\id 1TI - Vitu Baibel 
\h 1 TIMOTI 
\toc1 Naba 1 leta ke Pol kiri Timoti 
\toc2 1 TIMOTI 
\mt1 Naba 1 leta ke Pol kiri Timoti  
\c 1  
\p
\v 1 Hau a Pol, na apostel ke Iesus Kristus. A Vuvu kua e pele mulehidolu, ia mai a Iesus Kristus, kua tolu ta vaka maroro tolu kata hadavia. Ia hiro kua hiro ta tania ni niau kata kara apostel.   
\p
\v 2 \x - \xo 1:2 \xt Ap 16.1.\x*Ta vapolungania na pas kua ki vano kiri Timoti, na tugu matoto na bilip. Paleka a Tamadolu a Vuvu kamana kadolu Paraha a Iesus Kristus hiro na mahariho matoto, lohorohiro ni zaha ni niho, hiro na katia magali ni malugunia.   
\s1 1.3-11 Vaka taduria na polea kana tisa vairukuruku  
\p
\v 3 Kilaka kua katane vano kara provins a Masedonia, ta vala polea matuha ni niho habuka koto mia ni Efesus koto pole kara manumanu taza ra kena, kete beta dia kata sikulnia manumanu na vaketeketea motu.  
\v 4 Pole kiridia kete beta dia kata mamanava na ziuziua vetanga kamana polealeana hizahizani habu tubudia kamahi. Polealea kamahi kena e lala kete katia manumanu dia na vaigege za, ki mara beta ni kodonidolu tolu na vavana kamana bilip, kua ia na galanga kua a Vuvu e vala ni dolu.  
\v 5 Na vuvuna polea matuha kua ta vavala ni niho ia e kubarae, tolu laveve tolu kata vonu matoto na moge kua kete kukulidolu kara manumanu motu. Hatuhatua kua, ia kete pe na poloka kaka kua poloka e klin, kana lohoihoia ki kemi, ki bilip matoto ni Iesus.  
\v 6 Taza manumanu dia te vatia na moge kua dia kene vano babatola kamana polealea kamahi kua beta mining vona.  
\v 7 E kukulidia dia kata kara tisa kara lo, palaka ki beta dia na lala nazia dia ta popole vona, ki beta ve dia na lala vutuvutuhia na vuvuna kadia polealea kamahi kena dia ta mamadi matuha vona.   
\p
\v 8 Palaka, tolu ta lala habuka kua tolu na vatia na lo, ia ni katia kana galanga kua a Vuvu e makia kirina, ia da e kemi.  
\v 9 Tolu ka lala ve habuka na lo beta ni katua kana nuhu kua dia ta lala dia kata kakatia moge kua e mahoto. Na lo e katua kana nuhu kua dia ta bikhet, dia ka papala katia lohoihoia kemi, ki beta dia na bilip ni Vuvu, dia ka tania habuka lohoihoia laveve ke Vuvu ia e venga za, ki beta dia na tumonga. Dia ka nuhuta hubi matematea ni habu tamadia o ni habu titinadia o nuhu motumotu.  
\v 10 Na lo e katua kana nuhu kua dia ta kakatia makina magali buhua, kamana nuhu kua dia ta kakatia na moge ke vuni Sodom, ia mai kana nuhu kua dia ta lala dia kata pepelea manumanu dia na sasalimdia, dia kata kara vora vetanga, ia mai kana nuhu mata vairukuruku ia mai kana nuhu kua dia ta lala dia kata mapamapa vairuku, ia mai na moge zahazaha kamahi kua dia ta vavaribagi kamana vaketeketea kua e mahoto.  
\v 11 Na vaketeketea kua e mahoto, ia e balika na Kalohua Kemi kua a Vuvu e vala ni niau. Na Kalohua Kemi kua, e vabelenia a Vuvu kua e vonu matoto na glori, ki vuvuna mogepa hilohiloa.   
\s1 1.12-17 A Pol e hate motunia a Vuvu kua e maharia  
\p
\v 12 Hau, ta hate motunia a Iesus Kristus kadolu Paraha, kua e vala matuhanga ni niau, na vuna a Kristus, e hadaviau habuka ta nap kata katia galanga kua, ia kini makiau kata kara kana vora na katia kana galanga.  
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt Ap 8.3; 9.4-5.\x*Ia vata kua muga ta vaginia ka delahania, ka pole zahatia matoto hizana. Ka lala kata vavairohia matoto ve kana manumanu. Palaka a Vuvu ia e mahariau matoto, na vuna ia e lala habuka, hau beta na lala a Vuvu, ki beta ve na bilip vona, kubarae ka kakatia moge kamahi kua.  
\v 14 Na Paraha ia e kaka kemi matoto ki kakanaka mahariharia! Ia ti vavonuhiau matoto na bilip kamana moge kua kete kukuligu matoto kara manumanu. Moge rua kua, ia e pe ni Kristus.   
\p
\v 15 Kua polea katiu kua e nap tolu kata vaka maroro matoto vona: A Iesus Kristus ia e ziho na vulovulo kete vaikoli kara manumanu laveve kua dia ta lala dia kata kakatia moge zahazaha. Hau kua, ia ta dopa ka kaka zaha matoto livutia manumanu zahazaha laveve.  
\v 16 Ia na vuvuna kua, a Vuvu ki mahariau matoto. Ia vata kua hau ta kaka zaha matoto livutia manumanu zahazaha laveve. A Iesus Kristus ia ti peleau kete vatunga na manumanu laveve, habuka ia beta ni lala kete huhurihuria kete vavairohia kaka kua e lala kete kakatia moge zahazaha. E kati baraenia kete vatunga na nuhu kua dia lala dia kata kakatia moge zahazaha dia kata bilip vona dia na pelea mahuri roroa.  
\v 17 Ia na King kua e mia vuvua, ki mara beta ni mate. Ki mara beta kaka ni hadavia. Ia za ia na Vuvu matoto. Kubarae boto laveve, ki beta hozohozoana, ia tolu kata vavala glori za vona, ia za tolu kata vavala hiza kapou matoto vona. Ia limoha.   
\s1 1.18-20 A Timoti kete poto bada na kana bilip kamana hatuhatua kemi na poloka  
\p
\v 18 Timoti, na tugu, hau ta vavala polea matuha kua ni niho, muri na tok profet kamahi kiriniho. Paleka na tok profet kua ni vatuhariho koto varihubi kemikemi na poloka varihubia kamahi kana Paraha.  
\v 19 Na varihubia kua, ia koto poto bada na ka bilip, na poloko ve kete kavakava matoto na matani Vuvu. Na vuna, manumanu taza dia ta lala habuka dia ta katia moge zaha, palaka beta ni kulidia dia kata vatia a Vuvu ni vahotovia kadia mogemoge kamahi, kubarae kadia bilip ti balika vaga kua e ki na mahati, kini vulavula.  
\v 20 A Himeneus hiro a Aleksander, ia hiro na kaka rua kua hiro te kukubarae. Kubarae, hau kene vala hiro na limani Satan kete beta hiro kata ma dedelahania a Vuvu.   
\c 2  
\s1 2.1-8 Tolu kata lotu tolu na hulenia a Vuvu kete kodonia manumanu laveve  
\p
\v 1 Kubarae, goloa kua koto muga matoto nu katia; ia koto tania na manumanu kena kamaniho, dia kata lotu dia na hate motunia a Vuvu, dia na hulenia kete kodonia manumanu laveve.  
\v 2 Dia kata lotu ve kara king kamahi, kamana gavman laveve na palakalaka laveve. Tolu kata kubarae tolu kata mia ni malugunidolu ni beta mareoreoa, tolu na vavana na moge ke Vuvu kua e tumonga.  
\v 3 Moge kua ia e kemi. A Vuvu kua e pele mulehidolu, ia e lala kete kulina kara moge kua.  
\v 4 E kulina kete pele mulehia manumanu laveve dia kata lohoi lala na vuvuna lohoihoia kua e matoto.  
\v 5 Na vuna a Vuvu, ia e katiu papa. Ki kaka katiu za ve kua e lala kete mamadi pida ni dolu kamani Vuvu, ki lala kete popole kadolu kete vavahotovia kadolu mianga kamani Vuvu. Kaka kua ia a Iesus Kristus.  
\v 6 A Kristus ia e mate kete kade mulehia manumanu laveve. Mahoto matoto na taem kirina ia vatunga kakava kana galanga kua.  
\v 7 \x - \xo 2:7 \xt 2 Ti 1.11.\x*Ia na vuvuna kua, a Vuvu ki makiau kata kara apostel, na vavala kana polea na manumanu. Hau ta tatani matotonia polea kua, beta na vavairuku. E vala galanga ni niau kata vaketekete na manumanu kua beta dia na lala a Vuvu, dia kata lala na mogepa bilip kamana matotoka polea.   
\p
\v 8 Ki kubarae, tamomohane kua na malala laveve, kua taem dia ta lupu kara lotua, ia dia kata vazahenia limadia kua e tumonga, kete beta magali varitihitihia kamana varikoria na pidaka dia.   
\s1 2.9-15 Galanga kemikemi kua na tavine e lala kete kakatia, ia e balika na loholohoa mata muli matoto na livuhana  
\p
\v 9 \x - \xo 2:9 \xt 1 Pi 3.3.\x*E kuligu ve tavivine dia kata loholoho papa. Kadia loholohoa ia kete hada papa za na matana manumanu. Tabarae dia na bilasnia vulukudia kamana livuhadia na tali kamana bilas kua e katua na gol, dia na loholoho lavalava kua e kadoa na moni kapou marata.  
\v 10 Na vuna tavivine kua dia ta tania habuka dia ta lolotu ni Vuvu, ia dia kata katia galanga kemikemi. Moge kua, ia e hada papa na matana manumanu laveve.  
\v 11 Tavivine, ia dia kata tabu longo za dia ka valugilugidia dia ka pepelea na polea ke Vuvu, dia ka vavazihozihonidia.  
\v 12 Hau beta ni kuligu tavivine dia kata madi vamuga ni tamomohane, dia na vavaketekete ni dia. Beta. Dia kata tabaria havadia.  
\v 13 \x - \xo 2:13 \xt Stt 2.7; \xt Stt 2.21-22.\x*Na vuna a Vuvu e muga ki katia a Adam, ba muri a Eva.  
\v 14 \x - \xo 2:14 \xt Stt 3.1-6.\x*Ki beta ni a Adam kua e rukua ki poke, beu, e rukua na tavine, ki poke na pekato.  
\v 15 Palaka a Vuvu da e vaikoli kiri tavivine, na vuna kua dia ta vavalohia kapirupiru,\f + \fr 2:15 \ft Polea Grik na lohoihoia kua e vitiha pitu, manumanu taza dia ta lohoia polea kua e popole na galanga ke tavivine na hada potoa na famili.\f* dia ka ma bilip ni Iesus, ki lala kete kukulidia ve kara manumanu motu, dia ka vavana papa matoto ki beta dia na lala dia kata kakatia moge zahazaha.   
\c 3  
\s1 3.1-7 Nuhu kua dia ta hahada poto na sios ia kadia moge kete kemi  
\p
\v 1 Na polea matoto katiu kua kata tania: Kua kaka katiu ni kulina matoto kete kara paraha katiu na sios ni hahada poto na manumanu ke Vuvu, ia e kukulina kara galanga katiu kua e kemi matoto.  
\v 2 \x - \xo 3:2 \xt Ta 1.6-9.\x*Na kaka kua kete hahada poto na manumanu na sios, ia kete kaka katiu kua e lala kete kakatia moge kua e mahoto za, beta ni papadoa ia na polea katiu. Gona kete katiu papa za, ki beta ni kakanaka magali varitihitihia, kana lohoihoia e kemi, ki kaka pa na matana manumanu. E lala kete kukulina manumanu dia kata lolohu na kana ruma, ki lala kete vavaketekete ve na manumanu na moge kua a Vuvu e lala kete kukulina kirina.  
\v 3 Beta ni lala kete sipak, beta ni mata varihubihubi. E lala kete valugilugia, ki beta ni lala vaigegea, ki beta ni lala kete kulikulina marata kara moni.  
\v 4 E lala kete hada poto papa na kana famili, habu tutuna dia ka lala dia kata hahada zahenia, dia ka lolongoria kana polea.  
\v 5 Na vuna, kua kaka ni beta ni nap kete hada poto na kana famili mule, pele da e hada poto papa ziha na sios ke Vuvu?  
\v 6 Kaka kua e ba pokizia magalina, ia beta kete hahada poto na manumanu ke Vuvu, na vuna tabarae ni vazahezahenia hizana mule. Pale, a Vuvu ia koto kirina balika kua e koto kiri Satan.  
\v 7 Kaka kua kete hahada poto na manumanu ke Vuvu, ia hizana e lala kete kekemi za. Manumanu kua beta dia na bilip, ia dia ta lala dia kata hahada zahenia ve, na vuna kana moge e lala kete kemi za. Pale, da mara beta dia na vairohia hizana ni tingo na hoa he Satan.   
\s1 3.8-13 Na wokman kamahi kara sios, ia dia kata kakatia na moge kua e kemi  
\p
\v 8 Na wokman kamahi kana sios, ia dia kata manumanu kua e lala kete hahada zaheanga dia. Kadia lohoihoia kamana kadia mogemoge ia e kemi za. Beta dia na nuhuta sipak, ki beta dia na bihei ni kukulikulidia marata kara moni.  
\v 9 Dia kata paho poto matoto na polea kua e matoto kua a Vuvu e vatunga ni dolu, nuhu kua tolu ta bilip ni Kristus, dia ka lala habuka na polokodia e klin na matani Vuvu.  
\v 10 Kete muga ni parakilanga dia. Kua tani beta ni parua goloa katiu kua dia ta katia ki zaha, pale, miu ta makidia dia ta gala kana sios.  
\v 11 Ia habu gogodia tavivine ve, ia kadia moge kete kemi ve, beta dia kata nuhuta pole vanahoa. Beta dia kata bilasni maratania livuhadia, manumanu ki lala kete vaka maroro ni dia, dia ka kati kemihia goloaloa laveve.  
\v 12 Na kaka kua kete hada poto na sios, ia gona kete katiu papa za. Ki nap ve kete hada poto papa ni habu tutuna kamana kana famili.  
\v 13 Na wokman kamahi kara sios kua dia na kati kemikemihia matoto galanga kana sios, ia da manumanu dia te hada zahenidia matoto. Pale, da beta dia katane kuahi dia kata tani kakava habuka dia ta bilip ni Kristus Iesus.   
\s1 3.14-16 Vuvuna polea na moge ke Vuvu ia goloa kapou matoto  
\p
\v 14 Da pitu papa hau ta mai hadaviho, palaka ta vapolungania na polealea kamahi kua ki vano ni niho,  
\v 15 na vuna, kua ta na kogoi ni beta na vano tapu, ho tu hadavia na polealea kamahi na poloka pas kua, kete vatunga mogemoge kua tolu na famili ke Vuvu tolu kata mumuri vona. Tolu ia na sios ke Vuvu kua e mahuri. Tolu ia na huduhudu kua e mamadi tuka na polea kua e matoto.  
\v 16 Tolu ta lala matotonia habuka, na vuvuna polealeana moge ke Vuvu, ia na goloa kapou matoto. Na polea kua a Vuvu e vatunga ni dolu, ia e kubarae:  
\q2 Ia e bele ki kara tinoni, manumanu luba dia ka hadavia.  
\q2 Na Vule Tumonga ki vatunga kavakava habuka kana moge ia e mahoto matoto.  
\q2 Na engel kamahi dia ka hadavia.  
\q2 Manumanu dia ka vano na kantri laveve dia ka tani kakava kana polea.  
\q2 Manumanu bukuna vulovulo dia ka bilip vona.  
\q2 A Vuvu kini pele mulehia kini zahe kini vala glori kapou matoto vona.   
\c 4  
\s1 4.1-5 Vairukua e vairohia lohoihoia kana manumanu  
\p
\v 1 Kua, na Vule Tumonga ia ti tani kakava ni dolu habuka, na taem kua ti kokozoho kara las de, manumanu taza da dia te zuka tapunia kadia bilip dia kene vano mumuri na polea kana vule na vairukua kamana vaketeketea ke hanitunitu kamahi.  
\v 2 Manumanu kua dia ta vavaketekete ni dia, ia dia ta nuhuta vairukua na lotua, dia ka mata vairukuruku. Kadia hatuhatua na polokodia kua kara moge mahoto ti tunu gatova.  
\v 3 Da dia ta vatabunia manumanu na lahia, dia ka vatabunia ve manumanu na haninga taza. Palaka a Vuvu ia e katia haninga laveve, hana kana manumanu kua dia ta bilip na matotoka polea. Dia kata hania, dia na hate motunia vona.  
\v 4 Na goloa laveve kena a Vuvu e katia ia e kemi laveve. Kubarae, tabarae tolu na hadavia tolu na tania e zaha. Tolu kata hate motunia za a Vuvu, tolu na pepelea za.  
\v 5 Na vuna, na polea ke Vuvu kamana kadolu lotua, ia ti katia na goloa kena kini kara goloa ke Vuvu.   
\s1 4.6-16 A Timoti kete mia papa na galanga ke Kristus  
\p
\v 6 Kua nu tani kemikemihia polea kua ni habu tazidolu kamani habu livukudolu, da tu kara kaka kemi kara galanga ke Kristus Iesus. Da tu pelea matuhanga kapou na polea mata mulimuli kua tu bilip vona kamana save mata muli kena tu pelea kunu mumuri vona.  
\v 7 Tabarae nu mamanava na ziuziua kamahi. Vala lama kara kadia pole longolongoa kamahi. Vala ka taem laveve koto lala kemikemihia matoto na moge ke Vuvu.  
\v 8 Ho tu lala, habuka kua ni kuli koto trenim livuha kua kete matuha. Kua nu lala koto katia trening na dama laveve, ia da e kodonia livuha pitu. Palaka kua tolu na lala tolu kata trenim tolu mule na mogemoge ke Vuvu, ia da e dopa ki kodonidolu. Da e nap kete kodonidolu, na laep kua nina kua, ia mai ve na laep kua tolu kata pelea ve ba muri.  
\v 9 Polea kua ia e matoto, kubarae manumanu laveve dia kata longoria dia na vaka maroro vona.\f + \fr 4:9 \ft Beta tolu na lala na polea kakei kua e matoto, karae e popole na polea kua na laen 8 o na polea kua na laen 10.\f*  
\v 10 Kubarae tolu ka gagala matuha matoto, na vuna tolu ta vaka maroro ni Vuvu kua e mahuri, kua e pele mulehia matoto manumanu laveve kua dia ta bilip matoto ni Kristus.   
\p
\v 11 Polealea kua ia koto tani vatuharia nu vaketekete ni dia vona.  
\v 12 Tabarae dia na hadavia habuka tu huluvahu marata nu vatia dia na hahada taduriho. Beta. Vatunga kavakava ka moge kemikemi, na Kristen kamahi dia kata hadavia ka moge dia na mumuri vona. Ka polea, ka vavananga, ka moge kua kete kukuli matoto kara manumanu, ka bilip, ia mai ka moge kete klin matoto na matana manumanu ia mai na matani Vuvu.  
\v 13 Kua, vala ka taem laveve koto ridim polea ke Vuvu na manumanu, ku vavaketekete ku raratahidia vona, ki nap na taem kua kata vano bele ni niho.  
\v 14 Tabarae nu vati vetania matuhanga kena a Vuvu e vala ni niho koto katia galanga vona. Na matuhanga kena tu pelea kilaka kua na pararaha kara sios dia ta taruhia limadia ni niho, na polea katiu habuka profet ki valanga ni niho.  
\v 15 Hada, koto muri papa matoto na polealea kua ta tatania ni niho. Varaga livuha laveve koto kakatia moge kua, manumanu laveve dia kata hadavia habuka ka moge e senis kini dopa kekemi.  
\v 16 Da tu lolohoiho. Madi bada na ka mogemoge kamahi kamana ka vaketeketea kua tu vavaketea manumanu vona, a Vuvu kete pele mulehiho kamana manumanu laveve kena tu lala koto vavaketekete ni dia.   
\c 5  
\s1 5.1-2 A Timoti kete hadavia na manumanu habuka dia na kana famili matoto  
\p
\v 1 Tabarae nu pole harovitiviti kara kaka kua ti paraha muga ni niho, pole kemikemi kamana ku vahotovia kana moge habuka kua tu lala koto popole kamani kamama matoto. Pole kamani tamomohane huluvavahu habuka kua tu lala koto popole kamani habu tazi matoto.  
\v 2 Hadavia tavivine pararaha balika dia na habu katiti matoto, tavivine huluvavahu balika dia na habu livuku matoto, ka lohoihoia kiridia, ia kete klin matoto na matani Vuvu.   
\s1 5.3-16 Azei kete hada poto ni tavivine gabugabu  
\p
\v 3 Hada poto ni tavivine gabugabu kua ti beta kaka kete hada poto ni dia.  
\v 4 Palaka kua ta na tavine gabu kena, ni habu tutuna vona o ni habu tubuna vona, pele dia kata vatunga kadia lotua na kadia famili mule, dia na kolia galanga ke habu tamadia kamani habu titinadia dia na hada poto na gabu kena na kadia famili. A Vuvu e kulina matoto kara moge kua.  
\v 5 Palaka tavine kua e gabu ki beta matoto kaka kete hada poto vona, ia kete vaka maroro za ni Vuvu. Marigo, dama ia kete lolotu ni Vuvu kete hulenia kete kokodonia, kana galanga ia lotua za na dama laveve.  
\v 6 Palaka tavine gabu kua ni gala ni mumuri na kana hatuhatua kara livuha za, pele ia ti mate kava kena.  
\v 7 Vala polea kua ve na manumanu na sios ve, dia kata lala na mogepa lotua, kete nap dia kata kakatia moge kua e mahoto za, kete beta kaka kete pole zaha kiridia.  
\v 8 Kua kaka katiu kua tani beta ni lala kete hahada poto ni habu vineka, ia mai dopa ve na nuhu kua na poloka kana famili mule ve pele, ia ti vala lamana kara kana bilip ni Kristus kava kena. Kaka kena e kubarae, ia e kaka zaha dopa na nuhu kua beta dia na bilip.  
\v 9 Ma tavine gabu kana krismas e vano ki livutia 60, ki beta ve ni lahi mule ve, dia ka vapolungania hizana kamana hizani tavivine gabugabu kena na poloka kadia buk,  
\v 10 manumanu laveve ki lala habuka kana moge e kemi matoto, e hada poto papa matoto ni habu tutuna, ki lala kete kokoi taduria kaka kara kana ruma, ki lala kete kati kemikemihia matoto na kristen kamahi kua dia ta bele na kana ruma, ki lala kete vavazihozihonia ki kokodonia na Kristen kamahi. Ki lala ve kete kokodonia kaka kua e mia na bizea, ki lala kete tatare za kua kete kakatia moge kemikemi.   
\p
\v 11 Tabarae miu na vapolu taduria hizana tavivine kua dia ta ba huluvahu habu gogodia ki mate. Na vuna kua ta kadia hatuhatua kara livuha ni katidia dia na vala lamadia kiri Kristus, da ti kukulidia lahia.  
\v 12 Pale, dia te katia moge zaha vona kua ta dia na vairohia kadia promis kua dia ta mapamapa habuka, beta dia kata lahi mule.  
\v 13 Ki vano ve, tavivine kua ti beta habu gogodia, beta ni lala kete kukulidia galanga, ki lala kete kukulidia dia kata dangedange ruma kara pole vanahoa za, dia ka tataruhia hizudia na galanga kana kaka motu, dia ka popole na goloaloa kua beta kadia galanga vona.  
\v 14 Kubarae, ta vala lohoihoia katiu kubarae: Tavivine kua dia ta ba huluvavahu, habu gogodia ki varimateai, ia dia kata lahilahi mule, dia na valohia kapiru, dia na hada poto na kadia rumaruma mule. Pale, da beta hadolu vagi katiu kete varaga polea zaha katiu kiridolu.  
\v 15 Na vuna, tavivine taza ni dia, dia te vala lamadia kava, dia kene muri ni Satan.  
\v 16 Kua tavine katiu ni Kristen, ni gabugabu vona na kana ruma, pele ia kete hada poto ni dia. Beta kete vatia na sios ni hahada poto ni dia. Na sios ia kete hada poto za ni gabugabu kua beta matoto kaka kete hahada poto ni dia.   
\s1 5.17-20 Tolu kata hada poto papa na kadolu pararaha kara sios kua dia ta kakatia galanga kemi  
\p
\v 17 Hada zahenia pararaha kua dia ta hada poto papa na sios, miu kado kemihidia matoto. Miu dopa lohoia nuhu kua dia ta lala dia kata luluga bizea na vaketeketea na polea ke Vuvu kamana nuhu kua dia ta raratarata.  
\v 18 \x - \xo 5:18 \xt Lo 25.4; \xt Mt 10.10; Lu 10.7.\x*Na vuna, na polea kana Paraha e tani barae, “Tabarae miu na rotu taduria havana bulmakau, na taem kua e vavana na huduna vit kabena ki lulunia na hulita vit.” Na polea katiu ve e tani barae, “Nuhuta galanga, ia kete kakadoa dia.” \fig |alt="threshing oxen" src="HK00096B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="5.18" \fig*  
\v 19 \x - \xo 5:19 \xt Lo 17.6; 19.15.\x*Tabarae miu na longo murimuria na polea kana kaka katiu za kua e padea polea kara kamiu paraha katiu kua e hada ni miu, ma hiro rua o dia tolu dia ta padea polea kirina, miu ka longo murimuria.  
\v 20 Manumanu kua dia ta katia moge zaha, ia koto vamadiridia na mata pidaka, nu pole kiridia. Manumanu dia kata hadavia, dia na kuahi.   
\s1 5.21-25 A Timoti kete lolohoia, tabarae ni katia moge katiu kua beta ni hada papa  
\p
\v 21 Na matani Vuvu kamani Iesus Kristus kamana kana engel tumonga kamahi, ta tania ni niho koto muri matoto na polealea kamahi kua, nu gala papa na manumanu laveve. Tabarae nu hada palipali kara manumanu taza za, palaka koto kemi kara manumanu laveve.  
\v 22 Tabarae ni hurihuriho koto taruhia lima na huduna kaka kua kete kara wokman kana sios. Tabarae nu kakamana manumanu kua dia ta lala dia kata kakatia moge zahazaha. Hadavia koto klin matoto na matani Vuvu.  
\v 23 Taua nu ma hihinumia naru za. Hinumia vaen pitu, kete kodonia magali, ni pele kakava mazahi kena e bebele kiriniho dama laveve.  
\v 24 Lohoia, manumanu taza kadia moge zahazaha, ia e bele kavakava za, manumanu laveve ki lala habuka da a Vuvu e koto kiridia. Palaka manumanu taza kadia moge zahazaha e ngoro paritigi, palaka da ba muri ki vabeleni kavakavanga.  
\v 25 Ia e pebarae ve, manumanu laveve tolu ta lala goloa kemi kua kaka katiu e kakatia. Palaka manumanu taza kua dia ta lala dia kata kakatia moge kemikemi meni kua, ia beta ni lalanga dia, palaka da ba muri, kini ba lalanga kadia moge kemikemi.   
\c 6  
\s1 6.1-2a Voravora dia kata kakatia moge kemi za  
\p
\v 1 Kristen kamahi kua dia ta ba vovora vetanga kana kaka katiu, ia dia kata hahada zahenia kadia tubutubu dia na longoria kadia polea. Dia kata kubarae, kete beta manumanu kete pole zahatia na hizani Vuvu kamana kana vaketeketea. \vp 2a\vp* Kua na tubu kana vora vetanga katiu, ni Kristen ve, pele vora kena beta kete lohoi barae, “Kagu tubu miro ta Kristen rua kua, beta kata longoria kana polea.” Beta. Na vora kena ia kete lohoi barae, “Kagu tubu kua ta vovora kana, ia na Kristen kua, ki kuligu matoto kirina, kubarae kata dopa kati kemihia matoto vona.”  
\s1 6.2b-10 Moge kua e lala kete kukulidolu kara moni, ia na vuvuna moge zahazaha laveve  
\p \vp 2b\vp* Sikulnia manumanu na polealea kamahi kua ta tania ni niho kua, koto vabadanganidia dia kata katia moge kemikemi.  
\v 3 Polea kamahi kana kadolu Paraha a Iesus Kristus, ia e sikulni kemikemihidolu na mogemoge kamahi ke Vuvu. Kubarae kua kaka katiu kini vatia na polea kua ni sisikulnia manumanu na polea motu kua beta ni vinaka polea ke Iesus kua e mahoto,  
\v 4 pele, na kaka kena e bibikhet za, ki beta matoto kana save. Kana lohoihoia e zaha ki kukulina za kete vaigege na polea, kete katidolu tolu na varihadapotipoti, tolu na vavarizahati, tolu na vavairohia kaka, tolu na lolohoi zahazaha.  
\v 5 Manumanu kamahi kena dia ta nuhuta varikoria. Kadia lohoihoia ti vonu na moge zahazaha, ti beta dia ne lala na matotoka polea. Dia ta lohoia na lotua, ia dia kata kakara risman za vona.  
\v 6 E limoha, tolu ta risman kua tolu na mumuri na mogemoge ke Vuvu, tolu ka lala tolu kata hilohilo na goloaloa kua a Vuvu e lala kete vavala ni dolu.  
\v 7 Na vuna, tolu beta tolu na pelea goloa katiu kamadolu kilaka kua tolu ta valohua tolu ka bele na vulovulo, ki mara beta ve tolu na luga goloa katiu ni kamadolu kua ta tolu na mate.  
\v 8 Palaka kua ni hadolu haninga vona, ni kadolu lavalava vona tolu kata lolohoria, ia pale za kena.  
\v 9 Manumanu kua e kukulidia marata dia kata kara risman, ia da dia ta poke na parakilakilanga, dia ka tingo na hatuhatua kua e longolongo, kua e lala kete vavaduazia manumanu, dia ka vairo matoto.  
\v 10 Na vuna hatuhatua kua kete kukulidolu marata kara moni, ia na vuvuna moge zahazaha laveve. Manumanu taza e kukulidia marata kara moni, kubarae dia kene batola dia kene vatia bilip matoto. Kubarae dia mule dia kene katia dia kene hahatunia bizea luba.   
\s1 6.11-16 Rovo matuha koto pelea mahuri roroa  
\p
\v 11 Palaka ho, kaka ke Vuvu ho, hava na moge zahazaha kamahi kena, nu bada gala koto pelea moge kua e mahoto, kamana moge ke Vuvu, kamana bilip, ia mai na moge kua kete kukuli matoto kara manumanu, kamana moge kua kete valugilugiho.  
\v 12 Varihubi na varihubia kemi ku madi bada na bilip matoto. Poto bada na mahuri roroa kua a Vuvu e kohaniho kirina. Kua kava tu tani kavakava na matana manumanu luba.  
\v 13 \x - \xo 6:13 \xt Jo 18.37.\x*Ia mai na matani Vuvu, kua e lala kete vavala mahuri roroa na manumanu, ia mai na matani Iesus Kristus, kaka kua e tani kakava matoto kana bilip, kilaka kua e madi ki koto na matani Pontius Pailat, kata tani vatuharia ni niho kubarae,  
\v 14 muri papa matoto na polea laveve kua e tanga ni niho, tabarae nu vairohia polea kua, ni nap kaka kete padea polea zaha katiu kiriniho, ki vano ki mule na dama kua kadolu Paraha a Iesus Kristus kete bele mule vona.  
\v 15 Ia da e lohu na dama kua a Vuvu ti makia. A Vuvu ia na Vuvu na hilohiloa, ia za ki Paraha matoto kara goloa laveve. Ia e King kana king laveve, ki Paraha buli ni pararaha laveve.  
\v 16 Ia kazihena za ia mara beta ni mate. Ia e mimia na poloka laet kapou matoto, ki mara beta tolu na vano kozoho vona. Ki beta ve kaka katiu ni hadavia. Kubarae, dama laveve, ia tolu laveve tolu kata vavazahenia hizani Vuvu, ia kete kara kadolu King dama laveve. Ia limoha.   
\s1 6.17-19 Risman kamahi ia dia kata bilip ni Vuvu dia na kodonia manumanu laveve  
\p
\v 17 Tani vatuharia na manumanu kena dia ta risman kuari na vulovulo, kete beta dia kata vavazahezahenidia. Tabarae ve dia na vavaka maroro na kadia moni, na vuna da beta kete ngoro ni havarau, da pitu papa ia hozo. Palaka kadia vaka maroroa, ia dia kata taruhia ni Vuvu, ia kua e lala kete vala goloaloa luba ni dolu, tolu kata hilohilo vona.  
\v 18 Tania ni dia, dia kata kakatia moge kemikemi kua dia kata kokodonia manumanu motumotu vona. Boto laveve ia dia kata vala goloaloa kemikemi luba na nuhu kua dia ta sot. Polokodia kete kukulina kete vavala goloaloa kua a Vuvu e lala kete vavala ni dia, na manumanu motumotu.  
\v 19 Kua ta dia na kubarae, ia ti habuka dia te tatapi lupunia kadia goloaloa mata mulimuli matoto kiri ba muri, pale, dia ta pelea laep kua e laep matoto.   
\s1 6.20-21 A Timoti kete karaharaha kara kana galanga  
\p
\v 20 Timoti, hada poto papa matoto na galanga kua a Vuvu e vala ni niho. Vala lama kara polea laveve kena beta ni mumuri na lohoihoia ke Vuvu. Tabarae nu popole kamana nuhu kena dia ta lohoia dia ka tania habuka, kadia save vona dia ka kakatia polealea kamahi kua e vavaigege kamana lohoihoia ke Vuvu.  
\v 21 Manumanu taza dia te vano dia kene mumuri na save kena, dia kene golu dia kene vatia bilip kava. Mahariharia ke Vuvu e vano ni miu laveve.