\id PHP  
\h Philippians 
\toc1 PHILIPPIANS Lat Inan Paul.angan Ump Pam Wanch Aak Philippi Punchan Al-Alantan 
\toc2 Philippians 
\mt1 PHILIPPIANS  
\mt2 Lat Inan Paul.angan Ump Pam Wanch Aak Philippi Punchan Al-Alantan  
\c 1  
\p
\v 1 Niiyalang, ngurp ngatharam aak Philippi.angan wun-wunaniy, ngan Paul-a, aꞌ Timothy.ang lat inan umpanan niiyant pam wanch Christians al-alantan, niiyan nungantang anman iiy-iiyaniy Jesus Christ.antangan, aꞌ niiyant thamp ministers aꞌ putha pam wanch manth-thayan churchan piꞌ-piꞌaniy. Ngan inanganiy kuchama work Jesus Christ.antan iiy-iiyanan.  
\v 2 Ngan kaangk paththama pul God.angan ngangk minangam iiy-iiyowpul niiyant, aꞌ puth ngangk min anman yump-yumpowpul niiyang, pul God.ang piip ngamparamangan aꞌ putha Jesus Christ.anga moom piꞌan ngamparamangan.   
\s1 Ngay Maꞌ-Yotam Meeꞌ-Wuth-Wuthanamang God.antan Niiyantakana  
\p
\v 3 Ngay ngaantam-ngeey-ngeeyang niiyangan-a, aꞌ ngay thankyou thaw-thawang God.antan niiyantama.  
\v 4 Ngay meeꞌan-wuth-wuthanamāng God.antan niiyantaniy-a, ngayana ngangk minangam thaw-thawang nungant,  
\v 5 puth niiyana nathpalman maꞌ-aath-aathan ngayang wik min God.antaman waaꞌ-waaꞌan pam wanchantana, aak anpalan niiy ngangk God.antan theeꞌan-a, in-inman.  
\v 6 Nil God.angan um palathan niiyang woyan way anpalan woyan minak. Aꞌ putha ngayan meeꞌmiy nilan maꞌ-aath-aathow niiyang monkan anman wak-wakān nunang Jesus Christ.an aak-aakanakamana nil Jesus.an palaman wampow ngampar um nungantangan thanathow ngampang. Aak an-aniyangan-a, nilana pam wanch min-minam paththam yumpow niiyang.  
\v 7 Ngay kaangk paththam wunang niiyanta, puth amanamana ngay maꞌ-yotaman ngaantam-ngeey-ngeeyang niiyang. Nil piip God.angan maꞌ-aath ngampang, ngamp karpam workan iiy-iiyamp nungant, wik Jesus.antaman waaꞌ-waaꞌamp pam wanch wiyantana. Puth nanpalana than in-ngul thenchin ngayang jailang wun-wunang, puth niiyiya in-inman ngangk thay-thayanathaniy ngayang, niiy puth Jesus Christ.ana ngangk thayanam anman monkan-wak-wakaniy nunang.  
\v 8 Nil piip God.aniya meeꞌmiy ngatharam ngay kaangk paththaman wun-wunang niiyant. Nil Christ.ana in ngangk ngatharang wun-wunan, ngay nanpalan kaangk paththam wun-wunāng niiyant.   
\p
\v 9 Ngay niiyant inana meeꞌ-wuthanamang nungant God.antan niiyan yipam kaangk paththaman wun-wunān niiyantakama, aꞌ niiy yipam puy-puyam min-minam ngaantam-ngeey-ngeeyān nunang God.ana, aꞌ putha niiy yipam min-minam ngaantam-ngeey-ngeeyān want-wanttakan woyan min nungantaman wak-wakān.  
\v 10 Yaa, puth nanpalana, niiyaman ngul miꞌāna min want-wanttakan iiyāna, niiy keꞌ yipam meeꞌ-wichān thanang pam wanch wiy anangan wayan yumpayna, niiy koochanam woyan min anman wak-wakān God.antaman aak-aakanakaman nil Christ Jesus.an palaman wampow.  
\v 11 Nilam anman Jesus Christ.angana thonakam maꞌ-aath-aathan niiyang aꞌ thay-thayanathan niiyang niiy yipam min anman iiy-iiyān, aꞌ min anman yump-yumpāna. Than pam wanch wiyangan thathayn niiyangan minan iiy-iiyān-a, thanan putha God.an thaaꞌ-kuump-kuumpayn nunang aꞌ min-minam paththam waaꞌ-waaꞌayn nunang.   
\s1 Ngay Kaangk Christ.angan Ngangk Min Yump-Yumpow Niiyang  
\p
\v 12 Niiyalang, ngay kaangk niiy meeꞌmiy wunān wik inangan: nungkway ngayang aak in jailang thenchin-a, ngay puth wik min Jesus.antamana waaꞌ-waaꞌang thant wiyantan.  
\v 13 Puth amanamana, than pam policemen anangan aak aawuch moom piꞌanantaman piꞌ-piꞌantan-a, puth than wiy inangan-a, meeꞌmiy ngay in jailangan wun-wunanga anpalman ngay Jesus Christ.an monkan-wak-wakanga.  
\v 14 Aꞌ putha, ngay in jailangan wun-wunang-a, nil Christ.angan maꞌ-aath-aathan ngayang ngangk thayanam monkan-wak-wakāng nunang, anpalana, pam wanch Christians yot al-alangana puy-puyam ngangk thayanam ngul monkan-wak-wakantan nunang Jesus Christ.an, thanan winynyang keꞌ-ngul moꞌ-moꞌantan, ngangk thayanam wik min God.antaman waaꞌ-waaꞌantan wiyantan.   
\p
\v 15-17 Wiyangana ngangk pal pekkuwaman wik Jesus Christ.antaman waaꞌ-waaꞌantan, thanan puth kaangk piip God.ana ngangk min yumpayn nunang, aꞌ puth ngayang thamp. Than puth meeꞌmiy nil God.angan work inan theeꞌ ngatha, wikan engkanathāng Jesus.antaman, puth than kaangk ngathar, aꞌ putha than kaangk wik min Jesus.antaman waaꞌ-waaꞌayn thama. Puth pam wanch wiy anangana, meeꞌ-wuntan ngathara. Than wik min Jesus.antaman waaꞌ-waaꞌantan-a, than thawantan keꞌ than ngaantam-ngeeyantan nunang Jesus.an, puth yaꞌa, than thanttakam anman ngaantam-ngeey-ngeeyantan, an puth thanana piꞌan yumpwuntana. An than keꞌ ngangk way yumpiythan ngayang, aak inan jailangan wunanga, aꞌ kuchek way thaman yumpiythan ngayang.   
\p
\v 18 Puth ngayang ngangk way keꞌ yumpiythan, yaꞌa, puth ngay kaangk pam wanch wiyangana wik Jesus.antaman ngeeyayna. Pam wiyangan-a, wik kan-kanam waaꞌ-waaꞌantan Jesus.antaman, ngangk pal pekkuwamana; puth pam wiyangana wik Jesus.antaman waaꞌantan, puth ngangkaman keꞌ waaꞌantan, than thanttakam ngaantam-ngeey-ngeeyantan, puth kana, ngay ngangk min wunang wik Christ.antaman waaꞌ-waaꞌantan.  
\v 19 Ngay puth ngangk min wunang puth ngay meeꞌmiy niiyana meeꞌ-wuthanamaniy God.antan ngatharakana, aꞌ putha Ngeen-Wiy Min God.antam alangana ngul maꞌ-aath-aathow ngayang, putha amanamana than ngayangan ngul kuchayn yoon aak jailamana.  
\v 20 Ngay kan-kanam kaangk work ngatharaman minam anman iiy-iiyāng God.antan, ngay kaangk keꞌ ngul-nyaaꞌ iiyāng, yaꞌa. Ngay jailangan wun-wunang-a, ngay kaangk anman ngangk thayanam wik waaꞌ-waaꞌāng Jesus.antaman keꞌ ngay kaꞌathaman wik waaꞌ-waaꞌangan thanta, ngangk thayanam anman iiy-iiyangan. Nungkway ngay nath uthamingwey-a, nath yaꞌwey-a, ngay nathwey man-yetham iiy-iiying-a, an ngayana kaangka pam wanch wiy anangana meeꞌmiy wunayn nil Christ.an moom wuut piꞌan paththam iiy-iiyan ngampar, than yipam thaaꞌ-kuumpayn nunang.  
\v 21 Ngay yippak man-yethaman iiy-iiyang-a, ngayan kaangk woyan nungantam anman wak-wakānga, ngangk min yump-yumpāng nunang. Ngay nathwey uthamingan-a, an puth min ngathara, ngayan puth nungantangan wunāng aak Jesus.antamanga.  
\v 22-23 Ngay kaangk uthamāngana, Jesus Christ.antang aak wunāng, an min paththam ngathar. Puth ngay yaaman man-yethaman wuningwey-a, yaa, ngayana puy-puyam workan iiy-iiying nungant God.antan. Ngaywey nath kaangk miꞌing man-yetham anman iiy-iiying-a, nath yaꞌweya, anan miꞌing mul wunāngan-a, ngay puth want-wanttinan miꞌing e? Ngay an puth keꞌ meeꞌmiya, yaꞌa.  
\v 24 Ngay meeꞌmiya an min niiyanta ngay nath yaaman man-yethaman iiy-iiyāng,  
\v 25 yaa, an ngay meeꞌmiy ngul ngay keꞌ yippak uthamānga, puth ngay aak inam yippak wunānga ngay yipam maꞌ-aath-aathāng niiyanga niiy yipam puy-puyam min-minam ngaantam-ngeey-ngeeyān nunanga Jesus Christ.ana, aꞌ ngangk minangam woyan min nungantam anman wak-wakāna.  
\v 26 Than ngayang ngulan kuchayn aak jailaman-a, ngayana puy ngul wampāng niiyanta, niiyana puth ngangk min-minam paththam iiy-iiyān ngatharamana, aꞌ niiyana thaaꞌ-kuump-kuumpān nunang Jesus Christ.an.   
\p
\v 27 Yaa, niiy in ngeeyān ngayanga! Niiy minam anman iiy-iiyān keꞌ nil Jesus Christ.angan kaangk thathow niiyang, ngay yipam wik min ngeeyāng niiyantama. Ngay nath nang wampāng niiyant-a, nath yaꞌ yaakaꞌ, wik ngul nath minam ngeeyāng niiyantam niiy yotam keꞌ thonam anman iiy-iiyaniy, ngangk thayanam anman monkan-wak-wakaniy nunang Jesus Christ.an aꞌ putha niiy karp work anman iiy-iiyaniy wik min God.antaman waaꞌ-waaꞌaniy thant. Nungkway than pam wanch wiyangan waaꞌ-waaꞌayn niiyangan-a, an kana, ngay kaangk niiy murkanam anman wik min God.antaman waaꞌ-waaꞌān thanta than wiyangan yipam ngangk theeꞌayn nungant Christ.antan.  
\v 28 Niiy keꞌ winynyang moꞌān thanttam al-alantamana thanan thaampantan niiyanga, niiyaniya anman iiy-iiyān ngangk thayanama. Niiy ngangk thayanamwey iiy-iiyān-a, inan meenathan thant nil God.angan ngul wayathow thanang, kuchow thanang, puth niiyanganiy-a, nil kalow niiyang aak nungantamaka, angan yipam wunān nungantangan aak umpuyam.  
\v 29 Niiyan keꞌ winynyang moꞌān thanttam, pam wanch al-alantamana, nil puth piip God.ana min paththam iiy-iiyan ngampar. Nil ump ngampang ngamp ngaantam-ngeeyāmpan Jesus Christ.an, ngangk theeꞌāmp nungant. Than wiyangan ngul nath way yumpayn ngampar, thaaꞌ-thengkathayn ngampang, than puth Jesus Christ.an kaangk keꞌ nunang, puth nil kan ump ngampang aak thaampāmp ngangk thayanam anman monkan-wak-wakāmp nunang.  
\v 30 Kaꞌathamaniya niiy kan thathan thananga wayan yump-yumpin ngathar — aak anpalman-a, in-inmana way anman yump-yumpantan ngathar keꞌ ngay lat ilangan waaꞌangan niiyant. Thanana wayana niiyant ngul yump-yumpayn keꞌ ngathar anman way yumpantan, — an keꞌ ngamp aak war kul piꞌanangan pek-pekwunamp yimanangana. Ngampana keꞌ wantāmpa, ngangk thayanam anman monkan-wak-wakāmp nunang, Jesus Christ.ana.   
\c 2  
\s1 Nil Jesus.angan Keꞌam Ngaantam-Ngeey Nungantakaman Keꞌ Meekan Iiyow, Yaꞌa  
\p
\v 1 Niiy puth Jesus Christ.ana ngangkang piꞌ-piꞌaniy nunang, nilana ngangk thay-thayanathan niiyang. Aꞌ puth nilana ngangk min yumpan niiyang, nil puth kaangk paththam wunan niiyant; aꞌ nil Ngeen-Wiy God.antamana ngangk niiyantang wun-wunan, aꞌ puth niiyana kaangk wunaniy niiyantakaman aꞌ ngangk mamwuniy thampan.  
\v 2 Ngay keꞌ-paal wik thayanam inan thawang niiyant: niiyana karp anman ngaantam-ngeey-ngeeyān niiyantakam. Niiy keꞌ thonam anman monkan-wak-wakān nunang Jesus Christ.an aꞌ putha niiy kaangk wunān niiyantakam, kul keꞌ uwān niiyantakam, ngayang yipam ngangk min-minam paththam yumpāna.  
\v 3 Niiyana niiyantakaman thonakam keꞌ ngaantam-ngeey-ngeeyāna, aꞌ niiyan piꞌan keꞌ yumpwun niiyantakam. Niiy keꞌ ngaantam-ngeeyān keꞌ niiy minan iiy-iiyaniya, aꞌ puth wiy anangan keꞌ yaꞌana. Niiyiya putha pam wanch wiy anangan minam ngaantam-ngeeyin thananga,  
\v 4 aꞌ niiy minam piꞌ-piꞌān thananga putha maꞌ-aath-aathān thanangweya. Niiyana keꞌ ngaantam-ngeeyān niiyantakaman thonakama.   
\p
\v 5 Niiy anman ngaantam-ngeey-ngeeyān keꞌ nilam Jesus Christ.angan ngaantam-ngeey-ngeeyan:   
\q1
\v 6-7 Kaꞌathamana nil Jesus.ana piip God.antangan wun-wun aak ang kenyana, niliya keꞌ God anman,  
\q1 puth nil keꞌam ngaantam-ngeey nungantakaman meekan iiyow, yaꞌa.  
\q1 Nilan ngaantam-ngeey nungantakaman palan ukow aak iikanakan,  
\q1 nila keꞌam week nungantakaman ngamparamana, yaꞌa,  
\q1 nil ngangk minangam anman uk ngampar.  
\q1 Nil pam iiy-iiy, aꞌ work ngul iiy-iiy piip nungantamak, God.antan.   
\q1
\v 8 Nil piꞌan keꞌ yump nungantakam, yaꞌa,  
\q1 nil wik piip nungantamantama ngeey-ngeey aak-aakanakamana nil mul ngulan wun.  
\q1 Than puth yuk wuuyanangan waanchin nunang keꞌ nil pam way yimanangan waanchin nunang.   
\q1
\v 9 Puth anpalaniya nil God.angana ekath nunang aakanak kenyan, aak min nungantam aakanakan aak achantang,  
\q1 aꞌ namp minan theeꞌ nungant, nil puth moom wuut piꞌan paththam waaꞌ nunang, moom yotantana.   
\q1
\v 10 Puth maꞌmangkam anangana nath-nathan wuntana,  
\q1 pungkang ngul thuchāmp nungant, aꞌ thaaꞌ-kuumpāmp nunang Jesus.an —  
\q1 aak an kenyan wuntana, putha aak inman wunanamp earthangan,  
\q1 aꞌ putha aak pek-pekaman wun-wuntana,  
\q1 ngamp yotamanga thaaꞌ-kuumpāmp nunang Jesus.an.   
\q1
\v 11 Than maꞌmangkam anangan meeꞌ yotantangana thawayn nil Jesus Christ.ana moom piꞌan paththam Lorda,  
\q1 puth anpalana thananiya thaaꞌ-kuumpayn nunang piip God.an thampa.   
\s1 Niiy Keꞌ Nganth Yimanangan Iiy-Iiyān Thant Wiyantan  
\p
\v 12 Niiyalang, ngurp ngatharam-ang, kaꞌathaman ngay nangman niiyantangan yippak wunangan-a, niiy wik ngatharaman ngeey-ngeeyan. Nungkway ngay aak kech in-ngulan wunang-a, an puth min niiyanta niiy wik ngeey-ngeeyān ngayang. Niiy keꞌ ulp-ulpanangan ngaantam-ngeeyān niiyantakam niiyan keꞌ min iiy-iiyaniya, yaꞌa, niiy Lord.an ngaantam-ngeey-ngeeyān nunang nil piꞌan paththamana, aꞌ anman wak-wakān woyan min Jesus.antaman, min anman yump-yumpāna — aꞌ anpalana nil Jesus.angana aak nungantamak ngul kalow niiyang, aak umpuyam nungantangan ngul wunān.  
\v 13 Puth nilam God.ang anman maꞌ-aath-aathan niiyang niiy yipam minam anman wik ngeey-ngeeyān nunang puth woyan nungantam anman wak-wakāna.   
\p
\v 14 Niiy ngeen thakan yumpānwey-a, niiy ngangk minangam anman iiy-iiyān, aꞌ kul keꞌ thawān,  
\v 15 niiy yipam min-minam paththam iiy-iiyān, than pam wanch wiyangan way keꞌ yipam waaꞌayn niiyang. Pam wanch yota way-wayam paththam iiy-iiyantan, puth niiyaniya puk God.antam, niiy puth minam koyꞌa iiy-iiyān meeꞌ pam wanch wiy al-alantanga. Niiy keꞌ thunp yimanangan parkāna, woyan God.antaman meenathān thant.  
\v 16 Niiyiya keꞌ-ngoongkam anman wik waaꞌ-waaꞌān thant wik minana, than yipam aak umpuyangaman wunayn God.antangana. Niiy yimanamanwey minam iiy-iiyān-a, ngayaniya putha ngangk minangam ulpanang iiy-iiyāng niiyantamana aak an-aniyangan nil Jesus.an wampow palamana. Ngay paththam meeꞌmiy wunānga an mina ngathar ngay work kanaman iiy-iiyang maꞌ-aath-aathang niiyang niiyan yipam min-minam ngaantam-ngeeyān wik min God.antaman.   
\p
\v 17-18 Puth ngayaniya nath uthamānga, puth pam wiyangana nath mulathayn ngayang, puth anpalan ngayan wik min Christ.antaman waaꞌ-waaꞌang niiyant. Puth an kana, mak mulathayn ngayang. Ngay ngangk min ngul iiyānga, aꞌ niiy thampaniya ngangk min ngul iiy-iiyāna. An keꞌ aak yimanangan wunowa, keꞌ ngay punch-aakaman theetathāng ngatharakam piip God.antan niiyantak, niiyan God.an ngangkangan piꞌ-piꞌaniy nunang. Puth niiyana keꞌam weekan niiyantakaman yaꞌa, niiy ngangk punch-aakam kan theeꞌan piip God.antan. Inan keꞌ than keenkanaman minhan theeꞌin God.antan kiingkanakan, keꞌam weekin nungant, yaꞌa.   
\s1 Ngay Inan Waaꞌāng Pulantama Timothy Aꞌ Puth Epaphroditus.antam  
\p
\v 19 Nil Jesus Christ.wey kaangk ngay Timothy in yip-yipam kuchāngan niiyant-a, ngay erkam ngul kuchāng niiyanta, ngay yipama wik min ngeeyāng niiyantama, puth ngangk thayan wunānga.  
\v 20 Nil pam thonam inman Timothya, nilam thonakam ngaantam-ngeeyan keꞌ ngay anman ngaantam-ngeeyang — nil thampa kon kenyangk wun-wunan niiyanta.  
\v 21 Puth than pam wiy anangana thanttakam thonakam ngaantam-ngeey-ngeeyantan, than puth keꞌ ngaantam-ngeeyantan work minaman iiyayn nungant Jesus.antan.  
\v 22 Puth nil Timothy.an yaꞌa, niiy kan meeꞌmiy nunangana nil minam paththam iiy-iiyanan puth ngan karpam iiy-iiyanan wik min God.antaman waaꞌ-waaꞌanan pam wanch wiyantan, nil keꞌ puk nhengk ngatharam ngan karpaman iiy-iiyanan, ngayana keꞌ piip nungantam yimanangan thampa.  
\v 23 Ngay kaangk kuchāng nunang niiyantana — kan ngay kuupānga wik minakana pam alantaman magistrate.antama, than nath kuchayn ngayang, nath yaꞌa — amanamana ngay erkam kuchāng nunang niiyanta.  
\v 24 Nil Christ.angweya kaangk kuchow ngayang thamp niiyantan-a, yaa, ngay puy wampāng niiyant. Ngayan puth ngaantam-ngeeyang nil kaangk kuchow ngayang niiyantana.   
\p
\v 25 Ngayan ngaantam-ngeeyanga mak koyam kuchāng nunang Epaphroditus.an niiyantan. Puth nilana keꞌ kuunch ngatharam yimanangan iiy-iiyan; nganana karpam work iiy-iiyanan God.antana, keꞌ pam soldiers God.antam yimanangan, way anangan um thaampanan. Niiy kanam kuchan nunang aak iikanakana ngayang yipam minam piꞌowanya,  
\v 26 puth niliya iingkwey niiyantam, aꞌ putha nilana kuchek way wun nungant, ngaantam-ngeey-ngeeyan niiyangan niiyan puth wik ngeeyan nungantaman nilan weechan nunanga.  
\v 27 An puth kan-kanama nilwey way-wayaman wun-wuna, aꞌ putha warꞌam utham. Puth nil God.angana ngangk mam nunang, aꞌ miyalath nunang ngul. Aꞌ putha nil ngayang tham ngangk mamanya, nilwey Epaphroditus.an uthamiyan-a, ngayaniy ngangk way-wayam paththam puy-puyam wuning.  
\v 28 Ngayaniya puth kaangk paththam kuchāng nunang niiyantana, niiy yipmam ngurp thathān nunangweya, an niiyaniya ngangk kuupamāna! Aꞌ yipam ngayaniya keꞌ-ngul ngangk way wunāng niiyantamana.  
\v 29 Yaa, nilan wampowan-a, niiyana umang wakān nunang ngangk minangama, nil puth piip God.angan minam piꞌ-piꞌan nunang. Aꞌ putha niiy minam anman ngaantam-ngeey-ngeeyān nunang, putha thanang pam wiy anangan thampa minan iiy-iiyantan keꞌ nil anmana,  
\v 30 an puth nil warꞌam uthama nil puth work iiy-iiy Jesus Christ.antan. Nungkway nil kan meeꞌmiy way anangan nath wampow nungantan-a, nilaniy-a, keꞌ-ngoongkam anman workan iiy-iiy Jesus.antan, aꞌ putha ngayang thaman maꞌ-aath-aath. Niiy puth kaangk maꞌ-aathān ngayang, puth yaꞌa, niiy kech wunaniy, puth nanpalan niiy Epaphroditus.an kuchan nunang ngathara, nilan ep-paththam minam maꞌ-aath-aathan ngayang.   
\c 3  
\s1 Ngay Kaangk Wik Jesus.antam Anman Ngeey-Ngeeyānga  
\p
\v 1 Ngurp ngatharam niiyala, ngay kan inan wik waaꞌāng niiyanta, ngay wik kaꞌathangaman waaꞌ-waaꞌangan niiyanta. Ngay puth keꞌ eenchinga, puth niiy nath wik ngeey-ngeeyān ngayangwey-a, yaa, niiyaniya keꞌ-ngoongkam anman monkan-wak-wakān nunang Jesus Christ.an. Yaa, kan in ngeeyāna! Niiy ngangk min-minam iiy-iiyān nil puth Lord Jesus Christ.ana ngangk minangam iiy-iiyan ngampar.  
\v 2 Niiy pam wanch wayanang al-alantangan keꞌ iiy-iiyāna. Than keꞌ kuꞌ kulliyangana wik God.antaman way-wayathantan, wik way-way thampan thaaꞌ-aath-aathantan. Than puth thawantan pam Christians maꞌmangkam al-alangan aak woyan Jews.antam wakayn, ngeen-wiy peꞌanan ump-umpwayn thanttakam keꞌ than Jews.angan ngeen-wiy peꞌanan ump-umpwuntan, puth yaꞌa, niiy wik thanttaman keꞌ ngeeyāna.  
\v 3 Ngamp puth inanganiya Christians kan-kanam paththam iiy-iiyanamp, nil puth Ngeen-Wiy Min God.antamana ngangk ngamparang wun-wunan, maꞌ-aath-aathan ngampangwey, God.an yipam thaaꞌ-kuump-kuumpāmp nunang, puth ngamp ngangk min iiy-iiyanamp, nilan puth Jesus Christ.angan kaaꞌ-piichanath ngampang aꞌ ngamparang karpam ngul wun-wunan. Ngamp puth meeꞌmiy ngamp ngamparakamana keꞌ kaaꞌ-piichanathwimpa way ngamparam anpalan, yaꞌ anman. Ngamp nath kemp kompan thamp iiy-iiyimpwey-a, nath yaꞌweya, ngamp nathwey workwey iiy-iiyimp-a, nath yaꞌweya, al-alangan than keꞌ kaaꞌ-piichanathiythan ngampang, yaꞌa.  
\v 4-6 Pam wanch wiyangan nath ulpanang wik piꞌanang thanttakam waaꞌ-waaꞌwiythan. Puth ngay ep-paththam ulpanang waaꞌing ngatharakaman. In ngeeyāna! Ngay puk manyaman kinch eightangan want ngayangan-a, thananiy-a, ngeen-wiy peꞌanan umpin ngayang, ngay kompan tham ngul iiy-iiyang. Ngay putha pam Jew iiy-iiyang, pam wanch anangana nil piip God.angan keenkanaman miꞌ thanang thanan pam wanch nungant yipam iiyayn. Wuut mangk ngatharamaniya Benjamin. Wik thaaꞌnganth Hebrew ngayan thaw-thawanga, thanttam Jews.antam. Ngay iniya pam Pharisee, ngay wik thayan Moses.antamana kan-kanam meeꞌmiya. Puth ngayana keenkana pam wanch Christians anangana wayathang thanang, ngayan ngaantam-ngeeyanga keꞌ ngay min yumpang meeꞌ God.antangan, puth yaꞌa. Ngayan putha anman wik thayanan Moses.antaman piꞌ-piꞌang, ngay wik keꞌam pipang, yaꞌa.   
\p
\v 7-8 Puth ngayana nanpalan pam min keꞌam iiy-iiyang meeꞌ God.antang, yaꞌa. Ngayan keenkan ep ngaantam-ngeeyangan ngatharakam ngay keꞌ pam min iiy-iiyangan, nil God.angan keꞌ puk nungantam waaꞌ ngayang, puth yaꞌa. Puth yimanangana ngayan meeꞌmiy ngul ngay kaꞌathaman way-wayak ngaantam-ngeeyang ngatharakam. Ngayiya karpam ngul Christ.antang iiy-iiyang, in min paththam ngathara, — anpalmana ngay ngangk min paththam iiy-iiyang ngul. Ngay puth ngaantam-ngeeyang ngula yot ngayan keenkan yump-yumpang-a, an keꞌ wook way paththam yimanangan.  
\v 9 Yaa, ngayaniya keꞌ-ngul ngaantam-ngeey-ngeeyang anangana, yaꞌa, ngayan yipam Jesus Christ.ana, ngangkang piꞌ-piꞌāng nunang ngula, aꞌ karpam anman iiy-iiyāng nungantanganiya. Ngay keꞌ-ngul ngaantam-ngeeyang ngatharakam nil God.angan keꞌ puk nungantam waaꞌan ngayang, puth anpalan ngay wik thayan Moses.antaman minam piꞌ-piꞌang. Nil puth piip God.angana keꞌ puk nungantam kan waaꞌ ngayang puth anpalan ngay ngangk theeꞌangan nungant, Jesus Christ alantan, puth nilam God.ang thonakam min yump-yumpiy ngayang. Nil puth piip God.angana puk nungantam waaꞌan thanang pam wanch anangan ngangkangan piꞌ-piꞌantan nunang Jesus Christ.an, nilan min yump-yumpan thanang.   
\p
\v 10 Yaa, an ngay kaangk paththam anman ngaantam-ngeey-ngeeyāng nunang Jesus Christ.an, min-min thiichāng nunang. Nil puth God.ana thayan paththam, nil mulaman ekath nunang, aꞌ nil Christ.ana man-yetham ngul iiy-iiyana, puth thayan paththam thamp. Ngayana kaangk nil maꞌ-aath-aathow ngayang nil puth piꞌan paththam. Than wiyangan nath way yumpiythan ngatharwey-a, an kana, an min ngathar, puth than nungant kaꞌathaman way yumpin, thaaꞌ-thengkathin nunang thakan. Keꞌ nil Jesus.angan wik God.antam anman ngeey-ngeey-a, aak-aakanakaman mul ngulan wun-a, ngay thamp yimanangan kaangk wik nungantam anman ngeey-ngeeyānga, aꞌ puth wayana kan-ngul wantāng.  
\v 11 Ngayan kaangk yimanangan iiy-iiyāng aak ingana, puth ngayana ngaantam-ngeeyang aak ngul-ngulana nil God.angan mulaman ekathow ngayang thampa aꞌ aak nungantang angman wunāng.   
\s1 Ngampiya Woyan Thonam Anman Wak-Wakāmpa  
\p
\v 12 Ngay putha keꞌam thawanga ngayan keꞌ pam min-minam paththam iiy-iiyang keꞌ Jesus yimanangan yaꞌa, puth ngayaniya anman monkan-wak-wakang nunang, koochanama, ngayan puth kaangk iiyāng keꞌ Jesus Christ yimanangana nilam puth woyan wayamana weentath ngayang woyan minakan, ngay yipam monkan-wakāng nunangana.  
\v 13 Niiyala, ngurp ngatharam-ang! Ngay puth meeꞌmiy ngatharakama ngay pam min yippak yaꞌa, keꞌ Jesus Christ.ana, ngay puth anman ngaantam-ngeey-ngeeyanga ngay ngulan wunāng nungantangana, nanpalana ngay kaangka pam min-minam paththam iiy-iiyānga. Ngay anman thonakam ngaantam-ngeey-ngeeyang: ngayan keꞌam ngul ngaantam-ngeeyang ngatharakama ngay want-wanttakan keenkan iiy-iiyang, yaꞌa.  
\v 14 An keꞌ aak yimanangan wunan ngathar: ngayaniya keꞌ kamp moꞌ-moꞌang yuurpam woyan wakanang keꞌ race yimanangan moꞌ-moꞌang, ngay yipam prize uwānga God.antamana, yuk prize.ana inana, nil God.angan kalow ngayang aak iikanak kenyan nungantang wunāng Jesus Christ.antang.   
\p
\v 15 Ngamp weeꞌ-weeꞌanangan Jesus.ana minaman monkan-wak-wakanamp nunang-a, ngamp keꞌ ngaantam-ngeeyāmp ngamparakam ngamp keꞌ min iiy-iiyanamp keꞌ Jesus yimanangana, yaꞌa. Niiy weeꞌ-weeꞌanangan nath wik thonan ngaantam-ngeeyinwey-a, yaa, puth nil piip God.angana engkanang ngul meenathow niiyant niiya pam wanch min paththam yaꞌ yippaka.  
\v 16 Puth ngampaniya anman woyan thonam anman wak-wakāmpa, ngampaniya anman paath-paathāmp, nil yimanamana, pam wanch min yipam iiy-iiyāmp keꞌ Jesus Christ anmana.   
\p
\v 17 Niiyala, ngurp ngatharam-ang, niiyaniya woyan ngatharamana anman wak-wakāna. Aꞌ putha niiyan min-min thath-thathāna pam wanch wiy anangana woyan min anana wak-wakantan — niiyaniya woyan thanttam thamp wak-wakān.  
\v 18 Puth ngay kan nathpalman waaꞌ-waaꞌang niiyant than pam wanch yotana keꞌ Christians waaꞌwuntan, puth yaꞌa, than yaan muukamantan, than puth woyan way wak-wakantan. Ngay in putham waaꞌāng niiyant, ngay puth ngangk way-wayam wunanga, aꞌ peey-peeyangan thanttama. Puth than keꞌ-ngoongkam iiy-iiyantan, keꞌam ngaantam-ngeey-ngeeyantan nil Christ.an yuk wuuyanangan utham.  
\v 19 Nil piip God.angan ngul wayathow thanang, aak way aakanakan kuchow thanang, puth thanan kaangka way anman yump-yumpayna, may-weenthiya aꞌ puth maarich thakan keeꞌ-keeꞌantan, aꞌ than ngangk minangam way yump-yumpantan; thanana ulpantan ngula, than ngul-nyaaꞌ yaꞌa, than keꞌam ngaantam-ngeeyantan thanttakam than wayan yump-yumpin, yaꞌa aꞌ than way min aak inpalmana anman ngaantam-ngeey-ngeeyantan. Thanan keꞌam ngaantam-ngeey-ngeeyantan aak min in kenyan God.antaman, yaꞌa.  
\v 20 Puth ngamp epa pam wanch God.antamana, aak nungantaman an ngampar thamp aak in kenyana, aꞌ putha ngampaniya ngangk minangam kuup-kuupanamp moom ngamparamaka, Jesus Christ.antan, palaman wampow ngampar aak inpal kenyan — nil puth ngampangan kaaꞌ-piichanatha way ngamparam anpalan.  
\v 21 Nil palaman wampow-a, nilaniya kemp ngamparam inangana wiy-wiyam yumpow ngampang, kemp min paththam ngula, keꞌ-ngul wayamow, keꞌ kemp nilaman kal-kalan aak in kenyana, ngampanganiya yimanangan yumpow puth nilaniya moom piꞌan paththam iiy-iiyan ngampar, putha thayan paththam iiy-iiyan, way min maꞌmangkamana maꞌ nungantang piꞌ-piꞌan.   
\c 4  
\s1 Niiy Wik Inangan Ngeeyāna  
\p
\v 1 Yaa, ngurp ngatharam niiyalanga, niiyaniya ngangk thayanam anman monkan-wak-wakān nunang, Jesus Christ.an. Ngay puth kaangk niiyang paththam, iingkamang niiyant. Niiy ngangk min yumpaniy ngayang aꞌ ngayan ulpang niiyantama.   
\p
\v 2 Ngay in kan thaaꞌ-mamanang thaw-thawāng wanch kucham al-alantan Euodia pulant Syntyche.angana; pul keꞌ thaaꞌ-thay-thayanamowpula, kul kan wantowpul, puth pula karpa Jesus Christ.an monkan-wak-wakanpul nunanga.  
\v 3 Ayyang, nintar puth ngatharang karpam work iiy-iiyangana, ngay inan thawāng nungkar, nintan maꞌ-aathān pulang karpam nenchanathān pulang puth ngan karpam workan iiy-iiyan, wikan waaꞌ-waaꞌan God.antaman, wanch kucham nanangan pula, aꞌ Clement-a, aꞌ than wiy anangan thampa. Than inanganiy pam wancha ngangk aak umpuyam wunayn piip God.antanga, nil puth namp thanttamana lat nungantamangan kan umpa, than aak nungantamangan yipam wunayn.   
\p
\v 4 Kan in ngeeyāna! Niiyiy putha ngaaꞌ thon-thona ngangk minangam iiy-iiyāna nil putha Jesus.ana anman iiy-iiyan niiyantanga. Ngay kan putham thawāng niiyanta: ngangk min paththam iiy-iiyāna!  
\v 5 Niiy minam iiy-iiyān pam wanch wiy al-alantan, ngangk minangam iiy-iiyān thant — yaa, than yipam pam wanch anangana meeꞌmiy wunayn niiyana pam wanch mina. Nil puth Lord Jesus.ana yip-yipam wampowa.  
\v 6-7 Ngeen nathwey wampow niiyant-a, min nathwey-a, nath yaꞌa, way natha, an niiyana kuchek way keꞌ wunān, niiyiya meeꞌ-wuthanamān piip God.anta, aꞌ thawān nungant minam piꞌ-piꞌow niiyanga, aꞌ putha niiyaniya thankyou thaw-thawān nungant God.antana, aꞌ amanamaniya, nil God.angan yipam ngangk maal piꞌ-piꞌow niiyang, aꞌ kuchek minam piꞌ-piꞌow niiyang yipam ngangk wayan keꞌ wunow niiyanta, puth niiy maꞌ Jesus Christ.antang iiy-iiyaniy. Puth ngampaniya keꞌ God yimanangan yaꞌa, ngamp min-minam paththaman keꞌ ngaantam-ngeeyimp nunangan nil God.angan want-wanttakan minam paththam piꞌ-piꞌan ngampang.   
\p
\v 8 Ngurp ngatharam niiyala, ngay inan tham thawāng niiyanta: niiyiya minam anman ngaantam-ngeey-ngeeyāna, way anangan keꞌ ngangkangan piꞌ-piꞌān, yaꞌa. Than pam wanchwey minaman iiy-iiyiythan puth nil God.angan ngangk thay-thayanathan thanang-a, yaa, puth niiyana thaaꞌ-kuump-kuumpān thanang. Than nath wik kan-kanaman waaꞌ-waaꞌiythanwey-a, niiy wik anangan ngaantam-ngeey-ngeeyān thanang. Than nath koyꞌan iiy-iiyiythan-a, anangan tham ngaantam-ngeey-ngeeyāna. Thanwey ngangk minangaman pam wanch wiyantan iiy-iiyiythan thantan-a, anangan tham ngaantam-ngeey-ngeeyān thanang. Min anman ngaantam-ngeey-ngeeyān, wayan yaꞌa.  
\v 9 Ngay niiyang wik min kaꞌathaman Jesus Christ.antaman thaaꞌ-aath-aathangan niiyang — niiyan putha wik minam anman ngeey-ngeeyān. Niiyan puth kan thathan ngayang, ngay pam want-wanttakan iiy-iiyang — niiyan putha woyan ngatharam anman wakāna — puth amanamaniya nil piip God.ana niiyantangan ngul iiy-iiyow, aꞌ ngangk min yump-yumpow niiyang.   
\s1 Ngay Thankyou Thawang Niiyant, Niiy Puth Ngaantam-Ngeey-Ngeeyan Ngayang  
\p
\v 10 Yaa, ngay thankyou thawang niiyant, niiy puth ngaantam-ngeey-ngeeyan ngayang, aꞌ wukal thakan kuchan ngathar. Ngay ngangk min paththama aꞌ thankyou thawang nungant Lord ngamparamant puth niiyana putham meenathana niiyan ngaantam-ngeey-ngeeyan ngayang; niiyan keꞌ anpalman maꞌ-aath-aathin ngayang-a, puth yaꞌa, niiyan puth want-wanttak maꞌ-aath-aathin ngayangana.  
\v 11 Ngayan wik inangan keꞌam thaw-thawang niiyant puth ngayan wukal keꞌanang inan wun-wunangan, yaꞌa, ngay puth inan kan-ngul thiichang: ngeen nathanwey wampow ngathar-a, natha way natha, yaꞌ natha, min nath wampowar-a, yaa, puth ngayaniya ngangk kuup-kuupamang anman.  
\v 12 Wiyiya ngay way min keꞌanangweya, puth wiyaniya ngay way min yot piꞌ-piꞌang. Aꞌ wiyiya ngay ngangk meech wun-wunang, puth wiyaniya ngay ngangk oth wun-wunang. An puth kana, ngayan puth kan-ngul meeꞌmiya ngangk min iiy-iiyanakana.  
\v 13 Ngeen nathanwey wampow ngathar-a, nil Christ.angana ngangk thay-thayanathan ngayang ngayan yipmam ngangk min iiy-iiyāng.   
\p
\v 14 Niiy puth kaꞌathaman min iiyan ngathar aꞌ putha maꞌ-aathan ngayang aak wayan wamp ngathar.  
\v 15 Niiy nanangana aak Philippi.angana meeꞌmiy ngay kaꞌathamana aak Macedonia.an wantangan-a, niiyam thonakam maꞌ-aath-aathan ngayang, aꞌ wukal thamp theeꞌ-theeꞌan ngatha, aak an-aniyangan ngay kaꞌathamana wik min God.antaman waaꞌ-waaꞌangan niiyant. Pam wanch Christians wiy al-alangana keꞌam maꞌ-aathin ngayang, yaꞌa.  
\v 16 Aꞌ putha ngay wukal keꞌanangan yippak wun-wunangan aak Thessalonica angan-a, niiy maꞌ-koꞌalam maꞌ-aath-aathan ngayang.  
\v 17 Puth ngaya keꞌam ngaantam-ngeey-ngeeyanga wukal thakan uwāng niiyantama. Puth ngay inman thonakam ep ngaantam-ngeey-ngeeyanga: ngayan kaangka nil piip God.an min anman iiy-iiyow niiyant, niiyan puth ngayang maꞌ-aath-aathana.  
\v 18 Wukal niiyan kuchan ngathar-a, ngay kanam uwang, ngay puth thankyou thawāng niiyantweya. Nil Epaphroditus.angan wukal niiyantamana kanan wampath ngath-a, ngayaniya wukal yot ngul piꞌ-piꞌanga. Nil piip God.angan thathan niiyangana wukalan theeꞌ-theeꞌaniy ngath-a, nil ngangk min paththam wun-wunan niiyantamana, an keꞌ niiy yuk way min nungant theeꞌ-theeꞌaniy God.antana.   
\p
\v 19 Nil piip God ngatharamangana minam ngul piꞌ-piꞌow niiyang, an puth niiyana pam wanch nungantam Jesus Christ.antam, puth nilana yot maꞌmangkam piꞌ-piꞌan maꞌ nungantamanga.  
\v 20 Yaa, ngampaniy putha anman thaaꞌ-kuump-kuumpāmp nunang piip God ngamparaman, aak umpuyam. Yey, an kan-kanama!   
\p
\v 21 Niiy waaꞌān pam wanch Christians yotam nal-nalantan, ngan ngaantam-ngeey-ngeeyanan niiyangweya, ngay-a, puth thanar wiy il-ilangan ngurp min niiyantamanga.  
\v 22 Putha Christians wiy al-alangan thampa than workan iiy-iiyantana aawuch moom King Caesar.antamangana, than thamp ngaantam-ngeey-ngeeyantan niiyang.  
\v 23 Ngay kaangka Lord ngamparamangan Jesus Christ.angan ngangk min yumpow niiyang, aꞌ puth niiyantangan nangman iiy-iiyow.  
\p Anman kan,  
\p Paul