ye̱i̱ ki̱n, <> \v 38 Nu̱wa pi̱i̱ni̱ kuuwa ro̱p kem yi̱ yo̱ wu wiino wai yo̱u̱ je̱u̱, wu kangge̱ wai wu miu. \v 39 Nu̱wa bu cwiyongu wa ni̱nga pu rwe̱e̱nggu̱ a ge̱pu̱gu̱ dwii a ni̱nggu̱ yo̱ nyasi̱, \v 40 ce̱gu̱ ki̱n, <> \p \v 41 Yi̱to̱ mwaasi̱ yi̱ bagi̱raa kuruwa wa yi̱ ku̱lu̱mba te̱e̱ri̱ngi̱ wa yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa pma ni̱nga man yo̱ nyasi̱. \v 42 Pma ce̱gu̱ ki̱n, <>> \v 44 Ban kuuwa bu nu̱wa pi̱i̱na ye̱u̱ kem yi̱ yo̱ wa rwe̱e̱nga yo̱ mwaasi̱. \s Bo̱o̱ri̱ Yesu \p \v 45 Yake̱ cu̱du̱ nyanggi̱, ku̱mji̱la laka si̱ma bwii mwa mwa ko̱po̱ yi̱ nyambi̱ranggu̱ jo̱r du kunong. \v 46 A jo̱r du kunong Yesu yi̱ yi̱re̱ yi̱ du̱we̱i̱ ki̱n, <> Pi̱ti̱ndi̱ ye̱i̱ ki̱n, <> \p \v 47 Pu pma bu pi̱ti̱ndi̱ pwii wa nu̱wa yi̱to̱ pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 48 Ki̱no̱ngu̱ wu kangge̱ ceero a diini soso gundu inabi ku jo̱mbu̱ro̱m a diina jwalu a diiman Yesu nyi̱yau̱ ba naa. \v 49 Bu kangga bwii ce̱ ki̱n, <> \p \v 50 Pu Yesu pero yi̱gu̱ yi̱ru̱ yi̱ duwai, pi̱i̱ma ya twiyo. \p \v 51 A dwii jo̱re̱ ko̱we̱ wu laa Yambau̱ nge̱re̱nga bu̱ri̱ ro̱p toso diyou be̱e̱ si̱ma. Si̱ma sikto bu̱ri̱ swari̱ngi̱ ge̱le̱nga bu̱ri̱. \v 52 Purongi wumongo bu̱ri̱ nu̱wa bu walwal bu bwaanga wa wunongo yi̱ pi̱i̱ma. \v 53 Pma twiyongo a purongi go̱ro̱ wungu Yesu bo̱o̱re̱, pma mwatanga gwe̱i̱ du walwal, pma ju̱ku̱ bu̱ri̱ pmai nu̱wa tum. \p \v 54 Pu bagi̱ra kacara yi̱ pma bu kem swe̱ri̱gu̱ Yesu wa ko̱ si̱ma sikto bu̱ri̱ yi̱ mwa mwa tu ni̱ngi̱ wa, pma nu̱u̱ gwasi̱ wang, pma ce̱ ki̱n, <> \p \v 55 Nu̱ru̱mba tum bo̱o̱ pwii pma su̱gu̱ kwaara. Pma po̱ng Yesu yake̱ Galili pma kalanggu̱ yo̱ wu̱rai̱. \v 56 A cu̱du̱ bu bo̱o̱ pwii wa, bo̱o̱ yi̱ bu Maryamu wu Magadaliya yi̱ Maryamu njaa Yakubu yi̱ Yusupu yi̱ njaa kwaraa Sabadi wa. \s Tinggu Yesu \p \v 57 Pu nyambi̱ranggu̱ ni̱nga ne̱m, bagi̱na wu kangge̱ wu gwe̱i̱ Arimatiya a baa, din ye̱i̱ Yusupu, yo̱ yi̱ri̱ ye̱i̱ wo̱o̱ cu̱du̱ kwati̱mba Yesu wa. \v 58 A aara bo̱nggo̱ Bilatus, a senggo ko̱mo̱u̱ Yesu, Bilatus sa nu̱wa ba nyi̱i̱ya. \v 59 Yusupu diin nu̱wa cikumanuwe yo̱ bu̱ri̱ Yesu a ye̱u̱, a kumbulo yi̱ lawan wu walwal. \v 60 A diin yo̱ a puri ye̱i̱ du pu̱ci̱ du wu̱li̱ dwii swe̱li̱. A ce̱nni̱ swe̱li̱ du duwi nyan puri dwii a mwati̱. \v 61 Maryamu Magadaliya yi̱ Maryamu wu kangge̱ wii pma pi̱si̱ndi̱ puri dwii. \s Nu̱wa bu swe̱ri̱gu̱ puri Yesu wa \p \v 62 Ku lam pinu nyanggu̱ sabadu, bagi̱raa kuruwa wa yi̱ Parisayo aanda bo̱nggo̱ Bilatus. \v 63 Pma ce̱ ki̱n, < \v 64 Di̱ngi̱n to̱no̱ diin nu̱wa ba swe̱ra puri dwii nyan daa kunong, dakali, kwati̱mba ya ba ji̱nda bu̱ri̱ ye̱i̱, ba sa nu̱wa ki̱n a wuni bo̱nggo̱ bo̱o̱re̱. Ka ni̱ngdi̱ yi̱to̱ ciyeni tu go̱ro̱ yo̱ gwalu we̱i̱ tu gawu̱ri̱yo̱.>> \p \v 65 Bilatus nyi̱i̱ le̱e̱ ki̱n, <> \v 66 Pma aanda puri dwii, pma dii mwali̱nggi̱ dwii swe̱li̱ dwii, diini kacara ba swe̱ra. \c 28 \s Wunggu Yesu bo̱o̱re̱ \p \v 1 Go̱ro̱ nyanggu̱ Sabadu yi̱ pi̱n ki̱lang a nyanggu̱ Laadi, Maryamu wu gwe̱i̱ Magadaliya yi̱ Maryamu wu kangge̱ wii pma mwatanga ba su̱wa puri dwii. \p \v 2 Si̱ma sikto bu̱ri̱ wang, di̱ngi̱n bacama Mbaa Wu Gi̱ra a julo diyou Yambau̱, a aara puri dwii, a gumbulo swe̱l dwii a si̱i̱na dwii ye̱i̱. \v 3 A nyi̱langgu̱, se̱e̱ yo̱ po̱pu̱lo̱k ci̱ka cankar. \v 4 Nu̱wa bu swe̱ri̱gu̱ wa pma nu̱u̱ gwasi̱ ye̱i̱ pma remcuwa yaranga ci̱ka nu̱wa bu bwaanggi̱ wa. \p \v 5 Bacama wii sa nu̱ru̱mba wii ki̱n, < Yo̱ko̱ n sambi̱ra.>> \p \v 8 Di̱ngi̱n to̱no̱ nu̱ru̱mba bwii yala bu̱ri̱ du̱ puri dwii yi̱ gwasi̱, yi̱ bu̱ri̱ de̱gde̱g, pma ceendo ba sa kwati̱mba ya. \v 9 Ki̱nangu̱ kwii Yesu baa bo̱nggo̱ pmau ce̱ ki̱n, <> Pma baanga bo̱nggo̱ yo̱u̱ kwiino mwar ye̱i̱ a ku̱raman yo̱ si̱ma. \v 10 Yesu sa pma ki̱n, <> \s Ci̱ye̱i̱ du nu̱wa bu swe̱ri̱gu̱ puri Yesu de̱e̱ \p \v 11 Pu nu̱ru̱mba bwii bo̱o̱ nyinou, bu kangga cu̱du̱ nu̱wa bu swe̱ri̱gu̱ puri Yesu wa mwatanga mi̱ri̱nggu̱ gwe̱i̱ a sa bagi̱raa kuruwa wa kana ca tu ni̱ngwa. \v 12 Pu bagi̱raa kuruwa wa kaanga yi̱ bagi̱raa nu̱wa wa, pma sedo pwi̱i̱, pma nyi̱i̱ kacara bwii ke̱n tum. \v 13 Pma ba sa pma ki̱n, <>> \v 14 Ka do̱o̱ ci̱ye̱i̱ lam bo̱nggo̱ gomna, yo nyan dwii yiri yi di̱ramanu̱ we̱i̱ yo̱ gaanggu̱ pero yi yiki mbi̱ri̱ we̱i̱ a ku̱u̱le̱.>> \v 15 Di̱ngi̱n to̱no̱ pma de̱e̱ ke̱n dwii ni̱nga tu nu̱wa sa pmai. Wo̱o̱ labar wasi̱ bu̱ri̱ kwaara bo̱nggo̱ nu̱wa bu Yudaya wa a baa ki̱na nyanggu̱. \s Te̱e̱ri̱ du gi̱rai̱ \p \v 16 Kwati̱mba ya bu kwap su̱r wiino bwii a aanda Galili, a ci̱ngu̱ ku Yesu sa pmau. \v 17 Pu ko̱ yo̱, pma ku̱raman yo̱ si̱ma anda bu kangga le̱e̱ bu ki̱n wii Yesu. \v 18 Yesu baa bo̱nggo̱ pmau a ce̱ ki̱n, <>