\id EPH \h Ephesians \toc1 EPHESIANS Lat Inan Paul.angan Ump Pam Wanch Aak Ephesus Punchan Al-Alantana \toc2 Ephesians \mt1 EPHESIANS \mt2 Lat Inan Paul.angan Ump Pam Wanch Aak Ephesus Punchan Al-Alantana \c 1 \p \v 1-2 Ngay Paul.ang lat inan umpang niiyant Christians.ant aak Ephesus.angan wunaniy, niiy pam wanch God.antaman puth niiy ngangkangan piꞌ-piꞌaniy Jesus Christ.ana. Nil God.angan ngayangan kuch wik waaꞌāng niiyant Jesus.antaman. Ngay thawang piip God.ant aꞌ Jesus Christ.ant moom ngamparamant, ngangk minangam piꞌ-piꞌowpul niiyang niiy yipmam ngangk minangam iiy-iiyāna. \s1 Nil God.angan Ngampang Maꞌ-Aath-Aathan, Ngangk Thay-Thayanathan Ngampang \p \v 3 Nil God.ana inpal kenyana, nilan piip Jesus Christ.antamana, moom ngamparamantama. Nil piꞌan paththama. Ngamp thankyou thaw-thawāmpant aꞌ thaaꞌ-kuump-kuumpāmp nunanga. Nil puth ngampang maꞌ-aath-aathan, aꞌ ngangk thay-thayanathan ngampang, puth ngamp karpam ngul Jesus Christ.antang iiy-iiyanamp keꞌ ngamp thonam yimanang ngula. \v 4 Kaꞌathamaniya, nil God.angan aak inan keꞌaman yippak yump-a, nil ngampang miꞌ ngamp yipmam puk nungantam iiy-iiyāmp. Nil puth kaꞌathaman kan ngaantam-ngeey ngampang keꞌ thonam yimanang ngul iiy-iiyāmp Jesus Christ.antangan. Nil miꞌ ngampang ngamp yipmam minam iiy-iiyāmp meeꞌ nungantangan, wayan keꞌ yump-yumpāmp. \p \v 5 Nil God.angan aak inan keꞌaman yippak yump-a, nil kaangk wun ngampar aꞌ nilaman puth thaw ngamp yipmam puk nungantaman iiy-iiyāmp, nilam puth Christ.an kuchow uthamowan ngampar. Nil-nilaman ngaantam-ngeey, puth nil min yipmam iiyow ngampar. \v 6 Ngamp thaaꞌ-kuumpāmp nunang God.an nil puth min iiy-iiyan ngampar. Nil ngangk minangam waaꞌ ngampang keꞌ nhengk nungantam yimanangan nungantang Christ.antangan, puth nilan nhengk nungantaman kuch ngampar, nhengk nungantam nilan kan-kanaman kaangk wun nunganta. \v 7 Nil nhengk God.antamangan chaapar nungantam theetath, aꞌ mul wun yipmam God.angan keꞌ kuchow ngampang aak way aakanak, nil yipmam keꞌ-ngul ngaantam-ngeey-ngeeyow way ngamparaman. Nil puth ngangk minangam paththam iiy-iiyan ngampara, nil maꞌ-yotam maꞌ-aath-aathan ngampanga. \p \v 8-9 Aak keenkanamana nil God.angana ngaantam-ngeey nil puk nhengk nungantaman kuchow ngampar. Nil wik anana mupam piꞌ-piꞌ nungantakam, aꞌ anpalaniya nilana wik engkanang ngul waaꞌ ngampar, nilan putha puk nhengk nungantaman kuch ngampar, puth nil kaangk wun paththam ngampar, manyam yaꞌa, nil kan-kanam kaangk wun ngampara. \v 10 Nil God.angan nathpalman inan ngaantam-ngeey, “Ngay Christ.an wunpang nunang moom wunow maꞌmangkamantan ngayan yumpang way min in kenyan aꞌ in pekan tham. Aakan kanan wampow-a, ngay ngul meenathāng nil moom piꞌan paththam, aꞌ nil kan-kanam moom piꞌan iiy-iiyow meeꞌ niiyantangan,” nil God.angan wik yimanangan ngaantam-ngeey. \p \v 11 Keenkanamana nil God.angan nil-nilaman ngaantam-ngeey, nilan miꞌ ngampang pam wanch nungantam iiyāmp, karp keꞌ thonam yimanang iiyāmp Christ.antang. An puth aak God.antan aak nung-nungant, kaangk nilan pam wanch weeꞌ-weeꞌanangan miꞌow thanang-a, yaa, nilaman miꞌow thanang. \v 12 Yaa, ngamp wiy inangan kaꞌathangaman ngaantam-ngeeyamp nunang Christ.an-a, ngamp thaaꞌ-kuumpāmp nunang God.an nil puth min iiy-iiyan ngampar. \p \v 13 Niiy nanangan aak Ephesus.angana, niiy wik kaꞌathaman ngeeyan nil God.angan kaaꞌ-piichanathow niiyang-a, yaa, niiy ngangkan kan-kanam theeꞌan nungant Christ.antan. Anpalana, nil God.angan Ngeen-Wiy Min nungantaman kanam ngul kuch niiyant ngangkangan ngoonchow niiyantang, keꞌ nilan keenkanaman kaaꞌngak. Keꞌ nil pamang minh bullocks nungantam anangan brandimpungan yipam wiyangan thathayn minh bullocks nungantam anangana, nil God.angan yim-yimanang Ngeen-Wiy Min nungantam kuchan niiyant yipmam niiy meeꞌmiy wunān niiy pam wanch God.antaman. \v 14 Nil Lord.angan yot min-miniy piꞌ-piꞌan ngampar in kenyana, heavenangan, puth ngamp keꞌ yippak uwimp maꞌmangkama, yaꞌa. Puth nil Ngeen-Wiy Min God.antaman ngangkang kanam ngoonch ngamparang, yaa, anpalana, ngamp puth meeꞌmiy nil God.angan kan-kanam paththam maꞌmangkaman ngul theeꞌow ngampara, keꞌ nilan keenkanaman kaaꞌngak. Aꞌ ngampaniya thaaꞌ-kuumpāmp nunang God.an puth nil minam paththama. \s1 Ngay Maꞌ-Yotam Meeꞌ-Wuth-Wuthanamang God.antan Niiyantakana \p \v 15 Ngay meeꞌan wuth-wuthanamang God.antan-a, ngay ngaantam-ngeey-ngeeyang niiyang, aꞌ ngangk min wunan ngathar, puth wiyangan waaꞌin ngathar niiyan monkan-wak-wakaniy nunang Jesus.ana. \v 16 Ngay puth nanpalan niiyantam maꞌ-yotam thankyou thaw-thawang nungant God.antan. \v 17 Ngay meeꞌ-wuth-wuthanamang God.antan, nil God Jesus Christ.antaman, moom ngamparamantam, nilam thonam min aꞌ piꞌan paththam piip God.an. Ngay puth thawanganta, nil Ngeen-Wiy Min nungantaman kuchow niiyant, yipmam maꞌ-aath-aathow niiyang minam ngaantam-ngeey-ngeeyān wik nungantam anangan, \v 18 niiyan yipmam kan-kanam meeꞌmiy nunang God.an. Aꞌ ngay meeꞌ-wuthanamang nungant niiy yipam meeꞌmiy nil kan-kanam kalow ngampang aak nungantamak, nil puth kan waaꞌ ngampang puk nungantaman. Ngay God.ant thamp thawang yipmam niiy meeꞌmiy aak nungantaman min ngul wunow ngampara. Nil piip God.ana min-minam paththam ngul iiy-iiyow ngampara, keꞌ nil keenkanaman kaaꞌngak nil minaman iiyow pam wanch nungantamaka. \v 19 Aꞌ ngay meeꞌ-wuthanamang niiyanta niiy yipmam meeꞌmiy nil God.angan ngampang ngangk thay-thayanathana, ngamp weeꞌ-weeꞌanangan Christ.an ngangkangan piꞌ-piꞌanamp nunang, puth nil God.an chil thayan yaꞌa, nil thayan paththam anman. \v 20 Nil God.angan Jesus.an ekath nunang mulaman, aꞌ koyam kal nunang aak nungantamaka, nil meenath nungamang nil thayan paththama. Nil wunp nunang Christ.ana moom piꞌan paththam iiyowa nungantang, piip-kunchantang. \p \v 21 Nil Christ.an moom piꞌan paththam. Than pam moom yotan iiy-iiyantan aak ingana, puth than manyiya, nil ep piꞌan paththam. Than puth ngaantiyongk anangan iiy-iiyantan, aꞌ maany anangan aꞌ puth oony manyiy anangan thakan iiy-iiyantan. Thana manyiy, puth nil Christ.an ep-paththam piꞌan paththam. Nil in-inman aꞌ ngulakam moom piꞌan iiy-iiyan ngampar. Aak inan yaꞌ-ngulan wunow ngampar-a, nilaniy moom piꞌan anman iiy-iiyow ngampar. \v 22 Nil God.angan maꞌmangkam want maꞌ Christ.antang. Nil Christ.an puth moom piꞌan ngampar, ngampar al-alantan monkanan-wak-wakanamp nunang. \v 23 Ngamp Christ.antang karpam iiy-iiyanampa keꞌ thonam yimanangan. Nilaniya keꞌ kuchek yimanangan, aꞌ ngampaniya keꞌ kemp yimanangan, thaꞌ aꞌ maꞌ thakan nungantang. Kuchekan pokkapang keꞌ iiy-iiyiw, yaꞌa, puth kemp maꞌmangkam karpam work iiy-iiyantan. Aꞌ nil Christ.angan maꞌmangkam maꞌ nungantang piꞌ-piꞌana, aak umyompanamangan. \c 2 \s1 Nil God.angan Weentath Ngampang Yipam Woyan Christ.antaman Wakāmp \p \v 1 Niiy kaꞌathamana yaꞌ yaarkaman God.antam niiy puth woyan way wak-wakana, \v 2 aꞌ niiy puth oony way piꞌan anan ngeey-ngeeyan nunang aꞌ monkan-wak-wakan nunang. Nilaniya moom piꞌan iiy-iiyan oony wiy al-alantan, aꞌ in-inman tham nilan maꞌ nungantang piꞌ-piꞌan thanang than God.an keꞌaman ngeey-ngeeyantan nunanga. \v 3 Ngamp keenkan yimanangan way tham iiy-iiyamp keꞌ than anangan. Ngamp keenkan ngamp-ngamparakam anman ngaantam-ngeey-ngeeyamp aꞌ woyan ngamparakam anman wak-wakamp, keꞌ moom ngamparakaman iiy-iiyamp. Aꞌ in thampa: ngamp wayan ngaantam-ngeeyamp-a, yaa, an ngamp yumpampa. Way al-alangan ngampang ngangk mungkana way yumpanakan. Nil God.an ngangk kul piꞌiy ngampar wayan iiy-iiyanamp, puth yaꞌa, kul keꞌ piꞌan ngampar. \p \v 4 Nil puth God.anganiya, kan-kanam ngangk mam ngampang, nilan kaangk maꞌ-aath-aathow ngampang nil puth kaangk wunan ngampar, kan-kanam paththama. \v 5 Nil kaangk min iiyow ngampar, kaaꞌ-piichanathow ngampang. Ngamp kaꞌathaman yippak woyan wayan wak-wakamp-a, nil God.anganiya anpalan kal ngampang, koyam weentath woyan Christ.antaman wakāmp. \v 6 In keꞌ God.angan yimanangan ekath ngampang, aꞌ kal ngampang aak nungantamak, aꞌ nyiinath ngampang Christ Jesus.antang, moom piꞌanantang puth ngampaniy pam wanch nungantaman. \v 7 Nil God.angan kaaꞌ-piichanath ngampang woyan way anpalan nil yipam meenathow thant pam wanchantan nil minaman iiy-iiyan ngampar, chil min yaꞌa, nil min-minam paththam iiy-iiyan ngampar. Nil Christ.an palaman wampow-a, pam wanch yotaman meeꞌmiy ngulakam iiy-iiyayn nil puth minam iiy-iiyan ngampar. Nil kaangk wunan ngampar ngamp weeꞌ-weeꞌanangan karpaman iiy-iiyanamp nungantangan. \v 8-9 Ngamp ngamparakaman keꞌ kaaꞌ-piichanathwimpa, yaꞌa, ngamp ulp-ulpanang keꞌ thawimpa yimanangan keꞌ ngamp minam iiy-iiyampa, anpalman God.angan kaaꞌ-piichanath ngampang. Nil puth kaangk kaaꞌ-piichanathow ngampang-a, yaa, anpalaniya nil kaaꞌ-piichanath ngampang. Nil keꞌam thaachan ngampang ngangk minangaman iiyāmp nungantan nil yipam puthangkan min iiyow ngampar yaꞌa, nil yimanaman ngangk minangam iiy-iiyan ngampara. \v 10 Nil God.angan yump ngampang, aꞌ nil wunp ngampang Jesus Christ.antang woyan min angan. Keenkanamana God.angan woyan minan ngaantam-ngeey aꞌ nilan kaangk ngamp woyan anan wak-wakāmpa. \s1 Ngamp Karpam Ngul Iiyanamp Christ.antang, Keꞌ Kuunch Yimanangan \p \v 11-12 Niiy Jews yaꞌ anangana, niiyang keꞌ kon-ngathow kaꞌathamaniya niiy God keꞌaman meeꞌmiy nunang yaꞌana, niiy pam wanch nungantam yaꞌan yippak, niiy thanttam Jews.antaman pok-pokkapang kiikathwun. Than wiyangan niiyang ngeen-wiy peꞌanan keꞌam umpin, yaꞌa, keꞌ-paal than Jews al-alangan waaꞌantan niiyang kompan keꞌananga. Niiy kaꞌathaman Christ.an meeꞌmiy yaꞌa, niiy ngangk keꞌam yippak theeꞌan nunganta, niiy keꞌ Jews yimanangan keꞌam iiy-iiyan, niiy puth kaꞌathaman pam wanch God.antam yaꞌan yippak. Niiy kaꞌathaman wik minan meeꞌmiy yaꞌa, wik God.an thaw thant nil kan-kanaman ngul yumpow thant. Niiyaniy keꞌam ngaantam-ngeeyana niiy ngulakaman wunin God.antangan. \v 13 Niiy kaꞌathangaman kech iiy-iiyan God.antam, keꞌam ngaantam-ngeeyan nunang, puth yimanangan yaꞌ-ngula, niiy puth ngangk kan theeꞌan nungant Christ.antan, aꞌ pam wanch nungantam ngul iiy-iiyaniy puth nil chaapar nungantam theetath niiyant, aꞌ nil thintham wampath niiyang God.antan. \v 14-16 Aꞌ nil Christ.angan ngampang yalmath Jews aꞌ Jews yaꞌ anangan — ngamp keꞌ kuunch yimanang iiy-iiyanamp. Aꞌ nil maꞌ-aathan ngampang puth ngamp ngangk minangam iiy-iiyāmp ngamparakam. Kaꞌathamana Jews aꞌ Jews yaꞌ anangan ngamp ngangk-wayangam kalwump ngamparakaman, ngamp pok-pokkap kiikathwumpa an keꞌ wall achantang than menhangan ngampar. Wik thayan Moses.antaman keꞌ wall than-than yimananga. Keenkanamana ngan Jews.ang thonakam wik thayan Moses.antaman ngeey-ngeeyan puth niiy Jews yaꞌ al-alangan keꞌam ngeey-ngeeyan, yaꞌa. Nil puth Christ.an utham ngampar-a, nil wallan yaꞌ keekath, aꞌ yaꞌ-ngul wun, ngamp yipam karpam ngul iiy-iiyāmp keꞌ kuunch yimanangan, keꞌ thonam ngul nungantang, Christ.antang. Nil karpam yalmath ngampang Jews aꞌ Jews yaꞌ anangan, aꞌ Christ.an God.ant thaaꞌ-pant thaw way ngamparaman, anpalana, ngamp ngangk minangam iiy-iiyāmp God.anta, aꞌ ngamparakam thama. \v 17 Nil Christ.an aak iikanakan uk, anpalana nil utham aꞌ keny koyam mat. Anpalaniya, nil Ngeen-Wiy Min God.antaman wamp ngampar, waaꞌ ngampar nil Christ.an thaaꞌ-pant thaw-thawan way ngampan yump-yumpanamp, ngamp anangan wik thayan Moses.antaman kaꞌathaman thiichamp, aꞌ puth ngamp wiy anangan wik kaꞌathaman keꞌaman thiichamp. Yaa, ngamp karpam ngangk minangam ngul iiy-iiyāmp God.antang. \v 18 Nil puth Ngeen-Wiy Minaniya ngangk ngamparamangan wunan ngul, aꞌ God.angan ngangk minangam ngeey-ngeeyan ngampang - Jews aꞌ Jews yaꞌ anangan, puth nil Jesus.an utham ngampar aꞌ nil karpam wampath ngampang God.antan. \p \v 19 Aꞌ ngay puth thawang niiyant Jews yaꞌ al-alantan, niiy Christians anangana, niiy keꞌ-ngul pokkapang wunān pam wanch God.antam al-alantaman niiy puth pam wanch God.antam ngul iiy-iiyaniy thampa. Christians wiy anangan-a, keꞌ kuunch niiyantam yimanangana, aꞌ aak niiyantamaniya aak God.antam ngula. \v 20-22 Iniya keꞌ God.angan aawuch piꞌan kaachan. Nil keenkanamana pam kuch thanang wik nungantaman kalayn wiyantan. Anpalaniya nil Jesus Christ.ang pam wiy anangan kuch wik nungantaman waaꞌayn pam wanchantan. Wik thanttamana keꞌ yuk yimanangan kaꞌathaman thanathantan aawuchan kaachantan. Nil Christ.aniya keꞌ yuk anangan aawuch pal pekkuw wuntan, nil aawuchan yipam thayan anman than-thanow, keꞌ keekiya. Ngampiya keꞌ yuk wiy anangan than karpaman than-thanathantan aawuch pal pekkuwamana. Nil God.angan ngampang keꞌ aawuch nungantakam kaach-kaachan, aꞌ Ngeen-Wiy Min nungantaman angman wun-wunan ngamparang aawuchang angman. An keꞌ God.ang yimanangan yal-yalmathan ngampang karpam Christians anangan, aꞌ karpathan ngampang nungantang Christ.antang, ngamp yipmam keꞌ aawuch thayan thanāmp aꞌ nil yipmam ngampang maꞌ-aathow keꞌ aawuch min yimanangan wun-wunāmp nungant God.antan. \c 3 \s1 Nil God.angan Kuch Ngayang Niiyant Pam Wanch Jews Yaꞌ Al-Alantan \p \v 1 Ngay inan waaꞌang niiyant: than ngayang aak jailang wunpina ngay puth wik min Christ.antaman waaꞌ-waaꞌang niiyant Jews yaꞌ al-alantana. \v 2 Niiy kan ngeeyana, nil God.an min iiy-iiy ngathar aꞌ niiyant thamp putha nil work inan waaꞌar wik minan waaꞌāng niiyant. \v 3 Keenkanamana, than pam wanch anangan meeꞌmiy yaꞌa nil God.angan Jews yaꞌ anangan ngulan waaꞌow thanang pam wanch nungantam thaman. Kaꞌathamana, nil God.angan wik nungantakam piꞌ-piꞌa, puth nil ngathar kanam waaꞌ, aꞌ ngay wik inan umpang niiyant. \v 4 Niiy inan readimpungān wik ngatharaman-a, niiy puth thiichān ngula ngay minam ngaantam-ngeeyang wik ananganiy nil God.angan waaꞌ ngathar. \v 5 Nil God.angan keenkanaman keꞌam yippak engkanang waaꞌ thant pam wanchantan, yaꞌa, nil puth Ngeen-Wiy Min nungantamang wik kan-ngul engkanang pentath ngant, nganangan God.angan miꞌ aꞌ kuch nganang wik minan waaꞌān wiyantana. \v 6 Nil God.angan keenkanaman kaaꞌngak nganang nil Christ.angan kaaꞌ-piichanathow nganang Jews anangan aꞌ minam piꞌ-piꞌow nganang. Puth nil wik inangan thamp engkanang ngul pentath ngant: nil thamp kaaꞌ-piichanathow niiyang, niiy Jews yaꞌ anangan, aꞌ minam piꞌ-piꞌow niiyang thampang — niiyaniya ngangk kanaman theeꞌan Jesus Christ.antan. Puth ngamp karpam pam wanch nungantam ngul iiyanamp, ngamp puth karpam Christ.an ngangkangan piꞌ-piꞌanamp nunang. \p \v 7 Nil God.an min iiy-iiyan ngathar, nil puth work inan waaꞌ ngathar wik Christ.antaman waaꞌāng pam wanchantana. Aꞌ nil God.angan ngangk thay-thayanath ngayang, work nungantaman iiy-iiyāng puth nilam thonakam piꞌan paththam. \v 8 Niiy nath ngaantam-ngeeyaniy ngayang keꞌ pam piꞌan God.antaman, puth yaꞌa, ngay pam keꞌ niiy yimanangana, pam piꞌan yaꞌa. Nungkway ngay pam piꞌan yaꞌ-a, nil God.angan work min inan waaꞌar, aak thon-thonakan iiy-iiyāng, wik min Christ.antaman waaꞌ-waaꞌāng niiyant Jews yaꞌ al-alantana. Nil puth Christ.an kan-kanam paththam kaangk wunan ngampar, nil keꞌ eenchiy, anman ngulakam kan-kanam paththam kaangk wunan ngampar. \v 9 Ngay wik God.antaman engkanang waaꞌ-waaꞌāng pam wanch yotamant, wik anpalana nil God.angan ngulan yal-yalmathow thanang pam wanch anangan ngangk thanttaman theeꞌin nungant, Jews aꞌ puth Jews yaꞌ anangan than yipmam pam wanch nungantam iiyayn. Nil God.angan nathpalman wikan nungantakam piꞌ-piꞌ, puth nil engkanang kan-ngul pentath ngampar — God ngamparamangan, nil way min yotam inangan yumpa. \v 10 Ngay wik inan waaꞌang niiyant niiy yipmam anman monkan-wak-wakān nunang Jesus Christ.an. Aꞌ than ngaantiyongk nungantam al-alangan thathayn niiyang-a, inpal kenyan-a, niiy Jews yaꞌ anangan karpam Christ.an monkan-wak-wakān nunang Jews al-alantangana, than ngaantam-ngeeyayn nil God.ana kuchek min paththam. \v 11 Nathpalmana, nil God.angan aak inan keꞌan yippak yump-a, nilan ngaantam-ngeey nil yalmathow ngampang pam wanch nungantam yipam iiyāmp. Aꞌ nil ngaantam-ngeey nil Jesus Christ.an moom piꞌan ngamparaman kuchow nunang, ngamp yipam monkan-wak-wakāmp nunang. \v 12 Aꞌ ngampaniya, ngangk kanam theeꞌamp nungant Christ.ant, aꞌ nil God.angan karpath ngampang Christ.antang. Inpalana, ngamp keꞌ-ngul winynyang moꞌāmp God.antaman yaꞌa, ngamp ngangk minangam ngul wampāmp nungant, aꞌ meeꞌ-wuthanamāmp nunganta, nilaniya keꞌ kenthiy ngampang, yaꞌa. \v 13 Aꞌ ngay inan thawang niiyant: niiy keꞌ ngangk way wunān puth ngay in jailangan wun-wunang. Than ngayang inan wunpin puth ngay pam wanchant wik Christ.antaman waaꞌ-waaꞌang. Puth kanweya, puth niiya wik ngatharaman kan-ngul ngeeyan, anana min niiyant. Puth niiyan ngangk min wunān. \s1 Nil Christ.an Kan-Kanam Paththam Kaangk Wunan Ngampar \p \v 14 Ngay thaaꞌ-thayanam meeꞌ-wuth-wuthanamang nungant God.ant niiyantakana, puth niiyan pam wanch nungantam ngula. \v 15 Ngampar piip thonam thonakam, nil ngampang pam wanch thaaꞌnganth thon-thonan yump, aak inganiy wunanamp, aꞌ than ngaantiyongk in keny thampangan wuntan, ngamp yotam nungantam anpalman wampamp. \v 16 Nil God.ana kan-kanam minam paththam aꞌ piꞌan niliya, ngay puth thaw-thawang nungant Ngeen-Wiy Min nungantaman kuchow niiyant, thay-thayanathow niiyang niiy yipmam min iiy-iiyān. \v 17-18 Aꞌ ngay thaw-thawang nungant niiyan yipmam ngaantam-ngeey-ngeeyān nunang Christ.an, nil Christ.an yipmam ngangk niiyantamang wun-wunow. Aꞌ ngay meeꞌ-wuthanamang niiyant niiy yipam pam wanch God.antam yotam anangan kan-kanam kaangk wunān nungant God.antan, aꞌ pam wanchant thamp aꞌ niiy yipam thiichān nunang Christ.an nil kan-kanam paththam kaangk wunan niiyant. \v 19 Ngamp kanak Christ.an ngaantam-ngeey-ngeeyanamp nunang, nilan kaangk wunan ngampar, ngamp puth min-minan keꞌam yippak thiichanamp nunanga, puth nilan ep-paththam kaangk wunan ngampar. Aꞌ ngay thaw-thawang nungant God.antan nil yipam ngangk ngamparamang ngoonchow ngamp yipmam keꞌ nilam anman iiy-iiyāmp. \p \v 20 Nil God.an kan-kanam thayanam paththam. Ngeen-Wiy Min nungantamangan maꞌ-aath-aathan ngampang yipmam ngangk thay-thayanathow ngampanga. Ngamp thawāmpantan-a, nil ep maꞌ-aath-aathow ngampang nilan puth thayan, piꞌan paththam iiy-iiyan ngampar. Nil minam paththam maꞌ-aath-aathow ngampang keꞌ ngamp keꞌan ngaantam-ngeeyimp, thawimp nungant thakan. \v 21 Ngamp pam wanch nungantam God.antaman anman keꞌ-ngoongkam thaaꞌ-kuump-kuumpāmp nunang, aꞌ karpam iiy-iiyāmp Christ.antangan keꞌ thonam yimanangan. Inpalmana aꞌ ngulakam ngamp God.an thaaꞌ-kuump-kuumpāmp nunanga. Kan-kanam paththam a! \c 4 \s1 Nil Christ.angan Karpath Ngampang Maꞌ Nungantanga \p \v 1 Niiyalang, ngay in jailang puth ngayan workan iiy-iiyang nungant Christ.antan. In ngeeyāna: nil God.angan waaꞌ niiyang pam wanch nungantamana, yaa, niiyaniya minam iiy-iiyān meeꞌ nungantangan. \v 2 Niiy keꞌ ulp-ulpanang iiy-iiyāna, keꞌ erkaman man kul wampow niiyanta puth niiyiya thaaꞌ mich-micham thawān thant wiyantana. Than wiy al-alangan nath ngangk way yumpiythan niiyang-a, niiyaniya, anman ngangk minangam iiy-iiyān thant. \v 3 Nil Ngeen-Wiy Min God.antamang kanam yalmath niiyang pam wanch God.antam yipam iiy-iiyān. Niiy ngangk min anman iiy-iiyān Christians wiy al-alantan, aꞌ anpalana niiyan karpam ngul iiy-iiyān, keꞌ yaarkathwuna. \v 4 Nil Christ.ana, aꞌ pam wanch nungantaman keꞌ thonam yimanangan iiy-iiyantan ngula. Aꞌ puth Ngeen-Wiy Min God.antam thonam thonaka. Ngampiya, pam wanch Christ.antama, aak thonamaka kuupāmp ngamp yipam aak God.antangan wunāmpa. Nil kanan miꞌ ngampang pam wanch nungantakaman-a, nil thaw nilan ngul kalow ngampang nungantakaman. \v 5 Nila moom piꞌan thonama, ngampiya ngangk kan theeꞌamp nungantakam thonakam. Than kuchek kanam kuungkin ngampangan-a, an than meenathin ngampar ngampaniya pam wanch God.antam thonakam, wiyantam yaꞌa. \v 6 An God thonam thonakama, nil piip thonam thonakam ngampara, Christians.antana. Nil moom piꞌan ngamparama. Nil aak thonamang keꞌam wun, nil aak umyompanam wunan, maꞌ nungantangan piꞌ-piꞌan ngampang. Aꞌ Ngeen-Wiy Min nungantamana ngangk ngamparang ngoonch. \p \v 7 Ngamp Christians yotam inangan-a, nil Christ.angan maꞌ-aath-aathan ngampang thon-thonan ngamp yipmam work iiyāmp nungant nilan theeꞌow ngampar. \v 8 Lat ngench thayanangan inan waaꞌ Christ.antama, wikan yimanang thawa: \q1 “Nil Christ.an kenyan mat-a, nil pam wanch yotaman maꞌ nungantang piꞌ-piꞌan thanang, \q1 maꞌ thayanam anman piꞌ-piꞌan thanang. \q1 Nil keenk mat, aꞌ anpalana, nil maꞌ-aath-aathan thanang pam wanch nungantam anangan than yipmam work nungantan iiy-iiyayn aak ingana.” \m \v 9-10 Ngay wik inan koochanathāng niiyanta: nil Christ.wey kaꞌathaman keꞌ ukiy aak iikanakan-a, nil kenyana keꞌ matiy, yaꞌa. Puth Christ.an kaꞌathama pal uk aak iikanakan, aꞌ ngulaniya nil keny mat. Anpalana nil aak umyompanam wun, moom piꞌan ngamparam yotantakama. \v 11 Nil work theeꞌan thant pam wanch nungantamakan. Nil wiyantan work thon theeꞌan, wiy al-alantan thonangan theeꞌan. Nil miꞌ thanang pam wiy anangan aꞌ kuch thanang thaaꞌ-thayanam thawayn wik waaꞌayn God.antamana. Nil wiyaniya kuch thanang pal-puyan iiy-iiyayn wik min weꞌ-weꞌarathayn. Wiyantaniya, thaw thant aak thonamang angman wunayn aꞌ piꞌ-piꞌayn thanang pam wanch God.antam anangan, aꞌ wik min God.antam engkanang waaꞌ-waaꞌayna. \v 12 Nil pam inangan kuch thanang pam wanch God.antam al-alantan yipam maꞌ-aath-aathayn thanang ngangk thayanam iiyayn. Aꞌ anpalana than thamp nungant Christ.antan work iiyayn, aꞌ than thamp wiy anangan maꞌ-aathayn thanang than yipam monkan-wak-wakayn nunang Christ.ana. \p \v 13 Anpalana, ngamp ngulana karpam minam meeꞌmiy nunang Christ.an aꞌ ngangkangan piꞌ-piꞌāmp nunang. Aꞌ anpalmaniya, ngamp keꞌ Christ yimanangan iiy-iiyāmpa, nil God.angan kaangk ngampang keꞌ Christ yimanangan iiyāmp. \v 14 Amanamana, than pam wanch wiy al-alangan ngampang keꞌ-ngul muukamathiythan keꞌ ngamp puk manyiy yimananga yaꞌa. Than waaꞌwuntan keꞌ than wik Christ.antam waaꞌ-waaꞌantan, puth yaꞌa. Ngamp keꞌ-ngul ngaantam-ngeeyāmp wik thanttam, puth an kan-kanam yaꞌa. Ngampwey nath ngaantam-ngeeyimp wik thanttaman-a, ngamp keꞌ dinghy yimanangan yeelal piꞌanang pal-puyan theeꞌ-theeꞌan, ngamp koochanam keꞌ iiy-iiyanamp, yaꞌa. Than ngampang kaangk muukamathayn wik minan yipam wantāmpa. Puth yaꞌa, ngamp kan-kanam minam ngaantam-ngeey-ngeeyāmp wik Christ.antamana, \v 15 aꞌ wik waaꞌ-waaꞌāmp wiyantana. Ngamp puth kaangk wunāmp thanta aꞌ thaaꞌ mich-micham thawāmp thanta. Keꞌ Christ.an minam iiy-iiy-a, ngampan yimanang iiy-iiyāmpa. Ngamp puth woyan Christ.antam anman wak-wakāmpa. \v 16 Nil pam wanch nungantam thon-thon piꞌ-piꞌana, nil karpath ngampangan maꞌ nungantamanga. Nil maꞌ-aath-aathan ngampang ngamp keꞌ nil anman weenāmpa. Ngamp kaangk wunāmp ngamparakama, aꞌ ngamp wik ngeey-ngeeyāmp nunang Christ.an, aꞌ ngamp work min iiy-iiyāmp nungant aꞌ anpalaniy-a, ngampaniy-a, maꞌ-aath-aathwump. \s1 Woyan Niiy Kaꞌathaman Wakan-a, Wantāna, Niiy Pam Wanch Nyiingkanam Ngul Iiyāna \p \v 17 Ngay wik thayanam thawang niiyanta — in wik ngatharam yaꞌa, in wik Christ.antam. Ngeeyān a! Niiy keꞌ iiyān keꞌ pam wanch wiy anangan than keꞌaman thiichin nunang God.ana, than puth way anman ngaantam-ngeey-ngeeyantana. \v 18 Kuchek thanttamana keꞌ ngaaꞌ wunan yimanangan than puth keꞌam thiichin nunang God.an. Thana waankam iiy-iiyantan nungantama, puth than way anman ngangkangan piꞌ-piꞌantan, kaangk keꞌ ngaantam-ngeeyayn nunang, kuchek thayan weenin nungant God.antana. \v 19 Than keꞌ weekwuntan woyan way anpalan yaꞌa. Than keꞌ-ngoongkam way anman iiy-iiyantana. Than wayan iiy-iiyantan-a, than ngul-nyaaꞌ keꞌam weentan, yaꞌa. Than way anman yump-yumpantan, than kaangk way thon-thonan yumpayn, way anangan kaangk keꞌ wantayna. \p \v 20 Puth ngananiya keꞌam meenathan niiyant wayana, ngan woyan minan meenathan Christ.antamana. \v 21 Ngan keenk wik min Jesus.antam kan-kanam waaꞌ-waaꞌan niiyanta, Christians al-alantan, aꞌ niiy kanam ngeeyan aꞌ min anman ngaantam-ngeeyan. \v 22 Aꞌ inan tham ngeeyāna: woyan niiy kaꞌathaman wakan-a, an waya, niiy way-wayathwun niiyantakama, niiy puth keꞌ-ngoongkam wayim ngaantam-ngeey-ngeeyan. Niiy paththam kan-kanam wayan wantāna. \v 23 Niiy maꞌ God.antang iiy-iiyān nil yipam weentathow niiyang niiy yipam min anman ngaantam-ngeey-ngeeyāna. \v 24 Niiy woyan min anman wak-wakān, koochanam iiy-iiyān maꞌ God.antanga nil yipam min yumpow niiyang keꞌ nil anman iiy-iiyana. \p \v 25 Yaa, niiy Christians nanangan keꞌ wik uuyamāna. Niiy wik kan-kanam anman thawān, Christians wiy al-alantan puth niiy yotam nanangana keꞌ thonam yimanangan iiyaniy karpam nungantang Christ.antangana. \v 26-27 Man kul nath wampiy niiyant wiyantan-a, way keꞌ yumpāna, aꞌ kinch ongkana man kulana keꞌ piꞌāna. Kinch keꞌan yippak ukow-a, kulan wantāna, ngangk minangam iiy-iiyān thanta, yipam oony way alangan keꞌ thaachow niiyang wayan yumpān. \v 28 Niiy puth Christians keꞌaman yippak iiyan-a, niiy nathwey maꞌ-kuchathana way min wukal thakan pam wanch wiyantama. Niiy keꞌ-ngul maꞌ-kuchathāna, niiy kan wantāna. Niiy work min anman iiy-iiyān, aꞌ min-min piꞌwuna, niiy yipam wukal-a, may thakan theeꞌān thant than wukal keꞌanangan wuntan. \v 29 Niiy wik thaaꞌ poch-pochan keꞌ thaw-thawān thant wiyantan, yaꞌa. Niiy min iiy-iiyān thant. Thaaꞌ mich-micham thaw-thawān thant, niiy yipam maꞌ-aath-aathān thanang ngangk thayanam iiy-iiyaynweya. \v 30 Niiy ngangkangan Ngeen-Wiy Min God.antaman keꞌ wayathān puth nil God.angan kuch ngampar, ngamp meeꞌmiy yipam iiy-iiyāmp ngamp pam wanch nungantam inangana. Nil Christ palaman wampow-a, nil Ngeen-Wiy Min God.antam alangan ngul meenathow ngampar yotamant ngamp pam wanch weeꞌ-weeꞌanangan nungantama, aꞌ nil God.angana ngampang minam ngul piꞌ-piꞌow pam wanch nungantam anangan. An kan-kanam paththama. \v 31 Yaa, niiyaniy-a, keꞌ thaaꞌ poch-pocham thaw-thawān aꞌ keꞌ man kul wampow niiyant, keꞌ ngangk kul piꞌ-piꞌān niiyantakamana, keꞌ akān thanang wiy anangana, aꞌ puth wayan keꞌ yumpān thanta. \v 32 Nil Christ.an utham niiyant nil God.angan yipam keꞌ-ngul ngaantam-ngeeyow way niiyantamana. Yaa, niiyaniya, yimanangan ngangk minangam iiy-iiyān thant wiy al-alantan, ngangk mam-mamān thananga. Way thanan yump-yumpin niiyant-a, niiy keꞌ ngaantam-ngeeyān, kon-ngathow niiyang ngula. \c 5 \s1 Niiy Keꞌ Nganth Yimanangan Iiy-iiyaniy Thant Wiyantan \p \v 1 Aꞌ niiyiya pam wanch God.antama, nil kan-kanam paththam kaangk wunan niiyant, yaa, anpalana niiyiya puth yimanangan iiy-iiyān keꞌ nil anmana. \v 2 Niiy puth anman kaangk wunān wiyantana, keꞌ nil Christ.an kaangk wunan ngampara. Nil keꞌam week nungamang yaꞌa, nil theetath nungamang uthamowan way ngamparamakan. Nil God.an ngangk min wunan nungant, puth nil Christ.an yimanangan kaangk wunan ngampara. \p \v 3 Niiyaniya pam wanch God.antamana, niiyan puth woyan wayan wantāna, keꞌ maarich keeꞌāna, keꞌ yangk moꞌāna! Way wiy tham anangan kan wantāna! Niiy keꞌ-ngul ngaantam-ngeeyān woyan way anan, aꞌ niiy wik way thakan keꞌ waaꞌ-waaꞌān niiyantakamana, yaꞌa. \v 4 Niiy keꞌ akāna! Keꞌ weenthamāna! Niiy way thakan keꞌ thawān, an puth way niiyanta. Minam anman thaw-thawān aꞌ thankyou thaw-thawān nungant God.antana. \v 5 Niiy yotamangan wik inangan kan-kanam ngaantam-ngeeyāna: nil pamangan nath way yump-yumpiy-a, nil nathwey maarich keeꞌ-keeꞌiy-a, nil nathwey yangk moꞌ-moꞌiy-a, yaa, nilana puth keꞌam maꞌ pulantangan iiy-iiyan God-a, Christ.antangana, yaꞌa, aꞌ nil keꞌ wunow pulantang. Nil pam yangk alangan-a, wukal thak anman ngaantam-ngeey-ngeeyan, puth God.ana yaꞌ, keꞌam ngaantam-ngeey-ngeeyan nunang. \p \v 6 Pam wanchang nath wik way waaꞌiythan niiyant-a, keꞌ muukamathiythan niiyang way yumpanakan-a, an niiy keꞌ ngeeyān thanang. Puth nil God.angan kan-kanam wayathow thanang pam wanch wik nungantaman keꞌan ngeey-ngeeyantan nunanga. \v 7 Yaa, nanpalana, niiyan puth keꞌ waaꞌ-enchān thanttang than wayan yump-yumpantan. \v 8 Niiyana kaꞌathangam way anman iiy-iiyan, ngangk niiyantan keꞌ aak ngaaꞌang wun-wun. Puth niiyan ngangk theeꞌan ngul nungant Christ.antan, aꞌ nilaniy ngangk min yump niiyangan keꞌ nganth yimanangan park-parkan ngangk niiyantamangan. Yaa, minam iiy-iiyāna, meen-meenathān wiyantan niiy keꞌ nganth yimanangana. \v 9 Ngamp nath woyan minan wak-wakimpwey-a, ngampaniy min anman yump-yumpāmpa, koochanam iiy-iiyāmp, koyaman keꞌ weentāmp woyan way aakanakana yaꞌa. Ngamp kan-kanam thawāmp, keꞌ wik uuyamāmp yaꞌa. \v 10 Ngamp anman ngaantam-ngeey-ngeeyāmp want-wanttakan minaman iiyāmp ngangk min yipam yump-yumpāmp nunang God.ana. \v 11 Ngamp way keꞌ iiyāmp wiyantangan, than pam wanch al-alangan ngangk keꞌaman yippak theeꞌin nungant Christ.antan, ngamp wakāmp thanang than yipmam woyan wayan keꞌ-ngul wakayna. \v 12 Than wiyiy meeꞌ thenchanam way yump-yumpantan, yaa, puth ngamp way thanttaman keꞌ waaꞌ-waaꞌāmp ngamparakama, an min yaꞌa, ngamp puth ngul-nyaaꞌ ngul wunimp. \v 13 Ngampwey nganth meenathimp aak ngaaꞌangan-a, an minam thathimp. In puth yimanangana: ngampwey min iiy-iiyimp-a, maꞌ-aathimp thanang wiy anangan woyan minan thiichaynan-a, yaa, thanan minam ngul ngaantam-ngeeyayn, aꞌ thathayn woyan thanttaman puth waya. \v 14 In ngeeyāna: pam manth-thayan ngamparam thonam wik inan thaw: \q1 “Niiy keꞌam ngeeyaniy nunang God.an-a, niiy keꞌ weep thayan yimanangan wunaniy. \q1 Niiy kan-kanang ekāna! Woyan way niiyantamana kan wantāna! \q1 Christ.angan woyan minan meenathow niiyanta. \q1 Nilaniya keꞌ nganth yimanangan meenathow niiyant.” \p \v 15 Yaa, ngamp puth minam ngaantam-ngeeyāmp ngamp wanttakan iiyāmpa, ngamp yipmam minam iiy-iiyāmp. Kuchek minangam iiy-iiyāmp. Ngamp keꞌ kuchek waap keꞌananga keꞌ iiyāmpa. \v 16-17 Nungkway pam yotangan way yump-yumpantan-a, ngamp minam anman iiyāmp, keꞌ eenchāmpa. Ngaaꞌ thon-thonangana, ngamp thath-thathāmp want-wanttakan maꞌ-aathimp thanang pam wanch wiy anangana. Ngamp minam ngaantam-ngeey-ngeeyāmp woyan God.antaman, ngamp thaw-thawāmpant ngamp want-wanttakan minaman iiy-iiyāmp meeꞌ nungantangana. \p \v 18 Ngamp keꞌ drunk yumpwumpa. Puth ngak wayangan wayathow ngampang. Ngamp maꞌ nungantang Ngeen-Wiy Min God.antamang iiy-iiyāmp, miꞌāmp nunang moom piꞌan ngamparamaka. \v 19 Ngamp wik God.antaman waaꞌāmp ngamparakam psalmsama, aꞌ hymnsam-a, aꞌ putha songs wiy al-alantamana. Aꞌ ngangk minangam aak-path-pathāmp nungant God.antana. \v 20 Ngeen nathwey wampow ngampar-a, min nathwey-a, nath way-a, yaa, ngamp anman thankyou thaw-thawāmp piip God.antan, puth ngamp Christ.an monkan-wak-wakāmpan. \s1 Ngay Wik Inan Thawang Pam Wanch Maꞌ Thumanta \p \v 21 Ngay thon in waaꞌang niiyanta. Niiy meeꞌmiy nil Christ.an moom piꞌan ngamparam. Niiy puth niiyantakam thonakam keꞌ ngaantam-ngeey-ngeeyān yaꞌa. Puth than Christians wiy anangan thawayn niiyantwey-a, yaa, niiyan ngeeyān thanang paththama. \p \v 22 Niiy wanch thumang minam ngeeyān thanang pam thum niiyantam anangana, keꞌ niiy God.an yimanangan wik ngeeyaniy nunang. \v 23 Puth than pam thumangan maꞌ thanttangan piꞌ-piꞌantan wanch thum thanttamana keꞌ Christ.angan yimanangan maꞌ nungantangan piꞌ-piꞌan pam wanch nungantam anangana. Aꞌ nil Christ.angana, nilam kaaꞌ-piichanath ngampang pam wanch nungantam anangana. \v 24 Aꞌ ngampaniya ngeey-ngeeyanamp nunanga Christ.ana. Yaa, niiy puth wanch thum al-alanganiya yimanangan ngeey-ngeeyān pam thum niiyantam anangana. \p \v 25 Aꞌ niiy pam thum ananganiya niiy kaangk wunān thant wanch thum niiyantamakan. Nil Christ.ang theetath nungamang mul wunow ngampar, pam wanch nungantam al-alantana, nil puth kaangk wun ngampara. Niiy pam thumangan yim-yimanam wanch thum niiyantam min-minam piꞌ-piꞌān thanang, keꞌ Christ.ang yimanangan minam piꞌ-piꞌan ngampang pam wanch nungantam anangana. \v 26-27 Nil Christ.angan chaapar theetath, yipam God.angan keꞌ-ngul ngaantam-ngeeyow way ngamparam, pam wanch nungantam al-alantaman aꞌ nil yipam waaꞌow ngampang pam wanch nungantam anangan. Nil wik nungantam anangan want ngampar. Ngampaniy wik nungantam minam ngeeyāmp-a, nil Christ.angan min yumpow ngampang keꞌ ngakang yimanangan pachathow ngampanga, aꞌ nil ngangk ngamparam yimanang pachathow ngampang way anpalman. Aꞌ ngul-ngulaniya, nil yipam aakanak kenyan yalmathow ngampang ngul nungantakam. Ngamp anpalmana, minam anman iiy-iiyāmp, wayan keꞌ-ngul yumpāmp, puth nilan min yumpow ngampanga. \p \v 28 Yaa, niiy pam thumangan minam piꞌ-piꞌān thanang wanch thum niiyantaman keꞌ niiyan minam piꞌ-piꞌaniy niiyantakamana. Nil pam thumang nath wanch thum nungantam minam piꞌ-piꞌiy-a, nil tham nungamang minam piꞌ-piꞌana. \v 29-30 Nil weeꞌang nath kaangk keꞌan nungantakam a? An yaꞌama. Nil weeꞌang nath keꞌan minam piꞌ-piꞌan nungantakam a? An yaꞌama. Ngamp yotamangan min-minakam piꞌ-piꞌwunampa. Aꞌ ngamp keꞌ thonam yimanangan Christ.antang iiyanamp, aꞌ nanpalana nil Christ.angan yim-yimanangana minam piꞌ-piꞌan pam wanch nungantam anangana. \v 31 Than lat ngench thayanangan wik inangana keenkanaman waaꞌina, “Nil pamang kaath piip nungantam wantow, nil puth minam piꞌ-piꞌow wanch thum nungantam. Aꞌ pulana karpam ngul iiyowpul keꞌ thonam yimanangan iiyowpula.” \v 32 Wik inangan an kan-kanam min a! Ngay wik inangan thath-thathāngan-a, ngayan ngaantam-ngeey-ngeeyāng Christ.an iiy-iiyan keꞌ thonam yimanangan pam wanch nungantamantanga. \v 33 Puth wik inanganiya niiyant thama. Niiy pam thum yotamangan wanch thum niiyantam anangan min-min piꞌ-piꞌān thanang, keꞌ niiy niiyantakaman piꞌ-piꞌaniy, aꞌ niiy wanch thum yotamanganiya minam ngeey-ngeeyān pam thum niiyantaman. \c 6 \s1 Ngay Wik Inan Thawāng Niiyant Puk Manyiyant Aꞌ Kaath Piipant Thamp \p \v 1 Niiy puk manyiy-ang, inan ngeeyāna: niiy wik ngeeyān kaath piip niiyantam nanangana, niiy puth puk God.antama. An min niiyant wik ngeeyān thananga. \v 2 Wik thayan inan nil God.angan keenkan theeꞌ ngampar, “Niiy ngangk minangam iiy-iiyān kaath piip niiyantamak. Niiy wik min thanttaman erkam ngeeyān, aꞌ maꞌ-aath-aathān thanang.” \v 3 Aꞌ nil kaaꞌngak ngampang thamp, wik inangan thaw, “Niiy nath yimanangan iiy-iiyinwey kaath piip niiyantamakan-a, niiy anman ngangk minangam iiy-iiyān aꞌ yaam wun-wunānwey aak ingana.” \p \v 4 Aꞌ niiy kaath piipang inan ngeeyāna: niiy wayan keꞌ iiy-iiyān thant puk manyiy niiyantamaka, niiy puth man kul keꞌ yumpān thanang, yaꞌa. Waaꞌān thant wik Christ.antaman, aꞌ meenathān thant woyan minana. Than wayan iiyiythan-a, wakin thanang aꞌ maꞌ-aathin thanang than yipam ngeeyayn wik Christ.antaman. \s1 Ngay Wik Inan Thawāng Niiyant Slavesant Aꞌ Moomant Thamp \p \v 5 Aꞌ niiy slaves nanangana aꞌ niiy pam workan iiy-iiyaniy moom niiyantam al-alantan, niiy inan ngeeyāna: niiy wik ngeey-ngeeyān moom niiyantam al-alantama, aꞌ keꞌ wayamān, puth work ngangk minangam anman iiy-iiyān thant keꞌ niiy work Christ.antan iiy-iiyaniya. \v 6 Nil moom niiyantamang nath thath-thathan niiyang, nath yaꞌa, puth niiyan keꞌ-ngoongkam work minam anman iiy-iiyān, keꞌ wayamān, puth ngamp ngangk min yumpāmp moom ngamparam thonakam yaꞌa, puth Christ thampa nil puth moom piꞌan ngamparam, aꞌ ngampaniy work nungant iiy-iiyanamp, yaa, niiyan puth min iiy-iiyin meeꞌ God.antangan. \v 7 Niiy workan iiy-iiyān-a, keꞌ ngaantam-ngeey-ngeeyāna moom niiyantam thonakaman yaꞌa, Christ thaman ngaantam-ngeey-ngeeyān nunang. Niiy work ngangk minangam iiy-iiyān thant, moom niiyantam al-alantan niiy keꞌ Christ.antan work iiy-iiyaniya. \v 8 Niiy wiyiya slaves puth moom niiyantamang wukalang kanam piiyin niiyang workak, puth niiy wiy ananganiya wukal uw-uwaniya workamaniy. Puth niiy yotamanganiya inan thiichān: niiy nath min iiy-iiyān-a, yaa, nil God.ana puthangkan min ngul iiy-iiyow niiyanta. \p \v 9 Aꞌ niiy tham moom thanttam ananganiya, minam iiy-iiyān thant, slaves niiyantam al-alantana aꞌ pam al-alantan workan iiy-iiyantan niiyant, keꞌ thaaꞌ-pathān thanang piikanakan work yipam iiyayn niiyanta. Niiy konangam piꞌ-piꞌān ngampar yotamantan moom piꞌan thonam in kenyana. Nil God.an keꞌam thawa keꞌ pam moom anangan than mina, puth slaves aꞌ pam workan iiy-iiyantan, min yaꞌa. An yaꞌa. Nil ngangk thath-thathan yotamantana, moomant-a, slavesantan-a, aꞌ pam workan iiy-iiyantan thanta nil yipam thiichow ngampang nath min iiy-iiyanamp, nath way iiy-iiyanamp. \s1 Niiy Maꞌ God.antang Iiy-Iiyān Nil Yipam Ngangk Thayanathow Niiyang \p \v 10 Ngay wik inan tham thawāng niiyanta: niiy maꞌ Christ.antang iiy-iiyān nil yipam ngangk thayanathow niiyanga, nil puth thayan paththama. \v 11 In keꞌ ngamp soldiers God.antang iiy-iiyanampa. Nil oony way alangan thaach-thaachan ngampanga way yumpanakan, nil ngampang thaamp-thaampan keꞌ war kul piꞌanang yimanangan pekwuntana. Ngamp God.antan thawāmp maꞌ-aathow ngampanga puthangkan yipam umang thaamp-thaampāmp nunang oony wayana nil keꞌ yipam wayathow ngampanga. \v 12 Ngamp thaampanamp pam wayanang anangan, putha thanang thonakam yaꞌa, puth oony way al-alangan minchalam thakana, than tham kaangk thaachayn ngampang wayan yumpāmpa. Thanan puth karangk ngampar iiy-iiyantan, thanan meeꞌ-wichantan ngampang way yumpāmpana, puth ngampaniya wik thayanam thawāmpa, aꞌ kenthāmp thanang, umang thaampāmp thanang thampa. \v 13 Puth ngampaniya wik minam paththam ngeeyāmp God.antaman, ngamp yipam umang thaampāmp thananga. Nil oony way piꞌan alangan thaachow niiyang-a, yaa, niiywey God.an ngeeyān nunanga, aꞌ kenthān thanang oony way anangana, thayanam thanāna, keꞌ maꞌ micham wakayn niiyanga. Yaa, ngamp soldiers minam iiy-iiyāmp nungant God.antan. \p \v 14 Yaa, ngamp keꞌ-ngoongkam anman woyan God.antam wak-wakāmpa; ngamp keꞌ wik uuyamāmp, puth wik kan-kanam thawāmp. Aꞌ ngampiya minam anman iiy-iiyāmpa meeꞌ God.antangana. Ngampwey yimanangan iiy-iiyimp-a, an keꞌ ngamp keeꞌ-wunpanamp ngamparakam oony way al-alantaman, keꞌ than soldiersangan um ikangan wunpantan thanttakam yuk ironana, an keꞌ keeꞌ yimanangana wunpantan thanttakaman keꞌ yipam wayathayn thanangweya. \v 15 Aꞌ ngamp wik God.antaman kal-kalāmp pam wanchantan, pam wanch nungantam yipam iiy-iiyayn, ngangk minangam iiy-iiyayn God.antang. \v 16 Aꞌ inan ngeeyāmp thama. Oony way alangan thaachanan ngampang way yumpanakan-a, an nil keꞌ kek thum tham yimanangan theeꞌ-theeꞌan ngampar. Ngampaniya Christ.an ngangk thayanam anman piꞌ-piꞌāmp nunangana aꞌ ngaantam-ngeeyāmp nila thayana. Ngampwey yimanangan iiy-iiyimp-a, ngamp keꞌ soldiersang yimanangan yuk shieldana um ikangan wunpantan yipam oony way piꞌan alangan keꞌ wayathow ngampang. Yuk shieldan kek thum thamana aakanakana keeꞌ-wunpāmpa. \v 17 Aꞌ ngamp ngulakam ngaantam-ngeey-ngeeyāmp nil God.angan kalow ngampanga aak nungantamaka. Ngamp wik inan ngaantam-ngeey-ngeeyimp-a, in yimanangan keꞌ soldiersang helmetan kuchekangan wunpantan wiyangan yipam keꞌ wayathayn thananga, thanan yipam minam pentayn pam wayanang al-alantaman. Aꞌ ngamp ngeeyāmp wik God.antam anangan lat ngench thayanangan, than puth keꞌ sword yimanangan ngampar, ngamp yipam umang thaampāmp oony way piꞌanan. Nil Ngeen-Wiy Min God.antam alangan wik koochanathow ngampara. Yaa, niiy min-minam iiy-iiyān niiy keꞌ soldier min yimanangan umang thaampān nunang oony way piꞌanana, niiy maꞌlip keꞌ umang wakān nunang, yaꞌa. \p \v 18 Ngay inan tham thawāng niiyant: niiy keꞌ-ngoongkamana meeꞌ-wuth-wuthanamāna, keꞌ wantāna. Niiy piip God.ant thawān maꞌ-aath-aathow niiyang, aꞌ meeꞌ-wuth-wuthanamān Christians wiy al-alantan tham. Ngeen-Wiy Min God.antamangan ngul maꞌ-aath-aathow niiyang meeꞌ-wuthanamanakan. Aꞌ niiyiy kon kenyangk wunān God.anta, aꞌ keꞌ eenchān meeꞌ-wuth-wuthanamān anman. \v 19 Aꞌ ngathar tham meeꞌ-wuth-wuthanamān, yipam God.angan maꞌ-aath-aathow ngayang minam waaꞌāng thant wiyantan, ngay yipam ngangk thayanam waaꞌāng thant, koochanathāng thant wik min God.antamana. \v 20 Nil puth God.angan work inan theeꞌ ngathar wik nungantaman waaꞌāng, nil wik thamang kuch ngayanga. Ngay aak in jailang wun-wunanga, puth ngay aak want-wantting nathan wun-wunāng-a, ngay kaangk ngangk thayanam anman wik waaꞌ-waaꞌāng. Yaa, niiyan puth meeꞌ-wuth-wuthanamān ngathara. \s1 Ngay In Thaman Waaꞌāng Niiyanta \p \v 21 Pam namp Tychicus.angan wik min ngul wampathow niiyant ngatharama, ngayan wanttakan iiy-iiyanga. Nil pam God.antam keꞌ kuunch ngamparam nilaniya. Nil work min iiy-iiyan God.anta. \v 22 Ngay kuchang nunang niiyant niiy yipam wik thooꞌ ngeeyān nganttamana. Anpalana, niiyiya ngangk min ngul iiyāna. \p \v 23 Ngay meeꞌ-wuth-wuthanamang niiyantak nungant piip God.antan aꞌ Jesus Christ.ant moom piꞌan ngamparamanta. Ngay thawang pulant ngangk min yump-yumpowpul niiyang, aꞌ maꞌ-aath-aathowpul niiyang kaangk wunān wiyantana, puth niiy Christ.an ngangkang piꞌ-piꞌaniy nunanga. \v 24 Ngay kaangk God.ana min iiy-iiyow pam wanch yotamantan, than weeꞌ-weeꞌanangan kan-kanaman kaangk wuntan moom piꞌan Jesus Christ.antan, keꞌan wayamantan nunganta. \p Anman kan. \p Paul.